Bi tp Xc sut - Thng k

Chng 1 Bin c v xc sut ca bin c

Bi tp 1.1. Kim tra theo th t mt l hng gm N sn phm. Cc sn phm u thuc mt trong 2 loi: tt hoc xu. K hiu Ak (k = 1, 2, . . . , N) l bin c ch sn phm kim tra th k thuc loi xu. Vit bng k hiu cc bin c sau y a. C N sn phm u xu. b. C t nht mt sn phm xu. c. m sn phm u l tt, cc sn phm cn li l xu. d. Cc sn phm theo th t chn l xu, th t l l tt. e. Khng gian cc bin c s cp c bao nhiu phn t. Bi tp 1.2. Bn 3 vin n vo mt bia. Gi Ai : Vin n th i trng bia (i = 1, 2, 3). Hy biu din cc bin c sau a. C ng 1 vin n trng bia. b. C t nht 2 vin trng bia. c. C 3 vin u khng trng bia. Bi tp 1.3. Mt cuc kho st 1000 ngi v hot ng th dc thy c 80% s ngi thch i b v 60% thch p xe v bui sng, v tt c mi ngi u tham gia t nht mt trong hai hot ng trn. Chn ngu nhin mt ngi, hi xc sut gp c ngi thch i xe p m khng i b l bao nhiu? Bi tp 1.4. Ngi ta thc hin kho st trn mt s lng ln nhng ngi n ng trn 50 tui mt thnh ph cho kt qu sau - T l n ng b bnh tiu ng l 0.02. - T l n ng b bnh tim l 0.03. - T l khng b bnh tim ln tiu ng l 0.96. Hy tm t l n ng b c hai loi bnh trn.

Bi tp 1.5. Thang my ca mt ta nh 7 tng, xut pht t tng mt vi 3 ngi khch. Tnh xc sut : a. Tt c cng ra tng bn. b. Tt c cng ra mt tng. c. Mi ngi ra mt tng khc nhau. Bi tp 1.6. Hai ngi nm bng r, mi ngi nm 3 qu. Xc sut nm trng r ca h ln lt l 0, 7 v 0, 8. Tnh xc sut sao cho: a. Hai ngi bng im nhau. b. Ngi th nht hn im ngi th hai. Bi tp 1.7. Mt l hng gm 1000 sn phm, trong c 30 sn phm xu. Ly ngu nhin 1 sn phm t l hng. a. Tm xc sut sn phm ly ra l sn phm tt. b. Ly ngu nhin (1 ln) 10 sn phm t l hng. Tm xc sut trong 10 sn phm ly ra c ng 8 sn phm tt. Bi tp 1.8. Hp I ng 30 bi trng, 7 bi , 15 bi xanh. Hp II cha 10 bi trng, 6 bi v 9 bi xanh. Ly ngu nhin t mi hp 1 bi. Tm xc sut 2 bi ly ra cng mu. Bi tp 1.9. Mt hp thuc c 5 ng thuc tt v 3 ng thuc km cht lng. T hp , chn ngu nhin ln lt khng tr li 2 ng. Tm xc sut a. C hai ng thuc chn c u tt. b. Ch ng thuc chn ra trc l tt. c. Trong hai ng thuc chn c c t nht mt ng thuc tt. Bi tp 1.10. Mt hp gm 5 bi , 4 bi trng v 3 bi xanh c cng kch thc v trng lng. T hp ta rt ngu nhin khng hon li tng bi mt cho n khi gp c bi th dng li. Tm xc sut a. c 2 bi trng, 1 bi xanh v 1 bi . b. Khng c bi trng no c rt ra. Bi tp 1.11. Mt l hng c 100 sn phm, trong c 6% l ph phm; mt khc hng trc khi mua l hng chn cch kim tra nh sau: chn ngu nhin ln lt 4 sn phm ra kim tra (khng hon li). Nu thy c bt k ph phm no th tr li l hng. Tnh xc sut khch hng chp nhn mua l hng. Bi tp 1.12. Mt ci my c hai thnh phn hot ng c lp nhau, my b h nu mt trong hai thnh phn b h. Bit rng xc sut thnh phn th hai b h gp i thnh phn th nht v hai thnh phn hot ng c lp nhau. Nu xc sut b h ca my l 0.28, tm xc sut thnh phn th nht b h. 2

Bi tp 1.13. Mt hp ch 10 qu cu c nh s t 1 n 10. Chn ngu nhin mt qu cu t hp. Gi R l bin c chn c qu cu c s chn, S l bin c chn c qu cu c s 6 v T l bin c chn c qu cu c s 4. Hy xt s c lp ca cc cp bin c (R, S), (R, T ) v (S, T ) ? Bi tp 1.14. Xt khng gian bin c s cp gm 3 bin c A, B, C, bit P (A) = 0.6, P (B) = 0.5, P (C) = 0.4, P (A B) = 1, P (A C) = 0.7, P (A C) = 0.7. Tnh P (A B C|(A B) (A C) (B C)). Bi tp 1.15. Xt E1 , E2 , E3 l 3 bin c tha P (E1 |E2 ) = P (E2 |E3 ) = P (E3 |E1 ) = p, P (E1 E2 ) = P (E1 E3 ) = P (E2 E3 ) = r, v P E1 E2 E3 ) = s. Hy tm xc sut c t nht mt bin c xy ra. Bi tp 1.16. Mt ngi mua s s co, ngi mua lin tip tng v x s cho n khi no c v trng thng th dng. Tm xc sut sao cho ngi mua n v th 4 th dng bit rng xc sut trng thng ca mi ln mua l nh nhau v bng 0.01. Bi tp 1.17. Hc k ny mt sinh vin c thi mn l thuyt xc sut v thng k ton 3 ln. Xc sut mt sinh vin thi ln th nht l 0.5. Nu thi trt ln th nht th xc sut thi ln th 2 l 0.7. Cn nn thi trt c 2 ln u th xc sut thi ln th 3 l 0.9. Tm xc sut sinh vin trn thi hc k ny. Bi tp 1.18. C hai hp ng bng bowling, mi hp c 5 qu bng trng v 5 qu bng en. Chn ngu nhin mt qu bng t hp 1 ri b qua hp 2. Ri t hp 2 chn ngu nhin ra mt qu bng b li hp 1. Tm xc sut hp 1 vn gi nguyn 5 qu bng trng v 5 qu bng en. Bi tp 1.19. Ngi ta bit rng mt cp tr sinh i c th l mt cp sinh i cng trng hoc mt cp sinh i khng cng trng. Mt cp sinh i cng trng nhng a tr bao gi cng cng gii tnh; cn sinh i khc trng th xc sut chng cng gii tnh l 0,5. Gi s cp tr sinh i cng trng vi xc sut l p. Tm xc sut cp tr sinh i cng gii tnh l cp sinh i cng trng. Bi tp 1.20. C 3 ca hng I, II, v III cng kinh doanh sn phm Y. T l sn phm loi A trong 3 ca hng I, II, III ln lt l 70%, 75% v 50%. Mt khch hng chn ngu nhin 1 ca hng v t mua mt sn phm. a. Tnh xc sut khch hng mua c sn phm loi A. b. Gi s khch hng mua c sn phm loi A. Hi kh nng ngi khch hng y chn ca hng no l nhiu nht. Bi tp 1.21. 60% s ngi mi hc li xe c bng li xe. Bit rng trong nm u tin li xe, xc sut ngi khng c bng li gy tai nn l 0.08 v xc sut ngi c bng li gy tai nn l 0.05. Nu mt ngi mi li xe khng gy tai nn trong nm u tin, xc sut anh ta c bng li l bao nhiu? Bi tp 1.22. Ti mt trung tm xt nghim, bit rng kt qu xt nghim mt ngi mc bnh chnh xc vi xc sut l 0.85. Tuy nhin, sai st trong kt qu l 0.1 tc l nu mt ngi khng mc bnh i xt nghim m kt qu kt lun ngi mc bnh vi xc sut l 0.1. Bit rng 1% dn s b mc bnh, hi xc sut mt ngi khe mnh i xt nghim cho kt qu b bnh l bao nhiu? 3

Bi tp 1.23. Mt nh my sn xut mt chi tit ca my vi tnh c t l sn phm t tiu chun cht lng l 85%. Trc khi xut xng ngi ta dng mt thit b kim tra kt lun sn phm c t yu cu cht lng hay khng. Thit b ny c kh nng pht hin ng sn phm t tiu chun vi xc sut l 0, 9 v pht hin ng sn phm khng t tiu chun vi xc sut l 0, 95. Tnh xc sut mt sn phm c chn ngu nhin sau khi kim tra: a. c kt lun l t tiu chun th li khng t tiu chun. b. c kt lun ng vi thc cht ca n. c. c kt lun l t tiu chun.

Chng 2 Bin ngu nhin v hm phn phi xc sut ca bin ngu nhin
Bi tp 2.1. Cho bin ngu nhin ri rc X c bng phn phi xc sut cho bi bng sau X P 2 1/8 1 2/8 0 2/8 1 2/8 2 1/8

a. Tm hm phn phi xc sut F (x). b. Tnh P (1 X 1) v P X 1 hoc X = 2 . c. Lp bng phn phi xc sut ca bin ngu nhin Y = X 2 . Bi tp 2.2. Mt nhm 10 ngi gm 4 nam, 6 n. Chn ngu nhin ra 3 ngi. Gi X l s n trong nhm ngi c chn. Lp bng phn phi xc sut ca X v tnh E(X), V ar(X), mod(X). Bi tp 2.3. Tung ng xu 4 ln, nu sp th c c 1 ng, nga th thua 1 ng. Gi X l s tin thu c sau 4 ln tung. Tnh E(X), V ar(X). Bi tp 2.4. Cho X v Y l hai bin ngu nhin c lp v c phn phi xc sut tng ng l X P 1 0.2 0 0.3 1 0.3 2 0.2 Y P 1 0.3 0 0.4 1 0.3

Tm phn phi xc sut ca X 2 , X + Y . Tnh k vng, phng sai ca X 2 , X + Y .

Bi tp 2.5. Bin ngu nhin X c hm mt f (x) cho nh sau f (x) = kx(2 x) 0 khi 1 < x < 2 ni khc

a. Xc nh gi tr ca k f (x) l hm mt ca bin ngu nhin X. Vi k va tm c tnh k vng v phng sai ca bin ngu nhin X. b. Tm hm phn phi F (x) ca bin ngu nhin X. c. Tm hm phn phi G(y) ca bin ngu nhin Y = X 3 . Bi tp 2.6. Bin ngu nhin lin tc X c hm mt f (x) = ex 0 khi x > 0 khi x 0

a. Tnh P (X 3). b. Tm gi tr ca a sao cho P (X a) = 0, 1. c. Xc nh hm phn phi v mt xc sut ca bin ngu nhin Y = Bi tp 2.7. Bin ngu nhin lin tc X c hm mt xc sut f (x) = 3 x(2 x) 4 0 khi 0 x 2 X.

ni khc

a. Xc nh hm phn phi xc sut F (x) ca bin ngu nhin X. b. Tnh E(X), Var (X) v trung v ca bin ngu nhin X. c. t Y = X, xc nh hm phn phi v hm mt xc sut ca bin ngu nhin Y . Bi tp 2.8. Tui th ca mt loi cn trng no l mt bin ngu nhin lin tc X (n v thng) c hm mt f (x) = kx2 (4 x) 0 khi 0 x 4 ni khc

a. Tm hng s k. b. Tm F (x). c. Tm E (X), Var (X) v Mod(X). d. Tnh xc sut cn trng cht trc mt thng tui. 6

Bi tp 2.9. Bin ngu nhin lin tc X c hm mt f (x) = kx2 e2x 0 khi x 0 ni khc

a. Tm hng s k. b. Tm hm phn phi xc sut F (x). c. Tm E (X), Var (X) v Mod(X). Bi tp 2.10. Mt mu gm c 4 bin ngu nhin X1 , X2 , X3 , X4 . Mi bin ngu nhin Xi , i = 1, . . . , 4 c hm mt nh sau f (x) = 2x khi 0 < x < 1 0 ni khc

t Y = max{X1 , X2 , X3 , X4 } v Z = min{X1 , X2 , X3 , X4 }. Hy tm hm mt ca Y v Z. Bi tp 2.11. An v Bnh hai ngi cng i thi. Bi thi trc nghim gm 5 cu, mi cu c 5 p n v ch c 1 p n ng. Do cha hc bi nn An v Bnh chn cc p n mt cch ngu nhin. a. Xc sut An lm ng ht 5 cu l bao nhiu? b. Xc sut hai ngi c s cu lm ng nh nhau l bao nhiu? Bi tp 2.12. Trong mt h thng, xc sut mt ci my b h trong mt ngy bt k l 0.2 v c lp vi cc ngy khc. Mt ci my ch c th h mt ln trong mt ngy. Hi trong 10 ngy, kh nng mt ci my b h t nht 2 ln l bao nhiu? Bi tp 2.13. Mi khch ung cafe ti qun cafe ng H mi ngy u c pht ngu nhin mt v bc thm, xc sut khch hng trng thm l 0.1. Nu khch hng trng thm lin tc trong nm ngy (t th hai n th su) th s c nhn 100$. An ung cafe lin tc ti qun ny 4 tun lin tip. Gi X l s tin An c thng khi bc thm. Tnh EX, V arX. Bi tp 2.14. Mt hc sinh lm bi thi trc nghim c 10 cu, mi cu c 5 p n v ch c mt p n ng. Hc sinh ny nh ngu nhin cc cu trong bi lm. a. Trung bnh hc sinh ny lm ng c bao nhiu cu? b. Xc sut hc sinh l ng t nht 2 cu l bao nhiu? Bi tp 2.15. Cng ty bo him s dng phn phi Poisson vi trung bnh l 4 cho s yu cu bo hnh hng thng ca mt sn phm. Mi yu cu bo hnh s c cng ty tr 1 khon bi thng. Tm xc sut s khon bi thng t hn s yu cu bo hnh trung bnh cng vi lch tiu chun.

Bi tp 2.16. Mt cng ty bo him c 5 hp ng bo him nhn th c lp nhau trong mt nm. Gi tr mi hp ng l 100, 000$. Xc sut cng ty phi tr tin bi thng cho mi hp ng trong nm l 0.2. Hy tm xc sut m cng ty phi tr nhiu s tin bi thng trung bnh tng cng cho c 5 hp ng. Bi tp 2.17. Mt trung tm bu in nhn c trung bnh 300 ln gi in thoi trong 1 gi. Tm xc sut trung tm ny nhn c ng 2 ln gi trong 1 pht. Bi tp 2.18. Xt X l bin ngu nhin c phn phi Poisson vi trung bnh . Hy tnh gi tr ca nu P (X = 1|X 1) = 0.8. Bi tp 2.19. Xc sut mt ngi gp phn ng khi tim huyt thanh l 0,001. Tm xc sut sao cho trong 2000 ngi c a. ng 3 ngi b phn ng. b. C nhiu hn 2 ngi. Bi tp 2.20. Chi ph u t cho mt ci my l 3000$. Trung bnh mt ci my s dng c 3 nm. Nh sn xut cung cp 2 loi bo hnh. Loi I s tr 3000$ nu my b h trong nm u tin, 2000$ nu my b h trong nm th hai v 1000$ nu my b h trong nm th ba v khng chi tr t nm th ba tr i. Loi II s tr mt khon tin l 3000 et $ nu my b hng ti nm th t (tnh t thi im mua). Hy tnh s tin bo hnh trung bnh m nh sn xut phi tr theo tng loi hp ng trn. Bi tp 2.21. Trng lng ca con cu l mt i lng ngu nhin c phn phi chun vi gi tr trung bnh l 25 kg v lch tiu chun l 4 kg. Chn ngu nhin 1 con cu. Tnh xc xut con cu c chn c trng lng a. Nng hn 30 kg. b. Nh hn 18 kg. c. Ln hn 20 kg v b hn 27 kg. Bi tp 2.22. Trng lng ca mt loi sn phm l i lng ngu nhin c phn phi chun vi trng lng trung bnh l 50 kg v phng sai 100 kg 2. Mt sn phm c xp vo loi A nu c trng lng t 45 kg n 55 kg. Tnh t l sn phm loi A ca loi sn phm trn. Bi tp 2.23. Tui th ca mt loi sn phm l bin ngu nhin phn phi theo quy lut chun vi tui th trung bnh l 11 nm v lch tiu chun l 2 nm. a. Nu nh sn xut quy nh thi gian bo hnh l 10 nm th t l sn phm bo hnh l bao nhiu? b. Nu mun t l sn phm bo hnh l 10% th phi quy nh thi gian bo hnh l bao nhiu nm? Bi tp 2.24. Mt ngi cn nhc gia vic mua c phiu ca cng ty A v cng ty B hot ng hai lnh vc c lp nhau. Bit li sut c phiu (tnh bng %) ca hai cng ty l cc i lng ngu nhin phn phi theo quy lut chun vi cc tham s c trng nh sau 8

Cng ty A Cng ty B

Trung bnh 12 11

lch tiu chun 3.5 2.8

a. Nu ngi mun t li sut ti thiu l 10% th nn mua c phiu ca cng ty no? b. Nu ngi mun hn ch ri ro bng cch mua c phiu ca c hai cng ty th nn mua theo t l bao nhiu mc ri ro v li sut l nh nht? Bi tp 2.25. Xc sut sinh con trai l 0.51. Kho st 1000 ca sinh (mi ca sinh 1 con) trong bnh vin, xc sut s ca sinh con trai t hn con gi l bao nhiu? Bi tp 2.26. Trng lng ca mt loi sn phm c quan st l i lng ngu nhin c phn phi chun vi trung bnh 50 kg v lch tiu chun l 10 kg. Nhng sn phm c trng lng t 45 kg n 70 kg c xp vo loi A. Chn ngu nhin 100 sn phm (trong rt nhiu sn phm). Tnh xc sut a. C ng 70 sn phm loi A. b. C khng qu 60 sn phm loi A. c. C t nht 65 sn phm loi A. Bi tp 2.27. Sn phm do mt nh my sn xut c ng thnh tng kin. Mi kin 10 sn phm, trong c 6 sn phm tt v 4 sn phm xu. Khch hng chn cch kim tra nh sau: t mi kin chn ngu nhin 3 sn phm; nu thy c t nht 2 sn phm tt th nhn kin , ngc li th loi kin . Kim tra 140 kin hng trong s rt nhiu kin. Tnh xc sut c a. 93 kin c nhn. b. T 90 n 110 kin c nhn.

Chng 3 Vect ngu nhin

Bi tp 3.1. Vct ngu nhin ri rc (X, Y ) c phn phi ng thi cho bng 3.1. Xc nh phn phi l ca bin ngu nhin X v Y
H HH Y X HHH

1 2 3 4

16/136 3/136 2/136 13/136 5/136 10/136 11/136 8/136 9/136 6/136 7/136 12/136 4/136 15/136 14/136 1/136 Bng 3.1

Bi tp 3.2. Phn phi xc sut ng thi ca vct ngu nhin ri rc (X, Y ) cho bi bng 3.2
HH HH Y X HH

P (X = x) 1/2 1/2 1

-1 1 P (Y = y)

... ... ... . . . 1/2 . . . 1/6 2/3 1/6 Bng 3.2

a. Hon thnh bng phn phi. b. Xt tnh c lp gia X v Y . c. Xc nh E(XY ), Var(X + Y ) v Var(X Y ). Bi tp 3.3. Phn phi l ca cc bin ngu nhin X v Y cho nh bng 3.3 Cho bit gi tr xc sut ng thi P (X = x, Y = y) l 0 hoc 1/14. Xc nh phn phi ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ). Bi tp 3.4. Cho l mt s thc, xc sut ng thi P (X = x, Y = y) ca vct ngu nhin ri rc (X, Y ) cho bi bng 3.4 10

HH H Y X HHH

P (X = x) 5/14 4/14 2/14 2/14 1/14 1

1 2 3 4 5 P (Y = y)

... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... ... 2/14 5/14 4/14 2/14 1/14 Bng 3.3
H HH Y X HHH

-1 +
1 8 1 16 1 16 1 4

0
3 16 1 16 1 4

1 0
1 8

4 5 6

Bng 3.4 a. Xc nh gi tr ca . b. C gi tr no X v Y c lp. Bi tp 3.5. Gi s vct ngu nhin (X, Y ) c phn phi xc sut ng thi F (x, y) = 1 e2x ey + e(2x+y) 0 khi x > 0, y > 0 ni khc

a. Xc nh hm phn phi xc sut l ca cc bin ngu nhin X v Y . b. Xc nh hm mt xc sut ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ). c. Xt tnh c lp gia X v Y . Bi tp 3.6. Cho vct ngu nhin lin tc (X, Y ) vi hm mt xc sut ng thi f (x, y) = 12 xy(1 + y) 5 0 khi 0 x 1 v 0 y 1

ni khc

a. Tm xc sut P

1 1 2 1 . X , Y 4 2 3 3

b. Xc nh hm phn phi ng thi F (x, y) ca vct ngu nhin (X, Y ) khi x, y thuc on [0, 1]. c. S dng cu b, tm hm phn phi l FX (x) ca bin ngu nhin X khi x thuc on [0, 1]. 11

d. Xt tnh c lp gia X v Y . e. Tnh xc sut P (X < Y ). Bi tp 3.7. Hm mt ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ) f (x, y) = k(3x2 + 8xy) 0 khi 0 x 1 v 0 y 2 ni khc

a. Xc nh k. b. Tnh xc sut P (2X Y ). c. Tm hm phn phi xc sut ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ). d. Tm hm phn phi xc sut l ca X v Y . e. Tm hm mt xc sut l ca X v Y . f. Tnh E(X), E(Y ) v E (X + Y ). g. Tnh E(XY ) v (X, Y ). h. Tnh E (X 2 ) , E (Y 2 ) v E ([X + Y ]2 ). i. Tnh Var(X + Y ), Var(X), Var(Y ) v kim tra pht biu Var(X + Y )) khng bng vi Var(X) + Var(Y ). Bi tp 3.8. Vct ngu nhin (X, Y ) c hm mt xc sut ng thi f (x, y) = k(x2 + y) 0 khi 0 y 1 x2 ni khc

a. Xc nh hng s k. b. Tnh xc sut P 0 X 1 , P (Y X + 1) v P (Y X 2 ). 2

Bi tp 3.9. Cho hm mt ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ) f (x, y) = c(x + y 2 ) 0 khi 0 x 1 v 0 y 1 ni khc

a. Xc nh hng s c. b. Tm FX (x|y) v tnh P X < 1 1 Y = . 2 2

Bi tp 3.10. Cho X, Y l hai bin ngu nhin c lp, chng minh rng E(XY ) = E(X)E(Y ) 12

Bi tp 3.11. Chng minh cng thc tnh hip phng sai. Bi tp 3.12. Cho hai bin ngu nhin X v Y so cho E(X) = 2, E(Y ) = 3, Var(X) = 4

a. Tnh E (X 2 ). b. Tnh E (2X 2 + Y ). Bi tp 3.13. Cho hai bin ngu nhin X v Y c hm mt ng thi f (x, y) = 2 (2x2 y + xy 2 ) 75 0 vi 0 x 3 v 1 y 2

ni khc

a. Tm hm phn phi xc sut ng thi ca vct ngu nhin (X, Y ). b. Tm hm phn phi xc sut l ca X v Y . c. Tm hm mt xc sut l ca X v Y . d. Kim tra tnh c lp gia X v Y . e. Tnh E(X), E(Y ) v E (X + Y ). f. Tnh E(XY ) v (X, Y ). g. Tnh E (X 2 ) , E (Y 2 ) v E ([X + Y ]2 ). h. Tnh Var(X + Y ), Var(X), Var(Y ) v kim tra pht biu Var(X + Y )) khng bng vi Var(X) + Var(Y ).

13