A.

Phn m u

Bc vo th k mi, mt cu hi ln ang ni cm trong t duy chnh tr l: Th gii s sng nh th no vi nc M ln ngi ch v nc M s hnh s th no vi phn cn li ca th gii. Mt s mt cn bng ln ang din ra trn mi lnh vc < chnh tr - kinh t - vn ho - ngh thut - tn gio...> di mt gc , trn tm bao qut v m nht, cng nh n cha len li di mi tng nc vi m nht. y l ni bn khon, bc xc ti mc m nh trong i sng tinh thn ca nhn loi. Tt c nhng vn trn y s c tn no sng t, h thng qua vic tm hiu, h thng v thc v vai tr ca n trong i sng x hi". * i vi mi con ngi ni ring v quc gia trn th gii ti sao li khng mun c mt x hi cng bng - vn minh vi nhng con ngi vn minh, mt x hi khng c s bc lt, tr p. hiu r vn ta i sau vo nghin cu ti: " thc v vai tr ca thc trong i sng x hi. 1. Ni dung v tnh cht ca thc x hi. a. Khi nim thc. ti i su nghin cu mt s vn ni cm trong x hi ngy nay qua nhng tnh thi biu hin ca thc.

B. Phn ni dung I. thc v tnh cht ca thc * Ch ngha duy tm v tn gio cho rng thc c mt cuc sng ring, tn ti tch bit vt cht thm ch quy nh, sinh ra vt cht. * Ch ngha duy vt tm thng cho rng thc cng l mt dng vt cht. *Ch ngha duy vt cn i thy c thc phn nh th gii khch quan, ch ra c kt cu ca thc song li cha thy ngun gc x hi v vai tr x hi ca thc. * Ch ngha duy vt bin chng k tha, pht trin, khc tc nhng quan nim trn a ra nh ngha khoa hc v thc. + thc l s phn nh sng to th gii khch quan vo b no ngi thng qua lao ng v ngn ng. + thc l ton b hot ng tinh thn ca con ngi bao gm t cm gic cho ti t duy, l lun trong tri thc l phng thc tn ti ca thc. b. Ngun gc thc. * Ngun gc t nhin. Trc Mc nhiu nh duy vt tuy khng tha nhn tnh cht siu t nhin ca thc, song do khoa hc cha pht trin nn cng khng gii thch ng ngun gc v bn cht ca thc. Da trn nhng thnh tu ca khoa hc t nhin nht l sinh lb hc thn kinh, ch ngha duy vt bin chng 2

khng nh rng thc l mt thuc tnh ca vt cht nhng khng phi ca mi dng vt cht m ch l thuc tnh ca mt dng vt cht sng c t chc cao l b c ngi. B c ngi l c quan vt cht ca thc. thc l chc nng ca b c ngi. Hot ng thc ca con ngi din ra trn c s hot ng sinh l thn kinh ca b c ngi. thc ph thuc vo hot ng b c ngi, do khi b c b tn thng th hot ng thc s khng bnh thng hoc b ri lon. V vy khng th tch ri thc ra khi hot ng sinh l thn kinh ca b c. thc khng th din ra, tch ri hot ng sinh l thn kinh ca b c ngi. Ngy nay s pht trin mnh m ca khoa hc - k thut hin i to ra nhng my mc thay th cho mt phn lao ng tr c ca con ngi. Chng hn cc my tnh in t, rbt tinh khn, tr tu nhn to. Song iu khng c ngha l my mc cng c thc nh con ngi. My mc d c tinh khn n u i chng na cng khng th thay th c cho hot ng tr tu ca con ngi. My mc l mt kt cu k thut do con ngi to ra, cn con ngi l mt thc th x hi. My mc khng th sng to li hin thc di dng tinh thn trong bn thn n nh con ngi. Do ch c con ngi vi b c ca mnh mi c thc theo ng ngha ca t . * Ngun gc x hi. cho thc ra i, nhng tin , ngun gc t nhin l rt quan trng, khng th thiu c, song cha . iu kin quyt nh cho s ra i ca thc l nhng tin , ngun gc x hi. thc ra i cng vi qu trnh hnh 3

thnh b c ngi nh lao ng, ngn ng v nhng quan h x hi. thc l sn phm ca s pht trin x hi, n ph thuc vo x hi, v ngay t u mang tnh cht x hi. Loi vt tn ti nh vo nhng vt phm c sn trong t nhin di dng trc tip, cn loi ngi th khc hn. Nhng vt phm cn thit cho s sng thng khng c sn trong t nhin. Con ngi phi to t nhng vt phm y. Chnh thng qua hot ng lao ng nhm ci to th gii khch quan m con ngi mi c th phn nh c th gii khch quan, mi c thc v th gii . Qu trnh hnh thnh thc khng phi l qu trnh con ngi thu nhn th ng. Nh c lao ng con ngi tc ng vo cc i tng hin thc, bt chng phi bc l nhng thuc tnh, nhng kt cu, nhng quy lut vn ng ca mnh thnh nhng hin tng nht nh v cc hin tng ny tc ng vo b c ngi. thc c hnh thnh khng phi ch yu l do tc ng thun tu t nhin ca th gii khch quan, lm bin i th gii . Qu trnh hnh thnh thc l kt qu hot ng ch ngu ca con ngi. Nh vy, khng phi ngu nihn th gii khch quan tc ng vo b c ngi con ngi c thc, m tri li, con ngi c thc chnh v con ngi ch ng tc ng vo th gii thng qua hot ng thc tin ci to th gii. Con ngi ch c thc do c tc ng vo th gii. Ni cch khc, thc ch c hnh thnh thng qua hot ng thc tin ca con ngi. Nh tc ng vo th gii m con ngi khm ph ra nhng b mt ca th gii, ngy cng lm phong ph v su sc thc ca mnh v th gii. 4

Trong qu trnh lao ng, con ngi xut hin nhu cu trao i kinh nghim cho nhau. Chnh nhu cu i hi s xut hin ca ngn ng. Ph.ngghen vit: em so snh con ngi vi cc loi vt, ngi ta s thy r rng ngn ng bt ngun t trong lao ng v cng pht trin vi lao ng,l l cch gii thch duy nht ng v ngun gc ca ngn ng. Ngn ng do nhu cu ca lao ng v nh vo lao ng m hnh thnh. N l h thng tn hiu vt cht mang ni dung thc. Khng c h thng tn hiu ny - tc ngn ng, th thc khng th tn ti v th hin c. Ngn ng, theo C.Mc l ci v vt cht ca t duy, l hin thc trc tip ca t tng, khng c ngn ng, con ngi khng th c thc. Ngn ng (ting ni v ch vit) va l phng tin giao tip ng thi l cng c ca t duy. Nh ngn ng con ngi mi c th khi qut ho, tru tng ho, mi c th suy ngh, tch khi s vt cm tnh. Nh ngn ng, kinh nghim, hiu bit ca ngi ny c truyn cho ngi kia, th h ny cho th h khc. thc khng phi l hin tng thun tu c nhn m l mt hin tng c tnh cht x hi, do khng c phng tin trao i x hi v mt ngn ng th thc khng th hnh thnh v pht trin c. Nh vy, ngn ng l yu t quan trng pht trin tm l, t duy v vn ho con ngi, x hi loi ngi ni chung. V th Ph. ngghen vit: sau lao ng v ng thi vi lao ng l ngn ng... l hai sc kch thch ch yu ca s chuyn bin b no ca con ngi, tm l ng vt thnh thc. 2. Tnh c lp tng i ca thc x hi 5

a. thc x hi thng lc hu so vi tn ti x hi. thc x hi thng lc hu so vi tn ti x hi a do nhng nguyn nhn sau y: - Mt l, do bn thn thc vn l ci phn nh tn ti x hi. S bin i ca tn ti x hi thng din ra vi tc nhanh m thc x hi khng phn nh kp v tr nn lc hu. Hn na, thc x hi l ci phn nh tn ti x hi cho nn n ch bin i sau khi tn ti x hi bin i. - Hai l, do tnh cht bo th ca mt s hnh thi thc x hi c th v nhng t tng cha ng trong cc hnh thi (th d t tng tn gio, nhng quan nim v chun mc o c, nhng tp tc v.v...). - Ba l, thc x hi lun gn vi li ch ca nhng nhm, nhng tp on ngi, nhng giai cp nht nh trong x hi. V vy nhng t tng c, lc hu thng c cc lc lng x hi phn tin b lu gi v truyn b nhm chng li cc lc lng x hi tin b. b. thc x hi c tnh k tha trong s pht trin . Quan im ca trit hc Mc - Lnin v tnh k tha ca thc x hi c ngha to ln i vi s nghip xy dng nn vn ho tinh thn ca x hi. Lnin vit: Vn hc v sn phi l s pht trin lgch ca tng s kin thc m loi ngi tch lu c di ch thng tr ca x hi t bn, x hi ca bn a ch v x hi ca bn quan liu. Chng ta khng nh: Trong iu kin kinh t th trng v m rng giao lu quc t phi c bit quan tm 6

gn gi v nng cao bn sc vn ho dn tc, k tha v pht huy truyn thng o c, tp qun tt p v lng t ho dn tc, tip thu tinh hoa cc dn tc trn th gii, lm giu p thm nn vn ho Vit Nam.

c. thc x hi tc ng tr li tn ti x hi. ngghen vit: S pht trin v chnh tr, pht lut, trit hc, tn gio, vn ho, ngh thut v.v... da vo s pht trin kinh t. Nhng tt cd nhng s pht trin u tc ng ln nhau v cng tc ng n c s kinh t. Mc nh hng ca t tng i vi s pht trin x hi ph thuc vo nhng iu kin lch s c th: vo tnh cht ca cc mi quan h kinh t m trn t tng ny sinh; vo vai tr lch s ca giai cp mang ngn c t tng; vo mc phn nh ng n ca t tng trong qun chng. Cng do y cn phn bit vai tr ca thc t tng tin b v thc t tng phn tin b i vi s pht trin x hi. Ch ngha duy vt lch s khng nhng i lp vi ch ngha duy tm trong s tuyt i ho vai tr ca thc x hi, m cn bc b c quan im ca ch ngha duy vt tm thng (hay ch ngha duy kinh t) ph nhn tc dng tch cc ca thc x hi trong i sng x hi. Nh vy, nguyn l ca ch ngha duy vt lch s v tnh c lp tng i ca thc x hi v ca i sng tinh thn x hi ni chung, bc b mi quan im siu hnh, my mc, tm thng v mi quan h gia tn ti x hi v thc x hi.
II. Vai tr ca thc trong i sng x hi.

Nhn thy thc con ngi c phn nh thng qua nhng tnh thi thc x hi, m nhng tnh thi c tc ng trc tip ti i sng x hi con ngi. c bit trong vn v t tng chnh tr php quyn - tnh cm - tri 8

thc... v vy ta hy xt ti s tc ng hay vai tr nhng tnh thi thc x hi ny trong i sng x hi con ngi. 1. T tng chnh tr v php quyn. Tnh thi thc chnh tr xut hin trong x hi c giai cp v nh nc n phn nh cc quan he chnh tr, kinh t x hi gia cc giai cp, cc dn tc v cc quc gia. N th hin thi cc giai cp i vi quyn lc nh nc. Chin tranh vng vnh, chin tranh c x v n ra cng ti mt con kch pht cha tng c ca ch ngha hp hi, tn gio cc oan lan trn khp ni v ri nh bnh mnh ca th k XXI nhum mu bo lc vi s kin ngy 11 -9 -2001 v tip ni ngay sau l cuc chin tranh Atgamixtan cuc chin tranh M sp ging xung u nhn dn I rc khng ch v vn n quan h song tng gia mt quc gia du la b xp vo trc ma quy vi siu cng duy nht trn th gii m cn l vn th gii ang phi i u vi ch ngha n thng c on M. t lu M v mt s quc gia trn lun t th gii vo tm trng php phng bt an. Nhng M v cc quc gia khng nhn thc c hu qu hay do c tnh khng nhn thy c hu qu tt yu m M v cc quc gia do p t qun s v cc chnh sch kinh t khc, trn cc quc gia (nh GHDCND Triu Tin, Irc, Afganixtan). 135 lch s kinh hong nc M 11 / 9 /01 lm chn ng a cu. V cu hi t ra l nguyn nhn thm ho ny do u? Hu qu li sau thm ho tr thnh nhng

nguyn nhn ca nhng s bin mi trn trng quc t l g? Hnh ng tin cng ca nhng tn khng tc khng b nhm vo nc M c phi l iu tt nhin? V nhng n tn cng vo nc M thng qua nhng ci ngu nhin. M bt chp nhng ci tn ti khch quan lun ph v nhng quy c chung v hnh ng theo thc thuc ci ring m mnh mun. V cuc khng b n ra l ng nhin l li cnh bo buc M phi xem xt li chnh mnh v mi mt chnh tr, qun s ngoi giao. M nn tn trng nhng hip nh chung c tho thun trong cc t chc mang tnh quc t nh Lin hp quc v liu rng nhng n tr a ca M nh vo Irc c thm mt ln phm phi sai lm ch quan na chng. 2. Hnh thi thc trong o c - phong tc tp qun a) S t thc v lng tm, danh d v lng t trng, v.v.. phn nh kh nng t ch ca con ngi, l sc mnh c bit ca o c, l nt c bn biu hin ci thin trong con ngi, v cng l biu hin t cht nhn vn ca con ngi. Vi ngha , thc o c l nhn t quan trng ca tin b x hi, ca s nhn o ho x hi. V cng do , cc quan nim v thin v c, v hnh phc, cng bng, lng tm, danh d, lng t trng tr thnh nhng gi tr ph bin nht ca thc o c trong i sng vn ho tinh thn ca mi quc gia, mi dn tc, mi cng ng.

10

b) Trong tin trnh pht trin ca x hi hnh thnh nhng gi tr o c mang tnh ton nhn loi, tn ti trong mi x hi v trong cc h thng o c khc nhau, c tc dng iu chnh hnh vi ca mi ngi, nhm gi gn trt t x hi chung v sinh hot thng ngy ca tng c nhn v cng ng bt k h thuc giai cp no, dn tc no, quc gia no. c) Tuy nhin, trong x hi c giai cp i khng th ni dung ca o c b chi phi bi ni dung giai cp. Trong ni dung ca cc phm tr o c lun lun phn nh a v v li ch ca giai cp. Mi giai cp trong nhng giai on pht trin nht nh ca lch s x hi u to ra nhng quan im o c ring ca mnh. Giai cp tiu biu cho xu th pht trin i ln ca x hi th i din cho mt nn o c tin b. Cn cc giai cp ri khi v i lch s th i din cho mt nn o c suy thoi. Ph.nghen vit: Chung quy li th mi thuyt o c c t trc ti nay u l sn phm ca tnh hnh kinh t ca x hi lc by gi. V cng nh x hi cho ti nay pht trin trong s i lp giai cp, o c lun lun l o c ca giai cp. Cho nn hoc gi n bnh vc s thng tr v li ch ca giai cp thng tr, hoc gi, khi giai cp b tr tr nn kh mnh, th n tiu biu cho s ni dy chng k thng tr, hoc gi, khi giai cp b tr tr nn kh mnh, th n tiu biu cho s ni dy chng k thng tr v biu cho li ch tng laica nhng ngi b p bc. Hin nay mt s nc t bn phng Ty ang lu hnh mt quan nim sai lm cho rng trong iu kin ca cuc 11

cch mng khoa hc v cng ngh xut hin mt kiu o c mi khng c tnh giai cp. Trong , ngi ta c bit nhn mnh n o c tn gio nh mt th o c duy nht c kh nng ch ra cho ton th loi ngi con ng pht trin i ln. d. Trong lch s pht trin ca o c cc gi tr ph bin ca n khng ngng c to ra v hon thin. Tuy nhin, ch trong o c cng sn cc gi tr mi c kh nng th hin y nht. o c cng sn c hnh thnh trong cuc u tranh cch mng ca giai cp cng nhn, bt ngun t o c cch mng ca giai cp , v k tha nhng gi tr o c ca loi ngi. thc c nh hng to ln trong qu trnh hnh thnh pht trin cng nh tn ta v suy vong i vi phong tc tp qun. Con ngi sng to ra lch s ca mnh c vai tr quyt nh i vi s pht trin x hi m trong qu trnh hnh thnh thc phong tc - tp qun. 3. Vai tr ca hnh thi thc khoa hc. Tri thc khoa hc ang tr thnh mt lc lng sn xut trc tip l c im ni bt nht ca s pht trin ca n trong iu kin hin i. Tri thc khoa hc ngy nay c kt tinh trong mi yu t ca lc lng sn xut- trong ngi lao ng v trong i tng lao ng, trong k thut, trong cc quy trnh cng ngh, trong t chc v qun l sn xut. Khoa hc ngy nay pht trin theo khuynh hng va phn ngnh mnh m va xm nhp vo nhau v kt hp vi 12

k thut thnh mt sc mnh tr tu thng nht nhn thc v ci to hin thc. Ngy nay khng ch c khoa hc t nhin v k thut, m c khoa hc x hi cng pht trin mnh m, c vai tr trc tip thc y sn xut pht trin. 4. Vai tr ca hnh thi thc ngh thut. Ngh thut chn chnh gn lin vi i sng hin thc ca nhn dn lao ng,l l nhn t thc y mnh m tin b x hi thng qua vic p ng nhu cu thm m ca con ngi. Khi phn nh th gii hin thc trong cc hnh tng ngh thut, ngh thut tc ng n l tr v tnh cm ca con ngi, kch thch tnh tch cc hot ng ca con ngi, xy dng con ngi nhng hnh vi o c tt p. Thng qua nhng tc phm c gi tr truyn qua cc th h m ngh thut cn gip con ngi nhn thc i sng x hi. Nh vy, ngh thut ng vai tr to ln trong cc nhn t gio dc con ngi, nhn thc v ci to hin thc. 5. thc tn gio. Cc bin i d di lm o ln th gii trong th k y bo t gy nn cuc khng hong x hi v th gii. l li nh gi ca chnh mt nhn vt quan trng ca to thnh Vatican, cha Peter Gumpel lc ny c mt ci nhn ton cnh v bc tranh tn gio ton cu cui th k l cn thit. C th ni bc tranh phc tp pha trn nhiu mu sc thiu hi ho. Ngy nay vi s bng n ca nhiu gio phi khin tro lu x hi c niu thay i, c nhiu gio phi c hnh thnh 13

vi nghi l mi dung tc hc quyn b. Nhiu khi mang tnh pha tp hn hp gi danh khoa hc hoc trn ln cc tn ngng c c trng hp cc oan, dn n t st tp th. Tuy nihn ta nhn thy mc ch ca nhng o gio ny u hng con ngi ti ci thin, ci p. 6. Hnh thi thc khoa hc nhn dng - tm linh - tn ngng. n cui th k 20 Phng ng cng nh pht trin khoa hc - nhn dng tri ni bin tng nhiu dng. Xu nhiu, tt t phn khoa hc v b li dng tr thnh mt cng c truyn b m tn, c lc phc v cho v m mu chnh tr. Khoa hc nhn dng c chuyn thnh hai xu hng: Mt l c ngi cm quyn s dng lm thnh mt cng c thng tr c tc dng c cao trong x hi. Hai l b o thi v qu nhiu bn xu li dng tr thnh ngh bi ton li dng. Ngy nay khoa hc nhn dng vn ang tn ti trong x hi, c xu hng pht trin mnh hn, trong x hi xut hin nhng tro lu mnh m hn. S d nh vy bi con ngi lun mun tm hiu nhng g quanh mnh. c bit vi nhng nc Phng ng khoa hc nhn dng tm linh - tn ngng pht trin ti mc rt cao. (Trung Quc - Nht Bn...).

14

C. Kt lun

Nh chng ta bit, thc ra s sp ca h thng x hi ch ngha Lin X c v ng u l do din gii sai ch ngha Mc - Lnin. Tc l nhn thc sai v ch ngha x hi, c bit l v nhgn bc i v quan im hay lm qu nhanh, s sp h thng x hi ch ngha Lin X v ng u l mt trong nhng s bin kch tnh nht trong th k XX. Cng t , trt t th gii lng cc tan v v th gii bc vo mt trt t chnh tr, khng gian chin lc hon ton khc trong hn 100 nm qua gngmt th gii rng ngi v cng au n hai cuc chin tranh i chin (I, II) v hng nghn cuc chin tranh xung t ln nh dng, mi nguy c lm cho 150 triu ngi ch quyn lc, sng n, t ai, la,l du la, nhn quyn... lm cho c th gii luno vt v, php phng, bt n. Vit Nam cng l quc gia chu nhiu nh hng nhng cuc chin tranh p bc bc lt ng thi chu nh hng nng n ca ch phong kin h, cho nn c kinh t pht trin snh vi quc gia th gii. Th i hi ng ta phi c bit tr trng ti t tng chnh tr - nt vn ho dn tc, a t nc pht trin nhng ng thi cng khng tn mt i bn sc vn ho dn tc.

15

Ti liu tham kho

+ Gio trnh trit. + Gio trnh kinh t - chnh tr. + Bo an ninh th gii (1- 2003). + Khoa hc nhn dng + Nhng vn o c trong iu kin kinh t th trng. + Bn v thanh nin.

16

17