I THA TUYT I LUN

Tc Gi: Nguyt Khu Thin S Vit Dch:HT.Duy Lc T n Thin ng, Hoa K ---o0o--Ngun http://www.thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 16-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org ---o0o--Pht Thch Ca dng tr hu v thng sng lp php Thin Trc Tip vn chng c tng i v tuyt i, nhng v hng dn chng sanh la khi h vng, gi l tng i, bc ln quc chn tht, gi l tuyt i, nn mi c s thuyt php chng sanh. Php y chng ngoi ph nh tng i tc l Ph Ng Chp, Php Chp, Khng Chp (1) chng minh tuyt i tc l pht huy Chn Nh (2). Pht Thch Ca gi ci php ca Ngi truyn dy l php bn tr. Ni bn tr ngha l xa nay vn sn c. Nh vy, nn php mn i tha dng nhng c xo c bit ph nhn tng i nhp vo tuyt i, y l do bn tnh ca con ngi t nhin nh th. Bi v tt c s vt trong v tr do tr c ca con ngi nhn bit c u l tng i, t ch tng i th phi sanh ra mu thun v t mu thun t phi sanh ra kh no, do nn mi cn phi ph nh tng i. S ph nh n ch cng tt th v tr tng i kt thc, v tr tuyt i bt u. Trong v tr tuyt i chng c tng i nn chng c mu thun, khng mu thun nn khng cn ph nh na. Tt c u l tuyt i, bn tr san sng, vnh vin chng bin i. Nh th v tr mi c s vin mn cui cng, cuc sng ca con ngi mi c i n ch y hnh phc. Ti sao ni t s tng i sanh ra kh no? V tng i th c li t phi c hi cng nh khoa hc vn minh hin ti mi nm o to nhn ti khoa hc, pht minh v ci to my mc, tng gia sn xut, cung cp cho i sng ca con ngi c nhiu phng tin v phong ph hn. y l ci phn c li cho x hi, nhng do ci li ny li phi sanh ra ci hi nhiu hn. Ti sao vy? Theo s thc t xy ra, v nh s nhn ti khoa hc o

to hng nm, ch mt s rt t c nng khiu thin ti c bit, pht minh hoc ci thin my in ton v th my mc, cn mt s khng t nhn ti trnh thng thng li kim khng ra vic lm v nhng n v chc v b my in ton ti tn thay th ri, nn phi chu ci kh tht nghip khng trnh khi. S cn li kim c vic lm th li va lm va phi hc thm mi c th theo kp s tin b ca khoa hc, vy t phi chu s gnh vc nng n v thi gian ln tinh thn lm cho cuc sng cng thng v kh no v cng. Nay ra mt cng n trong lch s Thin Tng tiu biu cho php Thin Trc Tip, cng chng t php bn tr, v ng thi cng chnh l tiu biu cho Tuyt i Lun ny cho c gi c tng cng lng tin t tm v do quyt tm thc hnh theo pht hin tim nng v bin vn sn c ca chnh mnh. o-Lm Thin-S c mt th gi tn l Hi Thng, ngy kia mun t gi thy i ni khc. S hi: Ngi mun i u? p: Hi Thng v php mi xut gia, lu nay Ha thng chng c dy bo g, nn con mun i ni khc hc Pht php. S ni: Nu l Pht php th y ta cng c cht t. Hi Thng ni: Th no l Pht php ca Ha thng? S lin trn o mnh nh mt si lng vi thi mt ci , Hi Thng ngay khai ng. Cng-n ny tc l php Thin Trc-Tip truyn t Pht Thch Ca cng l trong st na, t quc tng i bc vo quc tuyt i vy. H vo c cnh gii tuyt i th nhng ci b ph nh nh ng, vn hu, cc php v.v.... u bin thnh tuyt i, hon ton c tha nhn tr li. n y tt c u l cnh gii chn tht nn trong kinh i Nit Bn ni: Thy Nht Thit Khng chng thy Bt Khng chng gi l Trung o (3) cho n thy Nht Thit V Ng chng thy c Ng cng chng gi l Trung o. Trung o gi l Pht Tnh (4), v ph nh nn khng, v tha nhn nn bt khng, v ph nh nn v ng, v tha nhn nn c ng. C th ph nh m chng th tha nhn l ngi tiu tha. C th ph nh m cng c th tha nhn l ngi i tha. Chng ni ph nh cng chng ni tha nhn l Pht. Lc ph nh th nht vng nht thit vng, khi tha nhn th nht chn nht thit chn. Khi cha la tng i th tt c u tng i, vo tuyt i th tt c u tuyt i, chng phi ngoi tng i c tuyt i, chng phi

ngoi tuyt i c tng i, nn U tc l Tnh , a Ngc tc l Thin ng, Phin No tc l B (5), Chng Sanh tc l Ch Pht. Ni tm li Tng i tc l Tuyt i, tt c bnh ng gi l php mn Bt Nh (6), cng gi l Nht Tha (7), nh trong kinh Php Hoa ni:Trong mi phng quc ch c php Nht Tha, chng hai cng chng ba, tr phng tin ca Pht, ch dng gi danh t, dn dt cho chng sanh, duy nht s tht ny, ngoi ra u chng chn l ngha ny vy. n y, nn ghi nh rng cnh gii tuyt i chn-nh chng phi vn t li ni c th din t, nn Pht Thch Ca thuyt php xong lin ph nh ngay, ni rng: Ta 49 nm thuyt php cha tng ni mt ch, li ni: Ta t m y c chnh gic, cho n m y nhp Nit Bn chng thuyt mt ch no c, li ni: Ta i vi V Thng Chnh ng Chnh Gic cng chng c mt cht php no c. Cc gii t tng Ty Phng t thy Ngi n gn ch tuyt i l v ng li thc hnh chng ng. Ch c nh Trit hc Hy Lp, Parmenides, t tng ng ny n gn ch tuyt i hn nhng trit gia khc. S gii thch bn th tuyt i ca ng ging nh li Pht Thch Ca, ng cho rng: Th gii do cm gic m bit c l th gii h vng chng tht, chng qua l mt th o tng, chng phi l tn ti chn tht, m bn cht ca v tr duy nht mi thc tn ti. Tn ti tuyt i chng th xen ln vi phi tn ti. N l tuyt i bt bin, bt ng, bt sanh, bt dit, v thy v chung, bi v gi s nh s tn ti m c bt u th ci tn ti y nu khng sanh khi ni tn ti t cng phi sanh khi ni phi tn ti. Nu ni tn ti sanh khi ni tn ti th chng th ni c bt u, nu ni tn ti sanh khi ni phi tn ti th thuyt y chng thng v ci khng c chng th sanh ra ci c (Exnihilo nihilfit). Li ni trn l tiu biu cho t tng ca Parmenides. ng li ni: S tn ti chn tht th chng c qu kh, hin ti v v lai, n l vnh vin chng th phn chia. Theo s thc, ngoi tn ti ch c phi tn ti. S tn ti l chng ng, chng lon, v vn ng v nhiu lon u l hin tng bin ha, c bin ha th chng phi tn ti. Tn ti tuyt i k thc t n nh l n, tn ti vnh vin nh th quyt chng bin i, ci bn cht duy nht ca n l tn ti. Tn ti chng th ni l ci ny hay ci kia, chng th ni c tnh cht ny hay tnh cht kia, cng chng th ni ni ny hoc ni kia, lc ny hoc lc kia. N ch l tn ti, tn ti tc l C (Sness). (Ci C ny c ngha siu vit s lng, khng nm trong phm vi tng i, ngha l chng phi i vi khng m n C).

Rt tic rng, ng y (Parmenides) khng bit dng phng php ni chiu ph v thnh tr b tc ca Duy Tm v Duy Vt v c th t n ch cnh gii thc t ca tn ti. Chng t s suy l ca ng ng trn tuyt i m pht huy th c th c kt qu ging nh Pht Thch Ca v chng lt vo nh nguyn lun, li na tt c s tranh lun v Duy Tm v Duy Vt ca cc nh Trit hc Ty Phng cng chng th pht sinh. Mc d t xa nay c hai phi u tn ng ta lm thy t m cho n ngy ny con chu ca hai phi vn tip tc kch nhau n k cng. Gc tai ha y l do dng b no suy lng vy. Cho n ngy nay, nhng phng php tm cu chn l ca cc nh trit hc Ty Phng nu chng phi dng duy tm th cng dng duy vt. K thc, duy tm v duy vt chng qua l hai u ca mt s vt, ngha l nm trong phm vi tng i, nu nh n suy din ra chn l th l y ng nhin cng l tng i m thi. ng Parmenides chng phi khng mun em Tn Ti thuyt thnh mt nguyn l Nht Nguyn Lun vin mn nhng d bit c Mt mi ng l khi suy din ra, kt qu li bin thnh Hai. Ci sai lm y l do dng b no phn bit, suy lun, m chng bit cch dng b no p tan v-thy-v-minh. Cch chnh l php Thin Trc-Tip truyn tha t Pht Thch Ca, cng gi l B t Ma Thin v ngy nay gi l php Tham T-S-Thin vy. Cng c nh trit hc Ty Phng h mun nghin cu v t tng ng Phng, ngi u tin chu nh hng ca ng Phng l ng Arthur Schopenhauer, m tic rng ng gp ngi tiu tha. Phi tiu tha khin ng thnh bi quan ym th, khin ng ph nh dc vng, ch, khi nim, th gii v.v.... rt cuc ch c mt ch V. Nu tt c V th s sng u cn ngha g? ng tip tc ci kh qun (8) ca tiu tha cho rng dc vng l ngun gc ca thng kh cho nn phi ph nh dc vng t n s yn tnh ha bnh. Nhng ng li bit dc vng l chng th dt hn, cho nn lt vo ci hm su bi ai. Rt tic ng khng gp ngi i tha, nu ng gp c th s cm thy i sng phong ph y ngha, t s thnh tu ca ng s v i hn. Tinh ngha ca Pht php ni Thc Tng, Thc Hnh, Thc Dng, nhng hc gi Ty Phng li t ci tn gi l H V (Buddhistic Nihlism) thc l sai lm ln. y l v hc gi Ty Phng cha r c gii hn tam tha ca Pht php m li ly l Tiu Tha cho l ton b t tng ca nh Pht. Chng ta xem nh trit hc Arthur Schopenhauer lt vo tiu cc th bit.

Th no gi l tuyt i? Tuyt i tc l V Thng Chnh ng Chnh Gic. V ni Pht tnh chng c g so snh v th d c, nh trong kinh ni: V nh chn nh chng th th d. ng bit c bn th cui cng ca v tr chng? ng bit c thc tng ca mt ht ct chng? Cng nh ng Newton ni: S hiu bit ca ti cn khng bng mt ht ct trn bi bin. Ngi ta v cu ni ny m khm phc ng l mt nh khoa hc rt v i v khim tn. K tht, ng Newton c phn t ho, t tin, nh gi phn tri thc ca mnh qu cao ri vy. Nu ng y chng nhp tuyt i th s bit li ni trn l sai m nn ni li nh vy: Ti i vi thc tng ca mt ht ct cng khng bit mt cht no c. Bi v s pht minh ca tt c nh khoa hc v trit hc chng qua l chn l tng i, chn l c gii hn, chng phi chn l tuyt i cui cng v v hn. V nh lut ca ng Newton kin lp b Einstein lt v nh lut ca Einstein kin lp sau ny cng c th b ngi khc lt . Ci chn l m c th b lt th u cn gi tr g na. Khi con mt thn linh ca tuyt i nhn thng tt c chng sanh thy mi mi u ang on m hoc cm ci dng knh hin vi hoc l dng t tng suy lng, vi tt c tinh thn sing nng lm vic, mong pht hin c mt chn l no, th thy bun ci rng: Du cho cc ng vn dng ht tim c vn chng bit mt t g v ta. Bi v cc ng dng t tng cm gic l tng i, tng i chng th bit tuyt i, cho nn ng l ng, ta l ta, ng mun nhn thc tt c trc tin nn nhn thc ta, nu khng nhn thc ta th ng chng th nhn thc tt c. Nhng ch khi no ng bung b tt c tm cu, bung b tt c hnh thc v danh t m dng tm hn trong sch ni chiu, khi c duyn n hot nhin i ng (9), khi y ng s t bun ci rng: , mnh vn l n. Khng gian v thi gian l mi trng hot ng ca tt c nh khoa hc v trit hc cng l mi trng hot ng ca tt c vt cht v tinh thn, nu la khi khng gian v thi gian th khoa hc vi trit hc chng th hot ng, vt cht v tinh thn cng khng c ch y ch v tn ti. Nhng khng gian v thi gian l cn nh do t tng, cm gic ca loi ngi t kin to ra, nu khng c t tng v cm gic th cn nh ny khng th thnh lp. Cho nn t tng cm gic khi b ph nh th khng gian v thi gian cng phi b ph nh, khng gian thi gian b ph nh th tt c vt cht tinh

thn cng phi b ph nh, tt c khoa hc trit hc cng phi b ph nh. Vy th tt c th gii vn vt u mt ht ch ng chn. Bi v t tng cm gic l tng i cho nn khng gian thi gian cng l tng i, v khng gian thi gian tng i cho nn vt cht tinh thn cng l tng i, khoa hc trit hc u l tng i. T y suy rng ra th tt c v tr vn vt u l tng i. Tng i l i lp nhau, ph nh vi nhau, ni tm li c v tr vn vt u t n ph nh chnh n. Nhng khi ng bc vo cnh gii tuyt i th s thy ca ng s l mnh mng v bin, v thy v chung, v cng v tn, y l tn ti ca tuyt i. Ngay chng th tng tng th no gi l khng gian v thi gian, th no gi l vt cht v tinh thn, nhng m nhng ci trn mi mi t an ni ngi v n, hon ton y , vnh vin tn ti ni quc tuyt i. ni quc tuyt i, vt cht v tinh thn l bnh ng v cng th m cng nhau tn ti, chng th phn chia. y l bng hoa p vnh vin tn ti khng bao gi ho tn. t ny vnh vin khng c duy tm lun v duy vt lun, vnh vin khng c du tch ca k duy tm lun v duy vt lun. H chng th dm chn vo t ny bi v cnh ca ca tuyt i khng bao gi t tng v cm gic c th m ra. ng li khoa hc v trit hc hin nay ch l xu hng n ch sa mc hoang vu ca tng i. Con thuyn suy l v bin chng hin ang phiu lu ni bin c ca v minh, vnh vin khng n c b tuyt i. T tng cm gic l ha thn ca nht nim v minh. (9) V thy v minh (10) l hang ca nht nim v minh. Khi nht nim v minh cha ra i th thi gian v khng gian chng th b b no cm bit c, chng th b tnh ton c. Khi nht nim v minh sanh khi th thi gian b gi lp ri, khng gian b tnh ton ri, sinh mng c tha nhn ri, t ng b tham luyn ri. S bt u ca thi gian khng gian cng l bt u ca sinh mng, cng l bt u ca t ng, cng l bt u ca vn s vn vt, cng l bt u ca tt c s mu thun, ni tm li tc l bt u ca c v tr tng i. Khi nht nim v minh im lng tr v hang v thy v minh th t ng theo tiu dit, vn s vn vt cng theo tiu dit, c v tr thi gian v khng gian cng theo tiu dit, tt c mu thun cng theo tiu dit, ch cn li ming t en ti mnh mng, hoang vu ca v thy v minh, cng l hang ca k tng i.

V thy v minh ging nh mt bc mn en che khut tt c th tng chn tht, n l ranh gii gia tuyt i v tng i, ranh gii ngn cch gia chn vi gi. Khi nht nim v minh t trong bng ti ca mn en xut hin th tt c tung kch ca thin c, th phi, bun vui, tan hp... ngay bt u, tt c ma gi ging bo bt u, vn mng bin i khng chng cng bt u, tt c lch s mu thun xung t u tranh mu u t bt u c. Nhng, tt c nhng iu trn u l o thut h vng, ch c Pht Thch Ca nhn thu s tht, dng bn tay Bt Nh (11) ca Pht m ra bc mn en ti ca v thy v minh th trong khonh khc tt c tung kch vui bun ca tng i u tiu dit, tt c ma gi ging bo u yn bnh tr li, tri t hot nhin sng t, ngay tuyt i bt u, chn ng (12) t hin, ngay trc mt u l v tr tuyt i, tt c hon ton y chng thiu chng d, cho n mt ht bi cng t hin ra hnh tng chn tht. i sng ca tuyt i l v cng phong ph v cng an lc p chng g so bng. y khng c sanh t, khng c thin c, khng c giu ngho, khng c giai cp, khng c tr ngu, khng c th phi, khng c tt xu, khng c mu thun, khng c tt c danh t v hnh thc ca tng i. y ch c hon ton bnh ng v hn ca tuyt i, t do chn chnh, an lc v cng, cui cng n ch khng sanh khng dit, cng l vnh sanh ca tuyt i vy. Th gii tuyt i ny tc l ming t trong sch ca Nit Bn do mi phng ch Pht (13) cng nhau tn thn. Pht Thch Ca dng bn ch Thng- Lc- Ng- Tnh tn thn cnh p ca Nit Bn ny. y chng sanh chng dit, chng phi do sng to m l bn nhin, y l ch Thng ca Tuyt i. y v kh v lc, chng c b buc v gii thot, y l ch Lc ca tuyt i. y v ng, v nhn, v Pht v chng sanh, chng phi siu thng m l bn tr, y l ch Ng ca tuyt i. y v cu v tnh, v ti v phc, chng cn tu tp m bn lai trong sch, y l ch Tnh ca tuyt i.

em tt c cnh gii tng i bung b ri tc l gii thot, y l phng php duy nht tin vo tuyt i nn gi l php mn bt kh t ngh. Bt kh t ngh tc l tuyt i chn nh, ngha l chng th dng t duy cm gic t n, chng th dng ng ngn vn t din t, ch do ph nh tng i mi c th tin n quc t do bnh ng ca tuyt i. Phng php ca Pht Thch Ca em tt c tng i u hon nguyn tr li thnh tuyt i cho nn tt c u l nguyn nhn t k (ci ngun do mnh), ngoi nguyn nhn t k ra chng c nguyn nhn no khc, cho nn gi l V-D-Nit-Bn (14) cng gi l V-Lu-Gii-Thot (15). chng c nguyn nhn no khc tc l hon ton t ch, hon ton t do bnh ng, chng c giai cp v xung t. Ci bn th ca tuyt i l nh nh bt ng, nu n c bin ng th chng phi l tuyt i, nu n c bin ng t phi c mt th nguyn nhn no khc hoc sc mnh lay ng n, y tc l tng i ri, nn chng th c tn xng l Duy-Nht-Nguyn Nhn ca tuyt i. Nh trit hc Immanuel Kant (1724-1804) ni: Mi mi cm gic vui hoc bun chng phi do ngoi cm gic nh hng m sanh khi, l do tnh cm ca mi c nhn t mnh sanh ra, v vy nn trong khi mt ngi cm thy vui mng th ngi khc c th cm thy chn ght, mt ngi v i tnh au kh, trong khi k tnh ch th cm thy sung sng, cm tnh mi mi vn l chng ng l li mong cu mt th cm gic ng nht y l u chng th c, t y m sanh ra tranh bin thc l ngu si.Xem nh th th trn th gii u c mn no chng phi tng i, c g l tiu chun chn chnh, cho nn s an lc ca tng i ng thi cng l au kh. Nh trit hc Friedrich Wilhelm Nietzsche cho l: Con ngi mi mi t to cho mnh mt ci chung ngi, nu mun ra khi n phi lm siu nhn, nhng siu nhn li bin thnh chung ngi na, bi v c mt ci chung ngi ging nh c ma dnh st trn c th con ngi m n ch bit ph chung ngi bn ngoi m khng chu tr li tm chung ngi ni bn thn mnh t ph, cho nn mc k ng chy trn n chn tri gc bin no u chng th thot thn.Mun tm cch thot ra, khi phc t do ca loi ngi y l cng lao ca Immanuel Kant. Khi ng r c tc dng ca nht nim v minh th ng s bit c ti sao tt c u thnh Nh (tng i), khi ng r c tc dng tuyt i ca Pht tnh th ng s hiu c ti sao tt c u Bt nh (tuyt i) nhng ch lm nhn v thy v minh l cnh gii bt nh, b mt n d

ging bt nh m c chng t nh, khi nht nim v minh t n sanh khi th tt c u thnh nh ri. Khi tt c u thnh Nh ri th s vt ngay trc mt ng, ng cng chng c cch no bit c thc tng ca n. Khi tt c u bt nh th s vt d xa ngoi a cu ng cng c bit ht chng thiu st. Hin ti ng bit nh th, qu kh cng phi nh th, v lai cng phi nh th, v ng t mnh tc l tuyt i, tuyt i tc l ng, khi y ng siu vit khng gian v thi gian ri. Pht Thch Ca tng ni Bit ht s vt trong mi phng tam th, nu ng hiu r o l tuyt i th ng s nhn nhn li ca Pht Thch Ca rt chnh xc. Ci sinh mng vnh vin khng cht, ci chn l vnh vin khng thay i, s chnh xc ny u c g so bng c, u c ngha g c th hn na. T xa n nay, tt c nh trit hc cha tng c ngi no bc n ca tuyt i, li ch nhng vic tng i nh th phi, thin c, qu kh v lai, sanh trng hy dit, quyn lc sinh mng v.v..., kt qu chng c mt mn no chng b chm m ni bin c tng i, theo Pht nhn (16) m xem xt y l ngu di ng thng xt bit bao! Ci hiu qu ca t tng cm gic chng qua l mt ph phn in o v trong m mt chim bao (17), do h hn m v hiu lm lm cho c loi ngi u lt vo vng mng bi thm. Bi v kh vi vui l tng i chng th phn chia, v nh trn mt ngi c th hin ra ho quang vui v cng c th p ln m my u su bi thm. Hai ci bun vui lin kt vi nhau cho nn ai mun c an vui ti cao t phi chun b lnh th thng kh ti cao, tri li k chu ng thng kh nhiu nht th c th cm gic n s an vui nhiu nht, bi v an vui v thng kh i i ln nhau, chng c thng kh th an vui cng chng th thnh lp. K tht, kh vui u l ha thn ca nht nim v minh, nht nim v minh n giu ni hm su ca v thy v minh tc l ci kho tng b mt thm su ca A-li-da-thc (18). Khi nht nim v minh chy ra khi ca b mt lin bin thnh nhng th tnh cm mng gin bun vui mi mi chng ng chen vo tm tr ca ng chi phi ng, lc y ng thnh mt ngi ma ri ri.

Nu ng khng chu lm ngi ma ri th phi li dng tr Bt Nh (tham Thoi-u (19)) theo st du chn ca nht nim v minh, tm n ch n thn ca n l hm su v thy v minh ph hy ngay th mn en ca v thy v minh c m ra, si dy khng ch ngi ma ri c ct t, bn lai din mc lin xut hin, lc y tt c mng gin bun vui u bin thnh tuyt i ca Pht tnh, tt c u do bn nng tuyt i t mnh lm ch. Trc khi k tng i b v minh chi phi nay lin c gii thot, tt c u tr v chn thc tuyt i. Khi tt c tr v tuyt i th kh v vui bnh ng, tt c hnh thc v danh d bnh ng, ci bn nng ca tuyt i ng trn i t lnh pht huy lnh tuyt i khin khp c v tr u bin thnh hon ton tuyt i. Ch c trn quc tuyt i mi c s gii thot chn chnh, mi c s t do chn chnh, mi c bnh ng chn chnh, chng phi do ai kin to m bn lai vn nh th. Ci bn nguyn t tnh ca chng sanh vn l tuyt i t do v bnh ng, ci t do bnh ng ny h c c ri th vnh vin khng th bin mt v n l t v thy bn nhin nh th. Hin nay c mt s ngi t cho mnh l t tng cao siu, ng trc thi i h to khu hiu tranh th t do bnh ng. K thc, h cha hiu c ngha chn chnh ca t do bnh ng, ci t do bnh ng trong tm tr h chng qua l mt th t do bnh ng tng i c gii hn m thi. Bi v h chu ng th thng kh n p, b buc ca tng i cho nn mi ngh n cn v qu s t do bnh ng, cng v tm nhn ca h c gii hn chng th t n ngoi vng tng i cho nn ly t do bnh ng ca tng i lm tha mn lm mc tiu tranh th m thi. Pht Thch Ca n ch t do bnh ng tuyt i siu vit tng i nn Ngi dn dt i chng tranh th n. Ngi nhn rng s t do bnh ng ca tng i vn khng siu vit bin kh ca lun hi, b hn cuc trong khng gian thi gian, chng th duy tr lu di, l bin php khng rt ro. Mc d chng ta chng th khng tha nhn s tng i trn th gii, s t do bnh ng ca tng i so vi ci khc th tt p hn tin b hn, ng khen hn, nhng khi chng ta bit c c mt th t do bnh ng tuyt i c th t n th nn b ci kia ly ci ny. Nu ly c tuyt i ri th khng cn s b v ly ca tng i na. Cu ni t do bnh ng ny trc tin l t trong ming Pht Thch Ca ni ra, Ngi l ngi u tin dn dt loi ngi tranh th t do bnh ng

nhng ngy nay b ngi ta qun mt li cho Ngi l mt v thn hoc cha t, l mt qui vt m tn chng th hiu. Tht l khng bnh ng bit bao! Tht l ngu di qun ci ngun bit bao! Xin ghi nh rng s t do bnh ng ca tuyt i l trung tm t tng ca Pht, trong kinh in i-Tha c pht huy rng : c i gii thot, c i t ti cho n nh hu bnh ng (20), tt c bnh ng v.v... u l ngha ny, chng phi li ni sung m l thc ti c th t n, l l l vnh vin chng bin i. Chng ta nu thc hnh theo tinh thn cu th ca B Tt (21) th nn a Pht php vo tro lu trit hc th gii cho n t pht khi tc dng. D ngi ta xem n nh mt khc cy vn cn c ch dng, cng c th c mt i nhn duyn xut hin trn i mt ln na cng khng chng. t nht so vi vic thng ta ging kinh thu my b lo thin lng lm t quy y cn c tc dng kh hn, li c th ni tip hu mng Pht hoc m rng hu mng Pht. Nhng cng vic ny rt phc tp kh khn, chng ta v mun khuyn nh nh trit hc i vi Pht php sanh khi hng th, chng ti nguyn em Pht php chnh n thnh mt th h sng t chnh xc cho mt s ngi nghin cu d tin vo khu vn b qun lng t lu ny, cho nn khng trnh khi s tro phng cho l min cng theo ui, kh tm ny mong s c nhng bc tr thc tha th cho. Pht Thch Ca cng mn pht huy php mn bn tha (22) l mt qu trnh bin chng, trong qu trnh ny ph nh li thm ph nh, mu thun li thm mu thun, bi v bn thn ca php mn ny tc l tng i m chng phi tuyt i. Cho nn c i tha tiu tha, cc tng phi i lp vi nhau, phn chia ri li thng nht, nhng trung tm t tng ca Pht Thch Ca th l bn th tuyt i (chn nh) v pht huy ra t do bnh ng tuyt i, ngha l d tri qua v tn thi gian cng chng th thay i cht no, bi v n t n tuyt i tc l chn thc cui cng, tt c c khng nh m chng th ph nh na. Php mn bn tha chng qua l mt th phng tin a ngi n ca tuyt i m bn th tuyt i l mc ch cui cng, t n mc ch ri th phng tin cng phi b hn. Gi tr chn chnh ca Pht Thch Ca l t trn bn th tuyt i cui cng, h n bn th tuyt i ny th tt c vn tng i nh sanh t, thin c, tn ti v hy dit v.v.... u t n gii quyt xong.

Ngi nghin cu Pht php trc tin nn r im ny ri i vi Pht php mi khi sanh ra s hiu lm, nh phng php tiu tha l ngng ngh lc cn m trung tha th li phn i ngng ngh lc cn m ngng ngh nht nim v minh, phng php ca i tha th phn i c ngng ngh lc cn v nht nim v minh m li dng lc cn v nht nim v minh ph v thy v minh, ti thng tha th trc tip biu th Pht tnh tuyt i, nu ngi hc cng phu thun thc chm nhm c duyn lin c tin vo ca tuyt i. Bn tha khc bit v i lp thc l mu thun bit bao, nhng h bc ln khu vn tuyt i th tt c mu thun k trn lin bin thnh hon ton thng nht. Xa nay nh trit hc Ty phng v ng phng cha thy r ton din ca Pht php, thng hay ly mt b phn nh trong qu trnh Pht php bn t cho l ton b Pht php nh th ny hoc nh th kia, t phng mang trn mt h dng ngi bt sc bn ca h ph bnh cng kch Pht php t thy c m chng bit Pht Thch Ca nghe xong cng khng ni gin m li t v nhn t rng : Chng sanh thiu thn tr tu nh th, th thin nh th, hiu lm ngha v mc ch cui cng ca ti, tht l rt ng thng xt. C ngi thy s dt lc cn ca tiu tha bn qu quyt rng Pht php l ch ngha dit dc. C ngi thy s dt t tng (nht nim v minh) ca Trung tha lt vo chp khng bn qu quyt rng Pht php l ch-ngha h-v. C ngi thy Pht php ph nh tt c bn qu quyt rng Pht php l ch ngha tiu cc. Nhng ngi nh gi nh th cn l ngi thng minh ng knh v t cho l c hc thc v trit hc, cn bn th thin thiu tr thc xa nay cha tng xem qua mt cun kinh sch Pht no, ch da theo con mt ngu di ca h, thy mt s thin nam tn n cng king l bi lin ln ting la ln rng : y l qy thn gio, y l tn gio m tn. Hc gi Ty Phng xng Pht php l Buddistic Nihlism (Thuyt H V ca o Pht) tc l bng chng nhn lm phng php ca tiu tha cho l ton din ca Pht php. K thc trung tm t tng ca Pht php l bn th tuyt i chn tht chng phi quan nim hoc tng trng, cng nh mt vt c th rt chn tht c th dng tay cm nm c cho nn Pht

Thch Ca gi n l thc tng, nay em thc tng xem thnh h v h chng phi hon ton tri ngc ! i vi ngi trung tha lt ni h v, tiu tha dit dc dt lc cn, Pht Thch Ca lun lun ch trch mng h v dng nh tiu nha bi chng ht la b chy khng th lm ging c na - (ghi trong kinh Nit Bn), l mun h vt qua h v tin ln i tha. Pht Thch Ca thng dng khu hiu i v y, s t rng (23) hiu triu qun chng v thc y mn khin h dng mnh tin ti cho n quc tuyt i cui cng, ri c th gii u u bin thnh th gii trong sch t do bnh ng, chng tic hy sinh tt c t n mc ch ny. Hnh vi tch cc nh th c l no b xem l tiu cc! Ni n phng din m tn nn truy cu theo truyn thng ca dn tc tnh, hin tng m tn ny trong qu trnh bin chng t m tn tin ln n chnh tn cng l iu t phi c. Hin tng ny sanh ra ri cng phi b ph nh, chng dnh dng vi trung tm t tng ca Pht bi v s trang nghim ca t tnh khng mt nh tng no ca tng i c th nhim c. Pht Thch Ca dy bo chng sanh bc th nht l mun chng sanh tin rng : T k tc l Pht chng c cha t khc. Chng ta ngy nay s d thnh con ngi l hon ton do t mnh to thnh theo lut nhn qu gieo nhn no th c qu ny, nu chng ta mun thnh Pht cng ch nh t mnh n lc t tu t chng, Pht Thch Ca chng qua ch l mt o s m chng phi cha t, Ngi ch c th dn dt ng n trc ca tuyt i, vo c hay khng c l vic ca ng, theo m xem th cn c g gi l thn b v m tn. Mt s truyn tch k l trong kinh in cng chng phi m tn hoc thn thoi, y l hnh thc vn hc ca dn tc n . Ngi n t xa nay hay lm nhng tc phm ng ngn tuyt diu nh nhng sch cm d, th d v.v.... Bc thnh ca Pht Gio em l Pht np vo trong hnh thc ca truyn thng ny mong s truyn b thu hoch c hiu qu rng ln hn, v theo l tuyt i vn chng th dng ngn ng biu th ch c th nh nhng truyn tch k d mong cho con ngi c khai pht tr hu phn no. Nh Kinh Lng Nghim ni : Pht bo A-Nan : Hm nay Nh Lai ni tht vi ngi nhng ngi c tr cn phi dng th d m c khai ng.

Chng ta nn ghi nh rng chng ta hc Pht php l v mun ph nh sanh t tin vo tuyt i ri chng sanh, chng mun lm cho u c mnh b h thm hoc l c tr trong mng li ca php-chp cho l ch an thn lp mng ca mnh. Trong i tng kinh c nhiu kinh in hon ton dng phng thc ng ngn vit thnh nh : Lc Tp Kinh, B Tt Bn Sanh Kinh, B D Kinh, Tp Th D Kinh, i Trang Nghim Kinh, Son Tp B Duyn Kinh, Hin Ngu Nhn Duyn Kinh, Tp Bo Tng Kinh v.v... gi tr vn hc rt cao. T s ng o Thin Tng i vi ng ngn trong kinh u dng thi tuyt i qut sch nghi hoc ca con ngi. Hin nay ra mt chuyn dn chng : Nh trong Thch Ca ph ni Thch Ca ra i, ng Ty Nam Bc mi phng bc i by bc, mt nhn bn phng mt tay ch tri mt tay ch t rng : Trn tri di t duy ng c tn, y l biu th Pht tnh t th khi dng ng cng tam th ngang khp mi phng, ngha l cng khp thi gian v khng gian, cng l tuyt i chng hai. K khng hiu ngha ng ngn thng cho l thn thoi do by t m ra, hoc cho Pht Thch Ca l cha t kiu mn hoc c ti khng c bnh ng, k ngu di li cho Pht Thch Ca l sinh ra c thn tnh c d, y u l khng r cch din t v vn hc ca ng ngn n v trong c m th l tuyt i. C ngi em truyn trn hi Vn Mn Thin S, Vn Mn ni : Khi y nu ti gp thy, mt gy nh cht cho con ch n mong thin h c thi bnh. Sau ny Lng Nha Thin S bnh phm Vn Mn v cng n ny rng : Ht lng phng s v s ci, y mi gi l n n Pht. Vy mi bit thi ca T S Thin Tng u l sng t chnh xc m khng tho hip vi k khc, bi v tin vo tuyt i nn chng c k no lm lay ng c (Pht Thch Ca m th ngha bt nh, Vn Mn cng m th ngha bt nh). Ngi nghin cu Pht php ch nn xem theo cc th mu sc k l ca lp o ngoi, o ngoi y chng qua l nhng c tnh ca dn tc, tri qua bao nhiu khng gian thi gian kt hp nhng hnh thc mu thun nh quan nim truyn thng, phong tc tp qun m thnh. Tri li nn cho nh sng con mt thu qua lp o ngoi m nhn vo tinh ty ca Pht php, y mi l chn l ca tuyt i khng bao gi bin i. Cc tng i Tha u c mt b o ngoi ca h gm mu sc k l khin ngi xem cm thy kinh ngc v chi vi, ng chng nn b n lm

cho kinh s m lui st. ng nn xem r cc cng nng chnh xc ca n chng qua l mun t tng i t n tuyt i, khi n tuyt i ri lin b hn n i. Cc nh trit hc Ty Phng th k 18 u cho Arthur Schopenhauer chu nh hng nhiu ca Pht php ng Phng, ng y ph nh l ch, ph nh khi nim, ph nh tt c, cui cng li c mt ch v, v vy ni ng y l tiu cc. Chng ta tha nhn A. Schopenhauer chu nh hng ca Pht php kt qu c ch v thnh tiu cc y cng l l d nhin, nhng A. Schopenhauer chu nh hng ca Pht php v giai on no m c kt qu ny, im ny rt cn ch , chng ta nn xt cho r ch nn hm h lm cho ngi i sau hiu lm. Thc ra sai lm ca A. Schopenhauer l v em tiu tha ca Pht php cho l ton din ca Pht php, ng ch bit ph nh tt c m cha t n ch khng nh tt c, nn ng b ch v cun ng a vo hm su en ti mnh mng. ng y tip th kh qun ca tiu tha m ch trng ph nh dc vng, ph nh tt c, xem ging nh hnh thc ng Phng, nhng ng khng tip th phng php dt lc cn ca tiu tha, ng khng chu ng bt cnh ca cm gic m mun dng ngh thut m nhc mong c Nit Bn ngha l li tr thnh hnh thc Ty Phng vy. A. Schopenhauer mun dng ngh thut m nhc cu gii thot, cu tm thi tiu dit ci ng ca c nhn, mong tm thi gii to tt c dc vng thng kh nhng ng chng bit lm nh th ci ng c nhn tm thi tiu dit khi y thm nhp trong ci ng ca ngh thut m nhc ri. Ci ng ca ngh thut m nhc ny tc l php ng, cng gi l php chp, vn b thi gian khng gian hn ch, y l gii thot ca tng i chng phi gii thot ca tuyt i. Khi thi gian khng gian chuyn bin th ng s li ri tr li trong gng cm ca t ng na. A. Schopenhauer dng phng php ca hnh thc Ty Phng mong thu nhip nht nim v minh vo mt cnh gii n thun c t do an lc, thc t th chng khc g vi ch ngha ma ty. ng dng ngh thut m nhc lm say m con ngi, nh vy so vi vic dng ru ch m n cng lm say m con ngi u c cao hn bao nhiu? Ngi tiu tha ng bt cnh ca cm gic, ngi Ty Phng xem th ly lm kinh s cho nn h khng dm i theo th m li dng mt cch khc vi mc nh hn, nhng c hai u sai lm v cng l phng php tng i, chng th t n Nit Bn ca tuyt i.

Ci ng ca trit hc Ty Phng tc l nht nim v minh ca Pht php, ci v ng ca trit hc Ty Phng tc l v thy v minh ca Pht php. Nht nim v minh bt u tc l t ng bt u, khi nht nim v minh tr v cnh gii v thy v minh tc l v ng vy. Lc v thy v minh b kch thch m ti pht nht nim v minh ngha l t cnh gii v ng t tr li cnh gii ng vy. Ng v v ng l tng i, thay phin nhau khng chng cho nn chng phi thc ti ca tuyt i.m nhc l ha thn ca nht nim v minh, n c th thu nhip c v tr t tng cm gic vo trong hi th ca sinh mng nh vy m nht nim v minh, qua s cm gic ca nh cn, c c Nit Bn ca tng i. Khi nh cn c c Nit Bn tm thi th ng cn kia cng ng thi c cng mt hiu qu, lc y, tc l nht nim v minh hi phc li trng thi nguyn thy (v thy v minh). Ngi tiu tha dt lc cn l li dng cn thuc v phm vi t tng, y l li dng php ng cp ti cao. Ngi tiu tha dt lc cn l mong ng bt cnh ca t tng cm gic khin hon ton cch tuyt vi t ng, lc y, trong tm thanh thanh tnh tnh cm thy an lc, nhng mun duy tr cnh gii thanh tnh th chng th bung b ci nht nim ca thanh tnh, cho nn lc y nht nim v minh d v ni thng nht nhng cha phi hon ton ngng ngh vn b khng gian thi gian hn ch. Lc khng gian i di, thi gian qua i tc l m nhc ht, v kch din xong, tai mt la khi ngh thut t trong cnh nh ca tiu tha chy ra ri cng phi t tr li trong gng cm ca t ng. Ngi trung tha th mun nh php ng mong c c gii thot, nhng chng bit gii thot y cha n cu knh nn h t Tiu tha tin thm mt bc em nht nim v minh hon ton ngng ngh tc l em t tng cm gic hon ton tiu dit. Cnh gii lc y rt ng kinh s, l v tri v gic, ch cn h hp cha ngng ngh ngoi ra hon ton ng nh g , mnh mng trng rng chng cn g c. (Ci V ca Arthur Schopenhauer chng qua l ci V trn l lun, cn ci V ca trung tha ny l ci V trn thc nghim). Ci cnh gic V do thc nghim s c ny tc l ci cnh gii v thy v minh vy. Cnh gii ny ging nh thun nht cho nn nhiu ngi nhn lm cho l bn th cui cng ca tuyt i, nhng cnh gii v thy v minh ny vn cn chng t tp kh rt vi t, chng t ny bao gm tinh thn ln vt cht, ng lc n giu ging nh rng khng nhng h b kch thch lin pht sinh thnh nht nim v minh. Cho nn v thy v minh vi nht

nim v minh tc l tng i, tc l i din cho V v Hu. Mt l th mt l dng, mt l tnh mt l ng, t th khi dng tc l nht nim v minh, tc dng quy th l v thy v minh, thay phin tun hon, c sanh c dit, chng phi bn th tuyt i cui cng, bn th tuyt i l bt sanh bt dit phi ng phi tnh. Ci lm nhn cnh gii v thy v minh cho l bn th tuyt i cui cng ny Pht Thch Ca gi n l Khng Chp. Cn phi ph khng chp ny mi c th t ti bn th tuyt i cui cng tc l chn nh Pht tnh. Ci phng ph khng chp ny chng phi L Lun m l Thc Chng (cn phi tham cu T S Thin mi c th thc chng c.) Ci bn th tuyt i cui cng ny nu chng phi chn tht t n th nhng li ni k trn u bin thnh h vng sung mt ri. Nhng ti dm qu quyt rng ci bn th tuyt i l chn tht c th chng nhp. Pht Thch Ca ch thn chng nhp bn th ny, v sau c rt nhiu t s, hnh gi cng dng phng php ca Pht Thch Ca v chng nhp bn th tuyt i ny, c kinh in i tha v t s ng lc chng minh i no cng c ch t kin tnh thnh Pht cho n c nhn ti s d dm c gan trnh by nh th cng l v s chng ca ti vi s chng ca Pht Thch Ca hon ton ng nht. A. Schopenhauer t mnh cha t n cnh gii cui cng, ng chng dng phng php i tha chng thc m ch nh t tng cm gic suy lun, kt qu lt ni rng khng. ng ch bit cnh gii cui cng l v ch, v quan nim, v th gii, y l nhn lm cnh gii v thy v minh cho l cnh gii tuyt i cui cng m chng bit khi chng nhp tuyt i ri th ch, quan nim, th gii u c khng nh tr lk, u l tn ti ca tuyt i. Trong kinh in i tha ca Pht Thch Ca lun lun biu th tuyt i, lch i t s thng dng ht gy chi mng cng biu th tuyt i. Cc ngi gp mt trnh nhau trn vn a ra, ch ng tic l ng khng chu tha ng, chng th lnh ng m thi. V nh Pht Thch Ca em php thin trc tip ca i tha tuyt i truyn li cho ngi i sau, y l kinh nghim qu bu ca Ngi t chng qua, nu ng khng chu theo phng php y thc hnh th cng nh c cha kha m khng chu m kha rng th lm sao c c bo vt trong rng vy. Hai cu danh ting : Sc tc th khng, Khng tc th Sc trong Bt Nh Tm Kinh thng b mt s ngi hiu lm lm dng dn chng gii thch by b. Theo ng kinh l : Hin tng tc l Bn th, Bn th tc l

Hin tng, bi v lc y tt c hin tng v sc cht chng ngi u bin thnh tuyt i m chng th phn chia, tinh thn v vt cht n y u bin thnh bn th ca tuyt i, duy tm lun vi duy vt lun n y mi b ht on th t xa nay, hai phi hoan h ha hp thnh mt chng cn g khc bit na. y l cng lao v i ca Pht Thch Ca nay ti trnh li vi i chng xem cho minh bch. Thin Tng vn khng c o ngoi bi v h dng bt lp vn t ch thng tm ngi lm tng ch. Nu chng ta nht nh mun tm ra ci o ngoi ca Thin tng vy th nhng cch ch t thng dng tip dn ngi mu hc nh phng php ht gy chi mng v nhng li ni c ch k l ghi trong lch s Thin tng tc l ci o ngoi chng th bit ca h vy. Thin tng cng l t tng i tin vo tuyt i, l php thin rt trc tip chng phi qua nhiu lp ph nh, ch c mt ph nh sau cng, tc l phng php trc tip ph v thy v minh thng vo quc tuyt i chn nh. Nhng sau khi ng tin vo tuyt i th ci o ngoi chng th bit y ng li c th bit c nhng li ni c ch k l nh ht gy chi mng v.v..... vn l trc tip biu th th dng ca tuyt i. Lc y, nhn sinh v tr vn s vn vt u tr nn tuyt i, u c khng nh li vy S pht trin ca Pht php chia lm 4 giai on thuyt minh nh sau : Trit hc Ty Phng ch c hai giai on ng chp, php chp trong phm vi nht nim v minh tc l t duy v l nim. T duy l nim u l ha thn ca nht nim v minh cng l tc dng ca b no. Mc ch ca Trit hc Ty Phng ni truy cu l, tm hiu bit nn khng chu la nht nim v minh, ti v h vo phm vi v thy v minh th cm thy mnh mng trng rng chng c l g truy cu chng c iu hiu bit g tm, tri vi mc ch ca h. Nn nh trit hc Ty phng t xa nay cha ai tin vo cnh gii v thy v minh, khng vo cnh gii v thy v minh th chng th ph v khng chp cng chng th tin vo tuyt i. Mc ch ca nh trit hc Ty phng l cu l tm hiu m mc ch ca ngi tu tr Pht php ni liu sanh thot t. Trit hc Ty Phng ch trng l lun m Pht php th ch trng thc tin ngha l t nht nim v minh tin thng n tuyt i. Cc th hc thuyt ca khoa hc Trit hc tung ra th loi, b ngoi so vi Pht php hnh nh phong ph hn, nhng u thuc v chn l tng i, chng ai t n tuyt i, v bn thn ca nht nim v minh chnh l tng i vy.

Pht php v xt thy nht nim v minh h huyn chng tht nn siu vit nht nim v minh thng vo giai on v thy v minh ri li ph nh giai on v thy v minh t n bn th tuyt i cho nn nh Pht rt ch trng phng php thc hnh. Giai on ng chp l giai on tiu tha, ngi tiu tha cho ng vi th gii vn vt u l tht c, l k ch quan duy vt lun, ch hng ngoi quan st, tt c u ly cnh ngoi lm i tng quan st, cho nn phng php ca h cng l ly vt lm i tng. H xem th gii vn vt u trong qu trnh thnh tr hoi khng, cn loi ngi th trong qu trnh sanh-tr-d-dit, tun hon khng dt. y h pht hin ci ngun ca tng i, ngha l tt c u ni sanh thnh v hoi dit, y l mu thun t nhin, l v thng. Tt c mu thun v v thng sanh ra kh no v bt an. H mun vt qua vng ny cho nn mong cu thng, mong cu bt sanh bt dit, i vi nhn sanh th mong cu liu sanh thot t. H cho rng mun gii thot s mu thun v kh no ca sanh t duy c ph nh t ng, mun ph nh t ng duy c on dit lc cn v tt c kh no u do lc cn chiu tp vo vy. Nh Trit hc Ha Lan Benedick, Baruch de Spinoza (1632-1677) cho rng : Mun nghin cu hnh thi t duy nht nh ca tinh thn con ngi trc tin cn phi nghin cu s hot ng ca c th.. Vic ny so vi ngi tiu tha em kh no quy v trn lc cn l c ch ging nhau vy. Giai on tiu tha ny thnh lp qu trnh nhn thc l sc th tng hnh thc, gi l ng un (24), cng l ly vt lm i tng. Sc tc l hin tng t nhin ca ngoi cnh, Th l lc cn thu nhip hin tng t nhin vo, tng l chu nh hng ri sanh khi t tng, hnh l do t tng m hnh ng, thc l do kinh nghim hnh ng m c nhn thc. Hai ch Thanh-Vn (Vn Pht Thanh Gio : nghe ting Pht dy m ng o gi l Thanh-Vn), cng c ngha duy vt tc l vt (m thanh) t bn ngoi vo trong vy. Phng php dt lc cn tc l ng bt cnh ca t tng cm gic khin trong tm thanh thanh tnh tnh chng b nh hng bn ngoi. Hin tng bn ngoi l mu thun xung t, chng vo c tc l khng c Th, ng thi em cn ngng li th khng c Tng. Lc ny trong tm ch cn nht nim thanh tnh, nht nim ny tc l nht nim v minh, n d tm thi ngng li nhng vn chng thot khi tc dng ca c th, phi chu hn ch ca thi gian. Cho nn ngi tiu tha nhp nh d tri qua

bao nhiu thi gian i na cng chng th duy tr mi, cn phi xut nh, hung l khi ng bt cc ca lc cn vn cn phi c mt nim thanh thanh tnh tnh duy tr n cng l vic cn phi ra sc. H xut nh th a tr li trong gng cm t tng cm gic ca t ng, cho nn ngi tiu tha mc d mun ph nh ng chp nhng kt qu vn khng th vt ra ngoi phm vi ca ng chp. Nh trit hc Hy Lp Plato chia ra hai th hin thc, mt th l th gii cm gic ca tng i, mt th khc l th gii l nim ca tuyt i (k thc th gii l nim vn l tng i, cha vt qua phm vi nht nim v minh). ng mong siu vit th gii cm gic m tin vo th gii l nim nhng ng chng c cch no vnh vin sinh tn ni th gii l nim ca ng, kt qu vn a li gng cm ca th gii cm gic. Ci mong cu siu vit cm gic cng ging nh ngi tiu tha. Ngi tiu tha em cnh ca t tng cm gic hon ton ng bt m Plato th trong t tng khai thc mt th gii khc mong lm ch giu thn. Nhng ni ng s thc th th gii ca ng vn cn trong phm vi nht nim v minh, chng qua ch l t u ny (cm gic) chy qua u kia (l nim), rt cuc vn cha ra khi chung ngi). Cho nn phng php ph nh ng chp ca tiu tha tht bi, phi n bn tay ngi trung tha phng php ph nh ng chp mi c hon thnh. Giai on php chp : ngi trung tha xt thy s hng ngoi quan st l khng ng, ci kt qu on dt lc cn ca tiu tha chng th siu vit phm vi nht nim v minh, do quay u li hng trong tm quan st thy tt c tng i u t nht nim v minh sanh khi. Gia cc th i lp c mt s tc dng lin kt lm nhn duyn vi nhau, ly hp v thng, khi hp th sanh khi ly th dit, v nh c th do t i v ng un hp thnh, t i ng un ly tn th c th lin tiu dit, c th dit th ci ng chng th tn ti, cho nn ni : Tt c vn vt u l khi duy php khi, dit duy php dit, ngoi nhn duyn ly hp ra tt c u chng th tn ti. Trung tha dng Thp Nh Nhn Duyn gii thch qu trnh ca nhn sanh (tc l v minh - l nht nim v minh chng phi v thy v minh duyn Hnh, Hnh duyn Thc, Thc duyn Danh sc, Danh Sc duyn Lc Nhp, Lc Nhp duyn Xc, Xc duyn Th, Th duyn i, i duyn Th, Th duyn Hu, Hu duyn Sanh, Sanh duyn Lo T), mi hai nhnh ny bao gm qu trnh tun hon ca tam th (qu kh, hin ti, v lai).

V minh tc l nht nim v minh (cng gi nht nim vng ng tnh, v bt gic khi nim sanh ra cc th hot ng gi l Hnh, hai nhnh ny l nhn s tc ca kip trc; Thc l do hnh ng m to thnh nghip thc, v nh thn trung m b nghip li ko m n u thai; Danh Sc l khi trong thai sc thn cha thnh tu, bn un Th, Tng, Hnh, Thc ch c tn gi cha c sc cht; Lc Nhp l ch nhp ca lc trn tc l lc cn hon thnh; Xc l sau khi thai sanh ra lc cn tip xc lc trn; Th l lnh th tt c hon cnh, Nm nhnh ny l qu s th ca i ny; i l i vi cnh trn mng khi i dc; Th l do i m mun chim c; Hu c ngha l nghip, tc l kip ny to nghip kip sau th bo, ba nhnh ny l nhn s tc ca i hin ti; Sanh l ty theo chng t nghip gieo i nay m th sanh i sau; Lo T l khi c sanh t phi c lo t, hai nhnh ny l ci qu i sau phi chu. l gii thch Thp Nh Nhn Duyn theo thuyt xa. Bin Chng Trong Pht Php Tuyt i Th gii quan ca Pht l Thnh Tr Hoi Khng, v vn vt u ang lu chuyn, ang bin ha chng ngng, ang trong qu trnh sanh thnh v tiu dit, y l php bin chng n s ca Nguyn Thy. Php bin chng ca ngi Hy Lp thi xa i vi ton th quan h gia cc th hin tng trn th gii v trong s vt c bit cng cha c sng t, trong khi thp nh nhn duyn ca Pht php li thuyt minh thnh mt th h hon ho hn. Php bin chng ca Pht l mun nhc nh nhng quan nim v lp trng ca B La Mn v cc tng phi khc (tc l nhng truyn thng tn gio v thn thoi) h t xt li. Nh Trit hc Hy Lp Heraclitus (535-475 trc Ty lch) ni : Mc d ang yn tnh k thc ang bin ha. Li ny ging nh duy-thc-hc. Li ni : Thn l ban ngy cng l ban m, l ma ng cng l ma h, l chin tranh cng l ha bnh, l no cng l i, l tt c i lp. Ch Thn ca ng ni tc l nht nim v minh vy. Plato mc d cho l nim l bn cht ca tn ti, l th gii nguyn hnh hin thc ca tt c vt th v quan h, ch c l nim mi l cao nht chn tht nht, nhng ng li ni :L nim ch c th t khi nim ca t duy c c, quyt chng th t trong khi qut ca kinh nghim cm gic nm ly c nhn thc chn chnh. Khoa hc th chng th ch t cm gic m c, cn phi t ngun sui t duy ca php bin chng mi c. Cn ng Plato li cho l la khi cm gic ton nh t duy c th c c tuyt i.

K thc, cm gic c nhin chng th t n tuyt i, t duy cng chng th t n tuyt i vy. Hc thuyt hin tng bin ng ca Aristote r rng phn nh trong hc thuyt i lp vt ca ng. Ci t tng v i lp vt thng nht (ging nh l bt nh) l cng lao v i ca nh trit hc Hy Lp ny. Aristote i vi t tng Hu v phi Hu, thy cng mt tnh cht thng nht. ng d c mnh lit u tranh nhng li chng th tin thm mt bc gii quyt, ng mc d mun nghin cu tnh cht ca mu thun li khng thit tha thc hnh theo. Trong trit hc Ty Phng, lun v s nh nguyn v tho hip s d lt vo s mu thun u ti cha th chn chnh t n tuyt i mi sanh ra kt qu nh vy. T s ca Thin Tng u l nh thc tin m chng phi nh l tng, h rt phn i o tng hoc mng tng. Thin tng em tt c tm v vt u bin thnh tuyt i v hn v hon ton chng thc n. Bn thn thc th ca Spinoza trn bn cht c tnh cht ca hnh nhi thng hc, n siu vit thi gian m tn ti, bt vn ng bt bin ha, ph nh tt c vn ng v ch l trng thi bin hnh ca tht th. Tht th bn thn li c ci tnh cht bt ng ca tru tng. Tht th la khi vt hu hn ca th gii bin ha m tn ti v i trc trn th gii ny. K tht, thc th ny ch l khng tng nn mi c mu thun nh vy. V bn th ny l do suy ngh sanh ra, chng phi ch thn thy bn th ca tuyt i vn san c nn khng th t n t do ca tuyt i. C ngi cho rng ngi l tr nhiu chng no th la khi s thc nhiu chng ny, ng logic nhiu chng no th phn bi t nhin nhiu chng ny. Nhn nh ny hp vi nguyn tc ca tng i, do c ngi ch trng dng trc gic, tng lm nh th th c th gn vi chn tht. K tht trc gic v l tr cng trong phm vi nht nim v minh, trc gic mc d gn vi nguyn thy ca nht nim v minh hn nhng vn chng th tin vo tuyt i. Gia trc gic v tuyt i cn c mt khong sa mc mnh mng ngn cch, trc gic khng cch no thng qua c. Nh trit hc Php Henri Bergson (sanh 1859 ti Paris) chnh l ngi ch trng dng trc gic t n chn tht, ng mong mun trong phng php huyn hc ng Phng tm ra mt ng li nhng ng khng hiu phng php chng nhp tuyt i ca Pht v c th v hiu lm thin-php ca B La Mn mi c ch trng ny, nn ng b tht bi vy.

Ngi ta thng xem vt bn ngoi cho l t nhin. K thc ci tn gi t nhin ch l do mt ngi c hc thc danh ting no t ra ci t nhin ca t mnh m thi. Vy t nhin l g? E rng ch c Pht Thch Ca mi chn chnh hiu bit. Ch c Pht mi r ci mt mi bn lai ca t nhin, n n giu sau lng ca v tr tng i, ngoi phm vi gii hn ca t tng cm gic con ngi tc l bn th ca tuyt i vy. Pht Thch Ca gi bn th ny l Pht-tnh, l Chn-Nh, l Nh-Lai. Ni Chn-Nh tc l chn tht nh bn th, ni Nh-Lai tc l bn lai nh th. Khi tt c s vt trong cm gic ca con ngi gii phng ra ri th tt c tr v bn lai din mc (T Tnh) y mi l t nhin ca chn chnh. Nu ngi ta mun thy ci t nhin chn chnh ny ch c cch ph ci ngun ca tng i (v thy v minh) th s tin vo quc ca t nhin tuyt i vy. Piere Joseph Proudhon (1809-1865) ngi Php ni : Ti sn tc l tang vt. Ti th ni : T tng tc l tang vt, v n lm nhim t tnh, n l tang vt ca t tnh trong sch. Hi con ngi ng thng xt kia! Ti sao ng ly tang vt ca ng m t ho vy? Nhng u, hi thi khp tri kia, con rui ng thng xt kia sao ng vnh vin khng mun la khi n, cho n mt c sinh mng m cng khng chu la! ng mun nhn thc nht nim v minh chng? Nay ti gii thch thm ng d hiu hn: Khi ng an lc th n gi l an lc, khi ng thng kh th n gi l thng kh, khi ng bi ai th n gi l bi ai, khi ng phn n th n gi l phn n, khi ng yu th n gi l yu, khi ng ght th n gi l ght, khi ng tham th n gi l tham, khi ng sn th n gi l sn, khi ng si th n gi l si, khi ng cm thy hnh phc th n gi l hnh phc, khi ng cm thy ti li th n gi l ti li, khi ng v.v...., ni tm li tt c u l ha thn ca nht nim v minh. Nht nim v minh bin ha v thng u l tng i, cho nn nhng ha thn ca n cng l tng i. Con ngi b nht nim v minh chi phi m t chng bit, sut ngy mng gin bun vui bin ha khng chng, nn nh trit hc ng Phng ni : Con ngi ng dng hng ngy m chng t bit. Thm na, nht nim v minh l do mt nim bt u m pht trin thnh v tr phc tp ca tng i bao gm sinh mng, t tng, cm gic, dc vng, ch, o c, nhn ngha v.v.... N hin din khp khng gian thi gian, khng ch no lc no m khng c n, cho n khi n tr v v thy

v minh mi tm ngng ht li. n y ch cn ph v thy v minh tin vo tuyt i m thi. Lun V Bn Tng Pht Thch Ca em tt c hin tng v tr nhn sinh do nht nim v minh cm bit c (ti gi n l v tr tng i) u gi l Tng. Tng tc l tng i, l bin ha, l hu lu (25) l hu hn, l chng tht, do khin chng sanh m vng. C v tr nhn sanh cho n cc phng php nhn thc lun u l tng i u nn ph nh. Tri li, Pht Thch Ca t tn bn th tuyt i cui cng gi l Tnh. Tnh tc l Pht tnh, cng gi l t tnh, chn nh, nhng danh t ny so vi nhng danh t trong trit hc Ty Phng nh l tnh, tnh cht, tnh tnh.... ngha chng ng. Tnh ca bn th tuyt i ny tc l tn ti chn tht, l bt bin, l v lu, l v hn, l chn tht, l bn lai nh th nn cng gi l Nh-Lai, l khng nh tuyt i, ti gi n l v tr tuyt i. Mun t n v tr tuyt i trc tin phi ph nh v tr tng i, mun ph nh v tr tng i trc tin phi tm chng t tng i ca v thy tc l ci ngun ca tng i, em chng t cui cng ny ph nh ri th chng c g ph nh na lin tin vo tuyt i. Trong qu trnh pht trin i tha Pht php n c mt phi ch trng pht huy t bn th gi l Tnh-Tng, cn mt phi khc ch trng t hin tng dn dt vo bn th gi l Tng-Tng. K thc, Pht php cui cng t n v tr tuyt i ri th bn th v hin tng hp mt, tnh tng bt nh cho nn ci Tnh ca bn th tuyt i ny Pht Thch Ca gi n l Thc Tng, l ch r khi tin vo tuyt i th tng cng bin thnh chn thc tuyt i vy. Nhng khi cha nhp tuyt i, tng tc l tng i chng tht, mun tin vo bn th tuyt i cn phi ph nh Tng t n khng, v tng, v tc mi cho l c gii thot bc u tin. Pht Thch Ca em tt c tng chia thnh bn loi tc l : Ng Tng, Nhn Tng, Chng Sanh Tng, Th Gi Tng, gi chung l t tng. Bn tng ny i din cho tt c hin tng ca nhn sinh v tr tng i, c th dng gii thch ni tm ca con ngi i vi v tr vn vt s sanh th sai lm. V nh bn tng trong kinh Vin Gic (26) l chuyn dng ch r ngi tu hnh nhn lm bn th cnh gii ni tm, bn tng trong kinh KimCng th cng cng mc ch chng sanh m ch r rng chng sanh v

chp bn tng m sanh khi sai lm; bn tng trong kinh Lng-Gi th dng ph bnh ci chp trc do ngoi o s kin lp. Bi v tt c t tng v hnh vi ca chng sanh u chng th vt qua phm vi bn tng ny, do mun chng sanh gic ng s sai lm ca h tt nht l dng bn tng ny thuyt minh. Ci phng php ca Pht Thch Ca ny rt cao minh v c h thng y l v Ngi ch thn tin vo tuyt i, thu r tt c ni tm v ngoi vt ca nhn sanh v tr, bit tt c chng sanh s d lm vo li t, trm lun bin kh u do chp tng cho nn mi t ci phng php ny ph v n. Con ngi t khi bit dng b no v cm gic quan st tt c l tri qua mt qu trnh lu di, ban s hng bn ngoi quan st tc l quan st s bin i ca con ngi v cnh gii thin nhin v.v... K , tr li quan st hot ng t tng cm gic thay i khng chng ca bn thn b no tc l quan st ci cng c m bn thn dng quan st . Cng c ny gi l Tm. Khi cha kin tnh tc dng ca b no l gi, th gii vn vt do b no quan st c cng l gi : Gi + Gi = Gi. Nu theo tu hnh th kt qu vn l gi nn lao nhc m chng c cng hiu. Khi kin tnh th b no l chn, th gii vn vt u l chn : Chn + Chn = Chn. Mt chn th tt c chn nn chng cn tu gi l v tu v chng (27), y l chuyn thc thnh tr, th gii tng i bin thnh th gii tuyt i. Chng ta mun c s nh gi chnh xc i vi Pht php th chng nn xem theo chi tit th h m phi thu t trung tm. Th h ca Pht mc d chia thnh nhiu mn nhiu loi rt phc tp, nhng trung tm t tng ca ton th h chnh l Pht tnh (tc l Tuyt-i-lun), cn nhng ci khc u t suy din m ra nh T-Thnh-, Thp Nh Nhn Duyn, Su Ba La Mt, v Tam Gii Thn v.v... u xut pht t trung tm l lun ny vy. Hc thuyt ca Plato s d thnh ci ngun ca nh nguyn lun l ti ng em cm gic vi l tnh phn chia cho l ng, nh vy khng nhng hon ton khc bit m li I nghch vi nhau, do lm cho hai l khng cch no dung thng c. Ci nh nguyn lun ca ng t phi hin hin ni i lp ca quan nim v vt cht, ti hin ni i lp ca cm gic v t tng, li hin ni i lp ca nhc th vi linh hn na. ng em chn l vi thc ti trn phng din l tnh m chng trn phng din cm gic, l y d ng nhng cm gic vi l tnh mc d

phn chia thnh khc bit li cng cn phi nht tr, ngha l c hai cn phi khc sui m ng ngun mi c. Diu l ca Pht th chng c khuyt im k trn, n l rt vin mn, rt nht nguyn. N ban s ph nh cm gic, cho cm gic l h vng nn ph nh n, nhng ci ci ngun h vng ny chng phi li ca bn thn cm gic m do b v minh che khut. Khi mn en v minh m ra th h vng tiu dit, lc y cm gic tc ng vi l tnh ngha l vi Pht tnh chng khc. Cho nn cm gic vi Pht tnh ban s mc d phn chia cui cng vn ng mt th. Ci ca i kh khn ca nh trit hc Hy-Lp v Ty Phng ni sau khi siu vit cnh gii cm gic nhp vo cnh gii t tng thun ty ri li a tr li trong gng cm ca cnh gii cm gic na. Pht th siu vit hai cnh gii ny v t n ch cnh gii m trit gia Ty Phng cha th n tc l cnh gii Pht tnh vy. Cnh gii ny chng th dng t tng suy lng, chng th dng ngn ng vn t din t, cn phi thc chng ri mi bit c. Sau khi chng ng tt c cm gic t tng u khng la Pht tnh, nn ni : Duy c k chng vi k chng mi bit c. V cnh gii biu th trong Kinh v Ng lc T-s hoc ni hoc nn, k chng th thu hiu r rng, k cha chng th suy ngh mi cng khng hiu, cng nh phng php nim hoa th chng ca Pht v ht gy chi mng ca T S u vy. C v thy v minh ri mi c nht nim v minh cho nn v thy v minh vi nht nim v minh l tng i, c nim th nht th c nim th nh, c nim th ba v.v...., cho n ci nim v cng v tn, ngha l t tng i sanh ra v s tng i. Cho nn tng i l chng th cng tn, khng c ch dt, chng th truy cu nh ci vng trn chng c u mi nn gi l lun hi. Con ngi h sanh ra tc l tng i, c da trng, da en, da vng, da v.v... do sanh khi nhiu mu thun v phin no, ngha l con ngi sanh ra th phi chu ng ci vn mng bi thm vy. Pht Tnh Siu Vit Lun L Ni Logic l thuc v vic ca t tng, l phm vi tng i, Pht tnh l siu vit tng i chng phi t tng c th n nn ni siu vit logic. Vn t trong kinh gii thch tuyt i ca Pht tnh u chng th dng logic chng minh v Pht tnh vn chng th gii thch. Pht v li ch chng

sanh dng mi phng php mong gii thch mt phn no nn vn t li ni y phi tri qua bao s kh khn mi c cu to thnh kinh Pht. Ngi c bng nhin chng thy hp logic, thc ra th siu vit phm vi logic m nhp vi cnh gii ngha c tuyt i. Nu thu t ny th ch no cng l logic nhng logic l logic ca tuyt i vy. Tuyt i lun tc l Pht tnh lun, Pht tnh cng khp khng gian v thi gian, chng hoi chng tp, v chng v th, chng b hun nhim, xa nay san nn gi l Tuyt i. Cn v tr vn tng u thuc v Thnh-trhoi-khng, h vng chng tht nn gi l tng i. Nay ti lm lun ny phi dng vn t li ni gii thch. Vn t li ni u thuc v tng i nhng v mun hin by tinh l ca Pht nn phi nh s phng tin ca vn t ny hin by chnh l, c gi ch nn kt ni vn t, cn phi c qun li vy. Trit hc Ty Phng c i ng, tiu ng, l tng i m Pht, chng sanh, ng u bt nh l tuyt i. Tng i th bt bnh ng, tuyt i th bnh nh. Bt bnh ng nn c tranh lun c u tranh, bnh ng nn khng tranh lun khng u tranh. Php thn phi da theo thi gian khng gian ri mi bit sinh mng l vt g, n ko di thi gian, n hot ng khng gian, nh vt qua thi gian khng gian th chng ni l sinh mng nhng chng phi khng c sinh mng v bn thn ca sinh mng tc l tuyt i cng gi l php thn. Con ngi ch bit ni thi gian khng gian nhn bit sinh mng tng i m khng chu siu vit thi gian khng gian nhn bit sinh mng tuyt i, do sinh mng b thi gian khng gian s ph nh. K sinh mng tuyt i li ph nh thi gian khng gian nn ni : Tri t cha sanh vt ny c, tri t hy hoi vt ny chng hoi. Cnh Gii An Lc Ca Tuyt i T ng l gng cm ca con ngi. Con ngi ch lc qun t ng mi c c an lc. Mun qun t ng phi nh tr gip ca php ng. Php ng tc l ci ng ca vn s vn vt ngoi t ng v nh m nhc, ngh thut, vn ng v.v..., u l php ng. Chng ta khi nghe m nhc hoc thng thc ngh thut s c qun t ng. Lc y c th t do an lc hn, nhng t ng d qun li lt ni phm vi php ng. Php ng vn b hn ch trong thi gian khng gian v nh nghe m nhc ch c trong mt khong thi gian no, khi thi gian qua i vn t tr li trong gng cm, t ng m tip tc chu ng thng kh, do chng ta mun tm mt an lc ln hn nn b php ng vo ni Khng ng.

Khng Ng th an lc hn, ch ch l mnh mng khng tch, tt c vt ngoi chng th xm nhp, y l cnh gii dit tn nh (28) ca Tiu Tha Thin. Khi y, thn tm khinh an, m nhin t c, l mt th cnh gii Nit Bn ca tng i, nhng Khng Ng vn b thi gian hn ch, khi ng bc ra cnh Khng, ng vn b t tr li trong gng cm t ng na. Cho nn ng nu mun c c an vui trit cn phi b ci Khng Ng chng nhp cnh gii chn nh Pht tnh, lc y mi khng b thi gian khng gian hn ch, ngha l gii thot tt c kh ca con ngi, mi l t do t ti ca tuyt i, mi l an lc ca tuyt i. Immanuel Kant mun nh ton hc cu to mt mng li v tr bt con c to ca tuyt i, kt qu chng nhng khng c g c tri li t thn li b bc trong mng li m chng th t thot. Thin tng Trung Quc c k tiu phu dt nt nghe mt li ni lin chng ng tuyt i, c k th thy hoa o n lin chng tuyt i, c k th nghe ting trc m ng tuyt i. Chng bit ngi Ty Phng n nm no mi hiu c nhng vic ny. Nh trit hc Ty Phng ang sinh sng ni th gii tng i, h c mu thun t nhin ca tng i khi ng, li dng ton hc v vt l hc ca tuyt i trong tng i ph nh vt chung quanh ca tng i, y l dng phng php tng i ph nh tng i v h cha hon ton bit r bn thn ca Ton hc v Vt l hc tc l tng i. Nu la khi thi gian khng gian ca tng i th Ton hc v Vt l hc cho n tt c khoa hc u khng th hot ng g c na. Sau ht, khi Ton hc v Vt l hc siu vit thi gian khng gian ca tng i tin vo thi gian khng gian ca tuyt i, th Ton hc v Vt l hc tt c u thnh tuyt i. Lc y bn thn ca Ton hc v Vt l hc tc l tuyt i, hon ton thot khi b no ngu di ca con ngi m t tn ti ni v tr ca tuyt i, h do c c vnh sanh vy. Tuyt i nguyn l i din cho Pht php i tha y l t tng ti cao ca con ngi chng ai c th vt qua. V n siu vit khng gian v thi gian nn tri qua mun kip cng nh mi, v n chng la thi gian v khng gian nn trong i sng ng dng hng ngy m chng c chng ngi. Nay mun trong t in ca Trit hc Ty Phng tm mt tn gi cng khng th c. Ci nht nguyn lun ca Ty Phng l nht nguyn lun ca tng i, ci tuyt i lun ca Ty Phng l tuyt i lun ca tng i, so vi cnh gii tuyt i ca i tha Pht php th cha c ng n. Duy c

tuyt i nht nguyn ca i tha Pht php mi l tuyt i lun chn chnh. Mun xem n l bn th lun th khng ng, gi n l hnh nhi thng hc cng khng ng bi v cnh gii tng i chn nh, bn th v hin tng ng mt, hnh nhi thng (t duy tru tng) vi hnh nhi h (hin tng c th) cng chng c khc bit. Ni tm li, no l duy tm, no l duy vt, no l bn th, no l hin tng, no l nhn thc, no l nhn sinh v.v.... u bao gm ht trong chng thiu st, chng ta chng c tn g gi, tm gi n l Tuyt i Nht Nguyn ca i Tha Pht Php vy. ---o0o--Kt Lun Ca Dch Gi Ngi Nguyt Kh l ngi kin tnh, tch nm 1965 Cu Long, Hng Kng. i Tha Tuyt i lun ny tc gi c mun gip ch ngi Ty Phng, trong lun v php bin chng ca trit hc Ty Phng, cho thy hu ht u ln qun trong phm vi tng i tc l nht nim v minh, cng c ngi suy ra n v thy v minh, nhng cha c ai t n ch tuyt i cui cng. Tt c u v khng bit ng li thc hnh, ch nh b no suy l m thi, nn Ngi Nguyt Kh dng php bin chng ca Pht Thch Ca chng minh v gii thiu cch thc hnh tc l php Thin Trc Tip truyn t Pht Thch Ca. Nu ngi Ty Phng chu theo thc hnh th s c ph v thy v minh m tin vo v tr tn ti tuyt i vy. Ngoi ra, chng ti c n hnh ring ng Li Thc Hnh v C Bn Tham T S Thin l php Thin trc tip ca Pht Thch Ca ch thn truyn dy, c gi c th tm xem (T n Thin ng c n tng). ---o0o--Ch Thch 1. Ng chp, Php chp, Khng chp : Chp tht ci thn th v s suy ngh ca b no l Ta gi l Ng chp. Chp tht vn s vn vt trong v tr php gii do ta hiu bit c cho l c Tht Tnh Tht Tng, gi l Php Chp. Ph c Ng chp, Php chp, thy tt c u khng, chp ci khng ny l tht Khng gi l Khng Chp. 2. Chn Nh :

L bit danh ca T Tnh, T Tm. Chn tht ng nh bn th ca T Tnh T Tm gi l Chn Nh. 3. Trung o : Ngha thng l khng c nh bin tng i, ni st ngha hn l v-s-tr, cng nh chng tr ni c, chng tr ni khng, chng tr ni cng c cng khng, chng tr ni chng c chng khng, gi l Trung o. 4. Pht Tnh : Pht ngha l gic ng, c tnh gic ng gi l Pht tnh. 5. B : l ting Phn, dch ngha l gic ng. 6. Php mn bt nh : Bt nh c ngha hin by th dng ca T Tnh cng khp khng gian v thi gian, chng th dng t tng suy lng nn vt ra ngoi i i v cng chng phi Mt. Php mn tu tp a n ch bt nh ny gi l php mn bt nh. 7. Php nht tha : tc l Pht tha. Kinh Php Hoa ni chng hai cng chng ba l ngha ny vy. 8. Kh qun : cho tt c l kh. Kh tc nhin l kh ri, vui li lm nhn cho kh nn cng l kh. 9. Hot nhin i ng : khng c qua b c l gii m chn tm t ngt sng t, t ng hiu bit ng nh thc t trm khp khng gian thi gian. 10. Nht nim v minh : t ngun gc v thy v minh (cng l ch v nim ca b c) khi ln mt nim gi l nht nim v minh. 11. V thy v minh : ngun gc pht sinh ra thc phn bit sai lm gy tai hi t lu i. Cng l ch mt m en ti. 12. Bt Nh : th dng ca tr hu T Tnh, khng cn qua b c tc , t ng ty duyn hin ra sc dng gi l Bt Nh. 13. Chn Ng : tc l T Tnh, cng gi l chn nh Pht tnh. 14. Mi Phng ch Pht : tt c Pht trong khng gian. 15. V d Nit Bn : Nit l khng sanh, Bn l khng dit. Bn th ca Nit Bn cng khp khng gian v thi gian chng cn ch no lc no thiu st nn gi l V d Nit Bn. 16. V lu gii thot : lu l tp kh phin no. Chng cn phin no c t ti gi l v lu gii thot. 17. Pht nhn : chiu soi cng khp khng gian thi gian khng c ch no lc no thiu st. 18. M mt chim bao : lc ng ch mt mnh thc th 6 ( thc) hot ng hin ra cnh gii chim bao gi l nhm mt chim bao. Lc thc tnh th thc th 6 cng vi tin ng thc (gm nhn, nh, t, thit, thn thc) ng thi hot ng hin ra cnh gii cuc sng hng ngy u gi l trong m mt chim bao.

Nhm mt chim bao th sau khi ng ri s t ng thc tnh, cn m mt chim bao th khng bao gi t ng thc tnh c, phi tham thin n kin tnh mi c thc tnh, cng gi l gic ng. 19. A-Li-Da-Thc : cng gi l thc th 8 hay Tng Thc (Tng l kho cha) chuyn cha cc th chng t ca vn s vn vt. 20. Tham thoi u : Thoi l li ni, khi cha ni nim mun ni l thoi u, nu ni nim mun ni d cha ni ra ming cng l thoi v ri. Nh vy thoi u tc l khi mt nim cha sanh. Tham l nghi, nghi l khng hiu khng bit. Nu mt vic g hiu bit ri th ht nghi, ht nghi tc l khng c tham.Vy tham thoi u tc l nhn ngay ch mt nim cha sanh, khng bit l ci g, Thin Tng gi l nghi tnh, c nghi tnh mi c gi l tham thoI u. Do nghi tnh ny a n ch gic ng gi l kin tnh thnh Pht. 21. nh-hu-bnh-ng : nh l th, hu l dng. Tm chng lon l nh, dng chng sai l hu. Khi nh th t ng hin ra hu, lc hu th phi trong nh, tc l ngoi nh khng c hu, ngoi hu khng c nh, cho nn ni nh hu bnh ng. 22. B Tt : theo ting Phn l B Tt a, ni tt l B-Tt ngha l gic ng hu tnh. Hu tnh c gic ng mi c th la kh c vui, chuyn cho chng sanh la kh c vui gi l B Tt. 23. Bn Tha : gm ba tha (Tiu, Trung, i Tha) thm Ti Thng tha na l bn. 24. i v y, s t hng : y l th d v uy lc thuyt php ca Pht. B th u s s t, s t khng s b th. Cng vy, khi Pht thuyt php th khng s t m khuy ri nn gi l i v y. 25. Ng un : l Sc, Th, Tng, Hnh, Thc. Sc l t bo ca c th do t i kt hp thnh. Th l lnh th s bun, vui, thng, ght v.v.... ca cm tnh. Tng l t tng suy lng. Hnh l s sanh dit bin i ca t bo v hnh vi. Thc l tc dng ca b c hay nhn thc phn bit tt c s vt sanh dit trong v tr. 26. Hu lu : cn tp kh phin no gi l hu lu. 27. Bn tng trong kinh Vin Gic, Kim Cng v Lng Gi : Ni chung t s nhn lm bn th cnh gii ni tm. Bn tng c 2 th : 1. Bn tng m thc ca phm phu : Chp nhn ci thn ng un ny l Ta gi l Ng tng B Ng tng chp vo ton nhn loi gi l Nhn tng B nhn loi chp vo ton chng sanh gi l Chng sanh tng. Chp c thi gian chn tht gi l Th gi tng. 2. Bn tng m tr ca bc thnh :

-Bc thnh tm bit c c s chng, d chng n mc no u thuc v Ng tng. -Nay ng thm mt bc, bit chng phi ta chng, siu vit tt c chng, nhng cn ci tm nng ng gi l Nhn tng. -Nay tin thm mt bc na, liu tri nng chng nng ng l Ng tng, Nhn tng, ch Ng tng Nhn tng chng th n, ch cn tm liu tri, gi l chng sanh tng. -Ri tin thm mt bc na, chiu soi tm liu tri cng bt kh c, ch mt gic th thanh tnh, gi l cu knh gic, tt c tch dit, cng gi l Nit Bn. Nu cn tr ni Nit Bn th mng cn cha dt, gi l th gi tng. 28. V tu v chng : Th dng ca t tnh cng khp khng gian v thi gian, thn thng tr hu vn san y bng nh ch Pht. V nh vng tht n trong qung, qung c b tp cht th t hin vng tht, cng vy, tm c b tp kh phin no th t hin th dng ca t tnh, chng do tu mi thnh chng do chng mi c nn gi l v tu v chng. 29. Dit tn nh : c 2 th : L ci tri t khng, dit ht tt c vng tng nhng cha tn gc, cn chp A Li Da Thc l ng, cha ra khi lun hi. L dit tn nh ca A-La-Hn, dt ht kin hoc v t hoc ca tam gii, chng cn nhn-ng nn c ra khi lun hi. Cm n Thy Thch Vn Phong Hn Quc, Lin ng Quc T Thin Vin Http://www.lotuslantern.net r sot li. ---o0o--HT