You are on page 1of 7

Bng phn tch v so snh iu lut trong hin php i vi Ta n Nhn Dn v Vin Kim St Nhn Dn:

Ngay sau khi Cch Mng thng 8 thnh cng, nh nc Cng Ha X hi Ch Ngha Vit Nam ra i. n ngy 9 thng 11 nm 1946, bn hin php u tin ca nc Cng Ha Ch Ngha Vit Nam ra i vi nhng iu lut vi nhng quy nh cn bn v quan trng m mt quc gia cn phi c mc d vn cha y v hon thin, nhng qua cho thy nhng nn tng ban u ca ch chnh tr cng nh cch qun l t nc ca b my nh nc Vit Nam lc by gi. Hin Php sau tri qua 3 ln thay i ln, nm 1959, 1980 v 1992, v mt ln chnh sa vo nm 2002. Qua nhng ln thay i v chnh sa y, C quan t php c nhng s thay i khng nh. Chng ta cn phn tch c th thy r nhng s thay i quan trng y. u tin, chng ta s phn tch Ta n Nhn Dn, mt b phn khng th thiu ca c quan t php Vit Nam t lc thnh lp cho n hin nay. Bt u hnh thnh trong hin php nm 1946, lc by gi Ta n Nhn Dn l c quan t php cao nht ca nc Cng Ha X Hi Ch Ngha Vit Nam. Nhng iu lut c quy nh trong hin php bc u t nn tng cho chc nng v nhim v ca Ta n Nhn Dn, cng nh nhng quyn li ca cng dn khi tham gia vo cc phin xt x ca Ta. Ngay t phn u tin ca Chng 4 bn hin php nm 1946 quy nh v s phn bc ca c quan t php, l: C quan t php ca nc Vit Nam dn ch cng ho gm c: a) To n ti cao. b) Cc to n phc thm. c) Cc to n nh cp v s cp. (iu th 63,hin php 1946) Ta c th thy r l s phn bc r rang, tuy nhin iu ng lu l lc by gi vn cha c s xut hin ca Vin Kim St Nhn Dn nh cc bn hin php v sau. Mt im khc m khi so snh v phn tch bn hin php ny vi cc bn hin php ca nhng nm sau ny ta c th thy r l tm quan trng ca hi thm nhn dn cha uuc nng cao, tuy nhin vai tr ca hi thm nhn dn vn ng k bi theo iu 65: Trong khi x vic hnh th phi c ph thm nhn dn hoc tham gia kin nu l vic tiu hnh, hoc cng quyt nh vi thm phn nu l vic i hnh Qua ta thy c tnh dn ch ca bn Hin Php ca nc Vit Nam c th hin r ngay t nhng ngy u thnh lp. Thm vo , nh nc Vit Nam ta cng th hin r s bnh ng dn tc i vi 54 dn tc cng chung sng trn t nc Vit Nam. Tip n, vo ngy 31 thng 12 nm 1959, quc hi nc Vit Nam Dn Ch Cng Ha cng b nhng chnh sa trong bn hin php c cng nh them mi mt s iu lut. Mt im ni bt khi c cng b l c quan t php c chia ra thnh 2 b phn chnh l Ta n Nhn Dn v Vin Kim St Nhn Dn. Tuy nhin, vic tch ra nh th khng lm thay i nhiu trong cc lut nh, thay vo cc quy nh mi nhm th hin r cc chc nng v hnh thc hot ng ca Ta n Nhn Dn nhm phn bit r vi Vin Kim St Nhn Dn. Cc quy nh mi m ta c th thy l iu 97:

Trong trng hp cn xt x nhng v n c bit, Quc hi c th quyt nh thnh lp To n c bit. Qua , c th thy hin php nm 1959 cho th r vic iu hnh vic m bo s cng bng nghim minh ca Quc Hi trong vic iu hnh t nc. Mt im quan trng khc na l ph thm nhn dn c mt vai tr quan trng hn trong cc phin ta, ng thi khng nh r tnh cht Dn Ch ca Nh Nc Vit Nam bi iu 99 quy nh r rng: Vic xt x cc To n nhn dn c hi thm nhn dn tham gia theo quy nh ca php lut. Khi xt x, hi thm nhn dn ngang quyn vi thm phn. Bn cnh , cn c mt s nhng iu chnh v b sung khc nh: cc quy nh trong vic bu c thm phn, nhim k ca Chnh n Ta n nhn dn ti cao, nhng quy nh v c cu t chc ca Ta n v nhim v bo co hot n ca Ta n nhn dn cc cp trc Hi ng nhn dn cc cp, kh nng gim c cc loi Ta n cc cp cng nh Ta n c bit, tt c u c quy nh r thong qua cc iu lut s 103, 104,.. Tip theo , vi cuc vi thng li ca cuc khng chng thc dn M xm lc v cng vi vic thng nht 2 min Nam Bc sau ngy gii phng, Hin php nm 1980 ca nc Vit Nam dn ch cng ho ra i vi nhng thay i v them mi trong mt s iu lut lin quan ti Ta n Nhn Dn. C th hn l iu 128 c mt quy nh mi l: c s, thnh lp cc t chc thch hp ca nhn dn gii quyt nhng vic vi phm php lut v tranh chp nh trong nhn dn, theo quy nh ca php lut. iu lut trn nhm tng kh nng c ng ca Ta n nhn dn trong vic qun l nhn dn, ng thi tng cng ph bin su rng i vi cc tn lp dn c thong qua vic thnh lp cc t chc nh th v lm cho vic qun l t nc thm phn chc chn hn. c bit nht l torng bn Hin Php nm 1980 xut hin mt iu lut mi trong nhng iu lut lien quan ti Ta n nhn dn l iu 137 vi ni dung nh sau: Cc bn n v quyt nh ca To n nhn dn c hiu lc php lut phi c cc c quan Nh nc, cc t chc x hi v mi cng dn tn trng; nhng ngi v n v hu quan phi nghim chnh chp hnh. y l iu khong nhm tng thm hiu lc ca cc quyt nh ca Ta n v trnh tnh trng lm dng chc quyn khng tun theo cc quyt nh m Ta n a ra bi Hin Php c hiu lut cao nht. Thng qua , iu lut ny nhm nu ln tnh cht ch ca nh nc Vit Nam bi cc quy nh ca Ta n u c thc thi v tun theo lut php, do nh nc ban hnh, hay theo iu 69 ca Hin Php nm 1946, iu 100 ca Hin Php nm 1959, iu 131 ca Hin Php 1980 v iu 130 ca Hin Php nm 1992 quy nh nghim ngt s tun th tuyt i theo cc quy nh php lut khi ra mi quyt nh xt x. Thm vo , hn ch s lm quyn ca Thm phn cng nh mt s nhn vin trong hi thm nhn dn, Hin Php b sung thm iu 132 vi ni dung nh sau: To n nhn dn xt x tp th v quyt nh theo a s. Cn li l mt s thay i trong thi gian nhim k, quyn bu c Thm phn v nhng thay i nh khc. Cn li cc iu lut a phn khng thay i so vi nm 1959 v 1946.

T nm 1986 n nay, cng cuc i mi ton din t nc do i hi ln th VI ca ng Cng sn Vit Nam xng t c nhng thnh tu bc u rt quan trng. Quc hi quyt nh sa i Hin php nm 1980 p ng yu cu ca tnh hnh v nhim v mi. T , Hin Php nm 1992 ra i vi mt s iu lut c thay i nhm nng cao v bo v pho ch ca ch X Hi Ch Ngha. Mt b phn khc ng vai tr quan trng trong b phn t php ca Vit Nam l Vin Kim St Nhn Dn. T nm 1945 n nay, t chc c quan Vin Kim st nhn dn ca nc ta tri qua nhng bc pht trin khc nhau ph hp vi nhn thc, mc pht trin ca x hi v p ng cc yu cu ca thc tin t ra i vi tng giai on lch s. Qu trnh hnh thnh v pht trin ca Vin Kim st nhn dn c th c phn theo cc giai on lch s khc nhau nh sau: 1- Giai on t nm 1945 n nm 1959 Sau khi Nh nc Vit Nam dn ch cng ho ra i, Ch tch H Ch Minh k ban hnh nhiu sc lnh u tin l Sc lnh s 33A ngy 14/9/1945, Ti Sc lnh ny c quy nh mi khi bt ngi phi thng bo ngay cho ng Bin l bit (tc l Thm phn lm nhim v cng t). Tip theo, trong Sc lnh s 7/SL ngy 15/1/1946 quy nh c th nh sau: ng buc ti, tu quyt nh ca B trng B T php, s l nhn vin ca Cng t vin do Chng l To thng thm ch nh. Nh vy, Cng t vin bc u c hnh thnh di s qun l, ch o, iu hnh ca B trng B T php. Tuy nhin, Sc lnh hon chnh y nht v t chc v hot ng ca cc c quan t php l Sc lnh s 13 ngy 24/1/1946 v t chc To n (Ban t php x, To n s cp, To n nh cp, To thng thm) v t chc cc ngch Thm phn (ngch Thm phn; vic tuyn chn, b nhim Thm phn; quyn, ngha v ca Thm phn). C hai ngch Thm phn l ngch s cp v ngch nh cp. Thm phn s cp lm vic To s cp; Thm phn nh lm vic cc To nh cp v To thng thm. Thm phn nh cp c chia ra lm hai chc v: cc Thm phn x n do Chnh nht To thng thm ng u v cc Thm phn Cng t vin (Thm phn buc ti) do Chng l ng u. Nhng nguyn tc v t chc v hot ng ca cc c quan t php trong cc Sc lnh c ban hnh trong nhng nm u ca chnh quyn cch mng c ghi nhn trong bn Hin php u tin ca Nh nc ta, Hin php nm 1946. Ti Chng VI v c quan t php ca Hin php nm 1946 quy nh c quan t php ca nc Vit Nam dn ch cng ho gm c: a) To n ti cao; b) Cc To n phc thm; c) Cc To n nh cp v s cp; Cc nhn vin Thm phn do Chnh ph b nhim. Cn lu rng, t chc Chnh ph theo Hin php nm 1946 c nt c th ring bit. Theo iu 44 th Chnh ph gm c Ch tch nc Vit Nam dn ch cng ho, Ph Ch tch v ni cc. Ni cc c Th tng, cc B trng, Th trng. C th c Ph Th tng. Nh vy, c cu t chc b my nh nc trong Hin php nm 1946 cho thy c quan t php c mt v tr c lp trong t chc b my nh nc, l c quan thc hin quyn cng t v xt x.

Trong thi gian t nm 1946 n nm 1959, Nh nc ta khng thnh lp c quan thc hnh quyn cng t ring. Trong c cu To n, cc Thm phn c chia lm hai loi: - Cc Thm phn xt x do Chnh n To n Thng thm ng u. - Cc Thm phn Cng t vin (Thm phn buc ti) hp thnh mt on th c lp (Cng t vin) vi cc Thm phn xt x do Chng l ng u. Cc Thm phn Cng t vin To n nh cp gi l Bin l, Ph bin l; To thng thm gi l Chng l, Ph chng l, Tham l. Thc hnh nhim v cng t trong vic hnh, Thm phn Cng t vin c p dng nhiu bin php trong qu trnh gii quyt v n v c nhim v thay mt Nh nc buc ti b co ti phin to. Trong vic h, Thm phn Cng t vin bo v quyn li ca nhng ngi i tui v thnh nin, ca cc php nhn hnh chnh v phi tham gia vo mt s cng vic khc theo quy nh ca php lut. Trong c cu cc To n qun s c mt s cng co u vin ng buc ti. Cc cng co u vin trc tip t di quyn ca cc B trng B Ni v, B T php v tun theo mnh lnh ca c hai B trng ny. Trong To n c bit c mt U vin Ban Thanh tra c bit do Chnh ph lp ra ng buc ti. U vin Chnh ph l mt qun nhn hoc mt nhn vin B Quc phng do B trng B Quc phng ch nh theo ngh ca Cc trng qun php. Thc hin cuc ci cch t php nm 1950, cng vi vic thnh lp To n nhn dn cc cp, t chc v hot ng ca Vin cng t cng c s chuyn bin ng k. Theo Sc lnh s 85/SL ngy 22/5/1950, Vin cng t c quyn khng ngh c bn n hay quyt nh v dn s ca To n. Mt khc, Thng t s 21/TTg ngy 7/6/1950 ca Th tng Chnh ph v Thng t lin b s 18/BKT-TT ngy 8/6/1950 ca B Kinh t v B T php quy nh cc Vin cng t a phng phi chu s qun l, ch o, iu hnh ca U ban khng chin hnh chnh. C th l: U bn cc cp iu khin Vin cng t trong a ht ca mnh, U ban khng chin hnh chnh c th ra mnh lnh cho Vin cng t. i din Vin cng t phi tun theo mnh lnh ca U ban. Vo cui nhng nm 1950, t chc ca Vin cng t li c kin ton v tng cng mt bc quan trng. Thc hin Ngh quyt ngy 29/4/1958 ca Quc hi kho I v Ngh nh s 256/TTg ngy 1/7/1959, Ngh nh s 321/TTg ngy 2/7/1959 ca Chnh ph, cc Vin cng t c t chc thnh h thng gm Chnh ph, cc Vin cng t c t chc thnh h thng gm: - Vin cng t Trung ng; - Vin cng t thnh ph, tnh; - Vin cng t huyn v cc n v hnh chnh tng ng; - Vin cng t quan s cc cp. Vin cng t Trung ng thuc Chnh ph, c trch nhim v quyn hn nh mt b v cc nhim v c th nh sau; - iu tra v truy t tc To n nhng k phm php v hnh s; - Gim st vic chp hnh php lut trong cng tc iu tra ca c quan iu tra; - Gim st vic chp hnh php lut trong vic thi hnh cc bn n v hnh s, dn s v trong hot ng giam gi, ci to; - Khi t v tham gia t tng trong nhng v n dn s quan trng c lin quan n li ch ca Nh nc v ca nhn dn. C th ni, nhng quy nh trn y l bc pht trin quan trng t chc v hot ng ca Vin cng t, tin ti vic thnh lp Vin Kim st nhn dn vo gia nm 1960. 2- Giai on t nm 1959 n nm 1980

Vi thng li ca cuc khng chng thc dn Php v cng vi vic xy dng min Bc sau ngy gii phng, Hin php nm 1959 ca nc Vit Nam dn ch cng ho ra i. Nhng quy nh v t chc b my nh nc trong Hin php nm 1959 c nhng sa i cn bn so vi Hin php nm 1946. Ch tch nc Vit Nam dn ch cng ho v Ph Ch tch nc c tch ra khi Hi ng Chnh ph, l ngi thay mt cho Nh nc v i ni v i ngoi. Hi ng Chnh ph l c quan chp hnh ca Quc hi v l c quan hnh chnh nh nc cao nht. Vin cng t c thay th bng Vin Kim st nhn dn. Vin Kim st nhn dn cng vi To n nhn dn l cc c quan t php, khng cn trc thuc Hi ng Chnh ph m chu trch nhim bo co trc Quc hi. Khc vi Hin php nm 1959 xc nh c quan thc hnh quyn cng t, kim st vic tun theo php lut ca cc c quan nh nc, nhn vin c quan nh nc v cng dn bao gm: Vin Kim st nhn dn ti cao, cc Vin Kim st nhn dn a phng v Vin Kim st qun s. Vin Kim st nhn dn trn v s lnh o thng nht ca Vin Kim st Nhn dn ti cao. Nh vy, theo quy nh ca Hin php nm 1959 th Vin Kim st nhn dn cc cp c t chc thnh mt h thng nht, c lp vi c quan xt x v c quan hnh chnh, ch chu trch nhim v bo co trc Quc hi. Nhng quy nh ca Hin php nm 1959 v t chc v hot ng ca Vin Kim st nhn dn cc cp c c th ho bng Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1960. Theo quy nh ti iu 4 ny th cc Vin Kim st nhn dn gm c: Vin Kim st nhn dn ti cao, cc Vin Kim st nhn dn a phng v cc Vin Kim st qun s. Cc Vin Kim st nhn dn a phng gm c: Vin Kim st nhn dn tnh, thnh ph trc thuc Trung ng hoc n v hnh chnh tng ng; Vin Kim st nhn dn huyn, thnh ph thuc tnh, th x hoc n v hnh chnh tng ng, Vin Kim st nhn dn cc khu vc t tr. Vin Kim st nhn dn c nhim v v quyn hn: kim st vic tun theo php lut trong cc ngh quyt, quyt nh, thng t, ch th v bin php ca cc c quan thuc Hi ng Chnh ph v c quan nh nc a phng, kim st vic tun theo php lut ca nhn vin c quan nh nc v cng dn; iu tra nhng vic phm php v hnh s v truy t trc To n nhn dn nhng ngi phm php v hnh s; kim st tun theo php lut trong vic iu tra ca c quan Cng an v ca c quan iu tra khc; kim st vic tun theo php lut trong vic xt x ca To n nhn dn v trong vic chp hnh cc bn n; kim st vic tun theo php lut trong vic giam gi ca tri giam; khi t hoc tham gia t tng nhng v n dn s quan trng lin quan n li ch ca Nh nc v ca nhn dn. Trin khai thc hin Lut t chc Vin Kim st nhn dn, sau mt thi gian ngn, Vin Kim st nhn dn c t chc thnh mt h thng t Trung ng n cc n v hnh chnh cp huyn, hot ng theo nguyn tc trung thng nht di s lnh o ca Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao. Trong thi gian ny, t chc v hot ng ca Vin Kim sat khng ngng c cng c v do gp phn tch cc vo vic gi vng trt t, k cng, an ton x hi, bo v php ch x hi ch ngha min Bc, gp phn quan trng vo cng cuc gii phng min Nam, thng nht t nc. 3- Giai on t nm 1980 n nm 1992 Sau khi t nc hon ton thng nht, Nh nc ta ban hnh Hin php nm 1980. So vi Hin php nm 1959 th vai tr, v tr ca Vin Kim st nhn dn c khng nh r hn v c nhng im b sung mi trong Hin php nm 1980. Hin php nm 1980 nhn mnh n chc nng thc hnh quyn cng t ca Vin Kim st, ng

thi cao vai tr v trch nhim ca Vin trng Vin Kim st nhn dn cao. iu 140 Hin php nm 1980 quy nh: Vin Kim st nhn dn do Vin trng lnh o. Vin trng Vin Kim st nhn dn cp di chu s lnh o ca Vin trng Vin Kim st nhn dn cp trn, Vin trng Vin Kim st nhn dn a phng chu s lnh o thng nht ca Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao. Vin trng, cc Ph Vin trng v Kim st vin Vin Kim st nhn dn a phng do Vin trng Vin kim st nhn dn ti cao b nhim v bi nhim. c th ho nhng quy nh trn y v Vin Kim st nhn dn trong Hin php nm 1980, Quc hi kho VII thng qua Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1981 v c sa i, b sung vo nm 1989. So vi lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1960, th Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1981 v Lut t chc Vin Kim st nhn dn c sa i, b sung vo nm 1989 quy nh c th, chi tit hn rt nhiu v nhim v, quyn hn ca Vin Kim st nhn dn trong vic gii quyt cc v n hnh s, dn s v khi thc hin cng tc kim st chung. Tuy nhin, cng nh Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1960, Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1980 vn gi nguyn nhng quy nh v nhim v, quyn hn ca U ban Kim st l c quan t vn cho Vin trng. C th l: trong cc cuc hp U ban Kim st, Vin trng kt lun v quyt nh cui cng. Trong trng hp Vin trng kt lun khc vi kin ca a s trong U ban Kim st th Vin trng thc hin kin ca mnh, ng thi bo co ln Hi ng Nh nc. Trong giai on ny, Vin Kim st nhn dn c nhng c gng cng vi cc c quan t php v cc c quan nh nc khc tip tc thc hin nhng nhim v cch mng do cc i hi ln th IV, V v VI ca ng ra. 4- Giai on t nm 1992 n nay ng li i mi mi mt v i sng x hi do i hi ln th VI ca ng cng sn Vit Nam khi xng to tin cho vic nghin cu, xy dng Hin php nm 1992, mt Hin php ca thi k i mi t nc. Mt s quy nh ca Hin php nm 1992 v t chc v hot ng ca cc c quan t php th hin r nt nhng im i mi trong nguyn tc t chc v hot ng ca cc c quan ny. c th ho nhng quy nh ca Hin php nm 1992 v t chc v hot ng ca Vin Kim st nhn dn nm 1992 v U ban hnh Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1992 v U ban thng v Quc hi ban hnh Php lnh v t chc Vin Kim st qun s, Php lnh v Kim st vin Vin Kim st nhn dn. Theo cc quy nh ca Hin php nm 1992, Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1992, th t chc v hot ng ca Vin Kim st nhn dn c nhng i mi c bn nh sau: - U ban Kim st khng cn l c quan t vn cho Vin trng na. Vin trng Vin Kim st nhn dn ti cao v Vin trng Vin Kim st nhn dn cp tnh khng c quyn t quyt nh mi vn lin quan n t chc v hot ng ca Vin Kim st nhn dn. Nhng vn quan trng (nh phng hng, nhim v, k hoch cng tc ca ton ngnh; bo co ca Vin Kim st nhn dn ti cao trnh Quc hi, U ban thng v Quc hi v Ch tch nc, bo co ca Vin Kim st nhn dn cp tnh trnh Hi ng nhn dn cng cp) phi c U ban Kim st tho lun v quyt nh theo a s. Tuy nhin, trong trng hp biu quyt ngang nhau th thc hin theo pha c kin ca Vin trng; nu Vin trng khng nht tr vi kin ca a s th thc hin theo quyt nh ca a s nhng c quyn bo co U ban thng v Quc hi hoc Ch

tch nc. Quy nh ny xut pht t vic kt hp nguyn tc tp trung thng nht lnh o trong ngnh Kim st vi nguyn tc tp trung, dn ch. - Vin trng Vin Kim st nhn dn a phng chu s gim st ca Hi ng nhn dn cng cp; chu trch nhim bo co trc Hi ng nhn dn v tnh hnh thi hnh php lut a phng; tr li cht vn ca i biu Hi ng nhn dn. Quy nh mi ny nhm nng cao trch nhim ca Vin Kim st nhn dn a phng nhng khng lm cho Vin Kim st nhn dn a phng ph thuc vo Hi ng nhn dn a phng v t chc v hot ng (Vin trng Vin Kim st nhn dn a phng khng do Hi ng nhn dn bu v bi nhim). ng thi vi vic giao cho Vin Kim st nhn dn quyn hn, nhim v rng ln, lin quan n ch trng gi vng trt t, k cng php lut, tng cng php ch trong iu kin mi, Lut t chc Vin Kim st nhn dn nm 1992 quy nh Vin Kim st nhn dn phi chu trch nhim trc php lut v hu qu ca cc quyt nh, khng ngh, kin ngh, yu cu do mnh ban hnh; nu ra vn bn tri php lut th tu theo tnh cht v mc sai phm m ngi ra vn bn b x l k lut hoc b truy cu trch nhim hnh s. xy dng i ng cn b kim st c phm cht o c, c kin thc chuyn mn, nghip v, th cc tiu chun Kim st vin c i mi v quy nh c th hn. Cng vi vic thnh lp Vin Kim st nhn dn 3 cp, Vin Kim st qun s cng c t chc 3 cp l tnh v khu vc; cp qun khu v tng ng; cp trung ng. Nh vy, v mt c cu t chc, sau khi ban hnh Hin php nm 1992, v c bn, Vin Kim st nhn dn cc cp kin ton v i mi mt bc quan trng. Vi c cu t chc nh vy, Vin Kim st nhn dn t c nhng kt qu nht nh, to nn mt s chuyn bin tch cc trong hot ng t php nc ta, cng vi cc c quan nh nc khc thc hin mt cch c hiu qu ng li i mi ca ng v Nh nc.

You might also like