Ht Xoan - Di sn vn ha phi vt th nhn loi

Cng ty TNHH Sa Giang - Ngun nhn lc l ti sn hng u

VIT NAM CENTER FOR RESEARCH CONSERVATION & DEVELOPMENT OF NATIONAL CULTURE
DIN N CA TRUNG TM NGHIN CU BO TN V PHT HUY VN HA DN TC
TP CH VN HIN VIT NAM - N V BO TR THNG TIN CHO CHNG TRNH BNH CHN V TRAO TNG GII THNG V S PHT TRIN CNG NG ASEAN,
NH QUN L XUT SC THI K I MI, CP VNG THNG HIU - NHN HIU VIT NAM - LO - CAMPUCHIA NM 2011
S 12 (188) - 2011/ RA NGY 15 HNG THNG
THUC CAI NGHIN
Ma Ty
BNG SEN
Lin h i l pha Bc:
Mr. Trn c Trung
a ch: 64 Trung Ha (S 06 L 12B c),
Khu TM Trung Yn, Cu Giy, TP. H Ni
T: 0437717665 * Mobile: 0989186661
Tnh nng tc dng:
Bnh nhn ch cn dng 5 chai thuc Bng Sen trong vng 5 -
7 ngy iu tr, s ct cn nghin hon ton 100%, ti nghin
thp, tm - sinh l tr li bnh thng. c bit, trong qu trnh s
dng khng gy tc dng ph, d ung, gip ngi cai nghin
vt qua mt cch m du cho d bnh nhn nghin 5 - 10
nm. Nu bnh nhn kin tr dng thuc v c th dng cc c
s y t, nh hay ti cc trung tm cai nghin.
Sau hn 12 nm nghin cu v 3 nm u t xy dng nh my,
thng 10/2007 thuc h tr ct cn, cai nghin ma ty hiu Bng
Sen chnh thc c B Y t cho php Thuc h tr ct cn, cai
nghin ma ty hiu Bng Sen c s dng rng ri trong cng
ng trn ton Quc, c bit c s dng iu tr ti gia nh.
Phc iu tr:
Vi nhng bnh nhn nghin t 2 nm tr ln v tng i
cai nghin cc trung tm cai nghin v nhng li ti nghin th
phng php iu tr c s thay i mt cht so vi phc iu
tr ca B y t v thuc Bng Sen
Trc khi cai nghin, bnh nhn phi dng hn vic s dng
ma ty.
Ngy u tin ung 5-6 ln ,t 80 -100 ml, mi ln cch nhau 2
ting ng h,
Tuy nhin, nu trong ngy bnh nhn thy thm thuc th
ung thm 1 ln na trc cn i thuc.
- Ngy th 2 ung liu lng nh ngy u tin, cc hi chng mt mi hoc thm thuc xut hin rt t v gn nh khng cn vi ngi c sc
khe tt. Tuy nhin cc hi chng cai nghin vn c th xut hin nhng khng ng lo ngi, nh tiu chy hoc bun nn.
- Ngy th 3 ung 4-5 ln/ ngy, t 70 -80 ml mi ln cch nhau 2 -3 ting
Bnh nhn vt qua c 2 ngy u th n ngy th 3 s rt tt, cc cn i thuc khng cn xut hin trong ngy th 3, cc hi chng cai
cng gim hn v khng cn xut hin na. bnh nhn s n c v ng ngon t ngy th 3 tr i.
- Ngy th 4 ung 4 ln/ ngy, mi ln ung 60 -70ml v cch nhau 3 ting/ln
Trong ngy th 4 tr i bnh nhn s tr li nh ngi bnh thng khng cn cc du hiu ca ngi s dng ma ty na
* Tuy nhin c mt ch quan m tt c cc bnh nhn u mc phi l, t khi khng cn hin tng thm thuc na l bnh nhn ch quan trong
vic ung thuc v iu tr, v th rt d ti nghin hoc qu trnh cai nghin khng t c hiu qu nh mun ca gia nh. V vy, sau khi dng
xong 5 chai/liu bnh nhn nn tip tc dng thm ti thiu t 4 chai/thng ung ko di trong khong 1-2 thng cho qu trnh ty c t v
chng ti nghin t kt qu cao v nht l phc hi sc khe sau cai nghin.
Lu : Qu trnh cai nghin rt vt v v i hi phi c s quyt tm t chnh bnh nhn v s gip sc v chm sc t ngi nh ca bnh nhn,
Trn th gii cng nh Vit Nam hin ti vn cha c mt phng thuc no tht s c tr v ct cn dt im, v vy trc khi cai nghin bnh
bnh nhn v gia nh cn xc nh cho r, trnh vic li vo thuc m qu trnh ct cn khng c nh mun
Do , thnh cng hay khng ty thuc chnh vo s quyt tm ca bnh nhn v ngi nh bnh nhn.
Thuc khng bn l cho nhng ngi ln u tin mua v ct cn v vy mong mi ngi thng cm!
Cc biu hin khi bnh nhn cai nghin:
- Ngy u tin hin tng thm thuc vn cn xut hin, c du hiu ca mt
mi nhng ch xut hin nhng ngi c sc khe yu, nhng khi c tng
cng thuc Bng Sen th cn i thuc s c ct hon ton. Khi thy cc du
hiu ca qu trnh cai xut hin ( 13 hi chng cai nghin), bnh nhn i tm tht
nhiu, v ung tht nhiu nc, kt hp vi cc phng php vt l tr liu..
Tap ch xuat ban 02 ky/thang
Giay phep hoat ong bao ch so 397/GP- BVHTT
Va so 41/GP - SBS
Giay phep Quang cao so 1187/BC
TOA SOAN TR S
27 Hng Vien, Q. Hai Ba Trng, Ha Noi
T & Fax: (84.4)39.764.693
CHU NHIEM
GS. Hoang Chng
TONG BIEN TAP
Nha van - TS. Pham Viet Long
PHO TONG BIEN TAP THNG TRC
Nha bao Nguyen The Khoa
PHO TONG BIEN TAP
TS. Nguyen Minh San
Nha bao Tran c Trung
TRNG BAN TR S
Nha bao Nguyen Hoang Mai
TH KY TOA SOAN
Nha bao Tran Thu Hien
Nha bao T My Sn
GIAM OC IEU HANH
Nha bao Vo Thanh Tan
PG: Nha bao Le Hai Chau
GIAM OC VPPT VAN HIEN VIET NAM
Phan Ton Tnh Hai
HOI ONG BIEN TAP
GS. Vu Khieu - Thng tng Nguyen Nam Khanh
- GS. Tran Bang - GSTS. Tran Van Khe - Nha th
Nguyen Khoa iem - NS. Vu Mao - GSVS. Ho S
Vnh - GS. Trng Lu - GSTS. Thai Kim Lan -
TS.NSND Pham Th Thanh - NSND ang Nhat Minh
- TS. oan Th Tnh - GSTS. Nguyen Thuyet Phong
- NB. Pham c Lng - NB. Trung ong
BAN CHUYEN E
Van phong Ban Bien tap
So 64 Trung Hoa (So 06 - Lo 12B cu) Khu TM
Trung Yen - Trung Hoa - Cau Giay - Ha Noi
T: (84.4)37.83.1961 - 37.83.1962
Email: chuyendevanhien@ yahoo.com.vn
VAN PHONG QUANG CAO VA PHAT HANH
So 404 ng Bi, Q. Ba nh - TP. Ha Noi
T: 04. 3 7717665 * Fax: 04. 3 7718875;
Mobile: 0989.186661
VAN PHONG AI DIEN TAI TP. HCM
288B An Dng Vng - Q. 5 - TP. HCM
T: (84.8)38.353.878
VAN PHONG AI DIEN TAI A NANG
Tang 5 Khach san Eiffel -117 Le o - TP. a Nang
T: (84.511)647.529 - Fax: (84.511)811.972
Email: chuyendevanhien@ yahoo.com.vn
Trnh bay - Cty CP Van hoa Thong tin
De. QA
TAI TR PHAT HANH
Doanh nghiep sach Thanh ngha - TP. HCM
In Tai - Nha may in Quan oi I
GIA: 22.000VN
NI DUNG
So 12 (188)-2011
CULTURE OF VIETNAM
CON NGUOI VA $U kIEN
4. Hat xoan - Di san van hoa phi vat
the nhan loai
TS. Nguyen Minh San
9. Tran chien bao ve kho sach quy
gia long Ha Noi, nam 1946
Trng Nguyen
12. Nhng tnh cam thieng lieng
Vu Th Thanh
(Ba qua phu cua nha th To Hu)
16. 20 Nam Hoi Hu ngh Viet Nam
Rumani
GS Hoang Chng
22. Bo am tra gan gom ln nhat
Viet Nam
ac Phong
24. Vai tro ac biet cua Hoi Hu
ngh Viet Nam Rumani Trong
viec phat trien moi quan he hu
ngh gia Viet Nam va Rumani
Dumitru Olaru
(ai s MTQ Rumani tai Viet Nam)
26. To khuc th mua Con ng
t trai tim
Nguyen Thu

HIEN IAI AI VIEI
28. Ong Bo trng Quoc phong gioi
8 ngoai ng
Nguyen Thuy Linh
IU IPONG DI $AN
32. at Cheo Thai Bnh
Ny San
35. Mieu An My - Di tch lch s cach
mang tieu bieu cua Quang Tr
Minh Ngoc
37. Phuc hoi Hoi anh bai choi co
dan gian Bnh nh
Nguyen An Pha
DIEN AN
38. Gi nep gia phong
Nguyen Thu Hien
V $U FHAI IPIEN CONG ONG
40. Cong ty CP Giao duc Anh van
Hoi Viet My: Lay tien phong lam
the manh
Quang Hoa
42. Cong ty CP Asita: Luon phuc vu
khach hang tot nhat
ai Mieu
44. Cong ty Yen Sao Khanh Hoa:
a dang hoa san pham phuc vu
khach hang
Truc Lam
46. Nha may Nc khoang Thach
Bch: Ln manh cung at nc
Bui Tho
DOANH NHAN IAM - IAI
48. Ong chu go Trng Hng i
len bang hai ban tay trang
Anh Hue
50. Nha thuoc Dng Tho ng:
Mot n doanh nhan cua vung at
Buon Ma Thuat
T an
52. Cong ty CP Cao su Sn La:
Chuyen ve mot doanh nhan Tam -
Tai
Mong Hue
IHUONG HIEU & NHAN HIEU - IU GOC
NHN VAN HOA
54. Doanh nghiep Tien Nong Thanh
Hoa: Khi thng hieu song hanh vi
oi tng tieu dung
Tran Thu
56. Cong ty TNHH Nha nc MTV
c kh Quang Trung Chi nhanh
TPHCM: No lc nang cao nang lc
san xuat kinh doanh
Thu Tran
58. Cong ty TNHH Sa Giang: Nguon
nhan lc la tai san hang au
n n
04 28
CONTENTS
N
0
12 (188)-2011
FEOFIE AND EVENI
4. Xoan singing - Intangible cultural
heritage of mankind
Dr. Nguyen Minh San
9. The battle to protect precious
book store in the heart of Hanoi, in
1946
Truong Nguyen
12. The divine sentiments
Vu Thi Thanh
(Widow of the poet To Huu)
16. 20 years celebration of Vietnam
- Romania Friendship Association
Prof. Hoang Chuong
22. The largest ceramic teapot in
Vietnam
Dac Phong
24. Special role of Vietnam -
Romania Friendship Association in
the development of friendly relation
between Vietnam and Romania
Dumitru Olaru
26. Dancing poetry: The road from
the heart
Nguyen Thu
IAIENI$ OF VIEINAME$E IAND
28. A national defense minister is
proficient at 08 foreign languages
...
Nguyen Thuy Linh

IN$IDE HEPIIAGE
32. Thai Binh Cheo singing land
San Ny
35. An My Temple - Revolutionary
typical historic relic of Quang Tri
M|nh Ngoc
37. Recovering the folk gambling
players association of Choi in Binh
Dinh
Nguyen An Fho
FOPUM
38. Keep the family rule
Nguyen Ihu H|en
FOP IHE COMMUNIIY DEVEIOFMENI
40. Vietnam - U.S.A Society English
language Education JSC: Take
pioneer as strength
Quang Hoa
42. Asita JSC: Always serve the
customer best
Dai Mieu
44. Khanh Hoa Swallows Nest
Company: Diversify products for
customer
Truc Lam
46. Thach Bich Mineral Water Plant:
Growing up with country
Bui Tho

8U$INE$$MAN, HEAPI - IAIENI
48. The Truong Hung wood firm
owner starts up with his empty
hands
Anh Hue
50. Duong Tho Duong Pharmacy: A
businesswoman of Buon Ma Thuat
land
Tu Dan
52. The Son La Rubber JSC: Story
on a Heart-talented businessman
Mong Hue
CUIIUPAI VIEWFOINI ON IPADE MAPk
& 8PAND NAME
54. Thanh Hoa Agriculture
Business: When brands go along
with consumers
Tran Thu
56. Quang Trung One Owner State
Mechanical Co., Ltd.: Ho Chi Minh
City branch: Efforts to improve
business - production
Thu Tran
Anh Ba 1: Ba Nguyen Th Mai
Hng - G Cong ty TNHH Thng
mai Sa Giang (gia) vinh d nhan giai
thng Doanh nghiep tieu bieu Asean
t ong Bun-pon But-ta-na-vong - Uy vien
Bo Chnh tr, B th T ang Nhan dan
cach mang Lao (trai) va ong Nguyen
c Kien Nguyen Pho chu tch Quoc
hoi Nc Cong hoa Xa hoi Chu ngha
Viet Nam (Phai)
60. Cong ty TNHH My Yen - Nha
may che bien lam san xuat khau:
Doanh thu ngay mot tang
The iep
OI $ONG OUANH IA
62. Hoi thao khoa hoc Nang cao
nghe thuat bieu dien xiec thu tren
san khau Viet Nam
Nguyen Th Tam Chnh
64. Van hoc Rumani gian lc
mot mon qua cua ngha tnh
PGS. TS Le Nguyen Can
VAN HOA GIAO IHONG
66. Can bo cong chc vien chc
vi viec thc hien VHGT
Ths. Nguyen Huynh Huyen
69. Hoi LH Phu n Bnh nh vi
cong tac tuyen truyen, van ong
phu n thc hien van hoa giao
thong
PN
IIN IUC
72. ai hoi ai bieu toan quoc Hoi
Hu ngh Viet Nam Rumani lan
th V
c Duy
72. Bnh nh Xay dng an te tri
at cua nha Tay Sn
72. Bao tang Quang Trung(Bnh
nh) Tiep nhan hien vat cua ngha
quan Tay Sn
58. Sa Giang Co., Ltd.: Manpower
is a top asset
Don Don
60. My Yen Co., Ltd.: Export forest
products processing plant: Turnover
increases
The Diep

IIFE APOUND
62. Scientific Conference on
Improving animal circus arts in
Vietnam
Nguyen Thi Tam Chinh
64. Romanian literature, a brief
summary - A kind-hearted gift
Asso. Prof. - Dr. Le Nguyen Can
IPAFIC CUIIUPE
67. Officials and cadres with traffic
culture
Ma. Nguyen Huynh Huyen
70. Womens Union of Binh Dinh
with propaganda of traffic culture
for women
PN
NEW$
73. The 5th Nation-wide congress
of Vietnam - Romanian Friendship
Association
Duc Duy
73. Binh Dinh builds worshipping
Place for Tay Son Dynasty
73. Quang Trung Museum (Binh
Dinh) to receive historic things of
Tay Son Dynasty
Ht Xoan - Di sn vn ha phi vt th nhn loi
Cng ty TNHH Sa Giang - Ngun nhn lc l ti sn hng u
VIT NAM CENTER FOR RESEARCH CONSERVATION & DEVELOPMENT OF NATIONAL CULTURE
DIN N CA TRUNG TM NGHIN CU BO TN V PHT HUY VN HA DN TC
TP CH VN HIN VIT NAM- N V BO TR THNG TIN CHO CHNG TRNH BNH CHN V TRAO TNG GII THNG V S PHT TRIN CNG NG ASEAN,
NH QUN L XUT SC THI K I MI, CP VNG THNG HIU - NHN HIU VIT NAM- LO - CAMPUCHIA NM2011
S 12 (188) - 2011/ RA NGY 15 HNG THNG
Ht Xoan
DI SN VN HA PHI VT TH NHN LOI
l TS. NCUYEN MINH SAN
Hat Xoan la san pham van nghe dan gian ac
sac cua vung at To - Phu Tho, xuat hien t thi
Hung Vng. Xoan la noi trech cua t Xuan, v
vay hat Xoan con goi la hat Xuan, ca Xuan. Hat
Xoan la hnh thc dan ca le nghi phong tuc,
c trnh dien di hnh thc ca hat hoac hat
- mua tap the, chu yeu dien ra trc ban th
thanh hoang tai cac nh lang / ca nh, moi
khi lang m hoi (v the hat Xoan cung c goi
la hat ca nh / Khuc mon nh). Nh the, hat
Xoan la mot thc cung ac biet thc cung phi
vat the / mot san pham van hoa e dang thanh
than (giong nh hat Van va Hau bong dang cung
c Thanh Mau trc ban/ca Mau).
4
H
at Xoan gom cac thanh to: nghi thc le hoi,
tn ngng, nghe thuat trnh dien (ong tac
mua, oi hnh hoat canh), ngon t/ca t va
am nhac. Trong o, am nhac va ca t hat Xoan la
nhng thanh to c ban, xuyen suot cuoc trnh dien
Xoan.
Am nhac trong hat Xoan co giai ieu mang ba
phong cach truyen thong dan ca Bac Bo la hat noi,
hat ngam va ca xng. Thang am trong hat Xoan co
s an xen, chuyen dch cua cac thang am 3, 4 va
5. Nhac cu em cho hat Xoan rat n gian, ch co 1
chiec trong nho, tang lam bang than cay co gia hay loi
goc mt gia, hai mat bt da trau (hoac da bo) va may
cap phach lam bang goc tre gia. Trong, phach gi
nhp cho ngi hat. Dien xng hat Xoan ngoai trong,
phach gi nhp cho ngi hat dan con co cac co ao
hat phu hoa va mua.
Ca t trong hat Xoan co hai cap o: dan gian va
bac hoc; trong o dan gian la thanh phan goc nguyen
s, co trc, chiem v tr chu ao va co so lng ln
hn. Noi dung t tng e tai phan anh trong ca t
hat Xoan rat phong phu va a dang. Nhng bai Xoan
co, thng co ca t suy ton, cau chuc mot lc lng
sieu nhan , nh cay s che ch cua lc lng nay oi
vi sc khoe con ngi va mua mang. Ben canh noi
dung than quyen than linh, thanh hoang, ao tri,
noi dung vng quyen cung xuat hien trong hat Xoan,
vi s xuat hien cua hoang e, hoang hau, hoang t,
cong chuae tai chu yeu c noi en nhieu nhat
trong ca t hat Xoan la ve T dan (s, nong, cong,
thng) va e tai ve cac nghe nghiep nong thon,
e tai ve thi tiet bon mua, canh vat thien nhien nong
thon vung trung du Bac Bo. Ngoai cac noi dung tren,
noi dung tnh yeu va giao duyen cung chiem v tr quan
trong, va phong phu, co nhng ca t noi ve tnh yeu
cua tang lp bnh dan, va co ca nhng khuc t tnh
trong van chng bac hoc cua nhng nha nho xa.
Trang phuc trong hat Xoan co net dan gia gan gui
vi trang phuc truyen thong cua c dan ong bang
Bac Bo, ca ve kieu dang, lan mau sac. Cac co ao
(n gii) th au oi khan mo qua, quan lang en, ao
the tham, that lng en, co khi la bao xanh, bao hong.
Cac kep (nam gii) au oi khan lt hoac khan xep,
mac ao the tham, quan trang, co quang them dai
nhieu ieu.
Hat Xoan la sinh hoat tap the, nhng ngi i
hat Xoan c tap hp lai trong mot to chc goi la
phng Xoan hoac ho Xoan. So lng thanh
vien trong moi phng (mot ho) thng t 15 en 18
ngi, trac tuoi mi tam, oi mi. Trai goi la kep,
gai goi la ao. So lng thanh vien trong moi phng
co the t hn (khong di 8 ngi), nhng so ao bao
gi cung ong hn so kep. Moi phng Xoan co mot
trum phng la nhng ngi an ong ng tuoi,
co uy tn, a i hat nhieu nam, biet ch Nom,Ong
trum lo viec chung cho ca phng, ca ho, t viec ieu
hanh luyen tap chuyen mon, phan cong cac thanh
vien trong phng thc hien cac vai tro khac nhau
trong cuoc dien xng, en viec giao dch vi ban
to chc cua lang en hat. Ong cung la ngi huan
luyen cac bai ban, lan ieu cho cac ao, kep tre mi
nhap phng. Moi phng Xoan thng ket ngha vi
mot so lang (ca nh) va hang nam ho ch en hat
nhng lang (ca nh) ay. Trc mua i hat hang
nam, phng Xoan thng tap dt, on luyen bai ban
vao cac buoi toi trong thang cuoi nam, a iem tap
dt thng la nha ong trum. Sau Tet Nguyen an,
ni sm nhat la t mung 5 thang Gieng, cac phng
Xoan lan lt en cac nh lang ket ngha e hat th,
vui chi trong le hoi. Thi gian hat moi ca nh co
the keo dai them hay khong (t 2 hay 3, 4 ngay) con
5
CON NGI & S KIEN
tuy thuoc vao kha nang kinh te cua lang s tai. Sau
moi lan i hat cac ca nh ve, phng Xoan thng
nhan c boi dng la tien hoac gao cua lang s tai.
Dan lang c Bac ke rang: ngay xa, moi lan phng
Xoan en hat, lang thu moi ho co an ong (hoac con
trai) 1 au gao e gop lam phan thng cho phng
Xoan. Nhieu ni khac lai gop bang tien coc. Thu lao
nhan c t cac ca nh sau khi bt ra e lam qu
chung th thng chia eu cho cac thanh vien trong
phng. Nhng lang co nh, moi dp co le hoi hang
nam bao gi cung mi phng Xoan en hat th, vui
chi eu co s chuan b ve mat nhan lc e phoi hp
trong mot vai tiet muc dien xng. Gan en ngay m
hoi, moi lang thng tuyen chon mot so chang trai
tre trac tuoi 18, 20 tot ma, deo tay, trong giong,hang
em en luyen tap di s ch ao cua mot so an
anh hoac bac cha chu co kinh nghiem e ngay tiec
hoi gop vui vi phng Xoan.
Khi thuy, hat Xoan la hat th than linh, dien ra
tai ca nh/trc ban th than, theo mot le loi, niem
luat chat che. Thi iem dien ra cuoc hat th co the
bat au vao buoi sang hoac chap toi. Trong nh lang,
ngoai cac hang quan vien, bo lao ngoi theo vai ve
luat lang qui nh, con co dan lang ngoi xem. Phng
Xoan dien xng khoang gia cua nh, goi la nh
trung. Cuoc hat th theo le loi dien ra theo trnh t 4
chang, nh sau:
Chang 1: M au cho cuoc hat, ong trum phng
Xoan cung ong chu te cua nh lang chap tay ng
trc hng an e hat chuc. ay la mot bai van van
co noi dung chuc tung c xng len theo kieu hat
noi. Sau khi hat chuc xong, chu kep tre nhat phng
Xoan co eo chiec trong con ngang bung, ng ra
gia khoang nh trc hng an va hat va nhay
mua. Kep tre nay la ngi hat dan chnh cac tiet muc
Giao trong va Giao phao, Th nhang, ong am. Cac
co ao ng pha ben la nhng ngi hat phu hoa.
Chang 2: la phan trong tam cua cuoc hat, vi phan
trnh dien 14 qua cach. ay la phan hng thu va sinh
ong nhat trong cuoc hat th. Nghe thuat cua hat
Xoan phong phu, am net chnh la phan trnh dien
nay. Hat Xoan/ hat th co 14 qua cach. Qua la mot
bai ban dai, mot thien, mot ang van, mot dien ca; con
Cach la mot loi hat, mot bai ban cu the. Mot cuoc
hat Xoan / hat th c trnh dien 14 qua cach theo
th t sau: 1. Kieu giang cach; 2. Nhan ngam cach; 3.
Trang Mai cach; 4. Ng, tieu, canh, muc cach; 5. oi
day cach; 6. Hoi lien cach; 7. Xoan thi cach; 8. Ha
thi cach; 9. Thu thi cach; 10. ong thi cach; 11. T
mua cach; 12. Thuyen cheo cach; 13. T dan cach;
14. Chi Dau cach. Trong khi trnh bay, cuoi mot so
bai ban thng co li ket:
Cach ay a qua
Hi ban cheo ta
Gi ra cach khac
(trong Thuyen cheo cach)
Noi dung cac qua cach mieu ta sinh hoat cua cac
tang lp ngi ng thi nong thon vung trung du
Nghe thuat mua va hat luon i cung ket hp vi nhau, dung ieu mua minh hoa noi dung cho li ca.
6
CON NGI & S KIEN
Bac Bo, hoac ca ngi thien nhien, ke cac truyen tch
xa,Khi vao hat cach/hat th, ngi trum phng
(hoac mot kep) en ngoi gia khoang nh, trc
hng an, tay cam dui phach, trc mat la quyen
sach ch Nom chep 14 qua cach, lan lt hat cac qua
cach. Nhng co ao ng pha ben ong thanh hat
phu hoa vao nhng cau, oan a c qui nh. Mot
qua cach khi dien xng thng co bo cuc 3 phan:
Giao cach (hay goi la giang au, b au), do ngi dan
cach hat; a cach (la phan trung tam, cot loi cua mot
qua cach, do ngi kep dan cach hat co s phu hoa
cua cac co ao); Ket cach (la phan ket thuc mot qua
cach, do cac co ao dien xng).
Ngay xa, co nhng ca nh danh han mot em
e cac phng Xoan (trng hp mi nhieu phng)
thay nhau hat cach. Trng hp co to chc thi gia
cac phng Xoan th cung thi tren cac qua cach (xem
phng nao thuoc long va hat ung 14 qua cach th
c tang giai).
Chang 3: la dien xng cac giong vat gom hai
phan hat mua (mua thc ra la lam ong tac minh
hoa) cua cac co ao trong phng va dng cac tro
chi gan vi cac tiet muc hat mua gia cac co ao
va mot so trai lang s tai. Chang nay bao gom cac tiet
muc Bm gai, Bo bo, Xin hoa - o ch, Gai hoa.
Bm gai la ten goi cua mot loi hat, mot tiet muc
bao gom nhieu li da tren mot khuc ieu gan giong
nhau. Cac co ao phng Xoan tay cam quat ng
dan hang ngang gia khoang nh, va hat va
chuyen oi hnh, va lam ong tac minh hoa. Ben
canh noi dung khan nguyen Bm gai a co them noi
dung giao duyen.
Tiet muc Bo bo phan ln cung mang noi dung
giao duyen va cung do cac co ao trnh dien. Trong
tiet muc nay, nhng ong tac mua minh hoa co phan
phong phu hn (bo bo co ngha la lam ieu bo). Bo
bo la mot chuoi nhng bai hat c hat lien tiep, trong
khi moi oan (hoac bai) co tnh chat tng oi ve mat
cau truc th chung co chung mot so ng net giai
ieu, ac biet net nhac bac cau th c dung giong
nhau khi m au moi oan.
Xin hoa - o ch la mot canh hat oi ap gia trai
trang s tai va cac co ao cua phng Xoan. Canh
nay gom hai phan: Xin hoa (phan m au) va o hoa
(phan chnh). Phan nay la hat o giang gia hai ben
nam n. Sau bai o hoa la o ch. ay ch thay
oi li ca ma khong thay oi cach thc oi ap va c
cau am nhac.
Gai hoa /hue la mot tiet muc mua hat co ket hp
vi loi chi gom 12 ngi (8 co ao trong phng va 4
trai lang s tai) ket thanh bong hoa 4 canh, moi canh
hoa phai u 3 ngi, hai gai mot trai. Loi chi gom 8
co ao cua phng Xoan va 4 trai gai lang s tai. Khi
bat au tiet muc, ho cam tay nhau thanh vong tron,
roi an xen, ln vong e ket thanh hnh bong hoa
bon canh. Sau khi ket thanh hnh bong hoa, ho ngoi
yen tai cho, roi tng ngi trong bong hoa lan lt cat
tieng hat. Moi canh hoa phai hat u ba cau th mi
giai the loi chi. Noi dung cua tiet muc nay cung lay
e tai Hoa e noi len tnh yeu nam n hoac chuc tung
dan lang. Gai hoa la mot giai ieu ngam ngi pho th
6-8, cac cau hat eu da vao mot khuon lan ieu.
Sau khi moi canh hoa hat u ba cau th loi chi c
giai the.
Chang 4 (chang ket): Sau khi trnh dien xong tiet
muc Gai hoa, tuy tap tuc, thoi quen cua tng ca nh,
qua trnh dien xng cua hat Xoan co the chuyen qua
mot chang mi, hoac i vao phan ket bang tro vui
mua hat goi la anh ca hoac Gia ca, hoac xen vao
Hat Xoan luon gan bo vi hnh anh cay a, mai nh. (Anh:
Tien Dung/TTXVN)
Nghe nhan Nguyen Th Quy, a 105 tuoi nhng van say
sa hat Xoan. (Anh: Nhat Anh/TTXVN)
7
CON NGI & S KIEN
tro chi giao duyen goi la hat um.
Gia ca la tiet muc hat phoi hp gia cac co ao
cua phng Xoan va cac trai lang s tai. S d goi la
Gia ca v ay la tiet muc co lien quan en cong viec
anh bat ca cua nghe nong, tiet muc lai c coi nh
mot nghi thc dung e ket thuc, gia t hoi am. Trai
lang va cac co ao cam tay nhau thanh vong tron, va
hat va chuyen ong oi hnh theo ng tron, co luc
dng lai a nhng canh tay len xuong dap denh ta
nh song nc.
Thoat au ngi trum phng hoac mot ngi
kep nao o ng ben hat cau giao au: Chieng lang
chieng cha / Thng ha hai lang / Dep trong vao tang
/ e toi giao ca. Mot hoi trong vang len ron ra, sau o
lang dan, oi dui go vao tang lach tachNgi kep lai
hat tiep: Minh nien xuan tiet va sang / Chuc cac cu
lang thng ha chu chi / Bay gi trai gai gap th / Dan
ta m tiec t th phong ang.
anh ca la mot khuc ieu mang phong cach cua
mot bai ca lao ong, co xng co xo, ong tac nhp
nhang, khoe manh nh mot ieu ho. Bai hat c trnh
dien theo kieu nam xng, n xo. Trong man dien c
dt mot tro, ngi lam ca (tc trai lang) lai vung vay
nh muon thoat ra khoi li, nhng lai b vay bat tr
lai.Cuoc hat va tro chi co the keo dai.cho en khi
mot con ca (mot chang trai) a mac phai li va cac
a li (cac co ao) a tum c con ca xau so, lat
nga no len va khieng at len ban th, ni hng an
e tien vua. Ngi chu te cua lang en thap hng,
cau khan trc hng an. Luc o, chang trai ca vat
th mi c giai phong tr lai lam ngi. anh ca
hay Mo ca la tro mua hat vui nhon, ac sac nhat
trong cac le hoi co hat Xoan vung at To.
Ngoai cach trnh dien theo le loi vao nhng ngay
hoi am, te than trong nh, hat Xoan cung co nhng
ngoai le, co the c to chc tai cac gia nh co ieu
kien mi phng Xoan en hat e thng ngoan
nghe thuat, van chng vi mot so bai ban th Han
Nom (cac qua cach) hoac ngam phu, ca ly do cac co
ao hat cung nh hat oi ap giao duyen vi trai lang
trc khi vao le hoi hoac ngoai le hoi eu la nhng
cuoc hat ngoai le loi. Sinh hoat hat Xoan ngoai le loi
co hat Trong quan (v nh c Bac), hat thi 14 qua
cach mot so ca nh, hat thng ngoan tai cac t
gia, ac biet la hat um.
Hat um c tach ra thanh mot loi chi rieng,
hau nh khong gan g vi le thc tn ngng cua ca
nh/hat th. No la mot tro chi giao duyen trong le hoi
lang xa. Hat um (hay Chi um) khong phai la mot
tiet muc bat buoc trong le loi cua hat th, khong phai
ca nh nao khi on phng Xoan en hat cung co
tro chi hat um. Hat um Chi um la mot tro chi
giao duyen c cay them vao dan ca nghi le phong
tuc hat th hat ca nh la hat Xoan.
Hat Xoan la san pham van hoa dan gian ac sac
va vo cung qu gia cua Phu Tho noi rieng, dan toc ta
noi chung. Trai qua bao bien thien cua lch s va dau
be cuoc i t khi ra i (t thi Hung Vng) en
nay, hat Xoan van hien dien trong i song ngi dan
at To. e bao ton va phat huy gia tr di san hat Xoan
trc nguy c mai mot, thang 11 va qua, UNESCO
a quyet nh cong nhan Hat Xoan la Di san van hoa
phi vat the can bao ve khan cap cua nhan loai. ay la
niem t hao, song cung la trach nhiem cua Viet Nam,
cu the la cua nhan dan Phu Tho./. n
em ra mat hat Xoan a e lai an tng manh, yeu thch cua ban
be quoc te vi nghe thuat at Vua Hung
Hat tieu ng canh muc - Con goi la mo ca, ieu mua hat cua c
vong sinh soi.
8
CON NGI & S KIEN
K NIM 65 NM NGY TON QUC KHNG CHIN
(19/12/1946 19/12/2011)
l TRUONC NCUYEN
TRN CHIN BO V
KHO SCH QU GIA LNG H NI
N
gay 19/12/1946, tieng sung Phao
ai Lang Ha Noi chnh thc phat
hoa, la hieu lenh ca nc ng len
khang chien chong cuoc chien tranh xam lc
nc ta lan th hai cua thc dan Phap. Trong
cuoc chien au khong can sc chong lai oi
quan vien chinh Phap co xe tang, may bay,
phao binh yem tr, co mot tran chien au cua
lc lng t ve mot benh vien Ha Noi e
bao ve mot kho sach qu ve y hoc trc khi b
mat chuyen khoi tai san vo cung qu bau nay
ve can c an toan.
Tran chien au o dien ra tai Benh vien
Phu Doan (nay la Benh vien Hu ngh Viet
- c Ha Noi) va ngoi nha cua Bac s Ton
That Tung so nha 75B, pho Hang Bong, lien
ke pha sau benh vien.
Sau khi nc Viet Nam Dan chu Cong hoa
ra i, mot trong nhng cong viec c Chu
tch Ho Ch Minh ac biet quan tam trong cong
cuoc kien quoc la xay dng nen giao duc va
ao tao mi, phat hien, boi dng va trong
dung oi ngu tr thc yeu nc. Trong chuyen
tham chnh thc vi t cach Thng khach
ti Cong hoa Phap, Bac a cam hoa va ong
vien c nhieu tr thc Viet Nam ben Phap ve
phuc vu To quoc, tieu bieu nh Giao s, Bac
s Tran Hu Tc, Ky s Tran ai Ngha,oi
9
vi cac tr thc trong nc, Bac s Ton That Tung
la mot trong nhng ngi c Bac quy men.
Bac s Ton That Tung la giang vien Trng ai
hoc Y khoa Ha Noi, luc o ang c phan cong
tham gia cham soc sc khoe cua Ngi.
Nam 1946, mot lan en tham gia nh Bac s
Ton That Tung, Bac khen nha co nhieu sach quy
hiem va can dan can bao quan gn gi cho tot, v
no la tai san qu bau se gop phan ao tao nhan tai
giup dan, giup nc sau nay.
Do nam chac thc dan Phap se xam lc nc
ta lan na, nen ngay t gia nam 1946, ang, Nha
nc ta a ch ao cac c quan au nao cua ang
va Nha nc, cac nha may, cong xng, trng
hoc b mat s tan can bo, nhan vien va di chuyen
tai lieu, may moc,khoi Ha Noi ti nhng vung
can c a. Ngay t au thang 12 nam 1946, Bac
Ho a yeu cau to chc phaI bang moi cach a
gia nh Giao s, Bac s Ho ac Di Hieu trng
Trng ai hoc Y khoa Ha Noi va gia nh Bac s
Ton That Tung cung kho sach qu cua Bac s Ton
That Tung ra khoi Ha Noi e a ve khu can c.
Mot buoi chieu trc ngay toan quoc khang chien
no ra, ong ch Hoang Hu Nam Th trng
Bo Noi vu a to chc mot bo phan ac biet a
gia nh Giao s, Bac s Ho ac Di Hieu trng
Trng ai hoc Y khoa Ha Noi va gia nh Bac s
Ton That Tung s tan ve Van nh va oc Tn,
Ha ong, cach Ha Noi hn 10 cay so an toan, e
t o theo ng day a len chien khu Viet Bac.
Song, do thi gian nay, giac Phap lien tuc cho xe
boc thep, em quan i gay han, khung bo khap
cac khu pho Ha Noi, nen cac ong ch mi em
theo mot so o dung gon nhe can thiet cua gia
nh bac s Ton That Tung, con kho sach, tai lieu
qu gia cung mot so thiet b y te khac, phai e lai,
cha the mang i c. ang tm cach a kho
sach o I th em 19/12/1946, tieng sung toan
quoc khang chien a no ra. Giac Phap huy ong
hang nghn quan thuoc Trung oan bo binh thuoc
a so 6 co thiet giap, phao binh va may bay yem
tr a phan kch quan ta khap Ha Noi. Nhieu
tran chien au ac liet xay ra Bac Bo phu, tru s
Bo Quoc phong ( so nha 28, pho Hang Bai), s
ch huy t ve chien au Ha Noi (Cung Van hoa
hu ngh Viet Xo hien nay)Ch sau may ngay
chien au, so thng binh cua giac Phap a len
ti hang tram ten. e co ni cu cha so thng
binh nay, quan Phap a anh chiem mot so benh
vien, trong o co Benh vien Phu Doan, ong thi
dung moi thu oan loi keo, bao vay ngoi nha cua
Bac s Ton That Tung mot bac sy phau thuat
gioi cua Benh vien Phu Doan, e bat ong lam viec
cho Phap.
11 gi tra ngay 22 thang 12 nam 1946, quan
Phap dung chien xa dan au mot n v bo binh
Nha thng Phu Doan xa (nay la Benh vien Viet c, Ha Noi )
10
CON NGI & S KIEN
tien vao Benh vien Phu Doan. ong ch Hng,
trung oi trng Ve quoc quan thuoc Tieu oan
77 nhan ch th: Trung oi bo sung mot oi cam
t quan va mot so t ve chien au, bo tr oi hnh
chien au ngan khong cho ch t benh vien vao
nha bac s Ton That Tung sang ti Hang Bong.
e bao toan tnh mang cho nhan vien y te va benh
nhan ang ieu tr trong benh vien, cac ong ch
a thong nhat khong a lc lng vao chien au
trong benh vien, ma to chc anh chan ch t xa.
Giac Phap t cong chnh tran vao lung suc khap
cac buong benh roi tien ve pha sau benh vien.
Chung dung xe huc o bc tng gia benh vien
va nha bac s Ton That Tung. Lnh Phap theo sau
xe, ban tieu lien, sung coi vao nha bac s Tung,
ot chay tang di nha Sinh Li gan o. Ta c
lenh no sung chan ch. T tren san thng nha
bac s Tung, oi vien cam t Sinh ban chet 1 ten
lnh Phap. ong ch Phuc, oi vien cam t nem
tiep 2 qua lu an vao toan lnh Phap nup pha sau
xe c gii, diet 4 ten. ien cuong trc sc anh
tra anh dung cua quan ta, giac Phap a bat 7 phu
n va tre em roi ban chet tat ca rat da man tai san
benh vien.
Cuoc chien au keo dai hn mot tieng ong
ho, ta diet tai cho 11 lnh Phap, ngan khong cho
ch lot vao nha bac s Tung. Pha ta, 1 chien s hy
sinh. Nhng ngay tiep theo, giac Phap nhieu lan
tiep tuc tan cong vao nha bac s Ton That Tung,
nhng chung khong the nao lot c vao ngoi
nha. Quan ta nhieu lan tm cach b mat a kho
sach i, nhng khap ni trong thanh pho, t khu
Ca Nam, en Kham Thien, Hang Bot,quan giac
eu chiem ong, kiem soat gat gao, nen en cuoi
thang 12/1946 ta van cha thc hien c ch th
chuyen so tai lieu sach v nha bac s Ton That
Tung ra ngoai.
Viec nay khien cac ong ch lanh ao Bo Noi
vu het sc lo lang. au thang 1/1947, trc khi
i d hoi ngh quan s toan quoc Truc Sn
(Chng My, Ha ong), ong ch Tran Quoc Hoan
a ien cho ong ch Le Trung Toan mot trong
nhng can bo ch huy T ve thanh Han Noi gap
rut to chc a cac tai lieu sach v can thiet con
trong Ha Noi ra ngoai can c a khang chien.
Bc ien viet: Bds 5-7-1-1947. Toan. en 75B
pho Hang Bong t that Bac s Ton That Tung lay
sach Y Dc chuyen ra ngay. Ky ten Hoan. Cuoi
cung, bang nhieu bien phap, cac chien s t ve
Thanh Ha Noi a a c so tai san qu gia o
ve ni no can ve. Thang 1 nam 1947, tai Van nh,
ni Trng ai hoc Y khoa Ha Noi tan c en,
Bac s Hieu trng Ho ac Di va bac s Ton That
Tung a nhan c sach v, tai lieu, dung cu y te
cua Trng va sach y dc nha bac s Ton That
Tung do Uy ban khang chien Ha Noi chuyen ra.
Cung trong au nam 1947, trong buoi lam viec vi
Ho Chu tch ve viec to chc hoat ong cua Trng
ai hoc Y khoa trong khang chien, bac s Ho ac
Di va bac s Ton That Tung a cam n va ke lai
vi Bac cau chuyen cam ong hom nhan c tai
lieu, dung cu y te vo cung qu gia t noi thanh
chuyen ra va trnh bay vi Bac ke hoach ao tao,
s dung bac s, nhan vien y te cua Trng phuc vu
cong cuoc khang chien. Bac rat vui long.
Trong cuoc khang chien chong Phap, gia
rng sau Viet Bac, nh nhng pho sach qu gia
chuyen ra t nha bac s Ton That Tung va nhng
tai lieu y hoc khac, Trng ai hoc Y Ha Noi a
tiep tuc chng trnh ao tao ra nhng the he bac
s, can bo y te cung cap kp thi cho cac mat tran
e cu cha thng binh va cham soc sc khoe
nhan dan, gop phan to ln vao thang li cua cuoc
khang chien. n
(Bai viet s dung t lieu trong sach 100 nam ai
hoc Y Ha Noi Nhng ky niem, Ha Noi, 2002).
GS Ton That Tung (trai) va GS Ho ac Di, Hieu trng
Trng ai hoc Y (phai) Chiem Hoa nam 1948.
11
CON NGI & S KIEN
K
hi anh To Hu ngh cong tac quan ly, anh
Che Lan Vien dan do chu bao ve anh To
Hu (chu Ngo Ngoc Chau): - Chu can than
bao ve anh To Hu. Hang tram nam na co the
khong co mot To Hu th hai au.
Khi anh Che Lan Vien b ung th phoi sang giai
oan cuoi, hoan toan suy kiet, nam liet ging,
nhan dp chuyen vao Nam cong tac, toi en tham
anh. Anh mng r, nam tay toi rat lau; roi anh nh
ch Thng v anh, lay cho anh giay but nam viet
may ch a cho toi: Toi yeu anh To Hu. Roi c
the anh nam khoc, nc mat gian giua. Toi cam
ong, nam tay anh, mong anh cam nhan c tam
long cua chung toi oi vi anh. Khi toi ra Ha Noi,
ke lai chuyen nay vi anh To Hu, anh im lang,
rm rm nc mat
Anh ghi vao nhat ky cau cua La Bruyere: Tat
ca nhng g lien quan en con ngi khong he xa
la oi vi toi. Va ngay ca nhng li cuoi cung anh
e lai cho i cung khong ngoai tam niem Song
la cho ay. Ngoai y ngha ln cua t cho la hy
sinh ca cuoc song am no yen on thng tnh, hy
sinh tnh yeu, tham ch ca tnh mang khi can, e
dan than vao con ng cach mang, em lai hanh
phuc cho nhan dan, th co mot ngha en ma anh
lam that s. Trc kia, khi at nc con ngheo,
anh san sang nhng quan ao tot cua mnh cho
nhng ngi ban can hn. Ban be om au, anh
nhac toi giup tien, tm thuoc men ti bieu. Tien
nhuan but cua anh tuy khong nhieu, nhng chung
toi gang gop cho mot so a phng (lang Hanh
Cu que me Tm va huyen Hoang Hoa e xay tram
xa, gop cho xa Khanh C tnh Ninh Bnh xay dng
mot trng tieu hoc)
Nhng Tnh Cm
l \U THI THANH
(Ba qua phu cua nha tho To Huu)
THING LING
12
CON NGI & S KIEN
Gan lien vi van menh cua at nc la nhng
chien sy cach mang, nhng nhan cach ln ma anh
knh ne. i vao th anh trc het la hnh tng Bac
Ho. Anh a rat that khi viet:
Yeu Bac long ta trong sang hn
Hay:
Ta ben Ngi, Ngi toa sang trong ta
Ta bong ln ben Ngi mot chut
Ngoai nhng bai th hoan chnh ve Bac, nh bai
Ho Ch Minh, Sang thang nam, Bac i, Theo
chan Bac, v.v trong rat nhieu bai th khac, hnh
anh Bac Ho luon c anh lien tng ti.
Toi con nh bai Bac i, anh lam ch trong mot
buoi chieu va em mung 2 thang 9 nam 1969. Luc
Bac mat, v biet anh To Hu ang met nang nen
Trung ng khong bao sm cho anh tin buon. Mai
gan tra anh Xuan Thuy mi en bao tin Bac a ra
i. Thang 9-1969 anh To Hu om nang phai nam
Benh vien Viet Xo ca thang. en gan tra hom
2-9 co lenh a xe vao benh vien on anh. Toi
ngac nhien v biet anh van con sot cao. Toi cho
chau Hoa i theo xe vao on ba. Mot luc th xe ve.
Nhng anh lai i ngay vao Phu Chu tch bat chap
sc con yeu. Tr ve nha tra hom o, nc mat
lng trong, anh khong noi g, i thang vao phong
mnh, khoa trai ca lai. Toi rat lo cho tim va huyet
ap cua anh. Mot luc khong cam long c, toi khe
goi ca xin vao em khan mat va nc uong cho
anh. Thay toi, anh nghen ngao:
- Em i, Bac i roi!
Toi lang im ben canh anh, vo khan mat vao
chau nc am, va rot nc a cho anh. c mot
luc lau, anh hi bnh tam lai, bao toi:
- Em ra lo cm nc cho ca nha i.
Toi hieu la anh muon ngoi mot mnh e viet,
nen anh lui ra. Tra en, anh khong an uong g,
hoi ha viet bai Bac i, va viet va lau nc mat:
Suot may em ray au tien a:
i tuon nc mat, tri tuon ma
Chieu nay con chay ve tham Bac
t lanh vn rau, may goc da.
Bai Bac i anh trc tiep oc va c truyen i
tren ai phat thanh ung hom ca nc khoc tien
a Bac. Nhng ngay thang 9 nam ay la nhng
ngay nang ne oi vi anh va ca gia nh toi.
en bai Theo chan Bac anh cung sang tac
trong mot hoan canh eo le. Cuoi nam 1969 anh lai
b om nang, hang thang phai chu mot cn sot cao,
thng keo dai ca 10 ngay, khong thuoc g chan
c. Hoi ong bao ve sc khoe Trung ng nghi
anh b ung th mau va quyet nh gi anh sang
cha benh Lien Xo. Sau mot thi gian kiem tra,
ban khong tm ra nguyen nhan. Mot giao s chuyen
khoa ve ung th th cho anh dung mot loai thuoc
(co ten la Lekeran) va tuyen bo mot cach khong
tin tng rang: anh phai chung song lau dai vi
loai thuoc nay. Khi o, anh ban vi toi:
- Thuoc nay khong chac a trung, quy thi gian
con lai cua anh co le khong co nhieu. Anh phai lam
mot cai g co ch.
The la chung toi len don dep mot phong xep
nho o 3m2, cho cha dung cu y te phuc vu rieng
cho phong cach ly cua anh, e lam ni anh viet.
S d phai len v cac bac sy cam anh lam viec.
Phong cach ly ni anh va toi la mot can nha
nho nam cach biet gia rng thong. V la gia
mua ong nen xung quanh va mai nha phu mot
lp tuyet day trang xoa. o ac trong nha ch co
mot chiec vo tuyen en trang. Ca ngay anh va toi
ch xem c mot chut a bong va thnh thoang
mot vai chng trnh ca mua nhac. Tin tc khong
xem c v khong biet tieng Nga. Anh hoi ha viet
Mot trang trong tap ban thao viet tay tap th Ra tran - nam
1963 cua Nha th To Hu
13
CON NGI & S KIEN
trong khoang thi gian gia hai cn sot. Moi lan
anh viet xong mot oan lai gan nh kiet sc, phai
nh toi chep sach lai cho anh. Tuy anh khong noi
ra, nhng toi co cam tng, anh viet bai th nay
voi va nh bai th cuoi cua anh. Sau nay anh thu
nhan: trong y ngha cua au e bai th Theo chan
Bac, con co mot ngha ngam la co le anh cung co
the sap ra i. May sao, mot thang sau cn sot
nh ky khong tai phat. Coi nh anh khoi benh.
That la mot ieu ky dieu. Ky la ngay ca oi vi
cac bac sy cua ban. Nghe tin anh khoe lai, ong
ch Brejnev Tong b th ang Cong san Lien Xo
khi o nh ong ch Voronin can bo Ban oi ngoai
em tang anh mot thung ru vang trang va trng
ca en e an mng va tang toi mot mieng lua hoa
mau tm
Viet xong bai Theo chan Bac, anh tam s vi
toi:
- Anh co hai niem vui, mot la khoi benh, hai la
viet c mot trng ca ve Bac. Nhng tng lan
nay ra i theo Bac, the ma lai lam c mot viec
co ch
Trong nha toi, nhng cho trang trong nhat, anh
eu treo anh Bac: tren tng phong khach, phong
lam viec, ca di mat knh ban giay cua anh. Hnh
anh Bac ngoi oc bao ngoai vn, Bac hut thuoc
la, Bac ra mat tran, Bac tiep van nghe sy va anh
hung chien sy, v.vau au anh cung nh thay
c ben Bac.
Di anh Bac la ong ch Le Duan cung c
trang trong treo trong phong lam viec cua anh.
Anh To Hu thng noi vi toi:
- ong ch Le Duan la ngi au tien a anh
vao con ng cach mang. Anh la mot can bo lao
thanh tng trai t luc mi thanh lap ang. Anh am
hieu phong trao va can bo cua ca ba mien at
nc. Khong nhng the, anh la mot nha chien lc
thong tue va tai nang cua ang. Nhan cach cao
ep cua ngi cong san kien trung nh Anh ang
cho ta hoc tap noi theo.
Nh en anh Le Duan, anh To Hu thng goi
cau tam huyet giao duc ao c can bo ang vien:
Moi ngay ta nen vao ang mot lan.
Khi anh Le Duan mat, anh a viet tang mot bai
th dai Nh ve Anh. Nhng khong hieu sao bai th
a in Ha Noi rat kho khan, anh phai em in
nha xuat ban a Nang hang van ban va gi tang
nhieu ni. Trong bai th Mi tam thon Vn Trau,
anh viet sau khi i tham huyen Hoc Mon, ni ch
a giet nam ong ch Trung ng uy vien lanh ao
cuoc khi ngha Nam Ky nam 1940, anh nhac en
anh Le Duan, ngi a en Hoc Mon luc o e
hop: Le Duan an thien tai.
Nhieu lan c nghe noi chuyen, oi lan c
tiep xuc vi anh Le Duan, toi nhan ra gia anh Le
Duan va anh To Hu that s co mot s ong ieu
ve loi suy ngh linh hoat, kha nang nhay ben khi
anh gia tnh hnh, tnh quyet oan trong cong viec,
va ca tnh tnh nhan hau cua ngi cong san.
Mot ngi na ma anh To Hu thng yeu,
tran trong la anh Nguyen Ch Thanh. Hai anh cung
chung mot que la xa Quang Tho, huyen Quang
ien, tnh Tha Thien Hue. Nha hai anh hai lang
sat gan nhau, anh Thanh Niem Pho, anh To Hu
Phu Lai, cach nhau mot cai cau a nho vat qua
mot nhanh hep cua con song Bo. Mot thi gian
sau giai phong, dan xa a xay dng lai cay cau a
thanh cau xi mang va at ten la cau Thanh Hu.
Tnh ban cua hai anh bat au cung that ngo
nghnh. Khi mi c giac ngo, co lan ve lang,
nghe on co anh nong dan ten Vnh kh khai, dam
au tranh vi cng hao, anh To Hu nay ra y
nh sang tuyen truyen cach mang. Thay anh To
Hu la mot thanh nien hoc sinh thanh pho con tre
mang, anh Thanh cha tin, lien tra li bang qu:
Mnh co lam chi mo. Ch thay ngi lang ta than
Nha th To Hu (trai) va TBT Le Duan (phai)
14
CON NGI & S KIEN
su cao thue nang th mnh cung i theo oi giam
su thue thoi.
Anh To Hu buon that vong ra ve. en nam
1939, khi anh To Hu b bat vao lao Tha Phu,
gap lai anh Thanh va c to chc ben ngoai gii
thieu anh Thanh la B th Tnh uy, mi v le ra anh
Thanh trc kia a la can bo cot can cua ang bo
Tha Thien roi. T trong lao Tha Phu, hai anh
gan bo vi nhau, anh Thanh lam B th, anh To
Hu lam Pho b th Chi bo nha tu.
Trong tu, moi lan au tranh chong khung bo, tu
nhan (nh vu chong giet hai cu Tiet, vu hanh ha
anh Le Chng), ch em dui cui en anh ap,
va xt voi rong xoi nc d doi vao ngi tu, th
anh Thanh lai ng ra va ong vien nhng ong
ch to ln khoe manh ng hang au che ch cho
nhng ong ch yeu t nh anh To Hu. Trong
kham Tha Phu, nh ong que, nh que hng
anh a viet tang anh Thanh (ten that la Vnh) bai:
Nh ong.
Sau moi lan tranh au, ch chia re, phan tan tu
nhan i cac nha tu khac, khong hieu sao hai anh
van c i vi nhau. en khi Cach mang thang
li, anh Thanh ra tu, hai anh tr ve Tha Thien,
lai cung trong X uy Trung ky, anh Thanh la B
th X uy, anh To Hu la Pho. Roi cac anh cung
hoat ong vi nhau Khu Bon, Trung ng tai
Viet Bac, tai Ha Noi, mot quan vo, mot quan
van nhng thc s la mot oi ban tam giao than
thiet. Nhng dp gap nhau, hai anh trao oi khong
ch chuyen cong tac ma con chuyen que hng,
chuyen nhan tnh the thai. Anh Thanh cung la
ngi rat yeu th To Hu va la mot trong nhng
nha phe bnh th chan thanh cua anh.
Nam 1963 khi anh Nguyen Ch Thanh c
Trung ng c vao Nam phu trach Trung ng
Cuc, anh To Hu lam bai th Tien a tang anh
Thanh:
a hay au cung say tien tuyen
Ma van bang khuang, mong chien trng
Dau mot cay chong tr giac My
Hn ngan trang giay luan van chng
Nhng cau th o cung chnh la nguyen vong
cua anh muon trc tiep c vao Nam cong tac.
Nam 1967, khi mien Nam ra bao cao vi Bo
Chnh tr, e chuan b cho chien dch 1968, anh
Thanh en tham chung toi. Anh vo vai anh To
Hu:
- Mi lam nhieu th hay vao, rng chien khu,
nam vong nghe Chau Loan ngam th To Hu, tau
mat ruot lam.
Trc hom tr ve Nam, anh Thanh en tham
anh To Hu va tam s rat lau. Ai ng ba gi sang
hom sau, ien thoai reo, bao tin anh Nguyen Ch
Thanh b nhoi mau c tim kho cu cha. Anh To
Hu tc toc chay vao benh vien th anh Thanh a
c a vao phong mo tim va khong biet g na.
Anh Thanh ra i, vi anh To Hu co le au n nh
mat mot ngi anh ruot. Anh viet bai th vieng:
MOT CON NGI
C ngh nh anh van song hoai
Mat hien nh ruong lua, nng khoai
Hai con mat o bng nh la
Cai mieng ci ti sang dam dai
au ngheo oi goi xung phong
Lon nc mo cm loi khap ong
au tien tuyen keu anh en
Vt nui bang rng, lai tien cong!
Oi! Song nh Anh, song tron i
Sang trong nh ngoc, mot Con Ngi!
Thanh i! Anh mat roi chang ay?
C thay nh Anh n mieng ci! n
Nha th To Hu (ngoai cung ben trai) va cac ong ch Le Van Lng,
Le Thanh Ngh, Vo Nguyen Giap
15
CON NGI & S KIEN
N
h lai mua ong nam
1991, trong mot ngay
tiet tri Ha Noi se lanh
nhng sinh vien Viet Nam a hoc
tap Rumani a tap hp ve hoi
trng cua Lien hiep cac To chc
Hu ngh Viet Nam (105A Quan
Thanh) lam le ra mat Hoi hu
ngh Viet Nam Rumani. Tham
d va chng kien co Chu tch Lien
hiep cac Hoi Hu ngh Viet Nam
Nguyen Th Bnh (sau o la Pho
Chu tch nc) va nhng v ai
dien cua Ban oi ngoai T, Bo
Ngoai giao va ai s quan Rumani
tai Viet Nam. ay la mot s kien
ang ghi nh oi vi nhng ngi
a tng song, hoc tap va cong
tac tai nc Rumani. Tien s Tran
Van Huynh, Th trng Bo Xay
dng, Giao s Hoang Chng -
Vien trng Vien San khau Viet
Nam, Tien s Tang Mi Vien
trng Vien a chat Viet Nam
c bau lam Chu tch va Pho
Chu tch Hoi. Buoi hop mat au
tien cua cac cu sinh vien a
tng song tren at nc th mong
vi nui Ban cang, vi song a
nuyp, dai bien en noi tieng that
la am am va vui ve en ky la.
Tieng Viet xen lan tieng Ru chao
hoi, noi ci, nang coc chuc tung
keo dai nh bat tan
T o en nay tron 20 nam,
tuy con nhieu kho khan, nhng
vi co gang cua hai ben nen
chiec cau Hu ngh Viet Nam
Rumani ngay mot noi dai va rut
ngan khoang cach gia ong
Nam A va ong Nam Chau Au.
Hoat ong cua Hoi Hu ngh Viet
Nam Rumani phat trien khong
ngng, hoi vien ngay cang ong,
cong viec ngay cang nhieu va
co hieu qua c Lien hiep cac
to chc Hu ngh Viet Nam anh
gia Hoi Viet Ru la mot trong
nhng hoi manh va a tang c thi
ua cho Hoi, tang nhieu ky niem
chng cho Ban lanh ao Hoi va
mot so uy vien chap hanh Hoi.
ac biet, Thu tng Chnh phu a
tang bang khen cho Hoi Hu ngh
Viet Nam Rumani nam 2005.
Nhieu hoi vien cung a nhan
bang khen va ky niem chng
cua oan chu tch Lien hiep cac
to chc Hu ngh Viet Nam.
Ngay t nhng ngay au mi
thanh lap, Hoi hu ngh Viet Nam
Rumani a co mot he thong
to chc kha hoan chnh. Ngoai
thng trc Hoi gom Chu tch,
cac Pho Chu tch va Tong th ky,
Hoi con co mot Ban chap hanh
35 ngi va gan ay a tang len
ti 55 ngi, gom u cac nganh
nghe trong ca nc, ong thi lap
ra cac tieu ban nh: kinh te, van
hoa tuyen truyen oi ngoai
va cau lac bo giao lu van hoa
va KHKT Viet Ru (Le ra mat
cau lac bo thang 9/1996 co nha
th To Hu, nha th Huy Can,
cac ong Nguyen Ch Vu, Nguyen
Nam Khanh, Hoang Bch Sn,
NguyenVan Son, TranVan Huynh
va nhieu quan chc khac ti d).
Hoi cung tch cc van ong thanh
lap cac chi hoi a phng nh chi
hoi Bai Bang Phu Tho, chi hoi
Thai Nguyen, chi hoi Nghe An,
Thanh Hoa, Khanh Hoa, Tp Ho
HI HU NGH VIT NAM RUMANI
l CS HOANC CHUONC
Uy vion Doan Chu tich Lion hiop CTCHN \iot Nam
Jho Chu tich Hoi Huu nghi \iot Nam Rumani
20 NM
TUOI 20 LA CAI TUOI EP NHAT CUA I NGI VA CUNG LA CAI MOC LCH S CUA
MOT TO CHC. HOI HU NGH VIET NAM RUMANI CUA CHUNG TA A TRON 20 TUOI.
TUY KHONG BANG TUOI CUA CAC HOI AN ANH NH XO - VIET (NAY LA NGA - VIET),
TRUNG - VIET, LAO - VIET NHNG CUNG THAT T HAO RANG, HOI LA MOT THANH
VIEN LC LNG TRONG NGOI NHA CHUNG CUA LIEN HIEP CAC TO CHC HU NGH
VIET NAM ANG NOI TIEP CHIEC CAU HU NGH DO CHU TCH HO CH MINH AT NEN
MONG T NHNG NAM 50 CUA TK 20.
16
Ch Minh, Ba Ra Vung Tau
Cac c s ket ngha Viet Ru
t xa xa nh trng pho thong
La Hien (Thai Nguyen), trng
Hung Vng Phu Tho. Hp tac
xa Moc Bac Nam nh, xa Bac
Ninh (ni ai s Rumani Valeriu
Arteni a tng song va hoc tap
trong chien tranh chong my) va
mot so c s khac cung c
phuc hoi lai, ong thi Hoi cung
a to chc cho cac ai s, tham
tan, tuy vien i tham cac c s
ket ngha o e noi lai quan he
hu ngh truyen thong trong na
the ky qua.
Hang nam c vao dp Quoc
khanh Rumani (1/12), Hoi hu
ngh Viet Nam Rumani eu co
nhng hoat ong soi noi, nh to
chc nhng cuoc i tham, gap
g gia ai s Rumani vi cac
c s hu ngh, nhng n v ket
ngha Viet Ru, to chc sinh hoat
cau lac bo giao lu nghe thuat va
chieu phim ve at nc, con ngi
Rumani tren vo tuyen truyen hnh,
hoac cac rap chieu phim. ac
biet la to chc mt tinh ky niem
Quoc khanh nc ban vao ngay
1/12 hang nam a tr thanh ngay
hoi truyen thong cua cong ong
nhng ngi a hoc tap va cong
tac Rumani. Hoi hu ngh Viet
Nam Rumani cung a nhieu lan
phoi hp vi ai s quan Rumani
tai Ha Noi to chc nhng hoat
ong nh ky niem, toa am, hoi
thao, trien lam tranh anh, gii
thieu cac danh nhan van hoa the
gii nh Caragiale, Eminesu
Ngoai ra, hang nam Hoi a chu
ong phoi hp vi mot so c
quan, to chc nhng cuoc tiep
xuc vi cac oan ai bieu cao cap
cua Rumani sang tham Viet Nam
nh oan cua Thu tng Roman
(1995), oan cua Pho Thu tng
kiem Bo trng Bo Ngoai giao
va on tong thong Emil Constan
tinescu. Tong thong Inon Iliescu
(nam 1997), oan cua cac Bo
trng, Quoc vu khanh ngoai
giao, oan vo tuyen truyen hnh
sang quay phim Viet Nam au
nam 1995. ac biet Hoi a on
tiep rat chu ao oan Hoi hu ngh
Ru - Viet au tien sang tham Viet
Nam cuoi nam 1998 do ong Dic
Boboian lam trng oan va a
ky vi ban chng trnh phoi hp
hanh ong gia hai Hoi Hu ngh
Viet Ru va Ru - Viet. Hoi cung
a on oan Hoi nha van Rumani
lan au tien sang tham Viet Nam
thang (12/2000) va tiep theo c
hai nam mot lan Hoi Hu ngh Viet
Nam Rumani phoi hp vi hoi
nha van Viet Nam on cac oan
Hoi nha van Rumani. Hoi cung a
on oan Bo Y te Rumani sang
au nam 2001, cha ke nhng
oan doanh nghiep sang lam an
theo hp tac song phng cua cac
c s ma Hoi a moc noi, ho tr
va khuyen khch. Mot hoat ong
noi bat la oan 12 ngi cua Hoi
Hu ngh Viet Nam Rumani do
Chu tch Hoi Tran Van Huynh dan
au sang tham Rumani (thang
9/2000). ay la mot oan ln, co
ca Th trng va cac nha doanh
nghiep en vi Rumani. Ngoai
viec tm hieu tnh hnh, tm hieu
cac oi tac lam an kinh te, oan
con lam ca viec tham hoi thay
xa, ban cu bang tat ca tam long
en n ap ngha. Vi y ngha
cao ca ay ma nc ban t Chu
tch Hoi Rumani - Viet Nam en
cac Bo trng, Th trng va nha
doanh nghiep a on tiep oan
mot cach rat trong th, than hu
va cam ong. oan cua Bo Xay
dng cung do Chu tch Tran Van
Huynh va Pho Chu tch Tong Van
Nga dan au sang tham va trao
oi vi at nc ban ve hp tac
kinh te. Tiep theo, oan cac danh
nhan do Chu tch Hoi Tong Van
Nga dan au sang tham Rumani
mua he nam 2008. Va thang 8
nam 2010, oan 12 ngi do Pho
Chu tch Nguyen Van Thu dan
au lai sang Rumani tham thay
xa trng cu va trao oi viec hp
Ngai Dumitru Olaru - ai s ac menh Toan quyen Rumani tai Viet Nam, trao
oi vi GS. Hoang Chng va cac ai s tai chieu ai Quoc khanh nc Rumani
lan th 92
17
CON NGI & S KIEN
tac kinh te.
Ve giao lu van hoa gia hai
nc Viet Ru sau mot thi gian b
chng lai trong quan he hai nc
do tan ra khoi XHCN Chau Au.
Hoi hu ngh Viet Nam Rumani
a noi lai nhp cau hu ngh ngay
mot ben vng hn. Hang nam Hoi
eu to chc cho nhng ca nhan va
tap the sang tham Rumani nhng
noi bat nhat la oan nghe thuat
dan toc Viet Nam do Pho chu tch
Hoi Hoang Chng dan au sang
tham va bieu dien Rumani vao
cuoi thang 8 va au thang 9 nam
1994, c s giup tan tnh
cua ai s Nguyen Ngoc Sinh,
Tham tan Tran Xuan am, b th
Pham Minh Chnh, a tham gia
bieu dien rat thanh cong hai
Festival quoc te nghe thuat dan
gian tai thanh pho Tulcia va thanh
pho Piastranem oan con bieu
dien thu o Bucarest va thanh
pho bien Congstamxa. Nh vay
la a nhieu nam vang bong tieng
an, giong hat Viet Nam tren at
Rumani, tham ch ca mot the he
tuoi hai mi cha co khai niem
ve van hoa Viet Nam, the ma s
on tiep va chao mng cua nhan
dan Rumani that nong nhiet oi
vi cac nghe sy Viet Nam. Cung
chuyen i nay, Hoi ngi Viet tai
thu o Bucarest do TS Hoang
Trung Du phu trach a to chc
cho cac nghe sy Viet Nam bieu
dien phuc vu ba con Viet kieu va
nhieu ban Rumani tai ai s quan
Viet Nam. Qua chuyen bieu dien
nay cang thay ro tnh hu ngh
truyen thong gia hai dan toc Viet
Nam va Rumani van khong he
suy giam, nhan dan Rumani to ra
rat yeu thch nghe thuat dan toc
Viet Nam, ngha la ho van yeu
nhan dan Viet Nam nh ngay nao
ho con trong phe XHCN. The hien
trong cac cuoc lien hoan quoc te,
oan Viet Nam luon luon c
mi i au trong oan dieu hanh
va c m au cac chng trnh
bieu dien Festival.
Sau oan nghe thuat dan toc
Viet Nam sang bieu dien thanh
cong Rumani. Mua thu nam
1994 ban tiep tuc on hai oan
ca nhac cua Viet Nam cung sang
bieu dien, du ngan ngay nhng
cung gay c an tng tot ep
trong nhan dan Rumani. Tnh yeu
Viet Nam con c the hien van
nghe sy tr thc Rumani, Nha van
Potungga (nguyen ai s Rumani
tai Viet Nam) a to chc phong
tranh Viet Nam tai gia nh va
viet nhieu quyen sach ca ngi at
nc, con ngi Viet Nam. Nha
th, nha bao Dona Tudor trong
tap th Condamata La Fericire a
tng co nhieu bai viet ve Viet Nam
rat tot ep va nhieu bai viet gan
ay cua oan nha van Rumani
sang tham Viet Nam cung het li
ca ngi at nc, con ngi Viet
Nam va tnh hu ngh truyen thong
Viet Nam Rumani. Viet Nam,
Hoi cung a to chc viet rat nhieu
bai bao ve hoat ong cua Hoi a
ang tren cac bao Viet Nam va
bao Rumani. Nhieu chng trnh
oan ng Transfagarasan, chay qua phan cao nhat cua day nui Carpathian, at nc Rumani
18
CON NGI & S KIEN
lch s va van hoa Rumani a
phat tren truyen hnh Viet Nam
ong thi cung co mot so chng
trnh ve Viet Nam a phat tren
truyen hnh Rumani. Mua he nam
1998, Hoi a phoi hp vi ai s
quan Rumani tai Ha Noi c hai
can bo cua Hoi la ang Xuan Vui
va Pham Viet ao sang Rumani
tap huan ve bao ch.
en gia nam 2000, Hoi nha
van Rumani lai mi dch gia
Pham Viet ao, thanh vien cua
Hoi Viet Ru sang d Hoi thao
quoc te ve Eminescu tai Botosan
que hng cua thi nhan
Eminescu. Tai ay dch gia Pham
Viet ao oc th Viet va th
Ru va c tong thong Rumani
Emil Constantinescu tang huan
chng Eminescu, phan thng
xng ang oi vi mot dch gia
a dch va xuat ban 7 tac pham
van hoc Rumani sang tieng Viet
va dch nhat ky ang Thuy Tram
sang tieng Rumani.
Cuoi thang 12/2000. Hoi hu
ngh Viet Ru a phoi hp vi
Hoi Nha van Viet Nam on oan
3 nha van Rumani va Hoi a phoi
hp vi ai truyen hnh Viet Nam
va Chi hoi Viet Nam Rumani
Bai Bang Phu Tho to chc
em th hu ngh, vi s tham
d cua lanh ao Hoi, cua ai s
quan Rumani va oan nha van
Rumani. em th dien ra trong
bau khong kh ay tnh hu ngh.
Chu tch Hoi nha van Rumani phat
bieu: Chung toi rat xuc ong khi
thay c Viet Nam va c Rumani
phap phi bay tren at to Hung
Vng. Va chung toi cung bat
ng khi thay cong nhan Viet Nam
khong ch can banh m ma can ca
th ca. Th tnh cua Eminescu a
c in t giay cua Bai Bang va
cong nhan Bai Bang a oc th
cua Eminescu la ieu ky dieu.
Trong nhieu nam lien a co nhieu
nha van Rumani sang tham Viet
Nam va nhieu oan nha van Viet
Nam sang tham Rumani. Sau
nhng chuyen tham, cac nha van
a gop phan lam cho nhan dan
hai nc hieu nhau hn.
Hoi cung luon quan tam c
cac oan sang tham Rumani nh
cuoi thang 4/2001, PGS Le Van
Truyen, Th trng Bo Y te, Pho
chu tch Hoi a dan au oan
can bo y te sang tham Rumani,
tm hieu kha nang hp tac y dc
vi Rumani, ong thi tm cach
noi lai viec hp tac ve giao duc,
nham khoi phuc va phat huy
truyen thong cu, giao lu chuyen
gia va hoc sinh. Hoi hu ngh Viet
Ru cung a van ong pha ban
xin hoc bong cho con em cac hoi
vien tiep tuc sang hoc Rumani.
Ngoai ra, Tong cong ty dau kh
Viet Nam cung thng xuyen c
thc tap sinh sang Rumani hoc
tap.
Nh s hng ng va ong
gop nhiet tnh cua cac ch hoi,
trong o co ch hoi ngi Viet
Nam Rumani, ma T Hoi a to
chc c nhieu hoat ong, nh
tiep on cac oan cap cao, cac
nha doanh nghiep, cac oan nha
van, hoac to chc nhng cuoc hoi
thao, nhng cuoc giao lu va bieu
dien nghe thuat. ac biet la s
kien Nhng ngay van hoa Viet
Nam tai Rumani trong o co Hoi
thao khoa hoc Th Nhat ky trong
tu cua Ho Ch Minh c to chc
rat thanh cong vao trung tuan
thang 8/2005 tai thu o Bucaest
ma am vang cua no rat ln. Nhieu
nha van Rumani a ngi ca Ho
Chu Tch, ngi ca Viet Nam. Tai
Cung van hoa sinh vien hang
tram ngi Rumani a en xem
bieu dien nghe thuat Viet Nam,
thng thc am thc Viet Nam, va
mua hang my nghe Viet Nam. Co
the noi nhng ngay van hoa Viet
Nam tai Rumani thang 8/2005 la
dau an van hoa Viet Nam am
nhat va co y ngha nhat Rumani
trong 20 nam qua.
Ngay t ngay mi thanh lap
Hoi, chung ta a tranh thu s lien
ket ung ho cua cac ai s, ac biet
la ai s Veleriu Arteni, ngi a
song, hoc tap va cong tac Viet
Nam ngot 17 nam rat gioi tieng
Viet va thong thao ca phong tuc
tap quan Viet Nam, nen ong a
co nhng ong gop tch cc cho
hoat ong cua Hoi hu ngh Viet
Nam - Rumani trong nhng nam
1994 1999. Chnh v the ma Hoi
a e ngh Bo trng Bo van hoa
thong tin Viet Nam tang thng
huy chng v s nghiep van hoa
cho ong va gan ay Lien hiep cac
to chc hu ngh Viet Nam cung
a tang ky niem chng cho ai
s Veleriu Arteni nhan cong tac
tr lai tham Viet Nam cung oan
ngoai giao Rumani. Hoi cung lien
ket, ho tr ai s C.Lupeanu, mot
nha ngoai giao chuyen nghiep,
ong thi la nha van ten tuoi a
gianh tat ca tam long nhiet tnh
cho Viet Nam. Ong a dch Nhat
ky trong tu cua Ho Chu Tch
va th Ho Xuan Hng ra tieng
Rumani. Ca nhiem ky 4 nam,
ai s C.Lupeanu a quan he
rat chat che vi Hoi Viet - Ru va
a phoi hp vi Hoi lam c rat
nhieu viec cho quan he hu ngh
hai nc t kinh te en van hoa.
V vay ma Ho cung a e ngh Bo
VHTT thng huy chng van hoa
cho ong va Lien hiep cac to chc
hu ngh a tang Huy chng hu
ngh cho ong. Hoi cung a e
ngh nha nc cung nh cac Bo,
19
CON NGI & S KIEN
nganh va Lien hiep Cac to chc
hu ngh Viet Nam tang thng
huy chng hu ngh cho mot so
nha khoa hoc, GS, van nghe s la
thay giao Rumani co cong giup
Viet Nam ao tao can bo cho
Viet Nam va tuyen truyen cho
Viet Nam. Hoi cung a tac ong
manh me vi Bo Van hoa The
Thao Du lch Viet Nam e dan
en ket qua ky ket hiep nh, van
hoa va khoa hoc gia Viet Nam
va Rumani (nam 2009)
Net noi bat cua Hoi Hu ngh
Viet Nam - Rumani trong Lien hiep
cac to chc Hu ngh la co cau lac
bo giao lu van hoa va khoa hoc
Viet Nam - Rumani. Cau lac bo
nay a tap hp c nhieu nghe
s tai nang va nhiet tnh. Chnh ho
a lam nen s kien ot phat khau
hai cuoc lien hoan nghe thuat
Goklo Quoc te tai Rumani nam
1994, a gay c anh hng ln
ve giao lu van hoa gia hai nc
ma co hn 10 t bao Viet Nam -
Rumani a phan anh s kien nay.
Trong nhieu nam, CLB giao lu
van hoa va khoa hoc Viet Nam -
Rumani con co nhng hoat ong
rat tot khong nhng Ha Noi ma
con co nhieu a phng khac
nh Thai Nguyen, Viet Tr, Bai
Bang, Hoa Bnh noi bat nhat la
cuoc on tiep va bieu dien phuc
vu cac oan cap cao Rumani do
Tong thong Emil Cosntatinescu
dan au vao cuoi nam 1997 va
on Tong thong Ion Ilescu au
nam 2002. Cuoc giao lu vi mot
ngan can bo va hoc sinh tai trng
chuyen Hung Vng trng ket
ngha vi Rumani, co ai s va
can bo ai s quan Rumani tham
d Rumaniat soi noi va nhiet tnh.
Tnh hu ngh Viet - Ru lan toa
manh trong the he hoc sinh Phu
Tho.
Mot s kien quan trong anh
dau s phat trien quan he hu
ngh Viet Nam - Rumani, la cuoc
hoi thao khoa hoc ve Lch s va
van hoa Rumani c Hoi hu
ngh Viet Ru phoi hp vi Trung
tam van hoa quoc te va ai s
quan Rumani c to chc vao
27 thang 11 nam 2003, nhan
Quoc khanh Rumani lan th 85,
vi s tham gia ong ao nha
nghien cu Viet Nam, oan Hoi
nha van Rumani va oan kinh te
vung Hunedoara (Rumani) cung
nhieu cu ai s Viet Nam tai
Rumani, tai Nga, tai Phap. Cung
nhan quoc khanh lan th 85 nc
Rumani, Hoi hu ngh Viet Ru
phoi hp vi ai s quan Rumani
tai Viet Nam va nha hat kch Viet
Nam a phuc hoi va bieu dien
thanh cong v kch Mot em
giong to (Noapte Furtunoasa)
cua Caragiale. Sau o lai to chc
hoi thao ve kch cua Caragiale tai
ai s quan Rumani Ha Noi.
Hoat ong noi tiep hoat ong,
au nam 2010, Hoi a phoi hp
vi Phong thng mai va cong
nghiep Viet Nam on oan doanh
nghiep Rumani va to chc thanh
cong hoi thao ve kinh te Viet - Ru
tai tru s Lien hiep Hoi 105 A
Quan Thanh Ha Noi.
La to chc phi chnh phu, hoat
ong oi ngoai nhan dan nen Hoi
khong co bien che, khong co kinh
ph. o la kho khan ln, nhng
bu lai. Hoi Hu ngh Viet Nam -
Rumani co kha nhieu con ngi
co tam, co lc, co long nhiet tnh
vi Hoi, tieu bieu la cac chc sac
Bo Xay dng, cac Tong cong ty
dau kh, Xi mang, Cong ty Giay
bai bang, cac cong ty Hoa chat
Lam thao, Viglacela va mot so
n v kinh te khac Bo Cong
nghiep, Bo Van hoa Thong tin,
Ban oi ngoai Trung ng, ai
Truyen hnh Viet Nam va Hoi
nhng ngi Viet Rumani
T nhng can bo chu chot, en
cac tong giam oc va mot so ca
nhan, nhng ngi a hoc tap tai
Rumani luon luon em het nhiet
tnh ra ong gop cho nhng hoat
ong lien tuc va soi noi cua Hoi
hu ngh Viet Nam Rumani, eu
co s ong gop tinh than va vat
chat ke t, ngi nhieu cua cac
can bo Hoi va hoi vien cua Hoi.
Cung nh co s ong gop nhiet
tnh ay ma mot so an pham van
hoa c xuat ban nh cac ac
san Viet Ru, cac tac pham th
Eminescu in song ng va tap tieu
thuyet Tnh yeu hoang da cua
Zaharia Stancu do Pham Viet ao
dch va xuat ban Viet Nam di
s on chao nong nhiet cua oc
gia. Tren c s o mot le ky niem
150 ngay sinh Eminescu vao cuoi
nam 2000 c thc hien va c
d luan cho la tot. Cuoc toa am
ve tieu thuyet Tnh yeu hoang da
dien ra rat tot vao ngay 14/4/2001
tai ai s quan Rumani Ha Noi,
cung nh tap nhat ky ang Thuy
Tram c dch ra tieng Rumani
va in trang trong khong nhng
cong bo trong nhan dan Rumani
ma con c Pho Chu tch nc
Trng My Hoa mang theo tang
cho Hoi ngh quoc te cac nc noi
tieng Phap tai Rumani. ac san
Viet Ru kha ep cung ra i kp
phuc vu cho le ky niem 15 nam
thanh lap Hoi.
S phat trien cua Hoi hu ngh
Viet Ru c anh dau qua cac
thi ky ai Hoi. ac biet nhiem
ky IV (2008 2012) so lng uy
vien chap hanh tang len con so
55 va so lng Pho chu tch Hoi
cung tang len ti 5 ngi, chng
to ay la mot hoi manh. Trong
20
CON NGI & S KIEN
nhiem ky qua, Hoi hu ngh Viet
Ru van gi c truyen thong
oan ket va tch cc trong hoat
ong ngoai giao nhan dan. Di
s lanh ao cua Lien hiep cac to
chc Hu ngh Viet Nam, Hoi luon
lien ket vi ai s quan Rumani
tai Viet Nam e to chc nhng
hoat ong hu ngh ve kinh te,
van hoa. Nhng toa am hoi thao
ve van hoa nghe thuat Viet Nam
Rumani dien ra soi noi, ac
biet cuoc trien lam anh cua ai
s quan Rumani to chc tai Ha
Noi cuoi nam 2010 va tai TP Ho
Ch Minh gia nam 2011 a gay
anh hng rat tot. ai s Dumitru
Olaru rat hai long ve nhng hoat
ong van hoa hu ngh Viet - Ru.
Hoi cung a tao ieu kien cho ai
s Dumitru Olaru tham gia cac
hoat ong van hoa xa hoi Viet
Nam, tren c s o to chc giai
thng doanh nhan a trao cup
vang v s phat trien cong ong
cho ong.
Tuy Hoi hoat ong manh, co
nhieu thanh tch, nhng van con
boc lo mot so nhc iem nh
cha ong bo va thieu chu ong
trong cong viec cua mot so t
thanh vien trong Ban chap hanh
Hoi. Mat khac, lanh ao Hoi cung
cha khai thac het tiem nang cac
uy vien chap hanh, cha phan
cong cu the va thieu on oc
kiem tra. Th ky thng trc Hoi
th luon luon thay oi, moi cong
viec khong nam vng nen thng
xay ra khiem khuyet, lung cung.
Mot so uy vien BCH con ngai i
hop.
Viec thanh lap cac chi hoi a
phng trong nhng nam gan ay
con dam chan tai cho, mot phan
do c che to chc khong thong
nhat t chnh phu en tnh va
thanh pho, mot phan do thng
trc van phong Hoi khong thng
xuyen on oc, khong tm cach
thao g nhng vng mac hien
co. V the en nay Hoi a co 20
nam ra i ma con nhieu cu sinh
vien Viet Nam Rumani cha
biet ti Hoi hoac, muon tham gia
Hoi cung khong biet tm au.
ay cang lo ro iem yeu ve cong
tac to chc hoi vien, cung nh
cong tac tuyen truyen, van ong
cua Hoi. V vay sap ti Hoi can
phai m rong chan ret, phai phat
trien Hoi a phng, phat trien
hoi vien mi va phai phat the Hoi
vien. ay la van e then chot co
tnh quyet nh s ton tai va phat
trien cua Hoi. Bi le, the he hoi
vien hom nay hau het la the he
cao nien, nhng ngi a hoc
tap Rumani trong nhng nam
50,60,70 va 80 cua the ky 20.
Trong thi gian ti, Hoi hu
ngh Viet Nam Rumani cung
can tang cng mi cac chuyen
gia nganh quan trong cua Rumani
sang Viet Nam trao oi kinh
nghiem ong thi, tang cng can
bo khoa hoc va van nghe s cua
ta sang tham Rumani e trao oi
kinh nghiem hoac m cac cuoc
toa am, hoi thao ve khoa hoc ky
thuat, ve van hoc nghe thuat (v
du cuoc toa am vi Hoi nha van
Rumani tai Ha Noi, chung ta cung
tiep nhan c nhieu y kien hay
cua ban).
Hoi can tch cc van ong xin
hoc bong cho sinh vien Viet Nam
sang hoc Rumani ngay cang
nhieu hn. ay se la nhng hat
nhan, la lc lng noi tiep truyen
thong hu ngh Viet Ru. Noi lai
moi quan he gia cac cu sinh
vien Viet Nam vi cac giao s,
ban be Rumani, qua o e xay
dng s hp tac, trao oi thong
tin, tai lieu khoa hoc ky thuat vi
cac trng ai hoc, Vien nghien
cu Rumani.
Hoi cung phan au ra eu
ac san Hu ngh Viet Nam -
Rumani 3 thang hoac 6 thang 1
ky, nh mot so Hoi ban ang lam
e khong nhng Hoi co tieng noi,
co thong tin cho nhau ma con co
the giai quyet mot phan kinh ph
qua cac quang cao tren t bao
nay. Trong nhng nam ti, Hoi
can phoi hp SQ Rumani to
chc nhng cuoc toa am, giao
lu ve kinh te, van hoa tai Ha Noi
va a phng co chi hoi, co cong
ong ngi Viet hoc tap va cong
tac Rumani. Khi ong lai hoat
ong cua Cau lac bo van hoa va
khoa hoc Viet Ru.
Qua cac chng trnh bieu
dien cua cau lac bo nay, cac
hoi vien cua hoi, cac nha doanh
nghiep co c s e ong gop
cho quy Hoi mot phan vi long
hao tam cua mnh e phuc vu
cho viec in bao, xuat ban cac tac
pham van hoc nghe thuat cua
Rumani va Viet Nam e pho bien
hai nc nham tang cng hieu
biet gia hai dan toc la can thiet.
Vi nhiet tnh cua Hoi vien vi s
ho tr tch cc cua Lien hiep cac
to chc hu ngh Viet Nam, cua
cac bo, cac nganh, cac c quan
va ai s quan Rumani tai Ha
Noi chac chan Hoi hu ngh Viet
Nam Rumani se co nhng bc
tien ang ke, gop phan cung co
va phat trien tinh than oan ket
hu ngh truyen thong, s hp tac
toan dien gia hai dan toc Viet
Nam va Rumani.
Chiec cau hu ngh Viet Nam
Rumani 20 nam qua van ben
vng, nhng hoi vien chung ta
can tiep tuc cung co cho ben
vng hn. n
21
CON NGI & S KIEN
T
rung tuan thang 11 tai Thai Nguyen a dien
ra Lien hoan tra quoc te lan th nhat Thai
Nguyen - Viet Nam 2011. ay la s kien e
ton vinh, gii thieu, quang ba cac san pham Tra
Viet Nam noi chung va Tra Thai Nguyen noi rieng
vi ban hang, du khach trong nc va quoc te. Co
khoang 10 quoc gia va vung lanh tho, 30 tnh, thanh
pho trong ca nc, 50 lang nghe truyen thong va 25
doanh nghiep kinh doanh che tham gia Lien hoan.
Lien hoan tra Quoc te lan th nhat co cac hoat
ong chnh nh Le khai mac, Hoi thao quoc te ve
cay che, Trien lam gii thieu ve at nc va con
ngi Viet Nam, Le hoi van hoa tra, Cuoc thi ngi
ep x tra, Hoi ch thng mai va du lch quoc te,
gii thieu am thc tra Trong o, viec khanh thanh
Bo am tra gan gom ln nhat Viet Nam, tr thanh
iem nhan nghe thuat thu hut s chu y cua ong
ao du khach d Lien hoan.
Tai khong gian van hoa tra Tan Cng, S Van
hoa The thao va Du lch Thai Nguyen phoi hp vi
Bao tang Thai Nguyen va Cong ty Nghe thuat Tan
Ha Noi a to chc le khanh thanh va on nhan
Bang ky luc Bo am tra gan gom ln nhat Viet Nam.
en d le va cat bang khanh thanh co ong ch
Nguyen c Kien, Nguyen Uy vien T ang, Pho
chu tch Quoc hoi; ong ch Nguyen Bac Son - Uy
vien T ang, Bo trng Bo Thong tin va Truyen
thong; ong ch Dng Ngoc Long - Pho B th
Tnh uy, Chu tch UBND tnh Thai Nguyen; ong ch
Huynh Vnh Ai, Th trng Bo Van hoa The thao va
Du lch; Ngai El Houcine Fardani, ai s Marroco,
trng oan Ngoai giao ai dien cho 35 ai s va
cac tham tan van hoa t 35 ai s quan en Thai
Nguyen d Lien hoan. Trc s chng kien cua
ong ao quan khach va cac v ai s, Hoi ong
xac lap ky luc Viet Nam a trao bang chng nhan
l DAC JHONC
B M TR GN GM
LN NHT VIT NAM
Bo am tra gan gom ln nhat Viet Nam do Cong ty Nghe thuat Tan Ha Noi thc hien
22
CON NGI & S KIEN
xac lap ky luc Bo am tra gan gom ln nhat Viet
Nam cho Thanh pho Thai Nguyen va Cong ty Nghe
thuat Tan Ha Noi.
Tac gia y tng cua Bo am tra gan gom ln nhat
Viet Nam la Hoa sy, nha bao Nguyen Thu Thuy,
ngi a c vinh danh Ky luc The gii Guines
ve cong trnh Con ng gom s ven song Hong
Cong trnh ky niem 1000 nam Thang Long Ha
Noi. Giam oc S Van hoa The thao va Du lch Thai
Nguyen Nguyen Th Le Thu la ngi au tien ung
ho y tng nay va tao ieu kien e cac nghe sy a
y tng tr thanh hien thc. Cac thanh vien cua
Cong ty Nghe thuat Tan Ha Noi a tao hnh va thi
cong bo am tra gan gom nay trong ba thang. Bo am
tra c tao hnh bang cot be tong va c trang tr
bang nghe thuat gan gom Mosaic. Am co chieu cao
3 met, ng knh 4,3 met; 3 chen moi chen cao 1
met, ng knh 80 cm. Chiec am khong lo va ba
chen c at tren tam be tong hnh la che gan
gom co kch thc 8 m x 5,6 m .
Xuat phat t suy ngh tra khong ch em en sc
khoe cho con ngi lam cho tinh than sang khoai,
minh man ma tra con an cha rat nhieu yeu to van
hoa; Uong tra a tr thanh nghe thuat; tra a i vao
thi ca , Hoa s Nguyen Thu Thuy muon a nghe
thuat vao bo am chen tra. Vi nhng hoa tiet tren
am chen, tren la che hoa s a the hien huyen thoai
ve cay che, con ngi va cay che cua Thai Nguyen,
thu o khang chien, thu o gio ngan xa. Ba chiec
chen cung the hien thu chi tao nha cua cac cu ta
che tam, tu t. Bo am tra noi bat gia khong gian
xanh mt nhng oi che cua vung che Tan Cng
Thai Nguyen noi tieng t rat lau i cang them co
y ngha, nh mot tng ai, nh mot bieu tng ve
mot vung at c thien nhien ban tang cho cay
che. n
Cat bang khanh thanh Bo am tra gan gom
Toan canh Bo am tra gan gom ln nhat Viet Nam
Ong Nguyen Hu Oanh, Pho Chu tch Thng trc Hoi ong
Xac lap Ky luc Viet Nam trao Bang ky luc cho tac gia Nguyen
Thu Thuy
23
N
am nay, 2011, la nam anh dau hai thap
ky ke t ngay thanh lap Hoi Hu ngh Viet
Nam Rumani. Tai thi khac ky niem
nay, vi t cach la ai s Rumani tai Viet Nam, toi
rat vinh d va han hanh gi ti Lanh ao cua Hoi
va cac Hoi vien li chuc mng chan thanh nhat
va chuc Hoi vi tinh than va nhiet tnh san co luon
tiep tuc phat trien tnh cam hu ngh gia nhan
dan Rumani va Viet Nam.
Hoi c thanh lap cach ay 20 nam theo sang
kien cua mot nhom cac cu sinh vien Viet Nam
a tng hoc tap tai Rumani, hieu biet lch s, van
hoa, van minh Rumani, gan bo va tam huyet vi
tinh than hu ngh. Nhom khi xng viec thanh
lap Hoi vi y tng e tinh than Rumani c biet
en tai Viet Nam hn, tuyen truyen tinh than Viet
tai Rumani va e a nhan dan hai nc xch lai
gan nhau hn.
Thi gian troi qua, y tng a c nhieu ban
be yeu men Rumani hng ng tham gia va nay
Hoi a co hn 3.000 hoi vien hoat ong trong
cac Chi hoi tai cac tnh thanh ln cua Viet Nam.
Ho eu la cac cu sinh vien a c ao tao tai
Rumani e tr thanh chuyen gia trong nhieu lnh
vc khac nhau.
Trong hai thap ky qua ke t ngay thanh lap,
VAI TR C BIT
CA HI HU NGH VIT NAM RUMANI
TRONG VIC PHT TRIN
MI QUAN H HU NGH GIA VIT NAM V RUMANI
l DUMITRU OLARU
Dai su Dac monh Toan quyon Rumani
tai \iot Nam
Ngai Dumitru Olaru - ai s ac menh Toan quyen Rumani tai Viet Nam
Lanh ao Lien Hiep Cac to chc Hu ngh Viet Nam va Hoi
Hu ngh Viet Nam - Rumani chao on Tong thong Ion Iliescu
sang tham hu ngh Viet Nam thang 02 nam 2002
24
Hoi a co nhng ong gop het sc ac biet cho
viec phat trien moi quan he gia Rumani va Viet
Nam va la mot cau noi hu ngh gia hai quoc gia
va nhan dan hai nc. Hoi ong gop hieu qua cho
viec hieu ro hn ve van hoa, Van minh Rumani va
ngc lai. Hoi cung tham gia to chc nhieu s kien
van hoa va ung ho viec thc hien cac d an trong
lnh vc kinh te.
Thong qua viec tao ieu kien gap g gia cac
nha hoat ong van hoa, cac nha van, nghe s,
nhac s, dch gia van hoc va cac doanh nhan, Hoi
a gieo mam va vun trong tnh cam, tnh hu ngh
gia nhan dan hai nc. Hoi a va se ong vai tro
het sc tch cc trong viec phat trien quan he gia
hai nc trong lnh vc van hoa, giao duc, kinh te
va nhieu lnh vc co chung li ch khac.
Thong qua cac hoat ong thng xuyen, Hoi
ong gop hieu qua vao viec tiep tuc a nhan dan
hai nc gan nhau hn na, hieu nhau sau sac
hn va gn gi moi quan he o. Mot trong cac hoat
ong c anh gia cao o la viec hai nam mot
lan Hoi to chc oan cho cac hoi vien tham lai que
hng th hai cua mnh, tham lai trng xa, gap
lai thay co, ban be nam thang thi sinh vien.
Mot s kien quan trong trong moi quan he
Rumani Viet Nam, o la vao thang 10 nam nay,
ai s quan Rumani to chc tai Bao tang Chng
tch Chien tranh tai Thanh pho Ho Ch Minh mot
trien lam anh t lieu mang ten Quan he Hu ngh
Viet Nam Rumani, phan anh tien trnh hn sau
mi nam cua moi quan he gia hai nc ke t
ngay thiet lap quan he ngoai giao.
Nhan ay toi cung muon ke en chuyen tham
Viet Nam trong thang 11 nam nay cua oan Ha
vien Rumani trong o co Nhom Ngh s Hu ngh
vi Viet Nam. Va mi ay mot s kien co y ngha
khac na o la Quoc Hoi Viet Nam quyet nh
thanh lap Nhom Ngh s Hu ngh vi Rumani.
o la nhng dau hieu tch cc va ac biet giup
toi tin tng rang ngon la hu ngh gia nhan
dan hai nc Rumani va Viet Nam luon c thap
sang va Hoi gop phan giup cho ngon la o tiep
tuc toa sang.
Nhan ky niem 20 nam ngay thanh lap Hoi, toi
xin bay to s hai long va biet n chan thanh oi
vi viec Hoi a va ang rat gan bo vi nhan dan
Rumani va ong vai tro ac biet tch cc trong viec
phat trien moi quan he hu ngh Rumani Viet
Nam.
Nhan ky niem Quoc khanh Rumani, toi xin chuc
nhan dan hai nc hanh phuc va thnh vng, xin
gi ti cac ban Viet Nam li chuc sc khoe va
thanh at. n
ai hoi ai bieu toan quoc Hoi hu ngh Viet Nam-Rumani lan th 5 nhiem ky 2011- 2016
25
CON NGI & S KIEN
H
ng ng cuoc van ong sang tac Hoc
tap va lam theo tam gng ao c Ho
Ch Minh, Hoi Nghe s Mua Viet Nam, Nha
hat ca mua nhac Quan oi cho ra mat To khuc
th mua Con ng t trai tim cua Tac gia kch
ban NSND ng Duy Thnh, Tong ao dien NSND
Pham Anh Phng, Pho Tong ao dien: NST
Tran Xuan Thanh. Chu e tac pham neu bat y
ngha ln lao cua con ng i theo chan Bac, con
ng tham nhuan t tng ngi va mot trong
nhng t tng v ai o la chien au cho ly tng
oc lap t do. Tac pham c the hien vi hnh
thc the loai la to khuc th mua gom co 5 chng:
Chng I: Bat khuat. Trong nguc tu da man cua
ke thu, cac chien s cong san a vt qua gong
cum, xieng xch, tra tan khong he nao nung. Tnh
ong ch, ong oi ep hn bao gi het tao nen
sc manh cua s oan ket, sc manh cua niem tin
vao ly tng vao con ng a la chon. Ket thuc
Chng I, gia em en trong tieng xch sat, tieng
keo ghe rn, bat ng mot giai ieu am nhac tuyet
ep vut len vi mot giong ca trong sang:
T trong em en nguc tu tam toi
Ta bong nghe thay tieng noi Bac Ho
Gat n au ta nhn len pha trc
Trong tim ta rc sang mot mat tri
Phu hoa theo, Dan hp xng nam vang len
tram am, manh me va sau tham.
Chng II: Chia tay Ha Noi. Khung canh Ha
Noi c gi len trong khung canh huyen ao vi
T KHC TH MA
l NCUYEN THU
Con ng tTri tim
NSND ng Duy Thnh phat bieu tai buoi gii thieu to khuc
th mua Con ng t trai tim. (Anh:CPV)
26
CON NGI & S KIEN
nhng giai ieu tnh yeu vang len cung vi mua
oi tnh yeu. Bong co li keu goi Toan quoc khang
chien cua Bac Ho, moi ngi t khap cac neo
ng o ve va lang nghe li Bac. Am nhac don
dap thoi thuc, ca am ong chuyen ong. Mot vu
ieu tap the manh me to ro tinh than kh the cua
nhng ngi dan quyet tam khang chien en thang
li cuoi cung. Cac chang trai vay chao thanh pho
than yeu ra mat tran, cac co gai trong ta ao dai lu
luyen vay tay chao the hien niem tin gap lai, tnh
yeu chung thuy.
Chng III: Trng Sn nh bac. Trng
Sn anh lnh tre say sa thoi sao am chm trong
giai ieu:
em Trng Sn, chung chau nhn trang nhn may
Canh ve khuya nh ve
Bang khuang chung chau thay
Bac nh ang ng ni nay
T tieng sao dan xuat hien nhng co gai thanh
nien xung phong ti tre roi nhng ngi lnh tre
quay quan trong khung canh nui rng th mong,
lang man nh ni ay cha bao gi co chien tranh.
The roi oan quan lai vt qua nui cao, suoi sau
ra tran. Nhng gng mat lac quan trong sang,
tran ay sc song. Ho lai i khong he tnh toan
dau biet rang con ng mnh la chon la hy sinh
mat mat.
Chng IV: Tieng goi. Trc mat nhan vat la
mot chiec an bau co gia ng, than an c
lam bang ong tre. Thiet ke chiec an bau mot
cach c le khien ngi xem co the lien tng en
hnh anh at nc, que hng, tieng cua to tien
ngan xa vong ve. Khi nhng chien s lao len pha
trc, nhng chiec an bau qua cac chuyen ong
cua ngon ng tao hnh mua tr thanh vu kh tien
cong, la chan trc quan thu, nhng bc tng
thanh vng chai, nh nhng luy tre lang bao boc
que hng chng nay a s dung ngon ng
mua hien ai nhng chieu canh khac nhau, mot
bien tau mua oc thoai ac sac an tng; Mang
mua tap the, khac hoa sc manh oan ket, sc
manh cua dan toc c ket dnh trong tinh than
ong oi. Tieng an bau lai vang len trong cac mo
tp chnh:
Am thang la tieng me, am tram la giong cha
Tieng an bau Viet NamViet Nam Ho Ch Minh
Chng V: The he Ho Ch Minh. Sau man hp
xng, am nhac chuyen oi tiet tau, kh the don
dap. Mot the he tre, the he con chau Bac Ho cua
thi ai mi. Toan bo oi hnh mua xuat hien trong
gng mat sinh vien, tr thc, bo oi, cac dan toc
thieu soMot ket thuc hoanh trang vi ngon ng
mua va am nhac hien ai.
Ca nam chng, moi chng co noi dung khac
nhau nhng eu tap trung vao chu e thong nhat
la con ng t trai tim, con ng i theo t tng
Chu tch Ho Ch Minh. Tac gia va ao dien cua tac
pham a khai thac triet e the loai th mua lam
cho to khuc hoanh trang tran ay kh the nhng
cung ay chat th, lang man. Cac dien vien chnh:
Ta Anh Thoa, ao Kim Chi, Nguyen Thanh Long,
Leo Van Thao cung tap the dien vien lao ong
nghe thuat het mnh vi tat ca tam long hng ve
Bac a the hien thanh cong cac vai dien, gay an
tng manh cho ngi xem. n
NSND Pham Anh Phng phat bieu ve v dien
Mot canh trong To khuc th mua Con ng t trai tim
27
CON NGI & S KIEN
28
O
ng Ta Quang Bu sinh ngay 23/7/1910, tai
lang Hoanh Sn (nay thuoc xa Khanh Sn),
huyen Nam an, tnh Nghe An. Dong ho Ta
Quang Nam an noi tieng co nhieu ngi hoc gioi,
o at cao, nhng khong co ai chu lam quan. Ong noi
la Ta Quang Oanh va Cha Ta Quang Bu la Ta Quang
Diem eu o C nhan. Song khong ai lam quan, ch
nha day hoc. Me ong la ba Nguyen Th ao, day n
cong, co viet bao ang tren cac bao Tieng Dan, Phu
n Thi am vi but danh Sam Pho.
Ngay t nho, Ta Quang Bu a noi tieng thong
minh, hoc gioi. Trong boi canh Nho hoc co lch s
hang nghn nam nc ta a vao luc chuan b cao
chung, Tan hoc vi chnh sach giao duc va ao tao
cua Phap cac nc thuoc a ang tng bc tr
thanh thi thng va thc dung, vi nhieu mon khoa
hoc t nhien va xa hoi lan au tien c giang day
Viet Nam, Ta Quang Bu von rat yeu van hoc, nhng
roi lai b cac mon khoa hoc t nhien vo cung mi me
ay hap dan, a chuyen sang hoc Toan, Vat ly va mot
so mon khoa hoc t nhien khac vi tam the to mo
kham pha va mot s say me thch thu en ky la. Nam
1926, sau khi o th nh bac Thanh chung (ngi o
au la Hoang Xuan Han, sau nay la mot giao s danh
iu ct yu khng phi : Sng l g?
iu ct yu nht l: Lm g trong lc sng
T Quang Bu
l NCUYEN THUY LINH
NG B TRNG QUC PHNG
GII 8 NGOI NG
MOT V GIAO S KHA KNH, MOT NHA NGON NG HOC HAY MOT NHA NGOAI GIAO
TAI BA GIOI 3 - 4 NGOAI NG, XA NAY A LA MOT CHUYEN HIEM. AY VAY MA, CO
MOT ONG BO TRNG BO QUOC PHONG LAI GIOI EN 8 NGOAI NG, KHONG NHNG
THE, NHNG NGOAI NG AY C ONG S DUNG THNG XUYEN E DCH TAI LIEU
QUAN TRONG, THUYET GIANG, VIET SACH KHOA HOC C BAN, TH THAT LA CHUYEN
QUA HIEM. NHNG, O LAI LA CHUYEN THAT 100%. VA, CHUYEN O CO VIET NAM.
ONG BO TRNG O LA NGI VIET NAM.
ONG LA TA QUANG BU - LE QUY ON THI NAY.
29
HIEN TAI AT VIET
tieng), Ta Quang Bu ra Ha Noi hoc Trng Trung
hoc bao ho (Trng Bi). Sau 3 nam, anh thi o au
bac Tu tai ban x. Sau o, anh ang ky thi Tu tai Tay
cung hoc sinh cac trng Tay. Va, anh a o au Tu
tai Tay ban Toan va o hang cao Tu tai Tay ban Triet,
mot ket qua cha tng co oi vi nhng hoc sinh hoc
trng Tay, ch cha noi la oi vi hoc sinh trng
ban x. Vi ket qua nay, Ta Quang Bu nhan c
hoc bong du hoc Phap.
Ngay khi at chan en Paris, Ta Quang Bu a tao
cho ngi Phap va ngi chau Au s sng sot, than
phuc. Anh a thi o vao Trng Sorbonne trng
ai hoc danh tieng nhat cua Phap va cua the gii,
mot ket qua ma khong phai ngi Phap hoac ngi
chau Au nao luc o cung at c. Tai ay, anh theo
hoc chng trnh C nhan khoa hoc va a at ket qua
rat cao, la mot trong bon ngi o trong ky thi lay van
bang C nhan Toan (ky thi co hn 100 ngi d thi)
cua Sorbonne. Sau khi co bang C nhan Toan, anh
ri Paris xuong Bordeaux e hoc them ve C hoc.
Cha dng lai o, e nang cao trnh o Anh ng va
theo hoc mot nganh khoa hoc mi la Vat ly, anh d
thi va c hoc bong cua Trng H tong hp Oxford
(Anh quoc) la mot trung tam ao tao va nghien cu
khoa hoc noi tieng the gii luc o.
Mac du a co bang cap ai hoc loai u ve Toan
va Vat ly, nhng Ta Quang Bu van cha thoa man.
Von a thch ngon ng, am nhac, hoi hoa, kien truc,
the thao, anh tranh thu moi khoang trong thi gian co
c e t hoc, t tm hieu cac loai hnh tren. Anh tap
chay nhanh (t 100m en 10.000m), tap nhay cao
theo phng phap lat ngi up bung qua xa, tap nhay
xa theo kieu a 2 chan tren khong nh cat keo, roi
tap bi trn. Ngi ta thay anh ngi chau A hiem
hoi trong cuoc thi bi vt song Seine (Paris) co ca
Jean Taris, vo ch nc Phap tham d. Nh luyen
tap bong ban theo cach anh cua Barna, nha vo ch
Hung ga ri, anh a lot vao chung ket cuoc thi bong
ban cua sinh vien Paris. Anh con tap am boc, a
bong. Thi gian nc Anh, Ta Quang Bu a tham
d Trai Trang s cua to chc Hng ao the gii, mot
phong trao rat pho bien trong hoc sinh, sinh vien the
gii luc o. Ket qua la, anh c cap bang bi loi
cua Vng quoc Anh, bang Trai trng huan luyen
Hng ao sinh.
Sau thi gian hoc tap nc ngoai, bang cap ay
mnh, lai toan bang xn, nganh hoc mi, nam 1934,
Ta Quang Bu tr ve nc. Khong nh nhieu ngi
Tay hoc khac, Ta Quang Bu khong ra lam quan,
ma ch nhan day Toan va Tieng Anh tai mot trng
t, ban au la Trng Phu Xuan, sau la Trng dong
Providence (Thien Hu) Hue. Ngoai Toan, tieng
Anh, Ly, Hoa, ong con day cac mon khoa hoc t
nhien khac theo yeu cau cua nha trng.
e co the hieu sau sac van hoa Viet Nam va
phng ong, Ta Quang Bu cho rang khong the
khong tiep can t ngon nguon van, s, triet Trung
Hoa co ai, trung ai. Va cha khoa e m ra kho
kien thc vo tan va co anh hng ln en van hoa
Viet Nam o, ch co the la von Han ng hoan hao. T
o, Ta Quang Bu a miet mai nghien ngam loai van
t kho bac nhat the gii nay. Ngoai ra, anh con en
thu giao Ong gia Ben Ng - cu Giai San Phan Boi
Chau. Thi gian khong lau sau, Ta Quang Bu a bat
au oc c Luan ng, ai hoc, Trung dung, Manh
t, ao c kinh, Nam Hoa kinh, S ky, Ly tao, S t,
ng thi, Tong thi, Tam quoc dien ngha,t nguyen
ban Han ng.
Nam 1937, Ta Quang Bu tham gia phong trao
Hng ao sinh va c bau lam Huynh trng
Hng ao sinh mien Trung, sau o, cung vi Hoang
ao Thuy, tr thanh Tong uy vien Hng ao sinh
Viet Nam. Ta Quang Bu cung vi Hoang ao Thuy
a dan dan a phong trao Hng ao thoat khoi anh
hng cua Phap, hng to chc nay vao thc hien
muc tieu ren cho thanh nien, nhat la lp tr thc tre
tnh thao vat, t lc, long ham thch lam viec tot. T
phong trao nay, nhieu hng ao sinh sau nay a
tham gia Viet Minh.
Do co sang tao trong thiet ke ng day ien cao
the cho nha may voi Long Tho, Ta Quang Bu c
Chnh phu Phap trao Huan chng Bac au boi tinh,
song ong a khc t. Thang 8/1945, ong tham gia
Tong khi ngha cp chnh quyen Ha Noi. T ay,
ong danh tat ca tr tue va tnh cam cho cong cuoc
xay dng va bao ve thanh qua cach mang, kien thiet
at nc. Ong a c Bac Ho, ong ch Vo Nguyen
Giap tn nhiem giao cho nhieu trong trach. Ong gi
chc vu Tham ngh trng Bo Ngoai giao trong Chnh
phu lam thi cua nc Viet Nam Dan chu Cong hoa
do Bac Ho lam Bo trng Ngoai giao.
Trong Chnh phu Lien hiep khang chien (1946) Ta
Quang Bu gi chc Th trng Bo Quoc phong. T
ay, ong a tham gia tch cc vao cuoc au tranh
ngoai giao vi Phap e bao ve nen oc lap cua at
nc. Ong la thanh vien oan Co van cua oan ai
30
HIEN TAI AT VIET
bieu Chnh phu Viet Nam tai Hoi ngh tru b a Lat
vi ai bieu Chnh phu Phap. Thang 5/1946, ong
la thanh vien chnh thc Phai oan Chnh phu Viet
Nam d Hoi ngh Fontainebleau tai Phap do ong ch
Pham Van ong lam Trng oan.
Thang 7/1947, Ta Quang Bu c ket nap vao
ang Cong san ong Dng. Nham cung co va m
rong khoi oan ket toan dan toc, thang 8 nam 1947,
Chu tch Ho Ch Minh a thay mat ang va Chnh
phu mi mot so tr thc, nhan s ra gi trong trach
mot so Bo trong Chnh phu. Ong Ta Quang Bu c
mi gi trong trach Bo trng Bo Quoc phong. Ong
a ch ao bien soan cuon sach Ban may bay bang
sung trng tap trung e pho bien rong rai khap ni
, khien may bay Phap phai de chng tren vung tri
Viet Nam. Kinh nghiem nay cung c ap dung cho
dan quan du kch Viet Nam dung sung trng bo
binh ban ri may bay phan lc My trong chien tranh
chong My. Lam Bo trng Bo Quoc phong 1 nam,
en thang 7/1948, Hoi ong Chnh phu quyet nh
ong ch Vo Nguyen Giap va c phong ai tng
(ngay 20/1/1948) lam Bo trng Bo Quoc phong
kiem Tong ch huy Quan oi quoc gia va dan quan.
Ong Ta Quang Bu tr lai cng v Th trng Bo
Quoc phong, uy vien Hoi ong Quoc phong toi cao,
Hoi ong Giao duc
Tuy kiem nhiem nhieu chc vu quan trong khac
nhau, ong van danh thi gian truyen thu kien thc
cua mnh cho cac the he tre. Theo GS Le Van Thiem,
trong nhng nam khang chien chong Phap, la Th
trng Quoc phong, tuy chm ngap trong cong viec,
ong Ta Quang Bu van danh th gi oc cac sach,
bao Toan noi tieng qua tieng c, Anh, Phap. Ngay
6/3/1948, gia rng xanh Viet Bac, v Bo trng Quoc
phong a viet, sau o Nha xuat ban Quan oi a
xuat ban va phat hanh mot so cuon sach, trong o co
cuon: Song. Trong cuon sach, ong viet mot cau a
tr thanh phng cham song cua ong: ieu cot yeu
khong phai: Song la g? ieu cot yeu nhat la: Lam g
trong luc song.
Nam 1954, Ong la ai dien cho Tong T lenh
Quan oi nhan dan Viet Nam ky van ban Hiep nh
nh chien tai ong Dng (Hoi ngh Gi ne ver). Sau
khi a hoan thanh x mang trai thi loan, bc vao
thi bnh, ong tr lai vi nghiep but nghien cua mnh.
Tren cac cng v ma ang va Bac Ho giao cho, ong
eu hoan thanh xuat sac. Nam 1965, khi Bo ai hoc
va Trung hoc chuyen nghiep c thanh lap, ong Ta
Ong Ta Quang Bu - Th trng Bo Quoc phong, ai dien Tong t lenh Quan oi Nhan
dan Viet Nam - ky Hiep nh Gi-ne-v (1954) lap lai hoa bnh ong Dng
31
HIEN TAI AT VIET
Quang Bu c giao lam Bo trng. Ong gi cng
v nay tren 10 nam.
Ta Quang Bu khong ch la nha khoa hoc t nhien
loi lac, ma con la ngi am hieu nghe thuat Kien truc,
sanh Hoi hoa va Am nhac. Ngi ta thng nghe ong
hat bang tieng c ban Tung ca Niem vui, li th cua
Friedrich von Schiller c Ludwig van Beethoven
pho nhac va a vao chng ket cua ban Giao hng
so 9 (con goi la Giao hng Niem vui). Ve chuyen
sanh nhac cua Ta Quang Bu, GS. Hoang Nh Mai
cho biet: Trong Hoi ngh tranh luan van nghe hop
Viet Bac nam 1949, nhan xet, anh gia ve cac ban
nhac cua ong Nguyen Xuan Khoat, co nhieu y kien
ve mat nay, mat khac. Rieng y kien cua Ta Quang
Bu (do Nguyen nh Thi mang en hoi ngh) la mot
li phat bieu ro rang, dt khoat: ay mi la nhac
(nguyen van Nguyen nh Thi nhac lai). Viec Ta
Quang Bu thong thao 8 ngoai ng (Phap, Anh, c,
Hy Lap co, Latin, Nga, Trung, Ba Lan, a tr thanh
cau chuyen truyen tai nhau c nh la giai thoai. Xin
n c vai mau chuyen:
+ Ve viec ong gioi tieng Anh: Lan ay, anh thuyet
giao ve ao Tin lanh bang tieng Anh ngay tai nc
Anh, hap dan en mc, co ngi tng lam ong la
muc s. Mac du, theo li ong, ong ch la tn o cua
ao yeu nc ma thoi.
Trong nhng ngay au sau Cach mang thang Tam
nam 1945, vi t cach Tham ngh trng Bo Ngoai
giao, ong a giup Chu tch Ho Ch Minh soan thao
nhng bc cong ham gi lanh tu Lien Xo la Stalin,
Tong thong My la Tru man, roi Attlee, va tiep cac
nha ngoai giao My, Anh. Trong cuon sach Tai sao
Viet Nam (Why Vietnam ?), ong L.A. Patti, nguyen
la ai ta tnh bao My (OSS), a mieu ta nhng con
ngi va s kien Ha Noi nam 1945, a vo cung knh
phuc kha nang tieng Anh cua Ta Quang Bu: Ong
noi tieng Anh hoan hao vi giong ac Oxford, khong
l l chut nao, khien chung toi sng s kinh ngac...
+ Trc chien dch ien Bien Phu, bo oi ta nhan
c phao phong khong cua Lien Xo kem theo mot
ban hng dan cach s dung may ngam ban may
bay bang tieng Nga. Ong Nguyen Xuan Huy khong
biet nh ai dch, v luc o Bo quoc phong ch co phien
dch tieng Trung Quoc. Nghe noi tren Bo co ong Bu
t hoc 3 thang a oc c tieng Nga, ong Huy lien i
bo mot ngay em len gap. Anh Bu xem va oc mot
mach tieng Nga lam cho toi phuc qua. Xong, anh dch
ngay ra tieng Phap cho toI em ve nghien cu, hng
dan bo oi (Ong Huy ke lai trong hoi ky).
+ Nam 1963, nha toan hoc Ba Lan Mikusinky gi
cho GS Bu mot ket qua nghien cu mi cua mnh.
GS Bu oc thang ban tieng Ba Lan, sau o thuyet
minh ve Toan t Mikusinky cho cac thay giao day
toan cac trng ai hoc Ha Noi.
S d Ta Quang Bu gioi nhieu ngoai ng va co
kien thc uyen bac tren nhieu lnh vc nh vay, mot
phan do ong ham hoc, ham hieu biet, con bi ong
co phng phap hoc oc ao. o la hoc e biet,
ch khong phai hoc e thi (nhan xet cua ong Hoang
Xuan Tuy Th trng Bo ai hoc va Trung hoc
chuyen nghiep). Ta Quang Bu gi thoi quen oc
sach moi ni, moi luc, oc rat nhanh, nhng nh rat
lau. Co lan ngoi tren lng nga, mai me oc Nicolas
Bourbaki, ong nga tom xuong suoi. Ve sau, ong viet
cuon Ve cau truc cua N.Bourbaki (1960). Theo GS
Le Van Thiem, th nang lc t hoc cua ong Bu gan
nh la mot thien huyen thoai.
Nha ngon ng hoc Toan hoc Noam Chomsky,
ngi c tap ch My Newsweek (Tuan tin tc) anh
gia la mot trong nhng nha bac hoc ln nhat cua the
ky XX a nhieu lan sang Viet Nam, tro chuyen vi
GS Ta Quang Bu. Tr ve My, ong viet bang tieng
Phap: Monsieur Ta Quang Bu est un home dune
intelligence formidable (Ong Ta Quang Bu la mot
ngi co tr thong minh ghe gm).
Ong Ta Quang Bu ve hu nam 1979, ay vay ma
nha thong thai van theo doi sat sao nhng thanh tu
mi nhat trong vat ly hoc, oc cac bai bao chuyen
khao vat ly the gii va viet sach. Cho en phut giay
cuoi cung cua i mnh ong van gi c s tre trung
cua tr tue, s soi noi cua tam hon. Ong ch chu ngng
lam viec vao em 14/8/1986. Tra ngay 21/8/1986,
ong qua i. Trc o may thang, ong con kp hoan
thanh (cha kp in) cuon sach danh cho cac ban tre
GS Ta Quang Bu a c trao Giai thng Ho Ch
Minh ve Tap hp cac cong trnh gii thieu khoa hoc,
ky thuat (sau 1945).. Ten ong c at cho con
ng - ng Ta Quang Bu Ha Noi (noi lien pho
Bach Mai vi pho ai Co Viet, xuyen qua Trng ai
hoc Bach Khoa). Tai TP Ho Ch Minh, Hue, a Nang
eu co ten ng pho mang ten Ta Quang Bu. Th
vien Ta Quang Bu tai Trng ai hoc Bach khoa
Ha Noi cang khang nh tam voc thong thai va bac
hoc cua ong. Nhieu nha khoa hoc danh tieng nc ta
anh gia ong la Le Quy on thi nay . ay la ieu
khong phai ban cai./. n