Sch "Khoa hc ho cch suy ngh, lm vic, hc tp"

Tc gi o Vn Tin Vladimia Cuocganop: "... Nu thanh nin khng quan tm ti khoa hc, x hi s nhanh chng suy thoi v vn ha v vt cht..."

Li gii thiu
Hin nay, cuc cch mng khoa hc v k thut nc ta ang yu cu mi ngi, thch nghi dn vi i sng cng nghip ha, hin i ha phi khoa hc ha cch suy ngh, lm vic v hc tp ca mnh. Tp sch ny nhm mc ch gip ch cho cc bn tr p ng c i hi trn y nhm t nhiu kt qu tt trong mi lnh vc cng tc v hc tp. Tinh thn khoa hc cng vi phong cch khoa hc thi i no cng gip con ngi tip cn chn l. N khng nhng gip ch cho nh khoa hc trong cng tc nghin cu m cn cho mi ngi mun hnh ng t kt qu. Trong lch s x hi loi ngi, thi k no v ni no m tinh thn khoa hc st km, l lc , ni , tn gio lng hnh, t thuyt pht trin, bc tin ca x hi b nh hng. Trong tnh hnh t nc hin nay,... chng ti thy tp sch c hy vng p ng phn no yu cu tr tu ca cc bn tr. Tp sch c bin son do mt gio s gn 30 nm cng tc nghin cu v o to cn b khoa hc trng i hc tng hp H Ni, tp hp c nhiu s kin ly lch s khoa hc ngoi nc v trong nc minh ha cho ch . Chng ti rt vui mng gii thiu tp sch vi bn c

MC LC
Li m u Chng 1: Tinh thn khoa hc 1. Yu chn l v dng cm tr tu 2. Trung thc tr tu 3. c lp tr tu 4. Nghi vn khoa hc 5. Tin tng khoa hc 6. Khim tn v rng lng 7. T duy khng v li Chng 2: Phong cch khoa hc trong lao ng 1. Tnh trt t 2. Tnh k hoch 3. Tp trung ch 4. Tnh lin tc 5. Tnh khn trng Chng 3: Phong cch khoa hc trong hc tp 1. Nghe ging 2. Ghi chp 3. T hc 4. Thc tp 5. Lm bi, vit bo co 6. Thuyt trnh Chng 4: Vi c tnh cn thit cho cng tc khoa hc 1. c quan st 2. Tr nh nhanh, bn 3. Tnh t m tm hiu 4. Tr tng tng phong ph 5. Ngh lc kin tr 6. Nng khiu

Li m u
Khoa hc l linh hn s phn vinh ca cc quc gia, l ngun sng di do ca mi tin b. Chnh nhng pht minh khoa hc v ng dng ca n dn dt chng ta i (Paxt) Trong qu trnh tm cch gii thch cc hin tng t nhin, tr tu loi ngi tri qua ba trng th thn hc, siu hnh v khoa hc (Auguste Comte). 1. Trng th thn hc gii thch hin tng t nhin l do quyn lc ca thn thnh. Th d, trc kia ngi ta cho rng ln min ni b st rt l do mt loi (ma thing) ca ni rng gy ra. min ni c rt nhiu loi ma gy bnh. V vy, nu m, ch cn c thy mo cng l l khi. Tt nhin vi cch gii thch ny, ngi ta khng th hiu c ti sao ngi bnh vn cht, mc d c th hiu c ti sao ngi bnh vn cht, mc d c cng l. 2. Trng th siu hnh gii thch hin tng t nhin bng cc lc siu hnh. c thi ngi ta tin rng bnh st rt l do nc c gy ra. Ln min ni, c tm nc sui, ung nc sui mi s b st rt. Do bnh c tn l st rt ng nc, cch gii thch ny ng l trong nc sui c mt cht, mt lc g c th sinh bnh. Vi cch gii thch ny, ngi ta cng nh b tay trc bnh st rt v khng hiu bit g v ci lc siu hnh kia. 3. Trng th khoa hc gii thch hin tng ny bng hin tng khc. Th d, hin nay ngi ta bit rng bnh st rt l do vi trng Plasmedium xm nhp c th gy ra. V trng ny li do mui Anopheles truyn cho ngi.

Vi cch gii thch ny, ta c th phng st rt bng cch phng mui t v cha st rt bng cch ung Quinacin dit trng Plasmodium. Khoa hc khng c mc ch i tm nguyn nhn ti cng ca hin tng, tc t ti chn l tuyt i. N ch t hn ch trong vic quan st cc hin tng, bin lun v hin tng v tm mi lin h khng i gia cc hin tng. Mc d mc ch ca khoa hc ch khim tn nh trn, khi lng kin thc do khoa hc mang cho nhn loi c gi tr l lun v thc tin khng nh. Chnh chng xy dng nn nn vn minh pht trin khng ngng ca loi ngi. Khoa hc cn to cho con ngi v y l iu qu nht- mt t duy khoa hc bao gm tinh thn khoa hc (cn gi l tr tu khoa hc) v phng php lun khoa hc, trong ny c phong cch khoa hc.

Tinh thn khoa hc v phong cch khoa hc c hnh thnh qua cng tc nghin cu v chnh nh m cc nh khoa hc ca bao th h v ang ng gp c kt qu cho s nghip khoa hc. Nhng sn phm qu bu ny ca khoa hc cng gip ch cho mi ngi chng ta t kt qu tt trong lao ng v hc tp ca mnh. Tp sch gm 4 chng nh sau: 1. 2. 3. 4. Tinh thn khoa hc. Phong cch khoa hc trong lao ng. Phong cch khoa hc trong hc tp. Vi c tnh cn thit cho cng tc khoa hc.

Tc gi hi vng l cc chng 1, 2, 3, s gip ch cho tt c cc bn thanh nin ang lao ng, hc tp cc ngnh ngh khc nhau. Ring chng 4 nhm gip thm bn no mun i vo con ng khoa hc. Mong cc bn c quan tm gp kin v thiu st ca tp sch. Tc gi xin thnh thc cm n. H Ni, Xun Canh Thn 1980

ChngI.Tinhthn khoa hc
Nu nghin cu khoa hc teo i, i sng tinh thn ca t nc ngng tr v do bao kh nng tin b tng lai tan thnh my khi. ANXTANH Khoa hc gm hai b phn: kin thc khoa hc v phng php khoa hc. Phng php khoa hc gip con ngi tch lu kin thc khoa hc. Khi kin thc ny tng khng ngng qua bao th h nh khoa hc, khng ch lm giu vn tr tu ca con ngi v cc quy lut chi phi hin tng t nhin m cn c ng dng trong thc t sn xut v i sng ngy cng nhiu, nhm ci thin i sng vt cht v vn ho ca con ngi. Khi kin thc v l lun v phng php ca khoa hc cng lm kt tinh mt s c tnh qu bu nht ca nhn loi gi l tinh thn khoa hc (hay tr tu khoa hc), mt b phn quan trng ca t duy. Tinh thn khoa hc thnh hnh cng vi khoa hc qua bao i nay vn gi nguyn gi tr v thi i no n cng gip con ngi tip cn chn l. N khng nhng gip ch cho nh khoa hc trong cng tc nghin cu m cn cho mi ngi hnh ng c kt qu. T xa ti nay, thay i cc ch x hi, cc nguyn l o c, cc nguyn l thm m, cc hc thuyt khoa hc, nhng tinh thn khoa hc vn tn ti vi khoa hc, m khoa hc th cn mi mi vi loi ngi. Chm ngn Rp c cu: Khoa hc l do mt thin thn ti c sang to ra v khng mun cho loi ngi ngh ngi. Ch lc no m tinh thn khoa hc st km, lc no m con ngi t mn vi hiu bit ca mnh khng mun su tm kin thc na, lc l nn vn minh i ti ch suy i. Lch s nhn loi chng minh s suy tn ca nn vn minh xa kia sau thi k cc thnh: c Ai Cp, c Hi Lp, c La M, c Trung Quc v.v.. Sang thi Trung c, qua hng trm nm, x hi chu u tr tr v tinh thn khoa hc b c ch bi Nh th. Phi i ti thi k Phc hng (th k XVIII), tinh thn khoa hc c gii phng mi thc y x hi tin nn. thi k phong kin phng ng, nhiu nc c x hi ngng ng hng ngn nm cng do tinh thn khoa hc b km hm bi giai cp thng tr v tn gio.

Nhn chung, thi k no, ni no m khoa hc pht trin, tinh thn khoc hc ph bin rng ri, th m tn d oan gim hn, x hi hng thnh. Cn thi k no, ni no m tinh thn khoa hc st km, l lc ni tn gio lng hnh, t thuyt pht trin, bc tin ca x hi chm li. C th ni: tinh thn khoa hc l tinh thn hn nn vn minh ca nhn loi. Theo nhiu nh trit hc v nh khoa hc, tinh thn khoa hc gm cc c tnh su y: 1. Yu chn l v dng cm tr tu. 2. Trung thc tr tu 3. c lp tr tu. 4. Nghi vn khoa hc. 5. Tin tng khoa hc. 6. Khim tn v rng lng. 7. T duy khng v li. 1. Yu cu chn l v dng cm tr tu D th no chng na tri t vn c quay Chn l l s tht khch quan, Nh khoa hc l ngi bng mi cch, khm ph ra s tht khch quan trong t nhin. Nu khng c lng yu chn l, khn ai c th vt kh khn tr ngi trn con ng hot ng ti nh cao ca chn l. Yu cu chn l i hi ta mt mt khng thin t i vi bn thn mnh v nhn thc c sai lm ca mnh , mt khc khi chc chn v mt s tht no th phi bm chc ly khng bung. Khng thin t i vi bn thn mnh l mt i hi kh khn i vi nh khoa hc. Trong qu trnh nghin cu, nhiu khi c kh nhiu th nghim chng minh ngy cng r gi thuyt ban u, cng c thm nim tin vo sng to ca mnh. Bng c mt s kin c tnh cht ph nh xy ra. y l lc au n nht ca ngi nghin cu, lc th thch lng dng cm ca anh ta. Phi c can m xo b ton b ci c, nu cn, v lm li t u. V chn l, ta khng th no lm khc. chun b cho mn vng vng thm trong nhng lc th thch , nh vi trng hc Paxt ni:

Tin tng rng ta tm thy mt s lin khoa hc quan trng, nn nng thng bo m li phi t b mnh hng ngy, hng tun, thm ch hng nm u tranh bn thn, c gng bc b nhng th nghim ca chnh mnh, ch cng b kt qu pht minh khi ta xut ht c cc gi thuyt ph nh, tht qu l cng vic gian kh. Nhng sau nhiu c gng , ngi ta i ti chc chn, ti chn l, ta s thy mt trong nhng nim vui ln nht con ngi c hng v ngh rng ta s ng gp vo s phn vinh ca t nc lai lm cho nim vui thm su sc. Nh vt l hc Anxtanh cng c li khuyn hc tr ca mnh: Vi cng vic ca chng ta, cn phi c hai iu kin, mt l cn phi c mt c tnh kin nhn khng bao gi gim st v hai l cn phi lun lun sn sng ( xung bin) ci m chng ta phi b ph bao nhiu thi gian v lao ng. Chn l bao gi cng i trc thi i v mu thun vi tri thc ca thi i. Lch s khoa hc chng t tt c nhng pht minh khoa hc u gp phi sc phn khng i khi rt gay gt ca d lun ng thi. Nhng nh khoa hc phi c y tinh thn dng cm u tranh vi nhng tin kin lc hu . H khng li bc trc nhng kt lun cc oan v dm ni ra mt cch thnh thc, minh bch quan im ring m mnh tin l gn chn l, khng h s hu qu. Cc nh khoa hc chn chnh u chn l ln trn tt c. L mt gio s, anh thanh nin Brun tnh c gp c mt quyn sch (Bn v s chuyn vn ca thin th) ca Cpcnch, ni v tri t xoay quanh mt tri. m m, anh nhn ln bu tri quan st cc ngi sao v suy ngh v nhng th gii xa xm, v tn. Anh gic ng v hc thuyt Cpcnch, ri b nh th, i tuyn truyn cho hc thuyt ny, bt chp s e do ca gio hi lc ang ng h thuyt i tm (mt tri xoay quanh tri t) ca Kinh Thnh. Brun pht trin mt cch sng to thuyt Cpcnch, sm khng nh rng mt tri ch l mt trong v s ngi sao v tri t ch l mt trong nhiu hnh tinh trong v tr. Do s phn bi ca ngi quen, Brun b bt. Nh th tra tn, d d, mong anh t b th gii quan ca Cpcnch nhng khng lm lay chuyn c lng tin vo chn l khoa hc ca anh. Sau 7 nm giam cm, to n nh th tuyn n thiu sng anh. ng trong m na, Brun vn ct cao ging: Thiu cht cng khng th ph nh. Hu th s nh gi ta.

T cui th k XVII n gia th k XIX, quan nim v khng gian, thi gian v khi lng vt cht khng bin i ca Niutn chi phi ton b vt l hc c in hng trm nm. Ti u th k XX, kho Anxtanh a dn nhng lun im ca mnh v tng i lun, khng gian, thi gian v khi lng cng bin i, ng vp phi s chng i gay gt ca lc lng khoa hc ng thi. S ngi hiu c l thuyt tng i ch m trn u ngn tay. ng phi ng u vi Lin on chng Anxtanh gm mt s nh khoa hc, trong ny c c gii thng Nben. H t chc nhng cuc hi tho cng khai tranh lun v l thuyt tng i, cng kch Anxtanh v mt chnh tr, coi tng i lun nh biu hin ca tinh thn bnsvich trong vt l hc. vu co Anxtanh l n cp ti liu ngi khc, l a ra mt cng trnh v ngha, l c hnh ng tuyn truyn c nhn. Ngoi ra cn c nhng bo ng bnh lun, th ca cng kch Anxtanh v cng trnh ca ng. Nhng Anxtanh hon ton tin tng vo chn l mnh nm trong tay. Trc nhng tn cng , ng rt bnh tnh v ni vi mt ngi bn: Ti c cm gic ca mt ngi nm trn mt ci ging rt tt nhng thnh thong lai b rp cn. R rng nghin cu khoa hc cng i hi lng dng cm ca ngi chin s trn mt trn. Chin u chng iu c v s bt cng, chin u chng iu c v s bt cng, chin u chng li cc th lc en ti ca thin nhin em li s sng sa cho i sng con ngi u cn ti tinh thn dng cm. Trong mi lao ng, u c nhng kh khn phi vt. Tm hiu nhng nguyn nhn ca kh khn, suy ngh cch vt kh ti gii php, khng khc g i tm chn l ca s vt. Mun ti chn l , cng nh cc nh khoa hc phi dng cm u tranh vi n np suy ngh lm n theo li c ca bn thn v ca hon cnh. ng nh li ni ca mt nh trit hc: Nu l tr v tm hn ca ngi no cn lnh mnh th qu tim ngi phi rung ng trc chn l. Mt c im ca con ngi c t cch l phi t lng dng cm ch gi vng v tr cn hi vng trong khi xung quanh mnh ngi ta thi ch b ri.

Dng cm tr tu th hin ch ham suy ngh v cc vn , suy ngh v nguyn nhn v hu qu ca hin tng, l khng bng lng vi s hiu bit phin din m thch i su vo s kin nm bn cht ca n. T ngn xa ngi ta nui ong, bit t chc x hi ca ong, bit nhim v v hot ng ca tng loi ong. Nhng ch c gio s Frich nm 1930 mi tm hiu t m hot ng ca tng loi ong trong n, do pht hin ra hin tng (ma) ca ong th thng tin cho ng bn bit v tr chnh xc ca a im ly thc n. T pht minh ny, dn dn thnh hnh cc nghnh khoa hc mi ang pht trin mnh nh tp tnh hc, thng tin sinh hc bt u c nhiu ng dng trong cc ngnh thng tin lin lc, khai thc ng vt c ch, phng nga ng vt c hi Va y nm 1973, ng c gii thng Noben v pht minh trong lc ang ngh hu. Nh k sinh trng hc ng Vn Ng, mun th nghim hiu qu ca Vacxin phng st rt do ng sng ch, khng ngi nguy him t thn n thc a chin trng tin hnh th nghim v ng hy sinh trong thi gian chin tranh gii phng va qua. L mt nh khoa hc chn chnh, ng mun ch thn kim nghim gi thit ca mnh, bt chp nguy him. C dng cm tr tu l khng cam tm chu dt nt, l c gng vt mi kh khn vt cht v tinh thn hc tp. Thin nhin khng d dng l b n cho con ngi. Phi try trt gian kh mi c th bit phn no v n. Mi kin thc khoa hc thu c u phi i bng m hi c khi bng c mu ca cc nh bc hc. X hi loi ngi tin nn khng ngng l nh tch lu ngy cng nhiu kin thc ca mi th h. Tr em hin thng minh hn, bit nhiu hn ngi ln trc kia, chnh l do s tch lu khng ngng kin thc ca nhn loi. Cu ni ca Lnin hi u th k Hc, hc na, hc mi c tnh cht tin tri. Cuc cch mng khoa hc v k thut ngy nay vi tc pht trin v bo ca n ang buc mi ngi lao ng trn tri t, thch nghi vi hon cnh hin ti, phi hc tp c i. Ngi ta k rt nhiu gng cu hc ca ng cha ta. C ngi khng c tin mua du thp phi bt om m b vo v trng c sch ban m. C ngi qut l a cha t ly nh sng (tin s Chu Tr). C ngi khng c tin mua giy bt phi n da cng trng, khi i chn ln, nghe v nhm thuc bi ging ca thy gio (tin s Tha Cung).

S c k tin s Lng Th Vinh thi L Thnh Tng, sau khi co quan v ngh qu nh, thy vic o c rung t chnh xc l mt yu cu cp bch, tuy by gi hn 60 tui, vn quyt tm lao vo nghin cu ton hc. V mt nm sau, ng vit xong cng trnh i thnh ton php ni v cch tnh ca cc hnh hc phng, v sau hai nm, sng ch ra chic bn tnh gip vic tnh ton din tch, sn lng nhanh chng. Nhn dn gi ng l Trch Lng (tin s v o c). V tinh thn cu hc, cn c th ly Mc lm th d. Mc c c phn ln ting cc nc chu u, vit c ting c, Php v Anh. Nhng ti khi hn 50 tui, v mun c tc phm Nga nguyn bn, Mc ginh 6 thng kin tr hc Nga vn v sau c thng tho cc tc phm ca Ptkin, Ggn, Tsdrin Dng cm tr tu cn l bo v n cng mc ch nhn o ca khoa hc. Khoa hc thnh hnh vi s tin ho ca nhn loi, cng ch c mc ch tho mn yu cu v tr tu v vt cht ca con ngi. Nh khoa hc dng cm l ngi phn i vic s dng thnh tu ca khoa hc vo mc ch ph hoi hnh phc ca nhn loi, tri vi l tng cao c ca khoa hc. ng t ca iu khin hc, N.Uynne, gim c mt vin nghin cu M, khi c tin M dng iu khin hc trong cuc chin tranh xm lc Vit Nam, tuyn b s khng tip tc nghin cu theo hng ny v pht minh khoa hc ca ng b s dng cho en ti, v nhn o. Nh ton hc kim trit hc Bectrng Rtsen thnh lp to n quc t nn n ti c ca chnh ph M Vit Nam, cng l th d in hnh v lng yu chn l, dng cm tr tu ca mt nh bc hc chn chnh. Ngi kh khn gian kh trong lao ng, khng ham thch hc hi thm, li suy ngh, khng phn phi tri bn thn v ngi khc c li ni v hnh ng thch ng, da dm vo kin ngi khc, hnh ng khng phi theo ngh ca mnh m theo ngh ca ngi. y l cc biu hin mc khc nhau ca mt tr tu thp km. Cc thi ny u xa l vi ngi lao ng chn chnh m li cng xa l vi nh khoa hc. Tr tu l kt qu hot ng ca b no. Li tr tu s dn ti s ngng hot ng ca c quan ny tc s teo no. y l hin tng nguy him cho s pht trin ca con ngi v s tin b ca x hi, kh nng tr tu v bn nng x hi l hai nhn t quan trng bo m s sinh tn v pht trin ca nhn loi. Phi quan tm bi dng lng yu chn l v dng cm tr tu lc cn nh trng.

Thy gio phi tm mi bin php gy lng ham mun hc tp, su tm kin thc mi ca hc sinh, phi rn luyn cho hc sinh thi quen nghin cu c nhn, suy ngh c lp, t mnh pht hin ly kin thc mi. Sinh hot i thiu nin v on thanh nin phi bo m t do suy ngh thc s, lm sao c uy quyn c nht trong bui hp khng phi l c nhn nay hay c nhn kia m l l phi, chn l. Ch c bng cch , ngi thanh nin mi c c lng yu chn l v dng cm tr tu khi bc vo i. 2. Trung thc tr tu Bit th tha tht, khng bit th da ct m nghe. Nghin cu khoa hc l i tm chn l, tm s tht. V th ngi nghin cu trn con ng chn l phi ht sc trnh sai lm. Cng trnh c sai lm, cng trnh c thi gian mt i do ng vng, cng tn sc lc i ti chn l. Sai lm c mt nguyn nhn l dt nt, nhng dt nt khng phi l nguyn nhn c nht ca sai lm. Ngi ta s khng sai lm khi ngi ta khng bit v th nhn s khng bit ny v khng chu khng nh. C sai lm l khng bit m c khng nh nh bit, l thc tnh khng bit m tng rng bit. Sai lm bt ngun t s dt nt m khng bit l mnh dt. Mun trnh sai lm phi lao ng tht lc gim s dt nt ca bn thn v phi rn luyn trung thc tr tu. Trung thc tr tu trc ht l khng gian di trong cng tc khoa hc. iu ny thng hay xy ra i vi cc ngi nghin cu hm danh li, st rut v thnh tch. H khng r l s thiu trung thc tr tu thng dn ti tht bi ngay trn on ng khoa hc u tin. Vo cui thng 4- 1974, bo ch hng tun M xn xao v s kin Summclin m ngi ta gi l v Oatght khoa hc. Sau khi c thng bo l tin s Summclin, mt nh gii phu hc tr tui, thnh cng trong vic ghp da ng vt khc dng, mt vic cha ai lm c t trc ti gii - v mt rng ng vt thun chng rt kh tip nhn mnh da ghp ca dng khc - mt vin nghin cu sinh hc Nu c mi anh n lm vin, tip tc cng vic . Nhng ln ny, rt nhiu th nghim khng c hiu qu. Mt tiu ban kim tra ca vin

c thnh lp tm nguyn nhn ca s thnh cng trc kia v s tht bi hin ti. Summclin ht hong - c l anh ta bo co lo v kt qu th nghim trc y - rnh lc ban m, qut thuc nhum nn chut th nghim vi hy vng cu vn tnh th. Nhng vic gian ln b pht hin v nh khoa hc thiu trung thc ny buc phi thi vic. Chc chn anh ta s phi giu tn, i ch v lm ngh khc. Trung thc tr tu l khng c nhn xuyn tc s kin khoa hc. iu ny thy i nh nghin cu c ng gp cho khoa hc nhng ch quan t mn, khng tn trng ng mc s kin khoa hc. Ngi ta k chuyn: C nh khoa hc lm th nghim v kch thch t tng lng sa b. Khi no cng tc vin bo co v lng sa ca b th nghim tng so vi b i chng, ng rt vui. Cn nu c nghe bo co v lng sa khng tng hoc khng gim i th ng cu gt, nghi ng thao tc o lng, nghi ng s chm sc n ung ca ngi gip vic. Sau vi ln, anh ny rt kinh nghim, mun yu thn, ton bo co v b th nghim cho nhiu sa hn b i chng. Cuc thc nghim khoa hc ph sn t u do tnh thiu chung thc ca c hai thy tr, s kin khoa hc khng c tn trng. Hin nay khng t ngi qun l khoa hc cng ging nh nh nghin cu ni trn, mun nghe bo co ph hp vi nh kin c sn ca mnh, to mt s mn bo co sai, i ti nhn nh sai lm v thc t. Nu nh qun l ny li dng bin php quyn uy hoc bin php hnh chnh hn ch t do trong tho lun, th tai hi gy ra cho s nghip khoa hc cng ln, sai lm s ko di v hng cng vic trin khai chch ng. Trung thc tr tu l khng bao gii pht trin hm h khng da trn s kin. Nghin cu khoa hc thc cht l pht trin s kin ri tm mi lin h gia cc s kin. V tho lun khoa hc thc cht cng l tho lun trn s kin. Tinh thn khoa hc ch yu coi s kin nh ngun gc, qui tc, bin php kim tra mi kin thc. Nh khoa hc chn chnh l ngi rt coi trng s kin. Coi trng s kin khoa hc l coi trng mi t liu khoa hc d nh c trong lnh vc nghin cu.

Khi vit b T bn, Mc trch dn xut x ca rt nhiu t liu tham kho mt cch y , t m. C ngi nhn xt rng cng vic c th hin tnh qu thn trng khng? Mc tr li, i , ngi nghin cu phi c x mnh gip cho lch s nh gi ng n s ng gp d nh nht ca mi ngi cho khoa hc. Trung thc tr tu l c tinh thn trch nhim c nhn v cng vic ca mnh v nh gi ng n s ng gp ca nhng ngi khc. Kin tra li mi s kin, mi s liu l mt c im ca Lnin. Khi lm t bo Tia La, Lnin t mnh sa cha ly bn in th ca c t bo, khng phi v thiu ngi cha m v lo lng, khng mun st mt li no. Trong bo co khoa hc, tc gi trung thc phi nu r rng s ng gp ca tng ngi cho cng trnh: ngi gi ti, ngi gip k thut, ngi gip phng tin, ngi gip c bn tho, v.v.. ngi c c th hnh dung c trch nhim c nhn ca tc gi trong cng trnh. Trung thc tr tu l cng khai nhn ci ng ca ng nghip v ci sai ca mnh. Hi cui th k XIX, ti mt hi ngh sinh hc, nh sinh l hc Pn Be thng bo v nguyn nhn cht ca mt s ng vt th nghim v bnh than l do siu vi khun. Nhng sau khi nh vi trng hc Paxt lm th nghim xc minh tc nhn lm cht l mt th phy khun, Pn Be ngh Paxt lm lai th nghim trc mt ng. Sau , ti hi ngh sinh hc ln sau, Pn Be cng khai nhn sai lm ca mnh. Gn y, nh khoa hc Sminp, mt gi thng Nben, c ln ang trnh by mt bo co khoa hc th mt thanh nin ng ln pht biu kin cho rng chng minh ca ng l sai. Lc , vi nh khoa hc vi gt kin ca anh thanh nin. Nhng Sminp bnh tnh mi anh ln bng chng minh. Cui cng, ng cng nhn s chng minh ny hon ton ng. Nh hoa hc, theo li ng, phi lun nh rng c cp bc, tui tc ln cng lao trong khoa hc khng c ngha g trong giao tip khoa hc vi hc tr ca mnh, d ngi con tr tui bao nhiu i na. Di nh sng ca ngn uc chn l, ch c s kin khoa hc l quan trng m thi.

Trung thc tr tu l khng du dt. Dt khng phi l iu xu v cng hc cng thy mnh dt l l ng nhin. Khi khoa hc mi thnh hnh, cc nh trit hc c Hi Lp, c La M c th thu tm tt c kin thc loi ngi c lc by gi. Nhng hin nay vi s pht trin v phn ho nhanh chng ca cc nghnh khoa hc, khng nh bc hc no c th t cho mnh bit ht. Nu ta gii trong lnh vc ny ng nhin phi dt trong lnh vc khc. V ngay trong lnh vc ca mnh nu khng tip tc nghin cu th trong thi gian ngn cng s lc hu vi thi s trong ngnh. V vy, nh khoa hc chn chnh no cng phi nh gi ng n vn hiu bit ca mnh hc hi thm. Sch gi u ging ca Lnin l nhng tc phm ca Mc v Enghen. Khi gii quyt nhng vn quan trng phc tp, Lnin thng ni vi ngi xung quanh: Phi bn bc vi Mc ci . Nh khoa hc chn chnh lun lun tm hiu, khng lu ti ngi khc nh gi s hiu bit ca mnh. Ch c nh khoc hc gi hiu mi khng lo lng xem mnh tm hiu c g m ch lo ngi khc nh gi s hiu bit ca mnh (S.Btl). Hin nay, khng thiu hin tng khng trung thc trong gii khoa hc. Khi tin hnh mt ti khoa hc, cn tnh trng khng i su tm ht cc t liu c lin quan, v trong bo co khoa hc, khng nu y xut x ca t liu. Thm ch trong bo co, qun nhc c nhng ngi i trc, gi cho mnh ti, c trc bn tho v cho kin sa cha. C trng hp, t hi hn, l chp t liu ca ngi khc (cha cng b) ri vi vng cng b lm t liu ca mnh. Ngoi ra, khng t ngi nhn nh v s vic, con ngi da trn cm tnh ch quan, i ti ch yu nn tt, ght nn su nn nhn nh sai lm. V khng t ngi cn giu dt, khng bit c lm ra v mnh bit Mt s ngi khi bit mnh sai cng khng gim cng khai nhn sai lm.

Cc thi trn hon ton xa l vi tinh thn khoa hc. ng cha ta c li khuyn rt hay v tnh trung thc ny: Ni c sch, mch c chng, Bit th tha tht, khng bit th da ct m nghe. Mun rn luyn tnh trung thc tr tu th phi xo b tnh t cao t i, phi c tinh thn t ph bnh nghim khc, phi tp thi quen phn bit iu ta bit mt cch mt cch chc chn tuyt i, iu ta bit mt cch tng i, iu ta tng bit, iu ta cho l c th ng, iu ta cho l c kh nng ng, iu ta tin v ti sao ta li tin 3. c lp tr tu Khng quy phc bt c uy quyn no l chm ngn c bn ca phng php thc nghim c lp tr tu (hay t duy t do) l mt yu t quan trng ca tinh thn khoa hc. C c lp tr tu, mi c hi vng i ti pht minh ln trong khoa hc. C nh khoa hc ni: Lng dng cm v tnh c lp ca t duy, kh nng k diu ca tr tng tng l nhng tnh cht ny mi cho php con ngi nhn trc c ng. Lch s khoa hc cho thy, ai dm t b con ng mn ca nhng khi nim qu qun thuc m khai ph nhng ni cn cha c ng th mi c hy vng tm c nhng iu mi l cho khoa hc. Mun c pht minh khoa hc, phi gii phng tr tu khi nhng c ch ca n. Nh hc hc Sminp khng nh: Ton b kinh nghim lao ng trong khoa hc ca ti, ton b cuc i ca ti cho php khng nh rng, iu ct yu trong gio dc cc nh khoa hc tr tui l pht trin c h thng u c sng to v tnh c lp trong suy ngh ca h. c lp tr tu l khng li vo kin c sn. Ngi nghin cu phi c kh nng xem xt lai mt kin c a s kt lun, khng da vo nhng uy tn no c cng nhn xem xt vn . Ngi nghin cu phi c t do suy ngh v vn nghin cu, v phng php tin hnh, v kt lun thu c, khng b nh hng bi mi kin thc sn c. Thc t chng minh l mt ch t do suy ngh thch ng s thun li cho tnh sng to trong khoa hc.

Nhiu vin nghin cu ca cng ty cng nghip phng Ty, chuyn dng mt s nh khoa hc chuyn suy ngh, c t do sng to mt cch tuyt i. Mt s pht minh xut sc ra i t hnh thc qun l ny. Mt ngy no , ng ph gim c ca cng ty sn xut in Generel Electric M tuyn cho phng nghin cu ca cng ty, mt k s tr 20 tui tn l Langmuya. ng khng giao vic c th cho anh ta m ch ni anh ta tham quan nh my v t chn ly vic nghin cu tu thch. Langmuya chon vic nghin cu tc dng ca vt chy sng trong khng kh, mt ti thot nghe rt c v l thuyt. Nhng chnh ti ny dn anh pht minh ra bng n in hin ang thng dng. Cng ty Genral Electric nh kim li hng t - la, cn k s Langmuya cng nh m c gii thng Nben. c lp tr tu l khng tin vo gio l, li vo sch v. Thi trung c chn u, sch khoa hc ca cc trit gia c coi nh Kinh Thnh ta ch c vic hc thuc ri truyn b li. Sch ca Arixtt c sng bi nh chn l khoa hc. Thi phong kin chu , khi nho gio cn thnh, sch vit ca Khng t v mn l kim ch nam cho hnh ng ca mi ngi. Khng t vit l cu ni hay cu vit m u ca cc s phu. iu ny cng d hiu v thi k , khoa hc b km hm khng th pht trin. Ngi ta thng gi y l thi tm ti trong lch s khoa hc. Sch c c vit l trong lch s y hc, Galien l nh hc phit trong sut 15 th k. Cng trnh v gii phu hc ca ng, coi nh Kinh Thnh ca ngnh y, dy rng: Gan ngi gm 5 thu, xng m c c 7 t v n ng km n b 1 xng sn. Nguyn nhn l sch vit da theo li dy ca Kinh Thnh: Thng rt 1 xng sn ca Aam, ngi n ng u tin trn tri t, nn ln Eva, ngi n b u tin. V y hc chnh thng thi Trung c khng nh l n ng nht thit phi km n b 1 xng sn. Nhng anh sinh vin y khoa Vsali li nghi vn iu ny. Sau khi kin tr kim nghim trn xc cht, m cc thu ca gan, sn ca lng ngc, anh pht hin cc im sai lm trn. Nm 23 tui, anh ta c b lm gio s phu thut v gi phu hc. Ti nm 29 tui, anh ta pht hin c hn 200 im sai lm trong sch ca Galien.

Sch gii phu hc c anh ta vit li khi anh ta mi 27 tui v nhiu kin thc trong cn gi gi tr ti by gi. c lp tr tu cn l hay t li vn trc mt s kin c a s cng nhn. Trc kia, khi thy mt tri mc pha ng v ln pha Ty, con ngi bnh thng t cu hi Ti sao nh vy? v tm c cu tr li ti mt tri xoay quanh tri t, nht l cu tr li ny c sn trong Kinh Thnh. Li p ny thuyt phc c ng o qun chng trong hng th k. Nhng cc nh thin vn hc Cpcnch, Galil li hoi nghi v cch gi thch ny. Sau nhiu quan st, tnh ton, cc ng i ti kt lun tri ngc hn. c lp tr tu l th hin tinh thn hon ton bnh ng trong sinh hot khoa hc. Trong hi ngh khoa hc, phi c pht biu v tho lun dn ch bt lun tui tc, co bc, v tr x hi ca ngi ni. y, ch c chn l khoa hc, ch c cn c khoa hc l ng k. Trong nhit tnh ca ta i vi khoa hc v l phi chng ta vn phi gi vng nguyn l c bn l thuyt phc ngi khc bng cch da vo s ng t gic, khng dn p ai chp nhn nhng nim, nhng gio l. y l thi ng n nht gi vng c lp tr tu cho bn thn v cho ng nghip. Hin nay trong i ng cn b ca ta c nhiu biu hin v thiu c lp tr tu nh qu m tn vo gio l, sch v, da dm vo kin ngi khc, ngi lt li vn v hn ch t do suy ngh ca mnh v ca bn trong khi tho lun. Tt c biu hin ny, xa l vi tinh thn khoa hc, u nh hng khng tt ti tr tu ca mi ngi v thc t hn ch s sng to trong mi cng vic. c lp tr tu khng phi bm sinh m i hi s rn luyn. Thuc tnh bm sinh ca ng vt sng thnh x hi l hnh ng theo n. Ngay khi loi ngi thnh hnh c cng cn gi thuc tnh ny. Ch vi s thnh hnh khoa hc mi ny sinh tnh c lp suy ngh. Trong vic rn luyn tnh c lp tr tu, s c gng bn thn ngi nghin cu rt quan trng nhng vai tr ca cng tc qun l cng khng nh.

Ngi mi bc vo con ng khoa hc phi lun suy ngh t khc phc kh khn, ch nh s gip ca thy v ca bn trong trng hp hn hu. Ngi thy ch c th to mt khng kh thun li cho s pht trin ca nh kho cu tr tui, cn s bin i ngi sinh vin ngy hm ngy hm qua thnh nh bc hc l cng vic ca chnh bn thn anh ta. Ngi qun l, v pha mnh, cn phi cho ngi thanh nin t tm ti, gii quyt mi vn mt cch c lp trong mt thi gian nht nh, mc d cch gii quyt khng kho nm. Cch ny lm anh ta bit c sc lc v ti nng ca mnh, to cho ngi thanh nin lng t tin vo bc tin trong khoa hc. Cn ng thy nh m bit ch xc kh nng ca hc tr. Nh vt l hc Rdpho ch giao cng vic c th mt ln cho nhng ngi ti hc tp tai phng th nghim ca ng. Cn v sau, ng yu cu mi ngi phi tm ra vn nghin cu tip. Mt hm, c mt ngi hon thnh xong cng vic c giao, n gp ng xin ng hng dn tip. Rdpho nghim trang tr li: Ti thnh tht khuyn anh nn chn ngh khc m mm. Ngi nghin cu khoa hc phi l ngi bit c lp suy ngh. Hin nay, theo kin ca nhiu nh khoa hc, s pht minh i hi mt mi trng tho mi, gii tr, phn khi, v vy phi t chc qun l th no tr tu c gii phng khi mi c ch. Qu trnh sng to khng ch tip din khi nh khoa hc suy ngh trc bn lm vic, mt cun sch, hoc trc mt cuc th nghim ang vn hnh, m c trong lc trao i kin mt cch tho mi vi cc bn ng nghip trong phng th nghim, trong cc bui tho lun khoa hc v hi ngh khoa hc. Theo s liu nghin cu mi dy phn vin hn lm khoa hc lin x Nvxibic, mt phn nm cng vic th nghim v trn mt na cng vic vit t liu ca cc nh khoa hc c thc hin nh, nhng mt phn ba th gi ngh ngi ca h li l trong gi lm vic vin. Hng nm, s cng trnh khoa hc c hon thnh ln hn nhiu vin khoa hc khc Lin X. Mt s vin khc c k thut lao ng qu cht ch, quy nh thi gian n lm vic v v, thi gian i n ung, ht thuc, thi gian gp g hnh lang, th li c hiu sut cng tc thp. Mun cho nghin cu khoa hc c hiu sut, v mt qun l, phi c gng xy dng mt thc k lut lao ng t gic v y l mt iu kin thun li cho s sng tc pht minh. Mt khc, th k XX l thi i sng to tp th. Khng phi c nhn, k c nhng thin ti, m l nhng tp th rng ln ang gii quyt nhng

nhim v quan trng ca khoa hc v k thut. Phi bit da vo tp th rng ln , nh khoa hc mi pht huy c n co kh nng ca mnh. Lao ng thnh kp tr thnh mt yu cu ca s pht trin khoa hc v ng dng thnh tu khoa hc. Vn t ra l bo m cho cc kp khoa hc va gi c trt t ca tp th lai va gi c c lp suy ngh cho mi thnh vin. Lm sao dung ho c t do vi k lut, linh hot v trt t, c lp v l thuc. Mi lch lc u nguy him v n c nguy c lm tht bi s nghip ca c mt kp khoa hc. Tp th khoa hc no cng phi thy l pht minh khoa hc c mm mng mi c nhn trong iu kin c lp suy ngh, v vy phi trn trng t duy t do ca tng ngi. Tuyt i khng dng p lc tinh thn p buc c nhn chp nhn nim ca tp th. kt hp tnh tp th vi tnh c lp t suy ngh c vai tr quan trng ca ngi ph trch kp nghin cu. Ch bng cch trn trng cc c tnh c o ca mi nghin cu vin c gi tr v coi trng cc nhn t a dng nh hng ti lao ng sng to khoa hc t chc nghin cu mi m bo mt s pht trin hi ho v phong ph ca khoa hc. Hin nay v mt qun l khoa hc cn c mt s thiu st sau: Ngi qun l khng to iu kin cho cp di pht huy tnh ch ng trong cng vic m nht thit ch o h tng chi tit nh. Kt qu, cp di bin thnh ci my tha hnh khng c sng kin. Mt khc, cng c tp th cc oan qun l thnh vin cht ch trong vic lm c th. Kt qu, ngi khng quen rn luyn ngh lc t gii quyt mt vic g, mi khi ri khi tp th, cm thy mnh bt lc. Khng th no c sng to nhng con ngi trong tp th nh vy. 4. Nghi vn khoa hc Ch cng nhn mt s vt l tht nu bn thn bit chc chn l tht Lch s chng t c nhiu mnh c chp nhn nh chn l, sau ny li coi nh sai lm. Ngi nghin cu phi c thi d dt trc nhng chn l hin nay, tc phi c tnh nghi vn khoa hc. C nh khoa hc ni: Khng nn ln ln lng yu chn l vi lng qu tin.

Lng tin ca nh khoa hc phi nh lng tin lo lng ca con ngi lun lun tm kim m khng bao gi tho mn (Henri Poanhcar). Nu ngi nghin cu tin l cc quy lut t nhin c tht, anh ta cng phi bit l quy lut ny khng d dng c khm ph. iu ny buc nh khoa hc phi hoi nghi bn thn, hoi nghi nim, gi thuyt, hc thuyt ca mnh. Bit nghi vn l mt iu kin ca s pht trin khoa hc. Trong lch s khoa hc, nu lc no tnh nghi vn khoa hc b n p do mt uy quyn hc phit no th s tin b ca khoa hc dng li. Bc s Summenvai, th k XIX, l mt th d in hnh. Lc , bnh st hu sn c gii y hc cho l c nguyn nhn iu kin sinh hot khc nhau ca sn ph. Nhng ngi bc s tr ny li nghi vn gi thuyt , v anh thy n khng gii thch c s kin bnh st hu sn ch cho ph bin phng c sinh vin y khoa thc tp, bt lun thnh phn x hi ca sn ph. Anh kin tr kim nghim v i ti kt lun l bn st hu sn l do nhim bn v cc sinh vin lm n cu th hn cc nhn vin y t chuyn mn. Sau khi cng b cng trnh, anh b gii bc hc v sn khoa th Vin ph phn kch lit v chm ti uy tn ca cc v ny. Tip t l cuc vn ng hnh chnh buc anh phi thi vic trng i hc y khoa v phi chuyn v mt bnh vin a phng xa xi ho lnh. Anh kin tr vi ti ca mnh, thu thp thm s liu sn ph a phng, thng bo cng trnh b sung. Ln ny, anh b buc ti l tm thn phn lit v b nht vo mt bnh vin tm thn ri cht . Hai mi nm sau, lun im ca Summenvai mi c gii y hc cng nhn. Trong thi gian ny, Patxt pht minh ra vi trng gy bnh, pht minh ny cng c thm lun im ca anh. Nm 1894, nh nc t tng Summenvai trc ca trng i hc y khoa Buapet, coi nh ngi hy sinh cho khoa hc. S kin Summenvai l mt trong nhng s kin bi thm ca lch s khoa hc. C tnh nghi vn khoa hc l chng vi s c tin t nhin ca con ngi. s c tin ny cho php ta coi nh ng, cu chuyn u tin c nghe hoc nim u tin ny sinh trong c.

Trc mt hin tng, ngi bnh thng pht hin nh gi ngay. Xt on nh vy l vi vng v xt on vi vng t khi ng n, chnh xc. Mt hin tng no cng c nhiu mt, nu ch quan st mt ln, ngay c vi ln, ta cng khng th no nhn bit r rng v hin tng. Trc kia, khi bung mt vt nng, n ri xung t. Hi ti sao, th ngi bnh thng ni l ti n nng. y l gii thch vi vng. Ni l do vt nng nn n ri, ta khng gii thch g c. V li gii ny c khi cn mu thun vi thc tin. T giy, si bng rt nh sao cui cng cng ri. Nhng Galil trc hin tng ny, li t t cu hi: Vt ri nh th no? V ng kin tr quan st cc vt khc nhau b ri cc cao khc nhau. ng i ti gi thuyt: Tc ri tng ln vi thi gian ri v cao ca vt. Sau khi kim tra bng thc nghim, gi thuyt c nghim ng. Nghi vn khoa hc l nht thit phi kim tra khng nhng kin ca ngi khc m ngay c ca chnh mnh. i vi mt hin tng, nhiu ngi cng t cu hi v tm cch gii thch. Nhng ngi bnh thng th dng bc ny. Hoc anh ta bng lng vi cch gii thch c, sn sng cho n l hp l, l ng, hoc khi nghe mt ngi khc gii thch, anh tin v ng tnh ngay. Qu trnh truyn tin c tip tc nh vy lm nhiu ngi bnh thng tin l tht mt s vic khng tht. Ngi c tnh nghi vn khoa hc li x s khc i vi li gii thch hin tng, anh ta t ngay cu hi Cn c vo u? v khng sn sng tin ngay. tin hay khng tin, anh phi ch thn quan st v kim nghim hin tng. Th d, bc s Gienne, ngi pht minh ra tc nhn gy bnh u ma, trong khi nghin cu bnh u, c lu ti cu ni ca mt ph n nng dn chuyn vt sa b: Ti r khng b bnh u na v ti ly bnh u ca b. Nghe li ny, nhiu bc s cho l iu m tn ca ngi nng dn. Gienne li khng tin nh vy. ng t gi thuyt: V trng u ca b c th nga bnh u cho ngi. Tuy khng tin vo gi thuyt ca cc bn ng nghip, ng khng tin c gi thuyt ca mnh. ng vit th cho mt nh bc hc Lun n hi kin, th c tr li - ng ny cng biu l tnh nghi vn khoa hc r nt - ng tin c, hy th nghim. Phi kin tr, phi chnh xc.

Gienne theo li khuyn , kin tr kim nghim trong 18 nm v chng minh c gi thuyt ca mnh l ng. Nghi vn khoa hc l khng qu tin tng vo cc hc thuyt hin hnh. Trong khoa hc, mi pht minh mi u ko theo s xem xt lai mt phn cc hc thuyt c. Mi hc thuyt nh mt con chut chui lt chn l nhng b ngn li bi ci l th mi, do li y hc thuyt tin ln bc mi. th k XIX, gii thch v ngun gc loi vt, c hc thuyt c nh lun ca Cuvi: Thng sinh mun loi trc kia th no th nay nh th. Sau y, cc nh sinh hc thu thp thm kin thc v pht trin phi thai, v cc loi c sinh vt, v gii phu so snh ng vt. Do , h thy cc loi vt c xut hin ri tuyt chng qua cc thi i a cht, chng c quan h h hng vi nhau r rng, nh vy loi vt c bin i. Hc thuyt bin hnh lun thay i c nh lun. gii thch s bin i ca loi vt, trc ht c hc thuyt Lamc cho rng c quan bin i dn dn thch nghi vi i sng v lm loi vt bin i. Sau , ngi ta th nghim thy nhng bin i c quan theo mi trng khng di truyn c, m nhng tnh trng mi ca loi vt xut hin mt cch t nhin. Thuyt t bin vrit thay th thuyt Lamc. Nhng thuyt t bin lai khng ct ngha c s tin ho r rng ca loi vt t thp ln cao, t n gin ti phc tp. Hc thuyt cuyn thnh hnh th k XIX gii thch s tin ho cc loi bng hin tng chon lc t nhin. Nghi vn khoa hc cn l nghim khc v khch quan trong khi phn tch gi thuyt ca chnh mnh. Mc c tc phm ca mnh cho Enghen nghe v khi Enghen coa kin khc, th Mc li b ra hng tun c li hng trm trang sch chng minh thm hoc chnh l li. Sau khi Anxtanh mt 15 nm nghin cu cui cng i n tht bi, ng khng h mt tinh thn. Cng vui v nh lc ban u khi ng ang cn tin vo thng li, ng bnh tnh b ri gi thuyt ca mnh vi cu ni: Th y, ti li i lc ng ri. Hin nay, hin tng c tin cn kh ph bin. Ngi ta sn sng tin l tht mt s kin c truyn t ti tai, khng bao gi c nh kim tra n.

C ngi cn qu tin vo vn hiu bit ca mnh, cho rng mi nim ny sinh trong u u l chn l, ch cn ngi khc ly s kin thc t chng minh. C ngi qu t tin khng chu chp nhn kin tri vi suy ngh ca mnh, cho rng tt c u sai, ring mnh l ng. Nh sinh l hc Clt Bcna, hi th k XIX, c li khuyn: Khng bao gi lm th nghim xc nh nim m ch kim tra nim. Tt c thi trn y u tri vi tinh thn khoa hc. Kt qu l suy ngh ca ta khng xc thc t v sai lm trong suy ngh s dn ti sai lm trong suy ngh s dn ti sai lm trong hnh ng. Nu ta li l cp qun l khoa hc c uy quyn, th cp di rt d phi suy ngh theo cng hng, ph ho khng nhiu th t vo nim ch quan ca ta. Tnh ph ho l k th nguy him nht ca tin b khoa hc, v n th tiu mi sng to ca con ngi. Hy rn luyn tnh nghi vn khoa hc ngay t lc cn nh trng. Lnin ni vi thanh nin: Nu mt ngi cng sn cho rng mnh thnh ngi cng sn t nhng kt lun c sn hc thuc lng, khng b cng sc lao ng mt cch nghim tc, khng tim ti r rng trong cc s kin m anh ta cp vi mt tinh thn ph bnh, ngi cng sn tht l thm hi. Trc mt s kin, phi tp t cu hi th no?, Ti sao? v phi kim nghim trc khi pht biu kin. Phi thm tra trong thc t i sng v sn xut nhng nim ny sinh trong u mnh. Trong mi sinh hot phi bo m t do t tng thch ng. Thy gio v cn b i thiu nin v on thanh nin c trch nhim ln trong vic bi dng c tnh ny. Phi rn luyn u c tranh lun, tranh lun vi hn hu cng nh tranh lun vi c bn thn. Khi tranh lun vi bn phi bit nhn s vt theo quan im ca bn, khng p t kin cho bn, coi nh bnh ng vi mnh.

C nh khoa hc khuyn: Mi ngi nghin cu phi l nhng ngi ph bnh v t nht v nhng ngi t ph bnh nghim khc nht. 5. Tin tng khoa hc Khoa hc l v ch. Ch c nh bc hc mi nhm ln Tuy c tnh nghi vn khoa hc, ngi nghin cu phi c lng tin tuyt i vo khoa hc. T khi thnh hnh, khoa hc gip loi ngi i su c kt qu vo b n ca thin nhin, bt thin nhin phc v c kt qu cho con ngi. Trc y th, t nay v sau cng s th. Nu khng c lng tin rng chng ta c th nm c tnh thc ti ca th gii t nhin nh nhng cu trc l thuyt ca chng ta, nu khng c lng tin vo tnh cht hi ho t thn va th gii chng ta, th s khng c bt c khoa hc no. Chnh lng tin ny v lun lun s l ng c chnh ca mi sng to khoa hc Khoa hc, ta bit, l hot ng ca con ngi c gng dn dt cc hin tng t nhin ti nhng mi lin h khng i, tc ti quy lut. V nhng quy lut ny c tnh cht quyt nh cht ch trong iu kin ca chng. Mi hin tng nht nh u xy ra trong nhng iu kin nht nh. Ta phi tin vo mi quan h nhn qu trong thin nhin. Nc un si s bc thnh hi: khng th c hi vi nc ngui. Nu thiu lng tin, khng c th gii thch c g, tc l cng nhn tnh khng quyt nh ca s vt, tnh cht bt hp l trong thin nhin, tc l t b l phi, t b l tr. Mc d quy lut khng coi nh c kim chng hon ton bng thc nghim, ta vn phi tin vo mi quan h tuyt i v cn thit ca s vt. Nc ngui vn c th bc hi nhng vic bc hi rt chm, mt thng ta khng th nhn bit. Tuy th, mnh nc un si s bc thnh hi vn gi tnh quyt nh cht ch ca n. Mun chnh xc, ta phi ni: Nc un si s bc ngay thnh hi, khng th no c hi ngay vi nc ngui. Tin tng vo mi quan h nhn qu ca hin tng tc khng chp nhn tnh cht ngu nhin ca hin tng. Nu hin tng c v xy ra ngu nhin, l do khoa hc cha gip ta bit ht iu kin lm ny sinh hin tng.

Th d, mt tai nn giao thng hng ngy nh xe cht ngi i ng c tnh cht ngu nhin. Tht ra y l s trng hp ca hai dy s kin: qu trnh sai lch my mc v qu trnh bin din tm l x hi ca ngi li xe v ngi i ng, c hai qu trnh xy ra ng a im v thi im . S thng nht tnh nghi vn khoa hc v s tin tng vo khoa hc ngi nghin cu l mt tt yu ca s khoa hc. C nh khoa hc ni: Ngi nghi vn l nh bc hc chn chnh, anh ta ch c nghi vn bn thn, v cch gii thch ca chnh mnh. Nhng anh ta tin khoa hc, v chp nhn mt chn l tuyt i l tnh cht quyt nh ca hin tng. Khng nn ln tnh nghi vn khoa hc vi tnh hoi nghi. C tnh hoi nghi l ngi ch c tin mnh m khng tin vo ci g khc, k c khoa hc. Ngi hoi nghi qu tin mnh ti mc cho rng khoa hc khng c nhng nh lut c nh v xc nh. Tnh hoi nghi s dn ti bt tri lun c hi cho s pht trin ca khoa hc v cho s pht trin ca t duy. Ngi hoi nghi s mt hng trong suy ngh v t s mt hng trong hnh ng ch quan, t pht, khng kt qu. Chm ngn ca ngi hoi nghi l khng chc nh vy cn ngi nghi vn l Cha chc nh vy. ngha khng chc chn nh vy dn ti ch b tay ngi ch, cn ngha cha chc chn nh vy dn ti hnh ng i ti chc chn. C ngi khng tin tng lm tnh tt yu ca pht minh khoa hc v cho l pht minh khoa hc thng c tnh cht ngu nhin kh on trc. V tnh c phi lm tht ch nu cho cho v m nh sinh l hc Ganvani tm ra hin tng in sinh hc. V tnh c c tm bn cy lin cu khun b nhim nm m Flemming mi tm ra Pnixilin. V tnh c vic chit men t bo tht bi m Critxian uv tm ra lysosom. Ta phi chia hai loi ngu nhin tm ly v ngu nhin ngoi lai. Ngu nhin tm l tc s trng hp ca hai nim trong khng gian v thi gian. y l hin tng thng thng trong khoa hc. Khoa hc thi k no cng c thng tin rng ri. thi k no v nc no, cng c

nhng i ng khoa hc cng suy ngh v mt vn v v hng gii quyt vn . Trong cuc chy ua i tm chn l, c ngi v trc, v sau nhng cng c khi hai ngi cng v mt lc, sai lch thi gian khng ng k. Pht minh khoa hc no cng u mang du n ca thi i. Khng c ngi ny phat minh, r c ngi khc. S pht minh ra hnh hc Phiclit l ca Lbasepxki Nga, Blyai Hung v Gaux c. S pht minh ra tnh phng x t nhin l do ba hin tng bt ng c cc nh khoa hc pht hin trong cng mt thi k: s xut hin nhng im hunh quang trn mn nh ca Rnghen, s hin nh ca cc tinh th mui Uranium trong cc tm knh trong ngn ko ca Beccren, s quan st phng x bt thng ca vi qung c uranium ca Mari Curi.. Ngu nhin ngoi lai tc mt s c khng bit trc trong vi trng hp c th dn dt ngi nghin cu theo hng mi v i ti kt qu. Mt s kin c v bnh thng c th gy mt tia chp t duy trong tr tu ca nh khoa hc lun b m nh bi gii php cho vn . Tim thc c vai tr rt quan trng trong nghin cu. Lch s khoa hc chng t thin ti khoa hc no cng tt yu gp nhng ngu nhin sung sng. Ngu nhin pht minh khng n vi ngi quan st bnh thng m u n vi nhng tr tu c chun b trc. Nitn phi ci chnh l ng khm ph ra s hp dn v tr khng phi nh thy qu to ri, m suy ngh lun lun v vn ny v kt qu nghin cu ca ng ch do lao ng, do mt t duy kin trng ni: Ti gi ch nghin cu lun trc mt v ti i nhng tia sng lo ln, dn dn r nt. C ngi cn i hi khoa hc qu mc nhim v c t ra cho n, i n phi gii p ti cng cu hi Ti sao?, th d nh ti sao li c v tr? Ti sao lai c s sng?... Gii p nhng cu hi trn l nhim v ca trit hc i tm chn l tuyt i ca s vt. Khoa hc c mc ch tm hiu mi quan h nhn qu ca cc hin tng trong t nhin, tc gip con ngi t chn l tng i ca s vt. V vy, khoa hc ch c nhim v gii thch bn cht ca v tr, bn cht ca s sng v chc chn n lm c nhim v ny.

6. Khim tn v rng lng Ngi khoa hc khc vi ngi ngu dt ch ngi khoc hc rng lng vi ngi ngu dt cn ngi ngu dt li khng rng lng vi ngi khoa hc Kin thc khoa hc ta nh mt lu i ma loi ngi xy p cao dn qua cc th h. Mt nh khoa hc chn chnh khng bao gi coi qu trnh tm hiu b mt thin nhin c mt cch gii quyt cui cng. Nh trit hc c Hi Lp Scrt c mt cu ni ting: Ti bit r rng ti chng bit g ht c. V ng i khp ni tm nhng ngi c hc thc hc hi thm. ng cho rng mi s hiu bit ln lao nht ca mt ngi chng qua ch l mt ht ct trn bi sa mc tri thc mnh mng. Nh vt l hc Niutn so snh mnh nh mt a b chi trn b bin, nghch nhng hn si nhn v v s p, nhng trc mt l mt b chn l bao la. Hin nay, vi cuc cch mng khoa hc v k thut trn th gii, kin thc khoa hc tng qu nhanh, c sau nm nm li c s i mi khong phn na v kin thc. Ngi nghin cu no cng phi t ti vi s vn kin thc hin c ca mnh. Nh vt l hc Kapitsa, mt gii thng Nben, ni: hnh phc ca ti l ti cui i mnh cn hiu ni c hc thuyt vt l lc . Cc nh bc hc cng ln cng thy mnh phi khim tn l l ng nhin. Nh sinh l hc Clt Becna ni vi mn : hy em li ph bnh thy, hy mang cho thy hng t li ph bnh. Lnin cng l mu mc ca tnh khim tn. Trong bui gp g vi nh a cht hc Cocsunp Lnin ni: tht l, nhiu ngi khng hiu ti sao c cho rng ch tch hi ng u vin nhn dn v cc u vin nhn dn th ci g cng bit, tht l mt iu v l tai hi. Chng ti th bit t, bit rt t, bit t n phi xu h, v chng ti vi cc ng ch cng nng gp nhau bao nhiu cng tt by nhiu. Lnin cn c li khuyn thanh nin nh sau:

Nu ti bit rng ti hiu bit t, ti s tm cch hiu bit hn, nhng nu ngi no tuyn b l ngi cng sn v khng cn bit nhng iu c bn no na th anh ta khng c cht g ca ngi cng sn. Ta khng nn qun l th vin ca Lnin c ti 9.000 cun sch ca 15 th ting v Lnin bit 9 ngoi ng: Anh, c, Php, , Ba Lan, Thu in, Tip, c Hi Lp, La - Tinh v thng c cc tc gi c in Ty u theo nguyn bn. Tnh khim tn ca nh khoa hc khng cho php mnh c ngh ngi trn nhng thnh tch t. Paxt v nh bc hc nh mt du khch, khi chim c im cao ri, th t tm mt ca h phi lun hng v nhng chn tri mi tip tc khm ph, pht trin khng ngng. Nh vt l hc Gili Curi, vi nm sau khi c gii thng Nben vn kin tr nghin cu v pht minh ra ci pin nguyn t u tin cho nc Php, ng thi ng cn tch cc hot ng trong hi ng ho bnh th gi cho ti khi mt. Nh nhn chng hc Dubois ti 80 tui, cn xut bn cng trnh nghin cu v hot ng khoa hc tch cc. Nh vt l hc Alcxanrp gn 80 tui, ba ln c tng danh hiu anh hng lao ng Lin X v thnh qu nghin cu lin tc ca mnh. Khim tn l coi trng tt c cc bn ng ngip bt k tui tc ca h. Trc ht phi coi trng cc nh khoa hc tin bi v s ng gp trc kia v hin nay ca i ng ny. Trong nghin cu khoa hc, nng sut lao ng thng tng vi tui. Nm 1956, Cng ho dn ch c tin hnh nh gi hot ng khoa hc ca 158 nh nghin cu thui nhiu lnh vc: ton hc, sinh hc, a cht hc, thu vn, y hc, vt l hc, ho hc cn c vo s lng cng trnh thng bo hng nm, tui t 20 ti 80. Kt qu nh sau: Tui S cng trnh/nm 20 29 9 30 39 20 40 59 24 60 79 18 80 13

Nh vy, nng sut lao ng khoa hc cao nht tui 40 - 60 v trn 80 tui nng sut vn cn hn la tui 20 - 29. Niutn nh gi ng mc cng lao ca cc nh khoa hc i trc trong cu ni bt h: S d ti nhn xa l v c ngi trn vai nhng ngi khng l. Anxtanh, ngi pht minh ra tng i lun, cng c ni: i sng tinh thn v vt cht ca ti tu thuc lao ng ca tt c mi ngi ng thi v t tin ti, v ti phi c gng ng gp cho mi ngi phn tng xng vi phn ti nhn v cn nhn. Hin nay, tnh trng khng khim tn kh ph bin.C ngi qu t mn vi s vn kin thc sn c, khng hc hi g thm. C ngi t ti hc v no cho l cng thnh danh toi khng cn nghin cu na. Khng t ngi tr tui coi thng bc n anh, cho l lc hu vi thi i. C ngi thuc th h i trc khng quan tm ng mc ti cc hu sinh, cho h l khng hiu bit g nhiu. Tt c biu hin khim tn trn y, cn bc tin b ca mi ngi, v trong quan h ng nghip, o su thm h ngn cch cc th h khoa hc. Mu thun gia cc th h lao ng l mu thun xy ra mi thi i m cng tc qun l phi quan tm gii quyt thch ng. Tnh khim tn i hi ngi lnh a tp th khoa hc phi bit nh gi khng thin v thc ti ca tng ngi tha nhn s ng gp ca h v c trch nhim hng dn tn tnh cng vic ca tp th trin khai theo chiu hng c li nht. Ngc li, ngi cng tc phi thy s cn thit trong phi hp, trong t chc v c thi trn trng ngi nhiu tui c kinh nghim. Bao trm ln tp th phi l mt khng kh dn ch, bnh ng tht s trong sinh hot. Phi lm sao trong tp th, tui tc, cp bc, v tr x hi khng che lp chn l khoa hc. Ch c cn c khoa hc mi c uy quyn cao nht i vi ngi khoa hc. Khng nn ln tnh khim tn tht s vi khim tn gi to. Khim tn tht s l th hin tinh thn trch nhim c nhn, nu ng n s ng gp ca mnh cho cng trnh khoa hc. Khim tn gi to l, di danh ngha trnh cao c nhn, khng cng khai nhn trch nhim c nhn trong cng trnh. T mi c nhiu thng bo khoa hc thiu tn tc gi m ch c tn b phn hay c quan.

Gi tr khoa hc ca cc thng bo ny gim i phn ln. Cc ng nghip cng ngnh mun tm hiu thm v phng php nghin cu, v bin lun trong bo co khng bit hi ai. Vic thnh lp v tra cu phiu nghin cu cng c nhiu tr ngi. Cch khim tn gi to ny to iu kin cho vic xo b tinh thn trch nhim c nhn ca ngi nghin cu v hn ch s pht trin ca khoa hc. Trong mt thng bo no, d l cng trnh ca mt tp th khoa hc, cng phi nu tn ngi t tay mt tp th khoa hc, cng phi nu tn ngi t tay vit bo co. Cch nu tn cc ngi ng gp vo cng trnh th tu mc tham gia ca tng ngi: c ngi vit tng phn cho bo co chung, c ngi gip v k thut n thun, c ngi gi ti, c ngi c bn tho gp kin sa cha Tnh khim tn phi km theo tnh rng lng. Nh khoa hc chn chnh cng cht ch vi vn kin thc ca mnh cng phi rng lng vi vn kin thc ca cc ng nghip, nht l cc ng nghip tr tui, rng lng vi trnh khoa hc thp km ca ngi lao ng bnh thng. C nh trit hc ni: ngi khoa hc rng lng vi ngi ngu dt, cn ngi ngu dt lai khng rng lng vi ngi khoa hc. Kin thc khoa hc ngy cng nhiu. Khoa hc cng phn ho thnh nhiu lnh vc vi cui cch mng khoa hc v k thut hin i. Hi u th k, khoa sinh hc ch gm khong 10 ngnh, hin phn ra 25 ngnh v n nm 2000 s c th ti 30 ngnh. Hin nay, mt nh khoa hc khng hiu ni mt ng nghip lnh vc khc, ta nh hi u th k mt ngi ngoi o khoa hc khng hiu ni c ngi khoa hc. Rng lng trong khoa hc l hiu c nhng nhc im ca nhng ngi khoa hc tr tui m tn tnh gip s khc phc. Ngi thanh nin mi vo ngh cn thiu khng nhiu th t cc c tnh cn thit cho nghin cu khoa hc. Ngi thy cn c s ch dn chu o, gip vic bi dng ny. Rng lng l vui mng v khuyn khch pht trin mt nim mi ca ngi ng nghip tr tui d c mu thun vi quan im ca mnh. Lch s khoa hc c nhiu th d chng t nhiu nim mi l mm mng ca nhng pht minh quan trng. Nu cc uy quyn khoa hc thiu

tnh rng lng th khoa hc s b km hm. S kin Summenvai l mt th d in hnh. Thi no cng c mu thun gia cc th h khc nhau v tui tc v ngay c s ghen t trong i ng cng la tui. Tuy nhin, mi ngi u phi quan nim l ch nguyn vic c s ng gp phong ph ca cc b no tr cng l mt bo m ca tin b khoa hc, khoa hc cn khng ngng nhng quan im mi, quan im cch mng tin ln. Paxt khng a g ngi c. T khi n ra chin tranh Php - c nm 1870, nhiu d nh nghin cu ca ng b xp li. ng tr li hun chng do chnh ph c tng. Mt bc hc c tr hn ng hng chc tui, Rbe Cc lun cng kch v ch giu ng trong hi ngh quc t, trn bo ch, v phng php lm gim c tnh vi khun ca ng. Nhng khi c tin Cc tm ra thuc cha bnh lao. i vi ng ch c thnh cng trong khoa hc l ng k. Nh ho hc Sminp cng ni: khi hc tr ti tr thnh i th ca ti, ti rt phn khi v iu ny chng t ti o to c kt qu ngi k tc s nghip c cht lng. Suy cho cng th mc ch chnh ca nghin cu khoa hc khng phi l thnh cng hay tht bi trong thc nghim ca ngi ny hay ngi khc m lm th no khoa hc tin ln. Tnh rng lng trong khoa hc khng phi l xu xoa cc sai lm khoa hc. i vi sai lm trong khoa hc ca ngi kho cu tr tui, ta phi phn loi ra sai lm do thiu kin thc, do dng c sai lch v sai lm do phng php thao tc thiu nghim tc, sai lm c thc v nguyn nhn no . Phi rng lng vi hai loi sai lm sau. Hin nay, cn c hin tng hp hi trong hng ng khoa hc. C thy cn bc bi v s dt nt ca hc tr. C ngi con ghen t vi thnh qu ca ng nghip, thm ch vui mng v tht bi ca ng nghip. Nhng biu hin ny u tri vi tinh thn khoa hc. Ngi xa c li khuyn: hy ch tm nhng u im ca ngi khc hc tp v tm nhng khuyt im ca bn thn sa mnh.

7. T duy khng v li. Tm hiu chn l phi l mc ch chnh ca hot ng khoa hc. Henri Poanhcar Mc ch chnh ca khoa hc l gip con ngi ngy cng i su vo b n ca t nhin. Khoa hc ch pht trin mnh m nu quy lut pht trin ni ti ca n c bo m. Nu lng mc ch danh li vo nghin cu khoa hc th quy lut pht trin ca khoa hc b thng tn v ng hng pht trin t nhin ca khoa hc b lch lc hoc ngng tr. iu ny nh hng ngay ti vic i tm chn l. Khoa hc v danh li dng nh l hai phm tr mu thun. Yu cu ca khoa hc l khch quan, cn yu cu ca danh li l ch quan. Chn l l s tht khch quan. Danh li khng th no dn dt con ngi ti chn l. Khng v li trong khoa hc mi gi vng c tnh khng thin t trong nghin cu, khng thin t vi mnh v vi cc ng nghip. Ngi khoa hc khng thin t vi mnh d thy sai lm trong gi thuyt ca mnh, v d xc nh hng trin khai th nghim mt cch ng n. Khng thin t vi cc ng nghip mi nh gi chnh xc s ng gp ca tng ngi cho khoa hc, v nu la ngi qun l, s gi vng c tnh tp th cht ch ca i ng nghin cu. Nh , khoa hc pht trin c thun li. T duy khng v li l ca nh khoa hc nghin cu khng v li nhun hoc danh v. Khng v li nhun, ngi nghin cu s kin tr vi ti, khng b ri ti ang lm chn mt ti mi d kim n hn. Vi mt ti no, thng thng, ta cng phi dnh hai nm mi gi l nm i tng nghin cu trin khai cng vic. R rng di thi gian ny, kin thc thu thp c cha gip ch g nhiu cho khoa hc.

Nhng ngi nhy t ti ny sang ti khc theo thi trang ch lm lng ph tr tu ca mnh. H c th t c cht h danh no nhng khng c th xy dng ni s nghip khoa hc d nh. Nu v li nhun m hot ng, ngi ta cn c th d dng bn kt qu nghin cu cho nhng th lc en ti mu s dng thnh tu khoa hc chng li hnh phc ca loi ngi. Nhng nh khoa hc nay r phn bi l tng ca chnh bn thn h. V nh vy, h tch khi hng ng nhng ngi khoa hc chn chnh. Nhm bc hc chng Anxtanh, trong s ny c ngi c gii thng Nben, hot ng cho ch ngha pht xt na u th k ny, l mt vt nh trong lch s vt l hc cn i. Gn y, mt hi ngh quc t v vt l hc hp Rma (ITALIA) ty chay mt nh vt l hc M v ng ny gip vic nghin cu ci tin v kh ca chnh ph M dng trong cuc chin tranh xm lc Vit Nam. Thin nhin khng d dng h m b n cho con ngi. Mun i ti mc ch, nh khoa hc no cng phi dnh ton b sc mnh tinh thn v th cht cho khoa hc. Nh khoa hc khng th nhn li nhun, tc l mc ch trc mt, thin cn, ca con ngi bnh thng m phi nhn chn l tc l mc ch lu di, cao ca khoa hc. Trong mt bc th gi cho bn, Mc vit: Ti buc phi dng mi khonh khc ca mnh cn c th lm vic vit cho xong tc phm (tc b T Bn) m v n ti hy sinh c sc kho, hnh phc trn i v gia nh mnh. Khng v li trong khoa hc, s nghip khoa hc cng ln. B T Bn c nh gi l mt trong hai cng trnh khoa hc v i ca th k XIX (cng trnh kia l v ngun gc loi vt ca cuyn). Trong lch s y hc, c nhiu bc s dng c th mnh thc nghim v mt loi vi trng, mt loi thuc cha bnh no . th k trc, bc s Cc ch thn kim nghim vi trng lao trn c th mnh. Gn y, bo ch c nu nhiu gng dng cm ca mt bc s Lin X.

Nm 1959, v bnh st ban Vin ng Lin X v Nht Bn, cha ai r nguyn nhn. Bc s Ginanmenxki sau khi nghin cu nhiu ti liu, t gi thuyt l vi trng c l ging trng lao v triu chng bnh cng tng t. ng ly vi trng ngi bnh tim th vo mnh theo di kt qu. Sau mt thng nm bnh vin, ng tin hnh thm nhiu th nghim v vit lun vn khoa hc Nguyn nhn ca bnh st ban Vin ng. Cng trnh c bo v thnh cng hc vin qun s Kirp. Khng v li nhun nh khoa hc mi c th to iu kin cho khoa hc tin nhanh. u th k ny, nh vt l hc Anh Rdpho cho xy dng trng i hc tng hp Cambrigi mt phng th nghim hin i dnh cho nh vt l hc Lin X Kapitda lm vic. Sau khi Kapitda v nc v khng sang li nc Anh, Rdpho ngh nh trng bn li cho chnh ph Lin X ton b phng th nghim ny m ngi ta bit l ng rt qu. i vi Rdpho th vic thit b u l iu khng quan trng. Ci chnh l li ch ca khoa hc i hi phi tip tc nhng th nghim c Kapitda bt u. Nu Kapitda khng th n phng th nghim ca Rdpho th hy thu xp phng th nghim ca Rdpho n vi Kapitda. Khng ham li nhun, cn phi k n gng ca cc nh vt l hc Pie v Mari Curi. c bit h tinh ch thnh cng cht radium, chnh ph M mi hai ngi sang t chc mt x nghip sn xut radium v tr tin bn quyn v phng php tinh ch ny. Sau khi cn nhc, hoc chn mt cuc i nghin cu vt v thiu thn chc khng bo m lm cho tng lai ca a con gi nh, hoc chn mt cuc sng d dng c th kim nhiu tin, h thng nht chn cuc sng th nht, vi l do cc nh khoa hc khng c quyn thu li v pht minh ca mnh. Cht radium l cho tt c mi ngi. V Pie vit th cho chnh ph M t chi li mi . Chnh v th m ch sau vi nm, vic s dng tia phng x trin khai nhanh chng trong y hc, cng nghip, nng nghip, trong nghin cu sinh hc v ngy cng m rng nhng tin mi ng ngc nhin. Khng v li l nh khoa hc nghin cu khng phi v danh v.

Danh v s lm mt tnh minh mn ca nh khoa hc trong qu trnh nghin cu. Ngi ta d dng xuyn tc s liu hoc th nghim, kt lun vi v chng ni danh. Lch s khoa hc chng t nhiu trng hp, ngi nghin cu tr tui mun mau chng c ting tm i ti ch gi mo trong khoa hc. Th d gn y nht l v Oatght khoa hc nm 1974 ca nh sinh hc Summclin. Ngi no, do mt ng c c nhn no , xuyn tc mt s kin khoa hc, mt kt lun khoa hc, khng xng ng c v tr trong phng th nghim v i, tnh trung thc l mt tiu chun c kt np cn thit hn l s kho lo (Gaston Paris). V danh v m nghin cu, nh khoa hc d st rut, thng thng bo qu sm kt qu nghin cu ca mnh. Nhng kt qu vi vng trong nghin cu c th nhiu khe h v t s tn nhim ca gii khoa hc i vi tc gi c th b gim st. th k XIX, c cuc tranh lun gia hai hc phi sinh hc, phi t sinh v phi sinh vt sinh. Theo phi th nht, th sinh vt c th sinh ra ngu nhin t cht no , v theo phi th hai, sinh vt ch c th ny sinh t sinh vt khc. C mt nh khoa hc thuc phi th nht, cng b th nghim sau y: ng qun o bn vo mt ngn ko t, sau ba tun ny sinh mt chut con. Cng b ny lm tr ci cho gii khoa hc, do tnh cht qu vi v v v vy thiu c s khoa hc ca n. Ngi ta vn li: Lm th no bo m l khng c chut t ngoi chui vo ngn ko . Nh khoa hc hiu danh mt khe h trong th nghim ca mnh. V danh v, nh khoa hc c th i ti ch hp hi vi cc ng nghip, nht l ng nghip tr tui hn mnh. Mt s thnh tu trong khoa hc d lm nh nghin cu t cao t i, cho hc thuyt ca mnh l bt kh xm phm. T , h khng chp nhn nhng kin khc vi quan im ca mnh. Nu nhng ngi ny li c trch nhim no trong qun l khoa hc, h d dng km hm nhng nim mi khng cho ny n, v t chn bc tin ca khoa hc. Th d, cc gio s y khoa ca trng i hc y khoa Bupet, hi th k XIX, v danh v, khng cho quan im khoa hc ng n ca bc s Summenvai trin khai trong sut 20 nm tri. Khng v danh v, ngi ta mi c dng cm u tranh cho chn l.

Khi nh vt l hc Lanao b k xu vu khng l gin ip ca c quc x, ng b chnh ph bt giam. ng thy ca Lanao, nh vt l hc Kapida can thip, yu cu chnh ph th ngi b nghi oan. Nu khng, ng r t chc Vin trng ca Vin nghin cu cc vn vt l. Sau ny, chnh Lanao nh gi vic lm trn bo: Chng cn phi ni nhiu, ta cng r l hnh ng nh vy cn phi ht sc dng cm, phi c mt lng nhn o bao la v mt s thng thn tuyt i. Tuy nhin cng phi d chng l mt s t nh khoa hc da vo tnh khng v li ca tr tu m rng quan im: Khoa hc v khoa hc ch khng phi v dn sinh. Nh trit hc c Hy Lp Arixtt c cu ni ting: Khoa hc cao qu nht l khoa hc khng c ch nht. Gn y, c nh ton hc lc gn cht, c ni rng, ng rt sung sng l trong cng cuc nghin cu ca i ng cha c cng trnh no c ng dng vo thc tin. Nhng thc t chng minh nhng nh khoa hc ny thng v danh v c gng ca h cng t hiu qu. Nh khoa hc thc s, nht thit phi c tnh nhn vn. Anxtanh l th d p nht. C i ng u quan tm ti o l, ti con ngi, mc d ng nghin cu mt lnh vc khoa hc thun l. Nh khoa hc phi t u tranh thng bo cho ngi khc bit kt qu nghin cu v hu qu c th ca thnh tu khoa hc. Khoa hc no cng phi v dn sinh. Hin nay tnh trng v li trong khoa hc khng phi him. Nhiu ngi tr tui mun sm c danh li, cho thng bo qu vi vng nhng thnh qu khoa hc khng c chun b k v ni dung v hnh thc. Nhiu bn dch cc tc phm khoa hc mang nhiu sai st, do dch gi khng ginh th gi c li bn tho ca mnh. Mt s ngi mun c ting tm qu sm, khng suy ngh v ti c gi t trn. Sau khi bt tay vo nghin cu, vp phi kh khn, h chuyn ngay ti theo gi khc. C nhng trng hp qu ng hn, v vi thng bo cng trnh nghin cu, lng l ly s liu ca ngi khc, lm qua loa mt vi th nghim b

sung ri trnh by nh tc phm ca ring mnh. C ngi cn lun mm gim pha cc ng nghip t cao. Mt hu qu r rng l nhng ngi ni trn to nn mt khng kh hoi nghi vo t liu khoa hc ng thi, v gy ra mu thun trong gii khoa hc. Cn i vi bn thn ngi nghin cu, anh ta i dn ti ch st km tr tu v tr thnh ngi bp bm, khng th c ch ng trong i ng khoa hc chn chnh, v cui cng t c lp mnh. Mun sa cha tnh v li trong khoa hc, phi qun trit ng n mc ch cao c ca khoa hc l phc v li ch ca loi ngi v nhim v cao c ca ngi nghin cu khoa hc khng phi c g cho bn thn m ch tip cn chn l nhm gp phn nng cao i sng tinh thn v vt cht ca con ngi. Phi to cho mnh nim phn khi v lng nghit tnh i tm nhng b n trong thin nhin, c th sau ny dnh c i mnh cho nhit tnh ny. Ta s cm thy nim vui su sc trong hot ng nghin cu, mt nim vui khng th c trong ci x hi tm thng bon chen v danh li hin nay. Mc ni l tng ca mnh: Khoa hc khng th l mt thch th ch k. Nhng ngi may mn c cng hin i mnh cho nghin cu khoa hc phi l nhng ngi u tin a kin thc phc v con ngi.

Chng2.Phongcchkhoahc trong lao ng

Hc cch lm vic, l nhim v m chnh quyn x vit phi t ra trc nhn dn mt cch y Khng c phong cch khoa hc trong lao ng th cng vic chy ch m mt ngi. Nu c phong cch khoa hc th cng vic tri chy v c nng sut. Th k XX l k nguyn khoa hc. X hi no cng pht trin theo hng cng nghip v nng nghip hin i, vn ho v khoa hc tin tin. Con ngi mun thch nghi vi thi i cng nghip buc phi c phong cch khoa hc trong lao ng v sinh hot. Cn c vo cch thc lm vic ca nhng ngi lao ng u t, th phong cch khoa hc trong lao ng th hin ch c tnh trt t, lm vic c k hoch, bit tp trung ch vo mi vic, c tnh lin tc v tnh khn trng. 1. Tnh trt t Trc ht l trt t. V vn ny ti khng bao gi ni ti m khng xc ng, Trt t, trt t v trt t,. Ngi c tnh trt t l ngi sng v lm vic ch no th ch u gn gng, sch s. Cc vt thng dng c xp theo mt th t nht nh, khi cn mt th g s khng mt th gi tm kim. Th t th no l tu sng kin tng ngi nhng c quy tc l th hay dng th gn v d thy, th t dng th xa hoc ch khut. Ngi ta k chuyn, Mc rt ngi ngi l lc t sch ca ng v sch y c sp xp theo th t ng thuc lng. Vi tr nh phi thng ca mnh, cn ti dn liu g ng lai ngay ch cun sch c dn liu . Theo li k li, hi khng chin ln th nht khi cn s tn rng, Bc H sp t mi vt xung quanh chiu nm theo mt th t nht nh ti mc, nu cn s tn ngay trong m ti, Bc chun b hnh l sn sng trong vi pht, khng cn thp n. Thin nhin vn c trt t, mt th trt t t nhin bo m cho n sinh tn ti by gi. Lm o ln trt t trong thin nhin, cn bng t nhin s b ph hu.

Con ngi, mt yu t ca thin nhin, cng phi phn nh trt t trong sinh hot v hnh ng nu mun sinh tn. Trt t ca s vt quanh ta khng ch lm gim gi cht trong kho lao ng, m cn to mt cm gic thoi mi sau gi lao ng cng thng, phc hi nhanh chng tnh hng phn ca h thn kinh. Tnh mt trt t ca bn thn hay ca ngi bn cnh d lm hng tnh tnh. Ta d sinh cu gt khi ang lm vic d vic m cn ti mt dng c tm mi khng thy hoc lm vic mt c quan, v ti nh thy ba bn do tr nh mt trt t gy ra. Tnh cu gt khng nhng lm mt no, d hng vic m cn khng bo m tnh hng phn rt cn thit cho lao ng mun c nng sut. Ngoi ra, trt t ca s vt s phn nh vo u c con ngi, dn to cho ta mt tnh trt t trong suy ngh. Nu c trt t trong suy ngh, ta s nh minh bch v din t r rng. Ta hy nghe hai hc sinh k chuyn. Mt em k chuyn mch lc, c u c ui, ngi nghe d hiu cn em kia th t ln xn, lp i lp li, ngi nghe phi ch theo di kh mt c mi bit c em mun din t iu g. Chc chn em th nht c u c trt t hn em th hai. Ta hy kim tra gc hc tp ca hai em, chc chn em th nht sp xp sch v trt t ngn np hn bn mnh. u c trt t th hin ch chun b c th t cc vic cn lm, trc khi bt tay vo hnh ng. Th d, chun b cho chuyn i cng tc sp ti, ngi c tnh trt t s vit vo s tay: 1) son ba - l, 2) lin h xe tu, 3) nh in cho c quan mnh s ti lm vic, 4) trch tem go, 5) dn cng vic nh V anh ta thc hin theo th t cc mc ca chng trnh. i vi mi vic phi lm cng phi chun b c trt t nh th. Trc khi tin hnh cng vic, nn suy ngh trc v trnh t thao tc v chun b y dng c ti liu theo mt th t nht nh. Lc , ch s tp trung vo tng khu thao tc lin tip, khng phn tn v gians on v phi tm dng c ny, ti liu kia. Mt k thut vin sp lm mt th nghim phi lo sp xp trc, cc dung dch, dng c, ng vt th nghim vt no ch y, trong khi th nghim, tin tay s dng mi th, khng mt th gi i li.

Mt cng nhn c phong cch khoa hc thng n trc gi, sp xp y c th t cc dng c s x l, kim tra ton b chi tit my trc khi vn hnh gim bt thi gian cht v s c trong khi lm vic. Nh sinh l hc Nga Pplp, mt mu mc v tc phong khoa hc ni vi thanh nin: Trc ht l trt t v vn ny, ti khng bao gi ni ti m khng xc ng. Trt t, trt t v trt t. C tnh trt t, cn l ch ti quy tc, quy lut. Khi ta ni: Trc khi i ng, phi dn gc hc tp gon gng. y l mt quy tc ta t t. Thng xuyn p dng quy tc ny, ta s tr nn c tnh thc. Ngi c thc cao s khng bao gi vi phm cc quy tc cho l ng. Hin nay, tnh mt trt t gn nh ph bin nhiu ngi tr tui. Sch v, qun o ba bi xung quanh ch nm, bn hc. n ni ln xn, thiu mch lc, r rng. Lm vic th nh trng b di, tin u lm y. Thng thng, nhng ngi mt trt t ny t bo cha: phi tranh th thi gian. Tht ra anh ta ch t la mnh. Lm xong vic ny, mun bt u vic sau thi gian chun b s mt nhiu. Rt cc, nng sut lao ng trong mt ngy s thp. Ngi trt t s lm vic t tn khoan thai m nng sut lai cao hn ngi quan liu vt v. Mt trt t trong sinh hot v cng tc, s thnh np sng mt trt t khng ch nh, trng hc, x nghip, c quan, m cn dn dt ti np sng khng vn minh ng ph, d dng vi phm quy tc v sinh cng cng, trt t giao thng Tnh mt trt t l mt thuc tnh bm sinh. Tr em no cng mt trt t, nu khng c rn luyn vo np t lc nh tui. Phi tp cho cc em, ni ng th qun o sp xp gn gng, sch c gp gn gh phng phiu, bn tp trung vo ch nht nh, qun o mc d treo thng thn trn mc. Chn mn gp gn gh vung vn. Guc dp thng hng. Trn bn hc, sch v phi sp xp c th t v phn ra tng loi khi cn, d ly. Ch xem ni ng v ni lm vic ca tr nh, ta c th nh gi c cht lng gio dc ca gia nh v nh trng.

2. Tnh k hoch Ti khng bit ngh no lm cho ti sung sng nht: lm vn, li xe hay nghin cu khoa hc. Phong cch khao hc cn th hin ch lm vic c k hoch. C k hoch l t chng trnh lm vic theo thi gian quy nh sn. C chng trnh cng vic ca ngy, tun v thng. Thm ch c chng trnh cng vic c i nh trng hp ca Otto Schmidt, nh ton hc kim vt l a cu. T nm 14 tui, ng vch k hoch t m thc hin c m ca mnh. Trong bn k hoch c ghi cc sch cn c, cc ngnh khoa hc cn i su, cc vn cn gii quyt, tnh trng sc kho cn quan tm,ng tnh ton, mun thc hin k hoch phi mt 900 nm. Sau ng rt gn k hoch xung 500 nm, ri xung 150 nm. ng bt tay vo thc hin k hoch mt cch khn trng, ch sau 50 nm, ti lc cht l gn nh ton b k hoch c thc hin. Ngi ta cn k v tnh k hoch cht ch ca nh ton hc Gaux. Nm 1802, thin vn hc khm ph ra hnh tinh Panlt. Kh xc nh qu o ca hnh tinh ny v n b s hp dn ca sao Mc nh hng. Vin hn lm khoa hc Paris t gi thng cho ai gii c bi ton ny. Gaux suy ngh l s phi vit v lm tnh vi 337.000 con s. Vi s gi dnh cho cng vic ny mi ngy, ng quyt nh hng ngy vit v lm tnh vi khong 3.300 con s. V ng hon thnh k hoch sau hai thng ri. C k hoch l lao ng v sinh hot ng gi gic. C th con ngi, t b no ti cc t bo, u hot ng c nhp iu cng nht nh trong ngy v m. Lao ng v sinh hot ng gi gic s ph hp vi yu cu sinh l ca c th, ko di c thi gian hot ng v gi vng nng sut lao ng. Nh sinh l hc Pplp, tnh ton cng vic tng pht. Bui chiu, khi thy ng ri phng th nghim i bit chc lc y l 5 gi 30 pht. Bc H cng l mu mc ca tnh k hoch. Trong s tay ghi vic g lm vo thi gian no, Bc u thc hin ng. Khi hn nh bo ngy no np bi, ti ngy , sn sng c bi nh my trong ti h s, khng bao gi Bc sai hn.

C k hoch cn l bit sp xp xen k cc loi hot ng khc nhau thay i kiu hot ng ca c th. Th d, xen k bi hc ton i hi kh nng phn tch suy din vi bi hc s i hi tr nh, xen k hc bi vi hot ng chn tay Cch ny s lm cho lao ng, tr c hay chn tay, thm hng th v y li c cm gic mt mi, chng chn. Nhiu nh khoa hc nu gng tt v mt ny. Cuvi, nh vn vt hc ni ting th k XIX, c ba phng th nghim thuc cc lnh vc khoa hc khc nhau. Khi lm vic ti mt mt phng, ng chuyn sang gii lao phng khc. Sau khi suy ngh v cc vn kinh t chnh tr, Mc gii lao bng cch lm ton. ng cho rng lm ton l cch gii tr tt nht i vi mnh. Pplp xen k lao ng tr c v lao ng chn tay mt cch nhp nhng, hp l ti mc vic no cng lm ng thch th. ng ni: Ti khng bit ngh no lm cho ti sung sng nht: lm vn, li xe hay nghin cu khoa hc. Lm vic c k hoch l lm t chm ti nhanh, t d ti kh. C th con ngi vi hot ng ca b no hay h c, cng ta nh b my. B my no mun hot ng trn tru, cng cn c thi gian chy t t, tc thi gian r-a, nht nh. Nu cho chy nhanh ngay lp tc, my d hng v khng th ko di tui th. Ln u tin lm mt vic g, ta hy lm chm chp cn thn, va lm, va suy ngh, va th nghim, kch thch tm hiu, t to cho mnh hng th trong cng vic. Tuyt i khng nn hp tp x b, d hng vic. V hng vic nhiu ln c th dn ti ch nn ch. Khi bt u lm vic phng th nghim hay mt xng my, phi bt u bng nhng thao tc c bn, s dng nhng cng c n gin, ri tin dn ti cc thao tc phc tp, nhng cng c tinh vi. y l mt i hi kh i vi thiu nin v thanh nin. Tm l con ngi l st rut, t thch ko di mt loi vic bun t, m mun thay i hnh thc hot ng lun lun.

Ngoi ra vi tm l anh hng c nhn, thanh nin thng thch lm nhng vic ln qu sc mnh, khng c chun b chu o, d tht bi. B tht bi nhiu, ngi ta d i ti tm l t ti, khng t tin kh nng ca mnh na. Bt c trong vic g, phi c gng to cho c thnh cng bc u d l nh. Thnh cng ny s to kh th cho cc cng vic tip theo. Pplp c li khuyn cc cng tc vin tr tui nh sau: Hy tp lm nhng cng vic tm thng ca khoa hc; hy hc so snh, hc tch lu cc s kin. Nh th Sinle cng ni: phi bt u t cng vic nh, ngi ta mi c th tr thnh nh th ln. Mun tr thnh nh khoa hc gii, phi bit ra sch chai l th nghim nh mt k thut vin lnh ngh. Mun tr thnh k s nng hc gii, cng phi bit canh tc nh mt no nng iu luyn. Hin nay, c nhiu hin tng lao ng v sinh hot thiu k hoch. t ngi chu t k hoch lm vic c nhn, sinh hot khng theo gi gic quy nh, va lm va chi. u nm lm vic pht ph, cui nm mi dc sc. u nm khng hc, ch hc dn dp lc gn thi. Khng thch bt u bng nhng vic d Tt c biu hin thiu k hoch ny, khng nhng khng nng cao nng sut lao ng m cn nh hng r rng ti cht lng lao ng, ng thi khng bo m cho c th duy tr c sc kho lao ng lu di. Tnh k hoch phi c rn luyn t lc nh trng. Hc sinh phi tp lm k hoch hng ngy, k hoch tun; gia nh, thy gio phi thng xuyn kim tra vic thc hin. Lm k hoch khng kh nhng thc hin k hoch i hi ngh lc, m ngh lc khng d rn luyn thiu nin v thanh nin. Ngi ln c trch nhim gip tr nh trong vic rn luyn ny. i vi thanh nin, ngoi k hoch tun, nn t k hoch thng, k hoch nm. Sau tng tng tun, dnh mt t thi gi kim tra vic thc hin. Vic ghi lm vo thi gian no, phi c gng hon thnh vo thi gian khng nn dn vic. Tt c cng vic trong ngy mi gi, u c trt t nhp nhng, tip din theo trnh t ghi sn trn giy v sau ny, nu rn luyn quen, theo trnh t ghi sn trong c.

Vi cch ny, ta c th hon thnh trong hai gi s vic m ngi khng c k hoch phi lm trong bn gi hay hn th. 3. Tp trung ch Tp trung ch l b Cha ca tr tu C nhng hc sinh lm mt cng vic no (gii bi ton, vit bi lun) ch mt hai gi trong khi cc bn phi mt bn gi. C ngi, trc mi kh khn phi gii quyt, ch suy ngh khong 15 pht l tm ra gii php. Mt nguyn nhn quan trng ca thnh cng ny l s tp trung ch l kh nng tp trung ton b sc lc tr tu vo mt vic nht nh, khng t tng phn tn vo bt c s kin no, ngha no. Ta nhn dch mt cun sch. Bt u cng vic, ta lc nhng ch cha bit r tra t in v suy ngh chn nhng t ting Vit thch hp. Ta ch vit r rng trn giy. C ngi hi chuyn, ta khng hiu h ni g. y l ta ch mt cch tp chung. Ngi ta k chuyn, ng Phm Ng Lo, mt tng gii thi nh Trn cng c kh nng tp trung ch phi thng. Khi cn hn vi, ngi an tre bn l ng, tp trung ch vo vn g khng r m anh thanh nin h Phm khng nghe thy ting reo h ca on qun h tng Hng o Vng, ti lc lnh m gio vo i, chy mu ra anh mi bit. Tr tu tp trung s suy ngh mt cch thng minh; mt khi say ngh mt cch thng minh, n s pht trin kh nng quyt on v thc hin. Nhng ngi thnh cng trong mi vic u l nhng ngi c kh nng tp trung ch khi cn thit. Ai quan st h lm vic, thy h lm c v nh nhng thoi mi. Tht ra, s rn luyn gip h pht trin tp trung ch thnh hot ng c tnh cht bn nng trong bt c vic g. Ngi cng nhn tp trung ch vo cng vic s trnh c tai nn lao ng v duy tr c tnh chnh xc trong thao tc. Ngi cn s tp trung ch vo cng vic s khng nhm ln trong tnh ton trong lm k hoch. Ngi sinh vin tp trung ch vo bi hc s hc bi chng thuc.

S tp Trung ch u cn cho mi lao ng nhng i hi c gng nhiu hn i vi lao ng khoa hc. Khi quan st, th nghim, c tp trung ch mi khng b st chi tit no ca hin tng, i khi chi tit ny li c ngha khoa hc ln v n gi cho mt suy ngh mi. Tp trung ch vo s u da ca ci n ba giy tre trn nh th, nh thin vn hc Galil cht ngh ti thi gian ca mt dao ng. T ng suy ngh lm nhiu th nghim v pht minh ra nh lut ng th ca dao ng trong vt l hc. Tp trung ch vo quan st, th nghim l ch kim tra s vn hnh ca cc dng c, ch vo cc thao tc thc nghim cho chnh xc, ch ghi chp y r rng s liu vo s nht k, theo di cn thn cc i tng th nghim, nhn xt c nhng bin c nh nht trong th nghim. Nh khoa hc phi tp trung ch v vn nghin cu, khng phi ch trong lc quan st, th nghim m c lc su tm kin thc trong ti liu. Tp trung ch vo ti liu l v mi vn , phi xem xt rt cn k, thu o, nghin cu t m tng kha cnh, chi tit, tm li, thu thp y kin thc v vn . Tt nhin phi tham kho tht nhiu ti liu, t liu trong sch, t liu iu tra thc t c lin quan. chun b cho cng trnh lun v T Bn, Mc phi c rt nhiu tc phm v cc vn rt a dng v thu thp trong nhiu nm mt khi lng s kin rt ln. Cn khi vit quyn S pht trin ca ch ngha t bn nc Nga, Lnin c 583 cun sch, cha k cc ti liu iu tra khc. Tp trung ch vo kin thc cn l, i vi cc vn kh hiu trong sch, phi c i c li nhiu ln. Ch no cha hiu, cha r, phi nh du tip tc tm hiu thm bng c thm sch, nghe ging thm, trao i, mn m vi ngi khc Ngy nay, khi xem li cun sch ma Lnin c qua, quyn no, trang no cng y nhng chm, gch v ghi chchng t Lnin tp trung ch cao khi c. Khi c khi lng kin thc ng k trong u, ngi nghin cu phi tp trung ch phn tch, tng hp hng m s kin, tm mi quan h gia chng, suy ngh gii thch cc mu thun ny sinh t cc mi quan h ny, h thng li cc mi quan h, nhm xy dng hc thuyt khoa hc.

Nh vy, sau giai on tp trung ch th ng trong quan st, th nghim, thu thp kin thc, c giai on tp trung ch tch cc nhm xy dng nh hng lut, hc thuyt. Nu tp trung chm tia sng vo t giy, giy s bc la. Cn nu tp trung sc lc vo mt vn duy nht, tia la sng to s ny sinh. S tp trung ch lin tc vo vn nghin cu gii thch s ng tr ca nh khoa hc. Nh trit hc c Hi Lp Acsimt tp trung ch vo mt bi gii hnh hc ti mc khng bit th b qun lnh La M xm lng. Khi ng ang v nhng hnh trn bng ct th mt tn lnh xc vo vi thanh kim sc trong tay. ng ni to: khng c ng vo cc ng trn cua ta. Va dt li, ng ng gc di nht kim ca tn lnh. Nh vt l hc Niutn c mi bn ti n cm tra ch nht ti nh. n tra, khch n thy bn n khng c ai - ch vn lm vic trn gc - t ng n na con g ri v. Lc qu tra, Niutn cht thy bng i, xung bung n, thy cn na con g, ng lm bm: Mnh v tm tht, n ri m khng bit, v li ln gc lm vic tip. Cc thin ti khoa hc u l nhng ngi tp trung ch cao vo cc vn nghin cu. Chnh s tp trung ny cho php cc thin ti hon thnh trong i h tt c ci g m mt s ln ngi bnh thng cng nhm mc ch , khng thc hin ni. Thin ti ch mt phn nh do bm sinh, m phn ng k do s rn luyn thng xuyn kh nng tp trung, tp trung lin tc. Mt nh vt l hc m t s tp trung ch ca nh bc hc Anxtanh nh sau: Nhiu khi ang ngi ni chuyn vui v, bng nhin Anxtanh ng dy, hoc vn ngi yn khng ng, nt mt vn nh c. Nhng mi ngi u cm gic hu nh Anxtanh bin mt. Cn Anxtanh bin mt. Cn Anxtanh th khng cn nghe g na, khng cn thy g na, tt c ci nhn hu nh quay hn vo bn trong. Tt c bn ngoi d im lng n u hay d ang no nhit n u cng hu nh u bin mt i vi Anxtanh. C khng t bn tr khng lm sao tp trung ch vo vic. Lm vic g cng thy bng d bn chn, lm quy qu cho xong, hoc va lm va suy ngh v mi chuyn. Kt qu l khng c vic g c lm chu o, cn thn. y l mt khuyt im ng lo ngi v n s lm ta tr thnh ngi lao ng thiu trch nhim.

Trong cc ngi khng kh nng tp trung ch , c rt nhiu ngi c kh nng tr tu mc c th thc hin tp trung nhng h khng ch n vic rn luyn ny. H vn cn thit nhng khng quan tm ti huy ng ci vn . Tht l s lng ph tr tu ng tic. Ngi tr tui c nhiu cch rn luyn tnh tp trung nh hc ngoi ng theo i, nh c, gii cc bi ton i vi ngi ln tui cn c mt ngh lc ln hn. Phi kim tra tr tu ca mnh v t mt chng trnh nhm thc hin ny. Phi suy ngh tp trung vo chng trnh, vo ni nung v bin php thc hin. V tng vn cn gii quyt, ta phi c gng suy ngh tp trung trong thi gian cn thit tm gii php. C lm nh th, ta dn dn c thi quen tp trung. Mun tp trung c hiu qu, phi bit gc sang bn cnh, s lo lng, bun nn, ghen t, suy ngh v vn mnh ang quan tm. Ta s pht trin c kh nng t kim tra cc ngh, gt b nhng ngh mung lung. V ch. Lm ch c suy ngh, ta s lm ch c tnh cm, tc s ham mun, say m. Ch ng c tr tu v tnh cm s dn ti thnh cng trong mi vic. Nn rn luyn tr nh tp trung ch vo y phc. Trc khi ra ngoi, phi kim tra qun o c sch s khng, u tc c chu gn gng khng, khuy o c sc sch khng, guc dp c t quai khng? Ngoi ra cng tp cho tr nh tp trung ch vo vic gn gi ni , ni hc lun lun trt t, gn gng, sch s. T ch quen tp trung ch vo s vt c th, cc em s quen vi s tp trung ch vo mi s vt v hin tng sau ny. 4. Tnh lin tc Nc chy mi, cng phi mn Tnh lin tc l kh nng ko di hot ng ca trung khu thn kinh, khng cho php n gin on t ngt, thay i nhanh chng, khng c chuyn tip.

y l ko di s tp trung ch vo mt s vt. C th ly th d nh ton hc ngi hng gi bn lm vic, khng dt ni khi nhng trang giy y con s hay nh k s lun suy ngh v bn thit k trc mt. C tnh lin tc l khi suy ngh v vn g tm cch gii quyt th lun lun gi vn trong u. Phi lun quan tm su tm cc loi kin thc lin quan ti vn , kin thc v ni dung v v gii php phi lun lun so snh la chn cc kin thc thch hp. Ti lc no , vn bc vo giai on chn mi v s ny sinh c thm bin php hp l nht. Ngi nghin cu lun c vn khoc hc trong u, lun suy ngh gii quyt cc mu thun mi ny sinh do c thm s kin mi, lun suy ngh tm mi quan h gia cc s kin, h thng ho cc mi quan h . Ngi k s lin tc suy ngh hon chnh bn thit k ang lm. Ngi cng nhn lun c ch tiu sn xut trong c, lun ngh ti ci tin k thut tng nhanh s lng v cht lng sn phm. Ngi gim c lun c k hoch sn xut ca x nghip trc mt, lun suy ngh v ci tin qun l thc y nng sut lao ng, hon thnh k hoch vt mc. Ngi ta vit v s suy ngh lin tc ca nh bc hc Anxtanh nh sau: Hnh nh c mt c ch v cng sinh ng no ang quay tt trong u c ng. l sc mnh tuyt diu. i khi thy t nhin ng c v vt v. Anxtanh c th ni v chnh tr, c th lng nghe nhng yu cu v tr li cc cu hi ca ngi khc, nhng ng sau cc hot ng bn ngoi , ngi ta cm thy mt s hot ng thng trc ca t duy v cc vn khoa hc. C ch ca b c Anxtanh hot ng khng ngng, chuyn ng thng trc ch tt khi ng cht. Hc thuyt tng i l kt qu ca mt t duy lin tc nh th ko di hng chc nm. Tnh lin tc cn th hin ch khi bt tay vo lm vic g, l lm n cng khng d dang. Trong khi tin hnh c nhng kh khn ny sinh, ht kh khn ny ti kho khn ny sinh, ht kh khn ny ti kh khn khc. Nhng ngi c c tnh lin tc khng nn lng, lun suy ngh vt tng kh khn tin ln. Kinh nghim cho bit, khi ta c gng nhiu v tng nh gn ti ch, cc kh khn mi li ny sinh, tnh hnh c v tr nn khng thun li. Lc ny thng l vo lc nhit tnh c v tr nn khng thun li. Lc

ny thng l vo lc nhit tnh gim st v mt mi lai tng thm. Ta vn phi kin tr v nn nh rng nhiu ngi b cuc vo lc ny, ng lc sp ti ch. Trong thi gian chit sut cht radium nguyn cht, hai v chng nh vt l hc Pie v Mari Curi chu ng nhiu th th thch v ngh lc. H n ng t. Sc kho st hn. Pie ngy cng thy cn au d di hn. Mari gy xp i. Pie c lc mun b d cng trnh chit sut ny. Mt ngy no , v qu mt, Pie phi tht ln: Cuc sng chng ta chn, gian kh quTuy ni vy, Pie cng bit rng khng th no chn mt cuc sng khc. Sau 45 thng c gng vt v, nm 1902, 10 gam cht radium nguyn cht lc t mt tn b qung ra i. Lao ng lin tc ca i v chng nh bc hc thnh cng rc r. S pht minh ra cht radium gy mt cuc cch mng tht s trong gii khoa hc. Hc thuyt v tnh c nh ca nguyn t trong vt l hc sp v c thay th bng hc thuyt bin i cc nguyn t. Ngi ta th nghim cht radium thy n c th cha c vi dng ung th. Nm 1903, Pie v Mari Culi c gii thng Nben v vt l hc. Ngi nghin cu no cng phi lin tc vi ti khng c b d. Mi cng trnh nghin cu l mt chui cc th nghim tin hnh tng bc trong nhiu nm. Thi gian t nht cho mt cng trnh n gin l hai nm. Ch ti cui thi gian , ngi nghin cu thng mi hiu bit tm i tng nghin cu bt u mt ti mi c ch cho anh ta. Cch nhy t ti ny sang ti khc theo thi trang, vi hi vng i ti mt thay i may mn em li vinh quang, khng thy xy ra trong lch s khoa hc. Phng Ty c cu: Hn cui ch ln khng bao gi c ru bm. Thi nh vy c th c ch v mt cho php mt ngi tr nn bch khoa v khoa hc, m khng tr thnh nh khoa hc vi ngha hp ca n, l v khng c pht minh no ng gp cho khoa hc c. Ngi ta thng nu gng nh vi trng hc Paxt c i nhy t lnh vc ho hc sang sinh hc, lun nhn ti theo yu cu ca sn xut v thnh cng.

Ta khng nn qun Paxt l mt thin ti, m mt thin ti c th lm nhiu vic trong khi mt ngi bnh thng phi dnh c cuc i cho mt vic. iu quan trng l Paxt khng b d dang bt c ti no. ng c th suy ngh lin tc v hai ba vn khoa hc cng mt lc. Hin nay, c nhiu hin tng thiu lin tc trong ngh, trong cng vic. ang hc d bi, b i gii tr. Xem quyn chuyn ny cha ht, c sang quyn kia. Trong bui hp, tho lun v vn ny cha ng ng, chuyn sang vn khc. Lm vic ny cha xong, bt tay vo vic khc, tc vic n x vic kia. Hu qu l ngh, cng vic, c u nhng khng c ui, khng dn ti kt qu c th no c. Mun rn luyn tnh lin tc phi t cho mnh mt quy tc l lm xong tt c vic g bt u. Trc khi lm mt vic no d nh, phi suy ngh v qu trnh thc hin, lng trc kh khn, chun b iu kin vt kh... khi bt tay vo vic phi lm ti cng. Khi nh gii quyt mt vn , th gii quyt n ni, dt im. Hy thc hnh tnh lin tc trong mi hot ng hng ngy. bt u c bo, hy c cc tiu trc ri quan tm ti bi no, c bi y . Bi ny phi c ti cng mc d khng thy hng th. Nu hc bi no, phi hc cho thuc trc khi sang bi khc. Trong cu chuyn, phi dt im vn ny ri hy sang vn kia. Nu bt u bn nhc, c chi cho ht khc. D mt bui biu din ngh thut, c d n cng. 5. Tnh khn trng Ban ngy th mi i chi, Ti ln mt tri b thc vo rang C tnh khn trng l hnh ng ngay sau khi quyt nh.

Mt vic c ch nu khng lm ngay, th ngy mai, ngy kia, n s ko di khng th thnh hin thc. Thc t i sng s li cun ta vo vic khc, bung li hn vic ban u. Mi khi thy ny sinh mt ngh tt, c ch, thc hin c ta lm k hoch v thc hin ngay. Ta s to nn mt hng th tinh thn do kim tra ngay c ngh, d kin ca mnh trong thc t. Hng th ny rt cn thit cho vic tip tc cng vic sau ny. Thnh qu u tin ca mi lao ng, chn tay hay tri c, u c tnh cht kch thch ng k. Bt tay ngay vo vic, trc ht s hn ch c thi gian tr tr, phn vn, mt th thi gian khng sn xut, v bo m thi gian thc hin k hoch. K hoch tun phi thc hin ngay t ngy th hai. K hoch thng phi thc hin ngay t ngy mng mt. Chnh nh tnh khn trng m nh bc hc Otto Schmitdt khi t k hoch hot ng cho c i cn ti 150 nm, hon thnh k hoch trong 50 nm trc khi ng cht, tng nng sut lao ng c 300 phn trm. Tnh khn trng lin quan trc tip ti nng sut lao ng. T u th k, Lnin ni: ch ngha x hi s thng ch ngha t bn ch nng sut lao ng tng cao ca i ng cng nhn c thc. Khng ring tnh khn trng trong sn xut c ngha chnh tr quan trng m t gia th k ny, khi khoa hc tr thnh lc lng sn xut trc tip, tnh khn trng trong khoa hc cng c ngha nh th. Cuc chy ua trong pht minh khoa hc ang tip din tng gi tng pht trong cc phng th nghim nhiu nc. Pht minh ln v khoa hc trong nm ti, gii thng Nben v khoa hc sang nm s thuc nh khoa hc nc no? y cng l mt vn m chnh ph nhiu nc tin tin quan tm. Khng phi khng c l do m ngi ta tm cch tng hiu nng ca cc thit b th nghim, hin i ho cng tc thng tin khoa hc, nng cao nng sut nghin cu. Trc kia, mt cng trnh khoa hc cn hai nm hon thnh trong mt phng th nghim c in th nay ch cn ti su thng trong mt phng th nghim hin i. Trc kia, phi b hng thng tm t liu tham kho cho mt ti nghin cu, th nay vi my x l tin t ng, ch cn vi gi. C nh chnh tr ni: Cuc chy ua gia hai h thng t bn ch ngha v x hi ch ngha thc cht tip din trong phng th nghim.

C tnh khn trng l khi bt tay ngay vo cng vic lun lun ch hp l ho thao tc, th thut rt ngn thi gian hon thnh. ng trc bn tin, ngi cng nhn khn trng lun suy ngh v cch thao tc mi dao, cch lp g... lm sao tng c s lng sn phm trong thi gian quy nh m gi vng cht lng sn phm. Nh khoa hc b tr quan st th nghim th no trong thi gian nht nh thu c nhiu s liu nht. Ngi sinh vin suy ngh ci tin phng php hc th no c th thuc bi trong mt gi trong khi cc bn phi b ti hai gi. Nh vt l hc Lanao c ni: V cuc sng rt ngn ngi, chng ta khng th cho php mnh phung ph thi gian vo nhng vic khng c hiu qu. C tnh khn trng l bit tranh th cng vic hn ch thi gian cht trong lao ng. Ngi k thut vin khn trng, trong rt nhiu vic ca phng th nghim, nu vic ang lm phi ngng li v mt s c no , sn sng lm mt vic khc khi lng ph thi gian. Ngi ta k li, trc kia, lc c sch, bc H thng kt hp luyn tp bp c tay bng cch bp nhp nhng mt hn . Nhiu cng nhn u t nc ngoi tp s dng thnh tho hai tay vi hai c - l vn hai -cu cng mt lc. Nhiu thin ti khoa hc, Niutn, cuyn, Paxt u c kh nng suy ngh ng thi v nhiu vn khoa hc c lin quan vi nhau. Do m ny sinh nhng pht minh ln ta bit trong khoc hc. C tnh khn trng l rt kinh nghim kp thi trong cng vic. Khi tin hnh mt vic g, nht l vic mi lm ln u, t khi ta thnh cng ngay v cha tnh c ht cc iu kin bo m cho vic thc hin. Trc mi kh khn, ta phi suy ngh vt kh v bin php vt kh l mt kinh nghim gip ta x l nhng kh khn tng t sau ny. C rt kinh nghim tng vic nh vy, ta mi c s vn tng dn cc kin thc gip vic x l cc kh khn trong nhiu hon cnh.

Tnh khn trng s gip ta tch lu nhanh nhng kinh nghm trong cng vic, nng cao nhanh chng trnh cng tc ca tng ngi. C tnh khn trng cn l ph bin kp thi kinh nghim tt cng nh xu thc y cng tc tin ln. Ngi nghin cu phi thng tri kp thi kt qu nghin cu cho cc ng nghip, ngi cng nhn phi kp thi ci tin k thut cho cc bn ngh. Cng tc khoa hc k thut hay sn xut tin nhanh hay chm tu thuc tc ca s thng tin ny. Khng nn ln tnh khn trng vi tnh vi vng hp tp. Khn chng l hnh ng ngay sau khi suy ngh, cn nhc k cng. Vi vng hp tp l hnh ng ngay, khng cn suy ngh g c. Tnh khn trng dn ti thnh cng, cn vi vng hp tp i ti ch hng vic.Ngi xa c cu: Hi bt cp. Ngy nay ta thng ni nhanh hu ong chnh l ch tnh vi vng hp tp ny. Mt s ngi khng c tnh khn trng thng t an i mnh l ngi thn trng. Tht bi, h ch t la. L m chm chp v thn trng l hai phm tr khc hn nhau. L m chm chp v thn trng l hai phm tr khc hn nhau. L m chm chp l khi quyt nh ri khng hnh ng ngay. Cn tnh thn trng buc ngi ta phi suy ngh, bit trc s phi lm g v s lm ci g khi quyt nh. Tnh thn trng l cn thit hnh ng c kt qu. Nhng thn trng qu mc li c hu qu khng hay. N lm cho con ngi nht nht, s hi khng dm hnh ng ngay. Nh vy, cng s chm vic. Hin nay, tnh l m thiu khn trng kh ph bin. Cn tnh trng va lao ng va chi, vic ng lm mt gi ko di ra hai, ba gi. Cng tc l m ng nh. Cng vn, ch th gii ti cha cn c. n t cha cn xem ngay. Khi gii quyt mt vn g i hi suy ngh, th gc li khng tr tr, nghin cu.

Tt c thi khng khn trng trn y to cho chng ta mt tr tu, mt tc phong chm chp dn dn ta ti ch li tr tu, ngi lao ng, hu qu l cng vic tr tr v k hoch khng hon thnh. Tnh khn trng phi c rn luyn t lc cn nh trng. Theo li k, khi Lnin cn nh, ng b nhn xt thy con mnh hc ci g cng d dng qu. ng lun giao nhng cng vic mi, nhng sch mi cho Lnin phn tch. Lnin va c xong cun sch ny, nhn ngay cun khc sau khi ng b nh gi phm cht ca cng vic v bo cho con. C l nh m Lnin c mt tnh khn trng phi thng trong mi vic v mt nng sut lao ng him c. Phi tp luyn tnh khn trng ngay trong sinh hot hng ngy. Mi ti, ta u suy ngh v mt s vic s lm ngy mai v ghi vo s tay. Hm sau, phi tranh th thc hin cc vic nh. Nu thy th gi cha c s dng ht, tng thm vic cho ngy ti. quyt nh tp th dc theo i th khi nghe bo thc ta vng dy ngay khng tr tr mt pht. Khi gp mt kin thc hay, mt ngh c ch, phi ghi ngay vo s tay. Niutn mit mi nghin cu v vn hp dn v tr trong 20 nm tri. Nhiu khi, ang i do ngoi vn, bng trong c ng ny sinh mt ngh v vn nghin cu. Th l ng chy vi v phng lm vic v c ng m vit s nht k. C khi ang ng cht thc gic, ng cng nhy chong dy ti bn bn lm vic. Ngi ta cng k, thng thng ban m, khi tnh gic, c ngh g hay, Bc H u dy, bt n, ghi vo s. C ngi hi. Bc ni: ngh hay thng n lc yn tnh, phi ghi ngay. Nu n mai, c khi qun mt. T ng sang Ty, ngi xa c cu rt hay: Vic lm c hm nay ch ngy mai. Ca dao ta cng c cu ch giu ngi thiu tnh khn trng: Ban ngy th mi i chi, ti ln mt tri b thc vo rang. Phong cch khoa hc khng bm sinh m do rn luyn bn b mi c. Vic rn luyn ny phi bt u ngay t lc nh. cp mt, cc em phi c tp luyn thi quen trt t trong khi hc cng nh chi.

Sang cp hai, trong hc tp v sinh hot, phi bi dng tnh k hoch v tnh lin tc. Ti cp ba, phi rn luyn thm tnh khn trng v kh nng tp trung ch . Khng nn lc ngi thanh nin bt u vo i hay tip tc hc i hc, mi cp ti vic rn luyn ny. Lc , cng sc s phi b ra nhiu hn. Ci yu t km hm ng k s tin ho ca con ngi chnh l thi quen. Tp mt thi quen mi d dng hn sa mt thi quen xu. Lp li mt hnh ng s gy thi quen. Thi quen ny lc u ch mng manh nh si t nhn nhng sau cng s bn chc nh dy cp st.

Chng 3. Phong cch khoa hc trong hc tp

Nhng kin thc thu nhn c trong nh trng l di sn qu bu ca nhng th h qua. Trch nhim ca chng ta l phi b sung cc tri thc v truyn li cho nhng th h sau, v bng cch , chng ta, nhng ngi s cht, s thnh bt t trong nhng s vt cn tn ti m mi ngi cng chung sc to nn. Khng c phong cch khoa hc trong hc tp, th nng sut hc tp thp, kin thc tip thu khng vng chc v kh ng dng kin thc trong thc t. Vi cuc cch mng khoa hc v k thut hin nay, khi lng kin thc khoa hc tng theo cp s nhn v khoa hc tr thnh lc lng sn xut trc tip. Con ngi khng nng cao c nng sut lao ng v cht lng hc tp s lun lc hu vi thi i. Mun nng cao nng sut v cht lng hc tp phi c phong cch khoa hc trong tt c cc khu: nghe ging, ghi chp, t hc, thc tp, lm bi v vit bo co, thuyt trnh Theo quan im thng tin, hc tp l mt qu trnh thng tin gm cc khu: thu tin, lu tr tin v x l tin. Trong i sng hng ngy, qu trnh thng tin chim ti hai phn ba thi gian thc ca con ngi, trong vit chim 9 phn chm, c 16 phn trm, ni 30 phn trm v nghe 45 phn trm. 1. Nghe ging Nghe l mt ngh thut Nghe l mt qu trnh thu tin chim ti 45 phn trm thi gian thc ca ngi. Phi bit cch nghe mi thu c nhiu kin thc trong thi gian quy nh. Yu cu ngi nghe l phi bit c ca ngi ging, nm c chnh ca bi ging, bit suy ngh v lp lun ca ngi ging v pht hin nhng vn mi trong khi nghe ging. Mun nh vy, phi bit tp trung ch vo bi ging. Trong gi sinh vt hc, thy gio ang ging v nh lut di truyn ca Menden, bng nhin ta nhn qua ca s. Mt tri chi chang trn nn tri xanh thm. Gi thi

mt ri. Ta ngh, lan man n cuc i chi ngoi tri nhng lai cht nh rng ang trong gi sinh vt hc. Ta nghe lm bm c vi th d chng minh cho nh lut. t nhin ta ng ti trn bng tun sau ca cc i Cng an v Th cng v lin tng ti vi cu th ni ting. Sau mt, hai pht, ta lai tr v vi nh lut Menden. Ht gi ln lp, ta khng c mt nim g chnh xc v nh lut Menden c do khng tp trung ch vo bi ging. Cc kin thc trong mt bi, cng nh cc bi trong mt chng, l mt chui cc chn l, ci n ny sinh t ci kia. C tp trung ch , ta s ln t khu ny sang khu khc mt cch d dng. Nu khng tp trung, mt vi khu s gin on, phi tn cng v th gi mi ni li c thnh chui c. Tp chung ch s lm bi hc d hiu, d nh hn. Tp trung ch cn gip tr tng tng pht trin v - iu quan trng i vi thanh nin - l gip vic loi b n tng mt mi, khng hng th ca mt t duy v trt t, v v th s kch thch tinh thn ham hc hi, a su tm kin thc ca mi ngi. Tp trung ch , ta s thy bi ging no cng y l th. Tp trung ch bi di truyn, ta thy l iu kin nghin cu ca Menden cng n gin. i tng nghin cu d kim, th nghim d theo di, phng th nghim ch l nh t. Trong hon cnh nh vy m ng t ca di truyn hc c nhng pht minh xut sc cho khoa hc. ta lin tng ngay l nu chu kh mt cht, ta cng c th lp li th nghim ca Menden v bit u khng c nhng pht kin mi. R rng s tp trung ch vo bi ging di chuyn gi cho ta nhng suy ngh mi, nim mi, mn mng ca nhng pht kin mi. Chnh nh tp trung ch m anh sinh vin tr tui mi pht hin ra s chng minh sai ca vin s ho hc Sminp trong mt bui thuyt trnh v khoa hc. Ngi ta ni rt ng l tp trung ch s m ca cho pht minh khoa hc. Theo nh trn, nghe ging mun c nng sut cao nht v thu hoch kin thc, b no phi lm vuc tch cc ch khng ch ghi nhn kin thc mt cch th ng, thng qua vic thu m cng th ng ca ci tai. Ngi ta th nghim thy nu tp trung ch , hiu sut tip thu t ti 50 phn trm. Phi tp luyn kt hp ba kh nng: nghe, xem v ghi. Tr nh m thanh s c kt hp vi tr nh hnh nh, n tng ca kin thc d n su vo trong v no. Thot u, th hai loi tr nh ny hot ng tch ri, ch

nghe th qun ghi hay tri li. Nhng ch sau mt thi gian tp luyn, ai cng c th kt hp cc kh nng ny. Hin nay, nhiu cch nghe ging khng khoa hc cn ph bin. Ngi nghe, hoc cm ci ghi chp m khng hiu ngi ging ni g, hoc suy ngh mung lung v bi ging, hoc ngh n vic khc. Kt qu l sau , u c ngi nghe khng c nim r rng hoc c mt m hn n cc nim, hoc khng c nim g trong u. y qu l s lng ph ln v thi gian v sc lc ca c ngi ging ln ngi nghe. Kh nng tp trung khng phi bm sinh. Thuc tnh ca ng vt l phn tn t tng, con th ch tp trung ch khi rnh mi hay ln trnh k th, tc l trong nhng tnh hung nht nh. Tp trung ch theo mun l bn lnh ca con ngi, ch thnh hnh sau qu trnh rn luyn. thiu nhi, t tng thc cht l phn tn. V vy rn luyn kh nng tp trung cn c quan tm ngay t tui v lng. Trong trng, v mt ny c th c hai loi hc sinh: loi chm ch, quen tp trung ch vo mt vic nht nh ang phi lm v loi phn tn ch ng thi vo nhiu vn . Loi th nht thng xuyn xp hng gii, cn loi th hai thng xp hng yu. Hc sinh yu cng c hai loi, loi khng chm ch v bt c mn hc g v loi ch tp trung vo nhng mn mnh thch. Nu bn thuc loi th nht, th y l mt hin tng kh nguy him, v lc nh trng ta khng ch ti hc hnh th sau khi ra trng, cng s khng ch ti bt c mt cng vic g. V tin ca nhng ngi nh th khng sng sa lm, hoc anh ta l k n bm x hi, hoc l mt ngi lao ng khng th no tr thnh tin tin. Ngay nu thuc loi hc sinh th hai, ta cng phi ch rn luyn c th tp trung vo nhng mn hc mnh khng thch. Khng phi ai sau khi ra trng cng chn c vic lm ph hp s thch. Nu thiu thi quen tt l tp trung ch vo mi vic t nh ti ln, t vic l ti vic quen, anh cng khng th tr thnh ngi lao ng tin b trong ngh nghip ca mnh. Hn na, rn luyn tp trung vo nhng mn khng thch, ta s ng thi rn luyn c nghi lc, ch ng tp trung khi cn thit. y l kh nng qu bu gip con ngi thnh cng trong mi vic. 2. Ghi chp Phn quan trng nht ca thc nghim khng phi l lm th nghim m l ghi chp, ghi chp nh lng rt chnh xc, ghi bng mc hn hoi.

Khng ai c th t tin vo tr nh ca mnh m khng cn ghi chp. Khi mt nim c tay ta trc tip ghi trn giy l hnh nh ca nim ny c m nt thm trong c. C ghi chp bi, hc bi cng chng thuc. Nh bc hc no cng phi ghi chp. S k li l tin s L Qu n coi rt trng vic ghi chp. Hng ngy i n u, c sch g, c iu g ng nh, ng u ghi vo th tre. Ti n, ng xem lai mt lt, ghi ch thm ri sp th vo tng ti theo chuyn : a l, trit hc, phong tcphng php khoa hc ny gip ng L c nhiu tc phm c gia tr v a l, phong tc, tp qun, lm ng ni ting l mt b c bch khoa ca thi i by gi. Ht sc ghi y nhng kin thc mi lin can ti vn mnh ang quan tm. Lu nh du ngoi l nhng kin thc tri vi nhn thc ca mnh sau c th kim tra. Sau khi d bui thuyt trnh, nn dnh th gi xem li v nu cn, thm tra lai cc iu ghi chp. Phi tp ghi nhanh khng lt qu nhiu tin. Mun ghi nhanh phi luyn mt s l hiu ghi tt. Th d, quan im vit l Q/, vn l v/ Phi ch ghi cc chnh ca bi thuyt trnh, lc gin nhng chi tit khng quan trng. Trong mnh , lc b nhng qun t, lin t Khi c ti liu ta c th gi hn khi i d thuyt trnh, v vy c th ghi chp chu o hn. Phi suy ngh, cn nhc, sp xp c h thng nhng s liu, nh du nhng s liu quan trng khi cn ti th tm hiu d dng. Sau ny, tng thi k, phi xem li nhng iu ghi bit iu no c xc minh, iu no cn thm tra tip. Ch bng cch , ta mi c th nhn kin thc ca mnh mt cch vng chc. Ngi ta k li, Mc khi c sch, thng trch ghi vo s tay, nh du nhng on hay trong sch v thng c li s ghi v on nh du ti khi thuc lng. Lnin cng vy. ng c tht nhiu ti liu. c xong, u ghi nhng iu cn thit vo s tay, sau lun lun b sung cc iu mi vo s, ri c i c li nhng iu ghi chp nhiu ln.

Trn trang giy, Lnin thng chia hai ct, mt ct ghi nhng nim cn thit, ct kia ghi kin ring ca mnh v tng nim: ng rt ng, cn thm tra, cn tho lun Tc phong ny, kt hp vi tr nh tt, lm cho bt lun lc no Lnin cng dn chng s vic mt cch chnh xc, ch khng ch da vo k c n thun. Kt qu quan st, th nghim phi c ghi chp cn thn v trung thc trong s nht k nghin cu. Cc s liu ny phn ln do cc dng c th nghim o lng cung cp, c tnh cht khch quan. Chng c coi l s liu gc, khng ch dng cho bn thn ngi th nghim, m cn dng tham kho cho cc ngi khc tin hnh th nghim, m cn dng tham kho cho cc ngi khc tin hnh th nghim tng t sau ny. S liu l c s ca nhng bin lun v kt lun khoa hc. V vy, s liu y s dn ti kt lun r rng, cn s liu linh tinh, thiu st s dn ti kt lun m h hoc khng th dn ti kt lun. Trn trng cc s liu l b phn khng tch ri ca mt th nghim ng n. Ngi nghin cu no cng phi t mt gi thuyt ri tin hnh thc nghim kim tra gi thuyt. V ngi no cng c tm l mun s liu thu c chng minh gi thuyt l ng. Sau khi lm mt s th nghim, thy kt qu l dng, tc ph hp vi gi thuyt, ta rt lc quan. Nhng sau mt s th nghim khc, kt qu li l m, ta phi bnh tnh kim tra li iu kin th nghim. Nu kt qu vn l m, hoc khi m khi dng, nh nghin cu vn phi ghi y kt qu vo s v suy ngh v gi thuyt t iu chnh hay thay th n. Tnh khch quan ca khoa hc khng cho php bt c ai xuyn tc s liu ca mnh, do bt c nguyn nhn g. Phi lu c bit ti con s, tc mt nh lng ca s vt v hin tng. Ta khng ch bng lng vi yu t kh tng nh tri m, tri lnh, tri nng, m cn ghi nhit c th, hoc khng bng lng vi cch c lng mt qun th sinh vt, nhm ny ng hn nhm kia, m phi c s lng c th tng nhm, c t s ca mt hai nhm ch con s mi c gi tr thuyt minh cao nht v s vt v hin tng. Ghi chp con s phi tht cn thn r rng v ghi bng mc. Cc con s l du n ca hin tng qua, khng ch phc v cho th h nghin cu by gi m cn gip ch cho cc th h khoa hc tip theo. C ghi bng mc, du n mi lu truyn c lu v kh b sa cha. Hin nay, c ngi cha thy tm quan trng ca ghi chp, qu tin vo tr nh ca mnh. H khng r l cc nh bc hc ln ti u cng phi ghi chp. Nh vt l hc ixn, trong vic th nghim mt dng c ghi

chp trn hng vn trang giy. S nht k ca nh vn vt hc Brehm, tc gi ca cc pho sch bch khoa v sinh vt ni ting trn th gii, gm hng vn trang vit ch rt nh. Tri li, cng c ngi sinh l ghi chp nhng khng ng cch. H ghi la c c trang giy, thm ch ti mc sau ny chnh bn thn cng khng c ni nhng iu ghi. Cch ghi nh vy ch lm nhc c th v tr no mt cch v ch. Ngy xa, mt vn ho no c cu ni ting: khoa hc m khng c thc ch l s hu hoi tm hn. Ngy nay, ta cng c th ni: thc m khng c khoa hc ch l s hu hoi th xc. Ngi ghi chp khng thng minh nh trn, s lc vo ci rng s liu do chnh mnh trng ln v t khi ra thot. Trong thc hnh ca sinh vin, vic ghi chp s liu cn cu th, tu tin, lc ghi lc khng. Thm ch cn c hin tng iu chnh s liu hoc ba s liu lm va lng thy gio. R rng vic xuyn tc s liu c hu qu tai hi. ng thy c tin da vo s i ti kt lun sai lm trong khoa hc, cn hc tr th s i ti kt lun sai lm trong khoa hc, cn hc tr th r quen dn vi tnh di tr, mt tnh xu gy ri khng nh cho x hi chng ta. 3. T hc Ai mun tr thnh mt ngi lao ng thnh tho, ngi y phi tp c sch c h thng, rn luyn bn thn mt cch c h thng T hc ch yu l t c ti liu thu thp kin thc. Ai bit ch cng tng l mnh bit c. Tht ra khng t ngi bit ch nhng khng bit c ni r hn, khng bit cch c. i vi cc ti liu khoa hc li cng phi bit cch c. Nu khng, ta s b ngp vo trong mt ci rng nim, quan nim ngy cng nhiu v ngy cng i mi, khng mt b c bch khoa no c th cha ni. C vn ho ni: c sch c ba cch, mt l c v khng hiu, hai l c v ch hiu nhng iu ni trong sch, v ba l c v cn hiu c nhng iu khng vit trong sch na. Cch c sch th ba l cch nn tp luyn v lm cho ngi c m rng c kin thc v bi dng c tr tu. Mun th, trc ht phi bit cch c c h thng.

c c h thng l c cc tc phm c in lin can ti vn nghin cu. Theo Lnin, c v nghin cu cc tc phm c in khng ch em li cho ta kin thc. c vit trong hon cnh nht nh vi mt nhit tnh to ln, cc tc phm s lm lan sang ngi c nhit tnh ny v gi cho ta lng ham mun tm hiu. thiu nhit tnh v long ham mun tm hiu khng th c sng to. Mun hiu thu o hc thuyt cuyn, khng ch bng lng vi ni dung hc thuyt trnh by trong sch gio khoa , m phi tm c sch Ngun gc cc loi, cng nh mun tm hiu hc thuyt Lamc phi c thm cun Trit hc ng vt. Chnh qua nhng tc phm mi c th bit c phng php t vn , gii quyt vn ca tc gi, qu trnh su tm t liu, suy ngh trn t liu, tinh thn vt mi kh khn trn con ng khoa hc ca h. Tng t nh th, ta khng th hiu ni thc cht ca ch ngha Mc nu khng c T bn v nhng ti liu gc lin can ti tc gi. c c h thng cn l c theo lch s pht trin ca vn . Bt c vn no cng c ngun gc pht sinh, qu trnh pht trin trong n lin quan n nhiu vn khc v bn thn n cng qua mt qu trnh u tranh phc tp ca mu thun ni ti, i n hnh thi ta thy ngy nay. Ta khng th ch bng lng vi cch hc thuc cc cng thc, quy lut, nguyn l nu trong ti liu, m phi tm hiu thm v ngun gc ca nhng iu ny, hiu con ng m loi ngi tri qua i ti nhng tri thc . Ta hiu thm l tt c vn ha ca loi ngi, tt c tri thc hin nay l mt p s t c qua nhiu kh khn ca nhng vn lin quan ti i sng vt cht v tinh thn ca con ngi. Mun nm chc tin ho lun, hiu bit c hc thuyt tng hp v tin ho hin nay, phi tm hiu theo th t, c nh lun ca Cuvi, bin hnh lun ca Lamc, t bin lun ca vrit v tin ho lun ca cuyn. Khi c dn nhiu t bo mt lc, tt nht l khng phi tm t mi nht c m c t t c nht, ri ln lt c cc t khc theo th t thi gian. Nh vy, i vi mi vic nu trong bo, ta u c th theo di c s tin trin ca n. c c h thng cn la xem xt mi s vt, mi hin tng trong mi tng quan vi xung quanh n, xem xt cc kha cnh ca s vt cng nh cc mt ca hin tng. Theo Lnin, mun hiu thu o mt vn phi nghin cu n tht nhiu ln bn lun thanh ci v n xem xt n trn nhiu mt.

Mun hiu bit k cng v mt loi cy no , tt nhin phi c kin thc v hnh thi hc, phn loi hc, sinh hc v sinh thi hc ca cy, khng nhng ca cy vng ny m cn ca vng khc, khng nhng cy thng ny, nm ny, m cn thng khc, nm khc. Tm li, ta phi bit cu trc v chc nng ca cy trong khng gian v thi gian. Hc c h thng cn l kho hc mt nghnh khoa hc phi bit c cc ngnh c lin quan. Khng th hc nguyn sinh hc m thiu khi nim c bn v ton hc, vt l hc v hoa hc. Khng th gii v sinh hc hc, nu khng c kin thc v ho hc, sinh hc v vt l hc. Trong tnh hnh ca cuc cch mng khoa hc v k thut hin nay, nhiu ngnh khoa hc thnh hnh c tnh cht lin ngnh nh sinh thi hc lin kt kin thc v ng vt, thc vt, th nhng, kh tng V c c nhng lnh vc a ngnh nh k hoch ho v quy hoch lnh th i hi s tham gia ca sinh hc, a hc, kinh t hc, nng hc, dn s hc Yu cu t ra t nay v sau cho ngi khoa hc l gii mt ngnh v bit nhiu ngnh c lin quan. Khoa hc l i lp vi s chuyn mn ho hp. Mt tr tu c tranh bi cho pht minh khoa hc phi c ti a cc kin thc trong nhiu lnh vc, c nhng kin thc xa vi i tng ta quan tm. Cc nh pht minh ln u c vn kin thc ny. Paxt khng th hon thnh bao nhiu cng trnh ln v vi trng hc nu ng ch c vn kin thc nh nhiu nh sinh hc chuyn mn hp hin nay. Hc c h thng l hc phi i i vi hnh, l thuyt phi gn lin vi thc tp. Trong mi qua trnh o to, phi bo m cho s cn i nu trn. Nu coi trng l thuyt hn thc tp, kin thc s khng vng chc v khng th trin khai, coi nh l thuyt, kin thc s nng cn v khng c bn. Khng phi khng co l do m sinh vin ho hc phi thc tp cc x nghip ho cht, Bit cch hc cn l hc c k hoch. Hc c k hoch trc ht l chia gio trnh thnh phn, quy nh thi gian dnh cho mi phn v tm mi cch thanh ton tng phn theo thi gian nh.

Sau phn u phi rut kinh nghim , nu cn, iu chnh thi gian dnh cho cc phn sau thch hp hn. Hc c k hoch cn l nhm tng vn trong thi k nht nh ri t k hoch c sch v, ti liu lin can ti vn . Khi chn vn cng phi theo ng trnh t lgc ca nhn thc, nhm nhng vn d trc v vn kh sau. Khi c ti liu cng phi c t nng ti su, t khi qut n chi tit. Tm hiu v t bo, ta phi chun b cc t liu v hnh thi, cu trc t bo, sinh hc, sinh l hc t bo, bnh l hc t bo Mun hiu v cu trc t bo, ta phi bit cu trc hin vi ca n qua knh hin vi quang hc, ri mi ti cu trc siu hin vi qua knh hin vi in t. Mun hiu sinh hc t bo, ta phi c mt s kin thc v sinh ho cc cht gluxit, lipit, prtt, Bit cch hc cn l bit lu ti th t u tin ca kin thc. Kin thc hin nay nhiu v k, ch ring trong cc lnh vc khoa hc k thut, c sau khong nm nm, li c i mi mt na s lin thc ca con ngi. Kin thc trong sn xut, i sng ngy cng tng vi trnh cng nghip v nng nghip ngy cng hin i, vi hnh thc sinh hot ngy cng phong ph ca mt x hi vn minh. Trong khi , b nh ca no ngi lai c hn. V vy, cc kin thc cn thit nht cho mi ngi phi l kin thc lin can ti nghip v hin hnh. Th d, l nh di truyn hc, anh phi ch trc ht ti cc kin thc mi trong ngnh di truyn trn th gii v nc ta. Sau , nu c iu kin, s m rng hiu bit ti cc lnh vc khc, trc ht, gn ngnh ri sau xa ngnh. Khi lng kin thc ca con ngi c th coi nh mt s vng trn ng tm, vng gia l kin thc v nghip v. S vng nhiu hay t v bn knh cc vng ln hay nh tu hon cnh tng ngi. im trung tm ca vng kin thc phi l phng php lun (phng php t duy, phng php cng tc, phng php nghin cu). Lc ny hn bao gi ht, phng php c vai tr quyt nh trong kt qu cng tc ca tng ngi. Trong tnh hnh kin thc cc loi ngy cng tng theo cp s nhn, nu khng co phng php, khng th x l ng n vn kin thc c, ng dng chng trong thc t. Trc y, ngi ta ni: T tng quyt nh ht thy. Nay ta c th ni: phng php quyt nh ht thy.

Vi s vn kin thc nht nh, phng php ng s dn ti thnh cng. Khi lng kin thc tuy nhiu nu thiu phng, cng thnh v dng. Mt hm. Anxtanh gp mt ngi bn phn nn cha tm c ngi gip vic nh mun v cha t yu cu ra. ng hi yu cu g, th c tr li: Ch cn gi p mt s cu hi nh Nu c cch Sicag bao nhiu Kilmt? Thp khng g lm bng cht g? Anxtanh phn i ngay: ch c k in r mi vi u hc thuc tt c nhng th ny. Theo ng, ch cn ngi gip vic lm vic c phng php, th l h s vt mi kh khn trn con ng khoa hc. Hin nay, khng t ngi cha c y kin thc v phng php, v vy cng vic thng khng kt qu. Ngi no thnh cng trong mt s vic l do anh ta p dng phng php lun mt cch khng t gic, tc rt kinh nghim dn trong hot ng. Nhng kinh nghim khng phi vn nng nh nguyn l, quy lut. Chng c th ng trong trng hp ny v sai trong trng hp tng t. Trong thin nhin, khng c hai hin tng no li ging in nhau. Phi chng nn c bi hc v phng php lun i cng cc trng ph thng v phng php lun chuyn ngnh cc trng i hc? Bit cch hc cn l thng xuyn n tp v hch ton kin thc. Khi c cc ti liu kinh in hay nghin cu cc vn tng i phc tp, Lnin chu kh c i c li ti liu nhiu ln. Theo ng, ch c mong rng ch qua mt ln ni chuyn ngn l c th hiu r mt vn , phi ghi cc ch cha hiu, cha r, ngm ngh nhiu ln, sau li tip tc tm hiu thm trong cc bi ging hay qua mn m. Kin thc li nhng hnh nh trong no b gy nhng bin i ho hc ca t bo thn kinh. Nhng bin i ny khng phi bin mt. V l , mun duy tr kin thc phi thng xuyn n tp. Nu khng, vi thi gian, hnh nh kin thc s phai m dn v kin thc s ri rng dn ri cui cng mt hn. iu ny lai cng r vi nhng kin thc khng lin can trc tip ti i sng hng ngy. n tp gip cho vic c nh k c. Cng hay k chuyn cho ngi khc nghe, cng d nh cu chuyn. Nu hai ln k cch xa nhau vi gi hoc 24 gi th cng tt, v k c c thi gian chn mi. Hc bi bui ti cha thuc, ti sng hc li, s thuc chng hn. Chng ta cng nn tp thi quen hch ton kin thc khng ch hng nm m bng thng, thm ch hng ngy. Sau mt ngy, mt ngy, mt tun, ta

t hi xem c thm c kin thc g mi l. iu ny s gip ta nh gi c s tin b ca tr tu. S tch lu kin thc s lm ny sinh vn mi i hi phi suy ngh v gii php. Trong qu trnh gii quyt vn nay, r ny sinh vn khc. C nh th, cc kin thc s nhn ln. Qu trnh tch lu kin thc ti mc no s lm ny sinh nhng nim mi, m la ca nhng sng tc pht minh. Khng ai c th sng to vi b c trng rng. Bit cch hc cn l bit tranh lun. Hng ngn nm b thc h phong kin chi phi, mi chng ta khng t nhiu, u mang nng u c gio l, qu m tn sch v. Ta d dng chp nhn nhng s kin trong sch, v qu tin vo nhng nim c sn trong u. Trc mt hin tng mi l, ta c tm trong k c hay trong sch v mt gii php c sn v khi thy gii thch khng kt qu th li nghi ng v thc cht ca hin tng. Hiu rng im ca mnh khng phi l duy nht ng l iu rt kh i vi u c gio l. H khng chp nhn s tho lun v thch p t kin ca mnh cho ngi tranh lun v thch p t kin ca mnh cho ngi tranh lun. Mun sa cha u c gio l, phi tp tranh lun v s kin c trong sch, tranh lun v nim ca ngi khc, t rn luyn mt kh nng khc qu hn, tc l tranh lun vi bn thn. Bit tranh lun vi chnh mnh l du hiu ca mt trnh tr tu cao. Chn l tuyt i rt tro tr, c th phn li ta. V vy phi hc cch x l cc nim tuyt i lc cn nh trng. Nu khng, sm hay mun, ta s phi ng u vi mt tnh hnh m mt s kin hin nhin nht li mu thun vi cng thc hc v ph nh n. 2 cng vi 2 l 4. y l mt chn l tuyt i. ng , nu ta cng 2 ci que hay hai tri cyCn nu ta cng 2 git nc th sao, thnh mt git hay nhiu git? Nh vt l hc khi lm th nghim, gp mt hin tng bt ng cha gp bao gi, khng ph hp vi tnh ton c sn. Anh ta phi nghin cu thm hin tng ny iu chnh lai tnh ton, ch khng c coi cng thc nh mt chn l khoa hc, sn sng b qua hin tng bt ng, khng ph hp vi cng thc. Anh phi phn tch mu thun gia hin tng v cng thc v cho rng sai lm l cng thc v cng thc khng ng dng cho trng hp ny. Nu khng quen bin lun vi bn thn, th thng qu cu n vo cng thc tru tng v lun lun mu thun vi thc t. Lc , ta s phn vn gia chn l thc mt cch tru tng v tnh phong ph c th ca i sng v khng thy ng i. Hoc ta s phn nn v thc t sinh ng

pht trin mu thun vi gio l hc v nhm mt lm ng cc s vic khng ph hp vi s c sn trong c. Mi chng ta phi hc cch s dng cc kin thc xt on cc mu thun trong thc t. Hy lm quen vic nm thc t khi qut trong qu trnh pht sinh ca n iu chnh hay b sung vn kin thc ca mnh v l, theo li vn ho Gt, mi l thuyt u mt mu xm cn cy i mi mi xanh ti. Hin nay, thiu st trong phng php t hc ca ngi thanh nin th hin nhiu mt. Hc thiu h thng, ch cn c vo c mt cun sch gio khoa khng tham kho ti liu c lin quan. Chn bi ma hc i ph vi thi c. Hc thuc lng khng suy ngh, khng t li vn . Tt c cch t hc khng khoa hc trn y, dn ti hu qu l kin thc khng vng bn, khng cn li ngi hc bao nhiu sau khi ra trng, v iu quan trng l khng rn cho ngi hc u c suy lun, mt b phn quan trng ca tr tu. Trong cc dng thng tin, c c tc tng i nhanh khong 250 t mt pht, ch km c suy ngh vi tc 500 t mt pht. Tuy nhin, so vi tc pht trin ca cch mng khoa hc k thut hin gi, tc 250 t ca mt ngi c trnh hc vn trung bnh khng cn hp thi na. Cn tp luyn lm sao nng cao tc ln gp i, gp ba mi bo m c vic theo di thi s trong nghip v ca mnh. Hin nay, nc Cng ho Dn ch c thnh lp mt hc vin hun luyn tc c cho con ngi. Sau su tun, hc vin c th t tc t nht 500 t mt pht. C nh gio dc hc gii thiu mt phng php rn luyn cch c sch nm vng c nim v c li vn, nu ta mun, ca tc phm. c mt chng ngn trc; c chm chp, va c va hnh dung nhng nim trong sch thnh hnh nh, cha ch ti li vn. Khi c ht chng, hy th gii thch cho mt ngi nghe tng tng lm cho ngi hiu. Tin hng vic ny trong khong 15 pht. Nu mun rn luyn c cu vn, c li chng , ln ny ch ti li vn. Xong ri, gp sch li v theo di ci hnh nh gi ra trong c, vit li ni dung chng , sa cha cc li chnh t v vn phm. Hy lp li khong 10 ln ti lc ta vit c ging nh tc gi.

4. Thc tp Khng bao gi nhn s kin mt cch hi ht. ng bin mnh thnh ngi lu tr s kin. Hy i su vo d kin Thc tp l hnh thc hc tp khng th thiu cc trng, nht l trng i hc. Thc tp c th tin hnh phng th nghim, trn thc a, hay cc c s nghin cu, sn xut Thc tp nhm mc ch rn luyn thao tc k thut nhm cng c v kim tra kin thc l thuyt hc v tp dt ng dng kin thc khoa hc trong thc t. trng i hc tng hp, ngi ta thng chia ba loi thc tp kim nghim kin thc v thc tp sn xut l th ng dng kin thc trong thc t. Nhng tu trung, loi thc tp no cng gm hai qu trnh, quan st v th nghim, quan st l nhn mt cch ch v hn na ch c nh hng. Nhn tht d m quan st tht kh v phi tp luyn. C nh khoa hc ni: mun hc nhn mt s vt phi tp luyn hng nm. Trc ht, quan st phi bit chn lc theo yu cu ca ch . i vi cng s vt, nu yu cu ch khc nhau th mt quan st cng khc. Th d, trong thc tp v sinh thi hc thc vt, ta phi nhn khu rng l mt qun x thc vt, ch khng nhn rng l mt tp hp 10.000 loi cy khc nhau, nh trong thc tp v phn loi thc vt. Hn na quan st thc hin bng gic quan ca con ngi, nn c phn hn ch nht nh, phn tch ca gic quan mi ngi mi khc. V th, phi quan st nhiu ln v mi i tng phi c quan st bi nhiu ngi. C nh vy, nhn xt v s vt mi tng phn chnh xc. Th d, trong thc tp v ng vt hc, khi gii phu con vt, ta phi tham kho thm mu vt ca ngi bn cnh v t mnh cng phi gii phu nhiu mu vt so snh. Nhng chi tit gii phu lp li nhiu ln mi c tin cy ng k. Th nghim l tc ng vo s vt hin tng v theo di s bin i tng ng ca chng. Th d, b giy qu xanh vo dung dch axt thy giy bin mu . Nhng th nghim no cng khng dng ch nh tnh m u tin ti ch nh lng. Ngi ta khng bng lng vi vic kim tra dung dch xem c axit hay khng, m cn c lng axt ca n bng khi nim PH. Nh vy, kt qu th nghim mi c ngha. Ni ti axit ca dung dch, phi lm th nghim xc nh PH ca n l 6,5 hay 4,

V th, thc cht ni dung ca th nghim l cn, o, ong, m, tc l c tnh i lng ca tnh cht i tng nghin cu. Lm th nghim cng phi lp li nhiu ln v bi nhiu ngi. Tuy nhin cng i tng nhng iu kin th nghim trong thi gian v khng gian khng phi hon ton in nhau. Th d, trong thc tp sinh l hc ng vt, xc nh thnh phn huyt cu ca mu cng phi tin hnh vi ln. Nhn sai ng chia , m sai trong kinh hin vi khng phi him. Tng s ln th nghim s lm gim sai s trong vic ny. Ngoi ra, thao tc thi nghim phi cn thn, t m, chnh xc. S vt, hin tng trong t nhin khng phi bn vng m bin i tnh cht tng gi tng pht. C bin i ta nhn thy bng gic quan thng, c bin i t nh ti mc gic quan bnh thng khng cm thy. Th d, ta c th nhn bit thay i nhit v m khng kh, t ma ny sang ma khc, nhng khng d dng nhn bit bin i trong mt ngy, nu khng c nhit k v m k. Trong thc tp gii phu ng vt, ch mt nht dao hay nht ko a qu tay cng c th lm t dy thn kinh hay hu hch thn kinh ca con vt. C nhng phn ng ho hc, ch cn tng thm vi git thuc th l bin i tnh cht. V vy, khi lm th nghim phi theo ng li ch dn. Trong khi m phi rt cn thn, t m c th tin chc rng mnh khng m sai, o sai v phi ghi s liu vo s mt cch trung thc khng th bt. C nh khoc hc ni: Tnh chnh xc ca con s l linh hn thc s ca khoa hc. Trong c quan st v th nghim phi tp trung ch vo s vt v hin tng. S vt v hin tng trong t nhin khng phi bt bin m thay i rt nhanh. Nhiu mt ca hin tng ch thong qua, nu khong tp trung ch , ta s khng nhn bit. Tp trung ch s gip ta ghi c nhng mt ca s vt khng thy r, nhng mt ca hin tng gn nh khng ng k i vi con ngi bnh thng nhng li c ngha quan trng i vi khoa hc. T xa ti nay, bit bao ngi lm tht ch n nhng khng pht hin c iu g l. Phi i ti nh sinh l hc Ganvani. V quan tm ti sc kho ca b v m, ng t lm tht ch ly i nu cho cho ngi bnh. Vi thao tc cn thn ca nh gii phu hc, vi s tp trung ch vo cng vic, ng pht hin ra hin tng in sinh hc (hin tng Ganvani) ni ting trong sinh l hc.

Cng vic chun b tiu bn thc tp phi c ch c bit, theo ng quy trnh k thut. Khng coi trng iu ny, tiu chun s khng phn nh ng trng th khch quan, dn ti sai lm trong quan st. Th d, nhiu tiu bn hin vi c hnh gi to, do cch thc nhum tiu bn khng chu o, lm ngu nghin cu c nhn xt sai lch v cu to i tng. Khi v cc tiu bn thc tp vo giy, phi trung thc, phn nh ng tnh trng tiu bn. Tiu bn mu v hnh v mu ch c tnh cht tham kho. Ch yu phi so snh tiu bn mnh lm vi tiu bn mu v hnh v mu, tm im ging nhau v im sai khc nhau, suy ngh tm nguyn nhn ca s sau khc do k thut hay do c trng ca tiu bn Chnh bng cch ny, i khi ta s pht hin nhng chi tit bt ng, nhng kin thc mi, nhng t nht cng rt kinh nghim c v k thut chun b tiu bn ca bn thn. Chun b tt, theo ng quy trnh, tiu bn s r rng, d quan st. Khi lm thc tp, dng c, ho cht phi sp xp c th t nht nh, khi cn ti th g, khng mt th gi tm kim. Gc lm thc tp phi sch s, v sinh. iu ny s gp phn bi dng u c minh bch ca ngi tr tui. Khng th no sng to vi mt b no ln xn, lum thum. Hin nay, trong thc tp phng th nghim hay trn thc a, nhiu sinh vin cn c tnh qua loa, i khi, khng tp trung ch vo cng vic, t khu chun b i tng quan st, th nghim ti khu vit thu hoch. Khng t ngi ngi vic, hoc qu ch quan, khng mun lp li quan st v th nghim nhiu ln. Kt qu l s liu thu c khng c tin cy ng k. Gi tr ca cc kin thc gim hn. Chng khng nhng khng cho ta nhng hiu bit chc chn, khng gip ta pht hin nhng kin thc mi, m cn dn ti tc phong tu tin, lm u, hon ton xa l vi ngi lao ng c trch nhim. Tnh cn thn, t m, chnh xc, kh nng tp trung ch khng phi bm sinh m phi c rn luyn t tui th u. Cha m v thy gio c tc dng quan trng trong vic rn luyn ny. Giao cho cc chu vic g, phi hng dn thao tc t m v theo di st vic thc hin. Nu gt bt ch, hy ch gt cn thn nh ngi ho cng lnh ngh. Nu ng v, hy ch ng buc nh mt th ng sch chuyn nghip.

Mt nh gio dc hc, c nu mt phng php rn luyn kh nng tp trung ch nh sau: Hy cm mt bng hoa, quan st khong 5 pht ri m t n mt cch y , khng nhn li n. Mun th, ta cm bng hoa, ngm n v tp trung ch vo cc chi tit. Ta ch ti hnh dng cnh hoa, i hoa, nhy hoa, mu sc, hng thm trong khi tp trung quan st cc b phn ca hoa, khng ai c th lm phn tn s ch ny. Nh vy, ch trong 5 pht, ta tp trung ton b tr tu vo i tng quan st. Cch thc tp trung vo mt nim, mt quyt nh, mt phn on, mt cng thc cng nh vy. Ta s suy ngh v mi vn di tt c phng din. ngh no hin ra trong c m khng lin can trc tip ti nim chnh, s c gt b tc khc. 5. Lm bi, vit bo co Ngi vit cng d dng, ngi c cng kh khn Lm bi, vit bo co l mt hnh thc thng tin. Hnh thc thng tin ny, mc n gin l lm bi tp, bi thi, mc phc tp l vit bo co khoa hc lun vn tt nghip. Vit mt cch khoa hc l vit th no truyn tin mt cch ngn gn, y v chnh xc. Lm bi l mt cch tr li v mt vn khoa hc, qua ngi hc cung cp thng tin cho ngi thy chng t mnh hiu bit v nm c vn . Lm bi mt cch khoa hc l hiu c ca ngi cn tin (tc ng thy) v cung cp tin tho mn yu cu. Khi cm bt vit bi, ta phi ngh ngay ai s c v ngi c cn bit iu g? C nh vy, ni dung bi vit s khng tha, khng thiu. Lm bi nn dng s , mi khi c th, biu din cu trc hoc chc nng ca s vt v hin tng. Th d, trong sinh hc, nu biu din qua trnh sinh tng hp Protein trong t bo hay chui xon kp ca axit nucleic bng s , ngi c d nhn thc hn. Bi vit phi r rng, sch s, trnh vit tt. iu ny th hin mt u c minh bch v tnh thn trng ngi c. c bit, cch vit tt ch dng cho ring mnh v ch ring mnh c.

Vit bo co l cch thng tin phc tp hn, v y l phi trnh by mt h thng kin thc sp xp th no th hin tnh lgic ca qu trnh su tm kin thc. Trc ht phi t vn , ri ti phng php gii quyt vn , ti cc s kin thu nhn c qua quan st v thc nghim, sau ht ti cc kt lun rt ra t cc s kin ny, tc cc kin thc khoa hc mi. C nhiu kiu bo co, nh bo co tnh hnh, bo co cng tc, bo co khoa hc, bo co thc tpTu trung, c th chia hai loi: Bo co hnh chnh nhm mc ch l thng tin v cng vic lm v kt qu t c v bo co khoa hc l thn bo v qu trnh v kt qu ca vic gii quyt mt vn khoa hc. Th d, mi on cng tc iu tra c bn, sau t kho st u c hai loi bo co: Bo co hnh chnh nu t chc ca on, thi gian v a im iu tra, kt qu s b iu tra, v bo co khoa hc gm cc s liu khoa hc thu c ti hin trng v nhng kt lun khoa hc rt t cc s liu . Ni dung bo co hnh chnh phi p ng yu cu ca ngi qun l mun bit qa trnh v kt qu s b hot ng ca on. Ni dung ca bo co khoa hc phi p ng yu cu ca cc ng nghip trong ngnh, nu cn, c th lp li quan st hoc th nghim kim tra kt lun ca tc gi. Vit bi hay bo co phi lu tm c bit ti cc con s. C th ni, con s l linh hn ca mi bo co. Bo co ch c gi tr khi n th hin r tnh nh lng vi cc con s chnh xc. Cc bo co cng phi s dng hnh v, nh, bng sp xp c h thng cc i lng. Bo co thiu con s gim mt hai phn ba gi tr. Vit bi hay bo co cng cn phi lu ti t liu trch dn. Bo co u phi s dng cc t liu c lin quan, t liu trc y, hin nay, trong nc v ngoi nc. Phi nu r xut x ca t liu ngi c bo co c th thm tra d dng nu cn. Phi phn bit r t liu ly t ming ngi, t liu ly t bn tho hay ly t thng bo, in rn hay in typ Mun vit khong 20 trang v php ch lao ng Anh, Mc tham kho ton b pho sch xanh gm tt c bo co ca U ban iu tra v kim tra cc nh my Anh v Iclan. Mc khng mun cho nhng ngi s dng ti liu ca mnh phi bn khon v t liu ny hay t liu n, m hon ton c th tin tng rng y l tt c t liu loi ngi c trong lnh vc .

Vit bi hay bo co u phi dng cu vn ngn gn v cc t ng n t mc ch thng tin. Cu ngn gn gip cch din t r rng; t ng n, gip cch truyn tin chnh xc. Trong vn hc, ngi ta ni vn l ngi, nhng trong khoa hc, vn l b no, l tr tu. Vn cu k rm ri th hin t duy phc tp, khng sng sa; vn ngho nn, th thin th hin t duy n gin, m h. Ngi vit nn lu l iu ngi c thng nh nht trong bi vit l li vn ch khng phi vn. V vy, bi vit no cng phi c li v vit li nhiu ln. Mun ngi c bi vit ca ta d dng, phi gia cng nhiu trong khi vt. Phng Ty c cu: Vit d dng bao nhiu, c kh khn by nhiu. Phng ng cng c cu: Vn hay l vn kho c ch thy ch khng thy li, cn vn d l vn ch thy li ch khng thy . Vit l hot ng t duy gian kh. Vit kho hn ni. Tc truyn tin chm hn. Vit ch c 50 t mt pht, cn ni t ti 150 t mt pht. V vy khi lng tin t hn. Khi ni vi ngi khc, ta thy ngay anh ta hiu hay khng qua cp mt hay qua cu hi t ra. Vit khng c th li , cho nn rn luyn tn cng phu hn. Nhng lao ng ny li c n b ch, vit li du n rng ri hn v lu bn hn cu ni. Hin nay, bi vit hay bo co cn c mt s nhc im sau: Cu vn di, rm ra, th hin nhiu nim ln xn, lp i lp li khng c trt t. T dng cn tu tin, thiu chnh xc, i lc cn li chnh t. Ton b bo co cn di. Vi cuc cch mng khoa hc ngy cng nhiu, nn tp ch khoa hc no cng phi hn ch s trang ca bi vit. Bi vit cng ngn cng c trin vng ra mt ngi c nhanh. Mt s bo co cn coi thng xut x ca t liu. Khng ghi r rng ngun t liu nn vic thm tra kh khn, thm ch b hn xut x ca t liu lm ngi c khng thy u l t liu ca bn thn tc gi, u l ca ngi khc. C bo co khng mang tn ngi vit nn ngi c mun tm hiu chi tit khng bit hi au hoc c tn ngi nhng khng c a ch. Nhiu bo co cn thin v nh tnh, rt t con s c th. Trong kt lun, ch c nu chung chung c bn l tt, ni chung l tt. Ngi c khng th nm hin tng mt cch chnh xc, d hiu sai v hin tng. Bo co nh tnh nh vy khng ng m cng chng bao gi sai, khng gip g cho vic cung cp kin thc mi.

Ngoi ra, nhiu cn b khoa hc tr tui khng bit cc th thc ca tng loi bo co. Mi loi bo co, bo co hnh chnh v bo co khoa hc u c th thc nhn nh. Th thc ny thng c ghi trang cht ca mi tp ch khoa hc. Ngi cn b khoa hc tr tui phi tm hiu th thc qua trc tip vi cc ng nghip c kinh nghim hoc t tm trn cc bo co ca cc nh bc hc cung ngnh. Mun rn luyn vn phong, phi c cc tc phm vn hc v c tc phm khoa hc. Nhiu tc phm khoa hc c li vn khc chit, sng sa, ngn gn. Phi tp c nhiu cc cng trnh khoa hc, v hc dn cc cch din t tt nht v cc s kin in hnh. Th d, trong sinh hc, tm c cun ngun gc loi vt ca cuyn, trong sinh l hc ng vt, tm c cun nhp mn y hc thc nghim ca Clt Becna. 6. Thuyt trnh "C quan nim mch lc, trnh by s r rng y l hnh thc truyn tin ph bin ca sinh vin. mc thp nht l thi vn p v mc cao l bo v lun vn tt nghip, cn thng l trnh by mt vn khoa hc trong xmine. S truyn khn nim bao gi cng thiu st, d trong hon cnh thun li. Ni kh hn vit, chnh im ny. nim vit ra, ngi c c th xem i xem li, cn nu ni, ngi nghe ch c thng tin mt ln v th khi lng tin lt nhiu. Ngi nghe ch c thng tin mt ln v th khi lng tin lt nhiu. Ngi ta th nghim thy khong mt na s nim tru tng trong mt on vit b lt qua tai ngi nghe. Nhiu ngi tng ni d dng hn vit. Tht ra y cng l hot ng t duy khng t phn vt v. nu vit ch i hi s lm vic ch ng ca b no v hot ng th ng ca bn tay, ni i hi hot ng tng hp hn; khi ni, ming phi ch ng lm vic, mt phi ch ng nhn dn bi v bao qut ngi nghe. C tp luyn mi kt hp c tt cc kh nng ny. Li ni cng phn nh t duy con ngi. Phng Ty c cu: C quan nim mch lc, trnh by s r rng. Ni nng minh bch l biu hin ca mt u c khng trt t. Ni nng ba hoa l biu hin mt t duy nng cn. V vy phi tp ni cho r rng, khc chit.

Yu cu ca mi bi ni l lm sao trong mt thi gian nht nh, cung cp tin theo ca ngi thuyt trnh. Mun th phi lu cch din t hp dn ngi nghe. Ngi nghe c ch , khong mt na s nim mi lt vo tai h. Cn nu h khng ch , ngi ging nht nh khng t yu cu truyn tin. Khong 8 phn mi nim lt tai thnh gi. Ngi thuyt trnh s dng nhng cng thc c sn, ni thao thao bt tuyt nh dng sng tri gia hai b ct tri, ch l mt kch s v duyn v anh ta thiu ci quan trng nht, m kin thc khng b p ni l tm hn. Ngi thuyt minh phi l ngi bit suy ngh khi ni, va ni va suy ngh, va suy ngh va ni. Khi buc thnh gi phi suy ngh theo mnh. Ngi nghe s phn ng v nim ny hay nim n, tn thnh hay khng lun im nay hay lun im khc. Tm li, ngi thuyt trnh khng ch ci li lm vic m phi buc b no v qu tim cng hot ng. V vy, mt gi thuyt trnh mun c hiu qu phi l mt gi lao ng cc nhc. Trnh t cc nim c tm quan trng hng u. Ngh thut ni hay ti u cng khng b p ni cho ni dung qu d ca bi ni. Ngi nghe, theo lgic thng thng, nhn thc t d ti kh, t nng ti t su, t c th ti tru tng. Ngi ni, khi chun b dn bi, cng phi theo lgic v suy ngh k v thi gian dnh cho tng phn, tng . Nu tr nh ca bn thuc loi trung bnh, phi ghi sn trnh t nim ln giy v da vo m trnh by. Khng bao gi nn pht biu ng khu, t s ln xn v lp li khng cn thit. Phi chun b k trc khi ni: Ni cho ai nghe, ni cu g, khi no, u, tai sao lai ni, ni th no, trnh t ni ra sao? Vic chun b ny th hin s thn trng ca ngi ni v s thn trng ca ngi nghe v nh th d thnh cng. Khi thuyt trnh mt vn , cng phi tp trung ch vo ch . Nh vy, ta cng t ch trong trnh by v buc ngi nghe cng phi t ch trong tip thu. Ngi ni phi lun kim tra v t iu chnh. Phi ch ng kim tra cc nim khi ni. Lun lun bm vo cc im thit yu, khng pht trin ch qu xa n ni mt hng. Nu thy mt hng, phi dng li kp thi.

Ngi ni nn thng xuyn theo di phn ng ngi nghe. Qua cp mt thnh gi, ta bit ngay l h hiu hay khng, nu cn th din gii chm hn. C th iu chnh thi gian chi tit ca tng phn nhng phi c gng kt thc ng gi. Ni vi tc va phi ta kp suy ngh trong khi ni v ngi nghe kp tip thu. Ni chm qu, ngi nghe st rut, chng chn. Cn ni nhanh qu, ngi nghe b st nhiu nim. Nm vng thi gian trnh by l mt vic kh, nhng y l mt biu hin tn trng thnh gi. Hi ng chm lun vn coi rt trng im ny. Trong lc ni, mun gy n tng su sc cho ngi nghe, nn s dng minh ho (hnh, bng, th, hin vt). Ngi ta th nghim thy, va ni va gii thiu minh ho, n tng li cho ngi nghe bn hn. Nu ch ni khng, ngi nghe sau 3 gi ch cn nh 70 phn trm nim v sau 3 ngy ch cn nh 10 phn trm. Nu ch gii thiu minh ho khng, sau 3 gi cn 72 phn trm v sau 3 ngy cn 20 phn trm. Cn nu kt hp trnh by vi minh ho th, sau 3 gi cn 85 phn trm v sau 3 ngy cn ti 65 phn trm nim. Hin nay, khng t bui thuyt trnh km kt qu. Ngi ni c ni, ngi nghe khng hoc lm vic ring, Phn nhiu do ngi ni chun b khng k v khi ni it quan tm ti ngi nghe. Nhng thiu st ph bin ca ngi ni l: mt kh nhiu thi gian nhp ; din gii qu dng di hoc lp li nhiu ln khng cn thit; pht trin tu tin hng i qu xa ch , ko di thi gian quy nh. Thiu st cui cng c l ph bin nht. V th, mt kinh nghim tt i vi ngi chun b lun vn tt nghip l, trc khi bo v, tp trnh by th nh vi ng h cnh. Ngi ta k truyn, thi c Hy Lp, c ng mxten ni ting l nh hng bin nht nhng t ngi bit s luyn tp kin tr ca ng, Bm sinh, ng c ging ni nh, hi th ngn v c p ng. ng t k hoch: b cui vo mm tp ni cho khc trit; gia b bin, tp ni to t ting sng v; va tro ni va ni cha chng on hi; tp ni trc gng sa cha iu b; gt gia cu vn k cng c i c li ti khi thuc lng. V ng thnh cng rc r. ph thng, ta c th rn luyn kh nng ny trong cc bi k chuyn, cc bui thuyt trnh v cc chng ca mn hc trong nhm, t. i hc, c th tp luyn phong cch thuyt trnh trong cc bui ph bin khoa hc, trong cc Xmine ca hi khoa hc, ca t b mn.

Chng4.Vic tnh cn thit cho cng tc khoa hc

"C th nh bc hc cng ch l mt a tr, duy tr thnh cng ngi ta khng r bng cch no - tnh t m v kh nng ngc nhin lc tui th, ng thi rn luyn tnh k lut, lng kin nhn, ngh lc ca ngi ln tui, cn thit cho mi thnh cng. Mun i vo khoa hc, ta phi nhn thc c tnh cht ca lao ng nghin cu khoa hc. Cng nh nh sn bn i tm th, nh khoa hc cng i sn s kin. Ngi i sn phi c u c quan st pht hin du chn th, phi kin tr rnh th ra n, phi c tr nh lc ng trong rng rm, phi nhanh nhn n sng kp thi. Mun sn c nhiu s kin, nh khoa hc cng phi c nhng c tnh nh th. Nhng ngi sn th, sau khi bn c th, coi nh thnh cng, cn ngi khoa hc vi mt m s kin sn c, li bc sang mt giai on khc. Anh ta phi suy ngh trn m s kin , tm mi lin quan gia chng pht trin nhng quy lut trong t nhin. Cng vic ny i hi mt tr tng tng phong ph. Ngi no mun i vo con ng khoa hc phi c mt s c tnh sau y: 1. 2. 3. 4. 5. 6. c quan st Tr nh nhanh, bn Tnh t m tm hiu Tr tng tng phong ph Ngh lc kin tr Nng khiu

1. c quan st "Mun tr thnh bc hc, phi bit nhn mi ci xy ra trc mt. y l iu rt kh. Mun hc nhn s vt g, phi tp luyn lu di. Khoa hc l mt b phn sn xut ca hot ng con ngi, l th hn c v ng thi cng kh khn hn c.

Pht minh khoa hc thnh hnh do trc gic gn nh trong tim thc, nhng phi c chun b bng mt qu trnh lu di v quan st v th nghim. Hot ng u tin ca ngi nghin cu l quan st hin tng. Mun quan st ng n, ngi nghin cu phi nhy cm, tc c gic quan nhy bn nhn bit ngay hin tng v nhiu hin tng t nhin rt t nh hoc tip din qu nhanh. V th, iu kin u tin ca nh khoa hc thc nghim l mt phi tinh, mi tai phi thnh. Ngi ic r rng khng th nghin cu c m nhc. Tnh nhy cm cng cha , cn phi c c quan st. C c quan st tc l bit tp trung ch v c kh nng nhn thc r rng cc s kin v ngha ca chng, trong ny c nhng s kin dng nh v ngha i vi con ngi bnh thng. Ngi ta k rng Galil lc nh i l nh th, ch chm phi chm n lm n u a. Anh lu thy thi gian dao ng khng thay i, cn c vo mch p tay ca anh (lc ny cha c pht minh ra ng h). V nh, anh tip tc lm th nghim, ly ch buc vo mi th, cha kho, l mc, hn ,v o thi gian dao ng, anh rt c my kt lun: 1. Cc vt nng nh khc nhau s lc cng nhp nu cc ch di bng nhau. 2. S ln dao ng trong thi gian nht nh s tu thuc vo di ca ch. 3. Bin ca dao ng gim dn nhng thi gian ca dao ng hnh nh khng i. T bao i, nhiu ngi i l nh th Pis nc cng ch coi hin tng u a ca chm n l bnh thng. Phi i ti Galil vi c quan st c bit, mi nhn thy ci c bit trong hin tng bnh thng . Ai cng c th nhn, nghe, s m, nhng qu t ngi c c quan st. Nhng ngi ny nhn long thong theo kiu ci nga xem hoa hoc tri li ch nhn hin tng vi nh kin c sn. Vi cch nhn nh vy, h d dng b qua nhiu s kin tng nh bnh thng, ta nh bao ngi i l nh th trc thi Galil, hoc i ti ng nhn hin tng, d i ti bin lun sai lm nh trong th d sau.

Trong lch s sinh hc, c mt thi khi xng mt hc thuyt v pht sinh t bo vn c th thnh hnh t cht sng khng phi t bo. Tc gi ny da trn lun im ca Enghen cht sng bt ngun t cht khng khng sng, suy din: nu cht sng bt ngun t cht khng sng, suy din: Nu cht sng c th pht sinh t cht khng sng, t bo cng c th pht sinh t cht khng sng, t bo cng c th pht sinh t cht khng sng, t bo cng c th pht sinh t cht sng phi t bo. Nhng tc gi khng ngh ti s kin l cht sng ny sinh t cht khng sng trong nhng iu kin rt c bit ca tri t trc kia hin nay khng cn. S hnh thnh t bo t cht sng khng phi t bo chc cng khng thot ly c iu kin lch s . minh chng cho gi thit, tc gi cn c vo quan st s pht trin ca trng g, thy trong lng trng ang phn ho thnh hnh nhng vt th trng ang phn ho c thnh hnh nhng vt th hnh cu, c ci c nhn ging nh t bo. V cng da vo th nghim nghin thu tc ph hu cu trc t bo ca n, trong nc thu tc s thy thnh hnh vt th ging t bo. Sau ny, khoa hc c kim tra li th thy cc t bo ch l nhng hnh gi to do thuc nhum tiu bn gy nn. Ton b hc thuyt ph sn. C c quan st cn l bit tp trung ch ta mi c th pht hin c nhiu chi tit th v bt ng. Trong mt bi thc tp v m ch, mt sinh vin pht hin ra nhiu i m trng hai bn ct sng con vt. c im ny khng thy hnh v mu v cng khng thy thy gio ni ti. Sau khi tm hiu, anh ta bit thm l y l nhng khi d tr can xi ca ch. Trong mt cuc du lm sinh hc, c sinh vin quan st cch th bng thm ming ca ch. Trong sch gio khao, ch nu ng tc th l h thm ming ht xy v nng thm ming tng xy vo phi. Anh quan st k, th thy ng tc nng h thm ming tip din rt nhanh ti chc ln tch xy trong ming, ti khi c khi xy ng k trong , mi c ng tc nng mnh thm ming y xy qua thanh qun. Anh pht hin chi tit ca ng tc th ca ch khng nu trong bi ging. Kin thc ny khng c c trong sch gio khoa. Tnh nhy cm bm sinh, nhng c quan st i hi rn luyn. Thy gio khoa hc c tc dng quan trng trong vic rn luyn ny. Phi gi cho sinh vin tm ti thm trong cc bui thc tp. Phi gip sinh vin tp

nhn thc ngha ca hin tng thng thng trong cc quan st, th nghim. Nh sinh l hc Paplp ni vi cc mn : Trong khi nghin cu, th nghim, quan st, cc bn khng nn bao gi nhn s kin mt cch hi ht. ng bin mnh thnh ngi lu tr s kin. Hy i su vo b mt v ngun gc ca chng. Hy kin nhn tm ra quy lut chi phi chng. 2. Tr nh nhanh, bn Tr nh l ci i dng, chng ta bi trn ti tng lai ca mnh Tri nh l kh nng gi c tnh trng ca thc qua, khi cn ti, gi n ln, xc nh c n trong thi gian v khng gian trc kia. thc qua gi l k c, gm nhng cm gic hnh nh, m thanh ghi no trong qu kh. Tr nh l mt thuc tnh bm sinh bo m cho s sinh tn ca loi vt. Chim th u nh ng i kim n, ng v t. Tr em cng nh ng i chi, ng v nh. Khng c tr nh, i sng sinh hot s gim mt nhiu kinh nghim ca d vng hng hnh ng cho tng lai. Tr em nh b bng v la, sau ny khng dm th tay vo ngn nn ang chy. Mt nh trit hc c ni: S nhn trc l mt tr nh tr ngc. Khng c tr nh, s khng c i sng tr tu: Nhn thc, tng tng, lp lun v l phi. Tr thng minh cng phong ph v linh hot nu tr nh cng phong ph v c rn luyn tt. Yu cu v tr nh i vi ngi nghin cu cao hn ngi lao ng khc. Nh khoa hc phi lun lun lin h cc s kin v tm cch ni chng vi nhau, nn buc phi c tr nh nhanh ghi c nhiu s kin xy ra trong thi gian ngn. Mt khc, cng phi c tr nh bn v phi thng xuyn lin h so snh s kin mi vi s kin c. Trong cuc du lm, i quan st mt khu rng nguyn sinh ta phi nhn bit nhanh chng cc loi cy in hnh, v sau li lin h vi cuc du lm trc kia trong mt khu rng th sinh, thy cc im ging nhau v im sai khc. Tr nh nhanh phn no c tnh bm sinh v tu thuc tnh nhy cm ca t bo thn kinh. Ngi ta k chuyn tin s L Quy n, hi cn nh, c bi vn bia b sng trong lc thu triu ln, v c th c li khng sai mt ch, khi nc che lp bia.

Nh ton hc L.Oile c mt tr nh k diu. Trong mt m mt ng, ng tnh nhm trong c lu tha su ca mt trm s u v rt lu v sau, ng vn cn nh kt qu tm c. Nh ton hc Gaus ni danh l mt cun sch im lng khng c tn sch; ng lm tnh khng bao gi nhm mc d tnh c phc tp th no. Tuy nhin vn c th tng tc bng cch tp luyn. Thng thng, ta c kh nng c 250 t mt pht, nhng c th nh luyn tp m tng tc ln 500 t v hn na. Tr nh bn tu thuc nhiu vo qu trnh rn luyn. Tp trung ch khi c bi gip ta ghi su c hnh nh kin thc v no. n tp thng xuyn cng gip cng c hnh nh ny. Phi coi trng vic ghi nht k, mt hnh thc quan trng gip vic cng c kin thc. Nhng d chng l tr nh my mc, tr nh truyn khu, tr nh sch v li khng tt cho tr tu. Mt tr nh cc nim ln xn, cc t khng r ngha, li thnh mt tr ngi cho tr thng minh hn l tr th cho n. Loi tr nh ny s lm mt cm gic ti tr, mt tnh c o, mt tnh uyn chuyn. Mt vn ho c ni: Mt ci u tt gi tr hn mt ci u y p. Khng nhng cn c tr nh trt t, minh bch, m ngi nghin cu cn c tr nh trung thc. Mt tnh trng qua cng d nh li nu n ghp vi nhiu tnh trng khc m mt s d gi li. Mt chuyn gia nh rt k tt c iu g lin can ti chuyn mn ca anh ta, v kin thc mi c ghp ngay vo mng li cht ch ca kin thc c c lin quan. Mt bc hc nh d dng cc s kin xc minh cho gi thuyt tha thit ca mnh, v c thin hng qun nhng s kin tri vi quan nim ca bn thn. cuyn t t cho mnh quy tc sau y gi c tnh trung thc tr tu: Mi khi, ti thy mt s kin, mt quan st hay mt nim mi mu thun vi kt qu chung t c, ti lu tm ghi chp ngay v y , v kinh nghim cho bit l nim v s kin loi y d xo nho trong k c ca ta hn cc s kin ph hp vi quan nim ca ta. Ni ti tr nh, khng phi v khng nn ci g cng ghi, ci g cng nh. Ngi nghin cu phi bit chn lc kin thc cn nh, ch yu cc kin thc lin can ti lnh vc khoa hc ca mnh. No ngi khng phi l mt trng nh v hn. Mun bit nh phi bit qun, nh nhng iu c ch v qun nhng iu v ch.

Nhng ci g c th d tm trong sch th khng cn nh. Khi M, ngi ta a Anxtanh xem mt cun sch ghi cc cu hi cn thit cho mt hc sinh vo i. Khi xem n cu hi v tc truyn m, ng ni: Khng bit! Ti khng cn nhi nht vo u c ti nhng s kin m ti c th tm r dng trong mt cun t in bch khoa. Mt nh trit hc ni: Mt iu kin ca tr nh l lng qunLng qun, tr vi trng hp, khng phi l mt bnh ca tr nh, m l mt iu kin ca sc mnh v s sinh tn ca tri nh. Ti y c cu hi: Tr nh cn thit cho cng tc nghin cu, tai sao ngi ta k nhiu chuyn ng tr ca cc nh bc hc? Tht ra y ch l biu hin ca s tp trung ch cao v vn nghin cu, lm cc nh khoa hc tch bit hn v mt tm l vi hon cnh bn ngoi. S tp trung ch ny rt cn thit cho ngi nghin cu, v t mt khi kin thc thu c, ch c th tp trung suy ngh, phn tch, tng hp mi ny sinh nim mi. Thi c Hi Lp, nh trit hc csimt c nh vua mi ti tnh ton xem ci m min va t lm c bng vng nguyn cht hay b trn ln vi bc. csimt suy ngh hng thng cha tm ra gii php. Bng dng, mt bui sng nm trong bn tm, ng thy dm ngi xung nc th nc tro ra ngoi, ng cht ngh ra l cc vt c t trng khc nhau b vo nc s b mt lc y khc nhau ca nc. Nh vy, ch c vic lm hai ci m min khc, mt bng vng nguyn cht, mt bng bc nguyn cht. Ri so snh lc y ca nc i vi hai m ny vi lc y ci m min u tin. Nu c sai khc, r rng cht liu c pha trn. Ngh ti , ng thch qu, nhy khi bn tm, chy ra ph khng kp mc qun o, ming ku: rca, rca (tm thy ri, tm thy ri). C th pht hin tr nh bng cch tp luyn: hc nhng on vn, th ni ting, quan tm ti sc kho, v sc kho l c s ca tri nh. Mun c nh k c, phi hot ng cng lc mt, tai, ming, bn tay; t c v t vit nhng t c, mnh mun nh. n tp l rt cn thit; n tp phi cch nhau bi khong thi gian. Phi sp xp c th t cc kin thc (c phi c ghi chp vo phiu, s tay).

Mc luyn tr nh bng cch hc thuc lng nhng bi th bng th ting ng khng bit. Phi dy cho sinh vin khng ch bng lng c bng mt hay nghe bng tai, m luyn thi quen lp li r rng trong ni tm nhng t nghe hay c. Phng php ny cho php theo di tt hn mt bi hc, mt bi c hay mt cuc hi thoi. 3. Tnh t m, tm hiu Nh bc hc chn chnh khng thy ci g trong thin nhin khng c tm quan trng Nghin cu khoa hc l i sn s kin, pht hin nhng s kin mi t gi thuyt hoc chng minh cho gi thuyt t. C tnh t m tm hiu mi thu thp c nhiu s kin trong quan st v trong thc nghim. T m tm hiu s gip vic thu thp nhiu kin thc khoa hc. Nh tnh t m tm hiu m nh cn trng hc Fa br, mt thy gio ph thng mt a phng ho lnh nc php, trong vi chuc nm thu thp c mt lng kin thc khng l v i sng nhiu loi su b trong vng v li cho khoa hc hng chc pho sch v i sng cn trng hin cn gi nguyn gi tr ca chng. T m tm hiu i khi dn ti pht minh quan trng khng ng. th k XVIII, c anh th cha knh H Lan tn l Lvenhc. Mt hm, anh ta t m th xem nu xp hai mt kinh no, nh c to hn so vi mt mt knh khng? To hn tht. Anh xp thm knh v thy nh cng to nu cng c nhiu knh. Th l nguyn l knh hin vi cho s pht trin ca nhiu nghnh khoa hc, thu sinh hc, t bo hc, vi khun hc Nm 1928, nh vi sinh vt hc Flemminh, by gi ang nghin cu v s t bin ca lin cu khun, nhn thy mt bn cy khun b nhim bi mt vi sinh vt t ngoi ti. Ngi bnh thng th coi y l mt s c khng l. Nhng Flemminh li t m quan st k bn cy b nhim. Trong tp on lin cu trng, c mt vng trong sut. Th ra, th nm l ny tit cht dit mt s lin cu trng. ng i ngay k hoch nghin cu, tm hiu tnh cht ca loi nm k l ny: Ch to dung dch cht nm th nghim trn cc vi trng khc nhau; tim dung dch vo th, chut xem hiu qu min dch. Tt c th nghim chng minh rng cht tit ca nm trong dung dch rt long cng c kh nng dit trng mnh hn rt nhiu cht st trng ti nht lc

by gi. Nh t m tm hiu ca nh bc hc m cht Pnixilin ra i, m ng cho nghnh cng nghip cht khng sinh ang pht trin mnh m. T m tm hiu l khng bng long vi mt mt ca hin tng, c gng i tm cc mt khc. Khi pht hin thy mt cy thuc mt a phng cha khi bnh no , mt ngi bnh thng th bng lng vi kin thc thng thng ny. Ngi c tnh t m s tm hiu thm tn khoa hc ca loi cy, cy c a phng no, thnh phn ho hc ra sao, cng dng c hc c kim nghim cha, T m tm hiu l khng bng lng v ch bit hin tng m mun i su vo nguyn nhn ca n. Hi cui th k XIX, nh vt l hc Beccren thng bo l cht uranium c th phng x; hai nh vt l hc khc, Pie v Mari Culi, kim tra li hin tng ny trn nhiu cht qung khc, thy hin tng phng x cng kh ph bin. Nhng ngy no , h thy cht qung Pecblende c tnh phong x mnh hn d tnh. Mari kim tra li dng c o lng s c sai st chng? Nhng khng. Lp tc, Pie v Mari i tm nguyn nhn ca hin tng. C th l cht khong c tnh phng x mnh cha mt cht g cha bit c phng x cao chng? Sau nhiu thng kin tr th nghim, h pht hin l trong qung Pechblende c phng x mnh khc thng l nh hai cht phn x m gii khoa hc cha bit, y l Polonium v radium. Tnh t m khoa hc khc hn tnh t m khng lnh mnh th hin ch i tm hiu nhng b n v i t ca ngi khc, khng gip g cho s tch lu kin thc khoa hc. Ngc li tnh i khi, phin din, ngi i su tm hiu, cng rt xa l vi ngi nghin cu. Phi pht trin tnh t m tm hiu t tui v lng v duy tr n sut c i ngi, nu mun i vo con ng khoa hc. T m tm hiu l mt thuc tnh bm sinh. Con th lun lun tm hiu th gii bn ngoi ly thc n, trnh nhng nguy him cho i sng. Con ngi, t khi thnh hnh, li pht trin tnh t m tm hiu vo b n ca thin nhin. Nh , c s tch lu ngy cng nhiu kin thc khoa hc ca mi th h lm x hi loi ngi tin ln. Tr em th h hin ti bit nhiu hn ngi ln cc th h trc.

Phi khuyn khch tr nh t cu hi th no? v ti sao? v ta c th bng cch bi dng nhng mn non bc hc. Ngi ta k li: Nh pht minh ra vi trng u ma Gienne c tnh t m tm hiu kh c bit t lc nh. Hi cn l hc sinh, mun th xem sc nng ca ngn la cy nn c ng u khng, cu b Gienne th ngn tay vo u ngn la v vo gia ngn la kim nghim. Gii thng Nben v ho hc Sminp, ngi hng dn v o to hn 20 vin s ho hc, cng c tnh t m tm hiu ng ch t lc cn hc lp nm. Va hc xong bi ho hc, cu b Sminp lm ngay th nghim ch mui n bng cch t Natri trong bnh cu c cha Clo v thu c nhiu ht kt ta mu trng. C bn hi: Sao cu bit y l mui? Sminp tr li: T nm th, thy mn. Tinh thn khoa hc qu sm c cu hc sinh lp nm ny. Theo mt nh gio dc hc, nh bc hc l ngi duy tr thnh cng ngi ta khng r bng cch no - tnh t m v kh nng ngc nhin ca tui th, ng thi rn luyn c tnh k lut, ngh lc kin tr ca ngi ln tui. T tui ln ba, tr nh th hin tnh t m tm hiu. Phi chn li gii p thch hp vi tng la tui. Trc cu hi Th no? v Ti sao? ca tr nh, ta phi ni r rng ch chng v hin tng v tu tng tui, ti mc no v nguyn nhn ca hin tng. Th no? v Tai sao? phi l cu hi thng trc trong u ngi nghin cu trc mi s kin mi. Chnh nh i ng cac nh khoa hc ca bao th h trc y, lm quan st, th nghim t gii p cho bn thn, ta mi c li gii p tho ng cho thc mc ca con tr ngy nay. 4. Tr tng tng phong ph pha xa cc v tr tin tiu ca khoa hc hin i, c tri mt khong khng rng ln, trong tr tng tng c th bay bng C tr tng tng l t s kin c sn, hnh dung c nhng s kin s gp sau ny, l tm c mi lin h gia cc s kin cch nhau trong thi gian v trong khng gian. Tr tng tng c vai tr quan trng trong khoa hc. Tuy khoa hc i hi dn chng, chng minh, tc thin v lp lun, pht minh khoa hc cng l sn phm ca tr tng tng. Trong ton hc, tr tng tng sng to cc k hiu i s v cc hnh hc hon chnh. Trong khoa hc thc nghim, tr tng tng sng to cc

gi thit l c mt nh lut cha bit; tr tng tng cng pht minh ra cng c quan st v cc cch th nghim cn thit cho kim tra gi thuyt; n cn xy dng cc hc thuyt tng qut tng trng s hi ho ca v tr. Nm 1831, cuyn ch ti o san h Thi Bnh Dng m trc khng ai hiu c nguyn nhn hnh thnh. ng t hi: Ti sao o li c hnh vnh nn? Ti sao li c vng nc gia o? ng t gi thuyt ngay: San h gn vo ming mt ni la ri pht trin cao dn. Sau khi kim tra thy san h ch mc tng nc nng, su nht l 50 mt, ng li sa ngay gi thuyt: San h gn vo ming ni la c, sau ni st thp dn v san h mi sinh c gn bi thm phn t xy li to thnh bn nguyn t xy. C nh th, s thnh hnh v s phn t xy phtpho t nhin pht sng. Sau , ng kin tr lm th nghim kim tra gi thuyt v gi thuyt c nghim ng. Nhiu phn ng hoa hc quan trng trong cng nghip u din ra bng con ng dy chuyn nh th: qu trnh thu xng t du ho, s chy trong ng c t trong,s to thnh cht do bng cch trng hp, Tr tng tng c bit ca Sminp lin kt c hai hin tng khng c quan h g vi nhau trong thc t. T mi lin kt ny, hnh thnh l thuyt dy chuyn trong phn ng ho hc dn ng ti gii thng Nben. Tr tng tng s dn ti pht minh u i hi mt c gng phn tch v tng hp ca tr tu. Phi bit tch bit cc s liu lin kt vi nhau trong qu trnh nghin cu, trong kinh nghim hng ngy v lp ghp chng theo cch c o, ring bit cho mnh. Trong lao ng ny, tr tu thot u ch c mt vi khi nim cha r rng, v sau tng hp s hnh thnh dn r nt. Nh pht minh ra ci my mi, lc u hnh dung cha r nt s ca my ang nghin cu. Anh s m mn pht hin ra chuyn vn chung ca my. Sau , anh ngh ti hnh dng ca cc b phn v cch kt hp cc b phn bo m cho s chuyn vn ca ton b my. Mi pht minh ln i hi mt tr tng tng phong ph. Pht minh ln l pht minh phong ph, a dng m ng cho nhiu pht minh khc. y l nhng h thng nim mi v sc tch, l nhng hc thuyt mi m cc nh khoa hc da vo trin khai trong nhiu lnh vc. Pht minh ln l ca cc thin ti.

Ngi ti nng ch c mt tc phm, ngi thin ti c nhiu tc phm c o, a dng. c im ca thin ti l mt tr tng tng mnh lit hng v t nhin. Ngi thin ti nh lao ng kin tr, tch lu rt nhiu t liu cc loi; v tr tu tnh trng hot ng tim thc. Ti lc no l ngu hng. Lao ng tim thc chuyn sang lao ng thc. Tia la ca sng tc pht minh ny sinh. Thin ti l sc mnh tng hp c th to ra nhng nim hon ton mi, khng mt khao hc no c th nhn trc, ngay c lc sinh thi, nh bc hc cng khng ngh ti. y l mc cui cng ca sc mnh tr tu. Nhng thin ti khoa hc thng c coi nh nhng b uc soi sng tng chng ng khoa hc cua nhn loi. y l ci vn qu ca loi ngi v h khng phi l sn phm ca thi i, m i trc thi i. Mt mn ni v kh nng sng to ca Anxtanh nh sau: Th nht v kh nng ngc nhinng nhn nhn mi vn hu nh l hon ton mi i vi ng, t ra cu hi ti sao v khng h tha nhn mt gii p no da trn quyn lc. Th hai l kh nng suy ngh nhiu nm v cng mt vn cho n khi ci bng ti bin thnh nh sng ca s hiu bit. Th ba l kh nng tm nhng cng thc cho nhng thc nghim l tng n gin, nhng thc nghim khng th no thc hin c trn thc t, nhng li c phn tch mt cch thch hp. Paxt l mt thin ti khoa hc th k XIX. Bt u nghin cu ho hc, ng pht hin ra tnh phn cc ca tinh th. Khi chuyn sang nghin cu v pht men ca ru vang, bia, ng pht minh ra men ru. Ti lc bt tay nghin cu cc bnh ca tm, ng pht minh ra tc nhn gy bnh v con ng truyn bnh. Sau , ng chuyn sang nghin cu v vi khun gy bnh (bnh than ca gia sc, bnh st hu sn, bnh toi g, bnh ln ng du, bnh t, bnh di). T , ng pht minh ra phng php sinh ho (vacxin) phng bnh. Paxt i t ho hc n men, t men n vi sinh vt, t vi sinh vt n y hc. Cc lun im v vi trng ca ng c trin khai thnh nhiu

lnh vc khoa hc mi: Vi khun hc, men hc, min dch hc, nhng ngnh mi nhn trong khoa hc thc nghim ngy nay. Chng cng c trin khai trong cc lnh vc khc: cng nghip ln men, cng nghip vacxin, xy dng phng php kh trng trong phu thut, phng php phng nga mt s bnh do vi trng Tr tng tng thnh hnh t lc tui th. Ngi trn gh g, em nh tng l mnh ang ci nga. Nghch trn ng ct, em nh tng l mnh ang p p, khi sng Khng nn hu hoi v lm yu tr tng tng ca tr nh. C th gip tr tng tng ca tr nh bng cch cung cp cho tr nh ca chng nhiu hnh nh; phi chng ng trc thin nhin, nu khng c thin nhin tht th ly thin nhin (cy c, chim mung, sng ni) th mt phn tt nht ca gio dc (L. Bccbng). Hi ho, nn, lm vn, c th gip tr tng tng pht trin. Nu tr tng tng ca tr i qu mc ti ch nguy him, qu xa thc t, th phi li chng vo khoa hc v o l, Gio dc tr tng tng phi c b sung bng gio dc ngh lc. i vi cc thanh nin, thiu nin, trc cc s kin khc nhau, phi tp tm mi lin quan gia chng. Mi lin quan ny pht hin mt cch bt ng s l nim mi. Tr tng tng l dng c mnh m nht ca s sng to. 5. Ngh lc kin tr Ch mt s t ngi trn tri t ny c th hiu c s cng thng u c gh gm v trc ht l s lao ng qun mnh m khng c n th nhng sng to ca tr tu m nhng con ng mi cho khoa hc khng th no thc hin c Nghin cu khoa hc i hi nhiu ngh lc. Phi tp trung tt c sc manhj tinh thn v th cht cho khoa hc nu mun thnh cng. Thin nhin khng d dng vn mn b n cho ngi nghin cu. Phi tin hnh hng ngn quan st, th nghim. Ri phi x l hng vn s liu. Cng vic ny r rng i hi mt ngh lc rt ln. B T bn l mt trong hai cng trnh khoa hc v i ca th k XIX cng trnh kia l ca cuyn v ngun gc ca loi vt - buc Mc vt qua kh khn vt cht v tinh thn trong hn 30 nm. ng c ni mt

cu i : khng c con ng vng cho khoa hc v ch ai khng s leo tro mt nhc trn con ng dc him tr - tuy c ngi dn ng rt gii - mi c may mn ti c nh cao sn ln ca khoa hc. Ngi ta k li, Pie v Mari Curi t k hoch lc cht Radium t qung Pechblende chng minh cho gii khoa hc l cht ny c tht, Mari phi lm vic trong 45 thnh lin, ti phng th nghim. y l mt nh cha xe, thm t, nc knh v, khi ma, chy nh git. B phi ngo hng yn qung bng tay, gn qung nng chy - m hi bc ln lm h sc sa v chy nc mt nc mi - t vi ny sang vi khc. Nm 1902, gii khoa hc mi c thy 10 gam radium nguyn cht lc t mt tn b qung. Pht minh ra radium, cht phng x nguyn cht u tin, gy mt cuc cch mng tht s trong khoa hc. Nghi lc phi thng ca n bc hc Mari Culi dn b ti nh cao sn ln ca khoa vt l hc. Nm 14 tui, nh ton hc Pngtriaghin gp mt tai nn b m hai mt. Nhng cu rt thch ton hc nn kin tr n trng nghe ging v v nh t hc vi s gip ca m. Hc xong lp 10, cu vo hc i hc tng hp. Sau khi tt nghip, c gi li trng lm thy gio. Nm 30 tui, c bu lm vin s vin hn lm khoa hc Lin X. Hin nay l mt trong nhng nh ton hc xut sc ca th gii. Km vi ngh lc l s kin tr. Kin tr cn thit cho mi thnh cng. Khng c vic g thnh cng ngay mt cch trn vn. Gii quyt mt vic cng ta nh ngi i ng c nhm mt ch nht nh. Mun ti ch, trn ng i, ta phi kin tr vt cc chng ngi vt. Tht l nguy him nu ngi ta ch mun c kt qu qu nhanh, qua trc tip. Kin tr cng rt cn cho lao ng khoa hc. Mun nghin cu thnh cng, phi hiu bit, tm ti nhiu. S hiu bit cn k, s chuyn cn v s kin tr s gip ta xo b c nhng nh kin sai lm, bo ton c chn l tm thy. Niutn, khi tr li cu hi nh u ng i ti c nh lut vn vt hp dn, ni: l do ti thng xuyn chm ch theo di i tng nghin cu ca mnh v kin tm ch i, t khi s vic bt u ti khi s vic c sng t dn v tr thnh hon ton r rng.

Paxt c ni vi thanh nin v cng trnh ca mnh: Chng c thin ti c bit no u, ch c lao ng cn c, kin tr c gng, ngi ta mi c th t c nhng ci g p v cao c. y l tt c b quyt m ti tm thy trong nhng kt qu nghin cu ca mnh. Nh ho hc Mendlip cng c mt cu y ngha: Ti c pht minh khng phi nh thin ti m do lm vic c i khng ngh. Ngnh khoa hc no cng cn ti s kin tr. Mt t tng no cng l sn phm ca mt lao ng kin tr ch khng phi l mt s thch th lp lun ph trng. T tng phi l mt ci g cao hn dc vng v bn nng. Khng co lao ng tn tm, khng th vn ti tm cao ca t tng. C ngnh khoa hc cn cho kim tr l mt iu kin tin quyt trnh thnh cng. Mun chn mt ging la mi, phi cn ti hng chc nm lao ng v ch i, phi tin hnh hng triu kim tra. i vi nh khoa hc chn ging, ngi ta thng t ba yu cu: ginh c i ngi, nguyn mt ch v phi sng lu. C kin tr trong khoa hc mi gi vng c tui c tui tr sng to sut c i. Tui tr sng to khng tu thuc tui tr vt cht. C ngi ch khong 30 tui mt tui tr sng to, m c ngi gi c n ti lc cui i. iu c bn l duy tr c t m tm hiu ca tui th v khng cho php c ngh ngi trn nhng thnh tch qu kh. Nh bc hc Mari Culi c gii thng Nben v vt l hc nm 1903, lc b 35 tui, ti nm 1911, li c gii thng Nben v ho hc (trong lch s, t ai c th c gii Nben 2 ln), v hai thng trc khi cht - b mt thng 7- 1934 - b cn ti phng th nghim lm vic, cn sa bn tho ca mt cng trnh khoa hc, cn ph o cho hc tr. Nh vi khun hc Vinagratxki, nm 97 tui, trong ba thng cui cng ca cuc i, vn tip tc cha bn tho ca cng trnh nghin cu. Kin tr l lun gi vng nhit tnh trong nghin cu, khng nn lng v tht bi, khng nn nng v kt qu nghin cu v l chu ng gian kh v tinh thn v vt cht v s nghip khoa hc. Ngi nghin cu no cng phi lun gi vng nhit tnh trong lao ng khoa hc.

S hiu bit l vnh vin v v cng, cng nh s v cng tn ca thin nhin. Kin thc cng ta nh mt khi trn v khi trn cng ln th cng c nhiu im tip xc vi v tn. V vy, khng c kt lun khoa hc no kt thc. Mi kt qu khoa hc ch l thanh tu c tnh cht qu v u t ra nhng vn mi cn gii quyt. Cuc chin u lu di vi thin nhin nhm tch lu kin thc s khng bao gi chm dt. Nhng nh khoa hc chn chnh phi khng ngng tin ho v khng ngng tm ti kin thc. V vy, nh khoa hc no cng phi ln ln trong sut i mnh bng cch khc phc bn thn mnh. C lao ng kin tr mi lin tc ln ln, lin tc tin ho nh th. Theo li nh ton hc Laurentip, mun tr thnh bc hc, trc ht phi rn cho mnh kh nng lm vic tht nhiu. Trong hot ng sng to, ci chnh nht l lm vic lin tc kin tr hng thng, hng nm, thm ch hng chc nm, phn u ginh mc tiu nh. Phi tm ti khng mt mi cc con ng gii quyt vn , i vi nh ton hc th th i th li hng ngn con ng tm ly con ng gn nht, cn i vi nh khoa hc thc nghim, th th i th li hng ngn kiu phi hp khc nhau, c cu khc nhau. Trong mt bc th gi cho bn, nh ton hc Gaus vit: C th l bn hiu c tm trng ca ti v ci nh l ton hc ti c chng minh m khng c Trong sut 4 nm, t c tun no ti khng suy ngh v cch gii bi ton , nhng tt c u v hiu. Cui cng, ngy gn y, ti mi t c kt qu. y l tm s ca mt thn ng v ton th k trc. Khi ln 7 tui, Gaus lm c php tnh cng 100 con s u tin vi mt tc rt nhanh. Nh vt l hc ixn, ngi c nhiu pht minh nht u th k XX (khong 1100 pht minh), phi thc hin ti 8000 th nghim mi tm ra si tc ca bng n thng dng hin nay, v lm ti 50000 th nghim thay th c quy ch bng c quy kim, gn nh hn. ng phi thng xuyn lm vic trong phng th nghim 18 -20 gi mi ngy. ng thng ni: Trong mi pht minh khoa hc, ch c mt phn trm l nh thin ti, cn 99 phn trm l lao ng, lao ng cc nhc. Kin tr cn l khng ln lng v tht bi.

Trong qu trnh tm ti ci mi, khng sao trnh c tht bi. Nhng nh khoa hc chn chnh khng bao gi nn lng. Chnh tht bi gip ta kim tra c con ng ang i, phng hng ang pht trin. Phn tch th nghim tht bi nhiu khi cn dn ti pht minh quan trng. T lu, nh sinh hc Critxian uv nghin cu cc vn xoay quanh bnh i tho ng. Mt hm khi chit xut men ca t bo gan chut lm th nghim, ng nhn thy men ny lc c lc khng trong dch chit. i su vo tm hiu nguyn nhn ca th nghim tht bi, ng pht hin ra l cht men c cha trong mt ti nh ca t bo m ng t tn l Lysosom. Tu theo Lysosm v hay lnh m nc chit c cha men hay khng. Sau khi tp trung ton vin nghin cu Lysosom v mt, ng tm thy chc nng ca vt th ny trong s tiu ho ni bo, iu m khoa hc cha bit. Pht minh ca uv m ng cho s pht trin ca cc nghnh sinh hc t bo v vi sinh vt hc hin i, v dnh cho ng gii thng Nben 1974 v sinh l hc. Kin tr l khng nn nng v kt qu nghin cu. Trn con ng khoa hc, nu nng vi thng i ti kt lun qu sm khng c s thuyt phc. Hin nay, nhng vn d n trong khoa hc u c gii quyt t hng th k. Cn li l nhng vn hc ba i hi nhiu cng sc. Ngi nghin cu ch c th cng b kt qu pht minh ca mnh khi bn thn a ra ht cc gi thuyt ph nh kt lun . Mun nh vy, phi i hng thng, thm ch hng nm, lm li hng trm, hng ngn th nghim kim tra nhm tm nguyn nhn ca kt qu th nghim tri ngc. Nm 1831, cuyn bt u thu thp s liu khoa hc. Ti nm 1842, tc sau 11 nm, ng mi thng bo 35 trang v hc thuyt ngun gc loi vt, hai nm sau, cng b 230 trang. V trong 10 nm tip theo, ng vn tip tc thu thp s liu kim tra hc thuyt ca mnh. Ti nm 1684, Niutn gii quyt xong bi ton hp dn v a bn tho cho nh thin vn hc Haly xem. Haly c khuyn nn cng b ngay, nhng Niutn khng ng v cho rng cng trnh cha hon chnh. ng lao ng thm hai nm v ti nm 1687 mi cng b cng trnh Nhng nguyn l ca trit hc t nhin, trong , khng ch a ra nh

lut hp dn v tr vi c s khoa hc ca n, m cn c ton b lu i vt l hc ca hai th k sau. Nh khoa hc chn chnh nhiu khi cn phi kin tr chu ng gian kh v tinh thn. Trong lch s khoa hc, nhng pht minh ln thng khng c nh gi ng mc bi gii khoa hc ng thi. Hoc cng trnh b lng qun mt cch lng l, hoc nu mu thun vi chnh kin ng thi th b cng kch kch lit. Hin nay, nh di chuyn hc Menden c coi l ng t ca ngnh di truyn hc hin i v l mt trong hn 10 nh bc hc v i nht ca th k XIX. Nhng t ngi bit l nm 1865 v 1869, ng pht minh ra nh lut di truyn v thng bo cho gii khoa hc, trong mt cng trnh 73 trang. Nhng chng ai n. Phi i ti 1900, tc 30 nm sau, ngi ta mi lu tm lp li th nghim ca ng v xc nhn cng trnh. Gn y, c th ly thm th d ca nh bc hc Xioncpxki, ngi sng lp ra khoa hc tn na. Trong khng kh lnh m v khng hiu ca gii khoa hc ng thi v pht minh khoa hc ca mnh, ng vn kin tr nghin cu th nghim v vit bo co. ng c ghi trong hi k: c cuc i ti dnh cho suy tng, tnh ton, thc hnh v thi nghim. Phi i ti ngy cui ca cuc i, ngi ng thi mi nh gi ni s ng gp ca ng cho ngnh khoa hc v tr vi 600 cng trnh khoa hc. Hin nay, tng ng c t th Matxcva v Kaluga, ni ng sng v dy hc; tn ng c khc i k nim ngy phng v tinh nhn to v c t cho mt hn ni la trn mt trng. Khi c ng nghip an i v pht minh khoa hc b cng kch d di, nh vi trng hc Paxt ni: Mt nh khoa hc phi no lng v nhng iu ngi ta s ni v anh ta trong mt th k, ch khng phi nhng li khen ch by gi. Nh di truyn hc Lng nh Ca, b mc s lnh m th ca mt s ng nghip, kin tr nghin cu p dng phng php di truyn hc hin i vo cng tc chn ging. Sau nhiu nm, ng to cho nng nghip mt s ging ng cc v rau c gi tr thnh hnh. Nhiu nh khoa hc cn chu ng gian kh v vt cht v s nghip khoa hc.

Nh khoa hc Bctl, ngi ng gp cho ho hc nhng pht minh ni ting ca th k XIX, lng cng v au ct sng, c ngy lm vic trong phng th nghim lnh lo v m thp - bn cht v tnh chnh xc ca cng trnh nghin cu khng cho php si m cn phng - v ng dnh c ti v thng thc thu m tnh ton. Trong chin tranh th gii ln th hai, thnh ph Lningrat (Lin X) b phong to sut 900 ngy. Cc nh thc vt hc ca vin nghin cu sn sng nhn khu phm hng ngy l 30 ht u ny mn, bn cnh h l kho 15000 tn la m ging. Su tp ging la ny do nh di truyn hc Vavip vt nm chu bn bin, xy dng trong nhiu nm. Cc nh thc vt hc ca vin sn sng cht ch khng mun ng n ci gia ti khoa hc qu gi kia ca t quc. Mt nhc im ca tui thanh nin l nn nng, d nn v c nhit tnh la rm. Nhc im ny c th chp nhn phn no trong cc ngnh hot ng khc khoa hc. Nhng mun i vo con ng khoa hc, chng ta phi cng quyt khc phc no. S nghip khoa hc khng phi ch i hi qu tim m i hi b no, ch yu l b no. Phi rn luyn ngh lc t lc cn tr. Khi ta kim tra c mi hnh ng, chng trnh phi c thc hin khng chm tr. Do suy ngh, ta s nhn r vn , t vn t vn r rng v c nhng nim minh bch. T y, s khi ng mt tnh cm, mt xc ng biu hin kh th nhit tnh, mt tnh cm mnh lit mun thnh cng. Chnh lng ham mun cc s thc y chng ta hnh ng ngay, lng ham mun s dn ti ch quyt tm hon thnh. Khi c quyt tm, ta s khng b nh hng bi ngi ny hay s vt kia. Rn luyn ngh lc phi bt u bng nhng vic hng ngy bnh thng nht. lm vic g l lm cho chu o t m, k c nhng vic mnh khng thch lm. bt u vic g phi vt mi kho khn lm ti cng, khng bao gi b d. t k hoch lm vic, hc tp, phi c thc hin ng thi gian quy nh. Ngi ta k li, trong khng chin ln th nht, trn ng i thm mt n v b i, Bc H gp mt con sui nc dng to chy cun cun. Vi

ngi khuyn Bc tr lui, hon cuc i thm ti ngy khc. Bc cng quyt chng gy qua sui, khng mun l k hoch nh. Cng vi ngh lc, phi rn luyn tnh kin tr v ngh lc v kin tr l c s ca mi thnh cng. Ngi thiu kin tr lun lun mun thay i cng vic v cm thy khng thch hp. Tht ra i vi loi ngi ny th cng vic mi no cng s khng thch hp. Lng ham thch cng vic. Nu cng vic cha thch hp lm, ta c kin tr, sau mt thi gian mi c th nh gi ng n. i vi cng vic khng thch hp, ta vn phi kin tr, c gng s ln hn. V ngh lc do s c gng ny cng c rn luyn thm mt bc. Khng c lao ng no l chn nu ta tm c ngun hng th trong n. Mun c ngun hng th ban u, phi lao ng c kt qu. 6. Nng khiu Con ngi c th lm c bt c iu g m mt ngi khc lm c Nng khiu cng l c tnh bm sinh cn thit c th pht huy c trong tng ngnh khoa hc. Tr tu no thch th v t duy tru tng v suy din lgc, c th tr thnh nh ton hc tt. Tr tu tm hiu thin nhin, quan tm ti tnh trt t trong thin nhin v c bn tay kho lo, c th tr nn nh khoa hc t nhin tt (ho hc, vt l hc, sinh hc) Nu s thch th ny hng v cc loi sinh vt, h c th tr nn nh sinh hc tt. Mt tr tu bnh thng, th no cng c mt loi nng khiu no . Mt nhim v quan trng ca gio dc l pht hin cho c loi nng khiu ny hng dn s pht trin ca ngi tr tui. Lch s khoa hc c nhiu th d, nu ngi thanh nin c o to theo ng nng khiu, anh ta c th tr thnh nh khoa hc c ti. Cn nu anh ta c tr tu thng minh xut chng th s tr thnh thin ti. Ni chuyn vi mt nh tm l hc, Anxtanh th nhn tm l hc l mt mn khoa hc rt kh v ng c cng hc m khng th no nm vng c.

Nu buc phi hc tm l hc, chc chn Anxtanh s ch tr thnh nh tm l hc khng tn tui. Nh bch khoa almbe thch ton hc t nm 13 tui. Nhng b m li mun cho con hc y khoa v bc s lng cao v thu c nhiu tin khm bnh. N li b m, ng vo hc trng thuc nhng na chng b d v khng sao hc ni v tr li mn ton hc. Rt cc almbe tr thnh nh bc hc ln th k XVIII. Cng vi ir, ng son 20 tp Bch khoa ton th khoa hc, ngh thut v cng nghip, trong ng vit phn vt l hc v ton hc. Nhiu cng thc vt l hc v ton hc mang tn ng. Nh ton hc Poatxng cng vy. Gia nh p i hc ngh thuc, nhng cui cng ng b ui v bn tay qu vng v, chch m khng kho. Nhng khi c mt t bo ton hc, Poatxng li gii c ht bi ton ny sang bi ton khc, v t nm 17 tui, ng ni ting v kh nng ton hc him c. Gi thit Poatxng c eo ng ngh thuc mi, chc ng s tr thnh lang vn v cng nh almbe, khng c ch nhiu cho x hi. Hin nay, c nhiu trng hp chn ngnh ngh khng da vo nng khiu. V vy, khi tt nghip ra i, ngi ta khng thnh ngi lao ng tt, li cng khng thnh ngi lao ng u t trong cc ngnh c o to. Cc thy gio ph thng c trch nhim pht hin cc nng khiu ca hc sinh sau ny hng cc em vo ngnh ngh cho thch hp. Trong hi k, nh ton hc Laurentip c nu l, khi hc ph thng, anh cng c nng khiu v ho v nhc bn cnh nng khiu v ton hc v anh c nh i su vo ngh thut. Nhng c gio pht hin c trin vng ca cc nng khiu trn, c ni vi anh: Nu v sau em khng i vo ton hc, em s khng gp c na. Laurentip nghe theo li khuyn . Sau khi vo trng i hc tng hp Matxcva (Lin X), Laurentip ch hc chng trnh khoa ton l mt 3,5 nm (ch khng phi 6 nm), trong khi ang l sinh vin l ging vin ca trng trng Cao ng k thut Matxva, 29 tui l gio s i hc, 34 tui t hc v tin s khoa hc k thut, 35 tui t hc v tin s ton hc v 40 tui l vin s vin hn lm khoa hc Lin X. Nng khiu coi nh ht ging cy, nu gieo vo mnh t thch hp, n s ny mm thnh cy ri ra hoa kt qu. Nu gieo vo mnh t khng thch

hp, n s thui i hoc tr thnh cy non ci cc. Gia nh v nh trng c trch nhim quan trng trong vic hng nghip cho cc ngi tr tui. t nc c thin ti hay khng, c nhn ti nhiu hay t, l tu thuc trch nhim ca ngi ln i vi th h tng lai.