You are on page 1of 18

CHNG 1 KIN TRC H THNG VI X L MY TNH

LT3

1.1 KIN TRC H THNG VI X L, MY TNH KINH IN 1.1.1 S kin trc Trc ht cn phi xc nh my tnh c nhn (personal computer), hay my tnh ln (main frame) cng chnh l mt h thng vi x l. Trong thc t, my tnh thng do cc hng ln ch to theo mt tiu chun nht nh, c th hot ng c vi cc h iu hnh v cc phn mm sn c trn th trng. Mt khc, cc hng thc hin cc h iu hnh hay cc phn mm, cng thc hin cc h iu hnh hay cc phn mm mi, da trn cu hnh tiu chun ca cc my tnh c mt trn th trng. Ngoi cc my tnh chun, mt hng ch to my hay mt ngi s dng bt k c th thc hin mt my tnh, hay mt h thng vi x l s dng cho cc ng dng ring nh tnh ton hay iu khin cc my mc thit b, cc h thng nh vy ang c s dng rt ph bin trong dn dng cng nh cng nghip. S kin trc h thng vi x l hay mt my tnh kinh in bao gm cc thnh phn nh trn hnh 1.1

Hnh 1.1: S kin trc h thng vi x l hay my tnh kinh in H thng bao gm h thng trung tm (Central Sub System CS), cc giao tip kt ni (Interface) v cc thit b ngoi vi. H thng trung tm ng vai tr iu khin hot ng ca ton b h thng, n bao gm: B vi x l hay cn gi l b x l trung tm (Central Processing Unit) l ni thc hin cc chng trnh iu khin hot ng ca ton b h thng. B nh (Memory), l cc IC nh bn dn, l ni lu tr cc chng trnh cung cp cho CPU hot ng, cung cp cc d liu, cc bin ca chng trnh, cc hng s cn thit ca chng trnh m CPU thc hin. Cc b iu khin (controller) iu khin cc ch hot ng c bit ca h thng, trong cc h thng vi x l kinh in thng thng c cc b iu khin nh: b iu khin Bus, cung cp cc tn hiu cho bus h thng. B
3

nh thi, cung cp cc tn hiu nh khong thi gian cho cc hot ng ca h thng. B iu khin ngt, iu khin vo ra hot ng theo ch ngt. DMA, iu khin truyn d liu trc tip gia b nh v ngoi vi . Cc khi mch trong h thng trung tm c kt ni vi nhau bng cc ng dn in gi chung l BUS. BUS c chia thnh 03 nhm l: Bus a ch, bus d liu v bus iu khin. Bus d liu s dng cho vic truyn d liu gia CPU vi cc nh v cc thit b ngoi vi. Bus a ch xc nh v tr b nh hay vo ra s truyn d liu vi CPU v Bus iu khin nh ngha cc ch hot ng khc nhau ca h thng. giao tip vi th gii bn ngoi h thng s dng khi giao tip bao gm: cc b m (Buffer) v cc cng vo ra. Thng thng CPU thng c ch to vi cng ngh tc cao c dng in v mc in p logic thp, nn cc b m ng vai tr tng thch tn hiu s v dng in v in p. Ngoi ra cc b m cn thc hin vic chnh li dng tn hiu s khi b nhiu. cc h thng vi x l hot ng vi tc thp c th khng s dng cc b m. Cc cng vo c chc nng giao tip vi cc thit b cp d liu cho CPU, cc cng ra s dng cho cc thit b nhn d liu t CPU. Mt s thit b c th truyn d liu hai chiu vi CPU. Cc cng vo ra c thc hin bng cc vi mch chuyn dng, chng to ra cc lung d liu s vi mc logic v khung truyn theo cc chun khc nhau cc thit b cng chun c th giao tip vi my tnh. Phn cui cng ca h thng vi x l my tnh kinh in l cc thit b bn ngoi (WideWorld). Cc thit b ny c th l cc thit b giao tip chun giao tip gia h thng vi ngi s dng nh: bn phm, con chut, mn hnh . Cc thit b ny c th lun gn lin (mt khi) vi h thng. Ngoi ra, cc thit b gn vo my tnh cng c th l cc thit b c bit, ch s dng trong cc ng dng c th no . V d nh u d siu m s dng trong bnh vin, cc thit b iu hin cng nghip s dng trong cc nh my. 1.1.1.1 Cc h thng trung tm Nh cp, thnh phn quan trng nht ca h thng trung tm l b vi x l hay cn gi l b x l trung tm (CPU Central Processing Unit). CPU l ni thc hin cc chng trnh tnh ton v iu khin hot ng ca ton b h thng. Chng trnh bao gm cc lnh x l cc d liu nh phn nh: tnh ton s hc logic, di chuyn d liu (bn trong CPU, gia CPU vi b nh hoc CPU vi vo ra), chuyn iu khin chng trnh thc hin cc gii thut ca cng vic. Khi hot ng CPU thc hin cc cng vic sau: ly lnh t ngoi b nh bng cch cp a ch v tn hiu iu khin c b nh, gii m lnh xc nh cng vic m lnh yu cu thc hin, xc nh v tr cc ton hng (l cc d liu) m lnh x l, thc hin lnh v lu tr kt qu trn cc thanh ghi hay cc nh c ch nh trong lnh, hoc thc hin cc giao tip vo ra theo yu cu ca lnh.
4

Do ng vai tr iu khin hot ng ca ton b h thng nn CPU l thnh phn quan trng quyt nh ti tc hot ng ca h thng. Cc c tnh quan trng khi nh gi hay la chn mt CPU cho mt h thng vi x l bao gm: - Tc hot ng: tc hot ng ca CPU ph thuc ch yu vo cng ngh bn dn ch to ra n. Thng thng CPU p ng vi xung nhp cng cao s c tc hot ng cng cao. Tuy nhin, tc x l lnh trn mt n v thi gian cn ph thuc vo c cu trc bn trong ca CPU. V d CPU c hai li bn trong s thc hin c nhiu lnh hn CPU tc cao hn nhng mt li. Hin nay tc hot ng ca CPU thng c tnh bng hng triu lnh trn giy MIPS (Milion of Instruction Per Second). - ln d liu m CPU c th x l c trong mt lnh (hay ln ton hng): ln ny ph thuc vo cu trc BUS d liu, cu trc b phn x l d liu (ALU, DSP, Image Processing ..), v ln cc thanh ghi bn trong CPU. Thng thng, ln ton hng ca CPU s bng vi ln BUS d liu. Tuy nhin, trong mt s CPU ln BUS d liu thng nh hn ln ton hng. V d, CPU 8088 c ln ton hng 16 bit nhng ch c BUS d liu 8 bit. - Kin trc b vi x l: CPU c ch to vi nhiu loi kin trc khc nhau. u tin cc CPU c ch to vi kin trc tp lnh y CISC (Complete Instruction Set Computer). Vi cu trc ny CPU thc hin c nhiu lnh hn nhng s c cu trc phc tp hn lm hot ng ca n chm hn. CPU c tp lnh rt gn ra i c cu trc n gin hn hot ng nhanh hn nhng s thc hin c t lnh hn. Ngoi ra, thng thng cc CPU loi RISC (Reduct Instrution Set Computer) thng c di lnh bng nhau h tr cho hot ng ng ng (Pipe line). Cc CPU khi mi ra i c cu trc Von Neumann, cu trc ny s dng chung h thng BUS cho c d liu v chng trnh. Cc CPU hin i thng c cu trc Hardvard, vi mt BUS ring cho vic truy cp chng trnh v mt BUS ring cho vic truy cp d liu. Vi cu trc Hardvard CPU c th ng thi c m lnh v cc ton hng trong b nh. Vi cc ng dng a phng tin, c th s dng cc CPU c cu trc h tr vic x l tn hiu s, chng thng c gi l cc b x l tn hiu s (DSP Digital Signal Processing). Cc CPU h tr mnh cho vic x l hnh nh s cn c gi l cc b x l nh (Image Processing). thc hin cc ng dng nh, cho cc h thng nhng cc hng pht trin cc b vi iu khin (MCU Micro Controller Unit), bao gm mt h thng vi x l c ng gi trong mt vi mch (single chip). Cc b vi iu khin hin ang chim doanh thu cao nht trn th trng linh kin bn dn trn ton th gii. - Cc tn hiu kt ni: Khi thc hin cc h thng vi x l cn quan tm ti cc tn hiu kt ni ca CPU. Thng thng, do cn s dng cc b m bn ngoi nn cc tn hiu ca CPU thng c ghp a hp (Multiplex), v d nh tn hiu i ch v d liu cng chung mt chn, tn hiu a ch v iu khin cng chung
5

mt chn. Ngoi ra, cn cn phi quan tm ti cc tn hiu iu khin nh RD/WR, IRQ, HOLD xc nh c cu hnh hot ng ca h thng. - Tp thanh ghi: tp thanh ghi ca CPU ng vai tr quan trng trong vic lp trnh cho h thng bng cc lnh hp ng, mt khc chc nng ca cc thanh ghi s to ra cc kiu hot ng khc nhau khi lp trnh. - Tp lnh: tp lnh ca CPU s dng thc hin cc chng trnh hp ng chy trn h thng. Vic s dng cc lnh hp ng s cho php ngi s dng tc ng sau nht ti cu hnh phn cng ca h thng, nht l ti cc thnh phn giao tip cc thit b ngoi vi. Cc chng trnh hp ng cn cho php chng trnh c dung lng nh hn v thc hin nhanh hn khi thc hin chng trnh bng cc ngn ng cp cao. - Cc ch a ch: Cc ch a ch ca CPU cho php vic truy cp d liu trong b nh c thc hin theo nhiu cch khc nhau, c ngha l cho php thc hin cc kiu bin khc nhau trong chng trnh nh: bin mng, bin con tr, bin chui . - Ngun: Cc ch ngun ca CPU cho php n hot ng nhng ch tiu th nng lng khc nhau. nhng thi gian khng cn thit phi thc hin chng trnh CPU c th chuyn qua cc ch tit kim ngun nhm tit kim nng lng trong cc h thng di ng. Thnh phn quan trng th hai trong h thng l b nh bn dn. B nh trong h thng vi x l l cc vi mch s c kh nng lu tr cc d liu 0, 1. Trong h thng vi x l b nh bn dn s dng lu tr cc chng trnh cung cp cho CPU hot ng, lu tr cc hng v bin ca chng trnh, v s dng cho vic lu tr nhanh chng cc d liu tm thi trong qu trnh tnh ton nh ngn xp. Cc c tnh quan trng ca b nh bn dn bao gm: dung lng nh, ln Bus d liu v tc truy xut d liu. Ngay nay, cc b nh bn dn thng c dung lng rt ln ln ti hng trm MB/vi mch. Tc truy xut d liu nhanh trong khong vi nsec, ln bus d liu thng l 1, 8 hoc 16 bit. B nh bn dn c chia thnh hai loi chnh l b nh ch c (ROM Read Only Memory) v b nh c th c ghi c, hay b nh truy cp ngu nhin (RAM Random Access Memory). Trong h thng vi x l, khi hot ng CPU ch c th c c d liu t ROM nhng c th c v ghi d liu vi RAM, vic ghi d liu vo ROM cn c cc ch lm vic c bit. D liu ghi trong b nh ROM s khng b mt khi mt ngun cung cp, do thng thng b nh ROM c s dng lu tr cc chng trnh hoc d liu khng cho php mt khi mt ngun. Nh trong my tnh b nh ROM BIOS s dng lu tr cc chng trnh iu khin cc thit b vo ra, hoc keyboard ROM s dng lu tr m phm nhn. Trong cc h thng vi x l khc ROM c s dng lu tr cc chng trnh khi ng h thng. B nh ROM cng c chia thnh nhiu loi khc nhau Mask ROM, PROM, EPROM, EEPROM.
6

Mask ROM l loi ROM c ghi d liu ngay khi sn xut, d liu c ghi s khng xo hoc thay i c, vi loi ROM ny khi mun sa cha, thay i hay nng cp chng trnh, cn phi t hng li t nh sn xut, v th rt bt tin cho ngi s dng . PROM (Programmable ROM) l loi ROM c th lp trnh c mt ln, do trong ma trn nh cc bit c lu tr di dng cc cu ch, nn khi lp trnh lm t cc cu ch s khng th ni li c na. PROM gip ngi s dng c th t sa cha thay i hay nng cp cc chng trnh, tuy nhin mi ln d liu thay i cn phi s dng mt vi mch mi nn s lm tng chi ph h thng. khc phc EPROM ra i vi cc bit trong ma trn nh c thc hin bng cc knh dn MOSFET, ghi ROM c th dng in trng cao y cc in t t do ca knh dn v cc cng lm knh dn khng dn in. knh dn dn in tr li ngi ta cung cp nng lng cho cc in t t do bng tia cc tm, cc in t t do c th vt qua lp xit silic cch in mng quay v knh dn. Vi nguyn l hot ng ny b nh EPROM c th lp trnh v xo nhiu ln rt tin dng cho ngi s dng khi thc hin cc h thng vi x l. EEPROM l loi b nh ROM c th lp trnh c nhiu ln, nhng cc in t t do trn knh dn b y qua cc cng v quay v bng nng lng in trng ln. B nh RAM cng c chia thnh hai loi chnh l RAM tnh (SRAM Static RAM) v RAM ng (DRAM Dinamic RAM). SRAM lu tr cc cc bit nh bng cc Flip Flop nn d liu s khng b mt khi vi mch nh cn c cp ngun. Cc SRAM c thi gian truy xut nhanh, khong 80 3 ns, tuy nhin chng tiu th cng sut ln v c gi thnh cao, v vy SRAM ch c s dng cho cc h thng nh hoc dng lm b nh m trong cc h thng ln. B nh m s truyn khi d liu vi b nh chnh v cung cp cho CPU khi c yu cu. B nh DRAM lu tr cc bit nh bng cc t in nh, c th lu tr c mt dung lng ln trn mt din tch nh th cc t in cng nh cng tt. Do vic ch to cc t bn dn kh n gin nn DRAM c gi thnh r, v vy chng c s dng lm b nh chnh trong cc h thng ln nh my tnh c nhn hay my ch. Nhng do cc t in nh nn lng in tch lu tr s t v chng d dng b r qua cc mch c ghi d liu. Thng thng d liu mc 1 trong DRAM ch lu tr c trong khong 10 20 msec, do s dng DRAM ngi ta thit k cc b iu khin DRAM np li (lm ti li) cc bit 1 sau khong thi gian 7.5 msec. V phi lm c chu k lm ti nn vic s dng DRAM kh phc tp, tc truy xut thp t 50 70 nsec. Ngy nay cc vi mch DRAM c ch to vi dung lng kh ln, c th ln ti 1 Gbyte/vi mch. Ngoi cc loi b nh chnh nu trn hin ny cn c mt s loi b nh bn dn khc nh: - Flash Memory: l loi EEPROM c th cho php ghi v xo d liu theo tng khi, gi thnh ca Flash r hn nhiu so vi EEPROM thng thng do hin nay Flash ang c ng dng nhiu trong cc h thng vi x l nh: lm ROM BIOS cho my tnh c nhn, b nh ngoi truy cp qua USB hoc th nh (Stick
7

memory), lm cng cho cc my tnh xch tay vi chng sc cao, s dng cho thit b tr gip c nhn s (PDA Personal Digital Assistants), cc thit b m thanh hay my nh, my quay phim k tuht s. Khi s dng lm cc thit b nh ngoi di ng nh Flash USB hay th nh, cc b nh Flask cn c bn cao do khng b h hng do sc, c th ct gi cc iu kin mi trng khc nhit v nhit , p sut, m. - EEPROM ni tip (Serial EEPROM): l loi b nh EEPROM c ghi d liu ni tip, thng thng loi b nh ny s dng cc giao tip ni tip: I2C, SPI, Microwire, UNI/O hay 1- wire. Loi b nh ny thng s dng lu cc d liu cn thit khi mt ngun nh cc bng tham s hot ng (parameter), hay cc bng cu hnh hot ng cho h thng vi x l. - Dual port RAM, Quad Port RAM: l cc loi b nh RAM cho php nhiu chu k truy cp ng thi (tng ng hai v bn chu k truy cp ng thi). Thng thng cng ngh RAM ny s dng thc hin cc thanh ghi trong CPU, cho php tng tc truy cp d liu. - RAMDAC (Random Acess Memory Digital to Analogue Converter) l chip nh kt hp gia RAM v b bin i s tng t. Loi b nh ny thng c s dng trong cc card mn hnh ca my tnh, chng thng c s dng cha bng mu to ra mc in p tng t tu theo mu sc mun hin th trn mn hnh mu. D liu mu cung cp t CPU c s dng lm a ch cung cp cho RAMDAC, d liu s trong DAC s c truy cp v bin i thnh mc in p ng ra ca RAMDAC, mc tn hiu ny s dng li mt trong ba sng in t, tng ng vi mt trong ba mu , lc, lam ca mn hnh CRT. - PCMCIA (Personal Computer Memory Card International Association) l cng thit k cho vic giao tip vi cc loi th nh SRAM hoc Flash. Sau ny, cng PCMCIA c s dng cho cc ng dng giao tip vi cc thit b vo ra nh Modem, Wireless . Khi cui cng trong h thng trung tm l cc b iu khin (Controller). Cc b iu khin c nhim v iu khin cc tnh nng c bit nhm nng cao hiu nng ca h thng. Trong mt h thng vi x l kinh in thng thng c cc b iu khin nh: b iu khin Bus (Bus controller), b iu khin ngt, b iu khin thm nhp trc tip b nh (DMAC Direct Memory Acess Controller), b nh thi (PITProgrammable Interval Timer), Mch qun l b nh . B iu khin BUS thng nhn cc tn hiu trng thi t CPU to ra cc tn hiu iu khin b nh v vo ra nh: cc tn hiu c ghi b nh, c ghi vo ra, tn hiu chp nhn yu cu ngt. V d trong h thng 8088 s dng b iu khin BUS 8288. B iu khin ngt s dng cho vic iu khin ch ngt ca h thng. Khi c yu cu hot ng trc ht cc thit b vo ra gi ti b iu khin ngt yu cu ngt. B iu khin ngt s c nhiu ng vo nhn nhiu yu cu ngt t cc vo ra khc
8

nhau. B iu khin ngt c th c lp trnh trc thc hin cc chc nng nh: x l u tin cho cc ngun yu cu ngt, cho php hoc cm cc ngun yu cu ngt, to vector ngt ring bit cho cc ngun ngt . Sau khi x l cc yu cu ngt, b iu khin ngt s gi yu cu ngt ti CPU, v nu c CPU chp nhn n s gi tn hiu chp nhn ti thit b c yu cu, km theo vector ngt ca thit b CPU c th tm v thc hin chng trnh ngt tng ng phc v hot ng ca thit b. B iu khin thm nhp trc tip b nh (DMAC Direct Memory Access Controller) cho php ch truyn d liu trc tip gia thit b vo ra v b nh bn dn. Cc ngoi vi thc hin truyn d liu trc tip vi b nh thng thng l cc b nh ngoi (a cng, a mm) hoc cc thit b mng. DMAC cng c nhiu ng vo nhn cc yu cu DMA t nhiu knh ngoi vi khc nhau. N cng c lp trnh t CPU thc hin cc chc nng nh: x l u tin, cho php hoc cm cc knh DMA, nhp a ch ca b nh v vo ra, cng nh ln khi d liu s truyn trong chu k DMA. Khi c cc yu cu DMA t thit b ngoi vi, sau khi x l theo tnh nng c lp trnh, DMAC s gi yu cu ti CPU (bng tn hiu HOLD). Nu CPU chp nhn yu cu ny n s dng hot ng, treo cc BUS ln trng thi tr khng cao v tr li DMAC bng tn hiu chp nhn (HOLDA Hold Acknowledge). Khi DMAC s cung cp cc tn hiu a ch ng thi cho b nh v vo ra, cng vi tn hiu c b nh ghi vo ra, hoc c vo ra ghi b nh mt cch ng thi, truyn d liu gia b nh v vo ra ch trong mt chu k. Khi mt d liu c c ghi xong, b m a ch ca DMAC s t ng tng ln chun b thc hin vic c ghi d liu k tip trong khi. Khi khi d liu truyn xong, tn hiu yu cu t DMAC s ht tch cc v CPU s iu khin hot ng ca h thng tr li. B nh thi c th lp trnh (PIT Programmable Interval Timer): l vi mch c th lp trnh t CPU to ra cc khong thi gian nh thi cho hot ng no ca h thng. Vic xc nh cc khong thi gian s c tnh ton v ghi vo cc thanh ghi ca PIT, sau khi c cho php chy, PIT thc hin vic m thi gian v thng bo cho CPU khi thi gian kt thc. B iu khin RAM ng, nhn a ch t CPU sau cung cp theo a ch hng v ct ti vng nh RAM ng truy cp d liu theo yu cu ca CPU. Ngoi ra cc b iu khin RAM ng cn t ng thc hin cc chu k lm ti theo quy nh cho vng nh RAM ng m n qun l. n v qun l b nh (MMU Memory Management Unit) l vi mch x l vic truy cp b nh yu cu t CPU. N c chc nng chuyn i cc a ch o cung cp t CPU trong cc ch khc nhau thnh a ch vt l truy cp b nh. Ngoi cc b iu khin thng dng k trn, trong mt s h thng vi x l cn c cc b iu khin c bit khc. Cc khi mch ca h thng trung tm c kt ni vi nhau bng h thng cc ng dy dn in, chng c chia thnh ba nhm chnh gi l Bus d liu, Bus a ch v Bus iu khin.
9

Bus d liu l cc ng dy s dng cho vic truyn d liu gia cc khi, d liu ny bao gm cc m lnh truyn t b nh ti CPU, cc hng bin ca chng trnh truyn gia CPU v b nh, cc d liu iu khin truyn gia CPU v thit b ngoi vi. Nh vy bus d liu l Bus hai chiu, s lng ng dy trn bus d liu s xc nh s bit c th truyn ng thi mt ln. Thng thng CPU c bao nhiu bit s c by nhiu ng trn bus d liu, cc ng ny c ni t CPU ti tt c cc vi mch nh cc b iu khin v qua cc b m ti tt c cc vo ra. CPU c mt bus a ch duy nht truyn d liu gia CPU vi tt c cc b nh v vo ra v cc b iu khin, do khi mt d liu trn bus cn phi xc nh n c truyn gia CPU v v tr no trn h thng. xc nh c cc v tr ny h thng s dng bus a ch. Bus a ch l bus mt chiu c nhiu ng, a ch c th to ra t CPU, DMAC, hay cc b iu khin khc cung cp ti cc b nh hay cc vi mch vo ra cho php mt v tr duy nht trong h thng truyn d liu. Nu bus a ch c N ng, h thng s qun l c 2N a ch b nh, v km theo tn hiu iu khin chn b nh hoc vo ra h thng s qun l thm c cc i 2N a ch vo ra. Bus iu khin cung cp nhiu tn hiu iu khin vi cc tnh nng khc nhau, xc nh cc ch hot ng ca h thng. Trong bus a ch c nhng tn hiu mt chiu t CPU cp ra, hoc CPU nhn vo, c nhng tn hiu cp t cc b iu khin, t b nh hoc t vo ra. Mt s tn hiu iu khin in hnh trong h thng vi x l nh: - MEMRD (Memory Read): l tn hiu t CPU hoc b iu khin Bus cung cp ti b nh yu cu b nh cung cp d liu CPU ly vo bn trong n. - MEMWR (Memory Write): l tn hiu t CPU hoc b iu khin Bus cung cp ti b nh yu cu b nh nhn d liu ghi vo bn trong n. - IORD (Input Output Read), IOWR (Input Output Write): l tn hiu yu cu c ghi vo ra. - INTR (Interrupt Request): l tn hiu yu cu ngt t b iu khin ngt hoc t thit b vo ra cung cp ti CPU. - INTA (Interrupt Acknowledge): Tn hiu chp nhn yu cu ngt t CPU tr li cho thit b ngoi vi hoc b iu khin ngt. - HOLD: tn hiu yu cu DMA c DMAC gi ti CPU yu cu CPU ngng hot ng DMAC iu khin qu trnh truyn d liu trc tip gia b nh v cng vo ra. - HOLDA (Hold Acknowledge): tn hiu chp nhn yu cu DMA t CPU tr li cho b iu khin DMA. -

10

1.1.1.2 Thit b ngoi vi: Thit b vo, Thit b ra, Thit b vo/ra, Thit b lu tr. Cc thit b ngoi vi c ni ti cc cng vo ra trong h vi x l, theo chc nng chng c th chia thnh hai loi chnh: Cc thit b s dng giao tip gia h thng vi ngi s dng nh bn phm, mn hnh, con chut . ngi s dng c th tham gia vo qu trnh iu khin h thng hoc nhn cc trng thi kt qu t h thng. Ngoi ra cn c cc thit b chp hnh s iu khin ca h thng vi x l, thc hin mt cng vic no nh my in in vn bn, my v in bn , hay cc h thng my mc sn xut khc. Theo chiu truyn d liu cc thit b ngoi vi c th chia thnh: cc thit b ch truyn d liu cho h thng, cn gi l cc thit b vo, v d cc phm nhn. Cc thit b ch nhn d liu t h thng, cn gi l thit b ra, v d nh cc b hin th led n hay led by on. Tuy nhin, hin nay a s cc thit b ngoi vi l cc h thng vi x l chuyn dng, cn gi l cc h thng nhng (embed system), cc h thng ny thng truyn d liu vi h thng chnh bng cc cng vo ra, v chng thng truyn d liu hai chiu gi l cc thit b va vo va ra. V d trong h thng my tnh, bn phm l mt h thng vi x l c nhim v nhn m t ma trn phm nhn to ra m qut phm (scan code) gi ti cng bn phm, ngoi ra cc phm cha c c s nm trong b m bn phm. My in giao tip vi my tnh bng ba a ch, mt a ch cho d liu, mt a ch thng bo trng thi v mt cng iu khin cc tnh nng my in. Ngoi ra cc thit b giao tip vi my tnh cn c cc thit b nh ngoi. cng (HDD), mm (FDD), quang gn cng khi vi hp my tnh l cc thit b ngoi vi c nhim v lu tr d liu. Cc thit b nh ngoi nh Flash disk, HDD box, th nh cng l cc thit b ngoi vi lu tr. Mt s cc thit b vo ra c bn ca h thng my tnh kinh in c th k n nh: - Cc thit b vo c bn: Bn phm (keyboard), mn hnh cm ng (touch screen), tm nhn chm (keypad), Chut (mouse), bi v hng (track ball), chut chm (touch pad), Thit b vo ho (Graphic input): camera, my qut (scanner), u c m vch (barcode reader), Ng vo m thanh (Microphone), Gii iu ch tn hiu (Demodulator trong modem), Cm bin (sensor), b bin i tn hiu (transducer), b truyn tn hiu (transmitter), Cc thit b vo s khc: B s ho (Digitizer), bt quang (Light pen), cn tr chi (joytick), u c vn tay (finger reader). - Cc thit b ra c bn: Mn hnh, b hin th im, Led 7 on, LCD, ma trn led, CRT, my in (kim, phun, laser, thermal transfer, ploter), loa (speaker, horn ), iu ch tn hiu (modulator trong modem), b truyn ng in (Actuator), ng c (motor), relay, khi ng t (contactor), van (valve)

11

- Cc thit b lu tr: Thit b lu tr t (Bng t, FDD, HDD, RAID), thit b lu tr quang (CD, DVD, Magnetic optic), thit b nh bn dn (Flash chip, PCMCIA card). 1.1.1.3 K thut ghp ni Do CPU thc hin vic iu khin ton b hot ng ca h thng, nn thng c thc hin vi cng ngh cao c tc hot ng nhanh. Mt khc, cu trc kt ni h thng trung tm thc hin theo Bus. Cn cc thit b ngoi vi th tu theo chc nng s dng trong thc t, s c thit k khc nhau m bo sao cho gi thnh h, s tin dng cao. Do gia h thng trung tm v thit b ngoi vi thng c s khc nhau v: mc tn hiu, tc truyn thng tin, kiu truyn thng tin . Nh vy, cc thit b ngoi vi c th lm vic c vi h thng, cn c giao tip (Interface) gia chng vi h thng trung tm. Cc giao tip c thc hin vi hai thnh phn chnh l: phn cng l cc cng vo ra thc hin bng cc vi mch chuyn dng, v phn mm xy dng thc hin cc khung truyn d liu tng ng gia hai bn. Thng thng phn cng trong mt h thng vi x l s bao gm cc loi nh: - Cng vo ra song song: d liu ng truyn ng thi trn nhiu ng dy t h thng ti cc thit b ngoi vi. Cc vi mch phn cng ca cc cng song song s m ng thi cc ng dy d liu ca h thng trung tm kt ni vi thit b ngoi vi. Do phi s dng nhiu ng dy ng thi nn cc cng vo ra song song ngy cng t c s dng, nht l khi cn truyn d liu qua khong cc ln. Mt s cng vo ra song song tiu biu nh: LPT, IDE, . - Cng vo ra ni tip: theo mt chiu truyn d liu s c truyn tun t trn mt ng dy dn in. Cng truyn ny c cc u im nh: tit kim dy dn, khng b nhiu xuyn knh gia ng truyn cc bit nh cng song song. Vi cc u in trn cng ni tip hin nay ang c pht trin kh mnh vi cc c ch truyn khc nhau, cc cu hnh phn cng khc nhau. Mt s cng truyn ni tip thng thy nh: cng COM, cng USB, cng IEEE 1394, cng SCSI . - Cng giao tip tng t: cng ny dng giao tip vi cc thit b cung cp tn hiu tng t. nhn cc tn hiu tng t vo h thng cn phi c b bin i tng t sang s (ADC Analogue to Digital Converter), thng thng cc ADC bin i mt mc tn hiu tng t thnh 8, 12 hoc 16 bit d liu s cung cp cho CPU. cung cp cc tn hiu tng t h thng s dng cc b bin i s sang tng t (DAC Digital to Analogue Converter). Cc giao tip tng t ph bin nh: Micro phone, loa (Speaker), nhit CPU, Ngoi cc vi mch thc hin cc chc nng cng vo ra, cc cng vo ra cn c th thc hin bng cc h thng vi x l chuyn dng cn gi l cc h thng nhng. i vi cc h thng my tnh, phn cng vo ra cn c th thc hin bng cc vi mch phn cng cm vo cc khe cm trn bo mch chnh nh: ISA, PCI, AGP, MC .
12

Phn mm iu khin giao tip c thc hin bng cc chng trnh truy cp trc tip vo cc vi mch phn cng cng vo ra. Cc chng trnh iu khin cng vo ra trn h thng my tnh, hoc cc h thng vi x l chuyn dng, cng c th khai thc cc ti nguyn phn mm sn c trong h thng nh: cc hm iu khin thit b trong ROM BIOS, cc hm iu khin thit b ca h iu hnh DOS, cc hm iu khin thit b tng thch trong WINDOWS nh cc SPI v API. Ngoi ra cn c th s dng cc chng trnh chuyn dng ca cc hng chuyn cung cp phn cng v phn mm iu khin thit b nh: Siemens, Omron, ABB, 1.1.2 Kin trc my tnh hiu nng cao S khi mt my tnh hin i hiu nng cao m t trn hnh 1.2. Trn hnh v CPU kt ni vi b nh v vi mch iu khin bus PCI (PCI brigde) bng bus ni (local bus). Thng thng b nh m L1 (SRAM) c ch to sn trong CPU, d liu t b nh chnh (DRAM) s c b iu khin qun l b nh (MMU), iu khin truyn khi vi b nh m L2 v b nh m L1, CPU s ch thao tc c ghi d liu trn cc b nh m m khng c trc tip t b nh chnh.

Hnh 1.2: S khi my tnh hin i B iu khin bus PCI, m cc tn hiu t bus ni v to thm cc tn hiu cn thit giao tip vi cc thit b tc cao nh: Bo mch giao tip mn hnh, giao tip cng chun IDE, bo mch giao tip mng ni b, bo mch m thanh, giao tip cng USB . Ngoi ra trn bo mch chnh cn cha sn cc khe cm, c th cm thm cc bo mch giao tip vi cc thit b ngoi vi khc. giao tip vi cc thit b c tc thp, tiu th dng ln v m bo gi thnh h cn s dng vi mch chuyn i t tn hiu bus PCI thnh tn hiu bus ISA. Cc thit b giao tip vi bus ny c th k n nh: vi mch giao tip my in (LPT ports), vi mch giao tip ni tip (COM ports hay Async Ports), vi mch giao tip con chut, vi mch giao tip cng a mm, vi mch giao tip bn phm v cc khe cm m rng khi cn thit. Tuy nhin trn bo mch ch cc my tnh hin nay khng cn s dng cc khe cm m rng cho bus ISA.
13

Hnh 1.3: S khi my tnh Pentium

Hnh 1.4: S khi my tnh Pentium 4 Hnh 1.3 m t s khi my tnh Pentium, trong cu hnh ny b nh m L2 kt ni vi CPU qua bus ring (cahe bus), b nh chnh giao tip vi CPU qua PCI brigde. Trong s c thm vi mch giao tip cng SCSI, s dng cho vic giao tip
14

vi cc cng loi mi v cc thit b ch to theo chun ny. Bn phm, con chut, my in v nhiu thit b khc ang dn chuyn i qua chun giao tip USB. Vi cu hnh Pentium 4 vic iu khin cc loi bus u c tch hp trong mt vi mch (bridge chip). Trong h thng pentium 4 xut hin thm bus AGP s dng cho giao tip bo mch mn hnh tc cao, h tr mnh cho video. Bus ATA giao tip vi vi mch giao tip ATA, s dng giao tip vi cc cng v DVD loi ny. B nh m L2 c tch hp ngay trong CPU nn cache bus cng nm trong CPU. Ngoi ra cn c mt s bus chuyn dng khc nh VESA bus s dng cho bo mch mn hnh, bus MCA m rng thit b, FireWire bus s dng cho thit b ni b hoc m rng . Bng 1.1 cho bit c tnh k thut ca mt s bus thng dng.

Bng 1.1: c tnh k thut mt s bus thng dng 1.1.2.1 Bus ni b Bus ni cn c gi l bus h thng (system bus), bus ch (hoist bus) hay bus b vi x l (processor bus). Bus ni bao gm nhng ng kt ni gia b vi x l vi khi b nh chnh (main memory) v b iu khin bus PCI (PCI brigde). Cc ng tn hiu trn bus ny, c ni trc tip t CPU ti cc vi mch nh v vi mch iu khin PCI, m khng qua cc b m bus. ln ca bus tu theo h thng c th ln ti 64 bit a ch v 64 bit d liu, tc truyn ln ti 32 Mbps. cc h thng hin i, b iu khin b nh (MMU) c tch hp ngay trong CPU do bus ny c gi l bus b nh (memory bus), ni trc tip cc tn hiu t CPU ti cc vi mch nh RAM ng v khng s dng ni ti b iu khin PCI. 1.1.2.2 Bus tc cao Bus tc cao hay cn gi l bus kt ni cc thit b ngoi vi (PCI Peripheral Componant Interconnect), l bus do PCI brigde cung cp l bus chnh kt ni cc thit b phn cng vo mt h thng vi x l. Trong my tnh, cc thit b c th kt ni thng qua cc vi mch phn cng ni ghp PCI nm ngay trn bo mch chnh, hoc bng cc bo mch giao tip qua khe cm PCI.

15

Nh trong bng 1.1, bus PCI c pht trin qua nhiu th h, tc truyn d liu tu thuc vo tng th h c th t 132 MBps ti 1GBps, c kim tra chn l cho a ch v d liu. Cc tn hiu iu khin c thit k chng trnh phn mm c th t nhn dng cc thit b phn cng cm vo h thng, thc hin tnh nng cm l chy (Plus and Play). Bus PCI c s dng cho kh nhiu cc h thng my tnh chun nh IBM, Dec Alpha, Power PC, Spark . 1.1.2.3 Bus m rng Bus m rng hay cn c gi l bus chun (standard bus) hay bus vo ra (I/O bus) l bus c thit k cho cc thit b hot ng vi tc thp. Cc thit b cng c th giao tip thng qua cc vi mch nm ngay trn bo mch chnh, hoc qua cc bo mch giao tip trn cc khe cm. Cc bus m rng thc t bao gm: bus ISA c thit k bi IBM nm 1981, vo nm 1983 n tr thnh bus m rng cho my tnh PC XT, nm 1984 tr thnh bus m rng 16 bit cho my tnh IBM AT v nm 1988 c m rng thnh chun EISA vi 32 bit. Nm 1987, IBM cn pht trin bus m rng MCA (Micro Channel Architecture) vi tc cao hn, tuy nhin y l mt chun ng khng c cng b s dng cho ngi s dng. 1.2 HOT NG CA H THNG 1.2.1 Lu tng qut Hot ng ca h thng c thc hin bng lu tng qut nh trn hnh 1.5. Khi h thng bt u c cp ngun hoc khi h thng bt u c khi ng li (reset). Trc ht b m chng trnh v cc vector a ch h thng c thit lp li gi tr mc nh. Ngoi ra h thng cn thc hin cc chng trnh thit lp khc cho qui trnh reset. Tip theo CPU ly mu yu cu DMA ti ng vo ca n, nu c yu cu DMA CPU s ngng hot ng qu trnh DMA c thc hin. Khi khng c yu cu DMA, hoc khi DMA c thc hin xong, CPU kim tra cc yu cu ngt. Vi cc ngt che, CPU kim tra c che ngt, nu c che c thit lp tnh trng cho php, hoc i vi cc ngt khng che, CPU s chuyn iu khin qua hot ng chng trnh phc v ngt. Khi khng c ngt, hoc khi chng trnh phc v ngt c thc hin xong, CPU s thc hin cc lnh ca chng trnh chnh. Qu trnh thc hin mt lnh bao gm cc cng vic: ly lnh t b nh, gii m lnh xc nh cng vic cn thc hin v thc hin lnh v lu tr kt qu ca lnh. Khi thc hin xong mt lnh, qu trnh hot ng ca CPU s c lp li t bc kim tra yu cu DMA.

16

1.2.2 Thit lp li h thng - Reset Qu trnh thit lp li h thng (reset) s xy ra do cc nguyn nhn sau: H thng c cp ngun ln u, ngun h thng b ngng cung cp sau mt khong thi gian sau c cung cp tr li, khi reset cng h thng bng cch cung cp tn hiu xung ti ng vo reset ca CPU, hoc khi khi ng li bng phn mm. Khi xy ra reset, thng thng CPU s thc hin mt chng trnh ghi sn trong b nh ROM, tu theo h thng c th chng trnh ny c th c gi l: chng trnh gim st (monitoring), phn do (firm ware) hoc trn my tnh n c gi l chng trnh iu khin vo ra c s ca h thng (BIOS Base Input Output System). Chng trnh ny s thc hin quy trnh t kim tra khi bt ngun (POST Power On Self Test).

Hnh 1.5: Lu tng qut hot ng ca h thng vi x l Qui trnh POST thng thc hin cc cng vic nh: Xc nhn nguyn nhn gy ra reset thc hin cc quy trnh x l thch hp. Tm kim v kim tra dung lng cc loi b nh ca h thng trung tm, thng bo kt qu kim tra v li. Tm v chy cc chng trnh khi to cc tham s hot ng cho cc vi mch iu khin bus, cc b iu khin (controller), cc vi mch iu khin cc cng vo ra v cc thit b trong h thng. Tm np h iu hnh t b nh ngoi v chuyn iu khin h thng cho h iu hnh.

17

1.2.3 Ly lnh v thc hin lnh H thng vi x l hot ng bng cch thc hin cc chng trnh. Cc chng trnh l tp hp cc lnh c sp xp theo mt gii thut hp l thc hin mt nhim v no . Thc hin mt lnh c ngha l CPU thc hin mt chc nng x l c bn trn cc d liu nh phn. Trc khi c thc hin, cc chng trnh phi c chuyn vo b nh ca h thng trung tm. Vic chuyn chng trnh vo b nh trung tm c th thc hin bng nhiu cch nh: ghi vo cc b nh ROM bng cc h thng ghi d liu. Truyn t cc thit b nh (HDD, CD-ROM, Flash disk ) vo vng nh RAM ca h thng trung tm. Truyn ti t mt h thng vi x l khc, v d nh truyn t my tnh xung PLC. Khi hot ng CPU s lp i lp li vic thc hin cc cng vic: ly lnh, gii m lnh, thc hin lnh v lu tr kt qu. ly lnh, CPU cn cung cp a ch v tn hiu iu khin c cho b nh v m lnh s c ly vo trong CPU cha vo thanh ghi lnh (hay hng i lnh). a ch ly lnh c CPU gi trong b m chng trnh (PC Program Counter) v cung cp ra bus a ch, sau khi ly mt nh lnh PC s t ng tng ln 1 chun b ly vo nh k tip. Khi c c ch chuyn iu khin chng trnh PC s c thay i CPU ly lnh ti vi tr mi trong b nh. D liu do lnh cung cp s c cung cp ti cc mch in t phn cng bn trong CPU cho kt qu cn thit. Cc loi lnh m CPU thc hin c th chia thnh ba nhm chnh l: Cc lnh di chuyn d liu thc hin vic di chuyn d liu hai chiu gia: cc thanh ghi bn trong CPU, gia CPU v b nh, gia CPU v vo ra. Cc lnh x l d liu thc hin cc php bin i d liu nh phn theo cc hm s hc v logic nh: cng, tr, nhn, chia, and, or, xor, not hay quay dch d liu. Cc lnh iu khin bao gm: cc lnh nhy, cc lnh r nhnh, cc lnh chng trnh con v cc lnh iu khin hot ng ca CPU. 1.2.4 Ngt - Interrupt Ngt l c ch cho php CPU ngng thc hin mt chng trnh hin ti, chuyn qua hot ng vi mt chng trnh con khc gi l chng trnh phc v ngt (ISR Interrupt Service Routine). Trong h thng vi x l cc ngt s xy ra trong cc trng hp: Xy ra li khi thc hin cc lnh ca chng trnh (li chia cho 0, li trn s ), qu trnh ngt x l cc li ny thng c gi l cc ngoi l (exception). Xy ra li phn cng do s h hng bus hay cc vi mch in t trong h thng. Cc ngt ny thng cng c gi l cc ngoi l. Khi cc b iu khin cng vo ra yu cu c phc v: cc ngt ny cc cng vo ra khc nhau s c cc chng trnh phc v ring, v CPU cn tnh
18

ton i ch chuyn hot ng ti chng trnh ngt thch hp. Cc ngt ny c gi l cc ngt phn cng. Khi chng trnh chnh thc hin lnh gi chng trnh ngt, ngt ny thng c gi l ngt mm. Cc ngt phn cng bao gm hai loi chnh l ngt c che c bng phn mm (INT Interrupt), v ngt khng che c bng phn mm (NMI Non Maskable Interrupt). Vi ngt INT, khi c yu cu ngt CPU s kim c ngt (IF Interrupt Flag), nu c ngt c thit lp ISR s c thc hin, cn nu khng yu cu ngt s b b qua, CPU vn tip tc hot ng trn chng trnh hin ti. i vi NMI, CPU bt buc phi ngng chng trnh hin ti chuyn qua ISR. Trc khi chuyn iu khin qua chng trnh phc v ngt, CPU lu li cc thng tin cn thit ca chng trnh hin hnh bao gm b m chng trnh v cc c trng thi. Cc thng tin ny s cho php CPU tip tc hot ng thc hin nhim v ang b d, ca chng trnh hin hnh, sau khi thc hin xong chng trnh ngt. CPU s ngng thc hin chng trnh ngt phc hi cc thng tin lu tr quay v chng trnh chnh khi gp lnh kt thc chng trnh ngt (IRET Interrupt Return). 1.2.5 Thm nhp trc tip b nh - DMA Trong my tnh, chu k thm nhp trc tip b nh (DMA Direct Memory Access) thc hin vic truyn d liu trc tip gia thit b vo ra v b nh chnh, m khng thng qua CPU. Nu khng c DMA, khi mun ly mt d liu t vo ra ghi vo b nh, hoc ngc li t b nh ghi ti vo ra, CPU phi thc hin mt chu k c d liu vo bn trong n, v mt chu k ghi d liu t bn trong n ra ngoi. Cng vic ny s rt gy mt thi gian khi cn truyn mt khi d liu ln nh c mt tp tin t cng vo b nh. Khi c DMA, b iu khin DMA (DMAC DMA controller) s yu cu CPU ngng hot ng, DMAC s cp a ch ng thi hai tn hiu c vo ra (IORD) v ghi b nh (MEMWR), thc hin vic c vo ra v ghi trc tip ti b nh m khng thng qua trung gian. DMAC cng c th thc hin vic c b nh v ghi trc tip ti vo ra. DMA thng s dng truyn d liu t cc thit b lu tr ngoi vi b nh chnh, hoc gia b nh chnh v cc thit b vo ra truyn khi d liu khc nh cc thit b mng. 1.2.6 Cc trng thi hot ng ca h thng Cc trng thi hot ng ca h thng vi x l bao gm: c ghi b nh, c ghi vo ra, thc hin cuh k p ng ngt, thc hin chu k p ng DMA, trng thi ch v trng thi bus ri. Khi c b nh CPU cung cp a ch, cp tn hiu c b nh (MEMR) v nhn d liu t b nh vo cc thanh ghi bn trong n. Khi ghi d liu, CPU cung cp a ch, cung cp d liu v cp tn hiu yu cu ghi b nh, d liu s c lu tr vo
19

nh ch nh. Tng t vi cc chu k c ghi vo ra CPU s cp cc tn hiu yu cu c vo ra (IOR) hoc ghi vo ra (IOW). Tuy nhin, cc chu k c ghi b nh v vo ra ny s din ra trong nhiu chu k xung nhp, nu tc CPU qu cao m b nh v vo ra khng p ng kp, th chng phi c trch nhim thng bo cho CPU bit, CPU chn thm cc trng thi ch vo chu k c ghi.

Hnh 1.6: Cc chu k ghi vo ra (a) v ghi vo ra c trng thi ch (b) Hnh 1.6a m t mt chu k ghi d liu ti vo ra khng c trng thi ch. Ti chu k xung nhp th nht CPU cung cp a ch (Addr). Ti chu k xung nhp th 2 n cung cp tn hiu ghi vo ra (IOW xung mc 0), v cung cp d liu ra bus (Data). D liu v IOW s c gi nguyn trng thi cho n xung nhp th 4, hon tt chu k ghi d liu ti vo ra trong 4 chu k xung nhp ca CPU, khi tn hiu sn sng (Ready) cung cp t vo ra lun gi nguyn trng thi mc 1 trong sut chu k ghi. Trong chu k ghi, ti chu k xung nhp th 3, CPU s kim tra trng thi ca ng vo Ready. Nu ng vo ny khng cn mc tch cc (mc 1), CPU s hiu l vo ra cha nhn kp d liu, v n s chn thm cc xung nhp ch cho n khi tn hiu ready tch cc tr li (hnh 1.6b). Ngoi cc trng thi lm vic vi th gii bn ngoi nh c ghi b nh, c ghi vo ra v DMA, khi thc hin cc lnh x l ngay bn trong CPU, cc tn hiu kt ni vi bn ngoi ca n s trng thi khng tch cc, trng thi ny c gi l trng thi bus ri (bus idle).

20

You might also like