Li ni u

1. Tnh cp thit ca ti Qua 15 nm thc hin cng cuc i mi, nn kinh t nc ta c nhng thay i tch cc, lm thay i n mi kha cnh ca i sng x hi. Chng ta t c mt s thnh tu ng k trong Ngoi thng, c bit trong xut khu go. Nhng con s bo co hng nm l kt qu tht ng t ho ca ngnh nng nghip nc ta, th hin quyt tm ca nhn dn v ng li ch o ng n ca ng v Nh nc. V th ca Vit Nam c nng ln, snh vai cng cc nc xut khu go ln trn th gii. Tuy nhin, do nhng yu t ch quan v khch quan, thc tin ti Vit Nam trong thi gian qua cho thy, hot ng xut khu go nc ta vn cn nhiu bt cp, tn ti nhiu vn bc xc trc nhng bin ng tht thng ca tnh hnh chnh tr v th trng th gii nh nh hng, t chc qun l, tm u ra cho sn phm, nng cao gi v kh nng cnh tranh... Kt qu l, tuy khi lng v kim ngch xut khu c tng nhng nhn chung tim nng vn cha c khai thc mt cch ti u, mang li hiu qu cao nht. Trong tnh hnh , nghin cu Marketing tm ra cc gii php nhm nng cao hot ng xut khu go l mt i hi cp thit v ng quan tm nhm y mnh hn na sn xut v xut khu go ca Vit Nam. 2. i tng v phm vi nghin cu ti i su vo phn tch c im, tnh hnh xut khu go caVit Nam hin nay theo quan im Marketing-mix ng thi nu ln cc im mnh, im yu theo m hnh SWOT. Qua thc tin hot ng xut khu go ca Vit Nam, ti a ra gii php di gc v m v theo quan im Marketing-mix nhm thc y vic xut khu go, ph hp vi tin trnh pht trin kinh t ca nc ta. 3. Phng php nghin cu ti s dng nhng kin thc tch lu trong sut qu trnh hc tp vi nhng quan st, thu thp trong thc t, kt hp gia vic tng hp sch bo, ti liu vi vic i
4

su vo phn tch thc tin, tham kho kin nhm tm ra hng i hp l nht. 4. Mc ch, ni dung nghin cu Trn c s tp trung phn tch, nh gi thc trng sn xut v xut khu ca mt hng go, kho lun a ra mt s nh hung pht trin cho giai on tip theo, ng thi tm mt s gii php v Marketing nhm cng c, y mnh v pht trin mt hng xut khu ch lc ny. t c mc ch trn, v mt l lun, kho lun tng hp, thng nht, c kt v pht trin nhng vn v ang c nghin cu, ng thi xem xt trn c s thc tin hot ng xut khu go ca Vit Nam theo quan im ca Marketing tm ra hng i ng n trong thi gian ti. ti: y mnh xut khu go ca Vit Nam theo quan im Marketing-mix Chng 1: Tng quan v go xut khu trn th gii v ti Vit Nam. Chng 2: Thc trng xut khu go Vit Nam theo quan im Marketing-mix. Chng 3: Chin lc y mnh xut khu go. Trong khun kh ca kho lun tt nghip ca sinh vin, ti nhm: Khng nh li vai tr ca xut khu go i vi s pht trin ca nn kinh t Vit Nam Phn tch thc trng xut khu go ca Vit Nam Nu ra mt s nh hng v gii php nhm y mnh hot ng xut khu go ca Vit Nam. Em xin chn thnh cm n thy gio hng dn Nguyn Vn Thoan, cc c ch cn b ca V Xut nhp khu - B Thng mi cng cc thy c v bn b gip em hon thnh kho lun ny.

Chng 1. Tng quan v go xut khu trn th gii v ti Vit Nam

1.1. Tng quan v th trng go th gii Vn tp trung ca ti ny l hot ng xut khu go ca Vit Nam ra th trng th gii. Xt theo quan im Marketing l c tnh hng ngoi. y mnh xut khu, Vit Nam phi lun hng ra mi trng kinh doanh v ly th trng lm c s nh hng. Th trng y c hiu l tp hp nhng nh nhp khu go hin ti v tim nng. Mt khc, nhu cu ca th trng go li chu nh hng ca nhiu yu t bn ngoi. Chnh v vy, cc nh xut khu go Vit Nam khng ch tp trung vo cc nh nhp khu go m cn phi hng vo cc i th khc nh gi kp thi kh nng cnh tranh ca h. Nghin cu th trng go quc t, nghin cu cc nc xut, nhp khu go ch yu trn th trng l mt i hi cp thit ng dng vo tnh hnh c th ca Vit Nam, nhm nng cao nng lc cnh tranh ca go xut khu nc ta trn th trng th gii. 1.1.1. Cc yu t nh hng n cung cu go th gii Trong s cc loi lng thc bao gm go, la m, ng, k, la mch... th go v la m l hai loi thc phm chim v tr quan trng trong khu phn n hng ngy ca con ngi. Theo thng k ca T chc Lng thc v Nng nghip Lin hp quc (FAO), sn xut la go v la m t mc tng ng nhau. Nhn chung, sn lng la go c th duy tr s sng cho hn 53% tng s dn trn th gii. Qua cho thy tm quan trng ca go i vi vn an ninh lng thc ca loi ngi, c bit khi t trong bi cnh bin ng ca yu t nhn khu hc. 1.1.1.1. Vn sn xut go trn th gii Ngnh sn xut la go b ph thuc vo cc iu kin t nhin nh t, nc, kh hu... Sau nhiu nm lin tc tng trng, vo nm 1995, sn xut go trn th gii gim nh vi din tch sn xut khong 146 nghn ha, sn lng thc ton
6

th gii t 553 triu tn, tng ng khong 360 triu tn go. Nhng thnh cng trong sn xut go l kt qu t c do cuc Cch mng xanh em li cng vi vic p dng cc tin b khoa hc v i mi chin lc kinh t x hi ca Chnh ph cc nc sn xut go ch yu. Theo s liu ca V Xut nhp khu - B Thng mi, d on din tch sn xut la ton th gii nm 2001 l 151,9 nghn ha. Nng sut la nm 2000 t 3,92 tn/ ha, gp 1,6 ln so vi nng sut la nm 1974 l 2,45 tn/ha. y l mt tin b vt bc, nh s dng nhng thnh tu cng ngh hin i vo sn xut, ng thi p dng nhng loi ging la mi cho nng sut cao. Nm 2000 cng l nm k lc v nng sut v sn lng la ton cu l 607,4 triu tn so vi 333,8 triu tn nm 1974, tng 1,8 ln. Qua cho ta thy sn lng la tng ch yu do nng sut tng, l kt qu ng khch l cho sn xut la ton th gii, m bo tt nhu cu v lng thc ni chung v la go ni ring ca loi ngi.

Bng 1.1. Tnh hnh sn xut go ca th gii (1998-2001)

Sn xut
Bc M M Latinh EU Lin X c ng u Trung ng Bc Phi Chu Phi cn li Nam Chu cn li

1998
8.747 17.225 2.701 1.108 56.000 3.048 5.463 10.540 165.170 358.864

n v tnh: 1000 tn 1999 2000 2001(c)

8.836 22.165 2.694 1.124 52.000 3.370 4.261 10.845 172.52 6 358.48
7

9.795 21.22 9 2.637 1.189 56.00 0 2.905 5.889 10.95 0 183.3 11 36.28

9.062 20.204 2.462 1.026 56.000 2.279 6.063 11.481 179.426 354.965

Chu i Dng

1.324

5 1.362

1 1.101

1.761

Ngun: V Xut nhp khu B Thng mi 1.1.1.2. Vn tiu dng go trn th gii Trn th gii, phn ln go c sn xut nhm phc v nhu cu tiu th trong nc, ch 4% sn lng ton cu c em ra bun bn, trao i gia cc nc vi nhau. La go c sn xut tp trung ho cao , trong chu chim ti 90% tng lng sn xut, 50% lng nhp khu v 72% lng xut khu. Mc tiu th go ton cu hin nay lun ph thuc vo tnh hnh canh tc v kh nng cung cp ca cc nc sn xut la go. Trn quy m ton th gii, lng go tiu dng tng ng k t 222,4 triu tn nm 1974 ln 398,6 triu tn nm 2000, tng 180% v d on nm 2001 l 400,8 triu tn. m bo tiu th n nh cn t mc sn xut hng nm gp 1,5 n 2 ln mc tng dn s. Nh vy, mc tiu th go lun b khng ch bi kh nng sn xut v ph thuc vo s dn ton cu nn nhn chung nu tnh theo u ngi th khng tng. Trn th gii, chu l khu vc tiu th go nhiu nht vi 362,1 triu tn, tc 90% so vi lng tiu dng ton cu vo nm 2001 (403 triu tn). iu ny c gii thch bng tp qun coi go l lng thc chnh yu chu , ni tp trung trn 60% dn s ton th gii. Tuy nhin, trong nhng nm gn, dn s cc nc ny tng mnh trong khi din tch trng la gim ng k do qu trnh th v cng nghip ho. Thm vo na, cc thin tai nh lt, bo, hn hn... thng hay xy ra nn cc nc ny cng phi nhp khu go phc v cho nhu cu trong nc. Cc chu lc khc tiu th 10% s lng go cn li. Ti chu M, chu u v khu vc Trung ng, tiu th go tng ng k trong nhng nm gn y. C th nm 2000, Bc M tiu th 4,1 triu tn, M Latinh 14,3 triu tn, EU 2 triu tn. D on nm 2001, cc khu vc ny ln lt tiu th 4,7 triu tn, 14,7 triu tn v 2,1 triu
8

tn. Qua , c th thy rng lng go tiu th phn b khng ng u v ph thuc nhiu vo cc nc chu .

Bng 1.2. Tnh hnh tiu th go ca th gii (1998-2001)

Nhp khu Bc M M Latinh EU Ty u cn li Lin X c ng u 1998 4,108 13,778 2,012 48,000 1,130 344,00 0 Trung ng 5,779 Bc Phi 2,982 Chu Phi cn li 10,412 Nam 104,83 5 Chu cn li 234,50 8 Chu i Dng 563,00 0 Ngun: V n v tnh: 1000 tn 1999 2000 2001(c) 4,439 4,718 4,747 14,085 14,272 14,661 2,066 2,131 2,079 50,000 53,000 55,000 1,119 1,136 1,311 382,00 360,00 386,000 0 0 6,159 6,499 6,435 2,984 3,097 3,177 10,973 11,563 12,155 110,41 113,71 114,989 2 1 236,02 241,85 238,692 5 2 608,00 670,00 706,000 0 0 Xut nhp khu B Thng mi

1.1.1.3. Nhng nc sn xut v tiu th go chnh trn th gii * Trung Quc Vi s dn ng nht th gii (1,26 t ngi v d kin ln ti 1,6 t nm 2030) v din tch la trn 30 triu ha, Trung Quc l quc gia c ch trng y mnh sn xut la go nhm p ng nhu cu v lng thc trong nc ca mnh. m bo an ton lng thc quc gia l chin lc hng u ca chnh ph nc ny. Tri vi mt s nc khc ch
9

trng ti cc d n pht trin cy trng bng cch tng cng s dng c hiu qu hn t trng v cc ngun ti nguyn khc nh ngun nc, kh hu Trung Quc tp trung ch yu vo cng ngh v khoa hc. Trung Quc v ang i tin phong trong cc ging la lai mi v ang dn u v th nghim la bin i gien. Tuy din tch trng la ca Trung Quc my nm gn y lin tip gim do nhu cu go cht lng thp gim v li nhun t nhng loi cy khc tng ln, sn lng go Trung Quc nm 2001 d kin t 136,40 triu tn, tng so vi 130,9 triu tn nm 2000 nh nng sut tng. T nm 1992-1993, cng vi cng cuc i mi, hin i ho t nc, Trung Quc c nhiu c gng y mnh sn xut la. n nm 2000, tiu th go trung bnh tnh theo u ngi vn bnh n (96 kg/ngi/nm) mc d tng tiu th tng do dn s tng. Nhu cu v cht lng cng ngy cng tng. Go cht lng cao nh Japonica c trng ch yu min Bc ngy cng tr nn ph bin hn. Tiu th go ni ring v lng thc ni chung s tng theo xu hng ca nn kinh t. Go cht lng km ngy cng c chuyn sang dng trong cng nghip hoc cho nhng ngi c thu nhp thp. Mt trong nhng chin lc ca Trung Quc l pht trin ngnh chn nui v go v sm s l thc n tt cho gia cm v cht lng ph hp v gi thnh r. Theo s liu ca B Thng mi, nm 2000 Trung Quc tiu th 137,3 triu tn go chim 34% tng lng go tiu th ton cu. c tnh nm 2001 lng tiu th l 134,3 triu tn. Con s ny ni chung khng thay i nhiu so vi cc nm trc. Vi d kin nhu cu tiu th s t c 220 triu tn go vo nm 2010 v 260 triu tn vo nm 2030, Trung Quc t mc tiu pht trin cc ging la mi, nng sut cao t trung bnh 8 tn/ha so vi 6,5 tn/ha hin nay. * n L nc ng dn th hai trn th gii, n cng l nc sn xut go ln th hai trn th gii. Nm 1994, sn lng la ca n t mc tng k lc (2,8%) so vi cc nc khc. n
10

 l nc ng u trn th gii v din tch trng la v ang chim hn 22% tng sn lng la go ton cu. Sn lng go ca n nin v 1999/2000 t 88,55 triu tn so vi 406,57 triu tn ca th gii v d on nin v 2000/2001 t 87,30 triu tn so vi 396 triu tn ca th gii. Cui nm 2000, Chnh ph n c k hoch gii to 3 triu tn go d tr ly ch cha go mi, gy sc p ti th trng go th gii. Bn cnh , n l mt trong nhng nc i u trong cuc Cch mng xanh, ch yu v ging la. Hin nay, B Thng mi n thng bo s tin hnh th nghim ADN bo m s thun chng cho ging go mi, khuyn khch sn xut v xut khu cc loi go cao cp. V tiu th, n cng l quc gia tiu th go ln th hai trn th gii vi lng tiu th l 78,2 triu tn (nm 1998), 81,2 triu tn (nm 1999), 82,5 triu tn (nm 2000) v c tnh nm 2001 l 83,5 triu tn, chim 20,8% so vi tng lng tiu th ton th gii . * Innxia Vi sn lng go nm 1999/2000 l 34,08 triu tn, d on nm 2000/2001 l 34,80 triu tn, Innxia hin ang xp th ba trn ton th gii v nc c sn lng go cao nht. Nm 2001, nh trin vng t sn lng cao nn nhu cu v nhp khu ca nc ny c th gim 40% so vi nm trc. iu chng t Innxia tch cc hn trong vic sn xut la go nhm p ng ti a nhu cu trong nc, trnh b ph thuc vo s lng go nhp khu t cc nc bn ngoi. Innxia cng l nc tiu th go ln th ba trn th gii. Nm 2000, quc gia ny s dng ht 35,9 triu tn go, chim 9% lng tiu th ton cu. D tnh tiu th nm 2001 c gim nhng khng ng k l 35,8 triu tn. Nm 2002, Innxia c k hoch nhp khu 700 ngn tn, trong s nhp khu khong 500 ngn tn t Vit Nam c ngun go p ng nhu cu trong nc. Chnh ph Innxia

11

ang d kin vay Ngn hng pht trin Hi gio 102,5 triu USD nhp khu s go trn.

Biu 1.1. Dn s v tiu th go ca 3 nc tiu th ln nht

4% 16%
9%

Indonxia n
58% 22%

36%

22%

Trung Quc Khc

33%

Dn s

Tiu th go

1.1.2. C cu ca th trng go th gii 1.1.2.1. c im v trin vng ca th trng go th gii * c im ca th trng go th gii - Go l loi lng thc ch yu nui sng hn 50% dn s ton cu, tp trung nhiu nht chu . Chnh v vy, th trng go th gii mang c tnh nhy bn v mi khi c s bin ng v nhu cu nhng nc tiu th go chnh nh Trung Quc, n , Innxia, Bnglat, Pakistan... th cung cu v gi go trn th trng th gii li thay i. Vic Chnh ph n c k hoch gii to 3 triu tn go vo cui nm 2001 l mt v d gy sc p vi th trng go th gii. Cui thng 3/2000, Innxia quyt nh ngng nhp khu go chnh ngch cng to nhng bin ng khng nh ti gi go ni chung. Tuy nhin, nhy cm ca th trng go cn phi ph thuc vo lng
12

d tr ton cu v ca tng nc cng nh t gi gia go v loi lng thc thay th go nh la m, ng... - Go khng nhng c bun bn n thun nh mt hng ho gia cc nc khc nhau m cn l mt trong nhng mt hng chin lc thc hin chnh sch i ngoi ca cc Chnh ph thng qua hnh thc vin tr. M l nc s dng hnh thc ny nh mt chin lc ngoi giao nhm tng cng s ph thuc ca cc nc khc vo nc mnh trong cc quan h kinh t quc t. Tng t nh vy, EU thng nhp khu go cung cp min ph cho cc nc chu Phi i li cc iu kin khc v kinh t. - Trn th gii c rt nhiu loi go mu dch phn loi theo cc cch khc nhau. S phong ph v chng loi to nn s a dng cho th trng go th gii. Tng ng vi mi loi go khc nhau, tu thuc cht lng phm cp khc nhau li hnh thnh mt mc gi c th. Tnh a dng v phc tp ca gi c go l biu hin sinh ng trong bun bn quc t trong sut nhiu nm qua. * Trin vng ca th trng go th gii Trong nhng nm gn y, th trng go th gii c nhiu bin ng phc tp, c th l nhu cu ca cc nc v go c bit thp. Mc d cc nc xut khu khng ngng n lc tm kim th trng nhng gi go ca tt c cc xut x u gim. Nhu cu go ca cc nc nhp khu ln nh Bnglat, Innxia, Braxin... hn ch do s phc hi sn lng sau 12 nm mt ma. Theo d bo ca FAO v B Nng nghip M, sn lng go th gii n nm 2005 s c chiu hng tng chm hn so vi nhng nm trc, mc tiu th tng chm. Do , tc tng ca lng go giao dch ton th gii cng s gim. D on trong tng lai, chu Phi s tham gia tch cc hn vo th trng go, c bit l nhp khu. Chu vn s lun l khu vc ng u v sn xut, tiu th v xut khu vi nhiu thay i v c ch chnh sch. Xut khu go t chu u v chu M c xu hng gim do vic tht cht cc quy nh ca thng mi th gii lm hn ch chnh sch tr gi xut khu.
13

Xu hng trong nhng nm ti s c nhiu nc tham gia vo xut khu la go, to s si ng v cnh tranh gay gt trn th trng la go th gii, c bit chu , do chnh sch ca nhiu nc cho php khu vc t nhn tham gia vo xut nhp khu go. Ngoi ra, trong nhng nm ti, giao dch cc loi go c cht lng cao c xu hng tng mnh trong khi giao dch go phm cp thp s gim dn. Go mt mt l hng ho thit yu i vi i sng v sn xut, mt khc l hng ho nhy cm v xut khu c tnh chin lc mt s nc, c xu hng cnh tranh ngy cng tr nn gay gt gia cc nc tham gia xut khu. Cc nc xut khu lun lun tng sn lng la go khng ch tho mn cho nhu cu tng dn s m cn nhm mang li ngun ngoi t ng k. V vy, trong tnh hnh hin nay, cc nc u y mnh cc hot ng xut khu gim hao ph v h hao, u t chiu su tng nhanh nng sut v sn lng. tng kh nng cnh tranh trn th trng, cc nc trang b ngy cng tt hn t vic chn ging, thu hoch, bo qun, ch bin, vn ti, bao gi v iu kin giao hng thch hp vi i hi ca th trng th gii. 1.1.2.2. Tnh hnh nhp khu go * Tnh hnh chung Nhp khu go ca th gii nhn chung c xu hng tng ln nhng khng n nh trong nhng nm gn y, tu thuc vo sn lng lng thc trong nm v kh nng thanh ton ca nhng nc nhp khu. a s cc nc xut khu go t sn lng cao k lc lm gim mnh gi go trn th trng th gii. Lng nhp khu go ca ton th gii cng nh tng nc thng xuyn bin ng v mang tnh thi v r rt. V sn xut go ph thuc vo iu kin thin nhin, t l d tr, tn kho lng thc nn thng bt n. Nm mt ma, cc nc thng cn gp, nn nhp khu nhiu nhng nm khc li gim sn lng nhp ng k. Khi gi go tng cao, cc nc c th chuyn sang nhp khu hng thay th cho go nh la m
14

hoc cc ng cc khc, gy bin ng khng nh cho sn lng nhp khu go ca ton th gii. Trong hn 10 nm qua, sn lng nhp khu tng do nhu cu tng, c bit l nm 1998 ln ti 27,67 triu tn. Nhng nm sau c gim nh v c ma cc nc nhp khu. c tnh ton nm 2001, th gii nhp khu 22,30 triu tn go.

Bng 1.3. Tnh hnh nhp khu go ca th gii (1998-2001)

Nhp khu Bc M M Latinh EU Ty u cn li Lin X c ng u Trung ng Bc Phi Chu Phi cn li Nam Chu cn li Chu i Dng 1998 840 3.357 787 60 321 313 3.224 188 4.188 2.765 10.37 0 288 1999 4.439 14.085 2.066 50 1.191 382 6.159 2.984 10.973 110.412 236.025 608 n v: 1000 tn 2000 2001(c) 4.718 4.744 14.272 14.661 2.131 2.079 53 55 1.346 360 6.499 3.097 11.563 113.711 241.852 670 1.311 386 6.435 3.177 12.155 114.989 238.692 706

Ngun: V Xut nhp khuB Thng mi Chu lun l khu vc nhp khu go nhiu nht vi khong hn 55% lng go nhp khu ton th gii nhm p ng nhu cu tiu th ti cc nc ny. Chu Phi chim t trng hn 20% lng go nhp khu v c chiu hng tng ln trong thi gian qua tuy mc tng khng ln. Trn thc t cc nc ngho chu lc ny tiu dng go kh nhiu nhng kh nng ti chnh li b hn ch rt ng k. Do vy, cc nc
15

ny tuy thiu go nhng kh nng nhp khu c hn. Chu M cng c khi lng nhp khu chim khong 20% vi nhu cu n nh v c xu hng tng ln. Nhp khu go trn th gii cng bin ng theo nhm nc. Tu theo mc thng xuyn, cc nc chia theo hai nhm: nhm nc nhp khu go thng xuyn v khng thng xuyn. Nhm th nht bao gm cc nc lun c nhu cu nhp khu go do mt cn i gia sn xut v tiu dng, sn xut khng p ng nhu cu v go. Nhm nc ny bao gm Malaixia (hng nm cn nhp khong 400 ngn tn), Canaa (180 ngn tn), Angiri (250 ngn tn)... Nhm th hai bao gm nhng nc sn xut go nhng khng thng xuyn cung cp cho tp qun tiu dng trong nc. Lng go nhp khu cc nc ny khng u qua cc nm. Tiu biu cho nhm ny l Innxia, Trung Quc, Nht Bn... * Mt s nc nhp go ch yu trn th gii 1) Innxia Hin nay, nc nhp khu go ln nht th gii l Innxia. D sn xut mt lng go khng nh cho tiu dng nhng Innxia vn phi nhp khu nhm p ng nhu cu trong nc, m bo an ninh lng thc. c bit vo nm 1995, nhp khu go ca nc ny tng vt ln ti 3,2 triu tn do chnh sch d tr go ca Nh nc v tc tng nhanh ca dn s. n nm 1998, Innxia tip tc nhp go vi sn lng 6,1 triu tn cho tiu dng sau mt ma. Nm 2000, Chnh ph Innxia tng thu nhp khu t 0% ln 35% v cho php t nhn t do nhp khu go nhng cm cc loi go cht lng thp. Tng s lng nhp khu nm 2000 gim xung l 1,3 triu tn, bng 1/3 so vi nm 1999 (3,9 triu tn). Nm 2001, d on nc ny cng ch nhp khu khong hn mt triu tn go. 2) Iran Trong nhiu nm qua, Iran thng xuyn nhp khu go vi s lng kh n nh, ng th hai trn th gii, ch sau Innxia. Nm 1999, Iran

16

nhp 1,0 triu tn, nm 2000 tng ln 1,1 triu tn v c tnh nm 2001 s li gim xung mc 1,0 triu tn. Cc s liu trn cho thy mc nhp khu tng i c nh ca t nc ny. Vi s dn 70 triu, d on trong tng lai, Iran vn l nc nhp khu go ln v c kh nng thanh ton cao. Nh cung cp go ch yu ca Iran l Thi Lan, Vit Nam, Pakistan. 3) Trung Quc L nc sn xut go ln nht th gii nhng Trung Quc vn phi nhp khu nhm m bo nhu cu trong nc. Nm 2000, Trung Quc nhp khu 238.598 tn go, tng 42% so vi nm 1999, trong hu ht l go c cht lng cao ca Thi Lan. Nhp khu tng do sn lng go Trung Quc gim v tiu dng ca ngi dn i vi go thm tng ln. Khi tham gia vo T chc Thng mi Th gii (WTO), nhp khu go s tng nh do Trung Quc ban u phi nhp khu gn 3 triu tn mi nm nu gi tr th trng ph hp vi h. n nm 2004, hn ngch nhp khu d kin s tng ti 5,38 triu tn. 4) Braxin y l nc duy nht khu vc Nam M c mc nhp khu go kh ln. Tnh hnh nhp khu mt hng ny Braxin trong i n nh v c xu hng tng trong thi gian qua. C th nm 1989, lng nhp khu ca Braxin l 0,5 triu tn, nm 1998 tng ln 1,2 triu tn. Nm 1999, nc ny tip tc l nc nhp khu go ln trn th gii vi mc nhp khong 1 triu tn. Nm 2000, sn lng nhp khu gim xung cn 0,7 triu tn v s tip tc gim trong nm 2001. 1.1.2.3. Tnh hnh xut khu go trn th gii nhng nm qua * Tnh hnh chung Theo s liu ca V Xut nhp khu - B Thng mi, tng lng go xut khu ca th gii trong nhng nm gn y tng v tng kh. Nu nh nm 1975, th gii xut khu
17

ch c 7,7 triu tn go th nm 1989 s lng go xut khu t 13,9 triu tn, mc cao nht so vi cc nm trc . Tuy nhin, trong hai nm tip theo, s lng go xut khu gim xung cn 11,6 triu tn v 12,1 triu tn. n nm 1998, s lng go xut khu tng cao nht l 27,7 triu tn. Trong 3 nm qua, sn lng go xut khu c xu hng gim xung: nm 1999 l 24,9 triu tn, nm 2000 l 22,9 triu tn v d bo nm 2001 l 22,2 triu tn. Nhn chung, mc tng trng cha tht n nh, c nm gim so vi nm trc v cha thc s phn nh kh nng d tha ca nhng nc xut khu v s bin ng khng ngng tnh hnh cung cu ca th trng go trn th gii. S lng xut khu go ca th gii tng ln nh nhng ci bin v mt k thut, ging la v cc chnh sch mi ca cc nc xut khu go lm cho lng go c xu hng tng ln trong nhng nm gn y. Xut khu go th gii tp trung mt s nc ang pht trin, chim 75% n 80% tng s lng xut khu. L chu lc sn xut v tiu th go nhiu nht, vi tim nng, iu kin thi tit thun li cho vic trng la, chu vn lun l khu vc xut khu nhiu nht. Bnh qun hng nm, chu cung cp khong 70% lng go xut khu cho th trng th gii, ng thi cn l ni tp trung hu ht cc nc c th mnh v go nh Thi Lan, Vit Nam, n , Trung Quc.... * Cc nc xut khu go chnh trn th gii 1) Thi Lan Tuy Thi Lan khng phi l nc sn xut go ln trn th gii nhng li l nc c s lng go xut khu nhiu v n nh nht, ng thi c tc tng trng cao, gn 10%/nm. T nm 1977 n nay, c th vo nm 1998 Thi Lan xut khu 6,4 triu tn, nm 1999 t con s k lc l 6,7 triu tn (25% lng xut khu ton th gii), nm 2000 s lng xut khu t hn 6,5 triu tn, gim nh so vi nm trc do nh hng ca l lt v bo nhit i ti min ng Bc. Trong tnh hnh gi c quc t bin ng m trong nc li bi thu, Chnh ph Thi Lan thc hin chng trnh can
18

thip n nh gi go trong nc, gip nng dn duy tr pht trin trng la. Cc t chc quc doanh Thi Lan mua go lu kho v thc hin chnh sch cho nng dn vay tn dng di hn vi li sut thp. Chnh ph Thi Lan thc hin k hoch pht trin ngnh go, c bit tp trung vo th trng go Jasmine, loi go c sn v l th mnh ca Thi Lan. Nm 2001, d kin tng xut khu ca Thi Lan t 6,7 triu tn. Chin lc xut khu go Thi Lan gm 3 im chnh. i vi sn xut, Thi Lan tin hnh nghin cu gim tht thot trong qu trnh thu hoch. i vi thng mi v th trng, Thi Lan p dng trit Marketing-mix, tp trung tuyn truyn dng go Hng nhi, xc tin bo v v tng cht lng go. i vi chnh sch go, Nh nc phi hp vi t nhn son tho chnh sch khp kn t nghin cu, sn xut, tip th cho ti ch bin. Vi v tr ng u xut khu go, Thi Lan lun chi phi su sc tnh hnh bin ng cung cu v gi c trn th trng th gii. V cht lng, go Thi Lan c nhiu loi, c bit l cc loi go c sn c a chung khp ni v c xut i nhiu nc. Thi Lan cng l i th cnh tranh mnh nht ca M trn th trng loi go ht di v cht lng cao, ng thi cng cung cp cho cung go ca th gii gn 1/3 tng lng go cht lng thp. Th phn ca Thi Lan nhn chung tng i n nh. Gi bn thng cao hn so vi cc nc xut khu go khc nh Vit Nam hay Pakistan. Gi chun quc t cng thng cn c vo gi go ca Thi Lan (FOB Bngcc). 2) Trung Quc Khng ch l mt nc sn xut, tiu dng, nhp khu go ln trn th gii, Trung Quc cng l nc xut khu go ln trn th gii. Trung Quc nhp khu go cht lng cao song xut khu go c cht lng bnh thng hoc thp. Nm 2000, mc d c hn hn, quc gia ny vn ln th ba trong s cc nc xut khu go vi s lng l 2,95 triu tn, ch sau Thi Lan v Vit Nam, tng 9% so vi nm 1999 (2,7 triu
19

tn) nhng gim so vi mc 3,7 triu tn nm 1998. V tr ny khng n nh trong cc nm do s bin ng tht thng gia cung cu go ca nc ny. D kin nm 2001, Trung Quc s tip tc gim s lng xut khu xung cn 1,8 triu tn. Tuy nhin, vi u th gi go r v cht lng ngy mt c ci thin, go Trung Quc c ch ng trn th trng th gii, c bit l ti chu Phi v Nht Bn. 3) M Nm 2000, s lng xut khu go ca M t 2,76 triu tn, ng th t trong s cc nc xut khu go. Tuy nhin, nhng nm trc y, M vn ng th hai trn th gii sau Thi Lan mc d ch chim khong 1,5% tng s lng la ton cu v xp th 11 v sn xut go. L nc xut khu go truyn thng vi th trng rng ln trn khp cc chu lc, cht lng go ca M ni ting l cao (loi A), ng u th gii v c sc cnh tranh u vit hn hn cc loi go khc, k c ca Thi Lan. Trong nhng nm u thp nin 90, M cung cp khong 20% th phn go th gii m ch yu l cc nc M Latinh (Mhic v Braxin). Xut khu go ca M c c thnh cng nh vo hai li th: + Th nht, s pht trin vt bc v cng ngh sn xut, ch bin n bo qun. M c h thng lu kho d tr ln nn go xut khu lun c m bo v mt cht lng, p ng c nhng yu cu kht khe nht ca cc nc nhp khu. M c th xut khu go cc giai on khc nhau ca qu trnh ch bin, mi cht lng khc nhau cng nh p ng mi hnh thc bao gi hay chuyn ch. + Th hai, sc mnh kinh t, chnh tr v cc mi quan h vi bn hng. Go xut khu ca M c coi l nng phm chnh tr v nm trong c ch bo h ca Nh Trng vi nhiu chnh sch nh chnh sch tr cp thu nhp, chnh sch tr gi xut khu hay cp tn dng xut khu... Chnh ph M thc hin chnh sch can thip mnh vo gi go, c trong nc v xut khu. M s dng go nh mt v kh thc hin mc tiu i ngoi ca mnh trong cc
20

quan h kinh t nh vic gy p lc i vi m ca th trng go ca Nht Bn v lin minh chu u. Nm 2001, do nhng bin c suy thoi kinh t, c bit v khng b ngy 11 thng 9 v cnh tranh mnh m trn th trng th gii, d on s lng xut khu ca M s gim xung cn 2,6 triu tn v s gp kh nhiu kh khn trong xut khu mt hng ny. 4) Pakistan L quc gia nm trong khu vc Nam , vi s dn gn 150 triu ngi, Pakistan c truyn thng xut khu go t nhiu thp k nay, vi lng go trung bnh trong thi gian gn y l 2 triu tn. Xut khu go ca nc ny tng i n nh vi cc loi go cht lng trung bnh v kh. Nhng nm gn y, xut khu ca Pakistan tng nh. C th l nm 1998 s lng go xut khu l 1,8 triu tn, 1999 l 1,85 triu tn, 2000 l 2 triu tn v d on trong nm 2001 s l 2,25 tn, chim hn 10% tng lng go xut khu ton th gii. 5) n n l mt quc gia lun trong tnh trng thiu lng thc. T trc n nay, n phi nhp khu mt lng go ln cht lng thp nhng ng thi cng xut khu go Basmati, mt loi go c sn, sang cc th trng chu v chu Phi, c bit l th trng Trung ng. Nhng nm gn y, s lng go xut khu ca n khng n nh do gp nhiu thin tai. Hot ng xut khu go ca n ang c kh khn v Bnglat, th trng tiu th go phm cp thp ch yu ca n , bt u thc hin th ni vic u thu mua go t thng 1/2000 vi iu kin thanh ton nghim ngt. C th l s lng go xut khu ca n t 4,5 triu tn nm 1998, chim 16,2% tng lng go xut khu ton th gii, nm 1999 cn 2,4 triu tn, nm 2000 ch cn 1,3 triu tn. Hin nay, B Thng mi n thng bo s tin hnh th nghim AND m bo s thun chng cho ging go Basmati n v s khuyn khch xut khu go cao cp
21

ny. Bn cnh , n cho php Tng cng ty lng thc quyt nh gi xut khu song khng c thp hn gi bn cho ngi dn n sng di mc ngho kh. Cc nh xut khu n cho rng go n c c hi thm nhp vo cc th trng nc ngoi nu nh gi thp nh gi cc xut x khc. B Thng mi n cng xem xt k hoch xo b hn ch xut khu i vi cc sn phm nh go, la m, ng v hnh. Go xay xt hin ang c t do xut khu, mc d cc t nhn mun xut khu vn buc phi ng k hp ng vi C quan pht trin nng nghip v xut khu thc phm ch bin. Hin ti, n ang thu ht cc nh nhp khu go nh Nam Phi, Nigiria, arp-Xt. Mc tiu ca n trong nhng nm ti l gim bt chi ph ca Chnh ph, khuyn khch xut khu v bo m an ton lng thc, c bit l c gng xut khu 3 triu tn go vo nin v 2000/2001. 1.2. Tnh hnh xut khu go ca Vit Nam 1.2.1. V tr chin lc ca xut khu go trong nn kinh t quc dn Vit Nam l mt nc ng dn, trong go l lng thc chnh v kh c th thay th. Qua cho thy tm quan trng ca sn xut go i vi nn kinh t quc dn. Bn cnh , khi t nc c th m bo an ninh lng thc, xut khu go trong iu kin kinh t hin nay c ngha quyt nh i vi qu trnh hi nhp ca nc ta v c th hin trn nhiu kha cnh, m ch yu l: 1.2.1.1. Xut khu go tng thu ngoi t, tch lu vn cho qu trnh Cng nghip ho- Hin i ho (CNH-HH) t nc Qu trnh CNH-HH t nc c xc nh tin hnh lu di v theo nhng bc i thch hp. tin hnh thnh cng qu trnh ny, cn huy ng ti a mi ngun lc ca quc gia, trong vn l mt yu t v cng quan trng. C vn mi c th xy dng c s h tng, nhp khu my mc thit b tin tin, hin i, u t vo o to ngun nhn lc... Vn thng c huy ng t nhiu ngun
22

khc nhau: u t nc ngoi, du lch, vay vn trong dn, xut khu... trong vn thu c t hot ng xut khu c tc ng ln n hot ng nhp khu, qua y mnh tin trnh CNH-HH t nc. Trong tng kim ngch xut khu ca nc ta nhng nm gn y, kim ngch t xut khu go chim mt t trng kh ln. Go tr thnh mt mt hng ch lc ca nng sn Vit Nam trn trng quc t. Thc t cho thy xut khu go t lu mang li mt ngun vn khng nh cho nc ta. Theo s liu mi nht ca B Thng mi, trong sut 11 nm t 1989 n 2000, tng kim ngch m xut khu go mang li t gn 7 t USD, cha k n xut khu tiu ngch sang cc nc lng ging nh Trung Quc, Lo, Campuchia. Nh vy, go chim ti khong 16% tng kim ngch xut khu ca c nc, mt t l khng nh i vi ring mt mt hng trong rt nhiu mt hng xut khu khc. Xut pht t vai tr quan trng ca go i vi qu trnh CNH-HH t nc, ng v Nh nc ta ch trng hn ti tng cng p dng cng ngh tin tin vo sn xut, c bit ch ti nhng ging la c cht lng v cho nng sut cao, ng thi y mnh hn na xut khu go nhm em li ngun vn ln phc v cng cuc i mi t nc. 1.2.1.2. Xut khu gp phn thc y chuyn dch c cu kinh t v thc y sn xut pht trin Khi Vit Nam y mnh xut khu go ng ngha vi vic tng cng sn xut theo quy m vng. Hin nay, nc ta v ang hnh thnh nhng vng la tp trung chuyn sn xut go xut khu bao gm c hai khu vc ch yu l ng bng sng Cu Long v ng bng sng Hng. Mi vng ph hp vi nhng loi ging la khc nhau. Nh vy, c cu nng nghip s thay i pht huy theo li th ca tng vng. Khi y mnh xut khu go, c cu ngnh ngh cng s thay i. Hng lot cc ngh ph lin quan n sn xut v ch bin go nh xay st, bo qun, nh bng... cng
23

pht trin theo. y l iu kin thun li i vi nn kinh t d tha lao ng nh nc ta, gim ng k t l tht nghip trong nng thn v gp phn ci thin i sng nhn dn. Trong nhng nm gn y, sn lng la thu hoch tng cao. Xut khu go to iu kin m rng tiu th sn phm, trnh ng, tn kho. Khi khu tiu th c gii quyt s to tm l an tm, khuyn khch nng dn tng cng, y mnh sn xut, nng cao nng sut lao ng. Nh vy, xut khu tc ng ngc tr li i vi sn xut, l mt tin cho sn xut pht trin, to iu kin m rng kh nng cung cp v kh nng tiu dng ca mt quc gia nh Vit Nam. Khi tham gia xut khu go, Vit Nam c iu kin cnh tranh, c xt vi cc sn phm cng loi trn th trng quc t. y va l thun li, va l kh khn i vi mt hng go ca Vit Nam v cht lng ca ta cn km hn so vi cc nc xut khu khc, c bit l Thi Lan. Tuy nhin, m bo s tn ti ca go Vit Nam trn th trng, cc doanh nghip buc phi t chc, xem xt li khu sn xut, hnh thnh mt c cu sn xut thch hp, h gi thnh sn phm ng thi nng cao cht lng. Cc knh phn phi cng phi t chc li mt cch hp l, gim thiu chi ph nhm mang li li nhun ti a. 1.2.1.3. Xut khu go tc ng tch cc i vi vic gii quyt cng n vic lm v ci thin i sng ca nhn dn Nh trn phn tch, khi xut khu go c y mnh s ko theo nhng ngnh ngh khc h tr cho sn xut nh cc hot ng thng mi, dch v bao gm cc cng on t chc thu mua thc t nng dn, to u vo cho xut khu. Cc hot ng ny nu c c tin hnh tt, c s ch o ng n s to ra s khai thng u ra cho sn phm thc ca nhn dn thi v thu hoch, kch thch nng dn canh tc, nng cao nng sut. T tc ng tr li i vi sn xut v xut khu. Nh vy, khng ch sn
24

xut go xut khu c th gii quyt vic lm, to thu nhp n nh cho nhiu lao ng m nhng ngnh ngh khc c lin quan cng gp phn gim t l tht nghip ca nc ta. Xut khu go to mt th trng trong nc t bin ng, cn bng c cung cu, khng cn lng hng d tha v tn kho trong nc, gi go ni a s n nh v cao hn to thm thu nhp cho ngi nng dn. Khi xut khu go thu c thm ngoi t mt phn nhp khu cc mt hng tiu dng m trong nc khng sn xut c. iu gp phn ci thin ng k i sng nhn dn, khuyn khch h tng cng sn xut go xut khu nhiu hn na. Xut khu go to s phn cng lao ng hp l trn phm vi ton th gii. Da vo li th so snh tng i i vi cc loi go Vit Nam, chng ta cn bit sn xut loi go no t hiu qu cao nht v c kh nng bn vi s lng ln, gi cao. Tham gia vo th trng bn ngoi rng ln, chng ta hiu r hn v nhu cu ngi tiu dng v kh nng cung cp ca cc nc xut khu khc iu chnh nh hng xut khu cho ph hp vi hon cnh, iu kin c th ca nc ta. 1.2.2. Tnh hnh xut khu go ca Vit Nam trong nhng nm qua 1.2.2.1. Tnh hnh chung Nu nhn li giai on trc i mi, khi c nc ta lm vo cnh thiu i trin min, cc gia nh lun phi tch tr lng thc, trn ln cc loi go, sn, khoai... trong mi ba n th mi thy c thnh cng to ln ca ngnh lng thc nc ta trong sut thi gian qua. Di c ch tp trung bao cp, sn xut nng nghip nc ta mang nng tnh t cp t tc, sn xut khng tiu dng, thiu lng thc tr thnh vn quan tm hng u ca ng v Nh nc. T khi thc hin i mi sau ngh quyt 10 ca B Chnh tr v i mi kinh t nng nghip n ngh quyt 6 ca Ban chp hnh Trung ng kho VI, cng vi vic ban hnh mt lot cc chnh sch kinh t mi, nng nghip nc ta c nhiu khi sc. C ch ca nn nng nghip t t cung t
25

cp chuyn sang sn xut hng ho theo hng CNH-HH thu c nhiu kt qu ng khch l, c bit l trong xut khu go. Nm 1989 l nm nh du bc ngot trong lch s xut khu go ca nc ta, khi Vit Nam ng v tr th 3, sau Thi Lan v M, trong s nhng nc xut khu go trn th trng th gii. S lng go xut khu tng dn t 1,327 triu tn vo nm 1989 ln ti 1,478 triu tn nm 1990, gim nh vo nm 1991 vi 1 triu tn do nhng bin ng t th trng Nga v ng u sau khi CNXH Lin X v cc nc XHCN ng u sp . Sau nm ny, s lng go xut khu ca Vit Nam khng ngng tng. Nm 1995, Vit Nam xut khu 2,025 triu tn v xp vo v tr th 4 trong cc nc xut khu go ln trn th gii. Sau quyt nh bi b lnh cm vn ca M i vi Vit Nam, khi lng go xut khu c xu hng tng nhanh. Vit Nam tip tc vn ln hng th 3 v xut khu go vo nm 1996 vi s lng hn 3 triu tn, vt qua M v ch xp sau Thi Lan, n . Kt qu ny thc ng ghi nhn v vo nm ny, Vit Nam phi i u vi mt lot cc thin tai nh bo nhit i, l lt... Cc nm tip theo, lng go xut khu vn tng u m nh cao l nm 1999 vi 4,559 triu tn, thu v kim ngch hn 1 t USD. n nm 2000, do nhng bin ng trn th trng th gii, lng go xut khu ca Vit Nam gim xung, ch cn 3,47 triu tn, kim ngch thu v t 667 triu USD. Nm 2001, kinh t th gii tip tc c nhiu kh khn nn d on Vit Nam ch xut khu 3,470 triu tn. S liu v xut khu go giai on 1989-2001 c th hin c th trong bng sau:

Bng 1.4. Kt qu xut khu (1989-2001)

26

Nm 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 Tn g

S lng 1.372 1.478 1.016 1.954 1.649 1.962 2.025 3.047 3.682 3.793 4.559

% thay i so vi nm trc 100 106 -462 938 -305 313 63 1022 635 111 766

Tr gi (USD/ MT) 310.249 275.390 229.857 405.132 335.651 420.861 538.838 868.417 891.342 1.005.48 4 1.007.84 7 667.000 6.990.345(**
)

Gi bnh qun (USD/MT) 226,1 186,3 226,2 207,3 203,5 214,5 266,1 285,0 242,1 265,1 221,0 192,2

3.470 -1089 (*) 3.700 226 30.22 7 (*): D kin;

(**): Cha k s d kin xut khu nm 2001 Ngun: V xut nhp khu B Thng mi

Kim ngch xut khu go bin ng theo cc nm, ph thuc vo hai yu t gi c v s lng xut khu. Nm 1999 l nm Vit Nam t kim ngch xut khu cao nht cng l nm s lng go xut ln nht, tuy gi go Vit Nam trn th trng th gii khng cao (221 USD/MT). V th trng, khch hng thng xuyn ca go Vit Nam phn ln l cc nc ang pht trin. Mt s nc chu u mua go Vit Nam chuyn sang cc nc chu Phi di hnh thc vin tr nhn o. Cc nc cn li nhp khu go Vit Nam vi mc ch tiu dng trong nc. Qua nhiu nm, th phn go Vit Nam tng v c nhng ci thin ng k.

27

K t nm 1989, Vit Nam chuyn t nc nhp khu sang xut khu go, ci thin i sng ca mt b phn ln dn c, gia tng sc mua x hi, gim bt thm ht thng mi, l tin chng lm pht c kt qu, t tc ng tch cc n qu trnh pht trin kinh t Vit Nam trong nhng nm sau ny. Kt qu trong xut khu go l mt trong nhng thnh qu ni bt nht v mt kinh t trong nhng nm cui th k 20, l bc khi u cho qu trnh chuyn i, vng bc tin ln CNH-HH, vn hnh nn kinh t th trng theo nh hng XHCN ca nc ta. Thnh tu ny chm dt thi k khng hong lng thc, to cho nhn dn nim tin vo s lnh o v ng li ng n ca ng v Nh nc ta, gp phn n nh tnh hnh phc tp v nhiu bin ng trong nc. C c nhng thnh qu ni trn l nh vo s iu chnh v ra chnh sch mi ng n, s nng ng ca nng dn cng vi nhng n lc ca cc nh xut khu, cc nh xay xt, ch bin v c nhng thun li, may mn do hon cnh khch quan. Nhng yu t ch yu nht vn l c ch, chnh sch c hon thin trong nhiu nm v s lin tc c pht huy trong nhng nm ti. Nhn chung trong thi gian qua, hot ng xut khu go c nhng ng gp rt quan trng vo cng cuc pht trin chung ca nn kinh t. Xut khu go bc u c nhng thnh cng nht nh, chng t ng li ng n ca ng ta khi thc hin chnh sch m ca, y mnh tin trnh ho nhp ca Vit Nam trn th trng th gii. Xut khu go mang li hiu qu kinh t x hi to ln nh phn tch l to ngun thu ngoi t, kch thch sn xut la pht trin, gp phn m bo an ton lng thc quc gia, to vic lm n nh cho lao ng trong khu vc nng nghip v mng li lu thng phn phi go rng khp c nc, cung cp ngun nguyn liu di do cho cc ngnh lng thc, thc phm. 1.2.2.2. Nhng tn ti trong xut khu go ca nc ta

28

Ngoi nhng thnh cng ng khch l, xut khu go Vit Nam cn tn ti nhng yu km m chng ta cn xem xt, qua ra cc bin php cn khc phc. C th l: - Sc cnh tranh trn th trng th gii ca go Vit Nam vn cn km. C nhiu nguyn nhn gii thch song cn nhn mnh n cht lng go thp (qua khu sn xut v ch bin), c s h tng giao thng cn thit theo yu cu c k, lc hu. y l im yu cn khc phc ngay ca go Vit Nam. - Xut khu go ca Vit Nam nhn chung cha n nh. V thi gian Vit Nam tham gia xut khu cn cha lu so vi cc nc khc nn khng c c nhng bn hng truyn thng. Hn na, chnh sch bn hng ca ta cn nhiu bt cp, kh gi c lng tin khch hng. Cc i th cnh tranh ca Vit Nam c cht lng go tt hn song v gi c, go Vit Nam thng r hn d trong thi gian gn y c nhng du hiu ng mng trong gi go ca Vit Nam trn th trng th gii. Chnh v th, chng ta nn tp trung ch yu vo mt s th trng nht nh nh th trng cc nc ang pht trin tm kim nhanh chng hp ng. - Xut khu go Vit Nam phn ln phi tin hnh qua khu trung gian, rt t khi nh xut khu trc tip tham gia u thu ginh hp ng cc nc nhp khu ln nn cha c c nhng hp ng quy m ln, giao hng vi gi c n nh, di hn m ch yu l hp ng ngn hn, tng chuyn, theo ma, gi c bp bnh v xc sut ri ro kh cao. - Hin tng cnh tranh khng bnh ng gia cc doanh nghip trong nc do tranh mua, tranh bn dn n i gi mua ln cao, trnh nm bt v x l thng tin ca doanh nghip vn cn yu nn d dn n b thng nhn nc ngoi p gi. Ni tm li, i i vi nhng thnh tu t c v xut khu go chng ta cn rt nhiu kh khn v thch thc phi vt qua. iu i hi tt c cc thnh phn kinh t tham gia vo qu trnh ny phi nghin cu, tm ti nhng gii php khc phc, ng thi c nhng i mi thch hp
29

nhm nng cao hiu qu kinh t ca hot ng xut khu go nc ta.

30

Chng 2. Thc trng xut khu go ca Vit Nam theo quan im Marketing-mix
2.1. Cc khi nim c bn v Marketing 2.1.1. Khi nim chung v Marketing Hin nay trong cc tc phm v Marketing trn th gii, c n trn 2.000 nh ngha v Marketing. Cc nh ngha v thc cht khng khc nhau v mi tc gi ca cc nh ngha u c quan im ring ca mnh. Tuy nhin, khi nghin cu vn xut khu go tm v m, xin nu ra mt nh ngha kh ph hp vi khi nim v thut ng ca Marketing: Marketing l tp hp cc phng thc (nghin cu th trng, cc chin lc...) m mt c quan, t chc s dng gy nh hng ln thi , hnh vi ca tp hp ngi tiu dng ng quan tm theo chiu hng thun li cho vic thc hin cc mc tiu ca c quan, t chc . Di gc kinh t v m, ngoi vic cn bng cn cn thng mi, nhng mc tiu ny bao gm: - Th nht, s n nh vng chc ca kinh t t nc. - Th hai, s phn b thu nhp ng u gia ngi sn xut, nh xut khu. 2.1.2. Khi nim v Marketing-mix v cc thnh phn c bn ca Marketing-mix Theo Kotler, Marketing-mix l tp hp nhng cng c Marketing c s dng theo ui nhng mc tiu Marketing ca mnh trn th trng mc tiu. Marketing-mix bao gm bn yu t chnh: chin lc sn phm, chin lc gi c, chin lc phn phi v chin lc xc tin v h tr kinh doanh. Meredith G.G (1991), trang 9 c ni r v 4 yu t ny nh sau:

Bng 2.1. Cc thnh phn ca Marketing-mix

Sn phm Phn phi Xc tin Gi c

31

Chng loi Cht lng Nhn hiu Bao b Dch v Giao hng

V tr cc i Qung co l Loi i l Kho cha hng Tiu th c nhn Bn trc tip

Gi c s iu kin tn dng iu kin chuyn giao Bo hnh Chit gi v bt gi

S dng bi Xc tin bn hng nh bn bun S dng nh bn l i l quyn bi Cng cng

c Quan h vi cng Chit khu chng

* Chin lc sn phm Chin lc sn phm lun c coi l quan trng nht trong chin lc Marketing. Di gc kinh t v m, chin lc ny bao gm cc nhim v nh pht trin sn xut, kim tra cht lng, nh v sn phm nhm p ng hai mc tiu chnh: th nht, mc tiu p ng nhu cu th trng v tng s lng sn phm bn ra; th hai, mc tiu cn bng hot ng xut khu ra nc ngoi v s n nh ca th trng trong nc nhm m bo an ninh lng thc. * Chin lc gi c Gi l mt yu t rt quan trng trong Marketing-mix. Chnh sch gi phi m bo thu ht cc thnh phn kinh t khc nhau tham gia vo thng mi ho sn phm nhm mc ch y mnh xut khu. * Chin lc phn phi L chin lc bao gm cc vn nh thit lp cc kiu knh phn phi, la chn trung gian, thit lp mi lin h trong knh v ton b mng li phn phi, cc vn d tr, kho bi, phng thc vn chuyn... Hiu theo ngha rng, phn phi c ngha l tp hp tt c cc phng thc v hot ng chuyn hng ho v dch v t ngi bn n ngi mua. Chin lc ny ch trng n cc mc tiu: + M rng th trng tim nng. + Tng cng cht lng cc knh thng mi. + Gim thiu chi ph trong phn phi. * Chin lc xc tin v h tr kinh doanh
32

L chin lc bao gm mi hot ng nhm truyn b nhng thng tin v sn phm nh qung co, kch thch tiu th v cc hot ng khuyn mi khc... ti ngi tiu dng. Chin lc ny nhm y mnh cc lung thng tin hai chiu gia nh sn xut v ngi tiu dng. Nh vy, Marketing-mix l loi Marketing phi hp hi ho cc yu t c bn ca n sao cho ph hp vi iu kin thc t ca mi trng kinh doanh nhm thu c li nhun ti u. V ni dung c th a ra m hnh sau:

MM

P1 P4 P3

P2

nh chp ca Marketing-mix to ra 4 trc chnh xung cc im ca 4P l MM-P1, MM-P2, MM-P3, MM-P4. Nh vy, nh chp MM hnh thnh s phi hp gia cc P. Do , ti bt k im P no cng lun lun c s lin kt vi cc P khc. Mi lin kt gia cc P l mi lin h qua li hai chiu. Ni dung phi hp hi ho 4P cn phi thc hin ng b theo mt k hoch thng nht trong mt thi gian nht nh nhm t c hiu qu ti u. Mun c c s phi hp thnh cng phi hiu r vai tr ca tng yu t P, va pht hin kp thi mi lin h, tng tc gia chng. 2.1.3. Vai tr ca Marketing-mix trong kinh doanh

33

Theo nh ngha v Marketing-mix th l tp hp nhng cng c c s dng to s thch ng gia sn phm v th trng mc tiu. Nh vy, mc ch ca Marketing-mix l m bo rng sn phm c th p ng c th trng mc tiu. Theo Kotler, 4P nm di s kim sot ca ngi bn (nh xut khu) v c s dng tc ng n ngi mua. Theo quan im ca ngi mua (nh nhp khu) th mi cng c ca Marketing u c chc nng cung ng mt ch li cho khch hng. Trong xut khu ni chung v xut khu go ni ring, nu p ng c nhu cu ca khch hng mt cch tinh t, thun tin v thng tin hu hiu th s ginh c thng li. Ni mt cch khc, tc ng trc tip v c hiu qu ti khch hng th cc thnh phn ca Marketing-mix phi c s dng mt cch tng hp. Marketing-mix c thit k theo nhng th tc sau: sn phm c thu mua p ng nhu cu ca khch hng (sn phm); a im m khch hng s tm chng (a im) v khch hng s bit n l loi sn phm g, n hot ng nh th no (xc tin bn). Sau mc gi s c c lng vi s cn nhc n tng lng cung cp cho khch hng. Quyt nh c a ra lin quan n c 4 yu t trong Marketing-mix, bi v cc yu t ny u c nh hng n qu trnh Marketing v u c nhng ng gp cho vic bn hng. 2.2. Thc trng xut khu go ca Vit Nam theo quan im Marketing-mix 2.2.1. Sn phm Trong 4 yu t ca Marketing-mix, sn phm ng vai tr quan trng nht. Theo ti, sn phm c hiu l cc loi go xut khu, phn tch theo cc bc c bn: qu trnh sn xut, cht lng v chng loi... 2.2.1.1. Sn xut la go - bc khi u cho xut khu Sn xut la go ng mt vai tr rt quan trng trong vic cung cp lng thc trong nc v to ra lng go d tha
34

dnh cho xut khu. Sn xut la go ph thuc vo cc yu t chnh nh din tch t trng, kh hu, nhn cng, phn bn... L mt nc nng nghip vi 80% dn s sng v lm vic bng ngh nng, Vit Nam coi sn xut la go l ngnh sn xut chnh. T sau i hi ng ton quc ln th VI nm 1986, vi nhng thay i trong ng li chnh sch, chng ta t c nhng thnh tu ng k trong sn xut lng thc ni chung v la go ni ring. T ch thiu lng thc phi nhp khu thng xuyn, sau nm 1989, Vit Nam t tc c lng thc v c khi lng xut khu ngy cng tng, ng th hai, th ba trn th gii. Sn lng la go tng kh n nh trn c 3 mt: din tch, nng sut, cht lng v hiu qu. - Th nht, v din tch t trng, Vit Nam c gn 7 triu ha t dnh cho trng trt, chim 21% tng din tch ca c nc. Hai va la chnh l ng bng sng Hng v ng bng sng Cu Long chim ti 5,6 triu ha, trong t trng trt chim din tch ln. C th ng bng sng Hng nm 1990 chim 17,5%, n nm 1998 c gim nhng ng bng sng Cu Long tng t 42% ln 51,8%. Nhn chung din tch t trng la c nc tng t 5,89 triu ha nm 1989 ln 7,33 triu ha nm 1998, trung bnh tng 2,33%/nm. - Th hai, v nng sut la cng c nhng thay i ng k. T mc 26,6 t/ha nm 1976-1980, nng sut la bnh qun trn c nc ln ti 32,5 t/ha nm 1981-1988; 34,8 t/ha nm 1989-1993; 38 t/ha nm 1994-1997 v 40 t/ha nm 2000, t nhp tng bnh qun 4-5%/nm. Nh vy, khong 42-44% sn lng thc tng do tng din tch, cn li do tng nng sut. iu c c nh ng dng nhiu tin b KHKT, nht l nhng tin b v ging la c nng sut v cht lng cao nh CR 203, OM 80-81, IR 58, IR 64 v cc ging la lai Trung Quc. T c nhng thay i trong c cu ma v, trnh n c nhiu thit hi do thi tit gy ra. - Th ba, v sn lng la. Do nng sut v din tch sn xut tng v tng vi tc kh cao nn sn lng la ca c nc cng tng. Giai on 1995-2000 sn lng lng thc hng
35

nm ca nc ta t trung bnh 28,7 triu tn, cao nht so vi nhng nm trc. C th nm 1995 t 24,9 triu tn, nm 1996 t 26,4 triu tn, nm 1997 t 27,6 triu tn, nm 1998 t 29,1 triu tn, nm 1999 t 31,4 triu tn, c bit nm 2000 sn lng la ln ti 32,5 triu tn. D kin nm 2001 con s ny s gim nh xung 31,4 triu tn. Mc d tc tng dn s nc ta cn cao nhng tc tng trng ca sn lng la tng nhanh hn tc tng dn s nn lng thc bnh qun u ngi cng tng qua cc nm.
Sn lng (tn)

Bi 2.1: Sn l ng la qua tng nm u

35000000 30000000 25000000 20000000 15000000 10000000 5000000 0

Sn l ng

1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001

Nm

Ngun: V xut nhp khu - B thng mi Nhn chung, tnh hnh pht trin sn xut la go Vit Nam trong nhng nm qua c nhng du hiu tch cc vi nhng thnh tch ng k. C c thnh cng l do thay i kp thi v ng n trong c ch qun l, c bit l c ch khon 10 nm 1988. Bn cnh , nhng tin b trong cc khu c gii ho, thu li ho v nghin cu sinh hc ci to ging la gp phn khng nh vo vic chuyn i c cu cy trng, c cu ma v, tng din tch t gieo trng, thm canh tng nng sut la... Tuy nhin, d c s tin b vt bc so vi thi k trc, sn xut la go nc ta vn cn biu hin nhng hn ch kh trnh khi. V mt k thut, d p dng cng ngh mi nhng nhn chung vn cn lc hu, phi s dng lao ng th cng trn ng rung. Nng sut lao ng, cht lng sn phm tuy c s ci thin r nt nhng vn cn thp so vi cc nc trong khu vc v trn th gii. Chng ta thng
36

ch trng n vic to ra s lng go ln nhm m bo an ninh lng thc trong nc v xut khu song li khng quan tm nhiu n vic nng cao cht lng sn phm to sc cnh tranh, nng cao gi ca mt hng go xut khu trn th trng quc t. Trong thi gian ti, sn xut la go s tp trung thc hin ba mc tiu: m bo vng chc an ninh lng thc quc gia, tho mn nhu cu lng thc cho tiu dng trong bt c tnh hung no; m bo nguyn liu cho cng nghip ch bin v tng khi lng xut khu vi hiu qu cao. 2.2.1.2. Cht lng go xut khu * Cht lng Tuy trong nhng nm gn y Vit Nam t v tr cao v s lng go xut khu nhng v cht lng th c nhiu yu km. Cht lng ca go ni chung ph thuc nhiu vo cc yu t t nhin v tc ng ca con ngi nh t ai, kh hu, nc ti, phn bn, ging la, ch bin, vn chuyn, bo qun... m quan trng nht l ging la, cc phng php sn xut v cc khu sau thu hoch. - V ging la: t nhiu nm qua, Vit Nam nghin cu, ch to v p dng nhiu ging la mi cho nng sut cao, cht lng tt v c kh nng chng chu gii vi tnh hnh thi tit, thin tai, su bnh. Tuy nhin, cc ging la lm hng xut khu i hi nhng yu cu cao hn cc loi khc. V d nh ng bng sng Cu Long - chic ni sn xut go ca nc ta - c ti 70 ging la khc nhau th ch c 5 ging la c th lm hng xut khu c l IR 9729, IR 64, IR 59606, OM 132, v OM 997-6. Tng t nh vy, min Bc, lng ging la cng dng li con s 5 gm C70, C71, CR 203, Q5, IR 1832 l tiu chun xut khu, trn tng s lng ging la gieo trng kh phong ph. Qua cho thy, ging la km cht lng l mt nguyn nhn quan trng nh hng n cht lng ca go xut khu Vit Nam. So snh vi cc quc gia xut khu go ln trn th gii nh Thi Lan, n th thy c rng h c nhng ging la c th cho go c cht lng cao hn nhiu. in hnh l Thi Lan, cng quc hng u v xut khu go, vi ging la
37

Khaodaumali cht lng cao, vi sn lng xut mt nm l 1,2 triu tn. n cng rt t ho vi go Basmati, mt loi go thm c sn, ang cnh tranh gay gt vi hng ca Thi Lan v chim t trng ln trong tng kim ngch xut khu go ca nc ny. - V phng php sn xut v cc khu sau thu hoch, khu ng vai tr kh quan trng, quyt nh ti cht lng go xut khu cng cn nhiu bt cp. D p dng cc phng php mi vo trong sn xut nhng khng ton b nn rt d nh hng n cht lng khi thu hoch. Sau khi gt hi, ht thc phi c xay xt, ch bin, bo qun tt nhm lm tng gi tr. Tuy nhin, thc t cho thy ngnh cng nghip xay xt ch bin la go nc ta cn nh b v thng p dng nhng cng ngh lc hu. C th, cng vic mt s khu c tin hnh nh sau: Phi sy: giai on ny ph thuc ch yu vo h thng kho cha v cch thc bo qun, nht l i vi mt nc c kh hu nhit i nh Vit Nam. K thut phi ni chung thng rt lc hu, nng dn thng lm theo cch th cng. ng bng sng Cu Long, ni cung cp ti 90% lng go xut khu th cng phi trn 90% phi thc trn ng giao thng, b knh rch, ngay trn rung v phi qua m. Cch phi ny rt b ng, li gy tnh trng ln ln, ln tp v nht l ht thc khng kh u t ngoi vo trong nn khi xay xt t l go gy, go tm cao lm gim gi tr ht go. Hin nay trong nc c nhiu loi my sy c cht lng tt, song v chi ph cao (c u t ban u cng nh nng lng cho qu trnh sy), thi gian s dng li ngn, ch ph hp vi iu kin sn xut hng ho ln nn cha pht trin. Bo qun: thc sau khi phi kh phi c bo qun ni thong mt, trong nhng bao b sch, c kh nng hn ch m, mc, su mt. Nng dn thng bo qun ti nh. ng bng sng Hng, nng dn thng s dng cc kho khng c h thng thng hi v cc thit b bo v chng cn trng v chut. Hn na, kh hu khu vc ny rt khc nghit vi nhit trung bnh l 26-280C v ln ti 36-370C vo ma h; m l 80%, c lc ti 100% nn kh c th bo qun tt la go xut khu. Cc doanh nghip thng c kho ln hn. Tuy nhin, mng li kho t lu nm, mt s khng ph hp, cht lng kho km,
38

thiu phng tin bc d v hu ht vn dng lao ng th cng. Xay xt, ti ch: cng nghip xay xt ng vai tr rt quan trng i vi cht lng go xut khu. Theo s liu ca B Nng nghip v Pht trin nng thn, hin nay c hn 300 c s xay xt quy m va v 6.000 c s quy m nh c th x l 15 triu tn go mi nm. Phn ln cc c s ny s dng my xt do cc doanh nghip nh nc cung cp, mt s khc th nhp khu t nc ngoi. T l thu hi go cc c s xay xt t nhn ch t 60-62% trong go nguyn 4245%, tm 18-20%. Nh vy, khu xay xt khu vc ny nghim nhin lm mt i trn di 10% gi tr do cht lng go gim. Ch cc nh my thuc Tng cng ty lng thc v cng ty lng thc cc tnh c trang b my tt, cc cng on c thc hin hon chnh t u n cui (loi b tp trc khi xay, bc v tru, xt trng, nh bng go, phn loi go, tch mu v ng bao) nn t t l thu hi go ti 75-76% (go nguyn 52-55%). Nhn chung, cng on sau thu hoch Vit Nam vn cn nhng yu km. Theo nhng ghi nhn t cuc iu tra ca Vin nghin cu sau thu hoch, nhng khu vc mc tiu ca ng bng sng Cu Long, ng bng sng Hng v min Trung th t l tht thot ca go l t 13% n 16%. y l mt t l cao so vi trung bnh ca th gii (10%). Do thc tin i hi chng ta cn nng cao hn na cc phng php x l go sau khi thu hoch qua tt c cc cng on nh trang b, lm mi cng ngh, cung cp cc thit b hin i... Nh vy mi c th gim t l tht thot, tng cht lng v nng cao kh nng cnh tranh ca go xut khu Vit Nam trn th trng quc t. * T l tm v cc ch tiu khc Cht lng go xut khu ph thuc vo cc tiu thc khc nhau nh gi. Trn thng trng go quc t, go c phn ra 5 loi th hiu, mi loi c cht lng khc nhau da trn cc ch tiu: t l tm, kch thc ht, m, mc nh bng, t l amylaza, t l protein, nhit h ho, mi thm... v ng vi mi loi cht lng s c gi mua khc nhau. Trong hon cnh c th ca Vit Nam l nc mi xut khu
39

go t 1989 th bc u cc doanh nghip ch quan tm ti t l tm, kch thc ht v mu go. i vi ch tiu t l tm, nu go t t l di 10% c coi l cht lng cao, 1015% l cht lng trung bnh v trn 15% l cht lng thp.

Bng 2.2. Cht lng go xut khu (1989-2001) (% so vi tng s lng xut khu nm )
Nm/T l % tm 1989-1995 (*) 1996 1997 1998 1999 2000 2001 (n 31/8) Cp cao (510%) 41,20 45,50 41,00 53,00 34,78 42,68 39,00 Cp trung bnh (15%) 14,15 11,00 9,00 11,00 23,34 26,24 13,20 Cp thp (2530%) v loi khc 44,65 43,50 50,00 36,00 41,88 31,08 47,80

Ngun: V Xut nhp khu-B Thng mi Nm 1989 l nm u tin Vit Nam xut khu go, ch yu l go cp thp (97,42%) cn go cp trung bnh v go cp cao chim t l t. l do nhng u t v mt k thut v ch bin ca chng ta c nhiu hn ch dn n t l tm l 35% trong go, chim t trng ln nht trong khi lng xut khu, gy ra nhng thit thi ln. Xut khu thi k ny do km v cht lng nn sc cnh tranh km dn n vic chng ta phi bn cho cc nc c truyn thng xut khu go ch bin li v ti xut, chu chi ph trung gian cao. Qua nhiu nm, khi sn xut c ci thin, cht lng go tin b do c nhiu ging mi v cng tc ch bin, bo qun tt, Vit Nam c nhiu loi go tt p ng yu cu cnh tranh ca th trng th gii. Xt v t l tm, cht lng go xut khu ca Vit Nam c xu hng tng t l go cp cao v trung bnh, ng thi
40

gim t l go cp thp. Tuy nhin mc tng khng n nh. Nm 1998, t l go cp cao l 53% tng so vi 41,2% trung bnh 7 nm (1989-1995). Trong nm 1999, go 5-10% tm li gim xung cn 34,78%, thp nht so vi cc nm trc. D bo nm 2001 t l go theo th t cp cao, trung bnh, thp ln lt l 39%, 13,2%, v 47,8% - mt kt qu khng my kh quan cho vic nh gi cht lng go xut khu da theo t l tm. Tnh hnh ny cng khng c ngha cht lng go Vit Nam ni chung b tt li m c th l s ng x hp l trong chin thut kinh doanh xut khu ca ta cn c vo nhu cu gi c v din bin thc t ca th trng go th gii. Nm 2001 l nm kinh t ton cu c nhiu kh khn, c bit c lng go xut-nhp u c nguy c gim so vi nm 2000. Trong iu kin gi go tng, nhiu nc ngho ch c th tiu dng nhng loi go c cht lng thp do sc mua hn ch, y gi go loi ny tng nhiu so vi gi go cht lng cao. Gim t l go tm 5-10% c th l mt ng x linh hot trong vic hoch nh chnh sch xut khu ca Vit Nam nhm nng cao hiu qu kinh doanh, c bit khi chng ta m rng th trng sang cc nc chu Phi v chu - nhng nc c nhiu nhu cu v go phm cp thp v trung bnh. Bn cnh , ph hp vi xu hng pht trin ca th trng th gii, Vit Nam vn ch trng tng t trng go cht lng cao nhm hng ra th trng chu u, Nht v Bc M. Mc d nhng nm gn y go c cht lng cao ngy cng chim t trng ln - mt tin b ni chung ca ngnh sn xut v xut khu go - nhng vn cn nhng nhc im khc nh trng khng ng u, ln thc v tp cht, go v h thu thng c m cao, bc bng, vng ht, t l gy cao... Khi nh gi cht lng go xut khu ca nc ta, ngoi t l tm cng cn ch trng n cc tiu thc khc th mi c th c nhng kt qu phn tch chnh xc v go xut khu c.

* Kim tra
41

Mt vn na cn quan tm l vic kim tra cht lng go Vit Nam trc khi xut khu. C quan quan trng nht ca Vit Nam trong lnh vc kim tra cht lng l Vinacontrol, c quan chu trch nhim kim tra ti 95% lng go xut khu. Tin trnh kim tra cht lng bao gm cc bc sau: - Kim tra cht lng kho cha go - Kim tra cht lng ng bao - Kim tra cht lng trc khi xut khu Theo kt qu nhn nh ca Vinacontrol, trong xut khu go tn ti hai vn chnh: do cht lng yu km ca cc kho go dn n tng t l go m mc trong ma ma, cc kho cha phi di chuyn n ni khc gy kh khn cho vic vn chuyn go xut khu.Vic khc phc nhng nhc im v cht lng go l mt vn khng n gin. Tuy nhin, chng ta phi c gng n lc tm ra mu cht v gii quyt hp l, nng cao cht lng go, t tng sn lng v kim ngch xut khu. 2.2.1.3. Chng loi go xut khu Trn th trng th gii, go thng c chia lm 6 nhm nh sau: Nhm go ht di cht lng cao ch yu xut khu t M. Loi go ny c a chung th trng chu u, Trung ng, Hng Kng, Singapo v chim 25% th phn th gii. Nhm go ht di cht lng trung bnh. Loi go ny c dng ch yu trong thng mi quc t m khch hng chnh l cc nc chu v chu Phi, nhng nc cn nhp khu go gii quyt vn thiu ht v go. Nhm go ht ngn v trung bnh. Loi go ny c xut khu ch yu sang cc nc ngho nh Bng-la-t, Sri-lanca, Ty Phi, n Nhm go sy chia lm hai loi: - Go sy c mu, cht lng km c tiu dng ch yu trong cc nc c tng thu nhp quc dn thp.

42

- Go sy trng, cht lng tt. c tiu dng th trng cc nc pht trin nh M, chu u v Trung ng. Nhm go c sn xut khu ca cc nc chu nh Thi Lan vi go Jasmin; Vit Nam vi go Nng Hng, Ch o; n vi go Basmati. Go c sn rt c a chung trn th gii, nht l cc nc chu u, ng thi cng c tiu th nhiu ti cc thnh ph giu c chu nh Bng-cc, Hng-kng, Ma-ni-la... Nhm go np. Loi go ny l go tiu th hng ngy trong khu vc ng Bc Thi Lan v mt vi vng Lo, Cam-pu-chia. Vit Nam hin nay, go xut khu ch yu l go t ht di, cht lng trung bnh c sn xut hu ht t ng bng sng Cu Long, go ht ngn v trung bnh v go c sn. Trong c cu xut khu , chng ta vn cha ch trng ti go c sn truyn thng. Hin nay trn th gii, nhng nc pht trin, loi go ny rt c a chung v trong tng lai, nhu cu v loi go ny s ngy cng tng, em li ngun thu ln cho cc nc xut khu. Vit Nam xut khu go c sn t lu nhng khng thng xuyn v vi s lng nh nn khng em li hiu qu ln, khng sc cnh tranh vi cc nc khc, mc d cht lng tng ng. Chng ta mi ch bc u xut khu go Tm Thm min Bc, go Nng Hng v Ch o min Nam. T nm 1992, Vit Nam trng go Japonica ca Nht Bn v xut khu sang nc ny. cng l thnh cng ca Vit Nam khi xm nhp c vo th trng Nht Bn, mt th trng vn ni ting vi nhng ngi tiu dng kh tnh. 2.2.2. Gi c Trong Marketing-mix, gi c l yu t duy nht lin quan trc tip n doanh s v li nhun. Gi c biu th bng mt lng tin nht nh v l ni dung phc tp ng thi quan trng nht ca hot ng kinh doanh. i vi xut khu go, chnh sch gi c phi hp l c th thu ht cc thnh phn kinh t khc nhau cng tham gia

43

vo kinh doanh, lm tng kim ngch, em li ngun thu ln cho t nc. Gi xut khu go ca Vit Nam ph thuc vo nhiu yu t khch quan v ch quan. Nh nc Vit Nam can thip nhiu vo gi go trn th trng ni a. Tuy nhin gi xut khu li c xc nh bi quan h cung cu trn th trng th gii. Nhn chung gi xut khu chu nh hng ca nhiu yu t nhng cng c tc ng ngc li th trng th hin trn 3 kha cnh: nh hng ca gi ti s lng bn, ti li nhun ca cc nh xut khu v thu nhp ca ngi nng dn v nh hng ti nn kinh t ni chung. Nh nc ng mt vai tr quan trng trong vic iu tit gi c trn c s xem xt cc yu t thanh ton, cnh tranh v s ph hp vi cc chin lc khc trong Marketing-mix. phn tch gi xut khu go theo quan im ca Marketing-mix, chng ta cn xem xt gi go trn th trng th gii v gi bn trn th trng trong nc, cc nhn t nh hng n gi go xut khu t c nhng nhn nh v gi xut khu ca go Vit Nam. 2.2.2.1. Gi go trn th trng th gii Gi go quc t Trn th gii, tu tng iu kin c th ca mi nc nh iu kin t nhin, cch thc sn xut, k thut ng dng ca mi nc khc nhau m c nhng chng loi go khc nhau. Mi loi go nh vy s tng ng vi mt loi gi, to nn th trng th gii a dng, phong ph v gi c v cht lng. Cng ging nh cc hng ho khc khi tung ra th trng quc t, gi go phi tho mn ba iu kin cn bn: th nht, phi l gi ca nhng hp ng thng mi ln thng thng, trong cc bn mua bn phi c t do k kt hp ng, khng b rng buc bi nhng iu kin khc; th hai, phi l gi thanh ton bng ng tin t do chuyn i m ch yu vn l -la M (gi go quc t thng tnh bng ng tin ny); th ba, phi l gi trung tm giao dch quc t quan trng nht. Nh cp chng I, t trc n nay, Thi Lan vn l nc dn u v xut khu go. Chnh v
44

vy, gi go xut khu ca Thi Lan (FOB Bng-cc) c coi nh gi chun mc ca gi quc t, p ng c ba iu kin trn v phn nh thc cht quan h cung cu v quy lut vn ng ca gi c trn th trng go th gii. c im ca gi go quc t trong nhng nm gn y - Gi tng nhng khng n nh Trong thi gian qua, nhn chung gi go quc t tng nhng khng n nh. Tuy nhin nhng nm gn y nht li c xu hng gim xung. C th l:

45

Bi 2.2: Gi go b qu trn thgi i u nh n trong nh nmqua ng

Ga go (USD/tn)
400 350 300 250 200 150 100 50 0 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 213 225 230 235 268 321 345 340 329 289

Gi go

Nm

Ngun: V xut nhp khu - B Thng mi Qua biu trn cho thy gi go xut khu bnh qun ca th gii cao nht vo nm 1996 (345 USD/tn) v bt u gim t nm 1997. Nguyn nhn ch yu l ma h nm ny, Thi Lan ph gi ni t v lm gi go th gii gim mnh. Chu l khu vc sn xut, tiu th go ln nht th gii nn khi cuc khng hong tin t bao trm cc nc ny lm tng p lc i vi gi c v lm ga go tip tc gim trong sut hai nm tip theo 1998, 1999. Nm 2000 l mt nm sng gi trn th trng go th gii, vi nhu cu c bit thp. Gi go tt c cc nc xut khu u gim do nhu cu go ca cc nc nhp khu ln nh In--n-xi-a, Bng-la-t, Bra-xin gim. Sn lng go ca cc nc ny t mc cao sau hai nm mt ma v bin ng thi tit v do nhng c gng h tr pht trin ngnh go ca chnh ph cc nc . Nm 2000 c nh du bi thin tai (l lt, bo nhit i) din ra lin tip cc nc sn xut go ln nh Trung Quc, Vit Nam, n v Thi Lan. Mc d thin tai gy nh hng ti sn lng v vic vn ti go, song ch nh hng cc b v ngn hn ti gi
46

go. Sn lng vn bi thu song gi go nhn chung gim, ti mc thp k lc k t 7 nm nay. 9 thng u nm 2001, th trng th gii tin trin kh phc tp. Gi go tng, gim khng n nh, ph thuc nhiu vo cu ca cc nc nhp khu vi mc gi trung bnh d tnh c nm 2001 l 223 USD/tn. Nhng thng u nm, gi go cc nc xut khu chnh nh Vit Nam, Thi Lan u tng. Tuy nhin nhng thng sau gi go gim dn xung do lng cu ca khch hng thp. Theo d bo ca T chc lng thc v nng nghip Lin hp quc (FAO), gi go trong nhng nm ti s tng. C th l gi go da trn c s go trng ca Thi Lan tng u trong hai nm 2001-2002 mc 240 USD/tn vo cui nm 2001, tng ln 280 USD/tn vo nm 2002 v 290 USD/tn vo qu I / 2003. - S thay i v ch s gi go cht lng cao v thp Thng thng, cc loi go trn th gii thng c chia lm hai nhm: nhm cht lng cao v nhm cht lng thp, cn c vo cc ch tiu v t l tm, kch thc ht, m, mc nh bng, t l protein Theo tng hp ca FAO, ch s gi cht lng cao v thp thay i khc nhau. Trc nm 1995, gi c nhm cht lng cao thng n nh v t bin ng hn so vi nhm cht lng thp. Khi gi c xu hng gim, s bin ng thng tp trung vo nhm cht lng thp trong khi nhm cht lng cao s tng gi nhanh hn trong trng hp gi c xu hng tng. in hnh nm 1993, khi gi khng tng (ch s gi chung cc nhm go Ip = 1) th ch s gi go cht lng cao IpCLC=1,02 v ch s gi go cht lng thp IpCLT=0,92. Nm 1994, Ip=1,14 th IpCLC=1,18 v IpCLT=1,04. Sau nm 1995, gi c ca c hai nhm go c s thay i mt cch tng ng, c ngha l gi nhm go cht lng cao bin ng khng cn mc cao hn nhm go cht lng thp m thm ch cn ngc li. V d nm 1995, Ip=1,29 th IpCLC=1,24 v IpCLT=1,46. Nhn chung, qua phn tch ch s ca FAO, c th thy rng gi xut khu ca nhm go cht lng cao vn th47

ng xuyn bin ng st vi ch s gi chung trn th trng th gii, l cn c phn nh tnh hnh bin ng gi c. Cc nh xut khu thng phn ng vi vic gi go trn th trng tng mnh bng cch tng t trng nhm go cht lng thp v gim t trng nhm go cht lng cao nhm nng cao hiu qu kinh doanh. - S chnh lch gi gia cc loi go S a dng phong ph v chng loi go thng dn n nhng mc gi khc nhau. Tuy nhin, i khi c nhng mc chnh lch r rt gia cc loi go c cng thi gian, cng iu kin giao hng cng trung tm giao dch d mc chnh lch ny khng hon ton ging nhau nhng thi im khc nhau. V d nh mc gi chnh lch gia cc khch hng khc nhau. Khch hng ln, lm n lu di thng c hng mc gi u i, thp hn so vi khch hng nh, giao dch ln u. Nh xut khu cng c th u tin v gi v cc iu kin khc nh cp tn dng cho cc nh nhp khu vi khi lng ln, theo hp ng di hn. Bn cnh , go cng chng loi cng c th c gi khc nhau v c xut khu t cc nc khc nhau. Nhn chung, do ph thuc vo cht lng v nhng yu t khc chi phi, gi go xut khu ca Thi Lan thp hn ca M nhng li thng cao hn cc nc khc nh Vit Nam, n Gi go thm c sn thng cao hn nhiu so vi gi go i tr. So vi gi go i tr c phm cp trung bnh (20% tm) th gi go thm c sn xut khu thng gp ti gn 3 ln do cht lng hn hn. Hn na, gi go thm c sn ca cc nc cng khc nhau. V d nh go thm c sn ca Thi Lan thng c khch hng mn m hn so vi go cng loi ca n , Pakistan 2.2.2.2. Chi ph sn xut v gi la trong nc Chi ph sn xut Nhn chung, chi ph sn xut go Vit Nam khng cao, c bit khi so snh vi gi thnh ca Thi Lan, khi phn tch iu kin sn xut, t ai, t l din tch 48

c ti tiu, nng sut v gi cc yu t u vo, cho thy Vit Nam r hn so vi Thi Lan

Bng 2.3. So snh chi ph sn xut go Vit Nam v Thi Lan

ST T 1 2 3 Ch tiu Vit Nam USD USD Thi Lan 0,40 USD 0,30 USD

Xng (lt) 0,35 Du D.O 0,26 (lt) in (kW/h) 0,064 Ngun: Nguyn nh

USD 0,82 USD Long. Tp ch thng mi s 6/2000

Theo tnh ton ca tin s Nguyn nh Long, vin ph Vin Kinh t nng nghip, c tnh chi ph sn xut 1 kg la ca Vit Nam l 1250-1600 VN, tng ng 0,83-107 USD/tn, thp hn so vi gi thnh ca Thi Lan l 105-110 USD/tn. Xt trn gc chi ph: chi ph cho yu t u vo ca ta thp hn song ta li t c nng sut la cao hn. y l li th cnh tranh ln trn th trng go quc t. trong nc, chi ph sn xut la ca ng bng sng Hng cao hn nhiu so vi sn xut la ng bng sng Cu Long, to ra r chnh lch ng k v kh khn trong vic cn i gi go gia hai vng. V d nh nm 1997, chi ph sn xut la ng bng sng Hng l 1500 /kg trong khi ng bng sng Cu Long ch c 1100 /kg mt khong cch khng nh trong gi thnh sn xut. Gi la trong nc Gi la trong nc tng u t nm 1989 v t mc cao nht vo nm 1998. Theo s liu ca hip hi XNK lng thc Vit Nam, gi la ca cc nm t 1989 n 2000 ln lt nh sau (tnh bng ng Vit Nam):

Bng 2.4. Gi la Vit Nam qua cc nm

49

Nm Gi Chn h lch

198 9 916

199 0 967

199 1 119 3 226

199 2 975 281

199 3 109 7 122

199 4 111 1 4

199 5 169 3 572

199 6 157 8 115

199 7 144 7 131

199 8 165 0 203

199 9 138 0 270

200 0 114 4 236

51

Ngun: Hip hi XNK Vit Nam Do t gi hi oi VN/USD cng tng nn tnh li theo din bin ca t gi ny th gi la trong nc ca Vit Nam li gn nh n nh. Gi la t cao nht vo nm 1995, xp x 1700 /kg, sau l nm 1998. Gi la bnh qun nm 2000 cng ch bng 1140, khong 70% so vi nm 1998. Nm 2001, gi la trong nc khng n nh v nhiu mc khc nhau. Gi bnh qun mua ca ngi cung cp t 12501300 /kg, gi mua thp nht tnh An Giang t 11021200 ng, cao nht l tnh Long An vi 1388 ng. Phn tch mi quan h gia gi go trong nc v gi go trn th trng quc t nhm mc ch hiu c h thng Marketing y mnh xut khu go nc ta. Nm 1989, Vit Nam tr thnh nc xut khu go vi cht lng go km phm cht. L mt nc bc u hot ng trn th trng go th gii, Vit Nam vn cn kh xa l vi nhng quy lut ca th trng ny. Hn chc nm qua, vi nhng kinh nghim tch t c, vi vic ci tin cht lng go v thit lp cc mi quan h bn hng quc t a Vit Nam tr thnh mt nc xut khu go ln. Mi quan h gia gi go trong nc v gi go trn th trng quc t cng phn nh r nt nhng thay i trong thi k ny. 2.2.2.3. Cc nhn t nh hng n gi go xut khu ca Vit Nam Khi Vit Nam xut khu go ra th trng th gii, c rt nhiu nhn t tc ng, nh hng khng nh ti gi c mt hng ny trong c nhng nhn t lu di, tm thi, c nhn t t nhin, x hi, nhn t kinh t, chnh tr...
50

 Quan h cung cu Cng nh tt c cc hng ho khc, quan h cung-cu nh hng trc tip n gi go xut khu ca Vit Nam. Go l ngun lng thc thit yu, chi phi i sng ca rt ng dn s trn ton cu, c bit chu . Khi Vit Nam bt u xut khu go t nhng nm u thp k 90, s lng go xut khu lin tc tng. Tuy nhin gi c go ca Vit Nam trn th trng th gii khng ph thuc vo lng go xut ra m b nh hng bi s lng nhp khu ca cc nc tiu th ln ca go Vit Nam. M hnh sau th hin r mi quan h gia thu nhp, sn lng ca go

S 2.1. Mi quan h gia thu nhp v sn lng ca go

P P1 P2 AD1 AD2 LAS

Ngun: Tp ch "Nghin cu kinh t", thng 8/2001 Thc t cho thy, sn lng go lin tc gia tng t nm 1990 n nay bt chp c s thay i v gi go. Qua m hnh trn, quy c tng cung go trong di hn l mt ng thng ng i gn vi sn lng tim nng v khng ph thuc vo gi c (LAS). Khi tng cu (AD) thay i th gi c thay i, c ngha l khi cc nc nhp khu go gim s lng nhp khu th gi go th gii cng bin ng v gim xung t P1 xung P2. Gi go xut khu ca Vit Nam do nh hng ca gi go th gii cnh gim xung theo. Nhn t thi v

51

Thi v sn xut v thu hoch la go gn lin vi nhng bin ng ca cung-cu v gi go qua cc thng ca nm. Vit Nam, thi im gi go vo nh cao trong nm khng phi thi im xut khu nhiu, nhng lc xut khu nhiu li thng l lc gi c go xung thp. Nhn chung, s lng xut khu go thng mang tnh chu k, th hin mc tng gim: c mi giai on 2 n 3 thng khi lng xut khu tng mnh th n giai on lng xut khu gim. Thi im xut khu mnh li tp trung vo cc thnh ma kh, nht l trong thi v ng xun, lc gi la, go tng i thp. Chu k sn lng go tng gim ny ph thuc ch yu vo thi tit, kh hu ca Vit Nam. Mi khi thin tai, mt ma nghim trng thng lm thay i gi. Nhng thay i chi phi quy lut sn xut v xut khu go ca Vit Nam trong nhiu nm qua. Chnh v tnh chu k ca sn lng go nn gi c la go, bao gm gi la trong nc v gi go xut khu cng mang tnh chu k. ng bng sng Cu Long l va la ca c nc nn gi la go Vit Nam gn lin vi c cu ma v v chu k xut khu ca khu vc ny. Nhu cu nhp khu ca khch hng nc ngoi nh hng trc tip n quy lut trn. Cc nh nhp khu li dng c th sn xut la go ca Vit Nam mong mun gi gim c li nht cho h. Thng thng vo thi im xut khu go nhiu nht th gi gn nh khng bao gi mc cao nht v ngc li, khi gi cao nht th s lng xut khu khng nhiu. iu ny gy thit hi khng nh i vi tng kim ngch xut khu go ca Vit Nam. gii quyt vn , Chnh ph ch trng cho cc doanh nghip mua go tm tr t nng dn trong lc lng cung d tha v gi gim. n lc gi go trn th gii tng mi tung lng go d tr ra th trng nhm bn c gi cao nht. Tuy nhin vn cn nhiu bt cp trong vic thc hin ch trng ny. C th l nm 2001, sau v thu hoch ng xun, gi la h xung thp ph bin t 1100-1150 ng. Cc doanh nghip do UBND tnh ch nh c u tin vay vn khng li trong thi hn 6 thng mua 1 triu tn go
52

vi gi sn quy nh l 1300 /kg la. Khi gi go nhch ln vo thng 5 v tng nhanh trong thng 8, Chnh ph bt u ch th cho cc doanh nghip tung hng ra bn nhng mi c bit rng, lng go d tr khng 1 triu tn nh giao ch tiu. L do l cc doanh nghip thy gi la tng chm, s l nn khng mua nhiu, khng hon thnh k hoch v khng thc hin cc bc i m Chnh ph ch th. Nhn chung, tnh chu k ca gi la go v lng xut khu hng thng c mi quan h tng quan cht ch vi nhau. Gi xut khu tng sau khi lng xut khu bin ng hoc gi xut khu gim trc, sau lng xut khu gim theo. Thng thng khi tn kho trong nc gim xung thp th p lc phi xut khu go gim. Lc gi trong nc ln cao, cc nh xut khu khng mun bn ra th trng bn ngoi to s mt cn bng gia cung-cu go xut khu, nh hng ti uy tn trong kinh doanh ca go Vit Nam. Kh nng thanh ton ca cc nc nhp khu v nh hng ca th trng lng thc th gii Vit Nam thng xut khu go sang cc nc ang pht trin chu v chu Phi. Kh nng thanh ton bng ngoi t ca nhng nc ny thng b hn ch nht l khi c nhng kh khn v kinh t nh khng hong tin t nm 1997, lm pht... Tnh hnh nh hng trc tip n bin cung cu v go. Gi cc loi go phm cp trung bnh, c t l tm cao thng b nh hng. 2.2.2.4. Gi go xut khu ca Vit Nam trong nhng nm gn y Kt qu xut khu go ca chng ta so vi nhng nm u thp k 90 tht ng t ho. Tuy nhin vn bt cp nht i vi cc nh xut khu go Vit Nam vn l gi go Vit Nam trn th trng quc t. Vit Nam thng xut khu go theo iu kin FOB l chnh. Chng ta t c cc knh trc tip xut khu go go n tn tay khch hng m phn ln phi ti xut khu qua mt s nc nh Singapo v khng tm c th trng. Tnh cht ma v ca sn xut cng nh hng ti xut khu v
53

mang c im tng chuyn, tng t nn kh c th tho mn c nhu cu ca khch hng mt cch thng xuyn, n nh. Thi gian 12 nm tham gia xut khu go l mt qu trnh tng i di nhng so vi cc nc c truyn thng th trong lnh vc ny, Vit Nam vn cn l mt nc non tr. Kinh nghim sn xut, ch bin go ca nc ta cn nhiu yu km v cht lng nn thng b thua thit v chn p v mt gi c. Cc knh thng tin khng hin i cung cp cho cc doanh nghip y v cp nht tnh hnh lng thc trn th gii nn d dn n hiu qu km trong vic nm bt v ra quyt nh xut khu, dn n gi go xut khu ca Vit Nam thng thp hn gi ca cc nc i th cnh tranh. Qua phn tch trn, chng ta thy c vic gi go xut khu ca Vit Nam thp hon ton nm ngoi mun ca cc nh xut khu nc ta. Chng ta khng t ng h gi c sc cnh tranh cao trn th trng m buc phi chp nhn mc gi kh cch bit vi th trng th gii. Nguyn nhn ch yu vn l do chng ta khng p ng c y nhng i hi nghim ngt ca go xut khu ni chung, v quy cch cht lng, c s h tng phc v cho sn xut v ch bin, nng sut bc xp v vic cung ng hng. Nhn chung, gi xut khu bnh qun ca go Vit Nam t nm 1989 ti nay c tng nhng khng n nh. Theo s liu ca V Xut nhp khu - B Thng mi, gi go bnh qun trong nhng nm gn y bin ng kh phc tp, c bit khi so snh vi gi go bnh qun ca th gii

54

Ga go (USD/tn)

400 350 300

Bi 2.3: So s u nh gi go trung b ca thgi i v nh Vi Nam t

321 268 207 235 204 214 266 345 285 242 340 329 289 265 221

226 230 250 225

Gi thgi i Gi Vi Nam t

200 150 100 50 0

1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999

Nm

Ngun: V Xut nhp khu B Thng mi Nh vy, mc gi cao nht l vo nm 1996 (285 USD/MT). Thi k t 1991 n 1994 gi go xut khu tng i n nh. T nm 1995 n 1998 gi tng, ng thi s lng go tng nn tng kim ngch ln. T nm 1999, d xut khu nhiu nhng gi c gim mnh nn tng gi tr xut khu khng cao. Gi c bt u suy gim t nm ny ko di n nay. Nhng nm gn y, Vit Nam tr thnh nc xut khu go ln, c nm ch sau Thi Lan, nc lun chim v tr hng u trong xut khu go trn th trng th gii. Gi xut khu go ca Vit Nam qua cc nm c xu hng ngy cng nhch gn vi gi c quc t. D thu nh hn nhng khong chnh lch gia gi xut khu ca Thi Lan vi gi cng loi ca Vit Nam vn cn tn ti. Bng 2.5. So snh gi go cng phm cp gia Vit Nam v Thi Lan n v tnh: USD/tn
Nm Chnh lch

55

Gi quc t FOB Bangkok 5% tm 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 320 287 290 280 268 295 338 362 265 285 240 198

Gi xut khu ca Vit Nam quy theo gi 5% tm 245 224 234 233 230 265 314 342 245 270 232 188

S tin 75 63 56 47 38 30 24 20 20 15 8 10

T l (%) 23,4 22,0 193 16,8 14,2 10,2 7,1 5,5 7,5 5,2 3,3 5,0

Ngun: FAO Facsimil Transmission BOT-OMIC Bangkok V Xut nhp khu-B Thng mi Qua bng trn cho thy, khong cch gia hai gi go cng loi ca Thi Lan v Vit Nam ang dn thu ngn li. y l mt du hiu ng mng cho gi go Vit Nam. T chnh lch vi t l cao nht vo nm 1989 l 23,4%, chng ta h xung mc thp nht l 3,3% nm 1999. c bit nm 2001, gi go 5% tm ca Vit Nam tng so vi mc tng ca go Thi Lan cng loi. Cui thng 5/2001, gi go 5% tm ca Thi Lan v Vit Nam ln lt l 164 USD/tn v 159 USD/tn nhng n u thng 9, chnh lch ch cn 1 USD/tn vi gi l 174 USD/tn v 173 USD/tn. c bit nhng ngy u thng 11/2001, gi go 5% tm ca Vit Nam ln ti 194 USD/tn, cao hn go Thi Lan 24 USD/tn - mt du hiu ng mng cho gi loi go ny ca Vit Nam. Tuy nhin, vo thi im ny, cung go ca Vit Nam li khan him, ch tp trung ch yu vo nhng hp ng nh k (nhng hp ng xut khu sang chu Phi, Ai Cp, Innxia v Nga. Bn cnh , trong c cu cht l56

ng go xut khu ca Vit Nam, cc loi go cp thp v trung bnh chim t trng cao, ngc li i vi Thi Lan, cc loi go cao cp chim t trng cao trong c cu go xut khu nn nhn mt cch tng th, gi go bnh qun ca ta vn thp hn nhiu so vi gi go bnh qun ca Thi Lan. V d nm 1990, gi go xut khu trung bnh ca Vit Nam l 186,3 USD/tn ch bng 68,7% so vi gi go xut khu trung bnh ca Thi Lan l 271 USD/tn, thp hn 31,3%. n nhng nm gn y, khong cch gia hai loi gi trn c thu ngn v c nhng du hiu ng mng cho gi go Vit Nam. 2.2.3. Phn phi i vi sn phm go xut khu, vic nghin cu th trng go th gii v cc i th cnh tranh a ra mt loi go ph hp vi chnh sch gi hp l thi cha m cn phi xem xt nn a go ra th trng bn ngoi nh th no, bng nhng hnh thc no cho c hiu qu nht. Chnh sch phn phi c vai tr v cng quan trng trong chnh sch Marketing go xut khu. Theo quan im ca Marketing-mix, vic xy dng mt chnh sch phn phi khng ch dng li vic quyt nh s go s c xut khu thng qua hot ng mua bn ca cc trung gian m n cn bao gm c vic t chc vn hnh cc mng li trung gian kt hp nhp nhng hot ng tiu th go ph hp vi tng bin ng trn th trng th gii. Chnh sch ny bao gm hai khu: khu mua v khu xut khu. 2.2.3.1. Khu mua Trc nm 1986, cc k hoch v xut khu v nhp khu u do Nh nc quy nh v cp php. Ch nhng cng ty cp b v cp tnh mi c quyn hot ng trong lnh vc ny. Cc trm thu mua ca cc cng ty ny c nhim v thu la ca nng dn t trong cc lng x. Tuy nhin, mt th trng t do khc vn tn ti song song vi th trng trn. cp lng, nhng nng dn tha sn lng vn bn la cho nhng ngi thiu. cp tnh, thnh ph th din ra cc cuc trao
57

i go gia nhng cng ty hot ng theo c ch trn v cc cng ty khng c cp php. Sau nm 1986, Hi ng B trng (nay l Chnh ph) ci tin dn h thng thng mi nc ta. Nh nc vn cn kim sot cc hot ng xut nhp khu nhng vic c quyn nh nc trong lu thng phn phi la go trong nc c tho g. Nng dn c th t do bn sn phm ti cc thng nhn sau khi tr y cc loi thu theo quy nh. Tt c cc thnh phn kinh t u c th tham gia vo kinh doanh la go, vn chuyn t ngi sn xut n ngi tiu dng v nh xut khu. Tuy nhin, gia nng dn v cc nh xut khu, m ch yu tp trung vo cc doanh nghip nh nc c uy tn v kh nng cnh tranh cao trn th trng th gii vn c qu nhiu trung gian. Theo B Thng mi, c ti 95% lng go xut khu l do trung gian mua bn. Ngi nng dn thiu a im v cc phng php tt d tr, bo qun la, li lun cn vn chun b cho v ma ti nn bt buc phi bn phn ln lng sn phm cho t nhn thu mua l. T nhn thu mua l, do thiu k thut ch bin, phi bn li cho t nhn thu mua ln. Cc nh kinh doanh ny ch bin go ra thnh phm cui cng v cung cp cho cc doanh nghip xut khu. Nguyn nhn chnh ca tnh hnh ny l do vn hn ch, do b my qun l v iu hnh thiu nng ng trong cc n v kinh doanh trc thuc Nh nc. Vic t nhn thc hin phn ln khi lng go xay xt xut khu mt mt c nhng tch cc v s to sc cnh tranh, chng th c quyn ca Nh nc, thc y lng go xut khu, song mt khc dn n nhng bt li khng nh nh vic nng dn b p gi, phi bn s lng ln gi r cho t thng, kh dn n thc hin c ch trng ca Nh nc trong vic duy tr mc gi m bo cho nng dn mc li nhun 2540% khuyn khch sn xut. Tng t nh trong khu thu mua, t nhn ng vai tr quan trng trong khu ch bin, bo qun go xut khu.
58

Chnh v vy dn n tiu chun cht lng v ng u ca go xut khu cng b hn ch. Trong khi , cc c s xay xt ln ca quc doanh cha c khai thc trit , nht l nhng nh my c cng sut ln v cng ngh hin i vi trang thit b ng b cc cng on st, sng, xoa, h ty, nh bng, ng gi phc v xut khu. Hin ti, cng sut ca cc c s xay xt trong nc c th p ng nhu cu ca c nc nhng quc doanh ch chim 1/3. min Nam c nhng nh my c cng sut ln v cng ngh hin i nh nh my xay xt Satake Si Gn, cng sut 600 tn/ngy, nh my xay Cu Long cng sut 240 tn/ngy. min Bc c gn 2500 c s ln nh, c th xay xt ht s thc sn xut ra trong nm. Song do thit b lc hu, mt s nh my ln do doanh nghip Nh nc qun l u c tui th trn 30-40 nm, mt s c u t ci to nhng thiu ng b nn gi thnh sn phm vn mc cao. Nhng c s xay xt nh ang chim u th, trong c 2200 c s nh do t nhn u t, qun l, khai thc, ch yu p ng nhu cu th trng hin nay hoc phc v xut khu vi khi lng nh, phm cp trung bnh. i mi, chng ta nhp cc thit b ng b, m bo cho cc doanh nghip quc doanh c th ch bin go t cht lng cao, nng cao cng sut my. Bn cnh xay xt, cn c mt h thng kho cha nhm bo qun tt go xut khu. T nhn thng s dng kho nh, khng m bo do v tr xy dng khng c tnh ton, khng thch hp vi c ch th trng hin nay. Cc kho do quc doanh lng thc qun l thng c cht lng tt vi 50% l kho kin c v 50% kho bn kin c nhng hiu sut s dng kho thp, (30% tng dung tch kho). Tuy nhin, nhng a bn trng im, nht l cng khu th li thiu kho, c bit l cc loi kho hin i, t tiu chun k thut bo qun go xut khu. 2.2.3.2. Khu xut khu Trong khu xut khu go Vit Nam, cc doanh nghip quc doanh vn chim v tr c quyn. Nhng
59

bt cp trong phn pht hn ngch v hn ch s lng cc doanh nghip c quyn xut khu go gy kh khn khng t i vi kim ngch go xut khu ca nc ta ni chung. Nhiu doanh nghip tm mi cch c th tham gia vo xut khu go, ny sinh nhng cnh tranh t pht v tiu cc. Thng nhn bn ngoi thng li dng tnh hnh p gi, gy thit hi khng nh cho nn kinh t quc dn. khc phc nhng nhc im nu trn, cc c quan Nh nc c nhiu c gng trong vic nghin cu v nm vng bin ng cung cu, gi c ca th trng go quc t qun l, ch o gi xut khu trong nc, hng dn cc doanh nghip u mi khng xut khu di mc gi ti thiu quy nh. Trc nm 2001, B Thng mi kt hp vi B Nng nghip v Pht trin nng thn ch trng tinh gim s doanh nghip u mi nhm nng cao trnh tp trung, chuyn mn ho trong xut khu. Thng 1/1997, B Thng mi cng b cc quy nh mi v cc tiu chun chn la doanh nghip chuyn xut khu go. Thng bo s 13848/ TM-XNK ch r cc doanh nghip ny phi tho mn ba iu kin: c cp giy php kinh doanh xut nhp khu; l thnh vin ca Hip hi xut nhp khu lng thc Vit Nam; trnh n xin php v c Hip hi ngh B Thng mi cho php xut khu go. c bit, cc nh xut khu ny phi kinh doanh xut nhp khu go (trc tip hoc u thc) trong 3 nm lin tc trc khi np n vi doanh thu hng nm ti thiu 50 t ng v c c quan cp tnh hoc thnh ph chng nhn. Nu nh nm 1997 c tt c 16 doanh nghip u mi xut khu go th n nm 2000, theo thng t s 35/TT-BTM, con s ny ln ti 47. Nhng nm qua, xut khu go tp trung vo mt s doanh nghip nh nc nh Tng cng ty lng thc min Nam, Tng cng ty lng thc min Bc, cc cng ty lng thc cc tnh sn xut go ch yu nh An Giang, Tin
60

Giang, Vnh Long, Long An... Theo s liu ca V Xut nhp khu - B Thng mi, c th tng kt s go xut khu ca cc cng ty ny t nm 1997 n 31/08/2001 nh sau:

Bng 2.6. Cc doanh nghip xut khu go vi s lng ln (1997-2001)

St t 1 2 3 4 5 6 Tn doanh nghip Tng cng ty lng thc min Nam Tng cng ty lng thc min Bc Cng ty lng thc Tin Giang Cng ty lng thc Vnh Long Cng ty lng thc Long An Cng ty XNK lng thc VTNN ng Thp S lng (tn) 3.675.50 4 2.245.77 0 1.262.35 9 1.241.84 0 802943 802427 2 552.707.36 9 269.677.31 9 257.603.39 3 165.348.35 7 180.795.14 3 Tr gi (USD) 854.573.21

Ngun: Tng hp t s liu cc nm ca V Xut nhp khuB Thng mi Qua bng trn cho thy, Tng cng ty lng thc min Nam lun l n v u ngnh trong xut khu go. Tr Tng cng ty lng thc min Bc, cc n v xut khu ln khc u tp trung ti ng bng sng Cu Long (ngoi cc doanh nghip k trn cn c cc cng ty khc nh cng ty AFIEX An Giang, cng ty lng thc Cn Th, Sc Trng, cc cng ty xut nhp khu khc ca An Giang...) phn nh th mnh ni chung v go ca khu vc ny. Bn cnh cc doanh nghip nh nc, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi cng c php tham gia xut khu go
61

nh cng ty ch bin go hp JFT-Rice ti Long An, cng ty Anginmex-Kitoku ti An Giang... to s phong ph v a dng cho hot ng xut khu go ca Vit Nam. 2.2.3.3. Cc knh phn phi Gia ngi sn xut v ngi tiu th go c mt h thng trung gian tham gia vo hot ng phn phi bao gm nhng ngi thu gom, bn bun, bn l... c nhim v h tr hot ng phn phi go n tay ngi tiu dng cui cng. Cc knh phn phi go ca Vit Nam: do cn nhiu bt li trong hot ng xut khu go, phn ln nhng hp ng xut khu mt hng ny ca Vit Nam u phi thc hin qua trung gian nc ngoi. Tuy nhin, vic p dng chnh sch m ca ra th trng th gii ca nc ta to ra cc hp ng sn xut gia nng dn vi doanh nghip thu mua v ch bin go. Loi hp ng ny rt ph bin cc nc pht trin trong khu vc hin nay nh Thi Lan v bt u c mt ti Vit Nam, bo m cho duy tr sn xut vi cc iu kin c tho thun trc, gim c nhng ri ro trong ngn hn. Tuy nhin, loi hp ng ny bt buc nng dn phi ph thuc nhiu vo ngi mua sn phm. Nhn chung, phn phi go ca Vit Nam da theo s sau:

S 2.2. Cc knh phn phi

Ngi sn xut Ngi thu Nh xut khu Hp ng trc tip Khch hng Trung gian nc ngoi

mua
Bn l c

Bn bun

62

Nh s trn ch r, hot ng xut khu go Vit Nam c chia lm hai khu. khu mua, ch yu go c chuyn t ngi sn xut, qua mt s trung gian ti ngi xut khu hoc c chuyn mt cch trc tip. Cc khu trung gian ng vai tr rt quan trng Vit Nam nn hnh thc phn phi trc tip ch mi hnh thnh nhng xu hng s pht trin trong tng lai. Trong khu xut khu, nh xut khu nc ta phn ln phi da vo trung gian nc ngoi mi a dc go n vi khch hng. Cc hp ng trc tip t c k kt v a vo thc hin. S trn c th chia cc cp knh theo quan im Marketing-mix: - Knh cp 0: Ngi sn xut - Khch hng (Ngi tiu dng cui cng): knh ny khng c i vi xut khu go Vit Nam v knh ny khng qua mt trung gian no, k c ngi xut khu. - Knh cp 1: Ngi sn xut - Nh xut khu - Khch hng: ch qua mt trung gian l nh xut khu. - Knh cp 2, 3: Ngi sn xut - Mt s trung gian - Khch hng. - Knh cp 4: Ngi sn xut - Tt c cc trung gian - Khch hng. Qua vic chia cc knh nh trn, chng thy rng Vit Nam, ph bin nht vn l knh cp 4. tin hnh xut khu go, cn qua tt c cc khu trung gian mi n tay c ngi tiu dng. u im ca hnh thc phn khi ny l ngi sn xut tch c khi hot ng phn phi nn c th u t ngun lc vo qu trnh sn xut go, nu kt hp nhp nhng s to ra kh nng linh hot cho th trng do chuyn mn ho cao. Tuy nhin, trong iu kin c th ca Vit Nam, vic phi dng n qu nhiu trung gian s pht sinh cc vn nh gi c tng, ngi sn xut khng c mi quan h vi khch hng nn khng bit c nhu cu v mong mun ca h. Hn na, ngi sn xut b ph thuc

63

qu nhiu vo trung gian d dn n tnh trng b p gi... 2.2.3.4. Th trng xut khu go ca Vit Nam Th trng xut khu go ca Vit Nam y c hiu l cc nh nhp khu go ca Vit Nam - Khch hng, nhn t cui cng trong quan h phn phi. Theo hng tng ca kim ngch xut khu go, trong nhng nm qua, th phn ca Vit Nam trn th gii c nhiu thay i. C th l:

64

Bng 2.7. Quy m xut khu go chnh ngch giai on 1989-2001

Lng go xut khu ca Vit Nam (1000T) 1372 1478 1016 1954 1649 1962 2025 3047 3682 3793 4559 3470 3700 Lng go mu dch ca th gii (1000T) 13.900 11.600 12.100 14.200 14.900 16.500 21.000 19.700 18.900 27.700 24.900 22.900 22.200 Th phn go Vit Nam (%) 9,9 12,7 8,4 13,76 11,1 11,9 9,6 15,5 19,5 13,7 18,3 15,2 16,7

Nm 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001(*)

(*): D kin Ngun: V Xut nhp khu - B Thng mi Qua bng trn ta thy th phn ca go Vit Nam kh ln trn th gii, tng qua cc nm nhng khng n nh. Vit Nam cn cng c li nhng th trng c v m rng th phn thm na. V th trng xut khu go, Vit Nam hin c khong 80 nc, trong chu , chu Phi l th trng chnh, chim 70-80% lng go xut khu hng nm. S cn li l cc nc chu u, Bc M, Trung ng v cc nc chu khc nh Nht Bn, Hn Quc, Trung Quc.

65

Bng 2.8. Th trng tiu th (1995-2001) (% so vi tng s lng xut khu nm )

N m T. trng Chu Chu Phi Trung ng Chu M T.trng khc 1995 60,0 0 17,0 0 6,00 11,0 0 1996 33,30 31,00 19,00 15,70 1,00 1997 31,00 42,00 15,00 9,00 3,00 1998 73,7 0 7,60 11,6 0 3,10 4,00 1999 54,46 23,67 12,52 5,54 3,81 2000 45,1 6 26,2 7 17,5 1 5,19 5,86 2001 (*) 44,50 22,70 13,20 6,70 9,90

(*) Tnh n 31/08/2001 Ngun: V Xut nhp khu - B Thng mi Qua bng trn cho thy th trng ch yu ca Vit Nam l cc nc chu , chu Phi v Vit Nam thng xut khu cc loi go c phm cp trung bnh v thp, gi r nn d dng cnh tranh trn cc th trng ny. Vng ng v ng Nam chu l th trng xut khu go chnh ca Vit Nam trong Malaixia, Philippin l cc khch hng chnh v thng xuyn nht. Trong 7 thng u nm 2001, Philippin l nc nhp khu go Vit Nam nhiu nht vi 527.250 tn, tr gi gn 79 triu USD so vi nhu cu nhp khu 850.000 tn trong c nm. Ngoi ra, Singapo v Innxia cng tr thnh nhng bn hng ln ca Vit Nam trong khu vc ny vi s lng go nhp khu trong 7 thng u nm nay l 151.784 tn v 196.756 tn.

66

Khu vc chu Phi l ni tp trung cc nc ang pht trin c nhu cu nhp khu ln v go tiu th. Cht lng go Vit Nam ph hp vi th trng ny. Tuy nhin, chng ta phi chu rt nhiu ri ro do kh nng thanh ton ngoi t ca cc nc chu Phi km, cc ph vn chuyn cao... Cc quc gia nhp go ca Vit Nam khu vc ny l Angiri, Aicp, Xngan, Nam Phi... Khu vc Trung ng l th trng tiu th ln th ba ca go Vit Nam. Nm 2000 l nm cc nc trong khu vc ny nhp khu go Vit Nam nhiu nht so vi cc nm khc (17,51%). y l mt th trng rt rng m m chng ta cn tp trung khai thc bng cch sn xut v ch bin cc loi go p ng c th hiu ngi tiu dng v cht lng sn phm. Tiu biu cho nhp khu go Vit Nam l Irc, Arp Xt, Cc tiu vng quc Arp thng nht... Khu vc Chu M l ni nhp khu go Vit Nam nhiu hn khu vc Trung ng vo nm 1995. Tuy nhin, trong nhng nm gn y, t trng ny gim xung dn. Cc quc gia ca khu vc thng i hi go c cht lng cao m chng ta cha p ng c. Hn na, v tr a l cn l mt kh khn cn tr go xut khu ca Vit Nam thm nhp vo th trng ny. So vi Thi Lan v M l nhng nc c truyn thng xut khu go v c nhng mi quan h lu di, n nh v th trng v khch hng tiu th i vi mi khu vc khc nhau th th trng go ca Vit Nam nh v manh mn hn nhiu. Trong nhng nm u, chng ta gp nhiu kh khn v phi xm nhp vo nhng th trng quen thuc ca nhng nc xut khu ln, c bit l Thi Lan. Trn thng trng, nc ny c nhiu bn hng truyn thng ln vi khong trn 15 th trng chnh, tiu th cho Thi Lan trn 80% lng go xut khu. Hn na, go Thi Lan ng u, c phm cht cao cp ph hp vi nhng th trng kh tnh nh Nht Bn, EU... Go Vit Nam do mi giai on thm nhp nn cha c bn hng ln, cht lng go li thp, trng khng u, ln thc v nhiu tp cht, c bit la
67

h thu c m cao, bc bng, t l gy cao, mu m bao b khng p... Chnh nhng im yu hn ch vic m rng th trng xut khu ca go nc ta. Tuy nhin, chng ta li gn nh c chung th trng vi Thi Lan v th trng no m go Vit Nam xut khu sang th go ca Thi Lan cng c mt bng nhiu con ng trc tip v gin tip khc nhau. Nhng kh khn qu l mt vn ln, bc xc, i hi s n lc t c pha Nh nc v cc doanh nghip xut khu go tm ra gii php hu hiu nht. Trong hon cnh c th hin nay khi Vit Nam chnh thc gia nhp v tham gia vo cc hot ng kinh t, vn ho - x hi ca ASEAN th nhng bt li do gp phi cnh tranh gay gt ca cc nc xut khu, c bit khi Vit Nam thc hin chng trnh gim thu. V vy, chng ta cn c nhng bc i ng n t c hiu qu cao nht trong xut khu go, em li li ch ti a cho nn kinh t quc dn. 2.2.3.5. Cc bc tin hnh xut khu Chun b giy t v cc chng t khc - Chun b cc th tc giy t (ho n thng mi, phiu ng gi, giy chng nhn xut x, giy chng nhn cht lng...) - Tin hnh cc th tc m Nh nc quy nh nh xin giy php xut khu, lm th tc hi quan, kim ha,... - Theo di mt hng go xut khu nhm x l cc thng tin chnh xc v ngy giao hng, k m hiu l hng, s hiu tu, iu kin thanh ton... Chun b v kim tra hng ho - Lp k hoch thu gom hng v phn cng trch nhim cho tng cng vic c th. - Theo di tng bc kp thi chnh sa cho hp l. - i vi cc hp ng ln, hng giao lm nhiu t v trong hp ng cho php cc iu khon c quyn c sa
68

i th cng ty phi thng xuyn a n khch hng nm bt c s thay i kp thi. - Chun b bao b c cht lng tt, thch hp vi mt hng go, vi iu kin vn ti, iu kin kh hu v nhng quy nh nc nhp khu v bao gi cn thn gim thiu nhng tn tht c th xy ra. - K m hiu hng ha th phi r rng, d hiu, d c v c y cc thng s cn thit. Ngoi ra, cht liu k m hiu phi khng phai mu, khng thm nc v khng lm nh hng n cht lng ca hng ha. - Sau khi chun b hng, cn tin hnh kim tra li cn thn mt ln na s ph hp v cht lng, bao b, s lng... ngn chn kp thi cc thiu st dn n hiu nhm, tranh chp, khiu ni lm gim hiu qu ca hot ng xut khu. Thu tu v mua bo him Go xut khu ca Vit Nam thng bn theo iu kin FOB nn vic thu tu v mua bo him thuc v trch nhim ca nh nhp khu. Tuy nhin, chng ta ang c gng c th k kt nhiu hp ng bn theo gi CIF hn na nhm ginh quyn thu tu cho cc doanh nghip xut khu go Vit Nam. Thng quan hng ho v giao hng cho ngi mua - Khi hng ha c kim tra m bo yu cu, doanh nghip xut khu go s tin hnh hon tt cc th tc cn thit thng quan hng ha v giao hng cho ngi mua. Khi no hng c giao cho ngi mua an ton th doanh nghip mi coi nh hon thnh c trch nhim ca mnh. - Chun b y cc th tc cn thit nh giy php xut khu, ha n, phiu ng gi, bng k chi tit, hp ng xut khu vic khai bo hi quan c nhanh chng. Sp xp hng trt t thun tin cho vic kim sot khi xut trnh hng ha. trnh b phin h sch nhiu cn khai bo trung thc, chnh xc, np thu y v tun th ng cc yu cu ca hi quan...
69

- Khi giao hng, cn nm vng k hoch giao hng nh thi gian giao hng, phng thc giao hng... Phi lp k hoch v t chc vn chuyn hng vo cng ti a im giao hng ng thi gian quy nh. Khi bc hng ln tu phi thng xuyn gim st hin trng, cp nht s liu tng ngy, tng gi nm chc s lng hng giao v gii quyt kp thi cc vng mc pht sinh, m bo thu c vn n sch, bc hng. C nh vy, vic thanh ton tin hng ca doanh nghip mi thun li, nhanh chng. Lm th tc thanh ton Trong xut khu go thng thanh ton bng th tn dng (L/C). Cc doanh nghip xut khu go nc ta khi xut sang cc nc ang pht trin thng phi n c ngi mua m L/C ng hn v kh nng thanh ton ca cc nc ny km. Sau khi nhn c L/C phi kim tra L/C v kh nng thun tin trong vic thu tin go xut khu bng L/C. Khiu ni v gii quyt khiu ni Thng thng khi c khiu ni gia cc doanh nghip xut khu Vit Nam v cc nh nhp khu nc ngoi thng gi quyt bng thng lng. Trong qu trnh thng lng, ngi tham gia thng lng phi c s kin tr, kho lo, c nhng lp lun vng vng, hp tnh, hp l... Nu vic khiu ni khng c gii quyt tho ng, hai bn c th kin nhau ti Hi ng trng ti nu c tho thun trng ti hoc ti To n. 2.2.4. Xc tin v h tr kinh doanh 2.2.4.1. Mc ch Chnh sch xc tin v h tr kinh doanh c vai tr to ln trong Marketing-mix i vi sn phm go. Nh cc cng c, chnh sch xc tin v h tr kinh doanh, chng ta c th thc y nhanh vic xut khu, thm nhp th trng, lm tng kim ngch, gp phn nng cao hiu qu xut khu nh s lng go bn ra nc ngoi tng ln, qua thu ht khch hng tim nng...

70

Hot ng xc tin v h tr kinh doanh khng ch nhm li cun s ch ca khch hng nc ngoi i vi go xut khu ca Vit Nam m cn nng cao v tr ca xut khu cc sn phm Vit Nam ni chung trn th trng quc t, qua li ko thm cc nh nhp khu go v gip cho Vit Nam c li th cnh tranh cao hn cc nc xut khu khc. 2.2.4.2. Cc bin php xc tin v h tr kinh doanh Cc doanh nghip Vit Nam s dng chin lc y trong chnh sch xc tin y go ra th trng thng qua mng li knh phn phi. Chin lc ny c bit ch trng ti vic t chc tt mng li phn phi nhm t hiu qu xut khu ti a. Qua hn 10 nm thc hin vic bn go ra th trng th gii, chng ta cha thc s c nhng k hoch xc tin mt cch quy c m ch l nhng vic lm mang tnh cht bc u. C th l: - Xut khu go c thc y bng mt s bin php nng cao cht lng, gim gi vn chuyn v nng cao ting tm ca Vit Nam i vi cc bn hng nc ngoi. Trong nhng nm qua, cht lng go c nhng ci tin ng k vi vic gim t l phn trm s go gy v cc ch tiu khc. Tuy nhin, cht lng go ca Vit Nam lun l vn nhc nhi vi cc nh xut khu khi t trong bi cnh cnh tranh ca th trng th gii nn yu t v cht lng go hin nay cha th l mt im mnh trong chnh sch xc tin kinh doanh ca ta c. - Cc bin php gim gi v vn chuyn cng bc u c p dng. Tuy nhin, chi ph cng, chi ph bc d v cc chi ph lin quan ti cng bin Vit Nam vn cn cao, kh c th cnh tranh c vi cc nh xut khu khc. Hn na, tc bc hng chm, gy mt c hi v gi c v uy tn ca cc doanh nghip Vit Nam. - Cung cp cc d liu tip cn thng tin v gi c, sn xut lng thc, th trng quc t v th trng tip th. Trong thi i ngy nay, vic trao i thng tin gia cc ngun cung v th trng l mt yu t khng th thiu
71

trong vic Marketing sn phm. Chin lc thng tin Vit Nam cho xut khu go vn cn nhng bt cp. Cc doanh nghip khng thng xuyn c c nhng thng tin v d bo trong vic xc nh cc th trng u ra, khi lng go c th xut khu, cc chnh sch khuyn khch kh nng cnh tranh ca go cng nh nhu cu khch hng. Khu nghin cu th trng xut khu go vn cha c u t ng mc. Cc ngun ti liu v th trng gao th gii phc v cho kinh doanh xut khu cng nh phc v cng tc qun l xut khu, cng tc nghin cu nhn chung cn qu t i, cha p ng nhu cu thc t trong khi hot ng xut khu i hi nhng thng tin su rng v th trng theo di kp thi v h thng cc din bin cung cu, gi c. Do nghin cu th trng b hn ch nn cc doanh nghip xut khu go ca Vit Nam khng x l c kp thi nhng din bin ca th trng, b l rt nhiu c hi thun li cho xut khu go, gy thit hi ti bn thn doanh nghip ni ring v cho Nh nc ni chung. C th l nm 1994, nhu cu nhp khu go ca Nht Bn t ngt tng ti 2 triu tn. Cc nh kinh doanh ca ta hy vng c th xut khu sang th trng ny song do thiu nhng thng tin c th v cch thc nhp khu, tin trnh nhp s tp trung vo thi gian no, cp loi go no... nn khng x l c linh ng, hiu qu trc tnh hnh bin ng cung cu, l mt hp ng ln m ng l chng ta c th ginh c. Nm 1997, do nh hng ca hin tng El Nino, cu v go trn th trng th gii tng mnh. Cc nh xut khu Vit Nam do thiu thng tin cp nht ngh gi go thp hn gi th trng v bn ht d tr go trc khi gi go trn th trng th gii t mc gi trn cao nht. u nm 1998, gi go trn th gii tip tc nhch ln, cc doanh nghip xut khu go t k hp ng. Ch trong qu I, s lng go trong hp ng xut khu k ln ti 3 triu tn. Sang n qu II, gi go xut khu tip tc tng mnh, gi la ng bng sng Cu Long cng tng. Nhng doanh nghip k hp ng s lng ln b thua l do khng d on c th tr72

ng. gii quyt, Chnh ph hai ln ch o tm ngng k hp ng mi vo thng t v thng tm nhm r sot li cc hp ng c. Nhiu doanh nghip phi tm cch tr hon nhng hp ng k, chu mt uy tn vi bn hng. Thit hi v gi go xut khu 4 thng u nm vo khong hng chc triu USD, cha k n vic t chc thu mua t, thm ch c tranh mua, y gi go c nc ln qu cao lm cho cc doanh nghip xut khu b thua l ln. n giai on cui 1998, u nm 1999, gi go xut khu mc cao th s lng hp ng k li mc thp do cc doanh nghip vn khng d on c th trng, xu hng cung cu v gi c trong tng lai. S thiu thng tin v go trn th gii lun lm cho cc doanh nghip Vit Nam chu nhiu thit thi khi thc hin m phn, k kt hp ng dn n hiu qu km trong hot ng xut khu. Trong lnh vc sn xut, nhng thng tin lin quan n cng ngh v th trng cng ng mt vai tr thit yu. Ngi nng dn Vit Nam ch yu c c nhng thng tin qua cc mi quan h thn quen v trao i vi nhng nng dn khc. Vo thng 11 nm 1999, Trung tm thng tin ca B Nng nghip v Pht trin Nng thn xut bn nguyt san Tin lng thc. Tuy nhin, phn ln nhng tin tc v th trng trong v ngoi nc u ly t Trung tm thng tin ca B Thng mi, khng p ng nhu cu cp nht v gi c th trng ca ngi sn xut. Cc Hip hi lng thc v cc tng cng ty ang c hng m ra cc nhm nghin cu tnh hnh th trng trong nc v quc t nhng cc hot ng ny vn cn nhiu yu km. Cng mt bo co ngnh m c ti 3, 4 s liu khc nhau trong khi ngun cn b ca c hai b trn u rt yu, cha dm s dng nhng chuyn gia c o to chnh quy v ngnh kinh doanh cho nng nghip nn khng lm tt chc nng d bo th trng. V pha cc nh xut khu, tuy thng tin l thc s cn thit nhng t ch ng u t thi gian v vn cho nghin cu th trng. Bn cnh , thng tin phn hi t cc khch
73

hng thng khng nhiu v cc chin dch qung co cho sn phm go gn nh khng c. Chnh ph Vit Nam cn thiu nhng bin php truyn b, gii thiu nhng li th ca go Vit Nam ti cc khch hng quc t, to mt l hng ln trong cc knh thng tin t ngi sn xut ti ngi tiu dng. Hn na, cc ngun ti liu v th trng go th gii phc v cho cng tc xut khu v nghin cu qu t i, cha p ng c yu cu thc t. Hin nay, mng Internet tr nn rt ph bin Vit Nam. y l mt phng tin thng tin c tnh ton cu ho, c kh nng truy cp mt khi lng thng tin khng l song cc doanh nghip vn hn ch s dng do chi ph thu bao v cc nguyn nhn ch quan khc. iu to cho cc doanh nghip thi quen b ng trc cc bin c xy ra trn th trng, d gy nhng hu qu ln v kh trnh khi. 2.3. nh gi hot ng xut khu go ca Vit Nam theo m hnh SWOT Qua nhng phn tch v tnh hnh xut khu go ca Vit Nam trong nhng nm qua theo quan im Marketingmix tp trung vo 4 vn : chnh sch sn phm, chnh sch gi c, chnh sch phn phi v chnh sch xc tin v h tr kinh doanh, chng ta c mt ci nhn chi tit v xut khu go trong bi cnh nn kinh t t nc ang chuyn mnh sang giai on mi. Phi khng nh rng go tr thnh mt mt hng chin lc khng th thiu trong chnh sch pht trin ca Vit Nam. Vi cc phn tch trn, chng ta cn rt ra nhng nhn nh v nh gi t hnh thnh nhng chin lc c th theo Marketingmix cho xut khu go ca Vit Nam trong nhng nm ti. Theo quan im Marketing, c s hnh thnh chin lc gm bn im: - S (streengths) - im mnh: y hiu l mt mnh m chng ta c c trong qun l v m i vi sn phm go v v tr, kh nng cnh tranh ca xut khu go Vit Nam trn trng quc t.

74

- W (weeknesses) - im yu: nhng kh khn ca Nh nc trong c ch iu tit go. - O (oppotinites) - c hi: nhng yu t thun li trong bi cnh khu vc v quc t m chng ta cn tranh th tng cng sn xut, ch bin, xut khu go. - T (threats) - thch thc: nhng nguy c t bn ngoi c th nh hng xu n tnh hnh chung v xu hng xut khu ca Vit Nam, cn c pht hin, iu chnh mt cch kp thi cho ph hp v trnh nhng hu qu xy ra. C bn yu t trn to thnh m hnh SWOT - l c s hnh thnh chin lc trong Marketing-mix m cc nh hoch nh vn thng s dng to k hoch cho chng trnh hnh ng trong thi gian ti. Nghin cu m hnh ny i vi sn phm go tm v m i hi c mt cch nhn tng qut, sc bn t rt ra nhng nhn nh ng n v c hiu qu cao. 2.3.1. S - im mnh 2.3.1.1. C ch chnh sch Thnh cng trong xut khu go ca Vit Nam do nhiu yu t tc ng trong s iu chnh v ra cc chnh sch ca ng v Nh nc ta ng mt vai tr rt quan trng. C ch iu hnh xut khu go c hon thin lin tc qua tng nm to nhng iu kin thun li, y mnh xut khu go vi s lng ln, nng v tr ca Vit Nam l mt trong nhng quc gia xut khu go ln nht trn th gii. C th l: Th nht, t trc n nay, hn ngch c giao mt ln v giao trc khi bc vo nm ti chnh. Tuy nhin, n nm 2001, Chnh ph quyt nh hn ngch xut khu go, to iu kin thng thong cho cc doanh nghip thuc mi thnh phn kinh t tham gia xut khu khng b hn ch s lng bi hn ngch. Th hai, khi ban hnh c ch iu hnh xut khu go thng i cng vi c ch nhp khu phn bn, to iu kin thun li hn cho vic theo di, gim st tnh hnh xut nhp chung ca hai mt hng ny.

75

 Th ba, trc y, Nh nc iu tit lng go xut khu: tin xut khu thng qua hn ngch, u mi xut khu go v bin php hnh chnh tm dng xut khu. S lng u mi xut khu c m rng thn trng. C th l nm 1996 ch c 15 doanh nghip c php tham gia xut khu go, nm 1997 con s ny l 16 v n nm 2000 ln ti 47 u mi. Tuy nhin, Nh nc phn b s lng go xut khu hng nm theo hng gim dn s c quyn ca cc doanh nghip u mi, hn ch tnh trng tranh mua, tranh bn. Nm 2001, bi b u mi v hn ngch s to mt bc tin mi, thun tin hn cho xut khu go ca cc doanh nghip ngoi u mi trc kia. Ngoi cc doanh nghip u mi, Nh nc cho php cc cng ty ca Trung ng, cc tng cng ty, cc doanh nghip c vn u t nc ngoi hot ng trong lnh vc sn xut, ch bin go xut khu vi hn ngch quy nh. Cc doanh nghip ngoi u mi ca tt c cc thnh phn kinh t, c ng k m s doanh nghip kinh doanh xut nhp khu nu tm c th trng tiu th mi (ngoi cc nc nh Philippin, Innxia, Malaixia v Irc, Iran), k c hp ng vi cc iu kin thng mi c li, gi c cao hn hoc bng gi c hng dn trong tng thi k, th gi vn bn km theo hp ng v b Thng mi c xem xt cho xut khu. Chnh ph trc tip tham gia hot ng xut khu go thng qua vic k kt cc hip nh, ngh nh th trao i hng ho vi chnh ph cc nc khc hoc hp ng bn go n nh cho cc t chc phi chnh ph nc ngoi ri giao li cho cc doanh nghip nh nc thc hin. Bn cnh , Chnh ph cn khuyn khch cc doanh nghip tham gia xut khu go sn xut cc tnh min Bc v min Trung to th cn bng vi khu vc ng bng sng Cu Long. C ch iu hnh xut khu go vi ni dung nh trn ng gp tch cc vo hot ng xut khu go. Vi c ch trn chng ta c th yn tm rng lng go xut khu s tng n nh v vng chc ng thi m bo mc tiu v an ninh lng thc quc gia, tng cng tnh bn vng trong
76

pht trin sn xut lng thc. Vi c ch ny s to kh nng m rng v tng cng cc hot ng xut khu go ca cc doanh nghip ngoi u mi, hin chim 20% lng go xut khu ra th trng nc ngoi. 2.3.1.2. Li th ca Vit Nam trong sn xut v xut khu go. Ngoi nhng li th v chi ph sn xut, chng loi go, gi thnh... nh cp phn trc, go xut khu Vit Nam cn c nhng u im sau: * Truyn thng sn xut la go T ngn i nay, cy la vn l cy lng thc chnh ca nhn dn Vit Nam. La mang n cho chng ta cuc sng m no v to nn mt np ngh trong mi ngi khi hay quy tt c cc gi tr cc vt dng khc ra thc go. Truyn thng sn xut la l mt th mnh, gip chng ta c c kinh nghim gieo cy, chm sc, to iu kin cho cy la pht trin m bo c nng xut ti a. Lch s sn xut la Vit Nam tri qua hn 4000 nm, nn chng ta c th tch t c cc phng php sn xut c hiu qu, khai thc trit cc li th khc ca t nc ng dng vo pht trin cy la. * iu kin t nhin thun li. Vit Nam, sn xut la , ang v s l ngnh sn xut quan trng bc nht. Vit Nam c ngun nhn lc di do c th da trn nhng iu kin thun li v t nhin pht trin cy la nc, hp vi t ai v c tnh v sinh thi, kh hu. Ti nguyn t ai v kh hu ng vai tr quan trng trong vic cung cp nng lng v cc yu t khc cho cy la. Din tch t trng la ca Vit Nam rng, ph nhiu cao, chi phi su sc kh nng thm canh v gi thnh sn phm. Bn cnh , h sinh thi ca ta do kt hp cc yu t kh hu nh nhit , m, lng ma... nn c th to li th thm canh, tng v cho cy la c hai vng ng bng sng Hng v sng Cu Long.
77

Ngh trng la Vit Nam cn c mt u th na v ngun nc- yu t khng th thiu i vi s pht trin ca cy la. Ngoi ngun nc sn c, chng ta xy dng mt h thng thu li m bo v mang li nhng thnh qu bc u cho vic nng sut la. * V tr a l v h thng cng khu. Phi ni rng, Vit Nam c mt v tr a l ht sc thun li cho bun bn v giao lu quc t, nm ca ng ca cc con ng ni lin cc nc. H thng ng st, ng bin thun li l nhng th mnh ni bt ca chng ta trong vic y mnh xut khu go. Vit Nam c hn 3000 km b bin vi cc cng thun li, nm gn st ng hng hi quc t v c th hnh trnh theo tt c cc tuyn i ng Bc , ng Nam - Thi Bnh Dng, Trung Cn ng, chu u, chu Phi, chu M... l nhng th trng chnh ca go xut khu nc ta. Cc cng bin ny gip cho vic vn chuyn go tin li, thng dng vi mc cc ph r hn nhiu so vi cc phng thc khc, to cho Vit Nam mt th mnh ln trong xut khu. 2.3.1.3. H s chi ph ngun lc ni a ( DRC) ca go xut khu Trong qu trnh hi nhp kinh t khu vc v th gii, mt hng go ca Vit Nam ang vp phi s cnh tranh quyt lit ca cc nc xut khu khc. Ni n cnh tranh l phi ni n vn cht lng, mu m, v sinh, gi c... Trong nhng vn ny, iu d c ngi nhp khu quan tm nht l gi c. Trn th trng ngi mua thng so snh gi c mt hng cng loi i n quyt nh mua hay khng. Nh vy, gi c l ni dung u tin m cc doanh nghip phi quan tm. Mt mt hng c coi l c kh nng cnh tranh nu nh gi trong nc khng ln hn trong nn kinh t cnh tranh. C th l mt hng go c kh nng cnh tranh khi gi go tiu th khng ln hn gi ca go cng loi trn th trng th gii.

78

Li th cnh tranh ca go c th o bng h s chi ph ngun lc ni a (DRC), l t l gia cc chi ph ngun lc trong nc v cc yu t u vo trung gian bt kh thng (tnh bng gi m) cho vic sn xut trong mt sn phm nht nh so vi ngoi t rng thu c do sn xut la go trong nc. Qua phn tch tnh hnh xut khu go trong thi gian gn y, ta c c s ni ln s bin ng h s chi ph ngun lc ni a (DRC) ca go nh sau: Nm DRC 1995 0,500 1996 0,474 1997 0,500 1998 0,400 1999 0,500

Trong tt c cc nm phn tch, DRC u nh hn 1 v tng i n nh chng t nn kinh t nc ta tit kim c ngoi t thng qua sn xut go trn c hai mt trn: xut khu v tiu th trong nc. iu cng ni ln chi ph c hi ca cc ti nguyn trong nc v cc yu t sn xut khc c s dng to ra mt hng go nh hn so vi ngoi t thu c. H s chi ph ngun lc ni a khng pht huy ti a hiu qu v tnh cnh tranh ca go Vit Nam vn khng cao so vi cc quc gia xut khu go khc. Ni chung, Vit Nam c kh nhiu li th c bn trong sn xut v xut khu la go. Tuy nhin, bin nhng im mnh ny thnh sc cnh tranh ca go Vit Nam trn th trng th gii cn rt nhiu s c gng, n lc ca tt c cc thnh phn kinh t tham gia kinh doanh xut khu go nc ta. 2.3.2. W - im yu 2.3.2.1. C ch, chnh sch C ch hin hnh d c chnh sa v c nhiu tin b nhiu nm qua song nhn chung vn tn ti nhng hn ch, phn no lm gim kh nng xut khu go Vit Nam c biu hin c th trn cc mt sau: * Th nht: vic duy tr u mi xut khu trc nm 2001 nhiu khi lm l mt thi c xut khu, nht l khi
79

tham gia u thu cc hp ng mua go ca cc i tc nc ngoi. Ch nhng u mi m Chnh ph ch nh mi c tham gia u thu cung cp go. iu kin khng to xu hng cnh tranh gia cc doanh nghip, d dn n cc tiu cc trong cng tc qun l. Nm 1998-1999, nhiu u mi do Chnh ph ch nh tham gia u thu tht bi, gy tn tht ng k cho tng kim ngch xut khu go ca Vit Nam. Vic Chnh ph Vit Nam xc nh u mi v phn b hn ngch ch da vo t l v khi lng go xut khu nm trc ca cc n v m khng phn bit lng xut khu u thc so vi lng xut khu thc s ca cc n v l bao nhiu, nn vn cn hin tng mt s u mi bn quota v xut khu u thc c hng mt t l xut khu nht nh trn gi tr kim ngch xut khu go, pht sinh nhiu tiu cc trong vic mua bn quota. Hn na, cc doanh nghip ri vo th b ng trong vic k kt v thc hin hp ng xut khu go khi Chnh ph phn b hn ngch trn gi c nm nn s khng d on c tng i chnh xc sn lng go xut khu. Hu qu l nhng lc gi go trn th trng th gii tng mnh th lng xut ca ta khng tng hoc tng khng ng k, ngc li khi gi gim th chng ta li tng lng xut. Tuy nhin n nm 2001, khi Chnh ph b hn hn ngch v u mi xut khu go li gy tm l lo lng cho cc doanh nghip do bn khon khng bit c ch iu hnh mi c thun li hay li ngn tr, gy kh khn di hnh thc khc. * Th hai, c ch c quy nh ch c hiu lc trong thi hn mt nm, do doanh nghip lun trong th b ng, thiu n nh, khng mun u t di hn. * Th ba, c ch quy nh i hi Chnh ph phi theo di st sao hot ng ca cc doanh nghip, lm mt kh nng ch ng ca cc doanh nghip trong vic gii quyt cc vn , v vic trong kinh doanh, d l thi c k kt cc hp ng c li nhun ln. Bn cnh , Chnh ph cng phi ra quyt nh vi quy m nh lm mt thi gian v cng sc ca nhn vin cc cp.

80

T nm 2001, Chnh ph thc hin b u mi v hn ngch xut khu go. thc hin iu ny, cc c quan chc nng gm B Thng mi, B Nng nghip v Pht trin nng thn... phi xy dng mt c ch mi v iu hnh xut khu go trnh Chnh ph. C ch iu hnh phi gii quyt c mc tiu: nng dn c li, doanh nghip xut khu c hiu qu, bnh n gi lng thc v gi an ninh lng thc quc gia. Khi b u mi xut khu, nhiu doanh nghip trc kia khng xut khu go s tham gia vo hot ng ny. Hn na, go lun l mt hng ch lc ca Vit Nam, khi s doanh nghip tng ln s to tnh trng tranh mua, bn, lm gim hiu qu xut khu go nhng cng s tng sc cnh tranh gia cc doanh nghip, trnh tnh trng c quyn xut khu ca cc u mi nh tnh trng trc y. 2.3.2.2. Qun l gi c Tuy p dng c ch v chnh sch mi v c nhiu chn chnh thch ng vi tnh hnh hin ti ca nn kinh t. Song trn thc t, h thng t chc ca ta vn cn nhiu hn ch trong cng tc qun l gi c. Gi mua la go ni a do Ban vt gi Chnh ph hng dn bng cch cn c vo gi thnh sn xut quy nh gi sn v gi trn sao cho m bo c quyn li ca nng dn, cn gi xut khu go do B Thng mi cn c vo din bin, tnh hnh th trng th gii a ra khung gi ti thiu cho tng mt hng v khng ch hp ng xut khu go ca cc doanh nghip t c mc gi ti thiu ny tr nn th mi c cp giy php xut khu. Do s khng thng nht vi nhau trong quy nh v gi nh trn thng dn n vic gi go ca Vit Nam khng thch ng c vi gi trn th trng quc t lm pht sinh gi c ni a cao hn mt bng gi go quc t. Hn th, khung gi quy nh ca cc c quan Chnh ph thng cng nhc, thiu nhy bn vi bin ng trn th trng, gy kh khn khng t cho hot ng kinh doanh ca cc doanh nghip. B Thng mi ban hnh gi chm thay i nn cc doanh nghip khng th k hp
81

ng v khng c cp giy php khi gi th trng thp hn khung gi quy nh. Ngc li, khi gi th trng cao hn khung gi quy nh dn n tnh trng cc doanh nghip t h thp min l vn m bo cao hn gi Nh nc nhm bn c cho nh nhp khu s lng ln go lm gim hiu qu xut khu chung. Chnh t s yu km ca cc doanh nghip v khu qun l gi dn n vic khch hng nc ngoi li dng, p gi nhm c li ti a cho h. Khi trn th trng th gii gi c xu hng gim th h tm cch tr hon vic nhn hng, cam kt thanh ton, gy tm l lo lng cho cc nh xut khu nc ta, sau mi ngh m phn li iu khon gi c ca hp ng v mi ng i nhn hng. Ngc li, khi xu hng gi trn th trng th gii tng ln th h p ta phi k kt hp ng v giao hng ngay nhm t c li nhun cao nht, gy thit hi cho cc nh xut khu go Vit Nam. 2.3.2.3. H thng c s h tng ca cc cng khu Gn nh phn ln s lng go xut khu ca Vit Nam giao ti cng Si Gn - thnh ph H Ch Minh (70%), c xut x t ng bng sng Cu Long. Tuy nhin c s h tng phc v cc khu chuyn ch, kho tng bo qun, thit b bc xp cn nhiu yu km v ang tr thnh ng quan tm. Hn na, cng Si Gn lun b tc nghn, v s lng go xut khu c xut cng li chu trch nhim v ph vn chuyn go rt cao trn mc xut. Quc l 1A on thnh ph H Ch Minh n Cn Th tuy c hon thnh v c bn vic nng cp nhng cha rng cho php hng on xe ti nng i li thng xuyn. Cng Cn Th gia khu vc ng bng sng Cu Long - khu vc d tha go chnh ca c nc - ang nhanh chng m rng cc hot ng nhng vn b hn ch nghim trng bi thiu u t nng cp giao thng ng thu. Cng ny c nng lc bc xp theo thit k l mt triu tn/nm. Tuy nhin, do nhiu nguyn nhn, trong 3 nm tr li y, cng sut bc xp hng nm ca Cng ch khong 40.000 tn/nm. Cng cha iu kin n v phc v tu vin dng c
82

trng ti trn 10.000 tn, mc d cng ch cch ca bin 20km. C s h tng yu km khng phi l cn tr duy nht. Gi vn chuyn cao Vit Nam gn lin vi s chm tr trong qu trnh cht v vn chuyn hng chm dc theo cc knh ni gia cng Si Gn vi pha Nam bin Trung Quc phn no gii thch s gim gi hn na ca go Vit Nam trn th trng quc t. Mc d nhng chi ph ny do cc nh nhp khu go tr v hu ht xut khu go nc ta tnh theo gi FOB nhng chi ph ny c tnh vo gi bn ca go xut khu. iu ny gii thch thc t rng gi FOB ca go Vit Nam thp t 13-15% so vi cc i th cnh tranh khc nh Thi Lan. 2.3.2.4. V pha cc doanh nghip kinh doanh xut khu la go Cc doanh nghip kinh doanh xut khu la go Vit Nam cng tn ti nhiu im yu th hin trn cc mt sau: * Th nht, b my qun l ca phn ln cc doanh nghip cha ng b, cha c s thng nht vi nhau v cch lm vic. Cng tc qun l cn nhiu yu km, thiu s phi hp ng b gia cc phng ban, c bit trong cc doanh nghip Nh nc cn hin tng ch lm cho s gi m khng m bo hiu qu cng vic. i ng cn b kinh doanh xut nhp khu mt s ni cn yu km v trnh , nng lc, b dy kinh nghim nn hiu qu khng cao. Nhiu doanh nghip c thi quen li, khng tch cc tm kim bn hng, ngun hng m coi Chnh ph l mt tc nhn quan trng n hiu qu kinh doanh ca h nn n lc c cng nhiu u tin, giy php, hn ngch tr cp v bo h xut khu. * Th hai, cc doanh nghip trong c hai lnh vc t nhn v Nh nc u b hn ch nghim trng trong vic tip cn ngun vn cn thit tin hnh cc hot ng mua bn, tch tr ti chnh v cp vn u t cho sn xut. Theo tnh ton, yu cu v vn thi im cao nht bng khong 5 ln mc vn nhn c ca cc doanh nghip Nh nc v 10 ln so vi cc doanh nghip t nhn. Mc d trong
83

cc nm va qua, cc thit b vn chuyn v ch bin c u t mt cch ng k nhng khng p ng ht nhu cu. Do , cn phi nng cao vn pht hnh hin ti v b sung vn u t vo c s vt cht (my mc, nh my v cc phng tin vn chuyn) cng nh ngun vn nhn lc c qua o to, tip th qun l cht lng v ti chnh v vi lng vn hn hp, cc doanh nghip khng th cp tn dng thng mi cho khch hng cng nh khng c kh nng mua d tr nn khng th ch ng k hn bn ra theo hng th trng c li, b l nhiu c hi, nh hng n kh nng thc hin hp ng ca cc doanh nghip. S tn ti nhu cu v vn ca cc doanh nghip cng khng c ngha l Chnh ph phi bao cp cc doanh nghip ton b ngun vn u t m to iu kin tip th tn dng, cung cp mi trng cho cng vic ny v cho php cc thnh vin trong cc doanh nghip ng gp u t ca h v d tr, ch bin v vn chuyn la go. Tt c nhng im yu trn v ang lm gim th mnh trong thng mi quc t v kh nng cnh tranh ca go Vit Nam trc nhng bin ng gay gt trn th trng th gii. 2.3.3. O - C hi v T - Thch thc Trong nhng nm va qua, Vit Nam thc hin chnh sch m ca nn kinh t v bc u ho nhp c vi nn kinh t th gii. Sau mt lot nhng s kin quan trng trong hp tc pht trin nh bnh thng ho quan h vi M, gia nhp ASEAN, k kt hip nh thng mi VitM v sp ti s gia nhp T chc kinh t chu - Thi Bnh Dng (APEC), T chc thng mi th gii (WTO), chng ta s c nhng c hi pht trin th trng, a sn phm ca ta snh ngang vi cc nc khc v cht lng v y mnh nn kinh t... V quy m nh, ti ch xin cp n c hi ca go xut khu Vit Nam khi Hip nh Vit - M i vo thc thi v khi chng ta chnh thc tham gia vo khu vc t do thng mi ASEAN (AFTA) vo nm 2003. 2.3.3.1.Hip nh Vit - M Khi thc hin Hip nh Thng mi, M s p dng thu sut ph hp vi quy nh ca WTO (c tnh thu nhp khu
84

trung bnh ca hng ho Vit Nam vo M s gim t 40% xung cn 4%), loi b cc hng ro phi thu quan, cc hn ch nh lng v m ng cho go Vit Nam thm nhp v cnh tranh bnh ng trn th trng M. Hip nh Thng mi Vit M khng nhng thc y tng trng xut khu Vit Nam vo mt trong nhng th trng ln nht th gii, m cn to thm ng lc cho tng trng kinh t ca Vit Nam. Th trng M l mt trong nhng th trng tiu th nng sn nhiu nht trn th gii, c tnh a dng v tim nng rt ln. Nhp khu nng nghip ca M hng nm ln ti 38 t USD. Tuy nhin, so vi cc th trng c mc thu nhp v tiu dng bnh qun u ngi tng ng nh M v Nht Bn th xut khu go ca Vit Nam vo th trng M cn chim t l khim tn. V thu nhp khu trung bnh i vi cc mt hng go ca cc th trng ny cao hn rt nhiu so vi M, nn khi Hip nh Thng mi c thi hnh th xut khu go Vit Nam sang th trng M s c c hi tng ng k. Gi tr xut khu go trn u ngi ca Vit Nam vn cn thp so vi Thi Lan v kh nng sn xut vn cn mnh, do tim nng xut khu go ca Vit Nam vo th trng M cn rt ln. * C hi Tc ng ca hip nh Thng mi Vit - M n xut khu go ca Vit Nam c th thng qua cc hng sau: - Th nht, vic gim hng ro thu quan v tin ti loi b cc hng ro phi thu quan ca c M v Vit Nam s to iu kin cho go tip cn th trng d dng hn v do s thc y thng mi hai chiu. - Th hai, kh nng tip cn th trng M d dng hn, cng vi nhng iu kin u i v u t vo sn xut go s lm tng u t ca M v cc nc khc vo ngnh ny ca Vit Nam xut khu sang th trng M. - Th ba, Hip nh Thng mi s to iu kin cho xut khu go Vit Nam pht trin hn na theo chin lc mi: tng kh nng cnh tranh ca go Vit Nam, hnh thnh nn sn xut hnh ho mnh, gip cho go Vit Nam thay i c cu theo hng pht huy li th so snh trong thng mi quc t (trc ht l i vi M), to iu kin cho cc thnh phn kinh t trong v ngoi nc tham gia rng ri hn
85

vo cc hot ng sn xut, kinh doanh cng nh xut khu go. * Thch thc Bn cnh nhng li ch to ra, vic thc thi Hip nh Vit - M cng em li nhng thch thc ln i vi Vit Nam. Cc doanh nghip xut khu go trc y c hng li t s bo h ca mt nn kinh t ng th nay s gp nhiu kh khn. Nhng thch thc m cc doanh nghip Vit Nam phi i mt gm c: - Th nht, Hip nh Thng mi Vit M s m ca cho go ca M vo th trng Vit Nam. y khng phi l lo lng hng u v kh nng tiu dng go M s khng nhiu, do gi cao v ch ph hp vi mt b phn nh dn c cu tr ti cc th ln. Tuy nhin, s lng cc doanh nghip M v cc nc khc u t vo th trng Vit Nam s tng ln nhm xut khu go sang th trng M hay khai thc th trng ni a, do s gy p lc ti cc doanh nghip sn xut la go trong nc. Nh nc ta cho php cc doanh nghip c vn u t xut khu go nn cc doanh nghip ca M cng c th tham gia. Nu khng c nhng chun b cn thit th cc doanh nghip trong nc c bit l cc doanh nghip quc doanh s gp phi nhiu kh khn trong cnh tranh. - Th hai, cc doanh nghip xut khu go s phi i mt vi s canh tranh ca cc i th trn th trng M. Chng ta bit rng M l mt nc xut khu go ln trn th gii nn khi go Vit Nam thm nhp vo M s vp phi nhng ro cn v s lng v cht lng go ca M. Hn th na, mc d cc doanh nghip Vit Nam s tip cn d dng hn vi th trng M so vi trc y nhng li c s cnh tranh gay gt t cc nc xut khu go truyn thng nh Thi Lan, nc c ch ng trn th trng M t lu hoc Trung Quc, quc gia k Hip nh vi M nm 1999 v va gia nhp WTO cng s l thch thc i vi cc doanh nghip Vit Nam. - Th ba, mun xut khu go Vit Nam sang M, cc doanh nghip phi tm hiu nhng quy nh v thng mi v hi quan vn rt phc tp ca M. Lut php M quy nh tt c mi vn c lin quan n vic nhp khu hng ho t nc ngoi vo u thuc thm quyn ca
86

Chnh ph lin bang. B Thng mi, vn phng i din thng mi, u ban thng mi quc t v c th nht l Hi quan M l nhng c quan c trch nhim i vi vn ny. Ngoi cc th tc hi quan cn c cc quy nh thng mi lin quan n lut nh chng c quyn, chng bn ph gi trch nhim sn phm, thng mi thng nht... 2.3.3.2.Tham gia khu vc t do thng mi ASEAN (AFTA) Tham gia khu vc t do thng mi ASEAN l bc khi ng u tin, c ngha i vi quyt nh i vi qu trnh hi nhp kinh t khu vc v ton cu ca nn kinh t Vit Nam ni chung v cc doanh nghip Vit Nam ni ring. Theo l trnh gia nhp AFTA th t nay n nm 2006, Vit Nam phi tng bc ct gim thu xung i vi cc mt hng. Khi s bo h thu quan v phi thu quan i vi hng ho sn xut trong nc s khng cn tc dng, cu hi t ra l liu go Vit Nam c th cnh tranh vi go cc nc khc ti th trng trong nc ln th trng ASEAN c khng? i vi sn xut v xut khu go, nh hng ln nht trong bi cnh quc t hin nay s l qu trnh t do ho thng mi trong khun kh AFTA ca Vit Nam v tc ng ca ct gim thu quan, phi thu quan ti kh nng cnh tranh ca ngnh go xut khu. S tng trng sn xut v xut khu go Vit Nam trong nhng nm qua cho thy th mnh v tim nng c th tham gia vo th trng th gii v khu vc cc nc ASEAN, k c cc trong cc iu kin thng mi quc t c s t do ho. V go l mt mt hng thit yu i vi nhu cu tiu dng, c bit l cc nc trong khu vc, cc i th cnh tranh trong xut khu go ca Vit Nam khng nhiu, ch yu l Thi Lan v mt s nc xut khu tim nng c tc ng tch cc n ngnh sn xut la go v ngnh cng nghip xay xt ca nc ta. Khi Vit Nam thc hin AFTA, thu nhp khu hng ho vo nc ta s gim xung ng k (5%). Trong trng hp thng mi ho hon ton, go Thi Lan nhp khu vo Vit Nam c thu xut bng 0%. Tuy vy, go Thi Lan cng khng c kh nng chim lnh phn ln th trng ca Vit Nam do: * Th nht, go Thi Lan l mt hng c cht lng cao nn gi cao. Khi xm nhp vo Vit Nam, go Thi Lan ch
87

c th tiu th nhng khu vc c mc sng v thu nhp ca ngi dn cao nh cc th, khch sn, nh hng... Hin nay trong cc siu th Vit Nam c bn nhiu go Thi Lan song doanh s khng cao do ngi dn thnh th vn cha tiu dng loi go mi ny. cc khu vc nng thn, ni c mc thu nhp thp, gi go cao khng ph hp vi kh nng v nhu cu ca ngi dn. Khu vc ny chim ti 80% dn s ca c nc nn kh nng go Thi Lan chim lnh th trng l gn nh kh c th xy ra. Nhn chung, k c khi vo AFTA, Vit Nam vn c li th so snh v sn xut go hn so vi Thi Lan. * Th hai, nh cp, nhng nm gn y, sn lng lng thc c bit l la go ca Vit Nam tng d b nh hng ca thin tai, c bit l bo l hai vng ng bng sn xut la chnh. Khi vo th trng Vit Nam, go Thi Lan ch c th pht huy li th mt cch ti a trong trng hp cung go Vit Nam khng p ng nhu cu tiu dng trong nc. Tuy nhin, kh nng thiu lng thc trong nhng nm ti l khng th xy ra, v sn xut la c m bo, din ra trn a bn kh rng, nu c mt ma cng ch l cc b, khng nh hng ln n thu hoch ca c nc. Bn cnh , tnh bn vng trong sn xut la rt cao khi chng ta m bo c an ton lng thc mt cch vng chc. * Th ba, tc ng trong ngn sch. Trong nhng nm ti khi tham gia vo AFTA, chng ta s nhp khu go cht lng t Thi Lan phc v nhu cu go ca cc tng lp dn c c mc sng cao. V khi lng nhp loi go ny s khng nhiu do c tnh tiu dng ca ngi dn Vit Nam nn vic ct gim thu s khng nh hng n ngun thu ngn sch. Hin nay, chng ta ang tin hnh t lch trnh gim thu khn trng chun b cho cc bc thc hin AFTA. Qua cc nguyn nhn trn, c th khng nh lch trnh ct gim thu quan nhp khu i vi mt hng go Vit Nam c sc cnh tranh trn th trng khu vc ASEAN. Qu trnh thc hin AFTA s gip Vit Nam hn ch c s bo h go cc nc nhp khu go Vit Nam nh Innxia, Philippin, Malaixia. Vit Nam c th cnh tranh vi Thi Lan trn th trng ny do yu t gi thp hn v cht lng go
88

ang dn c ci tin. Mt khc, chng ta ang p dng mt c ch khuyn khch bo h xut khu, h thu sut xung 0% khi gi quc t gim cc doanh nghip duy tr xut khu, lc bnh thng 1% v khi gi go trn th trng th gii tng mnh th thu sut c iu chnh ln 3% va tng thu ngn sch quc gia v hn ch vic xut khu qu mc c th lm nh hng xu n tnh hnh cn i la go trong nc. Vic gim min thu cng c p dng cho tng nhm hng, nh u nm 1996 thu sut xut khu go l 3%, n gia nm do go cp thp chim t l cao trong c cu ngun hng v c nguy c b ng nhiu nn Chnh ph min hon ton thu sut vi loi go 25% tm tr ln trong khi vn gi mc thu sut 1% i vi loi go 5-20% tm. Nhng nhn nh trn cho thy, vic d b hng ro thu quan l c hi tt cho sn xut la go Vit Nam tng thm sc cnh tranh trn th trng. Chnh v vy, ta c th khng nh vic Vit Nam thc hin AFTA ni chung v tham gia cc t chc kinh t quc t nh APEC, WTO trong thi gian ti l nhng c hi ln i vi vic pht trin v y mnh xut khu go Vit Nam. Chng ta phi tn dng nhng thun li khch quan t bn ngoi, pht huy ti a ni lc quc gia to cho ngnh sn xut v xut khu go ngy cng c nhng kt qu to ln hn na.

89

Chng 3. Chin lc y mnh xut khu go.

3.1. nh hng v mc tiu ca sn xut v xut khu go. 3.1.1. Mc tiu v nh hng sn xut la go. 3.1.1.1. Mc tiu Sn xut lng thc ni chung v sn xut la go ni ring lun l ngnh quan trng bc nht ca nng nghip nhm thc hin ba mc tiu c bn m ng v Chnh ph vch ra: * Th nht: Bo m vng chc v an ton lng thc quc gia, tng thm khi lng d tr, tho mn nhu cu lng thc cho tiu dng trong bt c tnh hung no. * Th hai: Bo m nguyn liu cho cng nghip ch bin. * Th ba: Tng khi lng xut khu vi hiu qu cao. Ba mc tiu trn khng nh s cn thit ca ngnh sn xut la go l phi bo m an ninh lng thc, vn c tnh quan trng hng u i vi s tn ti v pht trin ca mi quc gia, c bit vi mt nc nng nghip nh Vit Nam. Nguyn liu cho cng nghip ch bin v xut khu cng l mc tiu hng ti, nht l trong bi cnh hin nay khi chng ta c th khng nh rng v ang thc hin tt vn an ton lng thc trn phm vi ton quc. Pht trin ngnh sn xut la go thng lin quan ti nhiu thnh phn khc nh nghin cu, trin khai, cc yu t sn xut (h sinh thi, lut php, nhn cng, v tr a l, cc yu t u vo v ti chnh) v cc yu t thng mi ha sn phm (th trng tiu th, h thng kho cha, cc phng tin vn chuyn...). Nhng thay i ln ca Vit Nam trong nhng nm gn y c tc ng trc tip ti sn xut la ca c hai vng ng bng sng Hng v sng Cu Long c th hin trn 3 kha cnh sau: * Mt l qu trnh t do ho kinh t ang tin trin v ngy cng su sc ca nn kinh t Vit Nam. Hin nay
90

gn nh khng cn nhng kim sot cht ch ca Nh nc v gi go sn xut v cc yu t u vo. Trn th trng go, vic cn hng v chuyn go t vng tha go sang cc khu vc thiu ht cng khng gp nhiu vng mc ng k. Nm 2001, Chnh ph b u mi xut khu v hn ngch cng th hin vic gim nh nhng kim sot gt gao qu trnh t do thng mi, to th ch ng cho cc nh xut khu. * Hai l, sc tng trng nhanh ca nn kinh t Vit Nam. Sn phm quc ni v cc ch tiu khc v pht trin khng ngng tng trong nhng nm qua. Mc tng trng bao gm c sn xut nng nghip (trung bnh 5,8%/nm k t nhng nm u thp k 90), nhanh hn khu vc cng cng nghip v dch v. * Ba l, vic s dng t trng v nhn cng b hn ch do nhng vn v nhn khu hc. Vic tng dn s khng ngng dn ti phi gim ng k din tch t trng do m rng lng x, xy dng c s h tng v th ho. 3.1.1.2. nh hng Xut pht t thc trng v mc tiu trn, chng ta cn lu pht trin sn xut la go theo mt s nh hng sau y: * Th nht: tng cng thm canh tng nng sut la go, kt hp khai hoang, tng v nhng ni c iu kin trong tp trung vo nh hng c tnh chin lc lu di l thm canh tng nng sut la. y l mt nh hng cp trong tt c cc i hi ng thi gian gn y v n xuyn sut qu trnh pht trin nn kinh t gn vi nng nghip ca nc ta v s l k hoch pht trin cho tng lai. nh hng ny cho php chng ta bo m mc tiu ln nht l an ninh lng thc quc gia, tng sn lng go ng thi c th chuyn cc loi la canh tc trong thi v hiu qu nhm em li nng sut cao nht. * Th hai: a dng ho trong sn xut la go bao gm chng loi go, phm cht cc ging la go v ngi sn xut la go cho xut khu. Theo nh hng ny th a dng ho
91

phi cn c vo nhu cu ca th trng trn c s nhu cu v bin ng ca th trng quc t sn xut. C th l chng loi go bao gm go thng, go c sn phm cp cc loi go c cung cp phong ph vi cng mt mt hng la go nhng c nhiu ging thun chng v siu thun chng, ngun sn xut c nh hng theo quy m ln, nh khc nhau. * Th ba: tch cc ng dng cc thnh tu khoa hc k thut vo sn xut va tng nng sut v sn lng la go cho tiu dng v cho xut khu, va khng ngng nng cao cht lng go xut khu ng thi bo v c mi trng sinh thi. Yu cu bo v mi trng sinh thi khi p dng khoa hc k thut l hon ton cn thit v nu khng tnh n yu t ny s rt d gy nn tnh trng ng dng khng hp l cc thnh tu cng ngh hin i, tng cao nng sut la nhng ph hoi mi sinh mi trng, nh hng nghim trng n i sng ca con ngi, nht l trong tng lai. V vy Chnh ph cn c nhng quy nh c th v chi tit hn. Theo s liu ca b Nng nghip v Pht trin nng thn, mc tiu v nh hng sn xut la go nm 2000 c khi qut nh bng sau:

Bng 3.1. Mc tiu c th ca sn xut go nm 2010

Ch tiu Din tch t Din tch t trng Nng sut Sn xut (quy thc) Xut khu (quy go) Ngun: Bo co ca B Nng Nm 2010 4,1 4,2 triu ha 7,5 triu ha 50 55 t/ha 38 40 triu tn 4 4,5 triu tn nghip v Pht trin nng thn

3.1.2. nh hng v mc tiu xut khu go

92

3.1.2.1. C ch mi Theo quyt nh 46/Q - TTg ca Th tng Chnh ph mi ban hnh v c ch xut nhp khu cc mt hng trong nm nm 2001 2002 c mt s thay i lin quan n go xut khu, c th l: - Chnh ph quyt nh chnh thc bi b c ch giao hn ngch xut khu go v vic quy nh doanh nghip u mi kinh doanh xut khu. Doanh nghip thuc cc thnh phn kinh t c xut khu go nu c ng k kinh doanh ngnh hng lng thc hoc nng sn. - Nhng hp ng xut khu go sang mt s th trng c s tho thun ca Chnh ph ta vi Chnh ph cc nc (hp ng Chnh ph), sau khi trao i vi Hip hi lng thc Vit nam c giao cho B Thng mi ch nh v ch o doanh nghip lm i din giao dch, k kt hp ng. - Vic xut khu theo k hoch tr n, vin tr ca Chnh ph, thc hin theo c ch u thu hoc quyt nh ring ca Th tng chnh ph. - m bo li ch nng dn, n nh sn xut nng nghip v th trng trong nc, gim bt kh khn i vi hot ng sn xut, lu thng la go v phn bn khi th trng trong ngoi nc c bin ng, Th tng Chnh ph s xem xt, quyt nh cc bin php can thip c hiu qu vo th trng la go. Quy nh trn ca Th tng Chnh ph m rng hng i cho cc nh xut khu. Khng cn cc u mi nn mi thnh phn kinh t u c th t do k kt hp ng vi i tc nc ngoi sau khi ng k kinh doanh. C ch mi thng thong hn rt nhiu so vi c ch ban hnh trc y song cng t ra nhiu vn bc xc, i hi mt s qun l cht ch, thng xuyn ca cc ngnh, cc cp, trnh tnh trng tranh mua, tranh bn, p gi ca cc doanh nghip nhm thao tng th trng v thu li cao nht. 31.2.2. nh hng v mc tiu xut khu go C ch mi ban hnh trong thi im chng ta bc sang th k mi vi nhng c hi v thch thc mi l mt cng c
93

 thc hin cc mc tiu t ra vi sn xut go, tng lng go xut khu, m rng th trng v nng cao cht lng m bo hiu qu hn trong xut khu. Thc cht mc tiu ny hng vo tng s lng, ci thin cht lng c ngha l tng tng kim ngch go xut khu. Bn cnh vic m rng th trng cng c cc nh hoch nh chin lc coi trng v th trng l ci ch m cc nh xut khu hng n. Ba mc tiu trn c tin hnh song song m bo cho go sn xut ra c th xut khu to thnh mt qu trnh thng sut ng thi ph hp vi cc mc tiu ca sn xut la v xu th pht trin chung ca nn kinh t th trng trong giai on mi. Cng nh trong sn xut la go, trong xut khu thc hin cc mc tiu t ra cn c cc nh hng. C th l: - Th nht: a dng ho chng loi go cp cao nhp khu p ng nhu cu a dng ca th trng th gii. - Th hai: a phng ho th trng tiu th go trong tp trung vo nhng th trng tng i n nh v s lng v cht lng. - Th ba: a dng ho hnh thc t chc tham gia xut khu go c th p ng nhu cu ngy cng cao v phc tp ca khch hng. 3.2. Nhng gii php ch yu nhm y mnh xut khu go 3.2.1. Nhm gii php v m 3.2.1.1. Cc gii php hon thin h thng t chc xut khu Nhng nm gn y, go Vit Nam c mt trn 80 nc v Vit Nam l nc xut khu go ln th hai th gii sau Thi Lan. Tuy nhin, sn xut la go xut khu cn thiu quy hoch, cha a dng ho chng loi hng, h thng ch bin, bo qun phc v xut khu cn nhiu yu km, li phn b khng hp l. H thng nh my xay xt, nh bng cn t, tp trung ch yu ti TP H Ch Minh, Cn Th,
94

M Tho. u mi xut khu b hp trong khu vc TP H Ch Minh, lm tng chi ph vn chuyn v cc chi ph trung gian. Bn cnh , chng ta vn cha xc nh c chin lc v th trng v chin lc sn phm r rng, cha thit lp c h thng th trng, bn hng ln n nh v vn cn tnh trng bn qua trung gian, tranh mua, tranh bn th trng nc ngoi. Khu iu hnh xut khu tm v m cn nhiu lng tng, khng kp thi, gy kh khn cho doanh nghip xut khu v ngun hng v k kt hp ng. nng cao kh nng cnh tranh ca go Vit Nam trn th trng th gii th vn t ra hin nay chnh l hon thin h thng t chc xut khu go. Nm 2001, vi c ch bi b hn ngch v u mi xut khu c th to iu kin cho doanh nghip pht huy c u th ca mnh, gii quyt c nhng vng mc trong vn qun l, trnh tnh trng c quyn nhng cng gy nhiu kh khn mi cho cc c quan chc nng v kim sot lng go xut khu, m bo an ninh lng thc quc gia. V vy, cng vi quyt nh ny cn a ra cc gii php ng b ngn chn nhng vng mc mi pht sinh. C th l: * Th nht: khi bi b u mi hn ngch cc c quan c trch nhim cn nh gi sn lng thc nh hng v cng b ngay tng mc d nh s xut khu nm sau t cui nm trc doanh nghip da vo xc nh thi gian v tin , ch ng iu tit cc hot ng ca mnh cho ph hp vi hon cnh c th. Chnh ph ch o giao cho U ban nhn dn cc tnh v cc ngnh c lin quan theo di, to iu kin h tr v vn, t chc tt hn na vic mua la cho nng dn vo ng thi im thu hoch nhm c nhng bin php bo qun hng ho tt v ngn chn khng cho gi xung. * Th hai: v khng cn hn ngch v u mi, s lng doanh nghip tham gia xut khu s tng. Nh nc cn c bin php sp xp mt cch hp l, khuyn khch nhng doanh nghip c kh nng, hn ch s t qu mc ca
95

cc doanh nghip cn non km v kinh nghim, yu v ti chnh. Nh nc c th quy nh mt s quy nh i vi doanh nghip c kinh doanh xut khu go nh phi c giy php kinh doanh, phi c s vn ti thiu quy nh, c kho hng iu kin v thun tin cho xut khu v vic cho kim tra ca cc c quan thu, c quan thng mi, ng thi c mt lng tn kho nht nh thng xuyn. * Th ba: i vi mt s hp ng nht l hp ng mua bn go cp Chnh ph nn duy tr trong c ch quy nh khuyn khch doanh nghip tham gia u thu v ch nh tham gia u thu khi cn thit. i vi cc trng hp doanh nghip phi dng hoc hy hp ng m bo li ch ca quc gia th nn c cc h tr v ti chnh khi c thit hi. * Th t: Chnh ph cn qun l cht ch cc gian ln trong xut khu go bng cch phi hp cc ngnh c lin quan. Hin nay, gian ln thng mi c giu di cc hnh thc tinh vi c s phi hp gia cc bn i tc nhm mc ch kim li. Vic hn ch ny s m bo chnh lch gi go xut khu ca Vit Nam v th gii. * Th nm: tch cc xc tin hnh thnh cc trung tm giao dch v xut khu go h tr cho vic iu hnh xut khu khng theo u mi to iu kin nng cao trnh xut khu go, l c s Nh nc iu tit cc hot ng ny. Cc gii php hon thin h thng t chc trn mi ch bao qut c tnh hnh qun l xut khu ca Chnh ph ta trong giai on mi. Thc hin cc gii php trn i hi s c gng n lc ca cc ngnh cc cp ng thi phi c s phi hp cht ch, ng b nhm t c hiu qu ti u nht. 3.2.1.2. Cc gii php v lut php, chnh sch hng ti mt ngnh go xut khu ng b, n nh trong tng lai gn, chng ta cn c mt h thng lut php vi cc quy nh c ban hnh c th r rng to mt mi

96

trng kinh doanh lnh mnh vi kh nng cnh tranh cao ca mt hng. C th l: * Th nht: th tc hnh chnh trong lnh vc xut nhp khu nh xin giy php xut khu, cc th tc hi quan, thu... cn c ci cch trit , trnh phin h sch nhiu, to s thng thong trong hot ng v cc bc i ca cc doanh nghip, gim thiu thi gian, chi ph khng cn thit v cc hin tng tiu cc khc. Cn quy nh r chc nng, quyn hn ca cc cn b qun l cc cp t Trung ng ti a phng, nng cao cht lng lm vic trong cc c quan nh nc, xo b t hch dch, ca quyn trong xut nhp khu, ng thi y mnh cng tc trau di trnh chuyn mn v ngoi ng cho cn b cng chc hnh chnh Nh nc trong lnh vc xut nhp khu cng nh o c v trch nhim trong cng vic. * Th hai: hng dn cc doanh nghip, c bit l cc doanh nghip mi tham gia xut khu go tham gia k kt cc hp ng kinh doanh go, trnh tnh trng b gi quy nh qu cao hoc qu thp. * Th ba: tch cc c nhng chnh sch h tr v khuyn khch cc doanh nghip xut khu go m h tr tn dng xut khu l bin php hu ch nht. Hin nay, Nh nc c quy nh v quy ch h tr tn dng xut khu qua quyt nh s 133/TTG ca Th tng Chnh ph. Cc hot ng cho vay vn lu ng, bo lnh d thu, bo lnh thc hin hp ng... ca Qu v mt nghip v ging nh cc Ngn hng thng mi nhng vi li sut cho vay l li sut u i (li cho vay vn lu ng bng 80% li sut tn dng u t pht trin) trong thi gian 720 ngy. Go xut khu l mt hng khuyn khch xut khu, c bit trong trng hp xut sang th trng mi hoc duy tr th trng truyn thng theo quy nh ca Th tng Chnh ph. Qu cho vay vn di hai hnh thc l cho vay trc khi giao hng v cho vay sau khi giao hng. i vi cho vay trc khi giao hng, cc doanh nghip c vay vn ngn hn mua go thc hin hp ng xut khu vi mc vay khng qu 80% gi tr L/C
97

hoc khng qu 70% gi tr hp ng xut khu. Vic cho vay sau khi giao hng c thc hin sau khi n v c hi phiu hp l vi mc cho vay ti a bng 90% tr gi. cho vay trc khi giao hng, cc doanh nghip phi c ti sn cm c, th chp tr gi ti thiu 30% s vn vay. i vi cho vay hi phiu hp l, n v phi xut trnh hi phiu km theo b chng t hng xut. Nm 2000 va qua, nghip v cho vay trc khi giao hng phi chu ri ro khi Chnh ph giao cho cc ngn hng cho vay d tr 1 triu tn lng thc, khi kim tra mi thu mua c 66%, doanh nghip ng H Ni, nhng thu mua khp mi ni, tn ng bng sng Cu Long. Chnh v vy, trong hot ng nm ti cn phi qun l m bo cht ch, hn ch ri ro mc ti a. Trn tng th, Nh nc vn cn h tr m bo cho doanh nghip xut khu go cnh tranh v chim lnh c th trng trong v ngoi nc. * Th t: Nh nc cn hon thnh lut thu v kinh doanh lng thc m bo bnh ng trong ngha v np thu gia cc doanh nghip kinh doanh trn th trng phi tun th, trnh trn thu v u c gy cc cn st lng thc trn th trng. Khi trong nc ta m bo c an ninh lng thc th c th cho rng xut khu cng nhiu go cng tt. Chng ta chp nhn gi go trong nc tng ln mt cht khuyn khch sn xut la go, gim bt c phn no chnh lch gia thu nhp ca nng dn v thnh th v chi tiu v lng thc ch chim t trng nh trong chi tiu i sng hng ngy ca dn thnh th. Trong tng lai khng xa, chng ta c th bi b thu xut khu go v cho d thu c lm tng thu ngn sch nhng vn cn tr thng mi t do. * Th nm: Nh nc tch cc p dng cc quy ch thng xut khu cho cc doanh nghip lm tt cng tc ny nhm mc ch ng vin khuyn khch nhng thnh tch xut sc v hiu qu cao. Cn c theo tiu chun ca Quy ch qun l v s dng qu thng xut khu, cc doanh nghip xut khu go c th c khen thng theo hai tiu chun:
98

m rng th trng xut khu c hoc m thm th trng mi c hiu qu vi mc tng trng kim ngch xut khu nm sau so vi nm trc l 20% v mc tng trng tuyt i t 500.000 USD tr ln (tiu chun 5.2); mt hng go xut khu t cht lng quc t (tiu chun 5.3). y l nhng tiu chun kh cao, t c cn s n lc ca doanh nghip. Trc nm 2001, khi cn quy nh v u mi, hn ngch th go xut khu khng c xt thng, nay b c ch ny th go c coi nh cc mt hng khc v c th c xt thng nu t nhng thnh tch cao trong xut khu. Vic t chc khen thng hng nm c thc hin mt cch cng khai, cng bng v ng vi nhng quy nh ti cc quyt nh, quy ch ban hnh. Vic ly kin ca cng lun trn cc phng tin thng tin i chng phi hp vi c quan hi quan ca hi ng xt thng khi kim tra h s phi m bo khng xy ra sai st ng tic. C nhng doanh nghip xut khu go vn cha hiu ng, thm ch cha bit nhng ni dung c bn trong Quy ch do vic hng dn thng tin cn cha tht y . Chnh v vy, Quy ch thng xut khu thi gian ti vn cn c s b sung, hon thin pht huy mnh m hn na, tc dng ng vin khuyn khch doanh nghip, ph hp vi c ch mi v xut nhp khu go c s thay i. Nhn chung, Nh nc nn nht qun chnh sch, c bin php khuyn khch mi thnh phn kinh t trong sn xut v xut khu go, tng cng kh nng cnh tranh, kh nng thch ng linh hot vi th trng go th gii ca doanh nghip Vit Nam. 3.2.1.3. Cc gii php v u t Cng nh tt c cc ngnh ngh khc trong nn kinh t, ngnh sn xut v xut khu go Vit Nam mun pht trin cn c chnh sch u t tho mn, hp l. Hn na, go l mt hng xut khu quan trng, v vy cn c u t xng ng vi v tr chin lc ca n trong nn kinh t hin nay ca t nc ta.

99

 tng cng y mnh sn xut v xut khu go trong nhng nm ti, Nh nc cn tp trung u t trong cc lnh vc sau: * Th nht, u t cho h thng c s vt cht phc v cho sn xut. y l iu kin tin quyt sn xut c th hiu qu. H thng ny cn phi c trang b hin i, ng b, ph hp vi mi trng mi sinh, m bo cho sc cnh tranh ca la go. C s h tng cn c ch trng nht cc khu sn xut, ch bin bng vic lp t, s dng cc my mc mi, cng sut cao, ci tin h thng in nc, h thng c s vt cht phc v cng tc qun l cht lng go. * Th hai, u t pht trin ngun nhn lc phc v sn xut la go. Cc nh khoa hc, k s nng nghip v nng dn trc tip sn xut chnh l nhng ngi quyt nh s pht trin ngnh la go ca nc ta nn cn c chnh sch u t mt cch hp l, i ng ny v c cht lng v s lng. Nh nc cng cn h tr gio dc o to trong ngnh nng nghip c c nhng cn b c trnh , tm huyt vi ngh, em kin thc ca mnh vn dng trong nghin cu khoa hc, cung cp thng xuyn cho h nhng sch bo, tp ch khoa hc, nhng thng tin cp nht v cc thnh tu khoa hc mi trong v ngoi nc, to iu kin cho h nng cao kin thc, tip cn vi nn sn xut la go ca cc nc c k thut tin tin. Vi ngi nng dn, cn chuyn giao n tng h nhng thng tin v k thut, kinh t, to iu kin cho h hc hi, nng cao dn tr. Cc cp huyn, x cn t chc gii thiu ging la mi, cch gieo cy, chm sc c hiu qu, trnh tnh trng ch p dng kinh nghim lu nm trong ngh trng la m coi nh nhng ng dng khoa hc cng ngh mi. Bn cnh , Nh nc cn c chnh sch h tr vn cho nng dn v sn xut la go xut khu c cht lng cao cn tun th quy trnh k thut ngt ngho v tn km. H tr vn di hnh thc tn dng s bt ngi nng dn phi hon li vn di hnh thc li sut u i nn buc
100

h phi nng ng sng to, tm cch kinh doanh c hiu qu cao hon tr li s vn i vay, xo b thi quen li, trng ch vo Nh nc nh khi h tr cho h di hnh thc tr cp. * Th ba, u t vo nghin cu cc ng dng khoa hc cng ngh. Cng nh tt c cc ngnh khc, trong sn xut la go, khoa hc cng ngh l lnh vc cn u tin u t tr thnh ng lc mi cho s pht trin, trong cn u t cho vic nghin cu v ng dng cc thnh tu v cng ngh sinh hc gn vi nghin cu chuyn giao gip nng dn tip cn v s dng c nhng thnh tu ca khoa hc k thut hin i v ging, phn bn, thuc tr su... nhm c c nhng sn phm c cht lng cao, sc cnh tranh vi cc loi go ca Thi Lan, M... trn th trng th gii. Chng ta cn khc phc nhng kh khn v vn kinh ph cho nghin cu khoa hc pht trin, trnh nguy c tt hu qu xa so vi cc nc khc. Nh nc cn pht huy vai tr ch o ca cc c s nghin cu chnh l cc vin, cc trng i hc, ng thi huy ng mi lc lng khc tham gia nghin cu trong c cc doanh nghip, nng trng... Mt khc, Nh nc cn khuyn khch u t xy dng cc h thng trang tri nghin cu -thc nghim trin khai v ging, thu nng, bo v thc vt, ci to t cc khu vc sn xut. * Th t, pht trin h thng c s h tng bn cng v cc dch v phc v xut khu go. - Pht trin h thng c s h tng bn cng cho xut khu. ng bng sng Cu Long l ni cung cp ngun go ch yu cho xut khu ca nc ta hin nay. Go c thu mua v xut sang nc ngoi qua cc cng khu. Tuy nhin, c s h tng phc v cho xut khu vng ny ni ring v c nc ni chung c rt nhiu hn ch. Chnh v vy, chi ph vn chuyn go ca nc ta b y ln cao. D chi ph ny thng do khch hng tr v gi go tnh theo gi FOB nhng li b
101

tr trong gi sn phm nn ngi chu thit thi cui cng vn l cc doanh nghip xut khu. Go xut khu thng tp trung v Si Gn, ni din ra hot ng xut, nhp ca rt nhiu loi hng nn d dn n s n tc. Vn t ra cn to s thng sut v vn ti, khu cui cng ca xut khu go. Cng Si Gn l cng quan trng nht nn cn c u t, nng cp, ci tin li h thng kho bi, phng tin bc d p ng nhu cu vn chuyn xut khu go ng thi gian v tin . Mt gii php na cho s tc nghn l Chnh ph nn tp trung u t, xy dng, ci to li mt s cng ng bng sng Cu Long theo phng php dn tri, trnh tp trung vo mt cng nh hin nay. Cn c nhng sa cha, nng cp bin mt s cng nh Long An, M Tho, Cn Th... thnh nhng cng c cht lng tt, c th l cng chuyn dng cho xut khu. c bit l cng Cn Th, mt cng khu c v tr chin lc, nu c u t xy dng s tc ng tch cc n sn xut la go ng bng sng Cu Long, y nhanh tin CNH - HH khu vc ny, to s lu thng la go thun tin cho vng sn xut la v cho xut khu, ng thi chi ph vn chuyn t ng bng ln cng Si Gn s gim ng k. Ngoi ra, cn nng cp cc cng khu khu vc min Bc nhm phc v cho go xut khu ng bng sng Hng, trnh tnh trng ph thuc qu nhiu vo khu vc pha Nam. Song song vi cc cu cng, cc doanh nghip xut khu go cn k kt hp ng vi cc c quan ca b giao thng vn ti, bo m ng tin vn chuyn t ni sn xut, d tr v xut khu. - Pht trin dch v bo him v vn ti hng hi phc v xut khu go. Hin ti, gi go bn ca ta cho cc nh nhp khu l gi FOB, to cho chng ta tm l an ton khi xut khu, trnh nhng ri ro c th xy ra trn ng vn chuyn. Tuy nhin chng ta khng pht trin c i hng hi v bo him, gi li cao so vi CIF. V vy cn a ra gii php y mnh
102

dch v bo him v vn ti hng hi bng cch lin doanh vi cc hng bo him danh ting quc t to tm l yn tm, tn nhim vi khch hng, pht trin kh nng vn ti hng hi. Mc tiu ca Chnh ph n nm 2010 l xy dng mt i tu quc gia sc ch 99% khi lng hng ni a, 40% khi lng hng nhp khu v tham gia ch thu cho nc ngoi. Vi nhng th mnh trn, nh xut khu go ca Vit Nam c th cho hng theo gi CIF v thu c li nhun t nhng dch v bo him, hng hi ng thi to iu kin pht trin ngnh ngh, gii quyt cng n vic lm cho nhn cng trong ngnh trn. 3.2.1.4. Cc gii php v th trng Th nht: nghin cu v xy dng th trng. Th trng l yu t quyt nh u ra ca sn phm. Nghin cu th trng l nhm nng cao kh nng cnh tranh ca go Vit Nam. Cng tc nghin cu th trng cn c t chc tp trung, khch quan v khoa hc. V vy, chng ta c th hiu bit v cc c tnh, thi quen tiu dng, th hiu ca cc khu vc th trng cng nh nm bt thng tin v cc bin ng trn th trng, ng thi cho php nh gi tim nng v quy m th trng. T thc hin xm nhp v thch ng vi th trng, to th cnh tranh m rng th phn ca mnh. nghin cu th trng go - mt hng c th hiu tiu dng a dng-Nh nc cn hnh thnh cc trung tm chuyn trch cho ngnh go khai thc, cung cp thng tin v gi c th trng, tnh hnh hot ng ca cc thnh vin trong v ngoi nc, ph bin kp thi cc chnh sch mi ca Nh nc cho cc nh xut khu. H thng thng tin phi tht chnh xc, cp nht c nhng phn ng linh hot trc nhng bin ng ca th trng. Xy dng th trng xut khu go l mt i hi mang tnh cp thit v chin lc. Nh nc cn to lp v t mi quan h thng mi vi cc nc c nhu cu ln v xut khu go, tranh th khai thc cc mi quan h k cc hip nh xut khu go hoc cc bn tho thun phi hp, hp
103

tc vi cc nc to iu kin thun li cho cc doanh nghip hot ng ng thi c th h tr cho cc doanh nghip tm kim th trng bn ngoi. Trong qu trnh xut khu go, cn tranh th gy dng uy tn thng mi quc t i vi cc bn hng, tng bc to thi quen a chung, tiu dng go Vit Nam, t y mnh xut khu chim lnh th trng. Th hai: cc th trng mc tiu. Vic la chn cc th trng mc tiu cho xut khu go trong nhng nm ti l vn kh nan gii. iu quan trng i vi Vit Nam hin nay l sp xp cc phn on th trng xut khu go theo th t u tin v hiu qu kinh t, u t vn cho sn xut, ch bin, xy dng c s h tng cho nng nghip, to tin cho xut khu go trong tng lai. Nhng nm sp ti, chng ta tp trung xut khu go vo nhng th trng tiu biu sau: * Mt, th trng go phm cp thp. y l th trng tp trung nhng nc ngho tiu th go cht lng thp (tm 2535%) nh n , Philippin, cc quc gia chu Phi... + Th trng n nh go bao gm cc nc ASEAN nh Philippin, Malayxia... y l mt th trng quan trng cn hng ti. V c bn gia nc ta v cc nc ASEAN, c cu hng xut khu tng t nh nhau. Tuy nhin ta cn khai thc nhng u th v gi nhn cng r so vi nhiu nc trong khu vc a l, v trong tng lai nm trn h thng ng b v ng st xuyn v ch u i thu quan trng ni b cc nc ASEAN tng mc xut khu hng ho v dch v vo th trng ny c bit l cc mt hng nng sn nh go. Mc d chng ta gp s cnh tranh gay gt vi Thi Lan v go nhng chng ta c ch ng ti cc nc Innxia, Singapo, Philippin... Chng ta c hng i ng khi lin doanh vi cc nc trng la cao sn cung cp n nh cho th trng th gii vi hiu qu cao. Chng ta nhn nh rng trong thi k n nm 2010 th ASEAN vn l th trng tiu th go ch yu ca Vit Nam.
104

+ Th trng khng n nh l nhng th trng nhp go ca Vit Nam vi s lng khng ng u nh Trung Quc v cc nc Chu Phi. Vi s dn 1,3 t ngi v v th a l thun li, Trung Quc ha hn l nc nhp khu go ln ca Vit Nam. Tuy nhin xut khu go sang nc ny gp nhiu kh khn do s ng nht v ma v. Nhng nm nhu cu nhp khu go ca Trung Quc ln do mt ma th chng ta khng p ng vi nguyn nhn cc tnh min Bc gp thin tai. Nm 1995, khi Trung Quc cn nhp nhiu lng thc nht, nhng chnh ph ta c lnh cm xut khu bng ng tiu ngch qua bin gii v kh khn v la go min Bc. Ngc li, nm 1997, khi chng ta tha go cn cho tiu th, Chnh ph ta cho php a phng c giao dch bn cho Trung Quc nhng khng thc hin c. iu chng t tnh cht bp bnh trong quan h thng mi vi Trung Quc l th trng ln nhng khng n nh. Chnh v vy, trong nhng nm ti chng ta cn c nhng iu chnh thch hp iu ho th trng y tim nng ny. Tng t nh Trung Quc, th trng cc quc gia chu Phi rt c trin vng i vi go xut khu ca Vit Nam nhng cng gp nhiu kh khn. Khu vc ny lun c nhng bt n nh v chnh tr, kh c kh nng thanh ton nn lng go nhp t Vit Nam d nhiu nhng khng n nh. Tuy nhin khu vc vn l bn hng rt ln ca Vit Nam v chng ta phi tp trung khai thc trong nhng nm ti. * Hai, th trng go phm cht cao bao gm cc nc nhp khu go cht lng cao ca Vit Nam bao gm: - Th trng EU: hin nay kim ngch xut khu mt hng go ca Vit Nam vo th trng ny cha ln do c s cnh tranh gay gt ca go Thi Lan. Tuy nhin trong tng lai, khi chng ta nng cao c cht lng go th y l mt th trng rt c tim nng. Cc chun mc kinh doanh ca EU i hi cc doanh nghip Vit Nam phi tht s nng ng, m bo cht lng go v gi ch tn trong giao dch, bun

105

bn, tng bc xut khu trc tip go Vit Nam vo khu vc ny. - Th trng M: l nc xut khu go ln trn th gii nhng M cng c nhu cu nhp khu. Nm 2001, Hip nh Thng mi song phng Vit - M c k kt, cc doanh nghip Vit Nam c th hng quy ch ti hu quc ca M nn go ca ta c th tip cn v xm nhp vo th trng ny d dng hn. Trong tng lai, chng ta cn m rng quan h c mc xut khu go n nh vo th trng M ni ring cng nh cc nc chu M ni chung. - Th trng Nht Bn: Nht Bn l nc tiu th go i hi cht lng cao. Do vy, cc doanh nghip ca ta cn nm bt xu th ny u t trang thit b nng cao cht lng sn phm mi c th c ch ng trn th trng, nht l khi Nht Bn gim mc bo h i vi mt hng go theo quy nh ca WTO. - Th trng Trung ng: y l khu vc gm nhng nc giu c trn th gii, c nhu cu cng nh kh nng thanh ton, giao dch thng mi quc t... Do cha hiu bit nhiu v bn hng v th trng khu vc ny nn kim ngch bun bn gia Vit Nam v cc nc ny khng ng k. Bc u go Vit Nam c ch ng v c a dng ti Iran, Irac... Trong tng lai, khu vc ny s m ra nhiu c hi cho cc nh xut khu go ca Vit Nam. Nhn chung, go cht lng thp ca Vit Nam chim t l kh cao vi th trng chu v chu Phi rng ln nn cn khai thc mc ti a. Bn cnh , Vit Nam tip tc thc hin chnh sch thc y u t vo sn xut nng cao cht lng go, kt hp vi cc chnh sch Marketing th trng ca Chnh ph a mt hng cao cp xm nhp th trng cc nc tiu th loi hng ny vi gi cao. Do vy, chng ta phi bit kt hp gia vic gi vng cc th phn xut khu, chuyn dn sang sn xut v xut khu go cao cp v c sn i vo th trng cao cp, thu c gi tr xut khu cao hn.

106

Nh vy, th trng xut khu go cn rng m, kh nng tham gia vo th trng go ca Vit Nam ngy cng tng. Trong nhng nm ti, chng ta cn thc hin hot ng xut khu go sao cho c th em li hiu qu kinh t cao nht trong nn kinh t quc dn. 3.2.2. Chin lc Marketing-mix Vai tr ca xut khu trong c xut khu go c ng v Nh nc ta khng nh trong vn kin i hi ng IX. l mc tiu quan trng, to iu kin cho t nc ta thc hin CNH-HH v nhanh chng hi nhp vo nn kinh t th gii. nng cao v th ca go Vit Nam, p ng nhng i hi ngy cng kht khe ca th trng quc t, chng ta cn c mt chin lc c th nhm y mnh, xc tin xut khu go, tng kim ngch l tin quan trng p ng nhu cu v vn trong hot ng i ngoi. ra cc gii php theo quan im Marketing-mix hnh thnh h thng cc bin php y mnh xut khu go l cn thit chim lnh th trng th gii bao gm chnh sch sn phm, chnh sch gi, chnh sch phn phi v chnh sch xc tin v h tr kinh doanh. Mc ch ca cc chnh sch ny l to iu kin cho xut khu c th cnh tranh v c v tr cao trn th trng nc ngoi vi chi ph thp nht. Cc xut nng cao hiu qu xut khu go mang tnh chin lc di y s lin quan n hu ht cc vn sn xut, ch bin, d tr lu thng la go trong nhng nm sp ti. 3.2.2.1. Chnh sch sn phm Sn phm sn xut ra phi m bo tho mn nhu cu ca khch hng. i vi sn phm xut khu, khch hng nc ngoi c nhng c tnh v vn ho khc bit nn yu cu cng kht khe hn. Chnh sch sn phm ca go xut khu c trnh by bao gm cc gii php trong khu sn xut, cht lng v chng loi... Tnh hnh sn xut go ca nc ta v ang c pht trin theo xu hng tt cn c khai thc ton din v chiu rng v chiu su.
107

* Th nht, v ging la, t ngn xa kinh nghim ca ng cha li th ging la ch l yu t ng th t (sau ba nhn t khc l nc, phn bn, nhn cng) nn khng coi trng vai tr ca ging la i vi sn xut. Ngy nay, gii php v ging la cn i trc mt bc, k c nghin cu, trin khai v vic p dng vo thc tin nhm to ra nhng tin c bn cho cc gii php k thut khc pht huy c hiu qu. Khi nghin cu ci tin ging la hay nhp cc loi ging mi phc v cho xut khu cn ch cc yu cu nh nng sut cao, c kh nng thch nghi vi cc vng a l, kh hu ca Vit Nam, t hiu qu cao trong qu trnh ch bin v c kh nng tho mn nhu cu ca khch hng th gii. Thi gian t khu th nghim n khu sn xut i tr cn c rt ngn nhng ng thi phi gi c an ton khi a cc ging la ny ra p dng. Cn u t cho khoa hc, tp trung nhn ging mi cht lng cao, gip nng dn y mnh xut khu la thm xut khu cho ph hp vi nhu cu th trng, tng t trng ging la ny ln c cu xut khu go trong nhng nm ti p ng th trng chu u, chu M v cc quc gia chu nh Nht Bn, Hng Kng, i Loan, Singapo... v s lng ng o Vit kiu sng nc ngoi. Trong thi gian ti nn tp trung cc vng chuyn canh sn xut cc loi go c sn nh Tm thm, Nng Hng, np ci hoa vng... vi sn lng ln dnh cho xut khu. Bn cnh cn khc phc tnh trng gim st v cht lng ca mt s ging go c sn truyn thng nhm khi phc hng thm vn c ca chng. Din tch chuyn sn xut la hng ho xut khu cng cn c quy hoch c th. c vng chuyn canh la xut khu n nh cn thc hin theo nguyn tc: vng khng phi nh thu t, thc sn xut ra phi c tiu th ht vi li nhun t nht phi bng trng la hng ho tiu th trong nc. Mun vy phi c s rng buc cht ch, c th v php l v kinh t gia c quan chc nng vi ngi dn. Vi cc c quan khoa hc v khuyn nng l cht lng ging
108

v quy trnh thm canh, vi cc c quan qun l Nh nc l gim st v x l cc sai phm trong qu trnh thc hin. Trn nguyn tc , khu ging phi do cc Vin v phn vin, cc trung tm khoa hc k thut nng nghip cc vng m nhn v h phi chu trch nhim trc Nh nc, trc khu tuyn chn, du nhp v ph bin cc quy trnh k thut thm canh cho ngi dn. cc c quan khoa hc k thut lm tt cc chc nng ny cn u t ngn sch cho h v kt qu ca cng tc ny phi c xem l tiu chun quan trng trong nhim v chnh tr ca h. ng thi, Nh nc cn c cc chnh sch va c tnh cht khuyn khch va c tnh cht bt buc cc doanh nghip lm chc nng xut khu tham gia vo cng tc nghin cu v chuyn giao ging la cht lng cao cho dn. Nhng n v c nhiu ng gp trong cng tc ny s c khuyn khch, khen thng mt cch hp l. * Th hai, v phn bn, y l gii php k thut cn phi c tin hnh ng b vi gii php v ging la do vai tr ca phn bn i vi nng sut la v cht lng go. Chng ta cn duy tr cc loi phn hu c truyn thng bn la v gi thnh r, ph hp vi iu kin kinh t ca nng dn Vit Nam v khng gy nhim mi trng. Bn cnh , theo xu th chung cc nc nng nghip cc trnh tin tin, chng ta c th tng dn t trng hai loi phn hu c cng nghip v vi sinh, gim dn phn bn ho hc kt hp vi nhp khu cc loi phn ho hc tng hp. Nh nc cn tng cng qun l mt cch cht ch m bo cung cp phn bn c cht lng cho dn sn xut, bo v li ch cho h cng nh hiu qu kinh t - x hi ca hot ng sn xut v xut khu go. * Th ba, v vn ci tin k thut canh tc la. hu ht cc a phng, cng tc khuyn nng c ch trng nhm hng dn nng dn cc k thut canh tc tin tin, nhng nhn chung hiu qu cn hn ch v lc lng khuyn nng cn mng, mng li nng dn tham gia khuyn nng cn qu t. Vic c gii ho sn xut tin hnh rt kh
109

khn do quy m sn xut cn nh. Trong nhng nm ti, Nh nc cn u t pht trin c s h tng phc v sn xut nng nghip v pht trin c s h tng phc v sn xut nng nghip v pht trin nng thn bao gm: thu li, tng din tch t canh tc, cung cp in phc v sn xut nng nghip v pht trin giao thng nng thn. * Th t, v cc khu sau thu hoch. Hin nay chng ta vn ch yu sy thc bng nng lng mt tri v c t l gy nt cao lc xay xt, khng m bo cht lng. V vy, khc phc tnh trng ny, cn nghin cu trang b nhng thit b sy c quy m ph hp v tn dng cc loi nhin liu c sn ti a phng. Cng ngh xay xt v ch bin cn c trang b hin i hn, c cng sut ph hp, tng t l go thu hi vi cht lng cao. Mc tiu trong nhng nm ti s l lp t thm nhng trung tm ch bin go nhm khc phc nhng kh khn trong ti ch theo cch i ph hin nay. Chng ta nn ch trng chn la v trang b my xay xt nh c cng ngh tt tng t trng thu hi, cht lng go tt phc v nhu cu ngy cng cao ca nhn dn v cc c s ti ch xut khu. Ci tin k thut cng ngh v h thng kho d tr bo qun vic ct gi, hn ch nhng nh hng ca iu kin thi tit kh hu nc ta l nhng bin php nng cao cht lng go xut khu. C th, chng ta cn sp xp li h thng kho cha, b tr mt cch hp l v khc phc nhng kho cha t tiu chun quy nh, c bit l cc kho d tr xut khu v xy dng thm nhng kho mi, hin i mt s trng im, to iu kin thun li cho ct tr, bo qun la go. Bn cnh , chng ta phi p dng cc cng ngh bo qun tin tin: bo qun kn go, st trng, go lt bng cch s dng mng PVC trong kh CO2 hoc kh Nit trong cc kho d tr quc gia v d tr kinh doanh, bo qun mt thc go mt s cm kho d tr quc gia hin i, i hi vn u t ln c th cnh tranh vi cc nc xut khu go khc, sn xut v p dng mt s ch phm vi sinh vt, cc ch phm t thc vt c tc dng dit
110

cn trng m khng gy c hi cho ngi v gia sc, khng lm nhim bn mi trng bo qun lng thc trong kho tp trung v phng tin ct tr gia nh. Vi nhng u t v sn xut nh trn, trong nhng nm ti, cht lng go ca Vit Nam s thay i, t c hiu qu cao trong sn xut v xut khu. y l mt yu t quan trng c th quyt nh c tng lai ca ngnh go Vit Nam v mt trong nhng nhc im ln ca chng ta l cht lng go. Khc phc c yu im ny s gip chng ta tng c gi bn, thu ht nhiu khch hng mua vi s lng ln, qua tng c kim ngch xut khu go. Cc gii php v sn phm go cn phi thc hin mt cch thng nht, ton b v t c hiu qu ti u. 3.2.2.2. Chnh sch gi Chnh sch gi l chnh sch kh a ra nht trong Marketing-mix. nh gi cho hng bn ni a kh, nh gi cho hng xut khu c bit cho nhng hng nng sn lun bin ng nh go li cng kh hn. Chnh sch gi quyt nh tng kim ngch xut khu v li nhun. Ngay c khi cht lng go tt, c phng php xc tin xut khu ng v gi bn ng th trng song gi khng thch hp th nhng n lc trong cc chnh sch khc cng khng mang li nhiu kt qu. V l , chnh sch gi trong Marketing-mix c ngha v cng quan trng. Mun c chnh sch gi go xut khu ng n, cn tin hnh nghin cu tnh hnh th trng, phn tch chi ph sn xut v chi ph Marketing. C nhiu yu t cn phi cn nhc trc khi i n thit lp gi xut khu trong c yu t kim sot c v nhng yu t khng th kim sot. * Tnh hnh chung Nh phn tch, gi go xut khu ca Vit Nam d c xu hng tng trong thi gian gn y nhng vn thp hn so vi gi go cng loi ca cc nc khc nh Thi Lan, M... Nguyn nhn ca tnh trang trn do nhiu yu t khch quan v ch quan t pha Nh nc v ngi sn xut la go.
111

- V khch quan: th trng go th gii v khu vc xut hin xu hng cung ln hn cu. c bit vo cui nm 2000, u nm 2001 xu hng trn cng tr nn ph bin, s lng la go sn xut tng v nhu cu tiu th gim. Sn lng nhp khu ca cc nc Innxia, Philippin gim t 50% n 70% so vi nm 1999. Cn cc khu vc khc nh Trung ng, chu Phi th nhu cu nhp khu go cng khng tng do mc tiu dng go c xu hng gim dn. Trong lc , sn lng sn xut la go ca cc nc c nhiu din tch la nh Trung Quc, n , Pakistan, Bnglat, Innxia, Thi Lan, Philippin u c xu hng tng hoc n nh. Hai nc Lo v Campuchia khng ch t tc lng thc m bc u c d tha xut khu go. - V ch quan: sn xut go tuy c nhiu tin b vt bc nhng nhn chung n nay vn cha thot khi tnh trng t pht, t cp, t tc v phn tn theo quy m h gia nh. Tp qun sn xut go tiu dng v bn ra th trng trong nc khi tha vn cn rt nng n trong nhiu h nng dn min Bc v min Trung. Cng tc quy hoch v nh hng ca Nh nc nhiu khi ch dng li cc ch trng, cha c c th ho bng cc gii php kinh t ti chnh, nn cha c tc dng tch cc cho sn xut la go. Thng tin kinh t, thng tin th trng go va thiu, va chm nn khng c tc dng nh hng cho ngi nng dn. Vai tr ca Nh nc v cung cp thng tin th trng la go cha pht huy tc dng tch cc. Vai tr ca cc doanh nghip, cc ch trang tri v cc h nng dn trong sn xut la go n nay vn cn m nht. Khuyt im ph bin ca ngi nng dn l chy theo nng sut v s lng, t quan tm n cht lng v sinh mi trng v gi c. Do vy, sc cnh tranh ca hng xut khu nc ta vn cn thp so vi sn phm cng loi ca cc nc trong khu vc v trn th gii. u ra cho la go vn cha c mt chin lc r rng, lu di m ch c tnh chp v nht thi nn cha n nh. Vic Chnh ph dng bin php h tr li sut tn dng mua la go tm tr tuy c tc dng tch cc nhng vic
112

thc hin cng rt kh khn v cha c tnh bn vng. V vy, n lc cn c mt chin lc gi c ph hp v hiu qu hn cho go xut khu. Vic nh gi l cn thit v c tin hnh ln lt theo tng bc. * Cc bc nh gi hng xut khu - Bc mt: xc nh mc tiu cho vic nh gi. Chin lc nh gi hng xut khu phi ph hp vi mc tiu tng th. Vi ba mc tiu nu trn ca xut khu go th gi c a ra cng phi theo st nhm m bo s nht qun trong cc chnh sch ca Nh nc ta. - Bc hai: phn tch tnh hnh th trng v hnh vi ca ngi nhp khu go. Da trn th trng go th gii, chng ta c th thit lp cc loi gi ph hp vi chng loi v cht lng go xut khu. Bn cnh , cn nh gi tnh hnh cnh tranh ca go Vit Nam i vi cc nc xut khu khc. Mun cnh tranh c phi da vo cc bin s Marketing khc lm cho go Vit Nam tt hn cc loi go cng loi ca i th cnh tranh nh cht lng, dch v phn phi v xc tin bn hng. - Bc ba: tnh chi ph. Chi ph sn xut go l nhn t c bn trong vic nh gi, i hi phi tinh thng v nghip v tnh ton v bm st cc hot ng sn xut v Marketing. Nhng nhn t c bn cn phi bm st l chi ph sn xut la go, chi ph xay st ch bin, vn chuyn, phn phi... Tuy nhin, vai tr ca vic phn tch chi ph khng phi xc nh gi go xut khu m gip cho vic thit lp mt khung gi theo iu kin th trng. - Bc bn: thit lp cc khung gi mc tiu. a ra mt khung gi mc tiu, cc doanh nghip xut khu go nn c gng xc nh c hi th trng vi kh nng ginh li nhun bng cch xem xt li nhng phm vi gi a ra v c th trng chp nhn, ng thi xem xt phn chi ph v trn c s a ra mt gi ng cho tng loi go xut khu.

113

Gi go xut khu cng lin quan cht ch ti cc knh phn phi c s dng, hnh thc bn hng v cc dch v sau bn hng, kh nng giao hng nhanh hay chm v mc thu quy nh tng nc. - Bc nm: bo gi. Da vo khung gi c nh ra, cc doanh nghip xut khu go s lm bo gi c th gi cho nh nhp khu theo yu cu c th ca h. Trong bo gi ny, nh xut khu cn cung cp chi tit v gi chnh xc ca go v cc iu kin c th v vic cung cp go. * Cc chnh sch gi c th - Chnh sch gi mua. Gi mua l nn tng quan trng cho vic nh gi bn. Chnh sch gi mua cng ng thi nhm mc ch nng cao kh nng cnh tranh ca go Vit Nam trn trng th gii v thc y sn xut. Da trn c ch gi th trng, chng ta cn nghin cu cc gii php sau: + Mt, cn gim thiu chi ph sn xut. Chi ph sn xut go ph thuc vo nhiu yu t nh phn bn, ging, nhn cng, nng sut la... Hin nay, chi ph sn xut la go Vit Nam nhn chung thp hn so vi cc nc chn , c bit l so vi Thi Lan, i th cnh tranh chnh ca chng ta do iu kin t nhin thun li, mc u t phn bn thp nhng c nng sut tng t nh cc nc khc, chi ph nhn cng r... Chnh v vy, trong nhng nm ti chng ta cn pht huy li th ny, tip tc gim thiu chi ph sn xut, yu t quyt nh gi go xut khu ra th trng th gii. + Hai, chnh sch gi mua. Go Vit Nam c sn xut theo thi v trong khi nhu cu ca cc nc nhp khu th thng khng i trong sut c nm. Do , gi go trong khu mua thng xuyn bin ng, tng cao khi khan him v gim v v thu hoch. S khng n nh v gi ko theo nguy c mt li nhun, gy tm l lo lng cho ngi nng dn. Chnh v vy, cn c nhng bin php n nh gi mua trong c m
114

hnh gi bo h gin tip. Vi m hnh ny, Chnh ph khng can thip trc tip vo c ch th trng nhng p gi sn kim sot s bin ng ca th trng go. Vic Chnh ph mua go tm tr l mt v d iu tit gi. Tuy nhin, cn tnh ton mt cch hp l, trnh tnh trng tm tr go tr thnh con dao hai li, tm tr khi gi xut khu tng cao ri sau l vn khi bn ra vi gi thp. Nh nc nn qun l la go v m bo an ninh lng thc thng qua iu tit thu. Khi gi la xung qu thp hay gi xut khu tng cao, c th cn thit cho mt s doanh nghip c nng lc, c n t hng c vay u i bng ngun qu h tr pht trin, h tr xut khu trong thi hn nht nh, khng nht thit phi a ra gi sn cn c vo m ngn hng, ngnh thu tnh mc u i, bi v gi c lun bin ng theo th trng th gii. - Chnh sch gi xut khu. Vit Nam, cnh tranh gia cc doanh nghip ko theo vic gi go xut khu gim ng k so vi go cng cht lng ca cc nc xut khu khc. Do , cn phi c mt chnh sch gi chung gia cc nh xut khu Vit Nam. Nm 1992, Hip hi cc doanh nghip xut khu go ra i nhng khng m nhim c vai tr ca mnh. Hn na, la go l mt sn phm sn xut theo thi v, ph thuc vo cc iu kin t nhin trong khi nhu cu lun n nh nn chng ta cn phi d bo nhng thay i ca th trng da trn nhng thng tin chnh xc a ra mt mc gi hp l cho go xut khu. Gi bn ca go cn ph thuc vo cc iu kin v phng thc thanh ton. INCOTERM 2000 do Phng thng mi quc t nh ngha mt cch chnh xc ti im giao hng v vic phn chia trch nhim gia ngi bn v ngi mua. Cc nh xut khu ca Vit Nam do thiu kinh nghim nn thng bn go theo gi FOB gim cc trch nhim lin quan nn mt i nhiu li ch ng k. Hin ti, Vit Nam ang l mt nc xut khu go ln trn th gii nn cn

115

phi thay i cch thc bn hng v chn gi ph hp ng thi c th mang li li nhun ti a cho t nc. - Nghin cu chnh sch gi ca cc nc xut khu khc, c bit l Thi Lan. y l mt vic cn lm ngay va mang tnh cht hc hi, va bit c cc bin php p dng ca i th c c nhng i sch cnh tranh ph hp. Nhm gi gi la khng st xung qu thp gy thit hi cho nng dn, Chnh ph Thi Lan nhng nm qua c mt s bin php c th l: + Mt, cng b thng tin rng ri v la go trn cc phng tin thng tin i chng v cc trung tm la go. + Hai, thc hin bin php lm gim cung la ra th trng, cho nng dn cm c (th chp) s la ca mnh cha bn c do gi th trng trong nc xung thp vay tin ca Ngn hng hay ca cc t chc khc. S lng thc nhn th chp kh ln, c nm lng thc ln ti hai triu tn. Vic th chp vay tin gi la li c quy nh kh c th v cc iu kin. V d gi la tnh gi tr gi thc th chp bng 80% mc gi sn c cng b v la , quy inh m v nhng tiu chun khc v cht lng, mc vay tin khng qu 90% tr gi la cm c, quy nh thi gian tr n khng qu 5 thng, c kim tra, gim st ngn nga ngi vay tin bn thc th chp m khng tr n, n hn tr n, nu gi th trng thp hn gi la lc vay th nng dn c tr theo gi la th trng lc tr n, phn chnh lch gi do Nh nc chu, ngc li, nu khi tr n gi la th trng ln cao hn gi lc vay th nng dn ch phi tr theo gi lc vay. + Ba, Chnh ph p dng nhng bin php lm tng cu la go trn th trng. Mt s bin php thng c p dng cho php phng ngoi thng thuc b Thng mi bn go G_TO_G ngay t u v thu hoch. Ngn hng cho cc nh my xay v cc nh xut khu go vay mua la, go vi li sut thp. Nm 2001, 20 t bt c cp qua Ngn hng EXIMBANK thu mua la cho vic xut khu go.

116

Qua cc bin php in hnh trn ca Thi Lan chng ta cn rt ra nhng mt tch cc p dng vo hon cnh c th ca xut khu go Vit Nam nhm t hiu qu ti u, nng cao sc cnh tranh ca xut khu go nc ta trn th trng th gii. 3.2.2.3. Chnh sch phn phi Chnh sch phn phi trong Marketing-mix ph thuc vo hai yu t: s yu thch sn phm hng v cc knh phn phi m ngi sn xut c th cung cp. cho mt knh phn phi hot ng cn tnh n nhu cu v thi ca th trng mc tiu tim nng. Chng ta cn c cc bin php nng cao hiu qu ca chnh sch phn phi trong giai on ti. C th l: * T chc li khu mua. Vic t chc tt qu trnh lu thng phn phi go trn th trng c ngha i vi khu mua go cho xut khu ng thi m bo cho vn an ninh lng thc quc gia. - T chc li mng li lu thng lng thc. Hin nay mng li lu thng lng thc chu s chi phi ca th trng ca thnh phn t nhn qu ln, dn n tnh trng chn p gi, cnh tranh khng lnh mnh, u c, bun lu. Qu trnh hnh thnh gi go trn thc t b bp mo do i ng t nhn mang tnh c quyn ti a phng. gim bt s thua thit v nhiu mt cho ngi dn, gn y Chnh ph c cc chnh sch tr gi nng sn song tc dng rt hn ch do quy m hot ng ca cc doanh nghip Nh nc c gii hn. Bo co ca vin Nghin cu la cho thy ch c khong 1,9% lng la hng ho c cc doanh nghip Nh nc thu mua trc tip t nng dn. V vy, nn iu chnh qu trnh lu thng lng thc hng ho bng cch yu cu cc doanh nghip Nh nc t thm h thng kho trung chuyn xung cc a phng t chc mua go t cc c s xay xt nh chuyn v. Bn cnh , vic nng cao nng lc ca h thng tiu th la go, c bit l h thng cc ch trung tm la go (ch u mi) l cn thit v thc bch. Ch u mi khc so vi ch
117

thng thng cc lng x ch, ch thng thng ch yu lm chc nng lin kt gia sn xut v tiu th, cn ch u mi, cc doanh nghip thng mi phi xy dng gi, thng tin, kim sot an ton thc phm, bo v mi trng... Nhng ch u mi u tin c t chc mt cch c quy m xut hin ti chu u vo cui th k XIX. Ngy nay, ch bun bn u mi tr thnh mt phn khng th thiu c trong mng li phn phi la go cho cc th ln. Ti cc quc gia pht trin, cc ch bun bn u mi tr thnh cc trung tm phn phi la go ln. Thi Lan, cc trung tm la go l knh tiu th go quan trng nht v mua ti 60% la do nng dn sn xut ra. Trung tm la go l im tp trung ca nhng ngi bn v mua la, va to nn c mt s cnh tranh khin vic mua bn din ra cng bng, khc phc c tnh trng nng dn b p gi do khng c thng tin v th trng, trnh c gian ln trong cn ong v xc nh cht lng la. Ngy 6/6/2001, Chnh ph c quyt nh s 223/QTTg nhn mnh vic hnh thnh cc ch trung tm la go ti khu vc ng bng sng Cu Long. B Nng nghip v Pht trin nng thn ang gp rt ch o Tng cng ty lng thc Vit Nam nghin cu cc iu kin cn thit c th nhanh chng trin khai cc ch u mi tiu th go ti Cai Ly (Tin Giang), Thanh Bnh (ng Thp), Tn Thnh (Long An). B Thng mi cng c t trnh s 263/1/2001/BTM ngy 9/7/2001 trnh Chnh ph v vic thnh lp cc trung tm giao dch nng sn hng v xut khu ti Vit Nam. Theo thit k, ch la go u mi Thanh Bnh (ng Thp) bi c u th thu ht la go ca ng Thp, An Giang v Kin Giang. Ch s u tin xy dng chnh sch vt cht h tng hin i theo m hnh ca cc ch la go u mi ca Thi Lan v t chc thm nhiu loi dch v phc v sn xut nng nghip. Ch th hai c m Ph Cng huyn Cai Ly (Tin Giang), bao gm: kho cha, nh my xay xt, nh bng, ch bin. Ch rt thun tin cho giao thng
118

thu b. Ph Cng thng thu ht la go t Tin Giang, Long An, ng Thp v. Ti ch, ngoi mua bn la go, cng ty lng thc Tin Giang s t chc thm cc loi dch v trn gi cho b con nng dn nh cung ng v phn bn, my nng nghip, xng du, ph tng xay xt, ch bin, cc mt hng tiu dng, lin kt vi ngn hng m tn dng ngay ti ch. Ch th ba s c xy dng Thnh ng huyn Tn Thanh (Long An) vi din tch khong 3 ha s dng, vn d on l 11 t ng. Theo nhn nh ca cc nh kinh t, ch la go ra i s lm thay i tp qun mua bn lu i ca nng dn ng bng sng Cu Long. Tuy ang trong giai on th tc nhng d n rt mang tnh kh quan nn c chng trnh h tr ca nhiu doanh nghip. Trc mt, ngn sch Nh nc s h tr mt phn (20-30% tng vn u t) xy dng c s h tng v cho vay vn u i vi li sut thp theo lut khuyn khch u t trong nc. D kin cui nm 2002 cc ch la go trung tm ng bng sng Cu Long s i vo hot ng. Vic xy dng cc ch la go cn c thc hin trn c s tnh ton k lng nhu cu giao dch trn th trng gm c nhu cu v cc dch v xay xt ch bin. c bit, khng c coi vic hnh thnh cc ch u mi l vic u t c s h tng cho cc c nhn hay t chc thu ch m phi coi l ni cc t chc, c nhn n giao dch, nh vy mi trnh c tnh trng c quyn v tr. Bn cnh , vic hnh thnh cc ch trung tm la go ny cn phi c thc hin dn dn tng bc, va gim chi ph u t, va to iu kin ngi sn xut cng nh cc t chc kinh doanh la go c iu kin tip cn, lm quen vi cc phng tin giao dch hin i. Ngoi ra, cc ch la go trung tm ny hot ng c hiu qu th ngoi vic xy dng c s h tng hin i, thun li, th cn thit lp c ch qun l tt, lut l giao dch r rng, vi hiu lc thi hnh m bo, c tho thun mang tnh hp ng vi nhng t chc, c nhn tham gia vo ch, o to i ng
119

cn b qun l v nhn vin c trnh nghip v v trch nhim cao. - T chc mua la hng ho kp thi cho nng dn v t chc d tr lng thc. Trong nhng nm qua, Chnh ph p dng mt s gii php tnh th t chc mua la hng ho mt cch kp thi theo tng vng nh ly qu bnh n gi h tr cc doanh nghip Nh nc mt phn trong li sut ngn hng hoc c khi qu bnh n gi tr li sut ton phn, ng thi ch o h thng ngn hng cho cc doanh nghip Nh nc vay di hnh thc tn chp cc doanh nghip c vn mua la. Tuy nhin, cc doanh nghip Nh nc rt t tham gia mua la trc tip ca nng dn, m ch yu mua go nguyn liu hoc thnh phm ca tng lp t thng trung gian. Nh vy, nng dn lun gp bt li do gi la qu r tuy la hng ho c tiu th ht nhng thu nhp ca h khng tng, b buc phi ti sn xut la. gii quyt vn tiu th la hng ho mt cch c bn, khi chun b bc vo k thu hoch la, Chnh ph c th phn chia a bn c th cho cc doanh nghip Nh nc chuyn kinh doanh lng thc v Cc d tr quc gia chu trch nhim chnh trong vic thu mua la hng ho. Cc n v c phn cng xung a bn mnh ph trch k kt hp ng nguyn tc i vi nhng ngi chuyn i gom mua la. Khi c hp ng, cc nh cung ng v cc doanh nghip u lp phng n vay vn v khi cc doanh nghip tiu th c go th phi tin hnh giao dch thanh ton qua ngn hng m mnh vay vn mua la, go nguyn liu. Qua cc gii php trn, la hng ho c th c bo m mua kp thi v, n nh gi c, m bo cho nng dn sn xut la c li tho ng, nh s phn cng chuyn mn ho hp l gia cc thnh phn tham gia. V vn t chc d tr lng thc cn c thc hin tt m bo cho yu t n nh ngun cung cp lng thc trong chnh sch an ton lng thc quc gia. Trong c cu mt hng d tr, i vi d tr quc gia ti hn trung
120

bnh khong mt nm v d tr ca nng dn ti ni sn xut th d tr bng la s thch hp hn, cn d tr ca cc doanh nghip thng thng t mt n ba thng nn c th d tr go thnh phm hoc bn thnh phm th bt buc phi o kho, a la go c ra tiu th v nhp la go mi v duy tr cht lng sn phm lun lun tt. Trong khi , la c khong 6-12 thng l nguyn liu thch hp ch bin go xut khu c cht lng tt nht, ph hp vi th hiu tiu dng ca nhiu nc nhp go trn th gii. Nh vy, nu Cc d tr quc gia kt hp vic o kho lng thc d tr bo him cung ng la go cho cc doanh nghip xut khu s gp phn rt tt n nh ngun cung ng go xut khu c cht lng cao, tng ng k hiu qu xut khu go ni chung v hiu qu d tr bo him lng thc ni ring. Trong thi gian ti, Chnh ph cn nng mc d tr go ln 2 triu tn v thc hin ngay trc khi thi v ng-Xun bt u, mt na trong s l mua hng ho ca Chnh ph, mt na cn li thc hin theo c ch tm tr do cc doanh nghip thc hin nh lu nay. Con s 2 triu tn ni trn l cn c vo tnh hnh thc t hai nm 2000 v 2001, con s thc t cc nm sau ny phi cn c vo tnh hnh sn xut, kh nng xut khu v din bin ch s gi hng tiu dng. Chng ta cn ng trn quan im chung mnh dn x l, khng nn qu d dt, b l nhng c hi tt xy ra. * T chc khu xut khu. Nh nhp khu nc ngoi thng tip xc trc tip vi nh xut khu go hoc qua trung gian Vit Nam nhp khu go. Thi gian thng ko di t 22 n 30 ngy. i khi thi gian ny tng ln do nhng th tc v giy t. V d nh mt nh xut khu c php xut 30.000 tn go mun xut 10.000 tn ti cng Cn Th v 20.000 tn ti cng TP H Ch Minh th phi xut trnh chng t c hai cng. Khi hng ho sn sng vn phi i giy php ca B Thng mi v mt rt nhiu thi gian gii quyt.
121

Theo kinh nghim ca nhng nh xut khu trc kia, cn c nhng chuyn gia gii gii quyt cc vn trn. H c kh nng lm nhanh chng cc th tc hnh chnh lin quan n xut khu go. Khu trung gian c th gii quyt nhng chi tit quan trng. Ngay c cc doanh nghip xut khu go vi s lng ln cng s dng cc dch v trung gian quc t i vi mt s th trng. Nhng doanh nghip ny bit cch hon thnh nhng th tc phc tp. Xu hng hin nay ca cc nh xut khu l pht trin cc knh trc tip. Tuy nhin, cn c thi gian xc lp quan h gia ngi sn xut v ngi tiu dng dng knh ny. Vic phn phi hng ho bao gm vn chuyn v d tr hng ho trong sut thi gian thc hin knh phn phi. Hin nay, chi ph gi hng Vit Nam kh cao, c s h tng cu cng khng tt l nhng bt li ca Vit Nam so vi cc nc xut khu khc. C th l chi ph cng, chi ph bc d xp hng v cc chi ph lin quan ti cng Si Gn khong 40.000 USD/tu cng sut 10.000 tn (chim 1,6% gi go xut khu) trong khi chi ph ny Bangkok ch bng mt na. Ngoi chi ph cng, tc bc d rt chm, so vi Bngcc ta chm hn 6 ln (ngha l ti Si Gn bc d c 1.000 tn/ngy th Bngcc l 6.000 tn/ngy). Chm tr do sa cha v bc xp hng thng lm tn thm khong 6.000 USD/ngy. Nhng hn ch ni trn lm mt c hi v gi v ng nhin ngi trng la phi chu di hnh thc gi FOB thp hn. Nhng bt li ca ta v vn chuyn, bc d khng th khc phc trong thi gian ngn c, nhng chng ta cn nhn thc su sc v iu tm ra nhng gii php hp l nht nng cao sc cnh tranh ca mt hng go Vit Nam trn th trng th gii. Hin ti, cc tu n cng Si Gn khng th xut pht sau 3 gi chiu v n trc 9 gi sng, gy bt tin v tn km cho cc tu nu khng cp cng trong thi gian trn. Chng ta c th cho cc tu chy trong m knh ch go t cng ny n b bin

122

Trung Quc, hn ch phn no nhng bt li v c s h tng m chng ta cha khc phc c. chng 2, chng ta nghin cu cc knh phn phi go xut khu ca Vit Nam. Trong nhng nm ti, chng ta c th gim bt nhng bt cp ca knh phn phi hin ti bng cch p dng m hnh sau:

S 3.1. M hnh phn phi go xut

Ngi sn xut T thng

Trm thu mua Nh my ch bin Nh xut khu

Nh nhp khu-nh Bn

Bn l

Ngi tiu dng

123

S trn c th chia hot ng xut khu go ca Vit Nam lm hai khu. khu mua, go c a n nh my ch bin bng 3 cch: trc tip, qua t thng v qua cc trm thu mua ca Nh nc. Vi khu mua ny, chng ta c th pht trin mua go ch bin bng c hai cch trc tip v gin tip qua trung gian nn ngi sn xut ch ng v linh hot hn trong vic bn go, trnh tnh trng b p gi dn n bn gi r. Tu tng khu vc c th m ta nn khuyn khch cch thu mua no cho ph hp v t hiu qu cao nht. khu xut khu chng ta vn vn dng cc knh c bn ca Marketing-mix qua knh cp 1,2,3,4 tu tng th trng c th. Tuy nhin, go xut khu Vit Nam t trc n nay vn ph thuc qu nhiu vo trung gian nc ngoi, c bit th trng rt c tim nng ca ta l chu Phi gy thit hi cho ta nhiu v gi go. Trong tng lai gn, chng ta phi hn ch nhng nhc im ny, c th k kt hp ng trc tip vi cc nc nhp khu go v ch trng s dng gi CIF linh hot hn cho s la chn mc gi ca cc nh nhp khu. Chng ta cn trnh nhng knh phn phi qu nhiu trung gian m tp trung vo cc knh trc tip hoc s dng t trung gian h thp chi ph, gim gi bn v tng s lng go xut khu. Trong nhng nm ti, cn b sung cc i l ti nc ngoi, c bit l cc nc nhp khu go ch yu ca Vit Nam thun tin hn cho cc giao dch v go v t c hiu qu cao nht. * Cc knh phn phi go ca Thi Lan t trong bi cnh khu vc v quc t, cn thy rng cc knh phn phi ca Vit Nam cn cha c Nh nc qun l mt cch cht ch. Cc t thng v doanh nghip Nh nc cn cha c s phi hp hi ho trong vic a go t ngi sn xut n ngi tiu dng nc ngoi. Chng ta c th tham kho m hnh khu mua ca Thi Lan.

124

Biu 3.2. H thng lu thng phn phi go Thi Lan khu mua
Thng nhn cp huyn Thng nhn cp lng x Nng dn Thng nhn cp tnh

C s xay xt huyn hoc

Cc i l

Cc nh xut khu

Chng trnh mua la ca Chnh ph

Ngun: Agricultural Marketing Improvement in Thailand Kasetsat University Bangkok 9.1994 Qua m hnh trn, c th nhn thy s qun l cht ch trong khu mua go xut khu Thi Lan. Cc knh phn phi u l cp 4 th hin c s phn cng lao ng hp l, chuyn mn ho cao, to hiu qu ti u cho cc nh xut khu Thi Lan tung go ra th trng th gii. 3.2.2.4. Chnh sch xc tin v h tr kinh doanh nng cao hiu qu kinh doanh, tng cng kh nng cnh tranh trong iu kin th trng ngy nay, ngnh xut khu go Vit Nam khng cn c s la chn no khc ngoi vic y mnh chnh sch xc tin v h tr kinh doanh. Trong nhng nm ti, ngnh go Vit Nam cn tp trung vo nhng nhim v chnh:
125

* Lm tt cng tc nghin cu th trng cng nh th hiu khch hng. Nm vng cc yu t ca th trng, hiu bit v quy lut vn ng ca chng s gip chng ta a ra c nhng quyt nh ng n kp thi. y mnh xut khu go, mt gii php cn thit l khi thng tin cho doanh nghip v thng tin th trng quc t l rt cn thit phc v cho doanh nghip v Chnh ph trong vic lp k hoch v thc hin cc hot ng thng mi v xc tin thng mi. Trong bi cnh hin nay, cc doanh nghip ngy cng phi quan tm n thng tin th trng go quc t. Hin nay, cc doanh nghip xut khu go thng quan tm n hai loi thng tin. Mt l thng tin v th trng cc nc nhp khu vi cc s liu thng k dn s, ngoi thng, thu quan, cc bin php kim sot xut nhp khu v ngoi l v cc th tc cp php xut nhp khu, cc quy nh v v sinh v an ton, i l quyn v nhn mc... Hai l thng tin v sn phm, c bit l nhng c hi bn hng c th. V d nh nhng yu cu v go ca ngi nhp khu, cc thng k v thng mi, sn xut v tiu th trn th gii i vi mt hng go, d bo nhu cu ngn, trung, di hn cng nh thng tin v cc i th cnh tranh trn th trng, nng lc, hot ng, nhn hiu, th phn khch hng, k thut kinh doanh. Bn cnh , cc doanh nghip cng quan tm n cc mc gi go bn trn cc th trng c th, h thng v cc tp qun bun bn v phn phi trn phm vi quc gia v quc t, cc knh tip th, cc iu kin mua bn, cng gi, gim gi, cc thng tin v cc nh nhp khu, cc i l, nhng ngi mua trc tip, cc iu kin thng mi quc t, thng tin v vn ti v k thut xc tin xut khu. Nh phn tch, cc doanh nghip xut khu go Vit Nam hin nay u thiu thng tin v th trng go quc t, trong khi thng tin ang bng n mnh. Nguyn nhn l do cc doanh nghip cha nhn thc c y tm quan trng ca nn kinh t th trng nn cha thc s quan tm
126

n cng tc thng tin th trng go quc t. Hu ht cc doanh nghip, k c doanh nghip xut khu go ln u cha t chc hoc cha c cn b chuyn trch v thng tin. Chi ph cho cng tc thng tin, k c tin mua thng tin khng ng k, thm ch khng c. Qua , cn c cc gii php a thng tin t th trng quc t v cho cc doanh nghip qua cc phng tin thng tin i chng, cc c quan, cc t chc dch v. Nhng ngi cung cp thng tin v go bit r nhu cu v thng tin ca doanh nghip, bit x l v phn tch ngun thng tin, u t cho cng tc thng tin v mua thng tin ngun, trnh cung cp nhng thng tin khng cn thit cho doanh nghip. Cc t chc cung ng thng tin phi hot ng theo c ch va cnh tranh va hp tc. Chnh ph nn h tr, to mi trng thun li trong vic cung cp v tip cn thng tin, h tr o to ngun nhn lc, h tr v ti chnh cho doanh nghip c cung cp thng tin, mua thng tin v go v Chnh ph cng cn h tr bng cch trc tip cung cp thng tin cho doanh nghip. Trn c s cc thng tin thu c, cc doanh nghip s tin hnh chn lc, phn tch rt ra nhn xt, kt lun lm c s xy dng cc k hoch chin lc, phng n kinh doanh. * Xy dng h thng th trng v tng cng u t cho hot ng tuyn truyn, qung co, gii thiu sn phm. Th trng xut khu go l vn cn tp trung tm v m v vi m. V vy, bn cnh s h tr ca Nh nc trong vn th trng, cc doanh nghip phi ch ng tm bn hng v phng thc kinh doanh thch hp xm nhp, duy tr v m rng ch ng trn th trng go th gii. Cc doanh nghip cn a dng ho khch hng v tn dng c nhng hp ng c khi lng khng ln ng thi cng c th thit lp quan h vi cc tp on xuyn quc gia l nhng t chc kinh t vng mnh c tm hot ng rng, s am hiu v th trng v kh nng v vn ln m bo th trng xut khu n nh.

127

Hot ng tuyn truyn, qung co, gii thiu sn phm go cng ng vai tr quan trng trong kinh doanh nhm xc tin nhanh chng vic bn hng, gp phn quyt nh vo s thnh cng hay tht bi ca hot ng xut khu go. Qung co sn phm ny nhm m ra nhng th trng mi, cng c uy tn, nhn hiu hng ho, doanh nghip v l cng tc khng th thiu c trong xut khu go hin nay. Cc doanh nghip cn quan tm u t ngn sch cng nh tuyn dng nhng ngi c nng lc, cc chuyn gia gii cho qung co v hot ng ny mun c hiu qu ln th khng phi l vn n gin, c bit l khi i tng tip nhn li l cc khch hng nc ngoi.

128

kt lun
Go tr thnh mt hng ch lc trong lnh vc xut khu ca Vit Nam. Kh nng cnh tranh trong xut khu go, c bit ca khu vc ng bng sng Cu Long, c khng nh bng cc s liu trong nhng nm gn y. khai thc tim nng vn c, cn c nhng gii php hp l, ng hng tham gia vo th trng th gii trn c s tn dng cc c hi, khc phc cc hn ch v pht huy cc li th. Vi vic s dng cng c Marketing-mix phn tch, ti ny nhm mc ch tm ra cc gii php mang tnh kh thi cho xut khu go Vit Nam. Hin nay, cc nh hoch nh chin lc phi i mt vi nhiu vn quan trng v chnh sch nng nghip nh kh nng duy tr sn xut la go, bo v sn xut trong nc trc nhng bin ng ca th trng th gii. Trong cc vn quan tm, cn c bit chu n cht lng, gi c v th trng c th nng cao uy tn ca go Vit Nam, a ht go n vi tt c cc nc c nhu cu nhp khu trn th gii. Sn xut v xut khu go ca Vit Nam pht trin tng i n nh vi kim ngch v khi lng tng kh cao tuy vn cn gp phi nhiu kh khn, hn ch cha khc phc c. Sau khi nghin cu, phn tch, ti rt ta mt s kt lun sau: V sn phm: Nhn chung, go xut khu Vit Nam c cht lng khng cao, phn ln c xut ra cc th trng nh chu Phi, chu v chu M La tinh, phn cn li kh c th cnh tranh c vi Thi Lan, M trn cc th trng nhp go cp cao nh Nht Bn v chu u. Nguyn nhn c bn vn l do cha c nhiu ging la cho cht lng tt, cng ngh thu hoch, ch bin v bo qun ca Vit Nam cn lc hu, cha p ng c cc yu cu chuyn mn ho sn xut go xut khu. V gi xut khu: Chnh nhng nguyn nhn v cht lng sn phm ko theo nhng yu km v gi go Vit Nam trn th trng th gii. V ch c th xm nhp vo nhng th trng bnh dn hoc thng b p gi trn nhng th trng go cp cao nn gi go nhn chung kh thp so vi gi go cng loi ca cc nc
129

xut khu khc. Trong thi gian gn y, gi go ca Vit Nam tng ng k, mt du hiu tt cho xut khu go ca Vit Nam. V vn phn phi: Cc knh phn phi go hin ti ca Vit Nam cn qu nhiu trung gian, c nhng bt cp trong khu thu mua v khu xut khu gy nhng hn ch khng nh cho vic qun l, phn phi go n tay ngi tiu dng nc ngoi. V vn xc tin v h tr kinh doanh: Hin ti, xut khu go ca Vit Nam cn thiu ngun thng tin c t pha cc doanh nghip xut khu ln khch hng mun mua sn phm go ca Vit Nam. Cc hot ng qung co, gii thiu vn cn hn ch v thiu tnh quy m. Nhm pht huy li th vn c v hn ch cc tn ti, Nh nc cn ra cc chnh sch mang tnh v m, trong cn c bit quan tm n nng cao cht lng, y mnh v m rng quan h i ngoi to iu kin cho vic thm nhp v m rng thi trng, hon thin t chc. Do ch nhn nhn xut khu go theo gc ca Marketing-mix nn ti cn thiu tnh tng qut. Hn na, thi gian hot ng thc t v iu kin nghin cu cn nhiu hn ch, ti liu tng kt v thng k cha y cng vi s hiu bit v kinh nghim ca bn thn cha nhiu nn kha lun khng trnh khi thiu st. Rt mong c s ng gp kin ca c gi. H Ni, thng 12 nm 2001 Sinh vin

Phm Th Thu Hin

130

Ti liu tham kho

1. on Nht Dng: Nng cao kh nng cnh tranh, vn sng cn i vi doanh nghip Vit Nam tham gia AFTA, Tp ch Nghin cu kinh t s 281 thng 10/2001, trang 47,48,49. 2. Mt s ch trng v chnh sch v chuyn dch c cu kinh t v tiu th sn phm nng nghip, Ngh quyt Chnh ph, 15/6/2000. 3. ng Kim Sn, Phm Quang Diu: Tc ng ca Hip nh Thng mi Vit - M n ngnh nng nghip Vit Nam, Tp ch Nghin cu kinh t s 277 thng 6/2001, trang 15,16,17. 4. H Khnh: Ch trung tm la go, d n t ph cho BSCL, Thi bo kinh t Vit Nam s 96, th t, 8/8/2001, trang 5. 5. Hng Vn: Go tm tr: dao hai li, Thi bo kinh t Vit Nam s 98, th t, 15/8/2001, trang 5. 6. Hoi Linh: Gi go tng vng, Thi bo kinh t Vit Nam s 37, th su, 23/3/2001, trang 1. 7. An Yn: Nng cp go, c ph, Thi bo kinh t Vit Nam s 39, th su, 30/3/2001, trang 1. 8. Anh Thi: Lao ao go xut khu, Thi bo kinh t Vit Nam s 33, th su, 9/3/2001, trang 1. 9. Nguyn Th Nghip: Tiu th go t mc k lc, Thi bo kinh t Vit Nam s 24, th su, 23/2/2001, trang 14. 10. Thc s Th Loan: nh gi trong Marketing xut khu, Tp ch Thng mi s 11/2001, trang 44,45. 11. V Hng Dng: Xut khu lng thc: Thnh tu, thch thc v chnh sch, Tp ch Nghin cu kinh t s 278, thng 7/2001, trang 3,4,5,6,7. 12. Phm Vn Chung: Hin trng v xu th pht trin sn xut la go Vit Nam, Tp ch Nng nghip v Pht trin nng thn s 5/2001, trang 281, 282.

131

13. Hong Sn: Nng cao cht lng hng xut khu, mt i hi ca thc t sn xut, Tp ch Nng nghip v Pht trin nng thn s 8/2001, trang 519, 520. 14. Duy Hiu, Thanh Hi: Sn xut v xut khu go trong thi gian qua , Tp ch Thng mi s 4/200, trang 7. 15. Thu Nga: Mu dch go th gii thi gian gn y v trin vng, Tp ch Thng mi s 4/2000, trang 9. 16. Phm Minh Tr: Nng cao kh nng cnh tranh ca xut khu nng sn Vit Nam trong bi cnh hi nhp, Tp ch Nng nghip v Pht trin nng thn s 4/2001, trang 200, 270. 17. Thc s Nguyn Thin c: V c ch xut khu go, Tp ch Thng mi s 14/2000, trang 11, 12. 18. on Cung: Gi go khi sc nhng gim nh trong 3 thng ti, Tp ch Thng mi s 17/2001, trang 17. 19. Nguyn c Hy: Doanh nghip tham gia u t nng cao kh nng cnh tranh ca thc go min Bc trn th trng, Tp ch Nng nghip v Pht trin nng thn s 2/2001, trang13. 20. Thanh Hi: Chnh snh go 2000/02 ca Thi Lan, Tp ch Ngoi thng 21/1-10/2/2001, trang 13. 21. V.Trn: Th trng go th gii, Tp ch Ngoi thng 21/4-30/4 2001, trang 5. 22. Anh Thi: Khi thng ngun tin cho doanh nghip, Thi bo Kinh t Vit Nam s 124, th hai 7/10/2001, trang 12. 23. PGS.TS Nguyn Sinh Cc: Gi nng sn Vit Nam, nguyn nhn v gii php, Tp ch Nng thn mi thng 4/2001, trang 13,14. 24. Vng Hong Sn: Th trng u mi bn bun sn phm, ng lc h tr cho nng nghip Vit Nam, Tp ch Nng nghip v Pht trin nng thn s 9/2001, trang 596, 597. 25. Sn xut, lu thng, xut khu go ca Thi Lan v Vit Nam, nhng chnh sch v bin php qun l c lin quan, V xut nhp khu , B Thng mi, 12/5/2000.
132

26. TS. Nguyn Trung Vn: Lng thc Vit Nam thi i mi, hng xut khu, Nh xut bn Chnh tr quc gia, H Ni nm 1998. 27. PGS,TS Nguyn Bch Khoa, Thc s Phan Thu Hoi: Marketing thng mi quc t, Nh xut bn gio dc, H Ni, 1999. 28. Gio trnh Marketing i hc kinh t quc dn, Nh xut bn thng k, H Ni 4/2000.

133