Professional Documents
Culture Documents
vn
CNG NGH SINH HC I CNG
CHNG 1: KHI NIM C BN V CNG NGH SINH HC
1.1. Khi nim v cng ngh sinh hc C nhiu nh ngha v cng ngh sinh hc (Biotechnology), ty theo tng tc gi khc nhau, nhng tt c u thng nht v khi nim c bn sau y: Cng ngh sinh hc l s sn xut cc sn phm trn quy m cng nghip, trong nhn t tham gia trc tip v quyt nh l cc t bo sng (vi sinh vt, thc vt, ng vt). Mi t bo sng ca c th sinh vt hot ng trong lnh vc sn xut ny c xem nh mt l phn ng nh. Vo nhng nm 1980, cng ngh sinh hc chuyn sang mt giai on mi l l giai on cng ngh sinh hc hin i vi vic s dng cc thnh tu ca k thut gen, l lnh vc cng nghip s dng hot ng sinh hc ca cc t bo c bin i di truyn. C s sinh hc c p dng y bao gm sinh hc phn t, sinh hc t bo, ha sinh hc, di truyn hc, vi sinh vt hc, min dch hc, cng cc nguyn l k thut my tnh... C hai cch nh ngha cng ngh sinh hc mt cch tng qut nht: - Do UNESCO (1985) nh ngha: Cng ngh sinh hc l cng ngh s dng mt b phn hay t bo ring r ca c th sinh vt vo vic khai thc sn phm ca chng. - Do Trng Lut Stanford (1995) nh ngha: Cng ngh sinh hc l cng ngh chuyn mt hay nhiu gen vo sinh vt ch nhm mc ch khai thc sn phm v chc nng ca gen . S khc bit r rt nht ca hai nh ngha trn thuc v i tng tc ng ca cng ngh sinh hc: UNESCO xem c quan, b phn, t bo v chc nng ring r ca sinh vt l i tng, trong khi Trng Lut Stanford li coi gen l i tng tc ng ca cng ngh. T cc nh ngha trn, c th phn bit c hai nhm cng ngh sinh hc l: - Cng ngh sinh hc truyn thng (Traditional Biotechnology) Bao gm: + Thc phm ln men truyn thng (Food of Traditional Fermentations) + Cng ngh ln men vi sinh vt (Microbial Fermentation Technology) + Sn xut phn bn v thuc tr su vi sinh vt (Production of Microbial Fertilizer and Pesticide) + Sn xut sinh khi giu protein (Protein-rich Biomass Production) + Nhn ging v tnh bng nui cy m v t bo thc vt (Plant Micropropagation) + Th tinh nhn to (In vitro Fertilization) - Cng ngh sinh hc hin i (Modern Biotechnology) Bao gm:
2.1- Khi nim DNA ti t hp 2.1.1- Khi nim 1- DNA: DNA l ch vit tt ca axit 2-deoxyribonucleic, c nh sinh hc ngi Thy in Miescher tm ra vo nm 1869 trong nhn t bo bch cu (t bo m). u tin ng gi n l nuclein c ngha l hch nhn. Sau , ng pht hin ra n c bn cht axit v gi n l axit nucleic. Sau hn 80 nm cng vi s tranh ci ca nhiu nh khoa hc, n nm 1952, ngi ta mi cng nhn DNA l vt cht di truyn. DNA gm 3 thnh phn chnh: baz nit dng purine v pyrimidine (A,T,C,G), ng pentose (ng 5 carbon) v axit phosphoric (H3PO4). Ba thnh phn ny c t l 1:1:1 v chng lin kt vi nhau to thnh mt nucleotide:
Oh Ho P ch2 5 H H 3 O O H A(t,c,g) H
Oh
Cu trc ca DNA c Watson-Crick khm ph ra. l chui xon kp cong nh nhng, c cu trc khng gian 3 chiu, gm hai si song song, i xng v b sung cho nhau theo mt qui lut nghim ngt: A bt cp vi T v C bt cp vi G nh cc lin kt hydro. Cu trc xon kp ca Watson- Crick l chic cha kha m ra nhng k thut ca s sng. 2,- DNA ti t hp: Vi cu trc c bit ca phn t DNA v s bt cp nghim ngt ca cc baz nit, nhiu nh nghin cu ny ra tng: nu to ra c nhng ui mt trong hai si ca phn t DNA khc nhau th chng c th ni li vi nhau nh bt cp b sung. Vo nhng nm 70, bng nhng phng php khc nhau, ngi ta to c nhng phn t DNA ti t hp u tin. Nm 1972, nhm nghin cu ca trng i hc Stranford (Paul-Berg) a ra phng php ui ni cc phn t DNA khc nhau. to u dnh, ngi ta s dng enzyme terminal transferase. Di tc dng ca enzyme ny, ngi ta to c nhng ui poly nucleotide khong 50 n 100 gc adenine
Vector
Hnh 2-2: M hnh biu din s to ra DNA ti t hp 2.1.2- Mc ch to DNA ti t hp DNA ti t hp c ch tc vi mc ch l thc hin mt qu trnh gi l s tch dng. Tch dng l s tch lp v thu nhn nhiu bn sao ng nht ca mt gen hay ca mt mnh on DNA. Tch dng c th c i km hoc khng c i km vi s biu hin protein. Nhng p dng ny ca DNA ti t hp
C C G G
+
5 P 3 OH
A T T A
OH P
C C G G
A T T A
P OH
DNA ligase
C C A T G G T A
Ni u lch:
G C C T A G G A T C T A
Bt cp baz b sung
P OH 3 5
G G A T C T C C T A G A
DNA ligase
G A T C T A
5 OH 3 P
C C T A G
DNA l
Aa
tt
a Tt a
Tt aa
Aatt TtAa
DNA ligase
Tt
DnA ti t hp
Aa tt
aa
aa Tt
Linker
Cc phn t linker
DNA l (cDNA)
DNA ligase
DNA plasmid
Eco RI
Eco RI
DnA ti t hp
CCC G C C T A GGGGG
GGGGGA T C C CCC G
Linker
Linker
DNA l
2.1- Khi nim DNA ti t hp 2.2- Cc cng on chnh to DNA ti t hp 2.3- Cc phng php to DNA ti t hp 2.4- Mt s phng php a DNA ti t hp vo t bo ch 2.5- K thut tch dng (to dng) 2.6- Mt s phng php xc nh dng cn tm 2.7- Ngn hng gen (Genomic library) 2.8- Ngn hng cDNA