Tc gi Thch Lam Chn dung v phong cch Kin Vn Ti liu tham kho Theo T in vn hc, tp II, NXB Khoa

oa hc x hi, nm 1984, th Thch Lam sinh ngy 7 thng 7 nm 1910 ti H Ni, trong mt gia nh cng chc gc quan li, thuc dng h Nguyn Tng qu th trn Cm Ging, tnh Hi Dng. Thu nh tn ng l Nguyn Tng Vinh, sau mi i l Nguyn Tng Ln, ngoi bt danh Thch Lam cn c bt danh Vit Sinh... Thi nin thiu, hu nh k ngh h no Thch Lam cng v sng qu Cm Ging, do vy, i sng min qu ny thm vo tm hn v suy ngm ca ng, ri vo vn chng ca ng sau ny mt cch t nhin. Do c mt tr tu rt xut sc, Thch Lam i hc rt sm v hc gii n mc phi khai tng thm 5 tui i thi ly bng Thnh chung. ng vo hc Trng Canh nng mt thi gian, ri hc Trng Albert Sarraut, tt nghip T ti phn th nht, th bt u i lm bo cng cc anh trai l Nht Linh v Hong o. Rt c bit l by anh em nh Nguyn Tng, tr ngi con gi v ngi anh c l Nguyn Tng Thy khng vit vn lm bo, cn nm ngi u sng bng ngh vit vn, lm bo, trong thc s ni tri trn vn n l Nht Linh (Nguyn Tng Tam), Hong o (Nguyn Tng Long) v Thch Lam. Mt nh c ba anh em u l nhng nh vn ni ting, v anh em h chung lng hip sc lp ra mt vn on (T lc vn on), do h lm tr ct, l mt hin tng c sc trong i sng vn chng Vit Nam na u th k XX. T nm 1932 Thch Lam tham gia bin tp tun bo Phong ho, ngi anh l Nht Linh lm ch bt, c quan ngn lun ca T lc vn on; ri bin tp tun bo Ngy nay t nm 1936 (thay th bo Phong ho b ng ca). Bt u lm bo, ng cng bt tay vo vit nhng truyn ngn u tin, v hu ht u ng bo trc khi thnh sch. Tc phm chnh ca ng l Gi u ma (tp truyn ngn, 1937), Nng trong vn (tp truyn ngn, 1938), Ngy mi (truyn di, 1939), Theo dng (tiu lun vn hc, 1941), Si tc (tp truyn ngn, 1942), Ba mi su ph phng (tu bt, mt nm sau khi ng mt mi xut bn, 1943). Thch Lam nhanh chng ni ting trn vn n vi ngn ng vn chng rt tinh t v a cm. L nh vn ti nng hng u trong T lc vn on, nhng khc vi Nht Linh, Hong o v Khi Hng, Thch Lam c khuynh hng i gn vi hin thc, v ng ni hn c l ng c mt tnh cm tht su m, chn thnh nghing hn v ngi ngho. Nhiu truyn ngn ca Thch Lam gi c mi thng cm, v nhiu khi ng ng m t cuc sng khn kh ca nhng con ngi c s phn hm hiu, thua thit, nh biu l mt ni bt bnh x hi. Chng hn truyn Ngi hc tr, k v mt hc tr ngho khng kim c vic lm, ht ng sng, phi t t. Truyn i, nh vn vit v mt thanh nin b cn i dy v hnh h n mc mt ht c lng t trng v nhn cch. Cn truyn Ti ba mi, k v tm trng n au qun tht v nhng git nc mt tha hng khng sao cm ni ca hai c gi giang h tr tri trong ci nh xm gia H Ni trong gi khc giao thaThch Lam l nh vn ht sc

cm thng nhng ngi ph n c thn phn vt v, cc nhc. Trong truyn C hng xn, nh vn vit v mt ph n chu thng chu kh, tn tu n nhn nhc, m cuc i ch mn mi, ton chp v nhng bun ti, lo u Theo hi k ca b Nguyn Th Th, ngi ch gi st trn Thch Lam, trong nh gi l ch Nm, th trong gia nh ch mnh ch Su (Thch Lam) l ngho nht. Nh tranh vch t, thm ch n ci mn cng khng c tin mua. Mt hm sang sm ku ch c vic, thy nm p ci chn d mng, v lnh qu nn p thm c chn tri bn v o ma na. Nh ven H Ty, ma ng lnh gi lm sao chu ni. Ti hi thm Su ci mn bng t tin cng vi ch u khng mang ra p. Thm ni ci mn c ba ng, t trc mt ng ri, cn li hai ng thi m em vay khng c nn nh b mt, c ly c u. (Hi k ny ng bo Sng- Si Gn, 1974). Nh vy thy, nh vn ti danh ca T lc vn on cng thm tha ci ngho kh ca cuc i thc. Vy nn, trong T lc vn on, duy nht c ng tr thnh nh vn c nhng truyn kh chn thc, cm ng v cuc sng cng kh ca ngi lao ng: Mt cn gin- tnh cm ca gia nh mt ngi phu xe; Nh m L l cu chuyn thng tm v mt gia nh nng dn ngho ng con, sng i rt, c cc- T in Vn hc, tp II, NXB Khoa hc x hi, 1984. Nh vn, bng ti nng ca mnh, dng nn gia nh nh m L, ngi m cm ci v mi mt a con, ng n ni hng xm i khi phi nhc m m li con, ko qun mt. Gia nh ng trong mt tp lu nt ch, sinh nhai bng lm thu, m cua bt c, bn mt ht la, c khoai, c ry. Ri trong ngy gip ht, qun bch, ngi m i vay go v b nh giu xua ch ra cn cht Chng ti c nhn xt rng, vn chng ca nhm T lc vn on, l vn chng lng mn, nhiu khi nh mun ru ng ngi c nhn h. Vy m Thch Lam tch bit hn ra, nh l mt nh vn theo li hin thc ph phn vy. Vn ng sng bn v thi gian chnh bi n l vn chng mang s sng thc, vn chng vit v cuc sng con ngi! Vn Thch Lam, nh con ngi ng vy, sng lng l v chi cht thng cm. Nh ng lng Yn Ph, m sn st ti H Ty c cy liu do chnh Thch Lam trng, cnh l r xung gn mt nc. Nh ngi bn vn t tui ca ng, l nh th Huyn Kiu, c t: Ty H c danh s/ Nh th nh tranh/ Ca trc ci phn gi/ Trc thm bng liu xanh. Sng ni nh vy, hp vi ngi hay trm mc. ng nh Th L vit: Thch Lam l con ngi trm lng, bao nhiu bn khon v ngh thut, bao nhiu t tng, cng nh bao nhiu tnh cm rung ng lc no cng cht cha di do trong tm tr. V Th L cn vit: Khng c sng tc no ca Thch Lam m khng c rt nhiu Thch Lam trong . Gi bi xa xa, hng rung la, mi r phi, ting l tre ro rt, th bng ti ut c nhn ni ca i thn qu di mi l nt (Bo Thanh Ngh ngy 16-6-1943). Cn trong thin tp bt ng bo Vn (Si Gn) ngy 156-1965, ca Th Uyn, ngi chu ca Thc Lam, cho ta hiu vn ca ng hn: Truyn ngn Hai ch em (chc Th Uyn mun ni n truyn Hai a tr) bn hng xn ph huyn k ga xe la c gng thc i tu ti i quaC ch l m ti, a em trai l Thch Lam, b gi mua ru l mt ngi c h xa,

khung cnh l khu ph huyn sau nh ga Cm Ging, ghi t li y tng chi tit. Gia nh bc L vi n con nheo nhc l gia nh mt hng xm hi nh Vi kinh nghim vn hc ca mnh, chng ti hiu rng, trong np nh tranh, ca trc nh, bn b H Ty tnh mch, nh vn Thch Lam em ht nhng g mnh sng vi bao nhiu t tng, bao nhiu rung cm ra to nn nhng truyn ngn ht sc gin d m cng v cng tinh t. Nh Th L nhn xt, l nhng trang chu bu, ng em tng cho i. Nh vn c Thu trong thin hi c Thch Lam (Bo Vn- Si Gn, ngy 15-6-1965), c on: Ngy ngy, sau cng vic to bo, Thch Lam thng lang thang cc ph, hoc mt mnh hoc vi mt vi ngi bn. H im lng m bc gia m ngi ng c, m tm hn vn n lNht l v m, khi i sng dn vo nhng cn nh ng kn, thnh ph lng l di nh in lnh lng chiu my cnh binh hoc phu xe ko. Thch Lam c cm tng thnh ph l ca mnhlang thang cho ti hai, ba gi sng ri v trc ch ng Xun, xem hp nhng phin ch xanh. l nhng nng gia cc vng ln cn mang thc phm vo cung cp cho thnh ph. Rau u bu b hoa qu mi hi cn m sng, by la lit y mt khu trc ch, cc mu xanh rn di nh n nht nht. Nh vn ngm khng chn mt, ra ngi ung cc tr nng pha ng hng nc c Dn, ri lng thng tr v vit ln giy nhng tng thai nghn trong ngy hm y Mi nm lm bo, t 1932 n 1942, Thch Lam c bit bao nhiu ln sau gi lm bo i lang thang cc ph nh vy? Chc l khng t. Tt c cc truyn ngn v truyn di ca Thch Lam, l do ng huy ng s sng trong ng hai mi nm u i m sng to nn. Cn thin tu bt H Ni ba mi su ph phng, ng vit dc sut thi gian mi nm cui i theo cch nh vy. Trong Li m u cun tu bt, Thc Lam vit: Ngi Php c Pari, ngi Anh c Lun n, ngi Tu c Thng HiChng ta cng c H Ni, mt thnh ph c nhiu v p, v H Ni p tht v cng v chng ta yu mn- yu mn Ha Ni vi tm hn ngi H Ni Thch Lam t vn nh th, v ng vit nhng trang sch v tng mng, tng mng cuc sng p lp lnh ca H Ni, kt li vi nhau thnh H Ni ba mi su ph phng. y chnh l nhng trang lch s, khng phi s vit v nhng bin thin, hng ph, m l nhng trang s ghi li s sng ca con ngi thnh vi tt c nhng phong tc, tp qun, nhng nhn vt k khi, vi tt c nhng ci vui, ci bun, ci tc, ci gin nho nh sng trong bng ti khng tn, khng tui, khng ting tm lu li i sau. l th s m khng mt s gia no hay nh phong tc hc, dn tc hc no ghi li bng nhnh trang thm m tnh ngi, cha chan hn ph x nh Thch Lam. Ngi c mai sau thy c nhng phin ch xanh trc cng ng Xun, bit c mt hng nc c Dn, bit mn n m sc tc l ca H Ni t xa m ngi ta rao bng ting Tu l thc c km theo ting hai thn tre gi g vo nhau nh ting i ca mt c gi v m. Trong thin tu bt ca mnh, Thch lam vit rt hay v cc th qu ca H Ni, t xi, cho, bn, min, n ph,v bnh cun Thanh Tr th mng nh t giy v trong nh la. Bnh chay th thanh m. Bnh mn m v cht hnh m. Ngi bn bnh cun Thanh Tr i mt v r trn u

H Ni ba mi su ph phng l tc phm cui cng ca Thc Lam, v vi n, nh vn a th k vn hc ln mt tm mc mi, thnh mt ngn ng vn chng ngh thut cao, tinh t, a cm, v cha ng mt chiu su vn ho. Ta cng bit, ngi k theo t c thnh cng trong tu bt, l Nguyn Tun. Thch Lam c nh vit tip mt thin bt k na, t tn l Mi nm n la, nhng rt tic, s phn khng cho ng vit thm pho sch . Thch Lam mc bnh lao, ng thi coi l mt chng nan y. Theo c Thu: Khi c thy thuc cho bit, anh tht ln hai ting Khng may!. Thch Lam khng h phn nn, vn lm cng vic hng ngy, cho n mt ngyanh tht thanh gi Bch i, Bch! Bc s Nguyn Tng Bch ang ngoi sn vi chy vo, th Thch Lam nm xung, thnh ngi thin c. l ngy 28 thng 6 nm 1942. Nhng nm t 1932 n 1942, T lc vn on c ng gp ln l em n cho vn chng nc Vit ta mt ging iu mi m hn ln theo hng, nh Phong L nh gi l sang trng, xa l, kiu cch, v nhanh chng lc hu trc s pht trin ca vn xui hin thc. Chng ti th ngh rng, T lc vn on cn c mt Thch Lam khng th phai m trong vn chng Vit Nam hin i, th cng ng t ho lm ch!