You are on page 1of 120

LNG

GIC
MT S CHUYN V NG DNG
TP 3 : TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
MT S PHNG PHP LNG GIC HA

V ANH KHOA HONG B MINH

V ANH KHOA HONG B MINH

LNG GIC
MT S CHUYN V NG DNG
TP 3 : TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
MT S PHNG PHP LNG GIC HA

TP. H CH MINH, THNG 8 2011

LI NI U
Cun sch LNG GIC MT S CHUYN V NG DNG ny c bin
son vi mc ch cung cp, b sung kin thc cho hc sinh THPT v mt s bn c
quan tm n mng kin thc ny trong qu trnh hc tp v lm vic. Trong tp 3 TM
GI TR LN NHT, GI TR NH NHT; MT S PHNG PHP LNG
GIC HA ny, chng ti s trnh by cc k thut i s, gii tch v hai vn trn.
Tuy nhin, chng ti s xoy vo trng tm l PHNG PHP LNG GIC HA,
mt dng ng dng k thut kh hay trong mt s bi ton.
cc chng chnh, chng ti chia lm 3 phn :
Phn I : Nu l thuyt cng v d minh ha ngay sau , gip bn c hiu v bit
cch trnh by bi. ng thi a ra cc dng ton c bn, thng gp trong qu trnh
lm bi trn lp ca hc sinh THPT. phn ny, chng ti s trnh by mt s bi bn
c c th nm vng hn, trnh sai st.
Phn II : Trong qu trnh tham kho v tng hp ti liu, chng ti s a vo
phn ny cc dng ton kh nhm gip cho cc hc sinh bi dng, rn luyn k nng
gii LNG GIC thnh tho hn khi gp phi nhng dng ton ny.
Phn III : Chng ti s a ra li gii gi cho mt s bi, qua bn c kim
tra li p s, li gii hoc cng c th tham kho thm.
Trong qu trnh bin son, mc d chng ti c gng bng vic tham kho mt lng
rt ln cc ti liu c sn v tip thu c chn lc kin t cc bn ng nghip dn
hon thin cun sch ny, nhng kh trnh khi nhng thiu st bi tm hiu bit v kinh
nghim cn hn ch, chng ti rt mong nhn c kin ng gp qu bu ca bn c
gn xa.
Chi tit lin h ti : anhkhoavo1210@gmail.com
minh.9a1.dt@gmail.com

CC TC GI
V ANH KHOA HONG B MINH.

LI CM N
Trong qu trnh bin son, chng ti xin cm n n nhng bn cung cp ti liu tham
kho v vui lng nhn kim tra li tng phn ca bn tho hoc bn nh my, to iu
kin hon thnh cun sch ny :
-

Trn Phong (H S Phm Tp.HCM)


Ng Minh Nht (H Kinh T Tp.HCM)
Mai Ngc Thng (H Kinh T Tp.HCM)
Trng Tn Sang (Westminster High School California)
Nguyn Th Thanh Huyn (THPT Chuyn Lng Th Vinh ng Nai)
Nguyn Hoi Anh (THPT Chuyn Phan Bi Chu Tp.Vinh)
Nguyn nh Thi (H Khoa Hc T Nhin Tp.HCM)

v mt s thnh vin din n MathScope.

MC LC
TP 3 : TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
MT S PHNG PHP LNG GIC HA
CHNG 8 : TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
I.

TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
HM LNG GIC ................................................................................. 1

1.

PHNG PHP BIN I LNG GIC .............................................. 1


BI TP T LUYN ................................................................................. 9

2.

PHNG PHP S DNG BT BNG THC C BN ...................... 11


BI TP T LUYN ................................................................................ 19

3.

PHNG PHP O HM HM S ..................................................... 24


BI TP T LUYN ................................................................................ 35

II.

TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
HM LNG GIC CHA THAM S ................................................ 38
BI TP T LUYN ................................................................................. 44

III.

TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
HM LNG GIC TRONG TAM GIC ............................................ 46
BI TP T LUYN ................................................................................. 53

CHNG 9 : PHNG PHP LNG GIC HA


GII MT S BI TON I S
I.
II.

TM TT MT S K THUT THNG DNG ............................. 57


PHNG PHP LNG GIC HA
TRONG CHNG MINH NG THC I S ................................... 59
BI TP T LUYN ................................................................................. 63

III.

PHNG PHP LNG GIC HA


TRONG CHNG MINH BT NG THC......................................... 63
BI TP T LUYN ................................................................................. 86

IV.

PHNG PHP LNG GIC HA


TRONG GII PHNG TRNH ............................................................ 88
BI TP T LUYN ................................................................................. 95

V.

PHNG PHP LNG GIC HA


TRONG GII H PHNG TRNH ...................................................... 95
BI TP T LUYN ................................................................................ 104

VI.

PHNG PHP LNG GIC HA


TRONG TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT................ 105
BI TP T LUYN ................................................................................ 111

TI LIU THAM KHO .......................................................................................... 114

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

CHNG 8
TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT
TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT HM LNG GIC

I.

Cho hm s

( ) xc nh trn min

1. Mt s thc M c gi l gi tr ln nht ca hm s nu :
{

( )
( )

K hiu :
2. Mt s thc N c gi l gi tr nh nht ca hm s nu :
{

( )
( )

K hiu :
( ) lin tc trn [
Ch rng : Nu hm s
]
ln nht v gi tr nh nht trn [

] th hm s t gi tr

Nh vy, tm gi tr ln nht (GTLN) v gi tr nh nht (GTNN) ca mt hm s hay


mt biu thc lng gic, ty theo tng loi ton ta c th dng mt trong cc phng
php sau. y, chng ta ch cp n cc phng php i s, gii tch.
1.
-

PHNG PHP BIN I LNG GIC


Da vo tnh b chn ca hm s sin, hm s cos
{

|
|

|
|

Dng iu kin c nghim ca cc phng trnh c bn


i. Phng trnh bc hai :
c nghim

khi v ch khi

{
ii.

Phng trnh

c nghim

khi v ch khi

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


iii.

Nu hm s c dng

Ta tm min xc nh ca hm s ri quy ng mu s, a v phng trnh c in


.
Nu hm s cha a v dng trn th ta bin i a v dng trn (nu c).
Bi 1: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s

Gii:
a.

Ta c :
(

Hay
Phng trnh ny c nghim khi v ch khi
(

Do ,

b.

Ta chng minh c

Do ,
Phng trnh ny c nghim khi v ch khi

(
(

)
)

(
(

)
)

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Vy
(

)
(

c.
Ta c :
(

(
)
Phng trnh ny c nghim khi v ch khi
(
)

Do

Ch : Tng t cu a, ta a v bi ton dng tng qut


Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s

Bi 2: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
|

|
(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Gii:
a.
Ta c :
|

|
(

| (

)
(

Vy
(

(
b.

Ta c :

Ta xt :
| |

Do ,
(

)
(

c.

Hm s xc nh khi v ch khi
{

Ta c :

Vy
{

Hn na,

Vy
{

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


d.

iu kin:
{

{
V chu k ca

nn ta cn xt trn [

]. Do

Ta c :
(

)(

(
(

Hn na,

Suy ra

Do vy,

Tng t, ta c

Do ,

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 3: Tm gi tr ln nht ca hm s

Gii:
a.
Ta c :
{
|

|
|

Do ,
{
b.

Ta c :

{
Do ,
{
c.

Ta c :
(
(
(

)
)

Do ,
{
d.

Ta c :
(

)
(

Do ,
{

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 4: Tm gi tr nh nht ca hm s
(

Gii:
a.
Ta c :
(

)
)

Do ,

{
b.

Ta c :
(
(

Do ,

{
Bi 5: Vi

l mt gc c nh cho trc. Tm gi tr nh nht ca hm s :


(

Bit rng hm s tha cc iu kin xc nh cho trc.

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Gii: Ta c :
[

Do ,
(

)]

(
(

tn ti khi v ch khi
)
(
)

(
(
(

)
)
)

(
(

)
)

Khi ,

Vy

Bi 6: Tm gi tr nh nht ca biu thc

(H Giao Thng Vn Ti 1999)


Gii: iu kin:
(

Ta c :
(
(

)
)

)
)

Do ,
{

Bi 7: Cho
thc

. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu

Gii: Ta c :
{
Do ,
8

khi v ch khi

. Ta chn

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Hn na, ta thy lun lun tn ti 2 s gi s l
{
(

)
khi v ch khi

Do ,

cng du v

|
|
v |

|
|
|
|
. Khi , ta chn

BI TP T LUYN
8.1.1. Tm gi tr ln nht, nh nht ca hm s

8.1.2. Tm gi tr nh nht ca hm s

8.1.3. Tm gi tr ln nht ca biu thc


(
(

)
)

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


GI GII BI TP T LUYN
8.1.1.
(
{
[

)
(

)
(

[
(

10

)
(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

[
[

{
(

]
]

){

){

[
8.1.2. Ta bin i hm s cho thnh
(

)(

)(

8.1.3. Ta bin i biu thc cho thnh

rng, nu ta t
{
Ta s a biu thc

2.
-

v dng biu thc .

PHNG PHP S DNG BT NG THC C BN


phn ny, ngoi vic s dng cc phng php c cp chng 3,
chng ta cn phi xc nh r iu kin xc nh ca hm s hay biu thc trc
khi s dng cc bt ng thc c bn.
Phng php ny c coi l mt phng php kh v i hi tnh sng to v k
thut cao trong vic s dng thnh tho bt ng thc v trong vic va tm gi tr
ln nht va tm gi tr nh nht nn a phn cc bi ton dng ny ch yu cu
tm gi tr ln nht hoc gi tr nh nht ca hm s hay biu thc.

11

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 1: Tm gi tr nh nht ca hm s

Gii:
(

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Do ,

Hn na, theo bt ng thc Cauchy, ta c :

)(

(
{

)(

(
Do ,

Ta bin i hm s

12

thnh

)(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


)(

Do ,
{

Bi 2: Cho

nhn. Tm gi tr nh nht ca biu thc


(

Gii:
Do
nhn nn
Ta c :

dng.

(
(

(
)

(
Hn na, theo bt ng thc Cauchy, ta c :
(

{
(

|
(

[
[

)
(

(
)|

|
(

)
)

)|

( )

(
)

)]
(

( )

13

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Do ,
(
Bi 3: Cho
biu thc

l cc s thc tha mn

. Tm gi tr ln nht ca

Gii:
Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :

)(

)]

Do ,

)
{

Bi 4: Cho

l hai s t nhin ln hn . Tm gi tr ln nht ca hm s


[

]
(H Bch Khoa H Ni 1998)

Gii:
[

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

)(

) (

14

)(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Do ,

l ba s thc ring bit sao cho hm s sau c ngha

Bi 5: Cho

Tm gi tr ln nht ca hm s.
Gii:
Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :
[ (
| ||

Hn na, do
[ (

)
| |. Ta c

)
(

)]
)]

| |)
(

Do ,

| |)

| |) khi v ch khi

Bi 6: Tm gi tr nh nht ca hm s

Gii:
(

15

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Tng t, ta c :
Ta suy ra

Mt khc, theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Suy ra
Do ,
{
Bi 7: Cho cc s thc

) tha mn iu kin

Tm gi tr ln nht ca biu thc


(

)(

Gii:
Ta c :
[
(

Ta c kt qu sau :

16

[
)(

]
)

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Mt khc, theo bt ng thc Cauchy, ta c :

)(

Do ,
[

T , ta chn

{
17

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 8: Tm gi tr ln nht v nh nht ca hm s

Gii:
Ta c :

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

)(

)(

)(

)(
)

)[

)(

)(

)(

) ]

Do ,

Ta li c :

Tng t trn, theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

)(

)(

18

)
(
)[

)(

)(

)(

)(

)(

) ]

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Do ,

BI TP T LUYN
8.1.4. Tm gi tr nh nht ca hm s
(
8.1.5. Tm gi tr nh nht ca hm s

8.1.6. Tm gi tr nh nht ca hm s

8.1.7. Tm gi tr nh nht ca hm s
(

8.1.8. Tm gi tr nh nht ca hm s
(
8.1.9. Tm gi tr nh nht ca hm s
(

)(

8.1.10. Tm gi tr ln nht ca hm s
(

)
)

8.1.11. Tm gi tr ln nht ca hm s

8.1.12. Tm gi tr ln nht ca hm s
(
(
8.1.13. Cho gc
{

)(
) tha mn
(

Tm gi tr ln nht ca biu thc

19

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


8.1.14. Cho

sao cho

. Tm gi tr ln nht ca biu thc

8.1.15. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu thc

Vi

GI GII BI TP T LUYN
8.1.4. Ta p dng
{
(

Suy ra
(

8.1.5. Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

Suy ra
(
[

)
(

8.1.6. Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Suy ra

8.1.7. Ta bin i

Ta p dng
(
{

20

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Suy ra
8.1.8. Ta bin i

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Suy ra

8.1.9. Ta bin i

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Suy ra
(

8.1.10. Ta p dng
(

)
(

)(

)
)

Suy ra

8.1.11. Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

(
|

)
(

21

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Suy ra
8.1.12. Ta bin i
(

Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :


(

)(

||

|)

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


)(

)
(

8.1.13. Ta bin i

)(
||

(|

)
|)(|

(
||

)
(|

|)

| |

8.1.14. Ta bin i
(

Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :

Suy ra

Khi ,
22

)(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Do ,

8.1.15. Ta bin i
(

)
(

Ta c :

Do ,

(
Hn na, v
Bunyakovsky, ta c :
(

) nn theo bt ng thc

)(

)(
)

Tng t vy, ta c
(

)(

)(
)

23

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Do ,

Vy

3.
-

PHNG PHP O HM HM S
Phng php ny dng kho st mt hm s lng gic trn mt on, ta cng
c th tm c gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s trn on .
vic kho st hm s c n gin hn, ta nn lu vic i bin s bng
cch t n ph, nhng phi bit c gii hn ca n s mi. Lu rng khi t
n ph, ta nn tm min gi tr ca n ph trong khong xc nh n ph cho trc.
Tuy vic s dng phng php ny dnh cho i tng l hc sinh lp 12 v cc
hc sinh chuyn, nhng chng ti vn khuyn khch cc bn lp 10, 11 khng
chuyn tham kho thm nhm m rng kin thc.
( )
Cc bc gii chung cho loi ton kho st hm s
Tm min xc nh ca hm s.
( ).
Tnh o hm
Gii phng trnh
, tm nghim
.
Lp bng bin thin, da vo bng bin thin ta tm
.
y, chng ti c dng ch vit tt MX, ngha l min xc nh.

Bi 1: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
(
Gii: MX:
Ta c :

)
( )

( )

(
[

24

))

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

( )
( )

Da vo bng bin thin, ta c :


( )
( )
Bi 2: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s

Gii: MX:
Ta c :

]. Khi , ta xt hm s
( )
()

Do , hm s ng bin trn [
Suy ra,

[
(

].

( )

( )

( )

( )

Bi 3: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s

Gii: MX:
Ta c :

25

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


( )
( )

))

( )

( )

Da vo bng bin thin, ta c :


( )

( )

Bi 4: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
(
Gii:
V hm s tun hon c chu k l
[
]
MX:

nn ta ch cn kho st trn on [
( )

( )

( )

( )

26

].

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Da vo bng bin thin, ta c :

( )

( )

Bi 5: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
[
Gii: MX:
Ta c :

]
( )
( )

( )

( )

( )

( )

{
Da vo bng bin thin, ta c :
( )
( )

27

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 6: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
[

]
(H Kinh T Quc Dn 2000)

Gii:
[

]
( )
( )

( )

( )

Da vo bng bin thin, ta c :


( )
( )

28

])

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 7: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
[

Gii: Ta c :
( )
[

]
( )

[ ]

Khi , ta xt hm s
(

( )

( )

[ ]

Suy ra
[

( )
( )

( )
( )

]
( )

29

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

ng

[ ]

Khi , ta xt hm s
(

( )

( )

ng

[ ]

Suy ra
[

( )

( )

( )

( )

Nh vy, t cc gi tr, ta c :
( )
( )
Bi 8: Cho 3 s thc

tha mn

Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s

Gii: Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :


| |

)(

[
()
()

30

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


( )

()
( )

Da vo bng bin thin, ta c


()

| |

| ( )|

Do ,

( )

( )

Bi 9: Vi

. Tm gi tr nh nht ca hm s
( )

31

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Gii:
[

Ta c :
( )

(
( )

( )
( )

Da vo bng bin thin, ta c


( )
( )
Bi 10: Tm gi tr ln nht ca hm s
( )
Gii: Ta c :
( )
(
Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c
( )

)(

]. Ta xt hm s
( )
()
()

32

)
)

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

()
( )
Da vo bng bin thin, ta c
( )

( )

Do ,
( )

Vy hm s cho khng tn ti gi tr ln nht.


thay i trn [

Bi 11: Cho ba s

] v tha mn iu kin

Tm gi tr nh nht ca biu thc


(

)
(H Xy Dng 2000)

Gii: V
M

] nn

Do ,
(

)
33

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


khng th xy ra nn y cha phi l gi tr nh nht ca hm s.

Tuy nhin, du

Ta xt hm s
( )

( )
( )

( )
( )
Da vo bng bin thin, ta c
( )
y, du

xy ra khi v ch khi

Do ,
(
{

34

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


BI TP T LUYN
8.1.15. Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca cc hm s sau

|
|

8.1.16. Chng minh rng tng cc gi tr ln nht v gi tr nh nht ca hm s


( )

) { }

L mt s hu t.
( ngh Olympic 30-4, 2006)
GI GII BI TP T LUYN
8.1.15.
a.
Ta bin i
( )
(
[
]. Ta xt hm s
t
()
(
Ta c,

)
)

( )
( )
b.

rng
| |

35

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


( )
Ta c,
( )
( )
c.

Ta bin i
( )
[

()

Ta c,
( )
( )
d.

Kt qu
( )
( )

e.

Ta bin i
(

( )

t
| |
{

Ta xt hm s
( )

Hm s trn khng tn ti gi tr ln nht, gi tr nh nht trn (


f.
Kt qu
( )
( )
g.
Ta bin i
( )
t

]. Ta xt hm s
( )

36

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Ta c
( )
( )
h.

Ta bin i
( )
[

]. Ta xt hm s
( )

Ta c,
( )
( )
Ta bin i

i.

( )
[

]. Ta xt hm s
()

Ta c,
( )
( )
8.1.16. Ta bin i
( )
(

( )

Ta c,
{

( )

( )

( )

( )

37

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


II.
TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT HM LNG GIC
CHA THAM S
- Dng bi tp ny a phn xoay quanh vn bin lun theo tham s tm gi tr ln
nht, gi tr nh nht ca hm s, l dng bi tp t khi xut hin trong cc bi thi,
nu c s nm trong cu nh ca bi ton tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ng
vi tham s cho trc. Dng bi ny thuc dng bi kh, dng phn loi th
sinh trong cc cuc thi.
- Phng php gii dng bi ny tng t nh dng trn m chng ti cp n,
tuy nhin ci kh ca dng bi ny l vic khoanh vng cho tham s bin lun.
Bi 1: Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s theo tham s

Gii: Ta c :
( )
| |

. Ta xt hm s
( )
()
()

Ta c cc trng hp sau :
. Khi hm s ( ) nghch bin trn [
( )
( )
[

)
( )

()
( )

38

( )
(

( )

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Da vo bng bin thin, ta c

Nu

Nu

( )

( )

( )

] th

] th
( )

( )

. Khi hm s ( ) ng bin trn [

( )

( )

( )

Bi 2: Cho hm s

( )

( )

Tm

)
(

vi mi

Gii: Ta c :
( )

[ ] v

t
( )

Nh vy, ta a bi ton v tm

. Ta a v hm s
)

( )

vi mi

)
[ ]. Hay
[ ]

Ta xt hm s
( )

[ ]
( )
()

39

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

()

()

Da vo bng bin thin, ta c


()
Hay
Bi 3: Cho

. Bin lun theo

gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu thc

Gii: Ta c :
(

Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :

Suy ra

Ta xt cc trng hp sau
-

th
th

. Khi

40

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


(
-

. Khi

th

(
-

th

t gi tr ln nht, nh nht khi


(

Ta c,

Bi 4: Cho hm s
( )
Xc nh

hm s c gi tr nh nht l ln nht khi

Gii: Ta c :
|

Do :

)|

. Suy ra min xc nh ca hm s

Mt khc, ta bin i
(

41

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Phng trnh c nghim khi v ch khi
(

Khi

{
Theo yu cu bi ton, ta xt hm s

( )
( )

( )

hay hm s ng bin trn [


( )
( )
Vy gi tr ln nht ca gi tr nh nht hm s l
.
Nh vy, r rng

( )

]. Khi

Bi 5: Cho hm s
( )
Tm

gi tr ln nht ca hm s l nh nht.
(HQG Tp.HCM 1997)

Gii: Tng t bi trn, min xc nh ca hm s


Ta bin i
(
)
Phng trnh c nghim khi v ch khi
(
)
(

Khi

42

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

{
Theo yu cu bi ton, ta xt
(

Bi 6: Cho hm s
( )

)
[

)
(H Giao Thng Vn Ti 1992)

Gii: Ta t

th

)
()

Ta vit li thnh
()
[

)
)
( )

(
(
( )

]
)

( )
Gi tr nh nht ca ( ) l gi tr nh nht ca ( ). Ta c cc trng hp sau :
43

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

( )
[

( )
( )

Da vo bng bin thin, ta c


( )
[

BI TP T LUYN
8.2.1. Cho hm s
( )
Tm gi tr nh nht ca hm s ln hn
vi mi
.
8.2.2. Bin lun theo , tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca hm s
( )
8.2.3. Cho hm s
( )
nh ( )
vi mi
.
8.2.4. Cho hm s
( )
(
)
Tm ( )
vi mi
.
8.2.5. Cho hm s
( )
Tm

44

gi tr ln nht ca hm s t gi tr nh nht.

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


GI GII BI TP T LUYN
8.2.1. Gi tr ca cn tm l
(
).
8.2.2. Ta bin i
( )
| |

. Ta xt hm s
( )

Ta c,
| |
( )
{
( )
8.2.3. Gi tr ca cn tm l
8.2.4. Ta bin i

| |
| |
| |

( )
| |

. Ta xt hm s
()

[
[

Ta xt hm s
()
Ta tm c gi tr cn tm ca

8.2.5. bi ton ny, ta cn tnh gii hn sau


(

Gi tr

cn tm l :

45

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


III. TM GI TR LN NHT, GI TR NH NHT HM LNG GIC
TRONG TAM GIC
- Cng ging nh CC TR HM LNG GIC CHA THAM S, dng ton
ny thng nm trong nhng cu phn loi th sinh ca thi. Tuy nhin, chng ta
t khi da vo nhng phng php gii ca CC TR HM LNG GIC m ta
thng s dng cc ng thc, bt ng thc c khi qut CHNG 3
tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu thc cho.
- Dng ny cng c coi l thuc mt dng nh ca CHNG 3.
Bi 1: Cho tam gic

. Tm gi tr nh nht ca biu thc

(H M-a Cht 1999)


Gii: Theo bt ng thc Cauchy, ta c :
)(

(
{

)(

)(

)(

M
(
(

)]

Do ,

Vy
(

{
(
Bi 2: Cho tam gic

46

)
)

. Tm gi tr ln nht ca biu thc

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Gii: Ta c :
(

M theo bt ng thc c bn, ta c :

Do ,
Vy
u
Bi 3: Cho tam gic
ca biu thc

c cc gc tha mn

. Tm gi tr nh nht

(H Kin Trc H Ni 1999)


Gii: Ta c :
(

)]

Mt khc,
(

Theo gi thit :
{

Do ,
(

47

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Suy ra

Vy

Bi 4: Cho tam gic


ln nht ca .

nhn. t

}. Tm gi tr

Gii: Ta t
(

. Do ,

Khng mt tnh tng qut; gi s

Nu
{

th

th

Tm li,
{

Do ,

48

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Nu
{

Ta c 2 trng hp

Tm li,

Bi 5: Cho tam gic

nhn. Tm gi tr nh nht ca biu thc

Gii: bi ny, ta s dng ng thc v bt ng thc c bn


{
Do tam gic

nhn nn

. Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

Mt khc
)

(
(

) ( )

Do ,

Vy

49

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Bi 6: Cho tam gic

nhn. Tm gi tr ln nht ca biu thc

Gii: bi ny, ta s dng ng thc v bt ng thc c bn


{

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Li theo bt ng thc Cauchy, ta c :


( )

(
Do ,

Bi 7: Cho tam gic

tha mn h thc

Tm gi tr nh nht ca

.
( ngh Olympic 30-4, 2006)

Gii: T gi thit ta bin i


(

)
(

50

(
)

)
(

)
(

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht

Theo nh l hm s sin, ta c

Theo nh l hm s cos, ta c
(
(

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

Do ,

Vy

Bi 8: Cho tam gic

, tm gi tr ln nht ca biu thc

( ngh Olympic 30-4, 2007)

51

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Gii: Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :

)
(Theo bt ng thc Cauchy)

Do ,

Vy

52

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


BI TP T LUYN
8.3.1. Cho tam gic
nhn, tm gi tr nh nht ca biu thc

8.3.2. Cho tam gic

, tm gi tr nh nht ca biu thc

8.3.3. Cho tam gic

, tm gi tr ln nht ca biu thc

8.3.4. Cho tam gic

, tm gi tr nh nht ca biu thc

8.3.5. Cho tam gic


c din tch , cc cnh
c din tch , cc cnh
ca biu thc
(
)
(

v tam gic
. Tm gi tr nh nht
)

8.3.6. Cho tam gic


nh nht ca biu thc

c cc gc tha mn iu kin

8.3.7. Cho tam gic

. Tm gi tr nh nht ca biu thc

8.3.8. Cho tam gic

. Tm gi tr nh nht ca biu thc

8.3.9. Cho tam gic

tha iu kin
( )

(
{

)
}

. Tm gi tr

. Tm gi tr nh nht ca

T suy ra phng trnh sau ch c duy nht mt nghim

53

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


GI GII BI TP T LUYN
8.3.1.
8.3.2. Ta bin i
(

Ta c,

8.3.3.

8.3.4. Ta bin i
(

)]

Ta c,

8.3.5. Theo nh l hm s cos, ta c :


(
) (
(
)
(
{
(
)
(
(
)
(
(
)
Mt khc, theo bt ng thc Cauchy, ta c :
(
)
[
(
[
(
Do ,

)
)
)
)

(
)]

)]

8.3.6. Ta bin i
(

)(

)(

Theo nh l hm s sin, ta c :
(

)(

)(

{
}
Khng mt tnh tng qut, gi s
Theo nh l hm s cos v bt ng thc Cauchy, ta c :

54

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


Mt khc,
(

Do ,

8.3.7. Theo bt ng thc Cauchy, ta c :

)(

M
(

)(

Tng t, ta c

{
(

Do ,
8.3.8. Ta chng minh bt ng thc sau :
Cho
l cc s nguyn dng v cc s thc

tha mn

Th
Ta i t
(
)(
p dng bt ng thc trn cho
(
)

)
(

55

Chng 8 : Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht


[(

) ]

[(
[(

) ]
) ]

[(
[(

) ]
) ]

[(

) ]

Do ,

8.3.9. Do
MX:
Ta c :

nn
) (

( )

Ta xt bng bin thin v da vo , ta c :


( )
Ta xt phng trnh

56

Vi iu kin
nghim duy nht.

c MX: [

( )
. Cng t bng bin thin ca ( ) ta suy ra phng trnh c

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

CHNG 9
PHNG PHP LNG GIC HA GII MT
S BI TON I S
TM TT MT S K THUT THNG DNG

I.

| |

]
[

| |

] { }
[

] { }

)
(

]
[

]
[

)
(

57

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

{
[
{

(
[

)(
(

)
] { }

)
)

[
58

(
(

))

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


II.
PHNG PHP LNG GIC HA TRONG CHNG MINH NG
THC I S
- Phng php lng gic ha vi mc ch thay i hnh thc ca bi ton t vic
phi chng minh ng thc i s thnh vic chng minh ng thc lng gic.
- Trong phn ny, cc bn cn xem li chng 2 nm c mt s cch bin i
lng gic.
Bi 1: Cho {

. Chng minh rng


)(

)(

))

)(

Gii: Ta t
{
Do

nn ta c th suy ra rng

Khi ,

)(

)(
(

Tng t vy, ta c :

)(

)(

59

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Do ,

)(

)(

)(

Bi 2: Cho {

. Chng minh rng


)(

)(

)(

Gii: Ta t
{

))

Khi ,

)
(

(
[

)
(

)
(

(
(

][
)

)
)
)

)]

Do , ng thc cn chng minh a v dng


(

)(

)(

)
(

)(

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 3: Cho cc s
|

60

tha mn | |
|

| |. Chng minh rng


|

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Ta xt trng hp
- Nu
th
, khi ng thc cn chng minh lun ng.
- Nu
, ta bin i ng thc cn chng minh v dng
|

|
[

Khi , ta t
|

]. Ta c
|
| |

|
(

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 4: Cho

. Chng minh rng


(

)(

)(

Gii: Ta t
{

))

T gi thit, ta c :
Ta xt trng hp
- Nu

, ta c

iu ny mu thun.
-

, gi thit tng ng vi

Nu

)
(

61

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


(

( )
Mt khc, ta c :

{
Thay vo ( ), ta c c ng thc cn chng minh.
Bi 5: Gi s
Chng minh rng
(

)(

l nghim ca phng trnh

)(

)(

Gii: T gi thit, ta c :
{
Ta t
{

))

Do ,
(

Mt khc, iu cn chng minh tng ng vi


(
)(
) (
(
)(

)(
)
(

Vy ta c iu phi chng minh.

62

).

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


-

BI TP T LUYN

9.1.1. Cho {

. Chng minh rng


(

9.1.2. Cho

. Chng minh rng


)(
)
(
)(
. Chng minh rng

(
9.1.3. Cho

9.1.4. Cho

. Chng minh rng


(
)

)(

9.1.5.
{
Chng minh rng

III. PHNG PHP LNG GIC HA TRONG CHNG MINH BT


NG THC
- dng ny, ta cng s chuyn v dng bt ng thc hm lng gic. Tuy nhin,
cn ch rng bt ng thc hm lng gic ny s khc i cht so vi bt ng
thc h thc lng trong tam gic c cp chng 3. Nhng cc bn vn
phi xem li cc bt ng thc Cauchy, Bunyakovsky, Jensen Ngoi ra, kt hp
cc phng php tm cc tr hm lng gic nu chng 8 c th nhanh
chng tip cn phng php ny.
Bi 1: Chng minh rng vi mi
|

63

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Ta t

))

{
Ta c
|

)|

Tng t, ta c :
|

Nh vy, bt ng thc cn chng minh tng ng vi


)| | (
)| | (
| (
Mt khc,
)| | (
)|
| (
)
(
)
(
| (
)
(
)| | (
| (
)| | (
)|
| (
Do , ta c iu phi chng minh.

)|

)|

)|

(
)

)|
)|

Bi 2: Chng minh rng


(

| [
Gii: iu kin : | |

) ]

)|

. Ta t

[
]
Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi
| [
64

) ]

)|

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


| (

|
|

)|
|

)|

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 3: Cho {

. Chng minh rng

Khi no du ng thc xy ra?


(H Tng Hp Tp.HCM 1996)
Gii: T gi thit, ta t
{

])

Khi ,

Du

xy ra khi v ch khi

{
{

Mt khc,

Do , ta c iu phi chng minh


Du
xy ra khi v ch khi

65

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 4: Cho | |

. Chng minh rng

Gii: Ta t
| |

Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi

{
{

(
(

)
)

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 5: Chng minh rng vi mi
(

Gii: Ta c

Do , ta cn chng minh
(
Ta xt trng hp
- Nu
- Nu

th bt ng thc hin nhin ng.


th ta t
{

66

])

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi
(

Bt ng thc trn hin nhin ng theo bt ng thc Bunyakovsky


|

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 6: Chng minh rng vi mi
(
(

)(
)(

(
(

)
)

)(
) (

)
)

Gii:
a.

Ta t
{

))

Khi ,
(
(

b.

)(
)(

)
)

)(

Tng t vy, ta c :
(
)(
)
(
) (
)
(

)
(

)(
)

(
)

)
(

(
)

)
[

67

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 7: Cho cc s dng
(

tha mn iu kin
)

)(

)(

Chng minh rng :


Gii: T iu kin ca bi ton, ta suy ra
(
Do , ta c th chn 3 gc nhn

sao cho

{
Thay vo gi thit, ta c
Nh ta chng minh bi 2, phn II. Ta c
Nh vy,

l 3 gc ca tam gic

nhn. Ta bin i

{
Ta a bt ng thc cn chng minh tng ng vi
(
)(
)(
)
(
) (
) (
)

(
Vy ta c iu phi chng minh.
68

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 8: Cho

tha mn

. Chng minh rng

Gii: Ta c

Ta thy
( )
(
{

( )
(

Do , ta t
{

))

Khi ,

])

Suy ra

Hay

Vy ta c iu phi chng minh.

69

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 9: Cho

. Chng minh rng

Gii: Ta t
{

))

Ta c :

(
)
Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi

(
(

)[

(
[

)
(

(
Du

(
)

)]
(
)

)
(
)
(

xy ra khi v ch khi
[

(
(

)
)

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 10: Cho

. Chng minh rng


(

)(

)(

)
( ngh Olympic 30-4, 2010)

Gii: Ta t
{

))

Khi , bt ng thc cn chng minh tr thnh


(

70

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Ta li c :
(

Do , bt ng thc cn chng minh tng ng vi


[

)]

Theo bt ng thc Cauchy v bt ng thc Jensen, ta c :


(

Khi , ta t

Ta cn chng minh
(

)
(

Tht vy, theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

(
Du

)
)

xy ra khi v ch khi

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 11: Chng minh rng, t 4 s cho trc ta lun tm c 2 s
sao cho

Gii: Ta c th gi s 4 s cho trc l

. Khi tn ti

trong 4 s

tha mn

71

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 12: Cho

tha mn

Chng minh rng :


Gii: Ta t
(

])

Khi , ta cn chng minh :


V gi thit tng ng vi
(

Ta thy :
[

) ](

Do ,
(
Suy ra
Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 13: Cho {

72

. Chng minh rng

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Ta t

))

Do

Nn

Do ,
l 3 gc ca mt tam gic nhn.
Ta a bt ng thc cn chng minh thnh

y l bt ng thc c bn trong tam gic.


Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 14: Cho

tha mn

. Chng minh rng

Gii: Tng t cc cu trn, vi

l 3 gc ca tam gic

, ta t

{
Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi

73

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Ta c :

)(

Do , ta c

Du

xy ra khi v ch khi
{

{
, ta c

Thay vo h thc
{

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 15: Cho

tha mn

. Chng minh rng

Gii: Ta bin i gi thit tr thnh


Khi , vi

l 3 gc ca tam gic

ta t

{
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

74

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

)
(

Ta c :
(

Do , ta cn chng minh

Tht vy, iu tng ng vi


(

Nh vy,
(
Du

xy ra khi v ch khi
{

Thay vo h thc cho, ta c

Vy ta c iu phi chng minh.


Bi 16: Cho

tha mn

. Chng minh rng

75

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


[

Gii: T gi thit, ta suy ra

]. Do , tn ti cc gc nhn

sao cho

{
Suy ra, gi thit tng ng vi
Nh vy,
l 3 gc ca tam gic nhn
Ta a bt ng thc cn chng minh thnh

Theo ng thc c bn, ta c :

Do , bt ng thc cn chng minh tng ng vi

Theo bt ng thc Cauchy, ta c :


(

Tng t, ta c
{
Nhn theo tng v, ta c c

Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.

u.

Bi 17: Chng minh rng vi mi s thc dng


(

tha mn

Th
(

)(

)(

(Tuyn sinh khi A 2009)

76

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Vi

l cc s dng. Ta t
{

Khi ,

{
tha mn

Ta a bi ton v 3 s dng

Do , ta c th coi
l 3 cnh ca tam gic
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi
(

)(

vi gc

)
(
(

Theo nh l hm s sin, ta c
(

)
)
)

Mt khc, ta c :
{

)
(
Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.

u, khi

Do , ta c

Bi 18: Cho

) tha mn

.
. Chng minh rng

77

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Tng t nhng bi trc, ta t

{
(
) nn
Tuy nhin, do
l 3 gc ca tam gic nhn
Ta a bt ng thc cn chng minh tr thnh
(

.
)

Ta xt hm s
( )

( )
Do , hm s ( ) ng bin. Theo bt ng thc Jensen, ta c
( )

( )

( )

Suy ra
(
u, khi

Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 19: Cho

)
.

. Chng minh rng

(
(

)
)(

)(

Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi


(

(
)

)(
(

Ta t

78

)
)

)(
(

)
)

(
)

)(
(

)
)

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Mt khc, ta thy rng

)(
(

)
)
(

)
)(

)
)

)(

v ta rng trong tam gic


(

nn ta c

Vi
l 3 gc;
Ta a bi ton tr thnh

(
)
{
l 3 cnh; l na chu vi ca tam gic

Theo nh l hm s sin, bt ng thc trn tng ng vi

Theo bt ng thc c bn, ta c :

79

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

(
Do , ta c :

Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 20: Cho

)(

u, khi

tha mn

. Chng minh rng

(Poland 1999)

Gii: Vi

l 3 gc ca tam gic

, ta t

{
Khi , bt ng thc cn chng minh tng ng vi

y chnh l bt ng thc c bn, du

.
Vy ta c iu phi chng minh.

80

xy ra khi v ch khi tam gic

u, khi

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 21: Cho

tha mn h thc

Chng minh rng

Gii: Gi thit tng ng vi

Vi

. Ta t

Ta a gi thit tr thnh
Nh vy, vi

l 3 gc ca tam gic nhn

. Ta c

{
Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

y l bt ng thc c bn, do du

.
Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 22: Cho

Chng minh rng :

xy ra khi v ch khi tam gic

u, khi

tha mn h thc

(Iran 1997)
81

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Vi

. Ta t
{

Khi , gi thit tng ng vi


V bt ng thc cn chng minh tng ng vi

Vi

l 3 gc bt k thuc (

). Ta t

{
a gi thit tr thnh

Nh vy,
l 3 gc ca tam gic
thnh bt ng thc c bn

Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.

82

)(

. Khi , bt ng thc cn chng minh tr

u, khi

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 23: Cho

. Chng minh rng

)(

)(

)(

)(

Gii: Bt ng thc cn chng minh tng ng vi

)(

)(

. Khi , vi

Khng mt tnh tng qut, ta gi s rng


ca tam gic
. Ta t

l 3 gc

{
Suy ra
(

)(

)(

Nh vy, ta a bt ng thc cn chng minh tr thnh

Theo bt ng thc Bunyakovsky, ta c :


(

)(

Theo bt ng thc c bn, ta c :

83

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Do ,

u, khi

Du
xy ra khi v ch khi tam gic
Vy ta c iu phi chng minh.
Bi 24: Cho

tha mn

. Chng minh rng

(Ukraine 2005)

Gii: T gi thit, vi

l 3 gc ca tam gic

, ta t

{
Khi ,

Tng t, ta c :

{
Bt ng thc cn chng minh tr thnh bt ng thc c bn

Du
84

xy ra khi v ch khi tam gic

u, khi

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 25: Cho

sao cho

. Chng minh rng

(USAMO, 2001)
Gii: Gi s
, khi
Gi thit tng ng vi
( )
[

(v l). Do , ta chn
( )

( )

{
Bt ng thc cn chng minh tr thnh

Ta thy
(
Du

xy ra khi v ch khi
{

{
(

Tng t, ta c

85

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

{
Suy ra

Ta c th coi

l 3 gc ca tam gic nhn bt k.

(
Du

(
xy ra khi v ch khi

)
.

BI TP T LUYN
9.2.1. Cho | |
. Chng minh rng vi mi
(
)
(
9.2.2. Chng minh rng

. Chng minh rng


|
|

9.2.3. Cho

| |

9.2.4. Chng minh rng


|

)(

)]|

9.2.5. Chng minh rng

[(
[

9.2.6. Chng minh rng vi

tha mn

v
(

|
. Chng minh rng

9.2.8. Chng minh rng


| (
86

|
9.2.7. Cho

) ]

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


9.2.9. Cho | | | |

. Chng minh rng

l cc s dng sao cho

9.2.10. Cho

Chng minh rng


9.2.11. Cho

)
(
. Chng minh rng

tha mn

|
9.2.12. Cho
Chng minh rng

tha mn
| (

9.2.13. Cho

tha mn

|
9.2.14. Cho

tha mn | (

)
(

(
)

)|
(

vi

|
. Chng minh rng

(
)
. Chng minh rng tn ti

9.2.15. Cho

9.2.16. t

. Chng minh rng

} sao cho

sao cho

Chng minh rng

( ngh Olympic 30-4, 2008)

87

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


GI GII BI TP T LUYN
9.2.16. Ta t

Bt ng thc cn chng minh tr thnh

Do ,

PHNG PHP LNG GIC HA TRONG GII PHNG TRNH


dng ny, ta cng s chuyn v dng gii phng trnh lng gic. Cc bn cn
n li cc phng php gii phng trnh lng gic chng 5 c th nhanh
chng tip cn phng php ny.

IV.
-

Bi 1: Gii phng trnh sau

88

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii:
a.
iu kin : | |
. Ta t
Khi , phng trnh c chuyn v dng

]( )

( )

)
[

iu kin : | |

b.

]( )

( )

[
c.

Ta c :
(

Nhn xt rng
(

nh gi tng t, ta suy ra

89

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 2: Gii phng trnh sau
(

)(

Gii:
a.
Ta xt cc trng hp
, khi (
, suy ra (
nghim
- | |
. t

)(
)(
(

)
)

. Do , phng trnh v nghim


. Do , phng trnh v

) ( ). Khi , phng trnh tr thnh


)(

[
( )

{
b.

iu kin :

}
. Ta t
)( )

(
Khi , phng trnh c dng

t
90

[ ]. Suy ra

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Khi , phng trnh tr thnh

c.

iu kin :

]( )

( )

t
,
[ ]. Suy ra
Khi phng trnh c dng
[
(

( )

)[

Bi 3: Gii cc phng trnh sau


)

(
(

)
)

[(

)
(

) ]

Gii:
a.
iu kin : | |
[

]( )
(

t
[ ]. Suy ra
Khi , phng trnh tng ng vi

91

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Vi

( )

Vi

iu kin :

b.

}
}( )

) {

)
(

( )

c.

iu kin : | |

92

. Ta t
[(
) [(

]. Khi
) ]

(
)

) ]

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


(

) (

)(

Bi 4: Gii cc phng trnh sau

( ngh Olympic 30-4, 2006)

( ngh Olympic 30-4, 2007)


Gii:
a.
Ta t

. Khi , ta c h phng trnh


(

{
(
)(
Nh vy, phng trnh cho tng ng vi

Ta xt hm s
( )
( )
(
)
Nu
th hm s ( ) ng bin. Do ,
( )
( )
Suy ra phng trnh v nghim.
Nu
th hm s ( ) ng bin. Do ,
( )
( )
Suy ra phng trnh v nghim.
], t
[
Ta xt phng trnh trn [
Khi , phng trnh tng ng vi
(
)

]( )

)
93

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


( )

iu kin :
Nu
th
Nu

b.
-

] ( ). Khi ,

, ta t

( )

)
[

iu kin :

c.

) { }.

) { }( )

[ ]. Suy ra

t
Phng trnh tr thnh

Nu

th

94

( )

( )

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


BI TP T LUYN
9.3.1. Gii cc phng trnh sau

)(

PHNG PHP LNG GIC HA TRONG GII H PHNG TRNH


dng ny, ta cng s chuyn v dng gii h phng trnh lng gic. Cc bn
cn n li cc phng php gii phng trnh lng gic chng 6 c th
nhanh chng tip cn phng php ny.
y l dng t khi xut hin trong cc thi chung, thng xut hin trong cc
thi chuyn.

V.
-

Bi 1: Gii cc h phng trnh sau

)(

)(

95

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii:
a.
iu kin : | | | |

. Ta t
{

]) ( )

H phng trnh tr thnh


{
{
[
b.

( )

{
(

iu kin :

. Ta t
{

}) ( )

) {

H phng trnh tr thnh


{

{
( )

c.

Ta t
(

]) ( )

H phng trnh tr thnh


(
(
(

)
(

96

)(
)

{(

( )

)
{

) (
) (

) (
) (

)
)}

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


iu kin : | | | |

d.

. Ta t
(

])

H phng trnh tr thnh


{
{

)(

)[

(
| |

Ta t
{

)
)(

)]

. Khi

Bi 2: Vi

cho trc. Gii h phng trnh

l cc hng s khc

Gii: Ta t
(

Khi , h phng trnh tng ng vi


{

(
(

])

{
(

Ta xt trng hp :
(

)
)

97

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

{
Bi 3: Gii h phng trnh sau

(
(
(

)
)
)

Gii: Cng tng v tng ng cc phng trnh cho ca h, ta c


(
)
Nn phi c t nht mt s khng m, ta c th gi s l . Ta c
(
)
Do vy, ta t
]( )

[
Ta suy ra
(

)
(
(

)
)

Vy l nghim ca phng trnh


( )

Vy vi ly t mt trong cc gi tr trn, h phng trnh c cc nghim sau


{
l cc s dng cho trc. Hy xc nh tt c cc s dng

Bi 4: Cho
sao cho

{
Gii: Vi

98

(
)

)
, ta bin i

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


, ta t

Vi

{
Do ,
Vi

, ta li t

l 3 gc ca tam gic nhn

{
, ta suy ra

Khi , t
(

Do ,

Suy ra

Tng t, ta c :
{
Nh vy, nghim duy nht ca h phng trnh l

99

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 5: Gii h phng trnh sau
(
{ (
(

)
)
)

. Khi

Gii: Ta thy

)( )

Suy ra
{
Do ,
(

( )

Bi 6: Gii h phng trnh


{ (
(
Gii: Ta thy

, do

{
Khi , ta t

100

)
)

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

)) ( )

H phng trnh tr thnh


{
Khi ,
(

Do ,
(
(

)
( )

Nh vy

[
Bi 7: Gii h phng trnh
{
( ngh Olympic 30-4, 2008)
Gii: H phng trnh tng ng vi
(
{ (
(

)
)
)

101

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

{
Ta t
(

}( )

) {

Khi ,
(

Nh vy vi iu kin ( ) th nghim ca h l

Bi 8: Gii h phng trnh sau:


(

)(

)
(

{
Gii: Ta c :
(
Do , ta t
{
H phng trnh tng ng vi

102

)(

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

(
{
Theo nh l Vite, ta c

l nghim ca phng trnh

Bi 9: Gii h phng trnh


{

)l nghim th (
Gii: Ta nhn xt rng nu (
) cng l nghim ca h
phng trnh v
phi cng du. Do , ta c th gi s rng
.
Cng vi
, ta t

{
Vi
Ta c :
(

l 3 gc ca tam gic
)

.
)

103

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Theo nh l hm s sin, ta c th gi s rng di 3 cnh ca tam gic l


. Khi tam gic
vung ti . Ta c :

Vy nghim ca h phng trnh l


(

BI TP T LUYN
9.4.1. Gii cc h phng trnh sau
(
)
{
(
)
{
{

104

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


VI. PHNG PHP LNG GIC HA TRONG TM GI TR LN NHT,
GI TR NH NHT
- dng ny, ta cng s chuyn v dng tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca
hm lng gic. Cc bn cn n li cc phng php tm gi tr ln nht, gi tr
nh nht chng 8 c th nhanh chng tip cn phng php ny.
Bi 1: Cho cc s

tha mn h thc

{
Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca

Gii: Ta t
(

])

Khi ,
(
V
Ta c :

nn

Suy ra
|

Do ,

Bi 2: Cho

thay i, tha
|

{
). Tm gi tr ln nht

|
105

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Gii: Ta bin i

Nn ta t
(

])

Khi ,
|

Nh vy,
|

{
Bi 3: Cho

tha mn h thc
{

Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu thc


(

Gii: H thc cho vit li thnh


(

)
(

(
106

])

)
)

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Do ,
|

Nh vy,

Bi 4: Cho

tha mn
(

Tm gi tr ln nht ca biu thc


(

Gii: Ta xt trng hp
khi , gi thit tng ng vi
Do , ta c h sau
{

Vi

, ta t

])

Suy ra
(

107

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Nh vy,

{
{

, ta c

. Suy ra

Tm li,

Bi 5: Cho

vi

. Tm gi tr nh nht ca biu thc

(H Ngoi Thng H Ni 1995)


Gii: Ta t
{

Khi ,

Hay
(
108

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s

Nh vy,
{
Bi 6: Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca biu thc

Gii: Ta xt trng hp
-

th
.
, ta chia t v mu cho

. Khi

)( )

Do ,

( )

( )

109

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 7: Cho

sao cho

. Tm gi tr ln nht ca

( ngh Olympic 30-4, 2006)

Gii: Ta thy

Do , vi

l 3 gc ca tam gic

. Ta t

Nh vy,

110

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


Bi 8: Tm

hm s

Nhn gi tr ln nht bng

v gi tr nh nht bng

Gii: Ta t
(

Suy ra

Ta c :
|
Do ,
{

9.5.2. Vi

thay i tha mn {

[
{

BI TP T LUYN
9.5.1. Tm gi tr ln nht ca hm s vi
(
)

]
(

. Tm gi tr nh nht ca

9.5.3. Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca hm s


(
)
9.5.4. Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca hm s
(

)
. Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht

9.5.5. Cho
tha mn h thc
ca biu thc

111

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


9.5.6. Cho
v
nh nht ca biu thc
9.5.7. Cho

tha h thc

. Tm gi tr ln nht v gi tr

tha

. Tm gi tr ln nht v gi tr nh nht ca biu thc


(
)
(
) v
(
).
9.5.8. Cho 4 s
tha
Tm gi tr ln nht, gi tr nh nht ca biu thc
)

(
9.5.9. Cho

9.5.11. Cho

)
( ngh Olympic 30-4, 2008)
. Tm gi tr ln nht ca biu thc

tha mn

9.5.10. Cho

. Tm gi tr ln nht ca biu thc

. Tm gi tr nh nht ca biu thc


(

GI GII BI TP T LUYN
9.5.1.
9.5.2.

9.5.3.
{
9.5.4.
{
9.5.5.
{
112

Chng 9 : Phng php lng gic ha gii mt s bi ton i s


9.5.6.

9.5.7.
{

{
[
9.5.8.
{

9.5.9.

9.5.10.

9.5.11.

113

TI LIU THAM KHO


[1] Hunh Cng Thi, u Th Cp, Cc chuyn - Tm cc tr v Chng minh bt
ng thc cha hm lng gic, NXB i hc Quc Gia Tp.HCM, 2007.
[2] Nguyn Vn Nho, Nguyn Vn Th, Chuyn Lng gic, NXB Tng hp
Tp.HCM, 2007.
[3]

V Giang Giai, Tuyn tp 400 bi ton lng gic, NXB i hc S Phm, 2007.

[4]

Phm Tn Phc, Cc chuyn Lng gic, NXB Tp.HCM, 1999.

[5] L Hng c, o Thin Khi, L Bch Ngc, Phng php gii ton Lng gic
Phng php Lng Gic Ha, NXB i hc S Phm, 2006.
[6] Titu Andreescu, Zuming Feng, 103 Trigonometry Problems : From the Training of
the USA IMO team, Birkhauser, 2004.
[7]

114

Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XII 2006, Ton hc, NXBGD, 2006.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XIII 2007, Ton hc, NXBGD, 2007.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XIV 2008, Ton hc, NXBGD, 2008.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XV 2009, Ton hc, NXBGD, 2009.
Tuyn tp thi Olympic 30 thng 4, Ln XVI 2010, Ton hc, NXBGD, 2010.

You might also like