Professional Documents
Culture Documents
Th
.
M
in
MN TON
Li ni u
Th
.
M
in
Tu
Minh Tun
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 2
Mc lc
Mc lc
Mc lc
Li ni u
2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
8
8
8
9
9
9
9
10
10
14
14
14
15
16
16
17
18
20
20
24
26
27
.
.
.
.
.
.
.
.
.
32
32
32
32
33
33
33
34
34
34
. . . . . .
35
. . . . . .
35
Th
.
M
in
Tu
1 Phng trnh i s
1.1 L thuyt v a thc . . . . . . . . . . . . . .
1.1.1 Phn tch a thc thnh nhn t . . .
1.1.2 Tnh gi tr mt a thc, phn thc ti
1.2 Phng trnh bc nht . . . . . . . . . . . . .
1.2.1 Phng php gii . . . . . . . . . . . .
1.2.2 Cc v d . . . . . . . . . . . . . . . .
1.3 Phng trnh bc hai . . . . . . . . . . . . . .
1.3.1 Phng php gii . . . . . . . . . . . .
1.4 Phng trnh bc 3 . . . . . . . . . . . . . . .
1.4.1 Tnh cht ca a thc . . . . . . . . .
1.4.2 a thc bc 3 . . . . . . . . . . . . . .
1.4.3 Cc v d . . . . . . . . . . . . . . . .
1.5 Phng trnh bc 4 . . . . . . . . . . . . . . .
1.5.1 Dng tng qut . . . . . . . . . . . . .
1.5.2 Cc dng ca phng trnh bc 4 . . .
1.5.3 Cc v d . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6 Du ca a thc . . . . . . . . . . . . . . . .
1.6.1 a thc bc 1 - bc 2 . . . . . . . . . .
1.6.2 a thc - Phn thc tng qut . . . .
1.6.3 Gii h bt phng trnh . . . . . . . .
1.7 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . .
. . . . .
im l
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
. . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Trang 3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Mc lc
2.2
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
M
in
Tu
2.3
Mc lc
Th
.
Trang 4
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
36
36
36
36
37
38
39
39
40
41
41
42
43
44
44
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
49
49
49
49
50
51
51
52
53
53
53
53
53
54
55
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
59
59
59
60
60
61
62
62
63
65
65
66
69
71
Mc lc
Mc lc
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Th
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
Tu
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
ng Conic
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
. . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
3
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
M
in
6 Hnh phng ta
6.1 Vc t, im, ng thng
6.1.1 Kin thc c bn .
6.1.2 Dng bi . . . . . .
6.2 ng trn . . . . . . . .
6.2.1 Kin thc c bn .
6.2.2 Cc dng bi . . .
6.3 Ba ng Conic . . . . . .
6.3.1 Kin thc chung v
6.3.2 Elip . . . . . . . .
6.3.3 Hyperbol . . . . .
6.3.4 Parabol . . . . . .
6.4 Bi tp . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
7 Gii hn
7.1 Gii hn dy s . . . . . . . . . . . . . .
7.1.1 Cc tnh cht c bn ca gii hn
7.1.2 Cc v d . . . . . . . . . . . . .
7.2 Gii hn hm s . . . . . . . . . . . . . .
7.2.1 Gii hn c bn . . . . . . . . . .
7.2.2 Phng php tnh gii hn . . . .
7.2.3 Cc v d . . . . . . . . . . . . .
7.3 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8 Bt ng thc
8.1 Cc bt ng thc c bn . . . . .
8.2 Bt ng thc Cauchy . . . . . . .
8.2.1 Tm min tng, max ca tch
8.2.2 Bt ng thc i xng . .
8.2.3 Cc tr c iu kin . . . . .
8.3 Bt ng thc Bunhiacopxki . . . .
8.4 Bt ng thc Cauchy - Schwarz .
8.5 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
5 Gii tch t hp
5.1 Khi qut chung . . . . . . . . . .
5.2 Kin thc c bn . . . . . . . . . .
5.2.1 Quy tc cng - nhn . . . .
5.2.2 T hp - chnh hp - hon v
5.2.3 Cng thc nh thc Newton
5.3 Cc v d . . . . . . . . . . . . . .
5.4 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
77
77
77
77
78
79
79
82
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
85
85
85
86
91
91
93
100
100
101
107
111
114
.
.
.
.
.
.
.
.
126
126
126
127
128
128
129
129
132
.
.
.
.
.
.
.
.
135
135
138
138
140
144
147
148
150
9 Hm s v th
153
9.1 Kho st v v th hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
9.1.1 Kin thc cn nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 153
9.1.2 Cc bc kho st hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Trang 5
Mc lc
9.2
9.1.3 Hm a thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.1.4 Hm phn thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Cc tr v tim cn ca hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2.1 Quy tc tm cc i v cc tiu ca hm s . . . . . . . . .
9.2.2 Cc tr hm s . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2.3 Cc bi ton tim cn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.2.4 Cng c kin thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Gi tr ln nht, nh nht ca hm s . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3.2 Cc bi ton n thun . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3.3 Bi ton gi tr ln nht, nh nht cha tham s . . . . . .
9.3.4 Phng php min gi tr ca hm s . . . . . . . . . . . . .
9.3.5 Phng php chiu bin thin . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.3.6 Cng c kin thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Vit phng trnh tip tuyn th . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.4.1 Kin thc cn nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.4.2 Tip tuyn vi ng cong ti im M . . . . . . . . . . . .
9.4.3 Tip tuyn vi ng cong i qua im M . . . . . . . . . .
9.4.4 Lp cc bi ton v s tip xc rt a dng . . . . . . . . .
9.4.5 Cng c kin thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Xc nh im tha mn iu kin cho trc . . . . . . . . . . . . .
9.5.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.5.2 Tm im khng thuc mi ng cong trong h y = f (x, m)
S tng giao . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6.2 S tng giao ca hm a thc vi trc Ox . . . . . . . . .
9.6.3 S tng giao ca hm phn thc . . . . . . . . . . . . . . .
9.6.4 Cng c kin thc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
S tip xc ca 2 ng cong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.7.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.7.2 Cc v d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.7.3 Cng c . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bin lun s nghim bng th . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.8.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.8.2 Cc v d . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
9.6
9.7
9.8
9.9
Th
.
9.5
M
in
9.4
Tu
9.3
Mc lc
Trang 6
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
156
158
159
159
160
163
166
168
168
169
171
173
175
177
178
178
178
179
180
181
182
182
184
186
186
187
189
191
193
193
193
196
197
197
198
201
.
.
.
.
.
.
.
.
.
208
208
208
209
210
211
211
212
212
213
Mc lc
Mc lc
v ng thng
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
. . . . . . . . .
.
.
.
.
.
Th
.
M
in
Tu
11 Tch phn
11.1 Vi phn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.2 Cc tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.1.3 Bng o hm cc hm s s cp thng gp . .
11.2 Nguyn hm v tch phn bt nh . . . . . . . . . . . .
11.2.1 nh ngha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.2 Cc tnh cht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.2.3 Bng nguyn hm cc hm s s cp thng gp
11.3 Cc phng php tnh tch phn . . . . . . . . . . . . . .
11.3.1 Php i bin s . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.3.2 Tch phn tng phn . . . . . . . . . . . . . . . .
11.3.3 Tch phn hm phn thc . . . . . . . . . . . . .
11.4 Tch phn xc nh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.5 ng dng ca tch phn . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.5.1 Tnh din tch . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
11.5.2 Tnh th tch vt th trn xoay . . . . . . . . . .
11.6 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
12 S phc
12.1 Kin thc c bn . . . . . . . . . . . . . .
12.1.1 Cc kin thc chung . . . . . . . .
12.1.2 Cc php ton trn s phc . . . .
12.2 Cc dng bi tp . . . . . . . . . . . . . .
12.2.1 Thc hin cc php ton . . . . . .
12.2.2 Khai cn bc 2 . . . . . . . . . . .
12.2.3 Gii phng trnh i s v cc vn
12.2.4 Biu din s phc trn mt phng .
12.2.5 Chng minh ng thc t hp . . .
12.3 Bi tp . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Trang 7
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
lin
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
quan .
. . . .
. . . .
. . . .
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
214
216
217
221
224
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
226
226
226
226
226
227
227
227
228
229
229
231
232
234
235
235
236
237
.
.
.
.
.
.
.
.
.
.
259
259
259
259
260
260
260
262
263
263
263
Chng 1
M
in
1.1.1
L thuyt v a thc
1.1
Tu
Phng trnh i s
Th
.
+) Mt a thc P (x) bt k bao gi cng phn tch thnh tch nhng a thc bc nht
v a thc bc 2 (v nghim).
V d 1.1: Phn tch cc a thc sau thnh nhn t:
a) P (x) = 2x2 5x + 2.
b) P (x) = 3x2 + 12x 12
c) P (x) = 4x3 4x2 7x 2.
d) P (x) = 6x3 13x2 + 4x + 3
1
Gii: a) P (x) c a = 2, x1 = 2, x2 =
2
!
1
nn P (x) = 2(x 2) x
= (x 2)(2x 1).
2
b) P (x) c nghim kp x = 2 nn P (x) = 3(x 2)2 .
1
c) P (x) c a = 4 v 2 nghim x = v x = 2???
2
Ch : P (x) l a thc bc 3 nhng li ch c 2 nghim. Nn s c mt nghim l
nghim kp. Tt nht trong trng hp ny ta dng lc Hoocne gii quyt.
!2
1
(x 2).
Kt qu: P (x) = 4 x +
2
Trang 8
1
3
d) P (x) c a = 6 v 3 nghim x = 1, x = , x =
3
2
!
!
3
1
x
= (x 1)(3x + 1)(2x 3).
P (x) = 6(x 1). x +
3
2
1.1.2
Tu
a) y = x3 3x2 x 1 ti x = 1
Th
.
M
in
x2 x 1
ti x = 3 + 2 v x = 3 2
b) y =
2x + 3
Gii: a) x = 1 3 y = 4 + 3
x = 1 + 3 y = 4 3
43 + 31 2
b) x = 3 + 2 y =
73
43 31 2
x=3 2y =
73
1.2
1.2.1
1.2.2
b
a
Cc v d
Trang 9
x0 + 2 = 0
2x0 3 y0 = 0
x0 = 20
y0 = 1
1.3.1
Tu
1.3
Vy im c nh ca h (dm ) l im A(2; 1)
M
in
Th
.
b
b
=
x1,2 =
2a
a
Nhm nghim:
Nu a + b + c = 0 th phng trnh c 2 nghim: x1 = 1, x2 =
c
a
c
a
x1 + x2 =
a
x1 x2 =
a
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 10
nh l Vi-et o:
x+y =S
Nu
, x, y l 2 nghim ca phng trnh:
x.y = P
X 2 S.X + P = 0
Du ca nghim:
M
in
Tu
>0
Pt c 2 nghim phn bit dng
S>0
P >0
>0
Pt c 2 nghim phn bit m
S<0
P >0
Th
.
b +
Nu a > 0
2a
max (x1 , x2 ) =
b
Nu a < 0
2a
Hoc ta c th xt 2 trng hp:
- Phng trnh c 2 nghim dng (khng cn phn bit) hoc c mt nghim
0
bng khng, mt nghim dng
S>0
P 0
- Phng trnh c 2 nghim tri du P < 0.
S<0
0
P 0
min (x1 , x2 ) < 0
P <0
b
Nu a > 0
2a
min (x1 , x2 ) =
b +
Nu a < 0
2a
So snh nghim vi mt s:
>0
x1 < x2 <
a.f () > 0
S/2 <
Trang 11
>0
x1 > x2 >
a.f () > 0
S/2 >
c
=4
a
Gii:
Tu
c
b) a b + c = 0 phng trnh c 2 nghim x1 = 1, x = = 3
a
M
in
Th
.
2m + 1 28m 19
x1,2 =
2 (m 1)
- Nu = 0 m =
19
c nghim kp:
28
2m + 1
x1 = x2 =
=
2 (m 1)
- Nu < 0 m <
2.
2
19
+1
11
28
!=
3
19
1
28
19
: Phng trnh v nghim.
28
Gii:
Trang 12
c) t u = 2x1 + x2 , v = x1 + 2x2 . Do :
u + v = 3(x1 + x2 ) = 3.(m 1) = 3m 3,
u.v = (2x1 + x2 )(x1 + 2x2 ) = 2x21 + 5x1 .x2 + x22 = 2(x1 + x2 )2 + x1 .x2
Tu
M
in
Th
.
>0
m < 2
b) Phng trnh c 2 nghim dng
S =m+1>0
m > 1
P = m + 9/4 > 0
m > 9
4
m>4
0
c) Phng trnh c nghim dng
max (x1 , x2 ) > 0
80
m2 2m
m2 2m 8 > m 1
m + 1 + m2 2m 8
>0
2
m > 1
m 1 < 0
m4
m4
m2 2m 8 0
m 2
0
m < 9/4
m 1
2
2
m 2m 8 > (m 1)
m < 9/4
Gii:
Trang 13
Phng trnh bc 3
1.4.1
Tu
1.4
0
e) Phng trnh c nghim tha mn x1 x2 < 2
a.f (2) > 0
S/2 < 2
m 4 m 2
4 m < 17/4
m < 17/4
m 2
m<3
M
in
.
H qu: Nu x0 tha mn P (x0 ) = 0 th P (x).. x x0 .
Th
.
x0
an
bn
a1
b1
a0
b0
1.4.2
a thc bc 3
(1).
Cch gii :
Nhm nghim : S dng my tnh nhm mt nghim x0 no .
Dng lc Hooc-ne phn tch a thc trn thnh nhn t :
P (x) = (x x0 ).Q(x). Q(x) l mt a thc bc 2.
nh l Viet: Gi s x1 , x2 , x3 l 3 nghim ca phng trnh (1).
x1 + x2 + x3 =
c
x1 x2 + x2 x3 + x3 x1 =
x1 x2 x3 =
a
Trang 14
nh l Viet o: Gi s x, y, z l 3 s tha mn
x+y+z =m
xy + yz + zx = n
xyz = p
1.4.3
Cc v d
Tu
a) 2x3 x2 + x + 4 = 0.
b) x3 4x + 3 = 0.
Dng lc Hooc-ne ta c:
M
in
Gii:
2
2
1
3
1
4
4
0
Th
.
x = 1.
2x2 3x + 4 = 0Phng trnh v nghim
b) Dng my tnh ta nhm c nghim x = 1.
1
1
1
0
1
4
3
3
0
x=1
x=1
1 13
2
x +x3=0
x=
2
V d 1.10: Cho phng trnh 2x3 3x2 5x + 5 = 0
a) Chng minh phng trnh c 3 nghim x1 , x2 , x3 phn bit.
b) Tnh P = 3 (x21 + x22 + x23 ) 2 (x31 + x32 + x33 ).
Gii: a) t f (x) = 2x3 3x2 5x + 5. Ta c f (2) = 13, f (1) = 5, f (1) = 1,
f (3) = 17.
Ta c f (2).f (1) < 0 nn tn ti x1 (2; 1) sao cho f (x1 ) = 0.
Trang 15
b) Theo nh l Viet ta c:
x1 + x2 + x3 =
5
x1 x2 + x2 x3 + x3 x1 =
x1 x2 x3 =
2
29
4
57 15
29
2. = .
4
8
2
M
in
Do ta c P = 3.
Tu
Th
.
x+y+z =2
x2 + y 2 + z 2 = 6
3
x + y3 + z3 = 8
x+y+z =2
Gii: Phng trnh tng ng vi
(x + y + z)2 2 (xy + yz + zx) = 6
3
(x + y 3 + z 3 3xyz) + 3xyz = 8
x+y+z =2
22 2 (xy + yz + zx) = 6
x+y+z =2
x+y+z =2
xy + yz + zx = 1
xy + yz + zx = 1
2 (6 + 1) + 3xyz = 8
xyz = 2
T ta c x, y, z l 3 nghim ca phng trnh:
X = 1
3
2
X 2X X + 2 = 0 X = 1
X=2
Vy h c 6 nghim phn bit
1.5
1.5.1
Phng trnh bc 4
Dng tng qut
ax4 + bx3 + cx2 + dx + e = 0
Trang 16
(a 6= 0)
Khoa T nhin - Trng CSP Nam nh
Hng gii:
Dng tnh nng SOLVE hoc TABLE ca my tnh fx-570ES, fx-500ES
nhm nghim ca phng trnh, sau dng lc Hooc-ne phn tch
thnh phng trnh bc 3 v gii tip nh trn.
Tuy nhin mt s trng hp cch gii trn tr nn v hiu hoc qu phc
tp khng cn thit, nhng trng hp c cch gii ring bit.
1.5.2
Tu
M
in
Cch gii: Bit c mt nghim, hoc dng cch nhm, s dng hng ng thc
phn tch thnh nhn t, quy v phng trnh bc thp hn.
Th
.
Trang 17
ab
cd
=x+
(). Phng trnh tr thnh:
x
x
(t + a + b) (t + c + d) = e
Cc v d
1.5.3
Tu
M
in
t = 1 (loi)
3
6
3
t = x2 = x =
2t2 t 3 = 0
3
2
2
2
t=
2
Th
.
Gii:
Dng lc Hooc - ne ta c:
2
8
8
16
32
8
56
91
21
42
0
1
Tip tc ta nhm c 1 nghim l x = . Theo lc Hooc - ne ta c:
2
1
2
!
Phng trnh (x 2) x +
x=2
x=
2
8x2 + 28x + 42 = 0
Bin tp : Th.s Minh Tun
32
56
21
28
42
1
(8x2 + 28x + 42) = 0
2
V nghim
Trang 18
x 2x 4 = 0
x=1 5
2
x 2x + 4 = 0
V nghim
a) x4 + 4x3 x2 + 8x + 4 = 0.
M
in
Tu
x2 + 1 2 (x + 1) x2 + 1 + 2 (x + 1) = 0
x2 2x + 1 2 x2 + 2x + 1 + 2 = 0
2
x 2x + 1 2 = 0
x2 + 2x + 1 + 2 = 0
V nghim
p
2 2 + 4 2
.
x=
2
Gii:
Th
.
2
= 1 x2 x + 2 = 0
v nghim
x
2
5 17
2
+) Vi t = 5: x + = 5 x + 5x + 2 = 0 x =
x
2
+) Vi t = 1: x +
t=1
2 (t2 + 2) 3t 3 = 0 2t2 3t + 1 = 0
1
t=
2
1 5
1
2
+) Vi t = 1: x = 1 x x 1 = 0 x =
x
2
t t = x
Trang 19
1.6. Du ca a thc
1
1
+) Vi t = : x =
2
x
1
2
2x x 2 = 0 x =
17
2
2
+) Vi t = 1: x 2x = 1 x 2x 1 = 0 x = 1 2.
+) Vi t = 2: x2 2x = 2 x2 2x 2 = 0 x = 1 3.
Tu
M
in
6
+) Vi t = 8: x = 8 x2 + 8x 6 = 0 x = 4 22
x
6
+) Vi t = 2: x = 2 x2 2x 6 = 0 x = 1 7
x
Th
.
t t = x
1.6
Du ca a thc
1.6.1
a thc bc 1 - bc 2
sign(a)
ab
0
+
+sign(a)
sign(a) l du ca a.
Dng P (x) = ax2 + bx + c (a 6= 0).
x
P (x)
+
+sign(a)
Trang 20
1.6. Du ca a thc
+) = 0: Du ca a thc l:
x
P (x)
+sign(a)
b
2a
+
+sign(a)
x
P (x)
x1
+sign(a)
x2
0 sign(a) 0
+
+sign(a)
M
in
Tu
Th
.
b) P (x) = x2 + 4x 5
3
a) P (x) = 0 x = , a = 2 < 0. Do du ca P (x) l:
2
x
P (x)
3
2
+
+
c) = 0, a = 4 > 0 v du ca P (x) l:
x
P (x)
3
2
+
+
Trang 21
1.6. Du ca a thc
x
P (x)
1
e) > 0, x1 = , x2 = 2, a = 2 < 0. Do du ca P (x) l:
2
x
P (x)
12
2
+
M
in
Tu
Th
.
!
3
2x + 3 0 th tp nghim S = ; +
2
"
x2 + 4x 5 > 0 th S =
x2 + 4x 5 0 th S =
x2 + 4x 5 < 0 th S = R
x2 + 4x 5 0 th S = R
( )
3
4x2 12x + 9 > 0 th S = R\
.
2
4x2 12x + 9 0 th S = R
4x2 12x + 9 < 0 th S =
( )
3
4x2 12x + 9 0 th S =
2
x2 x 6 > 0 th S = (; 2) (3; +)
x2 x 6 0 th S = (; 2] [3; +)
x2 x 6 < 0 th S = (2; 3)
x2 x 6 0 th S = [2; 3]
2x2 + 3x + 2 > 0 th S =
1
;2
2
Trang 22
1.6. Du ca a thc
"
1
2x2 + 3x + 2 0 th S = ; 2
2
#
!
2x2 + 3x + 2 < 0 th S =
1
;
2
2x2 + 3x + 2 0 th S =
#
1
; [2; +)
2
(2; +)
Tu
M
in
Th
.
m>3
m>3
2
>0
m 4m + 3 > 0
m<1
m<1
a 6= 0
3m 1 6= 0
1
m 6= 1
m 6=
3
3
p
b) f (x) = P (x) xc nh trn R P (x) 0 x R.
+) Nu 3m 1 = 0 m =
1
khi :
3
8
P (x) = x + 2, r rng P (3) = 6 < 0 nn P (x) 0 khng ng vi mi x R.
3
+) Nu 3m 1 6= 0. Khi P (x) l mt a thc bc 2 do :
0
P (x) 0 x R
a>0
2
1m3
m 4m + 3 0
1m3
1
m>
3m 1 > 0
3
Kt lun: 1 m 3 tha mn iu kin bi ton.
c) f (x) = ln P (x) xc nh trn R P (x) > 0 x R
+) Nu 3m 1 = 0 m =
1
khi :
3
8
P (x) = x + 2, r rng P (3) = 6 < 0 nn P (x) > 0 khng ng vi mi x R.
3
+)Nu 3m 1 6= 0. Khi P (x) l mt a thc bc 2 do :
>0
P (x) > 0 x R
a>0
Trang 23
1.6. Du ca a thc
1<m<3
m 4m + 3 > 0
1<m<3
1
m>
3m 1 > 0
3
Kt lun: 1 < m < 3 tha mn iu kin bi ton.
1.6.2
Tu
M
in
P (x)
, khi bin x chy qua khng im bi chn th f (x) khng
Q(x)
i du, cn qua khng im bi l th f (x) i du
x0 l khng im bi chn (t. l) ca f (x) nu n l mt khng im ca f (x) v f (x)
cha nhn t (x x0 )k vi k Z v k l s chn (t. l).
Th
.
b) f (x) = x2 4x + 3. (2x2 5x + 2)
Gii: a) Gii cc phng trnh:
+) x + 1 = 0 x = 1.
+) x 2 = 0 x = 2.
1
2
2
+) x + 2x + 2 = 0, < 0, a = 1.
+) 2x 1 = 0 x =
+) 2x + 1 = 0 x =
Bin tp : Th.s Minh Tun
1
2
Trang 24
1.6. Du ca a thc
1
4
+) x2 + 4x 5 = 0, < 0, a = 1.
+) 1 4x = 0 x =
1 1 1
Cc khng im x = 1; 2; ; ; . Ta c bng du:
2 2 4
+
+
f (x)
b) TX: x 4x + 3 0
2
x2 4x + 3
2
Th
.
2x 5x + 2
f (x)
x3
x1
1
2
Ta c bng xt du:
1
4
21
Tu
1
2
g(x)
M
in
+
+
0
0
3
+
+
+
+)
+)
3 > 0
(x2 + 2x + 2)7 (2x + 1)5 (1 4x) (x2 + 4x
! 5) !
1
1 1
c tp nghim l: S = (; 1) 1;
;
(2; +)
2
4 2
3
2
(x2 + 2x + 2)7 (2x + 1)5 (1
! 4x)"(x# + 4x 5)
1 1
1
; 2 {1}
c tp nghim l: S = ;
2 4
2
3
2
(x2 + 2x + 2)7 (2x + 1)5 (1
! 4x) (x !+ 4x 5)
1
1 1
;2
c tp nghim l: S = ;
2 4
2
+)
<0
x2 4x + 3. (2x2 5x + 2) 0 c tp nghim S =
Trang 25
#
1
;
[3; +) {1}
2
1.6. Du ca a thc
!
1
(3; +)
+) x2 4x + 3. (2x2 5x + 2) > 0 c tp nghim S = ;
2
#
"
1
+) x2 4x + 3. (2x2 5x + 2) 0 c tp nghim S = ; 1 {3}
2
!
1
+) x2 4x + 3. (2x2 5x + 2) < 0 c tp nghim S =
;1
2
1.6.3
Kin thc cn nh
Tu
M
in
Ly giao: phi ng thi thuc 2 (hay nhiu) tp hp. Biu din tng tp hp mt
trn trc s, xa nhng phn khng thuc tp hp i. Phn cn trng (cha b
gch) chnh l tp hp cn tm.
Ly hp: ch cn thuc mt trong 2 (hay nhiu) tp hp. Biu din tng tp trn
trc s: xa nhng phn khng thuc tp . Hp ca n tp hp l nhng tp
khng b xa khng qu n 1 ln.
Th
.
x2 3x + 2 > 0
a)
2x2 3x 2
0
3x + 1
x2 + 3x 4 > 0
b)
2x + 1
0
2
2x 5x + 2
!
#
1
1
Gii: a) x ; ; 1
2
3
b) x
#
1
;
2
!
1
; +
2
Trang 26
1.7. Bi tp
1.7
Bi tp
mx + m 2x
=0
x2
Tu
M
in
x3 m (x + 2) + x2 + 4 = 0
Bi 1.4: Gii v bin lun phng trnh sau theo m:
a) x2 mx + 3m 8 = 0.
b) x2 mx + m2 3 = 0.
Th
.
1
l nghim.
x2
Trang 27
1.7. Bi tp
Tu
a) 2x3 8x2 + x + 14 = 0.
b) x3 x2 + 2 = 0.
M
in
c) 4x (m + 2)2x+1 + m2 4 = 0.
c) 3x3 4x2 5x + 6 = 0.
Th
.
Hng dn. a) x = 2.
b) x = 1.
c) x = 1, x =
73
Trang 28
1.7. Bi tp
Tu
M
in
g) x = 2, x = 1.
14
Hng dn. a) x =
2
b) x = 2 2.
1 5
3 13
c) x =
,x=
.
2
2
1 29
d) x =
.
2
7 73
e) x = 3, x = 2, x =
2
f) x = 1 7.
Th
.
(a + 1) x2 2 (a 1) x + 3a 3 c ngha vi mi x.
Trang 29
1.7. Bi tp
c) x4 4x 1 < 0.
f)
3
0
+x2
1
1
1
+
+
0
x+1 x+2 x+3
x2
M
in
e) x2 + x
Tu
g) x4 4x3 + 8x 5 < 0.
i)
Th
.
h) x4 2x3 + 6x 9 < 0.
3x + 7
5.
x2 x 2
Hng dn. a) x 1 3; 1 1 + 3; +
b) x (; 1 6) (1 + 6; +)
p
p
!
2 2 + 4 2 2 + 2 + 4 2
;
c) x
2
2
d) x (; 4) (1; +).
"
!
#
1 13
1 + 13
e) x
; 2 1;
2
2
f)
g)
h)
i)
#
#
1
1
x 3; 2 2; 2 + (1; +)
3
3
x 1 6; 1 1; 1 + 6
x ( 3; 3)
#
"
3
x (; 1) ; 1 (2; +)
5
Trang 30
1.7. Bi tp
b)
(x 1)4 . (x + 2)
<0
(x + 3) . (2x 5)
5
1;
2
b) x [1; +) {1}
M
in
Tu
(2x2 + x 2) (x 2) > 0
a)
x2 2x 8
0
x+2
3
x x2 x 2 0
b)
(x2 + 2x 3) . x + 1 0
!
1 17 1 + 17
Hng dn. a) x
;
(2; 4]
4
4
Th
.
a) y = x3 3x2 2x 1 khi x = 1 2.
x2 x 4
khi x = 2 + 3.
b) y =
2x + 1
Trang 31
Chng 2
M
in
2.1.1
Cc kin thc c bn
2.1
Tu
Nhn xt:
Th
.
sin2 + cos2 = 1
1
= 1 + tan2
cos2
1
= 1 + cot2
sin2
tan cot = 1
2.1.2
v :
cos( ) = cos
tan( ) = tan
sin( ) = sin
cot( ) = cot
v :
cos() = cos
tan() = tan
sin() = sin
cot() = cot
v + :
cos( + ) = cos
tan( + ) = tan
v
sin( + ) = sin
cot( + ) = cot
:
2
Trang 32
cos( ) = sin
2
tan( ) = cot
2
450
3
2
2
2
2
2
Th
.
cos
300
600
900
1200
1350
1500
2
3
3
4
5
6
M
in
00
2.1.5
IV
+
2.1.4
III
+
+
Tu
cos
sin
tan
cot
II
I
+
+
+
+
2.1.3
sin( ) = cos
2
cot( ) = tan
2
1
2
3
2
1
2
3
2
sin
1
2
tan
cot
2
2
2
2
3
2
1800
1
2
Trang 33
2.1.6
Tu
M
in
H qu:
2
sin 2a
tan a cot a = 2 cot 2a
Th
.
tan a + cot a =
2.1.7
cos a cos b =
2.1.8
Trang 34
1 cos 2x
2
cos 3x = 4 cos3 x 3 cos x
sin2 x =
3 tan x tan3 x
tan 3x =
1 3 tan2 x
3 cot x cot3 x
cot 3x =
1 3 cot2 x
x
2
Bi tp
2.1.10
2t
1 t2
2t
1 t2
,
cos
x
=
,
tan
x
=
,
cot
x
=
1 + t2
1 + t2
1 t2
2t
M
in
sin x =
Tu
2.1.9
1
Bi 2.1: Cho l gc sao cho sin = , vi thuc gc phn t th III.
3
b) Tnh cos(
Th
.
tan( 7
).
2
1
sin2 20
+
0
1
cos2 400
a) A = cos 8 + cos 5
+ sin 9
+ sin 5
8
8
8
b) B = cos 8 + tan 8
Rt gn biu thc:
a) A = cos x cos 2x cos 4x cos 8x bit x 6= k (k Z).
b) B = sin x sin( 3 x) sin( 3 + x).
Trang 35
2.2
2.2.1
2.2.2
M
in
Tu
sin x = 1 x = + k2
2
(k Z)
sin x = 1 x = + k2
2
sin x = 0 x = k
A = B + k2
Dng sin A = sin B
A = B + k2
iu kin c nghim: 1 m 1.
x = arcsin m + k2
Nghim ca phng trnh l :
(k Z)
x = arcsin m + k2
1
2
3
Ch : cc gi tr c bit ca m l m = 0, 1, , ,
2
2
2
Th
.
iu kin c nghim: 1 m 1.
x = arccos m + k2
(k Z)
Nghim ca phng trnh l :
x = arccos m + k2
Phng trnh c bit:
cos x = 1 x = + k2
cos x = 1 x = k2
(k Z)
cos x = 0 x = + k
2
A = B + k2
Dng cos A = cos B
A = B + k2
2.2.3
iu kin c nghim m R
Nghim tan x = m x = arctan m + k
cot x = m x = arccot m + k
Dng tan A = tan B A = B + k
cot A = cot B A = B + k
Ch khi gii phng trnh cha tan, cot ta phi t iu kin cho bin.
Trang 36
2.2.4
Cc v d
b) sin 3x
4
= cos 2x +
.
6
= cos 2x.
c) cos 5x
3
Th
.
M
in
Tu
x = + k2
6
Gii: a)
(k Z)
7
+ k2
x=
6
!
!
!
!
b) pt sin 3x
2x
= sin
sin 3x
= sin 2x +
4
2
6
4
3
+ k2
x=
12
3x = 2x + + k2
4
3
(k Z).
11 k2
3x = 2x + k2
+
x=
4
3
60
5
!
5x = 2x + k2
3
c) pt cos 5x
= cos ( 2x)
3
5x = 2x + k2
3
4
4
2
+ k2
+k
7x =
x=
3
21
7
(k Z)
2
2
2
3x = + k2
x= +k
3
9
3
V d 2.2: Gii cc phng trnh:
2
= 3.
cot x
Trang 37
Gii: a) pt tan x + 3 . (cot 2x 2) = 0
tan x = 3
cot 2x = 2
x = + k
3
x = 3 + k
1
2x = arccot 2 + k
x = arccot 2 + k
2
2
!
2
b) pt tan 3x = tan
x
tan 3x = tan
2
5
x + k x =
+k
10
40
4
3x =
x
10
2.2.5
M
in
Tu
Bi tp
Th
.
3
a) sin(3x + 1) =
2
b) cos(2x + 2) =
1
2
x
c) sin 2x = sin( + 1)
2
Bi 2.6: Gii cc phng trnh sau:
a) cos 2x = sin 5x
b) sin
x
= cos 4x
2
2
d) tan x =
+1
cot x
Trang 38
2.3.1
Ta c a sin x + b cos x = c
Gi l gc sao cho
a
a2 + b 2
sin x +
b
a2 + b 2
cos = 2
a + b2
sin =
a2 + b 2
cos x =
c
a2 + b 2
2.3
M
in
Tu
c
iu kin c nghim:
1 |c| a2 + b2 a2 + b2 c2
a2 + b 2
Th
.
a) sin x = 3 cos x + 1.
b) cos 2x 3 sin x cos x = 3.
x = + k2
x = + k2
3
6
2
(k Z)
5
7
+ k2
+ k2
x =
x=
3
6
6
3
b) pt cos 2x sin 2x = 3.
2
13
< c2 = 9 nn phng trnh v nghim.
V a2 + b2 =
4
!
!
!
c) pt 2 sin x
3x
= 2 cos 3x sin x
= sin
4
4
2
+k
x = 3x + k2
x=
4
2
16
2
(k Z)
x = k
x = + 3x + k2
4
2
8
Trang 39
3
4
sin 3x + cos 3x = sin 4x
5
5
3
4
Gi l gc sao cho cos = v sin = ta c:
5
5
cos sin 3x + sin cos 3x = sin 4x sin(3x + ) = sin 4x
x = k2
3x + = 4x + k2
(k Z)
+ k2
3x + = 4x + k2
x=
7
d) pt
2.3.2
Tu
M
in
sin x, cos x bc 1.
sin2 x, cos2 x, sin x cos x, cos 2x, sin 2x bc 2.
sin3 x, sin2 x cos x, sin x cos2 x, cos3 x, sin 3x, cos 3x u c bc 3.
Th
.
9 sin x(sin2 x + cos2 x)2 + 5 cos x(sin2 x + cos2 x)2 20cos3 x(sin2 x + cos2 x) 16sin5 x = 0
+ TH 1: Nu cos x = 0: Phng trnh tr thnh 9 sin x 16sin5 x = 0 (V nghim)
+ TH 2: Nu cos x 6= 0: Chia c 2 v cho cos5 x ta c:
2
2
9t(1 + t2 ) + 5(1 + t2 ) 20 (1 + t2 ) 16t5 = 0
t = tan x, phng trnh bc 5, gii phng trnh ta c nghim.
V d 2.5: Gii phng trnh:
a) 1 + 2 sin 2x = 6 cos2 x.
b) 2 sin3 x = cos x
tan x = 1 x = + k
2
tan x + 4 tan x 5 = 0
4
tan x = 5
x = arctan(5) + k
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 40
(k Z)
tan x = 1
x = + k (k Z).
2
2 tan x tan x + 1 = 0( V nghim )
4
2.3.3
Tu
Nhn dng: phng trnh c th qui v phng trnh bc 2, 3, 4 theo sin, cos, tan,
cot l nhng phng trnh c th i s ha c. Hoc phng trnh khi dng
php t n ph cng qui v c phng trnh i s.
M
in
Phng php: s dng cc cng thc gc nhn i, nhn ba, v cng thc tnh
x
sin x, cos x, tan x, cot x theo t = tan , ...
2
a) cos 2x sin x + 1 = 0.
x
=2
2
Th
.
b) sin x + tan
x
qui v phng trnh bc 4 n t
2
2.3.4
Nhn dng: phng trnh c dng : f (sin x, cos x) = 0 hoc f (sin x, cos x) = 0
f (x, y) l mt hm i xng theo x, y hay ni cch khc f (x, y) = f (y, x).
2 sin(x + )
4
vi 2 t 2
Trang 41
2.3.5
Tu
Nhn dng: Bi ton dng ny rt kh nhn dng thng thng theo trc gic ca
ngi gii ton l chnh. Phng php c th dng gii hoc lm cho bi ton
tr nn n gin hn.
M
in
f (x)
Th
.
sin x
cos x
1 + cos x
x
x
cos2 , cot2 , sin2 x, tan2 x
2
2
1 cos x
1 + sin x
1 sin x
x
x
sin2 , tan2 , sin2 x, tan2 x
2
2
!
x
, sin2
cos2 x, cot2 x, cos2
4 2
!
x
+
, sin2
cos2 x, cot2 x, cos2
4 2
x
+
4 2
x
4 2
!
!
sin x + cos x
cos 2x, cot 2x, 1 + sin 2x, 1 + tan x, 1 + cot x, tan x cot x
cos x sin x
cos 2x, cot 2x, 1 sin 2x, 1 tan x, 1 cot x, tan x cot x
Trang 42
3
2
1
d) cos 3x cos 4x + sin 2x sin 5x = (cos 2x + cos 4x)
2
Gii: a) pt sin 2x + sin 3x = sin x
2 sin x cos x + 2 cos 2x sin x = 0 2 sin x(cos x + cos 2x) = 0
b) pt 2 cos 2x cos x 2 cos 2x = 0 2 cos 2x(cos x 1) = 0
Tu
M
in
1
1
1
d) pt (cos 7x + cos x) (cos 7x cos 3x) = (cos 2x + cos 4x)
2
2
2
cos x + cos 3x = cos 2x + cos 4x
2 cos 2x cos x 2 cos 3x cos x = 0 2 cos x(cos 2x cos 3x) = 0
S dng bt ng thc
2.3.6
Th
.
a) sin(x + ) + 2 sin 2x 3 = 0.
4
b) sin4 x + cos4 x = 2 cos7 x
sin(x + ) = 1
4
sin 2x = 1
4
2
sin x = sin x
cos4 x = cos2 x cos x = 1 x = k2
cos7 x = 1
Trang 43
2.3.7
Tu
4 sin6 x + 4 cos6 x 1
=0
2 sin x 2
b) 9 x2 (2 sin x 1) = 0
M
in
a)
2
.
2
pt 4 sin6 x + 4!cos6 x 1 = 0
!3
3
1 + cos 2x
1 cos 2x
4
+4
1=0
2
2
1 + 3 cos2 2x 1 = 0 cos 2x = 0
x= +k .
4
2
Biu din trn ng trn lng gic ta c nghim:
5
+ k2
x = + k2, x =
4
4
Th
.
b) Nghim x = 3.
Trng hp 3 < x < 3: pt sin x =
Kt hp iu kin ta c nghim:
5
x= ,x=
6
6
2.3.8
1
2
Bi tp
x
x
+ 3 sin = 1
2
2
b) 3 cos x + 4 sin x +
c) sin 3x
6
=6
3 cos x + 4 sin x + 1
3 cos 3x = 2 sin 2x
Trang 44
d) 3 sin 3x
3 cos 9x = 1 + 4 sin3 3x
b) y =
sin x
2 + cos x
a) y =
Tu
M
in
b) 2 sin3 x = cos x
Th
.
1
sin 2x
2
e) tan2 x
f)
3
sin2 x
4
+5=0
cos x
8x
6x
+ 1 = 3 cos
5
5
Trang 45
a) sin3 x + cos3 x = 1
c) cos x +
Tu
M
in
Th
.
sin 4x
4
S dng bt ng thc:
Bi 2.14: Gii phng trnh sau:
a) sin3 x + cos3 x = 2 sin4 x
Trang 46
a)
tan(x 4 ) tan(x + 4 )
4
e)
x
1) = 0
3
Tu
d) tan x (2 sin
1 + tan x
= 1 + sin 2x
1 tan x
f) tan2 x =
1 + cos x
1 sin x
c)
cos2 x sin2 x
tan 2x
4
M
in
b)
sin6 x + cos6 x
Th
.
1
16
1
sin4 x + cos4 x 1
= cot 2x
c)
5 sin 2x
2
8 sin 2x
d) 2sin2 x + sin 2x + 3 sin x cos x + 1 = 0
x
e) 4sin2 3 cos 2x = 1 + 2cos2
2
f) 2 2cos3
x
4
!
g) tan
+x
2
h) tan
3
x
2
3 cos x sin x = 0
3tan2 x =
3
x
4
cos 2x 1
cos2 x
sin x
=2
1 + cos x
Trang 47
1
+
l)
sin x
m)
1
3
sin x
2
7
2 cos x
4
! = 4 sin
7
x
4
1
2
7
= cos 2x
2
1
1
= 2 cot 2x
2 sin x sin 2x
!
!
x
3x
5x
cos
= 2 cos
2
4
2 4
2
o) sin
Tu
p) 2 2 sin x
cos x = 1.
12
n) sin 2x + sin x
sin 2x cos 2x
+
= tan x cot x
cos x
sin x
Th
.
r)
M
in
q) 2cos2 x + 2 3 sin x cos x + 1 = 3 sin x + 3 cos x
Trang 48
Chng 3
3.1.1
M
in
3.1
Tu
Kin thc cn nh
| A| = |A|
Th
.
3.1.2
Cc dng bi tp
A0
A=B
|A| = B
A<0
A = B
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 49
A = B
A=B
B0
Khoa T nhin - Trng CSP Nam nh
Dng 2:
|A| = |B| A2 = B 2 A = B
Dng 3: t n ph vi biu thc cha du gi tr tuyt i.
Dng 4: S dng bt ng thc nh gi 2 v ca phng trnh :
Chng hn nu ta c phng trnh A = B. Ta chng minh:
A v B t ta c A = = B.
Dng 5 : Lp bng xt du vi biu thc trong du gi tr tuyt i ph du
gi tr tuyt i.
Cc v d
Tu
3.1.3
()
M
in
a) |x2 + x 1| = 2 x
Th
.
b) |2x2 + 3x 2| = |x2 x 3| ()
2 x 0 (1)
Gii: a) ()
x2 + x 1 = 2 x (2)
x2 + x 1 = x 2 (3)
(1) x 2
x=1
2
(2) x + 2x 3 = 0
tha mn iu kin
x = 3
2
(3) x + 1 = 0
Phng trnh v nghim
2
2x + 3x 2 = x2 x 3 (1)
b) ()
2x2 + 3x 2 = x2 + x + 3 (2)
(1) x2 + 4x + 1 = 0 x= 2 3
x=1
2
(2) 3x + 2x 5 = 0
5
x=
3
V d 3.2: Gii phng trnh x4 + 4x2 + 2 |x2 2x| = 4x3 + 3
2
t + 2t 3 = 0
+)t = 1 x2 2x = 1
t=1
t = 3
tha mn
(loi)
x2 2x = 1
x2 2x = 1
x=1
x=1
Trang 50
Gii: Ta c V T = |x + 1| + |2 x| |x + 1 + 2 x| = 3 x (1)
2
m V P = x4 + 4x2 1 = (x2 2) + 3 3 x (2).
T (1) , (2) V T 3 V P
x
(x + 1) . (2 x) 0
Do phng trnh cho
2
x
=
x2 2 = 0
V d 3.4: Gii phng trnh 2 |x + 1| |x2 2x 8| = 5 x + x2
Gii: Ta c bng xt du:
x+1
+
0
Tu
x2 2x 8
M
in
Trng hp 1: x < 2.
2
2
Phng trnh 2 (x
1) (x
2x 8) = 5 x + x
1 + 89
x=
(loi)
4
2x2 x 11 = 0
1 89
(tha mn)
x=
4
Th
.
Trng hp 2: 2 x < 1
Phng trnh 2 (x 1) + (x2 2x 8) = 5 x + x2
5
3x = 5 x = (tha mn)
3
Trng hp 3: 1 x < 4
Phng trnh 2 (x + 1) + (x2 2x 8) = 5 x + x2
x = 1 (tha mn)
Trng hp 4: x 4
2
Phng trnh 2 (x + 1) (x2 2x
8) = 5 x + x
5 + 145
(tha mn)
x=
2x2 5x 15 = 0
5 145
(loi)
x=
4
(
)
1 89
5
5 + 145
Vy phng trnh c tp nghim S =
; ; 1;
4
3
4
3.2
3.2.1
Cc dng bi tp
A = B2
B0
A=B
A=B
A= B
B0
A0
A=B
Trang 51
3.2.2
Cc v d
Th
.
M
in
Tu
a) x + 3 = 2 x
b) x2 + x 1 = 2x + 3
2
x + 3 = (2 x)2
x 4x + 4 = x + 3
Gii: a) Phng trnh
2x0
x2
2
5 21
5 21
x 5x + 1 = 0
x
=
x=
x2
2
x2
2
x2 x 4 = 0
x + x 1 = 2x + 3
b) Phng trnh
3
x
2x + 3 0
2
17
1
x=
1 + 17
2
x=
3
2
x
2
Gii: t t = x2 2x 2 0 x2 2x = t2 + 2.
t=1
Phng trnh 2t = t2 2 + 5 t2 + 2t 3 = 0
t = 3 (loi)
x = 1
Ta c t = 1 x2 2x 2 = 1 x2 2x 3 = 0
x=3
Bnh lun: Nu phng trnh ny ta gii theo cch ca phng trnh cn thc
c bn th s gp mt phng trnh bc 4. Khi mi vic tr nn phc tp hn
nhiu.
x + 1; 3 x , (1; 1)
2
2
2
x + 1.1 + 3 x.1
x + 1 + 3 x . (12 + 12 ).
ta c: V T 2 =
V T 2 (x + 1 + 3
x)
.2
=
8
V
T
2
2 (1)
x+1
3x
Du bng xy ra khi
=
x=1
1
1
V P = 2 (x2 2x + 3) = 2. (x 1)2 + 2 2 2 (2)
Du bng xy ra khi x = 1.
T (1), (2) ta c phng trnh cho c duy nht nghim x = 1.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 52
3.3
3.3.1
b) |2x2 + x 3| 2x + 1
c) |x2 + x 1| < |2x2 + x 2|
M
in
a) |x2 2x 1| < x + 1
Cc v d
Tu
3.3.2
2
x 3x 2 < 0
x2 2x 1 < x + 1
!
3 + 17
3 17
17
17
3
3
+
<x<
x
; 0 1;
2
2
2
2
x>1x<0
2
2
2x + x 3 2x + 1
2x x 4 0
b) Bt phng trnh
2
2x + x 3 2x 1
2x2 + 3x 2 0
1 33
1 + 33
x
x
1 + 33
1
4
4
x x
1
2
4
2 x
2
Th
.
c) Bt phng trnh
2
2
2
2
(2x2 + x 2) > (x2 + x 1) (2x2 + x 2) (x2 + x 1) > 0
(x2 1) (3x2 + 2x 3) > 0 !
!
1 + 10
1 10
x
>0
(x 1) (x + 1) x
3
3
1 10
1 + 10
x<
1 < x <
x>1
3
3
3.4
3.4.1
A > B2
B0
A>B
B<0
A0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 53
2
A<B
A<B
A0
B0
A<B
A< B
A0
Ch : Vi cc cn bc chn c lm tng t. Cn i vi cc cn bc l th
ta khng cn iu kin v cch gii dng ny tng i n gin nn chng khng
c nhc ti y.
M
in
a) x2 + x 1 > x + 2
b) 2x2 + 3x 2 x + 1
c) x2 + 3x + 2 < 3x2 7x + 4
Cc v d
Tu
3.4.2
a) Bt phng trnh
3x + 5 < 0
x2 + x 1 > (x + 2)2
x 2
x+20
x < 2
x+2<0
1 5
1 + 5
2
x
x +x10
x
2
2
5
5
2 x < 3 x <
3
x < 2
Th
.
Gii:
b) Bt phng trnh
x 1
x+10
1
2x2 + 3x 2 0
x 2 x
2
2
2x + 3x 2 (x + 1)2
2x
+
3x
x2 + 2x + 1
1
x
x
2
2 2
13
1 + 13
1
x +x30
x
2
2
1
1 + 13
x
2
2
c) Bt phng trnh
2
x + 3x + 2 0
x2 + 3x + 2 < 3x2 7x + 4
x 1 x 2
x 1 x 2
5 21
5 + 21
2
x>
2x 10x + 2 > 0
x<
2
2
5 + 21
5 21
x>
1 x <
2
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 54
3.5. Bi tp
3.5
Bi tp
M
in
Th
.
d) x = 5; 3; 1; 1.
Hng dn. a) x = 1; 1
5 21
b) x =
2
c) x = 5; 7
Tu
d) |2 |2 x|| = 1
1
2; ; 1.
3
5 259
.
f) x =
18
e) x = 1
!
8
; + .
5
7 .
c) x ; 2 + 2 3 + 3; + .
b) x
6; 1 +
Trang 55
3.5. Bi tp
d) x
!
1
;1 .
3
e) x
!
1 1
;
.
2 4
Tu
Th
.
Hng dn. a) x = 3.
b) x = 0.
c) x = 1
M
in
a) x 2x + 3 = 0
b) x + 4 1 x = 1 2x
s
x+1
= 3
c) (x 3) (x + 1) + 4 (x 3) .
x3
p
d) 3 + x + 6 x (3 + x) . (6 x) = 3
e) x3 + 1 = 2 3 2x 1
5; 1
13.
d) x = 3; 6.
1
e) x = 1; 5.
2
Bi 3.4: Gii cc phng trnh sau:
a) x 2 + 4 x = x2 6x + 11
b) 3 x + 34 3 x 3 = 1
c)
d)
p
x+3
3x 2 = 1 x
3x 2
e) x2 + x + 5 = 5
f) 3 x 1 + 3 x 2 = 3 2x 3
Hng dn. a) x = 3
b) x = 61; 30.
c) x = 1; 5.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 56
3.5. Bi tp
d) x = 1.
1+
e) x =
2
17 1
;
21
f) x = 1; 2.
Tu
Th
.
M
in
a) x + 9 + 2x + 4 > 5
2
c) (x 3) x2 + 4 x2 9
d) x + 2 x + 1 x
e) 2x2 6x + 1 x 2
s
x+1
x
f)
2
>3
x+1
x
g) 5x2 + 10x + 1 7 x2 2x
h)
1+x+
x2
1x2
4
c) x
!
2
d) x 1 + ; + .
3
#
3 7
[3; +)
e) x ;
2
"
f) x
!
4
; 1 .
3
g) x (; 3] [1; +).
h) x [1; 1]
Trang 57
3.5. Bi tp
Bi tp tng hp:
Tu
a) 3 7x + 1 + 4 9x + 7 x + 3 + 6
b) x2 + x 1 + 8 2x2 + x 3 = x2 + 3x 5 + 8 2x2 + 4x 9
c) 4 x + 4 17 x = 3
d) x + 1 < 3 2 x + 3
#
"
7
Hng dn. a) x ; 1 .
9
b) x = 2.
M
in
c) x = 1; 16.
Th
.
d) x (; 3)
Trang 58
Chng 4
Tu
H phng trnh i s
H phng trnh bc nht
4.1.1
M
in
4.1
a1 b 1
,
D=
a2 b 2
Th
.
Cch gii:
Dng:
a1 x + b 1 y = c 1
a2 x + b 2 y = c 2
c 1 b1
,
Dx =
c 2 b2
a1 c 1
Dy =
a2 c 2
!
Dx
Dy
x=
,y =
.
D
D
a
2
a
= a2 3a + 4 = (a 1) . (a + 4)
Gii: D =
a 2 1 2a
3
2
a
= a2 12a + 11 = (a 1) . (a 11)
Dx =
a 4 1 2a
a
3
= a2 7a + 6 = (a 1) . (a 6)
Dy =
a2 a4
a=1
+) Trng hp 1: D = 0 (a 1) . (a + 4) = 0
a = 4
Nu a = 4, Dx 6= 0 th h v nghim.
Nu a = 1, Dx = Dy = 0, thay vo h phng trnh ta c:
x+y =3
S = {(x, 3 x) |x R }.
x y = 3
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 59
+) Trng hp 2: D 6= 0
a 6= 1
a 6= 4
4.1.2
12 a
x=
a+4
6
a
y=
4+a
Dng
Tu
a1 x + b 1 y + c 1 z = d 1
a x + b2 y + c 2 z = d 2
2
a3 x + b 3 y + c 3 z = d 3
Cch gii:
M
in
Th
.
x + 2y 3z = 2 (1)
2x y + 4z = 4 (2)
5x + 3y 4z = 4 (3)
x = 1.
5 (2y + 3z + 2) + 3y 7z = 4
7y + 8z = 6
z=1
H c nghim (x = 1, y = 2, z = 1)
C2: Bin
i Gauss.
1 2 3 2
1
2
3
2
H22H1
0 5 10 0
A=
2
1
4
4
H35H1
0 7 8 6
5 3 7 4
5y + 10z = 0
Ta c h
v tip tc gii nh trn.
7y + 8z = 6
C3: S dng my tnh in t.
4.1.3
Dng :
a1 x + b 1 y + c 1 z + d 1 t = e 1
a2 x + b 2 y + c 2 z + d 2 t = e 2
a3 x + b 3 y + c 3 z + d 3 t = e 3
Cch gii:
Rt 1 n t mt phng trnh, th vo 3 phng trnh cn li c h phng
trnh bc nht 3 n.
Dng php bin i Gauss.
1
0
0
0
Th
.
M
in
2 3 5 1 10 H34H1
A=
4 5 6 7 14 H4H1
1 1 1 1 3
Gii h:
7y 11z + 9t = 20
3y 6z + 9t = 6
3y 2y + 5z = 2
Tu
x 2y + 3z 4t = 5
2x + 3y 5z + t = 10
4x 5y + 6z 7t = 14
x+y+z+t=3
2 3 4 5
7 11 9 20
3 6 9 6
3 2 5 2
y = 1
x=1
z=2
t=1
4.2
Trang 61
c)
Gii:
2x2 + 4y 2 + x = 19
x2 + y 2 + y = 7
a) T (1) ta c: x = 1 2y thay vo phng trnh (2) ta c:
(1 + 2y)2 + 3y 2 + 2 (1 + 2y) = 2
1 + 4y + 4y 2 + 3y 2 + 2 + 4y 2 = 0
y = 1 x = 1
2
7y + 8y + 1 = 0
y = 1/7 x = 5/7
Tu
M
in
x2 2
t (1) th vo (2) ta c
b) Rt y =
2
x2 2 x2 2
2
2x + x.
=9
2
2
4x2 + x3 2x x2 + 2 = 18
x3 + 3x2 2x 16 = 0 (x 2) (x2 + 5x + 8) = 0
x=2y=1
x2 + 5x + 8 = 0
V nghim
Th
.
4y 4 8y 3 15y 2 + 21y + 18 = 0
(y 2) (2y + 3) (2y 2 3y 3) = 0
y=2
x=1
y = 3/2
x = 5/2
y=2
3
+
33
33
5
y=
y = 3/2
x=
4
4
2y 2 3y 3 = 0
3 33
5 + 33
y=
x=
4
4
Vy h c 4 nghim, tp nghim l:
(
!
!)
5 33 3 + 33
5 + 33 3 33
;
;
S = (1; 2) , (3/2; 5/2) ,
,
4
4
4
4
4.3
4.3.1
H phng trnh ng cp bc 2:
Phng trnh ng cp bc 2
Trang 62
Cch gii:
Coi y nh mt phng trnh bc 2: a.t2 + b.t + c = 0 nu a 6= 0
Tu
Gii:
b) 2x2 3xy 2y 2 = 0
4.3.2
Th
.
M
in
35
1
.y = y
x=
4
2
3+5
.y = 2y
x=
4
H phng trnh ng cp bc 2
Dng ton:
a1 x2 + b1 xy + c1 y 2 = d1
a2 x2 + b2 xy + c2 y 2 = d2
Cch gii:
Cch 1: Quy v phng trnh ng cp bc 2.
- TH1: d1 d2 = 0, g/s d1 = 0. Pt (1) l pt ng cp bc 2. Gii nh trn, tnh
c x, theo y th vo phng trnh cn li.
- TH2: d1 , d2 =
6 0. Nhn phng trnh (1) vi d2 tr i phng trnh (2) nhn d1
c phng trnh ng cp bc 2. Tip tc nh trn.
Cch 2: Kh y 2 t 2 phng trnh. Rt y t phng trnh . Th vo phng
trnh ban u c phng trnh bc 4 trng phng. Gii phng trnh, t
suy ra nghim ca phng trnh.
V d 4.6: Gii cc h phng trnh sau:
2
x xy + y 2 = 7
a)
x2 2xy 3y 2 = 0
2
x + xy y 2 = 1
b)
2x2 xy + 3y 2 = 12
2
x + xy 2y 2 = 0
c)
2x2 3xy + y 2 = 0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 63
Gii:
x = y hoc x = 3y
+) TH1: x = y thay vo pt (1) ta c: 3x2 = 7 x =
7
y=
3
7
3
3 (x2 xy + y 2 ) + x2 2xy 3y 2 = 21
4x2 21
5x
!2
4x2 21
=7
5x
21 4x2
+
5x
Tu
x2 + x.
4x2 5xy = 21 y =
M
in
2
x = 3s y = 1 s
x =9
4
2
21x 238x + 441 = 0
7
7
7
x2 =
x=
y=
3
3
3
Th
.
H c 4 nghim, tp nghim l:
s s s
s
7
7
7
7
,
;
;
S = (3; 1) , (3; 1) ,
3
3
3
3
1
x= y
2
14x2 + 11xy 9y 2 = 0
9
x= y
7
1
+) TH 1: x = y th vo pt (1):
2
1 2 1 2
y + y y 2 = 1 y 2 = 4 y = 2 x = 1
4
2
9
+) TH 2: x = y thay vo pt (1) ta c:
7
81 2 9 2
9
49
7
y y y 2 = 1 y 2 =
y = x =
49
7
31
31
31
H c 4 nghim, tp nghim l :
!
(
7
9
,
S = (1; 2) , (1; 2) , ;
31 31
9
7
;
31
31
!)
Trang 64
4.4. H i xng
8y 2 + 6y 2 + y 2 = 0 15y 2 = 0 y = 0 x = 0
H i xng
H i xng loi I:
f (x, y) = 0
g (x, y) = 0
Dng:
4.4.1
Tu
4.4
M
in
Cch gii:
Th
.
a) t S = x + y, P = x.y do h tr thnh:
S=3
S=3
x+y =3
S 2 2P = 5
P =2
xy = 2
X=1
X=2
b) t S = x y, P = x.y ta c h :
P =3S
P =3S
S+P =3
2
2
S 2 3S + 2 = 0
S + 3 (3 S) = 7
S + 2P + P = 7
Trang 65
4.4. H i xng
S=1
=3S
P
P =2
S=1
S=2
S=2
P =1
(1)
(2)
Tu
+) Gii h (1):
S=1
xy =1
x + (y) = 1
P =2
x.y = 2
x. (y) = 2
M
in
Gii h (2)
x + (y) = 2
xy =2
S=2
x. (y) = 1
x.y = 1
P =1
X =1+ 2
X 2 2X 1 = 0
X =1 2
1 2, 1 2
Do h c 2 nghim 1 + 2, 1 + 2 ,
Th
.
Kt lun vy h c 4 nghim:
(1; 2) , (2; 1) ,
4.4.2
1+
2, 1 +
2 , 1 2, 1 2
Dng :
H i xng loi II:
f (x, y) = 0
f (y, x) = 0
f (x, y, z) = 0
f (y, z, x) = 0
f (z, x, y) = 0
Cch gii:
Trang 66
4.4. H i xng
a) Tr v 2 phng trnh ta c:
Tu
Gii:
M
in
(x y) (x + y) (x y) = 0 (x y) (x + y 1) = 0
+)TH 1: x = y ta c
x=1y=1
x2 3x + 2 = 0
x=2y=2
+) TH 2: x + y = 1 y = 1 x
Th
.
x2 = 2x + 1 x 2 x2 x + 1 = 0 (V nghim)
b) Tr v 2 phng trnh ta c:
(x y) (x2 + xy + y 2 ) = 3 (x y)
x=y
x2 + xy + y 2 = 3
x + 5x 6 = 0 (x 1) (x + x + 6) = 0
TH 2: x2 + xy + y 2 = 3
x=1y=1
x2 + x + 6 = 0 (V nghim)
S 3 3S (S 2 3) = 5S + 12 S 3 7S + 6 = 0
S = 1 P = 2
2
(S 1) . (S + S 6) = 0 S = 3 P = 6 (V nghim)
S=2P =1
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 67
4.4. H i xng
+)
S=1
P = 2
x+y =1
x.y = 2
+)
x.y = 1
P =1
X = 1
X=2
z3 + 3
x
=
x3 + 3
y=
y
+3
z=
4
M
in
Tu
Th
.
x3 + 3
, f (x) l hm ng bin.
t f (x) =
4
x = f (z)
H tr thnh
y = f (x)
z = f (y)
Gi s x > y ta c:
x3 = 4x 3 x3 4x + 3 = 0 (x 1) (x2 + x 3) = 0
x=1
1
+
13
x=1
x=
2
x2 + x 3 = 0
1 13
x=
2
H c 3 nghim
1 + 13 1 + 13 1 + 13
;
;
(1; 1; 1) ,
2
2
2
!
1 13 1 13 1 13
;
;
2
2
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 68
4.5
Cch gii:
t n ph quy v h quen thuc.
Cng tr i s cc phng trnh.
Th n.
Tu
M
in
x2 + y + x3 y + xy 2 + xy =
4
x4 + y 2 + xy (1 + 2x) =
4
Th
.
x2 + y + xy (x2 + y) + xy =
4
5
2
(x2 + y) + xy =
4
t u = x2 + y, v = xy
H tr thnh:
u + u.v + v =
u2 + v =
4
5
4
5
T phng trnh (2) ta c v = u2
4
Th vo phng trnh (1) ta c:
5
5
1
5
u u u3 u2 = u3 u2 u = 0
4
4
4
4
5
u=0v=
4
u.(2u + 1)2 = 0
3
1
u= v=
2
2
5
+) TH 1: u = 0, v =
4
x2 + y = 0
5
xy =
4
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 69
5
Ta c y = x2 th vo phng trnh cn li ta c x3 = x =
4
3
1
+) TH 2: u = , v = Ta c h:.
2
2
x2 + y =
2
xy =
2
s
3
s
5
3 25
y=
4
16
Th
.
M
in
Tu
1
T phng trnh (1) ta c y = x2
2
!
1
3
x x2
= 2x3 + x 3 = 0 (x 1) (2x2 + 2x + 3) = 0
2
2
3
x = 1 y = 2
2x2 + 2x + 3 = 0
Phng trnh v nghim
Kt lun: H c 2 nghim phn bit:
s
! s
3
3 5
3 25
1;
;
,
2
4
16
V d 4.10 (D-2008): Gii h phng trnh:
V d 4.11 (B-2008): Gii h phng trnh:
V d 4.12 (B-2009): Gii h phng trnh:
xy + x + y = x2 2y 2
.
x 2y y x 1 = 2x 2y
x4 + 2x3 y + x2 y 2 = 2x + 9
x2 + 2xy = 6x + 6
xy + x + 1 = 7y (1)
x2 y 2 + xy + 1 = 13y 2 (2)
2
y=1x=3
3y 4y + 1 = 0
.
+) TH1: Vi x = 3y thay vo h ta c:
1
9y 4 10y 2 + 1 = 0
y= x=1
3
+) TH2: Vi x = 12y thay vo (1) ta c 12y 2 + 5y + 1 = 0 (V nghim)
Gii:
Cch 2: Th
7y 1
th vo (2) ta c:
y+1
36y 4 33y 3 5y 2 + y + 1 = 0 (y 1)(3y 1)(12y 2 + 5y + 1) = 0
y=1x=3
y= x=1
3
12y 2 + 5y + 1 = 0 (V nghim)
T (1) ta c x =
Trang 70
4.6. Bi tp
Bi tp
M
in
4.6
Tu
x 1
x+ + =7
y y
x
1
x2 + +
= 13
y y2
1
t u = ta c h.
y
x + xu + u = 7
.
x2 + xu + u2 = 13
n y hc sinh t gii tip.
Th
.
x + 3y z = 6
a)
2x y + 3z = 3
x + 5y 7z = 2
2x + y 3z 4t = 10
x 3y + 4z 5t = 2
b)
3x 4y + 2z + t = 11
x + 2y 7z + 6t = 2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 71
4.6. Bi tp
Hng dn. a)
!
17 19
.
4; ;
8
8
b) (1; 1; 1; 2).
Tu
Th
.
M
in
x+1+ y+1=2+ 2
k)
x+ y = 3+1
x4+ y1=4
l)
x + y = 73
3
x y3 = 7
m)
xy (x y) = 2
Trang 72
4.6. Bi tp
!
1 1
, (1; 2).
b) (2; 1), ;
2 2
c) (2; 1), (1; 2).
d) (1; 1).
e) (1; 4), (1; 2), (2; 3), (2; 1), (4; 3), (4; 1), (3; 4), (3; 2).
f) (2; 4), (4; 2), (1; 1).
21 11 +
;
2
!
21
Th
.
3
2
M
in
Tu
h) (2; 1), (1; 2), 2; 2 , 2; 2 .
!
3 + 21 11 21
i) (4; 7), (1; 2),
,
;
2
2
b)
c)
d)
e)
f)
g)
2x + y 1 = 5
2y + x 1 = 5
3x2 = 2y +
y
3y 2 = 2x + 1
x
2
x = 3x + 2y
y 2 = 3y + 2x
x+5+ y2=7
y+5+ x2=7
x 3y = 4
x
x
y 3x = 4
y
x+ 4y1=1
y+ 4x1=1
3
x = 3x + 8y
y 3 = 3y + 8x
Trang 73
4.6. Bi tp
x+
3
2xy
x2
= x2 + y
2x + 9
2xy
= y2 + x
y+ p
3
2
y 2y + 9
2
x = y 2y + 2
i)
y = z 2 2z + 2
z = x2 2x + 2
h)
b) (1; 1).
Tu
d) (11; 11).
M
in
e) (2; 2).
f) (1; 1).
11;
Th
.
11 , 11; 11 .
g) (0; 0),
ex = 2007 p 2
y 1
ey = 2007
2
x 1
H phng trnh ng cp bc 2:
Bi 4.9: Gii cc h phng trnh:
2
x 4xy + y 2 = 1
a)
y 2 3xy = 4
2
x 3xy + y 2 = 5
b)
2x2 xy y 2 = 2
2
3x + 5xy 4y 2 = 38
c)
5x2 9xy 3y 2 = 15
Hng dn. a) (1; 4), (1; 4).
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 74
4.6. Bi tp
H phng trnh bc 1 - bc 2:
M
in
Tu
5 5
, 1 + 6; 2 + 2 6 , 1 6; 2 2 6 .
Hng dn. a) (2; 1), ;
2 4
b) (1; 1).
Th
.
!2
!3
x
x
+
= 12
a)
y
y
(xy)2 + xy = 6
y + xy 2 = 6x2
b)
1 + x2 y 2 = 5x2
4
x x3 y + x2 y 2 = 1
c)
x3 y x2 + xy = 1
2x + y + 1 x + y = 1
d)
3x + 2y = 4
xy + x + y = x2 2y 2
e)
x 2y y x 1 = 2x 2y
4
x + 2x3 y + x2 y 2 = 2x + 9
f)
x2 + 2xy = 6x + 6
2 (y x) + xy = 4
g)
x2 + y 2 + 4 (x + y) = 17
Hng dn. a) (2; 1), (2; 1).
!
1
b) (1; 2),
;1 .
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 75
4.6. Bi tp
17
4;
4
Th
.
M
in
Tu
Trang 76
Chng 5
5.1
Tu
Gii tch t hp
Khi qut chung
M
in
Th
.
5.2
Kin thc c bn
5.2.1
Quy tc cng:
H1
H
Nu hnh ng H : 2 m Hi , Hj khng xy ra ng thi th
...
Hn
|H| = |H1 | + |H2 | + + |Hn |
Cch nhn bit: trong phng n gii c s dng vic chia cc trng hp
Quy tc nhn:
Trang 77
5.2.2
T hp - chnh hp - hon v
Hon v:
Tu
Pn = n.(n 1)...2.1 = n!
Chnh hp:
M
in
Akn =
T hp :
Th
.
n!
Akn
=
=
k!
(n k)!k!
Tnh cht:
+) Tnh i xng: Cnk = Cnnk .
k+1
+) Tam gic Pascal: Cnk + Cnk+1 = Cn+1
Trang 78
5.3. Cc v d
5.2.3
k+1
Cnk + Cnk+1 = Cn+1
Cnk = Cnnk
5.3
M
in
Tu
Cng thc nh thc Newton kh n gin nhng vic p dng n trong tng trng hp
l rt phong ph, iu ny lm cho n tr nn kh kh khn cho hc sinh mi lam quen
vi t hp. Chng hn nh vi ng thc th hai chng qua l ng thc mt nhng
vi a = 1, b = x. ng thc th 2 nu ta thay x = 1, hoc x = 1 th c cc ng
thc kh th v, chng xut hin trong thi i hc nhng nm gn y!
Cc v d
Th
.
Gii: Gi s abcd l s cn tm t ta c:
a, b, c, d {0, 1, 2, , 9}
abcd tha mn a 6= 0, d {0, 2, 4, 6, 8}
a, b, c, d khc nhau i mt
Ta xt cc trng hp sau:
TH1: d = 0, a c 9 cch chn, b c 8 cch chn, c c 7 cch chn
c 9.8.7 = 504 cch chn.
TH2: d 6= 0, d {2, 4, 6, 8} nn d c 4 cch chn, a c 8 cch chn, b c 8 cch chn, c
c 7 cch chn c 4.8.8.7 = 1792 cch chn.
Kt hp ta c : 504 + 1792 = 2296 cch chn.
a, b, c, d {0, 1, 2, ..., 9}
abcd tha mn a 6= 0
Ta xt cc trng hp sau:
TH1: a {1, 2, 3}
do a c 3 cch chn, b c 9 cch chn, c c 8 cch chn, d c 7 cch chn
c 3.9.8.7 = 1512.
TH2: a = 4, b {0, 1, 2, 3, 5}
do b c 5 cch chn, c c 8 cch chn, d c 7 cch chn vy c 5.8.7 = 280
TH3: a = 4, b = 6, c {0, 1, 2, 3}
do c c 4 cch chn, d c 7 cch chn.
c 4.7 = 28 cch chn. TH4: a = 4, b = 6, c = 5, d {0, 1, 2} Vy d c 3 cch chn.
Kt lun: C 1512 + 280 + 28 + 3 = 1823 cch
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 79
5.3. Cc v d
Lp C
3
1
1
2
Tu
Lp B
4
1
2
1
M
in
1
2
3
Lp A
5
2
1
1
STT
Th
.
Gii: T iu kin ta c
(n + 1) (n + 2)
= 10n + 30
1+n+1+
2
n = 18
n2 15n 54 = 0
n = 3 (loi)
Vy n = 18 v ta c
1
2x +
5
x
18
18
X
k
C18
.(2x)18k .
k=0
5
x
k
18
X
k
C18
.218k x18k 5
k=0
k
= 0 k = 15.
5
15
H s ca s hng khng cha x l: 23 .C18
= 6528
18k
k
t ak = C18 .2
, k = 0, 1, 2, .., 18
k+1 17k
k
Xt bt phng trnh C18
.218k < C18
.2
18!
18!
2.
<
k!. (18 k)! (k + 1)! (17 k)!
2. (k + 1)! (18 k)!
<
2 (k + 1) < 18 k
k!
(17 k)!
k = 0; 1; ..; 5
3k < 16 k < 16
3
a0 < a1 < ... < a5 < a6 > a7 > .. > a18
6.6
54
6
6
Vy hng t c h s ln nht l: C18
.2186 x18 5 = C18
.212 .x 5
S hng khng cha x 18 k
Trang 80
5.3. Cc v d
n, k N, n k + 3.
(2)
Tu
i=0
k+2
1
k+1
2
k
3
Do h s ca xk+3 s l:
k+3
0
M
in
i
j
Vi n k + 3, ta i + j = k + 3 vi 0 j 3 c nghim nh sau:
Cnk .C33 + Cnk+1 .C32 + Cnk+2 .C31 + Cnk+3 .C30 = Cnk + 3Cnk+1 + 3Cnk+2 + Cnk+3
(3)
Th
.
o hm 2 v ca ng thc trn ta c:
Thay x = 1 ta c:
x(1 + x) dx =
Z1
0
Cn0 x + Cn1 x2 + + Cnn xn+1 dx
Mt khc ta c:
R1
(1 + x)n+1 (1 + x)n dx
0
!
n+2
(1 + x)
(1 + x)n+1 1
1 + 2n+1 n
0 = n2 + 3 n + 2
n+2
n+2
x(1 + x)n dx =
R1
Trang 81
5.4. Bi tp
M
R1
0
Cnn
Cn0 Cn1
+
+ +
=
2
3
n+1
!
2
3
n+2
1
x
x
x
Cn0 + Cn1 + + Cnn
2
2
n+2 0
Bi tp
5.4
Tu
Bi ton m:
M
in
Bi 5.2: Trong s 16 hc sinh c 3 hc sinh gii, 5 hc sinh kh, 3 trung bnh. C bao
nhiu cch chia s hc sinh trn lm 2 t sao cho:
Th
.
a) Mi t c ng 8 hc sinh.
Trang 82
5.4. Bi tp
Tu
2007
1
1
1
+ 2 + + 2 =
2
A2 A3
An 2008
M
in
n, k N
Th
.
Pn+5
60Ak+2
n+3
(n k)!
2
a) 10Cn2 + nC10
= 2800
b)
Phng trnh t hp
A4n+1 + 3A3n
Bi 5.14: Tnh gi tr ca biu thc M =
(n + 1)!
2
2
2
2
bit rng Cn+1 + 2Cn+2 + 2Cn+3 + Cn+4 = 149
!
1
1
n+1
1
+ k+1 = k vi n, k nguyn dng.
Bi 5.15: Chng minh rng
k
n + 2 Cn+1 Cn+1
Cn
A4n+4 143
Bi 5.16: Tm s m trong dy xn =
Pn+2 4Pn
n
a) (Cn0 ) + (Cn1 ) + + (Cnn )2 = C2n
Trang 83
5.4. Bi tp
0
C2n
1
22n+1
1 2
2n
C =
.
+ C2n + +
3
2n + 1 2n
2n + 1
1
2n+1 1
1
Cn0 =
d) Cnn + Cnn1 + +
2
n+1
n+1
n
Bi 5.18: Bit rng trong khai trin nh thc Newton ca x + x1 tng cc h s ca
2 s hng u tin bng 24, tnh tng cc h s ca cc ly tha bc nguyn dng ca
x. Chng minh tng ny l mt s chnh phng.
Tu
M
in
Bi 5.20: Bit rng (2 + x)100 = a0 + a1 x + + a100 x100 . Chng minh rng a2 < a3 .
Vi gi tr no th ak < ak1 .
!n
2
Bi 5.21: Tm h s ca s hng cha a4 trong khai trin nh thc Newton a2
a
vi a 6= 0. Bit rng tng h s ca 3 s hng u tin trong khai trin bng 97.
Th
.
26
Bi 5.22:
!nTm h s ca s hng cha x trong khai trin nh thc Newton ca
1
1
2
n
+ C2n+1
+ + C2n+1
= 220 1.
+ x7 , bit rng : C2n+1
4
x
Trang 84
Chng 6
Tu
Hnh phng ta
Vc t, im, ng thng
Kin thc c bn
6.1.1
M
in
6.1
Ta , vc t
Th
.
(a, b) (a , b ) = (a a , b b )
k (a, b) = (ka, kb)
a = a
(a, b) = (a , b )
b = b
|(a, b)| = a2 + b2
v .
v
cos ( v , v ) =
|
v | . |
v |
AB = (xB xAq
, yB yA )
AB = AB = (xB xA )2 + (yB yA )2
yG =
yA + yB + yC
3
ng thng
Trang 85
Tu
x y
+ =1
a b
M
in
cos = |cos (
u ,
u )| = |cos (
n ,
n )|
\
= (d
1 , d2 )
Th
.
|Ax0 + By0 + C|
A2 + B 2
Ch : Ta thng s dng phng trnh tng qut khi phi tnh gc, khong cch.
Cn ta dng phng trnh tham s khi c mi quan h thuc.
6.1.2
Dng bi
Trang 86
Tu
Gii: a) Ta c xM =
xA + xB + xD
xD = 3xM xA xB = 3 6 + 4 = 5,
3
15
21
yD = 3yM yA yB = 4 + 1 =
2
2
xE + xM
Ta c xD =
xE = 2xD xM = 2.(5) (1) = 9,
2
37
21 5
yE = 2yD yM = 2. + =
2
2
2
21
37
D 5;
v E 9;
2
2
Th
.
M
in
b) Ta c xM =
c) +) AC = (4; 8) = 4 (1; 2)
nAC = (2; 1)
. Nn phng trnh AC l:
AC :
A (6; 4)
2 (x 6) (y 4) = 0 2x y 8 = 0
+) AB = (10; 5) = 5 (2; 1)
nAB = (1; 2)
AB :
. Nn phng trnh AB l:
A (6; 4)
(x 6) 2 (y 4) = 0 x 2y + 2 = 0
+) BC = (6; 3) = 3 (2; 1)
uBC = (2; 1)
. Nn phng trnh tham s BC l:
BC :
C (2; 4)
x = 2 + 2t
y = 4 t
+) F BC F (2 + 2a; 4 a)
|2 (2 + 2a) (4 a) 8|
|2 + 2a 2 (4 a) + 2|
q
q
= 2.
d(F, AB) = 2d(F, AC)
12 + (2)2
22 + (1)2
a=2
2a + 6 = 5a
3a = 6
|4a + 12| = 2 |5a|
6
2a + 6 = 5a
7a = 6
a=
7
+) a = 2: F (6; 6)
Trang 87
6
+) a = : F
7
2 22
;
7
7
I (12; 1)
4 yI = 5
yI = 1
Tu
5x +
M
in
3y
Th
.
9=
C(1; 2)
+)
n
BH = (1; 3) uBH = (3; 1)
Do ACBH
n
AC = uBH = (3; 1)
C (1; 2)
V AC :
nn phng trnh AC l:
nAC = (3; 1)
3 (x + 1) (y + 2) = 0 3x y + 1 = 0
V A = AC AM nnta A l nghim ca h:
5x + y 9 = 0
x=1
A (1; 4)
3x y + 1 = 0
y=4
4 3b b 2
;
+) V B BH B (5 3b; b) M
2
2
4 3b b 2
+
9 = 0 20 15b + b 2 18 = 0
Mt khc ta c M AM 5.
2
2
14b = 0 b = 0 B (5; 0)
Phng trnh ng thng
Cc dng bi c th
Vit phng trnh ng thng i qua mt im v mt phng (Phng y l
phng vung gc (php tuyn) hoc phng song song (ch phng))
Tm 2 im ca ng thng . Vit phng trnh ng thng i qua 2 im.
Trng hp ny c th quy v trng hp trn bng cch : im i qua l mt
trong 2 im v vc t ch phng l vc t ni 2 im.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 88
Ch :
Cc dng bi khc thng xoay quanh cc dng trn, chng ch khc nhau v cch
din t. V thng thng nu bi khng hi g thm ta thng vit phng
trnh dng tng qut.
Phng trnh tng qut th tng ng vi vc t php tuyn. Phng trnh tham
s, chnh tc tng ng vi vc t ch phng.
V d 6.3: Vit phng trnh ng thng d tha mn mt trong cc iu kin sau:
Tu
M
in
Th
.
Gii: a) ~u = (3; 1)
n = (1; 3)
A (1; 2)
V d :
nn d c phng trnh:
n = (1; 3)
(x 1) + 3 (y + 2) = 0 x + 3y + 5 = 0
b) Ta c
n
= (1; 4) u = (4; 1)
V d
nd =
u
= (4; 1)
A (3; 4)
Ta c d :
nn phng trnh d l:
nd = (4; 1)
4 (x 3) + (y + 4) = 0 4x + y 8 = 0
2y
x1
y2
x1
=
=
2
3
2
3
nn u = (2; 3) n = (3; 2)
V d k
nd =
n
= (3; 2)
A (1; 4)
T ta c d :
nn phng trnh d l:
nd = (3; 2)
c) Ta c :
3 (x 1) + 2 (y 4) = 0 3x + 2y 11 = 0
d) +) Ta c M = 1 2 nn ta M l nghim ca h:
x=2+t
2+t+1
3 3t 3
y = 3 3t
=
t + 3 = 2t
2
3
y3
x+1
=
2
3
t = 1 x = 1, y = 6 M (1; 6)
Ta c
n = (3; 4). Gi
n = (A; B)
3
Trang 89
|
nd .
n
3 |
0
0
\
V (d, 3 ) = 45 cos 45 =
|nd | . |n
3 |
1
|3A + 4B|
=
5. A2 + B 2 = 2. |3A + 4B|
A2 + B 2 . 32 + 42
2
25 (A2 + B 2 ) = 2 (9A2 + 24AB + 16B 2 )
A = 7B
7A2 48AB 7B 2 = 0
1
A= B
7
M
in
Tu
1
+) Vi A = B: Chn B = 7 A = 1. Phng trnh d l:
7
(x 1) 7 (y 6) = 0 x 7y + 41 = 0
M (1; 5)
x+
5=
Th
.
I(6; 2)
+) Vi a = 6: IE = (a 6; 3 a) = (0; 3) = 3 (0; 1)
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 90
6.2. ng trn
6.2.1
Tu
ng trn
Kin thc c bn
M
in
Phng trnh
6.2
IECD
ABIE
n
AB = uIE = (0; 1)
AB k CD
M (1; 5)
Ta c AB :
nn phng trnh ca AB l:
nAB = (0; 1)
0. (x 1) + (y 5) = 0 y 5 = 0
+) Vi a = 7: IE = (1; 4)
n
AB = IE = (1; 4)
M (1; 5)
T ta c AB :
nn phng trnh AB l:
nAB = (1; 4)
(x 1) 4 (y 5) = 0 x 4y + 19 = 0
Th
.
A2 + B 2 C
x = a + R. cos t
y = b + R. sin t
(t R)
Phng tch
nh ngha: Cho ng trn (C) : x2 + y 2 + 2Ax + 2By + C = 0.
PM/(C) = M A.M B khng ph thuc vo phng ca ct tuyn M AB ca ng trn
m ch ph thuc vo v tr im M .
C th nu im M (x0 , y0 ) th PM/(C) = x20 + y02 + 2Ax0 + 2By0 + C.
ngha: Phng tch ca im M cho bit v tr tng i ca im vi ng
trn.
Nu PM/(C) < 0 th im M nm bn trong ng trn.
Nu PM/(C) = 0 th im M nm trn ng trn.
Nu PM/(C) > 0 th im M nm ngoi ng trn.
Trang 91
6.2. ng trn
Tu
M
in
Khng ct nhau
d>R
Th
.
V tr
iu kin
Hnh v
Tip xc
d=R
Ct nhau
d<R
Trang 92
6.2. ng trn
V tr
iu kin
Tip xc trong
d = |R1 R2 |
I2
Tip xc ngoi
d = R1 + R2
I1
I1
I2
I1
I2
I2
Th
.
I1
M
in
Tu
Hnh v
ng nhau
d < |R1 R2 |
I2
ngoi nhau
d > R1 + R2
I1
I1
I2
Hnh v
6.2.2
Cc dng bi
Trang 93
6.2. ng trn
b) (C) : x2 + y 2 3x + 2y 1 = 0
2
3
3
17
.
+ 12 (1) =
b) Tm I( ; 1) bn knh R =
2
2
2
V d 6.6: Vit phng trnh ng trn (C), tm tm v bn knh bit:
a) (C) i qua 3 im A(4; 2), B(1; 3), C(3; 1).
Tu
M
in
Th
.
2
4 + 2 + 4a + 2b + c = 0
4a + 2b + c = 20
a = 2
2
2
1 + 3 + a + 3b + c = 0
a + 3b + c = 10
b=4
2
2
(3) + 1 3a + b + c = 0
3a + b + c = 10
c = 20
T ta c phng trnh ng trn l: x2 + y 2 2x + 4y 20 = 0
p
Tm I(1; 2) bn knh R = 12 + (2)2 (20) = 5
2
2
0 + 2 + 4b + c = 0
c = 4b 4
c = 4b 4
10b + c + 26
a=
= 3b + 11
2
Do (C) tip xc vi nn ta c :
|2a + b + 2| 2
= a + b2 c
d (I; ) = R
5
4a2 + b2 + 4 4ab + 4b 8a = 5 (a2 + b2 c)
a2 + 4b2 + 4ab 4b + 8a 5c 4 = 0
a = 2 v c = 8
Trang 94
6.2. ng trn
Tu
|3a + 4b 42| = |b + 8|
(2)
5
1
|b + 8| = a2 + b2 c
(3)
1
3a + 82
3a + 9b 82 = 0
3a + 4b 42 = 5b + 40
b=
(2)
9
3a + b = 2
3a + 4b 42 = 5b 40
b = 3a 2
(4)
(5)
Th
.
M
in
2
c = 4b 4
2
1 + 5 + 2a + 10b + c = 0
10b c 26
a=
(2)2 4b + c = 0
= 7b 11
2
q
Tm v bn knh ca (C1 ) l: I1 (2; 1) , R1 = (2)2 + 12 4 = 1
1 + a2 + b 2 c
a2 + b2 4a + 2b + 5 = a2 + b2 c + 1 + 2 a2 + b2 c
4a + 2b + c + 4 = 2 a2 + b2 c
Thay a, c gii c trn vo ta c:
q
4 (7b 11) + 2b + 4b 4 = 2 (7b 11)2 + b2 (4b 4)
2
34b + 44 = 2 50b + 150b + 125
22
b
17
Trang 95
6.2. ng trn
239b2 + 598b + 359 = 0
b = 1 Tha mn a = 4 c = 8
359
22
b
b=
(Loi)
17
239
Tu
M
in
= <1=R
2
2 +1
5
d (I, d) =
Th
.
x=1y=2
9 2
;
9
2 A (1; 2) , B
5 5
x= y=
5
5
x2 + y 2 + (2m 2) x + (m 2) y + 1 4m = 0
s
2
5m2 + 4m + 4
2m
2m
2
, R = (1 m) +
I 1 m;
(1 4m) =
2
2
2
5m2 + 4m + 4
=5
Theo gi thit : R = 5
2
m=4
5m2 + 4m + 4 = 100 5m2 + 4m 96 = 0
24
m=
5
+) Vi m = 4: Phng trnh (C1 ) l
x2 + y 2 2x 2y + 5 = 0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 96
6.2. ng trn
24
: Phng trnh (C1 ) l
5
19
x2 + y 2 2x 2y
=0
5
+) Vi m =
x2 + y 2 + (2m 2) x + (m 2) y + 1 4m = 0
2m
I 1 m;
2
Tu
Do im I nn ta c:
2m
3 (1 m) 4
2 = 0 3 m = 0 m = 3
2
M
in
x2 + y 2 8x 5y + 13 = 0
Th
.
a) Tm tm v bn knh ca ng trn.
b) Vit phng trnh tip tuyn vi (C) ti im M0
4 2
.
;
5 5
4 2
;
5 5
m=5
m = 25
Trang 97
|4.1 3. (2) + m|
q
=3
2
2
4 + (3)
6.2. ng trn
d) Ta c
nd = (4; 3)
ud = (3; 4)
V d
n =
u = (3; 4)
m = 20
m = 10
Tu
|m 5| = 15
|3.1 + 4. (2) + m|
=3
32 + 42
e) Gi : Ax + By + C = 0
M
in
2 : 3x + 4y 10 = 0
1 : 3x + 4y + 20 = 0
Th
.
Do A nn ta c 4A + 3B + C = 0 C = 4A 3B
|A 2B + C|
=3
Do l tip tuyn ca (C) nn ta c d (I, ) = R
A2 + B 2
B=0
9A2 + 30AB + 25B 2 = 9A2 + 9B 2 30AB + 16B 2 = 0
15
B= A
8
+) Vi B = 0: Chn A = 1 C = 4 1 : y 4 = 0
x1 = 1
y1 + 2
x1 + 2y1 4
x1 1
x1 = 1
=
=
1
y1 =
4y1 8 = x1 + 2y1 4
0
1
4
2
1
T1 1;
2
15
A: Chn A = 8 B = 15 C = 13 2 : 8x 15y + 13 = 0
8
Gi T2 (x2 ; y2 ) l ta tip im ca 2 vi (C) ta c phng trnh 2 l
+) Vi B =
8
15
13
x2 = 7
7 11
15x2 + 8y2 = 1
17
T2 ;
11
15x2 43y2 = 34
17 17
y2 =
17
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 98
6.2. ng trn
f) Gi T1 (x1 ; y1 ), T2 (x2 ; y2 )
BT1 l tip tuyn vi (C) ti T1 nn ta c phng trnh BT1 l:
x1 .x + y1 .y (x + x1 ) + 2 (y + y1 ) 4 = 0
Tu
M
in
Th
.
I1 I2 = (4; 7) I1 I2 = (4)2 + 72 = 65
Trang 99
27
=0
2
6.3. Ba ng Conic
M
in
Tu
|3A + 8B + C|
=8
2 + B2
A
|7A + 15B + C|
= 16
A2 + B 2
|3A + 8B + C| 2
= A + B2
8
|7A + 15B + C| 2
= A + B2
16
2 |3A + 8B + C| = |7A + 15B + C|
C = A B
6A + 16B + 2C = 7A + 15B + C
13A 31B
6A + 16B + 2C = 7A 15B C
C=
3
C = A B:
Th
.
3
A= B
4
5B
+) Vi A = :
12
Chn B = 12 A = 5 C = 7 : 5x 12y + 7 = 0
3
+) Vi A = B:
4
Chn B = 4 A = 3 C = 1 : 3x 4y + 1 = 0
13A 31B
C=
3
13A 31B
2 + B 2 |4A 7B| = 24 A2 + B 2
A
=
8
3A + 8B +
3
16A2 56AB + 49B 2 = 576A2 + 576B 2 560A2 + 56AB + 527B 2 =
0 V nghim
6.3
6.3.1
Ba ng Conic
Kin thc chung v 3 ng Conic
Trang 100
6.3. Ba ng Conic
nh ngha
Elip
M F1 + M F2 = 2a >
2c = F1 F2
Hyperbol
|M F1 M F2 | = 2a <
2c = F1 F2
Parabol
M F = d(M, )
y
F2 a
a
e
ng
chun
Tim cn
Bn knh
qua tiu
Cc yu t
Tip tuyn
ti
im
M0 (x0 , y0 )
Tip tuyn
Ax + By +
C=0
6.3.2
p
Tu
(P ) : y 2 = 2px
p
F ( ; 0)
2
e=1
M F1 = a + e.xM
M F2 = a e.xM
Trc ln : 2a
Trc b: 2b
Tiu c: 2c
x0 .x y0 .y
+ 2 =1
a2
b
x0 .x y0 .y
2 =1
a2
b
y0 .y = p(x + x0 )
a2 A2 + b2 B 2 = C 2
a2 A2 b2 B 2 = C 2
pB 2 = 2AC
;0
p = d(F, )
M
in
y2
x2
2 =1
2
a
b
c 2 = a2 + b 2
Tm sai
a2 = b 2 + c 2
Th
.
Tiu im
F2 (c; 0)
x
a
(H) :
quan
a
e
F1 (c; 0)
a O
b
x2
y2
(E) : 2 + 2 = 1
a
b
Mi
h
x=
a
e
x=
F1
p
2
x = ae
y
b
:x=
th
ae
x = ae
x=
p
2
M F = xM +
p
2
Elip
Xc nh Elip
V d 6.10: Xc nh di trc ln, trc b, tiu c, tm sai, ta tiu im, phng
trnh cc ng chun ca Elip.
a) 4x2 + 9y 2 36 = 0.
b) 9x2 + 4y 2 = 5.
x2 y 2
+
=1
9
4
a2 = 9, b2 = 4 c2 = a2 b2 = 5 a = 3, b = 2, c = 5
Gii: a) Ta c 4x2 + 9y 2 36 = 0
Trang 101
6.3. Ba ng Conic
c
5
+) Tm sai: e = =
a
3
+) di trc ln: 2a = 6
+) di trc b: 2b = 4
+) Tiu c: 2c = 2 5
5; 0
+) Tiu im: F1 5; 0 , F2
a
9
3
+) ng chun: x = x =
x =
e
5/3
5
y2
x2
+
= 1.
5/9 5/4
b) Ta c 9x2 + 4y 2 = 5
Tu
5
5
< nn y khng phi l phng trnh chnh tc.
9
4
5
5
5 2 5
5 5
25
5
2
2
2
2
a = ,b = c = a b = =
a=
,b =
,c =
4
9
4 9
36
2
3
6
5
c
+) Tm sai: e = =
a
3
+) di trc ln: 2a = 5
2 5
+) di trc b: 2b =
3
5
+) Tiu c: 2c =
3
5
5
+) Tiu im: F1 ; 0 , F2
;0
6
6
5/2
3
a
x=
+) ng chun: x = x =
e
2
5/3
Th
.
M
in
b) di trc ln l 6, tiu c 2 5.
3
.
c) di trc ln l 3, tm sai e =
3
5
d) (A-2008) Tm sai e =
v hnh ch nht c s c chu vi bng 20.
3
e) i qua 2 im A 4; 3 , B 2 2; 3
2
5
v tm sai e = .
f) i qua im A 2;
3
3
Trang 102
6.3. Ba ng Conic
Gii: a) Do F1 (6; 0) c = 6
c
6
c
= 9 b = a2 c 2 = 9 2 6 2 = 3 5
e= a= =
a
e
2/3
Phng trnh Elip l:
x2 y 2
+
=1
81 45
b) Theo gi thit ta c:
2a = 6 a = 3,
q
2
2
2
2c = 2 5 c = 5 b = a c = 32
5 =2
x2 y 2
+
=1
9
4
Tu
!2 r
3
3
=
2
2
y2
x2
+
=1
9/4 3/2
Th
.
M
in
c) Theo gi thit ta c:
3
2a = 3 a =
2
v
u 2
u 3
c
3 3
3
e = c = e.a =
. =
b = a2 c 2 = t
a
3 2
2
2
d) T gi thit ta c:
c
5
5
e= =
a
c
=
a
3
3
b=5a
4 (a + b) = 20
2
V a2 = b2 + c2 a2 = (5 a) +
a2 18a + 45 = 0
5
a
3
!2
5
a2 = 25 10a + a2 + a2
9
a=3b=2
a = 15 b = 10
(Loi)
x2 y 2
Phng trnh Elip l:
+
=1
9
4
x2 y 2
e) Gi phng trnh Elip l: 2 + 2 = 1
a
b
V 2 im A 4; 3 , B 2 2; 3 (E) nn ta c h :
3
16
2
1 = 1
+ 2 =1
2
2
a
b
a
20 a = 20
9
1
8
1
b2 = 15
+
=
1
=
a2 b 2
b2
15
T ta c phng trnh ca Elip l:
x2 y 2
+
=1
20 15
x2 y 2
+ 2 =1
a2
b
Trang 103
6.3. Ba ng Conic
25
4
5
(E) nn ta c : 2 + 2 = 1
Do im A 2;
3
a
9b
2
c
2
4
5
e = = c2 = a2 b2 = a2 c2 = a2 9b2 = 5a2
3
a
3
9
9
4
25
9
5
+
= 1 2 = 1 a2 = 9 b 2 = a2 = 5
a2 5a2
a
9
x2 y 2
+
=1
9
5
Tu
g) Theo gi thit ta c: 2b = 4 b = 2
8
a
8
8
3x 8 3 = 0 x = = a2 = c 3a4 = 64c2
e
3
3
3
c = a b = a 4 3a = 64 (a 4) 3a 64a + 256 = 0
2
a2 = 16
16
a2 =
3
x2 y 2
+
=1
16
4
M
in
x2
y2
16
: Phng trnh Elp l
+
=1
3
16/3
4
Th
.
+) Vi a2 =
y2
x2
+
=1
100 36
2
15
3 7
6p
6
=
yM =
100 x2M = . 100
10
10
2
2
!
!
15 3 7
15 3 7
Ta c 2 im tha mn : M1
;
;
, M2
2
2
2
2
b) Theo gi thit ta c :
2
2
0
2
2
2
2
F\
1 N F2 = 90 F1 F2 = N F1 + N F2 4c = (a + e.xN ) + (a e.xN )
2c2 a2
2c2 a2 2
=
.a
e2
c2
Trang 104
6.3. Ba ng Conic
2
2
2
2
b
2c
a
b4
b2 (a2 c2 )
b
2
2
.a
=
=
yN
= 2 . (a2 x2N ) = 2 . a2
a
a
c2
c2
c2
5 7
9
xN =
, yN =
2
2
Ta c 4 im tha mn :
!
!
!
!
5 7 9
5 7 9
5 7 9
5 7 9
, M2
, M3
, M4
;
;
;
;
M1
2 2
2 2
2
2
2
2
0
2
2
2
0
c) F\
1 KF2 = 60 F1 F2 = KF1 + KF2 2KF1 .KF2 . cos 60
1
2
Th
.
M
in
Tu
4c2 a2 2
4c2 = 2a2 + 2e2 .x2K a2 + e2 .x2K 3e2 .x2K = 4c2 a2 x2K =
.a
3c2
b2
b2
4c2 a2 2
b4
b2 (a2 c2 )
2
2
2
2
yK = 2 . (a xK ) = 2 . a
.a
=
=
a
a
3c2
3c2
3c2
3 3
5 13
, yK =
xK =
2
16
Ta c 4 im K tha mn:
!
!
!
!
5 13 3 3
5 13 3 3
5 13 3 3
5 13 3 3
, K2
, K3
, K4
;
;
;
;
K1
2
16
2
16
2
16
2
16
d) P F1 .P F2 + OP 2 = (a + e.xP ) (a e.xP ) + (x2P + yP2 ) = a2 e2 .x2P + x2P +
= a2 + b 2 +
b2 2
(a x2P )
a2
a2 b 2 c 2 2
.xP = a2 + b2 = 136 = const
a2
a) Cho im M ( 5; y0 ) (E) (y0 > 0). Vit phng trnh tip tuyn ti im M .
b) Tm m ng thng : mx 2y + 5 = 0 tip xc vi Elip. Tm ta tip im.
c) Vit phng trnh tip tuyn vi (E) bit tip tuyn vung gc vi ng thng
4x 3y 1 = 0.
d) Vit phng trnh tip tuyn qua im I(3; 1) vi (E).
e) Qua im S(2; 3) k 2 tip tuyn ST1 , ST2 vi (E) vi T1 , T2 l tip im. Vit
phng trnh ng thng T1 T2 .
x2 y 2
+
=1
9
4
a2 = 9, b2 = 4 c2 = 5 a = 3, b = 2, c = 5
4
4
2
5;
9y0 = 36 4.5 = 16 y0 = (y0 > 0) M
3
3
4
Phng trnh tip tuyn ti M l: 4. 5.x + 9. .y = 36 4 5x + 12y 36 = 0
3
Trang 105
6.3. Ba ng Conic
x1 = 9
9
9y1
36
8
4x1
5 T1 ;
=
=
1
2
5
5 5
y1 =
5
+) Trng hp m = 1:
Tu
: x + 2y 5 = 0
4x2 .x + 9y2 .y 36 = 0
Th
.
M
in
x2 = 9
9y2
36
8
4x2
9
5
=
=
8 T2 5 ; 5
1
2
5
y2 =
5
= (4; 3)
c) a : 4x 3y 1 = 0
n
ua = (3; 4)
a
da
n =
u = (3; 4) d : 3x + 4y + m = 0
d) Gi d : Ax + By + C = 0 l ng thng cn tm.
Do I d nn ta c 3A + B + C = 0 C = 3A B
+) Vi B = 0: Chn A = 1 C = 3 d : x + 3 = 0
+) Vi B = 2A: Chn A = 1 B = 2 C = 5
d : x 2y + 5 = 0
e) Gi T1 (x1 ; y1 ) , T2 (x2 ; y2 ) l ta tip im.
Phng trnh ST1 l : 4.x1 .x + 9.y1 .y 36 = 0
Trang 106
6.3. Ba ng Conic
6.3.3
Hyperbol
Xc nh Hyperbol
V d 6.14: Tm di cc trc, tiu c, tiu im, tm sai, phng trnh ng tim
cn, phng trnh ng chun ca (H):
a) 9x2 4y 2 = 36
b) 16x2 9y 2 = 144
x2 y 2
=1
4
9
a2 = 4, b2 = 9 a = 2, b = 3 c = a2 + b2 = 13
+) di trc thc : 2a = 4
M
in
+) di trc o : 2b = 6
+) Tiu c : 2c = 2 13
c
13
+) Tm sai : e = =
a
2
+) Tiu im : F1 13; 0 , F2
13; 0
Tu
Gii: a) 9x2 4y 2 = 36
Th
.
a2
4
a
+) ng chun : x = x = = x =
e
c
13
y 2 x2
=1
16
9
a2 = 16, b2 = 9 a = 4, b = 3 c = a2 + b2 = 5
b) 16x2 9y 2 = 144
+) di trc thc : 2a = 8
+) di trc o : 2b = 6
+) Tiu c : 2c = 10
c
5
+) Tm sai : e = =
a
4
+) Tiu im : F1 (0; 5) , F2 (0; 5)
x2 y 2
+
= 1 v i qua im A(4 2; 3).
35 10
13
.
12
Trang 107
6.3. Ba ng Conic
x2 y 2
+
=1
35 10
x2 y 2
2 =1
a2
b
2
2
2
V (H) c chung tiu im vi Elip (E) nn ta c c = 5 b = c a = 25 a2
32
9
32 9
= 1 80032a2 9a2 = 25a2 a4
V im A (H) nn 2 2 = 1 2
a
b
a
25 a2
2
a = 50 > c2 (Loi)
4
2
a 66a + 800 = 0
a2 = 16
Tu
a2 = 35, b2 = 10 c2 = a2 b2 = 25 c = 5 +) Xt Hyperbol:
x2 y 2
=1
16
9
M
in
a2 = 16 b2 = 9 (H) :
x2
y2
=1
576 100
Th
.
(H) :
b) A1 (24; 0) a = 24
c
13
13
e= =
c = a = 26 b = c2 a2 = 10
a
12
12
c) +) di trc o bng 6 2b = 6 b = 3
+) Tiu c bng 10 2c = 10 c = 5 a =
Phng trnh Hyperbol (H) :
c 2 b2 = 4
x2 y 2
=1
16
9
c
= 2 c = a 2 c2 = a2 + b2 = 2a2 b2 = a2
a
25
9
25
9
Do (H) i qua im M nn ta c: 2 2 = 1 2 2 = 1 a2 = 16 b2 = 16
a
b
a
a
d) e =
x2
y2
=1
16 16
9
36
=1
a2 b 2
+) Hai ng tim cn : 1 : bx + ay = 0, 2 : bx ay = 0
n = (b; a) ,
n = (b; a)
e) V M (H) nn ta c
|b.b + a. (a)|
|b2 a2 |
1
q
Theo gi thit ta c: cos 60 =
2
=
2
a +b
2
b2 + a2 . b2 + (a)2
2
2
a + b2 = 2 (b2 a2 )
3a = b2
a2 = 3b2
a2 + b2 = 2 (b2 a2 )
0
+) Vi 3a2 = b2 :
9
36
9
36
2 2 = 1 2 2 = 1 a2 = 33 b2 = 99
a
b
a
3a
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 108
6.3. Ba ng Conic
y2
x2
=1
Phng trnh Hyperbol: (H) :
33 99
+) Vi a2 = 3b2 :
9
36
9
36
2 2 = 1 2 2 = 1 b 2 = 3 a2 = 9
a
b
3b
b
x2 y 2
Phng trnh ca Hyperbol : (H) :
=1
9
3
f) 2a = 6 a = 3
x2 y 2
=1
4
2
Th
.
(H) :
1
1
2
=
2
a
4 a =4
1
1
b2 = 2
=
2
b
2
M
in
g) T gi thit ta c :
16
6
=1
a2 b 2
1
6
2 =1
2
a
b
Tu
x2 y 2
=1
9
4
(H) :
36 12
12
2 = 1 4 2 = 1 b2 = 4
2
a
b
b
im A (H) nn ta c
x2 y 2
=1
16
9
5
a2 = 16, b2 = 9 c2 = 25 a = 4, b = 3, c = 5, e =
4
5
9
M F1 = 4 . (5) =
M F1 = a e.xM
4
4
xM < 0
41
5
M F2 = a e.xM
M F2 = 4 . (5) =
4
4
M F1 = a + e.xM
b) M F1 = 2M F2 xM > 0
M F2 = a + e.xM
4
48
3a
= 3.4. =
M F1 = 2M F a + e.xM = 2 (a + e.xM ) e.xM = 3a xM =
e
5
5
!
2
48
1071
9
3 119
9 2
2
16 =
(xM 16) =
yM =
yM
=
16
16
5
25
5
Trang 109
6.3. Ba ng Conic
C 2 im M tha mn : M1
48 3 119
;
, M2
5
5
48 3 119
;
5
5
Th
.
M
in
Tu
4c2 a2 2
4c2 = 2a2 + 2e2 .x2N e2 .x2M + a2 e2 .x2N = 4c2 a2 x2N =
.a
c2
2
2
b2 4c2 a2 2
b2 2
2
2
2
2 3c a
.a
a
yN = 2 (xN a ) = 2
=
b
.
a
a
c2
c2
1344
8 21
4.25 16
.16 =
xN =
x2N =
25
25
5
3.25 16
531
3 59
2
yN
= 9.
=
yN =
25
25
5
!
!
!
!
8 21 3 59
8 21 3 59
8 21 3 59
8 21 3 59
;
;
;
;
N1
, N2
, N3
, N4
5
5
5
5
5
5
5
5
u
d
nd =
= (3; 1) d : 3x y + m = 0
d : 3x y 3 15 = 0
9x20 144
9.25 144
81
9
9
=
=
y0 = y0 =
16
16
16
4
4
Phng trnh tip tuyn ti M l:
9
9.5.x 16. .y 144 = 0 45x 36y 144 = 0 5x 4y 16 = 0
4
b) y02 =
Trang 110
6.3. Ba ng Conic
Tu
c) Gi d : Ax + By + C = 0 l ng thng cn tm.
3
3
A d 2A + B + C = 0 C = 2A B
2
2
Do d l tip tuyn ca (H) nn ta c:
2
3
2
2
2
C = 16A 9B 2A B = 16A2 9B 2
2
45
9
4A2 + 6AB + B 2 = 16A2 9B 2 12A2 6AB B 2 = 0
4
4
5
A= B
4
16A2 8AB 15B 2 = 0
3
A= B
4
5
+) Vi A = B:
4
Chn B = 4 A = 5 C = 16 d : 5x + 4y 16 = 0
M
in
3
+) Vi A = B:
4
Chn B = 4 A = 3 C = 0 d : 3x 4y = 0
d) Gi T1 (x1 , y1 ) , T2 (x2 , y2 )
Th
.
6.3.4
Parabol
Xc nh Parabol
V d 6.18: Tm ta tiu im, phng trnh ng chun ca cc Parabol sau:
a) y 2 = 4x.
b) y 2 = 8x.
c) x2 = 8y.
d) x2 = 4y
Gii: a) 2p = 4 p = 2 F (1; 0). ng chun : x = 1
b) 2p = 8 p = 4 F (2; 0). ng chun x = 2.
c) 2p = 8 p = 4 F (0; 2). ng chun y = 2.
d) 2p = 4 p = 2 F (0; 1). ng chun y = 1.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 111
6.3. Ba ng Conic
q
(x 2)2 + y 2 = |x|
Tu
x2 4x + 4 + y 2 = x2 y 2 = 4x 4
q
b) M (x; y) (P ) M F = d (M, ) x2 + (y 5)2 = |y + 2|
M
in
x2 + y 2 10y + 25 = y 2 + 4y + 4 x2 = 14y 21
Th
.
Trang 112
6.3. Ba ng Conic
Phng trnh c a.c < 0 nn lun c 2 nghim phn bit yA , yB theo nh l Viet ta
c:
yA + yB
yA + yB = 8k
= 4k
yI =
yA .yB = 16
2
M
in
I (P ) : y 2 = 4 (x 2)
Tu
Do I l trung im AB I AB xI = kyI + 2 = 4k 2 + 2
(
yI
y 2
k=
xI = 4k 2 + 2
I
4
+ 2 yI2 = 4 (xI 2)
xI = 4.
2
yI = 4k
4
xI = 4k + 2
+) Gi R l bn knh ca ng trn ng knh AB.
Th
.
Ta c : AB = F A + F B = xA + 2 + xB + 2 = 2xI + 4 = 2 (4k 2 + 2) + 4 = 8 (k 2 + 1)
AB
= 4 (k 2 + 1)
R=
2
ng chun : x + 2 = 0
d (I, ) = |xI + 2| = |4k 2 + 2 + 2| = 4 (k 2 + 1) = R
V d l tip tuyn ca (P ) nn ta c:
y0 .y = 4 (x + x0 ) 4x y0 .y + 4x0 = 0
4
y0
4x0
x0 = 2
V M M0 d =
=
M0 (2; 4)
y0 = 4
1
1
2
e) Gi d : Ax + By + C = 0 l ng thng cn tm. V im A d B + C = 0
C = B
Do d tip xc vi (P ) nn ta c:
pB 2 = 2AC 4B 2 = 2AB
B=0
1
B= A
2
+) Vi B = 0: Chn A = 1 C = 0 d1 : x = 0
1
+) Vi B = A: Chn A = 2 B = 1 C = 1 d2 : 2x y + 1 = 0
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 113
6.4. Bi tp
Gi l gc gia d1 v d2 . Ta c :
n1 = (1; 0) ,
n2 = (2; 1)
2
|1.2 + 0. (1)|
|
n1 .
n2 |
q
= 260 33 54
=
cos =
| n1 | . | n2 |
5
12 + 02 . 22 + (1)2
Bi tp
Tu
6.4
Do phng trnh T1 T2 : 4x y 12 = 0
ng thng, im
M
in
Bi 6.1: Cho tam gic ABC c A(4; 1), B(1; 7), C(1; 0). Vit phng trnh tng qut
ca:
Th
.
Bi 6.2: Cho tam gic ABC c phng trnh cc ng thng AB, BC, CA l:
AB : x 3 = 0, BC : 4x 7y + 23 = 0, 3x + 7y + 5 = 0.
a) Tm ta 3 nh A, B, C v din tch tam gic.
b) Tm ta im A i xng vi A qua BC.
c) Tm ta trc tm, trng tm ca tam gic.
Bi 6.3: Cho 2 im A(5; 2), B(3; 4). Vit phng trnh ng thng d qua im
C(1; 1) v cch u 2 im A, B.
Bi 6.4: Vit phng trnh tng qut ca ng thng d tha mn iu kin:
a) i qua im A(1; 2) v c h s gc bng 3.
b) Qua im B(5; 2) v vung gc vi ng thng 2x 5y + 4 = 0.
c) Qua gc O v vung gc vi ng thng y =
2 3x
.
4
Trang 114
6.4. Bi tp
1
Bi 6.7 (*): Cho tam gic ABC c trung im M ca AB c ta ( ; 0), ng cao
2
CH vi H(1; 1), ng cao BK vi K(1; 3) v bit B c honh dng.
a) Vit phng trnh cnh AB.
b) Tm ta A, B, C.
Bi 6.8: Cho tam gic ABC vi B(1; 2) v C(4; 2) v din tch tam gic bng 10.
a) Vit phng trnh ng thng BC v tnh di ng cao AH.
b) Tm ta im A bit A thuc trc tung.
Tu
M
in
Th
.
ng trn
Bi 6.14: Xc nh tm v bn knh ca cc ng trn sau:
a) (x + 1)2 + (y 4)2 = 1.
b) (x + 2)2 + y 2 = 5.
c) x2 + y 2 + 8x 4y 5 = 0.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 115
6.4. Bi tp
d) 3x2 + 3y 2 + 4x + 1 = 0.
e) (2x + 5)2 + (2y 3)2 = 4.
Bi 6.15: Vit phng trnh ng trn:
a) ng knh AB vi A(3; 1), B(2; 2).
b) C tm I(1; 2) v tip xc vi ng thng : x + y 2 = 0.
c) C bn knh 5, tm thuc Ox v qua im A(2; 4).
Tu
M
in
Th
.
Trang 116
6.4. Bi tp
2 5.
d) Tip xc vi 2 ng thng x 2y + 5 = 0 v x + 2y + 1 = 0 v qua gc O.
Bi 6.22: Cho 2 ng trn : (C1 ) : x2 +y 2 2x4y+1 = 0 v (C2 ) : x2 +y 2 +4x+4y1 =
0.
Tu
M
in
Elip
Th
.
x2 y 2
a)
+
= 1.
12
9
b) 9x2 + 4y 2 36 = 0.
x2
+ y 2 = 1:
4
1
.
2
b) im N c tung gp i honh .
c) im P sao cho 2P F1 = 3P F2 .
0
d) im Q sao cho F\
1 QF2 = 120 .
3 4
;
5 5
2
1; .
5
0
v F\
1 M F2 = 90 .
Trang 117
6.4. Bi tp
Bi 6.26: Cho 2 Elip (E1 ) : x2 + 8y 2 = 16 v (E2 ) : 4x2 + 9y 2 = 36. Vit phng trnh
ng trn qua cc giao im ca 2 Elip.
Bi 6.27: Cho Elip (E) :
x2 y 2
+
= 1.
25 16
Tu
M
in
Hyperbol
x2 y 2
= 1.
4
5
x2 y 2
b)
= 1.
16
9
Th
.
a)
y2
= 1. Tm trn (H):
4
a) im M c honh 2.
b) im N cch u 2 trc ta .
0
c) im P sao cho F\
1 P F2 = 90 .
d) Mt tim cn l y = 3x v qua im 3; 15
5
;1 .
f) Qua 2 im P ( 10; 2), Q
2
Trang 118
6.4. Bi tp
Tu
Parabol
a) y 2 = 5x.
M
in
b) x2 = 6y.
c) y 2 = 4x + 2.
Th
.
Bi tp tng hp
Cc em tham kho trong thi d b v thi chnh thc t nm 2002 n nm 2009.
A. Phng trnh ng thng
Bi 6.35: Lp phng trnh tng qut, tham s, chnh tc ca ng thng (d) bit:
Trang 119
6.4. Bi tp
1
;1
2
2
e) i qua im M (7; 3) v c h s gc k = .
3
v B(2; 1).
Bi 6.36: Chuyn (d) v dng tham s v chnh tc bit (d) c phng trnh tng qut:
a) 2x 3y = 0.
b) 2x 3 = 0.
c) 3x 4y + 5 = 0.
Th
.
M
in
Tu
Bi 6.37: Chuyn (d) v dng tng qut bit (d) c phng trnh tham s:
x=2
a)
y =3+t
x=2t
b)
y = 5 + 3t
x = 4 + 2t
c)
y = 5t 1
Bi 6.38: Trong cc im A1 (2; 1), A2 (1; 2), A3 (1; 3), A4 (1; 1), A5 12 ; 2 , A6
x=2t
A7 (3; 1), im no nm trn ng thng (d) :
.
y = 1 + 2t
7 1
;
3 3
Trang 120
6.4. Bi tp
x2 y+3
=
.
2
5
Tu
M
in
x3 y+1
=
.
2
1
Th
.
Bi 6.45: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit A(2; 2) v 2 ng cao
(d1 ), (d2 ) c phng trnh l (d1 ) : x + y 2 = 0, (d2 ) : 9x 3y + 4 = 0.
Bi 6.46: Cho tam gic ABC bit phng trnh cnh AB l x + y 9 = 0, cc ng
cao qua nh A v B ln lt l (d1 ) : x + y 1 = 0 v (d2 ) : 7x + 5y 49 = 0. Lp
phng trnh cc cnh AC, BC v ng cao th 3 ca tam gic ABC.
Bi 6.47: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit A(3; 5), ng cao v
ng trung tuyn k t mt nh c phng trnh ln lt l (d1 ) : 5x + 4y 1 = 0,
(d2 ) : 8x + y 7 = 0.
Bi 6.48: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit A(3; 1) v 2 ng trung
tuyn c phng trnh (d1 ) : 2x y 1 = 0, (d2 ) : x 1 = 0.
Bi 6.49: Phng trnh 2 cnh ca tam gic ABC l (d1 ) : x + y 2 = 0, (d2 ) :
x + 2y 5 = 0 v trc tm tam gic H(2; 3). Lp phng trnh cnh th 3 ca tam gic
.
Bi 6.50: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit B(2; 3), phng trnh
ng cao h t A v ng trung tuyn t C ln lt l (d1 ) : 3x 2y + 3 = 0,
(d2 ) : 7x + y 2 = 0.
Bi 6.51: Xc nh ta cc nh v lp phng trnh cnh BC ca tam gic ABC bit
trung im ca BC l M (2; 3), phng trnh cc cnh AB, AC ln lt l x y 1 = 0
v 2x + y = 0.
Trang 121
6.4. Bi tp
Bi 6.52: Xc nh ta cc
! nh v lp phng trnh cnh BC ca tam gic ABC bit
4 2
v phng trnh cc cnh AB, AC ln lt l: x3y+13 =
;
trng tm tam gic G
3 3
0, 12x + y 29 = 0.
Bi 6.53: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit trung im AB l
M (3; 4), 2 ng cao k t A, B ln lt l (d1 ) : 2x5y+29 = 0, (d2 ) : 10x3y+5 = 0.
C. Hnh chiu vung gc ca im ln ng thng.
h
M
in
b) M (1; 4), d : 3x + 4y 4 = 0.
x = 1 2t
c) M (3; 5), d :
y = 3 + 4t
Tu
a) M (6; 4), d : 4x 5y + 3 = 0.
Th
.
Bi 6.58: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit A(0; 3), phng trnh 2
ng phn gic trong xut pht t B v C ln lt l dB : xy = 0, dC : x+2y 8 = 0.
Bi 6.59: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit A(4; 3), B(9; 2) v
phng trnh ng phn gic trong xut pht t C l d; x y + 3 = 0.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 122
6.4. Bi tp
Bi 6.60: Cho tam gic ABC bit phng trnh cnh BC : x+4y8 = 0 v phng trnh
2 ng phn gic trong xut pht t B v C ln lt l dB : y = 0, dC : 5x + 3y 6 = 0.
Bi 6.61: Cho tam gic ABC bit C(3; 3), phng trnh ng cao v ng phn
gic trong xut pht t A ln lt l d1 : x = 2, d2 : 3x + 8y 14 = 0.
Bi 6.62: Lp phng trnh cc cnh ca tam gic ABC bit C(5; 2), phng trnh
ng trung tuyn t A l d1 : 5x + y 7 = 0 v ng phn gic trong gc B l
d2 : x y + 3 = 0.
D. V tr tng i ca 2 ng thng.
c) d1 :
M
in
x3 y2
x=1+t
=
.
, d2 :
y =3t
2
1
x = 2 + 3t
, d2 : 2x 3y + 1 = 0.
y =1+t
b) d1 :
Tu
Th
.
d) d1 : 3x + 2y 1 = 0, d2 : x + 3y 4 = 0.
Bi 6.64: Cho a2 + b2 6= 0 v 2 ng thng d1 v d2 c phng trnh:
d1 : (a b)x + y = 1,
d2 : (a2 b2 )x + ay = b
x1 y+3
=
.
2
1
x = 1 3t
, d2 : 3x + 2y 2 = 0.
y =2+t
d) d1 : x + my 1 = 0, d2 : x y + 2m 1 = 0.
Bi 6.67: Tnh khong cch t im M im ng thng d trong cc trng hp sau.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 123
6.4. Bi tp
a) M (3; 2), d : 3x + 4y 1 = 0.
b) M (2; 5), d : y = 2x + 3.
c) M (4; 1), d Ox.
d) M (3; 2), d : 2x = 3.
x = 2 + 2t
e) M (5; 2), d :
y =5t
x3 y+4
=
.
1
2
f) M (3; 2), d :
Tu
M
in
Th
.
x+1 y+1
=
.
3
5
d) d1 : 3x 4y + 5 = 0, d Ox.
Bi 6.71: Lp phng trnh ng thng d i qua im M (2; 5) v cch N (4; 1) mt
on bng 2.
Bi 6.72: Lp phng trnh ng thng d i qua M (2; 3) v cch u 2 im A(5; 1),
B(3; 7).
Bi 6.73: Cho 2 ng thng d1 : x 3y + 5 = 0, d2 : 3x + y 2 = 0. Tm im M nm
trn Ox v cch u hai ng thng d1 , d2 .
x = 1 2t
, d2 : 5x+12y 1 = 0, d3 : 4x3y +2 =
Bi 6.74: Cho 3 ng thng d1 :
y =1+t
0. Tm M nm trn d1 v cch u d2 , d3 .
Bi 6.75: Cho 2 im A(2; 1), B(3; 2) v ng thng d : 4x + 3y + 5 = 0. Tm im
M cch u 2 im A, B ng thi khong cch t M n d bng 2.
Trang 124
6.4. Bi tp
Th
.
M
in
Tu
Trang 125
Chng 7. Gii hn
Chng 7
Gii hn dy s
7.1.1
M
in
7.1
Tu
Gii hn
(k = 1, 2, )
1
=0
n an
(a R, |a| > 1)
lim
1
=0
n nk
lim
Th
.
a =
+ + (+) = +, + () = =
Nu a > 0
a. () =
Nu a < 0
kx Nu a = 0
= kx. C th nh sau:
a
a
a > 0 : + = +,
=
0
0
a
a
a < 0 : + = ,
= +
0
0
0. = kx
a
= 0,
. =
nh l gii hn kp: un vn wn
Php ton trn gii hn: Gii hn ca tng, hiu, tch, thng cc dy s tng
ng l tng, hiu, tch, thng cc gii hn.
Trang 126
7.1. Gii hn dy s
7.1.2
Chng 7. Gii hn
Cc v d
a) lim
2n2 n + 1
n 1 + n 3n2
b) lim
3n3 2n2 + 1
n 1 + n 3n2
c) lim
2n + 3 cos n
n 3n 2 sin n
Tu
d) lim
M
in
1
2
+
0
2n + 1
2
Gii: a) lim
= 0.
= lim n n =
2
n 1 n
n 1
1
1
n2
Th
.
1
1
2 + 2 2
2n2 n + 1
n n = = 2.
b) lim
= lim
n 1 + n 3n2
n
1
3
1
1+ 2
n n
2
2
1
1
3
n 3 + 3
n 3 + 3
3n3 2n2 + 1
n n
n n
= lim
= .
c) lim
= lim
2
n+
n+ 1 + n 3n
n+
1
1
1
1
2
+ 3
+ 3
n
n2 n
n2 n
cos n
2+3
2n + 3 cos n
n .
d) Ta c lim
= lim
n+ 3n 2 sin n
n+
sin n
32
n
1 cos n 1
Mt khc ta c:
n
n
n
!
1
1
cos n
= lim
= 0 lim
= 0.
v lim
n+ n
n+
n+
n
n
sin n
= 0.
n+ n
Tng t ta c : lim
2n + 3 cos n
2
=
n+ 3n 2 sin n
3
T ta c: lim
lim
n+
2n+1 3.5n
(3)n1 + 5n+1
Trang 127
7.2. Gii hn hm s
Chng 7. Gii hn
n + 2n
.
n+ 3 2n1
c) lim
n2 + n + 1 n .
b)
lim
n+
d)
lim
n+
Gii: a)
2n2 + n + 1 2n + 1 .
lim
n+
2n+1 3.5n
(3)n1 + 5n+1
2.2n 3.5n
1
n+
.(3)n + 5.5n
3
lim
Tu
3
5
n
2
2.
3
5
n
= lim
=
n+ 1
3
+5
.
3
5
M
in
n
+1
n
n + 2n
n + 2n
2
= lim
b) lim
= lim
n
1
n+
n+ 3 2n1
n+
1
1
3 .2n
3.
2
2
2
n2 + n + 2
n (n 1)
=
n 2
2
2
n
2n
0< n 2
n 2
2
n +n+2
2n
m lim 0 = lim 2
= 0.
n+
n+ n + n + 2
n
n + 2n
1
lim n = 0 lim
=
= 2 .
n1
n+ 2
n+ 3 2
1/2
Th
.
=1+n+
n+1
(n2 + n + 1 n2 )
c) lim
= lim
.
+ n + 1 n = lim
n+
n+
n2 + n + 1 + n n+ n2 + n + 1 + n
1
1+
1
n
= lim r
=
n+
2
1
1
1+ + 2 +1
n n
s
1
1
1
d) lim
2n2 + n + 1 2n + 1 = lim n 2 + + 2 2 + =
n+
n+
n n
n
7.2
n2
Gii hn hm s
7.2.1
Gii hn c bn
sin x
= 1.
x0 x
lim
Trang 128
7.2. Gii hn hm s
Chng 7. Gii hn
tan x
= 1.
x0
x
lim
1
x
x0
1
1+
x
!x
= e.
ex 1
= 1.
x0
x
lim
ln (1 + x)
= 1.
x0
x
Tu
7.2.2
S dng tng ng hm s:
M
in
xx0
f (x)
= 1.
g (x)
lim
Th
.
7.2.3
Cc v d
lim
x(1)+
3x + 2
x2 1
x3 5x + 4
x1 2x2 x 1
x + 2 3 3x + 2
c) lim
x2
4 x2
b) lim
Gii: a)
lim
x(1)+
3x + 2
3x + 2
1
= lim +
=
= .
2
x 1 x(1) (x 1)(x + 1)
2.0+
x3 5x + 4
(x 1)(x2 + x 4)
x2 + x 4
2
=
lim
=
lim
= .
2
x1 2x x 1
x1
x1
(x 1)(2x + 1)
2x + 1
3
b) lim
Trang 129
7.2. Gii hn hm s
Chng 7. Gii hn
3
x + 2 3 3x + 2
x + 2 3 3x + 2
3x + 2 x + 2
1
=
lim
=
lim
.
lim
x2
x2
x2 x + 2
4 x2
(2 x) (2 + x)
x2
c) l = lim
x2
3
3x + 2 2
3x + 2 8
lim
= lim
2
x2
x2
x2
(x 2) 3 3x + 2 + 2 3 3x + 2 + 4
Tu
1
3
3
=
= lim
=
x2 3 3x + 22 + 2 3 3x + 2 + 4
12
4
2 x+2
1
1
4x2
= lim
lim
=
= lim
x2
x2 2 +
x2 (x 2) 2 +
x2
4
x+2
x+2
1 1 1
+
= 0
l=
4 4
4
x3 + 3x + 1
x 2x2 + x + 1
b) lim
x2 + x + 1 + x + 1 v lim
M
in
a) lim
Th
.
x2 + x + 1 + x + 1
x
x+
1
3
3
x 1 + 2 + 3
x3 + 3x + 1
x
x
Gii: a) lim
= lim
2
x 2x + x + 1
x
1
1
2
x 2+ + 2
x x
1
3
x 1 + 2 + 3
x
x
= +
= lim
x
1
1
2+ + 2
x x
b) Dng + + (+)
!
1
1
x2 + x + 1 + x + 1 = lim
x2 1 + + 2 + x + 1
lim
x+
x+
x x
!
!#
"
r
r
1
1
1
1
1
= +
= lim |x| 1 + + 2 + x + 1 = lim x
1+ + 2 +1+
x+
x+
x x
x x
x
Dng + + ()
x2 + x + 1 (x + 1)2
lim
x2 + x + 1 + x + 1 = lim
x
x
x2 + x + 1 x 1
x
x
r
r
= lim
= lim
x
x
1
1
1
1
x2 . 1 + + 2 x 1
|x| . 1 + + 2 x 1
x x
x x
x
!
= lim
r
x
1
1
1
x
1+ + 2 +1+
x x
x
1
1
= lim r
=
x
2
1
1
1
1+ + 2 +1+
x x
x
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 130
7.2. Gii hn hm s
Chng 7. Gii hn
x0
sin 2x
x
b) lim
sin 2x
sin 2x
= lim
.2 = 1.2 = 2
x0 2x
x0
x
Gii: a) lim
Tu
sin 2x tan 3x x
5x
2x.3x
sin 2x. tan 3x
= lim
.
. x
.
.
1) ln (1 + 5x) x0 2x
3x e 1 ln (1 + 5x) x.5x
b) lim
x0 (ex
6
6
=
5
5
M
in
= 1.1.1.1.
Th
.
c) i bin x = t + 1, khi x 1 th t 0.
h
h
i
i
l = lim tan
x . (x2 + x 2) = lim tan
t+
. (t + 1)2 + t + 1 2
x1
t0
2
2
2
t
. (t + 3) . cos t = 1.3.1 = 3
= lim [ cot t. (t2 + 3t)] = lim
t0
t0 sin t
V d 7.6: Tnh cc gii hn sau:
a) lim (1 + 2x)cot 3x
x0
b) lim
2x + 1
2x + 5
x+2
x23x+1
lim A = e 3
x0
b) A =
2x + 1
2x + 5
x+2
x23x+1
x2 x + 2
2x + 1
x2 x + 2
4
ln A =
. ln
=
. ln 1 +
3x + 1
2x + 5
3x + 1
2x + 5
4
ln 1 + 2x + 5 x2 x + 2 4
.
.
lim ln A = lim
4
x
x
3x + 1 2x + 5
2x + 5
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 131
7.3. Bi tp
Chng 7. Gii hn
2
1
x2 1 + 2
4 (x2 x + 2)
x x
= 4 lim
= 1. lim
x
x (3x + 1) . (2x + 5)
1
5
x 3+
.x 2 +
x
x
1
2
1 + 2
2
1
x x
= 4.
=
= 4 lim
x
5
1
3.2
3
. 2+
3+
x
x
lim A = e 3
Bi tp
Tu
7.3
x0
Th
.
M
in
2x3 5x2 2x 3
x3 4x3 13x2 + 4x 3
1 + x + x2 1 x + x2
b) lim
x0
x2 x
3
x + 20 3
c) lim 4
x7
x+92
3
1+x+ 3+x
d) lim
x2
x3 2x + 4
a) lim
Hng dn. a)
11
.
7
b) 1.
c)
32
.
27
d)
1
.
12
cos x 3 cos 3x
lim
x0 1 cos x. cos 2x
sin x
3
lim
x 3 2 cos x 1
1 cos x cos 2x
lim
x0
sin2 x
a) lim
b)
c)
d)
e)
Trang 132
7.3. Bi tp
Chng 7. Gii hn
7x 6x
x0 5x 4x
f) lim
Hng dn. a)
b)
1
.
2
c)
1
.
2
25
.
9
Tu
f) log 5
!
7
.
6
3
.
2
M
in
e)
1
d) .
3
x3 + 2x2 + 3x + 4
x 4x3 + 3x2 + 2x + 1
Th
.
a) lim
2x3 + 5x2 x 1
x 3x5 4x4 + x2 + 3
x4 + x2 + 1
c) lim
x 3 x5 + x2 1
d) lim 3 x3 + x2 x2 x
b) lim
x+
Hng dn. a)
1
.
4
b) 0.
c) .
d)
5
.
6
e) + v .
Bi 7.4: Tnh cc gii hn ca hm s sau:
2x2 5x 4
2x2 5x 4
v
lim
x3
x3
x2 9
x2 9
2
x 4
x
b) lim+
.
x2
2 x 1 3x
a) lim+
Trang 133
7.3. Bi tp
c) lim
x1
Chng 7. Gii hn
x 1 2x + 1
.
(x + 1)2 2x 3
|x2 + x 2|
x1 |x3 2x| 1
1 cos x
e) lim+
x0 1 cos
x
d) lim+
Hng dn. a) v +.
b) +.
Tu
c) .
d) 3.
M
in
e) 0.
c) lim
3x + 8
3x 2
2x+3
Th
.
b) lim
a) lim (1 x) x
x2 + 5x + 4
x2 3x + 7
x+2
Hng dn. a) e1 .
20
b) e 3 .
c) e8 .
Trang 134
Chng 8. Bt ng thc
Chng 8
Tu
Bt ng thc
8.1
Cc bt ng thc c bn
M
in
x1 + x2 + + xn n. n x1 x2 xn
n
Th
.
x1 x2 xn
Du bng xy ra khi x1 = x2 = = xn .
Chng minh. Ta chng minh bt ng thc bng phng php qui np theo n.
Vi n = 2: Bt ng thc tr thnh:
x1 x2
x1 + x2
2
( x1 x2 ) 0
2
Du bng xy ra khi x1 = x2 .
Gi s bt ng thc ng vi n ta chng minh bt ng thc ng vi 2n. Gi
s x1 , x2 , , x2n 0, p dng bt ng thc Cauchy vi n s x1 , x2 , , xn 0 ta
c:
x1 + x2 + + xn
n x1 x2 xn
n
p dng bt ng thc Cauchy vi n s xn+1 , xn+2 , , x2n 0 ta c:
xn+1 + xn+2 + + x2n
n xn+1 xn+2 x2n
n
T ta c:
x1 + x2 + + x2n 1
=
2n
2
1
n
x1 x2 xn + n xn+1 xn+2 x2n
2
Trang 135
8.1. Cc bt ng thc c bn
Chng 8. Bt ng thc
x1 + x2 + + xn1
n1
x1 + x2 + + xn1 + t
n x1 .x2 . .xn1 .t
n
(n 1) t + t
n
tn x1 .x2 . .xn1 .t tn1 x1 .x2 . .xn1
Tu
ta c:
x1 + x2 + + xn1
n1
Vy bt ng thc ng vi n 1.
x1 .x2 . .xn1
n1
n1
x1 .x2 . .xn1
M
in
Th
.
a+b
a+b
ab
a + b 2 ab
ab
2
2
Vi mi a, b, c 0 ta c:
a+b+c
abc
abc
3
a+b+c
3
!3
3
a + b + c 3 abc
Trang 136
8.1. Cc bt ng thc c bn
Chng 8. Bt ng thc
Tu
a b
= t : (a, b) = t (x, y).
x y
a2 + b2 + c2 x2 + y 2 + z 2 (ax + by + cz)2
c
a b
= = t : (a, b, c) = t (x, y, z)
x y z
Th
.
Du bng xy ra khi
x2 + y 2 (ax + by)2
Du bng xy ra khi
M
in
a2 + b 2
b1 b2
bn
b1 + b2 + + bn
Du bng xy ra khi 2 b t l ging bt ng thc Bunhiacopxki.
Chng minh. p dng bt ng thc Bunhiacopxki cho 2 b s:
!
p p
p
a1 a2
an
, , ,
b1 , b2 , , bn
,
b1 b2
bn
ta c bt ng thc :
!2
!2
a1
a2
+
+ +
b1
b2
!2
an
2
2
2
b1 +
b2 + +
bn
bn
!2
a1
a2
an
. b1 + . b2 + + . bn
b1
b2
bn
a2n
a21 a22
+ + +
b1 b2
bn
(b1 + b2 + + bn ) (a1 + a2 + + an )2
a2n (a1 + a2 + + an )2
a21 a22
+ + +
(pcm)
b1 b2
bn
b1 + b2 + + bn
Trang 137
8.2
Chng 8. Bt ng thc
Bt ng thc Cauchy
Trong thc t vic p dng bt ng thc Cauchy c mun hnh vn trng nhng tt c
u tp trung quanh phng php im ri. Nm c tng ca phng php im
ri khng phi l mt vic d dng nhng hc sinh cn nh rng c th thm bt nhng
du bng phi xy ra c, hn th na hc sinh phi cch bit c du bng xy
ra khi no? Mc ny nhm mc ch hc sinh c th nm vng hn c phng
php ny. Hy vng l thng qua vic thc hnh hc sinh s nm c ct yu ca vn
.
8.2.1
Tu
a) A = 2x +
1
x
b) B = 4x +
1
x1
c) C = x2 +
3
x
d) D = x2 +
1
x3
Gii:
M
in
(x > 0)
(x > 1)
Th
.
(x > 0)
(x > 0).
A = 2x +
1
2
x
1
ta c:
x
1
2x. = 2 2
x
1
1
1
Vy Amin = 2 2, t khi 2x = x2 = x =
x
2
2
b) Ta c B = 4 (x 1) +
1
+4
x1
(Do x > 0)
1
x1
4 (x 1)
1
+4=8
x1
Vy ta c Bmin = 8
4 (x 1) =
1
1
1
3
(x 1)2 = x 1 = x =
x1
4
2
2
Trang 138
Chng 8. Bt ng thc
t khi
x
1
3
= 3 x5 = x =
3
2x
2
s
5
3
.
2
Tu
5
5
Dmin =
D
5
5
108
108
s
s
3
3
3
3
3
3 9
c) Ta c C = x2 +
+
3 x2 . . = 3
.
2x 2x
2x 2x
4
s
s
3
3
3 9
3 3
Vy Cmin = 3
t khi x2 =
x3 = x =
4
2x
2
2
s
2 2 2
2
2
2
x
x
1
1
x x 1 1
x
5 x
+ + + 3+ 35
. . . 3. 3
d) D =
3
3
3
2x
2x
3 3 3 2x 2x
a) P = x(3 x)2
!
2
.
0<x<
5
b) Q = x2 (2 5x)3
M
in
Th
.
c) R = sin3 xcos5 x.
1
1 2x + 3 x + 3 x
Gii: a) P = .2x (3 x) (3 x)
2
2
3
!3
= 4.
Pmax = 4 t khi 2x = 3 x x = 1.
5x 5x 2 5x 2 5x 2 5x 33 .22
. .
.
.
. 2
2 2
3
3
3
5
5
5x 5x 2 5x 2 5x 2 5x
3456
108 2 + 2 + 3 + 3 + 3
25
5
78125
b) Q =
3456
78125
5x 2 5x
2
t khi
=
25x = 2 x =
2
3
25
3
5
c) R2 = sin2 x .(cos2 x)
Qmax =
3 .5
33 .55
= 8 R
8
33 .55
Rmax =
88
33 .55
88
Trang 139
Chng 8. Bt ng thc
sin2 x cos2 x
3
=
tan2 x = tan x =
3
5
5
8.2.2
3
. (Do R > 0 nn tan x > 0)
5
Bt ng thc i xng
Tu
b)
b2
c2
a+b+c
a2
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
c)
a3
b3
c3
a+b+c
+
+
.
b (2c + a) c (2a + b) a (2b + c)
3
d)
a5 b 5 c 5
+ +
a3 + b 3 + c 3 .
b 2 c 2 a2
Th
.
M
in
a)
b5
c5
a5
e) 2 + 2 + 2 a2 + b2 + c2
bc ca ab
a3
b3
c3
a2 + b 2 + c 2
f)
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
g)
b5
c5
a2 + b 2 + c 2
a5
+
+
h) a4 + b4 + c4 a3 b + b3 c + c3 a.
Gii: a) p dng BT Cauchy ta c:
s
2
a
a2
+
b
2
.b = 2a
b
b
2
2
+ b + c 2 b .c = 2b
sc
c2
c2
+a2
.a = 2c
a
a
a2 b 2 c 2
+ + + (a + b + c) 2 (a + b + c)
b
c
a
a2 b 2 c 2
+ + a+b+c
b
c
a
Du bng xy ra a = b = c.
Trang 140
Chng 8. Bt ng thc
Tu
b) p dng BT Cauchy ta c:
s
2
a
a2 3b + 2c 2a
3b + 2c
+
2
.
=
3b + 2c
25
3b + 2c 25
5
2a 3b + 2c
a2
3b + 2c
5
25
2
2b
3c
+
2a
b
2
+
T :
3c + 2a
5
25
2c 3a + 2b
c2
3a + 2b
5
25
b2
c2
2
5
a2
+
+
(a + b + c) (a + b + c)
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b 5
25
M
in
a2
b2
c2
a+b+c
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
2
3b + 2c
a
25
3b +2 2c
b
3c + 2a
Du bng xy ra khi:
a=b=c
=
3c + 2a
25
3a + 2b
c2
=
3a + 2b
25
Th
.
c) p dng BT Cauchy ta c:
s
b 2c + a
b 2c + a
a3
a3
3
+ +
3
. .
=a
b (2c + a) 3
9
b (2c + a) 3 9
a3
8
1
2
a b c
b (2c + a) 9
3
9
3
b
8
1
2
2
T :
b c a +
c (2a + b) 9
3
9
c
8
1
2
c a b
a (2b + c) 9
3
9
1P
2P
b3
c3
8P
a3
a
a
a
+
+
a3
b 2c + a
=
=
9
b (2c + a) 3
3
b
c 2a + b
Du bng xy ra khi:
a=b=c
= =
c
(2a
+
b)
3
9
c3
a 2b + c
= =
a (2b + c) 3
9
d) p dng BT Cauchy ta c:
s
5 5 5
a a 3 3
a5 a5 a5
5 a
3
3
+
+
+
b
+
b
5
.
. .b .b = 5a3
b2 b2 b2
b2 b2 b2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 141
Chng 8. Bt ng thc
M
in
Tu
a5
3
3
3 2 + 2b 5a
5
b
3
3
2
T : 3 2 + 2c 5b +
c
c5
3
3
3 2 + 2a 5c
a
!
a5 b 5 c 5
3
+ +
+ 2 (a3 + b3 + c3 ) 5 (a3 + b3 + c3 )
b 2 c 2 a2
!
a5 b 5 c 5
a5 b 5 c 5
3
3
3
+ +
3 (a + b + c ) 2 + 2 + 2 a3 + b3 + c3
3
b 2 c 2 a2
b
c
a
= b3
2
b
5
b
Du bng xy ra khi:
= c3 a = b = c
c5
= a3
a2
Th
.
e) p dng BT Cauchy ta c:
s
5
5
5
a
a5 2 2 2
a
5 a
2
2
2
+
+
b
+
b
+
c
5
.
.b .b .c = 5a2
b2 c b2 c
b2 c b2 c
a5
2
2
2
2 2 5a 2b c
bc
5
b
2
2
2
2
T : 2 2 5b 2c a +
ca
c5
2
2
2
2 2 5c 2a b
ab
!
b5
c5
a5
P
P
P
P
5 a2 2 a2 a2 = 2 a2
2 2 + 2 + 2
bc ca ab
a5
b5
c5
+
+
a2 + b 2 + c 2
b 2 c c 2 a a2 b
a5
= b2 = c 2
2c
b
5
b
Du bng xy ra khi :
= c 2 = a2 a = b = c
2a
c5
= a2 = b 2
a2 b
f) p dng BT Cauchy ta c:
s
a (3b + 2c)
a3
a3 a (3b + 2c)
+
2
.
3b + 2c
25
3b + 2c
25
Trang 142
Chng 8. Bt ng thc
a3
3ab + 2ca 2a2
3b + 2c
25
5
2
3
3bc
+
2ab
2b
b
+
+
T2 :
3c + 2a
25
5
3a + 2b
25
5
a3
b3
c3
ab + bc + ca 2a2 2b2 2c2
+
+
+
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
5
5
5
Do a2 + b2 + c2 ab + bc + ca
b3
c3
a2 + b2 + c2 2 (a2 + b2 + c2 )
a3
+
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
5
M
in
Tu
a3
b3
c3
a2 + b 2 + c 2
+
+
3b + 2c 3c + 2a 3a + 2b
5
3
a
a (3b + 2c)
3b + 2c
25
3bc + 2ab
b3
=
a=b=c
Du bng xy ra khi:
3c + 2a
25
3ca + 2bc
c
+ 2b
25
3a
a2 + b2 + c2 = ab + bc + ca
Th
.
g) p dng BT Cauchy ta c:
v
!2
!2
u
5
2
u
a
b
(c + 2a)2
a
b
b
(c + 2a)
a
5
t
.
.
+
+ + +
5
b2 (c + 2a) b2 (c + 2a) 3
3
27
b2 (c + 2a)
3
27
5
2a5
2b2 (c + 2a)2 5a2
+
+
b2 (c + 2a)
3
27
3
2
b (c + 2a)
3
3
27
Do 4ca 2c2 + 2a2 nn ta c:
2a5
5a2 2b2 c2 + 2c2 + 2a2 + 4a2
b2 (c + 2a)
3
3
27
13a2 6b2 c2
2a5
b (c + 2a)
9
5
2
2
2
2b
13b
6c
a
2
+
T : 2
c (a + 2b)
9
2c5
13c2 6a2 b2
2
a (b + 2c)
9
!
a5
b5
c5
6 (a2 + b2 + c2 )
2 2
+
+
b5
c5
a2 + b 2 + c 2
a5
+
+
.
b2 (c + 2a) c2 (a + 2b) a2 (b + 2c)
3
Du bng xy ra khi a = b = c.
Trang 143
Chng 8. Bt ng thc
h) p dng BT Cauchy ta c:
4
a4 + a4 + a4 + b4 4 a4 .a4 .a4 .b4
3a4 + b4 4a3 b
T 2 : 3b4 + c4 4b3 c +
3c4 + a4 4c3 a
4 (a4 + b4 + c4 ) 4 (a3 b + b3 c + c3 a) a4 + b4 + c4 a3 b + b3 c + c3 a
Du bng xy ra khi a = b = c.
Cc tr c iu kin
8.2.3
M
in
Tu
a) Nu a4 + b4 + c4 33(a + b + c) 150 th ta c a + b + c 6.
b) Nu a4 + b4 + c4 2(a + b + c) 3 th ta c a + b + c 3.
a) p dng BT Cauchy ta c:
Th
.
Gii:
4
a4 + 16 + 16 + 16 4 a4 .16.16.16
a4 + 48 32a
T 2 : b4 + 48 32b +
c4 + 48 32c
a4 + b4 + c4 + 144 32 (a + b + c)
Du bng xy ra khi a = b = c = 2.
b) p dng BT Cauchy ta c:
a4 + 3 4a
T 2 : b4 + 3 4b +
c4 + 3 4c
4
a4 + 1 + 1 + 1 4 a4 .1.1.1
a4 + b4 + c4 + 9 4 (a + b + c)
Du bng xy ra khi : a = b = c = 1.
Trang 144
Chng 8. Bt ng thc
x yy x
4
"
#
1
Gii: Ta c : x y y x = x. y x y = 2.
x. y x y
2
3
x y
2 + y+
1
1
= .(x)3
2.
3
4
4
Tu
M
in
1
x=1
x= y=
x y
Du bng xy ra khi:
1
2
y=
x=1
4
Th
.
cho
x ch khng phi l x. Ta rng mt y th nht thit phi c mt s
2
1
1
!
!
9
9
y
y
, 1 + k3 .
(ki y l hng s)
Tng t ta cng c :1 + k2
x
x
y
y
!
!2
!
!2
y
9
y
9
(1 + x) 1 +
1+
k4 x .
.
= k5 .x .y
x
y
x
y
Do = = 0 = = .
Ta
xem du bng xy ra khi no?
tm chng bng cch
1
x
x
=
=
y
2
3
1
1
y=
=
3
(1
=
.
=
4
4
(1 )2
x 1
1
9
=
=9
y 1
(1 s
)2
s
3
xxx
x x x
4
4 x
Cch gii: 1 + + + 4 1. . . = 4.
3 3 3
3 3 3
27
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 145
1 + x 4.
s
4
Chng 8. Bt ng thc
x3
27
y3
y
4
Tng t ta cng c: 1 + 4.
x
27x3
s
s
!2
!2
2
27
9
4 27
4. 4 p
1+
= 16.
y
y3
y3
Nhn v cc bt phng trnh ta c:
M
in
Tu
!
!2
9
y
1+
256
(1 + x) 1 +
x
y
=1
y
x=3
Du ng thc xy ra khi:
=1
y=9
3x
=1
y
Th
.
1
1
1
45 + 29 2.
b)
2+
2+
2+
a
b
c
Gii:
a) Ta c: V T =
(a + 1) (b + 1) (c + 1)
.
abc
p dng BT Cauchy ta c:
a + 1 = a + a + b + c 4 4 a.a.b.c
4
a2 bc
a+14
4
T2 : b + 1
4 ab2 c +
4
c + 1 4 abc2
4
4
4
4 a2 bc.4 ab2 c.4 abc2
= 64
VT
abc
1
Du bng xy ra khi a = b = c = .
3
b) Ta chng minh bt ng thc sau:
p
3
3
(k + X) (k + Y ) (k + Z) k + XY Z
k, X, Y, Z > 0
+
+
k+X k+Y k+Z
3 k+X k+Y
k+Z
s
!
X
Y
Z
1
Y
Z
X
3
.
.
+
+
k+X k+Y k+Z
3 k+X k+Y
k+Z
Trang 146
Chng 8. Bt ng thc
s
k
X
k
k
Y
Z
3
3
.
.
+
.
.
1
k+X k+Y k+Z
k+X k+Y k+Z
p
3 (k + X) (k + Y ) (k + Z) k + 3 XY Z (pcm)
1
1
1
p dng BT trn vi k = 2, X = , Y = , Z = > 0 ta c:
a
b
c
v
s
!
!
!
u
u
1
1
1
3 1 1 1
3
t
2+
2+
2+
2+
. .
a
b
c
a b c
1
1
=3+ 2
2+
2+
3
1
abc
(a + b + c)
3
3
V T 3 + 2 = 45 + 29 2
Tu
1
3
M
in
Du bng xy ra khi a = b = c =
Bt ng thc Bunhiacopxki
8.3
Th
.
b2
nu 2a + 5b = 1.
2
!
1 1
,
ta c:
2 3
!2
1
1
a 2. + b 3.
2
3
a) p dng BT Bunhiacopxki vi 2 b a 2, b 3 ,
!2
!2
2
2
1
1
.
+
a 2 + b 3
2
3
!
6
1
1
(a + b)2 = 1 P
+
(2a2 + 3b2 )
2 3
5
Vy Pmin =
6
t khi:
5
b 3
a=
a 2
2a
=
3b
=
5
1/ 2 1/ 3 a + b = 1
a+b=1
b=
5
!
!
b
2
, 5 2 ta c:
b) p dng BT Bunhiacopxki vi 2 b
3a, ,
2
3
!2
!2
!2
2
2
2
2
b
b
.
3a +
3a. + .5 2
+ 5 2
2
3
3
2
Trang 147
b2
2
3a +
2
4
+ 50
3
Chng 8. Bt ng thc
(2a + 5b)2
154
3
3
1Q
Qmin =
3
154
154
3a
b/ 2
a=
15a
=
b
=
77
Du bng xy ra khi :
2/ 3
5 2 2a + 5b = 1
15
2a + 5b = 1
b=
77
Q.
Tu
a) a2 + b2 + c2 ab + bc + ca.
Gii:
M
in
a3
b3
c3
a2 + b 2 + c 2
b)
+
+
.
pb + qc pc + qa pa + qb
p+q
Th
.
a2 + b2 + c2 ab + bc + ca
a b c
= =
a=b=c
Du bng xy ra khi:
b c a
ab + bc + ca 0
b) p dng BT Bunhiacopxki vi 2 b s:
s
s
s
3
3
3
p
p
p
a
b
c
,
,
,
a (pb + qc), b (pc + qa), c (pa + qb)
pb + qc
pc + qa
pa + qb
!
a3
b3
c3
ta c :
+
+
. (a (pb + qc) + b (pc + qa) + c (pa + qb))
pb + qc pc + qa pa + qb
s
2
s
s
3
3
3
p
p
p
a
b
c
. a (pb + qc) +
. b (pc + qa) +
. c (pa + qb)
pb + qc
pc + qa
pa + qb
Do a2 + b2 + c2 ab + bc + ca nn ta c:
b3
c3
a2 + b 2 + c 2 a2 + b 2 + c 2
a2 + b 2 + c 2
a3
+
+
pb + qc pc + qa pa + qb
p+q
ab + bc + ca
p+q
Du bng xy ra khi a = b = c.
8.4
Trang 148
a)
1 1
4
+
x y x+y
b)
9
1 1 1
+ +
x y z x+y+z
Chng 8. Bt ng thc
Tu
Gii:
M
in
Du bng xy ra khi x = y.
12 12 (1 + 1)2
1 1
4
+
+
x
y
x+y
x y x+y
Th
.
1 1 1
9
12 12 12 (1 + 1 + 1)2
+ +
+ +
x
y
z
x+y+z
x y z x+y+z
Du bng xy ra khi x = y = z.
c) p dng cu a) vi 2 s y + z x, z + x y ta c:
1
1
4
4
+
=
y + z x z + x y y + z x + z + x y 2z
1
2
1
y+zx z+xy z
1
1
2
2
+
T :
+
z+xy x+yz x
1
1
2
y+zx x+yz y
!
!
1 1 1
1
1
1
+
+
+ +
2
2
y+zx z+xy x+yz
x y z
1
1
1
1 1 1
+
+
+ +
y+zx z+xy x+yz x y z
Du bng xy ra khi x = y = z.
1 1 1
+ + = 4. Chng minh
x y z
1
1
1
+
+
1
2x + y + z 2y + z + x 2z + x + y
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 149
8.5. Bi tp
Chng 8. Bt ng thc
Bi tp
Th
.
8.5
M
in
Tu
12 12 12 12 (1 + 1 + 1 + 1)2
+ + +
x
x
y
z
x+x+y+z
16
2 1 1
+ +
x y z 2x + y + z
2
1
1
16
2
+
T : + +
y z x 2y + z + x
2 1 1
16
+ +
z x y 2z + x + y
!
!
1
1
1
1 1 1
16
+ +
+
+
4
x y z
2x + y + z 2y + z + x 2z + x + y
!
1
1
1 1 1 1
1
=1
+
+
+ +
2x + y + z 2y + z + x 2z + x + y 4 x y z
x=y=z
3
Du bng xy ra khi :
x=y=z=
1 1 1
+ + =4
4
x y z
Bi 8.1 (H-B-2005): Chng minh rng x R, ta c:
!x
!y
!z
15
20
12
+
+
3x + 4x + 5x
5
4
3
Bi 8.2 (H-D-2005): Cho cc s dng x, y, z tha mn xyz = 1. Chng minh rng:
p
p
1 + x3 + y 3
1 + y3 + z3
1 + z 3 + x3
+
+
xy
yz
zx
Du ng thc xy ra khi no?
Bi 8.3 (H-B-2006): Cho cc s thc x, y thay i. Tm gi tr nh nht ca biu thc:
q
q
2
2
A = (x 1) + y + (x + 1)2 + y 2 + |y 2|
y y + 2z z z z + 2x x x x + 2y y
Bi 8.5 (H-B-2007): Cho x, y, z > 0. Tm gi tr nh nht ca biu thc:
!
!
!
y
z
1
1
1
x
+y
+z
+
+
+
P =x
2 yz
2 zx
2 xy
Trang 150
8.5. Bi tp
Chng 8. Bt ng thc
Tu
1
1
1
x2 + 2 + y 2 + 2 + z 2 + 2 82
x
y
z
Bi 8.9 (DB2-D-2005): Cho x, y, z > 0 tha mn xyz = 1. Chng minh rng:
M
in
x2
y2
z2
3
+
+
n+1
n
n
n
xn+1 + y n+1
minh rng: x + y
rng:
Th
.
yz
. Chng minh
3x
2 33
(y + z)
x
6
3 + 4x + 3 + 4y + 3 + 4z 6
Trang 151
8.5. Bi tp
Chng 8. Bt ng thc
5
Bi 8.18 (DB1-B-2002): Gi s x, y > 0 tha mn iu kin x + y = . Tm gi tr nh
4
4
1
nht ca biu thc : S = +
x 4y
Th
.
M
in
Tu
Trang 152
Chng 9. Hm s v th
Chng 9
Tu
Hm s v th
9.1.1
Kin thc cn nh
Kho st v v th hm s
M
in
9.1
Th
.
f (x1 ) f (x2 )
< 0) vi mi x1 6= x2
x1 x2
f (x1 ) f (x2 )
>0
x1 x2
Trang 153
9.1. Kho st v v th hm s
Vi hm phn thc y =
Chng 9. Hm s v th
P (x)
,
Q(x)
Gi s (x0 , y0 ) l 2 im cc tr ca hm s th: y0 =
Ni ring vi hm phn thc: y =
cc tiu th y =
P (x0 )
.
Q (x0 )
ax2 + bx + c
a.p 6= 0 v nu hm s t cc i
px + q
2ax + b
l ng thng i qua 2 im cc tr.
p
im un ca hm s
Tu
M
in
P (x)
, vit dng ti gin (khng c chung nhn t).
Q(x)
Th
.
Ta c th tm a, b bng cch chia P (x) cho Q(x). Thng ca php chia chnh l
ax + b:
P (x)
P (x) = Q(x).(ax + b) + R(x) degR(x) < degQ(x) nn lim
(ax + b) =
x Q(x)
R(x)
lim
=0
x Q(x)
Trang 154
9.1. Kho st v v th hm s
Chng 9. Hm s v th
th hm y = |f (x)|
th hm y = f (|x|)
M
in
Tu
-1
-1
-2
-2
y = x3 3x2 + 2
Th
.
y = |x3 3x2 + 2|
y = |x|3 3|x|2 + 2
th hm y = f (x).|g(x)|
y
-2
th hm y = f (x).g(x)
-1
0
-1
-2
-1
-1
-1
-1
-2
-2
-3
-3
y = x3 3x2
y = x|x2 3x|
a=1
th gc
Trang 155
9.1. Kho st v v th hm s
Chng 9. Hm s v th
y
2
y
1
1
1
-1
-1
-2
-2
-3
-3
y = x3 3x2 + 1
-1
-2
y = x3 6x2 + 9x 3
Cc bc kho st hm s
y = x3 3x2 + 2
9.1.2
Tu
-1
M
in
S bin thin.
Th
.
9.1.3
Hm a thc
3
1 +
x
0
4
x=0y=0
x=2y=4
2
+
f (x)
0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 156
9.1. Kho st v v th hm s
Chng 9. Hm s v th
4
3
2
1
0
-1
Tu
y = x3 + 3x2
Bng cc gi tr c bit
0
0
1
2
M
in
1
4
x
y
2
4
3
0
Th
.
2
1
+) Gii hn : lim (x 2x 1) = lim x 1 2 4 = +
x
x
x
x
x=0y=0
+) Chiu bin thin: y = 4x3 4x = 0
x = 1 y = 2
Bng bin thin :
4
f (x)
0
+
f (x)
0
1
+
+
2
7
1
2
0
1
Trang 157
1
2
2
7
9.1. Kho st v v th hm s
Chng 9. Hm s v th
y
-2
-1
-1
-2
Tu
y = x4 2x2 1
Hm phn thc
M
in
9.1.4
x2 + x 1
x1
V d 9.4: Kho st v v th hm s y =
1
x2 + x 1
y =x+2+
x1
x1
+) Tp xc nh: R\ {1}
x2 + x 1
x2 + x 1
= +, lim y = lim
=
+) Tim cn: lim+ y = lim+
x1
x1
x1
x1
x1
x1
nn tim cn ng l x = 1.
1
lim (y (x + 2)) = lim
=0
x
x x 1
y = x + 2 l tim cn xin ca hm s.
1
x2 2x
+) Chiu bin thin: y = 1
=
(x 1)2
(x 1)2
x2 2x
x=0y=1
y = 0
2 = 0
x=2y=5
(x 1)
Bng bin thin :
Th
.
Gii: y =
f (x)
0
+
0
1
+
+
f (x)
1
1
2
0
1
1
2
1
2
3
2
11
2
Trang 158
11
2
Khoa T nhin - Trng CSP Nam nh
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
y
7
6
5
4
3
2
1
-2
-1
x2 + x 1
x1
9.2.1
Cc tr v tim cn ca hm s
9.2
M
in
y=
Tu
-1
Quy tc tm cc i v cc tiu ca hm s
Th
.
Trang 159
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
Th
.
M
in
Tu
x = + k
2
cos x = 0
x = + k2
y = 0 cos x (2 sin x 1) = 0
2 sin x 1 = 0
5
+ k2
x=
6
5
3
x [0; 2] x1 = , x2 = , x3 = , x4 =
6
2
6
2
Ta c y = 2 cos!2x + sin x
3
= 1 < 0 x2 nn x2 l honh im cc i.
y (x2 ) = y
2
!
5
3
y (x3 ) = y
= > 0 x3 nn x3 l im honh cc tiu.
6
2
!
3
= 3 < 0 x4 nn x4 l im honh cc i.
y (x4 ) = y
2
!
!
1
,
Kt lun: im cc tiu
;
;0
6 4
2
!
!
5 1
3
im cc i
,
;
;0
6 4
2
9.2.2
Cc tr hm s
Cc bi ton n thun tm cc tr
V d 9.6: Cho hm s y = (x m)3 3x.
Tm m hm s t cc tiu ti im c honh x = 0.
Gii: Ta c y = 3(x m)2 3, y = 6(x m).
Hm s t cc tiu ti im c honh
bng khng khi:
m = 1
y (0) = 0
3m2 3 = 0
m = 1
m=1
y (0) > 0
6m > 0
m<0
V d 9.7: Cho hm s y = x4 + 2. Tm cc tr ca hm s.
Trang 160
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
f (x)
Chng 9. Hm s v th
+
+
f (x)
2
Do im cc tiu (0; 2) .
Ch : Nu dng quy tc 2 th khng n bi ny.
Cc bi ton nh tnh v cc tr
Tu
M
in
Th
.
Hm s y =
ax2 + bx + c
2ax0 + b
c cc tr ti x0 th y(x0 ) =
.
px + q
p
P (x)
P (x0 )
Tng qut y =
c cc tr ti x0 th y(x0 ) =
.
Q(x)
Q (x0 )
Hm s y =
m + 4m + 1 > 0
(2)
m > 2 + 3
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 161
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
4 (1 m)
x1 + x2 =
3
m2 4m + 1
x1 x2 =
3
M
in
Tu
x1 + x2 1
1
1
1
+
= (x1 + x2 )
= (x1 + x2 )
x1 x2 2
x1 x2
2
x1 + x2 = 0
(x1 + x2 ) (2 x1 x2 ) = 0
x1 x2 = 2
4 (1 m)
m
=
1
Tha
mn
=0
m=1
3
m = 1 (Loi)
m2 4m + 1
m2 4m 5 = 0
m = 5 Tha mn
=2
3
Kt lun: Vi m = 1 v m = 5 tha mn iu kin bi ton.
x3
x3 x2
+ mx + 1, g (x) =
+ x2 + 3mx + m.
3
2
3
Tm m mi hm s c 2 cc tr v gia honh 2 cc tr ca hm s ny c honh
cc tr ca hm s kia.
Th
.
m<
1
1 = 1 4m > 0
4 m<
(1)
2 = 1 3m > 0
1
4
m<
3
Vi iu kin (1) th : f (x) c 2 nghim phn bit x1 < x2 . g (x) c 2 nghim phn bit
x3 < x4 .
x3 < x1 < x4 < x2
f (x3 ) .f (x4 ) < 0 (2)
Theo bi ra ta cn c :
Trang 162
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
x2 + 2x + m
. Trc ht tm iu kin ng cong c 2 cc tr:
(1 x)2
iu ny xy ra khi y = 0 c 2 nghim phn bit khc 1.
t f (x) = x2 + 2x + m. iu kin ny tng ng vi
f (1) 6= 0
m + 1 6= 0
m > 1 (1)
f = 1 + m > 0
m+1>0
Vi iu kin (1), gi s ng cong c 2 cc tr ti cc im x1 , x2 . Khi x1 , x2 l 2
nghim ca phng trnh x2 + 2x + m = 0 (2)
Gi s M (x1 , y1 ), N (x2 , y2 ) l cc im cc tr.
2x1 + m
Ta c y1 =
= 2x1 m. Tng t y2 = 2x2 m.
1
x1 + x2 = 2
Theo nh l Viet ta c:
x1 .x2 = m
2
Ta c M N = 10 M N = 100 (x1 x2 )2 + (y1 y2 )2 = 100
(x1 x2 )2 + (2x1 m + 2x2 + m)2 = 100 (x1 x2 )2 + 4 (x1 x2 )2 = 100
(x1 x2 )2 = 20 (x1 + x2 )2 4x1 .x2 = 20 4 4. (m) = 20 m = 4
Kt hp vi (1) ta c: m = 4 .
M
in
Tu
Gii: Ta c : y =
x2 + 2mx + 5
V d 9.11: Cho hm s y =
.
x1
Tm m cc i, cc tiu ca hm s nm v 2 pha ca y = 2x.
9.2.3
Th
.
x2 + 2x 2m + 5
. t f (x) = x2 + 2x 2m + 5
(x1 )2
Trc ht tm iu kin hm s c cc tr. Phng trnh y = 0 c 2 nghim phn
bitkhc 1.
f (1) 6= 0
2m + 6 6= 0
m < 3 (1)
f = 2m + 6 > 0
2m + 6 > 0
Vi iu kin (1) hm s c 2 cc tr: M (x1 , y1 ), N (x2 , y2 ) vi x1 , x2 l 2 nghim ca
phng trnh : x2 + 2x 2m + 5 = 0 (2).
x1 + x2 = 2
Theo nh l Viet ta c:
x1 .x2 = 2m 5
2x1 + 2m
= 2x1 + 2m, y2 = 2x2 + 2m.
Ta c y1 =
1
Vy M (x1 , 2x1 + 2m), N (x2 , 2x2 + 2m) l 2 im cc tr. M , N nm v 2 pha ca
ng thng 2x y = 0 nn ta c :
(2x1 y1 ) . (2x2 y2 ) < 0 (2x1 + 2x1 2m) . (2x2 + 2x2 2m) < 0
Gii: Ta c y =
Cc bi ton tim cn
Trang 163
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
6
5
Tu
-1
M
in
-2
1
-3
-1
-2
-3
M0 (x0 ,
5
.
(x0 2)2
2x + 1
x2
Th
.
y =
y=
2x0 + 1
) (C). Tip tuyn ti M0 c dng:
x0 2
y = y (x0 ) (x x0 ) + y (x0 ) y =
(x0 2)
2 (x x0 ) +
2x0 + 1
x0 2
Ta im A l nghim ca h :
2x0 + 1
5
x = 2x0 2
y=
2 (x x0 ) +
A (2x0 2; 2)
x0 2
(x
2)
0
y=2
y=2
Ta im B l nghim ca h:
5
2x0 + 1
x=2
y=
2 (x x0 ) +
2x + 6 B
x0 2
(x0 2)
y= 0
x=2
x0 2
2x0 + 6
2;
x0 2
xA + xB 2x0 2 + 2
=
= x0 = xM
2
2
2x0 + 6
2
+
2x0 + 1
yA + yB
x0 2
=
=
= yM
2
2
x0 2
Ta c :
M l trung im AB.
Trang 164
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
2x + 6
10
0
2 =
T trn ta c: IA = |2x0 4| , IB =
|x0 2|
x0 2
1
10
SIAB = . |2x0 4| .
= 10 khng i.
2
|x0 2|
c) Gi s d l tip tuyn qua I ca (C) gi M0 (x0 ,
5
2
(x0 2)
(2 x0 ) +
(x0 2)
2x0 4 = 5 + 2x0 + 1 4 = 6 ><
2 (x x0 ) +
2x0 + 1
x0 2
5
2x0 + 1
2x0 + 1
2=
+
x0 2
x0 2
x0 2
I d nn ta c: 2 =
Tu
2x0 + 1
) l tip im.
x0 2
M
in
ax2 + bx + c
ax + b
v y =
cng c
Nhn xt: Hm phn thc quen thuc y =
px + q
px + q
tnh cht nh trn. Cch chng minh cng ging nh cch chng minh v d
trn.
Th
.
x2 + 3x 1
(C). Chng minh rng:
x2
Tch khong cch t mt im M bt k trn (C) n 2 tim cn (C) l mt hng s.
x2 + 3x 1
x2 + 3x 1
Gii: D thy: lim+
= +, lim
= 1 : x 2 = 0 l
x2
x2
x2
x2
tim cn ng ca hm s.
9
9
lim (y (x + 5)) = lim
=0
y =x+5+
x
x x 2
x2
2 : x y + 5 = 0 l tim!cn xin ca hm s.
9
Ly M x0 ; x0 + 5 +
(C) bt k. Ta c:
x0 2
d (M, 1 ) = |x
0 2|
!
9
+ 5
x0 x0 + 5 +
x0 2
9
q
d (M, 2 ) =
=
2. |x0 2|
12 + (1)2
9
d (M, 1 ) .d (M, 2 ) = (pcm)
2
x2 x + 1
.
V d 9.14: Cho y =
x1
Tm M (C) sao cho khong cch t M n giao im I ca 2 ng tim cn l b
nht.
Gii: y = x +
1
x1
Trang 165
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
Chng 9. Hm s v th
9.2.4
Th
.
tm.
M
in
Tu
Bng php tnh tng t nh trn, d dng thy rng (C) nhn x 1 = 0 l tim cn
ng v x y = 0 l tim cn xin.
x=1
x1=0
I (1; 1)
y=1
xy =0
!
1
(C)
Ly M x0 ; x0 +
x0 1
v
!2 s
u
u
1
1
1 = 2 (x0 1)2 +
M I = t(x0 1)2 + x0 +
+2
x0 1
(x0 1)2
v s
u
u
p
1
M I t2 2 (x0 1)2 .
2 2 + 2 (1)
2+2 =
(x0 1)
p
1
1
4
M Imin = 2 2 + 2 2 (x0 1)2 =
2 (x0 1) =
2
(x0 1)
1
1
4
2
+
y
=
1
+
x0 = 1 +
0
4
4
2
2
1
1
y0 = 1 4 2
x0 = 1
4
4
2
2
!
!
1
1
1
1
4
4
;1 + 2 +
;1 2
M1 1 +
, M2 1
l ta 2 im cn
4
4
4
4
2
2
2
2
f (x)
0
+
0
10
f (x)
m (m2 9) < 0
f > 0
4.2m. (m2 9) > 0
m (m 3) (m + 3) < 0
Trang 166
9.2. Cc tr v tim cn ca hm s
m
2
m.(m 9)
Chng 9. Hm s v th
0
+
m (; 3) (0; 3)
Kt lun: hm s c 3 im cc tr khi v ch khi: m (; 3) (0; 3)
1
V d 9.16 (H - A - 2005): Cho ng cong y = mx + .
x
Tm m ng cong c cc tr v khong cch t im cc tiu n tim cn xin bng
1
.
2
1
trc ht ng cong c gi tr cc tr th y = 0 c 2 nghim
x2
phn bit. iu ny c khi v ch khi m > 0.
!
1
1m
1
m
+
+
2 m
Th
.
2 m
M
in
Tu
Gii: Ta c y = m
Mt khc, tim
cn xin : y = mx hay mx y = 0.
1
m. 2 m
m
m
=
d (M, ) = q
m2 + 1
m2 + (1)2
1
m
1
Theo gi thit ta c: d (M, ) =
= m2 + 1 = 2m
m2 + 1
2
2
2
m 2m + 1 = 0 m = 1 (Tha mn iu kin m > 0)
x2 + (m + 1)x + m + 1
(Cm ).
x+1
Chng minh rng vi m bt k, th (Cm ) lun c 2 im cc i, cc tiu v khong
Gii: Ta c y =
(x + 1)2
x=0y =m+1
y = 0
. T ta c bng bin thin:
x = 2 y = m 3
f (x)
f (x)
0
m3
1
+
(x + 1)2
x2 + 2x
+
+
m+1
Vy ta thy
N (2, m 3).
q2 im cc tr l M (0, m + 1), v
2
2
M N = (2 0) + (m 3 m 1) = 20 (pcm)
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 167
9.3
9.3.1
Chng 9. Hm s v th
Gi tr ln nht, nh nht ca hm s
Kin thc c bn
f (x) M
x0 D : f (x0 ) = M
f (x) m
x0 D : f (x0 ) = m
Tu
min f (x) = m
M
in
Th
.
Gii: Nu hc
s sinh p dng bt ng thc Cauchy gii quyt bi ton nh sau:
2
2
Do x + 2 x. = 2 2
x
x
2
thc xy ra du bng khi x = x = 2 < 2. iu ny mu thun.
x
Li gii ng phi nh sau: s
!
x 2 x
2 x
x
2
x 2
x+ = +
+2
+
. = +2 +2=3
x 2
2 x
2
2 x 2
2
min f (x) = 3 x = 2
[2;+)
f (x)
0
+
0
0
4
+
16
f (x)
20
Bin tp : Th.s Minh Tun
4
Trang 168
Chng 9. Hm s v th
min f (x) = 20 x = 2
D
yCT = 4 x = 2
yC = 0 x = 0
Hin nhin ta thy: yCT 6= min f (x) , yC 6= max f (x)
D
Tu
M
in
Th
.
Gi tr ti hn ny thng l gi tr ti u mt ca cc on (m trn cn tm
gi tr ln nht, nh nht ca mt hm s) hoc l gi tr ca hm s ti nhng
im m khng tn ti o hm.
Lc chung ca phng php o hm tm gi tr ln nht, nh nht ca
hm s f (x) trn min D cho trc nh sau:
Tm o hm f (x) v t tm cc i, cc tiu ca f (x) (d nhin l ta ch
quan tm n cc i, cc tiu thuc min D).
So snh gi tr cc i, cc tiu vi cc gi tr ti hn trn min D.
T suy ra kt lun cn tm.
9.3.2
Cc bi ton n thun
.
V d 9.20: Cho x + y = 1, x 0, y 0. Tm gi tr ln nht, nh nht ca biu thc.
P = 32x + 3y
Gii: T x + y = 1 nn y = 1 x. Thay vo P ta c:
3
P = 32x + 31x = 32x + x . t t = 3x .
3
Do x + y = 1, x 0, y 0 nn 0 x 1 do 1 t 3.
3
Khi P = f (t) = t2 + vi 1 t 3.
t
2
2t
3
3
f (t) = 2t 2 =
. T ta c bng bin thin:
t
t2
Trang 169
Chng 9. Hm s v th
12
2
f (t)
4
3
+
10
f (t)
3
2
18
Tu
3
12
3
3
3
min f (t) = min 4, . 18, 10 = . 18 t =
1t3
2
2
2
!
!
3
3
12
12
x = log3
y = 1 log3
2
2
)
(
3
max f (t) = max 4, . 3 18, 10 = 10 t = 3 x = 1 y = 0
1t3
2
M
in
Nhn xt: Ngi ta thng hay dng phng php i bin trong qu trnh tm
gi tr min, max a v mt bi ton mi c cu trc n gin hn. Ch lu
l phi i min xc nh ca bi ton. Chng hn nh bi ton trn: min xc
inh c l 0 x 1, cn min xc nh mi l 1 t 3.
4x
2x
+
cos
+ 1 vi x R.
1 + x2
1 + x2
Tm gi tr min, max ca hm s trn R.
Th
.
2x
2x
2x
+ sin
+ 2 . t t =
.
2
2
1+x
1+x
1 + x2
2x
Vi mi x R ta c: 1
1 do sin 1 t sin 1.
1 + x2
Bi ton a v tm gi tr min, max ca hm s : g(t) = 2t2 +t+2 vi sin 1 t sin 1
1
Ta c g (t) = 4t + 1. g (t) = 0 t = . Ta c bng bin thin:
4
g (t)
1
4
sin 1
0
17
8
sin 1
g(t)
g( sin 1)
Do
min
sin 1tsin 1
g(sin 1)
sin 1 + 2
17
, g (sin 1)
8
= g ( sin 1) = 2 sin2 1
2x
= 1 x = 1
1 + x2(
)
17
17
1
max
g (t) = max g ( sin 1) , , g (sin 1) =
t=
sin 1tsin 1
8
8
4
t = sin 1
1
2x
=
arcsin
x2
1 + x2
4
2
1
arcsin
4
x+1=0
Trang 170
t k =
9.3.3
Chng 9. Hm s v th
1
arcsin
4
x 2k.x + 1 = 0
x = k + k2 + 1
x = k k2 + 1
Tu
M
in
Chng ta hy xt cc v d sau:
Th
.
1
m
Gii: Ta c y = 1 sin2 2x + sin 2x.
2
2
t t = sin 2x. Bi ton quy v: Tm gi tr min, max ca hm s:
m
1
f (t) = t2 + t + 1 vi 1 t 1.
2
2
m
m
f (t) = t + . Ta c f (t) = 0 t = . Ta xt cc trng hp sau:
2
2
a) Nu m 2 khi
m
1. Ta c bng bin thin sau:
2
t
f (t)
m
2
1
+
m+1
2
f (t)
1m
2
b) Vi m 2 khi
m+1
2
m
1. Ta c bng bin thin sau
2
t
f (t)
m
2
1
1m
2
f (t)
m+1
2
Trang 171
1t1
Chng 9. Hm s v th
1m
2
m+1
2
1t1
m
< 1. Khi ta c bng bin thin sau:
2
m
2
f (t)
0
m2 +8
8
f (t)
m2 + 8
=
8
1t1
1m 1+m
,
2
2
m+1
2
1 + |m|
2
1t1
M
in
m
2
Tu
1m
2
2x0
Th
.
a
Gii: Ta c f (x) = 8x 4a. Nn f (x) = 0 khi x = . Ta xt cc trng hp sau:
2
a) Nu a > 0 tc l
a
> 0. Ta c bng bin thin sau:
2
x
f (x)
a
2
a + 6a + 16
f (x)
a2 2a
a = 1 + 3 Tha mn
2
2
a 2a = 2 a 2a 2 = 0
a = 1 3 (Loi)
b) Nu a < 4. Tc
a
< 2. Ta c bng bin thin sau:
2
x
f (x)
a
2
f (x)
a2 2a
a2 + 6a + 16
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 172
Chng 9. Hm s v th
a2 + 6a + 16 = 2 a2 + 6a + 14 = 0 V nghim
c) Nu 4 a 0 hay 2
x
a
0. Ta c bng bin thin:
2
a
2
f (x)
a2 + 6a + 16
a2 + 6a + 16
T ta c: min f (x) = f
2x0
9.3.4
Kt lun: a = 1 +
= 2a
M
in
2a = 2 a = 1 Tha mn
a
2
Tu
2a
f (x)
Th
.
2 sin x + cos x + 1
vi x R
sin x 2 cos x + 3
Trang 173
Chng 9. Hm s v th
2x2 + 7x + 23
, x R.
x2 + 2x + 10
Tu
M
in
Th
.
x2 + y 2 = P (1)
Gii: Xt h
2
(x2 y 2 + 1) + 4x2 y 2 x2 y 2 = 0 (2)
(
x2 + y 2 = P
2
(x2 + y 2 ) + 2 (x2 y 2 ) + 1 x2 y 2 = 0
(
2
x2 + y 2 = P
x + y 2 = P (3)
2
P 2 3P + 1 + 4x2 = 0
(x2 + y 2 ) 3 (x2 + y 2 ) + 1 + 4x2 = 0
(4)
P 2 3P + 1
T (4) x =
4
3
+
5
5
P 2 3P + 1 0
P
(5)
2
2
P 2 3P + 1
P2 + P + 1
T (3) y 2 = P x2 = P +
=
> 0. Phng trnh ny lun
4
4
c nghim. Vy (5) l iu kin
cn v h c nghim.
x=0
3 5
Vy ta c: Pmin =
3 5
y=
2
2
x=0
3+ 5
Pmax =
3+ 5
y=
2
2
2
x2 + xy + y 2 3
x2 xy 3y 2 = P
Xt phng trnh : 3. (x2 xy 3y 2 ) = t (x2 + xy + y 2 )
(t 3) x2 + (t + 3) xy + (t + 9) y 2 = 0
= 0 (t + 3)2 4 (t + 9) (t 3) = 0
Gii: Xt h
Trang 174
Chng 9. Hm s v th
t = 3 4 3
t = 3 + 4 3
Th
.
M
in
Tu
+) Vi t = 3 4 3: Ta c
3. (x2 xy 3y 2 ) 3 4 3 (x2 + xy + y 2 ) = 6 + 4 3 .x2 +4 3.xy+ 4 3 6 y 2
2
= 6 + 4 3 x2 + 2 2 3 xy + 7 4 3 y 2 = 6 + 4 3 . x + 2 3 y 0
3P 3 + 4 3 (x2 + xy + y 2 )
V x2 + xy + y 2 3 3 + 4 3 (x2 + xy + y 2 ) 3 3 + 4 3
3P 3 3 + 4 3 P 3 4 3
x=
x=
32 y
32 y
2
Vy Pmin = 3 4 3
2
2
3 y =3
x
+
xy
+
y
=
3
6
2 6
x=
x=
32 y
6+ 2
y2 = 2 + 3
y=
2
+) Vi t = 3 + 4 3: Xt
3. (x2 xy 3y 2 ) 3 + 4 3 (x2 + xy + y 2 ) = 6 4 3 .x2 4 3.xy+ 4 3 6 y 2
2
= 6 4 3 x2 + 2 2 + 3 xy + 7 + 4 3 y 2 = 6 4 3 . x + 2 + 3 y 0
3P 3 + 4 3 (x2 + xy + y 2 )
Ta c x2 + xy + y 2 3 3 + 4 3 (x2 + xy + y 2 ) 3 3 + 4 3
3P 3 3 + 4 3 P 3 + 4 3
x= 32 y
x= 32 y
2
Vy Pmax = 3 + 4 3
2
2
6
+
3
x
+
xy
+
y
=
3
3 y =3
6+ 2
x=
x= 32 y
2
6 2
y2 = 2 3
y=
2
9.3.5
V d 9.28: Tm gi tr nh nht ca P = x + y + z +
3 1 1 1
+ +
. . =9 + +
3 3 xyz.3
(x + y + z) .
x y z
xy z
x y z x+y+z
t t = x + y + z. Khi P f (t) = t +
Xt hm f (t) = t +
9
t
3
9
vi 0 t .
t
2
Trang 175
f (t) = 1
9
,
t2
Chng 9. Hm s v th
f (t)
3
2
+
f (t)
Ch :Nu vit P =
3
15
t=
2
2
Tu
1
y+
y
1
z+
z
P =6x=y=z=1
M
in
1
x+
x
1
x+y+z =
x=y=z= .
2
2
x=y=z
3
2
15
2
Th
.
3
x + y + z = 3 > . iu ny v l.
2
V d 9.29: Tm gi tr ln nht v nh nht ca P =
y
x
+
trn min
y+1 x+1
D = {(x, y) |x + y = 1, x 0, y 0 }
(x + y)2 2xy + x + y 2 2xy
x2 + x + y 2 + y
=
=
xy + x + y + 1
xy + x + y + 1
2 + xy
(x + y)2 1
1
t t = xy. Ta c 0 xy
= 0t .
4
4
4
6
, nn ta c bng bin thin:
f (t) =
(2 + t)2
Gii: Ta c : P =
1
4
t
f (t)
f (t)
T ta c: min f (t) = f
0t1/4
1
4
0t1/4
2
3
=
2
1
1
t= x=y=
3
4
2
x = 0, y = 1
x = 1, y = 0
0t1
1x1
0t1
Trang 176
Chng 9. Hm s v th
t=2
2
t=
3
2
3
g (t)
4
g(t)
4
9
M
in
9.3.6
Tu
6
2
4
2
= t= x=
min f (x) = min g (t) = g
1x1
0t1
3
9
3
3
Th
.
xR
2
f (x) = 1 + sin x + 1 + cos x + 2 1 + sin x. 1 + cos x
2t 2
t t = sin x + cos x = 2 sin x +
4
t2 1
Ta c : t2 = 1 + 2 sin x cos x sin x cos x =
2
s
s
2
1
t2 + 2t + 1
2
= 2+t+2
= 2 + t + 2 |t + 1|
g (t) = f (x) = 2 + t + 2 1 + t +
2
2
Nu 1 t 2
2+ 2+ 1+ 2 t
g (t) =
Nu 2 t 1
2 2+ 1 2 t
2
Nu
1
<
t
<
2
1
+
g (t) =
.
1 2
Nu 2 < t < 1
Ta c bng bin thin:
t
g (t)
g(t)
42 2
4+2 2
T ta c:
=1
2 = 4 + 2 2 t = 2 sin x +
max g (t) = g
4
2t 2
p
max f (x) = 4 + 2 2 x + = + k2 x = + k2
xR
4
2
! 4
1
=
min g (t) = g (1) = 1 t = 1 sin x +
4
2t 2
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 177
Chng 9. Hm s v th
+
k2
x
+
4
4
x = 2 + k2
max f (x) = 1
xR
5
x = + k2
+ k2
x+ =
4
4
4 x2 .
f (x)
Tu
f (x)
2 2
M
in
Gii: Tp xc
nh : 2 x 2.
4 x2 x
Ta c f (x) =
.
4 x2
x>0
2
2
f (x) = 0 4 x = x
2
2 x =
4x =x
Ta c bng bin thin:
2 =2 2x= 2
max f (x) = f
Th
.
2x2
9.4
9.4.1
Kin thc cn nh
9.4.2
V d 9.33: Vit phng trnh tip tuyn ti ng cong y = 2x3 3x2 . Bit rng tip
tuyn song song vi ng thng y = 12x + 1
Gii: Gi honh tip im l x0 . Khi att = y (x0 ) = 6x20 6x0 .
V tip tuyn song song vi ng thng y = 12x
+ 1 nn att = 12.
x0 = 1 y0 = 5
Vy ta c : 6x20 6x0 = 12 x20 x0 2 = 0
x0 = 2 y0 = 4
Vy phng trnh 2 tip tuyn l:
y = 12 (x + 1) 5 y = 12x + 7
y = 12 (x 2) + 4 y = 12x 20
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 178
Chng 9. Hm s v th
Nhn xt: Trc ht tm tip im sau s dng cng thc vit phng trnh
tip tuyn ti M nm trn ng cong.
9.4.3
Mnh 9.1. Cho 2 ng cong y = f (x) v y = g(x) tip xc nhau khi v ch khi h
f (x) = g (x)
sau c nghim:
v nghim ca h chnh l honh x0 ca tip im.
f (x) = g (x)
V d 9.34: Cho ng cong y = 3x 4x3 . Vit phng trnh tip tuyn bit rng tip
tuyn i qua im M (1; 3).
3x 4x3 = ax + 3 a
3 12x2 = a
M
in
Tu
Th
.
+) Vi a = 3 y = 3x
+) Vi a = 24 y = 24x + 27
x=0a=3
3
x = a = 24
2
(x 1) (2x + 3) = 0
3
3
x= a=
2
4
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 179
Chng 9. Hm s v th
+) Vi a = 7 y = 7x 4
3
3
9
y = x+
4
4
4
Ta thy r hn iu ny vi hnh v:
+) Vi a =
y
4
3
M (1; 3)
-3
-2
-1
-1
Tu
y=
x+
M
in
-2
y = 7x
4
Th
.
9.4.4
y = x3 + 2x2
a = 2x1 5
ax2 + b = x32 + 3x2 10
a = 3x2 + 3
2
3x22 + 8
(5)
2
T (1) , (2) x21 5x1 + 6 = x1 (2x1 5) + b b = 6 x21 (6)
Thay (5) , (6) vo (2) , (3)
!2
2
3x
+
8
9
2
(3x22 + 3) .x2 + 6
= x32 + 3x2 10 x42 + 2x32 12.x22 = 0
2
4
Trang 180
Chng 9. Hm s v th
1 2
x2 = 0
2
x2 (9x2 8x2 + 48) = 0
2
9x
4
2 8x2 + 48 = 0 V nghim
x2 = 0 x1 = 4 b = 10, a = 3
y = 3x 10 l phng trnh tip tuyn chung cn tm.
9.4.5
1
V d 9.37 (H - B - 2004): Cho hm s y = x3 2x2 + 3x, (C).
3
Vit phng trnh tip tuyn vi (C) ti im un v chng minh l tip tuyn ca
(C) c h s gc b nht.
Tu
2
Gii: y = x2 4x + 3, y = 2x 4. T y = 0 ta c x = 2, y = , y = 1. Vy
3
!
2
8
2
im un A 2;
. Khi tip tuyn ti A l y = 1.(x 2) + hay y = x + . V
3
3
3
M
in
Th
.
1
m
1
V d 9.38 (H - D - nm 2005): Gi (Cm ) : y = x3 x2 + , m l tham s.
3
2
3
Gi M l im thuc (Cm ) c honh bng 1. Tm m tip tuyn ca (Cm ) ti
im M song song vi ng thng 5x y = 0.
m
1
1
Gii: y = x3 x2 + y = x2 mx
3
2
3
Ta c att = y (1) = 1 + m. Phng trnh tip tuyn l:
m+2
m
y = (1 + m) (x + 1) y = (m + 1) x +
2
2
Ta
c 5x y = 0 y = 5x
m+1=5
m=4
m+2
6= 0
2
x2 + x 1
V d 9.39 (H - B - 2006): Cho hm s y =
(C).
x+2
Vit phng trnh tip tuyn ca (C), bit tip tuyn ny vung gc vi tim cn xin
ca (C).
1
1
lim [y (x 1)] = lim
=0
x
x x + 2
x+2
1
x2 + 4x + 3
y = x 1 l tim cn xin ca th (C). y = 1
=
(x + 2)2
(x + 2)2
V tip tuyn ca (C) vung gc vi tim cn xin y = x 1, nn att = 1.
Gi x0 l honh tip im. T ta c:
x20 + 4x0 + 3
= 1 x20 + 4x0 + 3 = x20 4x0 4 2x20 + 8x0 + 7 = 0
2
(x
0 + 2)
3 2
2
y0 =
3 y = x + 2 2 5
x0 = 2 +
2
2
3 2
2
y0 =
3 y = x 2 2 5
x0 = 2
2
2
Gii: y = x 1 +
Trang 181
9.5
9.5.1
Chng 9. Hm s v th
Tu
M
in
x0 2 = 0
x0 = 2
2
2x0 4x0 = 0
3
y0 = 0
x0 2x20 + x0 2 y0 = 0
Vy h ng cong cho i qua mt im c nh l (2; 0).
Th
.
Nhn xt:
Trang 182
Chng 9. Hm s v th
3
2
(2)
2x0 + 4x0 3x0 + 1 y0 = 0
x0 = 2 y0 = 7
2
Tu
M
in
nn A, B, C thng hng.
y0 = 2 (x30 + 2x20 x0 2) x0 + 5
(1) y0 = x0 + 5 A, B, C d : y = x + 5
Th
.
D nhin vi ng cong cho th cch lm trc tip n gin hn (mi tnh ton
u d dng). Tuy nhin khng phi khi no cch lm trc tip cng sun s.
1 5
. Vic tm y0 theo x0 y phc tp hn v x0 c nghim
(1) x0 = 1, x0 =
2
di dng cn. Sau li phi dng cc php tnh v vct c 3 im c nh
thng hng.
R rng gii trc tip c th, nhng chc chn phc tp hn hn cch ta trnh by
trn.
c) Xt h ng cong y = (m 3)x3 4(m 3)x2 (m + 1)x + m.
Trang 183
Chng 9. Hm s v th
Tu
Nhn xt:
M
in
Th
.
2
1
-1
-1
-2
-3
-4
-5
-6
-7
-8
-9
-10
-11
y = x3 4x2 x + 1
9.5.2
Trang 184
Chng 9. Hm s v th
Tu
x0 = 1
y0 x0 6= 0
y0 6= x0
Vy cc im cn tm gm 3 ng thng x = 0, x = 1, x = 1 b i 3 im A(0; 0),
B(1; 1), C(1; 1).
Th
.
M
in
x0 + y0 + 2 > 0
x0 + y0 + 2 < 0
Trang 185
Chng 9. Hm s v th
y
3
2
1
0
-1
S tng giao
9.6.1
Kin thc c bn
9.6
M
in
Tu
Tp cc im l 2 gc i nh nh hnh v.
-2
Th
.
(2).
Khi :
(2) c 3 nghim phn bit khi v ch khi f (x) c cc i, cc tiu v yC .yCT < 0.
(2) c 2 nghim phn bit khi v ch khi f (x) c cc i, cc tiu v yC .yCT = 0.
(2) c 1 nghim khi v ch khi:
+) Hoc l f (x) khng c cc i, cc tiu.
+) Hoc l f (x) c cc i, cc tiu v yC .yCT > 0
Cn nhn mnh rng vi bi ton ngoi vic i hi tnh giao nhau ca cc ng cong
bc ba vi mt ng cong khc c bc khng qu ba, ta cn quan tm n tnh cht
ca cc giao im th kt qu va dn ra trn ch c th xem nh mt iu kin cn.
N cha sc mnh gii quyt hon ton bi ton. gii quyt trn vn, ta cn
s dng thm cc kin thc khc.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 186
9.6.2
Chng 9. Hm s v th
Nhn xt:
Th
.
M
in
Tu
>
0
1
m 2m + 1 > 0
m
>
1
a.f
(1)
>
0
2
2
2m m > 0
m
>
m<0
S
2
(3m + 1) > 2
>
1
m
=
6
1
1
2m2 4m + 2 6= 0
2
m>
f (2) 6= 0
m 6= 1
nh l o v du ca tam thc bc 2 ni chung l cng c hu hiu gii cc
bi ton thuc loi ny.
Tuy nhin trong v d trn (2) c th vit di dng :
(x 2)(x 2m)(x m 1) = 0 x = 2, x = 2m, x = m + 1
V th ta cn c:
2m > 1
m>
2
2m 6= 2
m>
m 6= 1
m+1>1
m
>
0
m
=
6
1
m + 1 6= 2; 2m 6= m + 1
m 6= 1; m 6= 1
Trang 187
Chng 9. Hm s v th
y1 = 2(mx1 + 1 + m)
y2 = 2(mx2 + 1 + m)
Tu
y1 .y2 > 0
m2 x1 x2 m(m + 1)(x1 + x2 ) + (1 + m)2 > 0
(3)
(4)
M
in
Th
.
m3 + 1 = 0
y1 .y2 = 0
3) Tng t ng cong ct trc honh ti 3 im phn bit khi m > 1.
x1
x2
+
x3
+
+
Trang 188
Chng 9. Hm s v th
x+
Tu
Ba v d trn cho ta cc cch gii khc nhau, v cng chnh l cc cch thng gp
nht:
H bc phng trnh ri dng nh l o v du ca tam thc bc 2
M
in
Th
.
9.6.3
Trang 189
Chng 9. Hm s v th
Hy xt cc v d sau y:
x2 + 2x
v ng thng y = x 3 ct
V d 9.49: Chng minh rng ng cong y =
x+1
nhau ti 2 im phn bit i xng nhau qua ng thng y = x.
x2 + 2x
= x 3
x+1
x2 + 2x = x2 4x 3 2x2 + 6x + 3 = 0. (1)
R rng (1) c 2 nghim phn bit v = 3 > 0.
Gi M1 (x1 , x1 3), M2 (x2 , x2 3) l 2 giao im ca 2 ng trn. ng thng qua
(x2 3) (x1 3)
= 1. V vy M1 M2 ng thng
M1 M2 c h s gc : k =
x2 x1
y = x.
Gi
I l trung im ca M1 M2 th ta (x0 , y0 ) ca I l :
x + x2
x0 = 1
2
x1 + x2
(x
1 3) + (x2 3)
y0 =
=
3
2
2
3
3
Theo nh l Viet ta c x1 + x2 = 3 x0 = , y0 =
2
2
I nm trn ng thng y = x.
Hay ni cch khc M, N i xng vi nhau qua ng thng y = x.
!
x2 + 3
2
V d 9.50: Cho y =
(C). Vit phng trnh ng thng d i qua M 2;
x+1
5
Th
.
M
in
Tu
x=2
Gii: H
x2 + 3 ch c 1 mt nghim nn ng thng x = 2 khng th ct
y=
x+1
2
(C) ti 2 im phn bit. Vy phng trnh ng thng d c dng: y = k(x 2) + .
5
Trc ht ta tm k d ct (C) ti 2 im phn bit. Mun vy xt phng trnh honh
giao im:
2
x2 + 3
= k(x 2) + 5(1 k)x2 + (5k 2)x + 10k + 13 = 0 (1)
x+1
5
(Do x = 1 khng l nghim ca (1))
(1) c 2 nghim phn bit x1 , x2 ta cn c : (5k 2)2 20(1 k)(10k + 3) (2).
Khi 2 giao im ca d v (C) l I(x1 , y1 ) v J(x2 , y2 ). R rng M, I, J cng nm trn
d nn M l trung im I, J khi v ch khi:
5k 2
20k 20 = 5k 2
2xM = x1 + x2 4 = x1 + x2 4 =
5(k 1)
6
6
k = tha mn iu kin (2). Vy k = tha mn yu cu ca bi ra.
5
5
Xem hnh v di y:
Trang 190
Chng 9. Hm s v th
y
8
7
6
5
4
3
2
1
-4 -3 -2 -1
M
3
-1
-2
-3
-4
-5
(x
2)
+
-6
-7
-8
-9
x2 +3
x+1
Tu
y=
-10
M
in
x2 + x 1
V d 9.51: Cho y =
(C). Tm m (C) ct y = x + m ti 2 im phn
x1
bit A, B. Chng minh rng khi y: A, B thuc cng mt nhnh ca th (C)
Th
.
m<42 2
2
(3)
= m 8m + 8 > 0
m>4+2 2
Vi iu kin (3) ta c a.f (1) = 2 > 0. Vy 1
/ [x1 , x2 ], y x1 , x2 l 2 nghim ca (2).
iu ny chng t 2 giao im A, B gia (C) v y = x + m nm v cng mt pha ca
ng thng x = 1. Tc l A, B thuc cng mt nhnh ca th.
9.6.4
x2 + mx 8
(Cm ). Tm m (Cm ) ct trc honh ti 2 im
xm
phn bit A, B sao cho cc tip tuyn ti A, B vung gc vi nhau.
V d 9.52: Cho y =
Trang 191
Chng 9. Hm s v th
M
in
Tu
2m2 8
(2m2 8)
2m2 8
+
+
= 1
1+
3mx1 m2 8 3mx2 m2 8 (3mx1 m2 8) . (3mx2 m2 8)
2
(2m2 8) . (3m (x1 + x2 ) 2m2 16) + (2m2 8)
2+
=0
9m2 x1 x2 3m (m2 + 8) (x1 + x2 ) + (m2 + 8)2
2
(2m2 8) . (3m. (m) 2m2 16) + (2m2 8)
2+
=0
72m2 + 3m2 (m2 + 8) + (m2 + 8)2
6m4 24m2 + 192
2m4 88m2 + 320 = 0
=0
2+
4m4 32m2 + 64 6= 0
4m4 32m2 + 64
2
m =4
m2 = 40 m2 = 40 m = 2 10
2
m 6= 4
Th
.
x2 2x + 4
Gii: ng cong y =
ct y = mx + 2 2m ti 2 im phn bit khi v
x2
x2 2x + 4
ch khi: Phng trnh
= mx + 2 2m (1) c 2 nghim phn bit,
x2
tc l phng trnh: x2 2x + 4 = (x 2).(mx + 2 m) (2) c 2 nghim phn bit.
(Do (2) khng c nghim x = 2)
(m 1)(x 2)2 = 4 c 2 nghim phn bit
m1>0 m>1.
x2 + 3x 3
(C). Tm m ng thng
2(x 1)
y = m ct (C) ti 2 im phn bit A, B sao cho AB = 1.
x2 + 3x 3
Gii: Xt phng trnh
= m (1)
2(x 1)
x2 + 3x 3 = 2m(x 1) (2) (Do (2) khng c nghim x = 1).
x2 + (2m 3)x + 3 2m = 0 (3)
Gi x1 , x2 l 2 nghim phn bit ca (3), c iu ny
ta phi c:
3
m>
2 (4)
= (2m 3)2 4(3 2m) > 0 4m2 4m 3 > 0
1
m<
2
Theo nh l Viet ta c : x1 + x2 = 3 2m, x1 .x2 = 3 2m
Ta c ta 2 giao im l A(x1 , m), B(x2 , m). T ta c :
AB = 1 |x1 x2 | = 1 (x1 x2 )2 = 1 (x1 + x2 )2 4x1 x2 = 1
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 192
Chng 9. Hm s v th
1 5
(3 2m) 4(3 2m) = 1 4m 4m 4 = 0 m =
(5)
2
1 5
.
T (4) v (5) ta c m =
2
2
9.7
9.7.1
S tip xc ca 2 ng cong
Kin thc c bn
f (x) = g(x)
f (x) = g (x)
Tu
Cc v d
M
in
9.7.2
Th
.
m>3
9m2 + 18m + 9 48m > 0 9m2 30m + 9 > 0
(2)
1
m<
3
3m + 3
, x1 .x2 = 3m
Theo nh l Viet ta c : x1 + x2 =
2
3
3
Ta c : 3x2 6x = (2x2 3 (m + 1) x + 6m) + (3m 1) x 9m
2
2
3
3
y (x1 ) = 3x21 6x1 = (3m 1) x1 9m, y (x2 ) = (3m 1) x2 9m
2
! 2
!
3
3
(3m 1) x1 9m .
(3m 1) x2 9m = 1
(2) y (x1 ) .y (x2 ) = 1
2
2
27
9
(3m 1)2 x1 x2 m (3m 1) . (x1 + x2 ) + 81m2 = 1
4
2
9
27
3m + 3
(3m 1)2 .3m m (3m 1) .
+ 81m2 = 1
4
2
2
Trang 193
Chng 9. Hm s v th
1
(Tha mn iu kin (2))
27!
1
tha mn iu kin bi ton.
2;
27
27m + 1 = 0 m =
Kt lun: im M
M
2
-1
Tu
-1
-2
M
in
y = x3 3x2 + 2
Th
.
y = k(x a) + a3 3a2
x3 3x2 = k (x a) + a3 3a2
3x2 6x = k
3
2
2
x 3x = (3x 6x) . (x a) + a3 3a2 (1)
(x a) . (3x2 6x) (x a) (x2 + ax + a2 ) + 3 (x a) (x + a) = 0
(x a) . (3x2 6x (x2 + ax + a2 ) + 3 (x + a)) = 0
2
2
2
(x
a) . (2x (a + 3) x a + 3a) = 0 (x a) . (2x + a 3) = 0
x=a
3a
x=
2
V qua M ch k c mt tip tuyn duy nht nn phng trnh (1) phi c nghim
duy nht. iu ny tng ng vi :
3a
a=
a = 1 M (1; 2)
2
Vy h sau phi c nghim:
Nhn xt:
Ta thy im M (1; 2) chnh l im un ca ng cong cho.
Bng cc php ton tng t bn c c th d dng chng minh kt qu tng
qut: "Vi mt ng cong bc 3 ty y = ax3 + bx2 + cx + d, a 6= 0, im un
l im duy nht trn ng cong c th k c ng mt tip tuyn vi ng
cong"
Chnh v im M ng cong nn phng trnh (1) chc chn c nghim x = a,
nn ta c th h bc nh lm trn.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 194
Chng 9. Hm s v th
0
+
0
0
+
+
M
in
Tu
Th
.
-1
y = 1
-1
y = x4 2x2
x2 + x + 1
V d 9.58: Cho ng cong y =
(C). Chng minh rng t im A(1; 1)
x+1
lun k c 2 tip tuyn vung gc vi nhau n th (C).
Gii: V ng thng x = 1 khng th l tip tuyn ca (C) nn mi tip tuyn qua
A(1; 1) u c dng : y = k(x 1) 1. H sau c nghim:
x2 + x + 1
= k (x 1) 1
x+1
1
=k
1
(x + 1)2
!
x2 + x + 1
x2 + 3x + 1
1
(x 1) 1
=0
= 1
x+1
(x + 1)2
(x + 1)2
x2 + 3x + 1 = 0 (1)
Ta c = 3 > 0 x1 , x2 l 2 nghim ca x1 , x2 .
Theo nh l Viet ta c x1 + x2 = 3, x1 .x2 = 1.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 195
Chng 9. Hm s v th
Tu
x2 + x 3
(C). Tm cc im trn trc honh, nu
V d 9.59: Cho ng cong y =
x+2
t k c mt tip tuyn ca (C).
Th
.
M
in
2
x +x3
= k (x a) (1)
1
x2 + x 3
x+2
= 1+
. (x a)
x+2
(x + 2)2
1+
= k (2)
(x + 2)2
x2 6x 6 + x2 a + 4xa + 5a = 0 c nghim x 6= 2
(a 1) x2 + 2 (2a 3) x + 5a 6 = 0 (3) c nghim x 6= 2
+) Vi a = 1 :
1
(3) f (x) = 2x 1 = 0 x =
2
tha mn x 6= 2.
+) Vi a 6= 1 :
(3) c nghim duy nht
2 khi v ch khi:
khc
= (2a 3)2 (a 1) (5a 6) = 0
=0
f (2) 6= 0
f (2) 6= 0
a2 a + 3 > 0
>0
2+a=0
f (2) = 0
2
a a + 3 = 0
1 13
2 + a 6=0
a=
1 + 13
2
1 13
<a<
a
=
2
2
2
a = 2
!
!
1 13
1 + 13
M1 (1; 0) , M2
; 0 , M3
; 0 , M4 (2; 0) l 4 im tha
2
2
mn
9.7.3
Cng c
(C)
tip xc vi ng thng y = x
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 196
Chng 9. Hm s v th
(2m 1)x m2
(m 1)2
, ta c y =
. Vy h sau phi c nghim:
x1
(x 1)2
(2m 1)x m2
= x (1)
x1
(m 1)2
= 1 (2)
(x 1)2
x1=m1
x=m
(2)
x1=1m
x=2m
x 6= 1
m 6= 1
(2m 1) m m2
= m m2 m = m2 m m
Vi x = m
m1
m 6= 1 h c nghim.
Vy m 6= 1 l gi tr cn tm.
Tu
Gii: Xt y =
M
in
Th
.
x=1
3
2
m=2
2
+) Vi x = 1 2m + m 10 = 0
5
m=
2
1 + 73
m=
4
+) Vi x = 2 2m2 + m 9 = 0
1 73
m=
4
m=2
+) Vi x = 3 2m2 + m 10 = 0
5
m=
(
2 )
5 1 + 73 1 73
;
+) Kt lun : m 2; ;
tha mn iu kin bi ton.
2
4
4
9.8
9.8.1
Da vo nhn xt: "S nghim ca phng trnh f (x) = g(x) chnh l s giao im
ca 2 ng cong y = f (x) v y = g(x)", bi ton bin lun phng trnh trong
nhiu trng hp c cch gii n gin, r rng nu da vo cc th bit ca
ng cho trc (thng da vo kt qu ca v th hm s trong cc phn
trc).
Nu m ng s giao im ca 2 ng y = f (x) v y = g(x) ngi ta s dng
n cc im ti hn, v cc v tr ti hn ca cc ng (thng l cc v tr m
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 197
Chng 9. Hm s v th
9.8.2
Cc v d
Xt cc v d sau:
V d 9.62: Cho hm s y = 4x3 3x.
a) Kho st v v th hm s.
Tu
12
M
in
0
1
1
2
+
+
Th
.
!
!
1
1
; 1
+) im cc i ; 1 , im cc tiu
2
2
!
!
1
1
+) Khong ng bin : ;
; +
v
2
2
!
1 1
Khong nghch bin : ;
2 2
Ta c th nh hnh v:
y
-1
-1
y = 4x3 3x
Trang 198
Chng 9. Hm s v th
y
-1
-1
y = 4|x|3 3|x|
Da vo hnh v ta c :
Tu
M
in
c) V th 2 hm s ta c:
Th
.
-1
-1
Da vo th ta c 2 th y = 4x3 3x v y =
bit. Do phng trnh c 3 nghim phn bit.
1 x2 ct nhau ti 3 im phn
A(1; 0)
-1
B(0; 1)
-1
y = 4|x|3 3|x| 1
y=
(6
3
9)
(x
1)
-2
Trang 199
Chng 9. Hm s v th
M
in
Tu
x<0
4x3 + 3x 1 = 12x3 + 12x2 + 3x 3 8x3 12x2 +2 = 0
1+ 3
1
(Loi)
x=
(Loi)
x
=
2
(2x 1) . (4x 4x 2) = 0
2
1 3
4x2 4x 2 = 0
x=
2
1+ 3
Ta c x =
m = 9 + 6 3
2
Vy phng trnh c 4 nghim khi ng thng y = m(x 1) nm gia 2 ng thng
ti hn trn.
(C).
Th
.
a) Kho st v v th (C) ca hm s.
b) Tm k phng trnh x3 + 3x2 + k 3 3k 2 = 0 c 3 nghim phn bit.
Gii: a) Ta c y = 3x2 + 6x, y = 6x + 6, ta c bng bin thin sau:
x
y
2
+
0
4
th ca (C) nh sau:
y
-1
-1
y = x3 + 3x2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 200
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
(1)
T (1) suy ra (1) c 3 nghim phn bit (da vo th (C)) khi v ch khi:
0 < k 3 + 3k 2 < 4 (2)
Bi tp
9.9
Tu
Kho st v v th hm s
c) y = 2 x
d) y =
x2 x
.
|x 2|
2
.
2 3x
M
in
x2 3x + 2
.
x+1
b) y =
3x
.
3x 1
Th
.
a) y =
Bi 9.1: Kho st v v th hm di y:
e) y = x3 3x + 1.
f) y = x4 2x2 + 4.
Cc tr v tim cn
1
Bi 9.2: Tm m hm s y = x3 + (m 2)x2 + (5m + 4)x + m2 + 1 t cc tr ti
3
x1 , x2 sao cho x1 < 1 < x2 .
Hng dn. m < 3.
2
Bi 9.3: Cho y = x3 + (cos 3 sin )x2 8(1 + cos 2)x + 1.
3
a) Chng minh rng hm s lun c cc tr.
b) Gi s hm s c 2 cc tr x1 , x2 . Chng minh , ta lun c x21 + x22 18.
1
Bi 9.4: Cho y = x3 mx2 x + m + 1. Tm m khong cch gia 2 im cc tr
3
l b nht.
2
Hng dn. ymin = m = 0.
3
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 201
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
1+ 7
1 7
m
Hng dn. m = 1 hoc
3
3
Tu
Hng dn. 4 2
M
in
Bi 9.8: Cho y =
Th
.
|yC yCT | = 4.
x2 + 3x + m
. Tm m ng cong c cc tr v tha mn h thc
x4
Bi 9.9: Cho y =
Hng dn. m = 3
x2 + x + m
.
Bi 9.10: a) Kho st v v th hm s : y =
x+m
b) Tm m ng tim cn (C) i qua im A(3; 0).
Bi 9.11: Cho hm s y =
x2 + mx 1
x+1
(Cm ).
a) Kho st v v th hm s khi m = 1.
b) Tm m tim cn xin ca (Cm ) to vi 2 trc ta 1 tam gic c din tch bng
8.
1 x2 +
1x+
1 + x.
!
x y z
1 1 1
+ + +
+ +
x y z
y z x
Trang 202
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
1
8
Tu
x2 (x 4y)2
trn min
x2 + y 2
D = (x, y) x2 + y 2 > 0
M
in
Th
.
x + 2y + 1
, x, y R.
x2 + y 2 + 7
5
1
Hng dn. max P = , min P =
2
14
Bi 9.19: Tm gi tr ln nht, nh nht ca hm s:
93 2
Hng dn. max f (x) = 3; min f (x) =
.
xD
xD
2
Bi 9.20: Cho f (x) = 4x2 4ax + a2 2a xt trn min D = {x R |2 x 0 }.
Tm a min f (x) = 2.
xD
3.
Trang 203
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
32
64
x
27
27
35
; m = 1; m = 4 + 2 6 v m = 4 2 6
27
Tu
M
in
Th
.
Bi 9.27: Cho y = x2 3x v y = 2x2 + 5x. Vit phng trnh tip tuyn chung ca
hai ng cong .
1
Bi 9.28: Cho hm s :y = x3 2x2 + 3x c th l (C) Vit phng trnh tip tuyn
3
ti im trn (C) c honh x = 2
2
1
Bi 9.29: Cho hm s : y = x3 x + c th l (C) Vit phng trnh tip tuyn
3
3
vi (C) bit tip tuyn vung gc vi ng thng () : y = x 2
Bi 9.30: Cho hm s : y = x3 + 3x2 + 4 (C) Vit phng trnh tip tuyn vi (C) bit
tip tuyn i qua m A(0; 1)
Bi 9.31: Cho hm s : y =
tuyn i qua im A(2; 0)
2x 5
(C) Vit phng trnh tip tuyn vi (C) bit tip
x2
Bi 9.32: Tm im M trn th hm s: y =
Bi 9.33: Tm trn th hm s: y =
x2 + 3x + 6
cc im c ta nguyn.
x+2
11
x3
hai im phn bit M, N i xng
Bi 9.34: Tm trn th y = + x2 + 3x
3
3
nhau qua trc tung.
Trang 204
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
Bi 9.35: Tm trn th y =
!
5
I 0;
.
2
x2 + x + 2
hai im M, N i xng nhau qua im
x1
x2 + 4x + 5
nhng im c tng khong cch
Bi 9.36: Tm trn th ca hm s y =
x+2
t n ng thng (d) : y + 3x + 6 = 0 l nh nht.
2x
(C) ,bit tip tuyn ca (C) ti M ct
x+1
1
hai trc Ox, Oy ti A, B v OAB c din tch bng .
4
M2 (1; 1)
Bi 9.38: Cho hm s :y =
x2 + 2x + 2
x+1
M
in
1
Hng dn. M1 ( ; 2),
2
Tu
Bi 9.37: Tm ta im M thuc y =
Th
.
2x + 1
x+1
x2 + 2x 2
x1
x2 + 4x + 5
x+2
x2 x + 1
x1
Trang 205
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
11
x3
+ x2 + 3x
3
3
Tu
b) Tm trn th (C) hai im phn bit M , N i xng nhau qua trc tung.
16
16
Hng dn.
3;
;
3;
3
3
M
in
x2 + x + 2
c th l (C)
Bi 9.45: Cho hm s :y =
x1
(3; 7)
Th
.
5
b) Tm trn th (C) hai im M , N i xng nhau qua im I 0;
.
2
S tng giao
1
x+2
Bi 9.46: Chng minh rng vi mi m, ng thng y = xm lun ct (C) : y =
2
x1
ti 2 im phn bit A, B. Tm m sao cho AB l nh nht
Hng dn. AB =
10 khi m =
Bi 9.47: Tm m (C) : y =
phn bit.
3
2
x2 + x + m
ct ng thng d : y = x 1 ti 2 im
x+m
m > 6 + 4 2
m 6= 0
x2 + mx 1
ct y = m ti 2 im phn bit
Bi 9.48: Tm m th hm s y =
x+1
A, B sao cho ABOB.
1 5
.
Hng dn. m =
2
Bi 9.49: Cho ng cong y = x3 x2 + 18mx 2m. Tm m ng cong ct trc
honh ti 3 im phn bit c honh x1 , x2 , x3 sao cho x1 < 0 < x2 < x3 .
Hng dn. m < 0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 206
9.9. Bi tp
Chng 9. Hm s v th
Tu
M
in
S tip xc ca 2 ng cong
2x2 + x + 1
. Tm trn Oy cc im c th k n (C) 2 tip tuyn
x+1
Th
.
x2 x + 1
(C). Tm trn Oy cc im c th k c t nht mt
x1
Bi 9.56: Cho y =
Bi 9.57: Cho y =
vung gc vi nhau.
(x + 1)2
x+2
Trang 207
Chng 10
Tu
10.1.1
M
in
10.1
Th
.
Vct n v
i = (1; 0; 0)
j = (0; 1; 0)
j = (0; 0; 1)
y
Oz :
x=0
y=0
AB = (xB xA ; yB yA ; zB zA )
q
AB = AB = (xB xA )2 + (yB yA )2 + (zB zA )2
Cho
a = (x1 ; y1 ; z1 ), b (x2 ; y2 ; z2 )
Trang 208
Th
.
M
in
Tu
+) |
a | = x21 + y12 + z12
+)
a b = (x1 x2 ; y1 y2 ; z1 z2 )
+) k.
a = (kx1 ; ky1 ; kz1 )
a
.
b
+) cos
a, b =
|
a |. b
h
y1 z 1 z 1 x1 x1 y1
i
+) a , b = a b =
;
;
y2 z 2 z 2 x2 x2 y2
h
x1 y1 z 1
=
=
+) a k b a , b = 0
a = k. b
x2 y2 z 2
h i
xD = xA + xC xB
+) ABCD l hnh bnh hnh khi v ch khi AB = DC
y = yA + yC yB
D
zD = zA + zC zB
xA + xB
xM =
yA + yB
+) M l trung im AB th
yM =
z
+
zB
A
zM =
2
xA + xB + xC
x
=
yA + yB + yC
+) G l trng tm ABC khi v ch khi :
yM =
z
+
z
A
B + zC
zM =
3
10.1.2
M (x0 , y0 , z0 )
() : A (x x0 ) + B (y y0 ) + C (z z0 ) = 0
n = (A, B, C)
n (A; B; C)
M (x0 , y0 , z0 )
Trang 209
2
u
u
1
A
10.1.3
Tu
M
in
Th
.
x = x0 + a.t
phng trnh tham s:
(t R).
y = y0 + b.t
z = z0 + c.t
x x0 y y0 z z 0
v phng trnh chnh tc :
=
=
.
a
b
c
M0
(P ) c vc t php tuyn
n1 = (A1 , B1 , C1 ),
Trang 210
10.1.4
Tng qut
Chnh tc
Cp 2 PT bt k
V tr tng i
Tu
Gia mt phng () v ()
n1 k
n2
+) ()k()
A () A
/ ()
n1 k n2
+) () ()
A () A ()
+) () () = d [
n1 ,
n2 ] 6= 0
Th
.
M
in
Gia ng thng d1 v d2
u1 k
u2
+) d1 k d2
A d1 A
/ d2
u1 k u2
+) d1 d2
A d1 A d2
+) (
d1 d2 = A gii h c ng mt nghim
[
u1 ,
u2 ] 6= 0
. A1 d1 , A2 d2 .
u2 ] .A1 A2 = 0
[
u1 ,
u1 ;
u2 ] .A1 A2 6= 0
+) d1 , d2 cho nhau [
=0
ud .
n
+) d k ()
A d A
/ ()
ud . n = 0
+) d ()
A d A ()
6= 0
+) d () = A
ud .
n
10.1.5
Chm mt phng
Trang 211
10.1.6
Gc
|
n1 .
n2 |
+) cos (, ) =
| n1 | . |
n2 |
| u1 .
u2 |
+) cos (d1 , d2 ) =
| u1 | . |
u2 |
| ud . n |
+) sin (, d) =
|
| ud | . |
n
10.1.7
Khong cch
Tu
M
in
d (M0 , (P )) =
A2 + B 2 + C 2
Th
.
Trang 212
Tu
|
u|
M
in
Th
.
[
u
,
u
]
.
1 2 M1 M 2
d (d1 , d2 ) =
|[
u ,
u ]|
1
d2
10.1.8
1 h i
AB, AC
2
h i
VABCD.A B C D = AB, AC .AD
SABC =
1
VHnh chp = .Sy .h
3
1 h i
VABCD = AB, AC .AD.
6
Trang 213
10.1.9
Tu
M
in
+) d (P ) = H. Vi H l trung im AA t suy ra ta A .
A
Th
.
H
P
d1
d2
Trang 214
+) B = d (P ).
d1
Tu
M
in
+) Phng trnh d :
Q
Th
.
d1
P
Trang 215
+) Ly B v vc t ch phng
u2 ca d2 .
+)
n = [
u ,
u ]
1
n.
n.
u1
d1
u
2
d2
Tu
M
in
Cch 2: +) Gi M, N l 2 im cn tm nh cch 1.
+) M d1 nn M c ta ... (pt tham s).
10.1.10
Th
.
M N .
u1 = 0
+) Gii tm tham s t h :
. T tm ra ta M, N .
M N . u2 = 0
Mt cu
Trang 216
10.2. Vc t, im
M0
P
(P )
.
(S)
Tu
M
in
Th
.
- im J = (P ) d.
I
h
R
r
J
10.2
Vc t, im
nn A, B, C thng hng.
Trang 217
3
2
;
6 4
= (0; 0; 0) =
0
10.2. Vc t, im
b) Ta c AB = (3; 2; 3) ,
h i 2 3
AB, AD =
1 3
AD = (2; 1; 3)
3 3 3 2
;
3 2 ; 2 1
= (9; 15; 1) 6=
0
Tu
q
307
1 h i 1
2
2
SABD = AB, AD = . 92 + (15) + (1) =
2
2
2
q
307
r
2.
1
2SABD
307
2
V SABD = .hA .BD hA =
=
=
2
BD
38
38
V d 10.2: Cho 5 im A(2; 1; 1), B(1; 3; 2), C(5; 2; 3), D(2; 4; 0), E(3; 1; 2)
M
in
Th
.
A, B, C, D ng phng.
b) Ta c BC = (4; 5; 1) , BE = (4; 2; 0) ,
h i 5 1 1 4 4
;
;
BC, BE =
2 0 0 4 4
h i
BC, BE .BA = 2 + 16 12 = 6
BA = (1; 4; 1) v
5
= (2; 4; 12)
2
Do ta c:
1 h i
1 h i
VB.ACE = BC, BE .BA = 1, SBCE = BC, BE = 2 41
6
2
1
3
3.VB.ACE
3.1
V VA.BCE = VB.ACE = .hA .SBCE hA =
= =
3
SBCE
41
41
V d 10.3: Cho 4 im A(2; 1; 3), B(1; 2; 1), C(4; 0; 2), D(0; 1; 3).
a) Chng minh 4 im A, B, C, D khng ng phng.
b) Tm ta trung im M, N ca AB, CD.
c) Gi A1 l trng tm tam gic BCD v G l trng tm t din ABCD. Tm ta
1
A1 , G v chng minh A, A1 , G thng hng v G chia on AA1 theo t s .
3
d) Chng minh G l trung im ca on M N .
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 218
10.2. Vc t, im
b) M l trung im AB nn ta ca n l:
xM
yA + yB
1
zA + zB
xA + xB 3
= , yM =
= , zM =
= 1 M
=
2
2
2
2
2
Tu
N l trung im CD nn ta ca n l:
3 1
; ; 1
2 2
1 1
2; ;
2 2
yC + yD 1
zC + zD 1
xC + xD
= 2, yN =
= , zN =
= N
xN =
2
2
2
2
2
M
in
xB + xC + xD 5
yB + yC + yD
1
yB + yC + yD 2
= , yA 1 =
= , zA1 =
=
3
3
3
3
3
3
!
5 1 2
; ;
A1
3 3 3
Th
.
xA 1 =
, GA1 = ; ;
GA = .GA1
GA =
; 1;
4
4
12 3 12
3
xG =
1
Do G, A, A1 thng hng v G chia on AA1 theo t s .
3
d) Gi H l trung im M N . Ta im H l:
7
yM + yN
zM + zN
1
xM + xN
= , yH =
= 0, zH =
= H
xH =
2
4
2
2
4
1
7
; 0;
4
4
H G. Vy G l trung im ca M N .
V d 10.4: Cho 4 im A(2; 1; 0), B(1; 4; 2), C(1; 3; 2), M (2; 0; 3). M l
trung im ca on thng BD.
a) Tm ta im D.
b) Tm im E sao cho D l trng tm ca t din ABCE.
c) Tnh gc gia 2 ng thng AB v CD.
Trang 219
10.2. Vc t, im
Gii: a) V M l trung im BD nn ta c :
xB + xD
xD = 2xM xB = 2. (2) (1) = 3
2
yD = 2yM yB = 2.0 4 = 4, zD = 2zM zB = 2.3 2 = 4 D (3; 4; 4)
xM =
M
in
Tu
\
c) K hiu = (AB,
CD)
AB.CD
|3. (4) + 5. (7) + 2.6|
11
q
=
cos = = q
3838
AB . CD
(3)2 + 52 + 22 . (4)2 + (7)2 + 62
790 46 21
V d 10.5: Trong khng gian ta cho im S(3; 1; 2), A(5; 3; 1), B(2; 3; 4),
C(1; 2; 0).
Th
.
hay 4 im l nh ca mt t din.
1 h i 9
VS.ABC = . SA, SB .SC =
6
2
q
Ta c SA = SB = SC = 22 + 22 + 12 = 3
Mt khc : SA.SB = 2. (1) + 2.2 + 1. (2) = 0
Tng t ta c : SB.SC = SC.SA = 0
Trang 220
7
5
; 3;
2
2
xH =
xC + xD
7
xD = 2xH xC = 2. 1 = 6
2
2
Mt khc H l trung im ca CD nn ta c:
0 = 5 D (6; 4; 5)
10.3
M
in
Tu
5
yD = 2yH yC = 2.3 2 = 4, zD = 2zH zC = 2.
2
Th
.
;
;
nP = AB, AC =
2 2 2 5 5 2
(8; 7; 13)
n
P = (8; 7; 13)
Vy mt phng (P ) :
A (1; 0; 2)
= (8; 7; 13) =
(P ) : 8 (x + 1) + 7 (y 0) + 13. (z 2) = 0 8x + 7y + 13z 18 = 0
= (1; 1; 5)
;
;
T ta c nP = M N , nQ =
2 2 3
3 1 1
n
P = (1; 1; 5)
(P ) :
(P ) : (x 2) + (y 1) + 5 (z 2) = 0
M (2; 1; 2)
(P ) : x + y + 5z 9 = 0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 221
2 1
2
1
=
= 6=
nn (P ) : x 2y + z 7 = 0 l mt phng cn tm.
1
2
1
7
d) Ta c M N = (3; 2; 1) , M D = (0; 2; 1)
h i 2 1 1 3 3 2
;
;
= (0; 3; 6) = 3 (0; 1; 2)
M N , M D =
2 1 1
0 0 2
V
Tu
Vy
n1 = (0; 1; 2) l vc t php tuyn ca (M N D).
M
in
V (P )() v (M N D) nn
n1 ,
n
() l cc vc t ch phng ca (P ). Do ta c :
1 1 1 2 2 1
;
;
= (1; 4; 2)
nP = n() , n1 =
1
2 2 0 0 1
n
P = (1; 4; 2)
(P ) : (x + 1) 4 (y + 1) + 2 (z 3) = 0
Vy (P ) :
E (1; 1; 3)
Th
.
(P ) : x 4y + 2z 11 = 0
x
y
z
+ +
= 1 2x y + 2z + 2 = 0
1 2 1
V d 10.7: Vit phng trnh mt phng trung trc ca AB bit A(0; 0; 3), B(2; 0; 1)
Gii: Gi M l trung im ca AB. Do M (1; 0; 2).
K hiu (P ) l(mt phng trung trc ca AB. Th khi (P ) i qua M v vung gc vi
M (1; 0; 2)
(P ) : (x 1)+0. (y 0)+(z + 2) =
AB nn (P ) :
n
P = AB = (2; 0; 2) = 2 (1; 0; 1)
0
(P ) : x + z + 1 = 0
V d 10.8: Vit phng trnh mt phng (P ) i qua im M (5; 4; 3). Ngoi ra (P ) ct
cc trc ta ti 3 im cch u gc ta .
Gii: Phng trnh mt (P ) c dng:
im cch u O nn |a| = |b| = |c| 6= 0
(P ) i qua im M (5; 4; 3) nn ta c:
x y z
+ + = 1. V mt (P ) ct trc ta ti 3
a b c
5 4 3
+ + =1
a b c
+) TH1: a = b , b = c. Thay vo ta c :
Bin tp : Th.s Minh Tun
12
= 1 a = 12 do b = c = 12.
a
Trang 222
Tu
Phng trnh (P ) : x + y + z 12 = 0.
+) TH2: a = b, b = c.
2
Thay vo ta c : = 1 a = 2 do b = c = 2.
a
Phng trnh (P ) : x + y + z 2 = 0
+) TH3: a = b, b = c.
6
Thay vo phng trnh ta c : = 1 a = 6. Do b = 6, c = 6.
a
Phng trnh (P ) : x + y z 6 = 0.
+) TH4: a = b, b = c.
4
Thay vo phng trnh ta c = 1 a = 4. Do b = 4, c = 4.
a
Phng trnh (P ) : x y z 4 = 0.
M
in
Gii: a) V
Th
.
b) d (M, (P )) = q
|2 + 1 + 3|
12 + 12 + (1)2
=2 3
7
|2.2 + 2.1 2. (3) 5|
7 3
q
= =
d (M, (Q)) =
6
2
2 3
2
2
2 + 2 + (2)
c) Ta c N (1; 0; 1) (P ).
5
|2.1 + 2.0 2.1 5|
=
V (P ) k (Q) d ((P ) , (Q)) = d (N, (Q)) = q
2 3
22 + 22 + (2)2
Trang 223
10.4
x = 1 + 3t
V d 10.10: a) Cho phng trnh ng thng d :
. Hy vit phng
y =2t
z=t
trnh dng chnh tc v dng tng qut ca d.
b) Cho ng thng l giao tuyn ca 2 mt phng (P ) : x + 2y z 1 = 0 v
(Q) : 2x y 3z + 3 = 0. Vit phng trnh dng tham s v chnh tc ca .
tham s ca a.
2y
x+1
=
= z + 2. Vit phng trnh dng tng qut v
2
3
Tu
c) Cho ng thng a :
Th
.
M
in
x+1 y2 z
Gii: a) Dng chnh tc : d :
=
=
3
1
1
x+1 y2
=
x 1 = 3y 6
x + 3y 5 = 0
3
1
Dng tng qut:
y2 z
y 2 = z
y+z2=0
=
1
1
b) +) C1: Ta c
n
P = (1; 2; 1) , nQ = (2; 1; 3)
2 1 1 1 1 2
= (7; 1; 5)
Do u = [nP , nQ ] =
;
;
1 3 3 2 2 1
x + 2y z 1 = 0
x = 1
Xt h :
2x y 3z + 3 = 0
y=1
z=0
z=0
x = 1 7t
Vy ta c im M0 (1; 1; 0) . Do phng trnh tham s ca l:
y =1+t
z = 5t
V phng trnh chnh tc l:
+) C2: t z = t. Xt h sau:
z
x+1 y1
=
=
7
1
5
x= t1
x + 2y = t + 1
x + 2y t 1 = 0
5
2x y = 3t 3
2x y 3t + 3 = 0
1
y = t+1
5
x = 5t 1
x = 7t 1
:
:
y = t + 1
1
t
+
1
y
=
z = 5t
5
z=t
x+1 y1 z
=
=
7
1
5
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 224
x+1 2y
x+1 y2 z+2
=
=z+2
=
=
2
3
2
3
1
x = 1 + 2t
Do phng trnh dng tham s l : a :
y = 2 3t
z = 2 + t
x+1 y2
=
3x + 2y 1 = 0
3x 3 = 2y 4
2
3
l phng
Ta c
y2 z+2
y + 3z + 4 = 0
y 2 = 3z 6
=
3
1
trnh tng qut ca a.
c) Ta c a :
Tu
M
in
Th
.
x=2+t
u = (1; 1; 5)
d:
nn phng trnh d :
y =3+t
M (2; 3; 1)
z = 1 5t
x3 y+1 2z
=
=
,
2
5
3
b) d(P ) nn
ud =
n
P = (2; 1; 1) . Do :
x = 2 + 2t
u = (2; 1; 1)
d:
. Phng trnh d l:
y = 1 t
A(2; 1; 1)
z =1+t
c) (1 ) : x y 3z + 1 = 0
n1 = (1; 1; 3).
(2 ) : 2x + y z 2 = 0
n2 = (2; 1; 1)
1 3 3 1 1 1
= (4; 5; 3)
,
,
Do u = [n1 , n2 ] =
1 1 1 2 2 1
d k nn
ud =
u
= (4; 5; 3) .
x = 3 + 4t
B (3; 1; 2)
d:
nn phng trnh d :
y = 1 5t
u = (4; 5; 3)
z = 2 + 3t
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 225
Chng 11
Vi phn
11.1.1
nh ngha
M
in
11.1
Tu
Tch phn
11.1.2
Th
.
Cc tnh cht
11.1.3
Bng o hm cc hm s s cp thng gp
(C) = 0.
(x ) = .x1 . c bit:
x = 1
!
1
1
= 2
x
x
1
( x) =
2 x
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 226
1
1
= 1 + tan2 x, (cot x) = 2 = (1 + cot2 x).
2
cos x
sin x
(ex ) = ex
(ax ) = ax . ln a.
(ln x) =
1
x
1
.
x. ln a
(loga (x)) =
11.2.1
nh ngha
M
in
Tu
11.2
Th
.
11.2.2
Cc tnh cht
Trang 227
11.2.3
1
x
ex
Nguyn hm ca f (x)
x dx =
cos x
1
cos2 x
ax dx =
sin2 x
= cot x + C
du = u + C
u du =
u+1
+C
+1
R du
= ln |u| + C
u
R
ax
+C
ln a
ex dx = ex + C
Th
.
sin x
x+1
+ C, ( 6= 1)
+1
M
in
dx = x + C
R dx
= ln |x| + C
x
ax
6
0.dx = C
Hm f (x)
Tu
TT
eu du = eu + C
au du =
au
+C
ln a
= cot u + C
R dx
x2
!
1
+ 5 dx
x3 + 2x2 x
3
x
Gii: a) I =
x2 dx =
x2+1
1
=
2 + 1
x
x3 x2 x2/3
x4
x3
x4
+ 2.
+ 5x + C =
+ 2.
x3 + 2x2 x x1/3 + 5 =
4
3
2
2/3
4
3
2
3
x
3
. x2 + 5x + C.
2
2
b) I =
Trang 228
sin6 x
+ C.
6
R
R
R
d) I = sin4 x.(sin xdx) = (1 cos2 x)2 .d(cos x) = (1 + 2 cos2 x cos4 x) d(cos x) =
2
1
cos x + cos3 x cos5 x + C.
3
5
c) I =
sin5 x.d(sin x) =
Tu
b) I =
M
in
1 R
1 (1 + 2x)101 (1 + 2x)101
Gii: a) I = . (2x + 1)100 .d(2x + 1) = .
=
.
2
2
101
202
1
(ex + 1)2 d(ex + 1) = (ex + 1)3
3
R sin x
R
dx + (1 + tan2 x 1)dx
cos x
R d(cos x) R dx
R
=
+
dx = ln | cos x| + tan x x + C.
cos x
cos2 x
Th
.
c) I =
11.3
11.3.1
Php i bin s
R
Php i xui: Xt I = f (x)dx. t x = (t) th dx = (t)dt.
R
Ta c I = f ((t)). (t)dt.
Mt s trng hp:
+) a2 + x2 , 2
:
t
x
=
a
tan
t
vi
<
t
<
.
a + x2
2
2
R
Php i ngc: Xt I = f ((x)). (x)dx.
R
t t = (x) dt = (x).dx. Khi I = f (t)dt
+)
Mt s php i ngc:
STT
1
Dng chun
Dng thu gn
f (x )..x1 dx
Trang 229
f (x ).x1 dx
i bin
t = x
dx
x
R x3 dx
x8 1
b) J =
c) K =
t = sin x
t = cos x
f (tan x)dx
t = tan x
R
R
f (cot x)dx
t = tan x
f (ex )dx
t = ex
f (ln x)
dx
x
t = ln x
Th
.
t=
f ( n x)dx
Tu
M
in
f ( n x).
dx
n
n xn1 dx
dx
x+2
ex
R
dx
d) L = (ln2 x ln x 1) .
x
e) M =
dx
.
1
dt
Gii: a) t t = x4 dt = 3x3 dx x3 dx = .
3
!
R
1
1R
1
dt
1
Do I =
=
dt = (ln |t 1| ln |t + 1|)
2
3(t 1) 6
t1 t+1
6
1 x4 1
= . ln 4
+C
6 x + 1
b) t t =
2
3t2
3 ( 3 x + 2)
=
12t + 12 ln |t| =
12( 3 x + 2) + ln | 3 x + 2| + C
2
2
Trang 230
c) K =
(tan x 2) (tan2 x + 1) dx
tan2 x
t2
2 tan x + C
K = (t 2)dt = 2t =
2
2
R
dx
x
R 2
ln3 x ln2 x
t3 t2
ln x + C
L = (t t 1)dt = t =
3
2
3
2
d) t t = ln x dt =
ex dx
ex (ex 1)
R
dt
=
t(t 1)
Tu
e) M =
t ex = t ex dx = dt
M
in
11.3.2
M=
!
1
1
dt = ln |t 1| ln |t| = ln(ex 1) x + C.
t1 t
Th
.
Cng thc:
udv = uv
vdu
Trong :
Php bin i
u du
dv v
Php ton
o hm (hay vi phn)
Nguyn hm (hay tch phn)
Ch :
- Hai php ton trn l ngc ca nhau
- Php tnh o hm d thc hin hn php tnh nguyn hm.
- Th t u tin t u:
1. Cc hm ngc: ln, arcsin, arctan, cn bc 2, cn bc 3, ...
2. Cc hm a thc: (khi o hm a thc gim i mt bc)
3. Cc hm tnh o hm hay nguyn hm u n gin: ex , sin x, cos x, ...
V d 11.7: Tnh cc tch phn sau:
R
a) I = x sin xdx.
R
b) J = x2 ln xdx.
R
c) K = ex . sin xdx.
du = dx
u=x
Gii: a) t
v = cos x
dv = sin xdx
R
Do I = x cos x + cos xdx = x cos x + sin x + C.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 231
dx
du =
u = ln x
x
b) t
x3
dv = x2 dx
v=
3
1
1
1R 2
1
Do I = x3 ln x
x dx = x3 ln x x3 + C.
3
3
3
9
M
in
1
1
K = ex cos x + ex sin x + C.
2
2
Cch 2: ng nht h s.
Tu
c) Cch 1:
du = ex dx
u = ex
t
dv = sin xdx
v = cos x
R
Do K = ex . cos x + ex cos xdx.
u = ex
du = ex dx
t
dv = cos xdx
v = sin x
R
Do K = ex cos x + ex sin x ex sin xdx = ex cos x + ex sin x K
Th
.
a=
ab=1
2
Do ta c h:
1
a+b=0
b=
2
1
Do K = (sin x cos x) ex + C.
2
11.3.3
R P (x)
dx.
Q(x)
Khng mt tnh tng c th gi s: deg P < deg Q
Tht vy, nu deg P deg Q th ta c P (x) = Q(x).M (x) + R(x).
(M l thng v N l!d).
R
R(x)
vi deg R < deg Q.
M (x) +
I=
Q(x)
Dng I =
Trang 232
ax + b
ax + b
A
B
=
=
.
+
x2 + px + q (x x0 )2 x x0 (x x0 )2
(Cc bn t tng qut cho trng hp Mu l mt a thc bc n c nghim bi n)
R
ax + b
dx. vi = p2 4q < 0.
3.
2
x + px + q
ax + b
ax + b
=
(vi n > 0)
2
x + px + q (x + m)2 + n
A(2x + p)
B
= 2
+
.
x + px + q (x + m)2 + n
Tu
R 3x2 x 1
dx
x3 3x2 + 4
b) I =
R x3 + 2x + 3
dx.
x2 x 6
M
in
a) I =
Mt khc
x3 + 2x + 3
10x + 9
=x+1+ 2
.
Gii: a) Ta c 2
x x6
x x6
10x + 9
10x + 9
A
B
(A + B)x + 2A 3B
=
=
+
=
.
x2 x 6 (x 3)(x + 2) x 3 x + 2
x2 x 6
Th
.
ng nht h s ta c:
39
A=
A + B = 10
5
11
2A 3B = 9
B=
5
1
39 R dx
11 R dx
1
39
11
Do I = x2 +x+
+
= x2 +x+ ln |x3|+ ln |x+2|+C.
2
5 x3 5 x+2 2
5
5
3x2 x 1
3x2 x 1
B
C
A
b) Ta c 3
=
+
+
=
x 3x2 + 4 (x + 1)(x 2)2 x + 1 x 2 (x 2)2
=
ng nht h s ta c:
A
=
A
+
B
=
3
3
4A B + C = 1
8
B
=
4A 2B + C = 1
3
C=3
Vy I =
=
R
8 R dx
dx
1 R dx
+
+3
3 x+1 3 x2
(x 2)2
1
8
3
ln |x + 1| + ln |x 2|
+ C.
3
3
x2
Trang 233
11.4
Tch phn xc nh
R2 (x3 + x 1)dx
x2 + 4
0
R9
b) J = (2x 1) 9 x2 dx
0
R2 xdx
2
0 x +4
R2 xdx
R2 dx
1
= 2 3I1 I2 .
= x2 |20 3
2
2
2
0 x +4
0 x +4
M
in
Vi I1 =
3x + 1
x 2
x +4
Tu
Gii: a) I =
R2
dt
.
2
I2 =
R8 dt 1
= ln t |84 = ln 2.
2t
2
4
R2
0
Th
.
I1 =
Cn: x = 0 t = 4, x = 2 t = 8.
dx
.
x2 + 4
Cn x = 0 t = 0, x = 2 t = .
4
2
R4 2(1 + tan t)dt t 4
=
Do I2 =
=
4 + 4 tan2 t
2 0
8
0
Vy I = 2 3 ln 2
b) J =
R3
0
R3
9 x2 dx = J1 J2 .
2x 9 x2 dx
Xt J1 =
R3
0
2x 9 x2 dx.
i bin t =
Cn: x = 0 t = 3, x = 3 t = 0.
Do J1 = 2
R0
3
Xt J2 =
R3
0
2t3 0
t.(tdt) =
| = 18
3 3
9 x2 dx.
Cn: x = 0 t = 0, x = 3 t = .
2
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 234
R2 p
R2
3 R2
J2 =
9 9 sin2 t cos tdt = 3 cos2 tdt =
(1 + cos 2t)dt
20
0
0
!
1
3
9
t + sin 2t 02 =
=
2
2
4
Vy J = 18
9
4
R6 tan4 xdx
V d 11.10 (A-2008): Tnh tch phn sau: I =
cos 2x
0
0
Tu
Gii: I =
R6 tan4 xdx
Th
.
M
in
1 + tan2 x
i bin t = tan x dt = (1 + tan2 x)dx
1
Cn: x = 0 t = 0, x = t =
6
3
!
!
1
1
1
4
3
1
3
R 3 t dt
R3
R
1
1
t
2
0 3
t
t
I=
dt
=
2
t2 1
3
20
0 1t
0
!
3+1
10 3 1
10 3 1 t 1 13
ln
+ ln
=
0 =
27
2 t + 1
27
2
31
V d 11.11 (B-2009): Tnh tch phn sau: I =
R3 3 + ln x
dx
2
1 (x + 1)
dx
u = 3 + ln x
du =
x
Gii: t
dx
1
dv =
v=
(x + 1)2
x+1
3
R3
dx
3 1
3 + ln x 3 R
|1 +
= ln 3 +
Do I =
x+1
x(x + 1) 4 4
1
1
3 1
3 1
x 3
= ln 3 + ln
|1 = ln 3 + ln 3 ln 2 =
x + 1
4 4
4 4
11.5
!
1
1
dt
t1 t+1
!
1
1
dx
x x+1
3 3
+ ln 3 ln 2
4 4
Rb
f (x)dx
VOx (D) =
Rb
f 2 (x)dx
Vi D = {(x, y) |a x b, 0 y f (x) }
11.5.1
Trang 235
x=0
ex = e x = 1
e+1
e1/2 + 1
1
cn y2 =
v y1 > y2 nn
Ch rng nu x = th y1 =
2
2
2
R1
R1
x2
S = [(e + 1)x (1 + ex )x] dx = (e.x x.ex ) dx = e. |10 I
2
0
0
1
R
I = x.ex dx
0
du = dx
u=x
t
x
v = ex
dv = e dx
R1
Do I = x.ex |10 ex dx = e ex |10 = e (e 1) = 1
Tu
M
in
11.5.2
e
Vy S = 1 (vdt)
2
Th
.
ln x
du = 2
dx
u = ln2 x
x
t
x3
dv = x2 dx
v=
3
x3 ln2 x e 2 Re 2
e3 2
Do I =
|1
x ln xdx = I1 .
3
31
3
3
Re 2
I1 = x ln xdx
1
dx
du =
u = ln x
x
dv = x2 dx
x
v=
3
x3 ln x e 1 Re 2
e3 1
2e3 + 1
I1 =
x dx = x3 |e1 =
|1
3
31
3
9
9
3
3
3
e
4e + 2 5e 2
Do I =
=
3
27
27
3
5e 2
Vy VOx (H) =
27
Trang 236
11.6. Bi tp
11.6
Bi tp
Tm nguyn hm
Bi 11.1: Xc nh a, b, c, d sao cho F (x) = (ax3 + bx2 + cx + d).ex l mt nguyn hm
ca hm s f (x) = (2x3 x2 + 1)ex .
Bi 11.4: Tm nguyn hm ca cc hm s:
x
2
M
in
a) f (x) = cos2
Tu
b)
c)
d)
e)
R ex
dx
2x
Th
.
R e25x + 1
dx.
ex
ex
dx
ex + 2
3
b)
x 5 xdx.
R
c) (1 2x)2001 dx.
R
d) x x2 + 4dx.
R 5 4 ln x
e)
dx
x
Bi 11.7: Tm h nguyn hm ca cc hm s:
a) f (x) = (1 2x2 )3 .
2 x x3 .ex 3x2
.
b) f (x) =
x3
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 237
11.6. Bi tp
(2 + x)3
c) f (x) =
dx.
x
3x + 5
3x 1
x+1
.
x2 6x + 5
f) f (x) =
4x2 + 6x + 1
.
2x + 1
g) f (x) =
4x3 + 4x2 1
.
2x + 1
h) f (x) =
4x3 + 9x + 1
.
9 4x2
e) f (x) =
Tu
M
in
. cos 2x +
.
j) f (x) = cos 2x
3
4
d) f (x) =
Th
.
x4
.
x10 4
x2 x
.
c) f (x) =
(x 2)3
d) f (x) =
x2 1
.
x4 + 1
e) f (x) =
2x
.
x + x2 1
1
f) f (x) = p
(x2 + a2 )3
g) f (x) =
3
x2
(a > 0).
Bi 11.9: Tm h nguyn hm ca cc hm s:
1
cos5 x
+
a) f (x) =
3
sin x cos x
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 238
11.6. Bi tp
b) f (x) =
cos3 x
1
.
+
sin x
sin4 x
sin x + cos x
c) f (x) =
.
3
sin x cos x
Bi 11.10: Tm h nguyn hm ca cc hm s:
a) f (x) =
1 + e2x
dx.
x+1
.
x(1 + x.ex )
b) f (x) =
1
.
x ln x ln(ln x)
M
in
d) f (x) =
Tu
2x .3x
.
c) f (x) = x
9 4x
a) f (x) = ln x
Th
.
c) f (x) = x2 . sin x.
e) f (x) = x. cos x.
f) f (x) = ex .(1 + tan x + tan2 x).
Bi 11.12: Tm h nguyn hm ca hm s:
a) f (x) = e
b) f (x) =
ln x
x
!2
f) f (x) = x2 + a vi a 6= 0.
Bi 11.13: Tm h nguyn hm ca hm s:
a) f (x) = x3 . ln x
b) f (x) = (x2 + x 1). sin 2x
c) f (x) = x. sin x
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 239
11.6. Bi tp
e)
f)
g)
3x2
x2
dx
.
2x 1
2x 7
dx.
3x + 2
5x 7
dx.
x2 3x + 2
2x + 5
dx.
9x2 6x + 1
xdx
.
(x + 1)(2x + 1)
dx
.
6x3 7x2 3x
dx
.
7x + 10
Tu
d)
x2
2x + 7
dx.
x2 + 5x + 6
c)
dx
.
4x2 + 8x + 3
M
in
b)
a)
a)
b)
c)
Th
.
2x2 + 41x 91
dx.
(x 1)(x2 x 12)
R x3 1
d)
dx.
4x3 x
R (x3 3x + 2)dx
e)
.
x.(x2 + 2x + 1)
f)
(x + 2)2 dx
.
x(x2 2x + 1)
x4
x4
xdx
.
3x2 + 2
x7 dx
.
(x4 + 1)2
xdx
.
2x2 1
Trang 240
11.6. Bi tp
h)
i)
x(x1 0
2dx
.
x(x2 + 1)
dx
.
+ 1)2
R x2 1
dx.
x4 + 1
x3 dx
.
(x2 + 1)2
g)
Tu
f)
x5 dx
.
x6 x3 2
x2 dx
(1 x)10
e)
m
n
p
+
+
.
(x 1)2 x 1 x + 2
Th
.
a) Tm m, n, p f (x) =
2x2 + 2x + 5
.
x3 3x + 2
M
in
d)
b) Tm h nguyn hm ca f (x).
Bi 11.18: Tm h cc nguyn hm ca hm s:
x4 2
a) f (x) = 3
.
x x
b) f (x) =
x3
1
.
x
3x2 + 3x + 3
.
x3 3x + 2
a
c
b
+
.
+
2
(x 1)
x1 x+2
b) Tm h nguyn hm ca f (x).
Bi 11.20: Tm h nguyn hm ca hm s.
a) f (x) =
b) f (x) =
x2001
.
(1 + x2 )1002
x(x1999
1
.
+ 2000)
x2 1
.
c) f (x) = 2
(x + 5x + 1)(x2 3x + 1)
Bi 11.21: Tm h nguyn hm ca hm s:
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 241
11.6. Bi tp
a) f (x) =
cos x. cos x +
4
b) f (x) =
1
2 + sin x cos x
cos2 x
c) f (x) =
.
sin x + 3 cos x
sin x
.
1 + sin 2x
M
in
Tu
d) f (x) =
Th
.
sin3 x
a) f (x) =
.
3 sin 4x sin 6x 3 sin 2x
1
.
sin 2x 2 sin x
x
sin2 x
cot x
.
1 + sin x
!
!
. cot x +
.
f) f (x) = tan x +
3
6
g) f (x) = (x2 x 3) sin 3x.
Bi 11.23: Tm h nguyn hm ca cc hm s:
x+1
a)
.
3
3x + 1
b)
c)
x
2x + 1 + 1
x3
x+2
x3
.
d)
1 + 3 x4 + 1
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 242
11.6. Bi tp
e)
3
1
.
x+ x
1
f) p
3
(2x + 1)2 2x + 1
g) 10
x+1
h) tan x +
1
2x + 1 +
2x 1
c)
d)
e)
f)
Tu
1
x2 + 2x + 3
1
x2 + 6x + 8
1
x2 x 1
.
.
4x + 5
x2 + 6x + 1
M
in
9x2 6x
b)
Th
.
a)
Bi 11.24: Tm h nguyn hm ca hm s:
2x
.
x + x2 1
x2 + 1
.
g)
|x| x4 + 1
x
h) q
.
p
1 + x2 + (1 + x2 )3
Bi 11.25: a) Bit rng:
dx
x2 + 3
= ln(x +
Tm nguyn hm ca hm F (x) =
R
b) Tnh
x2 4x + 8dx
x2 + 3) + C.
x2 + 3.
Bi 11.26: Tm h nguyn hm ca hm s:
1
a) p
.
(x2 + 16)3
1
b) p
.
(1 x2 )3
Trang 243
11.6. Bi tp
c)
.
(x 1) 1 x2
d)
x1
.
(x + 1) x2 + 1
e)
(x 1) x2 + 2x + 3
h)
x2
x2 + x + 1
1+
1
x+
x2 + x + 1
.
1+x
Tu
g)
x+
M
in
f)
Bi 11.27: Tm h nguyn hm ca hm s:
1
.
1 + ex
1+x
.
x.(1 + x.ex )
ln x
.
d)
x
c)
Th
.
b)
a) 2x .ex .
e) ex . sin(ex ).
e2x
.
f) 2x
e +2
g)
1
.
x ln x
h) x.ex .
2
e2x 1
.
ex
b) (1 + e3x )2 .e3x .
c)
4
d)
e2x
ex + 1
1
1 + ex
Trang 244
11.6. Bi tp
e)
4
e2x
ex + 1
g)
sin x
.
ecos x
h)
1
.
ex (3 + ex )
Tu
a) x2 .e3x .
e x
f) .
x
Th
.
e) xn . ln x. (n 6= 1).
M
in
c) ex . sin x.
!3
ln x
.
d)
x
Bi 11.30: Tm h nguyn hm ca cc hm s:
x2 e x
a)
.
(x + 2)2
(1 + sin x)ex
.
1 + cos x
c) ex + ex + 2.
b)
1+x
1
ln
.
1 x2 1 x
e) ln x + x2 1 .
d)
f)
ln x
.
x. ln x + 1
x ln(x + 1 + x2 )
.
g)
x2 + 1
R4 dx
.
x
1
R1
x 1 xdx.
0
Trang 245
11.6. Bi tp
c)
d)
R1 x2 2x 3
dx.
2x
0
R2
dx
x+1+
x1
R2 4 sin3 xdx
.
a)
0 1 + cos x
b)
R8
d)
Re3
1
Tu
ex dx
.
(ex + 1)2
ln
R2
dx
x 1 + ln x
M
in
c)
Bi 11.33: Tm cc gi tr ca a c ng thc:
Th
.
Z2
R4 g(x)dx
b) Tnh I =
.
f (x)
0
a)
R2
ex sin 3xdx.
b)
R1
(x + 1)2 ex dx.
c)
Re
d)
R1
x ln(1 + x2 )dx.
e)
R2
Trang 246
11.6. Bi tp
f)
Re ln xdx
.
2
1 (1 + x)
e
R1
d)
x2 6x + 9dx.
R1 p
e)
R1 p
R3
0
g)
4 |x|dx.
|x| xdx.
|2x 4|dx.
R3
0
x3 2x2 + xdx.
Th
.
f)
R4
Tu
c)
M
in
b)
a)
a)
R2
b)
| sin x|dx
1 + sin xdx.
c)
R
0
d)
1 sin 2xdx.
R2
1 + sin x.
R2
max(x, x2 )dx.
b)
R2
max(1, x2 )dx
c)
R2
max(x, x3 )dx.
d)
R2
Trang 247
11.6. Bi tp
R1 1 x2 dx
.
a)
1 + 2x
1
b)
R x + cos x
4 sin2 x
c)
dx.
x. sin3 xdx.
Tu
R sin2 xdx
d)
.
x
pi 3 + 1
R2 x2 | sin2 x|dx
e)
.
1 + 2x
g)
M
in
cos7 xdx
R2
sin7 x + cos7 x
R1 x4 + sin x
dx.
1 + x2
1
Th
.
f)
R3 x4 1
dx.
2
0 x +9
R1
xdx
.
(x + 2)3
c)
d)
R5 (2x2 + 18)dx
.
2
2
1 (x 6x + 13)
R2
0
e)
R2
0
f)
R1
x9 dx
.
(x5 + 1)3
x1 5dx
p
.
4
(x8 + 1)2
(1 + x)n dx.
g)
R1
0
x(1 x2 )n dx.
R2 x3 dx
8
1 x +1
Trang 248
11.6. Bi tp
x3 dx
.
x2 3x + 2
R2
0
R2
dx
.
x(x4 + 1)
tan
Ra
cot
Ra
xdx
dx
+
vi tan a > 0.
1 + x2
x(1 + x2 )
1
1
e
f)
Rb (a x2 )dx
vi a, b > 0.
2 2
0 (a + x )
2+ 6
2
R
1
g)
1+ 5
2
R
1
e)
x2 + 1
dx.
x4 + 1
Tu
d)
1 + x2
dx.
x4 x2 + 1
c)
M
in
b)
a)
cos 2xdx
.
sin 2x + cos 2x
R4 4 sin3 xdx
.
b)
4
0 1 + cos x
c)
R4
dx
d)
Th
.
R8
R4
sin xdx
6
sin x + cos6 x
R4 sin6 x + cos6 x
e)
dx.
6x + 1
f)
R4
0
cos 2xdx
.
(sin x + cos x + 2)3
R2 sin x + 7 cos x + 6
g)
dx.
0 4 sin x + 3 cos x + 5
h)
R2
0
a2 cos2 x + b2 sin2 x
vi a, b 6= 0.
R2 cos3 xdx
a)
.
sin x
6
R4 cos x sin x
dx.
b)
2 + sin 2x
0
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 249
11.6. Bi tp
c)
R2 cot x
d)
p
3
sin3 x sin xdx
sin3 x
R3 x sin xdx
e)
.
cos2 x
R
0
cos x
cos x
+
B.
.
(2 + sin x)2
2 + sin x
R0
T tnh:
f (x)dx.
sin 2x
c th biu din di dng:
(2 + sin x)2
Tu
Bi 11.45: Tm 2 s A, B hm s f (x) =
f)
M
in
f (x) = A
a)
x2 . cos xdx.
b)
R2
cos2 ( x)dx.
Th
.
R2
2
4
c)
R3 xdx
sin2 x
d)
R4
x. tan2 xdx.
e)
R8
sin
xdx.
f)
R2
0
x
x2 . sin dx.
2
a)
b)
R2
0
cos x
sin x dx.
cosn xdx
.
cosn x + sinn x
R2 5 cos x 4 sin x
dx.
c)
3
0 (cos x + sin x)
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 250
11.6. Bi tp
d)
R2 3 sin x + 4 cos x
3 sin2 x + 4 cos2 x
Bi 11.48: t I =
dx.
R6
0
a) Tnh I 3J, I + J.
R6
sin2 xdx
cos2 xdx
. v J =
sin x + 3 cos x
3 cos x
0 sin x +
5
b) T cc kt qu trn hy tnh cc gi tr ca I, J v K =
R3
3
2
b) Tnh J =
R2
Tu
R2
R2
cos 2xdx
cos x 3 sin x
M
in
Th
.
2
R
1+x
dx.
d)
1x
0
e)
R1
(1 +
R4
dx
xm )
1 + xm
. (m N )
x 16 x2
b)
c)
R6
2 3
R1
dx
dx
x x2 9
x3 . 1 + x2 dx.
d)
R2
e)
x2 . 4 x2 dx.
R2 p
x (x2 + 4)3 dx.
0
Trang 251
11.6. Bi tp
f)
3
R2
x2 .
(3 x2 )3 .
R4 4 x2
dx.
a)
x
4
3
d)
e)
Ra
0
f)
R1
1
4
dx
x x2
Tu
x2 dx
2x x2
x2 . a2 x2 dx.
c)
R2
M
in
1
2
1 x2 dx
.
x2
R2a
x 2ax x2 dx.
0
n a
R 2 xn1 dx
g)
.
a2 x2n
0
Th
.
b)
R1
a)
R2
0
b)
R1
d)
R2
x+3+
x+1
dx
.
1 + x + 1 + x2
c)
dx
dx
x2 .( x2 + 1 + x)
R8
(2x + 1)dx
x2 4x + x + 2
ln
R 2
0
b)
ln
R 5 ex .
0
c)
1 e2x dx.
Re
1
ex 1dx
.
ex + 3
dx
p
.
x. 1 ln2 x
Trang 252
11.6. Bi tp
d)
Re
dx
.
x(1 + ln2 x)
p
Re 1 + ln2 xdx
.
e)
x
1
p
3
Re ln x. 1 + ln2 xdx
f)
.
x
1
1
d)
e)
n
M
in
R1 ln(x + 1)dx
.
x+1
0
Re ln xdx
.
2
1 (x + 1)
c)
Tu
!
1
dx.
ln2 x ln x
Re2
b)
R2 ln xdx
.
x2
1
Th
.
a)
R3 ln(sin x)dx
.
f)
cos2 x
a)
R2
b)
R4
c)
R2
0
d)
ln
(1 + sin x)1+cos x dx
.
1 + cos x
R1 x.ex .dx
.
x 3
0 (1 + e )
Trang 253
11.6. Bi tp
c) (P ), trc Ox, x = 2, x = 4.
d) (P ) v (d).
e) (P ), (d), x = 0, x = 2.
Bi 11.58: Tnh din tch gii hn bi cc ng:
a) (C) : y = x +
1
.
2x2
x2
1
8
, y = , y = vi x > 0 .
8
x
x
M
in
e) y =
Tu
d) y = x2 2x + 2, y = x2 + 4x + 5, y = x2 4x + 3 v y = 1.
Th
.
9
= 0.
4
a) y = x2 , y = x
b) x y 3 + 1 = 0, x + y 1 = 0.
c) x2 + y 2 = 8, y 2 = 2x.
d) y = 2 x2 , y 3 = x2 .
e) y =
1
, x = 0, x = .
1 x4
2
Trang 254
11.6. Bi tp
e) y = (x + 1)5 , y = ex , x = 1.
Bi 11.64: Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng:
x2
a) y = + 2x v y = x + 4.
2
b) y = x2 + 2|x| + 3 v 3x + 5y 9 = 0.
c) y =
x
v y = 0, x = 1, x = 2.
|x| + 1
Tu
1
d) y = | ln x|, y = 0, x = , x = e.
e
M
in
Th
.
d) y = x + sin2 x, y = , x = 0, x = .
Bi 11.66: Din tch hnh phng gii hn bi cc ng thng x = 1, x = 2, y = 0 v
Parabol (P ) l 15. Tm phng trnh ca (P ), bit (P ) c nh l I(1, 2).
Bi 11.67: Cho (H) : y =
2x
.
x1
Trang 255
11.6. Bi tp
c) y = x2 , y = x.
d) y = x2 4x + 6, y = x2 2x + 6.
Tu
e) y = x(x 1)2 .
M
in
g) y = ex , y = x + 2, x = 0, x = 2.
p
h) y = x ln(1 + x3 ), x = 1.
f) y = x.ex , x = 1, y = 0, (0 x 1).
cos4 x + sin4 x, y = 0, x = , x = .
2
Th
.
j) y =
Bi 11.74: Tnh th tch khi trn xoay c to thnh do xoay quanh trc Oy hnh
phng gii hn bi cc ng:
a) y = x2 , y = 1, y = 2.
b) y = x2 , x = y 2 .
c) ng trn tm I(3, 0) bn knh R = 2.
Bi 11.75: Cho min (D) gii hn bi ng trn (C) : x2 + y 2 = 8 v Parabol (P ) :
y 2 = 2x.
a) Tnh din tch (S) ca (D).
b) Tnh th tch V sinh bi (D) khi quay quanh Ox.
Bi 11.76: Tnh th tch vt th gii hn bi cc mt to nn khi quay cc ng:
!2/3
x
. (0 x a) quay quanh trc Ox.
a) y = b.
a
b) y = sin x, y = 0, 0 x trong 2 trng hp. 1. Quanh Ox
!2
x
x
, y = b . Khi quay quanh trc Ox v Oy.
c) y = b
a
a
2. Quanh Oy.
Trang 256
11.6. Bi tp
R2 p
2 + |x|dx.
x2 dx
.
4 x2
0
R2 x2 1dx
c)
.
x
1
R1
0
e)
dx
p
.
(1 + x2 )3
Tu
d)
R1
x2 dx
.
(x2 + 1)2
R1
0
b)
M
in
R4 xdx
.
f)
2
0 cos x
g)
R2
ex . cos xdx.
Th
.
R4 sin4 x + cos4 x
dx.
h)
3x + 1
i)
R
0
cos 2xdx
.
sin x + cos x + 2
j)
R12
12
dx
sin 2x + 2 3 cos2 x + 2
.
3
Nu x 0
2x + 1
Nu x > 0
m(1 x2 )
eRx
. Tm m
R1
f (x)dx = 1.
t ln tdt. Tm honh im cc i.
ex
b) Tm x
3
0,
2
R2x sin t
dt t cc i.
t
x
Rx
2t + 1
dt, 1 x 1.
2
0 t 2t + 2
Tm gi tr ln nht, nh nht ca hm s f (x).
Trang 257
11.6. Bi tp
1
, y = 0, x = 1,
x
x = 2. Tm ta im M trn (C) m tip tuyn ti M s ct t (H) ra mt hnh
thang c din tch ln nht.
x2 y 2
M
in
Tu
Bi 11.85 (A-2002): Tnh din tch hnh phng gii hn bi: y = |x2 4x+3|, y = x+3.
s
x2
Bi 11.86 (B-2002): Tnh din tch hnh phng gii hn bi cc ng: y = 4
4
2
x
v y = .
4 2
Th
.
2R 3
dx
x x2 + 4
R2 1 2 sin2 x
Bi 11.89 (B-2003): Tnh tch phn I =
dx.
0 1 + sin 2x
Bi 11.90 (D-2003): Tnh tch phn I =
R2
|x2 x|dx.
R3
ln(x2 x)dx
R2
xdx
.
x+1
1 1+
Re 1 + 3 ln x. ln xdx
Bi 11.92 (B-2004): Tnh tch phn I =
x
1
Bi 11.91 (A-2004): Tnh tch phn I =
Trang 258
Chng 12
12.1.1
Kin thc c bn
M
in
12.1
Tu
S phc
Th
.
Gi i l s sao cho i2 = 1.
C = {a + b.i | a, b R } gi l tp s phc.
z = a + b.i gi l s phc, a gi l phn thc ca z k hiu Re z v b gi l phn o ca
z k hiu Im z
z = a b.i gi l s phc lin hp ca z.
Nu Re z = 0 th z gi l s thun o. Nu Im z = 0 th z l mt s thc. V z l s thc
khi v ch khi z = z.
r = |z| = a2 + b2 gi l m un ca s phc z.
b
a
v sin =
.
Gc = Arg(z) l gc sao cho cos =
2
2
2
a +b
a + b2
z = r(cos + i. sin ) gi l dng lng gic ca s phc.
12.1.2
1
Nu n = 4k
i
Nu n = 4k + 1
Tng qut in =
1 Nu n = 4k + 2
i Nu n = 4k + 3
+) Php khai cn: gi l cn bc n ca z nu n = z.
Ch rng nu z 6= 0 th z c n cn bc n.
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 259
12.2. Cc dng bi tp
Nu z = r(cos + i. sin ) th k =
+ k2
+ k2
+ sin
r. cos
n
n
vi k = 0, 1, 2, ..., n 1 l n cn bc n ca z.
c bit gi l cn bc 2 ca z nu 2 = z.
C 2 cch tm cn bc 2 ca z:
-) Cch 1: Dng nh ngha, ng nht h s.
-) Cch 2: Chuyn z v dng
! lng gic v khai cn theo cng thc:
r = |z| v = Arg z.
1,2 = r cos + sin
2
2
M
in
Tu
Cc dng bi tp
12.2.1
Th
.
12.2
1 3i
.
3 + 4i
b) (1 2i)3 .
c) (1 i 3)2010 .
Gii: a) (1+2i).(2i)+
(1 3i)(3 4i)
9 13i 91 62
1 3i
= 4+3i+
= 4+3i+
= + i
2
2
3 + 4i
3 +4
25
25 25
c) z = 1 i 3 = 2. cos
+ i sin
3
3
!
2010
2010
= 22010
+ i sin
Do z 2010 = 22010 . cos
3
3
12.2.2
Khai cn bc 2
Trang 260
12.2. Cc dng bi tp
Gii: a) z = 1 i.
M
in
Tu
1 v xy < 0
x2 .(y 2 ) =
4
2
2
Do x , y l 2 nghim ca phng trnh:
1 2
1
2
.
X X =0X =
4
2
p
2
2
+
2
2
1
+
x=
x2 =
2
p 2
Do
2
1
y = 2 22
y 2 =
2
2
p
p
!
2+2 2
2 22
v ta c 1,2 =
i
2
2
Th
.
+ i sin
Cch 2: Vit s phc di dng lng gic z = 2. cos
4
4
p
p
!
!
2+2 2
2 22
4
+ i sin
i
1,2 = 2. cos
=
8
8
2
2
b) z = 5 + 12i.
Cch 1: Gi = x + yi l cn bc 2 ca s phc.
2
x y 2 = 5
Khi ta c h
2xy = 12
2
x + (y 2 ) = 5
v xy > 0
x2 .(y 2 ) = 36
X 2 + 5X 36 = 0 X = 9 hoc X = 4.
2
x =4
x = 2
Do ta c:
.
2
y = 9
y = 3
do cn bc 2 ca z l (2 + 3i).
Trang 261
12.2. Cc dng bi tp
12
5
z = 13. + i.
13
13
5
12
v sin =
do nm
13
13
nm gc phn t th I. V v th
2
2
sin
1 + cos
3
=
cos = . sin =
cos2 =
=
2
2
13
2
2 2 cos 2
13
13
!
3
2
= (2 + 3i)
v 1,2 = 13 + i
13
13
gc phn t th II v
Tu
12.2.3
M
in
Gii: = 1 10 = 9 = (3i)2 . Do
z1 = 1 3i v z2 = 1 + 3i.
A = |z1 |2 + |z2 |2 = (12 + (3)2 ) + (12 + 32 ) = 20.
V d 12.4: Gii cc phng trnh sau:
Th
.
a) z 2 (3 i)z + 8 + i = 0.
b) z 3 + z 2 3z 6 = 0.
c) 2z 4 8z 3 21z 2 17z 6 = 0.
Gii: a) = (3 i)2 4(8 + i) = 9 6i + i2 32 4i = 24 10i = 1 2.1.(5i) +
(5i)2 = (1 5i)2
Do z1 =
3 i + 1 5i
3 i 1 + 5i
= 1 + 2i v z =
= 2 3i.
2
2
i
3
.
Gii z 2 + 3z + 3 = 0. = 9 3.4 = 3 = (i 3)2 do z =
2
c) Phng trnh tng ng vi (z + 1)(z 6)(2z 2 + 2z + 1) = 0
z = 1
z = 1
z=6
z=6
1i
2z 2 + 2z + 1 = 0
z=
2
V d 12.5 (B-2009): Tm s phc z tha mn iu kin: |z (2+i)| =
10 v z.z = 25.
Gii: Gi s phc z = x + yi th ta c
(x 2)2 + (y 1)2 = 10
x2 + y 2 = 25
2
x + y 2 4x 2y 5 = 0 (1)
x2 + y 2 = 25 (2)
Bin tp : Th.s Minh Tun
Trang 262
12.3. Bi tp
Th (2) vo (1) ta c 25 4x 2y 5 = 0 2x + y = 10 y = 10 2x
x=3y=4
2
2
2
Th vo (2) ta c : x + (10 2x) = 25 5x 40x + 75 = 0
x=5y=0
Kt lun: c 2 s phc tha mn l z1 = 3 + 4i v z2 = 5
12.2.4
12.2.5
Tu
Gii:
3) + i(y + 4)| = 2
p Gi s phc l z = x + yi ta2 c |(x
2
(x 3)2 + (y + 4)2 = 2 (x 3) + (y + 4) = 4
Do tp hp im l ng trn tm I(3; 4) v bn knh r = 2.
M
in
0
2
4
2008
2010
+ 9C2010
+ 31004 C2010
31005 C2010
C2010
3C2010
!
Gii: z = 2 cos
+ i sin
3
3
Th
.
0
1
2
2008
2009
Mt khc: z 2010 = C2010
C2010
(i 3)+C2010
(i 3)2 +C2010
(i 3)2008 C2010
(i 3)2009 +
0
2
4
2008
2010
1
2010
3C2010
+ 9C2010
+ 31004 C2010
31005 C2010
) i 3.(C2010
C2010
(i 3)2010 = (C2010
1004 2009
+ 3 C2010 )
0
2
4
2008
2010
Do C2010
3C2010
+ 9C2010
+ 31004 C2010
31005 C2010
= 22010
12.3
Bi tp
2+i
1+i 2
a)
+
3 2i 2 + i 3
b) 2i(3 + i)(2 + 4i) +
c) (1 + i)2010
(1 + i)2 (2i)3
.
2 + i
Trang 263
12.3. Bi tp
c) |z i| = |z 2 5i|.
a) z 2 = 2z 5
Tu
b) 2z 3 3z 2 + z 6 = 0
M
in
d) z 2 + (1 6i)z 11 3i = 0
c) 2z 2 + (3 + i)z + 1 + 7i = 0.
c)
Th
.
1i 3
a) 1 i 3, 1 + i, (1 i 3).(1 + i),
.
1+i
b) 2i( 3 i).
1
2 + 2i
d) 1 + i tan vi 6=
+ k
2
e) sin + i cos .
f) 1 + cos i sin .
g) tan i.
a) |z| = 2 v Arg(iz) =
b) |z| =
3 v Arg
2
.
3
!
3i
Trang 264