Khi nim bn thn v l thuyt ca s Johari

1. KHI NIM BN THN. Khi nim bn thn l cch mi c nhn hnh dung chnh mnh l ngi nh th no (c th gi l hnh nh bn thn) v chng ta soi theo m hnh ng. N khng c sn khi con ngi c sinh ra m c hnh thnh dn do cch i x, cch phn ng ca nhng ngi chung quanh i vi mnh (cha m, ngi thn, bn b, thy c gio, ng nghip) v nhng tri nghim thnh cng hay tht bi ca mnh. Khi nim bn thn c th thay i theo thi gian nu c s thay i trong cch ng x ca nhng ngi chung quanh v tri nghim ca bn thn (thnh cng hay tht bi trong hc vn, trong cng vic hay trong mi quan h vi ngi khc). 1.1. Khi nim bn thn mang nhiu hnh thc khc nhau:

Hnh nh c th: thc v c th, vc dng, p hay xu ca mnh, chng ta c hnh din v c th ca mnh hay khng. Chng ta hnh ng tch cc hay tiu cc cng do cch chng ta t nh gi hay s nh gi ca ngi khc v vc dng ca mnh. Ngi c khuyt tt thng hay b tru chc lun mc cm v t chu giao tip.

Ci ti ch quan:

Cch mt c nhn ngh v chnh mnh (ti ngh ti l) v ci m ngi khc nh gi v mnh (c khi ng, c khi sai). V d : T nh gi mnh l ngi kh a i vi ngi khc.

Ci ti l tng:

Ci ti m mt c nhn mun tr thnh ( v cc mt nh c vng , gi tr, l tng, o c),thng da theo mt mu ngi c ngng m hay c mun i theo mt lnh vc hot ng c ch cho x hi.

V nhng ci ti khc theo tng vai tr x hi m ta ang m nhn theo tng thi im ca cuc sng, theo ngh nghip, theo mi trng sng 1.2. Cc khuynh hng ca khi nim bn thn: C ba khuynh hng chnh:

Khi nim bn thn c khuynh hng sng lc: con ngi thng tip nhn nhng g

mnh thch theo mt khung gi tr sn c vi xu hng loi b ci g khng ph hp v gi li ci g c coi l ph hp vi hnh nh ca mnh. Mn hc no chng ta khng thch th chng ta cm thy kh khn trong hc tp, khi m xem mt tp ch, chng ta thng hay c khuynh hng chn u tin xem trc ht cc mc m mnh thch nht.

Khi nim bn thn c khuynh hng hnh ng theo s mong i ca ngi thn (hiu qu Pygmalion). l s n lc p tr li khi c ngi khc (cha m, thy c trng hc, lnh o trong c quan..) quan tm v mong i mnh iu g. a tr cm thy mt nh hng v bung xui nu sng trong mt mi trng khng c ai quan tm v mong i g ni a tr.Trong mt c quan lm vic, nu lnh o khng mong i g nhn vin th nhn vin s d dng th trong cng vic ca mnh.

Khi nim bn thn c khuynh hng tin tri v s t th hin ca mt c nhn (ngi c k hoch cuc sng cho chnh mnh). Khi ta mong i chnh ta iu g th l ng lc thc y ta hnh ng vn ti ch. Khuynh hng tin tri ny c c khi c nhn c khi nim bn thn tch cc, c nim tin chnh kh nng ca mnh v tng lai 1.3. S chuyn bin ca khi nim bn thn:

Khi nim bn thn chuyn bin theo hng tch cc hoc tiu cc l ty theo cc yu t sau:

S suy ngh ca mt c nhn v ngi khc mong i nh th no v mnh trong hnh vi (suy ngh tch cc hay suy ngh t hy hoi). S suy ngh ny ty thuc rt ln vo mi trng sng tc ng ln c nhn

Vic m nhn cc vai tr c giao. S hon thnh hay khng hon thnh vai tr x hi nh hng rt nhiu n khi nim bn thn v n hnh vi con ngi.

Tri nghim khc phc nhng kh khn, cn tr, cc mu thun trong cc mi quan h, nguyn tc, gi tr gp phi trong cuc sng. Mi ln, c nhn vt qua c nhng th thch ca cuc sng, c gng thch nghi c vi mi trng mi, c nhn t cm thy mnh trng thnh hn v vng tin hn ni chnh mnh

Vic nhn bit c cc phn ng khc nhau ca nhng ngi khc trong nhng hon cnh khc nhau : Ta lm vic gii, nhng khng nghe c nhng li khen ngi

no t nhng ngi chung quanh ri ta khng cn tin ni chnh mnh l ngi lm vic gii na. Ta tht vng v bung xui. Vn quan trng l chng ta bit nh gi ng mc cc phn ng khc nhau ca nhng ngi khc c th hiu r hn v mnh v t bit t iu chnh, l mt qu trnh hon thin nhn cch.

Mc mong i ni chnh mnh trong hnh vi (bit quyt nh, trnh ci sai, dm lm ci ng). S mong i cao ni chnh mnh s gip chng ta c k nng sng tt hn, to sc khng vng chc hn trc ci xu Tm li, khi nim bn thn (cm ngh v mnh) v lng t trng (t nh gi v mnh) gn b vi nhau mt thit. T thy mnh khng tt th s h thp lng t trng v s nh ga v mnh ty thuc vo cc thnh cng hay tht bi trong qu kh ca cuc sng. Chng ta t ngh v chng ta c ng hay khng ng ty thuc vo mi tng tc giao tip vi nhng ngi xung quanh mnh, chng ta bc l con ngi chng ta nh th no v chng ta nhn c s phn hi ca ngi khc ra sao. S tng tc ny c gii thch qua ca s Johari. 2. CA S JOHARI.

2.1.

ca

Johari

Ca s Johari c xy dng bi Joseph Luft v Harry Ingham, cho bit mi c nhn khi tng tc vi ngi khc c bn tm l nh sau:

1: Phn cng khai ( m): Vng m gm nhng thng tin v bn thn m c bn v ngi khc u bit. Khi khi u mi quan h, vng ny thng m nh. Nhng thng tin c bc l thng nh tn, cng vic, chc v, tnh trng gia nh, bng cp

Khi mi quan h pht trin, vng ny c bc l thm ra v lm nh li vng c du bn di. Vng ny cng m rng mi quan h cng pht trin.

2: Phn m Vng c du gm nhng thng tin m bn bit v chnh bn nhng ngi khc li khng bit. V dc cch nhn v cp trn hoc cng vic, tnh hnh ti chnh, sc khe ca bn.

Nhng thng tin ny l ro cn c th bo v bn trong mt khong thi gian ngn nhng theo thi gian, vic thiu chia s nhng thng tin ny c th dn n vic thiu tn nhim v kh giao tip. Nu chng ta khp kn qu lu, mi quan h s kh pht trin cao hn mc quen bit ban u.

3: Phn che giu: Vng m th hin nhng g m ngi khc nhn thc v bn nhng bn thn bn khng bit. V d ngi khc ngh v bn l ngi bo th nhng bn khng bit v lun ngh mnh l ngi linh hot.

Vng m cng ln th s hiu lm cng nhiu. Vng m s gim bt nu ta bit ci m v tm kim thng tin phn hi v cch nhn nhn ca ngi khc v bn thn bn

4: Phn khng bit: Vng khng bit gm nhng iu chnh bn thn mnh khng bit v chnh mnh v ngi khc cng khng bit. Vng khng bit do chng ta cha c kinh nghim hoc cha khm ph nhng tnh hung khc nhau hay nhng kh khn trc y. V d bn thy tht kh khn hoc khng bit bng cch no biu l tnh yu u i.

Vng khng bit s nh li nu chng ta khng ngng hc hi, pht trin, th thch vi nhng tnh hung mi, th thch vi chnh mnh, lun lun t hon thin v nng cao kh nng ca mnh.

2.2. Thng tin phn hi: Thng tin phn hi l xu hng m ngi khc sn sng chia x thng tin vi ta. l thin ci m ca h i vi ta. Trong giao tip, nu ta thng ct ngang v ln p kin phn hi ca ngi khc bng cch tranh lun v tnh cm v kh nng lnh hi ca h th ta khng nhn c thng tin phn hi. Theo ng Haim Ginott th mi ngi phi c php c bt c tnh cm g h mun, tnh cm phi c th hin v tha nhn, ch c hnh vi mi c gii hn. ng ni vi ngi khc: "Anh ng cm nhn theo li ", hoc "iu khng ng u". V nh mt b m vi mt cu con trai i ngang qua mt ca hng bch ha v khi a tr ch ti mt chic xe p p v ni: "Con thch chic xe p nh th kia qu!". L ra b m phi cm nhn tnh cm ca con, li nt: "Con tht khng bit iu, b m va mi mua cho con mt chic xe p li mun c mt ci na. Ri con s ra sao nu lc no con cng i hi nhng th mi?" . a tr nghim ra rng s khng bao gi ni vi m bt c iu g v khi ni ra th b nt. Nu khng c thng tin phn hi t ngi khc, phn M tr nn ln hn v cui cng s hy hoi tnh hiu qu ca ta. Do cn tn trng, khuyn khch ngi khc chia s cm tng v nhn thc vi mnh. S phn hi t ngi khc v s t nh gi s gip pht trin tnh cch thng qua nhn thc. 2.3. T bc l: T bc l l xu hng ca ta mong mun chia x vi ngi khc. Bc l trc ht khng phi l ci ta ni v bn thn ta m l v hnh vi ca ta. Bc l ch thch hp khi n c lin quan n hot ng ca ta v nu ci g cng bc l th khng cn g hng th trong giao tip. Bc l c th thch hp trong mt mi trng ny, nhng li khng thch hp trong mt mi trng khc. Tm li, hnh vi con ngi bt ngun t vic mong mun tha mn cc nhu cu c bn ca mnh, t vic t nh gi mnh nh th no, t nhng c ch phng v khi gp nhng cn tr, kh khn trong i sng hng ngy v t cc loi vai tr m chng ta mun din khi tng tc vi ngi khc.

V vy, con ngi c x ra sao l kt qu ca:

Quan nim ca c nhn v vai tr x hi, Ci nhn tch cc hay tiu cc ca ring c nhn, v chnh mnh v v ngi khc. Ci mnh hay yu ca hnh nh bn thn, Kt qu ca cch thch nghi ca c nhn.

NGUYN NGC LM

Bn cn nh cm gic khi ng pht biu trc c lp thi tiu hc? Bn lun cm thy lo lng, ming kh khc v tim p mnh. i vi nhiu ngi, tnh trng ny c th ko di n khi trng thnh. Bn tnh rt r, lo s v nht nht i khi s l ro cn trn con ng i n thnh cng ca bn. Ngi ta thng ni, cuc chin kh khn v cam go nht l cuc chin u vi chnh bn thn mnh. Vy lm th no bn c th chin thng bn thn, h gc nhng tt xu v c tnh nht nht, lo s? Hy Stylist.vn m ng cho bn vi 7 b quyt gip vt qua ro cn ca s rt r v nht nht.

1. Tp ni ra nhng iu mnh suy ngh

Mi ngi khng th c c suy ngh ca chnh bn. Do , hy ni ra khi bn cm thy cn thit phi hi hoc cn c t vn. Bn s nhn thy rng mi ngi thn thin hn tng tng. Hy nh rng bn cng ging nh h, u l nhng con ngi v h cng chng th lm hi hay n tht bn. V vy, hy

chia s v ni ra nhng iu mnh ngh vi mi ngi. Khi cng do d v chn ch, bn s lm tnh hnh ngy thm ti t.

2. Suy ngh n kt qu
khc phc bn tnh nht nht ca mnh, bn nn thng xuyn hnh dung n hu qu. i khi, chnh v s nht nht, s st v qu b ng, bn s phi gnh chu nhng hu qu ln. Chng hn, nu bn cn iu g phc v cho cng vic nhng li khng can m ni vi sp, chc chn n s cn tr cng vic ca chnh bn. Hay v d, chung in thoi reo m bn khng nhc my ch v thy s l. Sau , bn tm hiu v pht hin ra rng l cuc gi t cng ty m bn np h s tuyn dng. Bn gi li v nhn tin nhng khng bao gi nhn c s hi p t h na. V vy, thot khi "v c" ca chnh mnh s khin cuc sng ca bn d chu v thoi mi hn.

3. Khng suy din mi chuyn theo hng tiu cc

C l khi do d cng lu th suy ngh ca bn v nhng iu sp xy ra cng tr nn tiu cc. Bn s thy, hu ht nhng chuyn bn lo lng u t khi xy ra. Chng ta c tng tng qu mi th ln ri li lo lng v s hi. Tuy nhin, thay v thi gian lo lng v suy ngh tiu cc, hy ln k hoch mi th r rng bn c th t tin v hon thnh xut sc nhim v ca mnh.

4. Nh rng cuc sng khng ch i bn

Nu c ch i chng (hoc nng) mi i chi th c khi bn dnh c mt i ngi ch i. Nhng nu bn tip cn h th kh nng thnh cng l rt cao y. Chng ta i khi c rt r v ch i c hi n vi mnh, nhng bn bit y, chng c iu g l t nhin n c. Nu bn thn c nht nht v rt r, bn chc chn s v cng n hn khi nhn ra rng c hi vt khi tm tay. V vy, khng phi hi tic, bn hy hnh ng vo ng thi im thch hp sau khi cn nhc k lng.

5. Bt chuyn trc vi mi ngi

Bn cn phi phn bit c rng, t ni khc hon ton vi nht nht. Bn s st nn im lng v khng tr chuyn vi ai trong bui tic ca cng ty. iu s lm bn tr nn kh gn v t bn b hn. Do , hy th bt chuyn vi mi ngi to n tng tt v cng gip khc phc c tnh nht nhc trong bn.

6. Bc ra khi "v c" ca bn thn

Rt kh t c mc tiu ny nhng bn s thy n rt hiu qu. Hy th thc hin nhng iu mi m m bn cha tng tham gia. Bn c th pht biu trong cuc hp sp ti cng ty, tham gia hot ng tnh nguyn hoc ch n gin l hng hi hn trong cc hot ng ca khu ph. Nhng cng vic x hi nh th s gip bn t tin hn rt nhiu y.

7. Loi b suy ngh s hi trong u

Bn hy th gt b tt c ni s st qua mt bn d bt c tnh hung no. Thc hin nhiu ln nh vy, bn s to cho mnh thi quen t tin v ch ng hn. BI 4 KHI NIM BN THN

1. GII THIU KHI QUT: Bi v Khi nim bn thn bao gm cc phn: nh ngha Khi nim bn thn l g? Cc hnh thc ca khi nim bn thn: Mi ngi chng ta mang hnh nh v mnh di nhiu hnh thc khc nhau v chng ta thng da trn cc hnh thc m hnh ng Ba khuynh hng v s chuyn bin ca khi nim bn thn theo s bin chuyn ca cuc sng Ca s Johari gip chng ta t khm ph v mnh v s cn thit ca t bc l v phn hi ca ngi khc v mnh t hiu v mnh hn, t a n s iu chnh pht trin nhn cch Cc c ch phng v: Mt trong cc nguyn nhn ca hnh vi con ngi. 2. MC TIU CN T SAU KHI HC XONG BI 4: Mc tiu ca bi 4 gip bn: Hiu mt trong cc ngun gc ca hnh vi giao tip ca chng ta l hnh nh v bn thn, chng ta hnh ng da trn nhng g chng ta ngh v chng ta l con ngi nh th no. T khm ph v bn thn mnh, cc mt mnh v mt gii hn ca mnh chp nhn mnh l con ngi nh th no c th lm ch bn thn, iu chnh nhng g c th c hu pht huy thnh cng mi quan h giao tip ca mnh. Hiu c cc c ch phng v l nhm thch nghi vi hon cnh kh khn v c an ton hn, n thng v thc v phi nhn thc v n c th iu tit c c ch phng v ca mnh. 3. Hng dn hc ni dung c bn ca bi 4: Khi hc bi 4 ny, bn phi c tht chm, t lin h, lun i chiu cc chi tit trong phn l thuyt vi thc t bn thn, v nhng tri nghim trong qu kh, thnh cng hay tht bi trong cng vic hay trong giao tip, hy trung thc vi chnh mnh nhn ra con ngi ca mnh, t rt ra nhng bi hc b ch cho chnh bn thn. Bn cn thc hin bi tp theo s hng dn c th t c cc mc tiu ca bi hc. NI DUNG BI HC 4 1. KHI NIM BN THN. Khi nim bn thn l cch mi c nhn hnh dung chnh mnh l ngi nh th no (c th gi l hnh nh bn thn) v chng ta soi theo m hnh ng. N khng c sn khi con ngi c sinh ra m c hnh thnh dn do cch i x, cch phn ng ca nhng ngi xung quanh i vi mnh (cha m, ngi thn, bn b, thy c gio, ng nghip) v nhng tri nghim thnh cng hay tht bi ca mnh. Khi nim bn thn c th thay i theo thi gian nu c s thay i trong cch ng x ca nhng ngi xung quanh v tri nghim ca bn thn (thnh cng hay tht bi trong hc vn, trong cng vic hay trong mi quan h vi ngi khc). 1.1. Khi nim bn thn mang nhiu hnh thc khc nhau: Hnh nh c th: thc v c th, vc dng, p hay xu ca mnh, chng ta c hnh din v c th ca mnh hay khng. Chng ta hnh ng tch cc hay tiu cc cng do cch chng ta t nh gi hay s nh gi ca ngi khc v vc dng ca mnh. Ngi c khuyt tt thng hay b tru chc lun mc cm v t chu giao tip. Ci ti ch quan: Cch mt c nhn ngh v chnh mnh (ti ngh ti l) v ci m ngi khc nh gi v mnh (c khi ng, c khi sai). V d: T nh gi mnh l ngi kh a i vi ngi khc.

Ci ti l tng: Ci ti m mt c nhn mun tr thnh (v cc mt nh c vng, gi tr, l tng, o c) thng da theo mt mu ngi c ngng m hay c mun i theo mt lnh vc hot ng c ch cho x hi. V nhng ci ti khc theo tng vai tr x hi m ta ang m nhn theo tng thi im ca cuc sng, theo ngh 65 1.2. Cc khuynh hng ca khi nim bn thn: C ba khuynh hng chnh: Khi nim bn thn c khuynh hng sng lc: con ngi thng tip nhn nhng g mnh thch theo mt khung gi tr sn c vi xu hng loi b ci g khng ph hp v gi li ci g c coi l ph hp vi hnh nh ca mnh. Mn hc no chng ta khng thch th chng ta cm thy kh khn trong hc tp, khi m xem mt tp ch, chng ta thng hay c khuynh hng chn u tin xem trc ht cc mc m mnh thch nht. Khi nim bn thn c khuynh hng hnh ng theo s mong i ca ngi thn (hiu ng Pygmalion). l s n lc p tr li khi c ngi khc (cha m, thy c trng hc, lnh o trong c quan..) quan tm v mong i mnh iu g. a tr cm thy mt nh hng v bung xui nu sng trong mt mi trng khng c ai quan tm v mong i g ni a tr. Trong mt c quan lm vic, nu lnh o khng mong i g nhn vin th nhn vin s d dng th trong cng vic ca mnh. Khi nim bn thn c khuynh hng tin tri v s t th hin ca mt c nhn (ngi c k hoch cuc sng cho chnh mnh). Khi ta mong i chnh ta iu g th l ng lc thc y ta hnh ng vn ti ch. Khuynh hng tin tri ny c c khi c nhn c khi nim bn thn tch cc, c nim tin chnh kh nng ca mnh v tng lai. 1.3. S chuyn bin ca khi nim bn thn: Khi nim bn thn chuyn bin theo hng tch cc hoc tiu cc l ty theo cc yu t sau: S suy ngh ca mt c nhn v ngi khc mong i nh th no v mnh trong hnh vi (suy ngh tch cc hay suy ngh t hy hoi). S suy ngh ny ty thuc rt ln vo mi trng sng tc ng ln c nhn. Vic m nhn cc vai tr c giao. S hon thnh hay khng hon thnh vai tr x hi nh hng rt nhiu n khi nim bn thn v n hnh vi con ngi. Tri nghim khc phc nhng kh khn, cn tr, cc mu thun trong cc mi quan h, nguyn tc, gi tr gp phi trong cuc sng. Mi ln, c nhn vt qua c nhng th thch ca cuc sng, c gng thch nghi c vi mi trng mi, c nhn t cm thy mnh trng thnh hn v vng tin hn ni chnh mnh. Vic nhn bit c cc phn ng khc nhau ca nhng ngi khc trong nhng hon cnh khc nhau: Ta lm vic gii, nhng khng nghe c nhng li khen ngi no t nhng ngi chung quanh ri ta khng cn tin ni chnh mnh l ngi lm vic gii na. Ta tht vng v bung xui. Vn quan trng l chng ta bit nh gi ng mc cc phn ng khc nhau ca nhng ngi khc c th hiu r hn v mnh v t bit t iu chnh, l mt qu trnh hon thin nhn cch. Mc mong i ni chnh mnh trong hnh vi (bit quyt nh, trnh ci sai, dm lm ci ng). S mong i cao ni chnh mnh s gip chng ta c k nng sng tt hn, to sc khng vng chc hn trc ci xu. Tm li, khi nim bn thn (cm ngh v mnh) v lng t trng (t nh gi v mnh) gn b vi nhau mt thit. T thy mnh khng tt th s h thp lng t trng v s nh gi v mnh ty thuc vo cc thnh cng hay tht bi trong qu kh ca cuc sng. Chng ta t ngh v chng ta c ng hay khng ng ty thuc vo mi tng tc giao tip vi nhng ngi xung quanh mnh, chng ta bc l con ngi chng ta nh th no v chng ta nhn c s phn hi ca ngi khc ra sao. S tng tc ny c gii thch qua ca s Johari. 2. CA S JOHARI: 2.1. M t ca s Johari Ca s Johari c xy dng bi Joseph Luft v Harry Ingham, cho bit mi c nhn khi tng tc vi ngi khc c bn tm l nh sau: 1: Phn cng khai ( m): Phn cng khai bao gm cc d kin m bn thn v ngi khc u d dng nhn bit v nhau khi tip cn ln u tin nh mu tc, vc dng, n mc, gii tnh ... l ta bit v ta v ngi khc cng bit v ta. 2: Phn m: Phn m bao gm cc d kin m ngi khc bit v mnh, nhng chnh bn thn mnh li khng nhn bit v d nh nhng

thi quen (ni nhanh, ni nhiu), c tt (nhn ln trn hoc nhn xung khi giao tip..), tnh kh bt thng... Chng ta ch c th pht hin c nhng d kin ny v mnh khi c ngi khc phn hi cho chng ta bit v chng ta ch nhn c nhng thng tin phn hi ny trong giao tip v nht l khi c tng tc trong qu trnh sinh hot trong nhm nh. y l ta khng bit v ta, nhng ngi khc li bit v ta. 3: Phn che giu: l cc d kin m bn thn bit r nhng cn che giu cha mun bc l cho ai bit v tt nhin ngi khc khng bit c nh kinh nghim c nhn, quan im, nim tin, gi tr, tm s ring t... Nhng vn ny ch c bc l dn cho ngi khc bit khi mi quan h gia chng ta v ngi khc c nhng c s tin tng ln nhau. y l ta bit v ta v ngi khc khng bit v ta. 4: Phn khng bit: Phn khng bit bao gm cc d kin m c chnh bn thn v ngi khc khng bit n v ch c khm ph khi bn thn c c hi giao tip nhiu (nht l nhm nh) v c c hi bc l kh nng ca mnh nh nng lc, tim nng, nng khiu, s sng to khi ta sng trong mt mi trng to cho ta nhiu c hi v iu kin pht huy. y l ta khng bit v ta v ngi khc cng khng bit v ta. Theo Sigmund Freud, phn ny thuc v tim thc hay v thc v c khm ph nhanh hay chm ty thuc vo mi trng sinh hot (nhm, ni hc tp, ni lm vic) c to iu kin nhiu hay t cho chng ta hi nhp. Do s phn hi ca ngi khc Do t bc l Bng 6: Phn cng khai pht trin nh vo t bc l v phn hi ca ngi khc 2.2. Thng tin phn hi: Thng tin phn hi l xu hng m ngi khc sn sng chia x thng tin vi ta. l thin ci m ca h i vi ta. Trong giao tip, nu ta thng ct ngang v ln p kin phn hi ca ngi khc bng cch tranh lun v tnh cm v kh nng lnh hi ca h th ta khng nhn c thng tin phn hi. Theo ng Haim Ginott th mi ngi phi c php c bt c tnh cm g h mun, tnh cm phi c th hin v tha nhn, ch c hnh vi mi c gii hn. ng ni vi ngi khc:"Anh ng cm nhn theo li ", hoc " iu khng ng u ". V nh mt b m vi mt cu con trai i ngang qua mt ca hng bch ha v khi a tr ch ti mt chic xe p p v ni:"Con thch chic xe p nh th kia qu!". L ra b m phi cm nhn tnh cm ca con, li nt:"Con tht khng bit Phn cng khai Phn M Phn che giu iu, b m va mi mua cho con mt chic xe p li mun c mt ci na. Ri con s ra sao nu lc no con cng i hi nhng th mi?". a tr nghim ra rng s khng bao gi ni vi m bt c iu g v khi ni ra th b nt. Nu khng c thng tin phn hi t ngi khc, phn M tr nn ln hn v cui cng s hy hoi tnh hiu qu ca ta. Do cn tn trng, khuyn khch ngi khc chia s cm tng v nhn thc vi mnh. 2.3. T bc l: T bc l l xu hng ca ta mong mun chia s vi ngi khc. Bc l trc ht khng phi l ci ta ni v bn thn ta m l v hnh vi ca ta. Bc l ch thch hp khi n c lin quan n hot ng ca ta v nu ci g cng bc l th khng cn g hng th trong giao tip. Bc l c th thch hp trong mt mi trng ny, nhng li khng thch hp trong mt mi trng khc. Tm li, hnh vi con ngi bt ngun t vic mong mun tha mn cc nhu cu c bn ca mnh, t vic t nh gi mnh nh th no, t nhng c ch phng v khi gp nhng cn tr, kh khn trong i sng hng ngy v t cc loi vai tr m chng ta mun din khi tng tc vi ngi khc. V vy, con ngi c x ra sao l kt qu ca: Quan nim ca c nhn v vai tr x hi, Ci nhn tch cc hay tiu cc ca ring c nhn, v chnh mnh v v ngi khc. Ci mnh hay yu ca hnh nh bn thn, Kt qu ca cch thch nghi ca c nhn. 3. C CH PHNG V: Sigmund Freud a ra hc thuyt Drive (sc mnh ni ti bn trong thc y con ngi hnh ng, l bn nng). i vi ng, c ba khi nim: th nht, tr tu khng phi ch c thc m bao gm c v thc, c khi v thc thc y chng ta hnh ng m chng ta khng thc c; th hai mi hnh vi ca con ngi khng phi ngu nhin m c, n lun lun c mt iu kin no a n mt hnh vi. Tt c mi hnh

ng ca con ngi u c mt ch ch no , khng c hnh vi no l ngu nhin c. Th ba l c cu ca thc c ba phn: thc ca tr s sinh ch mi cu to bi bn nng m thi (i hi c tha mn ngay - bn nng xung ng - Id -) v a tr ln ln theo thi gian th c thm ci c gi l siu ng (superego, thc c ci g ng, ci g sai v hnh thnh thc) trong nhn cch (bit ch i c tha mn). Nh vy l bn nng b va chm v tr hc c cch chu ng, ch i, do mt phn ca bn nng c chuyn sang bn ng (ego). Freud cho rng c nhiu lc sinh l trong bn ng thc y hnh vi con ngi, nhng Freud ch quan tm n hai im, l lc gy hn (agression) v dc tnh (libido). Tuy nhin Anna Freud v Heiz-Hartmann, da trn hc thuyt ca Freud, nhng li nhn nhng nhm hnh vi theo hng khc nhau. Hartmann quan tm n nhng hnh vi gip con ngi thch ng (kh nng thch nghi). Anna Freud th nhn n hnh vi gip cho con ngi t bo v h trong mi trng. Kh nng thch ng: Kh nng phn on Kh nng chu ng s cng thng Kh nng hi nhp Kh nng nhn thc Kh nng thc thi, iu ha nhng hnh ng t c mc ch. Kh nng khi hi Kh nng cm nhn mnh vi th gii bn ngoi. Ngi thch ng tt l ngi c k nng sng tt, bao hm cc kh nng c nu trn. Bn ng v siu bn ng u l mt phn ca thc v mt phn khng thc. Chng ta ch hiu mt vi phn ng, mt vi hnh vi ca chng ta ch chng ta khng hiu ht tt c. Cc chc nng t v lun lun l v thc. C ch phng v v mt tm l l thch nghi vi s hng ht c dnh lu n ci TI. Nu l hng ht va phi th c ch phng v c xem l bnh thng v to s an ton cho c nhn, song nu ph thuc qu mc vo cc phn ng nh vy th con ngi c th tht s gy cn tr ch khng phi to thun li cho vic thch nghi ca mnh. C 3 loi phn ng phng v: Phn ng hung tnh, Phn ng chy trn, rt lui, Phn ng tha hip hoc thay th. 3.1. Phn ng hung tnh: Phn ng trc tip: Phn ng trc tip l phn ng tn cng ngun gy cn tr cho mc tiu ca mnh. Kt qu t c qua phn ng ch tm thi, lm du cng thng, song v lu di con ngi li c cm gic ti li, cm gic y li to ra ngun gc hng ht mi. Phn ng gin tip (chuyn hon): Phn ng gin tip nhm trt b s hm hc vo ngi khc (khng phi l i tng chnh gy cn tr), t e da hn (cn c gi l c ch gin c chm tht), hoc trt vo ni tm chnh mnh, t trch mnh v t hnh h chnh mnh (t chng li mnh nh b n, nghin, t t). Phn ng trn lan: Phn ng trn lan l xu hng nhn bt c mt tnh hung no cng bng con mt th ch, thng bt ngun t s th ch vi cha m t thi th u. Hu qu l kh thit lp mi quan h thn thin vi ngi khc. C ch ny thng c nhng tr em thiu tnh thng, b cha m b ri hoc b bo lc. 3.2. Phn ng chy trn, rt lui: Dn nn: Dn nn l mun qun iu g gy bi ri cho mnh, nhng thng li kh qun. Chuyn sang cc hot ng khc l cch i ph tng i hiu qu.

Huyn tng: Huyn tng l rt lui vo th gii m mng nhng c mun c tm thi tha mn (trng hp nghin ma ty). Thoi b (tht li): Thoi b l quay tr li vi nhng hnh vi ban s khng ph hp vi la tui hin ti (khc lc, nhng nho, i dm...) khi gp nhng trc tr trong cuc sng. Mc ch ca c ch thoi b l mun li ko s ch , quan tm chm sc ca ngi thn. 3.3. Phn ng tha hip hoc thay th: Khi b cn tr, c nhn c khi phi nhng b, nhng khng loi b hon ton cc mc tiu b cn tr nh gim tham vng, chp nhn mc tiu thay th thp hn. V d nh khng hc lm bc s c th hc lm y t. Thng hoa: Thng hoa l lm mt vic g c x hi chp nhn thay cho mt khuynh hng ca mnh khng c x hi chp nhn. V d: lm vn ng vin quyn anh khi mnh c tnh th ch, ni tc hay th dm thay th s thi thc tnh dc, ngi c o c cc oan c th v c ngh v cc dc vng ti li, b dn nn v b y xung v thc. Phng chiu: C nhn c mt tng hay tnh cm no v tin mt cch v thc rng ngi khc cng c ngh v tnh cm nh 75 mnh: ngi ch k nhn ai cng thy ton l ngi ch k trong khi t cho mnh l chng bao gi ch k. Ngi hay ni di l ngi khng tin c bt c ai. Thng thng vic lm ny c tnh cch hon ton v thc. Con ngi c xu hng phng chiu nhng nt c tnh kh a ca mnh. B tr: B tr l khuynh hng che y s yu km ca mnh v quay sang cc hot ng c a thch, d thnh cng hn. V d: ngi c ngoi hnh xu th c gng hc cch n ni c duyn. C ch ny c pht huy mnh ngi khuyt tt. Ngy bin: Khi ta c hnh ng sai tri no , ta c tm mt l do no c v hp l hn l l do thc bo cha cho hnh ng ca mnh v c cho ngi khc d chp nhn cch ng x ca mnh hn. ng ha vi k hung tnh: l c ch ca k yu chng li k mnh. Ngi t tr thnh i bng v ng ha mnh vi cai t v h cm th v s ngi cai t. Ngi t ra hung hng hay hip p k khc chnh l ngi lun cm thy khng c an ton v phi c hnh vi nh th th mi c cm gic an ton cho mnh hn. Khm ph bn thn (hiu chnh mnh) l cch chng ta nhn thc c hnh vi ca mnh v cng l c s hiu hnh vi ca ngi khc. Tin trnh khm ph bn thn c c l nh thng qua nhng thng tin phn hi ca ngi khc v mnh v c c nhng thng tin phn hi y, chng ta phi c nhiu c hi t bc l v mnh trong qu trnh giao tip vi ngi khc. Khi t hiu v mnh, chng ta mi nhn thc c c ch phng v ca mnh chng ta c th iu tit, pht huy c ch tch cc, gip chng ta pht trin v hn ch c ch tiu cc lm ch bn thn, phng trnh sa ng ng tic. 4. MT S IM CN LU , GHI NH KHI HC V SAU KHI HC: Bn cn ch v ghi nh cc im sau y khi v sau khi hc: Hnh nh v bn thn c c l do chnh ta cm nhn thng qua t nh gi v mnh, qua nhng c gng vt kh trong qu kh, qua nhng thnh cng v tht bi, qua cc phn ng ca nhng ngi xung quanh ta khi ta giao tip, cc phn hi nhn xt ca h v chng ta, nht l trong mi trng sinh hot nhm nh. Khi nim bn thn ca chng ta bin chuyn song i vi lng t trng trong cch th hin hnh vi. Chng ta ch thay i v pht trin nhn cch khi chng ta khm ph chnh con ngi mnh l nh th no v chp nhn n vi cc mt mnh v gii hn ca mnh. c s phn hi ca ngi khc v mnh i hi phi c s t bc l v mi trng t bc l thun li nht l nhm nh m ta gn b. C ch phng v l c ch v thc, cn thit c thch nghi v tm li s an ton, nhng chng ta cn nhn thc ng mc v n. 5. CC TI LIU C TH THAM KHO THM:

1. Nguyn Ngc Lm, Khoa hc giao tip, Ban XB HMBC Tp. HCM, 1998. 2. Nguyn Th Oanh, Tm L Truyn Thng v Giao Tip, Khoa Ph N Hc, i Hc M Bn Cng TP. HCM,1993. 3. Nguyn Thnh Tng, Truyn Thng - K nng v phng tin, Nh xut bn Tr, TP.HCM,1996. 4. R. Martin Chazin v Shela Berger Chazin, Hnh vi con ngi v Mi trng x hi, Ni dung tp hun ca H Fordham, Khoa PNH,1997. 5. Ti liu tp hun, K nng giao tip, Shatec, Singapore, 2000. 6. ng Phng Kit v Nguyn Khc Vin, Tm L hc i sng, NXB KHXH, H Ni,1994. 7. Erhard Thiel, Hnh vi giao tip, Nh XB Tr, 1996. 6. BI TP: * Bi tp 1: V biu tng Bn hy v trn mt t giy trng mt biu tng v con ngi ca mnh, hnh v c th l vt, th vt, cy c... ty bn lm th no biu tng d phn nh mt vi c tnh r nt ca bn. Bn c v cng t nhin th bn cng thy r v bn qua hnh v . Sau khi v xong, bn th phn tch ti sao bn v nh vy v ngha ca biu tng, ca tng nt v. Bn th i chiu li vi cc tri nghim ca bn trong qu kh qua cc hnh vi giao tip ca bn vi ngi khc v t bn s hiu c ngun gc ca hnh vi ca bn. * Bi tp 2: in vo ch trng: K tip bn th t in vo ch trng cc cu sau y mt cch rt chn tht, bn s hiu bn nhiu hn na: Ti thch... Ti khng thch:... Ti thy vui khi.... Ti tc gin khi... Ti cm thy hng phn khi Ti cm thy bi ri khi.. Ti cm thy bun khi. Ti cm thy yn tm vo... Ti cm thy s khi.. Ti lun lun ngh v... Ti vn cn phi ci tin.. iu quan trng nht trong cuc i ti l.. Sau ny, ti mun.... i lc ti cn li khuyn khi.. * Bi tp 3: Ca s Johari. Nu c dp no khi bn sinh hot trong mt nhm nh thn thit vi bn, bn th tm s v con ngi mnh, nhng kh khn m bn ang gp phi, nhng u t ca bn, bn s nhn c nhng phn hi v bn, c th gip bn bt m v bn v qua ca s Johari ca bn s pht trin theo hng tch cc. 7. CC CU HI: 1. Gii thch s hnh thnh ca khi nim bn thn. 2. Ti sao hnh vi con ngi ty thuc vo khi nim bn thn? 3. Hy nu cc khuynh hng ca khi nim bn thn. 4. Khi nim bn thn chuyn bin nh th no? Lin h n khi nim bn thn ca bn. 5. Do u chng ta c c ch phng v? Bn thng c c ch phng v no khi bn gp s cn tr t mt ngi khc, t ni chnh con ngi bn v t cc iu kin sng ca gia nh ca bn. 6. Bn th v Ca s Johari ca bn v gii thch. Qua , nu bn c mun thay i cc trong tng lai th bn s lm g c s thay i ? 7. Khi chng ta c nhiu c hi giao tip, ca s Johari ca chng ta s thay i nh th no? 8. S hiu bit v bn thn s gip ch cho chng ta iu g? 9. Khi no chng ta kim sot c hnh vi ca chng ta? Phn hng dn tr li:

CU 1: Khi nim bn thn c hnh thnh t cc yu t sau: t hnh dung v mnh, c th, tnh nt, thnh cng v tht bi, c gng vt kh, s thc thi cc vai tr, cc phn hi ca ngi khc v mnh, s mong mun, s thch, iu kin v mi trng sng, ngh nghip, nim tin, gi tr CU 2: Hnh vi ca chng ta ty thuc vo ta ngh ta l ngi nh th no v ta soi theo m hnh ng, khi nim bn thn pht trin song i vi lng t trng. CU 3: Ba khuynh hng: khuynh hng chn lc, khuynh hng p ng s mong i ca ngi khc v khuynh hng tin tri CU 4: Khi nim bn thn chuyn bin do: Suy ngh ca mnh v s mong i ca ngi khc nh th no v mnh, vic m nhn vai tr c giao, tri nghim khc phc kh khn, mc mong i ni chnh mnh trong hnh vi, nhn bit c cc phn ng ca ngi khc. CU 5: C CH PHNG V L C CH V THC NHM GIP CHNG TA THCH NGHI VI MI TRNG KHI TA GP KH KHN C AN TON HN. Da trn tri nghim ca bn trong qua kh, trn con ngi bn (mt mnh v gii hn) v trn iu kin sng ca bn v bn t tr li phn ny. Cu 6: Bn da trn bi hc v ca s Johari ca chnh bn. thay i cc bn phi tham gia sinh hot nhm nh nhiu hn, giao tip nhiu hn, m s m rng, 2,3 v 4 s hp li. CU 7: Tr li nh cu 6 CU 8: S hiu bit v bn thn gip chng ta lm ch bn thn tt hn, iu chnh hnh vi giao tip hiu qu hn. CU 9: Khi chng ta c s hiu bit tt v bn thn chng ta, chp nhn con ngi chng ta v c s c gng iu chnh cc mt gii hn v lun thc v con ngi ca mnh.