Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

I. AC IEM CUA LI VAN NGHE THUAT 1. Khai niem Van hoc la nghe thuat ngon t. Ngon ng la yeu to au tien cua van hoc, tat ca moi van e trong van hoc eu the hien qua ngon ng. V vay, viec kham pha the gii nghe thuat phai bat au bang viec kham pha van ban ngon t. Ngon ng la mot he thong k hieu tao thanh kho tang lu tr, la cong cu giao te cua cong ong. Li noi la ngon t, la san pham cua moi ca nhan trong cong ong khi van dung kho tang ngon ng noi tren vao viec giao tiep. e sang tao nghe thuat nha van phai dung mot ngon ng rieng: ngon ng nghe thuat, ngon ng van chng. Cac nha ngon ng hoc cho rang o la ngon ng thi ca. Li van nghe thuat la mot dang phat ngon, mot kieu li noi c to chc mot cach co nghe thuat tao thanh c s ngon t cua van ban tac pham van hoc. Tuy van chng la hnh thc to chc ac biet cua ngon t nhng li van nghe thuat van chu s chi phoi chung va cac quy luat loai the (ngon ng th khong giong ngon ng tieu thuyet, cung khong giong ngon ng kch,) va chu s chi phoi cua ca tnh sang tao rieng cua tng tac gia (Xuan Dieu, Ho Xuan Hng, Nguyen Du, moi ngi co li van nghe thuat khac nhau). 2. ac iem Do la mot dang ac biet cua ngon t c dung vao chc nang sang tao nghe thuat nen li van nghe thuat co nhieu thuoc tnh, ac iem. a. Li van nghe thuat mang tnh chat hnh tng Van hoc la loai hnh nghe thuat phan anh cuoc song thong qua hnh tng. Chnh v vay tat ca nhng oi tng cua i song c tai hien mot cach sang tao trong tac pham van hoc. Hnh tng la nhng bc ve ve cuoc i va con ngi cu the c nha van sang tao qua lien tng, tng tng, h cau e the hien tam t tnh cam va e khai quat hien thc bang hnh tng Chnh v vay li van nghe thuat mang tnh hnh tng, khong phai chu yeu do cach noi bong bay, hnh anh ma the hien kha nang, cach tai hien hien thc lam cho xuat hien ngi oc nhng bieu tng ve thnh giac, th giac, nhng bieu tng ve s van ong cua con ngi, lam cho oi tng hien len y nh that. Tnh hnh tng nay the hien tap trung nhng t hnh tng: t tng thanh, tng hnh. Vd: con ng vn ra, chiec xe lu lu, mat hn hn, mat hau hau, ng pho o ra b song,; Ngoai ra li van nghe thuat con the hien cac phng thc chuyen ngha: v von, so sanh, an du, hoan du, nhan hoa, Tnh hnh tng cua li van nghe thuat co c s t noi dung cua ngon t van hoc. Moi li noi trong tac pham eu la li noi cua

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

cac hnh tng: li ngi ke chuyen, li cai toi tr tnh, li cac nhan vat oi thoai vi nhau. ay chnh la ac iem then chot co tnh chat ban the cua ngon ng van chng. b. Li van nghe thuat luon mang tnh bieu cam ac trng cua nghe thuat phai mang tnh bieu cam va xuc ong. No la s giai bay, boc lo, gi gam tam t, la con thuyen chuyen ch tam t tnh cam rat giau sac ieu tinh te. o la tieng noi oc ao cua i song. Va la san pham cua hoat ong gan lien vi cam xuc manh me, chay bong cua moi quan he giao lu tam hon gia con ngi va con ngi, cho nen no phai la li van mang tnh bieu cam: bieu hien c cam xuc cua tac gia; truyen cam xuc ay en vi ngi oc. Van chng la tieng noi cua tnh cam. Tnh cam trong van chng vo cung phong phu a dang: nhng tnh cam t nhien cua con ngi. Tnh cam co nhieu dang: bi, hung, hai, tr tnh, cham biem,. Noi dung tnh cam het sc phong phu. Tnh bieu cam cua ngon ng boc lo qua tnh ban the cua ngon ng van chng: - C cau lng t: t vng trong van chng nhieu gap boi so vi cac phong cach ngon ng khac. Trong o nhng t dien ta cam xuc va trang thai tam hon chiem t le rat ln trong ngon ng van chng. - Cau trong van chng t do hn cau trong ng phap yeu cau, co nhng cau dang ac biet, nhng cau ao thanh phan e co the ngoai hien, e dien ta mot cach ay u va an tng nhng suy t, cam xuc cua con ngi Vd: en bat ng cn giong i nhe nhang ngon gio Troi em em dong song Tuon ao ao thac o - Mau sac, cung bac la nhng sac thai tnh cam cua t ng, boc lo qua thai o cua nha van: yeu, ghet, khen, che, ma mai, cham biem,. Tat ca o boc lo qua giong ieu nha van: Am tnh: sac thai bieu cam tieu cc (phu nh, che bai, ma mai, phe phan). Vd: Chong em no chang ra g To tom xoc a no th chi hoa Ca dao Dng tnh: nhng tnh cam tch cc: khang nh, ngi ca, sang khoai, mng vui. Vd: Thay anh nh thay mat tri Choi chang kho ngo trao li kho trao Ca dao c. Li van nghe thuat phai chnh xac, ham suc va a ngha

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

1. Tnh chnh xac: Li van nghe thuat phai tai hien, phan anh ung nhng ieu ma no nhan biet c, phai ta cho ung canh, ung ngi, ung tnh, ung y lam cho bc tranh i song hien len mot cach sinh ong, boc lo thai o anh gia cua tac gia. Ta ung tnh: ta chnh xac ca nhng tnh cam m ho nhat nhng lai co that trong tam hon: Ngi au gap g lam chi Tram nam biet co duyen g hay khong? (Truyen Kieu Nguyen Du) Chnh xac ay la chnh xac theo kieu nghe thuat, nhieu khi ngi ta trc tiep cam nhan c ma khong cat ngha c: Con ng nho nho gio xieu xieu La la canh hoang nang tr chieu (Th duyen Xuan Dieu) Nhng cau th tren a mo ta ung con ng trong tam tng nhan vat tr tnh. Ngoai ra, e mang lai tnh chnh xac trong cach dien ta th ngi ta phai ca the hoa, cu the hoa oi tng mieu ta bang cach dung nhung yeu to t ng phu hp hay bien phap tu t: Nhng met cam o chot ta son pha Thung gao nep ong ay nh nui tuyet Con ga trong mao tham nh cuc tiet Mot ngi mua cam cang doc len xem ung trong van chng la trung tuyet oi. Tc la dung t ng phu hp, khong the thay the c. Trung la at ti s thong nhat cao o gia noi dung va hnh thc, gia y tng va noi dung, gia khai niem va ten goi khai niem. Vd: Noi Ch Pheo b tc oat ca nhan hnh lan nhan tnh la trung vi Ch Pheo. Con neu noi Ch Pheo b tha hoa th ch ung ch khong trung v ngi ta cung co the noi Xuan toc o (trong So o) b tha hoa. 2. Ham suc: la li van ngan gon en mc tinh te, the hien c nhieu y tng nhat bang so lng yeu to ngon ng t nhat. Chang han cau th Nguyen nh Thi trong bai at nc: Sang chm lanh trong long Ha Noi Nhng pho dai xao xac hi may Ngi ra i au khong ngoanh lai Sau lng them nang la ri ay Nhng cau th the hien khong kh trang nghiem, lanh lung cua nhng ngay thu o quyet t cho To quoc quyet sinh. Nha th khong noi mot t vang nao trong cau tho cua mnh nhng sao ngi oc c thay vang lanh en la lung!

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

3. a ngha: Li van nghe thuat c to chc mot cach ac biet e moi t moi cau gi len mot y ngoai li tham ch ln hn chnh no y tai ngon ngoai, khong ch la chc nang thong bao thong tin ma no con co ngha ham ngon, ham an di ngha hien ngon. L. Tonxtoi cho rang: Ngon t tac pham van chng khac vi ngon t khong phai cua tac pham van chng cho no gi ra mot tap hp khong sao ke xiet nhng y tng, nhng tnh cam, nhng s giai thch. Cac nha van Nga ban ve ngon ng. Vd: Hoa thng hay heo co thng ti Nguyen Trai Hien ngon: hoa cham soc chu ao lai heo con co khong cham lai ti; Ham ngon: tnh tot hay b tnh xau lan at V sao ngon ng van chng lai co tnh ham suc, a ngha? - Ngon ng van chng mang tnh m ho, m uc. - Trong van chng mot t trong mot van canh chung ta co the hieu theo hai ngha eu co the chap nhan c. - Ngha m ho cua ngon ng van chng con c tao ra bi quan he ng phap khong chat che va ng canh ng phap. - Trong van chng, ac biet trong van chng co, thng dung phep rut ruot. (Rut ruot: xoa m oi tng ch thc cua tac pham, ch e lai cai bieu at lam cho tac pham m ho, m mt. Vd trong bai Vo e cua Ly Thng An: Kho gap nhau ma cung kho xa Gio xuan anh e rung tram hoa Con tam en thac t con vng Chiec nen cha tan le van sa Sang ngam gng buon thay mai tuyet em ngam th thay lanh trang nga Bong lai ti o khong xa may Tm loi chim xanh hoi giup ma. d) Li van nghe thuat luon mang am ca tnh sang tao cua nha van Neu tac gia khong co loi noi rieng cua mnh th ngi o khong bao gi la nha van ca A. Tsekhov Li van nghe thuat mang am ca tnh sang tao cua nha van the hien ro net may iem sau: - Khuynh hng a thch va cai s trng s dung nhng loai phng tien ngon ng nhat nh e tao ra loi pho dien rieng. - La cach dung nhng am thanh, nhng t ng, nhng cau van, cach hanh van e dien at, mo ta the gii hnh tng. Vd: Cung la cac nha van hien thc phe phan, cung lay hien thc en toi cua nhng con ngi di ay xa hoi vao trong tac pham cua mnh th Ngo Tat To rat sanh ngon ng bnh

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

dan (nong dan); con Nguyen Cong Hoan lai rat sanh khau ng cua dan di ay thanh th; Vu Trong Phung th sanh ca hai th ngon ng o. - Giong ieu: hi van, kh van, tnh ieu cua tac pham. Giong ieu la thai o, tnh cam, lap trng, t tng ao c cua nha van oi vi hien tng c mieu ta, the hien cach xng ho, cach goi ten, cach dung t ng sac ieu tnh cam. Vd: thanh knh hay suong sa, ngi ca hay cham biem,. Khong nen lan lon giong ieu vi ng ieu cua nha van (Ng ieu la phng tien cua li noi, cach len giong, xuong giong). Vd: Giong van cua Nam Cao la giong van tng nh lanh lung, co ve khach quan, nhieu luc co ve khinh bac nhng ben di lai cha ng mot t tng nhan ao sau sac; Vu Trong Phung lai co giong cam uat khon nguoi. Cac thanh phan cua li van nghe thuat: (tr.330) II. TAC PHAM TR TNH 1. The nao la tac pham tr tnh? Tr tnh c hieu theo 2 ngha: - Tr tnh la mot trong ba phng thc phan anh va mieu ta cua van hoc. ay la phng thc thien ve boc lo, dien ta cam xuc, suy t (nhng cam xuc co tnh noi tam). Tr tnh la mot t Han Viet (tr: boc lo, tho lo, bay to; tnh: tnh cam, cam xuc). - Tr tnh la mot loai tac pham tac pham van hoc chu yeu dung phng thc tr tnh e mo ta va bieu hien Tac pham tr tnh gom: th tr tnh, th trao phung, ca dao tr tnh, cac khuc ngam, trng ca, tuy but, k s, nhat k, van te, 2. Pham vi cua tac pham tr tnh Tac pham tr tnh co the c viet bang van van va van xuoi (th hoac k) nen pham vi cua no kha rong va rat phong phu va the loai. Th tr tnh: la thuat ng ch chung cac the loai th thuoc loai tr tnh, ay la loai th trc tiep bay to nhng cam xuc, suy t uca con ngi. Da vao nhng tieu ch khac nhau, ngi ta chia th tr tnh ra nhng loai khac nhau - Da vao ac iem, tnh chat cua cam xuc: Bi ca: la nhng tac pham tr tnh co quy mo trung bnh, giau chat tram t, buon tham, sau lang va thng c dien at bang ngoi th nhat (toi) noi ve cai chet, s chia ly: A! Than the! Mot cai bnh toi loi at s sinh a hoa lai bun lay

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

Xng vi mau co bao gi moi met Mieng bao gi buong nha vu cay chua! Than khong chan au, ngc sau th chet, Tay bong than va tay na om mo. (Huy Can) Nhng tac pham hay nhat, thng oat giai Nobel eu viet ve noi buon. ung nh nha th Xuan Dieu a noi: Trai at ba phan t nc mat/ Troi nh giot le gia khong trung. Tung ca: la nhng bai ca ca ngi nhng s kien anh hung, nhng chien cong hien hach, nhng con ngi cao ca, ca ngi tnh yeu. Bac i, tim Bac menh mong qua Om ca non song ca at tri To Hu Trao phung: la dang ac biet cua th tr tnh trong o cam hng chu ao cua no la phe phan, ma mai, che bai, phu nh. Tren ghe ba am ngoi t vt Di san ong c ngong au rong Tien s giay Tu Xng - Can c vao noi dung e tai: Tr tnh tam tnh: s giao lu tnh cam gia con ngi vi nhau (tnh yeu, tnh ban, tnh v chong, cha me con cai,) Cong cha nh nui Thai Sn Ngha me nh nc trong nguon chay ra Ca dao Gia tr cua the loai nay la giup con ngi y thc sau sac hn ve nhng tnh cam thong thng hang ngay. Vd tnh cam nang dau - me chong: That tha nh the lai trau Thng nhau cung the nang dau me chong Ca dao Th tr tnh phong canh: viet ve moi quan he giao hoa gia thien nhien. ac biet la phng ong loai tho nay chiem so lng ln v thien a nhan nhat the Hng hoa bay thau vao trong nguc Ke vi tu nhan noi bat bnh Ho Ch Minh Th tr tnh the s: la th tr tnh ghi lai nhng cam xuc ve cuoc i, ve the thai nhan tnh, chu yeu la cam canh sinh tnh. Con bac con tien con e t Het cm het ru het ong toi Nguyen Bnh Khiem

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

Ky tr tnh: la mot nhom e tai nam gia van hoc va ngoai van hoc. Tuy but: la the van xuoi giau chat tr tnh nhat. Tac gia tuy vao cam xuc ma i t s viec nay en s kia nhng bao gi cung xoay quanh mot cam hng chu ao nhat nh. Tuy but khong b rang buoc bi mot cot truyen cu the nao, i t s viec nay sang s viec kia e tac gia boc lo cam xuc ngon ng. Ngon ng rat giau hnh anh va chat th. Ngi lai o song a cua Nguyen Tuan la mot tac pham tieu bieu cua the loai nay. But ky: la the van trung gian gia t s va tr tnh nhng nghieng ve tr tnh. Mot bai but ky co dung lng khoang mot truyen ngan. Trong but ky khong co h cau, dat dao cam xuc, giau chat suy tng song khong phong tung nh tuy but. 3. ac iem cua tac pham tr tnh Tac pham van chng nao cung phan anh i song va the hien t tng tnh cam nhng moi the loai co cach bieu hien rieng nen co ac iem rieng. Tac pham tr tnh co nhng ac iem sau: - Tac pham tr tnh la tac pham boc lo trc tiep cam xuc, t tng trc hien thc i song. Noi len khong phai nhan vat, khong phai tnh huong ma la nhng cam xuc, nhng tam trang cua chu the tr tnh. Ngay viec tai hien bc tranh i song th cung trc tiep dung cam xuc va suy tng. Tuy nhien co nhng tac pham, nhng bai th tr tnh, nhng ban trng ca co dung lng dai, ke mot cau chuyen: Nui oi Vu Cao, Hng tham Phan Th Thanh Nhan, Co lang gieng Nguyen Bnh,. Toan bo nhng s kien, nhng cai ma ta tng nh mot cau chuyen trong tac pham o ch la c c e boc lo cam xuc tr tnh ma thoi. - tac pham tr tnh, tnh cam boc lo mot cach trc tiep, manh liet: t tam long en thang tam long, t trai tim en thang trai tim ch khong thong qua the gii nghe thuat, khong thong qua mot cau chuyen, mot the gii nhan vat. Nhng cam xuc nay co sc cam hoa nhanh chong va ln lao oi vi ngi oc. Nhng cam xuc tr tnh thng la cua nhng ca nhan, thng co mot a ch cu the. Mot bai th tr tnh, mot ban nhac tnh yeu khi nguon t mot oi tng nao o, v vay nhng tac pham nay thng e tang mot ai o Noi dung cua tac pham tr tnh thng gan vi 1 chu the phat ngon (chu the tr tnh hoac cai toi tr tnh). ay chnh la hnh tng cua ngi trc tiep boc lo cam xuc. Chu the tr tnh c the hien bang nhieu hnh thc khac nhau (toi, anh, nhap vai vao ngi khac,) Toi muon tat nang i Mnh i mnh lai nh mnh

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

Cai toi tr tnh, cai chu the tr tnh vi nhan vat trong tac pham khong giong nhau: Em la ai Co gai hay nang tien Cho toi hon ban chan em lanh ngat Em la nhan vat tr tnh, con toi la chu the tr tnh. Nhng trong tac pham tr tnh nhieu khi de co s hoa quyen tam trang tnh cam gia chu the tr tnh, cai toi tr tnh vi nhan vat tr tnh, tham ch cam hoa cam xuc ngi oc, tao thanh s hoa quyen cam xuc, tr thanh tieng long chung cua nhan vat tr tnh, chu the tr tnh va ngi oc. Vd oan th trong Truyen Kieu: Buon trong ca be chieu hom.. Tai sao cai ca biet, cai rieng, cai chu quyen cua ngi nghe s lai tr thanh tieng long cua ngi oc? (Trong sang tac, nha th luon muon noi cai sau sac nhat, thiet tha nhat cua long mnh.) - Th, tac pham tr tnh la kenh giao lu tam hon cua con ngi, chuyen tai nhng thong tin giau sac ieu nhat cua the gii tnh cam con ngi. Chu the phat ngon muon giai bay, gi gam tam t, muon gi en ai o nhng li thiet tha nhat cua ay long. Con ngi tiep nhan b cam hoa, ngi oc tng rang o chnh la tnh cam cua long mnh. - Van chng tr tnh cua moi thi ai eu khai thac nhng chu e vnh cu: nhng chu e ve s song, cai chet, hanh phuc, tnh yeu, c m, hy vong, tuyet vong. o la nhng chu e co tnh nhan sinh, pho quat cua con ngi. Neu nha th khong cao, khong ly tng, khong nh vang trang nhn ngam bi muon nha. Th nha th i ai can anh na. Khach ben ng cung se bo anh i Che Lan Vien. - Ngon ng tac pham tr tnh la mot th ngon ng am tnh cam xuc, giau hnh anh va nhac ieu Khac vi li van cua tac pham t s, do trc tiep boc lo cam xuc nen li van cua tac pham tr tnh rat giau cam xuc, giau hnh anh nhac ieu. Ngon ng th la mot kieu cau tao ac biet cua ngon ng van chng, nh la mot th ngon ng cua ieu mua so vi ngon ng cua tieu thuyet. No the hien am thanh va nhp ieu. e tap trung sc nang cua cam xuc hay co nhng ho ng, t cam, dau cham hoi va cham than. Trong tac pham tr tnh ac biet la th tr tnh th chat nhac la net ac thu c ban. Trong th tr tnh, nhac tnh the hien 3 mat: S can oi, s tng ng hai hoa gia cac dong th. Vd: Gac mai ng ong ve vien pho Go sng muc t lai co thon

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

Hay: Ngoi sao nh ai ma sao lap lanh Soi sang ng chien s gia eo may Ngon la nh ai ma hong em lanh Si am long chien s gia ngan cay Nhac tnh c tao ra bi s tram bong: s thay oi am thanh cao thap khac nhau gia thanh bang va thanh trac, tao ra nhp cua cau th. Nhp ieu la sc manh c ban, nang lng c ban cua cau th. Vd nhp 2/2/2 dien ta bc i cua thi gian: Sen tan/ cuc lai/ n hoa Sau dai/ ngay ngan/ ong dai/ sang xuan Nhp 3/1/4 the hien s t gay: Nua chng xuan/ thoat/ gay canh thien hng Nhac ieu c tao nen bi s trung iep: iep van, iep cau, iep ng. Van trong th la nhng kieu lap lai theo mot quy tac ng am nhat nh, ho ng, lien ket cac yeu to t ng, tao nen ket cau ac biet cua th. Van the hien ma lc cua ngon ng, tang ve ep cua cau th: Mnh ve mnh co nh ta Mi lam nam ay thiet tha man nong Trong th co nhng loai van: Van chan: cc van (t cuoi cung cua cau th tren van vi 2 -3 t gan cuoi cau di. Vd: Van lng: t cuoi cung cua cau th tren van vi t gia cua dong th di. Vd: Van chnh: la yeu to van co mot khuon am trung kht vi nhau. Vd: Cac v La Han chua Tay Phng Toi en tham ve long van vng Van thong: nguyen am chnh ch gan giong nhau ch khong trung kht nhau. Vd: em nay rng hoang sng muoi ng canh ben nhau ch giac ti iep ng va iep cau: lap lai, lay lai 1 ng nao o hay mot cau nao o nham nhan manh cam xuc. Ngay i lua cha ra ve Ngay ve lua a o hoe khap ong Ngay i em cha co chong Ngay ve em a con bong con mang Ngay i lua cha moc mang Ngay ve lua a cao bang ngon tre Hay: Treo len cay bi hai hoa Bc xuong vn ca hai nu tam xuan Nu tam xuan n ra xanh biec Em a co chong em tiec lam thay.

5/2008

Hang Nga Van 2B

Ly luan van hoc

III. TAC PHAM T S

5/2008

10