Professional Documents
Culture Documents
GIC
MT S CHUYN V NG DNG
TP 2 : PHNG TRNH, H PHNG TRNH,
BT PHNG TRNH LNG GIC
LNG GIC
MT S CHUYN V NG DNG
TP 2 : PHNG TRNH, H PHNG TRNH,
BT PHNG TRNH LNG GIC
LI NI U
Cun sch LNG GIC MT S CHUYN V NG DNG ny c bin
son vi mc ch cung cp, b sung kin thc cho hc sinh THPT v mt s bn c
quan tm n mng kin thc ny trong qu trnh hc tp v lm vic. Trong tp 2
PHNG TRNH, H PHNG TRNH, BT PHNG TRNH LNG GIC
ny, chng ti s xoy vo trng tm l PHNG TRNH LNG GIC, mt dng
ton quen thuc trong cc thi THPT, c bit l thi tuyn sinh i Hc.
cc chng chnh, chng ti chia lm 3 phn :
Phn I : Nu l thuyt cng v d minh ha ngay sau , gip bn c hiu v bit
cch trnh by bi. ng thi a ra cc dng ton c bn, thng gp trong qu trnh
lm bi trn lp ca hc sinh THPT. phn ny, chng ti s trnh by mt s bi bn
c c th nm vng hn, trnh sai st.
Phn II : Trong qu trnh tham kho v tng hp ti liu, chng ti s a vo
phn ny cc dng ton kh nhm gip cho cc hc sinh bi dng, rn luyn k nng
gii LNG GIC thnh tho hn khi gp phi nhng dng ton ny.
Phn III : Chng ti s a ra li gii gi cho mt s bi, qua bn c kim
tra li p s, li gii hoc cng c th tham kho thm.
Trong qu trnh bin son, mc d chng ti c gng bng vic tham kho mt lng
rt ln cc ti liu c sn v tip thu c chn lc kin t cc bn ng nghip dn
hon thin cun sch ny, nhng kh trnh khi nhng thiu st bi tm hiu bit v kinh
nghim cn hn ch, chng ti rt mong nhn c kin ng gp qu bu ca bn c
gn xa.
Chi tit lin h ti : anhkhoavo1210@gmail.com
minh.9a1.dt@gmail.com
CC TC GI
V ANH KHOA HONG B MINH.
LI CM N
Trong qu trnh bin son, chng ti xin cm n n nhng bn cung cp ti liu tham
kho v vui lng nhn kim tra li tng phn ca bn tho hoc bn nh my, to iu
kin hon thnh cun sch ny :
-
MC LC
TP 2 : PHNG TRNH, H PHNG TRNH,
BT PHNG TRNH LNG GIC
CHNG 4 : S LC V HM LNG GIC NGC
I.
II.
MT S TNH CHT C BN
V HM LNG GIC NGC ........................................................... 1
BI TP V D V HM LNG GIC NGC ............................... 2
II.
1.
2.
.............................. 41
BI TP T LUYN ................................................................................. 50
3.
............................... 53
BI TP T LUYN ................................................................................. 60
4.
......... 61
BI TP T LUYN ................................................................................ 67
5.
a.
b.
c.
d.
C THM :
TN MN V S PI ............................................................................... 189
TI LIU THAM KHO .......................................................................................... 194
CHNG 4
S LC V HM LNG GIC NGC
I.
)
( )
l hm lng gic
, c mt s tnh
Hm s
ngc ca hm s
cht c bn sau
(
(
{
(
Hm s
ngc ca hm s
cht c bn sau
)
l hm lng gic
, c mt s tnh
(
)
(
)
(
II.
))
(
[
]
(
(
Do ,
(
(
Ta thy :
(
Do ,
(
CHNG 5
PHNG TRNH LNG GIC
PHNG TRNH LNG GIC C BN
CC DNG PHNG TRNH C BN
I.
-
)
)
)
(
)
(
)
)
(
Ch rng:
)
])
])
Chng ta s dng cc cng thc bin i lng gic nu trong Chng 2, phn tch
phng trnh thnh cc nhn t xut hin cc dng phng trnh trn.
4
Gii:
a.
Ta c:
(
b.
c.
Ta c:
(
Ta c:
d.
Ta c:
)
)
Ta c:
(
(
d.
Ta c:
(
c.
Ta c:
(
(
)
(
)
(
)
(
Gii:
a.
Ta c:
(
{
(
b.
Ta c:
(
{
c.
Ta c:
(
(
(
)(
Gii:
a.
iu kin :
(
) ( )
)( )
)
7
)
)
)
)
[
(
(
(
)
)
]
[ ]
Gii:
a.
Ta c:
(
(vi
])
Li c:
[
]
{ }
{
Vy nghim ca phng trnh l
b.
Ta c:
(
)
(vi
])
Li c:
[
{
{
c.
Ta c:
(vi
(
(
])
(
(
Li c:
[
Gii:
a.
Ta c :
)
9
[
[
b.
Nu
|
nn
) th
Khi ,
{
(
Nu
) th
nn
(
Khi ,
{
)(
)
(
Gii:
a.
Phng trnh tng ng vi
(
)(
(
)(
10
)
)
b.
)(
c.
u kin:
(
)( )
Ta thy :
( )
11
)(
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim trn l nghim ca phng trnh.
Bi 8: Tm tt c cc gi tr nguyn ca tha mn
{
{
Do ,
V
12
)
( )
l c nguyn ca 49. Ta c :
nn
. Thay vo ( ), ta c
BI TP T LUYN
)
(
[ (
)]
)
(
(
)
5.1.4. Gii cc phng trnh sau:
d
(
)(
)
13
]
[
n
(
(
(
GI GII BI TP T LUYN
d [
(
14
)
(
d [
15
b.
Tng t cu a, ta cng s dng cng thc nhn i
phng trnh tr thnh :
(
c.
s a
iu kin :
(
)( )
)(
[
e.
iu kin :
(
16
v
(
)(
h.
)
(
i.
iu kin :
( )
17
])
Li c:
[
b.
{ }
Ta c:
])
Li c:
[
[
}
5.1.6.
a.
Gi :
18
{ }
{ }
iu kin:
( )
{
Phng trnh tng ng vi
(
)(
d.
[
19
e.
(
Phng trnh tng ng vi
(
(
(
)(
)( )
)(
)(
)(
)
(
II.
CC DNG PHNG TRNH LNG GIC A V PHNG TRNH
LNG GIC C BN
1.
PHNG TRNH BC HAI
- Phng trnh bc hai theo cc hm s lng gic l nhng phng trnh c dng
sau:
20
Gii:
a.
b.
Ta c:
c.
iu kin:
(
)( )
)( )
21
Gii:
a.
( )
(
b.
(
(
c.
)
)
iu kin:
{
)( )
y chnh l cu b ca bi ny.
Nghim ca phng trnh l:
(
[
( )
23
(
(
( )
(
b.
( )
(
c.
Ta c:
(
(
(
Khi , phng trnh tng ng:
(
24
)
)
(
d.
( )
( )
( )
[
e.
25
)( )
Gii:
a.
iu kin:
[
( )
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
26
b.
c.
( )
iu kin:
( )
Khi
, ta c:
27
[
( )
( )
(
iu kin:
( )
d ( )
[
28
iu kin:
( )
d
(
) ( G
n
(
)
29
iu kin :
)( )
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim trn l nghim ca phng trnh.
b.
iu kin :
(
) ( )
)
(
(
30
)
)(
( )
(
d.
)
(
(
)
)
(
31
( )
(
e.
iu kin :
( )
( )
(
BI TP T LUYN
32
)
(
(
(
33
GI GII BI TP T LUYN
d [
( )
[
5.2.2.
a.
34
)(
( )
(
b.
)]
( )
[
c.
iu kin :
(
)( )
35
[
( )
(
)
(
( )
5.2.3.
a.
iu kin :
( )
36
[
(
)
(
b.
( )
Ta c:
(
)
37
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
c.
iu kin :
(
( )
( )
ng trnh tng ng vi
(
)(
[
(
38
iu kin :
( )
{
Phng trnh tng ng vi
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
e.
( )
(
f.
(
g.
iu kin :
( )
( )
(
40
)( )
;( ) c dng :
; ( ) c dng :
; do
ta s c phng trnh:
Ta thy :
(
Nn c gc
tha mn :
41
Cch khc :
Chia 2 v phng trnh cho , phng trnh tr thnh :
(
) th ta t
Khi ,
( )
(
Gii ri suy ra .
42
Gii:
a.
Ta c:
[
b.
Ta c:
c.
Ta thy
43
)( )
[
( )
[
d.
Ta thy
[
(
e.
Ta c:
( )
44
)
)
Gii:
a.
iu kin:
(
)( )
45
Ta c:
)
(
( )
)
(
c.
46
Ta c:
(
[
(
)(
Gii:
a.
(
(
[
b.
c.
iu kin :
(
)( )
47
(
(
)
)(
Gii:
a.
)(
(
[
48
iu kin :
( )
{
Phng trnh tng ng vi
49
BI TP T LUYN
(
-
GI GII BI TP T LUYN
50
d [
)
)
5.2.5.
a.
)
(
b.
iu kin :
(
)( )
)(
[
(
5.2.6.
a.
iu kin :
(
)( )
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
b.
52
c.
3.
)( )
[ ]
Khi ,
53
)
( )
)( )
[ ]
Khi ,
Gii:
a.
54
[ ]( )
b.
[ ]( )
( )
[
c.
[ ]( )
55
( )
(
d.
[ ]( )
( )
(
[
Bi 2: Gii cc phng trnh sau:
56
)(
[ ]( )
( )
(
[
b.
( )
(
[ ]
( )
57
[
c.
iu kin :
( )
)
(
( )
[ ]
)
(
)(
[ ]
58
( )
( )
(
(
[
e.
)(
)[ (
)
)(
( )
(
Vi phng trnh ( ) ta c nghim
Vi phng trnh ( ), ta t
( )
(
)
(
[ ]
th
(
59
BI TP T LUYN
)
(
GI GII BI TP T LUYN
(
[
(
60
)
(
[
(
)
)
4.
{
S
61
Cch 2: Thay
Nu
(hoc
) : ta t
(hoc
) lm nhn t chung, ta s c
phng trnh tch.
Nu
, xt thy
khng l nghim ca phng trnh, ta tin hnh
chia 2 v cho
th a phng trnh v dng
( )
Gii phng trnh ( ) ri so vi iu kin.
).
Gii:
a.
V
khng l nghim ca phng trnh nn chia 2 v cho
phng trnh tr thnh:
(tha iu kin
62
[
)
. Khi ,
)(
(tha iu kin
c.
Khi ,
V
khng l nghim ca phng trnh nn chia 2 v cho
phng trnh tr thnh:
. Khi ,
[
(tha iu kin
)
)
d.
V
khng l nghim ca phng trnh nn chia 2 v cho
phng trnh tr thnh:
(
(
)(
. Khi ,
63
[
(tha iu kin
Gii:
a.
iu kin:
(
)( )
[
[
64
(
[
)(
[
(tha iu kin
c.
65
(tha iu kin
d.
)(
66
)(
BI TP T LUYN
d
(
67
GI GII BI TP T LUYN
[
(
d [
5.2.10.
a.
[
(
(tha iu kin
b.
)
)
(tha iu kin
c.
iu kin:
69
)(
(loi v
iu kin:
(
Do
)(
)( )
70
)
(
(ng)
)
(
(tha iu kin
)
)
f.
)(
(
(tha iu kin
)
)
)
71
[
(tha iu kin
72
5.
a.
-
)
(
Gii:
a.
)(
[
(
b.
)
73
)(
c.
iu kin:
( )
{
Phng trnh tng ng vi
(
)
(
(
)(
)(
)
)
[(
)(
)(
(
74
)
)
]
(
(
)(
)]
)(
(
)
)
iu kin:
( )
)
)
)(
)(
(
)
[
( )
75
Gii:
a.
( )
[
b.
iu kin:
( )
76
)[
)[
)(
)]
]
)
[
(
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim trn l nghim ca phng trnh.
c.
)
)(
)
)
77
[
d.
[(
[(
[
78
)(
)
Gii:
a.
( )
[
[
79
[
b.
(
)
[ (
)(
)(
(
(
c.
)
)
80
[ (
)(
( )
[
d.
iu kin:
(
)( )
(
[
)(
)
(
(
)
)
81
(
d
)(
Gii:
a.
iu kin:
(
)( )
)(
)(
)(
)(
)
)
82
iu kin:
(
)( )
)]
( )
( )
Vi phng trnh ( ), ta c:
(
( )
Vi phng trnh ( ), ta c:
[ ]
( )
83
[
Vy nghim ca phng trnh l:
[
c.
[
(
[
84
)
(
d.
)(
[
(
Gii:
a.
)
)
85
[
Ta thy :
b.
|
(
)|
|
|
). Nn phng trnh cho vit thnh
(
)
|
( )
( )
|
|
(
)|
V
(
[
|
Vi phng trnh ( ) c nghim l
(
Vi phng trnh ( ) ch tha mn
tng ng vi
[
|
c.
)(
)(
)[ (
)[
)(
)
(
d.
86
)(
)(
)
)
)
]
)]
Gii:
a.
)
(
[(
[(
)(
(
(
)
)(
[
Nghim ca phng trnh l:
(
b.
87
)(
[
(
c.
[
Nghim ca phng trnh l:
d.
iu kin:
)( )
)(
88
)
(
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
BI TP T LUYN
5.2.11. Gii cc phng trnh sau:
(
(
d
)
(
89
d
(
GI GII BI TP T LUYN
5.2.11.
a.
(
(
90
)
)(
)(
)
b.
(
(
)(
)
(
c.
)(
)(
)(
[
Qua cc bi a, b v c th ta thy c cng dng phng trnh l:
( )
)(
( )
v cng
thc
hay
xem ci no c th a phng
trnh ( ) phng trnh ( ).
91
iu kin:
(
)( )
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
e.
5.2.12.
a.
)(
92
[
b.
iu kin:
(
)( )
)(
)(
)(
)(
)(
)(
)]
)
)
)
)
)
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
)( )
[
c.
iu kin:
{
)
)
)
93
)(
[
d.
iu kin:
(
)( )
)(
)
)
)(
)(
)(
)(
)(
)
)
)(
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
5.2.13.
a.
94
)
)(
)(
)
[
b.
)]
)]
iu kin:
(
)( )
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
[
d.
95
)(
)(
)[(
)(
)(
]
)
[
e.
[
f.
[(
)(
)]
)
96
iu kin:
(
)( )
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
(
b.
[
97
)(
)(
[
d.
iu kin:
(
)( )
(
(
)
)(
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim
98
[
f.
99
Gii: iu kin:
( )
{
Phng trnh tng ng vi
)(
100
)
( ( ))
)
(
{
(
( )
(
101
( )
( )
)]
)
Gii: iu kin :
)(
, ta c
(
Vi
102
th
BI TP T LUYN
103
GI GII BI TP T LUYN
5.2.15.
a.
{
[
[
b.
iu kin :
( )
( )
( )
Vi phng trnh ( ) ta c
{
{
(
Vi phng trnh ( ) ta c
)
(
)
(
104
iu kin :
(
)( )
{
{
{[
105
( )
( ))
Do ,
106
Gii:
a.
Ta c:
(
Du
)
(
xy ra khi v ch khi:
107
[
b.
Ta c:
(
Du
)
(
xy ra khi v ch khi:
108
( )
( )
(
n y, ta xt du
xy ra khi v ch khi:
n y, chng ta cng xt du
xy ra i vi phng trnh ( ).
109
Gii:
a.
iu kin:
(
)( )
{
[
{
(
110
iu kin:
(
( )
Ta c:
(
Du
xy ra khi v ch khi
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim trn l nghim ca phng trnh.
c.
(
(
)
)(
)
)
111
[
Vy nghim ca phng trnh l
(
Gii:
a.
112
)
)
(
b.
Ta c :
(d
{
(d {
Suy ra
Du
xy ra khi v ch khi
(
iu kin :
( )
Vi phng trnh ( ), ta c :
)
)
( )
( )
113
[
Vi phng trnh ( ), ta c :
)
(
)
M vi mi , ta u c
{
Do ,
(
Gii:
a.
Ta thy :
114
xy ra khi v ch khi
Ta thy :
{
Du
xy ra khi v ch khi
{
)
115
Mt khc :
( )
( )
{
( )
Phng trnh ( ) cho nghim
(
Suy ra
(
Khi ,
(
Suy ra
(
d (
116
(
)
{
Ta c :
{
Vy phng trnh ch tha khi v ch khi
{
{
Theo bt ng thc Cauchy, ta c :
Suy ra
(
Li theo bt ng thc Cauchy, ta c :
Nn
. Mt khc, ta thy
(
{
(
( )
T ( ) v ( ) ta c
Kt hp vi ( ) ta c
{
117
c.
( )
Ta c :
(
Ta thy :
(
)
(
Nn
(
)
(
)
Vy phng trnh ch tha khi v ch khi
(
(
[
Kt hp vi ( ), ta nhn nghim trn l nghim ca phng trnh.
d.
iu kin :
( )
Ta c :
(
)(
)(
)(
Mt khc,
975
975
Gii:
a.
iu kin:
( )
Ta t :
{
Phng trnh a v dng
( )
M ta c :
(
Do ,
( )
(
(
) (
)
)
Thay vo ( ), ta c :
(
975
()
7
97
()
)
)
(
) s ch
Nn hm s tng trn mi khong xc nh. Ngoi ra hm s ny vi
(
) ch nhn gi tr dng. Cho nn mi gi tr ( ) trn
nhn gi tr m v vi
khong ny khng th ng vi gi tr ca ( ) trn khong kia.
Cho nn phng trnh (
G ( )
) tng ng vi
(
c.
Nu
(
(
[
[
120
)
)
, ta c
( ).
2008
2008
| |
. Ta c :
. Ta c h
) (
T suy ra
Vy
(
b.
(
)
)
(
)
121
c.
2008
Xt hm s
) 2008(
2008
()
2008
()
2008
(
Do , ( ) ng bin. Khi , phng trnh tng ng vi
[
d.
( )
Ta c:
(
)
(
)(
Suy ra
(
122
Gii:
a.
-
Ta xt cc trng hp :
th
. Suy ra
2
Mt khc :
123
b.
( )
, phng trnh cho tr thnh
Du
xy ra khi v ch khi
(
(|
|)
Mt khc :
{
|
|
|
|
Nn
|
Du
xy ra khi v ch khi
|
|
|
|
|
|
[
|
)
|
124
Ta c :
). Khi ,
( )
( )
(
)(
Gii:
a.
Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :
)(
Du
)
(
xy ra khi v ch khi
125
{
Ta c :
(
xy ra khi v ch khi
(
Ta t
. Khi ,
th
( )
( )
Ta xt hm s :
()
()
Do , hm s ng bin trn
ca phng trnh ( ).
Vi
th
126
( )
( )
. M ta thy (
nn
BI TP T LUYN
)
7
127
GI GII BI TP T LUYN
5.2.17.
a.
iu kin:
( )
Li c:
Khi ,
( )
(
b.
iu kin:
Li c:
(
128
(
(
)
)
Ta c:
{
Du
xy ra khi v ch khi:
(
)
129
iu kin:
( )
Ta c:
Du
xy ra khi v ch khi:
(
130
khi v ch khi
( )
131
khi v ch khi
( )
khi v ch khi
( )
khi v ch khi
{
( )
( )
khi v ch khi
{
( )
( )
khi v ch khi
{
( )
( )
khi v ch khi
( )
( )
{
132
Ta xt 2 trng hp
(
th
).
th
b.
Khi
th
Khi
th
)
)
133
( )
a.
( )
[
( )
b.
(
Khi ,
( )
)( )
Ta c :
[
134
)( )
Gii: iu kin:
(
[
)[ (
( )
(
a.
Ta c:
135
( )
{
{
a.
, phng trnh tr thnh
Khi
( )
(
b.
[
t
( )
( )
( )
{
iu kin:
[
Ta c :
(
{
t
( )
.
[
]
. Do ,
Mt khc, ta li c :
( )
Xt hm s
( )
()
()
()
137
Bi 6: Xc nh phng trnh
)
(H Y Dc Tp.HCM 1999)
)
( )
( )
Vi phng trnh ( ), ta t
| |
. Khi :
( )
( )
138
(
tha iu kin
) {
phng
(
[
)[ (
( )
(
( )
)
. Khi , phng trnh ( ) tr
| |
( )
a.
Khi
th
( )
[
(
(
[
)
(
139
[
b.
Ta c :
Do , ta cn xc nh
()
]. Xt hm s :
( )
Hm s ng bin trn [
]. Ta c :
{
)
( )
Gii: iu kin :
{
( )
Khi , ta t
(
140
( )
] { }
| |
| |
{
Ta thy, t phng trnh ( ), ta c th suy ra nghim ca phng trnh l
(
Gii: Ta c :
Nn ta c iu kin ca bi ton l
( )
{
Phng trnh a v dng
( )
t
| |
Ta thy,
( )
141
{
Do , ta tm c gi tr ca
tha yu cu bi ton l
(
) {
Khi
(H Cn Th 1998)
Gii: iu kin :
( )
)(
(
(
(
142
)(
)
)
)[
)
(
)(
)
)
(
)]
( )
| |
].
| |
143
| |
()
()
()
tha yu cu bi ton l :
Bi 12:
a.
b.
( )
Tm tt c cc gi tr ca phng trnh ( ) tng ng vi phng trnh
||)
(
( )
(H Thi Nguyn 2000)
Gii:
a.
)
(
b.
[
Phng trnh ( ) tng ng vi
(
144
| |)
[
-
| |)
]
( )
| |)
iu kin cn :
iu ny tng ng vi
(
| |)
| |
Vi
iu kin :
th
( )
[
Nh vy, phng trnh ( ) v ( ) tng ng vi nhau khi v ch khi
[
{[
145
) ( )
( )
[
Vi
Vi
[
{
T cc gi tr trn, ta c gi tr
146
tha yu cu bi ton l
)(
( )
( )
Vi
th ( ) tr thnh
)
(
( )
( )
147
BI TP T LUYN
(
Tm
)(
)
(
)
( ngh Olympic 30-4, 2007)
5.2.23. Tm tt c cc gi tr
phng trnh
c ng 2 nghim
]
( ngh Olympic 30-4, 2007)
GI GII BI TP T LUYN
5.2.18. iu kin:
( )
Phng trnh tr thnh
( )
a.
( )
Ta t
)
(
)
(
b.
( )
Yu cu bi ton tng ng vi
(
( )
( )
5.2.19. Ta t
( )
)(
)( )
Ta c:
( )
[
Li c:
( )
(
(
[
150
)
)
(
(
)
(
)
]
[
Yu cu bi ton tng ng vi
[
5.2.20. Khi
ta c:
(
Vy khi
th
phng trnh cho
Khi
th ta c
(
b.
)(
151
[ ]
vi
[ ]
t ( )
()
Suy ra
[ ]
vi
[ ]
c nghim
5.2.22. Ta t
{
( )
( )
[
thay vo 2 phng trnh v gii ra 2 tp nghim khng trng nhau nn loi
Khi
.
Khi
nhn
152
v
.
tha yu cu bi ton.
]
( )
()
( )
]
(
( )
c ng mt nghim
153
CHNG 6
H PHNG TRNH LNG GIC
TM TT MT S PHNG PHP THNG GP
I.
1.
2.
-
3.
-
PHNG PHP TH
Phng php th l mt phng php c bn trong vic gii h phng trnh
lng gic. Thng thng, ta c ba cch s dng phng php ny : th trc
tip, bin i ri th sau, gii tm nghim ca mt phng trnh ri th vo
phng trnh cn li.
PHNG PHP CNG I S
Trong phng php ny ta s c mt s loi c bn cn nm :
i. Loi 1 : {
ii. Loi 2 : {
iii. Loi 3 : {
iv. Loi 4 : {
v. Loi 5 : {
nhng loi ny ta thng c ba bc gii : i
thnh
{
-
4.
-
154
( )
( )
()
()
CC BI TP MINH HA
Gii: Ta c
( )
( ){
Gii: Ta c
( )
{
[
)]
155
{
(
)
(
( )
(H Y Dc Tp.HCM 1997)
Gii: Ta c
( )
{
(
)
(
{
156
( ){
Gii: iu kin:
Ta c:
( )
(
(
)
)
{
{
( )
( )
157
( ) theo tng v, ta c :
( )
Th ( ) vo ( ), ta c
(
Vi
, khi
th
Gii:
( )
Ly ( )
( )
( )
( ) theo tng v, ta c :
(
)
(
Nu
th
( )
Vy nghim ca h l :
158
Nu
th
( )
{
Vy nghim ca h l :
( ){
Gii:
( )
Ly ( )
( )
( )
( ) theo tng v, ta c :
( )
Khi ,
( )
159
( ){
Gii: iu kin :
(
Ta c :
( )
Suy ra
[
ng vi
160
( ){
Gii: iu kin :
Ta c :
( )
(
{
[
{
)
)
161
{
(
{
[
Vi
th
Gii: Ta t
[ ] ( )
{
(
{
(
162
( )
[
(
[
{
Bi 11: Gii h phng trnh sau :
( )
( )
)( )
Gii: iu kin :
phng trnh ( ) ta c :
Do , ta s kho st hm s
( )
163
) ( )
)( )
Gii: iu kin
)( )
Ta c :
|
{
164
|
(
|
)
( )
Gii ( ) :
(
)
(
(
)
)
(
( ){
|| ||
Gii:
( )
| |
( ){
| |
| |
( ){
| |
| |
Gii ( ) :
{
V |
| |
| |
| |
| |
nn
{
| |
. Suy ra
| |
Do , nghim ca h l :
(
{(
) (
)}
Gii ( ) :
{
| |
| |
| |
{| |
| |
| |
(
166
| |
{(
)(
)(
)(
)}
Gii: V hm s
c chu k tun hon
).
h nn ta xt h trn (
. Khi
v ta thy
u khng l nghim ca
) v h tng ng vi
( )
( )
( )
( )
{
Cng theo v cc phng trnh ca h, ta c
( )
167
( )
Mt khc, ta xt hm s :
( )
( )
()
()
Khi ,
( )
( )
)]
Gii: Ta c :
( )
168
)]
)]
(
(
)
)
)
(
)
)
[
(
)
(
(
)
)
)
{
(
(
[{
[{
169
( )
Ly ( )
( )
( )
( ) theo tng v, ta c
(
( )
{
( )
Gii ( ) :
(
, ta thay vo ( ) :
Vi
)
(
Do , ta c :
( ){
( ){
Vi
Do , ta c :
(
( ){
( ){
BI TP T LUYN
{
{
171
d {
d
[
]
]
172
(
(
)
)
6.1.4. Cho {
GI GII BI TP T LUYN
d {
173
{
d
)
(
)
(
174
)
)
CHNG 7
BT PHNG TRNH LNG GIC
I.
Nu
Nu
Nu
Nu
Nu
Nu
Nu
Nu
175
c nghim l :
c nghim l :
II.
CC BI TP MINH HA
)(
(
)
(
Gii: Ta t :
)
|
176
|
|
[
{
[
[{
[
Gii: iu kin :
)( )
177
( )
Gii: iu kin :
(
)( )
178
( )
Gii: iu kin :
)( )
)[
)(
)]
179
Gii: iu kin :
(
)( )
( )
( )
180
Gii: iu kin :
(
t
)( )
[
Vi
th
(
Vi
th
(
181
)[ (
)[ (
nn ta ch cn xt du ca ( ) trn [
( )
(
( )
Vi ( ) :
Vi ( ), ta t
| |
( )
Suy ra
(
Lp bng xt du ca ( ) trn [
182
] ta thy
].
0
( )
Gii: t ( )
Do hm s tun hon c chu k
nn ta ch cn xt du ca ( ) trn [
].
{
Lp bng xt du trn [
] ta thy
183
7
5
0
0
[
Bi 11: Gii bt phng trnh sau :
Gii: iu kin :
( )
Bt phng trnh tng ng vi
Ta xt hm s
()
184
Do , ( ) ng bin trn [
Ta xt thm hm s
()
( )
Do , ( ) nghch bin trn [
Suy ra vi mi
)
{
()
()
( )
( )
()
( )
Nh vy, ta c :
()
()
Khi ,
(
( )
185
Ta xt hm s
()
( )
Do , ( ) ng bin trn [
).
Suy ra :
( )
Nh vy,
BI TP T LUYN
7.1.1. Gii cc bt phng trnh sau :
186
( )
GI GII BI TP T LUYN
7.1.1. Nghim ca bt phng trnh l :
(
)
(
(
187
)
(
188
c thm : Tn mn v s pi
c Thm
TN MN V S PI
189
(| |
(
)
( )
Tip theo , cc nh Ton hc thng qua vic tm nhng t hp cc
m mi trong chng c biu din bi cc chui hi t nhanh hn chui Leibnitz.
190
c thm : Tn mn v s pi
)
)
Vic khai trin ny cho ta c mt chui thun tin hn rt nhiu cho vic tnh ton.
V gip John Machin (1680-1751) tnh c 100 ch s sau du phy vo nm 1706.
Thnh cng ca John Machin khi ln cho cc nh Ton hc khc tip tc tham gia
cuc chy ua m n bt u t thi Archimedes.
S dng phng php ca Abraham Sharp, De Lagny (1660-1734) tnh c 127
ch s sau du phy vo nm 1719. Khng lu sau , Leonard Euler (1707-1783) bng
mt phng php khc kim tra kt qu ca De Lagny v tm ra sai st ch s th 113.
Nm 1841, William Reserford (khng r nm sinh, nm mt) tm ra 208 ch s sau
du phy v c kim tra li bi Johan Martin Zacharias Dase (1824-1861) sai ch s
153. Nm 1847, Thomas Clausen (1801-1885) tin thm n 250 ch s sau du phy,
trong c 248 ch s tnh ng.
Nm 1853, William Reserford tng thnh tch ca mnh ln 440 ch s sau du phy.
V k lc ca thi k ny c thit lp bi William Shanks (1812-1882) vi 530 ch s
(trong 527 ch s tnh ng). V sau, William Shanks phi lm vic ct lc tnh
tip cc ch s tip theo, a k lc ln n 707 ch s tnh ng.
n th k 20, cuc cch mng my tnh nh du nhng thnh tu v i ca tr tu
con ngi. Nhng kim tra u tin trn my tnh in t vo nm 1945 pht hin
William Shanks sai ngay t ch s th 528. iu ny khin nh Ton hc Harold
Scott MacDonald Coxeter (1907-2003) phi tht ln rng : Khng th khng bun khi
ngh rng, nhng tnh ton m Shanks ti nghip phi b ra mt phn ln ca cuc i
tnh, th my tnh in t hin i c th thc hin trong vi giy nh l khi ng
vy. V nh vy, s xut hin ca my tnh in t lm cho tc cuc ua tm nhng
ch s sau du phy cng tng nhanh.
191
( ) (
) [
) (
c tnh theo s
c thm : Tn mn v s pi
Dy s {
Khi
cng tng th ta c nh gi
2
Ni cch khc,
C s ca pht minh ra thut ton ny l nhng nghin cu trong lnh vc tch phn
elliptic v hm theta. Thut ton k diu ny ly tng ca nh Ton hc thin ti
ngi n Srinivasa Ramanujan (1887-1920). V con s 200 t xut hin t
C th ni thm rng, mt trong nhng phng php gy t m nht tnh s l
ca Count Buffon vo th k 18 cng vi Bi ton chic kim ca ng. Trn mt mt
phng, ta k cc ng thng song song cch u nhau n v chiu di. Th chic kim
c di nh hn ln mt phng . Nu chic kim ri ln trn ng k th ln th
c coi l thnh cng. Khm ph y bt ng ca Buffon l t l s ln th thnh cng
so vi khng thnh cng l mt biu thc cha s .
Nu chiu di kim bng
193
V Giang Giai, Tuyn tp 400 bi ton lng gic, NXB i hc S Phm, 2007.
[3]
[4] Hunh Cng Thi, o Khi, Phng php gii ton Lng gic THPT, NXB i
hc S Phm, 2004.
[5] Trn Vn Ton, V Hu Phc, Luyn Thi Cp Tc Ton Hc, NXB HQG
Tp.HCM, 2009.
[6] Don Minh Cng, Gii thiu Thi Tuyn Sinh Vo i Hc mn Ton (t
1997-1998 n 2004-2005), NXB HQG H Ni, 2004.
[7] Hunh Cng Thi, Cc dng ton in hnh : Phng Trnh, H Phng Trnh
Lng Gic, NXB HQG H Ni, 2006.
[8]
Theoni Pappas, Nim vui Ton Hc, NXB Kim ng, 2009.
[9]
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XII 2006, Ton hc, NXBGD, 2006.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XIII 2007, Ton hc, NXBGD, 2007.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XIV 2008, Ton hc, NXBGD, 2008.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XV 2009, Ton hc, NXBGD, 2009.
194