Đồ án giao tiếp hoàn chỉnh

N MN HC
NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH
LI M U
Gia nh!, hai ting thing ling, l t m khi bc chn xa v mt mi, l ni ta sinh ra v ln ln gn b cha chan tnh thng yu hnh phc, ai cng c mt gia nh, hy gi nhng pht giy thng yu, quan tm chia s nhng kh khn cng nhau, mi ngi l mt s gn kt l mi dy lin h gia nh, c thc tt hn v sng tt hn. mi gia nh l mt t bo tt ca x hi. Mt ba n tht ngon vi rau v cc mn dn d nhng chan cha tnh thng yu ngt ngo. Bn mm cm quy qun , nhng cu chuyn v cuc sng xung quanh, v chuyn hc tp ca con chu, v nhng lo toan vui bun kh khn trong cuc sng u c s chia, ng vin, dy bo, l cu chuyn vui ca nhng a chu nh, l ting ci ca ng b, ca cha m. D i u v lm bt c cng vic g cng tranh th c gng v nh, ni khng ch l yn bnh m p m cn l cng c n cm vi gia nh. N hnh thnh nn mt thi quen, mt np sinh hot trong mi thnh vin gia nh. i lc bn cng vic xa nh, c chiu i nhng ni sang trng, n nhng mn n ngon nhng mm cm rau ca gia nh vn l mt hnh nh lm chng ta nh mi. V ni l khng kh chan ha, l nhng bt cm c xi t tay m, c gp cho ng b mt ming c ngon, cng c khi ng b li nhng cho chu mt lt c to, l hm no mt n t cm li c mt li n cn lo lng: sao hm nay n t vy con!... T trong chnh cuc sng gia nh, s hnh thnh nn mi con ngi rt l quan trng, ngi ta c th sng tt trong x hi hay khng cng bt ngun t y. V vy s gn kt l mi dy lin h gia nh l iu rt quan trng. Mt ba cm ngon nhng ai ny cm ci n ri b i iu tht ng bun v cm gic c
GVHD: HUNH TH THY DIU
NHM-04
N MN HC
n lc lng chnh trong gia nh mnh, khng c s quan tm gn kt vi ngi thn, khin ngi ta d i n li sng bt cn, khng t ch. Hy trn trng hnh phc gia nh v to nn hnh phc, ng sng hi ht v v cm vi nhau trong chnh gia nh mnh. Bi khng c g p v ng qu hn l cuc sng trong mi m gia nh. Nhn thc c tm quan trng trong giao tip gia nh v kt hp vi kin thc thc tin c tip thu nh trng v ti liu tham kho thc t cng vi s gip hng dn nhit tnh ca c L Th Hi Vn, nhm chng em nghin cu ti vi ni dung Ngh thut giao tip trong gia nh. ti gm 3 phn: Phn I: L thuyt v giao tip. Phn II: Thc trng giao tip trong gia nh hin nay. Phn III: K nng giao tip ng x trong gia nh. Phn IV: Kt lun. Do kin thc thc t v hiu bit cn hn ch, nhm chng em mong s gp ca thy c v cc bn nhm c th c cch nhn su sc hn, thc t hn gip cho nhm tip nhn kin thc ca chuyn nghnh mnh thun li v p dng tt cng vic sau ny. Chng em xin chn thnh cm n ging vin HUNH B THY DIU trc tip hng dn nhm hon thnh n ny. Xin trn trng cm n!
ii
NHM-04
N MN HC
MC LC
LI M U.........................................................................................................i MC LC............................................................................................................iii PHN I: L THUYT V GIAO TIP.............................................................1 1.1. Khi nim, c im phn loi v k nng giao tip...................................1 1.1.1. Khi nim...............................................................................................1 1.1.2. c im ca giao tip..........................................................................1 1.1.2.1.Tnh mc ch...................................................................................1 1.1.2.2. Tnh chun mc...............................................................................2 1.1.3. Phn loi giao tip:...............................................................................3 1.1.3.1.Giao tip ni tm:.............................................................................3 1.1.3.2. Giao tip ng x:.............................................................................3 1.1.3.3. Giao tip theo nhm nh:................................................................4 1.1.3.4. Giao tip cng ng:........................................................................4 1.1.3.5. Giao tip tp trung:..........................................................................4 1.1.3.6. Giao tip phi ngn ng:...................................................................4 1.1.4. K nng giao tip c bn:......................................................................6 1.1.4.1. Hy l mt ngi lng nghe tt.......................................................6 1.1.4.2. Dnh thi gian cho nhn vin. ........................................................6 1.1.4.3. Tr chuyn vi nhn vin v cng vic. .........................................6 1.1.4.4. a ra nhng thng ip nht qun v nhng quan im ca bn thn...............................................................................................................7 1.1.4.6. Hc cch giao tip tr chuyn trc cc nhm nhn vin................7 1.2. Mi trng giao tip:...................................................................................8 1.2.1. Mi trng gia nh:.............................................................................8 1.2.2. Mi trng nh trng:.........................................................................8 1.2.3. Mi trng x hi:...............................................................................10 PHN II: THC TRNG GIAO TIP TRONG GIA NH HIN NAY.....12 2.1. L thuyt chung v gia nh:.....................................................................12 2.1.1. Khi nim:...........................................................................................12 2.1.2. Phn loi:............................................................................................12 2.1.3. Chc nng ca gia nh:......................................................................13 2.1.3.1. Chc nng ti sn sinh thnh vin mi cho gia nh v x hi......13 2.1.3.2. Chc nng nui dng, gio dc, hnh thnh nhn cch................14
iii
NHM-04
N MN HC
2.1.3.3. Chc nng tha mn nhu cu tnh cm cho cc thnh vin gia nh ....................................................................................................................14 2.1.3.4. Chc nng kinh t..........................................................................15 2.1.4. Nhng chun mc ca gia nh:..........................................................15 2.2. Giao tip trong gia nh l g?...................................................................16 2.2.1. Cch xng h trong gia nh ti Vit Nam...........................................16 2.2.2. Li khuyn giao tip tt:.................................................................17 2.3. Thc trng v nguyn nhn......................................................................19 2.3.1. Thc trng giao tip trong gia nh hin nay.......................................19 2.3.1.1. Gia b m v con ci:..................................................................19 2.3.1.2. Gia ng b, cha m v con ci.....................................................20 2.3.1.3. Gia v v chng...........................................................................21 2.3.1.4. Giao tip gia anh ch em..............................................................22 2.3.1.5. Giao tip gia nhng ngi h hng.............................................22 2.3.2. Phn tch nguyn nhn:.......................................................................23 2.4. nh gi:...................................................................................................28 PHN III: K NNG GIAO TIP NG X TRONG GIA NH...............29 3.1. Nguyn tc giao tip trong gia nh:.........................................................29 3.2. ng x trong gia nh:..............................................................................30 3.2.1. ng x trong quan h ng b- chu....................................................30 3.2.2. ng x trong quan h v chng...........................................................31 3.2.3. ng x trong quan h cha m v con ci.............................................34 3.2.4. Cha m ng x vi con ci..................................................................34 3.2.5. Con ci i vi cha m........................................................................36 3.2.6. ng x trong quan h gia cha m chng/v v con du/r................38 3.2.7. ng x trong quan h anh ch em........................................................40 3.3. K nng giao tip trong gia nh...............................................................41 3.3.1. Tip cn...............................................................................................41 3.3.2. Quan st...............................................................................................42 3.3.3.1. Cch xng h ph bin trong gia nh, thn tc............................42 3.3.3.2. Cc xng h nn trnh trong giao tip gia nh, thn tc...............43 PHN IV: KT LUN.......................................................................................50 4.1. Bin php khc phc tnh trng giao tip trong gia nh hin nay.........50 Hy ni chuyn mt cch rng m..................................................................50 4.2. Nhng iu nn trnh khi giao tip trong gia nh..................................50 TI LIU THAM KHO..................................................................................51
iv
NHM-04
N MN HC
PHN I: L THUYT V GIAO TIP

1.1. Khi nim, c im phn loi v k nng giao tip. 1.1.1. Khi nim. Giao tip l cc mi quan h giao lu, ng x thng qua tip xc gia ngi vi ngi; Giao tip vn ha l nhng hnh vi giao tip (c th) theo nh hng (c) vn ha. Vn ha giao tip l kha cnh gi tr mang yu t tch cc trong cc mi quan h giao tip c nhn to thnh mt b phn ca i sng vn ha tp th v rng ra l ca nn vn ha dn tc. Giao tip l qu trnh chia s ngh, tnh cm thng tin vi mt hoc nhiu ngi. Trong giao tip, ngi ta thng s dng li ni biu t ngh ca mnh, trao i thng tin vi ngi khc; s dng ngn ng khng li, nh nt mt, c ch, ng tc biu l tnh cm, thng tin mun chuyn ti. Giao tip l qu trnh tip xc c mc ch. Ngi giao tip phi n lc cuc giao tip t kt qu nn cn hiu mnh tip xc vi ai, ni g, ni nh th no i bn hiu r thng tin cn thit. Nh vy, giao tip khng n gin ch l ni chuyn vi ai . V k nng, mt ngi c th giao tip thnh cng hn ngi khc nh khiu n ni, c linh hot, kh nng hi hc. Tuy nhin giao tip thnh cng cn rn luyn, thc hnh, rt kinh nghim v lc nng khiu s l li th km theo. 1.1.2. c im ca giao tip. 1.1.2.1.Tnh mc ch. Gip ngi nghe hiu nhng d nh ca chng ta; C c s phn hi t ngi nghe; Duy tr mi quan h tt p vi ngi nghe .
NHM-04
N MN HC
Truyn ti c nhng thng ip. Qu trnh ny c kh nng b mc li do thng ip thng c hiu hoc dch sai i bi 1 hay nhiu hn nhng thnh phn khc tham gia vo qu trnh ny. Khi khng thnh cng, nhng suy ngh, tng ca bn s khng phn nh c nhng ci ca chnh bn, gy nn s sp trong giao tip v nhng ro cn trn con ng t ti mc tiu ca bn - c trong i t v trong s nghip. 1.1.2.2. Tnh chun mc. L nghi l mt tiu ch quan trng trong x hi vn minh hin i, l ni dung quan trng trong hot ng giao tip x hi, v cng l hnh thc biu hin bn ngoi ca vn ho o c x hi, phn nh t cht cng dn mt quc gia. Phong cch x giao l ti nng, l s sng to, l nhu cu, l cch i i ca mi con ngi. S kho lo trong giao tip s to cho con ngi c thm sc thu ht v thnh cng hn, nu nh c vun p hn na s cn may mn trong vn mnh hn rt nhiu. Trong cuc sng v cng vic thng ngy, kho lo trong i nhn x trh cn c th iu tit mi quan h gia con ngi vi con ngi. Trn mt ngha nht nh m ni, l nghi x giao l mt cn c iu tit s pht trin hi ha v mi quan h cng ng, con ngi khi giao tip vi nhau cng phi theo mt quy phm i nhn x th, n c tc dng tch cc tng cng s tng trng ln nhau, thit lp mi quan h hp tc hu ngh, trnh ti a nhng mu thun v xung t khng ng c. Thng thng m ni, con ngi nhn c s tn trng, tip i n cn, s tn ng v gip s c s mnh rt ln, to c mi quan h tt p vi mi ngi, cn ngc li, c th s gy cho ngi khc s c cm, s th ch, c chp, nhn chung s to ra mt tm l khng c tt. Chun mc giao tip thi hi nhp vi c im ni bt s thi thng, mi m, ton din, v ph bin s l mt cm nang giao tip thit thc dnh cho bn trong cuc sng. Thi i ngy nay, nhp sng v lm vic ca mi ngi
NHM-04
N MN HC
ngy cng khn trng, khng phi ai cng bit h l nghi, thng tho phong tc, tuy nhin mi ngi chng ta cng iu bit c phong cch x giao cn thit phc v cho cng vic v giao tip vi mi ngi xung quanh. Sch s gip c gi lnh hi c nhng chun mc ti u nht v l nghi giao t trong nhiu phng din, hon cnh, lnh vc ca cuc sng hng ngy. 1.1.3. Phn loi giao tip: Con ngi c rt nhiu c hi giao tip vi nhng ngi khc. Giao tip c th phn bit thnh nhiu loi khc nhau. 1.1.3.1.Giao tip ni tm: Khi con ngi tr truyn vi chnh bn thn h, qu trnh giao tip ny din ra trong b no. N bao gm nhng suy ngh, k c, v nhn thc trong sut qu trnh giao tip. Hu ht hnh vi phn ng i vi cc cp giao tip ch yu u bt ngun t giao tip ni tm. cp ny, ch th t ra nhng quy tc cho bn thn v cc kiu mu giao tip. Giao tip ni tm bao gm: Gic quan V d: cc m hnh din gii, vn bn, k hiu, biu tng. Giao tip khng bng li ni V d: cc ng tc, giao tip bng mt. Giao tip gia cc b phn trn c th V d: Bao t ca ti ni vi ti l n gi n tra ri. M mng. Gic m ban m. Nhng hnh thc khc. 1.1.3.2. Giao tip ng x: Giao tip ng x c hiu l vic giao tip gia hai c nhn ring bit. Hnh thc giao tip ny din ra khi hai con ngi giao tip vi nhau hoc giao tip theo nhm. iu ny cng c ngha l con ngi c th nm bt c vic giao
NHM-04
N MN HC
tip vi nhng con ngi khc nhau trong nhng hon cnh khc nhau v lm cho ngi cm thy hi lng. Nhng ng tc nh giao tip bng mt, vn ng c th, v cc ng tc tay cng l mt phn ca giao tip ng x. Cc chc nng ph bin nht ca vic giao tip ng x l nghe, ni v gii quyt mu thun. Phn loi giao tip ng x i t giao tip ngn ng n phi ngn ng v t tnh hung ny n tnh hung khc. Giao tip ng x bao gm vic giao tip trc din c mc ch v thch hp. 1.1.3.3. Giao tip theo nhm nh: Giao tip theo nhm nh l mt qu trnh tc ng qua li din ra theo nhm ba ngi hoc nhiu hn a ra c nhng mc tiu chung bao gm giao tip trc din v cc loi giao tip qua trung gian. Loi giao tip ny thnh thong cng bao gm giao tip ng x ch c mt im khc bit ch yu l s lng ngi tham gia vo qu trnh ny. Giao tip theo nhm nh c th l bui ni chuyn gia cc thnh vin gia nh trong ba n ti, hoc mt bui hp c din ra bi mt vi thnh vin trong t chc. 1.1.3.4. Giao tip cng ng: Khi mt ngi gi thng ip cho mt b phn khn gi, khng phn bit nhng c nhn khc nhau. Khng ging vi cc cp giao tip k trn, ngi pht ngn ng vai tr ch yu trong qu trnh giao tip ny. 1.1.3.5. Giao tip tp trung: Qu trnh giao tip tp trung din ra khi mt nhm ngi nh gi thng ip cho mt b phn tip nhn ln thng qua mt phng tin truyn thng c th. Qu trnh ny biu hin s hnh thnh v truyn b mt thng ip n mt b phn tip nhn ln thng qua phng tin truyn thng. 1.1.3.6. Giao tip phi ngn ng: Trong giao tip phi ngn ng, con ngi truyn nhng thng ip cho nhau khng s dng ngn ng. H giao tip thng qua nhng biu hin trn gng mt,
NHM-04
N MN HC
v tr u, tay v c ng tay, c ng ca c th, v tr ca chn v bn chn. Con ngi cng c th dng khong cch din t mt thng ip. Bng cch n giao tip phi ngn ng, mt ngi c th hiu c nhng thng ip t ngi khc, v chuyn thng ip n ngi khc. S ch n vic giao tip phi ngn ng gip con ngi: Din t s t tin v hiu bit. Chng minh c sc mnh v tm nh hng. Din t lng chn thnh, s hng th v tinh thn hp tc. To dng lng tin. Nhn ra tm trng ca bn thn v ca nhng ngi khc. Khm ph s khc bit gia nhng g ngi khc ang ni v nhng iu ngi ang ngh. Thay i hnh vi v khng gian giao tip to nn nhng cuc tho lun c hiu qu hn. 03 chm ngn v giao tip. o Chm ngn 1: Giao tip l phng thuc thn k cha lnh mi tai ha ca chng ta Panacea o Chm ngn 2: Giao tip c th ph v (iu ny c th tri ngc vi quan nim giao tip khng th b ph v trong khi my mc c th b ph v). o Chm ngn 3: Giao tip n thun l vic xy dng mt k nng. Giao tip l mt qu trnh phc tp cn phi nm bt v thu hiu mt cch ton din.
NHM-04
N MN HC
1.1.4. K nng giao tip c bn: 1.1.4.1. Hy l mt ngi lng nghe tt. Hy ch lng nghe cc nhn vin ca bn. Nghe c v rt n gin, nhng y l mt trong nhng thiu st giao tip ln nht m cc nh qun l thng mc phi, - Maureen Dolan Rosen, mt chuyn gia nhn s ti hng Chapel Hill , - cho bit. Trong s nhng iu Maureen nhn mnh ti cc hi tho qun l l: Hy hc cch lng nghe tt hn. B cng dn chng mt cu truyn v ng sp ca b trc y, ngi lun t tay di cm v im lng nghe mi ngi xung quanh ni chuyn ti cc cuc hp bn, hi tho. Nhng nu quan st k mt cht, bn s thy sau cp mt knh, hai mt ng nhm nghin. ng s dng cuc hp chp mt trong chc lt. 1.1.4.2. Dnh thi gian cho nhn vin. Thng thng, nhng cuc ni chuyn trc tip vi cc nhn vin trong cng ty l rt quan trng; ch khi cc nhn vin lm vic xa, bn mi nn ni chuyn qua in thoi. Nu bn khng th gp g hng tun, hy thc hin t nht mt ln trong mt thng. V bn ng nghe in thoi khi ang hp, tr khi c vic khn cp. Hy th hin cho nhn vin thy s quan tm y ca bn. Bn nn ni chuyn v con ng s nghip ca h v bn ang hnh dung th no v s thng tin ca h trong cng ty. 1.1.4.3. Tr chuyn vi nhn vin v cng vic. Bn nn thng xuyn tip cn tm hiu v cc thay i ti cng s t trn xung di. Vic ny c th kh kh khn. Bn s rt d qun nhng vic cn phi ni vi mt ai v iu h cn bit lin quan ti cng vic ca h, nhng bn cn nh rng: Cng vic c th khng c hon thnh v bn c th l ngi duy nht bit nhng iu m mi ngi cha bit.
NHM-04
N MN HC
1.1.4.4. a ra nhng thng ip nht qun v nhng quan im ca bn thn. iu ny gip cc nhn vin ca bn a ra c nhng quyt nh tt hn (hay t nht l nhng quyt nh bn s cm thy ph hp hn). Nu thng tin bn a ra mi lc mt khc, nhn vin ca bn s ri vo trng thi m h v bn s phi chu hu qu do nhng quyt nh sai lm ca h. 1.1.4.5. nh k a ra cc phn hi, kin nh gi; trnh nhng iu ngc nhin bt ng. ng n bui hp thng nin, cc nhn vin mi phi git mnh trc nhng nh gi ca bn v cng vic h lm. H nn bit trc v sn sng lng nghe cc kin ca sp rng c mt vi iu h cn phi ci thin nhm p ng nhu cu cng vic tt hn. Nhng bui nh gi thng nin nn l ni bn tng kt li v cng vi cc nhn vin tho lun phng hng hnh ng trong thi gian ti. 1.1.4.6. Hc cch giao tip tr chuyn trc cc nhm nhn vin. Vn y khng phi l k nng din thuyt trc m ng, m l kh nng tr chuyn vi mt nhm nhn vin c th. Nu bn khng th ni chuyn tt ti cc bui hp hay trc mt nhm nhn vin, bn s nh mt v th ca mt nh qun l nh mt ngi c nng lc lnh o v ng tin cy. Hy hc cch lm c iu ny, hc cch tr chuyn t tin v truyn cm hn. Bn cng cn lu ti nhng iu tng t khi vit e-mail ng gi cho nhiu nhn vin. 1.1.4.7. ng che y ng sau cc e-mail. E-mail l mt cng c giao tip quan trng, nhng hu ht cc vn t nh cn phi c tho lun c nhn. Cc xung t cng cn phi c gii quyt trong khun kh c nhn, bng cch mt i mt hay t nht l qua in thoi. Khi vn lin quan n cc cm xc, tnh cm..., th e-mail chnh l mt phng tin giao tip km hiu qu nht. V e-mail cng cha bao gi l cch thc ph hp ni vi ai rng h ang lm vic khng hiu qu.
NHM-04
N MN HC
1.2. Mi trng giao tip: 1.2.1. Mi trng gia nh: Giao tip trong gia nh tng chng n gin, nhng thc t li l mt k nng kh kh. Nu bit cch giao tip th mi quan h trong gia nh bn s rt bn cht. S giao tip c nh ngha l vic din t suy ngh, tnh cm v tng ca bn. Mt phn ct yu ca vic giao tip tch cc l lng nghe.i vi con ci, s giao tip tch cc c th gip chng cm thy thoi mi khi ni v chia s suy ngh cng nh tnh cm ca chng mt cch thng thn. Chng cng c th hc cch tn trng kin, tnh cm v suy ngh ca ngi khc.L ph huynh hay ngi chm sc tr, bn c th c nhng bin php quan trng nhm xy dng mi giao tip lnh mnh vi tr con. 1.2.2. Mi trng nh trng: Giao tip c quan h cht ch vi gio dc. Hay ni mt cch c th hn th phng din no gio dc chnh l giao tip. Khng c giao tip khng c gio dc. Ngoi ra giao tip khng ch l hnh thc, phng tin ca gio dc m cn l mt ni dung quan trng ca gio dc. Gio dc vn ha giao tip trong nh trng hin nay c hai im cn lu . Th nht l truyn thng v hin i. y vai tr ca nh trng l rt quan trng. Chnh nh trng ch khng phi chnh ph, bo ch hay d lun x hi s quyt nh vn ny. Cho nh th no, tha nh th no, xng h ra saonh trng s la chn v quy nh. Quy nh ny khng phi do hiu trng quy nh m phi da trn c s khoa hc, trn cc nghin cu, tham vn Th hai l dn tc v quc t, chnh cng cuc hi nhp v pht trin mt cch t ca CNTT to ra mt th gii phng khin cho khong cch gia cc dn tc, quc gia v con ngi c rt ngn li rt nhiu, c ch, cch xng h cng nh hng, pha trn nhau..khin cho tnh vn ha, o c trong ngn ng giao tip t nhiu b nh hng.
NHM-04
N MN HC
Ngoi vic gn cht gio dc vi giao tip th gio dc vn ha giao tip trong hc ng cng cn phi gn cht vi gio dc o c hc ng. Trong , mi ging vin nh trng phi phn u l tm gng mu mc th hin vn ha giao tip trong cng vic cng nh cuc sng hng ngy. Bn cnh nhng im quan trng trn, vic gio dc vn ha giao tip cho hc sinh nn c thc hin mnh m trong on thanh nin, Hi sinh vin, hot ng x hi, c bit trong cc hot ng rn luyn nghip v s phm, trong kin tp, thc tp s phmc nh th mi mong phc dng c vn ha giao tip trong hc ng ang ngy cng xung cp nh hin nay.. Trng hc l ni truyn b nhng nt p ca vn ha mt cch khun mu v bi bn nht. Nt p vn ha trong giao tip cng i hi cc nh s phm dy cho hc sinh nhng iu mu mc nht. Vic xy dng chun mc v li ni, hnh vi trong giao tip, ng x mt cch mu mc trong cc trng hc ni chung v cc trng s phm ni ring i hi v phi nh trng phi a ra nhng chun mc trong chng trnh ging dy.Chnh v th vic phn ng i biu khng nh quan im vn ha giao tip khng th tch ri mi trng gio dc lm r mt quan im rng: mun nng cao vn ha ng x ca hc sinh trong hc ng con ng gn nht, hiu qu nht khng th nm ngoi mi quan h tng h ln nhau gia gio dc v giao tip. S kho lo ng x ca ngi thy - nh s phm trong giao tip l iu cn thit xy dng cc mi quan h qun l, gio dc v ging dy tt p. iu c ngha rt ln trong vic to dng mi trng s phm lnh mnh c tc ng tch cc. T nn tng vng bn trn, mi nh trng cn phi tm ra iu tt nht trong mi con ngi, pht huy nhng u im, hn ch thp nht nhng nhc im, nhng bt cp nh hng n qu trnh giao tip trong nh trng th tt yu chng ta s to c mi trng giao tip c vn ha trong hc ng mt cch bn vng.
NHM-04
N MN HC
Gii php no nng cao vn ha giao tip trong nh trng, c mt mi trng vn ha hc ng lnh mnh, l chng ta cn phi kt hp t c ba pha, gia nh cng vi nh trng v x hi. Trong , ng ngh chng ta cn sm t chc nghin cu, nh gi mt cch chnh thc trn quy m ton quc v thc trng vn ha hc ng trn c s nghin cu, xy dng, ci tin cc chng trnh ging dy c chnh kha , ngoi kha hng vo i mi ton din v i vo thc cht vic gio dc vn ha giao tip cho HS-SV. Khn trng nghin cu cc m hnh t chc lp, gio vin ch nhim, mng li t vn hc ng, cng nh tp trung cao cho gio dc vn ha hc ng t cc bc hc ph thng, nhm tng cng s phi hp gia nh trng v ban i din cha m hc sinh. Nghin cu xy dng chng trnh dnh ring nhm gia tng v th gio vin trong qu trnh rn luyn, gio dc vn ha giao tip cho HS-SV. thc hin iu ny ngnh gio dc cn sm cng c li h thng cc trng s phm trong c nc theo nh hng xy dng mi trng vn ha giao tip s phm c trng m ngi thy va truyn dy cho hc tr cc bi hc gio khoa, va li cho tr bi hc lm ngi. nng cao vn ha giao tip trong hc ng hin nay th vn ha giao tip trong gia nh phi cn c ch trong chng trnh o to gio vin nhiu hn. Mi trng lp hc phi c xy dng gn gi nh mi trng gia nh. V trong mi trng thn thin nh vy hc sinh s n nhn nhng tnh cm yu thng ca thy c gio nh ngi thn trong gia nh. ng thi, qua vic giao tip mt cch thoi mi t nhin, khng b tm l g b, khng dm ni p t cc em hc sinh s hp tc , trao i vi gio vin mt cch thoi mi hn t c iu kin tri nghim kinh nghim, thi ng x vi mi ngi mt cch c vn ha hn. 1.2.3. Mi trng x hi: Trong quan h x hi, ngi Vit Nam "tn s trng o", tn trng ngi c cng vi dn tc lm u. Giao lu, i thoi vi cc nn vn ha th gii, k 10
NHM-04
N MN HC
c vi cc th lc lm tin nhiu ca, ngi Vit Nam lun th hin bn lnh vn hin dn tc, gi danh d v tm hn trong sng. Tinh thn khim tn hc hi, cu th v s tin b v pht trin t nc, con ngi trc quan h quc t lun c cao. Trong quan h gia cc dn tc, gia cc tng lp dn c, cc nhm cng ng v c nhn, thi "i cho sch, rch cho thm", hnh vi "li cho cao hn mm c", tinh thn "thng ngi nh th thng thn" lun l bn sc trong li ng x ca ngi Vit Nam hin i. i sng kinh t pht trin, cuc sng m no, sung tc tt yu em li mt khng kh giao tip vn minh, lch s. l nn tng v iu kin cho s pht trin tng bc vng chc cc lnh vc kinh t, chnh tr, x hi, vn ha ca t nc. X hi Vit Nam ngy cng tr nn vn minh, con ngi Vit Nam ngy cng c c nhiu dn ch vi t cch c nhn cng nh vi t cch tp th. Quan h lnh o - b lnh o ngy cng c dn ch, th hin mt phong cch lm vic c tnh khoa hc v vn ha. V nguyn tc, cp trn, cp di c phn cng phn nhim r rng, lm cho b my ng v nh nc vn hnh tt hn. c bit l mi quan h gia cn b v nhn dn ang tng dn cht dn ch. Tt c nhng iu lm cho mi hot ng, mi quan h trong x hi ta ngy cng tr nn lnh mnh.
11
NHM-04
N MN HC
PHN II: THC TRNG GIAO TIP TRONG GIA NH HIN NAY
2.1. L thuyt chung v gia nh: 2.1.1. Khi nim: Gia nh l tp hp nhng ngi gn b vi nhau do hn nhn, quan h huyt thng hoc do quan h nui dng, lm pht sinh cc ngha v v quyn gia h vi nhau (Lut Hn nhn v Gia nh nm 2000). Cc thnh vin gia nh c mi quan h gn b vi nhau v trch nhim v quyn li, gia h c nhng iu rng buc c tnh php l, c nh nc tha nhn v bo v. 2.1.2. Phn loi: C nhiu c s phn loi gia nh thnh cc loi khc nhau. Xt v qui m, gia nh c th phn loi thnh:
Gia nh hai th h (hay gia nh ht nhn): l gia nh bao gm cha m
v con.
Gia nh ba th h (hay gia nh truyn thng): l gia nh bao gm ng
b, cha m v con cn c gi l tam i ng ng. [2]
Gia nh bn th h tr ln: l gia nh nhiu hn ba th h. Gia nh bn
th h cn gi l t i ng ng. Di kha cnh x hi hc v v quy m cc th h trong gia nh, cng c th phn chia gia nh thnh hai loi:
Gia nh ln (gia nh ba th h hoc gia nh m rng) thng c coi
l gia nh truyn thng lin quan ti dng gia nh trong qu kh. l mt nhm ngi rut tht ca mt vi th h sng chung vi nhau di mt mi nh, thng t ba th h tr ln, tt nhin trong phm vi ca n cn c c nhng ngi rut tht t tuyn ph. Dng c in ca gia nh ln l gia nh trng ln, c c
12
NHM-04
N MN HC
tnh t chc cht ch. N lin kt t nht l vi gia nh nh v nhng ngi l loi. Cc thnh vin trong gia nh c xp t trt t theo mun ca ngi lnh o gia nh m thng l ngi n ng cao tui nht trong gia nh. Ngy nay, gia nh ln thng gm cp v chng, con ci ca h v b m ca h na. Trong gia nh ny, quyn hnh khng trong tay ca ngi ln tui nht.
Gia nh nh (gia nh hai th h hoc gia nh ht nhn) l nhm ngi
th hin mi quan h ca chng v v vi cc con, hay cng l mi quan h ca mt ngi v hoc mt ngi chng vi cc con. Do vy, cng c th c gia nh nh y v gia nh nh khng y . Gia nh nh y l loi gia nh cha trong n y cc mi quan h (chng, v, cc con); ngc li, gia nh nh khng y l loi gia nh trong n khng y cc mi quan h , ngha l trong ch tn ti quan h ca ch ngi v vi ngi chng hoc ch ca ngi b hoc ngi m vi cc con. Gia nh nh l dng gia nh c bit quan trng trong i sng gia nh. N l kiu gia nh ca tng lai v ngy cng ph bin trong x hi hin i v cng nghip pht trin. 2.1.3. Chc nng ca gia nh: 2.1.3.1. Chc nng ti sn sinh thnh vin mi cho gia nh v x hi Gia nh l ni ti sn sinh con ngi, cung cp thnh vin, ngun nhn lc cho gia nh v x hi. Theo dng vn ha, mi thi i, vic sinh sn ca gia nh c nhng h qu nhn thc khc nhau v gii tnh, s lng con. Mt khc, s sinh sn trong gia nh gip cho vic xc nh ngun ci ca con ngi, t trnh nn qun hn, gp phn to nn tn ti gia nh, trt t x hi, m bo c cc iu kin c bn cho ni ging pht trin. Ngy nay, khoa hc sinh sn pht trin cao nhng sinh sn t nhin trong gia nh vn l u th bi l iu kin c bn bo v ni ging ngi, l c s, nn tng cho mi ngi tham gia vo i sng x hi v s pht trin.
13
NHM-04
N MN HC
2.1.3.2. Chc nng nui dng, gio dc, hnh thnh nhn cch Gia nh l ni dng dc v th cht, tinh thn, hnh thnh nhn cch cho mi con ngi trong x hi. T trng hc u tin ny, mi c nhn c nhng ngi thy thn yu l cha m, ng b gio dc kin thc, k nng sng c th thch ng, ha nhp vo i sng cng ng. Nu gng l cch gio dc tt nht trong gia nh nn t cch ng x gia cc thnh vin gia nh (cha m thng yu chn thnh, tn trng, gip nhau; cha m, ng b va yu qu, va nghim khc v bao dung vi con chu), gia gia nh vi h hng, vi lng ging, vi cng ng (trng nhn ngha, lm iu thin, sng chan ha, ght thi gian tham, iu gi di), qua gip con chu tip thu mt cch t nhin, nh nhng nhng bi hc cuc i nhng li tc ng mnh m n qu trnh hnh thnh v pht trin nhn cch. 2.1.3.3. Chc nng tha mn nhu cu tnh cm cho cc thnh vin gia nh Nh vo quan h hn nhn v quan h huyt thng nn thnh vin gia nh c tnh yu thng v thc, trch nhim vi nhau. Chnh v vy, gia nh l ni mi thnh vin c chm sc c v vt cht ln tinh thn, c tha mn nhu cu tnh cm, cn bng tm l, gii ta c ch, t cc quan h x hi. Khng phi ngu nhin ngi ta gi gia nh vi cch gi yu thng, tru mn: mi m. Trong gia nh, ngi gi c chm sc khe mnh, vui v lc quan, truyn li cho con chu vn sng, cch ng x p. Ni , con ci bit yu knh, vng li cha m, v chng quan tm chia s vui bun cc nhc vi nhau , mi ngi cm nhn c s gn gi, thn thng: t khong sn, mi nh, chic ging, n nhng quan h h hng thn thit. Khi mt thnh vin gp bin c, gia nh, dng h s c s quan tm, chia s v gip nim vui c nhn i, ni bun c vi i mt na. iu to nn si dy v hnh nhng bn cht kt ni ngha tnh nhng ngi trong gia nh, dng h, thn tc li vi nhau. Mi quan h ng bo cng t m hnh thnh trong lng xm, trong x hi, tr thnh nn tng ca tnh yu qu hng t nc, con ngi.
14
NHM-04
N MN HC
2.1.3.4. Chc nng kinh t y l chc nng nhm bo m s tn ti v pht trin ca mi gia nh, gp phn vo s pht trin ton x hi. Lao ng ca thnh vin gia nh hoc hot ng kinh t ca gia nh nhm to ra ngun li p ng cc nhu cu i sng vt cht (n, mc, , i li) ln nhu cu tinh thn (hc hnh, tip cn thng tin, vui chi gii tr). Gia nh cn l n v tiu dng. Vic tiu dng sn phm hng ha dch v trong x hi tc ng vo sn xut, tin t, thc y kinh t t nc pht trin. 2.1.4. Nhng chun mc ca gia nh: Gia nh l t bo ca x hi, l nn tng pht trin x hi. Trn trng tnh cm gia nh, gn gi np nh l mt nt vn ha tt p ca dn tc ta. Trong thi k cng nghip ha, hin i ha v hi nhp quc t, vic gi gn v pht huy cc gi tr truyn thng ca gia nh l iu rt cn c coi trng; trong ph n gi vai tr ch o. nh hng ca ngi ph n tc ng n hu ht cc lnh vc trong cuc sng gia nh. Vn ha gia nh l mt b phn hp thnh ca nn vn ha Vit Nam. l h thng nhng gi tr, chun mc c th, c chc nng kim sot, iu hnh hnh vi v mi quan h gia cc thnh vin trong gia nh v gia gia nh vi x hi. Chnh v th, gi gn vn ha gia nh cng l gp phn gi gn truyn thng vn ha Vit Nam. Thc hin tt chc nng gio dc gia nh l iu kin tin quyt trong vic hnh thnh nhn cch cho cc th h tip ni. Mc d cuc sng c nhiu thay i, nhng gia nh c 3, 4 th h cng chung sng t dn i, nhng nhng gi tr tt p ca gia nh truyn thng Vit Nam vn c trn trng v trao truyn cho cc th h tip ni. S knh trn, nhng di, yu thng, quan tm chm sc nhau, lun lun c cc thnh vin trong cc gia nh gn gi. to dng mt gia nh ha thun, mi thnh vin trong gia nh u phi c trch nhim ng gp cng sc vun p, cng chia s, gnh vc cc cng vic ca gia nh v ngi ph n phi l ngi kho lo
15
NHM-04
N MN HC
sp xp lm sao tt c mi ngi trong gia nh u thy c trch nhim ca mnh i vi gia nh. Trong thi k cng nghip ha, hin i ha t nc, hi nhp quc t su rng ngy nay, cuc sng ca mi gia nh v ca c x hi ngy cng c ci thin. Nhp sng, v s giao lu vn ho rng m, tc ng thng xuyn, nhiu chiu Cc gi tr vn ho gia nh ng trc nhng cu hi: tip thu, lu gi v pht huy cc gi tr vn ha truyn thng, chun mc nh th no? Trong cuc sng hin i, ngi ph n c vai tr rt ln trong vic hnh thnh nhng gi tr vn ho mi; l ngi chn lc, pht trin v nhn ln nhng gi tr vn ho tt p cho cc thnh vin trong gia nh. Gia nh l t m trn y tnh yu thng nui dng mi con ngi ln ln v trng thnh. Gia nh l im ta tinh thn v cng ln lao cho mi ngi, l ni khi ngun mi sng to, thnh cng, ni chng ta tr v sau mi hnh trnh mt mi, l ni che ch mi khi chng ta vp ng hay tht bi trn ng i. Gia nh cho chng ta ng lc phn u tr thnh ngi c ch cho x hi, thnh t trong cuc sng 2.2. Giao tip trong gia nh l g? 2.2.1. Cch xng h trong gia nh ti Vit Nam Ngoi hai t chnh thng cha v m, cc vng khc nhau c nhng t khc nhau nh b, ba, thy ch cha v m, u, m ch m. Mt s t ch mi quan h nu c trong gia nh nh: ng ni l cha ca cha, b ni l m ca cha, ng ngoi l cha ca m, b ngoi l m ca m. Min Nam: bc (trai) l anh ca cha, bc gi l v ca anh ca cha, ch l em trai ca cha, thm l v ca ch, c l ch hoc em gi ca cha. Cu l anh hoc em trai ca m, m l v ca cu. D l ch hoc em gi ca m. Dng l chng ca c hoc d. Thng thng gi mt ngi trong gia nh ngi ta dng t ch mi quan h kt hp vi th ca ngi (nu c quan h huyt thng) hoc 16
NHM-04
N MN HC
th ca chng hoc v ngi (nu khng c quan h huyt thng) chng hn nh ch t, v ca ch t c gi l thm t. Con trong gia nh c gi t th hai (con u) tr i, khng c con c. Min Bc: bc l anh hoc ch ca cha hoc m, v hoc chng ca bc cng c gi l bc, ch l em trai ca cha ngoi ra ch cn dng gi chng ca c hoc chng ca d, c l em gi ca cha, ngoi ra c cn dng gi v ca ch, cu l em trai ca m, m l v ca cu, d l em gi ca m. Thng thng gi mt ngi trong gia nh ngi ta dng t ch mi quan h kt hp vi tn ca ngi . Con trong gia nh c gi theo th t c, hai, ba, t. Anh em b con (h hng): con ca ch bc gi l anh ch em ch bc (anh ch em con ch con bc), con ca d gi l anh ch em bn d (anh ch em con d), con ca c cu gi l anh ch em c cu (anh ch em con c con cu). Du r: gi theo v hoc chng l ngi c quan h huyt thng vi mnh kt hp vi t du hoc r v d nh con du, con r, anh r, em r, ch du, em du. Hai ngi chng ca hai ch em gi min Nam gi l anh em ct cho, min Bc gi l anh em ng hao hoc ng nng. Hai ngi v ca hai anh em trai gi l ch em bn du. 2.2.2. Li khuyn giao tip tt: Ngy nay mi loi hnh cng vic u i hi nhn vin phi c k nng giao tip tt. y l mt k nng rt quan trng bn cnh yu t chuyn mn bi n gip bn tr thnh mt nhn vin hon ho v c nhiu c hi thng tin. Do hy khng ngng ci thin v vun p k nng giao tip ni cng s gt hi thnh cng. Sp xp suy ngh trc khi ni Nu khng c t chc, bn s ni ngay nhng iu mnh ngh mt cch ri rc, thiu logic, thm ch l li, ni c iu khng nn ni. trnh tnh hung
17
NHM-04
N MN HC
, hy c gng sp xp suy ngh ca mnh theo trnh t trc khi ni. Nu tham gia mt cuc i thoi lin tc, bn nn ni vi tc chm (nhng khng qu chm chp, ngt qung di) c thi gian suy ngh v phn ng mt cch thch hp. Lng nghe mi ngi xung quanh Hy nhng ngi xung quanh bn v xc nh ai l ngi giao tip tt, ai l ngi khng kho lo trong n ni. T thc t ca h, bn c th rt ra kinh nghim cho bn thn : hc hi u im ca ngi giao tip tt v trnh sai lm ca ngi khng kho lo. Tuy nhin, bn khng nn copy y nguyn cch ni chuyn ca ngi khc. Hy t to cho mnh mt phong cch t tin, ring bit ai cng c th nhn thy chnh l bn. Khng phn ng li ngay lp tc Cng nh li khuyn u tin, bn nn dnh khong 10 - 15 giy hnh thnh suy ngh ca mnh thay v phn ng li ngay tc khc trc mt cu hi hay li ngh. c nhiu y l iu rt cn thit bi n l ngun kin thc ca bn v khi c kin thc bn s c c s giao tip t tin v hiu qu hn. Do , hy tch cc c nhng bi bo hay, cu chuyn ngha c trong v ngoi lnh vc ca bn. Nh , bn cng c th a dng ha ch cho cc cuc ni chuyn vi ng nghip v sp ngoi cng vic. Xy dng t tin Phi t tin bn mi c th pht biu trc m ng v mnh dn chia s kin ca mnh. V xy dng s t tin, bn phi khng ngng bi dng kin thc cho bn thn.
18
NHM-04
N MN HC
Th hin ngn ng c ch hp l. Bn hi t nhng iu trn nhng vn cn mt yu t khng th thiu giao tip thnh cng : ngn ng c ch. Ngn ng c ch phi song song v ph hp vi li ni ca bn. Vai thng v nghim chng t bn sn sng cho cuc ni chuyn. Lu cng s, bn khng th ni chuyn vi sp v ng nghip trong t th thoi mi nh nh. 2.3. Thc trng v nguyn nhn. 2.3.1. Thc trng giao tip trong gia nh hin nay. 2.3.1.1. Gia b m v con ci: Cha m khng thng cm, thng hay mng m cc em trong tui v thnh nin. Phn ln cho rng tr khng vng li. Cha m qu bn rn lo kim tin. Bui sng cho con tin dn ti, ch con n trng, vi v n ni lm vic. Bui tra n co v, cho n, a con i hc tip ri li vi v i lm. Bui ti cha m kh ch ngha th d bi, ging bi tp; t ch ngha th ngi canh me cho con hc. Nui nng cc kh, tn km m dng nh chng khng nghe li, cng ln cng h hay ci li th,cn by t c bn trai, bn gi. Nhng k thi cng l thi gian p lc i vi tr. Nu khng c im cao th thng b cha m em so snh vi bn b khin tr bc tc, mc cm v hnh ng nng ni. Khi con c bn khc gii, nhiu bc cha m khng tm hiu, lng nghe m trn p bng mi cch. Khi con c bu, cha m thng khng bnh tnh m nng li mng nhic. Sau khi trt b ci thai, c gi ri vo tnh trng mc cm, c th dn n bnh tm thn.
19
NHM-04
N MN HC
Khi con trai sa ng vo mi dm, ma tyChng thng khng tm c ni an i. C ti 62,9% b m khu vc pha Bc v 57,7% b m khu vc pha Nam cha dnh n 30 pht trong ngy cho gii tr vui chi cng con ci. 46,2% b m min Bc v 20,2% cha m min Nam ch dnh khong 15 pht cho hot ng ny. Cha m qu nui chiu con ci: T khi Hng cn nh, b Lan ht mc cng chiu. n ln, h m nh lm vic g, c b 15 tui lun giy ny khng lm vi l do con lm s xc mng tay, mt p. V qu lo cho sc khe ca a con gi t, b Lan khng bao gi con phi ng tay vo vic g. Mi cng vic t qut nh, git gi cho n nu n, b u lo ht. Thm ch, di bn tay m, Hng nay tr thnh thiu n vn cha bit t tm ra, h lc no mun lm v sinh c th, c b li phi gi m. Kh lm, c h nh n vic g l li giy ny gin hn v s lm xc mng tay. Tht s bn tay chu rt p v trng tro, nhng ci ti lo l chu ln m khng th t chm sc cho mnh th sau ny c gia nh ring s kh lm. Ti t trch mnh v qu cng chiu con, ngi m 45 tui, Lt, tm s. B bn khon cng c l, bi c con gi ln nng 60 kg, cao 1,67 mt m ch bit n, hc, chi game online v ng. 2.3.1.2. Gia ng b, cha m v con ci. Thi phong kin con ci rt knh trng ng b, lun vng li cha m, l php vi ngi ln. Khi i hc, ra ng gp ngi ln phi ci u cho, khi xe tang i qua bit np vo l d nn, a g cho ngi ln phi cm c hai tay. Cch gio dc con chu ngy xa rt nghim: i phi tha v phi trnh, ni chuyn vi ngi ln phi xng chu, xng con, mt d hai tha ch khng c ni trng khng. Khng bao gi dm ln ting hay ci li cha m. Chnh v dy con t thu 20
NHM-04
N MN HC
cn nh, nn rt d dy. Rn tr vo khun php t nh, ln ln s thnh thi quen v nt p vn ha s tr thnh truyn thng. Hin nay con tr hc vn qu nhiu, m hc l th t, gia nh bn rn lo toan cuc sng cng c phn l l trong gio dc v qun l con ci. Khng g p con vo khun kh, m cn nung chiu con thi qu, bung lng vic qun l nn dn dn kt bn vi bn xu, ham chi b hc. Tr nh th m game, ln thm t th tp tnh ht thuc, ung bia ru, nghin ngp ri b nh i bi. Mng non khng th mc thng nu khng c s bo bc un nn ca tre gi.Thiu dy d con t nh lm sao con hiu c cng n cha m. i vi con chu trong gia nh, ng b thng t vn gio dc o c quan trng hn tri thc theo quan nim Tin hc l, hu hc vn. Ngi gi c th tham gia gio dc con chu v nhiu vn nh lng bit n ng b, t tin, thi , k nng lao ng ph hp la tui, cc thi quen sinh hot hng ngy, giao tip, ng x trong gia nh, nh trng, x hi V sng cng hoc sng gn con chu nn nhiu ng b cn dy d con chu t nh v hng ngy nh n, ni, xin php, cho hi, ng x vi mi ngi l cch gio dc cn thit, thit thc lin quan n o c, li sng trong gia nh v m rng ra ngoi x hi v cng ng . 2.3.1.3. Gia v v chng. Trong cuc sng hng ngy, nhng p lc cng vic cng vi thi gian chung sng lu lm ta bt i nhng mi quan tm vi ngi bn i. Ta khng cn t nhng cu hi thng xuyn "C y ang lm g?", "Anh y ang ngh g?", "C y c thch iu khng?", "Liu mnh c lm anh y cm thy mt mi khng?".. Thay vo , nhng xung t, nhng khc bit ny sinh biu hin trong nhng cuc ci v, nhng phn xt c nhn, nhng nghi ng v l... i khi lm hai ngi cm thy khng th tip tc c na
21
NHM-04
N MN HC
Cc cuc tranh lun gia v chng dng nh c mc nh nh nhng cuc ci v khng c hi kt vi nhng l do mun tha. Hy tm nim rng ch l nhng i thoi, c hai ngi cn khng gian suy ngh, bnh tnh v c th ni li ch vo lc khc. Vn khng phi n l g m ni n ra nh th no? Hy khm ph mt cch ni chuyn khc ph hp. iu ny ng ngha vi vic hc cch cm nhn nhng suy ngh ca ngi kia. t mnh vo v tr ca chng/v, tm cch tip cn v truyn ti cu chuyn mt cch d chu nht bn mun. 2.3.1.4. Giao tip gia anh ch em. Cuc sng gia nh l "mt phng th nghim" cho cuc sng sau ny, ni tr c th bt u hiu nhng khi nim tru tng nh "s ng cm", "s hiu bit" v "giao tip". l ni tr c th hc cch i ph vi nhng cm xc tri chiu, v d nh s ghen t, s yu thng chia s... trong mt mi trng vn cn rt an ton. Ngi Vit quan nim anh ch em l rut r mu tht v vy m mu chy rut mm. Gia nh truyn thng Vit Nam tuy c nh hng Nho gio Quyn huynh th ph, nhng vn cao gi tr trn knh di nhng, ha thun vi nhau, v: Anh em nh th chn tay, Nh gc vi r nh cy vi cnh. Anh thi phi thun o anh, Em thi hiu mi nh o em. 2.3.1.5. Giao tip gia nhng ngi h hng. Trong cuc sng hng ngy, thnh thong ngi chng ta cng thm hi b con, h hng. Nhng ngi b con, h hng gn nh anh, ch em h th chng ta cng hay thng xuyn giao tip v hi thm. Do vy, chng ta lun phi tr chuyn v quan tm ln nhau trong khun kh nht nh. Xc nh c quan h
22
NHM-04
N MN HC
trong h hng ri t xng h cho ng, ch ra ch, bc ra bc, anh ra anh, em ra em v.v.... Xng h trong h tc khc vi xng h ngoi x hi, khi mang ting "C m mt la". Ngoi x hi da theo tui tc v chc v a v, trong gia tc da theo th th, nhng khi giao thip vi tng c nhn c th li phi kt hp theo cch xng h ngoi x hi theo quan h tui tc. C th ng theo huyt thng th anh A phi gi ti bng ng ch, nhng ti cng gi anh A bng bc, v anh A l ngi tui cao, gi bng chu bt tin v bt lch s. Ti gi anh A bng bc l gi thay cho chu cht ti, mc du ti t tui hn anh nhng v th th ngang vi ng ni anh A. Tuy nhin nu t tui qu m gi bng ng cng bt tin, c khi phi h xung mt bc m gi bng ch mi thn mt.. i khi, trong quan h h hng ch cn mt li cho hay mt li hi thm cng c th lm cho mi quan h ngy cng thn thit. Li cho biu hin phong cch con ngi, biu hin n np ca gia nh, thun phong m tc ca i phng v ca c dn tc ta. Ch cn mt n ci hay mt cu hi thm, nh vy quan h h hng gn b. 2.3.2. Phn tch nguyn nhn: Lu nay, chng ta ph phn ngnh gio dc nh l b phn chu trch nhim chnh i vi nhng vn kin thc, nhn cch v l tng sng ca hc sinh, sinh vin - nhng ch nhn tng lai ca t nc. iu khng hon ton ng. Nh trng ch l mt trong "ba th gii" - gia nh, nh trng v x hi c tm quan trng nh nhau to ra mt sn phm ngi nh chng ta mong i. Khi mt trong ba th gii b li th s dn n li trong sn phm ngi. Th gii u tin ti mun ni n l gia nh. l th gii m mt con ngi va sinh ra c chng kin bng c s v thc ca mnh. Vi nhng c im ca i sng x hi v vn ho Vit Nam, t lc sinh ra cho n lc bc vo lp 1 ca bc tiu hc l khong thi gian m con ngi ch yu sng trong th gii gia nh. l giai on v cng quan trng.
23
NHM-04
N MN HC
Chng ta vn thng v tm hn con ngi giai on ny l mt t giy trng. V vy, i sng gia nh chnh l ni s vit nhng dng u tin vo t giy trng tm hn y. Bi th, nhng gi tr nhn vn trong i sng gia nh c ngha v cng quan trng trong vic t nn mng u tin hnh thnh nhn cch con ngi . Trong giai on ny, s thiu thn vt cht c th nh hng mc no vi vic pht trin th lc. Nhng s thiu thn tinh thn s nh hng mt cch h trng n vic hnh thnh nhn cch v tm hn sau ny ca con ngi . C th ni, gia nh l "ngi" c chn la mt cch t nhin gieo nhng ht ging u tin ca Ci p vo tm hn mt a tr. Vic gieo nhng ht ging ny c th hin qua hai hnh thc: Ngn ng v hnh ng ca nhng ngi ln trong th gii gia nh. Cho d la tui ny, s nhn thc ca mt a tr i vi nhng thng ip trong ngn ng v trong hnh ng t ngi ln l v cng hn ch th s lin tc ca ngn ng v hnh ng y vn to ra mt mi trng bao ph gn nh ton b s thc dy v ln ln ca tm hn tr nh. Ngi Vit Nam c cu: "Con h ti m, chu h ti b". Cu ni khng c ngha quy ton b trch nhim dy d a tr cho hai ngi n b quan trng ny trong gia nh. M c ngha, s nh hng quan trng ca nhng ngi hng ngy trc tip gn gi nht vi vic nui dy tm hn a tr. V lu nay, vic chm sc a tr ch yu l cng vic ca hai ngi n b trong gia nh. Nhng vi cu ni , cn hiu l tt c mi thnh vin trong gia nh c mi giao tip ngy ngy vi a tr u c nh hng ti a tr tuy nhng mc khc nhau. Nhng li ni th tc, ch k, hn hc, v cm...cng nhng hnh x thiu s chia s, yu thng, tn trng gia nhng ngi ln trong gia nh vi nhau hoc vi ngi hng xm v ngc li, s i vo tm hn ca tr nh trc tip hoc gin tip.
24
NHM-04
N MN HC
Theo kt qu iu tra x hi hc nhiu nc trn th gii th nhng a tr c vn nh t k, trm cm, b hc, sng ch k, quan h tnh dc sm, tham gia vo cc t nn x hi, phm ti... ch yu l nhng a tr sinh ra v ln ln trong nhng gia nh c mt i sng tinh thn ngho nn, bt hnh. Mt i sng tinh thn ngho nn chnh l nguy c ln nht hin nay ang lan rng vo cc gia nh Vit Nam. Nhng a tr khng cn c ung dng sa ca nhng li ru, nhng cu chuyn c tch, nhng th thm yu thng...na. Ngi ln khng lm iu v ang dn qun iu . Hn na, ngi ln m mt v mt pha khc. H chm sc phn thn xc ca con ci mt cch qu mc. Vi h, mc ch sng l nhanh chng v bng mi cch to dng mt i sng vt cht cho d l cho con ci h m li b qun vic to dng mt i sng tinh thn cho chng. y l sai lm nghim trng ca h trong vic GD con ci. V khi con ci h ri vo mt i sng ti t th h khng th hiu v sao li th. H t tin rng h lm ht sc mnh Nhng hin thc ni rng: Cu chuyn m khng t nhng a tr nghe c t khi nm trong ni cho n khi cp sch ti trng ngy u tin ch l nhng cu chuyn "vt cht ha" ca ngi ln. Nhng cu chuyn tng t mt, tng t mt gieo vo nhng a tr lng tham mun y thi s hu, hng lc v chim ot ch khng phi mt gic m ngp trn nh sng nhn vn. Khng phi tt c ngi ln ch chm chm vo mc ch to dng mt i sng vt cht m l h khng nhn thc c ngha quan trng ca i sng tinh thn trong vic GD con ci. Hn na, chng ta khng h c mt chin lc tr gip nhng k nng cho ngi ln trong vic nui dng con ci. "Sng" cho ngi ln nhng li b b ri
25
NHM-04
N MN HC
Hin thc cng ni rng: Qu nhiu gia nh cha m ch ni chuyn vi con ci v nhng vn ca h ch khng phi ca nhng a tr. l nhng yu cu ca ngi ln i vi mt a tr phi thc hin cho h ch khng phi cho chng. Ngi ln yu cu a tr phi i ng ng gi, phi n nhng th m ngi ln mun, phi hc thm cc mn, phi bit ni ting Anh hoc Php, phi t hc sinh gii, phi bit chi piano, phi vo c trng chuyn... Nhng yu cu lun lun ging nh nhng mnh lnh y p lc. V thc hin c nhng yu cu y tnh ham mun ca ngi ln, a tr phi sng mt cuc sng "kh sai" v n iu. khng phi l nhng lng nghe, nhng chia s, nhng gi m, nhng khuyn khch, nhng dn dt...ca nhng ngi tri nghim. V nhng a tr vn sng thi gian ca tui th cho mi i ngi nhng bn cht ca tui th li b nh cp. Cc nghin cu khoa hc trn th gii t trc n nay u i n kt lun: Mt a tr khng sng v ng vi bn cht ca tui u th s thng tr thnh mt ngi c tm hn khim khuyt hoc mo m. Nhng chuyn mu k, chuyn n chia, chuyn tranh ginh, chuyn t th, chuyn bt mn...ngoi x hi n nhng ci c, trch mc, nhng tranh ginh, nhng mng nhic, ng vc...gia nhng thnh vin ngi ln trong gia nh hoc gia nhng thnh vin y vi cc quan h x hi bn ngoi ca h u tr thnh nhng m nh ti t v gi lnh, gin tip vy bc a tr. Ti tng nghe mt a tr ln 7 ku ln: "B m sut ngy ch ni chuyn tin". Hoc mt a em ni vi a anh: "Hm nay b chi ng ni y, anh ". Khi mt a tr ngy ngy phi nghe chuyn ng tin th n mt lc no ng tin s tr thnh mi quan tm ca chnh n mt cch v thc. V khi mt a tr thng xuyn phi nghe nhng li ni "hn xc" ca b hay m n vi
26
NHM-04
N MN HC
ng hoc b ca n th n mt lc no n s "hn xc" vi mt ngi hn tui m khng thy s hi. Sai lm ny bt ngun t hai nguyn nhn c bn. Th nht, hu ht cc bc cha m v nhng ngi ln trong gia nh khng nhn thc c tnh h trng trong vic GD thm m cho tr nh v chnh h khng c truyn dy phng php GD mt a tr. Th hai, ngi ln khng nhn thc c ngha ch thc ca hnh phc con ngi m ngc li chnh h v ang b ch ngha vt cht kch ng v thng tr. C bao nhiu ngi mi ngy c mt chng trnh c th dnh ring cho nhng a tr nh: K mt cu chuyn xc ng, c cho chng nghe mt cun sch hay, t nhng cu hi v ci p v lng tt cho chng, gi m tr tng tng ca tr nh, to mi quan h gia chng vi nhng thnh vin khc trong gia nh cng nh mi quan h gia chng vi cc vt, cc vt nui v thin nhin quanh ngi nh ca chng? Hin thc i sng trong nhiu gia nh Vit Nam chng thc rng: C qu t nhng gia nh lm c iu cho nhng a tr. Nhng a tr, nhn mt cch cng bng v su sc, l nhng k b b ri trong chnh ngi nh ca mnh. Hu ht nhng con ng trong nhng cm nhn t non u i v trong tr tng tng ca chng b bt li. Chng ta hy t hi v hy tr li tht trung thc: Mi ngy, mt a tr s nghe c bao nhiu li yu thng hay nhng iu p trong ngi nh ca n? Ngay c khi mt a tr cha bit i hoc cha bit ni th mi ca tm hn ca n lc no cng m ra n n nhn tt c nhng g ang hin hin v chuyn ng quanh n. Thc t, tm hn ca a tr c hnh thnh t khi n ch l mt bo thai trong bng m. V nh th, n n nhn rt nhiu iu nui dng tm hn t pha i sng m n cha chnh thc gia nhp.
27
NHM-04
N MN HC
Ngi ln thng ku ln vi nhng a tr v s chm ngp ca h trong hng ni cng vic. Nhng ngi ln khng nhn ra nhng a tr cng phi gnh vc mt khi lng cng vic nh nhng tri ni khng l. Chng phi gi t bn cht ca tui u th thc hin qu nhiu "n t hng" p buc ca ngi ln. Trong khi , mt khng gian m hc tht v cng kh tm thy trong hu ht cc ngi nh chng ta k c nhng ngi nh ca nhng ngi c iu kit rt tt to nn khng gian . Khng gian m hc ny l tt c nhng g to nn nhng v p t mu sc, hnh khi, m thanh. Trong c nt mt, ging ni v cc ng tc khc ca con ngi. By gi, mi gia nh Vit Nam th lm thng k v nhng g h ni v hnh ng mt ngy trong gia nh h th xem. Qua kho st v quan st mt cch t nhin trong rt nhiu nm nay, ti thy ngn ng v nhng hnh ng ch yu ca cc thnh vin ngi ln din ra trc mt nhng a tr trong ngi nh ca h hu ht li khng thuc v mt i sng tinh thn. Tm hn v nhn cch ca nhng a tr s nh th no khi c hnh thnh trong mt th gii nh th? V nhng khim khuyt, mo m trong tm hn ca mt con ngi cng bt u t nhng iu . 2.4. nh gi: Hin nay, nhiu bc ph huynh mi mit vi cng vic, vi vic kim tin, cc cuc hp hnh, gp mt nn dng nh qun mt nhng cng vic gia nh. Cha m thng ch cho con n lp, sau li tt bt vi cng vic. Sau gi lm, ph huynh vi v v nh, chun b nhng mn n qua qut, nhanh chng. Chnh v vy thi gian cha m tr chuyn vi con ci l rt t v c nhng gia nh thm ch cc thnh vin cn khng c thi gian trao i thng tin vi nhau. V vy, nhng g bn cn lm l thu xp thi gian lm vic c nhiu thi gian tr chuyn vi nhng ngi than hn. Bn c th to nhng c hi gia
28
NHM-04
N MN HC
nh c quy qun tr chuyn vi nhau. t nht mt ngy trong tun, bn nn c cuc tr chuyn hoc tham gia hot ng cng gia nh. Vo thi gian ny, c l bn nn hn ch cc cuc gi v cng vic, thm ch bn c th tt di ng tp chung vo hot ng gia nh. Nhng bui hot ng, gp mt, ni chuyn gia cc thnh vin s gip mi quan h trong gia nh bn thm khng kht hn.
PHN III: K NNG GIAO TIP NG X TRONG GIA NH

3.1. Nguyn tc giao tip trong gia nh: Ty theo vai tr, la tui, mi quan h gia ch th v khch th trong cuc ng x m cc nguyn tc c vn dng ph hp trong i sng gia nh. Tn trng. Gi tn ti trt t trong gia nh, lng nghe v dn ch bn bc vic chung ca gia nh, dng li ngt ngo, t t ni vi nhau. Hiu knh vi t tin, ng b cha m, th hin s trn trng ci ngun, ngi sinh thnh. Vi bn i th Knh nhau nh khch. Vi con tr phi cng bng, khng p t, trnh trng pht thn th hay nhc m. Tn trng l gp , gio dc, nng tinh thn khi c sai tri ch khng lm tn thng ngi khc. Bnh ng. Khng phn bit i x, mi thnh vin gia nh u c c hi pht trin (hc hnh, chm sc, sc khe, lao ng ph hp nng lc, ..). Chm lo cho s pht trin ca ph n v tr em gi. Phn cng hp l vic nh, gio dc phn s xy dng gia nh cho mi thnh vin. V chng cng chm sc nui dy con ci v c quyn ngang nhau trong vic quyt nh chuyn gia nh, khng chia i s vic m m nhim theo thin chc, nng lc. Yu thng.
29
NHM-04
N MN HC
Tnh yu thng s l c s hnh thnh c hy sinh, tm lng thy chung, tri tim nhn hu, con ngi nh m sng c tm, c ngha, c tnh thu cm, chia s ni kh khn vi ngi thn, sn sng tha th cho nhau l c s ha gii nhng bt ng trong gia nh, dng h. on kt on kt l nguyn tc bo v s bn vng v pht trin ca gia nh. Ch ng, em nng. Cn c s m bc, tng tr, gip ln nhau ca cc thnh vin trong gia nh, thn tc. Sc mnh ca gia nh, cng ng chnh l tnh on kt. Ngy nay, vi chnh sch gia nh t con, cng phi pht huy tnh on kt trong gia nh, h hng, thn tc Gp gi thnh bo, tng tr ln nhau khi hu s, lc kh khn: Anh em nh th chn tay Rch lnh m bc, d hay n. Knh trn, nhng di. Knh trn l s trng vng, n cn i vi ng b, cha m, ngi cao tui trong gia nh, thn tc c th hin qua xng h chun mc, cho mi l php. C khch n thm nh, con tr phi cho hi l php, gi gn tn ti trt t, bit gi d, bo vng. Ni cng cng phi tn trng ngi cao tui, nh n vic nng, nhng gh trn tu xe, ni nng l php. Nhng di l s bao dung, nng nh, v ngha tnh ca ngi c th bc, tui tc cao hn i vi ngi di, l cch i x, nng niu, dy d, chm sc i vi con tr; l s nhng nhn ca anh ch vi em t trong nh. 3.2. ng x trong gia nh: 3.2.1. ng x trong quan h ng b- chu Quan h ng b chu l mi quan h c tnh cht tip ni v huyt thng. Bn cnh s thng yu, k vng, nhng khc bit v tui tc, quan nim sng, c im tm sinh l ca la tui to nn gia th h ng b vi th h chu c nhng khc bit nht nh.
30
NHM-04
N MN HC
Hon cnh sng cng tc ng i vi quan h ng b v chu. Xu hng tch h, hnh thnh gia nh ht nhn ngy cng mnh v ng b thng ring nn t tip cn vi con chu. iu ny lm hn ch s chm sc v tinh thn, h tr gio dc lp con chu ca ng b. Ngc li s chm sc i vi ng b ca con chu, c bit l s nng v tinh thn cng hn ch. V o l, vic chm sc phng dng ng b, cha m l bn phn, trch nhim ca con chu. Nhng iu lu v ng x ca chu i vi ng b:tn trng, c thi ng mc, l php, knh trng, bit n i vi ng b. Thm ving, chm sc, hi han, thng bo v s tin b ca bn thn mnh to nim vui, s hnh din cho ng b. Trc tip tham gia chm sc ng b khi m au, bnh tt. i vi chu thnh nin, lp gnh phi nng a cht n thm cc c, tham gia t chc l mng th ng b, biu tin qu ng b c vui mng v qua bit rng con chu n nh, n nn lm ra nh phc c t tin, m ng b an lng vui sng. 3.2.2. ng x trong quan h v chng Quan h v chng l mi quan h c bn, ch yu trong vic xy dng, gn gi, bi p hnh phc gia nh. C hai ngi u quan trng, n ng xy nh, n b xy t m. S tin b trong nhn thc x hi v quyn bnh ng khin cho a v ngi ph n trong gia nh v ngoi x hi thay i rt nhiu. Ngi chng cn tn trng, quan tm, gip , chia s gnh nng cng vic gia nh vi v nhiu hn, to iu kin cho v tham gia cc hot ng x hi, hc tp, pht trin. V chng mong mun thun , thun tnh tt bin ng cng cn, cn lu nhng iu rt ng quan tm trong ng x nh: Thu hiu, cm thng v h tr nhau, trong cng vic cng nh i sng, kinh t, quan h gia nh, x hi, nhm gii ta cho nhau nhng p lc v tm l. Chia s vic nh gi gn sc khe, s thanh thn ngi bn i, nh gia nh m m, trnh nhng xung t, i khi dn n bo lc gia v chng. Thu hiu, cm thng nhiu bao nhiu th phi sn lng tha th nu c nhng s c xy ra gia v chng:
31
NHM-04
N MN HC
Chng gin th v lm lnh, Ming ci chm chm rng: Anh gin g? Phi kin nh, thng nht kin. Thnh ng c cu: Mt trm ci l, khng bng mt t ci tnh vi mun ch ra rng ai cng c l l, tuy nhin nu c chp d dn n i khng. Trn ht vn l s thu hiu, cm thng nhau. V chng nu ly s ha thun i x s tm c ting ni chung: Chng gin th v bt li, Cm si bt la, my i cm kh. Tuy nhin, c nhng bt ng cn c thi gian ngi kia thuyt phc bn i ca mnh v mt vn qu tht cnh ng, c ch li cho gia nh. C khi phi kho lo chng minh bng kt qu c th. Hy biu l tnh yu. Mt mn qu, mt lng hoa cho ngy sinh nht, mt nh mt, c ch yu thng hay mt khng gian, thi gian ring cho v chng th hin tnh yu ca mnh vi ngi bn i. Cuc sng gia nh bn b cng vic, ni lo toan, tui tc, to ra ro cn tm l biu l tnh yu gia v chng. Cho nn biu l tnh yu vi nhau l rt cn thit i bn cm nhn hnh phc m gi gn s chung thy vi nhau ngay c trong nhng hon cnh ngt ngho Tn trng c tnh ca nhau. V chng l mt i nhng l hai c th, c khi rt tm u hp nhng c khi c nhng khc bit v vn sng, s thch. Khng v sng chung m buc c s thay i hoc l thuc hon ton, v nh vy s dn n mu thun, xung t v dn s lm mt mt tnh cm v chng. Hy dnh cho nhau nhng pht giy, khong tri ring tha mn s thch, tm tnh ring. Lun dnh cho nhau nhng li ngt ngo. Ngay c lc bt ng quan im cng phi thn trng suy ngh k trc khi ni. Li ni cay nghit to s tn thng cho bn i v mt mt tnh cm, i khi kh nhn mt nhau.
32
NHM-04
N MN HC
Nu c lc nng gin, l li hy chn thnh xin li v ng bao gi lp li li lm . Ngc li v hoc chng hy rng lng tha th cho ngi bn i ca mnh v tnh yu, v gia nh ca mnh. Ch ng gii quyt mu thun. Trong gia nh c nhiu nguyn nhn dn n mu thun v chng nh: cch nui dy con ci, kinh t gia nh kh khn, ng x cha tt vi bn i hay cha m hai bn, khng hiu cng vic, mi quan h x hi ca nhau, dn n bt ng quan im, ng vc, hiu lm,Nu mun gn gi tnh yu, mi quan h v chng tt p, gn gi mi m gia nh m v chng dy cng xy dng v v con ci th phi ch ng gii quyt mu thun. Cn phi: La chn thi im gii quyt thch hp. t vn nh nhng, tn trng, khng xc phm, ch trch. Bn vic no gii quyt ng vic , khng nn dy da nhiu vic, nhiu ngi. Cng bng trong phn tch s vic, li lm, s sut vi mc ch nhn ra ci sai v sa sai. Nu c li, hy chn thnh xin li. Ch nh cch gii quyt vn theo nguyn tc ha thun, yu thng, tn trng v s pht trin bn vng ca gia nh. Dng cuc ni chuyn nu thy i bn tm l bt n. C ngi khi ni thng khng lm ch c tnh cm, tm l d cu chuyn thot khi s qun l, dn n tht bi. Hy tm mt bin php khc trao i thng tin, trnh by nhng suy ngh mong mun gii quyt mu thun ca mnh nh vit th. Ngi vit s thn trng chn lc thng tin, li l thin ch trnh by v th c th c sa li nhiu ln trc khi gi.
33
NHM-04
N MN HC
3.2.3. ng x trong quan h cha m v con ci Trong tm thc ca ngi Vit, vn qu gi nht ca cha m chnh l con ci. Cha m phi c trch nhim bo v, chm sc, gio dc t cch con t tm b n khi trng thnh. V vy, quan h gia cha m v con ci rt thing ling, bao hm mi quan h sinh thnh, dng dc, l s ni tip gia hai th h Cha truyn, con ni. Con ci yu knh v bit cha m dnh c i cho mnh nhng thng ch khi C con mi bit lng cha m, lc mi hiu ni gian nan, kh cc ca cha m v mnh m nghim c c hy sinh v con ca bc lm cha m. 3.2.4. Cha m ng x vi con ci Bnh ng gii v quyn tr em l nhng gi tr nhn vn c x hi, gia nh ng thun. Cch c x ca cha m vi con ci ngy nay cng thay i nhiu. Yu thng, tn trng, bao dung, lng, i x cng bng bnh ng gia cc con. Dy con thc hin bn phn, trch nhim i vi gia nh, x hi. Theo di, gip con an ton pht trin trong tui v thnh nin, tr thnh ngi ln. Cha m hy c x theo cch: Tn trng. Tn trng nhn phm con ci trn c s quyn con ngi v bnh ng gii, pht huy nng lc c nhn ca cc con. Lm ngi bn ln hiu con v ngc li to iu kin cho con hiu cha m. Cha m cn ch x s bnh ng gia cc con trnh nhng nh kin v gii; khuyn khch, khen ngi khi con t thnh tch hoc lm vic tt. Con c li, cn dng li l chun mc, thi nghim tc, tm lng bao dung phn tch, ch dy. Lng nghe kin v cho php con tham gia pht biu, hi v nhng vn lin quan n bn thn v vic chung ca gia nh. Giao nhim v v tin tng vo kh nng, trch nhim ca con. H tr, gip con gii quyt nhng vn lin quan. Nhn v thp ton, cha m cng c lc lm sai, mc li. Do vy, nu cha m c sai th cng phi nhn li. Ngc li, nu con mc li hy chn thnh
34
NHM-04
N MN HC
phn tch, gp v to cho con nhng c hi sa cha li lm bn thn. p t, quy kt d dn n coi thng v mt mt tnh cm, s tn trng. Cng bng. Yu thng cc con nh nhau, u tin tr nh, chm lo nhiu hn i vi con ci tn tt, khuyt tt. Dnh c hi nh nhau cho cc con. Lc gia cnh kh khn, c hi cho cc con cn phi sp xp u tin th phi bn bc, gii thch, vn ng tm ting ni chung. Mi ngi con l mt c th u c mt mnh yu, ng so snh cc con vi nhau, hy tm khen nhng mt mnh, nhng u im ca mi ngi. Chng hn ni Con kh hn anh con th em s c mc cm rng anh gii cn mnh dt. Tr nh hay xung t, bt ng. a ln hay p o a nh, ngc li a nh th u tin nn hay lp k b oan c, thua thit. Trng hp cn trch pht phi ht sc phn minh. S sut trong c x con nhn chu thit thi s hnh thnh nhng tm l bt phc, mc cm, i khng. Quan tm. Quan tm n tm t, tnh cm, cc mi quan h bn b ca con. Cn nhc p ng nhng mong mun, ngh ca con nu chnh ng; trao i gip con hiu r thng tin v quyt nh ng, nht l trong giai on pht trin la tui v thnh nin. To iu kin, hng dn con tip cn thng tin, c hi pht trin, cng con bn bc thc hin k hoch bn thn. Gip con t ch, t nh tip sc. ng vin, thc y, nng tinh thn gip con t tin, n lc khi gp vic kh. An i, cng con phn tch, tm nguyn nhn khi tht bi v nui dng quyt tm khc phc. Lm gng cho con.
35
NHM-04
N MN HC
Trong gia nh, cha m phi ch rn luyn, tu dng mnh l tm gng sng v o c, nhn cch, l im ta tinh thn ca con. l cch c x va thuyt phc, va t nh li su sc. Nt uy nghim ca cha, tnh cm ca m m con ci cm nhn c l biu l ca mt chiu su cm phc, tr thnh hnh nh l tng, l thn tng ca con. Cha m dy con o l i l phi trung tn, thy chung nhng li la gt, sang ot, ph ngha v chng, s l nhng bi hc v ngha, nh mt nim tin con ci. Khi con cn nh nh hng ny c th lm lch lc nhn cch, con ci s khng phc, bt ng, chng i li cha m. Nhng iu khng nn lm Xc phm n nhn phm, thn th con (chi ra, nhc m, trng pht thn th,). Xm phm n nhng vn ring t ca con ci, nht l khi cc con cn tui v thnh nin. p t, c on; ngn cm cc mi quan h x hi ca con m khng gii thch. Ni mt ng lm mt no, Tin hu bt nht. Khng quan tm con ci: xao lng, b ri, khng ni chuyn, khng dnh thi gian cho con, Chiu chung qu mc, lm ng cho li lm ca con v ngc li. 3.2.5. Con ci i vi cha m o hiu l truyn thng tt p, t ho ca dn tc ta. Cha m l nhng ngi c cng sinh thnh, dng dc con ci. Con c nhn nui d khng sinh nhng cha m c cng lao dng dc. V vy, lm con phi bit by t lng bit n i vi cha m, th hin lng hiu knh chm sc, phng dng sut i. Theo thi gian, s biu hin ca o hiu t nhiu bin i cho ph hp vi x hi. Chng hn, xa con c hiu l khng c ci li cha m, nn o mc khng qua
36
NHM-04
N MN HC
khi uhay Cha m t u, con ngi . Nay x hi tin b, khng kh dn ch gia nh khin cha m cng lng nghe con ci, con ci cng cn thuyt phc cha m vi nhng l do chnh ng. X hi cng nghip hin i, vic phng dng ng b cha m cng c nhiu bin i, chng hn v phi i lm n xa, tch h sng ring v nhiu l do khc nn kh sm ving, ti thm. V pha cha m, vn ht lng bao dung, thu hiu, cm thng bi nc chy xui, nhng i khi ngi cao tui hay ti thn, chnh lng. Bn phn ca con ci i vi cha m: o Knh trng: o Gi l trong giao tip, ni nng chun mc. o Thng xuyn thm ving, ni chuyn, hi han. Bo cho cha m bit nhng vic vui mng trong gia nh. o Hi kin cha m trong nhng vic ln, coi trng kin ca cha m. Mi cha m ch tr nhng vic quan trng, thay mt gia nh tip xc vi ng b, h hng gip cha m chm lo hng khi t tin. o T chc iu kin sng, chm sc tinh thn khi cha m tui cao. o Hiu tho: Cn b: Hc hnh chm ch, thc hin bn phn trong gia nh (ph gip cha m vic nh, vic sinh k - nu gia cnh kh khn, chm sc em t); chm sc, hi han khi cha m m au; anh ch em ha thun cha m vui lng; cng cha m thc hin vic phng dng ng b. Khi trng thnh:Phng dng cha m khi sng chung. Hiu nhng kh khn v sc khe, tm tnh ca ngi cao tui nh hay ti thn, chnh lng, ng tr, thng yu cha m hn. Chm lo gic ng, ba n, thit k ni ph hp cho cha m. Nu ring nn ph gip cha m v tin bc; tham gia ng gp cng sc vo vic ln ca gia nh m cha m phi ch tr nh ci xin,
37
NHM-04
N MN HC
tang, gi; thc hin nhng iu cha m mong mun. Anh ch em trong gia nh cn bn bc, tm cch gii quyt kh khn lin quan n cha m. Tu dng bn thn, xy dng gia nh ring hnh phc cha m t ho. Gi gn s on kt trong anh ch em, cng dy chu con hiu tho, thun ha cha m vui sng. Cng cha m chm lo m m t tin, quan tm n dng h. Cng anh ch em chu ton vic hu s khi cha m qua i. 3.2.6. ng x trong quan h gia cha m chng/v v con du/r. Ngy nay, vi s tin b x hi v bnh ng gii v v th ngy cng cao ca ngi ph n trong nhiu lnh vc x hi, dn n nhiu thay i trong quan gia cha m v/chng vi con du hoc con r. Quan nim Du l con, r l khch nhiu gia nh c ng x rt tin b, l s tn trng, thng yu, l s u t cho hnh phc gia nh ring ca hai con. Nhiu gia nh cha m i bn xem du, r tht s l con ca mnh. Ngc li, nhiu du hin, r tho khng c s phn bit i x gia hai bn gia nh bi ai cng mong mun c tn trng thng yu v c yu thng. Trong thc t vn cn tnh trng c x cha tt gia m chng nng du v ngc li mt s gia nh, khin cho gia nh chung khng hnh phc, cuc sng, tnh yu ca i v chng tr chu nhiu bo tp. C th c rt nhiu nguyn nhn, l do, trong c vic i x vi nhau cha tht tt. Mi quan h gia cha m chng v con du Ngi i vn cho rng mi quan h gia m chng v nng du l quan h kh nht. V t trong nhn thc ca m chng rng con du l nguyn nhn tt yu con trai khng cn dnh ht tnh cm cho m. Cng c th do m chng tng lm du trong hon cnh khc nghit, nay khi l m chng, b khng c cch ng x no khc. Tnh cnh i khi l mt th thch ln. S ch ng c x tt vi m chng ca nng du l rt cn thit to mi quan h tt p. Cch ng x cn c ca con du i vi m chng:
38
NHM-04
N MN HC
Coi trong gi tr v a v ca m chng: bit lng nghe, xin kin v hc tp nhng kinh nghim iu hnh gia nh ca b. Tm hiu, ca ngi nhng phm cht tt p ca m trong cuc sng, nui dy con, xy dng v gn gi gia nh. Vui v tip nhn s gip thin ch ca m chng. Hiu knh vi m chng: Th hin tnh cm v c ch chm sc m chng, chia s ni lo toan. Lun gi thi l php, khng ni nng v l lm tn thng tnh cm gia m con v gia nh. Phi yu knh m chng nh m ca mnh: Gi gn n np gia nh: hc tp np n, np ca gia nh chng x s ph hp. Th hin s chm ch v chu ton vic nh, lm tt vic x hi khin m chng hnh din. Cng bn bc, xin kin m v nhng chi tiu kinh t trong gia nh. Mi quan h gia cha m v v con r Ngy nay, mi quan h gia cha, m v v con r nhiu gia nh rt tt p. Vn vi tng r l khch nhng cha m v cng rt thng yu v coi trng chng r, v l ngi quan trng i vi con gi mnh. V pha chng r, cha m v cng rt quan trng trong vic gip , chm sc tinh thn i vi gia nh mnh. Xa nay vn c cu Tin v ni, thoi v ngoi. o V pha cha m v: Cha m v tt l ngi kho lo gip , h tr cho con gi mnh nh mt nh t vn hng dn kinh nghim sng, k nng xy dng gia nh hnh phc, bn phn lm du, lm v, lm m, nhc nh dy bo con mnh gi gn o ngha v chng, thu chung v hiu tho. Cuc sng v chng chc chn c nhng lc trc trc Cm chng lnh, canh chng ngt, cha m v khng nn chen su gii quyt i khi lm nh hng ln n mi quan h cha m v vi con r, gy v hnh phc ca con. Cch c x nh mt nh t vn, trng ti chnh trc, khch quan s rt tt trong mi quan h cha m v vi chng r.
39
NHM-04
N MN HC
o ng x ca r hin: Phi chng thnh ng r l khch n su vo tm thc, nn qu tht d c ch ng v c yu qu n u, chng r xut hin nh cha m v thng gi l nn vn khng thoi mi nh nh mnh. Tuy vy, vn c nhng cch ng x ca r hin: thng xuyn thm hi gia nh cha m v; gip cng sc khi nh c vic; cng v chm lo vic l tt cho gia nh cha m; tham d gi chp t tin ng b gia nh v; thng nht cng v trch nhim tham gia kinh ph ph gip cha m v thng xuyn hoc hu s. Phng dng khi cha m v sng chung 3.2.7. ng x trong quan h anh ch em Gia nh xa thng ng con, cc con cng trong la tui. Trong nh, tr em chi vi nhau, c tranh ci, ginh git chi, xung t, hnh thnh phe phi nh nhau, li c lc bnh vc cho nhau,... Cha m phi x pht, ri dy d cho cc con tnh anh ch em, cch lm anh, phn lm em. Nh tr c thc hin quyn, bn phn theo vai tr, th bc, tn ti trt t trong gia nh, hiu c s on kt, tnh thng yu, bit chia s, nhng nhn ln nhau. Ngy nay, a s gia nh ch c mt hoc hai con, sng th, hu ht thi gian ca tr dnh cho hc hnh, thi gian ri th tip cn cc phng tin gii tr nh ti vi, tr chi in t, giao tip qua mng internet. V vy, s giao tip gia anh ch em rt hn ch, nu l con mt th khng c mi quan h giao tip ny. Tr em c hc trng, v nh cha m c dy bo, nhc nh nhng t hoc khng c tri nghim thc t tr s khng hiu bit ng x tt trong mi quan h anh/ch/em. Vy, nn chng ngy nay cc bc cha m tr nn ch ng m ra c hi giao tip ng x cho cc con trong mi quan h anh ch em h hng nh cy cng mt ci. T , hnh thnh mch lin lc giao lu, hc tp, trao i kinh nghim sng v chia s, gip nhau lc kh khn, hon nn, l iu kin to quan h tnh cm yu thng gn b v xy dng truyn thng on kt ca gia nh, thn
40
NHM-04
N MN HC
tc. D l mi quan h huyt thng hay c nhn nui, anh ch em trong gia nh, h hng u cn c gio dc cch ng x on kt, thn i. l: Ha thun.Thng yu, thu hiu, gio dc ln nhau, nng ta vo nhau, khng bt ha sinh chia r, gp , thuyt phc, lng nghe, thng thng ph bnh v t ph bnh, khng gy bo lc tinh thn, th cht i vi nhau, khng la di ln nhau. Tn trng.Thn knh i vi anh, ch, bao dung i vi cc em, gi gn s bnh ng, coi trng ln nhau gia anh, ch, em khc phi (nht l la tui v thnh nin). T nh i vi nhng vn ring t (khi anh, ch, em thnh nin hoc lp gia nh). Hp tc.Cng hp sc xy dng gia nh, thn tc, chm lo phng dng ng b cha m, gii quyt vic chung ca gia nh. Bit lng nghe, chia s kin, kinh nghim, k nng sng, h tr ln nhau khng mu li. Tng tr.Hng dn nhau trong hc hnh, chia s vic nh theo kh nng (lc cn b). Lc hu s, kh khn kp thi phi hp, tr gip, bit nhng cm, s o cho nhau. ng cm chia s ni au thng, ng vin tinh thn, hun c ch ln nhau. 3.3. K nng giao tip trong gia nh. 3.3.1. Tip cn. Con ngi c s thay i nht nh v tm sinh l, nhn thc trong tng giai on tui tc, sc khe, chu tc ng ca hon cnh, mi trng... Ngi trong cng gia nh vn cn tm hiu nhau chun b tt cho giao tip, trnh ch quan, hiu lm, nh kin. Khng c ch v chun b tt cho giao tip d dn n thy u ni , lu ngy thnh quen, thiu tn trng ln nhau. Trong gia nh, cha m cn quan tm, tm hiu tm t, tnh cm, cuc sng ca cc con, nht l la tui v thnh nin. Cha m cn c s phn cng hp l trong tm hiu con ci (con trai, con gi) gip cho vic giao tip gia cha m v con ci t hiu qu tch cc.
41
NHM-04
N MN HC
3.3.2. Quan st. Trong giao tip, cn quan st thi , hnh vi v cc yu t khc c lin quan n i tng giao tip, tnh hnh, din bin xung quanh, cng tc ng n giao tip. Cn quan st vi thi thn thin khng nh kin, kho lo, t nh, khng ngi khc kh chu. Trong gia nh, quan tm ln nhau mt cch thng xuyn gip cho cc thnh vin gia nh nm bt c nhanh nht nhng din bin tm t, tnh cm ca ngi thn, iu s gp phn gip cho giao tip trong gia nh t kt qu nht nh. 3.3.3. Xng h Xng h trong ting Vit rt a dng v phong ph, tinh t v khng km phn phc tp nhng ng thi n cng l phng tin th hin lch s, tnh cm, l nghi l mt trong nhng nt p trong vn ha ngn ng ca ngi Vit. 3.3.3.1. Cch xng h ph bin trong gia nh, thn tc. Trong gia nh, xng h ph bin l km theo vai, th bc, tn. V/chng thng xng em/anh, tnh cm hn th gi mnh xng em/anh, khi c tui th gi nhau l ng/b; vi ngi trn (cao tui, c th bc cao trong gia tc/gia nh) c cch xng h th hin s tn trng v trnh nhm ln l gi km vai, th, tn. V d: vai ng, th Hai, tn Trng, th gi l ng Hai hoc ng Hai Trng; vi con chu trong gia nh, ngi trn gi km tn, th bc ca ngi di. L anh ch em trong gia nh, khi cn b, cha m nn dy cho con xng h ng vai con, chu, anh, ch, em. min Nam cn c cch xng h: xngbc/c/ch; cu/m/d/dngv gi bng con. Ngc li, xng bng con v gi bc/c/ch; cu/m/d/dng (thay v xng l chu). y l cch xng h mang m du n thn tc, tnh cm (coi ch, bc, c, d, cng nh cha m) ngi Vit cn c s chuyn vai xng h theo li t xng gi thay cho con (khi ngi c con). Cch xng h ny th hin s trn trng, cao vai 42
NHM-04
N MN HC
giao tip gia nh, mt khc th hin li sng v con, coi trng con ci (ly con ci lm trung tm ca quan h, giao tip, t con ci vo trong cuc sng, quan h ca mnh). 3.3.3.2. Cc xng h nn trnh trong giao tip gia nh, thn tc. Trong giao tip ni chung v nht l trong giao tip gia nh, cn trnh nhng cch xng h vi sc thi thiu tn trng, gy cho ngi khc cm gic kh chu, chng hn: T ti:Ti l t xng h s dng trong giao tip hnh chnh, khng nn s dng trong giao tip thn tc v bn thn n mang sc thi trung ha, khng phn nh mi quan h thn tc v khng ph hp vi np sng, tnh cm trong gia nh ca ngi Vit. Hn na, vi ngi c vai giao tip cao hn, t ti cn th hin sc thi thiu tnh l nghi, thn tc. Khi ni ti ngi th ba vng mt l ngi c vai giao tip cao hn, khng nn dng nhng t ng y, b y, anh y, ch y,(theo min Bc), ng/b, nh/ch, (c ch rt gn - theo min Nam), hay nhng t ng gi(ch cha), b gi(ch m), ng b gi (ch cha m) h, lo, m, , ngi ta, ngi y, ngi , v n th hin s xa cch, thiu thn tnh, sc thi km l , ch dng trong giao tip gia nhng ngi c quan h ngang nhau, thn mt, sung s. Ngi c vai giao tip cao hn cng khng nn gi ngi kia bng nhng t km lch s nh: thng/con nhi ranh, thng/con qu s, thng/con khn nn, Trong nhiu tnh hung giao tip, khng nn gi km theo tn, th bc ca mt ngi nhng t ch thi quen xu, d tt ca ngi hoc ghp tn vi mt t theo bng cch ni li t bit danh cho h, v d: t ln, Hnh l, T r, T h, Linh tinh, Thi di, c cng, Hng qua o Khng nn gi hm phm, chc v trong x hi ca ngi trong gia nh, h hng theo giao tip hnh chnh (xng h theo chc danh) nh: ng ch
43
NHM-04
N MN HC
tch, ngi vin s, qu gio s,v khng ng ng cnh v vai giao tip, to s xa cch, thiu thn mt, c khi b cho l ma mai. Cp t xng htao - my khng t trng hp th hin s thn mt, gn gi (v d: bn b thn thit, nhng quan h c vai giao tip ngang nhau, gn nhau,) nhng trong nhiu trng hp nn trnh nhm m bo phng chm lch s trong giao tip. 3.3.4. Tm s. Vic tm s s gn kt nhng ngi trong gia nh vi nhau. Nhiu trng hp cc thnh vin trong gia nh khng hiu nhau hoc hiu lm nhau do khng tm s cho nhau nghe hoc cha m lng mnh ra, bc bch ht , ht tnh vi nhau hoc cch ni khng ph hp, xy ra nhng hu qu ng tic. Ni cho nhau nghe, khng ch truyn t thng tin, m cn l cch by t tnh cm. Thnh vin trong gia nh cn tm s vi nhau nhiu hn hiu nhau. Cn lu cc kha cnh sau y: Cch ni l sn phm tng ha ca t ng, cch din t, c ch, thi v tnh cm. Cch ni tt l mt th mnh ca giao tip. Ty vo khng gian, hon cnh, s kin, i tng giao tip c cch ni ph hp. Ba cm gia nh l ni thnh vin gia nh sum hp, chia s tnh cm, ni cn c ting ci v s m m. Tri nh trnh ba n, v vy nn trnh ni nhng chuyn khng vui, t v khng hi lng nhau, ch trch thiu thin , tranh lun nhng vn khng lin quan lm cho khng kh nng n, kh chu trong ba n gia nh. V chng nn dnh cho nhau nhng li nh nhng, ngt ngo cng vi nh mt, n ci, c ch chm sc cho nhau l nhng cch ni ln tnh yu thng dnh cho ngi bn i ca mnh. Gia v chng, yu thng m khng ni hay khng bit cch ni l mt thit thi ln; i vi con ci, cha m nn n tn khi dy bo, nghim khc gp khi con ci sai lm, bao dung tha th khi con 44
NHM-04
N MN HC
bit li, khen ngi thnh tch hay ngha c tt p ca con con hiu c thin ch, cm c tnh thng ca cha m m tip nhn tt thng tin. Cch ni ch trch s lm mt mt tnh cm, gim s tn knh ca con ci i vi cha m. Ging ni cn r rng, thng tin sc tch, chnh xc, t ng d hiu, ph hp vi i tng giao tip (la tui, ngh nghip,); thi tn trng ngi nghe (qua nh mt, trang phc, c ch ) biu hin sut cuc giao tip. Din t tt trong giao tip gia nh to thnh thi quen, hnh nh p v giao tip gia thnh vin gia nh, gp phn hnh thnh phong cch vn ha gia nh, l iu kin gip thnh vin gia nh rn luyn giao tip tt bn ngoi x hi. Cn lu trong s dng nhng h t th hin thi trc khi ni: c nhng h t biu th s thn mt: , h, h, h; nha, nh, nghen,; c nhng h t biu th lch s khi cu khin: phin, cm phin, xin, xin php,; c nhng h t biu th s l php, knh trng: , d, vng, tha, Tn hiu phi ngn ng: Tn hiu phi ngn ng cng l mt phng tin giao tip quan trng nhm h tr lm r ngha sc thi cho ngn ng. Trong mt s trng hp, nhng hnh ng, c ch, nt mt cn lm thi m nhn vai tr thay th cho ngn ng khi giao tip Nu mi cng ng dn tc, quc gia c ngn ng, ting ni khc nhau th tn hiu phi ngn ng mi ni cng khng ging nhau. Ty theo tnh hung m ngi giao tip dng cc tn hiu phi ngn ng ph hp. iu quan trng l cn ch nhng tn hiu phi ngn ng nn trnh trong giao tip: C ch. ngha. Khi ni chuyn mt ht ln. Coi thng ngi khc. Khi tr chuyn mt o quanh.
45
NHM-04
N MN HC
Khng tht th. Nhy mt, bu mi, ci nhch mp, hut so khi ni chuyn vi ngi ln. Sc sc. Gt, lc u khi ni chuyn vi ngi ln. Thiu tn trng. Vy tay, ngoc tay, lc tay, khi cho hi, tr chuyn vi ngi ln Thiu chng mc. u tay lin tc khi ni chuyn. Thiu khim tn, ta y. a ngn tay tr, tay ci ra. Mun th hin quyn lc. Tay chng nnh, vo ti qun hoc chp pha sau. Mun th hin quyn lc, thch thc. Chn ng khng thng, hai hng, chn n vt chn kia, gc chn ln gh. Thiu ng n. D ni no, lc no th ngn t s dng cn r rng, ngn gn, d hiu. Ni dung din t, m lng, sc thi li ni cng c ch, thi s biu th cho tnh cm, tm lng, mong mun ca ngi ni. Ni tp trung vo vn , nn trnh cc t th hin s phn i, ch trch, t m, ting lng. 3.3.5. Lng nghe.
46
NHM-04
N MN HC
Lng nghe l nghe c mc ch nhm nm bt thng tin, quan im, ch ca i tng giao tip. Khi nghe phi tp trung ch , bit cch t cu hi, nh gi, ph bnh, nhn xt nhm thc y cuc ni chuyn tin trin tt. Lng nghe cn th hin s thu cm, chia s v th hin s tn trng nhau. Trong gia nh, vic lng nghe cng cn thit. Cha m nn dnh thi gian lng nghe con ci hiu nhng g con suy ngh, k vng, c m. Nghe qua li ni, qua thi v lng nghe t ting lng ngay c khi khng ai ni g. iu to nn s gn gi gia cha m vi con ci, th hin s quan tm n cuc sng ca con. 3.3.6. Thuyt phc- ng vin. i khi ngi ta ngh l ngi trong gia nh th khng cn thuyt phc ln nhau, chng ra lnh cho v, cha m ch nh cho con ci, vi tr em trong gia nh th ngi ln bao gi cng ng. Tuy nhin trong x hi hin i, s dn ch, bnh ng thc y s lng nghe v thuyt phc. V d, c cha m ng cho hc i hc xa nh, tn km nhiu chi ph, ngi con cn chun b y cho cuc hp gia nh sp ti v mc ch, thng tin, iu kin gii quyt chi ph, kh nng c lp khi sng xa nh,ri dng ngn ng ph hp, s chn thnh, kin nh thuyt phc cha m. Ngc li, cha m cng cn thuyt phc con ci, thay v ra lnh hoc p t. ng vin (khen, tng thng, th hin s ng tnh, d on v tim lc c nhn, cng c nim tin, d bo kt qu,...) s l khch l cn thit cho s n lc ca ngi c ng vin. Trong gia nh, li khen v mn n ngon do v nu, tuyn dng thnh tch hc tp ca con ci, gii thiu c tnh chm ch hc hnh ca con vi khch qu, khen chng l ngi n ng chu o mc thc ca gia nh, chc chn s l nhng li ng vin hu ch. 3.3.7. C hi giao tip. C nhng dp gia nh sum hp nh ba cm gia nh, sinh nht, gi, tt, du lch, l nhng c hi thnh vin gia nh by t tnh cm vi nhau.
47
NHM-04
N MN HC
Ba cm chiu c nhiu gia nh chn lm dp sinh hot thng nht. l thi gian thch hp to ra s sum hp, khng kh m cng cho thnh vin gia nh, thng tin, chia s tm t, tnh cm,... l dp khi ngun cho cc cuc giao tip khc. Khng cn giu c mi t chc sinh nht, c gia nh t chc sinh nht trong ba cm chiu. Khng kh tht tnh cm vi mn n m nhn vt chnh yu thch, m m v li tuyn b l do tht xc ng, li chc tt p v qu mng sinh nht, l biu hin ca tm lng thng yu. Ngy nay, nhiu ngi tham cng tic vic, rt ngi i chi v mt thu nhp m cn tn tin. Nu thay i nhn thc rng, i du lch l dp c nh c th gin, ngh ngi, l dp cha m, con ci gp g, tip xc chm sc, chuyn tr, th hin s thng yu ln nhau, tht cht tnh cm gia nh th s thy n tht cn thit. Trong x hi hin i, ngi cao tui thng t sng cng con chu. Cch chm sc, phng dng ng b cha m cng thay i nhiu. Con chu nu c tm th d kh khn nh th no cng s tm ra cch thc ph hp nh thng xuyn thm hi, chuyn tr vi ng b, cha m qua in thoi, mng internet, vit th, phn cng chm sc khi ng b, cha m m au. Vn quan trng na l giao tip vi lng ging. vng th, nhiu gia nh sng bit lp, t giao tip vi ngi nh bn, lin vch m c khi khng bit tn tui, gia cnh ca nhau Tc ng c cu Nht cn ln, nh cn thn, Bn anh em xa mua lng ging gn, nhm cao tnh lng ging v ngi thn khng phi bao gi cng gn v c th chia s, gip ta khi hu s. Trong cuc sng nhiu mi quan h bn b thn thit nh anh em mt nh xut pht t quan h lng ging i x tt vi nhau. lc ti la tt n c nhau, cn ch ng giao tip v duy tr giao tip tt vi lng ging. Khi gp g th cho nhau, hi thm sc khe, cng vic lm n; thm ving hoc mi hng xm tham d vic vui ca gia
48
NHM-04
N MN HC
nh mnh nh ci xin, y thng tr, mng nh mi hoc gip nhau lc kh khn, khi c ngi bnh tt
49
NHM-04
N MN HC
PHN IV: KT LUN

4.1. Bin php khc phc tnh trng giao tip trong gia nh hin nay Hy ni chuyn mt cch rng m. Ni chuyn vo thi gian thch hp. Hy s dng nh mt trong giao tip. u cu chuyn bng nhng ch thng thng to tnh cm 4.2. Nhng iu nn trnh khi giao tip trong gia nh Li ni th tc, chi th, dng ting lng, ni nng hn xc vi ngi trn. Cch ni ch trch, trch c, ch bai, ni bng qu, m ch, Mn gi b mng, ni b lng, cp li, nh kin, p t Thi coi thng, ra lnh, qu xu xa, thiu nghim tc hoc qu nghim ngh khi khng cn thit, lnh lng, xa cch, ra v b trn, hiu bit mi iu , kin thc su rng. C ch sung s qu mc, nh mt soi mi, nghi ng. Thng tin sai s tht, hoc ni khc i n trnh nhng vn nhy cm m khng thng tin chun din t.
50
NHM-04
N MN HC
TI LIU THAM KHO

1. Sch K nng giao tip ti u, tc gi: Arredondo, NXB Tng hp TP H Ch Minh. 2. Sch Cm nang giao tip- ngh thut xy dng cc quan h hu
ch, tc gi: Nguyn Th Bch Ngc, NXB Lao ng. 3. Sch Pht trin tr tu ton din cho tr 2- 6 tui, kh nng giao tip
x hi, tc gi: Ngc Khnh, Tu Vn, NXB Ph N. 4. Sch Ngh thut giao tip ng x, tc gi: Ngc T, NXB Vn
ha- thng tin. 5. Thanh nin. 6. Sch Ngh thut giao tip, tc gi: Chu S Chiu, NXB Tng hp Sch Ngh thut giao tip nam n, tc gi: Nguyn Trnh, NXB
TP H Ch Minh. Bng phn chia t l lm vic ca nhm: TT 1 2 3 4 5 H v tn Trn Th Xun Trang Nguyn Th Thm Tiu Th Kim Phng Nguyn Th Lan Anh Trn Th Tng Vy Phn chia cng vic Phn I; Phn II ( 2.1 ) Phn I; Phn II ( 2.3 ) Phn I; Phn III ( 3.2 ) Phn I; Phn III ( 3.3 ) Phn I; Phn II (2.2+2.4); Phn III (3.1); Phn IV 90% T l tham gia 90% 90% 90% 90%
51
NHM-04

Đồ án giao tiếp hoàn chỉnh

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Đồ án giao tiếp hoàn chỉnh

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

N MN HC

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

PHN I: L THUYT V GIAO TIP

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

Gia nh hai th h (hay gia nh ht nhn): l gia nh bao gm cha m

Gia nh ba th h (hay gia nh truyn thng): l gia nh bao gm ng

b, cha m v con cn c gi l tam i ng ng. [2]

Gia nh bn th h tr ln: l gia nh nhiu hn ba th h. Gia nh bn

Gia nh ln (gia nh ba th h hoc gia nh m rng) thng c coi

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

Gia nh nh (gia nh hai th h hoc gia nh ht nhn) l nhm ngi

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU

NGH THUT GIAO TIP TRONG GIA NH

GVHD: HUNH TH THY DIU