M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

PHNG PHP NGHIN CU TRNG HP

NGUY N VN C NG - BERND MEIER

1. Khi nim v c im Nghin c u tr ng h p c s d ng trong nhi u lnh v c khc nhau. Phng php nghin c u tr ng h p (PP NCTH ) trong gio d c v o t o c ngu n g c t u th k 20. T nm 1908 tr ng thng m i Harvard Boston (M ) s d ng trong vi c o t o cc nh kinh t x nghi p, v i m c ch chu n b t t hn cho sinh vin vo th c ti n ngh nghi p. Trong d y h c theo tr ng h p, thay v trnh by l thuy t, ng i ta bn th o v nh ng tr ng h p c th trong th c ti n. Nh v y PP NCTH tr ng h p l m t PP d y h c, trong tr ng tm c a qu trnh d y h c l vi c phn tch v gi i quy t cc v n c a m t tr ng h p (tnh hu ng) c l a ch n trong th c ti n. PP NCTH l m t PPDH, trong HS t l c nghin c u m t tnh hu ng th c ti n v gi i quy t cc v n c a tnh hu ng t ra, hnh th c lm vi c ch y u l lm vi c nhm. PP tr ng h p l PP i n hnh c a DH theo tnh hu ng v DH gi i quy t v n PP NCTH c p n m t tnh hu ng t th c ti n cu c s ng v ngh nghi p, tnh hu ng g p ho c c th g p trong cu c s ng v cng vi c ngh nghi p hng ngy. Nh ng tnh hu ng ch a ng v n c n gi i quy t. gi i quy t cc v n i h i c nh ng quy t nh d a trn c s l p lu n. Cc tr ng h p c n c x l v m t l lu n d y h c. Bn c nh vi c m t tr ng h p (m t s ki n) c n c s l gi i, phn tch v m t l lu n d y h c, d i d ng nh ng nh h ng, tr gip cho vi c d y v h c ph h p v i m c ch t ra. C th a ra nh ng c i m sau y c a PP tr ng h p:

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

Tr ng h p c rt ra t th c ti n d y h c ho c ph n nh m t tnh hu ng th c ti n d y h c. Do m t tr ng h p th ng mang tnh ph c h p. M c ch hng u c a PP tr ng h p khng ph i l vi c truy n th tri th c l thuy t m l vi c v n d ng tri th c vo vi c gi i quy t v n trong nh ng tnh hu ng c th . HS c t tr c nh ng tnh hu ng c n quy t nh, h c n xy d ng cc phng n gi i quy t v n cng nh nh gi cc phng n , quy t nh m t phng n gi i quy t v n . H c vin c n xc nh nh ng phng h ng hnh quan tr ng trong vi c tm ra quy t nh. ng c ngha

2. Cc dng trng hp Cng v i s pht tri n c a PP NCTH, c nhi u d ng tr ng h p khc nhau c xy d ng, chng khc nhau quy m v tnh ch t c a v n c m t cng nh tr ng tm c a nhi m v khi nghin c u tr ng h p. C tr ng h p tr ng tm l vi c pht hi n v n , ho c tr ng tm l vi c gi i quy t v n , hay tr ng tm l vi c nh gi, ph phn cch gi i quy t v n trong th c ti n. Sau y l b ng tm t t m t s d ng tr ng h p.

Cc d ng c a PP NCTH

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

B c D ng PP

Nh n bi t v n

Chi m lnh thng tin Thng tin c cho tr c nhi u; trong c c cc thng tin nhi u Thng tin c cung c p y .

Tm cc phng n gi i Ph phn cch quy t v n / gi i quy t Quy t nh Tm cc phng n gi i So snh phng n gi i quy t quy t v n pht hi n, quy t nh v n v i phng n gi i quy t. quy t nh trong th c t . Tr ng tm: Tm cc phng n gi i quy t v quy t nh phng n gi i quy t v n Tm cc phng n gi i quy t v quy t nh phng n gi i quy t tr ng h p Tr ng tm: Ph phn phng n gi i quy t a ra tr c So snh phng n GQ v n v i phng n th c t .

Tr ng tm: Tr ng h p c n pht hi n tm v n cc v n n: V n cha c nu r. Cc v n Tr ng h p c nu r gi i quy t trong tr ng v n h p Thng tin cha Tr ng h p c a ra y tm thng trong khi m tin t tr ng h p Tr ng h p Cc v n nh gi c a ra phng n GQ v n

Tr ng tm: T thu th p thng tin cho vi c gi i quy t V

Cc thng tin Phng n gi i quy t c cung c p cng c a ra. Ng i h c c n tm nh ng phng n thay th khc

3. Tin trnh thc hin Ti n trnh cc giai o n c trnh by sau y l ti n trnh l t ng c a PP NCTH. Trong th c ti n v n d ng c th linh ho t, ch ng h n c nh ng giai o n c rt g n, ko di hn ho c b qua tu theo cc trng h p c th .

Cc b c ti n hnh PP tr ng h p

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

Cc giai o n

M c ch

1. Nh n bi t tr ng h p: Lm N m c v n v tnh hu ng c n quen v i tr ng h p. quy t nh. T nh n bi t cc m i quan h v chuyn mn. 2. Thu th p thng tin: Thu th p H c cch t l c thu th p thng tin, h thng tin v tr ng h p t cc ti th ng ho v nh gi thng tin. li u s n c v t tm. 3. Nghin c u, tm cc phng n gi i quy t: Tm cc phng n gi i quy t v th o lu n (tm hi u, nghin c u, kh o st, i u tra). Pht tri n t duy sng t o, t duy theo nhi u h ng, lm vi c trong nhm, hi u cc ki n khc nhau, bi t trnh by ki n trong nhm.

4. Quy t nh: Quy t nh trong i chi u v nh gi cc phng n nhm v phng n gi i quy t. gi i quy t trn c s cc tiu chu n nh gi c l p lu n. 5. B o v : Cc nhm l p lu n v B o v cc quy t nh v i nh ng lu n b o v quy t nh c a nhm. c r rng, trnh by cc quan i m m t cch r rng, pht hi n cc i m y u trong cc l p lu n. 6. So snh: So snh cc phng Cn nh c m i quan h theo cc phng n gi i quy t c a nhm v i cc n gi i quy t khc nhau; Vi c quy t quy t nh trong th c t . nh lun lin quan n cc tnh hu ng, i u ki n, th i gian c th . 4. u im v nhc im u i m Vi c s d ng PP NCTH t o i u ki n cho vi c xy d ng cc tnh hu ng nh m g n l thuy t v i th c ti n. Tch c c ho ng c c a ng i h c.

PP NCTH yu c u c s c ng tc lm vi c v th o lu n trong nhm. Tr ng tm c a lm vi c nhm l qu trnh giao ti p x h i v qu trnh cng quy t nh trong nhm.

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

PP NCTH t o i u ki n pht tri n cc nng l c then ch t chung, nh nng l c quy t nh, nng l c gi i quy t v n , t duy h th ng, tnh sng t o, kh nng giao ti p v c ng tc lm vi c.

C n phn bi t r ng vi c s d ng cc tr ng h p lm v d minh ho cho gi h c thuy t trnh khng ph i l PP NCTH, m ch l v d minh ho . PP NCTH c n bao g m vi c t l c gi i quy t v n v gp ph n pht tri n t duy tch c c - sng t o c a h c sinh. Nh c i m c a PP NCTH PP NCTH i h i nhi u th i gian, thch h p cho vi c v n d ng nhng khng thch h p v i vi c truy n th tri th c m i m t cch h th ng. i h i cao i v i GV: nhi m v truy n th tri th c c a GV l th y u. GV c n bi t lm vi c v i t cch l ng i i u ph i v t ch c qu trnh h c t p. i h i cao i ng i h c: hnh th c h c quen thu c l lnh h i tri th c c s p x p s n m t cch h th ng t GV khng cn thch h p. HS c n bi t v n d ng tri th c m t cch t l c v th ng c kh khn trong vi c t l c v i m c cao.

5. Cch xy dng trng hp v yu cu i vi trng hp Cc tr ng h p c l a ch n t nh ng tnh hu ng th c ti n, ho c nh ng tnh hu ng c th x y ra. Khi xy d ng m t tr ng h p c n bao g m nh ng n i dung sau: Ph n m t tr ng h p: cc tr ng h p c n c m t r rng v c n th c hi n cc ch c nng l lu n d y h c sau: - Tr ng h p c n ch a ng v n v c xung t;

- Tr ng h p c n c nhi u cch gi i quy t; - Tr ng h p c n t o i u ki n cho ng i h c c th trnh by theo cch nhn c a mnh; - Tr ng h p c n v a s c, ph h p v i i u ki n th i gian v ng i h c c th gi i quy t c trn c s ki n th c v k nng c a h .

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

Ph n nhi m v : xc nh nh ng nhi m v HS c n gi i quy t khi nghin c u tr ng h p. Cc nhi m v c n xc nh r rng, v a s c v i HS v nh m t m c tiu c a bi h c. Ph n yu c u v k t qu : ph n ny a ra nh ng yu c u c n th c hi n c trong khi nghin c u tr ng h p. Vi c a ra nh ng yu c u nh m nh h ng cho vi c nghin c u tr ng h p.

6. Mt s v d v phng php nghin cu trng hp a) Tru ng h p Nh t k M t tr ng h p Ngy 22-6-1970, t i b nh x c ph , Bc s ng Thu Trm m t mnh ch ng l i 120 lnh M b o v cho thng binh rt lui an ton, ch hy sinh nh m t ng i anh hng. Cu n nh t k c a ch ri vo tay i phng. Frederic Whitehurst, m t s quan qun bo M nh t cu n nh t k, th phin d ch Nguy n Trung Hi u ngn l i: ng t cu n s ny. B n thn trong n c l a r i ! ng Thu Trm

Fredric khng t cu n nh t k, v gn gi trong su t 35 nm n nm 2005 cu n nh t k c tr l i cho m Thu Trm v c xu t b n b ng nhi u th ti ng. Cu n nh t k tr thnh m t hi n t ng vn h c v x h i c th h tr c bi t quan tm. Nhi m v : Hy c m t s o n c a cu n nh t k ng Thu Trm ho c trn trang Web: http://www.tuoitre.com.vn/ v th o lu n: 1) u l ch t l a trong nh t k ng Thu Trm? u

l m t l t ng trong sng, lng yu n c v ch chi n ch ng k th?

l m t s c s ng trn tr , m t tm h n a c m nhng v cng trong sng gi a m t cu c chi n v cng kh c li t? cn l nh ng i u g khc?

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

2) Chng ta c sng ki n v m t chng trnh hnh ng, m t d n Ti p l a truy n th ng - Mi mi tu i 20 ng n l a Thu Trm sng mi? Yu c u Khi th o lu n v tr ng h p ny c n: - Phn tch hnh nh Thu Trm d i nh ng kha c nh khc nhau nh: l t ng, lng yu n c, trch nhi m c a ng i bc s , tnh ng i, tnh yu. - Rt ra c nh ng bi h c cho cu c s ng hi n t i c a th h mnh. - Ngh n nh ng chng trnh hnh ng x ng ng v i s hy sinh v kht v ng ho bnh c a Thu Trm v th h cha ng. b) Tr ng h p Bi vn i m 10 (dng cho b i d ng GV) M t tr ng h p: Trong k thi tuy n sinh H nm 2006, bi vn c a Hong Thu Nhi t i h i ng thi H n ng t i m 10. Sau khi bi vn t i m 10 duy nh t c cng b , xu t hi n tnh hu ng b t ng : bi vn i m 10 ny r t gi ng vn bi vn m u trong cu n Ki n th c c b n vn h c 12. C nhi u ki n tri ng c nhau v tr ng h p ny: m t s GV d y vn b c THPT cho r ng th sinh ny o vn. Th y gio ch m thi Lng Vnh An th cho r ng: N u so v i p n m B a ra th i m 10 cho bi vi t l hon ton x ng ng. Nhi m v : - V i t cch l GV d y vn/ cn b qu n l GD, Anh/Ch bnh lu n v tr ng h p trn nh th no? - V i t cch l GV ch m thi, Anh/Ch x l th no khi th y bi vn gi ng h t bi vn m u? - Th o lu n v c i ti n PPDH v PP nh gi k t qu h c t p lin quan n vi c s d ng cc bi vn m u. K t qu mong mu n: nghin c u tr ng h p ny c n c p n:

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

- Nh ng nh c i m c a cch ra v ch m thi mn vn hi n nay, s khng ph h p gi a ki m tra nh gi v PPDH m i. - Nh ng h n ch c a vi c d y vn trong vi c s d ng bi vn m u hi n nay. xu t c nh ng phng h ng i m i PPDH vn h c v ki m tra nh gi HS lin quan n PP s d ng bi vn m u trn c s c c l thuy t h c t p.

c. V d v PP NCTH trong mn h c gio d c cng dn1 Khi d y v cc c i m c a tnh yu ch th c ( Bi Cng dn v i tnh yu, hn nhn v gia nh, l p 10), c th s d ng PP NCTH nh sau: B c 1: GV chia l p thnh cc nhm, giao nhi m v cho m i nhm nghin c u m t tnh hu ng : Tnh hu ng 1: Hoa l m t c gi xinh p. c nhi u chng trai theo u i nhng c v n cha nh n l i yu ai. Th y v y, Phong - m t b n trai cng tr ng nh cu c v i cc b n r ng mnh s chinh ph c b ng c Hoa. T y, Phong ra s c sn n, chm sc, chi u chu ng Hoa v ni v i c r ng anh ta khng th s ng n u thi u c. Cu i cng, Hoa xiu lng... Em ngh g v tnh c m gi a Hoa v Phong? Tnh c m c ph i l tnh yu khng? V sao? Tnh hu ng 2: Tn l m t chng trai nhanh nh n, gi i giang, t t b ng. Bi t Tn c ng i yu nhng Xun v n quy t tm tm cch ginh tnh yu c a Tn. Sau nhi u l n b Tn t ch i, Xun tuyn b : n u khng c Tn yu, c s t t ... Em ngh g v vi c lm c a Xun? C ng i ni tnh yu c a Xun th t mnh li t. Em c ng v i ki n khng? V sao? Tnh hu ng 3: Thng l m t c gi xinh p, n t na, C nhi u chng trai theo u i Thng, trong s c c bc s, k s; c ng i l con nh gi u c trong vng;... nhng Thng l i dnh tnh yu c a mnh cho Hng -

V d do TS. Lu Thu Thu xy d ng

M TS

QUAN I M, PHNG PHP V K THU T D Y H C PHT HUY TNH TCH C C

m t chng trai cng xm, hi n lnh, t t b ng, hay lam hay lm. B n b nhi u ng i ch Thng l d i d t, m qung trong tnh yu. Em c ng v i nh n xt khng? V sao?

Tnh hu ng 4: Trm r t thch Tu n, m t ng i con trai cng ng. Trm th y Tu n th t c ng trng v c s c h p d n c bi t. Khng quen, l i khng c ng i gi i thi u nn Trm cha bao gi ni chuy n v i Tu n nhng Trm th ng hay ngh n Tu n v tm m i cch c nhn th y Tu n. Trm nhn Tu n m u i, c g c Tu n m vo lng. Trm vi t trong nh t k l Trm yu Tu n da di t. Tnh c m c a Trm ph i l tnh yu cha? V sao? B c 2: cc nhm th o lu n B c 3: i di n cc nhm trnh by k t qu th o lu n, cc nhm khc nh n xt, b sung ki n. B c 4: GV tm t t ki n c a cc nhm v k t lu n v cc tnh yu ch th c c i mc a

Cu h i v bi t p 1. Anh/Ch hy so snh u, nh c i m c a PP NCTH v i phng php thuy t trnh truy n th ng; So snh s gi ng, khc nhau gi a PP NCTH v d y h c gi i quy t v n . 2. ng b hy phn tch s ph h p v kh nng v n d ng thuy t ki n t o trong PP NCTH. 3. Anh/Ch hy th o lu n v i ng nghi p v kh nng p d ng quan i m d y h c theo tnh hu ng v PP NCTH trong mn h c m mnh ph trch, tm ra m t s ch c th v n d ng d y h c theo tnh hu ng/ PP NCTH. 4. Hy xy d ng m t v d phc th o m t tnh hu ng d y h c theo tnh hu ng / PP NCTH trong mn h c. c th s d ng