You are on page 1of 30

Tiu : Bi tng quan v sinh vt ch th nh gi mi trng nc

I. t vn : Ngy 5/6/1972, mt Hi ngh quc t v mi trng c t chc ti Stockhlm (Thu in) vi li ku gi "Hi con ngi! hy cu ly tri t - ci ni ca chng ta". Thc trng hin nay mi trng ang nhim mt cch nghim trng, c bit l mi trng nc. Mi nm gn y trn tri t c khong 500 t tn nc bn (nc thi sinh hot, nc thi t sn xut ch bin, phn bn, v sinh y t...) thi vo cc vng nc ca thin nhin, lm nhim ti 40% lu lng ca cc dng sng. C ti 20% dn s thnh th v trn 70% dn c nng thn trn th gii khng c dng nc sch. Trong cng tc qun l mi trng, hin nay vic nh gi cht lng nc thng qua phng php phn tch cc ch tiu l ha ang c s dng rng ri. Tuy nhin phng php ny c mt s hn ch: ch phn nh tnh trng thy vc ngay ti thi im ly mu, kh c th d bo chnh xc v tc ng lu di ca cc cht gy nhim n h sinh vt nc. Ngoi ra, bin php ny phi c thc hin lin tc vi tn sut ln mi nh gi chnh xc, tn nhiu chi ph. Hin nay, trong cng tc qun l mi trng vic nh gi cht lng nc thng qua cc phng php phn tch cc ch tiu l ha ang c s dng rng ri. Tuy nhin, d bo mt cch chnh xc v cc tc ng c hi n h sinh thi, n i sng cc sinh vt trong nhiu trng hp cn gp kh khn. V vy, quan trc mi trng nc bng sinh vt ch th vi u im l phng php nh gi nhanh, n gin nhng chnh xc, r tin li khng gy nhim mi trng ngy cng tr nn quan trng, c nghin cu v ng dng rng ri ti nhiu nc trn th gii nh: Anh, B, Ty Ban Nha, M, Thi Lan Vic s dng phng php sinh hc trong nh gi cht lng nc ngy nay c rt nhiu quc gia trn Th Gii nghin cu v ng dng. Tuy nhin, Vit Nam phng php ny cn kh mi m v t c quan tm. Trong bi bo co ny chng ti tin hnh tng quan mt s phng php nh gi cht lng mi trng nc thng qua ch th sinh hc.

II.

Ti liu v phng php:

thc hin bi bo co ny chng ti tin hnh tm kim ti liu v ngun ti liu qua cc phng tin chnh nh: Internet, sch v, cc bi bo co nghin cu khoa hc v ti nghin cu. V internet ta s dng cng c tm kim nh google, goolgle nng cao, cc trang web nh tailieu.vn, th vin bi ging in t hay trang ebook.com. Mt s trang web yu cu cc bn phi ng k lm thnh vin c th download ti liu phc v cho vic s dng v nghin cu trong khi lm bi. Vi sch tham kho th cn c v nghin cu k cc phng php v nhng kin thc ch o lin quan n nhng ti liu cn tm kim nng cao kin thc phc v trong vic vit bi. Ta c th tm sch tham kho trn th vin trng H S Phm H Nng hay cc nh sch. Cc bi bo co khoa hc v ti nghin cu nhm gip tm hiu cch vit cng nh cch cp vn . S dng cc kt qu trong bi bo co khoa hc so snh, nhn xt vi nhau, a ra kin nh gi ca c nhn v vn tm hiu. Vi nhng bi bo co khoa hc tm trn tp ch khoa hc cng ngh hay tuyn tp cc cng trnh nghin cu khoa hc ca khoa Sinh Mi Trng ti H S Phm H Nng. Trong qu trnh tm kim ta cn khai thc nhng ti liu lin quan n vn ang nghin cu, kin thc mang tnh cp nhp chnh xc v c cng nhn, nhng ti liu phi c ngun gc c th nh bi bo co nghin cu phi c ng trn tp ch khoa hc, hay sch di dng in t qua kim tra, cc bi ging ca gio vin trn trang c ngun gc tin cy. Nhng ti liu khng lin quan th c b qua, nhng kin thc mang tnh c nhn nh yahoo hi p hay comment th khng hon ton chnh xc nn vic dng lm ti liu tham kho trong vit bi l khng ph hp.

III. III.1.

Tng quan ti liu: Khi nim v ch th sinh hc mi trng nc:

Ch th sinh hc mi trng nc l s dng mt loi hoc mt sinh vt dng nh gi cht lng hoc s bin i ca mi trng nc m chng ta cn nghin cu. III.2. i tng v vai tr ca ch th sinh hc mi trng nc: Sinh vt ch th l sinh vt ch th tnh c trng ca mi trng n sinh sng. Nu 1 sinh vt c coi l sinh vt ch th cho 1 mi trng no th ta s bt gp loi c trng trong mi trng v ngc li, nu gp sinh vt ch th th ta bit y l mi trng nc g. Sinh vt ch th c th l nhng c th, qun th hay qun x c kh nng thch ng hoc rt nhy cm vi mi trng nht nh. Cc loi sinh vt ch th bao gm c ng vt, thc vt v vi sinh vt. nh gi trng thi mi trng i hi phi ly mu, phn tch tn km. Vic s dng cc sinh vt ch th nh gi hin trng mi trng l rt ph bin. Nh cc sinh vt ch th ngi ta c th bit c trng thi mi trng trong c qu trnh. Do vic nghin cu s dng cc sinh vt lm vt ch th ang c quan tm. c im ca sinh vt ch th: lng. C phn b rng ri. Kt hp vi cc dn liu sinh thi hc phong ph, y l s tr gip ng k C tm kinh t quan trng nh l ti nguyn (loi c gi tr kinh t quan trng C kh nng tch ly cht nhim, c bit l phn ng mc mi trng v D dng nui cy trong phng th nghim, d quan st. C tnh bin d thp, v mt di truyn cng nh vai tr ca chng trong qun x Vt ch th d dng nh loi. D thu mu: khng cn thit nhiu thao tc hoc tn km thit b v c th nh

trong kt qu iu tra phn tch v pht hin nhim. nh c). Hoc c th vt gy hi (mt s loi rong hay to). s phn b ca chng lin quan ti mc nhim ca mi trng.

sinh vt.

III.2.1. a.

Thc vt: To:

Trong mi trng nc, To c xem l mt nhm sinh vt ch th quan trng bi nhng u im s dng nh : nh gi c tc ng nhim tc thi v to c tc sinh trng nhanh, vng i ngn. L loi sinh vt nhy cm vi cc yu t l ha ca mi trng nc. D tin hnh ly mu v dng nh khng gy tc ng n sinh cnh t nhin khi thu mu. c phng php chun c trng cho to: tnh sinh khi hoc o hm lng chlorophyll trong nc. Cng trnh nghin cu ca Falmer thng k c 21 chi thuc 4 ngnh to khc nhau lm ch th cho khu vc nhim kim loi nng m ng ang nghin cu: To lam: Phormidium, Anabacna, Oscilatoria, Anacystis, Lyngbia, Spirulina. To lc: Careia, Spirogyra, Teraedron, cocum, Chlorella, Stigeoclonium, To Silic: Nitochia, Gomphonema. To mt: Pyro botryp Phacus, Lepocmena Eugrema.

Chlamydomonas, Chlorogonium, Agmenllum.

Ngoi ra, to cn c dng ch th cho cc vng bin ven o nh: Silicoflagellata (to kim), Cyanophyta (to lam), Pyrrophyta (to gip), Bacillariophyta (to Silic). To l sinh vt ch th nh gi cht lng nc t nhin rt tt. Dng ch th cht lng nc hay s ph nhng ha ngun nc nh to que ( filamentous algae), to xanh hoa (green algal bloom) v nhiu loi to c khc. b. Thc vt ph du hay phiu sinh thc vt ( phytoplankton ): Thc vt ph du hay phiu sinh thc vt l nhm thc vt ch th nhim ngun nc do: Nhim hu c (gy kit oxy ha tan) Ph dng ha nhim do ha cht c ( kim loi nng, ha cht bo v thc vt, nhim do du, m

hydrocacbon a vng)

c. Thc vt ln: Trong ngun nc c cc loi thc vt ln (macrophyte) nh cc loi bo, lau sy. Chng cng pht trin mnh cc vng nc t hm cha nhiu cht dinh dng. Do vy cng vi to, rong, bo l cc thc vt ch th cho hin tng ph dng ha. Tm li, thc vt lm sinh vt ch th cho mi trng nc nh to, ng vt phiu sinh hay thc vt ln. Trong c dng ph bin hn ht l to. Li dng nhng u im k trn nn ngi ta thng tin hnh s dng to lm sinh vt ch th hn l thc vt phiu sinh hay thc vt ln. Nhng ty vo mi trng nc m c th chn ra sinh vt ch th ph hp vic nghin cu l tt nht. III.2.2. III.2.2.1. ng vt: ng vt khng xng sng c ln:

ng vt khng xng sng c ln c s dng lm ch th sinh hc trong phng php nh gi nhanh mi trng nc, VKXS c ln ch yu pht trin vng n i, sau c sa i s dng cho vng nhit i. u im chnh ca VKXS c ln c chn lm ch th sinh hc mi trng nc l: C s phn b din rng v nhiu trong cc sng sui VKXS c vng i sinh sng di nn tn sut ly mu t, tit kim thi gian, di chuyn chm nn vic ly mu d dng hn. S dng nhng dng c t gy tn km v c hiu qu trong khi ly mu. cc loi ny chng nhy cm vi cc phn ng ca mi trng xung quanh khi b thay i cc dng nhim khc nhau. Cc loi ny phn ng vi mc nhim 1 cch ring bit v mi loi c gii hn chu ng ring khi sng trong mi trng . T y ngi ta a ra h thng tnh im BMWP v ASPT c s dng nh gi cht lng nc trong khu vc nghin cu. Tnh im theo BMWP l da vo s xut hin cc loi trong khu vc kho st cho im, s dng thang im 10 v h thng tnh im s BMWP Vit Nam, Anh, Php hay M cho im. ASPT l ch s tnh im trung bnh v c tnh bng cng thc:

N: BMWP : ASPT:

tng s h tham gia tnh im; tng im s BMWP; ch s trung bnh trn txon

Vi kt qu tnh im theo BMWP v ASPT qua c th nh gi mc nhim mi trng nc ti thi im nghin cu hay so snh mc nhim khu vc khc nhau. S dng VKXS c ln lm ch th c nhiu nghin cu c thc hin nhiu ni. Pha bc th ch yu vic ly mu c thc hin sui nh Tam o, sng Cu, pha nam l sui Dac Ta Jun, sng a Nhim hay sng ng Thp.. do trng H Khoa Hc T Nhin, H Quc Gia H Ni thc hin. V phng php ny ang c s dng ph bin Nng, ti trng H S PhmH Nng. l cng trnh nghin cu ca nhm tc gi Nguyn Vn Khnh, Phm Vn Hip, Phan Th Mai, L Th Qu nghin cu v vn s dng ng vt khng xng sng c ln nh gi cht lng nc b mt ti cnh ng Xun Thiu, phng Ha Hip, qun Lin Chiu, TP Nng. Nhm nghin cu bng phng php: Chn 15 im thu mu dc knh mng cnh ng Xun Thiu, chia lm 5 khu vc: Khu vc I: H Bu Trm (im 1, 2, 3); Khu vc II: Cng B La (im 4, 5, 6); Khu vc III: p Trn (im 7, 8, 9); Khu vc IV: Cu Lin Hip (im 10, 11, 12); Khu vc V: Cu nh (im 13, 14, 15). Thu mu 3 ma: ma thu, ma xun, ma ng. X l mu phng th nghim khoa Sinh Mi Trng, trng H S Phm. S dng phng php tnh im BMWP v ASPT. o pH bng my o pH v phn tch DO bng my DO: YSI - 500

Qua , kt qu thu c: Bng 1. DO (mg/l) v pH mi trng nc ti cc khu vc nghin cu Ch tiu ha l Khu vc NC Ma Thu TB SD Ma ng TB SD Ma Xun TB SD

mi trng I II DO (mg/l) III IV V 2,38 1,54 0,82 0,09 3,64 1,91 2,85 1,69 1,75 1,32 7,57 0,12 0,67 0,03 5,47 0,90 6,34 1,07 6,13 1,90 5,60 1,08 0,19 0,12 4,74 0,21 4,46 0,38 3,81 0,26

I II pH III IV V

7,26 0,71 7,25 0,10 7,46 0,16 6,67 0,10 6,52 0,03

7,83 0,13 7,12 0,03 6,88 0,07 6,46 0,08 6,28 0,06

8,33 0,78 5,60 1,99 7,34 0,17 6,65 0,10 6,39 0,04

Nng DO o c l thp trong trong khong 0,19 - 7,57 mg/l, ring khu vc II l thp nht 3 ma nm trong khong 0,19 0,82 mg/l thp hn tiu chun Vit Nam. Bng 2: Thnh phn VKXS c ln trong h thng im BMWPVIET STT 1 2 3 4 5 6 7 8 9 B Hemiptera Coleoptera Mesogastropoda Decapoda Gastropoda Odonata Diptera Rhynchobdellida Ephemeroptera Tng cng S lng H 8 5 3 3 2 2 1 1 1 26 T l % 30,77 19,23 11,53 11,53 7,69 7,69 3,85 3,85 3,85 100

Xc nh c 33 h VKXS c ln, c 26 h trong h thng tnh im BMWP. Hu ht cc h u nm trong nhm c im s thp. Bng 3. Ch s BMWP v ASPT ca cc im theo cc ma trong nm Khu vc NC BMWP I 1 2 3 II 4 5 6 III 7 8 9 IV 10 11 12 V 13 14 15 Trung bnh Ch s BMWP trung bnh gia cc ma c s khc nhau r rt. Ch s ASPT s sai khc khng ng k, c ngha gia cc ma trong nm ( = 0,05), s chnh lch t. Bng 4. Bng xp loi cht lng nc ti cc im nghin cu Khu vc Ma thu Ma ng Ma xun 13 32 46 14 26 21 30 36 32 17 12 28 16 8 19 23,33 a ASPT 3,25 4,00 4,18 4,67 4,33 4,20 3,75 4,00 4,57 4,25 4,00 4,67 4,00 4,00 3,80 4,11 a BMWP 17 34 25 8 12 31 21 12 15 7 25 39 23 21 16 20,40 a ASPT 4,25 4,25 3,57 4,00 4,00 4,43 4,20 4,00 3,75 3,50 4,17 4,33 4,60 4,20 4,00 4,08 a BMWP 9 11 12 0 13 0 35 25 17 4 15 13 16 0 9 11,93 c ASPT 4,50 3,67 4,00 0,00 4,33 0,00 4,38 4,17 4,25 4,00 5,00 4,33 5,33 0,00 4,50 3,50 a im Ma Thu Ma ng Ma Xun

NC I II III IV V

ASPT 3,81 4,40 4,11 4,31

Xp loi Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va

ASPT 4,02 4,14 3,98 4,00

Xp loi Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va

ASPT 4,06 1,44 4,27 4,44

Xp loi Nc bn va Nc rt bn Nc bn va Nc bn va Nc bn va

3,93

4,27

3,28

Nc b mt 4 khu vc nghin cu I, III, IV v V u b nhim mc Nc bn va , ring khu vc II l khu vc nhim nng nht mc Nc rt bn. Cho ta thy r v cht lng nc gia cc ma c s khc nhau. Khng ch ti i Hc S Phm m trng i Hc Khoa Hc Hu cng thc hin vic nghin cu s dng ng vt khng xng sng c ln nh gi cht lng mi trng nc mt s im trn sng B, tnh Tha thin hu. c ng trn tp ch khoa hc i hc hu, s 57, 2010. Do V Vn Ph, Hong nh Trung, L Mai Hong Thy, Trng i hc khoa hc Hu nghin cu. Trong nghin cu ny, tin hnh s dng ng vt khng xng sng ( VKXS) c ln trn sng B , tnh Tha thin hu lm ch th Sinh hc nh gi cht lng nc mt ti 7 im trn sng thng qua h thng tnh im BMWPVIET v ch s sinh hc ASPT. Kt qu kho st thu c: Bng 1. Danh sch cc h VKXS trong h thng BMWPVIET ti cc khu vc nghin cu St t 1 2 3 B Odonata Odonata Coleoptera H Aeshnidae Lestidae Hygrobiidae BMWP stt B 6 6 5 1 1 1 2 1 Veneroida Veneroida H Corbiculidae Pisidiidae BMWP 3 3 3

Arhynchobdellida Erpobdllidae

4 5 6 7 8 9 10

Heteroptera Heteroptera Heteroptera Heteroptera Heteroptera Ephemeropter a Unionoida

Belostomatidae 5 Mesovelidae Nepidae Ntnectidae Pleidae Baetidae Unionidae 5 5 5 5 4 4

3 1 4 1 5 1 6 1 7 1 8 1 9

Rhynchobdellida Basommatophora Basommatophora Decapoda Decapoda Neotaenioglossa

Glossiphoniidae Lymnaeidae Planorbidae Palaemonidae

3 3 3 3

Parathelphusidae 3 Thiaridae 3

Kt qu phn tch mu vt thu c vo thng 2/ 2008 n thng 7/2008 xc nh c 44 h VKXS c ln, trong c 37 h tham gia vo h thng tnh im BMWP Viet. Cc loi ny nm trong h thng tnh im tng i thp, tp trung ch yu l b Heteroptera. Bng 2. Xp loi cht lng nc cc khu vc nghin cu theo ch s ASPT Khu vc H Xu H Xun Ha H CV 29/03 H Thc gin- Vnh Trung H m Rong H Xu H Xun Ha H CV 29/03 H TG- VT H m Rong ASPT Ma H 4,490,31 4,190,02 4,530,50 4,201,06 4,940,42 Ma Thu 4,590,64 4,180,17 4,080,36 4,380,27 3,563,15 Ma ng H Xu H Xun Ha 5,030,29 1,332,31 Nc bn va Nc rt bn Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc bn va Xp loi

H CV 29/03 H TG- VT H m Rong H Xu H Xun Ha H CV 29/03 H TG- VT H m Rong

4,580,68 4,670,58 0,00 Ma Xun 2,752,38 4,800,35 3,332,89 4,830,29 0,00

Nc bn va Nc bn va Nc cc k bn Nc rt bn Nc bn va Nc bn va Nc bn va Nc cc k bn

Nghin cu cho thy cht lng mi trng nc mt y b nhim mc nc bn va alpha (alpha-mesosaprobe) n mc nc bn va beta (betamesosaprobe), vo ma xun v ma ng h xu v h m rong nc rt bn v cc k bn. Cho thy s thay i cht lng nc qua cc ma rt r rt. Phng php nh gi nhanh bng vic s dng VKXS c ln rt thun tin v m ra hng i mi cho vic nh gi cht lng nc, c bit l mi trng nc ngt. Hin nay, Vit Nam a phng php nh gi nhanh ny vo s dng ph bin th cn phi xem xt cc kha cnh nh: Nam. Qua , s dng phng php vi nhiu u im ny s ng dng rng ri. V kp thi a ra phng n ph hp x l mi trng nhim 1 cch tt nht v nhanh nht. III.2.2.2. Loi c 2 mnh v: Ngoi cc loi trn, trong qu trnh nh gi tch ly th ngi ta s dng loi ng vt 2 mnh v( nghu, s, c, hn,) lm sinh vt ch th, quan trc nhim mi trng nc. loi ny, v chng kh ph bin cc khu vc nh sng, h,, hn na, chng cng a dng v thnh loi. S pht trin ca chng c trng cho iu kin thy vn, cu trc nn y v cht lng nc ni khu vc cn nghin cu, chng tng i Cn phi c c s d liu y v qun x VKXS c ln vi mi quan h T nhng t liu ca cc nc trn th gii cn phi b sung chnh sa cc h, nh gi cht lng phng php cn phi p dng phng php ny trong trong mi trng sng sui ca Vit Nam. loi trong bng tnh im BMWP cho ph hp vi iu kin Vit Nam. nhiu a im khc nhau c tnh cht mi trng khc nhau trn h thng sng Vit

c nh ti y sng, h, chu s thay i lin tc cht lng nc v ch thy vn trong ngy. Thi gian pht trin ca chng kh lu (vi tun n vi thng), d thu mu v d phn loi. Li dng nhng u im nh vy loi 2 mnh v c s dng lm sinh vt ch th. Vn cp thit gn y l vic nhim kim loi nng ti cc sng v ca bin. do hot ng ca khu cng nghip, khai thc khong sn u ngun Nh ta bit th KLN c kh nng tch t rt ln ng thi chng kh b phn hy trong mi trng bnh thng, nh hng rt ln n sc khe con ngi. Nn vic quan trc cht lng ngun nc l vn quan trng tm ra gii php kp thi ngn chn s nhim KLN. Trong khi , nh loi 2 mnh v ny c i sng tnh, kh nng tch ly KLN cao trong c th m khng gy hi n chng, c th nhn dng s c mt ca KLN vi hm lng rt nh m phng php thng thng khng pht hin c (Merlimi 1965, Ferrington 1983, Doherty 1993 Oeatel 1998, Revera 2003), c th cung cp trc tip nhng tc ng ca nhim n mi trng sinh vt v h sinh thi. (Thomas, 1975; Samoiloff 1989). Qua c s dng lm sinh vt ch th nh gi cht lng nc b nhim kim loi nng. c nhiu kt qu nghin cu s dng loi ng vt 2 mnh v lm sinh vt ch th nh sau: Theo kt qu ca nhm nghin cu do Nguyn Vn Khnh, Dng Cng Vinh, L Trng Ngha V Th T Nh thuc trng H S Phm H Nng nghin cu s tch ly ca As v Pb loi hn (Corbicula sp.) v hu sng (Ostrea rivularis Gould) ti Cu TP Nng. Vi i tng nghin cu l loi Hn (Corbicula sp.), thuc h Corbiculidae, b Mang Tm (Eulamellibranchia), lp 2 mnh v (Bivalvia), ngnh ng vt thn mm (Mollusca) v Hu Sng (Ostrea rivularis Gould), thuc h Ostreidae, b mang si (Fillibranchia), lp 2 mnh v (Bivalvia), ngnh ng vt thn mm (Mollusca). S dng phng php nghin cu: mu ng vt thu 2 t v bo qun 40C (theo Gokvs), nh loi mu theo kha nh loi hnh thi ca Thi Trn Bi, ng Ngc Thanh, Phm Vn Min. Mu bn y c thu ng thi vi mu ng vt v c bo qun theo TCVN 6663-12:2000. Sau , tin hnh

v c ha phn m mm ca ng vt theo phng php Van Loo, Dupreez, Steyn. Mu bn y c x l v v c ha bng HNO3 c v H2O2. Phn tch hm lng As, Pb bng my quang ph, thu c kt qu nh sau: Bng 1. Hm lng As, Pb trung bnh trong bn y KLN As (g/g) (n = 8) Pb (g/g) (n = 8) + TB SD 7,593,24 15,455,30 TC ISQ (Canada) 7,24 g/g 30,2 g/g

Hm lng As trung bnh trong bn y l 7,59 3,24 g/g, so snh vi TC

ISQG v gii hn cho php ca As trong bn y l 7,24 g/g cho thy khu vc ca sng Cu c du hiu nhim. Hm lng Pb trung bnh trong bn y: 15,45 5,30 g/g so vi TC ISQG ( 30,2 g/g) th hm lng Pb trong bn y ti khu vc ca sng Cu nm trong gii hn cho php. Bng 2. Hm lng As, Pb trong hai loi Hn v Hu sng Loi Hn KLN As (g/g) (n = 8) Pb (g/g) (n = 8) + TB SD 1,400,64a 3,582,69b Loi Hu sng TB SD 1,231,08a 1,040,81b TCCP (867/1998/QBYT) 1 2

Kt qu trong nghin cu ny cho thy hm lng As trung bnh tch ly loi

Hn l 1,400,64 g/g v loi Hu l 1,231,08 g/g u cao hn tiu chun cho php(TCCP) ca b y t ( 1 g/g). + Hm lng Pb trung bnh tch ly trong loi Hn l 3,58 2,69 g/g v Hu sng l 1,04 0,81 g/g. Hm lng Pb trong loi Hn cao hn TCCP ca B y t ( 2 g/g), cn i vi loi Hu sng th thp hn TCCP. Qua phn tch ANOVA ( = 0,05) cho thy, khng c s khc nhau c ngha v mc tch ly As gia hai loi Hn v Hu sng. Tuy nhin, mc tch ly Pb loi Hn li cao hn v khc nhau c ngha so vi mc tch ly Pb loi Hu sng.

Tin hnh phn tch mc tng quan nhm xem xt nh hng ca hm

lng As v Pb tch ly trong bn y i vi hm lng As v Pb tch ly trong 2 loi Hn v Hu. Kt qu cho thy s tch ly As v Pb trong Hn v Hu tng quan thun vi s tch ly As v Pb trong bn y, loi Hn tng quan ca As mc tng quan cht, i vi Pb mc tng quan cht. loi Hu sng th tng quan ca As mc tng i cht, i vi Pb mc tng quan yu. iu cho thy c th s dng hai loi Hn v Hu sng lm ch th nhim As v Pb. Cn theo kt qu nhm nghin cu ca Nguyn Vn Khnh, Trn Duy Vinh, Ng Th Thy An, L Th Hiu Giang- trng H S Phm nghin cu v loi Ngao Du (Meretrix meretrix L.) v Hn (Corbicula sp.) nh gi mc d nhim ca thy ngn (Hg) ti khu vc Ca i TP Hi An. Bng 1. Hm lng Hg trong mu trm tch qua 3 t thu mu a im im 1 im 2 im 3 Trung bnh + t 1 (g/g) 0,064 0,101 0,088 0,0840,019a t 2 (g/g) 0,218 0,199 0,181 0,1990,019 b t 3 (g/g) 0,157 0,135 0,167 0,1530,016 b

Kt qu quan trc ca mt s vng bin Vit Nam( nm 2003) cho thy hm

lng trm tch ti cc vng bin Qung Ninh, H Tnh, Qung Nam, B Ra- Vng Tu, hm lng Hg khong 0,35 0,61g/g, Nha Trang l 0,64 g/g, Rch Gi l 0,65 g/g. Nhng trong kt qu nghin cu ny, hm lng Hg trong trm tch Ca i dao ng t 0,064 0,218 g/g, trung bnh 0,146 0,053 g/g. So snh vi tiu chun PELs (Canada) vi hm lng Hg cho php c trong trm tch 0,7 g/g (tnh theo khi lng bn kh) th hm lng Hg ti khu vc Ca i thp hn tiu chun t 8,33 n 3,2 ln. Bng 2. Hg tch ly loi Ngao du v Hn Nhm KT (mm) > 40 Ngao du (g/g) A 0,118 0,043 a (n = 6) Nhm KT (mm) > 50 Hn (g/g) A 0,112 0,030 a (n = 8)

30 - 40 0,074 0,036 b (n = 9) 40 50 0,050 0,027 b (n = 8) < 30 0,038 0,027 c (n = 8) < 40 0,036 0,030 b (n = 8) Ghi ch: cc gi tr c cng k t (a, b, c) hoc (a, b, c) khng khc nhau c ngha ( =0,05) + Kho st s tch ly Hg ca loi Ngao Du v Hn thng qua vic phn tch Hg trong m mm ca chng cho thy hm lng Hg trung bnh ca Ngao du l 0,073 0,046 g/g, ca Hn l 0,066 0,044 g/g, mc chnh lch gia 2 loi khng to nn s khc nhau c ngha v mc tch ly 2 loi. So snh vi TCCP ca B Y T ( 0,5 g/g) th tch ly Hg nghin cu ny thp hn t 45,45 2,73 ln i vi Ngao du, 55,56 3,33 ln i vi Hn. Nh vy, cng vi kt qu phn tch Hg trong trm tch cho thy ti khu vc Ca i (TP. Hi An) cha b nhim Hg. + Kt qu phn tch tng quan gia yu t kch thc v khi lng vi s tch ly Hg trong m c th ca 2 loi Ngao du v Hn cho thy chng tng quan thun vi khi lng v kch thc vi mc t tng quan va n tng quan cht chng t 2 loi c xu hng tch ly kim loi nng Hg tng theo s gia tng kch thc v khi lng. Kt qu thng k cho thy hm lng Hg trong trm tch c nh hng n kh nng tch ly Hg trong m c th loi Ngao du v Hn, so vi loi Hn, s nh hng ca hm lng Hg trong trm tch n s tch ly Hg trong m c th Ngao du l thp hn chng t kh nng ch th ca Ngao du l tt hn. III.2.3. 1. Vi sinh vt: Vi khun Coliform:

Nhng nhm vi khun c xp vo nhm coli l nhng loi c tm thy trong cc vt liu b nhim phn. Nhm ny c gi l Coliform. Mt nghin cu ca Vin V sinh Dch t TW cho thy, rau t rung n ch vng ven th H Ni c s ly nhim din rng ca coliform v cc vi khun khc gy bnh ng rut. Nguyn nhn ca s vic ny theo nhm nghin cu l do hm lng coliform trong nc ti rau rung nc thi ca vng ven H Ni cao hn nhng rung khng dng nc thi. V chnh vic s dng ngun nc ao h lm rau ti tng thm s nhim vi sinh vt cho rau khi mang ra ch bn. Thm vo , kho st trong chng trnh qun l tng hp vng ven b Tnh Bnh nh, th hin c s phn b Coliform v Vibrio trong mi trng nc v trm

tch vng ven b tnh Bnh nh. Kt qu kho st c ng trn Tp ch Khoa hc v Cng ngh bin, 13-Apr-2010 do cc tc gi Phan Minh Th, L Lan Hng, V Hi Thi thc hin. Theo , mt Coliform trong nc ti cc trm nghin cu vt qu tiu chun cht lng mi trng TCVN 5943-1995 nhiu ln. Lng Vibrio trong mi trng cng rt ln. Nhn chung, Coliform v Vibrio bin ng mnh theo khng gian v thi gian. Tuy nhin, nhng bin ng ny c mi lin quan cht ch vi s thay i ca hm lng cht hu c trong mi trng. Hn na, nhng ch s ny c dng nh nhng ch th sinh hc cho qu trnh quan trc v cnh bo mi trng v qu trnh qun l tng hp vng ven b. Trong nhm Vi khun Coliform c s dng ph bin nht l Vi khun Escherichia Coli (E.coli). Cn c gi l trc khun i trng, chim khong 80% tng s VSV sng trong rut ngi. c khm ph nm 1885 bi Escherich v c t tn l bacterium coli. Nm 1888, Mace s dng loi vi khun ny nh mt tc nhn trc tip ch th nhim phn v gin tip ch th cho cc ngun nc b nhim cc VSV ng rut. Sau loi vi khun ny c i tn thnh Escherichia Coli v xp vo h Enterobacteriaceae( Bergeys, 1974). 2. E.coli c tm thy trong ng tiu ha ngi v cc ng vt mu nng v Theo Minkevich(1949), E.coli ch pht trin trong cc loi ng vt c s tip Vi khun Streptococcus: l loi cu khun khng sinh bo t, i khi c dng ko di thng hin Gn nh ch th nhim phn bng Streptococcus faecalis v mt s loi khc nh vy chng s hin din trong phn ca cc loi ny. xc vi ngi v him khi thy chng xut hin trong cc loi ng vt hoang d.

din di dng chui v c xp vo genus Streptococcus. nh S.Faecium, S.bovis, S.equinus c xem l quan trng nht. S. faecalis chim u th trong phn ngi , trong khi gia sc l S Faecium, cu l S. bovis, nga l S.equinus, nhng ng vt nh b st th hu ht l S. Faecium. 3. Clostridium Perfringens: Mt s loi VSV k kh nh Clostridium Perfringens cng sng trong ng

tiu ha nh coliform. Ngi ta cng khng tm thy loi ny trong vng t sch,

iu ny c ngha l Clostridium Perfringens c th c s dng lm sinh vt ch th cho s nhim phn. Clostridium Perfringens c Welch v Nuthal miu t vo nm 1892. Chng c kch thc nh, thng tn ti thnh tng cp, khng di ng, bo t ca chng c dng hnh trng, thng c to thnh trong mt thi gian di, khi m iu kin mi trng tr nn khng thun li. Nhiu C.perfringens sn sinh c c ngoi bo, iu ny c th gy ra cc ng c thc phm. 4. Khc vi cc loi, vi sinh ng rut khng sinh bo t nhanh chng cht Vi sinh vt trong nc thi: trong mi trng mi, cc loi C.perfringens c th tn ti lu trong mi trng VSV c trong nc thi chim a s v loi v s c th trong sinh vt ca nc thi. Nc thi cng bn th cng nhiu VSV, ch yu l vi khun. Vi khun ng vai tr quan trng trong cc qu trnh phn hy cc cht hu c c trong nc. Ty theo phng thc dinh dng vi khun c chia lm 2 nhm: d dng v t dng. a. + + + b. VSV d dng (heterotriphic): S dng cc cht hu c lm ngun c cht cacbon v nng lng trong cc Trong nhm ny li chia thnh 3 nhm nh: VK hiu kh (aerobic) cn oxy trong qu trnh phn hy cc cht hu c VK ki kh hay ym kh (anaerobic) khng cn oxy t do pht trin chng VK hiu kh hoc k kh ty tin (facultative) c th sng trong iu kin c VSV t dng (autotrophic) C kh nng oxy ha cht v c thu nng lng v s dng CO
2

qu trnh sinh tng hp.

sinh trng v pht trin. c th s dng oxy lin kt trong cc hp cht nh gc nitrat, sunfat hoc khng c oxy t do. lm

ngun cacbon cho qu trnh sinh tng hp. Trong nhm ny c vi khun nitrat ha, vi khun lu hunh, vi khun st c. Nm, nm mc v nm men Nhm ny t hn vi khun v pht trin mnh trong vng nc t. Chng l

cc vi khun SV d dng v hiu kh.

Cc loi nm (k c nm mc) c kh nng phn hy cc cht hu c, nhiu

loi nm phn hy c cc hp cht xenluloza, hemixenluloza, c bit l lignin. Nm men phn hy cc cht hu c b hn ch nhng c th ln men c mt s ng thnh cc ancol, axit hu c, glyxerin,.. trong iu kin k kh v pht trin tng sinh khi trong iu kin hiu kh. d. Virus: Loi siu vi khun c i sng k sinh t bo vt ch, nh nhng cht trao

i ca vt ch m tng hp cc hp cht protein v axit nucleic cho mnh. V vy, virus l tc nhn gy ra mt s bnh cho ngi v gia sc. Trong nc thi c nhiu loi vius. Cc virus ca vi khun gi l thc khun th (bacteriophae). Khi thiu t bo vi khun ch th thc khun th vn tn ti kh lu trong nc. V vy, nu tm thy thc khun th trong nc ta c th suy ra s c mt ca vi khun gy bnh tng ng hoc ang tn ti. f. VSV gy bnh: Khi c mt ca cc VSV ny th chng t ngun nc ny b nhim bn khng th s dng c. Ch yu l cc VSV sau: Trc khun Shigella dysenteriae gy bnh l. Trc khun Salmonella typhi gy bnh thng hn Trc khun Salmonella Paratyphi gy bnh ph thng hn Phy khun Vibrio cholera gy bnh t.

T nm 1962, ngi ta pht hin thm mt tc nhn gy bnh dich t trn th gii khng cn l Vibrio cholera c in na m do Vibrio eltor gy bnh t, c kh nng sng dai dng hn V. Cholera. Tm li: nh gi nhim ngun nc do nc thi sinh hot, da vo s xut hin ca 3 nhm VSV ch th sau: Nhm Coliform c trng l Escheriachia coli (E.coli) l mt khun ng Nhm Streptococci c trng l Streptococcus faecalis_ lin cu trong phn Nhm Clostridia kh sunfit c trng l Clostridium perfringens rut (FE)

S c mt ca cc VSV ny chng t rng nc b nhim phn.

Trong 3 nhm trn th E.coli hay c s dng nht v: + + + IV. Chng l nhm VSV i biu quan trng nht trong vic nh gi v sinh Chng c th xc nh trong iu kin thc a vi nhng phng php tng Xc nh Coliform d hn cc nhm khc, i vi Streptococci cn phi gi Phng php s dng ch th sinh hc nh gi mi trng nc : a. Phng php loi n l: S dng nhng loi ch th nh gi cht lng nc da trn c s c mt hay vng mt cc loi c trng t c ch . Rback (1974) c quan im cho rng s c mt hay vng mt ca bt c loi cn trng no trong mt con sui ( khi ni n iu kin bt li) khng hn khng km ch hin nhin l s c mt hay vng mt ca n. Tuy nhin, ng tip tc nghin cu v khng nh mt quan im m nhiu nh sinh hc nc ngt tn thnh, cho rng hu ht nhng loi cn trng c tm thy trong nc c ph dng trung bnh u c th chng chu mt phm vi kh rng cc iu kin vt l v ha hc ca mi trng. S dng nhng sinh vt nhy cm u im : kh nng pht hin ra nhng nh hng ca cht gy nhim nhng nng khc nhau c tc ng c hi i vi cc sinh vt. Khi c nhng nh hng c th vi mc nhim no th mt phn ng tng ng ca sinh vt vi s tng hay gim nng nhim c th xy ra. iu ny c Donkin v Widdows (1996) xem nh l mt dng c quan trc bao gm nhng c im sau y: Nhy cm i vi nhng thay i bt thng ca mi trng, s nhim c phm vi rng gy ra cc phn ng, t iu kin ti u n iu kin gy cht. C mt s nh lng, kh nng d bo lin quan n nhng cht gy nhim ngun nc v c y tiu chun ca loi VSV ch th l tng. i n gin v tin cy. nhit lu hn, cn Clostridia phi tin hnh 80oC v phi ln men 2 ln.

Trong qu trnh pht trin ca t nhin, thng xy ra nhng thay i, l nhng phn ng chung c th ny sinh t nhng nh hng c hi c trng mc t bo v ha sinh nht nh trong c h thng.

Nh, i vi nhng ng vt khng xng sng nc ch c mt trng hp duy nht biu hin lm ph v h thng ni tit, l cht gy bt lc (imposex) trong cc thn mm bin (Matthiessen v Gibbs, 1998). S dng nhng sinh vt tch t Khng t sinh vt c th tch lu cc cht nhim trong cc m ca chng qua qu trnh tch lu sinh hc. Cc SVTT c c im: chng. S tch lu ny c th din ra trong sut vng i ca sinh vt m khng c Hm lng tch lu trong m ca SVTT c th gp 103 - 106 ln so vi trong tc ng ph xut hin. MT - "khuych i sinh hc". Kh nng tch t cht nhim SVTT c s dng rng ri trong nghin cu, quan trc, x l MT. Nhng m tch lu cc cht nhim biu th hm lng cc cht ny rt r do phn nh c qu trnh cc cht nhim xm nhp vo mi trng v tc ng ln sinh vt trong sut thi gian di. Cho n 2002 pht hin 420 loi c kh nng tch t KLN cao, trong : mt s l ngun thc phm, nhiu thc vt ln v nhuyn th, c ( MT nc); a y, ru v thc vt c mch (MT t Kkh). Ru c s dng rng ri cho quan trc cc KLN La chn SVTT trong nghin cu MT theo tiu chun ca sinh vt ch th Trong thc t kh c loi n l no p ng c cc cc tiu chun ca SVCT v tch t, trong cc chng trnh gim st nhim phi khc phc theo 2 cch: Quan trc th ng v thu mu ( phn tch HH) t ni c tr c bit ca nhng SV bn a; Quan trc ch ng (ti ni c tr) cc SV c vng khng nhim. Cht nhim c hp th qua b mt c th, qua nhng cu trc c trng, hay c nut vo cng vi thc n vi tc ln hn tc o thi t c th

Trong cc h sinh thi nc cn nhn mnh ti vic s dng thc vt ln (Macrophytes) v nhuyn th nh cc sinh vt tch t do chng p ng c nhiu tiu ch lit k trn. Vic s dng con vm (Mussel) bin Mytilus rt c ngha v phng din ny do chng l i tng ca k hoch ton Th Gii tm nhn con vm. Loi Mytilus phn b rng khp Th Gii v tm nhn con vm cung cp thng tin v cc mc ca nhiu cht nhim trong cc m ca chng t cc a im ring bit trn din rng v rt xa nhau. C cng c s dng rng ri l sinh vt tch t trong nc ngt v nc mn mt phn v chng l ngun thc phm cho con ngi. Tuy nhin v tnh linh ng ca chng nn hn ch vic s dng xc nh r cc ngun gy nhim in hnh. b. Phng php a loi: S dng nhng nhm sinh vt hay nhng qun x sinh vt c t lu, c bit chu u Resh v Jackson (1993) lit k nhng phng php khc nhau trong gim st sinh hc quan trc mi trng nc, c s dng trong mt phm vi ln hay nh v chia thnh 4 loi: o mc phong ph S lit k S o m cc nhm theo chc nng dinh dng Cc ch s kt hp

c. Phng php s dng ch s sinh hc : Shannon Weiner s dng ch s a dng H v Margaleft s dng ch s a dng Ch s a dng <1 12 >2 3 >3 4,5 >4,5 Cht lng nc Rt nhim nhim nhim nh Sch Rt sch (Ngun Stau et al,1970)

S dng nhm ng vt y c ln (Macrobenthos) nh gi nhanh cht lng nc theo h thng tnh im BMWP. Mu vt sau thu thp phn loi, nhn bit ty theo h tnh im theo bng im BMWP tnh im s tng cng BMWP.

Sau , tnh im s trung bnh (ASPT): tng s im / tng s h tham gia tnh im. im s ASPT (1-10) l ch s sinh hc tng ng vi mt mc cht lng nc. ASPT c u im l khng ph th thuc vo kch thc mu, ma v v thm ch phng php thu mu CSSH c s dng u tin trong quan trc mi trng l h hoi sinh (dng quan trc nhim hu c trong cc sng).

Th hng I II III IV V VI

Ch s nhim ( ASPT) 10 8 7,9 6 5,9 5 4,9 3 2,9 1 0

nh gi cht lng nc Khng nhim, nc sch nhim nh - Hoi sinh nh ( Oligosaprobe) nhim va - Hoi sinh va ( Mesosaprobe) nhim Hoi sinh trung bnh ( Mesosaprobe) nhim nng - Hoi sinh nng ( Polysaprobe) nhim rt nng - Hoi sinh rt nng ( khng c VKXS)

Hn ch ca Ch s BMWP v ASPT l ch ginh cho nc chy v i khi vi kiu c tr c trng trong dng sng nh ch nng ch cn. Cc ch s sinh hc khc tun t c pht trin, ch yu quan trc cc tc ng cht hu c trong nc chy. Ph bin nht l ch s sinh hc TRENT Anh, im s sinh hc CHANDLER (CBS). Nhiu nc s dng rng ri im s BMWP ca nhm ng vt y c ln quan trc mi trng nc (da vo vic xc nh s loiv phn b ca ng vt y khng xng sng phn loi mc nhim nc). Cc CSSH u c hn ch l phi s dng cng vi nhng s liu c sn v l ho hc. Nhng c u vit l tnh ton n gin, cung cp thng tin d hiu v mc nhim . d. Phng php quan trc cu trc qun x: Pht hin nhng thay i do nhim gy ra trong cu trc qun x sinh vt sng trong cc vng nghin cu, thng ch chn mt s phn on hoc lt ct nh sinh vt ni v sinh vt y trong nhng h sinh thi nc.

Da trn s c mt hoc vng mt hoc tr ph cc c th ca loi trong Warren (1971) vit ni khng c nhng c trng l v ha hc cc oan

qun x sinh hc. th cc loi ng vt v thc vt c c hi to khun lc, mt s t hp cc loi s xy ra sau mt thi gian. Mi tng tc qua li phc tp s pht trin trong s nhng loi ny v gia chng vi nhng iu kin v cc ngun lc sn c ca a im. Sau mt thi gian, nu nhng iu kin mi trng nc khng bin i nhiu, s t hp ny s din ra theo cc c trng r rng. Ci c th c xem l qun x sinh vt S thay i ca cc iu kin mi trng c nh hng ti thnh phn ng T quan im ca Warren chng ta c th khng nh rng bt k mt thay v thc vt trong qun x. iu ny gy nn s qun t ca cc qun x khc nhau. i no trong mi trng (t nhin hoc nhn to) s mang li nhng thay i trong tng c th trong qun th v trong qun x ca chng. Warren kt lun mi trng ti mt a im quyt nh phn ln nhng c th no c kh nng c tr im , v nhng sinh vt s l nhng ch th sinh hc cho nhng thay i ca mi trng Tnh hnh cc mi quan h gia nhng SV sng t do trong nc. e. Phng php thu mu sinh vt nc: Thu mu Phn tch mu Thnh lp cc bn chuyn v thm thc vt, phn b ng vt v bn phn vng sinh thi khu vc nghin cu. Phng php ny vn cn hn ch. f. Php th sinh hc: S dng sinh vt nhng iu kin th nghim (c i chng) nghin cu, Nhiu php th sinh hc c pht trin s dng trong phng th nh gi mi trng nc. nghim hay ngoi hin trng. Kh nng s dng php th sinh hc trong nghin cu cc vn mi trng: Xc nh cc tc ng ngn hn ca liu lng ln (cp tnh) n c th, qun th v qun x.

Xc nh tc ng tim nng ca cc cht gy nhim (tc ng di hn) ca

nhng lng thp cc cht gy nhim khc nhau (mn tnh) n c th, qun th v qun x. thi. Nghin cu pht trin cc bin php x l v chng nhim. Tiu chun la chn sinh vt trong th nghim sinh hc: Ngoi cc tiu chun nh i vi SVCTMT th cn cn phi c cc tiu chun khc: Mn cm v bn vng trong phn hi vi cht gy nhim. trng thi kho mnh, khng d b nhim bnh v k sinh. Xc nh s a dng ca ngng c hi (lin quan n hiu ng gy cht Xc nh r tnh mn cm ca nhng sinh vt in hnh i vi cc cht Cung cp tn hiu sm v s nhim gy hi tim n. Cc m hnh tc ng v cch xm nhp ca cc cht nhim vo h sinh ton b v gy cht mt na) v gii hn chun ca cc cht nhim. nhim c trng.

Phn bit php th n loi v a loi, mc d php th sinh hc a loi c tnh u vit hn nhng php th sinh hc n loi vn c s dng nhiu hn do cc nguyn nhn v gi thnh v tc , nhng sinh vt nh vi vng i ngn thung thun li hn. So snh tnh u vit ca php th n loi v a loi Loi th nghim sinh hc Tnh u vit - Xc nh phn hi tt hn nhng im cui. Php th n loi - Mn cm hn i vi sc p nhim. - Tnh bin d t nhin t hn trong h thng th. - Mn cm hn vi phn hi cc thng s c o.

- Cung cp nhiu thng tin hn trong mi php th. - Nhn bit c nhiu hn trong vic c lp cc yu t Php th a loi nh hng chnh. - Tng ng tt hn vi tnh trng ca cc h sinh thi t nhin. Nhng ch tiu chnh s dng trong php th sinh hc Loi sinh vt Ch tiu theo di - Tnh t bin - Kh nng phn hu - Tc sinh trng - Tc ti sinh (sinh sn) To v nhng thc vt khc - Kh nng quang hp; h hp - Hm lng cht dip lc - Tnh t bin - Tc ng hnh thi v m - Hiu ng gy cht - Tc ti sinh - Pht trin tnh d thng VKXS v VCXS - Kh nng sinh trng; h hp - T l thc n - Bin i sinh ho - Tc ng hnh thi v m - Bin i tp tnh g. Phng php so snh ( i vi h thng nc ngt): h. Xc nh kiu sinh thi c trng v s dng cc phng php o chn lc Kt qu biu th ra tnh tng ng theo % ca cc im nghin cu, im s Phng php quan trc bng vi sinh vt: nhm so snh nhng thu vc cng kiu nhng khng b tc ng, xo trn. %>90% chng t im khng b nhim.

Vi khun, nm, ng vt nguyn sinh - BOD; nitrat ho

VSV l hp phn quan trng ca cc h sinh thi m tnh a dng v phong

ph ca chng b chi phi bi nhng thay i ca cc yu t mi trng v c th tr thnh ch th cho nhng kiu nhim nht nh. V d nh: + + phn). S dng thu tinh, cc nha kh trng khi ly mu phn tch. Nn phn tch i. nhim vi sinh vt do phn: * Cc sinh vt ch th ny cn tha mn cc tiu ch sau: n gin. Phi pht trin khng ph thuc vo s c mt ca cc sinh vt khc trong mi trng nhn to. V d : Vi khun Coliform, Faecal Streptococci v Clostridium perfringens l nhng sinh vt ch th thng dng nht cho nhim nc do phn. j. S dng loi c hu, qu him: Cc loi c hu l cc loi phn b hp, thch ng vi mi trng sinh thi Khi cc yu t mi trng bi xm hi, th qun th cc loi c hu b nht nh. suy gim s lng c th hoc khng cn hin din , y l c s cho vic nh gi tnh trng v vic bo v mi trng. Mt s sinh vt ch th tip tc tn ti trong mi trng b nhim nhng phi chu ng nhng sc p v vt l lm cho t l tng trng gim, kh nng sinh sn km hoc tp qun sng s thay i. y chnh l du hiu sinh hc ca s Phi c mt khi hin din nhng mm bnh v phi c s lng ln. Tc sinh trng ca chng trong mi trng nc s khng c Phi chng chu nhiu hn i vi sc p, nhng c sc mi trng, Phi d dng v r rng nhn din khi s dng cc k thut nhanh v mu trong vng 1 gi. Mu cn bo qun 4 0 C t 24 - 30 gi S c mt ca qun x nm nc thi l ch th nhim mc cao. S c mt ca cc vi khun sng trong rut ngi v ng vt

(Coliform, Streptococci v Clostridium ) l ch th cho nhim nc sinh hot ( do

ln hn tc pht trin ca mm bnh. k c s kh trng hay tiu c hn so vi sinh vt mm bnh.

nhim mi trng cho php chng ta khm ph ra s thay i v c th c lng cng ca n. u im v hn ch ca cc phng php sinh hc trong nh gi cht lung nc: u im: Qun x sinh vt ng vai tr nh nhng gim st vin lin tc ca nc khng cn ly mu lin tc. Qun x sinh vt phn ng vi cht lng nc khc nhau mt phm vi rng do cc yu t xc nh v nhng cht nhim (trong khi phng php ha hc phi ph thuc vo dng cht nhim). Nhng qun x sinh vt c kh nng hp nht nhng nh hng ca cc cht c tng hp nh gi mt cch ton din tng qut v d on nh hng cht c ln h sinh vt. Hn ch: Khng bit c nguyn nhn r rng ca nhng bin i sinh thi ( nn kt hp vi phng php ha hc). Gim st sinh hc lin quan n ton b thnh phn trong qun x v nhng phn ng xy ra sau c gng nhiu trong khu thu mu, x l v phn loi mu. S liu tng hp v gim st sinh hc ch c ngha i vi nh sinh hc chuyn nghip thiu ht thng tin nhng ngi khng hiu r. Cha c kh nng gii thch r rng v nhng bin i sinh thi trong iu kin ca cht lng nc lm sao tm ra c nhng bin i sinh thi lin quan n mc ch s dng nc. nh gi nc c cht lng sinh thi tt nhng khng phi lun lun khng c mm bnh hoc nhng sinh vt nh b c hi phi c nhng php th vi sinh v ha hc c hiu. V. Trin vng:

Vic dng sinh vt nh gi mc nhim ca mi trng nc bng phng php ch th sinh hc ghi nhn c mt s bc tin thng qua nhiu cng trnh nghin cu. i vi Vit Nam ni chung v cc tnh min Trung Ty Nguyn ni ring, c bit l thnh ph Nng vi c trng ca nn kh hu nng m, ng b bin di

,nhiu vng, vnh, ao m ph ln nh to nn h thng ng thc vt v vi


sinh vt y v cng a dng v phong ph. Chnh iu ny gp phn cung cp i tng cho nhiu cng trnh nghin cu khoa hc, nh gi chnh xc hn tc ng nhim mi trng nc. c nhiu cng trnh nghin cu v vn ny em li kt qu kh quan v ng tin cy nh vic s dng ng vt khng xng sng c ln nh gi cht lng nc, s dng loi 2 mnh v nh gi s tch t KLN, vi sinh vt trong ch th nhim phnT , vic ng dng sinh hc ch th vo nghin cu nh gi mi trng l nn c s dng rng ri trong c nc. Nhng, bn cnh ta cng thy 1 s nhc im sinh vt ch th, nn cc nh khoa hc khi nghin cu vic p dng phng php ha hc v ch th sinh hc tng tnh chnh xc hn. Tm li, ch th sinh hc mi trng nc m ra hng i rt c trin vng trong tng lai min trung cng nh c nc. ng thi, gp phn hn ch ti thiu nhng tc ng tiu cc t mi trng, nng cao sc khe v cht lng sng ca con ngi c tt hn. Kt lun v kin ngh: T mt gc qun l, sinh vt ch th thng bo cho hnh ng ca con

ngi nhng g l khng bn vng v tm lc ton cnh hin trng mi trng thng qua cc tn hiu ca sinh vt. Vic s dng ch th sinh hc nh gi cht lng mi trng nc khng ch cung cp thng tin cho cc nh lnh o a phng v trung ng vic xy dng h thng ch th -ch th thng tin mi trng. Da vo sinh vt ch th v ch s a dng ca sinh vt ch th trong vng kho st lm c s cho nh khoa hc xut b tiu chun mi trng bin Vit Nam ph hp vi tnh hnh thc t ca nc ta.

Chnh v nhng l do trn Vit Nam nn p dng rng ri phng php ny

nhm gii quyt vn nhim mt cch trit hn. Mun vy chnh ph cn c chin dch di hn trong vic u t v pht trin ngun nhn lc, c s vt cht cng nh mi trng lm vic chuyn nghip.

TI LIU THAM KHO 1. Trn Thi Bi (2005), ng vt khng xng sng, NXB Gio Dc. 2. L Vn Khoa (2007), Ch th sinh hc mi trng, NXB Gio Dc. 3. Nguyn Vn Khnh, Phm Th Hng H, L Trng Sn, S dng ch th sinh hc ng vt khng xng sng c ln nh gi cht lng nc cc h ca thnh ph Nng ( Tp ch khoa hc i hc Hu, s 63, 2010). 4. Nguyn Vn Khnh, Phan Vn Hip, Phan Th Mai, L Th Qu. S dng ng vt khng xng sng c ln nh gi cht lng nc b mt ti cnh ng Xun Thiu, phng Ha Hip , TP Nng.

5. Phan Minh Thu, L Lan Hng, V Hi Thi, Ch th sinh hc phc v qun l tng hp ven b tnh Bnh nh ( Tp ch khoa hc v cng ngh 2010). 6. Hong Th Sn, Phn loi thc vt hc, NXB Gio Dc. Cc link tham kho: http://violet.vn/kimcuong/present/show/entry_id/5824504 http://www.sinhhocvietnam.com/forum/archive/index.php?t-986.html

You might also like