QUC HI ____________ S: 55/2005/QH11

CNG HO X HI CH NGHA VIT NAM c lp - T do - Hnh phc ____________________ H Ni , Ngy 29 thng 11 nm 2005

LUT PHNG, CHNG THAM NHNG Cn c vo Hin php nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam nm 1992 c sa i, b sung theo Ngh quyt s 51/2001/QH10 ngy 25 thng 12 nm 2001 ca Quc hi kho X, k hp th 10; Lut ny quy nh v phng, chng tham nhng. Chng I NHNG QUY NH CHUNG iu 1. Phm vi iu chnh 1. Lut ny quy nh v phng nga, pht hin, x l ngi c hnh vi tham nhng v trch nhim ca c quan, t chc, n v, c nhn trong phng, chng tham nhng. 2. Tham nhng l hnh vi ca ngi c chc v, quyn hn li dng chc v, quyn hn v v li. 3. Ngi c chc v, quyn hn bao gm: a) Cn b, cng chc, vin chc; b) S quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong c quan, n v thuc Qun i nhn dn; s quan, h s quan nghip v, s quan, h s quan chuyn mn - k thut trong c quan, n v thuc Cng an nhn dn; c) Cn b lnh o, qun l trong doanh nghip ca Nh nc; cn b lnh o, qun l l ngi i din phn vn gp ca Nh nc ti doanh nghip; d) Ngi c giao thc hin nhim v, cng v c quyn hn trong khi thc hin nhim v, cng v . iu 2. Gii thch t ng Trong Lut ny, cc t ng di y c hiu nh sau: 1. Ti sn tham nhng l ti sn c c t hnh vi tham nhng, ti sn c ngun gc t hnh vi tham nhng.

2. Cng khai l vic c quan, t chc, n v cng b, cung cp thng tin chnh thc v vn bn, hot ng hoc v ni dung nht nh. 3. Minh bch ti sn, thu nhp l vic k khai ti sn, thu nhp ca ngi c ngha v k khai v khi cn thit c xc minh, kt lun. 4. Nhng nhiu l hnh vi ca quyn, hch dch, gy kh khn, phin h khi thc hin nhim v, cng v. 5. V li l li ch vt cht, tinh thn m ngi c chc v, quyn hn t c hoc c th t c thng qua hnh vi tham nhng. 6. C quan, t chc, n v bao gm c quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr x hi, n v v trang nhn dn, n v s nghip, doanh nghip ca Nh nc v c quan, t chc, n v khc c s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc. iu 3. Cc hnh vi tham nhng 1. Tham ti sn. 2. Nhn hi l. 3. Lm dng chc v, quyn hn chim ot ti sn. 4. Li dng chc v, quyn hn trong khi thi hnh nhim v, cng v v v li. 5. Lm quyn trong khi thi hnh nhim v, cng v v v li. 6. Li dng chc v, quyn hn gy nh hng vi ngi khc trc li. 7. Gi mo trong cng tc v v li. 8. a hi l, mi gii hi l c thc hin bi ngi c chc v, quyn hn gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v hoc a phng v v li. 9. Li dng chc v, quyn hn s dng tri php ti sn ca Nh nc v v li. 10. Nhng nhiu v v li. 11. Khng thc hin nhim v, cng v v v li. 12. Li dng chc v, quyn hn bao che cho ngi c hnh vi vi phm php lut v v li; cn tr, can thip tri php lut vo vic kim tra, thanh tra, kim ton, iu tra, truy t, xt x, thi hnh n v v li. iu 4. Nguyn tc x l tham nhng 1. Mi hnh vi tham nhng u phi c pht hin, ngn chn v x l kp thi, nghim minh. 2. Ngi c hnh vi tham nhng bt k cng v, chc v no phi b x l theo quy nh ca php lut. 3. Ti sn tham nhng phi c thu hi, tch thu; ngi c hnh vi tham nhng gy thit hi th phi bi thng, bi hon theo quy nh ca php lut.

4. Ngi c hnh vi tham nhng ch ng khai bo trc khi b pht hin, tch cc hn ch thit hi do hnh vi tri php lut ca mnh gy ra, t gic np li ti sn tham nhng th c th c xem xt gim nh hnh thc k lut, gim nh hnh pht hoc min truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut. 5. Vic x l tham nhng phi c thc hin cng khai theo quy nh ca php lut. 6. Ngi c hnh vi tham nhng ngh hu, thi vic, chuyn cng tc vn phi b x l v hnh vi tham nhng do mnh thc hin. iu 5. Trch nhim ca c quan, t chc, n v v ngi c chc v, quyn hn 1. C quan, t chc, n v trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim sau y: a) T chc thc hin vn bn quy phm php lut v phng, chng tham nhng; b) Tip nhn, x l kp thi bo co, t gic, t co v thng tin khc v hnh vi tham nhng; c) Bo v quyn v li ch hp php ca ngi pht hin, bo co, t gic, t co hnh vi tham nhng; d) Ch ng phng nga, pht hin hnh vi tham nhng; kp thi cung cp thng tin, ti liu v thc hin yu cu ca c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong qu trnh pht hin, x l ngi c hnh vi tham nhng. 2. Ngi ng u c quan, t chc, n v trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim sau y: a) Ch o vic thc hin cc quy nh ti khon 1 iu ny; b) Gng mu, lim khit; nh k kim im vic thc hin chc trch, nhim v v trch nhim ca mnh trong vic phng nga, pht hin hnh vi tham nhng, x l ngi c hnh vi tham nhng; c) Chu trch nhim khi xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch. 3. Ngi c chc v, quyn hn c trch nhim sau y: a) Thc hin nhim v, cng v ng quy nh ca php lut; b) Gng mu, lim khit; chp hnh nghim chnh quy nh ca php lut v phng, chng tham nhng, quy tc ng x, quy tc o c ngh nghip; c) K khai ti sn theo quy nh ca Lut ny v chu trch nhim v tnh chnh xc, trung thc ca vic k khai . iu 6. Quyn v ngha v ca cng dn trong phng, chng tham nhng

Cng dn c quyn pht hin, t co hnh vi tham nhng; c ngha v hp tc, gip c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong vic pht hin, x l ngi c hnh vi tham nhng. iu 7. Trch nhim phi hp ca c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n v ca c quan, t chc, n v hu quan C quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim phi hp vi nhau v phi hp vi c quan, t chc, n v hu quan trong vic pht hin hnh vi tham nhng, x l ngi c hnh vi tham nhng v phi chu trch nhim trc php lut v kt lun, quyt nh ca mnh trong qu trnh thanh tra, kim ton, iu tra, truy t, xt x v vic tham nhng. C quan, t chc, n v hu quan c trch nhim to iu kin, cng tc vi c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n trong vic pht hin, x l ngi c hnh vi tham nhng. iu 8. Trch nhim ca Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin c trch nhim ng vin nhn dn tham gia tch cc vo vic phng, chng tham nhng; pht hin, kin ngh c quan, t chc, c nhn c thm quyn x l ngi c hnh vi tham nhng; gim st vic thc hin php lut v phng, chng tham nhng. iu 9. Trch nhim ca c quan bo ch C quan bo ch c trch nhim tham gia vo vic phng, chng tham nhng; hp tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong phng, chng tham nhng; khi a tin phi bo m chnh xc, trung thc, khch quan v phi chu trch nhim v ni dung ca thng tin a. iu 10. Cc hnh vi b nghim cm 1. Cc hnh vi quy nh ti iu 3 ca Lut ny. 2. e do, tr th, tr dp ngi pht hin, bo co, t gic, t co, cung cp thng tin v hnh vi tham nhng. 3. Li dng vic t co tham nhng vu co, vu khng c quan, t chc, n v, c nhn khc. Chng II PHNG NGA THAM NHNG Mc 1 CNG KHAI, MINH BCH TRONG HOT NG CA C QUAN, T CHC, N V

iu 11. Nguyn tc v ni dung cng khai, minh bch trong hot ng ca c quan, t chc, n v 1. Chnh sch, php lut v vic t chc thc hin chnh sch, php lut phi c cng khai, minh bch, bo m cng bng, dn ch. 2. C quan, t chc, n v phi cng khai hot ng ca mnh, tr ni dung thuc b mt nh nc v nhng ni dung khc theo quy nh ca Chnh ph. iu 12. Hnh thc cng khai 1. Hnh thc cng khai bao gm: a) Cng b ti cuc hp ca c quan, t chc, n v; b) Nim yt ti tr s lm vic ca c quan, t chc, n v; c) Thng bo bng vn bn n c quan, t chc, n v, c nhn c lin quan; d) Pht hnh n phm; ) Thng bo trn cc phng tin thng tin i chng; e) a ln trang thng tin in t; g) Cung cp thng tin theo yu cu ca c quan, t chc, c nhn. 2. Ngoi nhng trng hp php lut c quy nh v hnh thc cng khai, ngi ng u c quan, t chc, n v c trch nhim la chn mt hoc mt s hnh thc cng khai quy nh ti khon 1 iu ny. iu 13. Cng khai, minh bch trong mua sm cng v xy dng c bn 1. Vic mua sm cng v xy dng c bn phi c cng khai theo quy nh ca php lut. 2. Trng hp mua sm cng v xy dng c bn m php lut quy nh phi u thu th ni dung cng khai bao gm: a) K hoch u thu, mi s tuyn v kt qu s tuyn, mi thu; b) Danh mc nh thu tham gia u thu hn ch, danh sch ngn nh thu tham gia u thu hn ch, kt qu la chn nh thu; c) Thng tin v c nhn, t chc thuc ch d n, bn mi thu, nh thu, c quan qun l hoc i tng khc vi phm php lut v u thu; thng tin v nh thu b cm tham gia v thng tin v x l vi phm php lut v u thu; d) Vn bn quy phm php lut v u thu, h thng thng tin d liu v u thu; ) Bo co tng kt cng tc u thu trn phm vi ton quc ca B K hoch v u t; bo co tng kt cng tc u thu ca b, ngnh, a phng v c s; e) Thm quyn, th tc tip nhn v gii quyt khiu ni, t co trong u thu. iu 14. Cng khai, minh bch trong qun l d n u t xy dng

1. D n quy hoch u t xy dng phi c ly kin ca nhn dn a phng ni quy hoch. 2. D n u t xy dng t ngn sch a phng phi c Hi ng nhn dn xem xt, quyt nh. 3. D n u t xy dng sau khi c quyt nh, ph duyt phi c cng khai nhn dn gim st. iu 15. Cng khai, minh bch v ti chnh v ngn sch nh nc 1. Cc cp ngn sch, n v d ton ngn sch phi cng khai chi tit s liu d ton v quyt ton c c quan nh nc c thm quyn quyt nh, ph chun, k c khon ngn sch b sung. 2. n v d ton ngn sch c ngun thu v cc khon chi t cc khon ng gp ca t chc, c nhn theo quy nh ca php lut phi cng khai mc ch huy ng, kt qu huy ng v hiu qu vic s dng cc ngun huy ng. 3. T chc c ngn sch nh nc h tr phi cng khai cc ni dung sau y: a) S liu d ton, quyt ton; b) Khon ng gp ca t chc, c nhn (nu c); c) C s xc nh mc h tr v s tin ngn sch nh nc h tr. 4. D n u t xy dng c bn c s dng vn t ngn sch nh nc phi cng khai cc ni dung sau y: a) Vic phn b vn u t trong d ton ngn sch nh nc c giao hng nm cho cc d n; b) D ton ngn sch ca d n u t theo k hoch u t c duyt, mc vn u t ca d n c giao trong d ton ngn sch nm; c) Quyt ton vn u t ca d n hng nm; d) Quyt ton vn u t khi d n hon thnh c cp c thm quyn ph duyt. 5. Qu c ngun t ngn sch nh nc phi cng khai cc ni dung sau y: a) Quy ch hot ng v c ch ti chnh ca qu; b) K hoch ti chnh hng nm, trong chi tit cc khon thu, chi c quan h vi ngn sch nh nc theo quy nh ca cp c thm quyn; c) Kt qu hot ng ca qu; d) Quyt ton nm c cp c thm quyn ph duyt. 6. Vic phn b, s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc cho cc d n, chng trnh mc tiu c c quan nh nc c thm quyn ph duyt phi cng khai cho c quan, t chc, n v hu quan v nhn dn ni trc tip th hng bit.

iu 16. Cng khai, minh bch vic huy ng v s dng cc khon ng gp ca nhn dn 1. Vic huy ng cc khon ng gp ca nhn dn u t xy dng cng trnh, lp qu trong phm vi a phng phi ly kin nhn dn v c Hi ng nhn dn cng cp xem xt, quyt nh. 2. Vic huy ng, s dng cc khon ng gp ca nhn dn quy nh ti khon 1 iu ny phi c cng khai nhn dn gim st v phi chu s thanh tra, kim tra, gim st theo quy nh ca php lut. 3. Ni dung phi cng khai bao gm mc ch huy ng, mc ng gp, vic s dng, kt qu s dng v bo co quyt ton. 4. Cng trnh c s h tng ti x, phng, th trn s dng cc khon ng gp ca nhn dn phi cng khai cc ni dung sau y: a) Ni dung phi cng khai quy nh ti khon 3 iu ny; b) D ton cho tng cng trnh theo k hoch u t c duyt; c) Ngun vn u t cho tng cng trnh; d) Kt qu huy ng ca tng i tng c th, thi gian huy ng; ) Kt qu la chn nh thu c cp c thm quyn ph duyt; e) Tin thi cng v kt qu nghim thu khi lng, cht lng cng trnh v quyt ton cng trnh. 5. Vic huy ng, s dng cc khon ng gp ca nhn dn v mc ch t thin, nhn o c thc hin theo quy nh ti khon 2 v khon 3 iu ny. iu 17. Cng khai, minh bch vic qun l, s dng cc khon h tr, vin tr Vic qun l, phn b, s dng ngun vn h tr pht trin chnh thc (ODA) c thc hin theo quy nh ti iu 15 ca Lut ny. i vi cc khon vin tr phi chnh ph phi c cng khai cho cc i tng th hng bit. iu 18. Cng khai, minh bch trong qun l doanh nghip ca Nh nc Doanh nghip ca Nh nc c trch nhim cng khai vn v ti sn ca Nh nc u t vo doanh nghip, vn vay u i, bo co ti chnh v kt qu kim ton, vic trch, lp v s dng qu ca doanh nghip, vic tuyn dng lao ng, b nhim cc chc danh lnh o, qun l ca doanh nghip v ni dung khc theo quy nh ca php lut. iu 19. Cng khai, minh bch trong c phn ho doanh nghip ca Nh nc 1. Vic c phn ho doanh nghip ca Nh nc phi cng khai, minh bch; khng c c phn ho khp kn trong ni b doanh nghip. Doanh nghip c c phn ho c trch nhim cng khai thc trng ti chnh khi xc nh gi tr doanh nghip.

2. C quan nh nc c thm quyn c trch nhim cng khai gi tr doanh nghip c c phn ho v vic iu chnh gi tr doanh nghip (nu c). 3. Vic bn c phn ln u ca doanh nghip c c phn ho phi thc hin bng phng thc bn u gi. iu 20. Kim ton vic s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc 1. C quan, t chc, n v c trch nhim thc hin kim ton v chu s kim ton vic s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc theo quy nh ca php lut v kim ton. 2. Bo co kim ton phi c cng khai theo quy nh ti iu 12 ca Lut ny. iu 21. Cng khai, minh bch trong qun l v s dng t 1. Vic lp quy hoch, k hoch s dng t phi bo m dn ch v cng khai. 2. Trong qu trnh lp v iu chnh quy hoch, k hoch s dng t chi tit, c quan, t chc thc hin vic lp quy hoch, k hoch phi thng bo cng khai cho nhn dn a phng ni c quy hoch, iu chnh bit. 3. Quy hoch, k hoch s dng t chi tit, vic gii phng mt bng, gi n b khi thu hi t sau khi c c quan nh nc c thm quyn quyt nh, ph duyt hoc iu chnh phi c cng khai. 4. Thm quyn, trnh t, th tc v vic cp giy chng nhn quyn s dng t; quy hoch chi tit v vic phn l t , i tng c giao t lm nh phi c cng khai. iu 22. Cng khai, minh bch trong qun l, s dng nh 1. Thm quyn, trnh t, th tc v vic cp giy php xy dng nh v giy chng nhn quyn s hu nh phi c cng khai. 2. Vic ho gi nh thuc s hu nh nc, i tng c ho gi nh v cc khon tin phi np khi ho gi nh phi c cng khai. 3. Vic bn nh cho ngi ti nh c, ngi c thu nhp thp v nhng i tng u tin khc phi c cng khai. iu 23. Cng khai, minh bch trong lnh vc gio dc 1. Vic tuyn sinh, thi, kim tra, cp vn bng, chng ch phi c cng khai. 2. C quan qun l gio dc, c s gio dc c s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc phi cng khai vic qun l, s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc, vic thu, qun l, s dng hc ph, l ph tuyn sinh, cc khon thu t hot ng t vn, chuyn giao cng ngh, cc khon h tr, u t cho gio dc v cc khon thu khc theo quy nh ca php lut. iu 24. Cng khai, minh bch trong lnh vc y t 1. Thm quyn, trnh t, th tc v vic cp, thu hi chng ch hnh ngh y, dc t nhn, giy chng nhn iu kin hnh ngh cho cc c s hnh ngh y, dc phi c cng khai.

2. C quan qun l y t, c s khm, cha bnh c s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc phi cng khai vic thu, qun l, s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc, gi thuc, vic thu, qun l, s dng cc loi ph lin quan n vic khm, cha bnh v cc khon thu khc theo quy nh ca php lut. iu 25. Cng khai, minh bch trong lnh vc khoa hc - cng ngh 1. Vic xt, tuyn chn, giao trc tip, ti tr thc hin nhim v khoa hc - cng ngh v vic nh gi, nghim thu kt qu thc hin nhim v khoa hc - cng ngh phi c tin hnh cng khai. 2. C quan qun l khoa hc - cng ngh, n v nghin cu khoa hc - cng ngh phi cng khai vic qun l, s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc, cc khon h tr, vin tr, u t, cc khon thu t hot ng khoa hc - cng ngh. iu 26. Cng khai, minh bch trong lnh vc th dc, th thao C quan qun l th dc, th thao, U ban -lim-pch Vit Nam, cc lin on th thao, c s th dc, th thao c trch nhim cng khai vic qun l, s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc, cc khon thu t hot ng v dch v th dc, th thao, khon ti tr, h tr, ng gp ca t chc, c nhn trong nc v nc ngoi cho hot ng th dc, th thao. iu 27. Cng khai, minh bch trong hot ng thanh tra, gii quyt khiu ni, t co, kim ton nh nc 1. Hot ng thanh tra, gii quyt khiu ni, t co, kim ton nh nc phi c tin hnh cng khai theo quy nh ca php lut. 2. Vn bn, quyt nh sau y phi c cng khai, tr trng hp php lut c quy nh khc: a) Kt lun thanh tra; b) Quyt nh gii quyt khiu ni, quyt nh gii quyt t co; c) Bo co kim ton. iu 28. Cng khai, minh bch trong hot ng gii quyt cc cng vic ca c quan, t chc, n v, c nhn 1. C quan, t chc, c nhn c thm quyn qun l trong lnh vc nh, t, xy dng, ng k kinh doanh, xt duyt d n, cp vn ngn sch nh nc, tn dng, ngn hng, xut khu, nhp khu, xut cnh, nhp cnh, qun l h khu, thu, hi quan, bo him v cc c quan, t chc, c nhn khc trc tip gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v, c nhn phi cng khai th tc hnh chnh, gii quyt ng thi hn, ng php lut v ng yu cu hp php ca c quan, t chc, n v, c nhn. 2. C quan, t chc, n v, c nhn c quyn ngh vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii quyt cng vic ca mnh gii thch r nhng ni dung c lin quan. Khi nhn

c ngh ca c quan, t chc, n v, c nhn th c quan, t chc, c nhn c thm quyn phi kp thi gii thch cng khai. 3. Trong trng hp c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii thch cha tho ng hoc c tnh gy kh khn, phin h th c quan, t chc, n v, c nhn c quyn kin ngh ln c quan, t chc cp trn trc tip ca c quan, t chc, c nhn . iu 29. Cng khai, minh bch trong lnh vc t php Vic th l, iu tra, truy t, kim st, xt x, thi hnh n phi c cng khai theo quy nh ca php lut v t tng v cc quy nh khc ca php lut c lin quan. iu 30. Cng khai, minh bch trong cng tc t chc - cn b 1. Vic tuyn dng cn b, cng chc, vin chc v ngi lao ng khc vo c quan, t chc, n v phi c cng khai v s lng, tiu chun, hnh thc v kt qu tuyn dng. 2. Vic quy hoch, o to, b nhim, chuyn ngch, lun chuyn, iu ng, khen thng, cho thi vic, cho thi gi chc v, min nhim, bi nhim, k lut, hu tr i vi cn b, cng chc, vin chc v ngi lao ng khc phi c cng khai trong c quan, t chc, n v ni ngi lm vic. iu 31. Quyn yu cu cung cp thng tin ca c quan, t chc 1. C quan nh nc, t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, c quan bo ch trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c quyn yu cu c quan, t chc, n v c trch nhim cung cp thng tin v hot ng ca c quan, t chc, n v mnh theo quy nh ca php lut. 2. Trong thi hn mi ngy, k t ngy nhn c yu cu, c quan, t chc, n v c yu cu phi cung cp thng tin, tr trng hp ni dung thng tin c cng khai trn cc phng tin thng tin i chng, c pht hnh n phm hoc nim yt cng khai; trng hp khng cung cp hoc cha cung cp c th phi tr li bng vn bn cho c quan, t chc yu cu bit v nu r l do. iu 32. Quyn yu cu cung cp thng tin ca c nhn 1. Cn b, cng chc, vin chc v ngi lao ng khc c quyn yu cu ngi ng u c quan, t chc, n v ni mnh lm vic cung cp thng tin v hot ng ca c quan, t chc, n v . 2. Cng dn c quyn yu cu Ch tch U ban nhn dn x, phng, th trn ni mnh c tr cung cp thng tin v hot ng ca U ban nhn dn x, phng, th trn . 3. Trong thi hn mi ngy, k t ngy nhn c yu cu, ngi c yu cu c trch nhim cung cp thng tin, tr trng hp ni dung thng tin c cng khai trn cc phng tin thng tin i chng, c pht hnh n phm hoc nim yt cng khai; trng hp khng cung cp hoc cha cung cp c th phi tr li bng vn bn cho ngi yu cu bit v nu r l do.

iu 33. Cng khai bo co hng nm v phng, chng tham nhng 1. Hng nm, Chnh ph c trch nhim bo co Quc hi v cng tc phng, chng tham nhng trong phm vi c nc; U ban nhn dn c trch nhim bo co Hi ng nhn dn cng cp v cng tc phng, chng tham nhng a phng. 2. Bo co v cng tc phng, chng tham nhng phi c cng khai. Mc 2 XY DNG V THC HIN CC CH , NH MC, TIU CHUN iu 34. Xy dng, ban hnh v thc hin cc ch , nh mc, tiu chun 1. C quan nh nc trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim: a) Xy dng, ban hnh v cng khai cc ch , nh mc, tiu chun; b) Cng khai cc quy nh v ch , nh mc, tiu chun v quyn li i vi tng loi chc danh trong c quan mnh; c) Chp hnh nghim chnh cc quy nh v ch , nh mc, tiu chun. 2. T chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, n v s nghip v cc c quan, t chc, n v khc c s dng ngn sch nh nc cn c vo quy nh ti khon 1 iu ny hng dn p dng hoc phi hp vi c quan nh nc c thm quyn xy dng, ban hnh v cng khai cc ch , nh mc, tiu chun p dng trong c quan, t chc, n v mnh. 3. Nghim cm c quan, t chc, n v ban hnh tri php lut cc ch , nh mc, tiu chun. iu 35. Kim tra v x l vi phm quy nh v ch , nh mc, tiu chun 1. C quan, t chc, n v phi thng xuyn kim tra vic chp hnh v x l kp thi hnh vi vi phm quy nh v ch , nh mc, tiu chun. 2. Ngi c hnh vi vi phm quy nh v ch , nh mc, tiu chun phi b x l theo quy nh ca php lut. 3. Ngi cho php s dng vt ch , nh mc, tiu chun phi bi thng phn gi tr m mnh cho php s dng vt qu; ngi s dng vt ch , nh mc, tiu chun c trch nhim lin i bi thng phn gi tr c s dng vt qu. 4. Ngi cho php thc hin ch , nh mc, tiu chun chuyn mn - k thut thp hn mc quy nh phi bi thng phn gi tr m mnh cho php s dng thp hn; ngi hng li t vic thc hin ch , nh mc, tiu chun chuyn mn - k thut thp hn c trch nhim lin i bi thng phn gi tr c hng li. Mc 3 QUY TC NG X, QUY TC O C NGH NGHIP

VIC CHUYN I V TR CNG TC CA CN B, CNG CHC, VIN CHC iu 36. Quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc 1. Quy tc ng x l cc chun mc x s ca cn b, cng chc, vin chc trong thi hnh nhim v, cng v v trong quan h x hi, bao gm nhng vic phi lm hoc khng c lm, ph hp vi c th cng vic ca tng nhm cn b, cng chc, vin chc v tng lnh vc hot ng cng v, nhm bo m s lim chnh v trch nhim ca cn b, cng chc, vin chc. 2. Quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc c cng khai nhn dn gim st vic chp hnh. iu 37. Nhng vic cn b, cng chc, vin chc khng c lm 1. Cn b, cng chc, vin chc khng c lm nhng vic sau y: a) Ca quyn, hch dch, gy kh khn, phin h i vi c quan, t chc, n v, c nhn trong khi gii quyt cng vic; b) Thnh lp, tham gia thnh lp hoc tham gia qun l, iu hnh doanh nghip t nhn, cng ty trch nhim hu hn, cng ty c phn, cng ty hp danh, hp tc x, bnh vin t, trng hc t v t chc nghin cu khoa hc t, tr trng hp php lut c quy nh khc; c) Lm t vn cho doanh nghip, t chc, c nhn khc trong nc v nc ngoi v cc cng vic c lin quan n b mt nh nc, b mt cng tc, nhng cng vic thuc thm quyn gii quyt ca mnh hoc mnh tham gia gii quyt; d) Kinh doanh trong lnh vc m trc y mnh c trch nhim qun l sau khi thi gi chc v trong mt thi hn nht nh theo quy nh ca Chnh ph; ) S dng tri php thng tin, ti liu ca c quan, t chc, n v v v li. 2. Ngi ng u, cp ph ca ngi ng u c quan, v hoc chng ca nhng ngi khng c gp vn vo doanh nghip hot ng trong phm vi ngnh, ngh m ngi trc tip thc hin vic qun l nh nc. 3. Ngi ng u, cp ph ca ngi ng u c quan, t chc, n v khng c b tr v hoc chng, b, m, con, anh, ch, em rut ca mnh gi chc v qun l v t chc nhn s, k ton - ti v, lm th qu, th kho trong c quan, t chc, n v hoc giao dch, mua bn vt t, hng ho, k kt hp ng cho c quan, t chc, n v . 4. Ngi ng u, cp ph ca ngi ng u c quan khng c v hoc chng, b, m, con kinh doanh trong phm vi do mnh qun l trc tip. 5. Cn b, cng chc, vin chc l thnh vin Hi ng qun tr, Tng gim c, Ph tng gim c, Gim c, Ph gim c, K ton trng v nhng cn b qun l khc trong doanh nghip ca Nh nc khng c k kt hp ng vi doanh nghip thuc s hu ca v hoc chng, b, m, con, anh, ch, em rut; cho php doanh nghip thuc s hu ca

v hoc chng, b, m, con, anh, ch, em rut tham d cc gi thu ca doanh nghip mnh; b tr v hoc chng, b, m, con, anh, ch, em rut gi chc v qun l v t chc nhn s, k ton - ti v, lm th qu, th kho trong doanh nghip hoc giao dch, mua bn vt t, hng ho, k kt hp ng cho doanh nghip. 6. Quy nh ti cc khon 1, 2, 3 v 4 iu ny cng c p dng i vi cc i tng sau y: a) S quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong c quan, n v thuc Qun i nhn dn; b) S quan, h s quan nghip v, s quan, h s quan chuyn mn - k thut trong c quan, n v thuc Cng an nhn dn. iu 38. Ngha v bo co v x l bo co v du hiu tham nhng 1. Khi pht hin c du hiu tham nhng trong c quan, t chc, n v ni mnh lm vic th cn b, cng chc, vin chc phi bo co ngay vi ngi ng u c quan, t chc, n v ; trng hp ngi ng u c quan, t chc, n v c lin quan n du hiu tham nhng th bo co vi ngi ng u c quan, t chc, n v cp trn trc tip. 2. Chm nht l mi ngy, k t ngy nhn c bo co v du hiu tham nhng, ngi c bo co phi x l v vic theo thm quyn hoc chuyn cho c quan, t chc, c nhn c thm quyn xem xt x l v thng bo cho ngi bo co; i vi v vic phc tp th thi hn trn c th ko di nhng khng qu ba mi ngy; trng hp cn thit th quyt nh hoc ngh ngi c thm quyn quyt nh p dng cc bin php nhm ngn chn, khc phc hu qu ca hnh vi tham nhng v bo v ngi bo co. iu 39. Trch nhim ca ngi khng bo co hoc khng x l bo co v du hiu tham nhng Cn b, cng chc, vin chc bit c hnh vi tham nhng m khng bo co, ngi nhn c bo co v du hiu tham nhng m khng x l th phi chu trch nhim theo quy nh ca php lut. iu 40. Vic tng qu v nhn qu tng ca cn b, cng chc, vin chc 1. C quan, t chc, n v khng c s dng ngn sch, ti sn ca Nh nc lm qu tng, tr trng hp php lut c quy nh khc. 2. Cn b, cng chc, vin chc khng c nhn tin, ti sn hoc li ch vt cht khc ca c quan, t chc, n v, c nhn lin quan n cng vic do mnh gii quyt hoc thuc phm vi qun l ca mnh. 3. Nghim cm li dng vic tng qu, nhn qu tng hi l hoc thc hin cc hnh vi khc v v li. 4. Chnh ph quy nh chi tit vic tng qu, nhn qu tng v np li qu tng ca cn b, cng chc, vin chc.

iu 41. Thm quyn ban hnh quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc 1. B trng, Th trng c quan ngang b, Th trng c quan thuc Chnh ph, Ch nhim Vn phng Quc hi, Ch nhim Vn phng Ch tch nc ban hnh quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc lm vic trong c quan, ngnh, lnh vc do mnh qun l. 2. Chnh n To n nhn dn ti cao, Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao ban hnh quy tc ng x ca Thm phn, Hi thm, Th k To n, Kim st vin v cn b, cng chc, vin chc khc trong c quan To n, Vin kim st. 3. B trng B Ni v ban hnh quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc lm vic trong b my chnh quyn a phng; phi hp vi c quan trung ng ca t chc chnh tr - x hi ban hnh quy tc ng x ca cn b, cng chc, vin chc trong t chc ny. iu 42. Quy tc o c ngh nghip 1. Quy tc o c ngh nghip l chun mc x s ph hp vi c th ca tng ngh bo m s lim chnh, trung thc v trch nhim trong vic hnh ngh. 2. T chc x hi - ngh nghip phi hp vi c quan nh nc c thm quyn ban hnh quy tc o c ngh nghip i vi hi vin ca mnh theo quy nh ca php lut. iu 43. Chuyn i v tr cng tc ca cn b, cng chc, vin chc 1. C quan, t chc, n v theo thm quyn qun l c trch nhim thc hin vic nh k chuyn i cn b, cng chc, vin chc lm vic ti mt s v tr lin quan n vic qun l ngn sch, ti sn ca Nh nc, trc tip tip xc v gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v, c nhn nhm ch ng phng nga tham nhng. 2. Vic chuyn i v tr cng tc phi theo k hoch v c cng khai trong ni b c quan, t chc, n v. 3. Vic chuyn i v tr cng tc quy nh ti khon 1 v khon 2 iu ny ch p dng i vi cn b, cng chc, vin chc khng gi chc v qun l. Vic lun chuyn cn b, cng chc gi chc v qun l thc hin theo quy nh v lun chuyn cn b. 4. Chnh ph ban hnh Danh mc cc v tr cng tc v thi hn nh k chuyn i quy nh ti khon 1 iu ny. Mc 4 MINH BCH TI SN, THU NHP iu 44. Ngha v k khai ti sn 1. Nhng ngi sau y phi k khai ti sn: a) Cn b t Ph trng phng ca U ban nhn dn huyn, qun, th x, thnh ph thuc tnh tr ln v tng ng trong cc c quan, t chc, n v;

b) Mt s cn b, cng chc ti x, phng, th trn; ngi lm cng tc qun l ngn sch, ti sn ca Nh nc hoc trc tip tip xc v gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v, c nhn; c) Ngi ng c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn. Chnh ph quy nh c th nhng ngi phi k khai ti sn quy nh ti khon ny. 2. Ngi c ngha v k khai ti sn phi k khai ti sn, mi bin ng v ti sn thuc s hu ca mnh v ti sn thuc s hu ca v hoc chng v con cha thnh nin. 3. Ngi c ngha v k khai ti sn phi k khai trung thc v chu trch nhim v vic k khai. iu 45. Ti sn phi k khai Cc loi ti sn phi k khai bao gm: 1. Nh, quyn s dng t; 2. Kim kh qu, qu, tin, giy t c gi v cc loi ti sn khc m gi tr ca mi loi t nm mi triu ng tr ln; 3. Ti sn, ti khon nc ngoi; 4. Thu nhp phi chu thu theo quy nh ca php lut. iu 46. Th tc k khai ti sn 1. Vic k khai ti sn c thc hin hng nm ti c quan, t chc, n v ni ngi c ngha v k khai lm vic v c hon thnh chm nht vo ngy 31 thng 12. 2. Ngi c ngha v k khai ti sn phi ghi r nhng thay i v ti sn so vi ln k khai trc . 3. Bn k khai ti sn c np cho c quan, t chc, n v c thm quyn qun l ngi c ngha v k khai ti sn. iu 47. Xc minh ti sn 1. Vic xc minh ti sn ch c thc hin khi c quyt nh ca c quan, t chc c thm quyn qun l ngi c ngha v k khai ti sn. 2. Vic xc minh ti sn c thc hin trong cc trng hp sau y: a) Phc v cho vic bu c, b nhim, cch chc, min nhim, bi nhim hoc k lut i vi ngi c ngha v k khai ti sn khi xt thy cn thit; b) Theo yu cu ca Hi ng bu c hoc c quan, t chc c thm quyn; c) C hnh vi tham nhng. iu 48. Th tc xc minh ti sn

1. Trc khi ra quyt nh xc minh ti sn, c quan, t chc c thm quyn yu cu ngi c ngha v k khai gii trnh r vic k khai. Vic gii trnh phi c thc hin trong thi hn nm ngy, k t ngy nhn c yu cu gii trnh. 2. C quan, t chc c thm quyn ra quyt nh xc minh trong thi hn nm ngy, k t ngy pht sinh cn c quy nh ti khon 2 iu 47 ca Lut ny. 3. C quan, t chc, n v, c nhn hu quan c trch nhim cung cp thng tin, ti liu phc v cho vic xc minh khi c yu cu ca c quan, t chc c thm quyn. 4. Trong thi hn hai mi ngy k t ngy ra quyt nh xc minh, c quan, t chc, n v qun l ngi c ngha v k khai ti sn tin hnh thm tra, xc minh v phi ra kt lun v s minh bch trong k khai ti sn. 5. Th tc xc minh ti sn ca ngi c tn trong danh sch ng c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn c thc hin theo quy nh ti cc khon 1, 2, 3 v 4 iu ny. Thi hn xc minh phi p ng yu cu v thi gian bu c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn. iu 49. Kt lun v s minh bch trong k khai ti sn 1. Kt lun v s minh bch trong k khai ti sn l kt lun v tnh trung thc ca vic k khai ti sn. 2. Kt lun v s minh bch trong k khai ti sn phi c gi cho c quan, t chc yu cu xc minh v ngi c ti sn c xc minh. 3. C quan, t chc, n v quy nh ti khon 4 iu 48 ca Lut ny phi chu trch nhim v tnh khch quan, chnh xc v ni dung kt lun ca mnh. iu 50. Cng khai kt lun v s minh bch trong k khai ti sn 1. Khi c yu cu v theo quyt nh ca c quan, t chc c thm quyn, bn kt lun v s minh bch trong k khai ti sn c cng khai ti cc a im sau y: a) Trong c quan, t chc, n v ni ngi c ngha v k khai ti sn lm vic khi ngi c b nhim, bu, ph chun; b) Ti hi ngh c tri ni cng tc, ni c tr i vi ngi ng c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn; c) Ti c quan, t chc, n v ni ngi c ngh Quc hi, Hi ng nhn dn hoc i hi ca t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi bu, ph chun. 2. Kt lun v s minh bch trong k khai ti sn ca ngi b khi t v hnh vi tham nhng phi c cng khai trong c quan, t chc, n v ni ngi lm vic. iu 51. Trch nhim ca c quan, t chc, n v qun l ngi c ngha v k khai ti sn

C quan, t chc, n v c trch nhim qun l v lu gi bn k khai ti sn ca ngi c ngha v k khai do mnh qun l; t chc vic xc minh theo quyt nh ca c quan, t chc c thm quyn; kt lun v s minh bch trong k khai ti sn v cng khai kt lun theo quyt nh ca c quan, t chc c thm quyn trong cc trng hp quy nh ti iu 50 ca Lut ny. iu 52. X l ngi k khai ti sn khng trung thc 1. Ngi k khai ti sn khng trung thc b x l k lut theo quy nh ca php lut. Quyt nh k lut i vi ngi k khai ti sn khng trung thc phi c cng khai ti c quan, t chc, n v ni ngi lm vic. 2. Ngi ng c i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn m k khai ti sn khng trung thc th b xo tn khi danh sch nhng ngi ng c; ngi c d kin b nhim, ph chun m k khai ti sn khng trung thc th khng c b nhim, ph chun vo chc v d kin. iu 53. Kim sot thu nhp Chnh ph trnh Quc hi ban hnh vn bn quy phm php lut v kim sot thu nhp ca ngi c chc v, quyn hn. Mc 5 CH TRCH NHIM CA NGI NG U C QUAN, T CHC, N V KHI XY RA THAM NHNG iu 54. Trch nhim ca ngi ng u c quan, t chc, n v khi xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch 1. Ngi ng u c quan, t chc, n v phi chu trch nhim v vic xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch. Ngi ng u c quan, t chc, n v phi chu trch nhim trc tip v vic xy ra hnh vi tham nhng ca ngi do mnh trc tip qun l, giao nhim v. 2. Cp ph ca ngi ng u c quan, t chc, n v phi chu trch nhim trc tip v vic xy ra hnh vi tham nhng trong lnh vc cng tc v trong n v do mnh trc tip ph trch. Ngi ng u c quan, t chc, n v phi chu trch nhim lin i v vic xy ra hnh vi tham nhng trong lnh vc cng tc v trong n v do cp ph ca mnh trc tip ph trch. 3. Ngi ng u n v trc thuc c quan, t chc phi chu trch nhim trc tip v vic xy ra hnh vi tham nhng trong n v do mnh qun l. 4. Vic x l trch nhim ngi ng u v c nhn khc c trch nhim trong t chc chnh tr, t chc chnh tr - x hi, t chc x hi - ngh nghip v cc t chc khc c s

dng ngn sch nh nc v vic xy ra hnh vi tham nhng c thc hin theo quy nh ca Lut ny v iu l, quy ch ca t chc . 5. Trch nhim ca ngi ng u, cp ph ca ngi ng u c quan, t chc, n v quy nh ti cc khon 1, 2 v 3 iu ny c loi tr trong trng hp h khng th bit c hoc p dng cc bin php cn thit phng nga, ngn chn hnh vi tham nhng. iu 55. X l trch nhim ngi ng u c quan, t chc, n v khi xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch 1. Ngi ng u c quan, t chc, n v khi phi chu trch nhim trc tip v vic xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch th b x l k lut hoc b truy cu trch nhim hnh s. 2. Ngi ng u c quan, t chc, n v khi phi chu trch nhim lin i v vic xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch th b x l k lut. 3. Ngi ng u c quan, t chc, n v c xem xt min hoc gim trch nhim php l quy nh ti khon 1 v khon 2 iu ny nu thc hin cc bin php cn thit nhm ngn chn, khc phc hu qu ca hnh vi tham nhng; x l nghim minh, bo co kp thi vi c quan, t chc c thm quyn v hnh vi tham nhng. 4. Trong kt lun thanh tra, kt lun kim ton, kt lun iu tra v vic, v n tham nhng phi nu r trch nhim ca ngi ng u c quan, t chc, n v xy ra hnh vi tham nhng theo cc mc sau y: a) Yu km v nng lc qun l; b) Thiu trch nhim trong qun l; c) Bao che cho ngi c hnh vi tham nhng. Kt lun phi c gi cho Ban ch o trung ng v phng, chng tham nhng, c quan, t chc c thm quyn. Mc 6 CI CCH HNH CHNH, I MI CNG NGH QUN L V PHNG THC THANH TON iu 56. Ci cch hnh chnh nhm phng nga tham nhng Nh nc thc hin ci cch hnh chnh nhm tng cng tnh c lp v t chu trch nhim ca c quan, t chc, n v; y mnh vic phn cp qun l nh nc gia trung ng v a phng, gia cc cp chnh quyn a phng; phn nh r nhim v, quyn hn gia cc c quan nh nc; cng khai, n gin ho v hon thin th tc hnh chnh; quy nh c th trch nhim ca tng chc danh trong c quan, t chc, n v.

iu 57. Tng cng p dng khoa hc, cng ngh trong qun l 1. C quan, t chc, n v thng xuyn ci tin cng tc, tng cng p dng khoa hc, cng ngh trong hot ng ca mnh, to thun li cng dn, c quan, t chc, n v thc hin quyn v li ch hp php ca mnh. 2. C quan, t chc, n v c trch nhim hng dn trnh t, th tc gii quyt cng vic c quan, t chc, n v, c nhn ch ng thc hin m khng phi trc tip tip xc vi cn b, cng chc, vin chc. iu 58. i mi phng thc thanh ton 1. Nh nc p dng cc bin php qun l thc hin vic thanh ton thng qua ti khon ti ngn hng, Kho bc nh nc. C quan, t chc, n v c trch nhim thc hin cc quy nh v thanh ton bng chuyn khon. 2. Chnh ph p dng cc gii php ti chnh, cng ngh tin ti thc hin mi khon chi i vi ngi c chc v, quyn hn quy nh ti cc im a, b v c khon 3 iu 1 ca Lut ny v cc giao dch khc s dng ngn sch nh nc phi thng qua ti khon. Chng III PHT HIN THAM NHNG Mc 1 CNG TC KIM TRA CA C QUAN, T CHC, N V iu 59. Cng tc kim tra ca c quan qun l nh nc 1. Th trng c quan qun l nh nc c trch nhim thng xuyn t chc kim tra vic chp hnh php lut ca c quan, t chc, n v, c nhn thuc phm vi qun l ca mnh nhm kp thi pht hin hnh vi tham nhng. 2. Khi pht hin c hnh vi tham nhng, th trng c quan qun l nh nc phi kp thi x l theo thm quyn hoc thng bo cho c quan thanh tra, iu tra, Vin kim st c thm quyn. iu 60. Cng tc t kim tra ca c quan, t chc, n v 1. Ngi ng u c quan, t chc, n v c trch nhim ch ng t chc kim tra vic thc hin nhim v, cng v ca cn b, cng chc, vin chc thng xuyn, trc tip gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v, c nhn v cn b, cng chc, vin chc khc do mnh qun l nhm kp thi pht hin, ngn chn, x l hnh vi tham nhng. 2. Ngi ng u c quan, t chc, n v c trch nhim thng xuyn n c ngi ng u n v trc thuc kim tra vic thc hin nhim v, cng v ca cn b, cng chc, vin chc do mnh qun l.

3. Khi pht hin hnh vi tham nhng, ngi ng u c quan, t chc, n v phi kp thi x l theo thm quyn hoc thng bo cho c quan thanh tra, iu tra, Vin kim st c thm quyn. iu 61. Hnh thc kim tra 1. Vic kim tra thng xuyn c tin hnh theo chng trnh, k hoch, tp trung vo lnh vc, hot ng thng pht sinh hnh vi tham nhng. 2. Vic kim tra t xut c tin hnh khi pht hin c du hiu tham nhng. Mc 2 PHT HIN THAM NHNG THNG QUA HOT NG THANH TRA, KIM TON, IU TRA, KIM ST, XT X, GIM ST iu 62. Pht hin tham nhng thng qua hot ng thanh tra, kim ton, iu tra, kim st, xt x C quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n thng qua hot ng thanh tra, kim ton, iu tra, kim st, xt x c trch nhim ch ng pht hin hnh vi tham nhng, x l theo thm quyn hoc kin ngh vic x l theo quy nh ca php lut v chu trch nhim trc php lut v quyt nh ca mnh. iu 63. Pht hin tham nhng thng qua hot ng gim st Quc hi, cc c quan ca Quc hi, on i biu Quc hi, Hi ng nhn dn, i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn thng qua hot ng gim st c trch nhim pht hin hnh vi tham nhng, yu cu hoc kin ngh vic x l theo quy nh ca php lut. Mc 3 T CO V GII QUYT T CO V HNH VI THAM NHNG iu 64. T co hnh vi tham nhng v trch nhim ca ngi t co 1. Cng dn c quyn t co hnh vi tham nhng vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn. 2. Ngi t co phi t co trung thc, nu r h, tn, a ch, cung cp thng tin, ti liu m mnh c v hp tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii quyt t co. 3. Ngi t co m c tnh t co sai s tht phi b x l nghim minh, nu gy thit hi cho ngi b t co th phi bi thng theo quy nh ca php lut. iu 65. Trch nhim tip nhn v gii quyt t co 1. C quan, t chc, n v, c nhn c trch nhim to iu kin thun li cng dn t co trc tip, gi n t co, t co qua in thoi, t co qua mng thng tin in t v cc hnh thc khc theo quy nh ca php lut.

2. Ngi ng u c quan, t chc c thm quyn khi nhn c t co hnh vi tham nhng phi xem xt v x l theo thm quyn; gi b mt h, tn, a ch, bt tch v cc thng tin khc theo yu cu ca ngi t co; p dng kp thi cc bin php cn thit bo v ngi t co khi c biu hin e do, tr th, tr dp ngi t co hoc khi ngi t co yu cu; thng bo kt qu gii quyt t co cho ngi t co khi c yu cu. 3. C quan thanh tra c trch nhim gip th trng c quan qun l nh nc cng cp xc minh, kt lun v ni dung t co v kin ngh bin php x l; trong trng hp pht hin c du hiu ti phm th chuyn cho c quan iu tra, Vin kim st c thm quyn x l theo quy nh ca php lut v t tng hnh s. C quan iu tra, Vin kim st nhn c t co v hnh vi tham nhng phi x l theo thm quyn. 4. Thi hn gii quyt t co, thi hn tr li ngi t co c thc hin theo quy nh ca php lut. iu 66. Trch nhim phi hp ca c quan, t chc, n v, c nhn Trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh, c quan, t chc, n v, c nhn phi to iu kin, cng tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii quyt t co pht hin, ngn chn v x l kp thi hnh vi tham nhng, hn ch thit hi do hnh vi tham nhng gy ra. iu 67. Khen thng ngi t co Ngi t co trung thc, tch cc cng tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong vic pht hin, ngn chn v x l hnh vi tham nhng th c khen thng v vt cht, tinh thn theo quy nh ca php lut. Chng IV X L HNH VI THAM NHNG V CC HNH VI VI PHM PHP LUT KHC Mc 1 X L K LUT, X L HNH S iu 68. i tng b x l k lut, x l hnh s 1. Ngi c hnh vi tham nhng quy nh ti iu 3 ca Lut ny. 2. Ngi khng bo co, t gic khi bit c hnh vi tham nhng. 3. Ngi khng x l bo co, t gic, t co v hnh vi tham nhng. 4. Ngi c hnh vi e do, tr th, tr dp ngi pht hin, bo co, t gic, t co, cung cp thng tin v hnh vi tham nhng. 5. Ngi ng u c quan, t chc, n v xy ra hnh vi tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l, ph trch.

6. Ngi thc hin hnh vi khc vi phm quy nh ca Lut ny v quy nh khc ca php lut c lin quan. iu 69. X l i vi ngi c hnh vi tham nhng Ngi c hnh vi tham nhng th tu theo tnh cht, mc vi phm m b x l k lut, truy cu trch nhim hnh s; trong trng hp b kt n v hnh vi tham nhng v bn n, quyt nh c hiu lc php lut th phi b buc thi vic; i vi i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn th ng nhin mt quyn i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn. Mc 2 X L TI SN THAM NHNG iu 70. Nguyn tc x l ti sn tham nhng 1. C quan, t chc c thm quyn phi p dng cc bin php cn thit thu hi, tch thu ti sn tham nhng. 2. Ti sn tham nhng phi c tr li cho ch s hu, ngi qun l hp php hoc sung qu nh nc. 3. Ngi a hi l m ch ng khai bo trc khi b pht hin hnh vi a hi l th c tr li ti sn dng hi l. 4. Vic tch thu ti sn tham nhng, thu hi ti sn tham nhng c thc hin bng quyt nh ca c quan nh nc c thm quyn theo quy nh ca php lut. iu 71. Thu hi ti sn tham nhng c yu t nc ngoi Trn c s iu c quc t m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin v ph hp vi cc nguyn tc c bn ca php lut Vit Nam, Chnh ph Vit Nam hp tc vi Chnh ph nc ngoi trong vic thu hi ti sn ca Vit Nam hoc ca nc ngoi b tham nhng v tr li ti sn cho ch s hu hp php. Chng V T CHC, TRCH NHIM V HOT NG PHI HP CA CC C QUAN THANH TRA, KIM TON NH NC, IU TRA, VIN KIM ST, TO N V CA C QUAN, T CHC, N V HU QUAN TRONG PHNG, CHNG THAM NHNG Mc 1 T CHC, CH O, PHI HP V TRCH NHIM TRONG CNG TC PHNG, CHNG THAM NHNG iu 72. Trch nhim ca ngi ng u c quan, t chc, n v trong cng tc phng, chng tham nhng

1. Ngi ng u c quan, t chc, n v c trch nhim p dng quy nh ca Lut ny v cc quy nh khc ca php lut c lin quan t chc phng, chng tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l. 2. Ngi ng u c quan, t chc, n v chu trch nhim trc c quan, t chc, n v cp trn trc tip v vic phng, chng tham nhng trong c quan, t chc, n v do mnh qun l. iu 73. Ban ch o phng, chng tham nhng 1. Ban ch o trung ng v phng, chng tham nhng do Th tng Chnh ph ng u c trch nhim ch o, phi hp, kim tra, n c hot ng phng, chng tham nhng trong phm vi c nc. Gip vic cho Ban ch o trung ng v phng, chng tham nhng c b phn thng trc hot ng chuyn trch. 2. T chc, nhim v, quyn hn v quy ch hot ng ca Ban ch o trung ng v phng, chng tham nhng do U ban thng v Quc hi quy nh theo ngh ca Th tng Chnh ph. iu 74. Gim st cng tc phng, chng tham nhng 1. Quc hi, U ban thng v Quc hi gim st cng tc phng, chng tham nhng trong phm vi c nc. 2. Hi ng dn tc v cc U ban ca Quc hi trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh gim st cng tc phng nga tham nhng thuc lnh vc do mnh ph trch. U ban php lut ca Quc hi trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh gim st vic pht hin v x l hnh vi tham nhng. 3. Hi ng nhn dn cc cp trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh c trch nhim gim st cng tc phng, chng tham nhng ti a phng. 4. on i biu Quc hi, i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh gim st vic thc hin cc quy nh ca php lut v phng, chng tham nhng. iu 75. n v chuyn trch v chng tham nhng 1. Trong Thanh tra Chnh ph, B Cng an, Vin kim st nhn dn ti cao c n v chuyn trch v chng tham nhng. 2. T chc, nhim v, quyn hn ca n v chuyn trch v chng tham nhng quy nh ti khon 1 iu ny do U ban thng v Quc hi, Chnh ph quy nh. iu 76. Trch nhim ca Thanh tra Chnh ph Trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh, Thanh tra Chnh ph c trch nhim sau y:

1. T chc, ch o, hng dn cng tc thanh tra vic thc hin cc quy nh ca php lut v phng, chng tham nhng; trng hp pht hin hnh vi tham nhng th ngh c quan, t chc c thm quyn x l; 2. Xy dng h thng d liu chung v phng, chng tham nhng. iu 77. Trch nhim ca Kim ton nh nc Trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh, Kim ton nh nc c trch nhim t chc thc hin vic kim ton nhm phng nga, pht hin tham nhng; trng hp pht hin hnh vi tham nhng th ngh c quan, t chc c thm quyn x l. iu 78. Trch nhim ca B Cng an, B Quc phng Trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh, B Cng an, B Quc phng c trch nhim t chc, ch o thc hin hot ng iu tra ti phm v tham nhng. iu 79. Trch nhim ca Vin kim st nhn dn ti cao, To n nhn dn ti cao 1. Vin kim st nhn dn ti cao c trch nhim t chc, ch o thc hin hot ng truy t cc ti phm v tham nhng; kim st hot ng iu tra, xt x, thi hnh n i vi cc ti phm v tham nhng. 2. To n nhn dn ti cao c trch nhim xt x, hng dn cng tc xt x cc ti phm v tham nhng. iu 80. Phi hp hot ng gia cc c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n C quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n c trch nhim phi hp trong phng, chng tham nhng theo cc ni dung sau y: 1. Trao i thng xuyn thng tin, ti liu, kinh nghim v cng tc phng, chng tham nhng; 2. Chuyn h s v vic tham nhng cho c quan nh nc c thm quyn x l; 3. Tng hp, nh gi, d bo tnh hnh tham nhng v kin ngh chnh sch, gii php phng, chng tham nhng. iu 81. Phi hp cng tc gia c quan thanh tra, kim ton nh nc vi c quan iu tra 1. Trong trng hp c quan thanh tra, kim ton nh nc chuyn h s v vic tham nhng cho c quan iu tra th c quan iu tra phi tip nhn v gii quyt theo quy nh ca php lut v t tng hnh s. 2. Trong trng hp khng ng vi vic gii quyt ca c quan iu tra th c quan thanh tra, kim ton nh nc c quyn thng bo vi Vin kim st cng cp, c quan iu tra cp trn.

iu 82. Phi hp cng tc gia c quan thanh tra, kim ton nh nc vi Vin kim st 1. Trong trng hp chuyn h s v vic tham nhng cho c quan iu tra th c quan thanh tra, kim ton nh nc c trch nhim thng bo cho Vin kim st cng cp thc hin vic kim st. 2. Trong trng hp c quan thanh tra, kim ton nh nc chuyn h s v vic tham nhng cho Vin kim st th Vin kim st phi xem xt, gii quyt v thng bo kt qu gii quyt bng vn bn cho c quan chuyn h s. Mc 2 KIM TRA HOT NG CHNG THAM NHNG TRONG C QUAN THANH TRA, KIM TON NH NC, IU TRA, VIN KIM ST, TO N iu 83. Kim tra hot ng chng tham nhng i vi cn b, cng chc, vin chc ca c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n 1. C quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n phi c bin php kim tra nhm ngn chn hnh vi lm quyn, lng quyn, nhng nhiu ca cn b, cng chc, vin chc ca mnh trong hot ng chng tham nhng. 2. Ngi ng u c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n phi tng cng qun l cn b, cng chc, vin chc; ch o cng tc thanh tra, kim tra ni b nhm ngn chn hnh vi vi phm php lut trong hot ng chng tham nhng. 3. Cn b, cng chc, vin chc ca c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n c hnh vi vi phm php lut trong hot ng chng tham nhng th tu theo tnh cht, mc vi phm m b x l k lut, truy cu trch nhim hnh s; nu gy thit hi th phi bi thng, bi hon theo quy nh ca php lut. iu 84. Gii quyt t co i vi cn b, cng chc, vin chc ca c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n Trng hp c t co v hnh vi vi phm php lut trong hot ng chng tham nhng i vi Thanh tra vin, Kim ton vin, iu tra vin, Kim st vin, Thm phn, Hi thm, Th k To n v cn b, cng chc, vin chc khc ca c quan thanh tra, kim ton nh nc, iu tra, Vin kim st, To n th ngi ng u c quan phi gii quyt theo thm quyn hoc ngh c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii quyt. Kt qu gii quyt t co phi c cng khai. Chng VI VAI TR V TRCH NHIM CA X HI TRONG PHNG, CHNG THAM NHNG

iu 85. Vai tr v trch nhim ca Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin 1. Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin c trch nhim sau y: a) Phi hp vi c quan nh nc c thm quyn tuyn truyn, gio dc nhn dn v cc thnh vin t chc mnh thc hin cc quy nh ca php lut v phng, chng tham nhng; kin ngh cc bin php nhm pht hin v phng nga tham nhng; b) ng vin nhn dn tham gia tch cc vo vic pht hin, t co hnh vi tham nhng; c) Cung cp thng tin v phi hp vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong vic pht hin, xc minh, x l v vic tham nhng; d) Gim st vic thc hin php lut v phng, chng tham nhng. 2. Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc thnh vin c quyn yu cu c quan, t chc, c nhn c thm quyn p dng bin php phng nga tham nhng, xc minh v vic tham nhng, x l ngi c hnh vi tham nhng; c quan, t chc, c nhn c thm quyn phi xem xt, tr li trong thi hn mi lm ngy, k t ngy nhn c yu cu; trng hp v vic phc tp th thi hn trn c th ko di nhng khng qu ba mi ngy. iu 86. Vai tr v trch nhim ca bo ch 1. Nh nc khuyn khch c quan bo ch, phng vin a tin phn nh v v vic tham nhng v hot ng phng, chng tham nhng. 2. C quan bo ch c trch nhim biu dng tinh thn v nhng vic lm tch cc trong cng tc phng, chng tham nhng; ln n, u tranh i vi nhng ngi c hnh vi tham nhng; tham gia tuyn truyn, ph bin php lut v phng, chng tham nhng. 3. C quan bo ch, phng vin c quyn yu cu c quan, t chc, c nhn c thm quyn cung cp thng tin, ti liu lin quan n hnh vi tham nhng. C quan, t chc, c nhn c yu cu c trch nhim cung cp thng tin, ti liu theo quy nh ca php lut; trng hp khng cung cp th phi tr li bng vn bn v nu r l do. 4. C quan bo ch, phng vin phi a tin trung thc, khch quan. Tng bin tp, phng vin chu trch nhim v vic a tin v chp hnh php lut v bo ch, quy tc o c ngh nghip. iu 87. Vai tr v trch nhim ca doanh nghip, hip hi ngnh ngh 1. Doanh nghip c trch nhim thng bo v hnh vi tham nhng v phi hp vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong vic xc minh, kt lun v hnh vi tham nhng. 2. Hip hi doanh nghip, hip hi ngnh ngh c trch nhim t chc, ng vin, khuyn khch hi vin ca mnh xy dng vn ho kinh doanh lnh mnh, phi tham nhng. 3. Hip hi doanh nghip, hip hi ngnh ngh v hi vin c trch nhim kin ngh vi Nh nc hon thin c ch, chnh sch qun l nhm phng, chng tham nhng.

4. Nh nc khuyn khch cc doanh nghip cnh tranh lnh mnh, c c ch kim sot ni b nhm ngn chn hnh vi tham , a hi l. 5. C quan, t chc, c nhn c thm quyn c trch nhim phi hp vi Phng Thng mi v Cng nghip Vit Nam, hip hi doanh nghip, hip hi ngnh ngh v cc t chc khc t chc din n trao i, cung cp thng tin, phc v cng tc phng, chng tham nhng. iu 88. Trch nhim cng dn, Ban thanh tra nhn dn 1. Cng dn t mnh, thng qua Ban thanh tra nhn dn hoc thng qua t chc m mnh l thnh vin tham gia phng, chng tham nhng. 2. Ban thanh tra nhn dn ti x, phng, th trn, trong c quan nh nc, n v s nghip, doanh nghip ca Nh nc trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh gim st vic thc hin cc quy nh ca php lut v phng, chng tham nhng. Chng VII HP TC QUC T V PHNG, CHNG THAM NHNG iu 89. Nguyn tc chung v hp tc quc t Nh nc cam kt thc hin iu c quc t v phng, chng tham nhng m Cng ho x hi ch ngha Vit Nam l thnh vin; hp tc vi cc nc, t chc quc t, t chc, c nhn nc ngoi trong hot ng phng, chng tham nhng trn nguyn tc tn trng c lp, ch quyn, ton vn lnh th v cc bn cng c li. iu 90. Trch nhim thc hin hp tc quc t 1. Thanh tra Chnh ph phi hp vi B Ngoi giao, B Cng an v cc c quan hu quan thc hin hot ng hp tc quc t v nghin cu, o to, xy dng chnh sch, trao i thng tin, h tr ti chnh, tr gip k thut, trao i kinh nghim trong phng, chng tham nhng. 2. Vin kim st nhn dn ti cao, B T php, B Cng an trong phm vi nhim v, quyn hn ca mnh thc hin nhim v hp tc quc t v tng tr t php trong phng, chng tham nhng. Chng VIII IU KHON THI HNH iu 91. Hiu lc thi hnh 1. Lut ny c hiu lc thi hnh t ngy 01 thng 6 nm 2006. 2. Php lnh chng tham nhng ngy 26 thng 02 nm 1998 v Php lnh sa i, b sung mt s iu ca Php lnh chng tham nhng ngy 28 thng 4 nm 2000 ht hiu lc k t ngy Lut ny c hiu lc. iu 92. Hng dn thi hnh

Chnh ph quy nh chi tit v hng dn thi hnh Lut ny./. Lut ny c Quc hi nc Cng ho x hi ch ngha Vit Nam kho XI, k hp th 8 thng qua ngy 29 thng 11 nm 2005. CH TCH QUC HI ( k) Nguyn Vn An

Mt s quy nh ca php lut v PHNG, CHNG THAM NHNG 1. Tham nhng l g ?Tham nhng l hnh vi ca ngi c chc v, quyn hn li dng chc v, quyn hn v v li. Trong , ngi c chc v, quyn hn bao gm: cn b, cng chc, vin chc; s quan, qun nhn chuyn nghip, cng nhn quc phng trong c quan, n v thuc Qun i nhn dn; s quan, h s quan nghip v, s quan, h s quan chuyn mn- k thut trong c quan, n v thuc Cng an nhn dn; cn b lnh o, qun l l ngi i din phn vn gp ca Nh nc ti doanh nghip; ngi c giao thc hin nhim v, cng v c quyn hn trong khi thc hin nhim v, cng v . 2- Theo quy nh ca Lut Phng, chng tham nhng, c bao nhiu hnh vi tham nhng ? - Tham ti sn. - Nhn hi l. - Lm dng chc v, quyn hn chim ot ti sn. - Li dng chc v, quyn hn trong khi thi hnh nhim v, cng v v v li. - Lm quyn trong khi thi hnh nhim v, cng v v v li. - Li dng chc v, quyn hn gy nh hng vi ngi khc trc li. - Gi mo trong cng tc v v li. - a hi l, mi gii hi l c thc hin bi ngi c chc v, quyn hn gii quyt cng vic ca c quan, t chc, n v hoc a phng v v li. - Li dng chc v, quyn hn s dng tri php ti sn ca Nh nc v v li. - Nhng nhiu v v li. - Khng thc hin nhim v, cng v v v li. - Li dng chc v, quyn hn bao che cho ngi c hnh vi vi phm php lut v v li; cn tr, can thip tri php lut vo vic kim tra, thanh tra, kim ton, iu tra, truy t, xt x, thi hnh n v v li. 3- Vic x l tham nhng da trn nhng nguyn tc no ? - Mi hnh vi tham nhng u phi c pht hin, ngn chn v x l kp thi, nghim minh. - Ngi c hnh vi tham nhng bt k cng v, chc v no phi b x l theo quy nh ca php lut. - Ti sn tham nhng phi c thu hi, tch thu; ngi c hnh vi tham nhng gy thit hi th phi bi thng, bi hon theo quy nh ca php lut. - Ngi c hnh vi tham nhng ch ng khai bo trc khi b pht hin, tch cc hn ch thit hi do hnh vi tri php lut ca mnh gy ra, t gic np li ti sn tham nhng th c th c xem xt gim nh hnh thc k lut, gim nh hnh pht hoc min truy cu trch nhim hnh s theo quy nh ca php lut. - Vic x l tham nhng phi c thc hin cng khai theo quy nh ca php lut.

- Ngi c hnh vi tham nhng ngh hu, thi vic, chuyn cng tc vn phi b x l v hnh vi tham nhng do mnh thc hin. 4- Vic t co v gii quyt t co v hnh vi tham nhng nh th no? - Cng dn c quyn t co hnh vi tham nhng vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn. - Ngi t co phi t co trung thc, nu r h, tn, a ch, cung cp thng tin, ti liu m mnh c v hp tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn gii quyt t co. - Ngi t co m c tnh t co sai s tht phi b x l nghim minh, nu gy thit hi cho ngi b t co th phi bi thng theo quy nh ca php lut. - C quan, t chc, n v, c nhn c trch nhm to iu kin thun li cng dn t co trc tip, gi n t co, t co qua in thoi, t co qua mng thng tin in t v cc hnh thc khc theo quy nh ca php lt. - Ngi ng u c quan, t chc c thm quyn khi nhn c t co hnh vi tham nhng phi xem xt v x l theo thm quyn; gi b mt h, tn, a ch, bt tch v cc thng tin khc theo yu cu ca ngi t co; p dng kp thi cc bin php cn thit bo v ngi t co khi c biu hin e da, tr th, tr dp ngi t co hoc khi ngi t co yu cu; thng bo kt qu gii quyt t co cho ngi t co khi c yu cu. - Ngi t co trung thc, tch cc cng tc vi c quan, t chc, c nhn c thm quyn trong vic pht hin, ngn chn v x l hnh vi tham nhng th c khen thng v vt cht, tinh thn theo quy nh ca php lut. 5- Khi pht hin du hiu tham nhng, cn b cng chc phi lm g ? - Khi pht hin c du hiu tham nhng trong c quan, t chc, n v ni mnh lm vic th cn b, cng chc, vin chc phi bo co ngay vi ngi ng u c quan, t chc, n v ; trng hp ngi ng u c quan, t chc, n v c lin quan n du hiu tham nhng th bo co vi ngi ng u c quan, t chc, n v cp trn trc tip. Cn b, cng chc, vin chc bit c hnh vi tham nhng m khng bo co, - ngi nhn c bo co v du hiu tham nhng m khng x l th phi chu trch nhim theo quy nh ca php lut. 6- Php lut quy nh vic tng qu v nhn qu tng ca cn b, cng chc, vin chc nh th no ? Cn b, cng chc, vin chc khng c nhn tin, ti sn hoc li ch vt cht khc ca c quan, t chc, n v, c nhn lin quan n cng vic do mnh gii quyt hoc thuc phm vi qun l ca mnh. 7- Ngi c hnh vi tham nhng s b x l ra sao ? Ngi c hnh vi tham nhng th tu theo tnh cht, mc vi phm m b x l k lut, truy cu trch nhim hnh s; trong trng hp b kt n v hnh vi tham nhng v bn n, quyt nh c hiu lc php lut th phi b buc thi vic; i vi i biu Quc hi, i

biu Hi ng nhn dn th ng nhin mt quyn i biu Quc hi, i biu Hi ng nhn dn. - B Lut Hnh s nm 1999 quy nh c cc ti danh v tham nhng sau: Ti tham ti sn; Ti nhn hi l; Ti lm dng chc v, quyn hn chim ot ti sn ; vi khung hnh pht cao nht l chung thn hoc t hnh./.

Nho gio Bch khoa ton th m Wikipedia Bi vit ny c nhiu yu cu ch thch ngun gc cha c p ng. Xin gip ci thin bi vit bng cch ch gii t cc ngun c uy tn ngi c c th kim chng c thng tin. Nhng cu vn hay on vn khng c ch thch kim chng c c th b thay th hoc xa i bt c lc no.

Khng T c coi l ngi sng lp ra Nho gio. Nho gio (), cn c gi l Khng gio (), l mt h thng o c, trit l v tn gio do c Khng T pht trin xy dng mt x hi thnh tr. Nho gio rt pht trin cc nc chu l Trung Quc, Nht Bn, Triu Tin,Hn Quc v Vit Nam. Nhng ngi thc hnh theo cc tn iu ca Nho gio c gi l cc nh Nho. Mc lc [n]

1 Qu trnh hnh thnh v pht trin: o 1.1 Nho gio nguyn thy: o 1.2 Hn Nho: o 1.3 Tng Nho: 2 Cc sch kinh in: o 2.1 Ng kinh o 2.2 T th: 3 Ni dung c bn ca Nho hc: o 3.1 Tu thn: o 3.2 Hnh o: 4 c im ca Nho gio:

4.1 Tnh du mc phng Bc: 5 S tht bi: 6 Ghi ch 7 Xem thm 8 Lin kt ngoi
o

9 Tham kho

Qu trnh hnh thnh v pht trin: C s ca Nho gio c hnh thnh t thi Ty Chu, c bit vi s ng gp ca Chu Cng n, cn gi l Chu Cng. n thi Xun Thu, x hi lon lc, c Khng T (sinh nm 551 trc cng nguyn) pht trin t tng ca Chu Cng, h thng ha v tch cc truyn b cc t tng . Chnh v th m ngi i sau coi ng l ngi sng lp ra Nho gio. Cng ging nh nhiu nh t tng khc trn th gii nh Pht Thch Ca , Cha Gixu,... ngi i sau khng th nm bt cc t tng ca Khng T mt cch trc tip m ch c bit cc t tng ca ngi bng cc ghi chp do cc hc tr ca ngi li. Kh khn na l thi k "t sch, chn Nho" ca nh Tn, vo khong hai trm nm sau khi Khng T qua i, khin cho vic tm hiu t tng gc ca Khng T cng kh khn. Tuy nhin, cc nh nghin cu i sau vn c gng tm hiu v h thng cc t tng v cuc i ca ngi. Nho gio nguyn thy: Thi Xun Thu, Khng T san nh, hiu nh v gii thch b Lc kinh gm c Kinh Thi, Kinh Th, Kinh L, Kinh Dch, Kinh Xun Thu v Kinh Nhc. V sau Kinh Nhc b tht lc nn ch cn nm b kinh thng c gi l Ng kinh. Sau khi Khng T mt, hc tr ca ngi tp hp cc li dy son ra cun Lun ng. Hc tr xut sc nht ca Khng T l Tng Sm, cn gi l Tng T, da vo li thy m son ra sch i hc. Sau , chu ni ca Khng T l Khng Cp, cn gi l T T vit ra cun Trung Dung. n thi Chin Quc, Mnh T a ra cc t tng m sau ny hc tr ca ng chp thnh sch Mnh T. T Khng T n Mnh T hnh thnh nn Nho gio nguyn thy, cn gi l Nho gio tin Tn (trc i Tn), Khng gio hay "t tng Khng-Mnh". T y mi hnh thnh hai khi nim, Nho gio v Nho gia. Nho gia mang tnh hc thut, ni dung ca n cn c gi l Nho hc; cn Nho gio mang tnh tn gio. Nho gio, Vn Miu tr thnh thnh ng v Khng T tr thnh gio ch, gio l chnh l cc tn iu m cc nh Nho cn phi thc hnh. Hn Nho:

n i Hn, i Hc v Trung Dung c gp vo L K. Hn V a Nho gio ln hng quc gio v dng n lm cng c thng nht t nc v t tng. V t y, Nho gio tr thnh h t tng chnh thng bo v ch phong kin Trung Hoa trong sut hai ngn nm. Nho gio thi k ny c gi l Hn Nho. im khc bit so vi Nho gio nguyn thy l Hn Nho cao quyn lc ca giai cp thng tr, Thin T l con tri, dng "l tr" che y "php tr". [cn dn ngun] Tng Nho: n i Tng, i Hc, Trung Dung c tch ra khi L K v cng vi Lun ng v Mnh T to nn b T Th. Lc , T Th v Ng Kinh l sch gi u ging ca cc nh Nho. Nho gio thi k nay c gi l Tng nho, vi cc tn tui nh Chu Hy (thng gi l Chu T), Trnh Ho, Trnh Di. ( Vit Nam, th k th 16, Nguyn Bnh Khim rt gii Nho hc nn c gi l "Trng Trnh"). Phng Ty gi Tng nho l "Tn Khng gio". im khc bit ca Tng nho vi Nho gio trc l vic b sung cc yu t "tm linh" (ly t Pht gio) v cc yu t "siu hnh" (ly t o gio) phc v cho vic o to quan li v cai tr. [cn dn ngun] Cc sch kinh in: Cc sch kinh in ca Nho gio u hnh thnh t thi k Nho gio nguyn thy. Sch kinh in gm hai b: Ng Kinh v T Th. H thng kinh in hu ht vit v x hi, v nhng kinh nghim lch s Trung Quc, t vit v t nhin. iu ny cho thy r xu hng bin lun v x hi, v chnh tr, v o c l nhng t tng ct li ca Nho gia. Ng kinh 1. Kinh Thi: su tp cc bi th dn gian c t trc Khng T, ni nhiu v tnh yu nam n. Khng T san nh thnh 300 thin nhm gio dc mi ngi tnh cm trong sng lnh mnh v cch thc din t r rng v trong sng. Mt ln, c Khng T hi con trai "hc Kinh Thi cha?", ngi con tr li "cha". c Khng T ni "Khng hc Kinh Thi th khng bit ni nng ra sao" (sch Lun ng). 2. Kinh Th: ghi li cc truyn thuyt, bin c v cc i vua c c trc Khng T. Khng T san nh li cc ng vua i sau nn theo gng cc minh qun nh Nghiu, Thun ch ng tn bo nh Kit, Tr. 3. Kinh L: ghi chp cc l nghi thi trc. Khng T hiu nh li mong dng lm phng tin duy tr v n nh trt t. Khng T ni: "Khng hc Kinh L th khng bit i ng i" (sch Lun ng).

4. Kinh Dch: ni v cc t tng trit hc ca ngi Hn c i da trn cc khi nim m dng, bt qui,... i Chu, Chu Vn Vng t tn v gii thch cc qu ca bt qui gi l Thon t. Chu Cng n gii thch chi tit ngha ca tng ho trong mi qu gi l Ho t. Kinh Dch thi nh Chu gi l Chu Dch. Khng T ging gii rng thm Hon t v Ho t cho d hiu hn v gi l Thon truyn v Ho truyn. 5. Kinh Xun Thu: ghi li cc bin c xy ra nc L, qu ca c Khng T. c Khng T khng ch ghi chp nh mt s gia m theo ui mc ch tr nc nn ng chn lc cc s kin, ghi km cc li bnh, sng tc thm li thoi gio dc cc bc vua cha. ng ni, "Thin h bit n ta bi kinh Xun Thu, thin h trch ta cng s kinh Xun Thu ny". y l cun kinh c Khng T tm c nht. (Xun thu c ngha l ma xun v ma thu, ni nhng s vic xy ra.) 6. Kinh Nhc: do Khng t hiu nh nhng v sau b tht lc, ch cn li mt t lm thnh mt thin trong Kinh L gi l Nhc k. Nh vy lc kinh ch cn li ng kinh. T th: 1. Lun Ng: ghi li li dy ca Khng T do hc tr ca ng ghi chp li sau khi ngi mt (Lun ng = cc li bnh lun). 2. i Hc: dy php lm ngi tr thnh bc qun t. Sch ny do Tng Sm, cn gi l Tng T, hc tr xut sc nht ca Khng T, da trn li dy ca ngi son ra (i hc = s hc ln). 3. Trung Dung: dy ngi ta cch sng dung ha, khng thin lch. Sch ny do ngi chu ni ca Khng T l Khng Cp, hc tr ca Tng T, cn gi l T T son ra (Trung = mun ni ci Tm khng lch bn ny hay bn kia, Dung = c ngha dung dng, gi mi mc nh vy). 4. Mnh T: ghi li li dy ca Mnh T. Mnh T tn tht l Mnh Kha, l ngi tiu biu nht sau Khng T, thuc dng T T, pht trin t tng ca Khng T thi Chin Quc (390-305 trc cng nguyn). Ni dung c bn ca Nho hc: Ct li ca Nho gio l Nho gia. l mt hc thuyt chnh tr nhm t chc x hi. t chc x hi c hiu qu, iu quan trng nht l phi o to cho c ngi cai tr kiu mu - ngi l tng ny gi l qun t. (qun = k lm vua, qun t = ch tng lp trn trong x hi, phn bit vi "tiu nhn", nhng ngi thp km v i v x hi; sau Khng T dng t "qun t" ch phm cht o c: "Qun t s tnh nhn ngha l tr" phn

bit vi "tiu nhn" l nhng ngi thiu o c). tr thnh ngi qun t, con ngi ta trc ht phi "t o to", phi "tu thn". Sau khi tu thn xong, ngi qun t phi c bn phn phi "hnh o" (o khng n gin ch l o l. o y l con ng hon thin chnh mnh, ho hp t tri tr v bn ng bn thin). Trong cun i hc (Mt trong nhng cun sch chnh ca Nho gio) c ghi chp , Khi bn thn tu luyn, gia tc hi ha. Khi gia tc hi ha, t nc mi c thnh tr. Khi t nc c thnh tr, khp ni s thi bnh. T bc qun vng cho n k dn thng trm h, tt c phi coi tu luyn bn thn l iu quan trng nht. Thuyt v qun l th gii v lm li cho dn ca Nho gio l mt phn ca vn ha Trung Hoa truyn thng vn rt su sc. N t thit lp cho mnh nhng l tng v o c v h thng tiu chun gi tr m t nh ra nn tng cho x hi Trung Quc. N gip gn gi cc tiu chun o c ca x hi mt mc kh cao.[1] Tu thn: c Khng T nu ln ng lun vi thuyt chnh danh v ch Nhn lm chun mc cho mi sinh hot chnh tr v an sinh x hi. Ng thng: ng l nm, thng l hng c. Ngi ta phi gi nm o lm thng, khng nn ri lon. Ng thng gm: nhn, ngha, l, tr, tn. 1. Nhn: L lng t thin 2. Ngha: L vic nn lm 3. L: S tn trng, ha nh trong khi c x vi mi ngi, m rng ra l vic tun th cc quy tc, nguyn tc o c x hi v php lut. 4. Tr: c khn ngoan, sng sut. Cm gic ng v sai. Bit tin liu, tnh ton hnh ng hp o l. 5. Tn: Gi ng li, ng tin cy. Ch tn vn nm trong 4 iu trn, sau ny c tch ra thnh Ng thng. Tn l thc o, l s phn nh 4 gi tr trn. == Ngi qun t phi t ba iu trong qu trnh tu thn: t o: o c ngha l "con ng", hay "phng cch" ng x m ngi qun t phi thc hin trong cuc sng. "t o trong thin h c nm iu: o vua ti, o cha con,

o v chng, o anh em, o bn b" (sch Trung Dung), tng ng vi "qun thn, ph t, phu ph, huynh , bng hu". chnh l hay Ng lun[1]. Trong x hi cch c x tt nht l "trung dung". t c: Qun t phi t c ba c: "nhn - tr - dng". Khng T ni: "c ca ngi qun t c ba m ta cha lm c. Ngi nhn khng lo bun, ngi tr khng nghi ngi, ngi dng khng s hi" (sch Lun ng). V sau, Mnh T thay "dng" bng "l, ngha" nn ba c tr thnh bn c: "nhn, ngha, l, tr". Hn nho thm mt c l "tn" nn c tt c nm c l: "nhn, ngha, l, tr, tn". Nm c ny cn gi l ng thng. Bit thi, th, l, nhc: Ngoi cc tiu chun v "o" v "c", ngi qun t cn phi bit "thi, th, l, nhc". Tc l ngi qun t cn phi c mt vn vn ha ton din. Ngy nay ngha l c kin thc v x hi, chnh tr, vn ho ngh thut v k nng chuyn mn. Hnh o: Sau khi tu thn, ngi qun t phi hnh o, tc l phi lm quan, lm chnh tr. Ni dung ca cng vic ny c cng thc ha thnh "t gia, tr quc, thin h bnh ". Tc l phi hon thnh nhng vic nh - gia nh, cho n ln - tr quc, v t n mc cui cng l bnh thin h (thng nht thin h). Kim ch nam cho mi hnh ng ca ngi qun t trong vic cai tr l hai phng chm: Nhn tr: Nhn l tnh ngi, nhn tr l cai tr bng tnh ngi, l yu ngi v coi ngi nh bn thn mnh. Khi Trng Cung hi th no l nhn th c Khng T ni: "K s bt dc, vt thi nhn - iu g mnh khng mun th ng lm cho ngi khc" (sch Lun ng). Nhn c coi l iu cao nht ca lun l, o c, Khng T ni: "Ngi khng c nhn th l m lm g? Ngi khng c nhn th nhc m lm g?" (sch Lun ng). Chnh danh: Chnh danh l mi s vt phi c gi ng tn ca n, mi ngi phi lm ng chc phn ca mnh. "Danh khng chnh th li khng thun, li khng thun tt vic khng thnh" (sch Lun ng). Khng t ni vi vua T Cnh Cng: "Qun qun, thn thn, ph ph, t t - Vua ra vua, ti ra ti, cha ra cha, con ra con" (sch Lun ng). chnh l nhng iu quan trng nht trong cc kinh sch ca Nho gio, chng c tm gn li trong chn ch: tu thn, t gia, tr quc, bnh thin h. Ngha l khi tu thn c thnh tu th phi tham gia gip i, gip nc, ci thin x hi m c th, thit thc nht l tham gia vo chnh quyn. c im ca Nho gio:

Nho gio sau ny t i Hn V l sn phm ca hai nn vn ha: vn ha du mc phng Bc v vn ha nng nghip phng Nam. Chnh v th n mang c im ca hai loi hnh vn ha ny. Tnh du mc phng Bc: Tnh "quc t" l mt trong nhng c tnh khc bit ca vn ha du mc so vi vn ha nng nghip. Tnh quc t trong Nho gio th hin mc tiu cao nht ca ngi qun t l "bnh thin h". Bn thn c Khng T nhiu ln ri b nc L, qu hng ngi i tm minh ch. i vi ngi qun t, vic tm c mt minh qun quan trng hn vic lm g cho t nc ca mnh. Trong cc truyn thuyt v vn hc Trung Hoa, vic cc nhn ti thay i minh ch l iu rt thng thy. cng l mt trong nhng nh hng ca Nho gio. Tnh "phi dn ch" v h qu ca n l t tng "b quyn", coi khinh cc dn tc khc, coi mnh l trung tm cn "t di" xung quanh u l "b lu" c. Khng T ni: "Cc nc Di, ch, d c vua nhng cng khng bng Hoa H (Trung Hoa) khng c vua" [cn dn ngun]. Tnh phi dn ch cn c th hin ch coi thng ngi dn, c bit l ph n. Khng T gi dn thng l "tiu nhn", i lp vi ngi "qun t". Cn i vi ph n, ng ni: "Ch hng n b v tiu nhn l kh dy. Gn th h nhn, xa th h on" [cn dn ngun](sch Lun ng???chng???). Tnh "trng sc mnh" c th hin ch "Dng", mt trong ba c m ngi qun t phi c (Nhn - Tr - Dng). Tuy nhin ng cng nhn ra iu nguy him: "K no c dng m ght cnh bn hn tt lm lon". Tnh "nguyn tc" c th hin hc thuyt "chnh danh". Tt c phi c tn ti, tt c phi lm vic theo ng bn phn ca mnh. [sa] === Tnh nng nghip phng Nam.=== Tnh "hi ha" l mt c tnh ca vn ha nng nghip, tri ngc vi tnh trng sc mnh ca vn ha du mc. Biu hin cho tnh hi ha l vic cao ch "Nhn" v nguyn l "Nhn tr". Khng T tng ni: "V ci mnh ca phng Nam ? Hay ci mnh ca phng Bc ? ... Khoan ha mm mi dy ngi, khng bo th k v o - y l ci mnh ca phng Nam, ngi qun t vo pha y. Xng pha gm gio, du cht khng nn, y l ci mnh ca phng Bc - k mnh vo pha y" (sch Trung Dung). Tnh "dn ch" l c tnh khc bit vi vn ha du mc. Khng T ni: "Dn l ch ca thn, v th thnh nhn xa lo cho vic dn ri mi lo vic thn" (Kinh Xun Thu). ng cn ni: "Phi lm trc nhng cng vic ca dn, phi kh nhc v dn" (sch Lun ng). Tnh

dn ch cn c th hin cch c x "trung dung" trong "ng lun". Trong cc quan h , u th hin tnh hai chiu, bnh ng: Vua sng, ti trung; cha hin, con hiu; anh tt, em nhng; bn b tin cy. Tnh coi trng vn ha tinh thn (thi, th, l, nhc) th hin nhiu trong Kinh Thi. Tnh "trng vn" cng ngc li vi tnh "trng v" ca vn ha du mc. S tht bi: Tht bi: bi l Nho gio nguyn thu mu thun vi ch c ti qun ch chuyn ch trung ng tp quyn, trong khi cc bc vng phng Bc vi truyn thng "trng v", quen "php tr" v chuyn ch bng v lc th Khng T li nn cao "trng vn", dng "nhn tr", thu phc bng nhn tm. Nn khi sinh thi, Khng T mun lm quan nhng hu nh khng c ai dng. V gi, mt ln ng tin on v s suy tn ca o mnh: "Chim phng chng n, bc chng hin trn sng Hong H, ta ht hi vng ri" (sch Lun ng). Sau khi Khng T cht, nm 246 trc cng nguyn, vua Tn l Doanh Chnh dng v lc thng tr thin h xng l Tn Thy Hong , p dng chnh sch cai tr bng php lut, c on hon ton tri ngc vi cc ch trng ca Nho gio v dn n hnh ng "t sch, chn Nho" ni ting. Thnh cng trong vic truyn b khp ng l bi l, sau khi Tn Thy Hong cht, nh Tn sp , Hn Cao T l Lu Bang rt ra c mt s kinh nghim ca nh Tn m bt i phn h khc m trng dng tr thc. Nhng phi n Hn V , theo li khuyn ca ng Trng Th th Nho gio mi c a ln a v quc gio. Nho gio tr thnh h t tng chnh thng bo v ch phong kin Trung Hoa trong sut hai ngn nm. Khng nhng th, n cn c truyn b khp min ng . c Khng T c tn ln bc Ch thnh, trn th gii tn tui ca ngi khng ai khng bit. Tuy nhin s thnh cng khng phi l iu m Khng T trng i bi v ci Nho gio m Khng T to ra hon ton tht bi m thay vo , cng ci tn Nho gio nhng vi ni dung khc hn c cao. Ni chnh xc hn, hu ht cc c im nng nghip trong Nho gio nguyn thy b loi b v b thay th bng cc c im du mc. n Hn nho, nh Hn ch trng "dng c", "m php", hay cn gi l "ngoi Nho, ni php", tc l ch trng nhn tr ch cn l hnh thc m thc cht l php tr. Hn V giao cho nhm ngi do Lu Hm cm u, ci to v bin i Nho gio phc v vng triu. Nhm ca Lu Hm lm ba vic: H thp nhn tr, cao l tr. V nhn tr l ct li ca Khng T nn h khng th loi b hon ton m dng nhn tr nh mt ci v bao bc l tr.

 Loi b tnh dn ch ca Nho gio nguyn thy. Dn l ch b l i m thay vo h cao "tri", to ra thuyt "thin mnh". Vua l "thin t" (con tri), khng nghe theo vua l phn li tri. "Ng lun" trong Nho gio nguyn thy c rt gn thnh "tam cng": vuati, cha-con, v-chng. Quan h "trung dung" trong ng lun c chuyn thnh quan h mt chiu duy nht c tm gn trong bn ch "trung-hiu-tit ngha". B ti phi tuyt i phc tng vua, con phi tuyt i nghe li cha, v phi tuyt i phc tng chng, l nhng mi quan h ht sc phi nhn bn: "Vua bo ti cht, ti khng cht l ti bt trung; cha bo con cht, con khng cht l con bt hiu". Cn trch nhim ca v i vi chng th c din t bng ba cng thc c gi l tam tng: " nh theo cha, ly chng theo chng, chng cht theo con trai". Hn ch vai tr ca vn ha sao cho c li cho ch phong kin. Quan h nam n b gii hn mt cch qu ng: "nam n th th bt thn". cao nam, h thp n: "nam tn, n ti", "dng thin, m c". n Tng Nho, Nho gio li b sung thm cc yu t tm linh t Pht gio v cc yu t siu hnh t o gio vi cc tn tui nh Chu Hy, Trnh Ho, Trnh Di. Nh vy, Khng gio hon ton tht bi thi phong kin (t 221TCN n ht TK20). Trc khi cht, c Khng T rt u bun bi l ngi hiu rng, ht nhy mt phn t vn minh nng nghip, Nho gio mang tnh nhn bn ca ngi kh p dng vo thi i phong kin lc hu v kinh t v dn tr thp ny. Ngy nay, ch php quyn vi nn tng nhn quyn v dn quyn cng khng khc nhiu vi t tng ca ngi.