t vn Cng ngh nui cy m - t bo thc vt l mt trong nhng cng ngh quan trng ca Cng ngh Sinh hc, n l nn tng

g nghin cu v p dng cc cng ngh khc trong lnh vc cng ngh sinh hc thc vt. Cng ngh nui cy m t bo thc vt c du nhp vo nc ta t nhng nm 1960 ti min Nam v vo u nhng nm 1970 ti min Bc. Tuy nhin ch t cui nhng nm 1980 tr li y cng ngh m - t bo mi pht trin mnh m v nhanh chng, nhiu phng th nghim, nghin cu c xy dng v trin khai hu khp cc tnh thnh trong c nc. Lnh vc p dng rng ri cng ngh nui cy m - t bo thc vt l lnh vc nhn ging, chn ging, phc trng ging, bo qun ngun gen cy trng. V nhu cu trin khai ng dng cng ngh gen thc vt ci thin ging cy trng ang l xu th tt yu ca tng lai cng i hi phi c nhng nghin cu - th nghim c u t bi bn. Trong cy ng lun l mt vn m nhiu ngi quan tm. Em lm ti ng dng ca cng ngh nui cy m t bo thc vt trong cng tc chn to ging cy ng

I)

Gii thiu chung

Cy Ng c tn Latinh l Zea mays L v ting Anh l Zeamay ,thuc h ha tho (Poacea), tc Maydeace (Tripsaceae), chi (Zea), loi Zea mays. Cy ng l mt cy trng quan trng v l mt trong nm loi cy lng thc chnh ca th gii: Ng (Zea Mays L.), la nc (Oryza sativa L.), la m (Triticum sp. tn khc: tiu mch), sn (Manihot esculenta Crantz tn khc khoai m) v khoai ty (Solanum tuberosum L.). Ng, la la go v la m chim khong 87% sn lng lng thc ton cu v khong 43% calori t tt c mi lng thc, thc phm. Cy ng vi i sng con ngi ngy cng tr nn quan trong hn, nh cng tc chn to ging m nng sut ng tng ln rt nhanh trong nhng nm va qua, tuy nhin chng vn cha p ng cho nhu cu ca con ngi. Dn s th gii tng ln qu 6 t ngi v d kin s vt qu 12 t ngi sau 50 nm ti. Cung cp lng thc, thc phm cho nhn loi lun l mt vn ln trong hin ti cng nh trong tng lai.

II)

Phng php to cy n bi invitro

ng, vic ng dng k thut n bi trong thc tin chn to ging cn ang gp nhiu kh khn v hn ch: - Kh nng ti sinh cy t bao phn v non nui cy in vitro ni chung cn thp v ph thuc rt nhiu vo kiu gen (genotype). Mt s ging c phn ng trong nui cy rt cao, nhng hu ht cc ging u c phn ng thp hoc khng phn ng. Hiu qu ti sinh cng t thp, ch 3-5% phi c th ti sinh thnh cy. - Tn sut cc cy n bi kp thu c t nui cy bao phn rt thp (ch 20% s cy thu c l n bi kp). Kh nng lm nh bi ho cc cy n bi thu nhn cc dng nh bi ng hp cn rt thp. - Phng php nui cy non cha th tinh c th l mt phng php thay th khc phc c mt s hn ch trong nui cy bao phn, nhng cn rt t nghin cu theo hng ny. Mc d vy, k thut nui cy bao phn ng thu nhn cc dng n bi kp c ng dng thnh cng mt s nc. Trung Quc, hn 100 dng thun thu c t 30 t hp khc nhau (Wu v cs.,

1983), mt s ging c p dng trong to ging lai v c s dng trong sn xut nh AC 4115, Elite DK 524... (Genovesi, 1987). K thut nui cy bao phn cy ng: Cc giai on pht trin khc nhau ca ht phn ng mc in vivo, tip theo sau qu trnh phn chia gim nhim ca t bo, cc ht phn n bi n nhn c gii phng ra khi t t ri tri qua hai ln phn bo nguyn phn thu c mt ht phn ba nhn (Pescitelli v Petolino. 1988). Giai on n nhn sm c c im kch thc nhn tng i ln chim 1/3 n 1/2 th tch t bo. n gia giai on n nhn cc ht phn c kch thc ln hn, nhn nh hn vi s hnh thnh ca khng bo trung tm ln, nhn b y v pha i din vi l ht phn (pollen pore). n cui giai on n nhn t bo ht phn c th tch tng ln v tri qua ln phn bo nguyn phn ln th nht. n u giai on hai nhn, cc nhn ging nhau v kch thc nhng ngay sau bt u bit ho, nhn sinh dng c kch thc ln hn. Ti cui giai on hai nhn, nhn ny di tr n pha i din v nm gn l ht phn, nhn sinh sn di tr v pha l ht phn ri tri qua s phn bo nguyn phn ln th hai thu c mt ht phn ba nhn. Pht trin ca ht phn trong nui cy bao phn in vitro Trong k thut nui cy in vitro, cc cy n bi c th hnh thnh trc tip thng qua pht sinh phi hoc gin tip qua hnh thnh m so. Trong qu trnh nui cy bao phn in vitro, ch mt t l nh cc ht phn tri qua qu trnh pht trin th giao t in vivo bnh thng. Trong nhng gi u tin ca nui cy bao phn cc ht phn bt u trng ln, sau mt phn ln ht phn bt u cht. Trong tun u tin, t l ht phn sng st gim i t 80 - 90% xung 10% thp hn (Pescitelli v cs, 1990). Trong s cc ht phn sng st, mt s ht bt u tri qua s phn chia nguyn phn. Sau nhiu ln nguyn phn lin tip, cc ht phn pht trin cu trc a bo m vn nm trong v hat phn nhng cu trc ny c gi l "nhng ht phn pht sinh phi thun tu" (Pace v cs 1992). Sau giai on ny cc cu

trc t bo a nhn tng trng v kch thc v tch khi v ht phn. Cc cu trc pht sinh phi c tch ra hon ton v c bao bc bi lp t bo ngoi vi. Cui cng l cc cu trc tng t phi (embryo like structure ES) a bo hnh thnh. Nui cy bao phn phi chn ng giai on pht trin thch hp ca ht phn c th thu nhn t l ti sinh v s lng c th t nh bi ho (dng n bi kp) cao. Giai on nui cy hiu qu nht l giai on t bo ht phn t t bo n nhn sm n u giai on hai nhn. Cc hoa c c tch khi cy cho bao phn (donor plants) khi phn ln cc ht phn ang pht trin t gia n cui giai on n nhn (mid- to late uninucleate stage). Thng thng cc bao phn c x l nhit lnh trc khi nui cy. Sau giai on x l lnh cc bao phn cha cc ht phn giai on gia hoc cui giai on n nhn n u giai on hai nhn c tch khi hoa v cy ln mi trng to cu trc phi (induction medium - k hiu IM). Cc bao phn cha cc ht phn nhng giai oan ny c xem l thch hp nht cho qu trnh sinh sn n tnh c in vitro. Sau khong 4 6 tun nhng cu trc phi u tin xut hin v xut hin nhiu. Cc cu trc phi ny khi t kch thc khong 2 - 3 mm c chuyn thng sang mi trng ti sinh pht trin thnh cy hon chnh (ti sinh trc tip). Mt cch khc, cc cu trc phi c th dng to m so c kh nng ti sinh cy hon chnh (ti sinh gin tip qua giai on m so). to nn cc cu trc m so c kh nng ti sinh cy, cc cu trc phi c th c chuyn sang mi trng cha 2,4D v mt lng BAP thch hp. Sau khi chuyn sang mi trng ti sinh cc m so pht trin thnh cy hon chnh. Ti sinh gin tip d dng to ra s pht trin ca nhiu cy non t cng mt m so c ngun gc t mt ht phn. Mt quy trnh nui cy bao phn hay ht phn tch ri v c bn c th chia lm ba giai on: 1. Giai on to cu trc phi t cc ht phn nui cy. Cc cu trc phi ny sau c kh nng phn chia t bo v bit ho c quan hnh thnh cy hon chnh trong nhng iu kin thch hp.

2. Giai on bit ho c quan v ti sinh cy n bi t cc cu trc phi (giai on ti sinh). 3. Giai on lng bi ho b nhim sc th ca cc cy n bi to thnh cy n bi kp (doubled haploids) ng hp t cng ngun gen Cc phng php nhm gim t l cht ca ht phn thng gp phn nng cao tn s to cu trc phi. Thng thng mt ht phn n l s hnh thnh mt cu trc phi nhng cng c trng hp mt ht phn hnh thnh nhiu cu trc phi. Vic nghin cu v ng dng k thut nui cy bao phn ng cng thu ht c mi quan tm ca cc nh khoa hc trong nc (L Huy Hm v cs, 1995, 1998, 1999). Trn c s , vic nghin cu ti u ho cc iu kin nui cy l cn thit i vi chng trnh nghin cu chn v ci to ging, nghin cu di truyn v k thut gen i vi cy ng Vit Nam trong thi gian ti, phc v c lc cho vic to ging ng mi, c bit l ng lai. Vo nm 1998, trn c s cc ging ng CM2, CM8, Vin Di truyn Nng nghip hon thin quy trnh nui cy bao phn vi tn s ti sinh cao (30-80%). Vi quy trnh ny, thi gian to dng thun rt ngn t 5 - 8 th h ngoi ng rung xung cn 8 thng trong phng th nghim. Vin tip tc nghin cu p dng quy trnh ny sn xut cc dng thun cho sn xut. Cc nghin cu tp on ng Vit Nam ch ra rng: cc ging ng Vit Nam nhn chung c phn ng thp trong nui cy bao phn, do cn phi ci tin quy trnh v nng cao phn ng ca cc ging ng Vit Nam (L Huy Hm, Nng Vnh v cs, 1995, 1996, 1997). Cc nghin cu tip theo tin hnh ti Vin Di truyn Nng nghip cho thy c th nng cao hiu qu nui cy bao phn bng cc phng php sau: - Nng cao hiu qu ca nui cy bao phn bng ci tin quy trnh nui cy: nh x l nhit bao phn trc v sau khi cy, x l mannitol, ci tin quy trnh ti sinh

cy t phi trong nui cy bao phn...), ci tin thnh phn mi trng mui khong, cc b sung hu c...). Mt trong cc cng trnh ny c trao gii ca Hi cc nh sinh hc Chu Thi Bnh Dng trong hi tho ti Hng Kng thng 7/1996, sau c nh gi xut sc ti Hi ngh Nng nghip ton quc Thnh ph H Ch Minh thng 9/2000. c bit, cc nghin cu gn y nht tin hnh ti Vin Di truyn Nng nghip pht hin tc dng ca t trng c th tng hiu qu nui cy bao phn ng ln 3 ln. y cng l mt trong nhng nghin cu u tin trn th gii trong lnh vc ng dng t trng vo cng ngh t bo thc vt (L Huy Hm, Nng Vnh v CS, 2001: "Nghin cu hot tnh sinh hc ca nc nhim t, dung dch hot cht sinh hc trong mi trng nhim t v ng dng trong sn xut phc v nghnh nng nghip" - ti phi hp Vin Vt l ng dng & Thit b khoa hc v Vin Di truyn Nng nghip thng 1/2001). Cc nghin cu ny khng nh tim nng ci tin v nng cao hiu qu ca quy trnh nui cy bao phn ng, ng dng c hiu qu cho chn ging Vit Nam . - Nng cao hiu qu ca nui cy bao phn bng phng php di truyn: Cc nghin cu tin hnh ti Vin Di truyn Nng nghip trn mt s ging ng cho thy lai hu tnh gia cc ging ng c phn ng thp vi ging ng c phn ng cao trong nui cy bao phn c th to ra ging ng v cc cp lai F1 c phn ng cao, nng hiu qu nui cy bao phn ln hng chc ln (L Huy Hm, Nng Vnh v cs 1999, 2000; Hong Thu Dng, 1999). Vin s dng s lai to ra mt lot cc dng ng Vit Nam c phn ng cao trong nui cy bao phn. To dng thun bng s dng dng kch to n bi: Bn cnh vic nghin cu to dng thun bng nui cy bao phn, Vin Di truyn Nng nghip su tp v nghin cu cc dng kch to n bi sau: + Cc dng kch to n bi c: Line Ig1 Ri- nj/ig 1 Ri-nj; Line Ig Maitainer ; Line 1873-7 fertile Ig/ig X (N) ig/ig; Line 182 F1 Ig/ig X (N) ig/ig (ACR-nj/ACR-nj); Line Kindiger Ig Maitainer: ig1 ig1 B-3Ld IgI - Ri-nj. + Cc dng kch to n bi ci: Stock 6 Rig-col.sant; Stock 6 Ri-nj B1Pl1/same; Coe Stock 6 ACR-g Colored scutelum; (Coe Stock 6 C/C-I wx AR) X same. Cc nghin cu tin hnh trong nm 1999 - 2000 cho thy cc dng

kch to n bi trong nhng iu kin thch hp c th to ra 3-5% ht n bi. Hin nay, Vin Di truyn Nng nghip ang kt hp vi nh khoa hc M - Bryan Kindiger - tc gi ca mt s dng kch to n bi chuyn cc gen kch to n bi vo cc ging ng c ngun gc ni a. Nui cy non cha th tinh: Vo u nm 1932, White tin hnh nui cy non ca cy Antirrhinum. Tip , mt s nghin cu nui cy non cha th tinh mt vi cy trng khc nh Cooperia pedunculata cng c tin hnh nhng khng thu c kt qu (Maheshwari, 1958; Maheshwari v Lal, 1969). n nm 1964, Tulecke mi thu c m so n bi t nui cy non ca cy Ginkgo biloba. Song n thi im ny, nghin cu thnh cng to cy n bi t bao phn cy c Datura innoxia (Guha v Maheshwwari, 1964) hng s ch ca nhiu nh khoa hc vo to cy n bi bng trinh sinh c trong sut hn mt thp k. Cho mi n u nhng nm 70, nghin cu to cy n bi thng qua nui cy non cha th tinh vn cn b ng. Tuy nhin, mt s loi cy trng, vic to cy n bi bng trinh sinh c khng t kt qu nh: hnh, la m, c ci ng, hoa hng dng... (Keller, 1990). iu ny mt ln na lm hi sinh s quan tm vo to cy n bi trinh sinh ci. Uchimiya v cs (1971) nui cy non cha th tinh ng v cy Solanum melongena. H thu c m so trn mi trng b sung IAA v kinetin, mc d ngun gc ca nhng m so ny cha c xc nh song kt qu kim tra t bo hc khng nh l n bi. ng thi h cng quan st c s phn chia t bo n bi ca cc m so ny. n cui nhng nm 70, c hn 100 bo co v phi to ra t nui cy ti phi. Nhng kt qu nghin cu bc u v k thut nui cy non cha th tinh to cy n bi c Yang v Zhou (1982) tng kt: "Nui cy non c th l mt trong nhng phng php hiu qu to cy n bi". Tuy nhin k tht nui cy non cha th tinh cn gp nhiu kh khn v phc tp do vic tch t bo trng i vi thc vt ht kn l rt kh v rt d gy thng tn n m thc vt (Keller, 1996). Bng nui cy non cha th tinh, t l to cy n bi mt s cy

trng nh hnh, c ci ng bin ng t 5-20%, la 1,5-12% v du tm t l to cy n bi cng t 3-6%. Nhm lm tng thm hiu qu to cy n bi trinh sinh ci, cn tp trung nghin cu cc yu t nh hng n kh nng ti sinh t bo nui cy in vitro nh: kiu gen, giai on pht trin ca ti phi, x l nhit trc v sau nui cy, mi trng v iu kin nui cy... (Sita, 1997). Quy trnh nui cy non ng thnh cng nc ta v t c trnh quc t. Cc nghin cu tin hnh ti Vin Di truyn Nng nghip cho thy c th dng phng php nui cy non cha th tinh to dng thun ng. Hai phng php nui cy non c p dng: 1. Nui cy non cha th tinh tch ri: cho h s ti sinh trc tip thp. i a s non hnh thnh m so, t l ti sinh cy v t l sng st khi a ra ngoi thp. 2. Nui cy cng lc nhiu non trn mt phn ca li bp ng: Cc nghin cu tin hnh vi m nui l mt phn ca li bp ng v non cha th tinh khng nh u th vt tri so vi nui cy non tch ri. Quy trnh nui cy n gin, non pht trin trc tip thnh ht, s ht n bi in vitro t 4 - 5%, t l ht t nh bi ho t 45%, t l ny mm cao, cy con trong ng nghim pht trin kho, d chuyn ra bu t vi t l bin d thp. Cc nghin cu ti Vin Di truyn Nng nghip khng nh kh nng nng cao hiu qu to dng thun ng thng qua m nui cy non cha th tinh v tim nng ng dng cho chn ging l rt hin thc. Trong cc hi tho quc t v chn to ging ng ngn ngy ti Bng Cc (11/1999), Bc Kinh (10/2000), Hamburg (3/2001), cc cng trnh ny c nh gi l mt trong nhng nghin cu c bn nht v ng dng phng php nui cy non cha th tinh cho chn to ging ng.

III)

NH HNG CA MT S YU T MI TRNG V TUI PHI N KH NNG TI SINH CY T PHI NON DNG NG NHP NI HR8, HR9

Kh nng ti sinh ca cy trng ni chung ph thuc nhiu vo kiu gen ca thc vt. i vi cy ng, vn ti sinh gp rt nhiu kh khn, ngoi tr mt s dng c kh nng ti sinh cao, c s dng lm vt liu chuyn gen nh: A188, H99, HiIIhu ht cc dng ng khc c kh nng ti sinh km (1). Mt khc, kh nng ti sinh cn ph thuc vo mi trng nui cy v mt s yu t khc. Vic nghin cu cc yu t nh hng n qu trnh nui cy v ti sinh cy ng cn hn ch. Trong khun kh bi bo ny chng ti trnh by kt qu nghin cu nh hng ca mt s yu t mi trng v tui phi nui cy n kh nng to m so v ti sinh cy t phi non trn c s cc dng ng nhp ni c kh nng ti sinh cao HR8 v HR9. Hai dng ng ny c ngun gc n i, c trng v xc nh thi v sinh trng thch hp trong iu kin Vit nam (10). VT LIU V PHNG PHP Vt liu Cc dng ng c s dng trong nghin cu gm: hai dng ng nhp ni HR8 v HR9 l 2 dng c kh nng ti sinh cao, do Vin Cng ngh lin bang Thu s ETH cung cp Cy ng m cho bp th nghim c trng trong nh li t thng 10/2000 n thng 4/ 2003. Phng php Bp non sau khi th phn khong 18-24 ngy c thu tch phi. Mu bp th nghim c gi 40C thi gian t 2-10 ngy trc khi tch phi. Kh trng b mt ngoi ca bp bng ethanol 700, bc b cc l bao ngoi v tch phi trong iu kin v trng. Phi non c cy trong mi trng nui cy vi phn t bo vy hng ln trn, phn tr phi tip xc vi b mt mi trng (Green and Phillips, 1975). Cc phi c kch thc khc nhau (t 0,5-3mm) c s dng trong th nghim. Mt cy 15 phi/a Petri cha 8mml mi trng. .Mi cng thc th nghim c lm vi 1 a, tng ng vi 180 phi tch t 3 bp. Mi trng nui cy Hai loi mi trng c bn c s dng: Mi trng MS (Murashige and Skoog, 1962) Mi trng N6 (Chu et al., 1975) b sung cc cht iu ho sinh trng v mt s ph gia khc tu tng giai on nui cy (theo Armstrong and Green, 1985 c ci tin): Mi trng to m so: gm 2 mi trng khc nhau v thnh phn khong v vitamin - Mi trng CMS: mi trng MS b sung 20 g/l sucrose, 2 mg/l 2,4-D, 100 mg/l casein hydrolysat, 25 mM L-proline v 10mg/l AgNO3.

- Mi trng CN6: mi trng N6 b sung 20 g/l sucrose, 2 mg/l 2,4-D, 100 mg/l casein hydrolysat, 25 mM L-proline v AgNO3 nng t 0-30mg/l. Mi trng ti sinh chi (SM): mi trng N6 b sung 60 g/l sucrose, 2 g/l myo-inositol. Mi trng ko di chi v to cy hon chnh (RM): mi trng 1/2MS b sung 20 g/l sucrose, 1 g/l myo-inositol. Tt c cc mi trng u s dng cht gi th l phytagel 0,2%, c pH=5,8. iu kin nui cy Mu c nui nhit 260C 2. i vi giai on to m so v m so phi ho mu phi non c nui cy trong ti thi gian t 2-3 tun. ti sinh chi v to cy hon chnh m so phi ho c nui cy trong iu kin chiu sng thi gian 8-10 gi/ngy, cng chiu sng 1200-1600 lux. KT QU V THO LUN nh hng ca nitrat bc ln kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 Bp non dng HR8 sau khi th phn 18-20 ngy c thu tch phi. Cc phi c kch thc khong 1-2 mm c chn v nui cy trn mi trng to m so CN6 c b sung AgNO3 nng t 0-30mg/l (cc phi c kch thc ln hoc nh hn u b loi b). Kt qu thu c trnh by bng 1 v hnh 1. Bng 1. nh hng ca AgNO3 n kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8

Kt qu bng 1 cho thy phn ng to m so v ti sinh cy dng HR8 c ci thin mt cch r rt khi b sung AgNO3 nng 1-15mg/l vo mi trng nui cy: t l to m so tng t 56,6% ln 85,5%, t l ti sinh cy tng t 18,6% ln 22,6% (trong mi trng khng c v c 1mg/l AgNO3). Tn s to m so v ti sinh cy t gi tr tng i cao (t 85.5% - 90.5% v 22.6% - 26.6%) v thay i khng ng k khi b sung 5-15 mg/l AgNO3 vo mi trng nui cy. Song, nng 10mg/l AgNO3 th kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 t gi tr ln nht (90.5% v 26.6%) v gim dn khi tng nng AgNO3 t 20mg/l ln 30mg/l.

Hnh 1. nh hng ca AgNO3 n kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 Khi nghin cu nh hng ca AgNO3 n s hnh thnh m so t phi non dng B73(Songstad et al. 1991), t hoa non dng HiII (Songstad et al. 1992) v t phi nondng A188 (Vain et al. 1989) cc tc gi cng c nhn xt tng t (7, 8, 11). T kt qu thu c ny chng ti chn mi trng to m so CN6 c b sung10mg/l AgNO3 nghin cu tip nh hng ca thnh phn mi trng nui cy v nitrat bc n kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8. nh hng ca thnh phn mi trng v nitrat bc ln kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 Phi non dng HR8 c kch thc khong 1-2 mm c chn v nui cy trn mi trng to m so c thnh phn khong v vitamin khc nhau (MS hoc N6) b sung 10mg/l AgNO3. Kt qu thu c trnh by bng 2. Bng 2. nh hng ca thnh phn mi trng v AgNO3 n kh nng to m so v ti sinh dng HR8

Trong th nghim ny chng ti quan st thy m so bt u xut hin sau 1-2 tun nui cy. Tuy nhin, chng ti cha quan st c s khc bit v mt hnh thi gia cc loi m so to thnh giai on ny. V th mu c cy chuyn sang mi trng mi v s hnh thnh cc dng m so khc nhau cng nh kh nng to m so c quan st rt r sau 1-2 tun nui cy tip theo (hnh 4A, 4B, 4C). Kt qu bng 2 cho thy c s khc bit khng ng k v kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 khi nui cy trong mi trng c thnh phn khong v vitamin khc nhau: a) T l to m so: t 69,4 % v 60,0%, b) T l ti sinh cy: t 18,5 % v 20,8% trong mi trng MS v N6 khng b sung AgNO3 tng ng. Tn s

to m so v ti sinh cy ca phi nui cy trong mi trng MS v N6 c b sung 10mg/l AgNO3 cng t kt qu tng t.

Hnh 3: Nh hng ca thnh phn mi trng v AgNO3 n kh nng ti sinh dng HR8 S c mt ca AgNO3 trong mi trng nui cy ci thin r rt kh nng to m so v ti sinh cy dng ng HR8. T l to m so tng t 69,4% ln 88,8% (mi trng MS) v 60,0% ln 90,5% (mi trng N6) khi nui cy trong mi trng khng c v c b sung AgNO3 tng ng (hnh 3). Tn s ti sinh t gi tr cao nht khi nui cy trong mi trng CN6 c b sung 10mg/lAgNO3. iu ny c th c gii thch l do AgNO3 kch thch qu trnh to m so bng cch ngn cn s hnh thnh ethylen ni sinh (to ra bi s tn thng ca cc mu nui cy v qu trnh nui cy in vitro) (Songstad et al, 1992). nh hng ca tui phi (kch thc phi) ln kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8 Phi non cc tui khc nhau 16, 18, 20, 22 v 24 ngy (phi c kch thc t 0,5-5mm tng ng) c cy trn mi trng to m so CN6 b sung 10 mg/l AgNO3. Sau 2-3 tun nui cy chng ti quan st thy s sinh trng v hnh thi ca khi t bo m so to thnh t cc phi c kch thc khc nhau rt khc nhau. Kt qu c trnh by bng 3 v hnh 4. Bng 3. nh hng ca tui phi (kch thc phi nui cy) ln kh nng to m so v ti sinh cy dng HR8

Hnh 4. A. Phi nui cy; B, C. M so v m so phi ho to thnh t phi non; D. Cy ti sinh; E, F, G. M so to thnh t phi nui cy c kch thc 0,5; 1-2 v 3 mm tng ng; i vi cc phi nui cy tui 16 ngy sau th phn (c kch thc 0,5mm) khi t bo m so to thnh rt nh, sinh trng chm v c dng nhy (hnh 4E). Khi ti sinh chng to thnh cm chi vi cc chi khng hu hiu, sc sng km v t r. T l to m so v ti sinh cy thp t 29,4% v 11,3%. Bn cnh th kh nng to m so v ti sinh cy t cc phi non tui 18-20 ngy (c kch thc khong 1-2mm) l tng i tt. Sau 7-10 ngy trn b mt ca mu nui cy xut hin cc khi m so dng ht nh, xp, c mu trng ng (hnh 4F). Khi t bo ny sinh trng rt nhanh, sau vi ln cy chuyn pht trin thnh cc phi dng hnh cu (hnh 4C). Cc t bo phi ny c tch ra mt cch d dng, pht trin thnh cy hon chnh (hnh 4D). T l to m so v ti sinh cy t 54,4-83,3% v 17,7-26,6%. Ngc li, vi cc phi nui cy ban u tui trn 20 ngy (c kch thc >3mm) th kh nng to m so rt km, t bo phi nui cy phng to ln, r xut hin (hnh 4G). Mt s mu nui cy xut hin khi t bo m so dng mu trng, cng, ch rt t trong s cc khi m so ny c kh nng ti sinh thnh cy, t l to cy rt thp (5,5%). Vi cc phi nui cy c kch thc ln (5mm) th khng c kh nng o m so v ti sinh cy. T cc kt qu trn cho php chng ti i n kt lun rng phi c tui 18-20 ngy (kch thc khong 1,0-2,0 mm tng ng) c nui cy trn mi trng CN6 b sung 10mg/l AgNO3 s cho hiu qu ti sinh tt hn c.

Nhn xt ny cng tng t nh nghin cu trc y ca mt s tc gi (Todorova v CS, 1998).

Kt lun Vi bi tiu lun trn ti hi vng s mang n cho ngi c hiu thm v nui cy m t bo thc vt ni chung v v cy ng ni ring

Ngun ti liu http://www.360-books.com http://giangvien.net http://tailieu.vn/ http://baigiang.violet.vn