PH T H C PH

THNG

HT.Thi n Hoa Kha Th 10 v 11 LU N I TH A KH I TN D CH NGH A V L C GI I Gi ng l n th nh t t i Ph t H c ng Nam Vi t Ngy 12 thng 9 n m Tn S u (11 10 61) ---o0o--Ngu n www.thuvienhoasen.org Chuy n sang ebook 16-7-2009 Ng i th c hi n : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio T i Website http://www.phatphaponline.org M cL c
BI TH NH T CH NG TH NH T : PH N NH N DUYN CH NG TH HAI : PH N NH DANH NGH A BI TH HAI I. TM CH N NH BI TH BA CH NG TH BA : PH N GI I THCH II. TM SANH DI T (Th c A l i da) BI TH T CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "GIC" BI TH N M CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" BI TH SU CH NG TH BA :PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (Ti p Theo) BI TH B Y CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) BI TH TM CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo)

BI TH CHN CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) BI TH M I CH NG TH BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) BI TH M I M T CH NG TH BA :PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) III. TR V TM CH N NH BI TH M I HAI CH NG TH BA : PH N GI I THCH BI TH M I BA CH NG TH BA : PH N GI I THCH BI TH M I B N CH NG TH BA : PH N GI I THCH BI TH M I L M CH NG TH T : PH M TN TM, TU HNH BI TH M I SU CH NG TH T :PH N TN TM TU HNH CH NG TH N M : L I CH V KHUY N TU

---o0o--BI TH CH NG TH NH T

NH T : PH N NH N DUYN

NGUYN NHN T O LU N NY Trong kho ng 600 n m, sau khi Ph t nh p di t, t i n , ph n th phi Ti u th a n i ln tranh ch p, khng tin l i th a, ph n th ngo i o l p cc t thuy t ph ho i chnh php; tnh tr ng Ph t gio r t en t i. Ngi M Minh B Tt, trng th y tnh tr ng y r t au lng, nn t o ra lu n ny, x t chnh: tr nh ng nghi ng c a Ti u th a, ph cc t thuy t c a ngo i o, lm cho ng i pht kh i lng tin i th a. GI I THCH TN LU N I TH A KH I TN

_ Lu n. Lu n l lu n bn l t chnh, quy t on i u nghi ng v l a ch n nh ng vi c ph i qu y.

_ i th a. Ch " i" l l n, ch "Th a" l c i. c ch "Th ng" ngh a l ci xe. Theo y ph i c l "Th ng" m i ng, song v theo thi quen nn c l "Th a". i th a c 5 ngh a: 1. V i v i Ti u nn g i l i. i n qu Ph t, nn g i l i Th a. i Th a. i i

2. Qu Ph t r ng l n, th a ny s 3. Ch Ph t l b c 4. Cc B Tt l b c Th a.

i nh n, song ch ng r i th a ny, nn g i l is,

u y theo th a ny m tu t p, nn g i l chng sanh ng nhi u nn g i l I TH A?

5. V th a ny r t r ng l n, c u Th a.

LU N NY L Y G LM

Lu n ny l y tm chng sanh lm i th a. B i tm chng sanh: Th n l n, T ng n to, D ng n i, bao trm t t c cc php th gian, v xu t th gian, nn g i l i Th a. Tr ng tm c a lu n ny l ni: Th , T ng v D ng c a tm chng sanh. V tm ny l "T ng t ng" (T ng chung) c a t t c thnh phm, m ng , nh n qu ...cho nn trong lu n ny c ng g i l " i T ng t ng php mn th ". Tm ny c ngh a "v n t i": Cc c Ph t u n ng tm ny m ch ng B , Ni t bn. B Tt n ng tm ny m r ng tu mun h nh: trn c u qu Ph t, d i ho chng sanh. Chng sanh c ng do tm ny m tri l n trong dng sanh t lun h i. V th nn g i tm ny l i th a. Do ng l ny, nn c nh n c lm bi k : D ch m: Tam i m nh tinh t ng

Honh cu t nguy t t

Phi mao tng th T Ph t gi do tha. D ch ngh a

Ba ch m nh ngi sao U n cong t tr ng t Chng sanh t u c

Ch Ph t c ng do y. _Kh i tn. Lu n ny lm cho ng i pht kh i lng tin i th a, nn g i l " i th a kh i tn". ng l ph i ni: "Kh i i th a tn"; ngh a l kh i lng tin i th a; song v chng sanh sau khi th u r i th a r i, m i pht kh i lng kh i tin, nn g i " i th a kh i tn". N I DUNG C A LU N NY Ngi M Minh B Tt c n c theo kinh L ng Gi, kinh T ch v cc kinh i th a m t o ra lu n ny. N i dung c a lu n ny l Pht minh l Duy tm hay Duy th c em v nh t tm, v ch r ngu n g c m ng , ch by ng t t tu hnh, tm cc ngh a l su r ng c a Ph t ni, lm cho ng i pht kh i lng tin i th a. NGI M MINH B TT

L L CH V TN Ngi M Minh B Tt, ng i x Ba la n i, pha ty Thin trc ( n ). Ngi l T th 12 Thin trc, n i ngi c a T th 11 l Ph Na D Xa Tn gi . V c 3 nguyn nh n, nn g i Ngi l M Minh: 1. Khi Ngi v a sanh ra, th cc con ng a trong x ln. 2. Ngi n r t hay, m i khi Ngi n u bu n m ku ln. y u bu n m ku to c nghe ti ng

n th nh ng con ng a

3. Khi thuy t php, cc con ng a nghe n ti ng Ngi, u r i n c m t ku to ln v khng n. M t d ng i ta th b i chng vi ba ngy, r i n lc Ngi thuy t php m i b c cho n, nh ng chng c ng khng n. B i th nn g i l M Minh (ng a ku). NGUYN NH N NGI NG Khi g p T Ph Na D Xa Tn gi , Ngi h i: Lm sao bi t Ph t? T p: Khng bi t l bi t Ph t. O

Ngi h i: Khng bi t lm sao bi t l Ph t? T p: Khng bi t lm sao bi t khng ph i l Ph t.

Ngi ni: Ngh a c a T l ngh a c a. T ni: Ngh a c a ng l ngh a cy. T h i ti p: Th no, ng ni ngh a c a ti l ngh a c a? Ngi p: V T ni qua ni l i nh c a v y. Ngi h i ti p: Th no T ni ngh a c a ti l ngh a cy. T p: V cy b c a v y. Th ngh a c a ng b ti ph r i. Ngi nghe r i li n ng o. Trong kinh Ma ha ma da, Ph t c huy n k (ghi tr c) r ng: "Sau khi Nh Lai di t 600 n m, cc ngo i o t thuy t th nh hnh, hu di t Ph t php. Lc b y gi c v B Tt ra i tn l M Minh, ni php r t hay, ph tr t thuy t, hng ph c ngo i o". B i th nn bi t Ngi M Minh, c ng l m t v B Tt ti lai. Chng ta nn h c lu n ny, ph i l y lm hy h u, gia tm nghin c u, ch nn xem th ng. NGI CH N

Lu n ny c hai nh d ch: Ngi Ch n d v Ngi Th t xoa Nan . B n d ch ny l c a Ngi Ch n . Nguyn ti ng Ph n g i l "Ba La M c "; Tu d ch l "Ch n ". Ngi n c u thi n ni, pha Ty n . Ngi qua Tu nh m i vua Nguyn nh L ng, nin hi u Th a Thnh, n m th ba (M u thn). Ngi cha Ki n H ng, t Hong Chu, d ch b Lu n ny. ---o0o--L I C U NGUY N CHNH V N Knh l y Ph t, Php v T ng, v mu n cho chng sanh b ch p t, tr cc nghi ng , kh i lng tin i th a, cho gi ng Ph t ch ng m t, nn con t o ra lu n i th a Kh i tn ny. L C GI I

Cc v B Tt khi lm vi c g, tr c nh t l tm qui knh Tam b o; c ng nh con h ng v cha, tr h ng v th y, dn chng h ng v v lnh t c a n c; v nguy n c u Tam b o gia h cho vi c lm c a mnh h p v i chnh php v k t qu vin mn. o n ny l Ngi M Minh B Tt tr c khi t o lu n, ni bi k quy knh Tam b o v nguy n c u Tam b o gia h . ---o0o--CH NG TH NH T - PH N NH N DUYN CHNH V N V tm nhn duyn sau y nn t o ra lu n ny: 1. V mu n cho chng sanh xa la cc kh , ng vui r t ro nn t o lu n ny, khng ph i v danh l i th gian, hay c u ng i cung knh. 2. V mu n cho chng sanh hi u bi t ch n chnh, kh i s l m l c, nn t o lu n ny gi i thch ngh a c n b n c a Nh Lai.

3. Mu n cho nh ng chng sanh c n lnh thu n th c ( mn Th p tn), lng tin ch ng th i lui v c th lnh th php i th a, nn t o lu n ny. 4. Mu n cho nh ng chng sanh c n lnh m ng t (ch a mn Th p tn) tu t p tn tm. 5. V b o h ph ng ti n, ...v ra kh i l o tm c a nh ng chng sanh c nghi p su dy, nn ch by chng tiu tr nghi p ch ng xa la cc phi n no si, m n i t.

6. V mu n i tr tm ni m sai l m c a phm phu v Nh th a, nn ch by cho h tu t p Ch Qun. 7. V nh ng chng sanh c n tnh km c i, nn ch by ph tm ni m Ph t, sanh v ci Ph t, cho tn tm quy t chuy n. 8. Ch by l i ch khuyn ng i tu hnh. ng ti n chuyn nh khng th i

Tm l i, v tm nhn duyn trn, nn t o ra lu n ny. L C GI I

Lu n ny chia ra lm 5 ph n, y l ph n th nh t, Ngi M Minh B Tt v tm nh n duyn sau y nn t o ra lu n ny: Nh n duyn th nh t: Ch Ph t v B Tt khi lm vi c g, u do lng t bi, mu n cho chng sanh kh i kh c vui. T t c chng sanh v m b n tm c a mnh m th cc kh sanh t , khng c vui Ni t bn. Trong lu n ny, Ngi M Minh B Tt ch r b n tm, cho chng sanh t tin mnh c b n tm thanh t nh (php i th a) l ci kh n ng thnh Ph t. Khi chng sanh ng c b n tm c a mnh r i, th s h t kh sanh t , c vui Ni t bn. V th nn t o ra lu n ny. Nh n duyn th hai: Cc c Nh Lai u y n i "nh t tm" tu hnh m c thnh o ch ng qu . Lu n ny ni v "nh t tm" l ngh a c n b n c a Nh Lai, cho chng sanh hi u bi t ng l i tu hnh m t cch ch n chnh, kh i b l c vo t ki n (ch p t). Nh n duyn th ba: Lu n ch mu n cho hng Th p tn B Tt i v i php i th a, lng tin ch c ch n, khng b th i lui, ti n n b c Th p tr .

Nh n duyn th t : V nh ng v B Tt ch a vin mn Th p tn, mu n cho h tu t p tn tm c vin mn. Nh n duyn th n m: V nh ng chng sanh nghi p ch ng n ng n , b l i t lm ch ng ng i, nn t o ra lu n ny ch by ph ng ti n tu hnh, nh t ng kinh, sm h i ...h u di t tr cc nghi p ch ng. Nh n duyn th su: V i tr tm l m l i c a phm phu v Nh th a, nn Lu n ch t o lu n ny, d y tu "Ch " tr b nh "V ng t ng tn lo n" c a phm phu; v d y tu "Qun" i tr b nh "Tr m khng th t ch" (tham luy n c nh thin khng Ni t bn) c a Nh th a. (Qun nh n duyn sanh, th y cc php ch ng khng: Thnh, Phm c . B i c phm phu nn ph i tu c i bi c u i; v c Thnh, nn ph i pht tr hu , c u qu Ph t). Nh n duyn th b y: V nh ng ng i lo s i ny tu hnh n u khng ch ng qu , th tr l i i sau b ngh ch duyn lm th i chuy n o tm, ho c khng nh l i ki p tr c tu hnh, nn t o lu n ny d y ph ng ti n ni m Ph t, h c u sanh v ci Ph t, th ng c nghe Ph t thuy t php v B Tt khuyn tu, lm cho hnh gi tn tm ch ng th i chuy n. Nh n duyn th tm: V nh ng chng sanh gi i i, nn Lu n ch ni s l i ch tu hnh, khuyn ng i ti n tu. ---o0o--CHNH V N H i: _ Php i th a, trong cc kinh ni nhi u, c n g ph i l p tr l i?

p: _ Khi Ph t cn tr th , v ba nghi p c a Ngi u th th ng, nn m t ti ng c a Ph t ni ra (nh t m di n x ng) tu theo c n c c a m i loi u c hi u c , khng c n ph i t o lu n. Song sau khi Ph t di t , cc chng sanh trnh khng ng u, nh n duyn lnh th gio php c ng nh s lnh h i c a m i ng i c khc nhau: c chng sanh ch t l c h c h i r t nhi u kinh i n m i hi u ng ; c chng sanh c ng dng t l c h c t m hi u ng nhi u; c chng sanh khng th t l c m ph i nh xem cc b i lu n, m i hi u ng ; c chng sanh v th y cc b i lu n r t phi n ph c, nn mu n tm l i v n t m thu nhi u ngh a. V th nn Lu n ch t o ra

lu n ny, tm t t gio php qu ng c Nh Lai. L o n ny, Lu n ch l p l i v n p,

i th m thm v ngh a l v bin c a

C GI I gi i p nghi v n c a c gi .

i l i h i: Php i th a, trong cc kinh lu n ni nhi u, nay c n g ph i t o lu n ni l p tr l i? i l i p: Khi Ph t cn t i th do ph c hu song ton, ba nghi p (thn, kh u, ) th th ng; v trnh c a chng sanh th gio c ng c u h ng, nn m t l i c a Ph t ni ra (vin m), t t c cc loi tu theo trnh c a mnh, u hi u c c . B i th nn khng c n ph i t o lu n. Song sau khi Ph t nh p di t, ng i thay th Ph t truy n gio khng c nh Ngi, ph n th chng sanh trnh khng ng, nh n duyn ng o c a m i ng i c khc: C ng i nh xem kinh m ng o, c ng i nh xem lu n m ng o, c ng i a nghin c u nh ng b i lu n, c ng i ch mu n h c nh ng quy n lu n, v n t m bao hm r t nhi u ngh a. V mu n tm t t cc ngh a l su r ng v bin c a Ph t, nn Ngi M Minh B Tt t o ra lu n ny.

---o0o--CH NG TH HAI : PH N NH DANH NGH A

CHNH V N Ch ng ny c hai ph n:

A. PHP I TH A (Th i th a) t c l tm chng sanh. Tm ny tm thu h t th y cc php th gian, xu t th gian v ni ln c ngh a i th a. T i sao v y? _ V tm ny c hai t 1. T 2. T ng: i th a. ng, D ng c a i th a.

ng Ch n nh t c l ci Th c a

ng nh n duyn sanh di t t c l Th , T

B. NGH A

I TH A: "

i" l l n, l n c 3 ph

ng di n:

1. Th l n: Ch n nh bnh 2. T

ng, b t t ng b t gi m. B n th c a t t c php. y v l ng tnh cng c.

ng l n: Nh Lai t ng ch a

3. D ng l n: V n sanh t t c nh n qu lnh c a th gian v xu t th gian. "Th a" l chi c xe, t t c ch Ph t u i xe ny (php v B Tt c ng u i xe ny m n ch Ph t. L C GI I i th a. i th a); t t c cc

o n ny ni v ph n l p ngh a, t c l xc nh ci danh ngh a Ph n l p ngh a ny chia lm hai: Php i th a v Ngi i th a. I. Php i th a: l tm chng sanh. ng:

Tm ny c hai t

1. T ng Ch n nh t c l ch ring v ph n th tnh ch n tm thanh t nh; d nh "tnh trong s ch" c a n c. 2. T ng nh duyn sanh di t t c l ch chung cho Th , T ng v D ng c a ch n v ng ho h p; d nh tnh "trong s ch" v "t ng nh c" l n l n c a n c. II. Ngh a " i th a: i th a ngh a l g?

i" l l n; "Th a" (th ng) l chi c xe: chi c xe l n.

Tm chng sanh, Th , T ng v D ng n l n. Th th bao trm t t c php, T ng th ch a ng h ng sa cng c, cn D ng th xu t sanh t t c php th gian v xu t th gian. Kh kinh chp: "V b t tng th php gi i l u, m c b t hon qui th php gi i, (khng c m t php no ch ng t tm ny m l u xu t, v c ng khng c m t php no ch ng tr v tm ny). Tm ny bao trm t t c cc php th gian v xu t th gian. Cc c Ph t u n ng tm ny m c thnh o. Cc v Btt c ng n ng tam ny n ch Ph t. Chng sanh c ng do tm ny m lun h i trong 6 ng. Tm

ny c ng nh chi c xe l n ch t t c ng l php i th a. T i sao khng ni: "Tm ph t" l php sanh", l php i th a?_ V c hai l: 1. N u ni "Tm Ph t" th ch tm thu cn ni "Tm chng sanh", l i tm thu gian v xu t th gian.

i v v t. B i th nn g i tm ny i th a m ch ni "Tm chng c php thanh t nh v l u m thi; c c php h u l u, v l u, th

2. Ni Tm chng sanh l ng v ph n "nh n" m ni; v ch a ph i nhi m hay t nh, nn m i c th tu nhi m duyn kh i ra nhi6 m php, tu t nh duyn kh i ra t nh php. GI I DANH T T ng ch n nh : Ch "Ch n" l ch n th t khng h d i; ch "Nh " l bnh ng nh nh , khng sanh di t, ngh a l t ng ch n th t bnh ng nh nh khng sanh di t; t c l "Th t t ng" hay "Ch n tm" hay "Vin gic" y ; ci "Th c a i th a". o n ny g i "T ng ch n nh " t c l o nv n sau g i " Mn ch n nh ". T ng nh n duyn sanh di t: V nh n duyn sanh di t, nn c cc t ng: nhi m, t nh, thnh, phm v.v... o n ny g i "T ng nh n duyn sanh di t" t c l o n v n sau g i "Mn sanh di t". Nh Lai t ng, c 3 ngh a: 1. Tnh Nh Lai (tnh Ph t) b cc phi n no ph tng (che y), t c l ch cho ch n nh cn b tri n ph c; nh vng cn trong khong. 2. Tnh Nh Lai bao trm t t c php (ngh a n ng tng) 3. Tnh Nh Lai l ch xu t sanh ra v l ng cng c (ngh a s tng).

Tnh cng c: Cng c san c trong Nh Lai tng. Cng c ny khng ph i do tu t p m c; song ph i nh s tu t p lm tr duyn n m i hi n. Chng sanh v thi u s tu t p lm tr duyn, nn tnh cng c ny khng pht hi n.

Nh n qu lnh_ T i sao lu n ny ch ni "nh n qu lnh" m khng ni "nh n qu c"? _ V c ba ngh a:

1. Nh n qu c l th nhi m h v ng; v tm ny ch bao trm v l ng h ng sa cng c, nn khng hi p v i th nhi m h v ng. D nh n c c c ch t trong v c; song "ch t c" khng h p v i tnh n c, m "ch t trong" m i hi p v i n c; v khi lng b bn r i th ch cn ch t n c trong. C ng th , php nhi m khng hi p v i tm ny, m duy c nh n qu lnh m i hi p v i tm ny. 2.Ngi M Minh ch ni v "Nh n qu lnh", l v chng sanh th y tm mnh sanh ra cc nh n qu lnh, nn sanh tm hm m s tu hnh, mong c u qu Ph t. 3. Ngi M Minh B Tt ln Thnh v , nn trong A l i da th c c a Ngi ch ton nh n qu lnh. V Ngi ch th y thu n thi n, nn Ngi ch ni "nh n qu lnh" m khng ni n "nh n qu c". Nh n qu lnh th gian: Nh n qu thu c v h u l u thi n, cn quanh qu n trong ba ci th gian l D c gi i, S c gi i v V s c gi i. Nh n qu lnh xu t th gian: Nh n qu thu c v v l u thanh t nh, ra ngoi tam gi i. ---o0o--BI TH 1. Ni v Tm Ch n nh , c 2 ngh a: Th t khng (nh th t khng) Th t c (nh th t b t khng) A. NI R NGH A CHNH CHNH V N Ci tm ny (chng sanh tm) c hai ph n: I. Tm ch n nh , II. Tm sanh di t. Hai tm ny khng r i nhau v u bao trm t t c php. HAI

C GI I

Ch ng ny gi i thch tm chng sanh l php i th a. Php i th a c hia ph n: Ch n nh v Sanh di t. Ch n nh l "th " r ng l n c a tm; Sanh di t l "T ng" v "D ng" r ng l n c a tm. Ph i phn chia lm hai ph ng di n nh v y, m i r c Th , T ng v D ng c a tm. N u ng v nh m, la cc c. B i th c hnh t "Th ch n nh ", th suy ngh khng trng, lu n bn ch ng v n t , ly t t c t ng; nh th lm sao c cc php sai bi t nn ph i ni n T ng v D ng l "mn sanh di t" m i r ng sai bi t c a "Tm chng sinh".

Ch n nh l "Th ", cn Sanh di t l "T ng" v "D ng". T ng v D ng khng r i Th , Th khng r i T ng v D ng; c ng nh n c khng r i sng, sng khng r i n c. B i Th , T ng v D ng khng r i nhau, nn m i m t ph n u bao hm c t t c php. V Th v D ng khng r i nhau, nn ng v ph n Ch n nh m lu n, th tuy "thanh t nh b t bi n", m v n tu duyn sanh di t; cn ng v ph n Sanh di t m xem, th tuy "tu duyn sai bi t" m v n nh nh b t bi n. *** I. TM CH N NH CHNH V N Tm Ch n nh l ci tm tnh b t sanh b t di t. Th v T ng n to l n bao trm t t c cc php (nh t php gi i i t ng t ng php mn th ). S d cc php sai khc l do v ng ni m; n u r i v ng ni m th khng cn cc c nh t ng sai khc. B i th nn t t c php t h i no n gi , khng th dng danh t ku g i, khng th dng l i ni lu n bn, khng th dng tm suy ngh c, khng c bi n i v c ng khng ph ho i v n r t ro bnh ng, ch c m t "Tm Ch n nh " m thi. L C GI I

Tm Ch n nh ny, tnh khng sanh di t v bao trm t t c nh n qu , thnh phm, y bo chnh bo ...B i th nn nguyn v n ch Hn g i l "nh t php gi i i t ng t ng php mn th ".

V v ng ni m nn th y c t t c cc php sai khc; c ng nh v m t nh m nn th y c hoa m gi a h khng. N u nh la v ng nir m r i, th khng c t t c c nh gi i sai khc sai khc, m ch cn m t "Tm Ch n nh "; c ng nh m t h t nh m th ch cn h khng m t mu trong t nh. B i t t c php l "Tm Ch n nh ", nn khng th ph ho i, khng th dng l i ni lu n bn, khng th dng danh t ku g i v c ng khng th dng tm suy ngh c. T h i no n gi , n r t ro bnh ng, khng c sai khc. B i th nn trong Kh kinh chp: "Th php tr php v Th gian t ng th ng tr " a v c a php n y; t GI I DANH T Tm Ch n nh : V tm ny khng h ng y, nn g i l "Ch n", khng b th i gian thay i, khng gian chuy n d i, t h i no n gi n v n nh th , nn g i l "Nh ". Tm Ch n nh c ng g i l "Ch n tm" hay "Vin gic". Nh t php gi i i t ng t ng php mn th : Cu ny ngh a l r t su r ng, xin gi i s l c: Tm Ch n nh l Th chung c a "Nh t php gi i"._Ch "Nh t" l ch cho s bnh ng b t nh , thu c v l i ni ng n ch p, ch khng ph i l i ni tiu bi u. _Ch "Gi i" l ch cho "tm Ch n nh " ny, n l "nh n" l "gi ng" l "b n n ng" sanh ra t t c cc php, nn g i l "nh t php gi i". Nh t php gi i l ton tnh c a v tr . n i nh t php gi i ny, c th phn ra t ng t ng (th ) v bi t t ng (mun php sai khc). Tm Ch n nh l "T ng t ng" (t ng chung) c a t t c php; v th tnh n bnh ng song c ng tm thu t t c t ng, nn g i l " i". Ch "Php" ngh a l:"gi gn t tnh v lm cho ng i hi u bi t". Ch "mn" l ngh a ra vo thng su t. T t c chng sanh c th do php mn ny tu hnh, n c m c ch c u cnh; n u r i " i t ng t ng php mn" ny, th khng th t n qu v Ph t. Ni tm l i: Nh t php gi i l "Th " c a tm Ch n nh . ng th gian l t ng

Ngh a l: Php no v n an tr th ng tr .

i t ng t

ng l "T

ng" c a tm Ch n nh .

Php mn l "D ng" c a tm Ch n nh . ---o0o--CHNH V N T t c nh ng l i ni, u do v ng ni m phn bi t m sanh, ch do gi danh ch khng th t th . Cho n danh t Ch n nh c ng khng th c; ch ng qua l m t danh t tng cng c a l i ni, dng tr b cc danh t khc (v ng) m thi (nh n ngn khi n ngn). Song ci "Th " c a Ch n nh khng th tr b v c ng khng th d ng l p. Ph i bi t: T t c cc php c ng khng th tr b v u l "Ch n" v y, v c ng khng th d ng l p, v u l "Nh " v y. B i t t c cc php u l Ch n nh , nn khng th ni bn v suy ngh c. L C GI I

T t c nh ng l i ni ph, u do v ng ni m phn bi t; danh t ch l h gi , ch khng c th t th . Cho n ci danh t Ch n nh c ng l h gi m thi. Danh t Ch n nh hay Ph t l danh t tng cng trong cc danh t t m t ra nh th tr cc danh t v ng nhi m c a th gian. C ng nh ng th y gio, t m dng ti n g b ng tr ti ng n c a h c sinh (d ngn di t ngn). n khi ti ng n c a h c sinh h t, th ti ng g b ng c a th y gio c ng khng cn. C ng nh khi v ng m t, chng sanh h t, th Ch n nh hay Ph t c ng ch ng cn. Song, ch b ci danh t (Ch n nh ) h gi , ch th tnh ch n nh th khng th b hay l y. Cho n cc php c ng khng th b v l y c. V cc php u l "Ch n", nn khng th b , v "Nh " nn khng th l y. B i cc php u ch n nh , nn khng th dng l i ni lu n bn hay tm suy ngh n c. Tm l i, v v ng ni m phn bi t, nn th y c cc php sai bi t. N u v ng ni m phn bi t h t, th t t c cc php khng cn nh ng t ng sai bi t, m u l Ch n nh . B i cc php u l ch n nh , nn ni n ng khng trng, suy ngh ch ng nh m v c ng khng th l y hay b c. ---o0o---

CHNH V N H i: _N u "Ch n nh ", m khng th dng l i ni lu n bn hay tm suy ngh , th chng sanh lm sao tu thu n v ng nh n c? p:_ N u ng i no bi t t t c php, tuy c ni bn, m khng c "n ng ni" v "s ni"; tuy c suy ngh , m khng c "n ng suy ngh " v s "suy ngh ", th ng i y c tu thu n Ch n nh . Cn ng i no la cc ni m (v ng ni m) th ng L o n ny Lu n ch l p l i v n p, C GI I gi i thch s nghi ng c a c gi . i c nh p Ch n nh .

H i: _ N u Ch n nh m khng th dng l i ni lu n bn v tm suy ngh c th, chng sanh lm sao tu thu n v ng nh p Ch n nh ? p:_ N u ng i no bi t t t c php, tuy c ni n ng suy ngh , m khng ch p n i ni n ng suy ngh , th ng i c tu thu n Ch n nh . Ti n ln m t t ng n a, n u ng i no la cc v ng ni m, th ng i y nh p c Ch n nh . Ngh a l "V ng" h t, th "Ch n" hi n. o n ny ng m t ngh a v i b n ch "b t tu phn bi t" trong Kinh L ng Nghim. ---o0o--CHNH V N L i n a, n u c n c trn danh t (ngn thuy t) m phn bi t, th ch Nh n nh c 2 ngh a: 1.TH T KHNG(nh th t khng), t c l ch ni n ci th tnh r t ro ch n th t c a Ch n nh . Ngh a l: t h i no n gi , Ch n nh khng c cc tm ni m h v ng, khng c t t c cc t ng sai bi t, ni chung l th t khng c cc php t p nhi m. Ph i bi t: Ch n nh phi t ng "c ", phi t ng "khng"; phi t ng "ch ng ph i c", phi t ng "ch ng ph i khng"; phi t ng "c ng c v c ng khng"; phi t ng "m t", phi t ng "khc"; phi t ng "ch ng ph i m t, ch ng ph i khc"; phi t ng "c ng m t c ng khc".

Ni tm l i, v ch n nh khng c t t c cc v ng ni m phn bi t c a chng sanh, nn g i r ng "th t khng". N u khi v ng tm phn bi t h t r i th c ng khng cn ci g g i l"khng" n a. L C GI I

ng v ph ng di n l tnh tuy t i, th Ch n nh khng th ku g i l g c (ly danh t t ng), khng th dng l i ni lu n bn (ly ngn thuy t t ng) v c ng khng th dng tm suy ngh c (ly tm duyn t ng). Song, n u c n c trn v n t l i ni m lu n, th Ch n nh c hai ngh a: 1. Th t khng v 2. Th t c. o n ny ni v ngh a"th t khng" (ly nh t th t ng), t c l ch cho ci "th Ch n nh ", t h i no n gi , n khng c cc v ng ni m, khng c cc nhi m php v khng c cc t ng sai khc. N phi t t c cc t ng: C, khng, ch ng ph i c, ch ng ph i khng, cho n phi t ng ng, t ng d v t ng khng ng khng d ... Ni tm l i l n khng c t t c v ng ni m phn bi t c a chng sanh, v khi r i cc v ng ni m r i, th ci g i l "khng" c ng khng cn. ---o0o--CHNH V N 2. TH T C (nh th t b t khng) t th Ch n nh , th t c cng c v l u (t c nh t th php). B i Ch n nh khng c cc v ng, nn t c l Ch n tm. Ci Ch n tm ny th ng cn khng bi n i v y cc php thanh t nh; nn ni "th t c"(b t khng). Nh ng ci c nh gi i "th t c" ny, c ng khng c hnh t ng g n ml y c, v n la c v ng ni m, nn ch c ng i tu ch ng m i bi t c m thi. L C GI I

Trong o n ny ni: Ch n nh c hai ngh a, t c l ni Ch n nh c hai th . _ o n trn ni v ph ng di n "th tnh" c a Ch n nh , th khng c cc v ng ni m, khng c cc php nhi m , t c l "ly nh t th t ng", nn ni "th t khng".

o n ny ni v ph ng di n "t ng d ng" c a Ch n nh , th y v l ng h ng sa cng c, th l "t c nh t th php", nn ni "th t c". Nh ng c nh gi i "th t c" ny, khng c hnh t ng g ch by ra c, v la cc v ng ni m phn bi t, nn ch c ng i ch ng ng m i bi t c thi. ---o0o--BI TH CH NG TH BA

BA : PH N GI I THCH

II. TM SANH DI T (Th c A l i da) CHNH V N Do Nh Lai t ng (ch n) m c "Tm sanh di t"; ngh a l Ch n (khng sanh di t) V ng(sanh di t) ho hi p, khng ph i "m t" khng ph i "khc" g i l th c A l i da (tm sanh di t). Th c ny tm thu t t c cc php v xu t sanh t t c cc php. Th c ny c hai ngh a "Gic" v "B t gic" (m). L C GI I ng di n: Tm Ch n

o n tr c ni ch c m t tm m chia ra lm hai ph nh v Tm sanh di t.

o n ny ni do Nh Lai t ng m c "Tm sanh di t" t c l th c A l i da. V th c A l i da l do ch n v ng ho hi p, khng ph i m t khng ph i khc, nn c hai ngh a "Gic" v "B t gic". Th c ny c cng n ng gi gn t t c cc php v sanh ra cc php. Trn y ni th c A l i da c 2 ngh a, khng nn hi u l m th c A l i da c hai th "Gic" v "B t gic" khc nhau; m nn hi u r ng: th c ny c hai tr ng thi, tu nhi m duyn th tr ng thi "B t gic" hi n, tu t nh duyn th tr ng thi "GIc" hi n. C ng nh sng v i t i, ch l hi n t ng c a thi h m thi. Chng ta c ng nn phn bi t ba danh t : Ch n nh , Nh Lai t ng v th c A l i da l ng hay khc, v lin quan v i nhau nh th no. _" Ch n nh "l ch cho ci "T ng th " c a tm; "Nh Lai t ng" l ch cho ci "T ng t ng" c a tm, "th c A l i da" l ch cho ci "Th , T ng v D ng" v nhi m v t nh ho hi p c a tm.

Ch n nh , d nh "tnh" t c a n c; Nh Lai t ng, d nh "n c" (hnh t ng c a n c); A l i da, d nh "sng"(d ng c a n c). Trong sng g m c c tnh t v n c. Th l th c A l i da (Tm sanh di t) g m c "Th , T ng v D ng" v nhi m v t nh ho hi p c a tm. T i sao khng ni "do Ch n nh , c Tm Sanh di t" m ch ni "do Nh Lai t ng c Tm Sanh di t"? _ V Ch n nh l "Th " c a nh t tm; Nh Lai t ng l "T ng" c a nh t tm; Ch n nh th thanh t nh khng ng, cn Nh Lai t ng tuy r ng c ng ch n t nh, nh ng cn b phi n no che ph , lm nh n cho ng, nn ch ni "do Nh Lai t ng c tm sanh di t l th c A l i da" m khng ni "do Ch n nh sanh ra th c A l i da" (Tm Sanh di t). Tm Sanh di t ny c hai ph n: 1. Sanh di t v ph n l u chuy n sanh t , 2. Sanh di t v ph n hon t nh (tr l i b n tnh Ni t bn). GI I DANH T Nh Lai t ng, c hai ngh a: 1. Nh Lai t i tri n, ngh a l tnh Ph t (Nh Lai) cn b ch a trong vng phi n no nhi m . 2. Nh Lai xu t tri n, ngh a l tnh Ph t (Nh Lai) ch a ng cc php v l u thanh t nh, ra kh i phi n no nhi m . Song, trong kinh lu n ni n Nh Lai t ng, l ph n nhi u dng ci ngh a "Nh Lai t i tri n" (tnh Ph t b ch a trong phi n no). Cu "Ch n v ng ho hi p, khng ph i m t v khng ph i khc": "Ch n" l b n th , cn "V ng" l hi n t ng; b n th v hi n t ng khng r i nhau, nn ni "ho hi p". V b n th khng ph i l hi n t ng, nn ni "khng ph i m t"; v hi n t ng v b n th khng r i nhau, nn ni "khng ph i khc". Trong y ni ch "Ho hi p", khng ph i th t c hai v t ring nhau, nh s a v i n c ho hi p l i, m chnh l b n th v i hi n t ng khng r i nhau, nn t m g i l "ho hi p". A l i da: Trong lu n ny, ch "th c A l i da", chng ta ph i hi u t c l "th c A na" m i kh i ng i. C n c theo lu n Duy th c, khi n qu A la hn

hay Bt a, th th c A l i da khng cn (A la hn v x ); v hai v ny tr ng ch p, nn th c ny khng cn l A l i da, m ch g i l th c A na (th c tr ch ng). Cn trong lu n ny, th ni: T phm phu cho n qu Ph t, u c th c A l i da, v n duy tr c thnh v phm. V th nn ch "A l i da" lu n Kh i tn ny, t c l th c "A na" trong lu n Duy th c v y. Trong lu n Duy th c chp: "Th c A na c cng n ng duy tr ch ng t c a cc php nhi m t nh, thnh phm ..." NI V NGH A "GIC" c 5 tn ---o0o--CHNH V N "Gic" l ch cho b n th ch n tm la cc v ng ni m, n kh p gip t t c , r ng l n nh h khng; c ng g i l "Php thn bnh ng c a Nh Lai". Php thn ny, t t c chng sanh san c, nn g i l "B n gic" (tnh Ph t s n c). V i v i "Th gic" nn g i l "B n gic"; song Th gic t c l B n gic. Ngh a l t B n gic m c B t gic (m); do B t gic nn c Th gic (m i gic ng ); gic ng ch a hon ton th g i l Ph n gic (gic ng t ng ph n); gic ng c hon ton th g i l C u cnh gic. L C GI I

o n ny ni v ngh a "Gic" (sang su t) t c l tnh Ph t san c chng sanh. Tnh Ph t ny n i chng sanh th g i l "Nh Lai t ng" (Nh Lai b phi n no che gi u); cn n i Ph t th g i l "Php thn thanh t nh". Tnh Ph t tuy lun chuy n trong su ng, m khng bao gi m t, v n v ng l ng th ng cn v vin mn. Ch ng qua chng sanh v b my v minh che ph , nn tr ng Ph t tnh ny ch ng hi n c. T t c chng sanh t h i no n gi , v khng r i v ng ni m, nn tuy tr n ngy trong tnh Ph t m ch ng t bi t; n u khi r i v ng ni m r i, th tnh Ph t ny sng soi, r ng su t kh p gip t t c nh thi h . Lc b y gi ch cn tnh Ph t thu n ch n, g i l "Php thn bnh ng c a Nh Lai".

V c n c theo tnh Ph t san c c a chng sanh, nn g i l "B n gic". B i th nn Kh kinh ni: "T t c chng sanh thnh Ph t t lu", v ni: "Ta thnh ngi Chnh gic trong tm c a chng sanh". Song "Gic" c nhi u tn: B n gic, B t gic, Th gic, Ph n gic v C u cnh gic. V theo m i kha c nh m chia ra lm 5 tn, ch khng ph i th t c 5 ci "Gic" khc nhau. GI I DANH T Php thn bnh ng: Dng php gi i tnh lm thn, nn g i l "Php thn". V Php thn ny, t i phm khng b t, n i thnh khng thm, nn g i l "Bnh ng". B n gic: San c gic ng , t c l ch cho tnh Ph t san c c a chng sanh. B t gic: Khng gic ng (m). Chng sanh tuy c san tnh Ph t, nh ng khng t gic ng . Th gic: M i gic ng . Nh s tu h c, nn hnh gi m i gic ng Ph t. Ph n gic: Gic ng t ng ph n. Hnh gi tu hnh tr i qua t ng b c, gic ng t ng ph n. C u cnh gic:Gic ng r t ro (t c l Ph t). TH GIC C 4 L P, T ---o0o--CHNH V N H i: _ Ngh a l th no? p: _ C 4 l p nh sau: a) Gic ng "ni m DI T" TH NT c tnh cs

chng phm phu (Ti u th a th h u h c, i th a th Th p tn) gic ng v ng ni m tr c kh i c, nn ng n d t v ng ni m sau, khng cho sanh kh i c n a (ni m di t). V chng phm phu in nh gic ng , nh ng th t ra ch a gic ng , nn g i l "B t gic". b) Gic ng "ni m D "(ho i). Hng s pht tm B Tt (Tam hi n) v Nh th a (v h c), dng tr hu qun st, gic ng c "ni m D " (d t ng v minh) v khng cn t ng "ni m D ". Hai v ny v x c t ng phn bi t ch p tr c v ph n th tr ng, nn g i l "T ng t gic"( t ng t nh gic ng ). c) Gic ng "ni m TR ". Hng Th p a B Tt (B Tt ch ng Php thn) gic ng c "ni m Tr " (tr t ng v minh) v khng cn t ng "ni m Tr ". V ny v la c t ng phn bi t v th ni m, nn g i l "Tu ph n gic" (Gic ng t ng ph n). d) Gic ng "ni m SANH" Hng ng gic B Tt ( a t n B Tt) do cc ph ng ti n tu hnh y , nh t ni m h p v i ch n tm, nn gic ng c tm s kh i (sanh t ng v minh) v khng cn t ng s kh i. V v ny xa la v ng ni m vi t (vi t v minh) ng nh p ch n tm th ng tr , nn g i l "C u cnh gic" (Gic ng r t ro). B i th nn trong kinh chp:"N u chng sanh no qun "v ni m"(khng v ng ni m) th chng sanh h ng v tr Ph t". L C GI I

o n ny B Tt M Minh dng b n danh t : Ni m sanh, Ni m tr , Ni m d , Ni m di t ni ln v minh c th t , su c n v ch r ng i tu hnh a v no m i di t c th v minh no. Trong o n ny ni "chng phm phu", th t ra khng ph i hon ton l phm phu, m chnh l ch cho: bn i th a th hng Th p tn, cn Ti u th a th ba qu tr c, thu c v h u h c. V cc v ny ch a c d vo h ng Hi n (Tam hi n) v Thnh (Th p thnh) nn b g i l Phm phu.

Chng phm phu ny gic ng c ni m di t t c l ph tr "Di t t ng v minh" (v minh th s bn ngoi). N u so v i L c th, th "Ni m di t" ny thu c v hai mn th sau l: Kh i nghi p t ng v Nghi p h kh t ng (s gi i bi th n m). V s ph tr v minh ny khng th m vo u, v i v i vi c gic ng ch n tm cn xa xi l m, nn g i h l "B t gic" (ch a gic ng ). Hng Nh th a v B Tt v Tam hi n (Th p tr , Th p h nh v Th p h i h ng) gic ng c "Ni m d ", t c l ph tr "D t ng v minh" (v minh th). N u so v i L c th th "Ni m d " ny thu c v hai mn th b c trung l:Ch p th t ng v K danh t t ng (s gi i bi th n m). V cc v ny t ng t nh gic ng c ch n tm v ch ng c php thn thanh t nh, nh ng ch a ph i th t ng v th t ch ng, nn g i h l "T ng t gic". H i: _ Th no l gic ng "Ni m d " v khng cn t ng "Ni m d "?

p: _ B Tt s pht tm dng tr hu qun st Ng (thn tm) v Php (v tr ) u do nh n duyn sanh, nn o n tr hai mn v ng ch p phn bi t th t ng v th t php v ph n th, l "Gic ng ni m d ". n khi B Tt khng cn th y c t ng Ng, t ng Php, th g i l "khng cn t ng ni m d ". H i: _ Sao g i l "Phn bi t ch p tr c v ph n th tr ng"?

p: _ Ng ch p v Php ch p c chia ra lm hai ph n: 1. Th tr ng, t c l phn bi t Ng ch p v Php ch p, ph n ny d tr . 2. Vi t , t c l cu sanh Ng ch p v Php ch p, ph n ny kh tr .

*** Hng Th p a B Tt v ch ng php thn thanh t nh, nn c ng g i l "Php thn B Tt". Cc v B Tt ny gic ng c "Ni m tr ", t c l ph tr "tr t ng v minh" (t v minh). N u so v i L c th bi sau, th thu c v hai mn th u l: Tr t ng v T ng t c t ng. B Tt ph m t ph n v minh th ch ng c m t ph n Php thn, g i l ln S a; ph hai ph n v minh th ch ng hai ph n Php thn, g i l ln Nh a; cho n ph m i ph n v minh, th ch ng c m i ph n Php thn,

g i l ln Th p a B Tt. V B Tt ph v minh t ng ph n v gic ng t ng ph n, nn g i l "tu ph n gic". Cc v B Tt ny, v tm ni m cn tr n ng s i i, ch a d t tr c, nn g i l "Tr t ng v minh". n khi B Tt nh p Ch n nh , qun, ch nh t tm chnh ni m Ch n nh , khng cn t ng n ng s i i, nn g i "Khng cn t ng ni m tr ". Nh th l la c t ng phn bi t v th ni m (v minh th). S d g i "Th" l v khng t nh b ng "Sanh t ng v minh" (v minh r t vi t ); k th t y c ng l m t th v minh vi t , r t kh tr . Tm l i, t phm phu (Th p tn) cho n a v Php thn B Tt (Th p a), v s ph tr v minh c a m i b c c th v t khc nhau: 1. Chng phm phu i v i c nh, ch p c v th y v ng ni m di t r i, nn khng cho sanh kh i. 2. Hng Nh th a v Tam hi n B Tt, th qun ng php u khng, nh ng cn ci "Ni m khng". 3. n b c Th p a B Tt, th ci "Tm ni m ch p khng" c ng khng cn; ngh a l khng cn ci "N ng Ni m". Ni r ng b c ng gic B Tt, gic ng c "ni m sanh" t c l ni v B Tt ny ph tr c "Sanh t ng v minh" (v minh r t vi t ). Ngh a l cc v B Tt tu hnh, n lc ch n cng ho c t n, t t b c Th p a, ch ng ln v ng gic, khi y B Tt dng tr Kim Cang o n tr "sanh t ng v minh" (gic ng c ni m sanh) xa la cc v ng ho c r t vi t , v nh t ni m hi p v i tm th Ch n nh , nn khng cn "t ng s kh i"; khi B Tt chng ln qu Di u gic (Ph t) g i l "C u cnh gic". *** H i: _ Ph i ch ng trong m t ni m, c sanh, tr , d , di t; chng phm phu gic ng khi "Ni m di t"; Nh th a gic ng khi "Ni m d "; Th p a B Tt gic ng khi "Ni m tr "; ng gic B Tt gic ng khi "Ni m sanh"? p: _ Hi u nh v y khng c ng l m; y ni sanh, tr , d , di t l ch cho v ng ni m c ph n th v t . Chng phm phu ch gic ng v ng ni m v ph n th bn ngoi g i l "Ni m di t". Nh th a gic ng v ng ni m v ph n t h n g i l "Ni m d ". Th p a B Tt gic ng v ng ni m l i t h n n a, g i l "Ni m tr ". nb c ng gic B Tt, gic ng v ng ni m l i r t vi t , g i l "Ni m sanh".

Th nh m t n c b ng ph ng l d tm th thanh t nh v ni m. M t n c v a d n ng, l d "Ni m sanh". Sng n i l t n l d "Ni m tr ". Sng nh p nh, d "Ni m d ". Sng n i ba o l d "Ni m di t". Chng ti em 4 ni m trong bi ny, ph i hi p v i tam t l c th qu v d hi u. Ni m sanh 1. V minh nghi p t ng Ni m tr 2. N ng ki n t ng Tam t 3. C nh gi i t ng 1. Tr t ng 2. T ng t c t ng Ni m d 3. Ch p th t ng 4. K danh t t ng L c th Ni m di t 5. Kh i nghi p t ng 6. Nghi p h kh t ng bi sau,

*** H i: _ Lm sao c tr Ph t?

p: _ Tr Ph t thanh t nh khng cc v ng ni m, mu n c tr Ph t, hnh gi ph i "v ni m". Trong kinh L ng gi quy n hai c chp: "N u chng sanh no qun v ni m, th chng sanh y s h ng v tr Ph t". Ngi cThanh gi i r ng: "V ni m l con ng t t thnh Ph t..." v "...khng nh ng B Tt tu hnh o n tr phi n no, n v ni m m g i l "C u cnh gic"; t c nh chng sanh no, ngy m qun v ni m, th chng sanh y m i ni m h ng v tr Ph t". Trong lu n n y ni hai ch "v ni m" ng v i b n ch "b t tu phn bi t" trong kinh L ng Nghim ch "v ni m" ngh a l khng kh i v ng ni m.

N u v ng ni m khng kh i, th tm sanh ra tr hu thanh t nh c a Ph t.

nh, do tm

nh nn m i pht

Ch "B t tu phn bi t", ngh a l khng theo tr n c nh kh i phn bi t. Khng kh i phn bi t th v ng ni m ch ng sanh; v ng ni m ch ng sanh th ch n tm t hi n ra. B i th nn lu n n y ni ch "V ni m", Kinh L ng Nghim ni "b t tu phn bi t"; hai danh t tuy khc, song ng m t ngh a v ng m t con ng t t, i n qu Ph t. ---o0o--V NG NI M H T (V NI M) TH CH N TM HI N CHNH V N L i n a, th t ra Tm khng c t ng s kh i, m ni r ng "bi t c t ng s kh i c a tm", t c l c "v ni m". T t c chng sanh t h i no n gi , v ch a t ng xa la v ng ni m t ng t c (ch a c v ni m), nn khng c g i l "Gic", m ch g i l "V th v minh". N u ng i c v ni m (ng ch n tm) th cc t ng sanh, tr , d , di t c a tm u h t, ch cn m t tm th v ni m (ch n tm0. B i th nn Th gic khng khc v i B n gic. V v ng ni m nn b n t ng: Sanh, Tr , D v Di t ng th i n ng nhau m c, v u khng t l p; khi v ng ni m h t, th i b n t ng khng cn, ch m t tnh gic (ch n tm) x a nay bnh ng. L C GI I

T t c chng sanh t h i no n gi , do m t ni m m nn b n t ng: sanh, tr , d , di t nh t th i n ng nhau kh i hi n, khng c tr c sau. V v ng ni m t ng t c mi, lm cho chng sanh khng ng c ch n tm (v ni m) c a mnh, nn g i l "v th v minh". B i th nn c chia ra B n gic v Th gic. Tri l i, b c ng gic B Tt, di t h t v ng ni m, ng c ch n tm th ng tr c a mnh, nn b n t ng khng cn, m ch cn m t tnh sng su t bnh ng khng v ng ni m, g i l "C u cnh gic". B i v y nn "Th gic" c ng t c l "B n gic".

GI I DANH T "T ng s kh i" t c l ch n tm, m ch n tm th v t ng v v ni m. Ng i c v ni m t c l ng ch n tm; ph i ng c ch n tm m i g i l "C u cnh gic". "B n gic" t c l tm tnh x a nay v n thanh t nh sng su t, tri v i v minh b t gic (m). "Th gic" l m i gic ng . Hnh gi dng qun tr tr cc v ng ni m, m i v a gic ng tm th khng c b n t ng, nn g i l "Th gic". Nn bi t, nh ng danh t trn y u gi l p: "B n gic" l i v i "Th gic" m l p, "Th gic" nh n "B t gic" m c, "B t gic" l inh n "B n gic" m sanh. Do i i nhau nn gi l p ra c nhi u tn, th t ra ch c tnh gic m thi. ( o n ny ni v "Th gic", o n sau ni ---o0o--BI TH CH NG TH T NGH A "GIC" n "B n gic").

BA : PH N GI I THCH NI V (ti p theo v h t)

Ni v ngh a "Gic" B n gic c 2 t ng: 1. T ng Tr t nh 2. T ng Nghi p d ng b t t ngh B n gic c 4 t ng: 1. Nh th t khng 2. Nh n hun t p 3. Php xu t ly 4. Duyn hun t p CHNH V N B n gic c 2 t ng

L i n a, do d t cc nhi m duyn phn bi t, nn b n gic thnh ra hai t ng: 1. T ng tr t nh. 2. T ng nghi p d ng b t t ngh ; hai t ng ny khng r i b n gic. 1. T ng tr t nh: (Th ): Hnh gi nh s c hun t p v nh th t tu hnh, n khi cng phu tu hnh vin mn, ph tr c th c A l i da (ch n v ng ho hi p) v di t cc v ng tm t ng t c, th php thn thanh t nh hi n ra, ng ci tr thu n t nh, nn g i l "T ng tr t nh". L C GI I

Nh d t tr cc php nhi m phn bi t, nn tnh gic hi n ra c 2 t ng: 1. B n th sng su t trong s ch, g i l "T ng tr t nh".2. Di u d ng khng th ngh bn, g i l "T ng nghi p d ng b t t ngh ". V th v d ng khng r i tnh gic, nn g i "hai t ng khng r i b n gic". B c Tam hi n, bn trong nh s c ch n nh hun ra, bn ngoi l i nh chnh php hun vo, nn lm cho hnh gi t pht kh i tn tm tu hnh. n hng Th p a B Tt, do nh s c tu t p, nn ng nh p c tm ch n nh , r i y nh tm ch n nh ny m tu, nn g i l "Nh th t tu hnh". nv ng gic B Tt, th s tu hnh, cng thnh qu l i mn; lc b y gi B Tt ph tr th c ho hi p v di t tm t ng t c, nn php thn thanh t nh hi n ra, ng tr thu n t nh, g i l "T ng tr t nh". GI I DANH T "Th c ho hi p" _ o n tr c ni "Sanh di t v b t sanh di t ho hi p", g i l A l i da", nay ni "ph th c ho hi p" t c l ph th c A l i da. Song ch ph ci "t ng h v ng t p nhi m" c a th cA l i da; khng ph i ph ci "th tnh" c a th c ny. "Tm t ng t c"_ Tm t ng t c t c l 7 chuy n th c (t nhn th c 6n M t ma th c). Di t tm t ng t c, t c l di t "t ng" h v ng t ng t c c a 7 th c tr c, khng ph i di t ci "th " c a 7 chuy n th c. ---o0o--CHNH V N

H i: _ Ngh a ny th no? p: _ T t c tm th c u l v minh; song ci t ng v minh (v ng) khng r i tnh gic (ch n). B i th nn khng th ph ho i (v khng r i tnh gic), v c ng khng ph i khng ph ho i c (v l t ng v minh). Th nh tr c bi n c (d tnh gic) v gi (v minh) nn n i sng (tm th c); sng v gi u ng v khng r i nhau; song tnh n c ch ng ng. n khi sng ng th gi l ng; song tnh t c a n c khng di t. C ng th , bi n tm thanh t nh c a chng sanh, b gi v minh th i ng, nn sng tm th c n i ln. Sng tm th c, gi v minh u ng, l i khng hnh t ng v ch ng r i nhau; song bi n ch n tm ch ng h chao ng. N u gi v minh d ng, th sng tm th c t ng t c kia c ng l ng; song n c tr thu n t nh (ch n) khng bao gi di t. L C GI I

V v minh sanh ra cc tm th c h v ng, nn cc tm th c khng r i v minh. Song v minh l i khng th t th , ch n ng tnh gic m c, nn n khng r i tnh gic. n khi v minh h t, th c tm di t, th tnh gic hi n by. C ng nh , v gi th i nn tnh sng n i ln; sng v gi u ng v khng r i nhau. n khi gi ng sng l ng th tnh n c thanh t nh b ng ph ng hi n ra. ---o0o--CHNH V N T ng nghi p d ng b t t ngh (D ng). Do t ng tr t nh v l ng cng c v th ng khng o n tuy t, nn c th tu thu n theo c n c c a chng sanh, t nhin ng hi n ra t t c cc c nh gi i m u nhi m th th ng, lm l i ch cho chng sanh. L C GI I

T ch n nh th (t ng tr t nh) kh i ra cc di u d ng (ch n nh d ng) khng th ngh bn c (t ng nghi p d ng b t t ngh ). Nh di u d ng ny m i c th hi n ra c cc c nh gi i th th ng, tu theo trnh c a m i loi, lm v l ng cng c, l i ch cho t t c chng sanh khng th ngh bn.

Ngi c Thanh gi i: B n gic khi cn t i v m, th chng sanh n ng n i m t o ra v l ng v bin cc nghi p, nn kinh chp: "Nghi p l c khng th ngh bn". Nay B n gic ra kh i v m, c thanh t nh, th c t t c th n thng di u d ng, c ng khng th ngh bn c. V B n gic ny ngh ra cc c nh gi i th ng di u, lm v l ng cng c, tu theo c n c c a m i loi, ng hi n cch, lm l i ch cho cc chng sanh; nh Ngi Qun Th m hi n ra 32 ng thn, 14 mn v y ...nn g i l "Nghi p d ng b t kh t ngh " (Di u d ng khng th ngh bn). GI I DANH T "T nhin ng hi n" _ Ngh a l ng hi n m t cch t nhin, khng d ng cng v c . Th nh m t tr ng chi u xu ng ao, h n c trong th tr ng t nhin ng hi n; tr ng khng c d ng cng v c tm. ---o0o--CHNH V N B n gic c 4 ngh a L i n a, Th v T ng c a tnh gic (ch n tm) gi ng nh ci g ng sng s ch, v r ng l n nh h khng, bao trm t t c . Tnh gic ny c 4 ngh a: 1. Nh th t khng:Nh ci g ng l n sng s ch, khng c hnh nh c a c nh v t (th t khng). Tnh gic (ch n tm) xa la cc t ng c a v ng tm v v ng c nh (ly nh t th t ng); khng c m t php no hi n ra c ; c ng nh ci g ng tr ng khng. y l ni v ngh a "T ch" (v ng l ng) c a tnh gic, khng ph i ni v ngh a "chi u". L C GI I

V tnh gic vin mn thanh t nh, nn d nh ci g ng sng s ch; v tnh gic r ng ri bao la, nn d nh h khng r ng l n. N u phn tch t ng kha c nh, th tnh gic c 4 ngh a; o n ny ni v ngh a th nh t: 1. Th t khng: y l ni v ngh a "t ch t nh" c a Ch n tm. V B n th ch n tm (tnh gic) v n thanh t nh, r ng ri bao la v ly t t c cc t ng, khng th dng tm th c suy ngh hay l i ni lu n bn c, (c ng nh ci g ng sng s ch, khng c l u m t hnh nh g trong g ng c ) t c l php thn thanh t nh san c c a chng sanh, khng ph i do tu m i c.

---o0o--CHNH V N 2. Nh n hun t p: Nh ci g ng sng l n, hi n cc c nh (th t c). Trong tnh gic (ch n tm) cc php (t c nh t th php); ngh a l t t c c nh gi i thnh, phm u hi n trong ch n tm th ng tr n y. N khng xu t khng nh p, khng m t khng ho i, v tnh c a cc php l ch n tm v y. L i n a, v tnh gic khng v ng ng, nn cc php nhi m , khng th lm nhi m c; tri l i n t t c cc php v l u v lm nh n hun t p cho chng sanh v y. L C GI I

o n tr c ni v "th " c a ch n tm, ly t t c cc t ng, c ng nh ci g ng sng, khng c m t v t g trong g ng (nh th t khng). o n ny ni v T ng v D ng c a ch n tm t t c php. C ng nh ci g ng sng, cc c nh v t u hi n vo (nh th t b t khng). T ng v D ng c a ch n tm c 2 ngh a:

1. t t c php: T t c chng sanh u san c cc php v l u thanh t nh, c ng g i l "b n h u Ph t tnh" hay "chnh nh n Ph t tnh". 2. Nh n hun t p: T t c chng sanh u san c tnh Ph t; tnh Ph t v l ng h ng sa cng c v thanh t nh khng ng, nn cc php nhi m khng lm nhi m c. Tnh Ph t ny lm chnh nh n (chnh nh n Ph t tnh) hu n t p bn trong, khi n cho chng sanh gic ng , nhm chn kh sanh t , pht tm c u o gi i thot. ---o0o--CHNH V N 3. Php xu t ly: Nh ci g ng sng s ch, khng cn b i nh . Tnh gic (tnh Ph t) sng su t thu n t nh, ra kh i hai ch ng: Phi n no ch ng, S tri ch ng v xa la th c A l i da (Ch n, V ng ho hi p). L C GI I

3. Php xu t ly: t c l "Li u nh n Ph t tnh", c ng g i l "Ch n nh xu t tri n". Hnh gi nh cng phu tu t p, o n tr phi n no ch ng, s tri ch ng v ph th c ho hi p (A l i da), nn tnh Ph t (Ch n nh ) khng cn b tri n ph c v c sng su t thu n t nh. ---o0o--CHNH V N 4. Duyn hun t p: Nh ci g ng sng, ph n chi u tr l i. Tnh gic (Ph t tnh) ra kh i v tri b ph c r i, tr l i chi u soi kh p gip t t c , v tu theo tm ni m c a m i loi m hi n thn ho , lm tr duyn hun t p tr l i vo tm chng sanh, khi n cho chng sanh tu t p c n lnh. L C GI I

4. Duyn nh n Ph t tnh: Do Ch n nh xu t tri n, nn c di u d ng khng th ngh bn: Chi u kh p t t c v tu theo tm ni m c a chng sanh m th hi n cc thn hnh ho , lm tr duyn, hun t p tr l i vo tm chng sanh, khi n cho chng sanh pht B tm, tu theo chnh php. Cng d ng cao c v r ng l n c a Ch n nh (tnh gic), ch c th th d nh h khng. Th tnh sng su t thu n t nh c a Ch n nh (tnh gic), ch c th th d nh g ng: d u c b i hay khng, song ch t pha l (g ng) v n sng su t, th chung nh m t. ( o n ny ni ngh a "Gic" r i, ti p theo sau y s ni gic" c a th c A l i da) ---o0o--BI TH CH NG TH N M n ngh a "B t

BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" CHNH V N

Do khng th t bi t php "Ch n nh " nn tm b t gic (m) n i ln, li n kh i v ng ni m (sanh t ng v minh). Song v ng ni m v l khng c th t th , nn ch ng r i B n gic.

Th nh ng i l m ph ng h ng; v c ph khng ph ng h ng th khng c l m.

ng h

ng nn m i l m, n u

Chng sanh c ng th , do c "Gic" nn m i co "M"; n u khng c "Gic" th c ng khng c "M" (B t gic) Song chng sanh c ng nh c "Tm v ng t ng b t gic" ny, nn m i bi t phn bi t danh t v ngh a l c a cc php. V c ng nh th m ch Ph t m i c th v chng sanh ni ra "Ch n gic" (tnh Ph t). N u la "Tm b t gic" th c ng khng th ch by ci "Ch n gic" c (d nh la sng khng c n c). L C GI I

Chng sanh v khng ng c Ph t tnh (b n gic) nn g i l m (b t gic). Song ci "m" ny khng c th t th , ch l y Ph t tnh lm th , nn khng r i Ph t tnh (b n gic) c. C ng nh ng i l m ng, do c con ng nn m i c l m, n u khng c con ng th c ng khng c s l m l c. B i th nn, n u r i Ph t tnh (bn gic) th c ng khng c ci m (b t gic). C ng nh b sng, khng c n c. Sng, c ng nh c ci m v ng (b t gic) ny, nn chng sanh m i bi t phn bi t cc php ch n v ng, thnh phm v nhm chn c nh kh sanh t , ham m th vui "Ni t bn". V c ng nh chng sanh c bi t phn bi t, nn ch Ph t m i c th thuy t php gi ng d y, ch by Ph t tnh (ch n gic). N u khng c tm m v ng b t gic phn bi t c a chng sanh, th Ph t c ng khng lm sao ch by Ph t tnh (ch n gic) cho chng sanh c. c qua o n v n ny, chng ta nn l u n cu: "V khng ng c Ph t tnh, nn g i l m" hay i l i cch ni "T i sao c d i?" v ch a khn v y". V y th ci m d i (v minh) ny, san c t h i no n gi , v t h i no n gi chng sanh ch a t ng ng c Ph t tnh. Ni tm l i, ch n nh v i v minh ng th i c, khng ph i ch n nh c tr c, v minh c sau. Khi ch n nh (Ph t tnh) hi n, th v minh m t, c ng nh khi "khn" r i, th "d i" t h t. GI I DANH T

"B t gic": khng bi t. Th t ra khng ph i l khng bi t; v n c bi t, song ci "bi t" y h v ng, ch ng ch n th t, nn c ng g i l "v ng ni m" hay "v minh" v.v.. "Khng th t bi t": Chng sanh v n bi t c ch n nh hay Ph t tnh; song ch bi t sung trn v n t , do th c phn bi t h d i m thi; ch khng bi t ng nh th t. ( o n ny ni v c n b n v minh (b t gic), ti p sau y s ni v minh (tam t , l c th). ---o0o--a. NI V TAM T CHNH V N V, do "B t gic" (c n b n v minh) nn sanh ra ba t ng r t vi t (tam t : chi m t v minh); ba t ng vi t ny khng r i "B t gic". 1. T ng nghi p v minh (nghi p t ng): v "B t gic" (ho c) cho nn tm ng, g i l "Nghi p". B i th nghi p (nh n) nn c "kh "(qu ) . Tri l i, n u "Gic" (khng c ho c) th tm khng ng (nghi p nh n) nn c ng khng kh (qu ). 2. T ng n ng ki n (chuy n t ng t c l ki n ph n). V c " ng" (nghi p t ng) cho nn sanh ra "N ng phn bi t" (n ng ki n). N u khng " ng" th khng c "N ng phn bi t" (khng c nghi p t ng th c ng khng c chuy n t ng). 3. T ng c nh gi i (hi n t ng t c l t ng ph n). V c "N ng phn bi t" (ki n ph n) nn c nh b phn bi t (t ng ph n) v ng hi n ra. B i th nn r i "N ng phn bi t" (ki n ph n) th c ng khng c c nh b phn bi t (ngh a l n u khng c chuy n t ng th c ng khng c hi n t ng). L o n ny ni: V minh sanh ra 3 t b t ng ny khng r i v minh. C GI I ng r t vi t : Nghi p, Chuy n v Hi n; n chi m t

1. V v minh (b t gic) cho nn tm ng t c l "Nghi p". l t ng vi t th nh t, g i l "T ng nghi p v minh", c ng g i l "Ho c, Chuy n"; bn Duy th c tn g i l "T ch ng ph n" c a th c A l i da. Do "Ho c" (v minh) nn t o "Nghi p" (tm ng); b i c "nghi p" nn ph i th "qu kh ". Tri l i, n u gic ng khng m ho c (v minh) th khng t o nghi p (v ng ng); khng t o nghi p nn ch ng c qu kh . T t c qu kh , khng ngoi hai mn sanh t : Phm phu th b kh "Ph n o n sanh t "; Ti u thnh th b kh "Bi n d ch sanh t ". Song hai mn qu kh ny, u do " ng ni m" t c l h ng v tr Ph t (khng v ng ni m th ch n tm hi n). 2. V tm ng (ngi p t n) cho nn m i c phn bi t. l t ng vi t th hai, g i l "t ng n ng ki n" (ph n n ng phn bi t), c ng g i l "Chuy n t ng"; bn Duy th c tn g i l ki n ph n c a th c A l i da. N u tm khng v ng ng, th c ng khng do u m pht sanh ra phn bi t c. Ngh a l: N u khng c "nghi p t ng"; th c ng khng c "chuy n t ng"; hay ni cch khc: n u khng c "T ch ng ph n" th c ng khng c "Ki n ph n". 3. V c tm n ng phn bi t, nn m i v ng hi n ra c nh gi i b phn bi t. l t ng vi t th ba, g i l "T ng c nh gi i" (ph n b phn bi t) c ng g i l "Hi n t ng"; bn Duy th c tn g i l "T ng ph n" c a th c A l i da. B i tm v c nh khng r i nhau, n u la tm n ng phn bi t th khng c c nh gi i b phn bi t. Ngh a l: r i "Chuy n t ng" th khng c "Hi n t ng"; hay ni cch khc: r i "Ki n ph n" th khng c "T ng ph n". T th tnh ch n tm, khng c n ng s (b , th ); song v m nn tm ng (nghi p t ng) m sanh ra c n ng phn bi t (chuy n t ng) v c nh gi i b phn bi t (hi n t ng). N u gic c nh gi i b phn bi t (hi n t ng). N u gic ng khng m, th tm khng ng, khng sanh, v c nh b phn bi t ch ng hi n. o n ny xin l u c gi : Trong lu n ny ni "Do nghi p t ng sanh ra chuy n t ng, do chuy n t ng sanh ra hi n t ng". Ni nh th , l l y theo ngh a "t ng quan, t ng sanh" m ni. K th t ba t ng ny, ng th i sanh kh i; ngh a l m t php v a ng, th t t c php u ng, khng ph i c th l p tu n t nh v y.

Tm l i, ba t ng "Nghi p t ng, Chuy n t ng v Hi n t ng: ny, cc kinh khc, c ng th ng g i l "Ho c, Nghi p v Kh ", hay trong Duy th c g i l "T ch ng ph n, Ki n ph n v T ng ph n c a th c A l i da. GI I DANH T B t gic v v minh: "V minh" l khng sng su t, "B t gic" l khng gic ng . B i th nn b t gic c ng t c l v minh. T ng nghi p v minh: V minh v ng ng thnh ra t `ng nghi p, g i t t l "Nghi p t ng"; t c l "T ch ng ph n" c a th c A lai da. T ng N ng ki n: Ph n n ng phn bi t, c ng g i l "Chuy n t "Ki n ph n" c a th c A l i da. T ng c nh gi i: C nh gi i b phn bi t, c ng g i l "Hi n t "T ng ph n" c a th c A l i da. ng"; t c l ng"; t c l

Ph n o n sanh t : Sanh t do s bi n i. Nh v Tu hon, khi ch ng ln qu T hm (sanh) th x v Tu hon (t ); khi ln v A na hm, th b qu T hm v.v...Th nh ng i Lnh, khi ln Cai th b Lnh, ln i th b Cai v.v... T ch ng ph n_ Duy th c tn ni: M i ng i c 8 mn Tm v ng v 51 mn Tm s . M i m t Tm v ng hay Tm s u c 4 ph n: 1. Ph n b phn bi t (t ng ph n), 2. Ph n n ng phn bi t (Ki n ph n); Hai ph n ny thu c v D ng, bn ngoi. 3. Ph n t ch ng v 4. Ph n ch ng t ch ng; hai ph n ny thu c v th , bn trong v lm ch n ng cho hai ph n ngoi. T ng quan t ng sanh: Lin quan v i nhau v sanh cng nhau, c ci ny th ph i c ci kia. ---o0o--b. NI V L C TH CHNH V N Do c c nh gi i hi n ra (Hi n t ny: ng) nn ti p t c sanh su t ng sau

1. T ng Tr (Tr t ng: Phn bi t): Do c c nh gi i hi n ra nn sanh tm phn bi t (tr) th ng,ght 2. T ng t ng t c (T ng t c t ng: V ng ni m t ng t c): Do tm phn bi t th ng ght, cho nn ti p t c sanh ra cc ni m kh vui, m ng lo v.v...khng d t. 3. T ng ch p th (ch p th t ng: ch p s v t): Do cc ni m t ng t c phn bi t nh ng c nh kh vui, cho nn tm m i v ng m c, ch p l y n i s v t (c nh). 4.T ng ch p danh t (k danh t t ng: ch p danh t ): Do phn bi t v ng ch p n i s v t, nn gi t ra nh ng danh t ku g i. 5. T ng kh i nghi p (kh i nghi p t ng: t ng t o nghi p): Do ch p theo danh t t t x u , r i t o ra cc nghi p lnh hay d . 6. T ng nghi p h kh (Nghi p h kh t ng: Th qu kh ): Do t o ra cc nghi p, nn b cc nghi p ko d n i lnh th qu kh , khng c t t i. Tm l i, ph i bi t: G c t v minh (c n b n v minh) sanh ra cc php nhi m (chi m t v minh) nn cc php nhi m u l v minh (b t gic). L C GI I

o n ny ni v 6 mn th (l c th). Do t v minh v ng ng (T ch ng ph n c a th c A lai da) kh i ra tm (Ki n ph n c a th c A l i da) v c nh (T ng ph n c a th c A l i da) l ba mn vi t , r i ti p t c sanh kh i 6 mn th sau ny: 1. V c c nh gi i (hi n t ng) nn tm phn bi t t t x u, r i sanh ra th ng (tham) ght (sn) v.v...g i l "T ng tr", ch "Tr" l bi t phn bi t t t x u. 2. Do tm bi t phn bi t t t x u v.v...nn cc ni m th ng ght, m ng gi n, kh vui v.v...ti p t c sanh kh i khng gin o n, g i l "T ng t ng t c". 3. Do cc ni m th ng ght, m ng gi n, kh vui, nn sanh tm ch p l y: Ci g vui thch th tham luy n, cn bu n kh th sn h n, g i l "T ng ch p th ".

4. Do sanh tm ch p c nh, nn gi t ra nh ng danh t p, ci kia x u v.v...g i l "T ng k danh t ".

ku g i, ci ny

5. Do c nh ng danh t ku g i p x u v.v...nn sanh tm tham lam, gi n ght, v v th m t o ra ci nghi p, g i l "T ng kh i nghi p". 6. Do t o cc nghi p, nn b nghi p ko d n sanh t lun h i trong 3 ci, th qu bo, khng c t t i, g i l "T ng nghi p h kh ". Tm l i, do "m ho c" nn "t o nghi p"; nh n ""t o nghi p" nn ph i th "qu kh " tr l i "m ho c" n a; nh n "ho c" l i t o "nghi p" tho "qu kh ", mi mi khng bi t bao gi cng t n, nh ci vng trn khng m i, nn g i l "Lun h i". B i do v minh v ng ni m sanh ra t t c cc php phi n no t p nhi m, nn cc php u l v minh. N u ng i c "v ni m" (khng v ng ni m), th t t c cc php phi n no sanh t u h t. Trong 3 mn T v 6 mn Th ny, v phm phu th c ; Ti u th a v 3 qu tr c, th 3 mn T v 4 mn Th tr c; A la hn th c 3 mn T v 3 mn Th tr c; h ng Php thn B Tt (t Bt a tr ln) ch cn 3 mn T . Xin xem bi u sau y:

I. Phm phu (c 9 mn) 3 mn T 1. Nghi p t ng (v ng ng) 2. Chuy n t ng (tr c gic) 3. Hi n t ng (c nh) 6 mn Th 1. Tr t ng (phn bi t) 2. T ng t c t ng ( v ng ni m t ng t c) 3. Ch p th t ng (ch p s v t) 4. K danh t t ng ( ch p danh t ) 5. Kh i nghi p t ng (t o nghi p) 6. Nghi p h kh t ng (th qu ) II. Ti u th a, 3 qu tr 3 mn T 1. Nghi p t ng c, c 7 mn

2. Chuy n t ng 3. Hi n t ng 4 mn Th 1. Tr t ng 2. T ng t c t ng 3. Ch p th t ng 4. K danh t t ng III. A la hn c 6 mn 3 mn T 1. Nghi p t ng 2. Chuy n t ng 3. Hi n t ng 3 mn Th 1. Tr t ng 2. T ng t c t ng 3. Ch p th t ng IV. Php thn B Tt ch c mn T 1. V minh nghi p t ng (nghi p t ng) 2. N ng ki n t ng (chuy n t ng) 3. C nh gi i t ng (hi n t ng) ---o0o--c.NI V HAI T NG CHNH V N L i n a, "Gic"(ch n) v i "B t gic" (v ng) u c 2 t ng: ng v Khc.

Th no l " ng"?_ cc s nghi p huy n ho c a "Gic" (v l u) v "B t gic" (v minh) u ng m t th tnh ch n nh . Th nh cc mn g m u ng m t ch t t. B i th nn trong Kh kinh chp: "T t c chng sanh, t h i no n gi , v n th ng trong B Ni t bn; khng ph i do tu m i c, do lm m i c; r t ro khng c g g i l "ch ng" c , v c ng khng hnh t ng g c th th y c. Song, chng sanh th y s c thn Ph t, c 32 t ng t t, c 80 v p v.v...l do tu tm v ng nhi m c a chng sanh m huy n hi n, khng ph i tnh ch n nh c cc hnh t ng y; v tnh ch n nh khng c th y c v y.

Th no l khc?_ Do tu tm v ng nhi m c a chng sanh m hi n ra cc huy n t ng sai khc: h u l u (m) v v l u (gic). V nh cc th g m, hnh t ng khc nhau. L C GI I

o n ny l y hai m t " ng" v "b t gic", ch s t ng quan t ng ph n c a hai th y. ng v b n th c a cc php m lu n, th "nhi m" v "t nh" u l ch n nh . cn ng v hi n t ng c a cc php m ni, th "nhi m" v "t nh" c sai khc. B i "gic" v "b t gic" ki u hay ) u b ng v n th ng trong Ch n c, hay lm m i c; r t ng g c th ch by u l Ch n nh , c ng nh cc th g m (f t, nn ni t t c chng sanh t h i no n gi , nh . Tnh Ch n nh ny khng ph i do tu m i t ro khng c s c, v c ng khng c hnh c.

Song, chng sanh th y c Ph t hi n thn sanh; l t tm c a chng sanh, tu nghi p huy n hi n, ch khng ph i tnh Ch n nh c nh ng hnh t ng nh th . Cu: "Tu tm v ng nhi m c a chung sanh m hi n ra cc huy n t ng sai khc: h u l u (m) v v l u (gic). Ngh a l ni: Khng ph i u khc, m chnh chnh tm chng sanh, c th i cc phi n no nhi m , ra cc cng c thanh t nh. Khi tm v ng ng th sanh ra v l ng h ng sa php t p nhi m, khi tm h t v ng ng th hi n ra v l ng h ng sa cng c thanh t nh. T t c u tu tm c a chng sanh m hi n racc t ng nhi m, t nh. Cc t ng ny u nh huy n. Cu: "...Cc s nghi p chuy n ho c a v l u (gic) v v minh (m), c ngh a l: Tnh gic c nghi p d ng, hi n ra t t c c nh gi i th th ng vi di u, khng th ngh bn, th v minh c ng c nghi p l c hi n ra Tam t , L c th, t t c sanh t kh vui, c ng khng th ngh bn. B i th nn Ch n v v ng u l huy n c . Kh kinh chp: "sanh t v Ni t bn u nh m ng huy n". QUY T NGHI H i:_ Chng snh v n l Ph t, t i sao khng th y chng sanh c Bo thn v Ho thn Ph t?

p:_ Khi ni chng sanh v n l Ph t, l ng v ph ng di n b n th Ph t tnh m ni, ch khng ph i ng v ph ng di n hi n t ng Ph t t ng m ni v y. V b n th th cc chng sanh u c Ph t tnh, nh ng v hi n t ng th chng sanh c Bo thn v Ho thn. H i:_ Ch n nh Ph t tnh khng c s c t c, v c t ng Bo thn v Ho thn? ng, t i sao ch Ph t ch ng

p:_ S c thn c a ch Ph t, ch tu theo tm c a chng sanh m hi n ra, khng ph i trong th tnh ch n nh c nh ng hnh t ng y. ni v "Tm sanh di t" d i y s ni "T ---o0o--BI TH CH NG TH SU ng Nh n duyn sanh di t"

BA :PH N GI I THCH

NI V NGH A "B T GIC" (Ti p Theo) d. NI V "" T NG T C, c 5 th

CHNH V N Trn ni "Tm sanh di t", (th c A l i da) ti p theo y s ni "ci "" lm nh n duyn sanh di t". T t c chng sanh u t n i tm (A l i da) m sanh ra m (M t ma) v th c (th c th 6). Ngh a l do th c A l i da c v minh b t gic (nghi p t ng) nn sanh ra N ng ki n (chuy n t ng) v N ng hi n (hi n t ng) r i ti p t c sanh ra cc ni m (l c th), ch p l y c nh gi i v.v...g i l "". L C GI I

o n ny ni v s quan tr ng c a "". Trong cc n i khc, khi ni n "" th th ng dng ch ring cho th c M t na, l th c sanh di t t ng t c th ng h n cc th c. Nh ng ch "" lu n ny l ch chung cho c 8 th c; v c 8 th c u c ngh a "sanh di t t ng t c".

Th c A l i da l g c c a sanh di t, th c M t na lm nh n duyn cho s sanh di t t ng t c; cn th c th kh i ho c t o nghi p, lm cho chng sanh nhi u ki p sanh t khng d t. ---o0o--CI "" C 5 TH CHNH V N Ci "" ny l i c 5 th : Nghi p th c (nghi p t ng), Chuy n th c (chuy n t ng), Hi n th c (hi n t ng), Tr th c (tr t ng) v T mng t c th c (t ng t c t ng). a. "Nghi p th c" l s v minh b t gic lm cho tm v ng ch ng ph n c a th c A l i da) ng (t c l T

b. "Chuy n th c" l ph n N ng phn bi t (Ki n ph n c a th c A l i da) do tm v ng ng chuy n sanh ra. c. "Hi n th c" l s hi n by c a c nh gi i ng tr n b phn bi t (T ng ph n c a th c A l i da). C nh gi i ny khng c tr c sau, trong t t c th i, m c tnh sanh kh i, th ng hi n tr c. (3 th cx ny thu c v Tam T ) d. "Tr th c" l ci bi t phn bi t cc php nhi m t nh. e. "T ng t c th c" l ni m ni m sanh di t t ng t c khng gin o n.

(2 th c ny thu c v 2 mn. Th tr

c, trong 6 mn Th)

n m th "" ny, gi gn t t c nghi p lnh d , t qu kh v l ng ki p v tr c, cho n ngy nay c ng khng m t (tr ch ng). N l i c cng n ng lm cho thnh th c t t c qu bo kh vui v hi n t i c ng nh t ng lai, khng sai m t (ch p th c n thn, th gi i v ki t sanh t ng t c). V n cng n ng nh vi c qua, ngh nh ng vi c hi n t i v suy tnh nh ng vi c ch a n (v lai). B i th nn ba ci (D c gi i, S c gi i v V s c gi i) u h ng y, duy tm t o ra. N u r i tm th khng c c nh gi i su tr n ny (ba ci).

C GI I

o n ny ni v ngh a ch "", l ch cho m t dng sanh di t t ng t c khng gin o n. T v minh v ng ng, sanh ra 3 mn T , l Nghi p t ng (nghi p th c), Chuy n t ng (chuy n th c), Hi n t ng (hi n th c) v hai mn Th l Tr t ng (tr th c) v T ng t c t ng (t ng t c th c). N m ci "" ny c cng n ng gi gn thi n c, qu bo kh vui hi n t i v v lai, lm cho khng m t ( l cng n ng tr ch ng ch p th thn c n th gi i v ki t sanh t ng t c c a th c A na); nh ngh nh ng vi c qua v lo tnh nh ng i u ch a n ( l cng n ng c a th c th 6), v m t dng sanh di t, ti p t c t tr c n sau khng gin o n, g i l "". B i th nn ch "" ny l ch chung cho c 8 th c. Tm l i, t v minh v ng ng, sanh ra th c A l i da. T th c A l i da l i ti p t c sanh ra 7 th c tr c; r i cng nhau lm nh n lm duyn, l i thnh ra m t dng sng th c, sanh di t t ng t c v t n, g i l "". C ng v r ngh a ny, nn C nh n lm bi th c cu r ng: "...Nh t ba ti ng v n ba tu ..." (m t l ng sng v a n i ln, th tr m ngn l ng sng u n i theo). No ba ci, no 6 tr n u t 8 th c ny bi n hi n. B i th nn cc php h d i, duy tm t o ra; n u r i 8 th c, th cc c nh gi i u khng cn. ---o0o--CHNH V N Ngh a ny th no?_ Do t t c php u t v ng tm c a chng sanh m sanh kh i, nn t t c s phn bi t t c l phn bi t trong t tm. Nh ng tm khng c hnh t ng g c , nn khng th th y c n. Ph i bi t, t t c c nh gi i th gian, u do v minh v ng tm c a chng sanh m ct n t i, nn t t c cc php, u khnhg c th t th , m ch v ng tm huy n hi n, nh bng trong g ng. N u v ng tm sanh kh i, th cc php u sanh kh i; v ng tm di t th cc php u di t (Tm sanh t c ch ng ch ng php sanh, tm di t t c ch ng ch ng php di t). L C GI I u

T t c cc php u do tm c a chng sanh sanh ra, nn chng snh phn bi t cc php, t c l phn bi t n i t tm. Kinh L ng Nghim chp: "T tm th t tm, phi huy n thnh huy n php" (t tm chng sanh tr l i ch p l y t tm chng sanh; tm khng ph i huy n m tr l i thnh php h huy n). T t c cc php u khng th t c, ch n ng n i tm m t n t i, nh hoa trong g ng, nh tr ng d i n c. N u tm ng th cc php sanh, tm t nh th cc php di t. Trong Kh kinh chp: "tm sanh t c ch ng ch ng php sanh, tm di t t c ch ng ch ng php di t" l v y. T Qui S n ni: "Nh t tm khng sanh th mun php u d t" (Nh t tm b t sanh v n php cu t c). B i th nn o n tr c ni "Ng i qun v ni m (khng v ng ni m) th h ng v tr Ph t". o n ny ni v " t ng t c" r i, ti p theo d ---o0o--e. NI V " TH C" CHNH V N Trn ni v "" r i, ti p theo y ni v " th c". th c t c l "th c t ng t c". B i chng phm phu ch p tr c r t n ng n n i Ng v Ng s , nn kh i ra cc mn v ng ch p, leo chuy n theo s v t, phn bi t c nh gi i su tr n, g i l " th c" (th c th su). C ng g i l "Phn ly th c", hay g i "Phn bi t s th c". Th c ny n ng n i ki n (ki n ho c) v i (t ho c) phi n no m c nui l n. L o n ny ni v " th c". So v i 5 mn "" ni trn, th th c ny thu c v mn th n m l "T ng t c th c"; trong L c th n thu c v Th th hai l "T ng t c T ng"; trong 8 th c n thu c v th c th 6. _ B i th c ny, ni m ni m t ng t c, ch p Ng v Ng s , leo chuy n theo cc tr n c nh, phn bi t cc s v t, v ng ch p i u, nn g i l "Th c t ng t c". C GI I i y s ni n th c.

_ B i th c ny phn bi t 5 tr n c nh (S c, Thinh, H c nh ring nhau, nn g i l "Phn ly th c".

ng, V v Xc) m i

_ B i th c ny phn bi t t t c s v t, nn c ng g i l "ph n bi t s th c". _ l i n a, th c ny nh 2 mn phi n no l "Ki n" v "i" m c nui l n, "ki n" t c l ki n ho c, thu c v phn bi t ho c. "i" t c l T ho c, thu c v Cu sanh ho c. Do hai mn phi n no ny, nn th c m i kh i ho c t o nghi p, quanh qu n trong sanh t lun h i. *** Trong "Mn sanh di t" c 2ph n, trn ni v ph n thu n dng v minh (l u chuy n), sanh ra cc php sanh t t p nhi m; sau y s ni, chnh n i php t p nhi m l u chuy n , ch s tr l i thanh t nh (hon t nh) tu theo trnh c a ng i, ho c mau hay ch m khng ng. ---o0o--C NH GI I NY DUY PH T M I BI T CHNH V N Do v minh hun t p sanh ra th c. C nh gi i ny, chng phm phu khng th bi t c; d cho hng Nh th a dng tr hu qun st c ng khng th bi t c; cc v B Tt t S tn cho n Tam hi n (Tr H nh, H ng) pht tm qun st, ch bi t c cht t; b c Th p a B Tt (Php thn B Tt) c ng ch bi t c t ng ph n; cho n ng gic B Tt c ng khng th bi t h t ; duy c Ph t m i bi t c r t ro. T i sao v y?. _ V tm ny t h i no n gi , tnh n v n thanh t nh, khng c v minh; song b v minhnlm nhi m (b t bi n tu duyn), v th nn r t kh bi t. B i th nn ch c Ph t m i c th bi t c c nh gi i ny. Tm l i, ch n tam (tm tnh) v th ng khng v ng ni m, nn g i l "b t bi n" (ch n nh ). Song chng sanh v khng ng nh p c ch n tm (nh t php gi i) ny, l i sanh v ng ni m nn g i l "v minh". L C GI I

C R T RO

Ng i ang chim bao khng bao gi bi t c chim bao; ph i th c gi c r i m i bi t l c nh chim bao; chng sanh ang trong vng v minh v ng th c, khng th bi t c v minh v ng th c; bao gi gic ng hon ton, m i bi t c r t ro c nh gi i c a v minh v ng th c. Do v minh hun t p vo ch n nh , nn ch n v ng ho hi p bi n thnh th c A l i da. Chng phm phu v ang trong vng th c bi n, nn khng bao gi bi t c c nh gi i th c bi n. Hng Nh th a tuy dng tr hu qun st, ph c ng ch p; nh ng my php ch p hy cn dy b t v che l i ch n tm, nn c ng khng th th y c c nh gi i y. Cc b c B Tt v Tam hi n, m i ph c i ph n phn bi t php ch p; nn ch bi t c cht t v c nh gi i ny. n b c Th p a B Tt , h ph c m t ph n v minh, ch ng c m t ph n php thn, th th y c m t ph n c a c nh gi i ny, v c tu n t nh th , cho n khi no ph c 10 ph n v minh, th ch ng 10 ph n php thn v bi t c c 10 ph n c a c nh gi i ny. (Th p a B Tt, do ph v minh, ch ng c php thn, nn g i l "Php thn B Tt"). B c ng gic B Tt, v cn vi t v minh, nn i v i c nh gi i ny, bi t c ng ch a t ng t n. n qu v Ph t, do ph v minh s ch h t, nn m i hon ton bi t c c nh gi i ny; c ng nh ng i hon ton th c t nh, m i bi t c r t ro c nh m m ng. *** Trn ni nh n duyn tr l i b n tm thanh t nh r i, d i y s l n a v no, m i o n c ho c g, tr l i b n tm thanh t nh. ---o0o--BI TH CH NG TH B Y c ni

BA : PH N GI I THCH

NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) CHNH V N Tm nhi m ny (k t Th n T ) c 6 l p:

1. Nhi m v ch p tr c (ch p t ng ng nhi m, t c l hai mn Th: ch p th t ng v k danh t t ng). Hnh gi ph i n qu Nh th a hay v Th p tn, m i tr c mn nhi n ny. 2. Nhi m b t o n (B t o n t ng ng nhi m, t c l mn Th v t ng t c t ng). Hnh gi t a v Th p tn n a v Th p h i h ng, ph ng ti n tu hnh, l n l n x b , khi n S a (t nh tm a) m i hon ton xa la c mn nhi m ny. 3. Nhi m v tr phn bi t (Phn bi t tr t ng ng nhi m, t c l mn Th v Tr t ng). Hnh gi ph i t Nh a (C gi i a) l n l n di t tr , cho n Th t a (V t ng ph ng ti n a) m i hon ton xa la nhi m ny. 4. Nhi m v c nh s c (Hi n s c b t t ng ng nhi m, t c l mn T v Hi n t ng). Hnh gi tu hnh ph i n Bt a (S c t t i a) m i xa la c mn nhi m ny. 5. Nhi m v n ng phn bi t (n ng ki n tm b t t ng ng nhi m, t c l mn T v Ki n t ng). Hnh gi tu hnh ph i n C u a, m i xa la c mn nhi m ny. 6. Nhi m v nghi p (C n b n nghi p b t t ng ng nhi m, t c l mn T v Nghi p t ng). Hnh gi t Th p a ln ng gic B Tt v ph i n qu v Ph t, m i c th di t tr mn nhi m ny. Tm l i, v khng ng c ch n tm (b t t nh t php gi i ngh a) nn sanh ra nhi u l p nhi m (Tam t , L c th). Mu n di t tr cc nhi m ny, hnh gi ph i tr i qua nhi u a v : B t u t a v Th p tn tm qun st v h c t p o n tr tm nhi m . Qua Tam hi n r i vo Th p a, tu m i a v , di t tr m i ph n tm nhi m (v ng ho c); n qu v Ph t m i di t hon ton r t ro. L C GI I

V khng ng c ch n tm, nn sanh ra trng trng m v ng. Cc l p m v ng tuy nhi u, nh ng i l c chia lm 6 l p, t Th n T . 1. Ch p t ng ng nhi m (nhi m v s ch p tr c) t c l hai mn Th th ba v th t (ch p th t ng v k danh t t ng) trong 6 mn Th. Hnh gi tu hnh ph i n Nh th a hay Th p tn m i o n tr c l p v ng nhi m ny.

2. B t o n t ng ng nhi m (nhi m v b t o n) t c l mn Th th hai (t ng t c t ng) trong 6 mn Th. Hnh gi tu hnh t a v Tam hi n o n tr l n l n cho n S a m i tr h t l p v ng nhi m ny. 3. Phn bi t tr t ng ng nhi m (nhi m v phn bi t) t c l mn Th th nh t (tr t ng) trong 6 mn Th. Hnh gi tu hnh t Nh a cho n Th t a m i tr c l p v ng nhi m ny. 4. Hi n s c b t t ng ng nhi m (nhi m v c nh gi i) t c l mn T th ba (hi n t ng) trong 3 mn T . Hnh gi tu hnh n Bt a m i o n c l p v ng nhi m ny. 5. N ng ki n tm b t t ng ng nhi m (nhi m v n ng phn bi t) t c l mn T th hai (ki n t ng) trong 3 mn T . Hnh gi tu hnh, ph i n C u a, m i o n c l p v ng nhi m ny. 6. C n b n nghi p b t t ng ng nhi m (nhi m v nghi p) t c l mn T th nh t (V minh nghi p t ng) trong 3 mn T . Hnh gi tu hnh khi s p chng qu Ph t, m i o n tr c l p v ng nhi m r t vi t ny. Tm l i, v v minh v ng nhi m ch ng ch t nhi u l p, t nhi u i nhi u ki p, nn hnh gi ph i tr i qua nhi u giai o n, nhi u a v ph tr . Ph m t l p v minh, th Hnh gi ch ng ln c m t a v . Nh th , b t u t phm phu, tu n qu v Ph t, Hnh gi ph i tr i qua th i gian l 3 l n v s ki p (A t ng k ki p) v qua 55 a v , m i o n m ho c (v minh) c hon ton v ch ng c r t ro qu Ph t. ---o0o--CHNH V N _ Sao g i l "t ng ng" (3 mn nhi m v t ng ng)? _ V Tm v ng, Tm s khc nhau (tm ni m, php d ) v tnh ch t nhi m c a c nh b duyn khng ng; song Tm v ng khi duyn c nh no th Tm s c ng ng thu n duyn theo c nh , nn g i l "t ng ng". (ngn thuy t). _ Sao g i l "b t t ng ng" (3 mn nhi m v b t t ng ng)? _ V tm m i v a b t gic v ng ng, ch a phn ra c n c nh hay Tm v ng, Tm s , nn g i l "b t t ng ng". L C GI I

Trong 6 mn nhi m ny, s d 3 mn u (ch p t ng ng nhi m, b t o n t ng ng nhi m v phn bi t tr t ng ng nhi m) u g i l "t ng ng", l v chng n th ph, l i chia ra 2 ph n r t r r t (c n, c nh; Tm v ng, Tm s ) v c s ho hi p nhau (t ng ng). Cn 3 mn nhi m sau (hi n s c b t t ng ng nhi m, n ng ki n tm b t t ng ng nhi m v c n b n nghi p b t t ng ng nhi m) l i g i l "B t t ng ng"; l v chng n r t vi t , cn trong vng tr u t ng, ch a phn N ng, S , Tm, C nh, nn ch ng c s h p nhau. ---o0o--h) TM NHI M V V MINH KHC NHAU TH NO? CHNH V N _ Tm nhi m l phi n no ch ng (phi n no ng i) lm ch b n tr (v phn bi t tr) duyn Ch n nh . _ V minh l s tri ch ng (tr ngai lm ch ng ng i h u nghi p tr) duyn cc php sai bi t c a th gian. ng ng i c n c tr (t nhin

_ T i sao tm nhi m l i ch ng ng i c n b n tr? _ V tm nhi m sanh ra N ng ki n t ng (ki n ph n) v N ng hi n t ng (t ng ph n) r i v ng sanh ra ch p th c nh gi i (thu c v L c th), nn tri v i tnh Ch n nh bnh ng _ T i sao v minh(b t gic) l i ch ng ng i H u c tr (sai bi t tr)? V cc php th ng t nh, khng c kh i ng; cn v minh th b t gic v ng ng, nn tri v i tnh th ng t nh c a cc php. B i th nn khng th tu thu n bi t h t cc c nh gi i th gian. L C GI I

V minh v tm nhi m khc nhau th no? _ T v minh sanh ra tm nhi m (Tam t , L c th) nn v minh l g c, m tm nhi m l s sai bi t c a v minh. V minh thu c v m "L", t c l s tri ch ng, lm ch ng ng i H u tr, c ng g i l Sai bi t tr (tr ny phn bi t cc php sai bi t th gian). c

Tm nhi m thu c v m "S ", t c l phi n no ch ng, lm ch C n b n tr; c ng g i l V phn bi t tr (tr ny duyn Ch n nh ).

ng ng i

T i sao phi n no (tm nhi m ) lm ch ng ng i C n b n tr, cn S tri (v minh) l i ch ng ng i H u c tr? _ Tnh Ch n nh bnh ng, khng c n ng s b th , nn ph i dng C n b n tr (v phn bi t tr) m i duyn c Ch n nh . Song v phi n no l tm nhi m l i chao ng, c n ng s b th , ngn sai mun khc, tri v i ch n nh bnh ng, nn lm ch ng ng i "V phn bi t tr" (C n b n tr). _ Cc php th gian khng r i ch n nh , v ch n nh thanh t nh nn cc php th gian c ng ph i thanh t nh. Song v v minh b t gic, tri v i tnh thanh t nh c a cc php, nn khng th t bi t c cc php. B i th nn v minh (s tri ch ng) lm ch ng ng i Sai bi t tr (H u c tr). ni nh n duyn sanh di t r i, ti p theo y s ni t ---o0o--l) BA T NG NHI M SANH DI T CHNH V N L i n a, t ng nhi m sanh di t, c 3 th : ng) y l c nh ng sanh di t.

1. T ng sanh di t th (ch p th t ng v k danh t t gi i c a a v Tam hi n (phm phu) bi t.

2. T ng sanh di t v a Th v a T (t c l 2 mn Th u: Tr t ng, T ng t c t ng v 2 mn T sau: Chuy n t ng v Hi n t ng), y l c nh gi i c a B Tt (t S a n ng gic) bi t. 3. T ng sanh di t Vi t (t c l mn T y l c nh gi i ch c Ph t m i bi t. u tin: V minh nghi p t ng)

Ba t ng nhi m sanh di t ny, u do v minh hun t p m sanh. Ngh a l do v minh b t gic lm nh n v c nh gi i h v ng lm duyn, m i sanh ra cc t ng nhi m sanh di t.

B i th nn, nh n (v minh) di t, th duyn (c nh gi i) di t. N u v minh (nh n) di t, th Tam t di t (b t t ng ng tm di t), v n u c nh gi i (duyn) di t, th L c th di t (t ng ng tm di t). L C GI I

T ng nhi m sanh di t c Th v T , t c l L c th v Tam t . Hng Tam hi n (Tr , H nh, H ng) ch a ng Thnh v , nn u g i l phm phu. Hng phm phu (Tam hi n) ch bi t hnh t ng c a hai mn Th th ba v th t . B Tt t S a n ng gic th bi t c hnh t ng c a 2 mn T sau (Chuy n t ng v Hi n t ng). Duy Ph t m i bi t c hnh t ng c a mn Vi t th nh t l "V minh nghi p t ng". Cc t ng sanh di t Th, t ny, u do v minh hun t p m c. Ngh a l do v minh b t gic lm nh n, sanh ra 3 mn Vi t (Nghi p t ng, Chuy n t ng v Hi n t ng); r i do c nh gi i (Hi n t ng) lm duyn, sanh ra 6 mn Th. B i th nn v minh (nh n) di t, th c nh gi i (duyn) di t. N u v minh di t th Tam t di t; v n u c nh gi i (Hi n t ng) di t th L c th c ng di t. ---o0o--V N P QUY T NGHI

CHNH V N H i:_ N u tm ny (tm nhi m ) di t, th l y g ti p t c tu hnh? V n u tm ny cn t ng t c, th lm sao c thnh Ph t? p:_ Ch di t ci "V ng t ng" c a tm, ch khng ph i di t cai "Ch n th " c a tm. C ng nh v gi nn n c n i sng. N u gi ng th sng l ng, ch n c khng di t. C ng th , v v minh (gi) m tm th (n c) sanh ra v ng t ng (sng). N u v minh (si m) di t th v ng t ng c a tm c ng di t, ch tm tr (tm th ) khng di t. L C GI I

V o n tr c ni "N u Nh n di t, th tm b t t ng ng di t; cn Duyn di t, th tm t ng ng di t", nn o n ny m i c cu h i: "N u tm ny di t, th l y g ti p t c tu hnh v.v..." i trong l i p: Tm c hai ph n, ch n th v v ng t ng. Tm ch n th nh n c; tm v ng t ng nh sng. N c v gi m c sng, nn khi gi h t th sng l ng, ch n c khng di t. C ng th , v gi v minh lm chao ng, nn n c tm th n i ln cc v ng th c, r i sanh di t t ng t c. Khi gi v minh h t, th sng v ng th c l ng, ch n c tm th khng di t. Trn y c hai danh t : T m th v Tm tr, gi i ngh a khc nhau. Ni "Tm th " l ch chung cho c nhi m t nh, phm thnh u c Tm th . Cn ni "Tm tr" l ch ring v ph n "T nh" c a tm th khi r i nhi m, v ng thnh thnh qu . Trn y ni ph n "nhi m t nh sanh di t, sanh ra t t c php", ti p theo y s ni "nhi m hun t p nhau", ch r cc php sanh kh i khng d t. ---o0o--BI TH CH NG TH TM

BA : PH N GI I THCH

NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) k. NI V B N MN HUN T P CHNH V N L i n a, v c b n mn hun t p, nn cc php t p nhi m v thanh t nh sanh kh i khng d t. 1. Ch n nh (php thanh t nh) hun t p 2. V minh (cc nh n tp nhi m) hun t p c

3. Nghi p th c (v ng tm) hun t p 4. c nh gi i h v ng (su tr n) hun t p. Sao g i l "hun t p"?_ Ch "Hun" l xng p; ch "T p" l quen. Th nh y ph c khng c mi th m, song v ng i ta l y v t th m xng p vo, nn n quen (c) mi th m. C ng th , ch n nh l php thanh t nh th t khng c nhi m , song v b v minh hun t p vo, nn c t ng nhi m . Tri l i, v minh l php t p nhi m, c ng khng c di u d ng thanh t nh, ch v b ch n nh hun t p vo, nn n c di u d ng thanh t nh. L C GI I

o n ny ni v vi c "Hun t p" c a tm sanh di t, ch r l do cc php sanh di t t ng t c. y nn l u nh t, l hai ch "hun t p". Chng ta c ch ng Thnh Hi n hay b lm phm phu, u do hun t p c . Th nh ng i khng bi t u ng r u, g n g i b n r u nay n m m t gi t, mai u ng m t ly, nh th g i l "Hun". Lu ngy ng i y v quen h i r u, nn ghi n r u, g i l "T p" (t p qun). Ch n nh v v minh hun t p nhau c ng th . N u ch n nh m nh, hun t p v minh, th v minh bi n thnh t nh d ng. Tri l i, n u V minh m nh, hun t p vo ch n nh th ch n nh bi n ra t ng nhi m . C ng nh n c l nh v nng chung m t b n, n u th l c c a n c nng nhi u, th lm cho n c l nh tr thnh m, tri l i, n u th l c c a n c l nh nhi u, th lm cho n c nng tr thnh mt. H ng ngy chng ta "hun t p" khng bi t bao nhiu vi c, hun t p ci g thnh ra ci n y. Hun t p ci x u nhi u, thnh ra ng i x u, Hun t p ci t t nhi u, thnh ra ng i t t. Vo hng bn h ng chin ng, c xng p mi th m, th ta th m. Vo hng bn th t c, b p mi tanh hi, th ta hi. G n g i ng i hi n hun t p c tnh t t, th ta thnh ng i l ng thi n; g n g i k c, hun t p theo tnh hung d , ta thnh ng i b o c. B i th nn ng n ng c cu: "G n m c th en, g n n th sang". H ng ngy chng ta chung ng, g n g i, ln la khng bi t bao nhiu h ng ng i, chng ta ph i th n tr ng v s hun t p ny. Hun t p Ph t (ch n nh ) th c thnh Ph t, hun t p chng sanh (v minh) th lm chng sanh.

Hun t p c b n lo i: 1. Ch n nh hun t p 2. V minh hun t p 3. V ng tm hun t p 4. V ng c nh hun t p s tu n t gi i thch t th n t nh sau.

---o0o--DO HUN T P NN CC PHP NHI M SANH KH I KHNG D T CHNH V N Hun t p th no, m cc php t p nhi m sanh kh i khng d t?_ Do ch n nh m c v minh (ho c); r i v minh lm nh n tr l i hun t p vo ch n nh (nghi p) sanh ra v ng tm (kh ); r i v ng tm (kh ) tr l i hun t p vo v minh (ho c) v.v... Ngh a l v ch a ng nh p c ch n nh , nn b t gic (ho c, t c l nghi p t ng) v ng ni m sanh kh i (nghi p, t c l chuy n t ng) v v ng hi n ra cc c nh gi i (kh , t c l hi n t ng). R i do c nh gi i nhi m v ng hi n ny (kh ) tr l i hun t p vo v ng tm, sanh ra v ng ni m ch p tr c (ho c, t c l b n mn Th tr c) v t o ra cc nghi p (nghi p, t c l mn Th th n m) r i ch u t t c kh v thnv tm v.v...(kh , t c l mn Th th su). L C GI I

o n ny ni do hun t p nn cc php t p nhi m sanh kh i khng d t. V ch a ng nh p c ch n tm, nn v minh b t gic v ng ng n i ln (ho c) r i hun t p tr l i ch n tm (nghi p)bi n thnh v ng tm (kh ).

R i t v ng tm (kh ) tr l i hun t p v minh (ho c sanh ra v ng ni m (nghi p) v c nh gi i h v ng (kh ). C nh gi i h v ng (kh )tr l i hun t p v ng tm, sanh ra v ng ni m ch p tr c (ho c) t o ra cc nghi p (nghi p) r i ch u qu kh v thn v tm v.v...(kh ). C ng nh 12 nh n duyn: T v minh (ho c) lm duyn cho hnh(nghi p), hnh lm duyn cho th c, danh s c, l c nh p, xc th (kh ); th lm duyn cho i (ho c) v i lm duyn cho th , h u (nghi p) sanh v lo t (kh ) v.v...Ba i nh n qu , t ho c t o nghi p (nh n qu kh ), do nghi p nn th kh (qu hi n t i). R i kh l i m ho c t o nghi p, (nh n hi n t i) v v t o nghi p nn ph i ch u kh v sau (qu v lai), v.v...Nh ci vng trn khng c m i. B i th nn ni cc php t p nhi m t ng t c sanh kh i lkhng d t. ---o0o--CHNH V N Ni v c nh gi i h v ng (6 tu n) hun t p._ C ng gi i h v ng (6 tu n) hun t p c hai mn: 1. C nh gi i hun t p lm t ng tr ng v ng ni m (Tr t ng v T ng t c t ng), 2. C nh gi i hun t p lm t ng tr ng ch p th (Ch p th t ng v K danh t t ng). Ni v v ng tm (nghi p th c) hun t p._ V ng tm hun t p c hai mn: 1. V ng tm (nghi p th c c n b n) hun t p l i c n b n v minh (lm cho t ng th c b t o n) lm cho cc v B Tt, A la hn, Bch Chi Ph t (Duyn gic) ph i th kh "Bi n d ch sanh t " (sanh t bi n i). 2. V ng tm (phn bi t s th c) hun t p chi m t v minh (t c l b n mn Th tr c) lm cho chng phm phu ch u kh "ph n o n sanh t ". Ni v v minh hun t p._v minh hun t p c 2 mn: 1. C n b n v minh hun t p vo ch n nh lm thnh t u nghi p th c (T ng th c), 2. Chi m t v minh (ki n, i) hun t p vo v ng tm lm thnh t u (t ng tr ng) phn bi t s th c ( th c) L C GI I

o n ny ni v 3 lo i hun t p (cn lo i th t , l ch n nh hun t p, s ni trong bi sau), t th v t :

1. C nh gi i h v ng 6 tr n hun t p vo v ng tm, nui l n chi m v minh, c ng g i nhu n sanh v minh, t c l Ni m (Tr t ng v T ng t c t ng) v th (ch p th t ng). 2. V ng tm (nghi p th c) hun t p l i v mibnh, nui l n hai mn kh sanh t c a phm phu v Thnh gi : a. V v ng tm (nghi p th c hun t p vo c n b n v minh, nui l n "v ng ni m", lm cho T ng th c (A lai da) b t o n, nn cc v B Tt, Duyn gic, A la hn ph i b kh bi n d ch sanh t . b.V v ng tm phn bi t s th c ( th c) hun t p vo chi m t v minh, (Tr t ng, T ng t c t ng, Ch p th t ng v K danh t t ng, t c l ki n ho c v t ho c) nui l n "ch p th ", lm cho 7 th c tr c t ng t c mi mi, nn chng phm phu ph i b kh phn o n sanh t . 3. V minh hun t p lm thnh t u nghi p th c v phn bi t s th c: a. V c n b n v minh hun t p vo ch n nh , nn lm thnh t u nghi p th c, t c l A l i da th c, b. V chi m t v minh (Ki n: Ki n ho c; i: t ho c) hun t p vo v ng tm (nghi p th c), nn lm thnh t u phn bi t s th c t c l th c. Ni chung l b y th c tr c. V b y th c tr c phn bi t cc s v t, r i ch p ng, ch p php, nn cc s v t m i thnh nh th ny, ho c nh th n . B i th nn g i l phn bi t s th c. ni "Do hun t p nn cc php t p nhi m sanh kh i khng d t" r i; ti p theo y s ni: "Do hun t p nn cc php thanh t nh sanh kh i khng d t". ---o0o--DO HUN T P NN CC PHP THANH T NH SANH KH I KHNG D T CHNH V N Hun t p th no, m cc php thanh t nh sanh kh i khng d t?_ Do ch n nh hun t p v minh, nn lm cho hnh gi kh i v ng tm nhm chn kh sanh t , c u vui Ni t bn. Nh cng n ng chn kh sanh t , a th vui Ni t bn c a v ng tm , tr l i hun t p vo ch n nh , nn hnh gi m i t tin tnh Ph t (kh n ng thnh Ph t) c a mnh, ( v Th p tn) v bi t c nh gi i hi n ti n khng th t c, ch do tm v ng ng hi n ra (th p tr ) r i tu hnh

xa la cc nhi m (th p h nh v Th p h i h ng). Khi bi t xc th c, khng c c nh gi i hi n ti n (S a) hnh gi m i dng cc ph ng ti n tu hnh (t Nh a n C u a) v kh i ra h nh tu thu n ch n tm, khng ch p th (Ch p th t ng v K danh t t ng) khng v ng ni m (Tr t ng v T ng t c t ng) v tu hnh tr i qua nhi u ki p lu xa (Th p a). Tm l i, nh s c ch n nh hun t p ny, nn v minh di t (Nghi p t ng di t). V v minh di t nn tm khng v ng ng (Chuy n t ng di t); do tm khng v ng ng nn c nh gi i c ng theo m di t (Hi n t ng di t). Do v minh (nh n) v c nh gi i (duyn) u di t, nn cc t ng v ng nhi m c a tm c ng di t h t (L c th di t h t). Lc b y gi , g i l ch ng Ni t bn, v hnh gi c di u d ng khng th ngh bn (t nhin nghi p). L C GI I

o n ny ni do hun t p m cc php thanh t nh sanh kh i khng d t. Bn trong nh tnh Ph t (ch n nh ) hun t p v minh, nn lm cho hnh gi ph n t nh, nhm kh sanh t c u vui Ni t bn. Bn ngoi nh s ph n t nh ny, tr l i hun t p vo tnh Ph t (ch n nh ) lm cho hnh gi gic ng c nh gi i ny khng th t, nn khng sanh tm tham luy n v t o nghi p; tri l i, cn tu thu n theo tnh Ph t tu hnh, ph tr Tam t L c th, tr i qua bao v s ki p v 56 a v , t Th p tn n qu Ph t. V bn trong v minh, bn ngoi c nh gi i u di t nn v ng tm c ng di t; do v ng tm di t, nn tnh Ph t (ch n nh ) m i hi n ra, g i l c nh Ni t bn. Lc b y gi hnh gi c r t nhi u di u d ng ho chng sanh khng th ngh bn. Chng ta nn l u c i m ny: khi m th v minh lm cho v ng tm t o ra cc t i kh sanh t tri n ph c; n lc ng th ch n nh (tnh Ph t) lm cho v ng tm ph n t nh v ti n tu n o qu B , Ni t bn. C ng nh m t cy g m, n u k gi c c m th st nh n v o; cn ng i anh hng t ng s c m, th b o v non sng. B i th nn ng i tu hnh, ch i ci "D ng" m thi, ch khng ph i tr b ci "Th " v y. ---o0o--CHNH V N

L i n a, v ng tm hun t p c hai th : 1. th c hun t p (phn bi t s th c), lm cho chng phm phu v Nh th a nhm chn kh sanh t , v tu theo n ng l c c a mnh, l n l n tu hnh n o v th ng B . 2. hun t p, lm cho cc v B Tt pht tm dng mnh, mau bn. L C GI I n qu Ni t

o n ny gi i thch, v ng tm hun t p tr l i ch n nh , c hai lo i: 1. th c (th c th su) hun t p vo ch n nh ; ngh a l do cng n ng ph n t nh c a th c, hun t p tr l i tnh Ph t san c (ch n nh ), nn lm cho chng phm phu v hng Nh th a nhm chn kh sanh t , pht tm tu hnh, l n l n n o v th ng B . 2. (t ng t c ) hun t p tr l i ch n nh ; ngh a l do cng n ng ph n t nh c a , hun t p tr l i tnh Ph t (ch n nh ), nn lm cho hng B Tt , pht tm dng mnh tu hnh, mau c qu Ni t bn. Trn ni v ng tm hun t p vo ch n nh , c th v t khng ng r i; ti p sau y s ni ch n nh hun t p v minh, c "th " v "d ng" khng ng. H T QUY N TH ---o0o--BI TH CH NG TH CHN NG

BA : PH N GI I THCH

NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) k. NI V B N MN HUN T P

(ti p theo v h t) CHNH V N Ni v ch n nh (php thanh t nh) hun t p. Ch n nh hun t p v minh, c hai ph n: 1. Th t ng ch n nh hun t p

2. Di u d ng ch n nh hun t p. Ni v th t ng ch n nh hun t p v minh: t t c chng sanh t v th n nay, u san c b n th ch n nh (tnh Ph t) va c cc cng d ng (di u d ng ch n nh ) khng th ngh bn, sanh ra cc c nh gi i. Do th t ng v cng d ng c a ch n nh (tnh Ph t) th ng hun t p v minh, n thc u chng sanh chn kh sanh t , c u vui Ni t bn, v t tin mnh c san ch n nh (tnh Ph t) nn t pht tm tu hnh thnh Ph t. L C GI I

Trong kinh chp: "T t c chng sanh u c tnh Ph t " (kh n ng thnh Ph t). Tnh Ph t ny, c ng g i l ch n nh , Php tnh hay Chnh nh n Ph t tnh v.v...Nh san c tnh Ph t (gi ng Ph t) nn chng sanh tu hnh m i c thnh Ph t. Tnh Ph t ny thanh t nh v l u, v c di u d ng khng th ngh bn. N th ng hun t p v minh, lm cho chng sanh t tin mnh c kh n ng thnh Ph t, nn pht tm tu hnh, chn kh sanh t c u vui Ni t bn. N u khng nh tnh Ph t ny thc gi c, th chng sanh khng bi t ch ng no m i pht tm tu hnh, c u qu gi i thot. ---o0o--CHNH V N H i:_ N u t t c chng sanh u san c Ch n nh (tnh Ph t) v ng hun t p v minh th t t c chng sanh ph i ng th i t tin minh c ch n nh (tnh Ph t), ng th i pht tm tu cc php lnh v ng th i ch ng qu Ni t bn; t i sao c v cng sai khc: k tin ng i khng, k tu tr c, ng i tu sau, c k nh p Ni t bn, cn ng i ch a nh p?.

C GI I

Do tr c ni: "T t c chng sanh u san c tnh Ph t, v nh tnh Ph t ny hun t p v minh, nn lm cho chng sanh nhm c nh kh sanh t , a vui Ni t bn v.v.." nn m i c cu h i ny. Trong cu h i ny c hai i u nghi: I u nghi th nh t: chng sanh san c tnh ch n nh , bnh ng nhu nhau, t i sao l i c v s nh ng s sai khc, khng bnh ng, nh k n n, ng i thng minh, k chnh ng i t, k tin ng i khng v.v... I u nghi th hai: chng sanh ng nh ch n nh hun t p vo v minh, nn pht tm tu hnh v.v...V y th ph i ng th i pht tm, ng th i t tin mnh c tnh Ph t v ng th i tu, ng th i ch ng v.v...t i sao c v cng nh ng s sai khc, khng bnh ng, nh k tu tr c ng i tu sau, k mau ng o ng i ch m ch p v.v... ---o0o--CHNH V N p:_ T h i no n gi ch n nh v n m t; song v minh c v l bin, tnh ch t khc nhau, dy m ng khng ng. ng v

Do v minh ny m sinh ra cc phi n no sai khc (S tri ch ng) nhi u h n s ct sng H ng. C ng do v minh ny m sanh ra cc phi n no sai khc, nh ng ki n, i nhi m v.v...(phi n no ch ng). Tm l i, t t c phi n no (phi n no ch ng, s tri ch sanh kh i, ho c tr c ho c sau v cng sai khc. ( o n ny ni "v minh sai khc khng "ngo i duyn khng ph i m t"). L i n a, trong Ph t php ni: "T t c cc php nh n duyn y m i c thnh t u". ng) u do v minh

ng", ti p theo y s ni u do nh n duyn sanh;

Th nh ch t l a trong cy l "Chnh nh n" c a l a. Song, n u khng c "tr duyn" l ng i bi t l y l a, v cc ph ng ti n nh bi nhi, (b i) cng ng i c st v.v...th l a kia khng th t pht sanh ra c. C ng v y, chng sanh tuy san c tnh Ph t (ch n nh ) l ci "nh n chnh" thnh Ph t; song n u khng c "ngo i duyn" l g p cc c Ph t, B Tt v Thi n tri th c v.v...d n d t ch d y cho ph ng php tu hnh, th hnh gi c ng khng th t mnh o n tr phi n no v tu ch ng Ni t bn c. Tri l i, n u ch c "ngo i duyn" m khng c ch n nh l ci "nh n chnh" thnh Ph t, hun t p bn trong, th hnh gi c ng khng th t mnh chn kh sanh t , c u vui r t ro Ni t bn c. B i th nn, ph i c n i nh n v ngo i duyn u y ; ngh a l bn trong nh tnh Ph t (ch n nh ) lm "chnh nh n" hun t p; bn ngoi nh ct bi v i nguy n c a Ph t, B Tt gip h lm "tr duyn", th hnh gi m i chn kh sanh t , tin c ci Ni t bn v pht tm tu t p cc php lnh. Nh tu t p cc php lnh c thu n th c, nn hnh gi m i g p ch Ph t B Tt th hi n, ch d y nh ng i u l i l c. Lc b y gi hnh gi m i tinh t n tu hnh, n o qu Ni t bn. L C GI I

T t c chng sanh u c tnh Ph t (ch n nh ) v ng hun t p v minh v.v...th ph i ng pht tm, ng tu v ng ch ng nh nhau. Song, c s v cng sai khc, khng ng nhau nh k pht tm tu hnh, ng i hu bn, k thnh Ph t, ng i cn tr n lun l v hai nguyn nh n sau ny: 1. V minh khng ng. _ M i chng sanh c r t nhi u l p v minh: c th v minh thu c v c n b n, c th v minh thu c v chi m t; c th su dy, c th m ng c n, c th th ph d tr , c th t nh kh o n. Do cc th v minh ny sanh ra h ng h sa s phi n no. Nh ng trong s phi n no ny, tm li c hai ch ng: phi n no ch ng v s tri ch ng (c ng g i l tr n sa ho c). V o n tr v minh c kh d , mau ch m khc nhau, nn chng sanh pht tm tu hnh v ch ng qu khng ng th i. 2. Hon c nh khng ng._ M i chng sanh nhau, hon c nh t c l cc duyn chung quanh. u c m i hon c nh khc

Ch ng c o qu v th ng B , ph i c c nh n v duyn. Nh n l ch n nh hay Ph t tnh, hun t p bn trong; Duyn l nh ng hon c nh gip bn ngoi, nh Ph t, B Tt v Thi n h u tri th c d y b o d n d t v.v...N u ch c Nh n m thi u Duyn, ho c c Duyn m thi u Nh n, th c ng khng thnh. Th nh trong cy c san ch t l a l "nh n chnh"; song ph i nh ct "tr duyn" l hon c nh bn ngoi, nh ng i bi t l y l a v b i v.v...th l a y m i pht sanh c. N u thi u m t (Nh n ho c Duyn) th l a khng th xu t hi n c. B i hon c nh c a m i chng sanh khng ng nhau, nn s pht tm tu hnh v ch ng qu khng th ng nh t. y l l do th hai. Ph t tnh c 3: 1. Chnh nh n Ph t tnh: Ch n nh l ci nh n chnh ch t l a san c trong cy. thnh Ph t; d nh

2. Duyn nh n Ph t tnh: Ph t, B Tt , Thi n h u tri th c v kinh sch v.v...l tr duyn thnh Ph t; d nh ng i bi t l y l a v b i v.v... 3. Li u nh n Ph t tnh: Chnh nh n v tr duyn u y , lm cho hnh gi pht hi n c (li u ng ) tnh Ph t c a mnh; d nh l a trong cy pht chy. ---o0o--CHNH V N Ni v di u d ng ch n nh hun t p: y l cc tr duyn bn ngoi c a hnh gi ; c r t nhi u th tr duyn, nh ng tm l i c 2 lo i: 1. Duyn sai bi t, 2. Duyn bnh ng.

1. Duyn sai bi t: T khi m i pht tm c u o, cho n thnh Ph t, trong kho ng th i gian y, hnh gi hon ton nh ch Ph t v B Tt gia h cho trn ng tu hnh. V tm i bi, nn Ph t v B Tt ho c hi n lm ng i

thn thu c, nh cha m ( d y b o hnh gi ) ho c hi n lm Thi n h u tri th c ( nh c nh ), ho c hi n lm ng i ti t h u h ( khuyn l n), ho c hi n lm k oan gia (nh b t da v.v.. xc khch) ho c dng T nhi p php ( c m ho), cho n lm khng bi t bao nhiu cng h nh, hun t p cho hnh gi ; lm cho hnh gi ho c nh ngh cng c c a cc Ngi, ho c th y hnh t ng, ho c nghe thuy t php, m c l i ch v t ng tr ng c n lnh. Cc duyn sai khc ny, chia lm hai lo i: a) Duyn g n, lm cho hnh gi mau ng B ng t (hi n ti n ch ng o).

b) Duyn xa, lm cho hnh gi v sau m i ng o).

(nhi u ki p v sau m i

Hai mn duyn g n v xa ny, l i chia lm hai lo i n a: Duyn lm cho hnh gi c th o php v Duyn lm cho hnh gi t ng tr ng o h nh. L C GI I

o n ny ni v di u d ng ch n nh c a ch Ph t v B Tt hun t p cho chng sanh. Ch Ph t v B Tt ch ng c b n th ch n nh , nn t nhi n c di u d ng khng th ngh bn. Do lng i bi v i nguy n c a ch Ph t v B Tt, tu theo trnh c a chng sanh pht tm c u o, nn t di u d ng c a ch n nh , ng hi n ra cc thn hnh v.v.. lm tr duyn bn ngoi, gip cho chng sanh c thnh o qu . Nh ng cc duyn ny, c chia lm hai lo i: 1. Duyn sai bi t: Do trnh c a chng sanh khng ng, s pht tm c a m i ng i m i khc, nn ch Ph t v B Tt th hi n ph i c sai khc (Duyn sai bi t). 2. Duyn bnh ng: Do ng th i bi, nn ch Ph t v B Tt pht nguy n sanh, bnh ng lm l i ch. o n ny ni v "Duyn sai bi t".

Ch Ph t v B Tt th hi n r t nhi u ph ngoi 5 vi c nh sau: a) V mu n dng t i,

ng ti n

sanh; nh ng khng

d n d t hnh gi , nn hi n lm cha m . g n g i hnh gi ng khuyn l n, nn hi n

b) V mu n dng vi c h u h , lm k ti t . c) V mu n dng vi c c ng s , h u tri th c.

gip cho hnh gi , nn hi n lm Thi n ng tu hnh, nn hi n lm k oan gia

d) V mu n xc khch hnh gi trn (nh b t da). ) V mu n c m ho ng

i, nn dng T nhi p php.

T t c nh ng ph ng ti n ny, u do lng t bi c a Ph t v B Tt m kh i hi n, lm tr duyn hun t p cho hnh gi t ng tr ng c n lnh v c nhi u l i ch. Cc duyn sai bi t ny chia lm 2 lo i: 1. Duyn g n; ngh a l hnh gi s m nh ng chng sanh c ho . 2. Duyn xa; ngh a l hnh gi ch m Tr Th ng ra i, c Thch Ca lm c thnh Ph t. T t c nh ng ph ng ti n ny, php v t ng tr ng o h nh. ct . Nh khi Ph t cn t i th ,

ct . Nh khi Ph t i Thng t Ngi, cho n th i k ny m i c lnh th o

u gip cho hnh gi

---o0o--CHNH V N 2. Duyn bnh c chng sanh. th ng h ng tu bnh ng hi n chng sanh khi ng: T t c ch Ph t v B Tt u pht nguy n thot t t Do s c bi tr ng th t nhin hun t p, nn cc Ngi thu n chng sanh no mu n th y Ph t nghe Php, th u ra ho , khng b m t chng sanh no. B i th nn trong thi n nh, u c bnh ng th y Ph t.

C GI I

Ch Ph t v B Tt ch ng n ch ng th (Ph t v chng sanh ng m t b n th ) nn cc Ngi t th y chng sanh cn au kh , th mnh cn au kh ; chng sanh cn tr m lun, th mnh ch a gi i thot. B i th nn t ch nguy n. Nh Ngi ch ng B . a ng sanh m i ch ng B Ph t). ng th y, cc ngi kh i i bi, i tr v pht i a t ng B Tt th r ng: "chng sanh t n, ph ng c v khng, th b t thnh Ph t".(ngh a l h t chng ; n u a ng c cn t i nh n, th ti th khng thnh

c A Nan th r ng:"Ng tr c c th th tin nh p. Nh nh t chng sanh v thnh Ph t, chung b t th th N hon". Ngh a l: Trong i t i c 5 tr c, ti th xung phong vo tr c, chng sanh. N u cn m t chng sanh no ch a thnh Ph t, th ti th khng ch u ch ng qu Ni t bn. Do s thc d c c a ng th bi tr ny, nn cc Ngi th ng h ng tu thu n t t c chng sanh, bnh ng ho . Nh Ngi Ph hi n B Tt th ng hi n thn cho ng i th y; c Qun Th m B Tt th ng hi n 32 thn v.v.. N u chng sanh no tm thanh t nh, th c th y ch Ph t v bt (chng sanh tm nh c t nh, B nh hi n trung). S ng hi n y r t t nhin v bnh nhin c tr ng bnh ng hi n vo. ng, c ng nh ao n c no trong, th t

Trn ni di u d ng ch n nh c a ch Ph t, B Tt, khi c hi n l r i; cn ch n nh c a chng sanh ch a hi n l th di u d ng th no? Hy xem o n d i y: ---o0o--CHNH V N Th v D ng c a ch n nh hun t p, l i chia lm hai lo i: 1. Ch a ch ng nh p (t ng ng) ch n nh .

2. ch ng nh p ch n nh .

1. Ch a ch ng nh p ch n nh : Chng phm phu, hng Nh th a v cc v B Tt m i pht tm (Tam hi n), do v th c hun t p m pht tm, v ch n ng n i s c tin c a mnh (tin tnh Ph t n i mnh) m tu hnh; v ch a chng nh p (t ng ng) b n th ch n nh , nn ch a c v phn bi t tm (v phn bi t tr, t c l c n b n tr); v ch a ng di u d ng c a ch n nh , nn s tu hnh ch a c di u d ng t t i (sai bi t tr hay h u c tr). 2. ch ng nh p ch n nh : Cc v B Tt ch ng Php thn (TH p a B Tt), ch n ng n i Php tnh (Php l c) tu hnh (thu n tnh kh i tu), t nhin hun t p vo ch n nh , nn di t c v minh. Cc v B Tt ny c v phn bi t tm (c n b n tr), v ch ng nh p c b n th ch n nh ; v c Sai bi t tr (H u c tr), v c di u d ng c a ch n nh (d Ph t tr d ng t ng ng). L C GI I

Th ch n nh khng hai, song v cn trong v chng sanh hay thot ra ngoi, m di u d ng c r ng h p ch ng ng; v th nn phn lm hai lo i: 1. Ng i ch a ch ng nh p c ch n nh : ch n nh cn b cc phi n no nhi m tri n ph c (t i tri n), ch a c hi n l ; nh vng cn trong khong. Chng phm phu, hng Nh th a v cc v B Tt cn a v tam hi n, u t v ng th c phn bi t m pht tm; do t tin n i mnh c tnh Ph t m tu hnh. V ch a ch ng nh p "th " v "d ng" c a ch n nh , ngh a l ch n nh cn b tri n ph c, ch a c hi n l , nn cc v ny ch a c c n b n tr (v phn bi t tr) v h u c tr (sai bi t tr). 2. Ng i ch ng nh p ch n nh : ch n nh c hi n l ra kh i v phi n no nhi m tri n ph c; nh vng ra kh i khong. Cc v B Tt t S a cho n Th t a, m i nh p c b n th ch n nh ; t Bt a n Ph t m i c Di u d ng c a ch n nh . Cc v ny, tu theo tnh ch n nh m tu hnh, nn di t tr c v minh. V ch ng nh p Th v D ng c a ch n nh , nn cc v B Tt n y c hai mn tr: C n b n tr (V phn bi t tr) v H u c tr (Sai bi t tr).

 ni nhi m v t nh hun t p nhau r i, d no c cng t n, ci no khng cng t n. ---o0o--BI TH CH NG TH M

i y s ni nhi m v t nh, ci

BA : PH N GI I THCH NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) V V MINH, TH V D NG CHNH V N

1) CH N NH

L i n a, v minh (php nhi m ) v ch n nh (php thanh t nh) u c san t v th n nay v hun t p ch ng d t; song n khi thnh Ph t r i, th v minh b d t h t, cn ch n nh l i v cng t n trong d i v lai, cho n sau khi thnh Ph t c ng v n cn. T i sao v y? _ V ch n nh th ng hun t p, nn v ng tm (v minh) ph i tiu di t. Do v ng tm tiu di t, nn php thn hi n ra; r i php thn l i kh i di u d ng, hun t p tr l i n a, nn ch n nh khng c cng t n. L C GI I

Ch n nh v v minh ng m t b n th v c t v th . Song v minh r t sau b ch n nh tiu di t, nn h u chung; cn ch n nh sau khi ra kh i tri n ph c r i, l i c nui l n nn v chung. Th nh trong tri h ng, c ch t cht v ng t u ng th i c. Song khi tri h ng cn non, ch t ng t b ch t cht l n t (ch n nh t i tri n), nn ng i ta ch th y ch t cht (v minh); n khi l n d n, th ch t cht b ch t ng t hun t p, nn ch t cht m i ngy m i t, m ch t ng t m i ngy m i thm, r i cu c r i cht h t (v minh dit m ch cn ng t (ch n nh ). Khi tri h ng chn ng t r i, th khng bao gi tr l i cht n a chng sanh khi thnh Ph t, khng tr l i lm chng sanh n a). Trn ni v "Nh n duyn sanh di t" r i, d c a Tm l: Th , T ng v D ng. ---o0o--i y s ni v ba i ngh a

m. NI V 3

I NGHI C A TM ng r ng l n c a tm)

(Trong bi ny m i ni hai ngh a th v t

CHNH V N L i n a, t t c phm phu, Thinh v n, Duyn gic, B Tt v Ph t, t h i no n gi , u t san c th t ng ch n nh ny. Tnh ch n nh khng t ng, khng gi m, khng tr c, khng sau, khng sanh, khng di t, r t ro th ng h ng, y t t c cng c ( c tnh), nh l: 1. i tr hu sng su t.

2. Chi u kh p c php gi i. 3. Ch n th t hay bi t. 4. Tm tnh thanh t nh. 5. Th ng, l c, ng, t nh. ng), khng bi n i v t t i v.v..

6. Trong mt (thanh l

Tm l i, n khng r i, khng o n, khng khc, y php Ph t khng th ngh bn, v c v l ng cng c, nhi u h n s ct sng H ng. V n y t t c , khng thi u m t cng c no, nn g i l Nh Lai t ng, c ng g i l Nh Lai Php thn. L C GI I

Tr c kia, trong ph n " nh danh ngh a" c ni: "T ng nh n duyn sanh di t t c l Th , T ng v D ng c a i th a ...". n bi ny ni r Th l n, T ng l n v D ng l n c a i th a, t c l tm Ch n nh v y. Nh ng trong bi ny, ch m i ni Th r ng l n c a tm, l tnh bnh khng v ng ng, v T ng r ng l n c a tm , l c h ng sa cng cn D ng r ng l n c a tm, s ni ti p trong bi th II. ng c;

T t c Thnh phm, u san c tm ch n nh v c ng u t tm ny sanh ra. Tm ch n nh n i Thnh khng thm, n i phm ch ng gi m, khng tr c khng sau, khng sanh khng di t, y h ng sa c tnh: _ i tr hu sng su t (t c l c tnh th ng quang c a Php thn Ph t).

Chi u kh p c php gi i (t c l Th t tr chi u su t l tnh. Quy n tr soi kh p t t c s v t). _ Ch n th t hay bi t (r i cc v ng th c phn bi t, ch cn ch n gic). _ Tm tnh thanh t nh ( ch n tm thanh t nh, xa la cc v ng ho c nhi m ). _ b n c Ni t bn: Ch n th ng (thu n nh t khng thay i), Ch n l c (khng c cc kh lm no lo n), Ch n ng (khng b hai mn sanh t b c bch), Ch n t nh (khng b tr n lao phi n no lm nhi m ). _ Trong mt (v nh vi n xa la phi n no). _ Khng bi n i (khng sanh, tr , d , di t). c).

_ T t i (khng b cc nghi p tri n ph _ Khng r i (h ng sa cng _ Khng o n (t v th

c khng r i ch n nh ). n gi khng h gin o n)

_ Khng khc (m t v , khng khc). _ V khng th ngh bn v.v.. (s l vin dung, nhi m t nh khng hai, khng th ngh bn c). Tm l i, v tm ch n nh bao trm v l ng h ng sa cng c, nn g i l Nh Lai t ng v lm ch n ng cho t t c cc Php, nn c ng g i l Php thn c a Nh Lai. ---o0o--CHNH V N

H i: Tr c ni "Th ch n nh bnh ng v xa la t t c cc t sao n y l i ni "Th ch n nh c cc c tnh sai khc"? p: _ Tuy cc c tnh, m th t ra khng c hnh t ng m t v ch n nh bnh ng m thi. H i: Ngh a ny th no? p: _ V b n th ch n nh v phn bi t, v xa la cc hnh t cho nn khng c t ng g sai khc (v nh ). H i: _ V y th c n c theo ngh a g, m ni l sai khc? p: _ C n c theo t

ng", t i

ng g sai khc; ch

ng sai bi t,

ng sanh di t c a nghi p th c, m ni c sai khc v y. L C GI I

o n n y Lu n ch l p nh ng cu v n p, gi i thch cc nghi ng . Trong ph n v n p th nh t, v cu h i:"Th ch n nh bnh ng v xa la t t c t ng, t i sao l i c cc c tnh sai khc?" _ Lu n ch tr l i, i :"T ng" khng khc v i "Tnh", T ng t c l Tnh, u ng m t v ch n nh bnh ng, nn khng khc; c ng nh sng khng khc v i n c, sng t c l n c, u ng m t v . Trong ph n v n g n l i, c la t t c cc t khc; s d c s p th hai, ngo i nhn v ch a hi u cu tr l i trn, nn h i gi i thch thm. Lu n ch p, i nh sau: ch n nh xa ng, v t t c s phn bi t, cho nn khng c hai t ng sai sai khc l do i v ng tm phn bi t (nghi p th c) m c.

Trong ph n v n p th ba, i v cu h i:"Th v T ng ch n nh khng hai, v y c n c vo u m ni c s sai khc?". i cu p: _ C n c vo nghi p th c sanh di t, m ch T ng sai khc. V nghi p th c sanh di t c h ng sa php nhi m , cho nn khi chuy n nhi m tr l i ch n nh thanh t nh, t t nhin c ng ph i c h ng sa t ng sai khc v c tnh thanh t nh. ---o0o--CHNH V N

H i: _ C n c theo t c tnh sai khc?

ng sanh di t c a nghi p th c th no, m ni c cc

p: _ T h i no n gi , t t c cc php th t ra khng c t ng g sai khc (th t v ni m), ch m t ch n tm m thi. Song v v minh b t gic, tm v ng ni m kh i ln, th y c cc cg, nn g i l "v minh". _ V i v i nghi p th c (v ng tm) c kh i ni m; tri l i ch n nh khng kh i ni m nn ch n nh c c tnh i tr hu quang minh ( c tnh th nh t). _ V i v i nghi p th c c th y, nn c ci khng th y; tri l i ch n nh v xa la cc ci th y, nn ch n nh c c tnh chi u kh p c php gi i ( c tnh th hai). _ V i v i nghi p th c c v ng ng, nn khng ch n th t hay bi t, v t tnh khng thanh t nh; tri l i ch n nh v khng v ng ng, nn ch n nh c c tnh Ch n th t hay bi t v Tm tnh thanh t nh ( c tnh th ba v t ). _ V i v i nghi p th c th khng th ng, khng l c, khng ng, khng t nh, nhi t no, suy bi n v khng t t i; tri l i ch n nh khng c cc vi c trn, nn ch n nh c nh ng c tnh: ch n th ng, ch n l c, ch n ng, ch n t nh, thanh l ng (trong mt) b t bi n v t t i ( c tnh th 5 v 6 v.v...) Tm l i, v i v i nghi p th c c h ng h sa s nhi m , cn ch n nh th tri l i, khng c cc nhi m , nn ch n nh hi n ra cc c tnh thanh t nh, c ng nhi u h n s ct sng H ng. V nghi p th c (v ng tm) c kh i ng, cn th y c cc php hi n ti n phn bi t, nn cn c ch thi u st; tri l i, ch n nh l php thanh t nh, ch nh t tm, khng c v ng ni m, nn y v l ng cng c. B i th nn g i l Nh Lai t ng, c ng g i l Php thn c a Nh Lai. L C GI I

o n v n p n y l ti p theo 3 o n v n p trn, gi i thch thm v cu h i:"Th ch n nh bnh ng, la t t c t ng, t i sao l i c cc c tnh sai khc?" _ o n v n p trn tr l i r ng:" C n c theo t ng sanh di t c a nghi p th c, nn ni c cc c tnh sai khc". B i th nn n

o n ny, m i c cu h i:"C n c theo nghi p th c th no m ni ch n nh c cc c tnh sai khc?". _ i trong cu tr l i c a o n v n ny:" t t c cc php t c l ch n nh , nn khng c t ng g sai khc. Song v v minh b t gic, tm v ng ni m n i ln (nghi p th c), nn th y (chuy n th c) c c nh gi i (hi n th c sai khc. Nghi p th c c v s t ng nhi m nh : Kh i v ng ni m, c t ng th y, t ng khng th y, c ng, v th ng, v ng ng, kh , nhi t no, suy bi n, khng t t i, c ch thi u st v.v...V i v i cc tnh nhi m c a nghi p th c, nn ch n nh m i c v s c tnh thanh t nh sai khc, nh l: 1. i tr hu quang minh

2. Chi u kh p c php gi i 3. Ch n th t hay bi t 4. Tnh thanh t nh 5. Ch n th ng, ch n l c, ch n ng, ch n t nh ng) khng bi n i (khng sanh, lo, b nh, t ) v t ng nhi m , nhi u h n s ct sng c tnh thanh t nh, nhi u h n s ct n bi th II sau y, s

6. Trong mt (thanh l t i v.v...

Tm l i, v i nghi p th c c cc t H ng, nn ch n nh c ng c cc sng H ng.

ni Th l n, T ng l n c a ch n nh r i, ti p ni D ng r ng l n c a Tm ch n nh . ---o0o--BI TH M IM T

CH

NG TH

BA :PH N GI I THCH

NI V NGH A "B T GIC" (ti p theo) CHNH V N Ni v D ng r ng l n c a tm ch n nh : Cc c Ph t t khi tu nh n (B Tt o) pht tm i t bi, tu cc php Ba la m t, gio ha chng sanh. Cc Ngi l p l i th nguy n r ng l n, thot t t c chng sanh cho n cng t n i v lai, khng h n nh bao nhiu s ki p. Cc Ngi xem t t c chng sanh nh thn mnh, v c ng khng th y (ch p) c t ng chng sanh . T i sao v y? _ V cc Ngi ch n th t hi u bi t: t t c chng sanh v mnh khng c sai khc, ng m t tm ch n nh bnh ng. Cc Ngi dng i tr hu di t h t v minh, nn ch n nh (Php thn) c hi n ra. Do ch n nh hi n, nn t nhin c cc mn di u d ng khng th ngh bn. B i di u d ng t th ch n nh hi n ra, nn D ng ng v i Th ch n nh , u bi n kh p t t c , v c ng u khng c hnh t ng g th y c. T i sao v y? _ V cc c Ph t ch c Php thn thanh t nh, t c l Tr thn (tm), khng c hnh s c (c nh gi i) v c ng khng c t o tc. Song, tu theo trnh c a chng sanh, ho c th y ho c nghe, u c l i ch, nn g i l "D ng l n". L C GI I

o n ny ni v D ng l n c a tm ch n nh . Cc v B Tt, dng i tr hu , di t tr h t v minh, ch ng c Th ch n nh (Php thn0. Do cc v B Tt ch ng c ch ng th , nn t xem mnh cng t t c chng sanh ng m t b n th , khng c ring khc; n u chng sanh au kh , t c l mnh au kh , chng sanh cn tr m lun th mnh ch a c gi i thot.

B i th nn B Tt, t c n i th ch n nh bnh ng, kh i ra " i d ng": Pht atm i t bi, l p l i th nguy n r ng l n, tu cc php Ba la m t (l c ), ho chng sanh, cng t n i v lai, khng h n nh bao nhiu s ki p, v c ng khng ch p c t ng chng sanh . "Th " v "T ng" c a ch n nh u r ng l n nh th , nn "Di u d ng" c a ch n nh c ng khng th ngh bn: Khng c hnh t ng, khng c cng d ng v c ng khng c tm t o tc; song tu theo c n c c a m i chng sanh, c m mu n nh th no, th ng hi n ra nh th y (nh c Quan m B Tt ng hi n 32 thn v.v...) lm cho chng sanh u c l i ch, nn c g i l " i d ng". Nh h khng, tu cc v t m hi n hnh. V c ng nh tr ng r m, khng c (v tm) khng d ng cng (v cng d ng) m t nhin chi u kh p t t c ; tu theo cc ao h , n c trong hay c m tr ng t hay m . ---o0o--CHNH V N Di u d ng c a ch n nh tu theo trnh ph n: 1. ng thn 2. Bo thn c a chng sanh m th y c hai

_ Chng phm phu v Nh th a, do Phn bi t s th c ( th c) nn th y ng thn Ph t. H ch th y ph n no v s c thn Ph t, ch khng th bi t cng t n, v ch ch p thn y t ngoi n, ch khng bi t do tm (chuy n th c) hi n ra. _ Cc v B Tt t khi m i pht tm, cho n khi r t ro a v B Tt, u do nghi p th c (A na) m th y bo thn Ph t. Thn ny c v l ng s c t ng, m i s c t ng c v l ng s t t p. V qu c c a thn ny, c ng v l ng v t qu bu trang nghim; tu s th hi n n i no u khng cng t n, khng c bin gi i v c ng khng h ho i. Tm l i, thn th (chnh bo) v qu c (y bo), s d u c thnh t u cc cng c nh th , l do s hun t p c a cc h nh v l u, nh cc php

Ba la m t v.v...v s hun t p b t t ngh (ch n nh hun t p bn trong). V c y v l ng t ng di u l c nh th nn g i l (Bo thn). Chng phm phu th ch th y s c thn th s c a Ph t. Cn l c o chng sanh do tu theo ci nghi p c a m i loi khc nhau, nn th y thn Ph t khng ng. Do tu theo m i loi ng hi n, khng ph i chnh thn t ng t t p(bo thn), nn g i l " ng thn". L Tu theo trnh 1. C GI I

c a chng sanh, m di u d ng ch n nh thnh ra hai ph n:

ng thn: Thn ny ch tu theo mun ngn hon c nh sai bi t c a l c o chng sanh, m hi n ra mun ngn hnh th c khng ng: Loi no th y Ph t loi n y. Nh h khng tu theo cc v t vung trn v.v...m ng hi n ra cc hnh t ng. Chng phm phu v hng Nh th a, v cn th c phn bi t, v ch p theo tr n c nh bn ngoi, khng ng l Duy th c, nn th y Ph t ngoi tm mnh. B i th nn ch th y ng thn Ph t, nh thn Ph t c 32 t ng t t v.v... 2. Bo thn: Thn ny l k t qu hai mn hun t p:

a) Ch n nh hun t p, c ng g i l B t kh t ngh hun. b) Cc php v l u thanh t nh hun t p, t c l tu cc php nh L c v.v...V th nn Chnh bo (thn th ) c v s t ng t t p, m Y bo (hon c nh) c ng c v cng v t qu bo trang nghim. Cc v B Tt t khi m i pht tm cho n lc r t ro a v B Tt, u ng l Duy tm, nn th y Bo thn Ph t Duy tm hi n ra, khng ph i ngoi n. Nh ng c ng tu theo trnh c a t ng a v , m s th y c Th, t khc nhau. B Tt t a v Th p tn, Th p tr , Th p h nh, Th p h i h ng v T gia h nh, ch th y v ph n Th c a Bo thn Ph t. Cc v B Tt t S a ln n ng gic th th y Bo thn Ph t l n l n th th ng v vi di u. ---o0o--CHNH V N

L i n a, cc v B Tt m i pht tm (tam hi n) do thm tn ch n nh , nn ch th y c m t ph n nh bo thn Ph t. Cc v B Tt ny, tuy bi t s c thn Ph t c nhi u t ng t t trang nghim, duy tm bi n hi n, khng r i ch n nh , khng kh khng lai, xa la ranh gi i, song cc v B Tt ny cn dng tm phn bi t ( th c) nn ch a nh p c Php thn. N u B Tt ng tm thanh t nh (ln Thnh a) th th y bo thn Ph t cng t t p v cng m u nhi m. n v B Tt t t b c ( ng gic) th th y bo thn Ph t m i hon ton r t ro. N u B Tt la c nghi p th c (A na) th ng c php thn Ph t, khng c s c t ng g c th th y c; v php thn c a ch Ph t, khng c s c t ng th ny th n , khng c t ng ph n (b phn bi t) v ki n ph n (n ng phn bi t) nn khng th th y c. L o n n y ti p theo o n tr Ph t khc nhau. C GI I c a B Tt, th y thn

c, ni tu theo trnh

Cc v B Tt a v Tam hi n, tuy ng c l Duy th c v thm tn ch n nh , nh ng v cn dng th c phn bi t, nn ch th y bo thn Ph t c m t t thi. Cc v B Tt ng nh p ch n nh , ch ng c php thn thanh t nh, b c ln Thnh v (Th p a); cng ln b c trn ch ng no, th l i cng th y bo thn Ph t t t p v m u nhi m ch ng y. n a v cng t n c a B Tt l v ng gic, m i th y c r t ro Bo thn Ph t. n khi B Tt ph tr c Nghi p th c (V ng th c:A l i da ch n v ng ho hi p) t c l ph tr c v minh r t vi t (mn T th nh t trong ba T ); lc b y gi m i hon ton nh p Ch n nh , ch ng Php thn thanh t nh. Php thn l b n th c a cc php; v khng c s c t ng, khng c b th v khng tm c nh v.v...nn khng th th y c. T t c ch Ph t v chng sanh c ng ng m t b n th ny. ---o0o--CHNH V N

H i: _ Php thn c a ch Ph t khng c cc s c t c cc s c t ng?( ng thn v bo thn)

ng, t i sao l i hi n ra

p: _ V php thn l b n th c a s c t ng, cho nn c th hi n ra cc s c t ng (ho thn bo thn). Do t h i no n gi , S c (hi n t ng) Tm (b n th ) khng hai, nn b n th c a S c (s c tnh) t c l Tm (t c tr). V b n th c a S c v hnh (thu c v tm) nn g i l "Tr thn". V t c a tm (tr tnh) t c l S c, nn g i l "Php thn". ng

V b n th (tm) bi n kh p t t c ch , nn hi n t ng l S c, c ng khng c ch ng ng n. Tu n i tm m hi n ra m i ph ng th gi i, v l ng B Tt, v l ng Bo thn, v l ng mn tranh nghim, m i m i sai khc, u khng c h n l ng v u khng ng i nhau. V y l di u d ng i t t i c a ch n nh , nn hkng th dng th c tm phn bi t m bi t c. L o n ny Lu n ch C GI I gi i thch s nghi ng . ng, t i sao

t ra l i v n p

H i: _ Php thn c a ch Ph t thanh t nh, khng c cc hnh t l i hi n ra c cc s c t ng l Ho thn v Bo thn?

i l i p: Do t h i no n gi , trong Ch n nh Php thn, S c v Tm khng hai: B n th c a S c t c l Tm, Hi n t ng c a Tm t c l S c. B i th nn Ch n nh Php thn tuy khng c hnh s c, m c th hi n ra cc hnh t ng: Y bo v Chnh bo y . C ng nh b n th c a i n, bi n kh p t t c khng gian, tuy khng c hnh t ng, nh ng c th hi n ra cc s c t ng, (hi n t ng) nh s m st, ch p, n v.v...Trong Tm kinh chp: "S c ch ng khc v i Khng, Khng ch ng khc v i S c" (S c b t d Khng, Khng b t d S c; S c t c th Khng, Khng t c th S c). V S c t c l Tm, nn cc php t c l Ch n nh Php thn. V Tm t c l S c, nn ch n nh php thn tu duyn thnh cc php. Do b n th bi n kh p t t c , nn hi n t ng cc S c t ng, nh m i ph ng th gi i, v l ng B Tt, v l ng mn trang nghim v.v....c ng bi n kh p t t c , khng c h n l ng; m c d cc hnh s c u khc nhau, nh ng khng tr ng i nhau. Vi c ny l di u d ng c a Ch n nh Php thn, nn chng phm phu v hng Nh th a, khng th dng th c tm c a mnh m phn bi t c.

Do Ch n nh l b n th c a cc Php, nn g i l Php thn; v n tr, nn c ng g i l Tr thn. ---o0o--III. TR V TM CH N NH CHNH V N

t tc

L i n a, cc php t sanh di t m tr v Tm ch n nh ; ngh a l suy xt k cng: bn trong th thn ng m (S c: S c m: Tm: b n m sau) bn ngoi th c nh gi i (6 tr n) r t ro v ni m (t c l ch n tm). Song, v chng sanh b v minh lm m, nn ch n tm (v ni m) bi n thnh h u ni m (c thn v c nh v.v..), nh ng b n th ch n tm khng ng (v ni m). C ng nh ng i l m ph ng h ng, v s m l m nn ch p ph lm ph ng Ty; th t ra ph ng h ng khng thay i. ng ng

B i th nn, ng i qun st bi t c Tm v ni m (khng kh i v ng ni m) th ng tu thu n vo Tm ch n nh . L Lu n ny c 5 ch 3 ph n: ng, trong ch C GI I ng th ba l Ph n Gi i thch, l i chia lm

1. Ni v ngh a chnh 2. i tr cc ch p sai l m. ng pht tm n o.

3. Phn bi t hnh t

Trong ph n "Ni v ngh a chnh", l i chia lm 3: I. Ni v Tm Ch n nh II. Ni v Tm Sanh di t III. Tr v Tm Ch n nh (t c l qun st cc php, sanh t c v sanh).

o n v n trn y ni v ph n th ba l "Tr v Tm Ch n nh ". Hnh gi hy qun st t t c cc php: Bn trong l thn ng m (S c v Tm), bn ngoi l c nh gi i 6 tr n (s c, thinh, h ng, v , xc, php) r t ro u v ni m (khng v ng ni m, t c l ch n nh ). V cc php khng r i Th Ch n tm (Tm Ch n nh ), nn Ch n tm v ni m (khng v ng), th cc php c ng v ni m (khng v ng). Ch n tm v khng c hnh t ng nn tm kh p m i ph ng khng th th y c n. Song v v minh v ng ng, nn Tm bi n ra cc php h u hnh (h u ni m) nh thn v c nh v.v...nh ng b n th Ch n tm v n thanh t nh khng ng 9v ni m). C ng nh ng i b hnh, v l m ph ng h ng nn ch p ph ng ng lm ph ng ty, th t ra ph ng h ng khng thay i. Do v ng ni m sanh ra cc php sanh di t, nn d t tr v ng ni m (qun v ni m) th cc php sanh di t kia t tr v Tm Ch n nh (v ni m). C ng nh v gi nn c sng ng, n u gi h t th sng kia t tr l i v i tnh n c yn l ng. N u v ni m (khng v ng ni m) th ton v ng l ch n; nn qun v ni m l con ng tu ch ng duy nh t c a cc Ph t T . Trong kinh L ng nghim Ph t d y:" ...B t tu phn bi t ..." (Khng theo tr n c nh kh i v ng ni m phn bi t, t c l qun v ni m)****** T ph T t Ma khi t n ng php an tm. m i n Trung hoa, c Nh t th nh c u Ngi d y

t Ma tr l i: _ "ng hy em tm

n y, ta s an cho". c". c Nh t li n t ng . n nay, c

c Nh t th a r ng: _ "Con tm tm khng th T t Ma d y ti p: _ "Ta an tm cho ng r i".

c L c T Hu N ng d y: _" ....B n lai v nh t v t ...." (t x a khng c m t v t)******

y l nh ng b ng ch ng Ph t v T u d y ci b quy t tu hnh mau thnh Ph t l "V ni m" (khng v ng ni m).

B i th nn, c ng n i Lu n ny, v ni m th ng nh p ch n nh ..." (nh

o n tr c ni:" ...N u la cc v ng c ly ni m, danh vi c nh p).

---o0o--BI TH CH B. NG TH M I HAI

BA : PH N GI I THCH

I TR CC CH P SAI L M CHNH V N

T t c cc ch p sai l m (t ch p), u do ch p ng v ch p php m sanh; n u r i ch p ng v ch p php th khng cn cc ch p sai l m. I. CH P NG (ch p b n ng th t c). Chng phm phu ch p ng c 5 th : 1. Ch p "H khng l ch n tnh c a Nh Lai". _ V ph ch p c a chng sanh nn trong kinh Ph t ni:" Php thn c a Nh Lai r t ro v ng l ng c ng nh h khng". Chng phm phu nghe ni nh th , khng hi u, l i l m ch p:"H khng l ch n tnh c a Nh Lai". V i tr ci ch p sai l m ny, nn ph i gi i thch r ng:"H khng l php h i, khng c th t th , do i v i s c t ng m th y c h khng; n u khng c s c t ng th c ng khng c t ng h khng. Ngh a l t h i no n gi , t t c c nh gi i (s c php) u do v ng tm bi n hi n, khng c php no ngoi tm; chng sanh khng bi t v ng ch p (bi n k ch p) l th t c. N u v ng tm h t, th cc c nh gi i c ng khng cn. Lc b y gi ch cn ch n tm hi n kh p t t c . l php thn qu ng i thu c v tm tr (tnh tr) c a Nh Lai khng ph i nh h khng, khng c tri gic. L C GI I

i tr ch p t l ph tr cc s ch p nh t sai l m. Cc s ch p nh t sai l m u do ch p ng, ch p php m sanh. N u ph tr c ch p ng, ch p php th cc ch p sai l m khng cn. V quan ni m thn tm l th t, nn g i l ch p ng quan ni m v tr v n v t l th t, th g i l ch p php. Chng sanh ch p php thn c a Ph t c hnh t ng nh th ny, ho c nh th kia v.v....V mu n ph cc ch p sai l m y, nn Ph t ni: "Php thn c a Ph t r t ro v ng l ng, c ng nh h khng". Nghe trong kinh ni nh v y, chng sanh tr l i ch p:"H khng l php thn c a Nh Lai" v ph ci ch p sai l m ny, nn Ngi M Minh gi i thch r ng:"H khng l ci khng th t th , do cc s c t ng m th y c h khng. N u khng c s c t ng th c ng khng c h khng. C s c t ng v h khng u do v ng tm bi n hi n; r i chng sanh l m ch p l th t c. N u v ng tm h t th s c t ng v h khng c ng khng cn. Lc b y gi b n th ch n tm hi n ra, r ng l n bao la v trm kh p t t c . l php thn thanh t nh c a Nh Lai. y thu c v ph n tm tr, khng ph i nh h khng, khng c tri gic. ---o0o--CHNH V N 2. Ch p "Ch n nh hay Ni t bn, ch l khng khng, ch ng c chi h t". _ V ph v ng ch p c a chng sanh, nn trong kinh Ph t ni:"cc php th gian r t ro khng c th t th ; cho n cc php xu t th gian, nh Ch n nh hay Ni t bn r t ro, c ng khng c th t th ; t h i no n gi , n khng c cc t ng". Chng phm phu nghe ni nh v y khng hi u, tr l i ch p:"Ch n nh hay Ni t bn l khng c chi h t". V i tr s ch p sai l m ny, nn ph i gi i thch r ng:"Ch n nh hay Php thn c a Ph t, ch ng ph i khng c t th ; n san c v y v l ng cng c". L C GI I

o n trn ph quan ni m sai l m, ch p "h khng l ch n tnh c a Nh Lai"; o n ny ph quan ni m sai l m, cho r ng "Ch n nh hay Ni t bn l c nh gi i h khng o t ng khng c chi h t".

Chng sanh th ng l m t ng:"Cc php th t c". V ph tr quan ni m sai l m y, nn trong kinh Ph t ni:"cc php th gian h gi khng th t, cho n cc php xu t th gian nh Ch n nh , B , Ni t bn v.v...r t ro c ng khng c th t th , v khng c cc hnh t ng". Chng phm phu nghe ni nh v y khng hi u, tr l i ch p:"Ch n nh hay Ni t bn v.v...l c nh gi i h v o t ng, ch ng c chi h t". i tr s ch p sai l m ny, nn Ngi M Minh B Tt gi i thch r ng:"Ch n nh , Php thn hay B , Ni t bn khng ph i l c nh gi i o t ng h v, khng c g c , m n san c y v l ng c tnh, nhi u h n s ct sng H ng, nh : thi n, th ng, l c, ng, t nh, gi i thot v.v.... ---o0o--CHNH V N 3. Ch p "Nh Lai t ng" c cc hnh t ng sai khc nh S c v Tm v.v... _ Nghe trong kinh Ph t ni:"Nh Lai t ng khng t ng khng gi m, san t t c cc cng c"; chng phm phu v khng hi u nghi ny, nn tr l i ch p:" Nh Lai t ng c cc hnh t ng sai khc, nh s c v tm v.v....". i tr s ch p sai l m ny, nn ph i gi i thch r ng: "C n c v th Ch n nh th khng c cc t ng sai khc; cn theo t ng nhi m sanh di t, th c cc hnh t ng sai khc". L C GI I ng v i "V ng".

o n ny ph quan ni m sai l m cho r ng: "Ch n"

Nghe trong kinh Ph t ni: "Nh Lai t ng khng t ng khng gi m, san c t tc c tnh, chng phm phu khng hi u tr l i ch p: "Nh Lai t ng c ng c cc hnh s c sai khc". i tr quan ni m sai l m ny, Ngi M Minh gi i thch r ng: "Th Ch n nh " (Ch n nh mn) th thanh t nh khng c cc hnh t ng sai khc, cn v ":t ng sanh di t" (Sanh di t mn) th cc hnh t ng sai khc". ---o0o--CHNH V N

4. Ch p "Trong Nh Lai t ng th t c cc php sanh t nhi m "._ Nghe trong kinh Ph t ni: "Cc php sanh t nhi m c a th gian, u do Nh Lai t ng m c, t t c cc php u khng r i Ch n nh ", chng phm phu khng hi u ngh a ny, l i ch p: "Chnh trong b n th Nh Lai t ng, san c t t c cc php sanh t nhi m c a th gian". i tr ci ch p sai l m ny, nn gi i thch r ng: "T v th t i gi , trong Nh Lai t ng, ch c cc cng c thanh t nh, nhi u h n s ct sng H ng. Cc cng c ny khng la, khng o n v c ng khng khc v i Ch n nh ; cn h ng h sa s cc php phi n no nhi m kia, ch l h v ng, v n khng c th t tnh. B i th nn t h i no n gi , trong Nh Lai t ng ch a t ng th t c cc php nhi m . N u trong b n th Nh Lai t ng (ch n) th t c cc phi n no nhi m , r i hnh gi ph i di t tr cc phi n no nhi m , m i ch ng c ch n nh thanh t nh, th r t v l. L C GI I

Chng phm phu nghe trong kinh Ph t ni: "Cc php sanh t nhi m u do Nh Lai t ng m c, cc php khng r i ch n nh ": r i h ch p "Trong Nh Lai t ng hay ch n nh , th t c san cc php sanh t nhi m ". ph quan ni m sai l m ny, nn Ngi M Minh B Tt gi i thch r ng: "T h i no n gi , trong Nh Lai t ng (ch n) ch c h ng h sa s c tnh thanh t nh, cc c tnh ny khng r i ch n nh ; cn php sanh t nhi m , v l h v ng, khng c th t th , nn t h i no n gi , khng c trong Nh Lai t ng". Nh Lai t ng hay ch n nh , d nh "tm ng i ng th c t nh": sanh t nhi m , d nh "gi c ng m c chim bao". nh r ng "ci nh chim bao" l n ng n i "tm ng i th c t nh" m c; song t h i no n gi , trong "tm ng i th c t nh" khng bao gi th t c ch a san "ci ng chim bao". B i "ci ng chim bao" h v ng khng th t, nn khi th c gi c r i th n t m t. C ng th , cc php sanh t nhi m , v h v ng khng th t, nn khi gic ng r i, n khng cn. N u quan ni m r ng: "trong Nh Lai t ng th t san c cc phi n no nhi m ; hnh gi ph i di t tr h t cc phi n no nhi m , m i ch ng c ch n nh thanh t nh", th khng ph i. C ng nh ni " trong tm ng i th c t nh, th t san c "ci ng chim bao" ph i di t tr h t "ci ng chim bao" r i, m i c th c t nh": ni nh th r t l phi l.

Ph i bi t, cc phi n no sanh t , ch l ci m v ng, khng c th t th . Ph t d y r ng: "Bi t mnh m th ci "m" h t, ci "bi t" khng sanh m tr l i" (Gic m m di t, gic b t sanh m). C ng nh ng i khi bi t mnh d i, th khng cn d i n a. Lc b y gi h tr thnh khn; khi khn r i, th ci "khn" khng sanh ci d i tr l i n a. N u ci "d i" (m) ny th t c, th khi bi t khn (gic) r i, ci "d i" tr n np u? C ng nh "ci ng chim bao" n u th t c, th khi t nh th c r i n ph i cn. Nh ng v n khng cn, nn bi t "ci ng chim bao" (m d i) ny khng th t c. N u ni "ph i di t tr h t cc php sanh t nhi m m i ch ng c ch n nh thanh t nh" th c ng nh ni "ph i ph tr cho h t "ci ng chim bao" r i, m i c s th c t nh"; ni nh th , u phi l. B i th nn t h i no n gi , trong Nh Lai t ng hay Ch n nh , khng bao gi th t c sanh t nhi m ; c ng nh trong "tm ng i th c t nh", khng bao gi th t c "ci m ng chim bao" v y. ---o0o--CHNH V N 5. Ch p "Chng sanh c th , ch Ph t c chung t n"._ Chng phm phu nghe trong kinh Ph t ni: "Do Nh Lai t ng m c sanh t , do Nh Lai t ng m ng Ni t bn". V h khng hi u nn ch p: "Chng sanh h u th (c u tin) v ch Ph t ch ng Ni t bn, s c ngy chng t n, r i tr l i lm chng sanh". i tr ci ch p sai l m ny, nn gi i thch r ng: Nh Lai t ng (Ch n nh t i tri n) v v minh u c t v th (khng c u tin). N u ni chng sanh (c sanh kh i u tin) l kinh c a ngo i o ni (kinh i h u), khng ph i kinh Ph t. L i n a, Nh Lai t ng khng c chung t n: ch Ph t ch ng Ni t bn l th nh p (t ng ng) Nh Lai t ng, nn c ng khng c chung t n. L C GI I

Chng sanh nghe trong kinh Ph t ni: "Do Nh Lai t ng m c sanh t , do Nh Lai t ng m ch ng Ni t bn"; r i h suy lu n v ch p r ng: v do Nh Lai t ng m c sanh t (V minh, chng sanh); nh th th chng sanh (sanh t , v minh) t t ph i c s b t u sanh kh i; (h u th ) v do Nh Lai t ng m ch ng Ni t bn, v y th Ni t bn c ng c s b t u sanh kh i (h u th ). Do ng i ta k t lu n: Chng sanh h u th nn c ng h u chung, Ni t bn h u th n c ng h u chung. B i th nn h ch p ch Ph t ch ng Ni t bn r i, c ngy c ng cng t n, ph i tr l i lm chng sanh. i tr v i ch p sai l m ny, nn Ngi M Minh gi i thch, i ni "Ch n nh v v minh ng th i c t v th ". C ng nh ch t ng t v ch t cht ng th i c trong tri h ng. Song hnh gi khi chuy n phi n no tr l i B , chuy n sanh t tr l i Ni t bn, th lc b y gi chng sanh khng cn (chung t n), m ch cn Ch n nh hay Ph t. C ng nh khi tri h ng l n chn, i h t ch t cht ch cn ch t ng t. Khi tri h ng chn ng t r i, th khng bao gi tr l i cht n a. C ng nh khi thnh Ph t r i, khng bao gi tr l i lm chng sanh n a. V y nn bi t, v minh (chng sanh) v th m h u chung; Ch n nh (Ph t) v th v v chung. Kinh Ph t th chp "Chng sanh v th "; cn kinh chp "Chng sanh h u th ". ---o0o--CHNH V N II. CH P PHP (ch p th t c v tr v n h u). i v i hng Nh th a, v n c n ch p ng, nn trong kinh Ph t ni: "Ch c n m m sanh di t, khng c th t ng". Nghe nh th , h ng ny tr l i ch p: "Th t c n m m sanh di t" (ch p th t php), nn h r t s kh sanh t v c u vui Ni t bn. i tr ci ch p sai l m ny, nn ph i gi i thch r ng: "Tnh c a n m m, t h i no n gi , v n l Ni t bn, khng sanh v c ng khng di t". L C GI I i h u c a ngo i ol i

N m m th t s c, th , t ng, hnh v th c. V n m m my ny che khu t v ng tr ng ch n nh , nn g i l " m" (che). ph tr ch p ng c a hng Nh th a n c n, nn Ph t ni: "ch c n m m sanh di t, khng c th ng". Lc b y gi h ng nykhng cn ch p ng, m tr l i ch p php; ngh a l ch p th t c n m m, th t c kh sanh t v vui Ni t bn. Do , h r t s sanh t v thch th vui mi m i c nh Ni t bn. ph tr ci ch p th t Php c a Nh th a, nn Ngi M Minh B Tt gi i thch, i ni: "T ng c a cc php khng th t, tnh n l ch n nh , l Ni t bn, x a nay khng sanh, nn c ng khng di t". V cc php khng th t c, nn B Tt khng s sanh t v khng yn vui mi n i Ni t bn". N u ni m t cch y , th ph i ni "v ng v v php". Nh ng y v i v i hnh Nh th a, nn Ph t ch m i ni "n m m v th ng", ch ch a ni n "sanh t t c ch n th ng". ---o0o--CHNH V N L i n a, n u ng i r t ro xa la cc v ng ch p, th m i bi t r cc php Nhi m t nh u do i i nhau m thi, th t ra khng c ci t ng g c th ku g i c. B i th nn, t h i no n gi , t t c cc php, khng ph i s c, khng ph i tm, khng ph i tr, khng ph i th c, khng ph i h u, khng ph i v, r t ro khng c t ng g c th g i c. Song, s d Ph t c ni n ng ku g i nh th ny ho c nh th kia, l v c Nh Lai khn kho, ph ng ti n t m dng l i ni d n d t chng sanh, m c ch l lm cho chng sanh xa la cc v ng ni m (ly ni m) tr v ch n nh ; n u cn v ng ni m th tm ph i sanh di t, nn ch ng nh p c tr Ph t (th t tr: ch n nh ) L C GI I

T h i no n gi , t t c cc php, khng ph i s c, khng ph i tm, khng ph i tr, khng ph i th c v.v...ch v chng sanh v ng ch p phn bi t, so snh (bi n k ch p) i i v i nhau m thnh th ny ho c th kia, nh i v i h u g i l v, i v i s c g i l tm, i v i th c g i l tr, i v i cao g i l th p, i v i l n g i l nh , i v i t t g i l x u v.v...N u chng sanh r t ro xa la cc v ng ch p th th t khng c m t php g c th ku

g i c. Lc b y gi hnh gi m i th y r cc php khng th ku g i (ly danh t t ng), khng th ni n ng lu n bn (ly ngn thuy t t ng), hay suy ngh c (ly tm duyn t ng). Ch Ph t hon ton xa la cc v ng ch p, song cn g i php kh , php vui, nhi m t nh, sanh t , Ni t bn v.v...l v Ph t ph ng ti n t m t ra nh ng danh t ku g i nh th , m c ch l d n d t chng sanh la cc v ng ni m ch p tr c, ng nh p vo ch n nh hay tr Ph t. Khi chng sanh nh p vo ch n nh hay tr Ph t r i, lc b y gi c ng khng cn danh t g ku g i c. Bi ny ni v ph n hnh t ng pht tm i tr cc ch p sai l m r i, n o. ---o0o--BI TH CH NG TH M I BA n bi th 13, s ni v

BA : PH N GI I THCH N O

C. PHN BI T HNH T NG PHT TM BA MN PHT TM CHNH V N

Ch " o"ni y l ch cho o qu c a ch Ph t ch ng ng v c ng l ci ch c a t t c cc v B Tt pht tm tu hnh h ng v . S pht tm, l c c 3 mn: 1. Tn hon ton (Tn thnh t u) m pht tm, 2. Hi u v tu (gi i, h nh) m pht tm, 3. Ch ng nh p ch n nh m pht tm. L C GI I

Lu n ny c n m ch ng, trong ch ng th ba, c ba ph n: ph n u gi i thch v php i th a; ph n th hai, Ngi M Minh thng nh ng ch p sai l m. Sau khi c r a s ch cc ch p sai l m r i, hnh gi m i pht tm tu v php i th a. V th nn ti p n ph n th ba, Ngi M Minh phn bi t hnh t ng pht tm tu v o qu i th a.

o qu i th a l n i ch Ph t ch ng, m c ng l ch cc v B Tt ang h ng v . S pht tm tu v 1. Mn 2. 3. o qu i th a, l c chia c ba h ng, t c n n su:

a v Th p tn (Tn hon ton) pht tm;

a v Tam hi n (Gi i: Hi u, Hnh: tu) pht tm; a v Th p thnh ch ng nh p ch n nh pht tm.

Ch "Pht tm" c hai ngh a: 1. L p ch cao r ng, 2. Pht tri n tm tnh, hay pht minh tm tnh. ---o0o--CHNH V N I. Tn hon ton (thnh t u) m pht tm H i:_ Ph i l ng pht tm c? i th no v nh tu h nh g thnh t u v Th p tn, m i

p:_ Nh ng chng sanh b t nh (khng nh t nh chnh hay t), nh s c c n lnh hun t p i tr c, lm cho h tin nh n qu , nn nhm kh sanh t , pht tm tu th p thi n, c u o v th ng B Tt.nh c ch thn h u h , cng d ng ch Ph t v tu hnh tr i qua mun ki p, nn h m i ng thnh t u tm tm. Do nh n duyn nn c g p Ph t, B Tt d y m h pht tm; ho c v lng i bi, m h t pht tm; ho c v th y chnh php s p di t m mu n duy tr nn h t pht tm. Nh ng ng i nh th , c vo hng chnh nh, tr n khng th i chuy n. V h hi p v i "Chnh nh n Ph t tnh", nn h c g i l "ging gi ng c a Nh Lai". L C GI I

o n ny ni v Tn thnh t u pht tm._T S tn cho n Th p tn th tn tm m i hon ton vin mn nn g i l "Tn thnh t u". Do tn tm v ng ch c, l p cxh nguy n c u qu Ph t v th ng v pht minh tm tnh, nn g i l "Tn thnh t u pht tm".

H i:_ H ng ng i no, tu h nh g, m i v lm sao pht tm?

ng hon ton vin mn v Th p tn,

p:_ Nh ng ng i b t nh chnh t, hay c n tr chu a nghing ng bn no ( i th a hay Ti u th a) n u g p Ti u th a gio ho th h thnh thinh v n, Duyn gic, n u g p i th a gio ho th h thnh B Tt hay Ph t. Ngh ng ng i y, do nhi u i c tr ng c n lnh v bn trong nh tnh Ph t c a h thc d c, bn ngoi nh chnh php hun vo, lm cho h tin o l nh n qu , r i nhm c nh tr n gian l b kh sanh t , nn pht tm tu hnh c u o gi i thot Ni t bn. Pht tm tu hnh, ph ng s chnh php, h u h Thi n h u tri th c v cng d ng ch Ph t, lm nh ng vi c nh th , tr i qua m t v n ki p, hnh gi m i vin mn a v Th p tn. Khi tn tm vin mn thnh t u r i, ho c g p Ph t hay B Tt d y h pht tm ho c do lng i bi thc d c lm cho h pht tm, ho c th y chnh php suy i, mu n duy tr chnh php nn h pht tm. Nh ng ng i c vin mn v Th p tn v pht tm nh th , l hi p v i "Chnh nh n Ph t tnh" vo hnh "Chnh nh", khng cn b t nh hay th i chuy n n a, nn h c ng c g i l "ging gi ng c a Nh Lai". ---o0o--CHNH V N C nh ng chng sanh, t h i no n gi , c n lnh m ng t, phi n no su dy, tuy c ng g p Ph t cng d ng, song ch c u ph c bo ci nh n thin, ho c tu theo Nh th a, ho c h c c u php i th a, nh ng c n tnh ch ng quy t nh, t n th i khng ch ng; ho c h cng d ng ch Ph t, m ch a y m t v n ki p. Nh ng h ng ng i ny c ng g p nh n duyn lnh pht tm (nh th y s c t ng c a ch Ph t m pht tm, ho c nh n cng d ng ch t ng m pht tm, ho c nh n g p hng Nh th a d y b o m h pht tm, ho c h c v i th y b n m h pht tm). Nh ng cc lo i pht tm ny, u ch ng nh t nh, n u g p hon c nh x u ng c, th h th i tm, ho c o vo Nh th a. L C GI I

o n trn ni nh ng ng i tn tm thnh t u, v pht tm nh v y, th c vo hng chnh nh, quy t khng th i chuy n, v h tu cm t v n ki p. o n ny ni, nh ng ng i pht tm sau y, v tu ch a y m t v n ki p, tn tm ch a thnh t u, ho c cn th i chuy n, nn ch a c vo hng Chnh nh. H c ng g p duyn lnh pht tm, ho c th y t ng h o c a Ph t m pht tm, ho c nh n cng d ng ch T ng m pht tm, ho c g p Nh th a gio ho pht tm v.v...Nh ng v c n lnh m ng t, phi n no su dy, tuy g p ph t pht tu hnh, song ch c u ph c bo thin nh n, ho c tu theo Nh th a, v n u g p i th a th tm h c ng khng quy t nh, nn khi b ngh ch c nh, h th i tm ho c tu theo Ti u th a tiu c c. a. BA MN TM TRONG V TH P TN CHNH V N Tm l i, khi tn tm thnh t u th pht ba mn tm nh sau: 1. Tr c tm, ngh a l tm tr c ni m ch n nh 2. Thm tm, ngh a l tm a lm cc vi c lnh 3. i bi tm, ngh a l tm mu n c u kh cc chng sanh. L C GI I

Hnh gi tu hnh ph i tr i qua m t v n ki p m i c thnh t u tn tm. Lc b y gi hnh gi pht ra v s tm, nh ng tm l i c ba th : 1. Tr c tm, qun th ng Ch n nh php tnh 2. Thm tm, nguy n lm cc vi c lnh 3. i bi tm, th t t c chng sanh.

Qun ch n nh l c n b n c a hai h nh: T l i v l i tha. V qun trong b n th ch n nh c v l ng cng c, nn cho hnh gi a tu cc php lnh, hi p v i tnh ch n nh c a mnh. Hnh gi tu hnh, khi no thm nh p n ch khng cn th y t ng tu n a, g i l "Thm tm".

V qun mnh v t t c chng sanh ng b n th ch n nh , nn chng sanh au kh t c l mnh au kh , chng sanh cn tr n lun th mnh ch a c gi i thot an vui n i c nh Ni t bn. V th m hnh gi pht tm i bi c u kh t t c chng sanh. ---o0o--CHNH V N H i:_ Ch n nh l m t th , t i sao khng b o hnh gi tr c ni m ch n nh , m l i cn t m dng cc ph ng ti n, tu cc php lnh? p:_ Th nh ng c ma ni th ch t tuy sng su t trong s ch, nh ng cn b l n l n trong khong nh b n. N u ng i ch ngh n tnh ch t trong su t c a ng c, m khng dng cc ph ng ti n gi a mi v.v...th quy t nh khng th ng ch t ng c ma ni thu n t nh. C ng th , chng sanh tuy san c ch t ch n nh thanh t nh, song cn b v l ng phi n no lm nhi m . N u hnh gi ch ni m ch n nh , m khng dng ph ng ti n tu cc php lnh, th c ng khng th ng ch t ch n nh thu n t nh. V cc phi n no nhi m v l ng, nn hnh gi ph i tu v l ng h nh lnh i tr . N u hnh gi tu cc php lnh, th t nhin thu n v v i tnh ch n nh c a mnh. L o n ny gi i p s th c m c c a C GI I c gi . i tu d p

H i:_ Chng sanh san c ch t ch n nh thanh t nh, t i sao ng hnh khng ni m th ng ch n nh , m l i cn dng v s ph ng ti n tr phi n no nhi m v tu cc php lnh lm g?

p:_ Chng sanh tuy san cc ch t ch n nh thanh t nh, song cn b v l ng phi n no lm nhi m ; c ng nh ng c ma ni, tuy ch t n sng su t trong s ch, nh ng cn b l n l n trong khon nh b n. N u hnh gi tr c ch qun ch n nh , m khng dng cc ph ng ti n tr phi n no v tu cc php lnh, th ch t ch n nh thu n t nh khng bao gi th t hi n c. C ng nh ng i ch ngh n ch t ng c trong su t, m khng dng n cc

ph ng ti n nh l c khong, gi a mi v.v...th quy t nh c ng khng bao gi thnh ng c m quan c (ng c b t trc, b t thnh kh). Chng sanh c v l ng b nh phi n no, nn Ph t c ng c v l ng thu c ph ng ti n tr . N u mu n h t cc b nh phi n no, tr thnh ng i lnh m nh (B , Ni t bn), t t nhin hnh gi ph i u ng thu c ph ng ti n c a Ph t. Ng i di t tr phi n no tu cc php lnh l i ng c dng tr n lao, thu n theo tnh ch n nh . B i th nn hnh gi ph i pht minh ba tm (Tr c tm, Thm tm v i bi tm) v th t hnh b n ph ng ti n sau ny. ---o0o--b. B N MN PH NG TI N CHNH V N Cc ph ng ti n l c c b n mn:

1. Ph ng ti n c n b n: Qun t t c cc php, tnh v n v sanh (khng) 63 la cc v ng ch p, v nh th m khng m c vng sanh t ; qum cc php do nh n duyn ho hi p, nn nghi p qu ch ng m t (c) kh i tm i bi, tu cc h nh lnh, c m ho chng sanh, v nh th nn khng tr Ni t bn. Tm l i, v tu thu n theo tnh v tr c a ch n nh , nn khng dnh m c sanh t v khng an tr Ni t bn. L Trong b n ph l c n b n. ng ti n tu hnh C GI I nh p ch n nh , th mn ph ng ti n ny

Chng sanh, v ng ch p cc php th t c, nn t o ra cc nghi p; r i b nghi p l c ko d n, ph i ch u sanh t lun h i. Nay hnh gi qun "cc php h gi , khng th t", nn khng v ng ch p v khng t o nghi p; v nghi p khng t o, nn khng b sanh t lun h i. Song, n u hnh gi ch m t b qun "Khng" nh th , s e m c vo b nh "ch p khng", r i ch ng c n tu hnh v ho chng sanh; nh hnh Thinh

v n ch p khng, a v ng l ng (tr m khng th t ch) thch th c nh vui Ni t bn c a Ti u th a. B i th , hnh gi ph i qun "do nh n duyn ho hi p, nn cc php ch ng ph i khng v nghi p qu ch ng m t", kh i tm i bi, tu cc h nh lnh gio ho chng sanh. Nh qun nh th , nn hnh gi khng cn "ch p khng" v say m c nh Ni t bn c a Ti u th a n a. V khng v ng m c sanh t , nn v ph n t l i hnh gi V v khng v ng m c Ni t bn c a Ti u th a, nn hnh gi chng sanh, hon thnh h nh l i tha. Khng m c sanh t , ch n tm; nh th g cc h nh, t gic v bn) l o tng" (tr c thnh t u. thot t t c

khng tr Ni t bn l thu n theo c tnh v tr c a i l "Tr c tm". Tr c tm l ph ng ti n c n b n c a gic tha. Kh kinh chp: "Tm th ng (khng m c hai c tm th o tng). ---o0o--CHNH V N

2. ph ng ti n ng n ng a cc vi c c: Bi t x u h , n n n, ch a l i, ng n ng a t t c i u c khng cho pht sanh v t ng tr ng. Hnh gi ph i lm nh th tu thu n theo c tnh thanh t nh c a ch n nh . L C GI I

o n ny ni v ph ng ti n th hai l "khng lm vi c c". Ng i bi t x u xa h th n th khng lm cc i u t i l i; bi t n n n h i h n nh ng ti lm, th t i l i y khng t ng tr ng n a. B i th nn "h th n" l y u t ng n ch n vi c c pht sanh; cn " n n n h i h n" l y u t lm cho t i l i sanh, khng t ng tr ng n a. o n v n tr c ni 3 tm: 1. Tr c tm, 2. Thm tm, 3. i bi tm. o n ny ni ph ng ti n th hai, thu c v Thm tm, t c l a lm cc vi c lnh. Lnh c hai th : 1. B d (ch thi n) g i l lnh; 2. Lm lnh (tc thi n) c ng g i l lnh. Mn ph ng ti n th hai ny thu c v lo i "lnh b d "; mn ph ng ti n th ba sau ny, thu c v lo i "lnh lm lnh". Hai lo i lnh ny u thu c v Thm tm c .

Tm l i, v tu thu n theo gi ph i xa la cc t i l i.

c tnh thanh t nh c a Tm ch n nh , nn hnh ---o0o--CHNH V N

3. Ph ng ti n lm cho pht sanh ho c nui l n c n lnh: Sing n ng l bi v cng d ng Tam b o, tu h vi c lnh, tn thn cng c v th nh Ph t tr th chuy n php lun. Do tm knh mn Tam b o r t thu n h u, lm cho c tin c thm l n nn hnh gi m i d c ch c u o v th ng. L i nh s c gia h c a Tam b o, nn cc nghi p ch ng c tiu tr v c n lnh khng th i chuy n. V tu thu n theo c tnh "v ch ng ng i" c a ch n nh , nn hnh gi ph i xa la cc si m ch ng ng i. L C GI I

Ph ng ti n th ba ny l "lm cc vi c lnh", t c l lo i "lnh tc thi n" (lm lnh). Lo i lnh ny c ng n ng n i thm tm m kh i. Hnh gi lm cho pht sanh nh ng vi c lm ch a sanh, v nui l n nh ng vi c lm ang c. Sing n ng tu hnh v cng d ng Tam b o v.v...l tr ng c n lnh; cn knh m n Tam b o v.v...l nui l n c tin. Hnh gi l i nh th n l c c a Tam b o gia h , nn tiu tr c cc nghi p ch ng v lm cho c tin c v ng ch c. L bi th xa la c ci b nh ng m n, tan thn th xa la bng, tu h th xa la c ci b nh t v.v... c ci b nh hu

Tm l i, v tu thu n theo c tnh sng su t v ng i c a Tm ch n nh , nn hnh gi ph i xa la cc si m ch ng ng i. ---o0o--CHNH V N 4. Ph ng ti n i nguy n v bnh ng: Hnh gi v tu thu n tnh khng o n tuy t c a ch n nh v bnh ng khng hai, ch ng phn b th , r t ro v ng l ng, r ng l n ph bi n c a ch n nh . Nn hnh gi pht i nguy n, cng t n i v lai, ho t t c chng sanh, u c r t ro ch ng v d Ni t bn, khng cn st m t chng sanh no.

C GI I ng ti n ny do

Ph ng ti n th t l "c u kh cc chng sanh". Mn ph tm i bi pht sanh.

Hnh gi tu thu n theo cc c tnh: b t tuy t, r ng l n, bnh ng, c u cnh t ch di t c a Tm ch n nh , nn l p l i th nguy n r ng l n, ho h t th y chng sanh, u c c u cnh Ni t bn, khng h n nh th i gian v khng bao gi d ng ngh . Tm l i, B Tt tu thu n theo cc c tnh t t c a tm ch n nh m tu cc h nh lnh, d p tr cc c u nhi m, tr v Tm ch n nh . ---o0o--c. TM T NG THNH CHNH V N B Tt nh pht tm ny, nn c th y Php thn m t ph n no. Do th y c Php thn nn B Tt tu theo nguy n l c c a mnh, m hi n ra tm t ng sau y, lm l i ch cho chng sanh: 1. T cung tr i u su t ging sanh 2. Nh p thai 3. trong thai O

4. Sanh ra 5. Xu t gia 6. Thnh o 7. Tghuy t php

8. Nh p Ni t bn Song cc v B Tt ny, ch a ch ng php thn, v cn cc nghi p h u l u t qu kh v l ng ki p n nay, ch a c th o n tr c. V B Tt do s c i nguy n t t i m th sanh; tuy khng ph i b nghi p l c ko d n, song v n cn kh vi t . Trong Kh kinh, Ph t ni: "C v B Tt th i tm b o vo c th". Ni nh v y, l cho nh ng v s tm (ch a ph i chnh th c B Tt) cn gi i i trn ng tu hnh, lo s , m pht tm dng mnh ti n tu, ch khng ph i th t th i do .

L i n a, cc v B Tt ny, t khi pht tm v sau, m c d nghe ni ph i tr i qua v l ng v bin a t ng k ki p (v s ki p), sing n ng tu hnh kh h nh, m i ch ng c Ni t bn; nh ng c ng khng nhu nh c v lo s o vo Nh th a, v h hi u ch c v tin r ng: T t c cc php t h i no n gi , tnh n v n l Ni t bn. L C GI I

B Tt khi vin mn Th p tn, pht ba mn tm trn r i (Tr c tm, Thm tm v i bi tm) th vo Th p tr , th y c Php thn thanh t nh, nn c th th hi n tm t ng cao c , lm l i ch cho cc chng sanh, m tm khng nhu nh c v s th i o ; b i v cc v B Tt ny bi t cc php t x a n nay v n l Ni t bn. Cc v B Tt Th p tr ny, v cc nghi p h u l u ch a h t, nn sanh u, c ng cn kh vi t v "ph n o n sanh t ". Nh ng s th sanh ca cc Ngi l do i nguy n ho chng sanh, ch khng ph i b nghi p l c ko d n m th sanh. L i n a, cc v B Tt ny khng bao gi o vo c th, th i th t B . Nh ng trong kinh B n nghi p Ph t ni: "cc v B Tt t Th t tr v tr c cn th i o , n u t m t ki p n m i ki p khng g p Thi n h u tri th c". Ph t ni nh v y l kh ng b cc v S tm B Tt cn gii i trong s tu hnh. ---o0o--BI TH CH NG TH M IB N

BA : PH N GI I THCH NG PHT TM h t) N O (ti p theo v

C. PHN BI T HNH T

II. NI V HI U BI T V LM (h nh, h ng) m pht tm CHNH V N

Ph i bi t, l i pht tm ny (bi t tr c (Tn pht tm). B Tt b t v H ng), tr i qua g m mn m nh , cc v ny hi n hi u ng r t ng n a.

v lm) c ph n th ng h n l i pht tm u t Chnh tn (Th p tn) n y (H nh t v s ki p th nh t, nn i v i Ch n t thm thu v s tu hnh khng cn ch p

B Tt bi t tnh Ph t c a mnh (tm minh) khng c tham lam b n x n, nn tu thu n theo tnh Ph t tu h nh B th Ba la m t (B th r t ro). B Tt bi t tnh Ph t c a mnh khng nhi m , xa la cc t i l i ng d c, nn tu thu n theop tnh Ph t, tu php tr gi i Ba la m t. B Tt bi t tnh Ph t c a mnh khng kh no, xa la cc sn h n, nn thu n theo tnh Ph t, tu php Nh n nh c Ba la m t. B Tt bi t tnh Ph t c a mnh khng c t ng thn tm, xa la vi c gi i i, nn tu thu n theo tnh Ph t, tu Tinh t n Ba la m t.B Tt bi t tnh Ph t c a mnh th ng nh, khng c tan lo n, nn tu thu n theo tnh Ph t, tu php Thi n nh Ba la m t. B Tt bi t tnh Ph t c a mnh sng su t, khng c v minh, nn tu thu n theo tnh Ph t, tu Tr hu Ba la m t. L Trong ph n "Phn bi t hnh t 1. Tn pht tm, t c l vin mn 2. Bi t v lm pht tm, t c l pht tm. C GI I n o", c chia ra ba h ng:

ng pht tm

a v Th p tn m pht tm. a v Tam hi n (Tr , H nh, H hng Th p ng) m

3. Ch ng nh p ch n nh pht tm, t c l tm. o n ny ni v hng Tam hi n pht tm.

a B Tt m pht

Hnh gi t khi pht tm tu hnh, cho n mn a v Tam hi n, y l t th nh t, ph i tr i qua m t "v s ki p". Sau khi mn Tam hi n ln n Th t a, hnh gi ph i tr i qua m t "v s ki p" v t th hai. T Bt a tr ln qu v Ph t, hnh gi ph i tr i qua m t "v s ki p" n a, v t th ba. Hnh gi ph i tr i qua ba v s ki p nh v y, v tr ng k khng chi n v i gi c phi n no n i tm, bao gi hon ton th ng tr n m i c thnh Ph t. Trong v s ki p th nh t, hnh gi b b i tr n nhi u m th ng t. n v s

ki p th hai, l giai o n gi ng co, hnh gi n m n n m thua. B s ki p th ba th hnh gi th ng nhi u thua t.

c qua v

V h ng th hai l "Hi u v Lm m pht tm" tr c. T a v Th p tn n a v Tam hi n, v hnh gi tu hnh tr i qua g n mn m t v s ki p, nn ng c ch n tm; nh ng ch a ch ng nh p. Tuy nhin, v vi c tu hnh, hnh gi c i m r t nhi u nh ng s n ng n v ph n tu h u h ng (ch p danh, tr c t ng) v b t u v v t ng, nh p ch n tm thanh t nh. B Tt bi t ch n tm mnh t bi, h x , khng c tham lam b n x n, nn tu php b th Ba la m t, tr tm b n x n (tu tm) v nui d ng tnh t bi h x (d ng tnh) tr l i hi p v i ch n tm c a mnh. B Tt bi t ch n tm mnh thanh t nh, khng c cc nhi m t i l i, nn tu php tr gi i Ba la m t, tr tm nhi m t i l i (tu tm) v nui d ng c tnh thanh t nh (d ng tnh) h p v i ch n tm c a mnh. B Tt bi t ch n tm mnhkhng c sn h n, nn tu php Nh n nh c Ba la m t, i tr tm sn h n(tu tm) v nui l n c tnh v sn (d ng tnh) h p v i ch n tm. B Tt bi t ch n tm mnh khng phi n no gi i i, nn tu php Tinh t n Ba la m t, tr tm gi i i (tu tm) v nui d ng c tnh sing n ng (d ng tnh) h p v i ch n tm. B Tt bi t ch n tm mnh th ng nh,khng tn lo n, nn tu php Thi n nh Ba la m t, tr tm tn lo n (tu tm) v nui d ng tnh t ch t nh (d ng tnh) h p v i ch n tm. B Tt bi t ch n tm mnhsng su t, khng csi m, nn tu php Tr hu Ba la m t, tr tm si m (tu tm) v nui d ng tr hu (d ng tnh) h p v i ch n tm c a mnh. Tm l i, B Tt bi t tm mnh khng c cc i u x u t , nh tham lam b n x n, ph gi i nhi m , nng n y sn h n, bi ng nhc tr ni, tn lo n v si m v.v...m tri l i, c cc c tnh t t, nh t bi, h x , thanh t nh, khng sn si, tinh t n, th ng nh v tr hu v.v...nn tu php L c , di t tr L c t , nui l n cc c tnh t t n i tm mnh. Khi cc c tnh t t (tnh Ph t) c hon ton vin mn, th B Tt s thnh Ph t. GI I DANH T

Ch "Ba la m t", Tu d ch l " o b ng n" ngh a l n b bn kia, t c l b Gic. Song ch "ba la m t" ny c ng c ngh a l "r t ro cng t n". Nh ni "B th ba la m t", ngh a l b th n cng t n. Chng phm phu khi b th, cn ch p Ta l ng i n ng th (lm n). Kia l k th th (ch u n); v cn dnh m c n i t ng, ch p c nh n c ng, nn b th m khng c ba la m t. Tri l i, B Tt khi b th, h p v i ch n tm thanh t nh, khng th y c nh n c ng: ta y l ng i lm n (n ng th). Kia l k th n ( c th). N l v t b th...V khng dnh m c n i t ng nn g i l "B th ba la m t". N m mn "ba la m t" sau, ngh a c ng nh th . ---o0o--III. Ch ng nh p ch n nh m pht tm CHNH V N B Tt t S a cho Ch ng php thn. n ng gic, ch ng c Ch n nh , c ng g i l

Cc v B Tt khi ch ng nh p Ch n nh th t trn tm Ch n nh ny, kh i ra i d ng: nh trong nh t ni m m c th i h t c m i ph ng th gi i, cng d ng ch Ph t, th nh Ph t chuy n php lun v m ng d n d t, lm l i ch cho cc chng sanh, m khng c n n ngn ng . Ho c v nh ng chng sanh c n tnh th p km, lo s ph i tr i qua nhi u ki p tu hnh m i thnh o, nn B Tt th hi n mau thnh qu Ph t. Ho c v nh ng chng sanh bi ng nhc tr ni, nn B Tt ni: "ta tu hnh tr i qua v l ng a t ng k ki p m i c thnh Ph t". Cc v B Tt m c d th hi n ra v s ph ng ti n nh v y, khng th ngh bn c, song th t ra cc v ny trnh nh nhau, v u tr i qua v s ki p tu hnh, khng c k mau, ng i ch m, v ny h n, v kia km. Cc v B Tt tu theo m i qu c , v trnh th y nghe, c n tnh sai khc, d c v ng khng ng c a m i chng sanh m th hi n ra nhi u h nh (B Tt a h nh), ph ng ti n sanh khng gi ng nhau. L C GI I

o n ny ni "Ch ng nh p ch n nh m pht tm", t c l B Tt ch ng c th ch n nh , r i pht ra i d ng c a ch n nh .

Cc v B Tt t S i n ng gic, ch ng c ch n nh , c ng g i l ch ng php thn thanh t nh c a Nh Lai. R i t n i th ch n nh ny pht kh i ra di u d ng khng th ngh bn, nh trong nh t ni m B Tt c th i h t c m i ph ng th gi i, cng d ng ch Ph t, ho c th nh Ph t chuy n php lun. V c ng t n i di u d ng c a ch n nh , m B Tt gio ho lm l i ch cho chng sanh, ho c khng dng n v n t ng ngn. C v B Tt v mu n khuy n khch nh ng chng sanh th p km, lo s cho mnh khng th eo u i tr i qua nhi u ki p tr ng k tu t p, nn th hi n tu mau thnh Ph t, cho chng sanh y kh i lo s ; nh nng Long n trong Php hoa, ngi Qu ng ng ch trong kinh Ni t bn, ng Thi n ti trong kinh Hoa nghim. V c v B Tt, v nh ng chng sanh gi i i b tha s tu hnh, nn th hi n tr i qua ba v s ki p tu hnh, m i c thnh Ph t, cho chng sanh y, th y con ng cn di, ph i sing n ng tu hnh; nh c Thch Ca, tr i qua ba v s ki p m i thnh o. B Tt, tu theo m i qu c khc nhau, trnh th y nghe c a chng sanh khng ng, m th hi n ra r t nhi u ph ng ti n, khng th ngh bn. B i th nn g i "B Tt a h nh". Nh ng s th t, v trnh c a cc v B Tt th ng nhau, s pht tm, ch ch ng ng c ng ng nhau, v u tr i qua ba v s ki p tu hnh, khng c s mau ch m hay h n km nhau. ---o0o--CHNH V N L i n a, Nh th a pht tm, c 3 t ng vi t :

1. Ch n tm, t c l tm v phn bi t (th t tr). 2. Ph ng ti n tm, t c l tm t nhin lm l i ch cho cc chng sanh (quy n tr). 3. Nghi p th c tm, t c l tm sanh di t r t vi t . B Tt tu hnh n khi cng c thnh t u vin nn r i th bhi n thn cao l n (bo thn) h n cc th gian, trn ci tr i S c c u cnh B Tt do nh t

ni m t ng ng (hi p) v i hu , nn v minh li n h t, g i l " c nh t th ch ng tr". Lc b y gi B Tt t nhin c di u d ng khng th ngh bn, hi n thn kh p m i ph ng th gi i lm cho l i ch cho t t c chng sanh. L Cc v B Tt pht tm v a ni trn, 1. C GI I u c 3 t ng vi t nh sau:

c th t tr, t c l ch n tm v phn bi t. ng ti n phn bi t, lm l i ch cho cc

2. c quy n tr, t c l Tr ph chng sanh.

3. D th c th c, t c l nghi p th c, sanh di t r t vi t . B Tt tuy c quy n tr v th t tr, nh ng ch a r t ro nh Ph t v v cn D th c th c (Kim Cang o hu D th c khng) nn cn b bi n d ch sanh t . B Tt tu hnh, khi cng c c thnh t u vin mn, n pht t i h u, ph sach v minh vi t , nh t ni m hi p v i Bt Nh hu , th c "Nh t th ch ng tr" g i l "Chnh bi n gic". Lc b y gi B Tt hi n thn T th d ng (Bo thn) cao l n ngn tr ng, ci T th d ng (t th d ng ), trn nh tr i s c gi i, ch n th i k , s i b x lm Ph t, nh c Di l c hi n nay ci tr i u su t. V B Tt ny t nhin c di u d ng, th hi n m i ph ng th gi i, lm l i ch cho cc chng sanh khng th ngh bn. Tm l i, t khi pht tm tu hnh, c u qu Ph t, n khi tr, thnh Chnh bi n gic l r t ro s pht tm v y. ---o0o--CHNH V N H i:_ Trong h khng, v bin, c v t n th gi i, trong m i th gi i c v s chng sanh; v chng sanh v s , nn tm ni m v hnh vi c ng khc nhau v cng; n u B Tt o n v minh, khng cn tm t ng, th l y g bi t t t c php, m g i l "Nh t th ch ng tr"? p:_ T t c c nh gi i v n l ch n tm thanh t nh, khng c g khc. Song v chng sanh khng nh ch n tm thanh t nh (x ng tnh) L i kh i ra cc c Nh t th ch ng

t ng ni m phn bi t, v ng th y c cc c nh gi i sai khc, nn khng th bi t c c nh gi i v t ng thanh t nh (ch n tm) bi n kh p t t c , c a ch Ph t. Ch n tm ny l b n th hi n ra t t c php v B Tt v ch ng c b n th c a t t c php, t t nhin bi t c t t c php, nn g i l "Nh t th ch ng tr". Nh "Nh t th ch ng tr" ny, m B Tt tu thu n thep trnh c a cc chng sanh, l p ra cc php ph ng ti n, gio ho v s chng sanh. L C GI I gi i thch nh ng i u

o n ny ngi B Tt M Minh, l p l i v n p, th c m c c a c gi .

Th y o n trn ni: Do B Tt trong nh t ni m t ng ng v i Hu , nn v minh li n h t, g i l c "Nh t th ch ng tr", nn c gi th c m c: Do v minh m c tm t ng, nh tm t ng nn m i bi t c cc s v t. N u v minh h71t, tm t ng khng cn, th l y ci g bi t t t c s v t, m g i l " c Nh t th ch ng tr"? B Tt gi i p, i : T t c cc php nguyn l ch n tm ( l nh l c a i th a). N u cn v minh v tm t ng phn bi t, th c nhin ph i c n ng s b th , nn s phn bi t b cu c h n, tuy bi t m bi t khng cng kh p, ci bi t y ch l t ng ni m m thi. Tri l i, n u v minh h t, tm t ng khng cn, t c l hi p v i ch n tm, m ch n tm l b n th c a cc php, boi n kh p t t c cc php; c ng nh tr i t non sng, m b c u bao hm h t th y. B i th nn hnh gi tr v minh, di t h t lo n t ng ch ng nh p ch n tm, th m i bi t c cc php m t cch r t ro, g i l c "Nh t th tr". T ch n tm ny pht ra i tr d ng, bi t r t t c php, tu theo c n c c a v s chng sanh, dng v s ph ng ti n d n d t chng sanh, g i l c "Nh t th ch ng tr". Ch ng c Nh t th tr v Nh t th ch ng tr, g i l pht minh r t ro tm i th a, t c l thnh Ph t. ---o0o--CHNH V N

H i:_ Ch Ph t nghi p d ng t nhin th hi n kh p t t c ch , lm l i ch cho cc chng sanh. N u chng sanh no th y c thn Ph t, ho c nghe thuy t php, ho c th y th n thng bi n ho c a Ph t, th u c l i ch; t i sao trong th gian cn c nhi u ng i khng th y c Ph t? p:_ Php thn c a ch Ph t bnh ng v kh p t t c ch , t nhin lm l i ch cho cc chng sanh, khng d ng tm hay c . Song c ng tu theo tm c a chng sanh m t th y c hi n hay khng. Tm chng sanh nh ci g ng, n u g ng b b i ng, th c nh v t khng hi n; cn tm chng sanh b c u nhi m th Php thn khng hi n.

C GI I

Ti p theo o n v n p trn, nghe ni: "Ph t c th n thng di u d ng khng th ngh bn, bnh ng lm l i ch cho t t c chng sanh, m khng d ng cng hay c ": nn c gi nghi: N u nh th , t i sao c chng sanh ct , c chng sanh khng ct . B Tt gi i thch, i : Ph t tuy c Nh t th ch ng tr v cc ph ng ti n, th n thng di u d ng, bnh ng v t nhin lm l i ch cho t t c chng sanh, khng d ng cng hay c , khng phn bi t ch ng lo i no. Nh ng chng sanh c ti p nh n c hay khngl do tm c a h c thanh t nh hay khng. Nh ci g ng tuy sng m b b i bm vo, d c nh v t tuy san c, c ng khng th hi n g ra c. C ng th , chng sanh tm tnh cn c u nhi m, th ch Ph t tuy c di u d ng khng th ngh bn, bnh ng ph , song h c ng khng th th y c Ph t. Tuy khng th y Ph t t , nh ng Ph t v n m th m gia h . V nh k m s ng d i m t tr i, tuy h khng th y c nh sng, nh ng m t tr i v n chi u n, v h v n nh nh sng m s ng. (H T PH N GI I THCH) ---o0o--BI TH M IL M

CH

NG TH

: PH M TN TM, TU HNH CHNH V N

Ch ng ny l c n c vo nhm chng sanh ch a vo chnh nh m ni v vi c tn tm tu hnh._ V tn tm th c l c c b n mn, cn tu hnh l i c n m mn. A. NI V B N MN TN TM 1. Tin c n b n, t c l a ngh nh php ch n nh . 2. Tin Ph t c v l ng cng c; hnh gi th ng ph i ngh t ng, g n g i, cung knh v cng d ng ch Ph t, php kh i c n lnh v nguy n c u ng "Nh t th tr". 3. Tin Php c a Ph t c l i ch l n; hnh gi ph i th php Ba la m t. ng nh tu hnh cc ng

4. Tin T ng l ng i ch n chnh tu hnh, t l i l i tha, v hnh gi th a thn c n cc v B Tt c u h c ci h nh ch n th t. L C GI I

Lu n ny c n m ch ng, ba ch ng u l ph n l thuy t, ch ng th t ni v th t hnh, t c l vi c kh i tn tm tu hnh, nn ch ng ny r t c n thi t cho hnh gi . V y ng i no m i c th kh i tn tm tu hnh?_ B Tt M Minh ni: "Ph i chng sanh ch a vo chnh nh, m i c th kh i tn tm tu hnh". T i sao th ?_ V nh ng ng i t nh (ngo i o) khng th kh i tn tm tu hnh theo i th a; cn nh ng ng i vo chnh nh r i, th khng c n ph i ni n a; duy c ng i b t nh (khng nh t nh i th a hay Ti u th a) ch a vo chnh nh, m i c th kh i tn tm tu hnh theo i th a c. V y hnh gi ph i tin ci g?_ C b n mn: Tr c nh t hnh gi ph i t tin n i b n tnh ch n nh c a mnh, t c l tin mnh san c tnh Ph t (kh n ng thnh ph t), c ng g i l tin tm i th a. Tin nh th no?_ Ph i lun lun tin t ng v ngh nh tm ch n nh c a mnh, Th n l n, Tn n to, D ng n i. l i u tin c n b n, cn ba i u tin sau ny, c ng do tin c n b n

m ra, t c l tin tam b o_Tin Ph t l ng i ch ng c ch n nh ; tin Php l ph ng php th c hi n ch n nh ; tin T ng l ng i ang th t hnh theo ch n nh . Hnh gi tin Ph t c u c nh t th tr; tin Php Ba la m t; tin T ng h c theo h nh ch n th t. ---o0o--CHNH V N B. NI V N M MN TU HNH 1, B th 2. Tr gi i 3. Nh n nh c 4. Tinh t n 5, Ch , qun ( nh, Hu ) tu hnh theo cc php

Th no l tu B th?_ N u th y c ng i n xin, hnh gi c nh ng ti v t g tu theo s c mnh, em b th cho ng i, th s c hai i u l i ch: t mnh b c lng tham lam b n x n, v ng i th th c vui m ng._ N u th y ng i b tai n n, s hi lo bu n, hnh gi t n kh n ng c a mnh c u gip, lm cho h h t lo s ; g i l th v u (b th ci khng s )._ N u c ng i n c u nghe Ph t php, hnh gi tu theo s hi u bi t c a mnh, ph ng ti n thuy t php; thuy t php v i tm ni m t t p l ngh v t l i l i tha v h i h ng v oB , khng v danh l i ho c c u ng i cunh knh. L C GI I th nh ng h nh t l i v l i tha

V vi c tu hnh, hnh gi ch tu php L c u c y .

B th c ba th ; th ti, th php v th khng s .

1. Th ti, t c l th c a, c hai th c a: a) em ti n b c c a c i c a mnh gip cho ng i, g i l th ngo i ti (c a ngoi thn); b) Hy sinh thn m ng c u ng i, nh cho mu nh ng ng i thi u mu v.v...g i l th n i ti (c a trong thn). Th ngo i ti th hnh gi s tr c tm b n x n v ti n c a. Th n i ti th hnh gi s b t c tm ch p ng v t i. 2. Th php, t c l th ph ng php, c hai ph n: a) Ch d y cho ng i nhu74ng ph ng php (ngh nghi p) ch n chnh t nui s ng, g i l th v php th gian; b) D u ng i nh ng ph ng php tu hnh gi i thot sanh t lun h i, g i l th v php xu t th gian. Th php, hnh gi s tr c tm b n x n v php. 3. Th khng s , t c l th ci khng lo s , c ng c hai ph n: a) v ph n tiu c c, mnh khng lm cho ng i lo s , g i l th khng s , b) V ph n tic c c, th y ng i b ho n n n, ang lo s , mnh t n l c c u gip, lm cho ng i h t lo s , c ng g i l th khng s . B th khng s , hnh gi s nui l n c lng t bi. ---o0o--CHNH V N Th no l tu Tr gi i?_ Khng st sanh, tr m c p, dm d c, khng ni l i dm th c, ni l i c c, khng ni d i, ni thu d t, khng tham sn si, t t , dua n nh, d i tr v t ki n. N u l ng i xu t gia th, v cn d p tr phi n no, n 6n ph i xa lnh ch n o, th ng ch thanh v ng, tu h nh thi u d c tri tc, ho c tu h nh u v.v...Cho n m t l i nh , hnh gi c ng ph i sanh tm h th n, n n n sm h i v king s ; khng dm khinh gi i lu t c a Ph t. Hnh gi ph i gi gn, ng cho ng i ch bai khinh hi m, t i mnh m h t o t i l i. L C GI I

Gi i lu t c a Ph t ch ra, t ng qut c ba ph n, gop l "Tam t t nh gi i" (ba ph n gi i thanh t nh): 1. B cc i u t i l i, g i l "Nhi p lu t nghi gi i"; 2. Lm cc vi c lnh, g i l "Nhi p thi n php gi i"; 3. Lm l i ch chng sanh, g i l "Nhiu ch h u tnh gi i".

Hnh gi tu theo i th a, m t m t l ph i gi ba ph n gi i ny cho thanh t nh; m t m t n a l ng lm nh ng i u si qu y, cho th gian m ti u, m h mang l y t i l i. ---o0o--CHNH V N Th no l tu Nh n nh c?_ Nh n ch u nh ng i u ng i ta lm cho mnh kh no trong tm hnh gi c ng khng ngh t ng n vi tr th; v nh n ch u tm h ng gi c a tr n gian th i n: 1. Th nh l i, 2. Suy b i, 3. Hu bng, 4. Danh d , 5. Khen, 6. Ch, 7. Kh , 8. Vui. L C GI I

T t c nh ng hon c nh, lm cho hnh gi t o cc t i l i, khng ngoi tm i u, g i l "Bt phong" (tam ng n gi); nh ng tm l i th c hai c nh: thu n v ngh ch. Ti l i, danh v ng, khen ng i v vui l b n ng n gi thu n c nh, n th i vo bi n tm c a hnh gi , lm cho n i ln v l ng sng tham lam._ Suy b i, hu bng (cng kch l i ng i) ch bai (ni x u) v kh l b n ng n gi ngh ch c nh, n th i vo bi n tm c a hnh gi , lm cho n i ln v l ng sng tham lam._ Suy b i, hu bng (cng kch l i ng i) ch bai (ni x u) v kh l b n ng n gi ngh ch c nh, n th i vo bi n tm c a hnh gi , lm cho n i ln khng bi t bao nhiu sng sn h n. Hnh gi khi g p cc th gi, d thu n hay ngh ch, c ng u ph i gi gn bi n tm mnh cho yn l ng, ng cc sng phi n no nh tham lam hay sn si v.v...n i ln. Nh th g i l tu php Nh n nh c Ba la m t. ---o0o--CHNH V N Th no l tu Tinh t n?_ L p ch kin nh n, tu cc vi c lnh, tm khng tr ni v khng khi p nh c. Hnh gi ph i th ng nh r ng, t qu kh nhi u ki p lu xa n nay th khng bi t bao nhiu thn tm h gi v ch u khng bi t bao n i kh l n lao, u khng c l i ch g c . B i th nn i nay, ta sing n ng tu cc cng c, lm nh ng vi c t l i l i tha, mau xa la cc kh .

L i n a, n u ng i tn tm tu hnh m b cc nghi p ch ng i tr c lm ch ng ng i, ho c b cc t ma c qu nhi u h i, hay b vi c i rng bu c, ho c b b n kh lm no b c v.v...th hnh gi ph i tinh t n dng mnh, ngy m su th i l Ph t t ng kinh, thnh tm sm h i, th ng hnh khng b ph ; khuyn th nh Ph t tr th v tu h cc vi c cng c, h i h ng v o qu B . Ph i ln nh th , hnh gi m i kh i cc i u ch ng ng i v c n lnh t ng tr ng. L C GI I

Tinh t n l m t y u t thnh cng trn ng i c ng nh trn ng o. Ng i tu hnh n u thi u tinh t n th khng bao gi thnh o ch ng qu c. Tinh l tinh chuyn m t vi c; T n l ti n t i khng d ng. Hnh gi l p ch dng mnh, chuyn tu cc php lnh, tm khng khi p nh c, ph i th ng nh r ng: T v l ng ki p n nay ta th bi t bao nhiu thn, ch u bi t bao nhiu kh , nh ng khng lm c i u l i ch g c ! V y i ny ta ph i tu cc cng c, xa la cc t i kh . N u ng i b nghi p ch ng i tr c n ng n , ho c t ma c qu nhi u lo n, hay vi c i rng bu c, b nh ho n lm kh no, v.v...kh hnh o c, hnh gi ph i ngy m 6 th i, t ng kinh sm h i, khng nn b tr , th cc ch ng ng i s h t v c n lnh t ng tr ng. ---o0o--CHNH V N Th no l tu Ch , Qun?_ "Ch " ngh a l nh ch t t c cc v ng t ng ( nh), tu thu n theo qun khng (xa ma tha); "Qun" ngh a l qun st cc t ng nh n duyn sanh di t (hu ) tu thu n theo qun gi (t bc xa na). Sao g i l tu thu n?_ Do hnh gi t t tu t p, m t l n c Ch v Qun, khng r i nhau, nn g i l tu thu n. L C GI I u

Tu Ch , Qun t c l tu Thi n nh v tr hu . "Ch " l nh ch cc v ng t ng, t c l nh; "Qun" l qun st th u r ch n l c a cc php, t c

l Hu . Tu Ch , Qun s Hu l Qu .

nh, Hu ; v Ch ,Qun l Nh n, m

nh,

Trong L c , chia ring ra Thi n nh v Tr hu , l mu n cho hnh gi th y r hnh t ng, cng d ng v k t qu c a hai php mn khc nhau. Trong Lu n ny v ch ng "Tn tm tu hnh", B Tt M Minh c ng d y tu L c , nh ng hai sau l i chung lm m t v khng g i tu nh, Hu m l i g i l tu Ch ,Qun?_ V B Tt mu n cho hnh gi ph i hi u r ng: V ph n tu nh n th hai php ny r t lin quan v i nhau; ngh a l hnh gi ph i ng th i tu c Ch v Qun. Trong Ch c Qun, trong Qun c Ch . Th no l trong Ch c qun?_ Ngh a l mu n ng n ng a nh ch khng cho cc v ng t ng n i ln, th hnh gi ph i qun st cc php l khng; b i cc php l khng, nn hnh gi ch ng ch p c, v khng kh i tm tham sn v.v... Th no l trong Qun c Ch ?_ Ngh a l hnh gi qun st cc php u do nh n duyn ho hi p, sanh khng ph i th t sanh, m di t c ng khng ph i th t di t. V cc php do nh n duyn ho hi p gi c, nn hnh gi ch ng ch p khng, v ch ng sanh cc phi n no. ---o0o--NI V TU CH ( CHNH V N N u tu "Ch " ( nh) hnh gi ph i ch thanh v ng, ng i ngay th ng, tm ch n chnh, ch ng n ng h i th , ch ng n ng hnh s c v h khng, ch ng n ng t, n c, gi, l a; ch ng n ng th y, nghe, hay bi t, cho n cc t ng ni m u di t tr , r i hnh gi d p lun ci "tm ni m" tr t ng ni m n a. Do t t c cc php t h i no n gi , m i ni m khng sanh, m i ni m khng di t, nn hnh gi ph i khng cc t ng ni m v c ng khng t ng c nh gi i ngoi tm, r t sau r i l y tm tr tm. N u tm v ng t ng rong ru i, th hnh gi ph i li n em tr l i chnh ni m._ Ph i bi t "Chnh ni m" y, t c l "Duy tm", khng c ngo i c nh. V ci tm ny c ng khng hnh t ng g c th t ng ni m c. L C GI I NH)

Hnh gi tu nh (Ch ), ph i ch thanh v ng, trnh xa n i n o no nhi t; thn ng i ngay th ng, khng ng c khng ci; tm ph i ch n chnh, t nh to sng su t v t ch t nh, khng ph khng tr m; ph i thot ly thn, ngh a l khng n ng h i th (khng s t c); khng n ng hnh s c; ph i thot ly th gi i, khng n ng h khng, t i; v ph i thot ly tm, khng n ng th y nghe hay bi t. Hnh gi ph i tr h t cc t ng ni m r i ci tm ni m tr cc t ng c ng d t lun; ph i bi t cc php t h i no n gi , ch l nh t tm (Duy tm), khng sanh khng di t, khng c c nh gi i ngoi tm. B i th nn tm v a v ng ng rong r i theo tr n c nh, th hnh gi ph i thu l i em v chnh ni m t c l nh t tm, g i l "dng nh ttm di t cc v ng t ng"; r t sau ci "tm" ny (nh t tm) c ng khng cn, g i l "dng tm tr tm". Cc v C c d y r ng: "Ng i tham thi n, trong ph i thot ly thn tm, ngoai xa la c nh gi i; ngh a l ph i r i tm, , th c m tham c u, ph i ra kh i con ng thnh phm m tu h c, ph i vi n ly cc c nh gi i v ng t ng m c u o". Tm l i, l ph i phng x t t c . ---o0o--CHNH V N L i n a, trong t t c th gi , khi i ng n m ng i, t i lui qua l i, lm t t c vi c, hnh gi ph i th ng nh ph ng ti n (ph ng ti n tu duyn ch ), ngh a l tu thu n qun st. Hnh gi tu t p nh v y lu ngy thu n th c, th tm c an tr ; do tm an tr l n l n m nh m , nn d p su phi n no, tn tm t ng tr ng, ng tu thu n vo ch n nh tam mu i, mau thnh v B t th i. Ch tr nh ng ng i nghi p ch ng su dy, nghi ng bi bng khng tin, ho c ng m n bi ng nht, th khng th nh p Ch n nh tam mu i c. V hnh gi nh n ng php Ch n nh tam mu i ny m bi t c php gi i duy nh t; ngh a l nh n r Php thn c a ch Ph t v thn chng sanh bnh ng khng hai, nn c ng g i l Nh t h nh tam mu i. Ph i bi t Ch n nh l c n b n c a cc php tam mu i; n u hnh gi tu php tam mu i ny, th l n l n s c v l ng php tam mu i. L C GI I

o n ny ni v "Ph ng ti n tu duyn Ch "; ngh a l tu Thi n nh khng nh ng th ng ng i, m cn ph i ph ng ti n tu duyn tu t p, khng cho gin o n. Khi i ng n m ng i lm cc vi c, hnh gi c ng ph i lun lun qun st tu t p; nh th lu ngy tm c an tr , nh n nh l c l n l n m nh m nn tn tm t ng t n, d p su phi n no, c tu thu n vo Ch n nh tam mu i, thnh b c B t th i. Ch tr nh ng ng i hu bng khng tin, th khng c vo Ch n nh tam mu i. Hnh gi c Ch n nh tam mu i r i, th bi t php gi i l m t, chng sanh v ch Ph t bnh ng khng hai, m ng ng m t tnh, nn c ng g i l Nh t h nh tam mu i (Tam mu i ng nh t th ). Ch n nh tam mu i l c n b n c a cc php tam mu i, nn ng Ch n nh tam mu i r i th s c cc php tam mu i khc. Ch "Tam mu i", Tu d ch l Chnh n lc thu n th c hay ng m c. ( ni tu thi n i ng c nh

nh hay Chnh th ; Ngh a l tu

nh r i, ti p sau y s ni cc vi c ma) ---o0o--BI TH M I SU

CH

NG TH

T :PH N TN TM TU HNH (ti p theo v h t) MA CH NG TRONG KHI TU THI N

C. NI V CC TH

CHNH V N N u chng sanh no c n lnh m ng t, b cc t ma ngo i o, ho c qu th n lm no lo n, trong khi hnh gi tham thi n, chng hi n cc hnh t ng gh s , ho c hi n k trai ng i gi xinh p v.v...th ph i qun Duy tm, lc b y gi cc ma ny tiu di t, khng cn lm g n a c. Ho c chng hi n hnh ch Thin, B Tt, Ph t, c ng cc t ng t t; ho c ni th n ch, ni php b th, tr gi i, nh n nh c, tinh t n, thi n nh, tr hu ;

ho c ni php bnh ng, khng, v t ng, v nguy n, khng on, khng thn, khng nh n, khng qu , r t ro tr ng khng v ng l ng, g i l Ni t bn. Ho c chng lm cho hnh gi bi t c i tr c c a mnh (tc m ng thng) ho c bi t nh ng vi c qu kh v lai, bi t ng tm ng i (tha tm thng) bi n ti v ng i. Chng lm cho hnh gi tham luy n danh l i th gian v.v...Ho c ma lm cho hnh gi tnh khng ch ng i, hay gi n, hay c i, a ng , nhi u b nh, ho c nhi u th ng xt, tm hay gi i i; ho c c khi r t tinh t n, c lc l i b tha ho c sinh tm nghi ng khng tin, v nhi u lo ngh ; ho c b php tu c n b n, tr l i tu cc t p h nh; ho c m nhi m cc vi c tri n ph c th gian; ho c lm cho hnh gi ng cht t ph n t ng t nh cc php tam mu i, song l c nh b ch ng c a ngo i o, khng ph i th t tam mu i; ho c lm cho hnh gi trong nh, t m t ngy ho c n b y ngy, t nhi n ng mn n th m ngon, thn tm vui thch, khng bi t i kht; khi n cho hnh gi r t a thch. Ho c lm cho hnh gi n khng ch ng i, khi nhi u khi t, s c m t bi n i lun. Khi g p nh ng c nh nh v y, hnh gi ph i th ng dng tr hu qun st, sing n ng gi gn Chnh ni m, khng nn ch p th , ch cho tm mnh o vo l i t. Ph i nh th hnh gi m i xa la c cc ma ch ng. L C GI I

Ng i tu thi n nh, khi ph tr ng m, s b trn n m ch c mn ma, bi n hi n cch th thch v no h i ng i tu Thi n. Khi g p cc c nh ma y, hnh gi ph i d ng tm nh th no, v dng nh ng ph ng php g di t tr , th trong kinh L ng nghim Ph t d y r t r rng v k l ng, (qu v nn c o n Ng m ma trong quy n i c ng L ng nghim). Trong Lu n ny, Ngi M Minh B Tt ch ni s l c v ma; Ho c chng hi n thn Ph t, thn B Tt ; ho c ni kinh thuy t php thng su t; ho c lm ch ng i tu thi n bi t c vi c qu kh , vi lai; ho c ng tc m ng thng, tha tm thng, bi n ti v ng i; ho c lm cho ng i tu thi n tham lam danh l i v.v... Khi g p cc c nh ma nh v y, hnh gi ph i ng quy n luy n, nhi m tr c v ng sanh tm vui m ng hay lo bu n, m ph i lun lun qun Duy tm; ngh a l qun do d ng cng tu thi n, nn tm hi n ra cc c nh nh v y, ch khng c g l v c ng khng ph i ch ng chi c . Kinh L ng nghim, Ph t ni: " ...N u hnh gi khng ch p mnh c Thi n hay ch ng Thnh th t t,

cn ch p mnh Thi n hay ch ng Thnh th o vo t o" (B t tc Thnh tm danh thi n c nh gi i, nh c tc thnh gi i t c th qu n t). Ph i d ng tm nh th th cc c nh ma kia t nhin tiu di t. N u hnh gi vui m ng, cho mnh c Thi n hay ch ng o v.v...th b ma m nh nhi u h i; v cc vi c ma l hi n thn c a s tham luy n vui bu n ch p th . ---o0o--CHNH V N Ph i bi t, cc php thi n nh (tam mu i) c a ngo i o tu t p, u khng r i phi n no h u l u v tm cn ng m n, ch p ng tham lam danh l i th gian v c u ng i cung knh. Cn tu php Ch n nh tam mu i (thi n nh) ny th khng cx t ng g c, l i c cng n ng lm cho cc phi n no l n l n m ng t; cho n khi xu t nh hnh gi c ng khng gii i. N u ng i tu hnh m khng tu php Ch n nh tam mu i ny, th khng th nh p c dng gi ng c a Nh Lai. Tu cc php thi n nh tam mu i ngo i o, u thu c trong Tam gi m nhi m tr c n i c nh thi n. B c Thi n tri th c d n d t, th quy t L c a th gian, c ng nh thi n nh c a i, v cn cc phi n no ch p ng v say i th nn ng i tu thi n nh, n u khng nh s l c vo ngo i o. C GI I

Trong kinh L ng nghim, khi Ph t s p ch d y ph ng php tu hnh th Ph t khuyn b o d n d ng A Nam v i chng r ng "Ph i phn bi t rnh r hai mn c n b n: 1. V ng tm phi n no l c n b n c a sanh t lun h i v 2. Ch n tm thanh t nh l c n b n c a B Ni t bn. N u cc ng nh n l mpn l c n b n c a sanh t lun h ilm nh n tu hnh, th khng bao gi thnh Ph t c; v c ng nh ng i nh n gi c lm con, ch b n ph h i m thi". B i th nn, o n ny B Tt M Minh phn tch rnh r t nh v chnh nh, cho hnh gi kh i l m l c. Thi n nh c a ngo i o v th giam l do phi n no h u l u lm ng c thc y, nh v l i d ng, c u ng i cung knh v.v...m tu. Khi tu thi n, th y c m t vi th ng c nh th h ng m n c ng cao v tham i n i c nh thi n v.v...B i th n tu ch ng no, th h l i t ng tr ng b n ng, thm nhi u phi n no, o su hop61 t, lun h i mi treong tam gi i.

Cn thi n nh c a ch Ph t l do ch n nh thanh t nh (ch n nh ) lm ng c , nn khng v l i d ng hay c u ng i cung knh, khi th yth ng c nh, ch qun l Duy tm, khng mng tm tham luy n, khng ngam n c ng cao, khng nui l n b n ng. B i th nn hnh gi tu ch ng no th phi n no cng tiu, c vo c nh gi i c a ch Ph t. Tm l i, ng i tu thi n nh, n u khng c Thi n h u tri th c (Minh s ch gio) d n d t, th d l c vo t ki n ngo i o. D. M ---o0o--I I U L I CH THI N CHNH V N Ng i chuyn tm tinh t n tu php tam mu i ny (Ch n nh tam mu i) th hi n d i s c m i i u l i ch: 1. cm i ph ng ch Ph t v B Tt th ng h ni m. NH

2. Khng b cc ma qu kh ng b . 3. Khng b chn m i l m th thin ma ngo i o lm m ho c. ng n ng n d n

4. Xa la nh ng vi c hu bng Chnh php v cc t i ch d n m ng t. 5. Di t h t cc nghi ng v nh ng s th y nghe t i l i. 6. i v i cc c nh gi i c a ch Ph t, lng tin t ng tr ng.

7. Xa la cc i u n n n lo l ng v 8. Tm

i v i vi c sanh t , tm khng khi p s . i lm no h i.

c nhu ho, b tnh kiu m n, ch ng b ng

9. D ch a ch ng nh, song trong t t c th i gian, t t c c nh gi i, hnh gi c th lm cho cc phi n no t n gi m v khng tham vui th gian. 10. N u c Tam mu i th khng b cc m thinh c a tr n gian v cc ngo i duyn lm chao ng.

C GI I

Ng i tu hnh l m t v T ng soi cxng v i cc ma qun tr ng k khng chi n, khng ph i khng chi n m t n m m t thng, m ph i nhi u i nhi u ki p, khng ph i m t ngy m t bu i, m ph i nh t ng gi t ng pht v i gi c n i tm (phi n no). C nhin hnh gi ph i tr i qua ba giai o n: Giai o n th nh t l t v , ph i tr i qua m t a t ng k ki p (m t v s ki p), hnh gi thua nhi u th ng t; giai o n th hai l c m c , tr i qua m t a t ng k ki p th hai, hnh gi n m n n m thua; giai o n th ba l ph n cng, c ng tr i qua m t a t ng k ki p n a, hnh gi th ng nhi u m thua t. Tuy nhin, n u hnh gi thnh tm chuyn nh t, tinh t n tu h c php "ch n nh tam mu i" ny, th s c m i i u l i ch nh trn; m i u l i ch th nh t l c ch Ph t v B Tt th ng h ni m; nh v y, lo chi ch ng c thnh o ch?ng qu . (Trn ni tu Ch , ti p theo y s ni tu Qun) ---o0o--E. B Y PHP QUN CHNH V N N u ng i tu Ch ( nh) m tm b tr m m t (chm l ng) sanh ra gii i, ho c ch ng a lm vi c lnh, xa la tm i bi, th ph i tu Qun. 1. Qun v th ng: Qun t t c cc php h u vi trong th gian, khng c lu di, giy pht bi n ho i. 2. Qun kh : Qun t t c tm h nh l kh , v m i ni m sanh di t khng d ng. 3. Qun v ng: Qun cc php nh qu kh nh chim bao, cc php hi n t i nh ch p nhong, cc php v lai nh my t tn. 4. Qun b t t nh: Qun t t c thn hnh nam, n trong tr n gian cc th u , khng c m t cht g s ch s ng a. u b t t nh,

5. Qun i b : Hnh gi ph i th ng nh t t c chng sanh t v th n gi , u b i v minh hun t p, lm cho tm sanh di t, v th khng bi t

bao nhiu thn hnh kh no; hi n t i y v n b v l ng s kh s ang p b c, cho n v lai c ng cn ch u cc i u kh no, khng bi t ch ng no cng t n. Chng sanh b cc kh s nh th , khng th la b c, th m khng hay khng bi t, th t ng th ng xt. 6. Qun i nguy n: Hnh gi th ng suy ngh chng sanh kh s nh th , nn pht tm dng mnh, tu t t c cng c lnh, l p l i th nguy n r ng l n: "Nguy n cho tm ti khng c phn bi t thn s ( ng th ) dng v l ng ph ng ti n c u t t c chng sanh kh no kh p c m i ph ng, cng t n vi lai, u c an vui Ni t bn". 7. Qun Tinh t n: Do hnh gi pht nguy n r ng l n nh v y, nn trong t t c th i gian v t t c m i n i, ph i sing n ng tu h c, tu theo kh n ng c a mnh m lm cc vi c lnh, tm khng gii i. L C GI I

Hnh gi n u tu "Ch " m khng tu "Qun" th c th sanh ra nh ng tai h i l xa la tm i bi, khng a lm cc vi c lnh. B i th nn mu n trnh nh ng tai h i y, hnh gi ph i tu "Qun". Tr c nh t, hnh gi ph i qun"T ni m x " th y r thm tm v th gi i u l v th ng, kh , v ng v b t t nh". Ti p hnh gi dng qun i bi c u . R i ti p dng qun i nguy n, ngh a l khi th y chng sanh kh qu, nn hnh gi t pht l i th nguy n r ng l n v d ng mnh sanh v i tm bnh ng, khng phn bi t th i gian v khng gian. Hnh gi l p i nguy n r i th ph i dng qun Tinh t n, ngh a l ph i t n l c c a mnh lm cc i u l i ch cho chng sanh trong m i ph ng, khng khi no r nh vi c. ---o0o--G. CH V QUN NG TH I TU CHNH V N Ch tr nh ng lc ng i chuyn tu php "Ch " cn ngoi ra t t c th gi khc, hnh gi u ph i quan st nh ng vi c g nn lm, vi c g khng nn lm. Khi i, ng, n m, ng i hnh gi ph i ng th i tu c Ch v Qun. Ngh a l hnh gi tuy trong khi qun t tnh c a cc php khng sanh (Ch ), nh ng c ng qun do nh n duyn ho hi p, nn nghi p lnh d v qu bo kh vui

khng m t (Qun)_ Tuy trong lc qun do nh n duyn ho hi p nghi p bo khng m t (Qun), nh ng hnh gi c ng qun t tnh c a cc php khng sanh (Ch ). L C GI I

B Tt MaMinh d y hnh gi trong b n oai nghi: i, ng, n m, ng i u ph i tu c Ch v Qun. Trong khi qun cc php v sanh, tr tm tham lam i tr c v.v...th hnh gi c ng qun nh n duyn ho hi p, nh qu lnh d khng m t, r ng tu cc vi c lnh v gio ho chng sanh. Tuy "qun khng" m ch ng b mn h nh lnh; "qun c" m tm tnh v n thanh t nh, khng nhi m tr c, i luy n m t c nh no. l l i ch c a Ch v Qun ng th i tu v y. ---o0o--H. L I CH TU CH QUN CHNH V N Phm phu tu "Ch " th tr c tm nhi m tr c th gian; Nh th a tu "Ch "th b c tm khi p nh c. Phm phu tu "Qun", xa la c ci b nh ch ng a tu php lnh; Nh th a tu "Qun", i tr c tm h p hi ch k , ch ng kh i i bi. B i th nn ph i tu c Ch v Qun, gip nhau m i thnh, khng th r i nhau c. N u hnh gi khng tu c Ch v Qun th s khng th vo o B . L C GI I

Nh tu "Ch " nn hnh gi ng n c s tham tr c v khi p nh c. Nh tu "Qun" nn hnh gi pht kh i tm i bi v lm l i ch cho chng h u tnh. B i th nn php Ch , Qun, ( nh, Hu ) l con ng l n c a hnh gi v ci Ph t. ---o0o--I. PHP MN NI M PH T CHNH V N L i n a, n u c chng sanh m i tu php ny, tm cn khi p s , mu n c Chnh tn, nh ng lo s " ci ta b khng th ng g p Ph t, nghe php v

cng d ng, e s lng tin c a mnhkhng thnh t u", mu n th i ch, th nh ng chng sanh y bi t r ng: Ph t cn c ph ng ti n th th ng, b o m tn tm c a hnh gi c thnh t u. Ph ng ti n y l "Nh n duyn chuyn tm ni m Ph t, c u sanh v ci Ph t ph ng khc, th ng c th y Ph t, nghe php", th ch c ch n xa la c c o. Trong Kh kinh, Ph t d y: "n u ng i chuyn tm ni m Ph t A di th gi i C c l c ph ng ty, v em cng c tu hnh h i h ng pht nguy n c u sanh v , th quy t nh s sanh v th gi i C c l c, c th ng th y Ph t v nghe php, khng bao gi th i chuy n". N u hnh gi qun ch n nh Php thn c a Ph t A di v th n ng tu t p, th r t ro s c sanh vo hng ng chnh nh L C GI I ng sing

Hnh gi mu n hi qu Ph t, t t nhin ph i leo ln cy B cao 6 th c, l B th, Tr gi i, Nh n nh c, Tinh t n, Thi n ngh v Tr hu . Quan tr ng nh t l hai th c sau; trong Lu n ny g i l Ch v Qun. l i u duy nh t c a cc v B Tt v s ch ng qu Ph t. Nh ng, c ng i lo ng i: "Chng phm phu n qu Ph t, ph i tu nhi u ki p v tr i qua th i gian lu xa l ba v s ki p; h n n a, ci Ta b ny c r t nhi u ch ng ng i, v khng th ng g p Ph t, s tu kh thnh cng". Mu n cho nh ng ng i y h t lo ng i, b o m s tu hnh ch c ch n c k t qu , nn B Tt M Minh ch thm m t ph ng ti n th th ng c a Ph t, l d y ng i "Nh t tm ni m Ph t, h i h ng c u sanh v ci n c c a Ph t A di , th ng g p Ph t v lm b n v i cc v B Tt, ngy m su th i th ng nghe ti ng php; cho n gi th i, cy rung, su i reo, chim ht, c ng u di n ra nh ng php: Ng c n, Ng l c, Th t B , Bt chnh o v.v..."; nh trong kinh Di ni. Hnh gi g p hon c nh thu n ti n, t t p nh th , th lo g ch ng thnh o ch ng qu . B i th nn php "Nh t tm ni m Ph t" l ph ng ti n th th ng nh t c a c i bi Th tn ( h t ch ng th t l Tn tm, Tu hnh) ***

---o0o--CH NG TH N M : L I CH V KHUY N TU CHNH V N Php i th a b m t c a ch Ph t, ti ni m t cch t ng qut r i. N u c ng i no i v i php i th a c a Nh Lai (th m thm c nh gi i) khng nghi ng hay bi bng, l i cn sanh tm chnh tn mu n vo i th a, nn h th tr (v n) suy ngh (t ) v tu t p (tu) theo Lu n ny, th ng i y s c o v th ng B . N u ng i no nghe n Php i th a ny m tm khng nghi s th ng i y s c ch Ph t th k v quy t nh s n i dng Ph t. Gi s c ng i gio ho chng sanh c i thin th gi i (m t nghn tri u th gi i nh ) u tu th p thi n, cng c c a ng i ny tuy nhi u, nh ng khng b ng c ng i ch th i gian ng n nh trong b a n, tu php i th a ny, th cng c li nhi u h n ng i tr c khng th so snh c. L i n a, n u c ng i, ho c trong m t ngy m, th tr, qun st v tu hnh theo Lu n ny, th ng i y s c cng c v l ng v bin, khng th ni h t. D u cho m i ph ng ch Ph t trong v l ng v bin, a t ng k ki p (v s ki p) tn thn cng c c a ng i c ng khng h t. T i sao v y?_ B i v php i th a (Ph t tnh) c cng c khng cng t n; Lu n ny ni v php i th a nn ng i th tr v tu t p, theo lu n ny, c ng c cng c v l ng v bin nh v y. N u chng sanh no i v i Lu n ny m hu bng, khng tin, th chng sanh s b t i bo l n, tr i qua v l ng ki p th kh no. V th nn chng sanh ph i tin t ng khng nn hu bng Lu n ny, b i c h i cho mnh v ng i, o n tuy t gi ng Tam b o. T t c ch Ph t u do php i th a ny m c Ni t bn; cc v B Tt c ng nh tu php i th a ny m ng vo tr Ph t. Cc v B Tt qu kh , hi n t i v vi lai u tu theo php i th a ny m c thnh t u c tin thanh t nh. B i th nn chng sanh ph i sing n ng tu h c. L C GI I

Ch ng th n m ny ni v s l i ch v khuyn ng i tu hnh. B Lu n ny ni v php i th a, t c l tm chng sanh hay Ph t tnh, ho c g i ch n nh hay Php thn v.v...Ch Ph t, B Tt qu kh , hi n t i v v lai u tu theo php i th a m c thnh o ch ng qu . B i th nn ng i tu theo php i th a ch trong th i gian ng n, nh trong b a n hay m t ngy m, cng c ng i ny nhi u h n ng i d y chng sanh trong i thin th gi i tu Th p thi n; v tu Th p thi n ch h ng ph c h u l u ci tr i; v m i ph ng ch Ph t tn d ng cng c c a ng i tu theo i th a c ng khng h t l i, v cng c ny thu c v ch n tm thanh t nh v l u, bi n kh p t t c . Tri l i n u chng sanh no hu bng khng tin Lu n ny, t c l hu bng khng tin php i th a hay khng tin tnh Ph t, tm ch n nh v.v...c a mnh th chng sanh t o n php thn hu m ng c a mnh, lm m t gi ng Ph t php c a mnh nn nhi u ki p ph i ch u sanh t lun h i tr m lun trong bi n kh . V th nn chng sanh khng nn nghi ng hu bng, m ph i tin t tu theo Lu n ny. ---o0o--BI K H I H CHNH V N Ngh a l r ng su c a ch Ph t Ti nay t ng qut ni r i Nguy n em cng T t c chng sanh c v Php tnh u cl i L C GI I NG ng v

Theo l th ng, cc v B Tt khi t o lu n, tr c nh t ni bi k quy knh Tam b o, c u Tam b o gia h cho vi c lm c a mnh c kh l v h p c ; r t sau ni bi k h i h ng, h i h ng cho t t c chng sanh u nh cng c ny m c l i l c. y l bi k h i h ng. D ch chnh v n xong ngy 27 thng Ging Tn S u

L c gi i v tu ch nh, xong ngy 28 thng Ch p n m Tn S u (1961) In xong gi a ma Sen n , n m Nhm D n (1962) ---o0o--H T