TRUNG QUN LUN

i S n Thun TT. Thch Nguyn Chn dch Vit Nh xut bn Tng hp Thnh Ph H Ch Minh 2008 ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 28-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li Gii Thiu TA Chng Mt : NGHA KHNG CA TRUNG LUN Chng Hai : LONG TH V NHNG B LUN CA NGI TIT I : Lc Thuyt V Nhng B Lun TIT II : Kho chng Trung lun l Thng lun ca A-hm Chng Ba : DUYN KHI SANH DIT V BT SANH BT DIT TIT I: V sanh cng chng v i tha bt cng TIT II: Thng o ca Thanh vn v lun su xa ca i tha TIT III : Ngang dc v ngi ca Ba php n. TIT IV : Tnh xuyn sut ca Duyn khi Chng Bn : PHNG PHP LUN V TRUNG O TIT I : Trung Qun V Trung Lun TIT II : Nhn Minh v Trung Qun. TIT III: Vn lng T Lng hin lng Chng Nm : LUN CN BN CA TRUNG QUN LUN TIT I : Duyn khi TIT II : T tnh TIT III : Qun khng TIT IV : Duyn khi t tnh khng

Chng Su : BT BT TIT I : Bn i tm vic TIT II : Bt Chng By : HU THI KHNG NG TIT I : Hu (Vt-Th-php) TIT II : Thi gian TIT III : khng gian TIT IV : Hnh (Bin ng vn ng) TIT V : B mt ca v ngn. Chng Tm : LUN V THT TNG CA CC PHP THEO TRUNG QUN TIT I : Tng qut TIT II : Tnh Tng TIT III : Th - Tc Lc TIT IV : Nhn Duyn Qu - Bo. Chng Chn : TRUNG O HIN TNG V THT TNH TIT I : Thi Qu-Bt Cp-Trung o TIT II : Tc ly Trung o Chng Mi : LUN V NH TIT I : Tng Qut TIT II : S an lp nh TIT III : S quyt trch Nh

---o0o--Li Gii Thiu Khng v Hu l hai gio ngha c c Pht ni ra ph tr m chp ca cc t. Chnh do tng c v i lp m ngi sau ng v mt pha pht huy thnh hc thuyt v lp ra Hu tng hay Khng tng. Tuy cng ngun khc nhau dng mi lc mt xa thnh ra ngi ta ch thy ci ring m khng cn bit ci chung na. May thay i S n Thun qua nhiu nm nghin cu tm hiu c yu ngha su xa mt thit gia khng v Hu v trnh by trong nhng bi thuyt ging ca mnh. Trung Qun Kim Lun l bi ging trnh by v s c ca Ngi v Tnh khng hc ca lun Trung Qun. i c Thch Nguyn Chn l mt hc vin lp Luyn dch Hn Nm u tin Tu Vin Hu Quang. Sau khi hc xong Thy tip tc tm ti nghin cu cc t tng cn bn Pht php qua cc sch v Trung Quc. Nhn thy tc phm Trung Qun kim Lun c nhiu mi rt c ch cho nhng ngi

cn lc lng gia Khng v Hu trong rng Pht hc, Thy pht tm phin dch tc phm ny ly tn l Ngha Khng ca Trung Lun. Cng mc ch ph bin nhng iu mi l ca Pht php n mi ngi hc Pht, nh sch Bin Tu pht tm gip cho vic in n c tt p di s bo tr ca nh xut bn Tng hp Thnh Ph H Ch Minh. Tht l mt c duyn th thng mi vic u thun li c mt quyn sch ny ! Xin chn thnh knh gii thiu n qu v c gi. T kheo Thch Minh Cnh ---o0o--Li ngi dch i S n Thun (1906-2005) l mt danh tng Trung Quc hin i. S c nhng ng gp rt ln trong vic hong truyn gio php ca c Pht. Nhng trc tc v bi ging trong mt i ca S rt nhiu, phn ln c xp vo Diu Vn Tp 24 quyn, Hoa V Tp 5 quyn. Ngha Khng ca Trung Lun l mt trong s . Nguyn tc vn c tn Trung Qun Kim Lun, l mt bi ging ca S c gom tp tnh sch. Nhng mun cho ngi c ch cn qua tn gi m tng qut c ni dung, nn ngi dch mi ly li t ngha Khng ca Lun, ng theo ti m S thuyt ging t cho tc phm ny. y l mt tc phm chuyn v nghin cu, kho xt, lun bin, nng v nhn thc lun. Trong , S dng diu ngha Duyn khi tnh khng ca Trung Qun ph thin chp, dung thng i - Tiu, Khng - Hu, Nam - Bc. hu gip cho ngi hc Pht c mt nhn thc nht qun v gio l ca c Pht. Vi kin thc qung bc, t bin sc bn, dn chng rng y , S ch cho chng ta thy c ngun gc ca Duyn khi tnh khng v quan h mt thit ca thuyt ny vi A-hm. Cnh , i S cng nu ra nhng kin gii mi, d bit vi nhng nhn thc xa nay ca cc nh i tha, xin ngi hc Pht t duy k. Knh mong cc bc cao minh xem c v ch dy cho. Bn n tht kh bo, knh dng ln my cng c ny. Nguyn Chn

---o0o--TA I. Trong tt c huynh , ti c xem l ngi chuyn nghin cu Tam Lun hoc Khng tng. Nhng trong thin Lun v Tnh Khng ti c ni rng : Ti khng thuc bt c hc phi no ca Khng tng, nhng rt ng tnh vi yu ngha ca Tng ny. Ti sm c duyn vi nhng lun im v Khng tng ca ngi Long Th. l vo nm 1927, khi bt u hc kinh sch nh Pht, th Trung Lun l b sch u tin ti xem n. Tuy khng nm vng ni dung ca lun ny, nhng c mt s thch th khng th din t c manh nha trong tm, khin ti hon ton xu hng v Pht gio v cui cng th xut gia. Sau khi xut gia, ti lu tm n Duy Thc, nhng khng lu li tri v Khng tng, tc l hc phi Tam Lun ca i S Gia Tng. Khng chin bng n, ti n T Xuyn tip xc vi Khng tng c truyn t Ty Tng. Lc by gi, s l gii Pht php trong ti c mt s bin chuyn trng i, l khng tha mn vi nhng li m lun su xa, m h m phi t nhng Thnh in Pht gio ca thi k u lnh hi tinh thn ca Pht php. Do s bin i trng i ny m c mt nhn thc mi m v Khng tng, khin ti cng thm knh ngng tng ny. Nm 1942-1943, ti ging Trung Lun, c Din Bi ghi chp chnh l thnh b Trung Lun Ging K. V Khng qun, trong cc Thnh in vo thi k u ca Pht gio nh A-hm, T- m ti u c kho st, nghin cu k lng. n ma thu nm 1944, ti li thuyt ging cho Diu Khm Tc Minh vv nghe v c Diu Khm ghi chp thnh sch ly tn l Tnh Khng Hc Thm Nguyn, ng mt tnh cht vi mt tc phm khc ca ti l Duy Thc Hc Thm Nguyn. Qua ln nghin cu ny, l gii v Tnh Khng tng tin v tin chc rng tnh khng l gio ngha cn bn ca Pht php. Ma xun nm 1946, ti ly ti Tnh Khng o Lun thuyt ging vin Gio L Hn Tng. Ln ny ti nh phn lm ba thin, l: Lc s pht trin tnh khng, phng php lun tnh khng v Thc tin tnh khng. Nhng vi vng tr v ng, cho nn phn lc s pht trin Tnh Khnh cha hon thnh, y l iu ng tic. Sang ma ng 1947, trong lc bin son Thi H i S Ton Th cha Tuyt u, theo yu cu v quy cch bn tho ca Hi Triu m X, ti quyt nh va ging ti

Trung Qun Kim Lun va cho bin chp n hnh. Nhng ch c Tc Minh v Tinh Sm am hiu. Ti mun vit (hoc ging) T Tng S Tnh Khng gm ba thin, by chng: Thin th nht gm hai chng: - Ngha Khng trong A-hm - Ngha Khng trong A-t-m. Thin th hai gm hai chng : - Ngha khng trong cc kinh i tha tnh khng. - Ngha Khng ca lun Trung Qun Thin th ba gm ba chng: - Ngha Khng ca cc nh Chn Thng Duy Tm. - Ngha Khng ca cc nh Duy Thc. - Ngha Khng ca cc nh Trung Qun. Tnh Khng Hc Thm Nguyn l mc chung ca thin th nht, khong mi vn li, cn nm chng ca hai thin sau t hn phi n nm su mi vn li. Nhng sng trong thi i cc k lon ng ny, cc bng hu lun khuyn ti nn lc ging yu ngha ca Trung Qun. V th, trc tin ti chn phn ngha khng ca lun Trung Qun lm ti ging thuyt v t tn l Trung Qun Kim Lun. Nhng v th ti khc nhau, cho nn khng trnh khi nhiu ging lc. Kim lun chng i din cho mt chi phi no ca Khng tng c, m ch dng Trung Lun lm chnh, Tr Lun ph tr v thm vo thuyt ca cc nh lp thnh mt h thng hon chnh. Bn lun ny hon thnh trong lc x hi ang ngy cng tr nn bin ng mnh. Hm nay nh li nhn duyn i vi Trung Lun v nim vui php trong hn hai mi nm qua, bt gic ti cm thy sung Sng v cng. II. Nhng yu ngha ca hc thuyt Trung Qun ng c cp n, khng ngoi i Tiu cng thng v Chn Tc v ngi. Long Th Lun (lun Thch Ma-ha-din) cho rng: Sanh t ca loi hu tnh ly v minh lm ngun, ly t tnh kin lm gc l lun. Bc Thnh tam tha cng qun v ng v v ng s m t o, th ng php tnh khng tch, gii thot sanh t. Tam php n tc l nht tht tng n, tam gii thot mn ng duyn vi tht tng. T ngha khng chung cho c tam tha nh th, chng

ta s c mt li lun on hp l v s tranh lun xa nay gia Tiu tha v i tha. Tam tng ca Thanh vn v kinh in i tha xa nay l mt ti tranh lun ni ting. Mt s hc gi Thanh vn cho rng cc b A-hm l do Pht thuyt, cn bi xch kinh i tha chng do Pht thuyt, y l quan im Pht gio ang lu hnh Tch Lan, Thi Lan, Ming in. Cn mt s hc gi i tha th cho rng gio thuyt i tha chng chung vi Nh tha, bi xch Thanh vn l Tiu tha, kinh A-hm l kinh Tiu tha, i tha c ngun gc ring bit. Nh cc hc gi Duy Thc, ngoi thuyt i phi i Duyn khi thuc i tha bt cng, cn cho rng php tnh khng, s chng ca hng B-tt th hng Thanh vn khng th t n c. Cc tng Thin Thai, Hin Th, Thin, Tnh Trung Quc th cho rng trong i tha, tng phi mnh cn th thng hn Duy Thc mt bc, hun g l Tiu tha? Nh th, do thin kin ca mi tng phi m vic i, Tiu ng ngun khc dng, kh nm bt c mt cch chnh xc. Nay cn c theo lun thuyt ca ngi Long Th m cho rng Tam tng phn ln ni v v ng, nhng tnh cht ca v ng, khng v phi c g bt ng ? i tha t ca khng m thm nhp, cho nn phn ln ni v bt sanh bt dit, nhng k tht sanh dit v bt sanh bt dit ch l mt. Duyn khi l chn ngha ca Pht php tnh khng, iu r rng nu ln c s tht ca vic pht trin t tng Pht gio. c Thch Tton ni nhiu v vo thng, v ng. Nu nng vo v thng, v ng ca Duyn khi qun xt, lin th hi c Duyn khi khng tch. Do , Duyn khi rt su xa, m tnh khng tch ca Duyn Khi cng su xa hn. T Duyn khi c xem l php tnh, php tr, php gii. C mt s hc gi xem trng s tng, thin chp sanh dit v thng v ng, cng c mt s hc gi khc xem trng l tnh, pht huy tnh khng bt sanh bt dit. iu ny to nn nhng mi nhn i lp khng th dung hp ln nhau. C hai, tuy khc dng nhng ng mt ngun, l ra phi cng chung mt ngun gio; nhng li c vic tnh i tng, bt tc bt ly, l do mi bn thin chp m tr thnh i lp. Cc kinh in i tha vo thi k u nh kinh Thp a.u cho rng vic ng v sanh php nhn ng vi Nh tha. Kinh Bt-nh th cho rng v sanh php nhn thu nhip hng Nh tha tr on; dng nhn, tn, c, gii ca ngoi o tin-ni (Senike) chng minh hin qun ca i tha. Kinh Kim Cang th cng dng cu nhc d sc ng ni v thn Pht. Tt c u xc nhn Thnh gi tam tha c thnh lp trn mt l chng ng nht, l php tnh khng

tch, u c ch no ging nh nhng ngi chp Tiu, chp i ni ? V th Trung Lun quyt trch ngha ca kinh A-hm. Lun Tr th dn chng Pht thuyt php cho Phm ch Trng Tro; cc bi k ca kinh Chng Ngha th ni v nht ngha . Tt c chng ni no bi xch Thanh vn, khen ngi i tha, m l mt s vn ng dn dt ngi hc tr v bn ngha ca c Thch Tn. Ch c suy ngh nh th mi thy c nguyn do phn ha i, Tiu tha, mi phn bc c mt s hc thuyt sai lm pht trin d dng, nh mt bn ngha ca Pht-. Hc thuyt Trung Qun c th quyt trch chn tng ca gio ngha Thch Tn, c th l gii c lch s pht trin ca Pht gio. l iu ng c trn trng ! III. Nu c ngi cho rng Pht php trng l tnh, nghin v xut th, th mt Pht t no cng c th ph nhn iu ny. Bi Pht php l chn tc v ngi. Chn tc v ngi ngha l sanh t tc Nit-bn, th gian tc xut th gian. C nhng ngi thch thin, thch n c hay thm ch khng thch cng c, khng mun thuyt php, say ng trong Nit-bn t tnh k tm m b qun mt vic t tha cng li lc, y chnh u trang nghim. i vi nhng ngi ny th th gian v xut th gian c cch bit. Ni dung chnh gic ca c Thch Tn b mt s ngi tu kh hnh chn ght thi th xuyn tc, cho nn h b mt s hc gi ln ting ch trch, nu ln ngha chnh ca chn tc v ngi. Chn tc v ngi c th gii thch t hai mt gii v hnh. Gii l tc s v chn l, l tc tc m hng chn, chn m khng ngi tc. Hnh l s hnh v l chng, tc nng vo cc vic phc tr th gian m tin tu ng nhp chn tnh, ng nhp chn tnh m khng ph b cc vic phc tr th gian. Khng k l l lun hay thc hnh, tt c u phi xuyn sut chn tc m khng ngi nhau. Cc nh Trung Qun cho rng : Php Duyn khi l php nng nhau cng thnh tu m v t tnh, v t tnh m nhn qu rng. V th nng vo Duyn khi hu tc khng m thnh lp s tng th gian, cng nng vo Duyn khi khng tc hu hin th xut th gian. t kin gii chn tc nng nhau nh th mi c th thnh tu chn tc v ngi. V th B-tt nhp th li sanh, ni ni l ca gii thot. Php Duyn khi l trung o, khng thin v s cng khng thin v l; d s tng c mun ngn s bit, nhng khng ngi l tnh bnh ng, l tnh nht nh v dung thng s tng sai bit. Trong php Duyn khi ng nht thnh lp s tng v l tnh, nhng khng dng sai bit ni v l, khng dng bnh ng ni s. Nh th mi c th kh hp s l, t n ci bit

nh tht. Mt s hc gi t cho chn tc v ngi, m chng bit trung o (x trung). Mi khi h ni n tm n tnh, thng nghing v tng tc hoc l l ng. Nhng ngi ny hoc xem nh hnh s, hoc chp l b s, hoc lm mt i tnh cht sai bit ca s tng, tnh hn cuc ca thi gian, khng gian, ri vo s bin ng hn lon th phi, thin c, nhn qu, ph hoi s tng ca Duyn khi. H t cho l v ngi m khng bit rng sm ri vo mt bn. Khng bit php Duyn khi th khng th t trong Duyn khi m thu sut chn tc. Nh th cng kh trnh nghin v s, hoc nghin v l. Gn y, c mt s trit gia Trung Quc cn i cho rng : Php bin chng ch hu dng i vi bn th lun. iu ny ch ni mt mt, nn bit php Duyn khi gn vi php bin chng, nhng li x trung. Dung hp v xuyn sut s l. Qu trnh t chnh m phn m tng hp, l thun theo php Duyn khi th tc gi danh trin khai ci i i sanh dit tng tc, ha hp. Hin by tc phn m chnh m siu vit, l thun theo php Duyn khi thng ngha tnh khng kh hp vi ci tuyt i v sanh, v ng, v thng. Tng Duyn khi i i, c hai chng tc chng la, nng nhau cng thnh tu m khng ot mt (trit tiu) nhau. mi tht s hin by c s l v ngi. Nu nghin v s tng, hoc nghin v l tnh, hoc s l ring bit th lm sao c th lnh hi c chn tng ca s l ? V vic ny, Trung Qun quyt trch trung o ca Thch Tn n ch cng tt, khin chng ta c th tin c iu ng l chnh gic ca bc Nht Thit Tr. IV. Tr tu v t bi l tn ch ca Pht php, cng c t trn nn tng chnh php Duyn khi. Nhn v phng din tr hu (chn) th vn php u l s tn ti Duyn khi, nng nhau xoay vn lu chuyn trong tng st- na. l Duyn khi v sanh. V ng, tc ph nhn tnh thc ti cng nhng tnh bt bin, tnh c tn. Vn vt trong v tr khng c s tn ti nh th, v th ph nhn mt v thn sng to, chnh l ph nhn bt c mt t th thc ti no thuc Hnh nhi thng c l tnh tuyt i hoc tinh thn tuyt i. Duy thn, duy ng, duy l, duy tm u bt ngun t s nhn thc lm ln. Tc l s cu tng khng ng ca t tnh kin, m bn cht vn khng sai bit. Trung Qun ca Duyn khi v ng (khng) cn trit ph nhn

nhng quan nim ny, mi ng c tt c u l php tn ti i i, bin chuyn nng nhau thnh tu. Tn ti i i (gi hu) l nhng tht ti m nhn loi c th bit n, n v t tnh m r rng trc mt, d khng th tng tng c l g, nhng cng khng th chi b tt c nhng thc ti ny. Nhn t mt c hnh (thin) th Duyn khi l v ng . Nhn sanh l mt dng tng tc m thn tm nng g tn ti, cng l s ha hp t tha y tn. Pht php khng ph nhn mt c tnh tng i, nhng thng nhn mnh rng nu cm nhn mt t ng tht ti bao hm bt bin, ch t c tn, tc l thuyt t do ch ca cc nh Thn ng lun, l cn nguyn ca lm ln, l gc ti ca t tng v hnh vi. Ph nh quan nim v ch t, mt t ng trung tm nh th mong t c tnh ng th bnh ng, gn gi vi loi hu tnh, trong tt c hnh vi, hoc l tiu cc th khng lm hi, hoc l tch cc th cu h. Bn cht ring t ca cc nh Thn ng lun khng c c hnh v ngi, tt c u v t k. Ch c v ng mi c t bi; t chnh gic Duyn khi, thn tm nng nhau, t tha cng tn ti, vt ng gip nhau, m sanh ra chn tng v ng. Chn tr tu v chn t bi, tc l ni dung ca Duyn khi . V. Duyn khi tnh khng vn ni sanh dit chng c chng khng, chng thng chng on, chng mt chng khc, chng n chng i. Cc hnh nhn qu sanh dit l Duyn khi ca tnh khng, l tnh khng ca Duyn khi. iu ny, i vi loi hu tnh kh c th l gii mt cch chnh xc. Mt s ngi li nhn rng t tnh tht c hoc t tht c m thnh gi c. V th Pht ni tt c cc php u duyn sanh m hin hu, tt c php rt ro u khng, th lin c mt s ngi t ra kinh ngc. Thm ch trong Pht pht cn xut hin Hu tng i lp vi Khng tng, ch trch Khng tng bt liu ngha, l c th khng. Hu tng v Khng tng ch c bt ng cn bn v nhn thc. V th Kim Lun c bit nu ln cho chng ta bit phng php nhn thc hai tng ny. Cc hc gi Pht gio Trung Quc xa nay vn ch trng ha hp khng hu, nhng cn phi tri qua mt phen kho st k cng v cn bn bt ng ny, ch khng th ha hp qua loa i kha c. Nu qua loa i khi th tt c ta nh ha hp m tht chng phi ha hp, rt cuc cng ung ph m thi. Ti l ngi ng tnh vi Khng tng, nhng cng ch trng dung ha khng hu. Nhng khng hu m ti ch trng dung ho y khng phi l Khng tng v hu tng m chnh l t Trung Qun, tc khng m hu, tc hu m khng, khin cho chn vng, s l, tnh tng, khng hu, bnh ng sai bit t

n ch dung thng, nng vo nhau m khng ngn ngi ln nhau. Nhng chng cui cng ca Kim Lun u ch trng n vic ny. Ti cm thy trch nhim ha hp khng hu ch c khng tng mi c kh nng gnh vc c. Tc khng m hu, tc hu m khng, chnh l dung thng v ngi. Trong kin gii c bn ny, nhng gio thuyt kh c, kh l ca cc hc phi u c th xuyn sut. Nhng iu ny phi i s n lc khng ngng ca cc nh Trung Qun. n Thun ---o0o--Chng Mt : NGHA KHNG CA TRUNG LUN (Ging ti cha Tuyt u T Minh vo ma ng nm 1947) Li dn Pht thuy Duyn khi khng ng ngha vi trung o Knh l c Thch T Thng diu thay li ny. Hi Trnh lun Tt c s vt th gian u tn ti trong quan h tng y tng duyn. S tn ti v sanh khi tng y tng duyn chnh l Duyn khi. l Duyn khi th phi chu hn cuc v quyt nh trong nhiu quan h tng lin; chu cc iu kin lin quan m quyt nh hnh thi v tc dng ca mnh, nh th tc l v t tnh. T tnh l tnh t c hoc t thnh, hoc c t th tn ti, hoc t th quy nh cho t th. Nh cho rng tt c u l nhng tn ti trong quan h, l nng vo Duyn sanh khi, iu ny tng phn vi ngha t tnh (Kim Lut t bit s nu ln cho chng ta bit t thnh, t hu, t th tn ti). V th, h l php Duyn khi tc v t tnh, v t tnh l khng. Duyn khi tc khng l lun rt cn bn v trng yu ca i tha Trung Qun. Chp t tnh l mt lm ln cn bn rt ph bin ca nhn loi; khng l thot khi s lm ln v t tnh (tn ti t ng) ny m trc nhn chn tng

ca tt c. V th khng l tt cnh khng, l khng tch siu vit hu v, la tt c cc h lun. Ngay c tng ca khng cng khng tn ti, chng phi l khng i i vi bt khng m th gian thng nhn bit. Th th, gi l khng th trn ngn thuyt ri vo i i, hoc gi danh an lp. Khng la ngn ng, siu vit tt c phn bit h lun m ni chng tch dit, iu ny ch c chng cnh gii tng ng, ch u c th dng ngn thuyt c ? s d gi khng l v chng sanh, bt c d ngay ni danh ngn vn c ca chng sanh m kho lo s dng, hu qut sch cc chp trc m t n chnh gic sng sng c tn. Tr Lun cng tng ni: V chng sanh m ni tt cnh khng. Lun S Thanh Mc (Phn: Pingalanetra) ch thch Trung Lun c an: Khng cng li khng, nhng v dn dt chng sanh nn dng ngn thuyt. Duyn khi v t tnh m ni tc khng, cng nh ngn tay ch mt trng, ph tan cc h lun phn bit c khng m t tch dit, v th khng tc trung o.Trung o nng vo khng m hin by, khng nng vo Duyn khi m thnh lp.V li, cn c vo Duyn khi v t tnh r khng, nn v t tnh tc l Duyn khi, l kin gii chn chnh v Trung o Duyn khi.V th Duyn khi, khng, trung o, nu nhn t phng tin kho lo ca nh Pht, tuy c ba t ng khc nhau, nhng u nu ln bn tnh ca s vt. Trong Hi Trnh lun, Ngi Long Th ni v s ng nht ca ba t ny rt r rng. Trung Lun cng ni: Cc php do duyn sanh, ta ni tc l khng, cng gi l gi danh, cng l ngha trung o. (Phm Qun T ). Duyn khi, khng, trung o ng ngha, l mt nhn thc chnh xc u tin trong vic tin hiu Pht php. Hc thuyt Trung Qun trnh by nghim mt v su xa gio l cn bn ny ca Pht-. Ngi Long Th nm vng v iu ny, nhn sut thu c s chng ng ca Pht-, cho n vic ct yu v chng sanh thuyt php. Ch c nh th, mi ng l gio thuyt rt ro ca Pht php. Trong Trung Lun, ngi Long Th nu ra Bt Bt, l thuyt Duyn khi tc khng, tc trung. chnh l : Chng sanh cng chng dit, Chng thng cng chng on, Chng mt cng chng khc, Chng n cng chng i. Con ci u l Pht,

Ti thng trong th gian ? Kho ni php nhn duyn, Hay dit cc h lun. (Phm Qun Nhn Duyn). Cn c theo Duyn khi bt Bt, c th dit tr c tt c cc h lun th gian m tr v ni tch dit, chnh l tm yu cng tt ca Pht php. Cn s d ni: Con ci u l Pht, ti thng trong th gian? l Lun gi mun t by lng cung knh tn ngng Pht-. Hc thuyt ca Long Th, ng nhin l xing dng tt c u khng, nhng lun in ca Ngi u dng Trung Lun, mt tc phm i biu ca Ngi thuyt minh. V th ta chng gi l khng m gi l trung. Nh vy c th bit c ngi Long Th xng Duyn khi, khng, trung o ng nht, li ly trung o la nh bin lm tng yu. Trong Trung Lun, mi phm u gi l Qun. Nh phm Qun nhn duyn cho n phm Qun T Kin.Qun tc qun xt, qun xt mt cch chnh xc Duyn khi, khng, trung o. T qun xt lun chng m t n hin qun th chng. V th i sau u gi hc thuyt ca ngi Long Th l phi Trung Qun, hoc tng Trung Qun, cc nh Trung Qun th gi l Trung Qun S. Hc thuyt Trung Qun ca Ngi Long Th c php S Cu-ma-la-thp truyn n Trung Quc vo u th k VI. Cc phi Pht gio vn c t trc Trung Quc v nhng tro lu t tng thch ng thi gian quc , th t dng Trng Giang v Nam, c hai c mt s hong dng tng i bng nhau. Trong tng Tam Lun c xem chnh thng ca Trung Qun. Ngoi ra, tng Thin Thai cng y c vo yu ngha Duyn khi tc khng, tc gi, tc trung m pht huy v xing dng Vin tng c o ca mnh. Trung Qun h Long Th nh hng rt su sc v rng ri trong gii Pht gio Trung Quc, khin cho nhng hc gi Pht gio khc phi sng knh hoc nng theo tu tp. Do , khi truyn vo Nht Bn th c truyn thuyt ca ngi Long Th l t ca tm tng (Bt tng cng t). Ti Ty Tng, vo khong nm 800, Trung Qun cng c cc hc gi n truyn n. Theo truyn thuyt th ngi Pht H, Nguyt Xng ca phi ng Thnh v ngi Tnh Mng, Thanh Bin ca phi T Tc ca n truyn vo. Khi truyn vo, tuy mi mi u c nhn duyn khc nhau, nhng qua s hong dng th phi ng Thnh chim u th v tr thnh h chnh thng ca Trung Qun. Cn v kinh in Trung Qun thuc Tng truyn th gn y mi phin dch c mt phn sang Hn vn. ng thi

do Trung Lun bn Phn mi c pht hin, qua s kho chng vn ngha ca cc hc gi ngi Nht, m c thm nhiu l gii mi m. c cht ca Trung Qun, nu trong tng lai c s i chiu, kho chng t cc bn Tng truyn, Hn truyn v Phn truyn t s c nhng pht hin chnh xc v y hn. ---o0o--Chng Hai : LONG TH V NHNG B LUN CA NGI TIT I : Lc Thuyt V Nhng B Lun Trong khong gia nm t 100 n 250 sau Cng nguyn, ngi Long Th xut hin trong gii Pht gio n . Ngi vn l mt hc gi min Nam n c trng dng trong gio php i tha. Theo truyn k th sau khi xut gia, Ngi tng n Tuyt Sn Bc n tu hc. Vi hon cnh v iu kin tu hc c hai min, Ngi qun thng t tng Nam-Bc, Khng-Hu ca Pht gio lc by gi v tr thnh mt nhn vt v i. Vo thi k trc ngi Long Th, min Nam n thuc khu vc pht trin ca i Chng b, cn min Bc l vng thnh hnh ca Thng Ta b. Thng Ta b cu n bo th, b ch trch l Tiu tha. i Chng b ci m v tin b, dn dn pht trin thnh i tha. Nam-Bc, Tiu-i tr thnh hai mi i lp. Nam chp khng, Bc chp hu, mi phi xu hng mt bn. Bc phng Pht gio lc by gi hon thnh b lun i Tb-sa mang ni dung Cc oan tht hu. Nam phng Pht gio ch trng l tnh, cho nn xem nh s tng ca nhn qu Duyn khi. S pht trin thin lch ny, tht chng phi l iu may mn cho Pht gio. Khi Ngi Long Th xut hin, Pht gio bc sang c vn mi, c khuynh hng t phn ha tr li giao lu v tng hp. Tc Pht gio tng hp Nam-Bc, Khng-Hu, Tnh-Tng, i-Tiu kin lp Pht gio trung o, nhng dng i tha tnh khng lm cn bn. Nhng b lun do Ngi vit c dch sang tin Trung Quc v Ty Tng rt nhiu. Ch yu c th lm hai loi : - Thm qun lun : Gm cc b Trung Lun, Thp Nh Mn Lun. v ni dung cc b lun ly vic tham cu tht tng ca cc php lm trung tm, lm nhn t quyt nh cho vic m ng, nn gi l Thm Qun.

- Qung thnh lun: Nh cc b i Tr , Thp Tr T-b-sa, B- T Lng. Ni dung cc b lun ny l dng qu hnh rng ln ca B-tt lm ch ch. V hai loi ny, c thuyt cho rng B-tt hnh bao hm cc php quy y, tr gii v qu c t chng ha tha ca Pht-, ch yu dn php tn nguyn, cho n tch tp t lng phc tr. Khi t lng y th tr thnh cn c c kh nng gii thot, tc l ch trng thm qun hu thnh; tc trc th dng t lng ca hnh rng ln lm c s, k qun st su xa, thm nhp vo ch cu cnh chng ng. Nhng c thuyt li cho rng Bt-nh l cha m ca Tam tha, nhng nh Tam tha u nng vo thm qun ny m chng ng. Cn Qung i hnh mi l im c sc ca i tha bt cng tiu tha. Tht ra Thanh vn, Duyn gic v trung o hnh ca B-tt u ly chnh kin xut th lm ch o. Trc nng vo chnh kin ri mi tu hnh n chng ng. Sau khi chng ng cng chng la s dn pht ca chnh kin ny. Cho nn thm qun tuy chung cho c Tam tha, nhng i vi i tha th c sut thy sut chung, l ch cu cnh ca ch Pht. Lun ny ch yu lun v thm qun y. Nhng b lun ca ngi Long Th ni v thm qun gm c: Lun V y di mi vn bi tng do ngi Cu-ma-la-thp dch; Trung lun gm nm trm bi cng c trch ra t lun ny. Ngoi vic dch b Trung Lun c Thanh Mc gii thch, ngi La-thp cn to lun Thp Nh Mn l b sch nhp mn ca Trung Lun. Lun ny dn chng lun Tht Thp Khng, cng l mt b lun do ngi Long Th vit. Gn y ngi Php Tn dch b lun ny t bn Tng v xc nhn iu kho chng nhng b lun do Ty Tng truyn dch th c lun V y, nhng l bn ch gii ca Trung Lun, gn ging vi bn ngi Thanh Mc gii thch c ngi Lathp dch. C ngi cho rng Trung Lun do ngi Long Th vit, cng c ngi ph nhn, bi v trong Trung Lun c dn T Bch lun ca ngi b, l t ca ngi Long Th. Nhng ngi Long Th tui rt cao, nn rt c kh nng dn dng nhng s vic trong lun ca -b. Nhng thuyt ny khng ging vi thuyt xa c truyn vo Trung Quc khong th k V cho rng Trung Lun c rt ra t lun V y. Do , bn lun V y Tng truyn c l l bn Trung Lun V y Ch do ngi Thanh Mc hoc mt lun S no tm lc ngha ca Lun V y m ch thch Trung Lun, v phn ln Trung Lun y c theo lun V y, nn cng t tn l V y, ging nh Tnh Danh Kinh Tp Gii Quan Trung S. Nhng y cng l suy nghim m thi. C ngi cn c theo cu Trung Lun xut x t , cho nn suy on lun V y l mt loi tng th, ging nh tnh

cht ca V Tng lun do ngi Chn truyn dch, iu ny cng khng th xc nh c. Nhng b lun thuc thm qun ca ngi Long Th Ty Tng c gi chung l Ch Trung Lun. Bi v phm nhng tc phm quyt trch thng ngha tnh khng u c th gi l Trung Lun. Trung Lun chng phi tn ring ca mt b lun no. Trung Lun c lu hnh rng ri l Cn Bn lun. Cn Bn lun v Chi Lun (nhng b lun ph thuc) c chia lm nm Chnh l t l: cn Bn Trung lun, Hi Trnh lun, Tht Thp Khng lun, Lc Thp Nh L lun v i Tha Thp Nh lun. Nm t lun ny c cc s Trung Qun vo hu k y c, v u cho rng do ngi Long Th vit. Ti Trung Quc, Cn Bn Trung Lun c dch t cc bn ch thch nh Thanh Mc Thch gm bn quyn do ngi La Thp dch, Bt-nh ng lun 15 quyn do ngi Thanh Bin ch thch c Ba-la-ph-mt-a-la dch vo i ng, Trung Qun Thch lun 18 quyn do An Hu ch thch c Duy Tnh vo i Tng. Nhng bn V y Ch ca Long Th, Trung Lun Ch ca Pht H, Minh C lun ca ngi Nguyt Xng th ch c bn dch Ty Tng m thi. Cn lun Tht Thp Khng th gn y mi c dch ra Hn vn t Tng bn. Hi Trnh Lun do ngi T-mc-tr-tin dch vo i Nguyn Ngy, lun Lc Thp Nh L v lun i Tha Nh Thp th do ngi Thi H dch vo i Triu Tng. Nhng bn lun ca ngi Long Th do Thi H dch th cc hc gi Trung Qun vo s k khng bit n, ni dung mang khuynh hng Duy Thc. Nh hai bi tng cui trong lun i Tha Thp Nh ghi: T tt c duy tm An lp tng huyn ha Nu dit ni tm lun Tc dit tt c php. Bi tng 34 trong lun Lc Thp Nh L : Ni tt c i chng u thuc v cc thc Lun i Tha Ph Hu do ngi Thi H dch : Do tm ny lm nhn Tc c thn hin sanh.

Pht gio n vo hu k, cc S Trung Qun thuc phi Du-gi Hnh, c dn dng cc bi tng ca lun Lc Thp Nh L. iu ny s c gii thch sau. Hn v Ty Tng u nht tr mt truyn thuyt l ngi chnh thc truyn tha h Trung Qun ca ngi Long Th l ngi -b, mt lut S ngi Tch Lan. Tc phm ch yu ca -b l T Bch lun. Qung Bch lun do ngi Huyn Trng dch l tm phm cui ca lun ny c ngi H Php ch thch (Thch Lun), cn Bch Lun do ngi La-thp dch chnh l Thch Lun ca khai s B-tu, cng l lc bn ca T Bch lun. Ngoi ra cn c Bch T lun. Ngi -b dng ch Bch t tn cho lun, khng nhng ch v s mc trong lun m cn mang mt ngha hon b khc; v ngi xa gii thch ch Bch l: Khng t chp no m khng ph, khng c chnh l no m khng hin. Nh th, lun ca -b l lun ph t. Ngi Nguyt Xng dng kin gii v ngn ng hc m gii thch ch Bch l ngn chn, phn bit t chp. Sau ngi Thanh Mc gii thch bt Bt ca Trung Lun rng: Php tuy v lng, lc ni c tm vic, tc ph tt c php. Thanh Mc cho rng bt bt ca Trung Lun nghin v ph tt c php, u ny c l chu nh hng lun thuyt ca -b. Trung Lun ca ngi Long Th hin nhin l ngn chn v ph tr tt c h lun, nhng chnh chng phi ly vic ph tt c lm ch yu, tri li l thanh lp tt c php hin th trung o ca c Thch Tn. ---o0o--TIT II : Kho chng Trung lun l Thng lun ca A-hm Tham cu ngha su xa v Q1, khng v trung o ca ngi Long Th tt nhin l Trung Lun. Nhng v thuyt Trung o trong Trung Lun, tc l nhng l lun v ngha su xa, rng ln ca i tha do B-tt Long Th trc thut, ti cho rng u t Duyn khi tnh khng m khai pht chn ngha ca kinh A-hm. Ngha l Duyn khi, khng, trung o chc chn l nhng gio php c cc hc gi i tha hong dng. Nhng gio php ny chng phi la kinh A-hm m c, v y l bn ca kinh A-hm. Ch v mt s hc gi Tiu tha chp tng khng hiu c m thi. V th Trung Lun l lun chung ca A-hm, l lun chung v t tng cn bn ca kinh A-hm, l quyt trch bn ca kinh ny. Cch ni ny chng phi k l g, ta c th gii thch theo ba cch sau :

1. nhng li Pht thuyt c dn trong Trung Lun u c rt ra t kinh A-hm : - Phm Qun Bn T ghi: i Thnh tuyn thuyt, bn t bt bt kh c. Cu ny xut x t kinh Tp A- hm s 10 (kinh 266): sanh t v thy. lun hi mi trong m di, chng bit bn t ca kh. Gio thuyt sanh t t v thy, ngi Long Th u quy v ngha khng: v sao li h lun ni c sanh, lo, t. - Phm Qun Hnh ghi: Nh kinh Pht dy, h di vng chp tng, ngha l cc hnh hu vi u l h di, do vng chp m thnh v cho Nitbn l chn tht. y l nhng iu m kinh A-hm cp n, nhng ngi Long Th cho h vng tc l khng, v t tnh, v th ni : c Pht dy nh vy, l mun ch ngha khng. - Phm Qun Hu V Vi: Pht kho dit hu v, gio ha Ca-chin-din, trong kinh tng dy, la c cng la khng. Bi tng ny c rt ra t kinh Tp-a-hm, dn on trc. Trung o, Duyn khi la c la khng l gio chng trng yu ca Trung Lun. - Phm Qun T ghi: Th Tn bit php ny, tng su xa vi diu, hng n cn chng bit, v th chng mun thuyt. V on ny kinh A-hm c ghi: Php su xa m ta ni hm nay kh hiu v kh thu r, kh nhn bit du ta c ni diu php th ngi cng chng tin nhn, chng th hnh tr Ta nay nn im lng, h tt phi thuyt php. on ny cng c ghi trong Qung Lut, trc phn Phm thin thnh c Th Tn thuyt php. - Phm Qun T ghi: v th trong kinh dy: Nu thy php nhn duyn th c th thy Pht, thy kh tp dit o. Cu thy c php nhn duyn tc thy Pht xut x t vic ngi Tu-b- nghe gio thuyt ca Pht ghi trong kinh Tng Nht A-hm 19. Cu Thy php Duyn khi tc thy php bn th xut x t kinh Tng Tch D trong Tng Nht Ahm. - Phm Qun Nit-bn ghi: Nh kinh Pht dy, on hu on phi hu. V cu ny th kinh 249 trong Tp A-hm ghi: Tn, ly dc, dit, ngng ngh, thi dt; nu c cng chng nn ni, khng cng chng nn ni, la cc h di, c Bt Nit-bn, y l li Pht dy. Bn ngha ca A-hm, hng Thanh vn khng th thu o c, ch chp th danh tng. V th ngi Long Th lun bin cho h thy, ta h ct lc

bi xch h. Nhng u bit l Ngi v chn ngha ca A-hm, v t , tam bo, v cc php th gian v xut th gian m thnh lp. 2. Nhn t ni dung ca Trung Lun cng c th thy c ca Trung Lun dng gio ngha kinh A-hm lm i tng, tham kho c in A-t-m ph b nhng lun thuyt ca mt s hc gi m hin by chn ngha trung o Duyn khi ca C-m. Chng ta hy lc phn tch iu ny : - Phm Qun Nhn Duyn qun bt sanh ca duyn sanh, phm Qun Kh Lai qun cc hnh sanh khng t u n, dit chng i v u. Hai phm ny qun chung Bt Bt t u n cui. Sau l qun ring t . - Phm Qun Lc Tnh, phm Qun Ng m, phm Qun Lc Chng l qun xt cc php th gian nh su x (su cn), nm un, su ci. Th t ba phm ny da theo kinh Trung A-hm 34, cng ging nh X-li-pht A-tm, Php Un Tc Lun. Phm Qun Lc Tnh ghi : v kin, s kin u khng, bn php nh thc cng khng, cc duyn nh bn thlm sao m c c ?. T su cn bn trong v su trn bn ngoi dn sanh su thc, su sc, su th, su i, tnc cng 36 php mn. K ni l ni v bn th y l thuyt Duyn khi thng thy bi tng v su x trong kinh Tp A-hm. Ba phm ny lun v trung o th gian. - Phm Qun Nhim Nhim Gi lun v s tin ng ca phin no. Phm Tam Tng ni v ba tng hu vi l sanh, tr, dit do phin no to tc. T un, x, gii v sau l ni v ba tng ca tng ng hnh v bt tng ng hnh, vn l th t sp xp trong cc b lun A-t-m nh A-t-m Tm Lun. Phm Qun Tc Tc Gi, Phm Qun Bn Tr, phm Qun Nhin Kh Nhin ni v ngi to nghip v ngi th nghip bt kh c. y l lun cn bn trong kinh A-hm. Ba phm ny v hai phm trc ni v chiu cm ca hu vi cng vi o l to nghip tc th qu. - Phm Qun Bn T dn kinh vn thuyt minh v bn t ca sanh t bt kh c. Phm Qun Kh ni v kh chng phi do t tc, tha tc, cng tc, v nhn tc. Phm ny cn c theo chuyn A-chi-la Ca-dip tha hi trong kinh 302, Tp A-hm 12 m to thnh. Ngoi ra, mn Qun Tc Gi trong lun Thp Nh Mn cng cn c theo kinh trn m ni v ngha khng. - Phm Qun Hnh ni v tnh khng ca cc hnh v thng, ri khng cng bt kh c. Phm Qun Hp ni v v tnh ca tam ha hp xc. Phm Qun Hu V th t phi hu ca Duyn khi m lun n phi v, l cn c theo kinh Ha Ca-chin-din. Phm Qun Phc Gii thuyt minh

v vic sanh t lu chuyn n hon dit, t tri buc n gii thot. Phm Qun Nghip l ni v ngha sanh t tng tc. T phm Qun Nhim Nhim Gi n y l mi hai phm ni v trung o tp th gian. Phm Qun Php ni v hin chng Bit php vo php, v ng, v ng s, l qun mn c th thy c php tnh. chnh l yu ngha ca kinh Ahm. Kh nhp tht tng ca cc php, tc l php s chng chung cho c Thanh vn v Bch chi Pht. - Phm Qun T Ti, phm Qun Nhn Qu, phm Qun Thnh Hoi th phn bit ni v nhn qu ba i v vic c, mt, thnh, hoi. y l lun quan trng ca cc hc gi thi by gi, trong cn nu ln vn trng yu trong qu trnh tu hnh nh cn tri qua bao lu, t nhn qu n nhn qu nh th no, ri thnh tu cng c hoc thi tht. - Phm Qun Nh Lai ni Nh Lai l bc Thnh, gic ng chnh php, siu vit bn kin chp thng v thng, bn kin chp bin v bin, hu kin v v kin. y l ngha mi bn bt kh k (mi bn cu gn hi ca ngoi o m Nh Lai gt b khng tr li, y l x tr k p trong bn loi k p ca Pht) trong kinh Tp A-hm. - Phm Qun in o ni v in o b ph, ph nh tht tnh ca ba c, nhim tnh, bn in o quy v Duyn khi han dit: nh th, in o dit th v minh cng dit. Phm Qun T ni v l c gic ng, ph bnh nhn lun gi Tht hu ph hoi t , tam bo, dn chng kinh A-hm thnh lp t tng: Nu thy php nhn duyn th thy c Pht, thy c kh, tp, dit, o. - Phm Qun Nit-bn pht huy yu ngha tt c th (Th) la, i tn, dc khng cn l tch dit Nit-bn ghi trong bi kinh s 293 kinh Tp Ahm, l chn ngha ca php v vi, thuyt minh Nit-bn v vi, v th. Cc cu : sau khi Nh Lai dit, chng ni c v khng, vi tt c php u khng, no c bin v bin mang ngha qut snh h lun mi bn bt kh k. T phm Qun Php n y l lun cu v trung o tp dit th gian. - Phm Qun Thp Nh Nhn Duyn hon ton y c vo kinh A-hm. Phm Qun T Kin ph t kin ng v th gian v bin, hin ng php u khng. Hai phm ny lun v chnh php Duyn khi v xa la t kin, l yu ngha Dit th gian.

3. Nhn t bi tng Quy Knh m u Trung Lun gii thch Duyn khi l bt Bt trung o. Trung Lun ly ch Trung lm tn, tc dng bt Bt hin th trung o. Trung o chng thng chng on, trung o chng mt chng khc xut x t kinh A-hm nh trn lc thuyt; trung o chng n chng i xut x t kinh Nht Ngha ca Tp A-hm cng trnh by. Cn khi lun v Duyn khi c nhn c qu m khng to tc, khng lnh th th ni: Mt chng t u sanh th dit cng chng i v u. l trong sanh dit ca Duyn khi m ch by trung o chng n chng i. Trung o chng sanh chng dit, y c vo ngha ca kinh A-hm th php v vi l php bt sanh, bt dit, bt tr, v vi, tc Nit-bn tch dit, l tnh tch dit ca Duyn khi. Ngi Long Th dng Duyn khi bt Bt lm gio ngha bc nht dit tt c cc h lun m tr v tch dit, Ngi ni: i Thnh ch C-m Thng xt ni php ny Dit tr tt c kin Con nay quy mng l. Nh th l qui cng c ni C-m. iu ny c th ni Trung Lun rt gn gi vi A-hm. Nhn t cc Thnh in dn chng, t ni dung ca Trung Lun, t ch y c ca bt Bt ta c th d dng nhn ra th ca Trung Lun. T tng ca ngi Long Th khng ch nh th Trung Lun m lun i Tr cng vy. Ngi gii thch nht ngha tt n theo bt bt l chung cho c Tam tha.Tr lun 1, ngoi bt bt ra, cn dn kinh chng ngha (cn gi l kinh Ngha Tc) tc Ngha Phm xp trong Tiu B kinh tng Pali. Nh phn khng mn trong tam mn, Tr Lun s 18 dn chng kinh A-hm rt nhiu thnh lp ng php u khng. Tr Lun 37 cng dn d by kinh chng minh php khng ca Thanh Vn tng. V th theo kin gii ca ngi Long Th th khng tng ng vi Duyn khi, trung o. Do , tuy tr hu ca B-tt v Thanh vn khng ng, khng ca Thanh vn nh l si lng, cn khng ca B-tt nh h khng (Tr Lun 35), nhng l s sai bit v lng, cn v mt tch dit tnh khng th u c g l bt ng. V th, Tr Lun 4 ghi : Thanh vn tha phn nhiu ni chng sanh khng, Pht tha ni chng sanh khng v php khng. Tr 26 ghi : Nu theo liu ngha th nn ni cc php khng, nu theo phng tin th ni v ng. iu ny chng qua l do thin lch bt ng m c s gii thch s lc hoc y m thi. Nh th Trung Lun dng lp trng ca hc gi i tha xc nhn Duyn khi, khng,

trung o l ngha su xa cn bn ca Pht gio, t lun bin vi cc hc gi Thanh vn, ch chng phi ph tr t , tam bo Tri li cn gip cho cc php ny thnh tu, em chnh kin Pht php t vng vng trn bn thch Duyn khi trung o. ---o0o--Chng Ba : DUYN KHI SANH DIT V BT SANH BT DIT TIT I: V sanh cng chng v i tha bt cng Ngi Long Th y c vo ngha khng ni v trung o, tc bt bt Duyn khi. Trong , tuy c s gii thch bt ng v Duyn khi bt thng, bt on, bt nht, bt nh, bt lai, bt kh, nhng kinh A-hm dn gii minh chng r rng, cho nn hng Thanh vn d dng tip nhn. Ch c Duyn khi bt sanh bt dit th cn c ch tin hiu. T im ny m hnh thnh nt c sc ca i tha khng cng chung vi hng Thanh vn. V Duyn khi bt sanh bt dit th Tt-b-a b trong hng thanh vn khng tha nhn. Cn kinh Lng b th tin b hn, tuy cng c thuyt Duyn khi bt sanh bt dit, nhng h y c vo kin gii: ch c php nhn qu mi tht khng tc dng thnh lp. chng phi bn ngha Duyn khi bt sanh bt dit ca cc hc gi i tha. i Chng b cho rng Duyn khi l v vi, v Duyn khi l: Pht xut th hoc chng xut th th php tnh, php tr, php gii vn thng tr. H cho rng Duyn khi thng tr, chng sanh chng dit m nhn Duyn khi t l tnh xa la s tng. iu ny khng ging vi i tha, trong Bt nh ng lun ngi Thanh Bin cng tng ni n. Theo cc nh Trung Qun, Duyn khi bt sanh bt dit l ni Duyn khi tc bt sanh bt dit, tnh tch dit ca Duyn khi ny l trung o. c Pht gic ng c Duyn khi m thnh o, chnh l ch ny; Thanh vn chng nhp v vi v sanh cng ch ny. Duyn khi bt sanh bt dit ny chnh l ngha su xa cn bn ca Pht php, l s chng chung ca hng Tam tha. Nhng trong qu trnh trin khai gio ngha ca Pht gio th Duyn khi ny tr thnh ngha su xa m cc hc gi i tha c bit pht huy. V hnh thc n tr thnh gio hc ring bit ca i tha. Mt s hc gi Thanh vn cho Duyn khi l ngha v thng sinh dit. Kinh Duy-ma quyn thng ghi : Bt sanh bt dit l ngha v thng. iu ny ta h nh mu thun v tr thnh im tranh lun gia i tha v Thanh vn. Nhng cn c theo gio ngha ca c Thch Tn th sanh dit v bt sanh bt dit xa nay vn mt.

Khi ni bt sanh bt dit th kinh A-hm mun ch vo Nit-bn, v vi Nitbn nht nh chng phi cht, cng chng phi sau khi cht mi t c. Nit-bn, ngi Huyn Trng dch l vin tch, t ny trong ting Phn bao hm ngha ph nh, dit tt, an lc t ti. Nit-bn c Pht ni n l ch cho cnh gii vt ra khi nhng hn lon, phin mun, tri buc t n an n, bnh ng, t ti gii thot. t ti cnh gii ny l hon thnh chnh gic ca Pht gio, tc thot khi ngu si l ngun gc sanh t, m t n tr hu l gc gii thot. Nit-bn cn gi l v vi, v sanh (v tr, v dit). V c Pht gi tt c cc phpth gian l hu vi, do hoc nghip chiu cm thnh. Tnh cht cht cn bn ca nhng php ny l sanh dit, chuyn ng v tri buc, cho nn mt khi t ph cc php hu vi sanh dit phin no, sai bit ny th trong cnh gii khng th hnh dung, khng th t tn tm gi l Nit-bn v vi bt sanh bt dit. l thnh qu ca trung o hnh. Nhng cn c theo qu php chng ng th v vi tr thnh php cu Nit-bn. Chnh gic gii thot, khng lun l B-tt hay Thanh vn, c hai u xem l mc ch cn phi t n. Nhng hnh gi Thanh vn khi t n y lin cho l t n cu cnh, vic ng lm xong khng cn iu g tu tp, thc hin na. Cn hnh gi i tha khi t n Bt ng a, tng ng vi cnh gii Nit-bn s tc d bin nu trn, ch gi l v sanh php nhn, ch vn cha xem l cu cnh. Nh trong kinh Thp a khi ni v B-tt a, c ghi: Khi B-tt chng c v sanh php nhn, tng chng Nit-bn, c Pht lin dy h: Tnh ca cc php ny, Pht xut th hay khng xut th vn thng tr chng khc. Ch Pht chng cho rng c php ny nn gi l Nh Lai, tt c hng Nh tha cng c th t php v phn bit ny. Php v sanh l php s chng chung cho hng Tam tha; ch Pht khng ly php ny lm ch chng c rt ro, nn gi l Nh Lai. Nh th r rng l hng i tha khng xem Nit-bn v vi l hon thnh, m phi bit tin ln mt bc na, t i bi i nguyn m thc hin hnh nguyn li tha rng ln. V im ny Lun Tr 75 ghi: t v sanh nhn, c th k khng cn vic g khc, ch cn thanh tnh ci Pht, thnh tu chng sanh. Cng theo ngha ny, Tr lun 5 ghi: V sanh nhn l mn tr gip Pht o. T iu ny ta c th thy, v mt gii thot, tc trn lp trng t li th i tha khng khc Thanh vn tha. Nhng mt s hnh gi Thanh vn qu thit tha vi tm t li, cho nn va n cnh gii ny l cho vin mn m khng th khi tm tinh tn thnh li tha. V th trong kinh i tha thng qu trch nhng hng ngi ny. i tha cng nng vo cnh gii Chnh gic, cc qu ca Thanh vn (Nit-bn) m t

v sanh php nhn, nhng cha xem l hon thnh, m cn tin xa hn l thc hin hnh nguyn i bi v tn chng sanh. ---o0o--TIT II: Thng o ca Thanh vn v lun su xa ca i tha Nh trn trnh by, v vi, bt sanh c xem l s chng chung cho bc Thnh Tam tha. c Pht mun dn dt chng sanh t n php ny, nn trong kinh A-hm, ngi thnh lp Tam php n: Cc hnh v thng, cc php v ng, Nit-bn tch tnh. Ba php ny n nh php xut th ca c Thch Tn, khai th chn l th gian v xut th gian. Ba php ny c th ty thuc ni mt n hoc theo th t ni c ba n. Th t ba n php ny, u tin l dng vic thng t l sanh dit s tht nhn qu lm im xut pht, t y li thng qua s thc hin cc php v ng m t n Nit-bn chn tht. Kinh 270 Tp A-hm ghi: T v thng tng c th kin lp v ng tng, Thnh t tr ni v ng tng, tm la ng mn, ty thun chng Nit-bn. Th t ng nhp ba php n c th xem l thng o ca php Thanh vn. Nhng i vi i tha vn l hnh gi Pht gio y bi nguyn li tha, t s th ng v sanh pht dng bn hoi ca c Thch Tn m ty c ha khp chng sanh. Chng ng v sanh, chng nn cho l s tc d bin m phi noi theo Pht- bc trn con ng hng thng li lc qun sanh. Cn c vo cnh gii chng ng v sanh, v vi ny chnh qun tt c php, tc thy c yu ngha lp gio ca c Thch Tn, l im bt ng vi hng Thanh vn. V th im c sc ca i tha l cc php vn v sanh y c vo Duyn khi bt sanh, bt dit lm im xut pht. Kinh Vn -th -S -li Tnh Lut ghi: Chng sanh quc kia thu r ngha chn lin cho l nguyn th, m chng ly php Duyn khi lm nht. Kinh ny ty tnh by phng thc lp gio gia hai quc khng ging nhau, nhng s tht ni n h thng Pht gio vn c, tc l hc gi Thanh vn ly nhn duyn, nhn qu, sanh dit lm im xut pht. Cn i tha hc gi ng c, li sanh, th dng v vi tch dit (Duyn khi tnh) lm im xut pht. Nhn t vic c Thch Tn chng ng thnh lp gio thuyt th Ngi liu ng php tnh v sanh, vin chng c cc php khng ngoi php tnh nh nh (v sanh). Ngi t tm chng ng m thuyt gio, cng nh u tin t trn nh cao nhn xung tt c, sau mi thun theo nhng chng sanh m m trong sn cc, tng bc dn dt ln n nh. V sau, mt s hc gi Thanh vn trong qu trnh hng thng, b

nhng cnh sc bn ng m hoc m qun mt chn ca ngi dn ng. Nhng hc gi i tha lin nu ln cnh trn cao nhn xung khin cho h c ch hng n. V th i tha chng nhng khng tri vi bn ca c Thch tn, m cn c th hin by c chn ngha gio php ca Ngi, hn na khng cn cu n danh tng nh cc hc gi Thanh vn phm phi. Trong kinh A-hm c Pht t sanh dit tng tc ca duyn khi m ni cc hnh v thng, t nhn duyn ha hp ca Duyn khi m ni cc php v ng, xa la chp ng ng s m ng nhp Nit-bn v sanh v dit. Phng tin kho lo ca c Thch Tn l khin cho chng sanh t trong nhn qu tng tc sanh dit ha hp hin tht m thc s tu tp, la chp, t n s th ng chnh gic. Tht ra, Nit-bn cng khng ngoi tt c nhng hin tht, nhng v phng tin dn m khai ng m tm thi gi l v vi, v sanh. Cc hc gi Thanh vn b m hoc bi danh tng, chng c, lm ln hu vi sanh t vi chn ngha Nit-bn v vi. Nh Tt-b-a b cho rng hu vi v v vi l cc php c tht th, cn bn khng ng tnh cht. S d lm nhn nh th l v h khng th ng v vi v sanh, ch xoay chuyn trn danh tng, dn n khng th chnh kin c chn ngha Ahm, khng l gii c v sao c Thch Tn y c vo Duyn khi kin lp tt c cc php. Nit-bn tc nng vo php tc ca Duyn khi ci ny khng cho nn ci kia khng, ci ny dit cho nn ci kia dit m hin th, th lm sao c th la b Duyn khi m ch ra mt vt no khc ? cn nh cc S Kinh b cho v vi l khng, hu vi mi c tht, nh th th Pht gio dy chng sanh xa la chn tht m tr v vi h v tuyt i hay sao ? Nn bit rng sanh dit tng tc l v thng, un ha hp l v ng; nng vo tng v thng, v ng m ni v lu chuyn mn; hng n s th ng v ng, ng s, t c Nit-bn y dit nn kia dit, y khng nn kia khng l hon dit mn. Tuy y l im c Thch Tn ch dy, nhng chng qua Ngi cn c trn qu trnh dit tt c cc s tng ca Duyn khi m thuyt minh thi. Tht ra v vi v dit l ph nh ca sanh v hu, l nhng php c kin lp trn php hu vi th u c th ni l Nit-bn, dit ? C nhn ni : Dit cn chng chn tht hung g tam . C mt s hc gi i Chng b hiu lm ngha bt sanh bt dit, m kin lp Duy Thc v vi. u l s tng xa la l tnh. V th chng nn cho v vi v Nit-bn la s tng m c tht th, tc khng c g. Nht l v sanh dit v thng b h gii hn ni s tng ca Duyn khi thuyt minh, nh th chng thnh php n !

Cc hc gi i tha t trong s th ng v vi, v sanh m trc ng c ni dung Chnh gic, tc Nit-bn v vi bt sanh bt dit. V th ni v thng tc liu tri tnh thng bt kh c. y l ni trn lp trng khng tng ng vi Duyn khi m thuyt minh, v th tt c php l tt c bn tnh khng tch. T tnh thng bt kh c hin hin tng nhn qu sanh dit tng tc, t s tng v thng m liu ng tnh thng khng tch. Ng tnh bt kh c, tc hin tng nhn duyn ha hp v ng, t tng ha hp v ng ny, m liu ng ng tnh khng tch. Tnh sanh dit bt kh c, tc sanh chng phi tht sanh, dit chng phi tht dit. V th tng Duyn khi y c nn kia c, y sanh nn kia sanh tt nhin s tr v y dit nn kia dit, y khng nn kia khng; cng do s tng y dit kia dit, y khng kia khng ny m th ng c sanh dit khng tch. Cc hnh gi i tha t s th ng tt c php vn chng sanh m hin by hin by s tht v tt c php bn tnh vn khng tch, ch thng vo chn tng chng ng ca Hin Thnh. Do , tam php n ca c Thch Tn, trong khng tch nht qun th gi nht tht tng n. Nht tht tng n tc Tam php n, chn l vn khng khc. Lun i Tr 22 ghi : Php hu vi l v thng, v nim nim sanh dit, u thuc nhn duyn, khng t ti, v khng t ti cho nn v ng. V thng, v ng, v tng cho nn tm khng vng mc, v tng khng vng mc, cho nn c tch dit Nitbn. Lun cn ghi: Qun v thng tc qun nhn duyn khng. Nh qun sc, nim nim v thng tc bit l khng khng tc v sanh v dit. V sanh dit v sanh dit k tht l mt m ni c rng hp. cc php sanh dit khng dng, nn v t tnh, v t tnh tc v sanh v dit. V theo bn tnh ca sanh dit tc bt sanh bt dit, y l Duyn khi bt sanh bt dit. Nh th, thng qua nhng hin tng sanh dit m nm chc c bn tnh v Duyn khi ca sanh dit, c hai chng khc nhau. Y c vo y hiu r c Tam php n tc khng tch, Tam php n l nht n. V thngtc l ngha khng, vn l t tng cn bn ca kinh A-hm, cc hc gi i tha khng thm iu g. Nh bi kinh 232 trong A-hm ghi : Nhn v.v khng, php thng hng chng bin d khng, ng ng s cng khng. V sao ? V tnh y vn nh th. Trong bi kinh 273 cng c thuyt ny, nhng ch gi l cc hnh khng. Php thng hng chng bin d khng, tc l v thng, v th v thng l tnh thng bt kh c. Ng, ng s khng tc v ng, v th v ng tc ng bt kh c. V thng, v ng l tn khc ca khng, Pht ni nh th no ? Cc hnh nh nhn v.vl v thng, v ng, khng, v bn tnh vn nh th; chnh l ch

y c ca t tnh khng. Tt c php tnh khng, cho nn qun dc (ng) s tng Duyn khi l v thng sanh dit. Qun ngang (tch) tc thy c nhn duyn ha hp. T mt tng m qun ngay vo bn tnh ca tng , tc thy c php v vi tch dit, v thng, v ng, v sanh, v dit, bt t, bt tn. Do , v thng mi l v ng, v ng v ng s mi c th chng c Nit-bn. y l ngha su xa ca kinh A-hm. c Thch Tn vn xem trng s thc hnh chng ng php tnh khng tch, nh trong kinh Tiu khng, c Pht dy: Ny A-nan ! Ta lun thc hnh php khng. Lun Du gi 90 gii thch rng: vo thi qu kh, v c Pht tu tp khng tr, nn mau chng c v thng B-. iu ny c th thy c kin gii su xa ca c Pht, ty thun tri gii ca chng sanh (tri gii th tc) m ni tng tc thuyt v thng, ni ha hp thuyt v ng, gi l t tc thuyt chn. Bn hoi ca Thch Tn khng phi l gii ch tng tc v ha hp m chnh l dng ngn tay ch mt trng. Tc l t tng tng tc, tng ha hp ca cc php m khin cho chng sanh thm nhp vo php tnh, tc tnh v thng, tnh v ng. V th ni l c th chng Nit-bn. Tic rng cc hc gi Thanh vn khng hiu Thnh gio ca c nh Lai, h ch bn lun sanh dit, ni nhn duyn ha hp trn mi s tng, ch trng vic kin lp s tng, m khng th kh hp tng v vi v sanh, thm nhp bn tnh khng tch. Tm li, nu chng ngay ni Duyn khi m bit c khng, ngay ni sanh dit m bit bt sanh dit th v thng v ng, Nit-bn, cng chng thnh php n c. ---o0o--TIT III : Ngang dc v ngi ca Ba php n. Ni r rng hn, bt c n no trong ba php n u l php n trc nhp chnh gic, u l php n cu cnh. Nhng v chng sanh nghe mt ngha no m khng ng, nn mi gii thch, do mi c th t ba php n. Trong lch s pht trin Pht gio, th s k xem trng v thng hnh. Trung k xem trng khng v ng hnh, hu k xem trng v sanh hnh. Cc hnh v thng, ngoi ngha khi dit tng tc ca s tng cn hm ngha su xa hn, l ng ngha vi dit. Pht ni v thng, tc ni cc php u tr v dit tn, cui cng tr v v thng, tr v dit, tr v khng u khng c g sai bit. Y c vo thm ngha v thng ny m liu tri cc php nh in chp trong khng, sanh dit khng dng trong tng st na, cui cng u tr v bnh ng khng tch, tc cnh gii gi yn sng lng. Sng tr v bnh lng th bn tnh ca nc s tr v bnh lng v

nh th rt cuc con ngi cng c th thc hin s bnh lng ny. Pht ni v thng dit, khin cho chng sanh y c vo m ng nhp Nit-bn, nn Ngi dy: Nu ngi sng trm tui khng liu php sanh dit, khng bng ngi sng mt ngy m liu c php y. Ngi li ni: Cc hnh v thng, l php sanh dit, sanh dit dit, tch dit an lc. Nh th, khin cho con ngi t ni tt c php sanh tc dit m liu tri tnh thng vn khng, nhp vo tch tnh khng sanh dit, nhp vo nht nh; ng lon tr v yn lng, sanh dit tr v v thng tc php n cu cnh vin mn, t n ny m ng nhp, tc y theo v nguyn gii thot mn m c o. Nhng i vi ngi nhm chn th tc, cu n s tng, khi nghe v thng khng th hiu su c, nn ch c th ni v thng sanh dit tng tc m khi tm nhm chn, ch khng th nhn ni tnh thng bt kh c m thm nhp php tnh tch dit. i vi cn c ny cn phi ni v ng. Do v ng la chp m liu tri tnh khng tch ca cc php, nh m c gii thot. Theo Bt-nh v tng ch ca ngi Long Th th bn tnh cc php vn khng tch tc bt sanh, bt sanh tc Nit-bn. Ngha khng trong cu sc tc th khng ca Tm Kinh c gii thch l Nitbn v sanh. Khng tc bn tnh khng, khng cng bt kh c, tc v sanh. Lun Tr 15 ghi: Cc php tnh thng khng, tm cng chng chp khng, php nh th hay nhn, l s tng Pht o. l qun tt c khng v v sanh nh nhau. Kinh Gii Thm Mt ghi: Gio Thuyt S k ni v v thng khin xa la th gian, gio thuyt trung k l khng v t tnh, bt sanh bt dit, xa nay tch tnh, t tnh Nit-bn. Trong , khng ng ngha vi v sanh. Nu t ny m c ng, tc l nng vo khng gii thot mn m c o. Nhng, nu chp trc khng th khng kh hp vi kinh Pht. V th ni: i Thnh ni php khng, v la cc kin chp, nu li thy c khng, tc chng phi Pht. C ch chp trc, tc chng th ng Nit-bn v s trc, v sanh php nhn. Do , kinh cng ni khng l bt liu ngha m cho bt sanh bt dit mi l cu cnh. Nu t bt sanh bt dit m chng nhp, tc cn c vo v tng gii thot mn c o. Khng v bt sanh, trong kinh i Phng Qung Bo Khip ghi: Nh qung vng v vng. Ngi Long Th cng ni: Cha thnh tu l khng, thnh tu l Bt-nh. V li, khng th ch trng ngha tht tin, m v sanh php nhn dng thuyt minh php tnh tch dit. Nhng trong cc b lun ca Trung Qun u ni khng, khng tc bt sanh, khng tc trung

o bt Bt Duyn khi. s tht, nu chp th v sanh cng l lm ln. V th lun Tr khi gii thch v sanh, cho rng nm cu nh: V sanh, v bt sanh u tr. Khng v v sanh u c g sai bit ? Tm li, h tr thnh th lu b, hoc l dng kin gii th tc, hoc l theo vn liu ngha th gio qun v thng s dn n s tiu cc v nhm chn th gian. khng s tr thnh t kin, chp khng nhn qu, v sanh s ng dng vi thn ng ngoi o. Nu nng vo gio qun v thng, v ng, v sanh liu trit php tnh khng tch, th c ba u l php n, tc nht tht tng n. V y c vo s gic ng bt ng ca chng sanh m c ba mn sai bit, hoc l ni c th t, hoc l ni ni tc hin chn, hoc l ni bao gm y kh hp chnh gic. T Duyn khi sanh dit liu ng c Duyn khi bt sanh bt dit, tc l hin by c chn din mc ca A-hm. T khng tng ng vi Duyn khi trc tip tham cu v pht huy ngha su xa ca Pht php tr thnh im c sc duy nht ca gio hc i tha i sau. ---o0o--TIT IV : Tnh xuyn sut ca Duyn khi Thng o ca Thanh vn ly Duyn khi sanh dit lm ch, ngha su xa ca i tha dng chn v sanh lm nht. Nh th, gio thuyt ca Thanh vn cng gn vi s gii thch ca i tha. Nu nhn t A-hm l cn nguyn ca Pht php, li dng trung o ca ngi Long th gii thch th Duyn khi nh th l cch ni x trung. Cn c vo y bit r v sanh dit, v cng th nhn c bt sanh bt dit. Vy Duyn khi l gc ca Pht php, l php xuyn sut c sanh dit v bt sanh dit. Nh bi kinh 293 trong A-hm dng Duyn khi i lun Nit-bn m cho rng c hai u l ngha su xa. Kinh ghi: ch su xa ny c gi l Duyn khi. Php su xa vi diu rt kh thy, xa la cc chp th, i tn v dc, tch dit Nit-bn. Hai php ny gi l hu vi, v vi. Hu vi tc l sanh, tr, d, dit. V vi l bt sanh, bt tr, bt dit. u ny thuyt minh rng, ngoi php Duyn khi hu vi cn c mt php su xa kh nhn bit l Nit-bn tch dit, xa la tt c h lun. Bi kinh 296 trong Tp A-hm cho rng Duyn khi tc nng nhau, duyn nhau m sanh khi. Duyn sanh l b ng t qu kh cch, c nh ngha l c sanh m sanh. V th ngi huyn Trng gi l duyn d sanh php. Trong kinh vn, khi i lun v ni dung gia Duyn khi v duyn sanh th thng ni n mi hai chi nhn duyn y c nn kia c, y sanh nn kia sanh. iu ny tr thnh mt ti

nan gii. Trong cc b phi, Tt-b-a b ly Duyn khi lm ch, cho rng duyn d sanh l nhng sai bit b ng. ng thi cho nhn l Duyn khi, qu l duyn sanh; tc l t v minh duyn hnh, hnh duyn thc, cho n sanh duyn lo, t. Nhn ca duyn nng khi gi l Duyn khi, qu ca duyn s sanh gi l duyn sanh. Duyn khi, duyn sanh c gi l nhn qu nng sanh, s sanh. i Chng b th quan tm n c im ca Duyn khi c ni trong kinh. Pht xut th hay khng xut th th php tnh, php tr, php gii vn thng tr. V th cho rng mi mi s tht nhn qu u l duyn sanh, l php c bit, l php sanh dit. L tt nhin, trong quan h nhn qu l Duyn khi, l cng khp, l khng sanh dit. Nay y c vo l trung o trong kinh A-hm do ngi Long Th khai th, ta c th ni rng Duyn khi khng ch thuyt minh php tc cn bn ca cc hin tng, m cn ni n ci gc Nit-bn tht tng na. C ngi hi Pht: Ngi ni php g ? c Pht p: Ta ni Duyn khi. c Thch Tn ly Duyn khi lm nguyn th php Duyn khi c th lun r v tng ca duyn sanh, ng thi cng t m ng nhp Nit-bn. Cn c vo php Duyn khi tng y, tng duyn (nng nhau, duyn nhau) m qun xt n cc hin tng gii th Duyn sanh i lp vi Duyn khi, Duyn khi gi c tnh c cht php tnh, php tr, php gii thng tr. Cn c vo Duyn khi m qun xt tht tng gii xut th th Duyn khi i lp vi Nit-bn, Duyn khi c tnh cht sanh dit. Kinh A-hm ly Duyn khi lm gc ni ln hin tng v tht tng ca cc php. Lun theo A-hm th s chnh gic ca Pht- l s gic ng ca Duyn khi php tnh, php tr, php gii thng tr, tc ng th gm thu c tnh Duyn khi khng tch. V th ni Duyn khi chnh gic tht ra l i lun vi duyn sanh. Tri li, nu i lun vi nit-bn, tc ni theo Duyn khi sanh dit, th gm thu s tng Duyn khi ca nhn qu sanh dit. Duyn khi l tng y tng duyn m vn khng tch. V th sanh dit cng l bt sanh bt dit. c Thch Tn t trng tm ca s l m ng ny m kin lp Thnh gio, tht l kho lo vi diu ! Hng Thanh vn t Duyn khi v duyn sanh, Duyn khi v Nit-bn vo hai mt hon ton i lp cho nn khng th kh chng c tht ngha. Nh c th hiu c Duyn khi l Duyn khi tng ng vi khng th mi ng nhp Duyn khi, tc ng nhp php tnh khng tch bt sanh bt dit. ng thi bit rng tt c tng duyn sanh cng y c vo y thnh

lp. c cht ca i tha l pht huy ngha khng th cng t ngha Duyn khi ny m trin khai. Trong ba php n th v thng n, Nit-bn n c th y c vo v ng n, tc Duyn khi tnh khng hp nht. i tha nm chc ngha Duyn khi tc khng, cho nn thnh lp tt c php tng; ng thi v Duyn khi tc khng, nn cng t y m thng t c tht tng khng tng ng vi Duyn khi. Tht ra, l lun ch yu trong gio ngha cn bn ca Pht php. Php Duyn khi bt sanh bt dit c din by trong kinh A-hm tht l su sc v y , nay ch cn c vo lun i Tr lc thuyt m thi. ---o0o--Chng Bn : PHNG PHP LUN V TRUNG O TIT I : Trung Qun V Trung Lun Phng php lun v ng nhp Duyn khi trung o, chnh l Trung Qun v Trung Lun. I. Trung Qun : Qun tc l qun xt, gm ba ngha : 1. Ngi qun: Tc ch th nng qun, ni chung l hoi hu tnh, ni ring l hu tm s tng ng vi tm s. T ng ch qun trong kinh pht tc l nh tu, cho nn bit th ca qun tc l nh hu. 2. Dng ca qun: Dng qun st do qun hu sanh khi l qun. Dng v th thng c s dng trong Pht php. Nh ni: T lng l tnh tng, liu bit l tnh tng. Tnh tc th tnh, tng tc tng dng. Tc trong tc dng t lng hoc liu cnh hin th c th tnh ca n, nay cng theo cc tc dng ca quan st, t duy m hin th th tnh ca qun hu. 3. Hot ng c th ca qun st: Ni dung ca iu ny bao gm rt nhiu. Ni v qun, tc theo i tng s qun m khi nng qun, dng nng qun qun st s qun, m phng php qun st, qu trnh qun st u l Duyn khi tng y tng duyn. iu ny kinh Bt-nh chia lm nm loi :

Qun Cnh qun Ngi qun Ni y c ca qun Thi gian khi qun

Nu la nhng iu ny th khng th thnh lp c php qun. V th, cn c theo php tc tng y tng i (nng nhau, i i) ca Duyn khi th mi c c Trung Qun vi ni tm t duy v kho st. ---o0o--II. Trung Lun Gm c hai loi : 1. Vn t ngn ng : Tc ngn ng m thanh dng lun thuyt. 2. Biu sc (vn t gin tip): Tc vn t, cu, chng, on dng lun thuyt. C hai iu gi l lun, u ni ln ch nhn thc ca ni tm truyn t n ngi khc. Qun v Lun tuy u ghi chp s l, nhng qun l hot ng t tng ca ni tm, khng ch ghi nhn chnh l m cn dng cc phng php pht hin ch su xa ca s l. Lun l phng php, qu trnh, kt lun ca hot ng t tng c biu hin bng nhng k hiu, thanh sc truyn t n mi ngi v cho mai sau. Tuy mi mi u c c im ring, nhng i tng ca n v i th vn ng nht. Do C c ni: Gi gn ni tm l qun, th l ra ni ming l lun. Trung Qun v Trung Lun u ly trung o lm i tng. Dng phng php qun st qun st trung o l Trung Qun; dng phng php lun l chng minh trung o l Trung Lun. Trung Qun v Trung Lun u l phng php nghing cu sut thu trung o. Th th, khng lun l phng php no, hoc l qun st, hoc l lun chng u khng c la trung o y c vo tnh kin m thc hin. Cch quan st v lun chng l trung o, tc chn l cng tt ca cc php, l trung o bn hu tc php tnh, l ci tt nhin tc php tr, l ci cng khp tc php gii. Chng ta chng qua thun theo php tc thng hng v cng khp ca trung o, chn l ti cao m quan st tm cu pht kin chn l ca cc php (trung o). V th phng php lun chng v quan st u l trung o. Qun, Lun, trung o nng nhau, i i nhau m khng cch bit.

La trung o th khng c Trung Lun V Trung Qun. La Qun v Lun cng khng c cch g thu r c trung o, th nghim trung o. V iu ny, cc nh Trung Qun cn phi ghi nh k. ---o0o--TIT II : Nhn Minh v Trung Qun. Trung Qun v Trung Lun l phng php qun xt v lun chng trung o, c hai khng th thiu c th ng trung o tht tng. V th, Trung Qun v Trung Lun l phng php lun trung o (chn l), thut ng th gian gi l Lun l hc. Lun l hc n , ting Phn gi l Ni-d i tha (nyaya),Trung Quc dch l Chnh L (tc chn l). Mn l lun ny xut hin rt sm, sau chuyn dng lm phng php lun cu, kho st chn l v tr thnh danh t chuyn mn ca lun l hc n . Cng ging nh t ng logic ca Ty phng do s bin ha cu thut ng logo m c. Hc phi Chnh L n c thnh lp khong u k nguyn Dng lch, sau c nhng hc gi Pht gio s dng c bit, php tng Duy thc pht trin mn ny thnh nhn minh hc ni ting. Phng php l lun ca hc phi Chnh L bao gm trong mi su cu. Lun thc ca h l lun php nm chi (ng chi tc php), n thi k ngi Th Thn v t l Trn-na th ci bin thnh ba chi. Nhn Minh l mt thut ng c Pht gio s dng; v lun thc ba chi dng kho st chn tng s l, ch yu l dng l do (chi nhn) chng minh Tn ngha, nn Nhn rt quan trng, v ht gi l Nhn Minh. Nhng cng khng b t ng Chnh l, nh thy tr Trn-na bin son Nhn Minh Chnh l lun, Nhn Minh Nhp Chnh L Mn lun. Trung lun tc l phng php lun, lun l hc v trung o, iu ny khng ch v mt s tht nh th, m ngay ni danh xng cng nh th. Nh chnh l v chn l, l mt danh t chuyn dng cho lun l hc c t sm n . Bi vy m nm b lun ca ngi Long Th (Trung Lun) c gi l Ng Chnh l t. Nh th c th thy c Trung Lun. l mt mn hc dng phng php lun l tham cu chn l. Nh B- o Th lun thng gi trung o qun st l Chnh l qun st.

Nhn minh ca cc nh php tng Duy Thc v Trung Qun ca ngi Long Th tuy cng l phng php l lun, nhng v Trung Qun vn l php Duyn khi ca Pht-, cn nhn Minh hc ch l phng php ca hc phi Chnh l (c th ni ch l tu chnh li phng php lun ca th gian m thi). V phng php s dng khng ng nn i vi cu cnh ca tht tng trung o cng khc. y cng ch bt ng ca hai tng Khng-Hu, v th cn phi nu ln. Cc S C Tam Lun Trung Quc cha s dng Nhn Minh, nhng n tng Tam Lun i ng, tc l phi Tam Lun ca tam tng Nht Chiu, c ngi Hin Th tha k mi tham kho v s dng Nhn Minh (nhng cng cho rng chng phi l cu cnh). Nh trong Thp Nh Mn Lun Tng Gio Ngha k ni n. Hc thuyt Trung Qun n , ngi Long Th khng tha nhn phng php lun ca hc phi Chnh l. n ngi Thanh Bin, v tranh th s ng tnh ca cc hc gi Duy Thc, cho nn mi hon ton s dng php lun l Nhn Minh to lun Bt-nh ng v lun Chng Trn. iu ny khng nhn thc ng n c ngha su xa ca Trung Qun, nn b ngi Nguyt Xng bi bc. V bin bit v s bt ng ca phng php lun l, nn phi thuyt minh t hai phng din: 1. Nhng hc gi C Tam Lun c hai phn dy ngi hc l s chng ngha v trung gi ngha. S chng v nh ngi hc bi mt. Mun bit Trung Qun, u tin phi hiu r s chng. Tc ph tr ngha ca ngi khc lp ra, sau mi hc tp chnh ngha ca Trung Qun, tc Trung gi. Ngi thng, ngoi o, Tiu tha hu c, i tha hu c u c mt s lm nhn cn bn i vi cc php. Do s lm nhn ny m nh hng n tt c hc thuyt t tng u b lm ln. nu chng ph tr lm ln cn bn ny th khng th l gii chnh xc c Trung Qun m th ng trung o. S chng l mt phng php lun chng cn bn m tt c u lm nhn. Nay th lun sanh v dit : H cho rng c ci sanh sanh, c ci dit dit. C ci sanh sanh, sanh chng phi do dit m sanh, c ci dit dit, dit chng do sanh m dit. Sanh chng phi do dit, sanh chng phi do dit m sanh; c ci dit dit, dit chng phi l ci sanh b dit. Sanh chng phi do dit m sanh, tc t sanh; dit chng phi sanh b dit, tc t dit. T sanh tc tht sanh, t dit tc t dit. H (tha) tc l tt c nhng hc gi khng thuc Trung Qun. H cho rng s tn ti ca mt s l no cng u c tnh tn ti ca n. Nh ni sanh chng phi do ni dit, chng la dit m c sanh ny. V th h ni ci y chng phi do dit m sanh, chng i dit, chng la dit m sanh. Nh th tri ngc vi chn l Duyn khi tng y, tng i, tr thnh thuyt tht

hu phn Duyn khi. Tht sanh, tht dit c cc nh C Tam Lun ni n l kin gii in o khng hp vi Pht php. Nh th, lun v s sanh dit ca mt tht th, tc l ni n s sanh dit tri vi chn l, khng th thnh lp c. Ngc li, chnh ngha ca Trung Qun tc l ngha trung gi, phng php lun thuyt l : Nay ni khng sanh m sanh, khng dit m dit. Khng sanh m sanh do dit m sanh; khng dit m dit do sanh m dit, do dit nn c sanh th sanh l do dit m sanh; do sanh nn c dit th dit l sanh dit. Dit m sanh tc chng phi sanh, sanh m dit tc chng phi dit. Chng sanh chng dit tc chn o, cn sanh v dit u l gi danh. Khng sanh m sanh, khng dit m dit, l cn c theo ngha tt cnh khng ca Trung Qun, ph nh c mt t tnh sanh v dit, cng tc l khng chp c mt tht tnh sanh dit, cng tc l khng chp c mt tht tnh sanh dit. Do , sanh l do dit, i dit, chng la dit, l nng vo php Duyn khi tng y, tng i m thnh lp. Tc sanh m dit, tc dit m sanh, l ph nh tht tnh ca sanh dit kh nhp tnh khng (trung o) bt sanh bt dit. Nhn m thnh lp sanh dit l nhn duyn gi danh. Yu ngha ca s chng v trung gi nu ra s nhn thc bt ng v cn bn i vi tt c php ca hc gi khc v cc nh Trung Qun, t dn n s bt ng v phng php v kt lun. Nh sanh dit nu trn, tng Trung Qun trit xc lp php Duyn khi l tc sanh tc dit, l vn cn bn ca kinh A-hm (sanh cng l dit). Tnh tng i v tnh mu thun ni ti l tnh cht cn bn ca Duyn khi. nhng iu ny i vi cc hc gi khc tht kh l gii. Cc hc gi Pht gio khc v mt s ngi c nhn thc rng : Sanh l sanh khi, dit l tiu dit, sanh l sanh tc chng phi dit, dit l dit tc chng phi sanh. Sanh v dit nh th qu tht l cch bit, khng quan h g. Vy c Pht thuyt tc sanh tc dit, tht l kh hiu i vi h. y l quan im lp lun rt ph bin ca th gian ging vi tam on lun ca Ty phng. Nh ni sanh l sanh chng phi dit, dit l dit chng phi sanh, th gn ging vi lut ng nht v lut mu thun ca l-gch hc; khng chp nhn sanh m dit, dit m sanh, l lut bi trung. Nh th h c mt nhn thc v phng php lun lm ln t cn bn. L-gch hc ca Ty phng nh th, lun thc nm chi v ba chi ca n cng nh th, chng qua u l nhng thin kin ca th tc m thi. Nu cn c theo lun l ca Trung Qun th sanh l sanh, cng c th l dit, la dit chng c sanh. Dit l dit cng l sanh, dit l do sanh, la sanh th chng c dit. l t Duyn khi v t tnh m thuyt minh sanh dit nh huyn. Phng php lun l ny gn vi lun l hc bin chng. S chng v

Trung gi ca cc nh C Tam Lun r rng nu ra hai nhn thc bt ng, v th phng thc lun l v kt qu cng khng ging nhau. Nhng hc gi ch trng c t tng, tuy cng c ni n nhn qu, Duyn khi, nhng h khng c ci nhn nh tht v Duyn khi v y c vo php Duyn khi, cho nn kt qu b ri vo an thng. Do , cn phi nh tht th t Trung o. Nhng nhn thc v phng php lun tri vi Duyn khi v trung o ny cn phi ph b trc mi c th dn n tht ng trung o. Hai phng php nhn thc khc nhau ny l hai phng php lun ca Khng tng v Hu tng, cng l hai im cn bn bt ng ca hai tng ny. Chnh xc hn, sai bit ny l sai bit gia phm Thnh, m ng. im then cht ca vic ph m hin ng, chuyn phm thnh Thnh, l ch chng ta nhn thc s vt c chnh xc hay khng. Cn phi i mi nhng nhn thc th tc (bao hm nhng thnh kin ph bin, tc cu sanh php chp) v theo phng php lun ca Trung Qun m h th cng phu. y ta c th bn thm v cn nguyn bt ng gia Ha tng v Khng tng. im ch yu tranh lun ca hai tng ny l lun php bt ng v Khng. Khng tng cho rng v t tnh cc php l khng, cho nn tt c php l Duyn khi, trong khng khng c sc m sc tc l khng. V th khng v hu chng ngi nhau, tt c khng m c th thnh lp nhn qu, ti phc, phm Thnh cho n lu chuyn han dit. V im ny cc hc gi khc kh nhn bit. H cho khng l khng m chng phi l hu, hu l hu m chng phi l khng. Khi nghe ni tt c khng, lin sanh khi c kin cho l tt c hoi dit. Cho rng tt c nhn qu, ti phc, bt c g cng khng tn ti, cho n vt cc nh cng khng mi ng. Nhng t tng cn c vo nhn thc ny thnh lp khng ch ngoi o, Tiu tha m ngay c i tha Hu tng v Duy Thc cng khng trnh khi. Do , ngha nht thit giai khng trong kinh lun chng phi l im cn bn phn i h, m chnh l tu chnh nhng iu khng ng vi ngha khng chng phi liu ngha. iu ny ch gii thch theo mt ngha no thi. K tht, tt c u bt khng. Tm li, h cn phi tm mt php bt khng lm c s, mi c v tr quan v nhn sinh quan kin lp lu chuyn lun v hon dit lun. S d Khng v Hu tranh lun mi khng thi u l do s bt ng v nhn thc v phng thc l lun. V nh ni : Phng php l lun ca Trung Qun u hp vi Nhn Minh ca cc nh Duy Thc, th ngi ny tht l chng bit g c.

2. Trung Qun t n truyn vo Ty Tng cng c mt s khc bit. iu ny ta cng c th thy c t s phn bc ca ngi Nguyt Xng, khi ngi Thanh Bin ph bnh ngi Pht H, m chng minh cho s bt ng gia cc nh Trung Qun vi cc hc gi khc. Ngi Nguyt Xng xng hai danh t l t tc (t lp lng) v ng thnh (ty ng ph). Ngi Thanh Bin ph bnh ngi Pht H : khng th ch chuyn ph ngi khc, m cn phi dng phng thc l lun Nhn Minh kin lp t tng v Duyn khi tnh khng. Nh Lun Chng Trn thnh lp : Chn tnh ca hu vi l khng, v duyn sanh, nh huyn. V vi khng tht c, v khng khi, nh hoa m trong h khng. Phng php t lp t lng ny, theo ngi Nguyt Xng v cn bn khng hiu c ngha ca ngi pht H, cng khng hiu c phng nhn thc ca cc nh Trung Qun vi cc hc gi khc bt ng nh th no ? V ba chi t lng ca Nhn Minh c mt nguyn tc c bn, l ngi lp lun v ngi vn nn phi c mt nhn thc chung, tc hu php (ch ng) v nng bit (tn ng) phi cc thnh (hai bn cng chp nhn). V d lp lun thc : Tn : m thanh l v thng Nhn : V c c tnh c to ra D : Nh ci bnh... Trong lun thc ny, m thanh l hu php, v thng l nng bit phi c hai bn cng hiu r, mi c th dng iu kin hai bn cng chp nhn m thnh lp t Tn hai bn khng chp nhn. Trong lun Minh C, lc ph bnh ngi Thanh Bin dng Nhn Minh thnh lp t Tn, ngi Nguyt Xng ch ra hu php v php cho n Nhn v D khng c cc nh Trung Qun, Tiu tha v ngoi o chp nhn, (bt cc thnh), nh th lm sao thnh lp c lun thc. V d nh lun thc. Chn tnh hu vi khng, v duyn sanh nh huyn. Trong lun Chng Trn ca ngi Thanh Bin, cc nh Duy Thc cn c theo m lp Tn : Khng chng phi l chn tnh ca php hu vi, chn tnh ca hu vi l chng khng, chng phi chng khng; Nhn V nhn duyn sanh, khng thnh lp c khng ca Trung Qun, tri li thnh lp bt khng cho Duy Thc. D nh huyn, cc nh Duy Thc cng khng chp nhn nh huyn l khng. Nh vy c th thy c ngi Nguyt Xng ph bnh T lp lng ca ngi Thanh bin rt chnh xc. i vi mt s hc gi khc m lp T t lng th v cn bn khng th c, ch c th dng iu ngi khc chp nhn lp Tha t lng m ph s mu thun bao hm trong t thn ca h. gi l dng mu thun ph mu thun. Cho nn ngi Nguyt Xng ch trng ty ng ph. iu ny tuy dng ph nh

T t lng ca ngi Thanh Bin, nhng tht ra nu ln ch bt ng cn bn v nhn thc ca cc nh Trung Qun v cc hc gi khc. Ch bt ng l Duyn khi nh huyn c cc nh Trung Qun tin hiu, ng nhp khng ging vi s chp trc nhn qu tht c (hoc gi l Duyn khi) ca cc nh. Cn nguyn ca s sai bit ny l do nhn thc bt ng dn n phng php l lun cng chng nht tr. Cc hnh thc l lun nh Nhn Minh... khng th lun chng ngha su xa ca Trung Qun, khng th lm phng tin thng t chn l cu cnh. im ny, cc nh Duy Thc cng u bit rng chn nh khng c ng d. Nh cc kinh Lng -gi... tng ph bnh lun thc nm chi. l ni v mt chn l cu cnh, Nhn Minh khng th nm bt c, nhng v mt chn tht tng i vi th tc, n vn c tc dng nht nh. Nh da vo a cu lm trung tm tnh ton o t thin tng, s c mt tnh chnh xc trong phm vi ca n, nu quan st rng ln hn, th tnh chnh xc dn dn b mt i, cn phi iu chnh li. Dng l lun Nhn Minh... thnh lp s vt th tc th c, nhng khng th dng tham cu chn l rt ro.Cng ging nh th, nu khnh y c theo cch l lun ca php Duyn khi tc khng th khng th lun cu chn l, khng th ph t hin chnh. Phm Qun Ng m trong Trung Qun ghi : Nu c ai hi, la khng m tr li th cu p chng thnh, cng ng ngi nghi kia; nu ai mun vn nn, la khng nn li ngi, cu vn nn chng thnh, cng ng ngi nghi kia. Nu la php tnh bn khng th khng th l gii c Duyn khi v tnh. Cn khi p tr hoc nn ph Tn ca ngi khc th s khng c chnh xc. Mnh lp nh th no th ngi khc cng theo m thnh lp, dng mt phng php no bi xch ngi th ngi cng c th dng mt l do nh th phn vn. Nh vy khng c cch g thnh lp c. Nhn thc ging nhau cho n phng php ging nhau th s gp mng vn ging nhau. Nh t ca Pht dng v thng ph thng ca ngoi o, th ngoi o cng dng thng ph v thng ca t Pht. Nu dng nguyn nhn thnh lp v thng, th ngoi o cng c l do thnh lp thng. Nh vy cui cng ai ng ? Li Tng vi quyt nh trong Nhn Minh l hai lut tri nghch (bi phn) ca Khang-c (kant) hon ton bc l khuyt im ca php lun l ny. V th, ch c th liu t cc php l Duyn khi tc khng, cn c theo kin gii cc php bn tnh khng tch trin khai phng php l lun Duyn khi mi c th lun ph trit , lun p ng n, chn chnh ph tr sai lm ca ngi khc, m chn chnh hin th chn l. Cho nn ni : V c ngha khng, cho nn tt c php thnh tu. Vy i vi lp trng phng php

lun m thng t tht tng trung o, nu khng nng vo php Duyn khi tc khng, th khng thnh tu. ---o0o--TIT III: Vn lng T Lng hin lng Nh ni, trung o l tng nh tht ca cc php, l php v tc, v vi xa nay vng lng, la vn t, la tm phan duyn. Ch la tt c nng s i i ny l trung o tht tng, ch chng mi bit c, nh vy lm sao dng vn t lun chng, dng qun hu qun st y ? Phng php lun Nhn Minh khng th tham cu n thm ngha, cn phng php lun ca trung o li c th qun xt n chn l chng ? Y c theo vn t ng ngn v qun hu qun st tht tng ly ngn l mt vn quan trng. By gi, ta hy cn c theo ba lng l hin lng, t lng, ch gio t lng (thanh danh lng hoc vn lng) lun bn. Tu hc Pht php hoc Trung Qun bc u cn phi thn cn thin hu, nghe chnh php ri mi h th cng phu. Nghe (vn) tuy chng phi l tht tng cc php, nhng ngn ng l phng tin quyn nghi ca pht v Btt t trong s th ng tht tng, thun theo kh nng hiu bit ca chng sanh m kin lp. Nu y theo phng tin th chng ta c th dn dn tin trin, cho n khi t c s chng ng ng vi Pht. Chnh php c Pht ni ra gi l php gii ng lu. iu ny chng nhng c quan h vi trung o tht tng (php gii) m cn l hnh tng gio ca trung o. Nh ngn tay ch mt trng, ngn tay chng phi l mt trng, n ch c tc dng lm mt tiu im ch mt trng m thi. Mun thy r c php qun php gii ng lu th cn phi c tn tm thun nht, dng tn tm ny m tip nhn s ch dy ca hin Thnh. Cn phi bit rng, khng ch i vi vic tm cu chn l cn phi lng nghe (nghe ny khng ch l tai nghe m cn bao hm vic nghin cu kinh in, hc tp thy bn. Nh ni : Bt-nh c nghe t ba ni : T Pht, t t ca Pht v t kinh in) m hc thc v k nng th tc cng cn phi lng nghe hc hi. Con chu ly iu phi tri ca cha m lm iu phi tri ca mnh, hc sinh ly s ch dy ca thy lm mu mc. Tc l nhng s hiu bit hay k nng t c sau khi thnh nin, mt phn l do sng kin t kinh nghim ca t k, do b sung, ci cch t kin ca cha m hay thy dy, cn phn ch yu l c hun c t t tng cng ng x hi. Nh vy tri thc c c chn phn mi l nhn t vic lng nghe hc tp. Tri thc chnh xc do nghe hc c l vn lng. Cn trong Pht php, ch yu l cn nghe hc t tng

Pht gio c lu hnh x hi, cho n s truyn dy ca t Pht. Chng ta nhn thc Pht php v Trung Qun t phi t vic nghe hiu chnh php m thc hnh. iu ny thuc v vn t Bt-nh. Nu khng lng tin th khng th nghe gio in luyn tp tri thc, khng th hiu su xa Pht php. La ch gio lng m lun bn t lng, hin lng th khng th c. V tri thc chnh xc ca th ca th gian, tuy u hp vi hin lng v t lng, nhng tt c tri thc ca chng ta c c chng phi nht nht cn qua s chng minh ca hin lng v t lng. Nhng t tng x hi C i truyn n nay v t tng x hi hin nay, i khi chng nn d tin m tt c cn phi tri qua hin lng v t lng ca t k chng minh, ri sau t c s trn s nng nhau, i i nhau, xm ot nhau ca Duyn khi qun xt tt c. Nh th khng hon ton ging vi lun php Nhn Minh. iu c bit l y c vo php Duyn khi nng nhau, xm ot nhau ty thuc vo trung o thng ngha m c khuynh hng v qun hu thng ngha tt c cc php hng n khng. Qun hu tuy qun xt thng ngha trung o cha t n ly ngn (la ngn ng), nhng y vo Duyn khi qun c th thm nhp vo bn tnh khng tch, thm nhp php mn trung o bt nh. Trung o la tt c tng, nhng li l c tnh thnh lp Duyn khi. Trung o tc trung o Duyn khi, ngay ni Duyn khi sanh dit m hin th chn l khng tch. Nh nc sng chy vo hang ng t phi xoy trn ni sng, nhng ri n cng tr li m m chy v bin c. Khi nc xoy ni sng ln, tuy cha ngh ti vic c th thy c mi v ca nc bin, nhng thun theo dng t s c lc v n bin. T php Duyn khi qun xt trung o cng nh th. Vn t tnh khng, tc tng gii thot, th nhp tht tng ly ngn chng phi l dp b danh tng vn t.V th ni : Li chng phi l ngha, nhng nh vo li m hin by nht ngha. C mt s ngi cho rng chn l la ngn ng th ci g cng chng ng, qun xt th no cng khng th t n trung o. n ch ny nn v vn, v hu, phi la tt c lun php, qun php thm nhp trung o. Hiu bit nh th th chng th no t chng trung o, m lc vo nh v tng m thi ! Ch c php qun trung o ty thun Duyn khi tnh khng mi l phng php lun Duyn khi tnh khng, cng l phng php lun ty thun thng ngha. Trong lun Trung Qun Quang Minh, ngi Lin Hoa Gii ni : Th no gi l liu ngha ? Ngha l c chnh lng, y c vo thng ngha tng thng m din by thng ngha v sanh... ngha ny bao gm chung cho hu c thnh tu t vn, t, tu. Tt c u gi l thng ngha, v khng c tm in o. Trung Qun Trang Nghim Lun Thch Nn cng ghi : V sao gi l tnh v t tnh ? Ngha l chn tht vy. Chn tht tc l tnh chn tht ngha chng c do ty chuyn t lng. Gio php Trung Qun

l vn, t,tu hu, tuy chng la ngn ng, nhng c th theo dng nhp vo trung o ly ngn. Y c vo y m thm nhp chnh qun trung o, sing nng tu tp, dp b kin chp t tnh in o cn bn, chng c chn tht, chnh l t chng hin lng v lu. Trong ba Bt-nh th l tht tng Bt-nh. Dng tn qu gi nhn cng gi l Bt-nh, l Trung Qun. Mun n cnh gii ny, cn phi cn c vo phng php lun ca Trung Qun. Vn lng, t lng v hin lng i vi qu trnh chnh qun chn l c c tnh ni lin v quan h nhau. Nu b qua im ny du cho l s vin dung th cng s lc vo hai bn. ---o0o--Chng Nm : LUN CN BN CA TRUNG QUN LUN TIT I : Duyn khi Lun Trung Qun ghi : php do nhn duyn sanh, ta ni l khng, php do nhn duyn sanh, tnh thng t vng lng. Lun Thp Nh Mn ghi : Php do nhn duyn sanh, tc l v t tnh. V Duyn khi nn v t tnh, v t tnh cho nn khng, khng cho nn tch dit. Duyn khi t tnh khng chnh l lun cn bn, l php qun cn bn, l php tc cn bn ca Trung Qun. Nh vy, Duyn khi t tnh khng c ngha g ? Pht php ly vic sanh t tng tc v hon dit ca loi hu tnh lm trung tm. V th trong kinh, mi khi bn n Duyn khi u ni : ci ny c cho nn ci kia c, ci ny sanh cho nn ci kia sanh, ngha l v minh duyn hnh.... cho n tt c u l nguyn nhn ca i kh t tp. Ci ny khng cho nn ci kia khng, ci ny dit cho nn ci kia dit, ngha l v minh dit th hnh dit... cho n tt c i kh t dit. Kinh A-hm lun v Duyn khi, phn nhiu cn c vo s lu chuyn v hon dit ca hu tnh. Nhng tht ra kh th gian cng l php Duyn khi. Trong lun A-tt-ma cng ni n bn loi Duyn khi, gm cho c hu tnh v kh th gian. Lun thp Nh Mn th ni n ni Duyn khi v ngoi Duyn khi. ni Duyn khi l mi hai chi nh v minh Duyn khi.... ngoi Duyn khi th bao gm t st, vng dy, ngi th... to thnh ci bnh. Nh th, php Duyn khi c tc dng chung cho c hu tnh v v tnh. Lun Tr ghi : khng nhng cc php hu vi trong ngoi u l php Duyn khi m php v vi i i vi hu vi cng l Duyn khi. Th th, h l

nhng nhn duyn, l s c tn ti u l s tn ti ca Duyn khi. La Duyn khi th khng th thnh lp c mt php no ! Duyn khi l mt thut ng rt quan trng ca Pht php. T ngha sanh dit, bt sanh bt dit c thng nht trong kinh in v cn c theo cc thuyt khc nhau ca cc hc phi, nay tm nu ra ba im. 1. Tnh nhn i (i i vi nhn) tng quan : Khi tc sanh khi, Duyn tc l qu php sanh khi s nhn i (Apeksya). Nu ni qu php do duyn sanh khi, tc l Duyn sanh; nu ni theo nhn duyn ca qu khi s nhn i (qu do i i vi nhn m sanh khi) tc l Duyn khi. Tt-b-a b... ly Duyn khi lm nhn cng c kin gii ring ca h. Nhng h gii thch v Duyn khi ch phn tch trn mt s tng, nhn tng, qu tng ca v minh m qun tnh nhn i y c nn kia c, y sanh nn kia sanh. Nh th khng trnh khi thin lch ! Ni mt cch chnh xc hn, hai cu y c nn kia c, y sanh nn kia sanh l nh ngha ch yu ca duyn sanh. V minh duyn hnh... l th t tt nhin ca Duyn khi, cng l mt cch sp xp lun v ni dung ca Duyn khi. Ch c t duyn sanh qu, nm chc tnh nhn i tng quan ca Duyn khi th mi c th thm nhp Duyn khi, cho n ng nhp Duyn khi php tnh khng tch. V th Duyn khi c ni theo tc dng sanh qu ca nhn qu th ch ch trng n tnh Nhn i ca tt c nhng tn ti. Nu ni theo cng thc tru tng th Duyn khi l v c y nn c kia. y v kia tc l nhn v qu. Ci kia s d nh th cng chng phi l t n nh th m do php ny nh th. Ci ny l tnh Nhn i ca ci kia s d nh th, gia y v kia kt thnh quan h nhn qu. V nh suy cu lm sao c xc (cm gic), th bit l nng ni su nhp, tc c cu sanh l dn sanh tc dng tm l m c c xc. Su nhp i vi xc c quan h tt nhin y c nn kia c, y khng nn kia t khng, l quan h nhn qu. Nhng Duyn khi hm ngha rt rng, khng nhng t duyn sanh khi m cn c ngha t duyn m dit. t y li phn lm hai im l thun v nghch. Nh do hoc to nghip, do nghip cm qu, l thun sanh. Cn nh suy cu lm sao dit kh th bit phi on tr nhn duyn ca qu kh (hoc), phi tu gii, inh, tu i tr. o i tr ny l nhn duyn on hoc, y l nghch dit. Bi kinh 53 Tp A-hm ghi : C nhn c duyn l th gian tp, c nhn c duyn l th gian dit. Th gian tp l do hoc chiu cm kh qu, l thun sanh. Th gian dit, l do tu o on hoc, l nghch dit. Cng sanh cng dit ny u nng ni php Duyn khi.

Tt c php s d c hu v sanh, trong php hu c th khng, php sanh c th dit, khng ch do nhn duyn thun nghch bn ngoi m cn do tnh c khng, sanh dit ca ni ti, tnh ny l Duyn khi. Bn thn ca tn ti (php) tc hu v sanh, bao hm tnh tt nhin c sanh t dit, c t tr v khng. V nh xc l do nng vo su nhp m sanh, th th xc chng la su nhp, xc khng c tnh c tn. Mai kia nhn duyn to thnh su nhp thay i hoc tan hoi th xc cng phi thay i v tan hoi theo. Tc l, h nhng php theo duyn m khi th s sanh khi v tn ti tt nhin phi tr v dit, khng. V th Pht ni Duyn khi, khng ch ni s sanh khi y c nn kia c m cn ni hon dit y khng nn kia khng. Nng vo mt php khc m c m sanh, th cng theo ci m khng m dit. iu ny su sc ch ra c tnh ni ti ca Duyn khi. Kinh A-hm ghi : ngi l do su i t, nc, gi, la, h khng v thc hp thnh. Nhng su i c tnh nng khng ng, mt khi khng cn qun bnh th s c hin tng bnh, cht. l thut minh c th l do y sanh cng do y dit. Cho nn php Duyn khi c hai nh lut ln l lut Lu chuyn tng y tng sanh v lut Lu chuyn tng y tng dit. Nng vo Duyn khi ny m thnh lp php sanh t, cng y theo m thnh lp php Nit-bn. Pht php tht kho lo bit bao ! 2. Tnh th t tt nhin : Pht php vi Duyn khi, khng ch ni quan h nhn qu v y nn kia m cn t nhn qu nu ra tnh th t tt nhin ca nhn qu sanh dit; nu ng nhp mi hai nhn duyn, nht nh khng ch t s tht nhn qu c bit n gin m cn t s tng nhn qu v hn phc tp ca tt c chng sanh ch by ra th t tt nhin ca nhn qu ny. Nh pht minh ra qu o vn hnh ca mt tri, mt trng, thy c giai on pht trin tt nhin ca x hi. T xa cc hc gi i chng b xem trng im ny, do h ni rng Duyn khi l quy lut nhn qu bt bin. Pht ni : c Php tr tr, kinh ni : Php tr ni v tr ca php, tng th gian thng tr. u l ni n tnh tt nhin ca th t Duyn khi. Nhng ni theo ngha Trung Qun th tnh th t tt nhin ca Duyn khi nht nh chng la s m ni l, trong tc dng duyn sanh qu s hin ra l tt nhin ny. Sanh t tng tc ta h nh y c vo l ny m pht trin. c Pht chng qua ch pht kin ra l ny t trong s tng ca nhn qu m thi. 3. Tnh khng tch ca t tnh : T tc dng ca Duyn sanh qu m c tnh Nhn i tng quan, c tnh tt nhin th t. Tnh Nhn i v tnh Tt nhin ny khng ch sanh cng nh th m hon dit cng nh th. Nu kho st thm mt tng na th tt c php sanh dit nh th, th t nh th,

u khng la cc duyn. Th th tt c php sanh dit, hu v ny khng c t th, tc chng phi t c. l t th t sanh dit m ng nhp l y l cc hnh tc khng, chng phi tht c tht khng, tht sanh tht dit. y kia i i, trc sau tt nhin, nhn qu th gian nh li huyn, ta h nh c du tch m t tnh khng tch. Nhn qu nh huyn, tc ng th dt bt i i, rt cuc khng c du vt. V th ni : Duyn khi ging nh c m rt ro khng, rt ro khng m nh c. ---o0o--TIT II : T tnh Duyn khi l php v t tnh. Th no l t tnh ? Lun Nht Lun L-ca ghi : Th, tnh, php, vt, s, hu ca cc php, tuy tn khc nhng ngha ging nhau. V th, hoc l ni th, hoc l ni tnh, hoc ni php, vt, s... u chng sai bit ? T tnh, ting Phn l Svabhva, Hn m l T-bb, dch ngha l t th, v php hu php, tnh v t tnh. Th, tnh, php, vt, s u l tn khc ca hu. Nhng lun li ni :Svabhva, Hn dch l th, php, tnh. Cn c theo ting Phn Bhva, Hn dch l hu, ngi Lathp dch l php hoc vt. Lun Bt-nh ng dch Bhva, l th. Bhva (hu) thm tip u ng sva, dch l t tnh, t th, ngha l t k hu, t k thnh tu, t k quy nh t k. H l php th u c hnh thi v tc dng c th ca n. S d n c hnh thi v tc dng c th y, nu lun theo t tnh th t n vn nh th. c tnh ring bit ny (Prakrti) ca t tnh, ngi La-thp dch l tnh, ngha l tnh cht vn c. V th t tnh cng gi l t k. Tnh ny ng ngha vi cc t tht ti, bn th, bn nguyn trong trit hc. Mun r c gha ca t t tnh xin thut li s gii thch ca Tt-b-a b, lun i-t-b-sa 78 ghi : Nh ni t tnh th ni ng, vt, t th, tng, phn, bn tnh cng u nh th. Cc hc gi Tt-a-b xem cc t trn ng ngha. Trong phn l nguyn t nh nht ca s vt, tc l im nh khng c g c th cha c bn trong n, khng th phn tch na. Tt-b-a b cho rng tt c php khng ngoi hai loi l gi hu v tht hu. Gi hu, theo lun Thun Chnh L 13 ghi : H c th tm cu t tnh ca php gi hu ny c sao ?. Cn c vo nhng li ny th gi hu t phi nng theo chn tht. Nng vo tht hu to thnh tng trc sau tng tc, tng ng thi ha hp, ha hp v tng tc ny tc l gi hu khng t tnh. Trong hin tng ha hp v tng tc ny, phn tch n im khng cn phn tch c na, l t tnh tht hu. V nh

t s ha hp sc php, phn tch n cc vi ri tp hp nhng im cc vi ny thnh mt tht cht c mt tng hin sc th. i vi tc dng tinh thn, h cng phn tch tm, tm s n ch vi t nht, cho ch vi t y l t tnh, cng gi l ng. Lun T-b-sa 9 ghi : Ngi kho thuyt php, ch ni tht c ng php; tht c hu tnh, v thy nh tht vy !. B-t-gi-la do nm un ha hp m c, l gi c. Ni y c ca gi l t tnh tht hu, cho nn ni : Hu tnh tht c , v thy nh tht!. T tng ny gi nh trong nhng s vt th gian, vn c mt t tnh cn bn tht ti, t suy ra tt c vn vt. H dng phng php Tch gi kin tht, tc phn tch vt, tm, phi tm, phi vt n ch khng th phn tch c na lin c tht th ca s vt, cng chnh l t tnh, l bn nguyn ca vn hu. Lun Thun Chnh l 13 ghi : Cha bit php no l ni y c ca gi ? Chng th la y c gi m c gi php. Gi t nng vo tht (t tnh hu) l kin gii rt cn bn ca h. Tt-b-a b ch trng c t tnh. i vi li Pht dy cc hnh v thng, cc php v ng, h cho l truy tm tht ti ca cc php, l truy tm t tnh, ch nng g ca tng tc v ha hp gi, tc ba i thng nh, c t tnh, bt bin, c m chng th khng, khng m chng th c, thm ch c th ni l php ng vy. Thuyt gi hu v t tnh, kinh Lng b li pht trin rng ln hn, nhng nguyn tc c bn ca t tnh vn cha tng thay i. Thuyt tt c php tam th thng nh c t tnh th trong lun thuyt Hin ti tht hu ca kinh Lng b li chuyn i thnh thuyt chng t tim n hin ti, hoc Cu ty gii (cng l chng t). Chng t hoc Gii ny tuy tng tc to thnh hin hnh, hin hnh li hun thnh chng t, nhng vn nh c khng bin i. V im ny, cc nh Duy Thc gii thch rt r rng v gi l t tnh Duyn khi, sc sanh sc, nhn sanh nhn, tham sanh tham, hu lu sanh hu lu, v lu sanh v lu. Nhn duyn lun nh th, l t tnh hu pht xut t thuyt Tch gi kin tht ca Thuyt nht Thit Hu b. Lun thuyt ny chng qua cng ch l hin ti ha thuyt Tam th thng nh m thi, vn hon ton hp vi nguyn tc ca t tnh hu. Cn kinh Lng b th cho rng un, x l gi, mi tm gii l tht. Nhng hin hnh tng tc ha hp u nng vo tnh gii chn tht. Lun Du-gi khi ph bnh tnh khng, ni rng : V nh c cc un nh sc... mi c B-cgi-la gi lp, chng th khng c ci tht s m c B-t-gi-la gi lp. Nh th cn phi c cc php tht hu duy s nh sc mi c gi sc ca cc php hin hin; chng th khng c duy s m c gi php nh sc... Nu ch c gi m khng c tht th gi cng khng c, v gi khng c ch y c. Kinh Lng b v Du-gi tha hng y ngha gi t phi

nng vo tht, v th khng ni tt c v t tnh m phi ni t tnh hu. Tc c th khng gi hu m chng th khng t tnh hu. Kinh Gii Thm Mt cng ni : Th no l tng Bin k s chp ca cc php ? l tt c gi danh an lp t t tnh hay sai bit cho n ngn thuyt ty thun sanh khi. Th no l tnh Y tha khi ca cc php ? L t tnh duyn sanh ca tt c cc php. Khi lun v c hay khng c t tnh, kinh ny ni: l gi danh an lp lm tng, ch chng phi t t tng an lp lm tng, cho nn gi l tnh v t tnh ca danh tng. y phn lm gi danh an lp v t tng (t tnh) an lp. Gi danh an lp l v t tnh, khng; t tnh an lp l c t tnh, hu. Suy tm cn nguyn trong s vt cho l tht ti, ri y c vo y m thnh lp php th v xut th th u thuc v t tnh lun. Kinh Lng nghim ghi : Nh truy tm cn nguyn ca tt c cc php trn th gian, cho n c, l, t, bng... chng u c th tnh; du cho h khng cng c tn gi v tng trng, hung g l Thanh tnh diu tnh minh tm, l tnh ca tt c tm li khng c t th sao ?. l mt s tht ca t tnh lun. Trong vn hu, cui cng t phi c mt ci gi l t tnh chn tht m khng phi gi, l ngha ca t tnh. Mt s tn gio v trit hc u i trn con ng t tnh c xa ny. Phm Qun hu V trong Trung Lun ghi : Trong cc duyn c php, ngha ny chng nh th, tnh t cc duyn sanh, tc l php to tc, nu tnh c to ra, lm sao c ngha ny ? Tnh tn l v tc, chng nng cc php sanh. Trung Qun thuyt minh c th t tnh nh th. Pht php lun v Duyn khi, ngoi cc oan ny, cn tt c u tha nhn, nhng u cm thy rng t tnh hu ca cc php do quan h ha hp ca cc duyn m hin hin. Nu nhn theo Trung Qun th t tnh v Duyn khi chng ng thi tn ti. C t tnh tc khng c Duyn khi, c Duyn khi tc chng th ni c t tnh. Bi php cn phi c cc duyn ha hp mi hin hu, tc nng vo duyn m tn ti m sanh khi; tha nhn do duyn hin khi, tc tha nhn l php c to tc. Ch tc trong cu s tc tnh c (v c tnh c tao ra), ngha l lin tc lm mi m khng cho c. Nu ch trng c t tnh, tc chng c th gi l s tc bi t tnh hu tc l t c, t thnh, t k qui nh cho t k, nh th lm sao c th ni php c to tc. Duyn khi l php c to ra u nng ta, ch i mt php khc. C hai tng phn nhau, ni t tnh hu m cn ni Duyn khi, tc khng ng vy. Pht ni v thng tc xc nh Duyn khi l php to tc, ph nh t tnh phi to tc. Phm Duyn khi tc l

ha hp, nh B-c-gi-la nng vo nm un m gi lp, v th Pht ch trng v ng, tc ph nh t tnh tnh khng nng vo php khc. Duyn khi lun, v thng v ng hin by v t tnh ca cc php. Nhng quan nim v t tnh biu hin trong h thng t tng ca cc hc gi, theo Pht php u l t tnh chp phn bit. T tnh chp, cn bn sanh t ca chng sanh, l m hoc chung ca chng sanh, l cu sanh t tnh chp vn c. iu ny l th no ? Khng lun l qun xt trong ngoi, tt c chng ta u c mt cm gic tht ti nguyn thy cn bn, n thun, tuy bit khng ng nhng vn ngoan cng tn ti trong tm tr chng ta, l ngun gc ca t tnh chp. Tt c tn ti khng la thi gian v khng gian, v th khi nhn thc v tn ti, xa nay vn phi mang tnh thi gian v khng gian. Chng qua cn v thc trong mt st-na trc qun nh th, khng th thy c l s tn ti trong quan h thi khng, cng khng th biu t c tnh Duyn khi tng tc v ha hp. Tnh trc cm tht ti bn chc, su dy, to thnh ngun gc vng chp ca tt c chng sanh. Tuy tri qua l tnh, tc thc kho st cng t nhiu nhn ra c tnh Duyn khi ha hp, tng tc, nhng chu s hun tp ca vng chp t tnh t v th n nay, nn cui cng cng tr v vi t tnh kin, m kt lun s vt c tnh bt bin, tnh t thnh, tnh chn tht. V t tnh l cn nguyn ca tt c lon tng lon thc, tuy c tn ti trong nhn thc ca tt c chng sanh, nhng chng sanh khng th ph thnh kin sai lm ny c, tri li cn cho rng t tnh (nguyn, duy, thn, ng) l chn l. Tm li, ni t tnh tc dng tnh tht ti lm gc m bao hm tnh bt bin, tnh t thnh. Cc hc gi Ty Tng c nh ngha v t tnh rng : Chng t duyn sanh, khng bin dch, khng i nhng php khc. Trong cc ngha ca t tnh th tnh t thnh khng i php khc l lun theo chiu ngang (tc khng gian), tnh bt bin khng to tc l ni theo chiu dc (tc thi gian); tnh tht ti, li ni thng vo php th (trc qun) cn Duyn khi qun ca Pht php hon ton tng phn vi t tnh chp. V th t tnh tc phi Duyn khi, Duyn khi tc v t tnh, c hai khng ng thi tn ti. Trung Qun nhiu ln ni n iu ny. ---o0o--TIT III : Qun khng Khng l php qun chung ca Pht gio, nhng php qun ca cc nh Trung Qun khg ging vi cc phi khc. Lun i Tr 12 nu ra ba loi khng l phn ph khng, qun khng v thp bt khng. Phn ph

khng tc l tch php khng m tng Thin Thai ni. Nh ly bng vi lm v d, nu phn tch bng vi ny n cc vi gi l ln h. l lun theo mt vt cht chim hu khng gian; cn t thi gian phn tch n stna, tc mt nim ngn nht, khng c tng trc sau, li phn tch n khi khng cn mang t tnh ca thi gian na, th cng hin ra tng khng. T phng php phn ph ny m phn tch n khng nhng tn (php) trong khng gian v thi gian. Qun khng l ni t tc dng ca qun tm, nh qun bng l xanh th thnh bng xanh, nu qun bng vng th thnh mu vng... qun mi bin x chnh l trnh by c th phng php ny. Do phng php qun khng m bit cnh s qun l khng. V d nh ch mt ngi n m k on th thy th sn hn, tnh nhn th thy yu thch, con thy th knh mn, chim th thy th s hi b chy. V th thng ght, p xu u ty theo qun tm bt ng m thay i. V qun cnh khng tht th, nn gi l qun khng. Trong mi tm khng th kinh Bt-nh ch trng n t tnh khng. T tnh khng l bn th ca bt c mt php no, bn th ny bt kh c m ng th tc khng. Lun i Tr tuy c ni n ba loi khng qun, nhng cha phn bit trit v khng trit . Cn c theo cc b lun ca ngi Long th, ba loi khng qun ny u khin cho ngi thu t ngha khng. Tuy ch thu t su cn khng ng, nhng cu cnh vn khng sai lch phng tin lm r ngha khng. V th, lun i Tr gm thu tt c, ni c ba loi khng. Nu kho st t m s gii thch cc php ca i, Tiu tha, th phn ph khng l phng php thng dng ca cc lun S A-t-t-ma. Nh Hu b dng qun hu phn tch su sc n ln h (tc ln h trn, l n v sc php nh nht) vt khi ln h tc l khng. Nhng Hu b khng tha nhn tt c php u khng, tri li tha nhn cc vi c t tnh. Nh phn tch m bit nhng s vt no l gi hp c, nhng php no l nguyn t (cc vi sau cng) cho gi hu nng ta. i vi tm php cng dng phng php ny phn tch n mt nim st-na. Phng php ny khng th t n kt qu tt c u khng, tri li tr thnh ch cn c cho t tnh tht hu. Nh sau khi phn tch cc vi n ch cui cng l c ngn thuyt c phng phn, c ngn thuyt khng c phng phn, hoc cng c ngn thuyt c phng v nhng khng c phn. Nhng th no i na, cng l cc vi c tnh thc ti. C nhn ni : Thanh g mt thc, mi ngy ct i mt phn hai, mi mi cng khng bao gi ht. Php phn ph khng, vn l tn khng ni trong kinh A-hm, tuy khng trit , nhng c th lm phng tin, v th ngi Long Th cng dn dng. Qun khng chnh l php qun m cc nh Duy Thc s dng. Phng php ny cc nh Kinh b t xa ng dng rt ph bin. H ni mi x

(cn cnh) khng tht c, tc thnh lp cnh s qun chng tht. Sau ny cc nh Duy Thc i tha s dng php qun khng ny mt cch cc oan, nh ni : Qu, bng sanh, ngi, tri mi mi ty theo ch cm ng m cnh hin khc, cnh ny khng chn tht. Nh c thy nc l nh, tri thy nc l lu ly, qu thy nc l mu m, ngi thy l nc trong. T iu ny c th ni nh hoc nc... chng tht, ch ty theo nghip bo mi loi m c s nhn thc khng ging nhau. Kinh A-t-t-ma i tha, cc S Du-gi u cn c vo php ny thuyt minh ngoi cnh khng tht c, thnh lp thuyt phn bit tr, th chng t tnh ly ngn, iu ny c th tham kho trong lun nhip i tha th r rng hn. Qun khng chng ging phn ph khng. Phn ph khng nh phn tch gi tht m thnh lp gi danh khng. Qun khng, trn quan im nhn thc lun, tc ni n tnh v s hu ca cnh s qun. Qun khng cng khng t c n nht thit php rt ro khng, v qun khng hn nh vic phi dng tm nng qun qun ngoi cnh bt kh c, bn thn ca tm nng qun li khng th dng qun khng nh th thnh lp n l khng. V th kt qu ng dng qun khng, tt nhin s t n trng thi c tm khng c cnh. Cnh khng m tm c, chc chn cng c th lm phng tin t n ngha khng. Nhng lun theo mt ngha no th khng ch s khng (cnh) khng trit m cn khng c ci chng nn khng. Hc gi phn ph khng tha nhn cc vi, tm tm s c t tnh, nhng cc hin tng do cc vi ha hp, hoc ng do cc vi ha hp, th u cho l gi. H qun i tnh Duyn khi ca gi php, tc l h khng tha nhn tt c php l Duyn khi. Do mt mt va khng th t n rt ro khng, mt khc cng lm khng lun php Duyn khi, tc tr thnh tn gim chp. Cc hc gi Duy Thc t php Duyn khi vo tm v tm s (y tha kh tnh). Nn khng th t n tm v t tnh. i vi tnh Duyn khi ca lc trn (cnh) th khng quan tm n, v th khng th kh hp trung o. B-tt Long Th pht huy ngha khng, l xc lp ni t tnh khng, chng phi ch phn ny l khng m phn kia chng phi khng; cng chng phi cnh khng m tm chng khng. Lun Tr 74 c nu ba loi khng lm Tam- mui (tm) khng, s duyn (cnh) khng v t tnh khng. Tam mui khng khc vi qun khng trong ba loi khng n trc, t khi tu khng qun (tam tam mui) th ni tm nng qun hin tng khng. Nh thp bin x qun, khi qun mu xanh th tt c php mu xanh, khi qun vng th tt c php u vng, xanh vng u l cnh qun t tm. Nh th khng cng do qun tng khng m c. Trong kinh thng ni cc php khng ch nng theo qun hu nng

qun m qun, khng chp trc ngoi cnh m la h lun, nn gi l khng, tht ra cc php chng phi khng. iu ny nn ni rng khng l do tm qun tng m thnh, ch chng phi l bn tng ca cc php. Nh th, nu chp c ci bt khng, th khng th t n v cng s khng tha nhn gio thuyt liu ngha nht thit khng. S duyn khng, tri ngc vi Tam-mui khng. Tc khi cnh gii s duyn khng, by gi tm nng qun g vo cnh s duyn khng m qun l khng. S duyn ny khng, tt nhin nng qun chng th khng. Loi ny gn ging vi qun khng trong ba loi khng ni trc. Nhng qun khng l lun theo cnh ty tm qun m bin chuyn, cn s duyn khng l ni cnh s duyn khng tht. Ngi Long Th tng bnh lun : C ngi ni : Tam tam mui, v thng, v tc, tm s php l khng; v khng cho nn qun cc php l khng. C ngi ni cc php s duyn nh sc... u khng. V s duyn khng, cho gi l khng Tam-mui. i vi vic ny Pht ni : Chng phi khng do Tam-mui m ni khng, cng chng phi do cc php s duyn nh ngoi sc... m khng, la hai bn ny m ni trung o, l ni cc php do nhn duyn ha hp m sanh. Cc php ha hp ny khng nht nh, nn gi l khng. Ngi Long Th ni : Khng c php nht nh, cho nn khng. Kinh Bt-nh ni tt c php do nhn duyn hp m thnh, duyn hp tc khng, khng ny l tt cnh khng v t tnh. Do y c th bit, ngha khng ca Trung Qun, nu theo nhn qu ca php Duyn khi, th t Duyn khi m bit v t tnh, t v t tnh m bit tt c php rt ro u khng. Nu thin chp Tam-mui khng, hoc s duyn khng th ch trn mt nhn thc lun thi cng khng th t Duyn khi m bit khng, dn n khng t c tt c php u khng. T khng v tha khng l hai loi khng qun khc nhau. Nh qun hoa l khng, nu lun theo t khng th ng th ca hoa l khng; theo tha khng th hoa kia khng c mt ci g tht c, cho nn ni l khng. Nhng chng phi ni bn thn hoa l khng. Phm Chn Tht Ngha trong lun Du-gi ghi : Do php kia cho nn khng, php kia tht l khng. Do y m kia khng, nn y tht l c. Do o l y, cho nn ni l khng. Ngha l do php ny khng m b php kia; khng c php kia, nn ni l khng, ch php ny l c. Cc nh Duy Thc ni khng, cho d gii thch kho lo nh th no i na, vnh vin cng khng ra khi vng tha khng ny. Tha khng lun ny, khng phi do cc nh Duy Thc sng lp, m do Tt-b-a b khi xng. Lun S ni ting th Hu tng ni khng v v ng khng ging nhau, v v ng l liu ngha rt ro. V nm un v ng, cho nn Pht ni khng, nhng nm un sc, th... th chng th l khng. Nu ni cc hnh l khng tc l ni trong cc hnh khng c ng v ng s, cho nn

khng, ch chng phi hnh ca cc hnh l khng. Cc nh Duy Thc k tha t tng ny, cho nn ni : T Y tha khi xa la tng Bin k s chp m gi l khng. Nhng Y tha khi l t tng hu, chng th ni l khng. Tha khng lun ny sm kt hp chc chn vi t tnh hu. Ni xa hn, t tng tha khng trong kinh Trung A-hm chnh l ni v Tha khng lun. t tng ny c lin quan n t tng Ty Bc n . Tha khng trong kinh Tiu Khng l tr b mt vi php ny lu gi mt vi php kia, vn l php thin nh th t, gi l khng m chng th lp nht thit khng. Kinh ny dng vd ging ng u khng,l ni trong ging ng khng c nai, v th ni l khng, ch chng phi l ging ng trng khng, cng chng phi trong ging ng khng c T-kheo, cng chng phi ni khc khng c d nai, nh th mi gi l khng. y l php khng qun n gin, kinh Lng nghim gi y l b b khng qu th thin, khng nn s dng. Loi khng qun do kia nn khng, kia tht l khng, do ni y m kia khng, nn y tht c c rt nhiu dng thc, nhng phng php cn bn vn khng thay i. V th ngha khng ca cc nh Duy Thc dng tha khng lun ca Pht gio Ty Bc n lm gc, tuy c tip nhn thuyt nht thit php khng ca i tha, nhng vn cn cch bit. T khng cng bt ngun t A-hm. Nh kinh Tp A-hm ghi : Thng l khng... ng ng s l khng, v t tnh nh th. Ngha l ng th ca thng, ng v ng s tc khng; chng phi ngoi khng c ring thng, ng, ng s chng khng. Thng, ng, ng s s d l khng v t tnh ca n l th. Nh kinh Thng Ngha Khng (9335) trong Tp A-hm ghi : V ng, v ng s m c nghip bo nhn qu lu chuyn. Nhng chng phi l trong Thng ngha c nhn qu nghip bo lu chuyn. V th ni : Tc s php tc l y c nn kia c, y sanh nn kia sanh, ngha l v minh duyn hnh... Tng tc hu ca Duyn khi nhn qu l th tc , trong thng ngha khng c ng v ng s, l khng. Kinh ny i khi cng c nu ra th tc hu v thng ngha khng. Tm li, t khng l ni ng th ca php m t c khng; tha khng th t khng ca php ny m tr b php kia t khng. V th, th tc gi danh khng v thng ngha tt cnh khng ca Trung Qun, cc nh Tha khng lun khng tha nhn. H cn c theo kin ca chnh mnh m tu chnh rng : Nht thit giai khng l bt liu ngha. iu ny tri vi lp trng ca t tnh khng. Sau ny, cc hc gi Duy Thc khi lun v khng, ch ni n vic tr b Bin k s chp. Nh th, khng ch khng ni Duyn khi t khng hin by m chng th ngay xc nhn c cc php u khng. V th t khng v tha khng cn bn bt ng.

Gi s dn dng lun Thnh Duy Thc : Nu chp Duy Thc l tht c, cng l php chp, ri cho rng Duy Thc cng ni tm, tm s php ca Duyn khi l khng, th khng trnh khi gn p, ti cm thy thuyt nht thit giai khng ca cc nh Trung Qun ch yu c hin th t nhn qu Duyn khi, cn tng Duy Thc th bn t nhn thc lun. Cc nh Duy Thc cho rng t nhn qu Duyn khi lun v khng l chung vi Tiu tha, khng trit . i tha cn phi t nhn thc m thuyt minh. Nh lun Nhip i Tha ghi : T nhin t th khng, t tnh chng bn tr, nh chng c chp th, nn ni v t tnh. V t tnh, chng phi l ni t tnh hon ton khng c. Nh php v lai th sanh v lai, t phi i duyn, nht nh khng th t nhin sanh. V th gi l v t tnh. Qu kh dit l v th, tc l ni t th khng. Hin ti sanh dit khng dng l t tnh khng bn tr. Tc theo s lu chuyn ca nhn qu m ni v t tnh. Kinh A-hm cng ni nh th. Nhip lun cho l php chung vi Tiu tha. Nh chng c chp th, nn ni v t tnh, y l lun theo Bin k, theo t tnh, nu i vi tt c php m chp t tng, cng tng, ng tng, php tng u l theo tn lp ngha, ngha lp tn, l gi danh lp by, chng phi t tng hu. La phi t tng ca bin k ny tc l khng v t tnh ca i tha. y l iu m Duy Thc cho rng chng chung vi Tiu tha. Nhng nu nghin cu k cu : Tng chp th chng c th kinh A-hm cng thng ni n bt kh th, bt kh c. Cn ni : Nh chng c chp th th cc hc gi Thanh vn cng c th t n vy. Kinh 926 trong Tp A-hm ghi : Khi Ca-chin-din nhp vo chn tht thng ngha thin th khng chp th tt c tng m nhp nh. Bn dch khc li ghi : Nhng v gi nhn duyn ha hp m c danh, qun php khng tch ny khng thy c php v phi php. Phm Chn Tht dn cu ny v cho l gio chng ca php li ngn. Th th u th ni php Thanh vn khng c thuyt ny ? Do c th bit, trn mt nhn thc khng chp th cc tng l khng th cng cn l Cng Tiu tha. Y c vo php Duyn khi nhn qu r v t tnh khng th chng ging vi 3 thuyt ca Nhip lun. Duyn sanh tc v t tnh bt kh c l khng, v v t tnh khng, cho nn chp c t tnh l in o, m chnh qun nh tht tc chng chp th cc tng. Khi nhp thng ngha thin, chng chp th tt c tng, nhng ng nhin s khng la nhn qu Duyn khi m an lp. Kinh Bt-nh ghi : Nu tht c mt php th Pht v B-tt phi c ti. C chp trc tc l php nhim , khng thanh tnh. iu ny kinh A-hm cng ni qua.

Y vp php Duyn khi nhn qu th tt c php khng l khng mn, chng chp th tt c tng l v tng mn. Khng mn, v tng mn, v tc mn, tuy phng tin c th khng ng, nhng mt khi ng th hon ton ng. Tam gii thot mn cng duyn tht tng. Trung Qun dng khng mn ca Duyn khi v t tnh lm gc, nhng cng cp n v tng mn. Cn cc nh Duy Thc ch t khng qun m ni chng bng c s th th khng th ngay ni nhn qu m t c khng. y l im bt ng ca hai tng. Trn ni v Duyn khi v t tnh l ni n nh ngha ca khng. iu m ngi Long Th ni n nhiu chnh l ch bt ng ca cc hc phi khc. V th khng nn theo vn hiu ngha m thy cc t Duyn khi, t tnh, khng ri vi cho l ng qui v mt mi. ---o0o--TIT IV : Duyn khi t tnh khng Phn ny ti xin tng hp ngha ca Duyn khi, t tnh v khng ni trn trnh by : Duyn khi v t tnh tuyt i tri ngc nhau, Duyn khi tc phi t tnh, t tnh tc phi Duyn khi. Thng thng, t ngoi o cho n cc tng phi Pht gio u ly t tnh lm ngun gc xut pht. S d c Pht khng ging vi ngoi o, l do Pht ni Duyn khi, lun nhn ni nhn. V th thuyt Trung Qun c th ni l Duyn khi tng, cc phi khc l t tnh khng, y cng l ch sai bit ca hai tng. Nu hp chung Duyn khi v khng th Duyn khi tc khng, khng tc l Duyn khi, c hai chng qua l hai cch nhn c cng mt ni dung. Hai cch ni ny cng nh ni :sc tc th khng, khng tc th sc trong kinh Bt-nh. Duyn khi v khng th thun nhau v Duyn khi l Duyn khi v t tnh, Duyn khi t t n tt cnh khng. Nu c t tnh th khng ch chng c khng , m cng khng thnh lp c Duyn khi. C ngi cho rng khng l khng c g, nay ni Duyn khi l khng, tc lm cho rng ci g cng khng. Do i vi h th Duyn khi c t tnh, Duyn khi v khng tri ngc nhau. Cn cc nh Trung Qun th ni tt c php u rt ro khng, cho nn php Duyn khi chng ngi sanh t lu chuyn hon dit. Khng m Trung Qun cp n, chng phi l khng c g, ch l v t tnh m thi. Nh bng trng trong nc, tuy tnh ca bng trng l khng, nhng cng c th thy trng. V th khng v Duyn khi thun nhau, nu la Duyn khi m ni khng, cho rng Duyn khi chng khng, th l c th khng.

Ni n khng v t tnh,v phng din no th t tnh tc l khng, v t tnh l do in o vng chp m c, khng c tht tnh, cho nn ni t tnh l khng, nhng chng nn ni khng tc l t tnh; v khng l bn tnh ca tt c php, cn t tnh chng qua l in o vng chp. Nhng t ch rt ro m ni t tnh th khng l chn tht, l cu cnh v cng c th ni khng tc t tnh; nh kinh Bt-nh : T tnh ca tt c php bt kh c, t tnh bt kh c l t tnh ca tt c php. Nhng ni theo tt cnh khng, th cng c th ni t tnh l tht tng, tht tnh, chn tht. Bi tm cu tnh rt ro ca cc php tc l tt cnh khng, nay tr v ci khng bn lai, khng tng khng gim, cng chng h di in o. Cho nn c th ni chn, ni tht. Ta c th tng kt s lin quan gia Duyn khi khng v t tnh nh sau : - T tnh v Duyn khi tng phn tng on : T tnh th chng phi Duyn khi, Duyn khi th chng phi t tnh. - Duyn kh v khng tch tng thun tng thnh : V Duyn khi cho nn khng tch, v khng tch cho nn Duyn khi. - Khng tch v t tnh : + Tng thun v tng phn : T tnh tc khng tch, khng tch chng phi t tnh. + Tng phn m tng thnh : V t tnh cho nn khng, v khng cho nn tc t tnh. ---o0o--Chng Su : BT BT TIT I : Bn i tm vic Cn bn Trung Lun ca ngi Long Th u tin dng bt Bt Duyn khi l bt sanh bt dit, bt thng bt on, bt nht bt d, bt lai bt xut ni trung o. Th no l bt Bt ? Mun hiu c bt Bt, u tin cn phi bit tm vic c bt ny. Tm vic gm bn i v theo tng i i i nhau, l sanh dit, an thng, nht d, lai xut.

* Sanh v dit : Sanh dit l mt thut ng quan trng trong Pht php, cc hnh v thng trong tam php n, l cn c theo sanh dit thuyt minh. Sanh v dit ny c th ni l sanh v dit trong bn tng hu vi (sanh, tr, d, dit). Xa khng nay c gi l sanh, c m ni tip gi l tr, lun bin ha gi l d, c ri tr v khng gi l dit. Nh ngi thnh thai l sanh, t thnh thai cho n khn ln khe mnh gi l tr, mi ngy mt gi suy gi l d, cht l dit. Hoc sanh dit l ba tng hu vi sanh, d, dit (tr bao hm trong dit). V tt c php u lun lun bin i khng dng tr, khng c tnh yn nh tuyt i, chng qua c sanh m cha kp dit, th gi s yn nh tng i ny l tr. S an tr ny tc l bin ha khng khng nht nh, v th hoc c th gi l tr d hoc c th gi l sanh dit. Nu nhn theo s tng tc ca s vt, c th c tng tr d trong lc ang sanh dit. Nu t nhng hot ng ca tm thc m th nghim th tc sanh tc dit, khng c mt st-na an nh, m ch l sanh dit. Tuy c bn lai, ba loi, hai loai, nhng nguyn tc c bn u ni ln qu trnh ca cc php t sanh n dit v sanh t tr v dit, v th nn t tng sanh dit c bn ny lun v v thng. i vi s sanh dit v thng ca cc php, nu nghing cu k th gm ba loi 1. Nht k sanh dit : iu ny rt hin thc, mi ngi u c th t qun st m bit c. Nh con ngi t khi vo thai cho n khi cht, phi tri qua mt thi k di, nh phn lun v bn tng ni. Theo kh th gii th l thnh v hoi hoc thnh, tr, hoi. 2. Nht nim (st- na) sanh dit : Khng lun hu tnh hay v tnh, u c tng sanh dit, tc l tn ti t tr v dit tt, tm cu n ci s d sanh t phi c dit , tc pht hin c s bin hoi ca n chng phi l t nhin, m lng l di i tng gi tng khc. tc l xt n mt st-na ca s vt cng c s bin ha sanh dit. Pht dy : Mt ln thy s khng thy na, v trong khong nhy mt thy ta h nh ging nhau, nhng n sm bin dng ri. Trang t ni : va bt tay l mt ri. Chnh l ngha ny, nhng trit gia nghing cu su xa cng c th suy lun n. Cc nh khoa hc gn y chng minh s tht rng thn th con ngi khng ngng thay i. Nhng pht php li ni n mt s sanh dit khc, l i k sanh dit. 3. i k sanh dit : S sanh t lu chuyn ca chng sanh l sanh ri li dit, dit ri li sanh. T v thy n nay, sanh dit, dit sanh, to thnh mt

chui di sanh tn khng dt. Chng ta bit mt nim sanh dit (st-na sanh dit) chng phi khng cn g, m li tip tc sanh dit, dit sanh hnh thnh mt chu k sanh dit kc. T y c th bit tng chu k sanh t, t sanh ri hnh thnh mt chu k sanh mng, sanh sanh khng cng gi l sanh. n khi gii thot sanh t th gi l dit. chnh l php Duyn khi y sanh nn kia sanh l sanh (lu chuyn) ca sanh t, y dit nn kia dit l dit (hon dit) ca sanh t. St-na sanh dit rt vi t, i k sanh dit li cng vi t v su xa hn, con ngi chng th bit c. * Hu v c quan h n sanh dit : Hu v v ni theo thut ng hin i l tn ti v bt tn ti. Hu v v sanh dit ni cho cng th ch c mt ngha. Nh php Duyn khi ni : y c nn kia c, y dit nn kia dit. Nh th c th bit hu v sanh ng ngha v v dit ng ngha. Ngoi o v mt s ngi thng cho rng hu tc tht hu, v tc tht v, tht l mt kin gii nng cn, ph hoi tng nhn qu (ha hp v tng tc). Pht php phn i kin gii ny v gi l hu kin, v kin. Pht php dng sanh dit ph nh v thay th. S d tt c php c v khng chng qua u l do nhn duyn ha hp v ly tn m thi. Tn ti v khng tn ti cng chng ngoi hin tng cc php duyn sanh duyn dit. Tt c php u ch l cc hnh hu vi lun lun i mi, lu chuyn khng dng; nu t sanh dit v thng chng dt m khi qun th on tr c kin gii tht hu tht v, hoc t kin c th chng khng, khng th chng c. Mt s hc gi th gian, dng phng php t duy tru tng cho rng cc tn ti cn bn ca v tr l c, ci chng tn ti l khng. T c n khng t khng n c m tr thnh sanh dit chuyn ha. Tc cho rng trc c khng ri sau sanh dit. Theo pht php, h l c, t phi sanh, la nhn duyn ha hp th chng th c. Do thuyt c C m cha sanh ca cc lun S ch trng trong nhn c qu b Pht php bi bc. Phm Qun Hu V ghi : Hu, nu chng thnh th v lm sao m thnh ? V c php hu, hu hoi th gi l v. Ngha l theo s bin ha ca php hu m n ch dit, dit tc v. La s bin ha ca hu tc khng c dit, la dit tc khng c v. Nu dit l dit cc tn ti (php) m chng phi l duyn ca tn ti tan r m dit, th v cng khng bit t u m c. V th phm Qun Lc Tnh ghi : V nh khng c hu, lm sao s c v. Nh th hu v sanh, dit v v ng mt ngha. Sanh khi tc l hu, dit mt tc v. Mt s ngi thng cho rng hu v v l ni theo th tnh, cn sanh v dit l ni theo tc dng. Tht ra, th dng lm sao c th

phn chia ? Nhm vo im ny, Pht php cho sanh dit l hu v. Nh phm Qun Tam Tng ni. Cc nh Trung Qun nghing cu su sc sanh dit n st-na sanh dit, cho nn pht huy c sanh dit tc hu v, m xc nh c v tr quan ng. Nhng t nim nim sanh dit m qun Duyn khi tng tc th hu v, sanh dit, cng c th ni c tnh trc sau i i. Nhng mi hai chi Duyn khi : th duyn hu, hu duyn sanh... tc hu c trc, sanh c sau. Hu l tim tng, sanh tc hin thc. Dit ri tr v v, cng nh dit trc, v sau. Nhng l lun theo ngha Duyn khi gi danh tng tc, nu khng th s ln ln vi thuyt ca ngoi o. Sanh v dit ny bao hm cc vn tn ti v khng tn ti, pht sanh v tiu dit ca cc trit gia. * on thng : Pht php bi xch hu v ca ngoi o, phn nhiu dng t ng sanh dit. Nhng on thng, nht d, xut lai li l tiu im l lun ca ngoi o ng thi, v th cng dng nhiu phng php ph h. i vi ngoi o vo thi i c Pht Thch Ca th thng l ni theo tnh vnh hng trong s bin d ca thi gian. on, l trung an, tc khng cn tip tc v sau. V nh ngoi o chp c thn ng thng tr, v th t tin sanh n hu sanh, t ci ngi n ci tri u cho rng thn trc tc thn sau, loi ny ri vo thng kin. Ngoi o Thun Th khng tin c i trc i sau, hin ti tuy c ng, cht ri th han ton khng, loi ny ri vo on kin. Pht php nht nh chng phi nh th m cn bn l t Duyn khi sanh dit pht trin, dng v thng ph thng; nhng v thng l ph nh ca thng m chng phi on dit. Pht php thng ni sanh dit v tng tc, cn thng v on rt t c dn dng lm ngha chnh. Nhng ngha v sanh dit tng tc chng thng chng on rt su xa vi diu. Mt s hc gi ni v sanh dit tng tc m ri vo thng on. Nh Tt-b-a b ch trng ba thi tht c, th ca tt c cc php vnh vin nh th (php Thnh thng nh), t v lai v hin ti, t hin ti v qu kh, ni sanh dit tng tc chng qua l ni trn mt tc dng m thi. Tuy h cng ni cc hnh v thng, nhng nhn t Trung Qun, h s ri vo thng kin. Nh cc S Kinh b dng chng t v hin hnh ni v nhn qu. Nhng nhn t kin gii v i k sanh t th : Nu cho Nit-bn l dit tng tc, tc ri vo on dit (Phm Qun Thnh Hoi). Nu nhn t kin gii st-na sanh dit th : nu php c nh tnh, chng phi v th l thng. Xa c m nay khng, tc ri vo on dit (phm Qun hu V). Nu chng ri vo thng kin th cng ri vo on kin ! Ch cn chp l t tnh hu th kh trnh sai lm on thng, v th ni : Nu c php th, th ri vo on thng (phm Qun Thnh Hoi). Nu chp php tht c, hin ti nh th, th v lai cng s

nh th, t ri vo thng kin. Nu cho rng trc c sau khng th ri vo on kin. Phm Qun Hu V v Qun Thnh Hoi ch ra t tng lm ln ny. Lun Thp Lc Nh L cng ghi : Nu cho rng cc php Duyn khi m tht c, tc ri vo on thng. Cho nn on thng c ni y su rng v cng. Thm ch chp chng c phin no on, tc on kin; thy c Nit-bn thng tr, tc thng kin. Nhng Nit-bn l chng on cng chng thng. Tm li , nu khng thy c chn ngha ca Duyn khi th thng hng v bin ha kia s ri vo thng kin v on kin. * Nht v d cng rt trng yu, su mi hai kin chp ca ngoi o n ly y lm cn bn. Nht tc ng nht, d tc sai bit, c hai cch nhn. 1. Nh ton th bnh tr l nht (kinh Kim Cang gi l nht hp tng), trn bnh c np, ming bnh, quai cm... l d. Tan th con ngi l nht, tai mt mi li l d... hoc gi nht d ny l hu phn v phn. Phn tc mt b phn, hu phn gm nhiu phn, ni cch khc tc l ton th v b phn. Ton th tc nht, tng b phn trong ton th l d. Nhng phn tch b phn n khi khng th phn tch c, tc l phn nh nht, khng c g dung cha trong , th n li gm nhip vo ton th ca hu phn. 2. T mt c th ny m qun xt n th gii bn ngoi nh nh ca, chim th, cy c... th c th l nht, cn cc loi kia l d, v th d c dch l chng loi khc nhau. Cc chng loi ny hoc thng nhip vo nht, th gi l ci ln nht khng c g bao trm bn ngoi, ngoi ra nhn t tnh ng loi th ng, ti, anh u l ngi, l ng nht; nhng ti l Trng, anh l L cho n tr ngu, khe yu, mi mi bt ng, l d. Trong y kia, t tha, c tnh ng loi, l nht, mi mi c tnh cht bt ng, l d. M trong nht c d, trong d c nht. Thng Lun S lp ng d tnh trong lc c ngha, tc dng nht d lm nguyn l m cho vn hu l nht d. Lun thuyt ny b Trung Lun phn bc. Nht v d c rt nhiu ngha. Nh kinh hoa Ngim ni v lc tng l tng bit, ng d, thnh hoi. Trong tng bit v ng d tng ng vi nht d. Huyn tng Duyn khi ta mt, ta khc m con ngi hoc chp mt, hoc chp khc, hoc chp c, nguun l nht d xa la s tht. Tm li, l hai khi nim m th gian xem trng. * Kh lai (n i) : Kh cn gi l xut. T y n kia gi l kh, t kia li y gi l lai. Nh anh Gip cho rng t Gip n t l kh, nhng t li cho rng t Gip n t l lai. n i tc vn ng, vn l mt vic, chng

qua l nhn theo mt phng no m c khc. Nhng tt c php th gian, ng v php u c s bin ng, khng th khng ni c ni n i. V sao ngi Long Th ch ni n bn i i i ? V sao li sp xp th t nh th ? Trong kinh A-hm, c Nh Lai ri rc ni n Duyn khi bt thng bt on. Ngi Long Th tng gom li thnh bt Bt. Cn c vo kinh A-hm th c th thay th bt sanh bt dit bng bt hu bt v. Duyn khi lun ca kinh A-hm l thun th tc, dng chnh qun sanh dit m tr kh hu v, thng on, nht di, lai kh. Nhng do hc gi no cha th kh nhp tht tnh, thin cn phn bit danh tng, nn khng th nh tht chnh qun Duyn khi, m ni sanh ni dit th vn ri vo hang hu v. V th, ngi thm nhp bn tnh Duyn khi, ni Duyn khi bt sanh bt dit, tr kh vng chp sanh dit (hu v), xing minh chn ngha ca thch tn. Bt Bt Duyn khi ca i tha ph hp vi thm ngha ca Pht, nu ni theo phng tin lp by gio tng th l tinh thn mi, giu kh nng i tr. Bn i i i ny thuyt minh bn tng ca cc php. Khng lun l nh n cc vi, ln n php gii u c y bn tng ny. Bn tng ny l nhng khi nim rt thng thng m cng rt quan trng. Chng ta cn phi nh rng, bn tng ny thuyt th c th t, l th khng c trc sau. Nu thun theo th gian th cn phi ni theo th t. Pht ni : Cc hc gi th gian, chng chp hu th cng chp v. Tt c u ly hu lm khi nim cn bn. Hu (Bahva) ny l kin gii vng chp t tnh hu, tc php, th, vt. N va tru tng m cng rt hin thc. Nu chng phi hu th l v, hu v v l nhng khi nim rt ph bin, nu phn tch mt cch tru tng, th n khng c mt tnh cht no khc. Nh a hu v v ny vo thi gian quan st th tt nhin s thnh thng kin hoc on kin. Nh c m chng th khng l thng, trc c m sau khng l on. Thng on l khi nim ca hu v theo tnh thi gian. Kinh 96 trong Tp A-hm ghi : Nu trc c ng, l thng kin, sau on dit, tc an kin . Nu a hu v, thng on vo khng gian quan st, khi kho st quan h y kia ng thi, tc chuyn lm nht kin v d kin. Nhn lai c cc hot ng tinh thn v vt cht. Ngoi o chp c thn ng thng tr, tc chp thn (sc tm) v mng (thn ng) khc nhau. Nu cho thn v mng l mt, tc l chp ng on dit. Nht d ny l cn bn ca cc kin chp, phm vi ca n rng hn hu v v on thng. N thng c hu v tc php th, v on thng tc thi gian, li thng c khng gian. Nhng n li nghing v dng tr. Php th hin hnh ni thi gian khng gian m thnh n i : Hoc l di ng trc sau theo thi gian, hoc

l bin ha v tr theo khng gian. Hot ng c th ca php th tc l n i, so vi ba i ni trn li c ni dung chn tht hn, kh v lai ny, ni y l hnh v ch, tc ng v tnh ni trong phm Qun Kh Lai ca Trung Lun. Trong kinh A-hm ni ngoi o chp i v chng i. V th, nu ni theo th t ca cc hc gi th gian, tc theo biu sau. Nh trn trnh by, cc nh Trung Qun cho rng bn tng ny u c y trong tt c php, nht nh khng c th t trc sau. Gio thuyt ca c Pht dng sanh dit lm tin cho tam php n. Sanh, d, dit l ba tng hu vi ca php hu vi, tc l tng chung php hu vi s d c gi l hu vi. Kry vn c ngha l lc dng hoc tc dng. Krt, ngha l c to thnh. Pht thuyt hu vi v hnh, u dng ngha tc dng lm ng cn. Nh hnh (samskra) l danh t nng ng, ngha l hay to thnh hoc hay sanh thnh, m nguyn ng ca t hu vi l samskrt, ngha l c to thnh. Hu vi c to thnh ny ly sanh dit lam tng. V th sanh dit l tnh cht chung ca cc hnh nhn qu (hu vi). Cc hnh nhn qu tt nhin l lun lun sanh dit, i mi v lu chuyn trong qu trnh pht sinh, an tr, bin d v hoi dit. Duyn khi qun ca c Thch-ca dng sanh dit qun ny ph nh hu kin, v kin. Nhng c Pht dng sanh dit ny lm tnh chung cho cc hnh hu vi. Tc t trong lu chuyn v m hu, t hu tr v v chnh qun tt c, m cng chng cho l hin tng hoc tc dng, ri tng tng sanh dit ny tri ngc vi tht th. Nhng cc hc gi chp c t tnh, chp c sanh dit l ng o vi nhng ngi chp hu kin v kin. V th, cc nh Trung Qun, t thm qun Duyn khi tnh khng, dng sanh dit thay th hu v m ph nh h (tr chp trc m khng ph php). Nu t Duyn khi v t tnh m qun bn tng ny th sanh dit ngha l cc php sc tm lun bin i, nh huyn nh ha, tc l nhng hot ng khng la thi gian, khng gian. T kin gii c bit r rng phn tch th tng thi gian ca php sanh dit l tng tng tc, bt on bt thng. Cn tng khng gian ca php sanh dit l tng tng y tng duyn, bt d bt nht. Tng vn ng ca sanh dit, tc l tng sanh dit trong thi gian v khng gian, sanh khng t u n, dit chng i v u. Lun theo Duyn khi v t tnh nh huyn th tm thi trnh by bng biu ---o0o---

TIT II : Bt Bn i i gm tm vic c Bt trong bt Bt l c tnh chung, rt ph bin ca tt c php. Ngi Long Th nu ln tm vic v thm vo ch Bt ph nh chng. Tuy ch Bt tm vic, tht ra l Bt tt c php. Bn i gm tm vic l tnh chung c bn ca tt c php. Tm vic bt kh c th tt c php cng bt kh c. T c th thng t c tht tng tt cnh khng ca tt c php. Ngi Thanh Mc ni : Lun ch dng hai cu k Bt sanh cng bt dit, bt thng cng bt on tn Pht, tc ni nht ngha . nht ngha l cnh gii chng ng ca bc Thnh, l chn tng, bn tnh ca tt c php. Li ni : Php tuy c v lng, ch lun n tm vic, l ph tt c php. V ph tt c php hin th nht ngha, nn c s gii thch bt Bt ny. Nhng ngi Thanh Mc gii thch bt Bt li chia lm hai on. 1. Ph tm chp trc sanh dit, thng on, nht d, lai kh hin nht ngha. l ni theo l. Cn ni v nh tht sanh ca tt c php bt kh c, th dit cng bt kh c, vy v sanh th ch no li c dit ? Sanh dit bt kh c th thng on, nht d, lai kh cng bt kh c. 2. Dng v d thuyt minh bt Bt : nh la, nu khng c ging la xa kia th khng c la hm nay, cho nn ni bt sanh, m la t v thy n nay li l hin tht, cho nn ni bt dit. Tuy la bt sanh bt dit, nhng v tip tc mi v sau, cho nn bt thng; hng nm u tip tc c la nn ni bt on; do la ny mm, ra l, tr bng, kt ht tc l bt nht; nhng mm, l, bng, ht u l ca la m khng phi ging khc, cho nn ni bt d. La chng t ni khc n, cng chng t t th m xut hin, nn ni bt lai, bt kh. iu ny c th ni v d bt Bt ca ngi Thanh Mc l t tc m hin chn. Cc S Tam Lun xa thng dn dng hai on vn ca ngi Thanh Mc, on trc thuyt minh theo l, on sau cn c vo s. V bt Bt khng phi l tru tng m trn mi s u c hin bt Bt, cho nn ngi Thanh Mc nu la lm d hin th. l mt th d hay, cn c vo th tc m ni r nht ngha . Cc nh C Tam Lun cho rng nh u ni bt sanh bt dit, ... v sao ngi Thanh Mc li dng bt sanh... ni v nht ngha ? Cc nh C Tam Lun cho rng : nht ngha do ngi Thanh Mc ni l ch cho trung o nht ngha , nhng ngha ny tht kh hiu ! Trong thuyt ca ngi Thanh Bin cng chia lm hai :

1. Nh ni khi dit, nht d th trong nht ngha bt kh c, ni on thng th trong th tc bt kh c, lai kh th trong c hai u bt kh c. Ngha l sanh dit v nht d l cn c theo nht ngha ni bt, on thng th cn c th tc m ni bt, kh lai tc cn c vo nh ni bt. Thuyt ny cng c ngha tng i. V c Pht ni php Duyn khi bt thng, bt on l cn c theo th tc m an lp. 2. Hoc ni : Nh th, trong nht ngha tt c u bt kh c. iu ny cho thy rng, bt Bt u lun theo kin gii nht ngha , bi v trong nht ngha khng th sanh dit, on thng, nht d, lai kh u bt kh c. Thanh Bin Thch tng dn dng cch bin lun ca hai nh ny, thuyt th hai ging vi thuyt ca ngi Thanh Mc. Theo nht ngha thuyt minh bt Bt ng nhin l chnh xc, nhng iu ny khng th thu hiu trn vn c bt Bt. Cc nh C Tam Lun Trung Quc khng chp nhn thuyt ny c th thy c bn ngha ca ngi Long Th, nhng cho rng nht ngha ny l ni theo trung o nht ngha. Thuyt ny ca C Tam Lun xem trng trung o, tc lp trng chn tc tng tc chng la. Nhng lp trng ny cng cn c vo im c sc ca nht ngha m thnh lp. Nh dng tr tu Bt-nh chng ng cc php tt cnh khng, v t tnh, l chn nht ngha. T vic th hi tnh khng m thng t tt c php nh huyn, nh ha, bt sanh, bt dit l th tc nht ngha. Nu cng qun nh , tc l trung o nht ngha. l t nht ngha khng m thng t,l tht tng s l t t tnh bt kh c m hin by. Nng vo t tnh bt kh c ca cc php m liu tri c cc php l duyn sanh nh huyn. V li cng cn nng vo php duyn sanh nh huyn mi c th thng t t tnh bt kh c. Ngi nguyt Xng cng ni : Nh ni khng, ch l tm cu t tnh,chng nn ni t tnh khng m ph php Duyn khi. Nhng php Duyn khi chng th ni khng. Duyn khi tc Duyn khi v t tnh, v th cng l khng. Nu ni tnh khng l khng m Duyn khi chng khng l cha hiu c tnh bt sanh bt dit... cho nn Duyn khi bt Bt c th ni tng qut rng : dng thng ngha t tnh khng lm cn bn, tc dng nht ngha m ni thng ngha bt Bt khng xa la tt c php th tc, t tt c php m hin by. V th thng t c chn tc u l php bt sanh bt dit, mi l ngha vin mn rt ro ca bt Bt. Cc nh C Tam Lun nh i S Gia Tng, khi gii thch bt Bt, tng ra ba loi phng ngn, tc dng ba phng thc thuyt minh hin th bt Bt.

1. Th ph tnh, chn ph gi : trong th tc , gi sanh tc chng sanh, gi dit tc chng dit. Th tc v thng ngha u ni nh th, nhng hm ngha khc nhau. Th tc ph t tnh sanh dit ca ngoi o, thng ngha ph gi sanh gi dit. Thuyt ny gn vi t tng khng gi danh. 2. Th ph tnh, chn bt gi : th ni bt sanh l ph t tnh sanh. Phng ngn th nht ph gi, theo thuyt ny th nhn duyn gi php lm sao ph? Ni ph gi, chng qua l v ngi chp gi ny l tht c, chp gi thnh bnh, cho nn mi gi rng ph, tht ra gi chng phi l ci ph. Th th trong thng ngha , gi sanh tc chng sanh, gi dit tc chng dit; tc l ni tt c php gi danh gi dit m tch dit v tng, ch chng ni khng c nhn qu sanh dit. Nu chp th kin gii ny th l t tng ca cc S Bt Khng gi danh, tng ng vi thuyt Bt tng chng tnh. 3. Th dng gi ph tnh, chn tc gi m chn. Nh ni trong th tc , chng phi t tnh sanh, chng phi t tnh dit m thnh gi sanh gi dit. Trong thng ngha khng c t tnh sanh dit m ch c gi sanh dit, l nht ngha bt sanh bt dit, tc hin th gi sanh gi dit l t t tnh sanh dit bt kh c, v t tnh sanh dit bt kh c, cho nn gi sanh gi dit. Ni gi sanh gi dit ca th , l bt sanh bt dit nht ngha, ch chng phi la gi sanh gi dit m c bt sanh bt dit no khc. V v t tnh nn gi sanh gi dit, l thng ngha bt sanh bt dit. Phng ngn th ba ny c th xuyn sut v siu vit hai phng ngn trc, l ngha chnh ca gi danh khng. Nhng phi dng phng ngn mt v hai mi hiu c phng ngn th ba. Hai loi trc tuy khng trit , nhng cng l phng tin cn yu. Phng ngn th nht l ph tnh ph gi, phng ngn th hai l ph tnh bt gi, phng ngn th ba tc gi m nh, l phng php thit yu thuyt minh Bt Bt. 4. Tm li, ngi xa gii thch bt Bt, c ngi ch lun theo nht ngha , c ngi lun theo hai . iu ny, ta nn xc nh rng thuyt nht ngha l cn bn, ni hai l cu cnh. Ni mt cch n gin, nu y bn ngha ca Pht php th Duyn khi sanh dit l cn c vo th m an lp, dng khng dt tr vng chp on thng, nht d, kh lai, l thng ngha tt cnh khng. l thuyt m Pht dng i lun vi ngoi o, ph nh on thng, nht d, kh lai ca h, hin th Pht php siu vit hn. iu m ngoi o chp trc l 14 bt kh k (14 cu hi ca ngoi o c Pht khng tr li) thng c ni trong Pht php, l chp on, chp thng, chp nht, chp d... Pht ni Duyn khi t tnh

sanh dit, tc ty tr cc vng chp ny m hin th Duyn khi sanh dit, ty thun ngha khng m kh nhp nit-bn bt sanh bt dit. Cn c theo hu vi h vng, ph tr vng chp, kh chng v vi, ng vi nhng iu m cc nh Trung Qun ni, nhng chng phi l bt Bt ca Trung Qun. Trung Lun cng c gi li xa ny, nh phm Qun Php ghi : Nu php t duyn sanh, chng tc chng khc nhn, cho nn gi tht tng, chng on cng chng thng. Cc php t nhn duyn sanh, chng phi khng c nhn sanh, do m ph tr cc li on thng, nht d gi l tht tng. Lun cn ghi : Bt nht cng bt d, bt thng cng bt on, nn ni cc Th Tn, ban cho v cam l. Diu v cam l ca Th Tn c th ph tr vng chp on thng... ca chng sanh, ph tnh chp ca ngoi o, kh hp vi ngha su xa (kinh A-hm ni Duyn khi l thm thm), cc hc gi chp tng khng th no bit c. t Pht cn c vo s th nghim ca mnh m nhn ra c ngha Duyn khi su xa cn bn ca Th Tn v nhng thin chp thch ng thi i, cho nn ni rng php khng. Nay ngi Long Th tng hp thnh bt Bt hin r ngha su xa Pht php. Ni y c ca bt l nng vo Duyn khi m thng t t tnh bt kh c. V sanh dit, trong phm Qun Thnh Hoi ghi : Nu ni v hin kin, m c php sanh dit, l do suy vng, m thy c sanh dit. Hin kin, khng ch l mt thy ca th tc m cn l trc gic c c t nh tm ca ngoi o, nu cho rng trong nh t chng c php c sanh dit, chng phi l tht ng tri li l ngu si vng chp. V t tnh ca cc php bt kh c, sao li c th ni rng php c sanh c dit ? Nh phm Qun Nghip ghi : Cc nghip vn chng sanh v khng c nh tnh, cc nghip cng khng dit, v n vn chng sanh. Vy bit rng cc php bt sanh bt dit l v cc php vn v t tnh. Lun Thch Ma-ha-din ca ngi Long Th rt ch trng v vic ph sanh. Sanh b ph tt nhin dit khng th thnh lp c. Ngi Long Th ph sanh l ph t hai phng din : 1. Suy tm php v sao m sanh ? 2. Pht n php sanh, cc hc gi khng hiu cho rng php l mt vt, li c tn ring l sanh, ri cho sanh c th sanh php khc. l tht php sanh dit bt tng ng hnh ca Tt-b-a b, iu ny b ph trong phm Qun Tam Tng ca Trung Lun. Suy tm php sanh khi nh th no, khng ngai hai im l c nhn v khng c nhn. Trung lun ghi : Cc php chng t sanh, chng t ni khc

sanh, cng chng do cng sanh, chng phi khng c nhn, cho nn bit v sanh. T sanh, Tha sanh, cng sanh l chp c nhn sanh; v sanh l chp khng c nhn sanh. Mt s hc gi cng cho rng hoc c tnh tt nhin hoc c tnh ngu nhin. Tnh tt nhin l do s quan h ca mt s iu kin no , tt nhin s sanh ra qu no . Bn nguyn nhn sanh php ny, nh ni v nhn thc sanh, nu chp t sanh th cho rng nhn thc vn t c, sanh tc l hin khi ca nhn thc vn c. Nu chp t ni khc sanh th cho rng nhn thc nng cc duyn cn cnh, nh sng m sanh. Chp cng sanh th cho rng nhn thc vn c, ri cng vi cc cnh hp nhau, sau mi sanh khi. l u chp c nhn sanh khi. Li c ngi chp khng c nhn sanh. Bn loi ny c th tng qut tt c nhng lun im t tnh t sanh, v cn bn l lun khng khng thng sut, v t tc chng sanh, sanh tc chng phi t, v nh ni t m sanh, chng phi l mu thun sao? Tha sanh, nh nhn thc sanh l t cn sanh, l t cnh sanh, hay l t nh sng sanh ? Nu cn chng th sanh, cnh chng th sanh, nh sng chng th sanh th u c th ni l t ci khc sanh ? T, tha... chng th sanh th t tha hp li cng chng th sanh c. Khng c nhn sanh th khng ph hp vi s tht, nh tt c l ngu nhin th th gian s khng c quy lut nhn qu. Bn nguyn nhn u chng phi, th th rt cuc l do ci g sanh ? Pht php gi l nhn duyn sanh. C mt s hc gi cho rng nhn duyn sanh u khc g tha sanh v cng sanh, h khng hiu c chn ngha ca duyn sanh. Pht ni duyn sanh chng phi bn sanh. V bn loi sanh trn u l chp c t tnh sanh, cn duyn sanh th ph nh t tnh sanh. Phm chp c t tnh tc lc vo bn sanh kia, duyn sanh tc nh huyn, chng ri vo bn sanh. V th kinh ni : Nu c duyn sanh tc v sanh, trong khng c t tnh sanh. Khng chp c t tnh, tc khng phm li bn loi sanh m thnh tu chnh ngha duyn sanh. Tt-b-a b vv.. .. cho rng nhn thc l mt t tnh hu php. Ch sanh trong nhn thc sanh l mt t tnh ca hu php, mi mi u c t tnh. Sanh ny c tc dng sanh khi nhn thc. Ngoi nhn thc c mt sanh ny sanh ra nhn thc. Cc nh T Tnh Lun trong kin gii v st-na sanh dit, chp php hu vi c ba tng sanh, tr, dt, ngi Long Th dng t tn ph h. T l chp sanh, tr, dt ng thi tn ti. Tn l chp sanh, tr, dit c th t trc sau. Khng lun l chp t hay chp tn, trn mt l lun u khng thng t. V nh thi gian ngn nht khng qu mt st-na, cc nh Kinh b v Thng Ta b ch trng sanh dit khng ng thi, s sanh trc dit sau khng ng thi ny l ni theo mt st-na tm. Nu khi sanh v dit khng ng thi, m ng ti mt st-na tm th mt st na tm ny c th phn ra trc

sau, nh th khng th thnh lp st-na l thi gian ngn nht c. V li, tt c cc hnh nhn qu trong s thay i, bin dit khng ny, nht nh khng c vic sanh (hoc tr) m khng dit. Nh phm qun Tam Tng ghi : Tt c cc php, u l tng gi cht (d dit), rt cuc chng thy php no la gi cht m c tr. V th trong thi gian ngn nht cc nh Kinh b v Thng Ta b chng th thnh lp ba tng hu vi sanh tr dit, cng khng th ngay ni ng th ca php, liu tri c chnh l Duyn khi tc sanh tc dit, m ch c th trn tng tng tc lun bn c sanh dit. Tt-b-a b ch trng sanh dit ng thi. Ni cch khc l khi c sanh tc c tr v cng c dit. Nhng i vi cc nh t tnh th cho rng c sanh tc ng thi c tr v dit. Vy php ny rt ro l sanh, l tr hay l dit ? l mt vn kh gii thch. y, Tt-b-a b gii thch rng : Th ng thi, dng th c trc sau. H ni khi sanh khi tc dng, tuy c th ca tr v dit m khng c dng ca tr v dit. Nh th, khi tr hin khi tr dng, th sanh v dit ng thi tn ti, m tc dng ca sanh dng, tc dng ca dit cha n. i n khi dit khi tc dng, cng ging nh th, th ca sanh tr vn cn tn ti m tc dng dng. Nh vy ni sanh, tr, dit ng thi m li ni tc dng ca n khng ng thi, ta h trnh c li mu thun v tc dng li c th thnh lp ng thi c ba tng hu vi. Nhng theo cc nh Trung Qun th khng c vic th th ng thi, dng c trc sau, ni tc dng ca sanh, tr, dit c trc sau, vy v sao li khng th cho rng th ca n c trc sau ? Chia th dng lm hai phn ring bit th trn s tht, th la dng, dng la th ri sao ? Nh th phm vo li nu trong phm Qun Thnh Hoi ca Trung Lun : Nu ni sanh dit l ng thi, th cc ni cc m dit, lin c cc m sanh. Tm li, ch trng ng thi v khng ng thi ca cc b phi b chng ngi t thuyt chp c t tnh sanh, tr, dit. Chp c t tnh th ci ny phi nh th ny m chng th l ci kia, ci kia tc l th kia m chng th l th ny. Nh th khng th gii thch c chnh l Duyn khi tc sanh, tc dit ca Nh Lai. Tri li, khng chp c t tnh th liu tri c tt c php t tnh khng v c th thnh lp c Duyn khi tc sanh tc dit. Thng v on l kin chp c bit ca ngoi o. Chp trc sau v thi gian l ng nht, tc thng; chp trc sau khng ng nht l on. Thng an, trong Trung Lun khng bn n, v on v thng tri vi

s tht ca Duyn khi nhn qu. Trong Pht php, i hay Tiu tha u ch trng chng on chng thng. Nhng trn kin gii t tnh hu, tuy cc b phi Pht gio khng tha nhn l thng v on m rt cuc li ri thng v on. Nh nhng ngi chp ba thi tht c, cho rng php th l t tnh hng nh, bn lai nh th, t v lai v hin ti, t hin ti v qu kh c nhn qu qua thi lu chuyn, cho nn chng thng; v nhn qu ni tip, cho nn chng on. Th th khng phm li on dt gia chng, vy t th ca php ba thi hng hu ny lm sao khng ri vo thng kin c ? Cn nhng ngi ch trng thuyt Hin ti tht hu cho rng qu kh, v lai khng tht c, vnh vin ch l st-na hin ti sanh dit m thi. St-na ca qu kh dit nn qu kh khng tht, m tht chuyn ha n hin ti, hin ti chng phi l qu kh. T hin ti tht hu c th n v lai gi l v lai, m tht v lai cha sanh, tc khng tht th. Nh th li ba thi thng hng c th trnh c, nhng ch trong mt nim ny thi, cn nhn qu trc sau ni tip khng ngng th khng th trnh c. Nhng loi ny u cn c vo php qun khc nhau m c. Theo cc nh i tha Duy Thc th nhng thuyt ny ri vo an hoc thng. Cc nh Duy Thc ch trng qu kh, v lai v th, v th khng phm thng kin. Nhng th no khng ri vo on ? H cho rng nim trc va dit, nim sau lin sanh, cht ci ngi sanh ln ci tri, khng cn c mt s tip ni, khng c ci trung on lm ch nng, th mi bo m khng ri vo on. Tt c php u v thng sanh dit dit sanh, nhng c mt php no dit m c th khng sanh mt thi im no . Cho nn phi c mt php lm ch y c cho php sanh sanh dit dit m khng thng hng sanh khi ny, nu khng th tt c nhn qu khng th thnh lp c. Php y tc thc A-li-da. Tt c php bt thng bt on, do tnh hng thi lu chuyn ca A-li-da m an lp nhn qu bt on. Thuyt th hun tr chng (hun tp v gi gn chng t) ca A-li-da thc thuc v lp trng tht hu lun (qu kh, v lai v th) ch c hin ti, nhng tm ni c qu kh, v lai. Nh php hin hnh hin ti l do chng t trong A-li-da thc sanh ra, m chng t ny c hun tp t trc, cho nn ni c qu kh, t nhn qu kh m c qu hin ti. Hin hnh li hun tp chng t vo A-lida, khi chng t ny thnh thc li sanh qu v lai. V th m ni c qu v lai, v hin ti l nhn sanh qu v lai. T qu kh m chun ha n hin ti, hin ti tn ti m dn pht n v lai.Qu kh, v lai u ly hin ti lm bn v thuyt minh. l ni theo hin hnh. Nu ni theo chng hin tng sanh (chng sanh hin, hin hun chng) ca A-li -da th gi l nhn qu ba i bt on. Th th nh v hng v chuyn ca A-li-da, tht c th thnh lp c nhn qu bt on chng ? Cc nh Duy Thc li ni dng hng v chuyn ca A-li-da lm ch nhip tr m thnh lp thuyt ba php

nhn qu ng thi. Nh chng t nhn thc sanh dit, dit sanh tng tc lu chuuyn, khi khi hin hnh nhn thc th chng t nng sanh v hin hnh s sanh l ng thi. Li trong st-na hin hnh nhn thc, ng thi t hun tp li thnh chng t nhn thc. Nh vy, nng hun v s hun cng ng thi. T chng t gc th nht sanh hin hnh th hai, nng vo hin hnh th hai, li sanh chng t mi th ba. Nh ni khi nng hun t chng t sanh ra, lin lm nhn hun thnh chng t, ba php xoay chuyn, nhn qu ng thi. Ba php ng thi nh th l thuyt Nhn duyn ca cc nh Duy Thc, h hy vng t y c th kin lp nhn qu bt on. H mun dng thuyt nhn qu ng thi thnh lp thuyt nhn qu trc sau ni tip. Chng t gc t trc m c, ngha l chp nhn kh nng nhn qu kh, qu hin ti. Chng t tn hun li c th sanh sanh mi v sau, tc chp nhn kh nng nhn hin ti, qu v lai. Nhng trong nhn qu ng thi, ch c th thnh lp nhn qu tng y ng thi, vy y c th thnh lp c nhn qu tng sanh trc sau chng ? Ba php ng thi, mun trnh li trung on, rt cuc li trit tiu tnh trc sau ni tip ca nhn qu ! Tng quan vi thuyt ba php ng thi ny. Duy Thc li c thuyt sanh dit ng thi. Nh ni : Nhn trc va dit, qu sau lin sanh, nh n cn hai u bng nhau, nhn qu ni tip nh dng nc chy, u c nh vo n i mi thnh an. Nh vy rt cuc c ni theo ba php ng thi chng ? Hay ni theo chng t trc, chng t sau ni tip ? Nu lun theo ba php ng thi, th nhn (chng t trc) dit, qu (hin hnh) sanh ng thi, nh vy, r rng ba php khng ng thi ri. Nu ni theo chng t trc, chng t sau ni tip th khi chng t trc dit cng l lc chng t sau sanh. Vy khi dit l dit, hay l sp dit m cha dit ? Gi s sp dit m cha dit, vy ng thi c hai chng t. Nh dit th ly g sanh chng t sau. Cc nh Duy Thc nn bit rng la dit m cha dit th khng tn ti thi gian dit. V th, du c thc A-lida lm ch g nng cho tt c i na th suy cho cng, thuyt nhn qu chng t sanh hin hnh hn s ri vo on dit. Trung lun c rt nhiu phng php ph on thng, nn y khng cn phi ging gii nhiu. Tm li, nhnng ngi chp T tnh hu lun ri vo kin chp on thng. Cn xa la t tnh kin mi nhn thc ng nh tht php Duyn khi, xc lp nhn qu tng tc bt on bt thng. Cn i vi nhng ngi chp nht chp d, Trung Qun cng ph tr. Thng thng Pht php ph chp nht ca ngoi o, v ngoi o lp duy

nht, cho rng ci ln ca nht ny khng c g ln hn, nh i phm, Thn ng... Cn Pht ni cc do Duyn khi sanh dit khng cng, khin cho con ngi bit r c cc php v ng. Lp nm un, mi hai x, mi tm gii, mi hai chi Duyn khi ch yu l ph nht. V sau, cc hc gi Tiu tha khng hiu s kho lo ca Pht php, nn dng nm un... tm cu ng tnh bt kh c m cc php un... chng khng, cho nn thng ri vo a nguyn tht ti lun. Hng Thanh vn phn nhiu chp cc php sai bit l tht, cho nn Trung Lun li ph d. Trong Thanh Mc Thch ph bnh cc hc gi khng bit Pht, cho nn chp nm un, mi hai x, mi tm gii c t tng, chp c t tng, tc t nhin ri vo chp d. Php Duyn khi vn c v lng sai bit, nhng sai bit m chng phi t tnh sai bit. Trung Lun v kin lp Trung o Duyn khi cho nn ni : Do d mi c d, la d khng c d. Nu php t nhn sanh, php ny khng c nhn d (phm Qun Hp). D tc l sai bit, nhng sai bit khng phi l t thnh, t c sai bit. Nh n du i vi n in m c sai khc, vy s sai bit ca n du l do n in m c. La n in th khng c tng sai bit ca n du. Cho nn tng sai bit ca n du chng phi t c, chng th la s quan h vi n in m c; chng th la n in th khng th ni l tuyt i khc vi n in, ch l s sai bit tng thi ! V th tng sai bit ca cc php khng la s i i ca cc php. Php tng i i m hin th sai bit ca cc php, th nht nh khng c s sai bit (d tng) c tn. Nu ni la sai bit s qun m c s sai bit ny, th la i i khng c tng d, nu c mt tng la i i m c th chng phi l Duyn khi, chng phi hin thc. Trong php Duyn khi, thu r t tnh kin khng, khng chp t tng, mi c th ni nht d l bt nht bt d c. n i l ni v mt vn ng ca php, nu chp vo tng n i th s b ph nh ni trong phm Qun kh Lai ca Trung Lun. Tng vn ng, nu suy cu k, tht chng d hiu. Nu cn c theo v tr khng gian t ni ny n ni kia, t ni ny ni l i, ti ni kia ni l n. Nhng nu chp c t tnh th tnh cht vn ng trong khang cch t y n kia, t mt, tt, phn cho n mt im khng gian s b tiu mt. Ti y ch l ti y, ti kia ch l ti kia, ti im khng gian ny chng th ni l c tng ng, tch t v lng im khng gian cng khng c tng ng. V th cc nh t tnh lun thng xem mi mi php l dng tr, ging nh in nh. Phim nha vn l mt tm giy nha trn c ghi li hnh nh bt ng, nhng qua dng in th ta h nh c vn ng, bn thn ca phim tuy khng vn ng, nhng ngi xem li thy hnh nh trn phim c hot

ng. Cc nh Trung Qun cn c vo y ph phn, khin h cm nhn c n i bt kh c. Khng ch ng bt kh c m dng tr cng bt kh c. iu ny s c cp n chng sau. Bt Bt c ni trn, ch yu l ph tr kin chp c t tnh. T tnh cc php vn khng, s sanh dit, on thng, nht d, kh lai u khng c t tnh; cho nn Trung Lun cn c theo ngha t tnh bt kh c ph tt c nhng thuyt chp trc t tnh sanh dit. Th gian, ngoi o, Thanh vn v B-tt chp c s c, khng th nhn c tt c php khng, u l do chp php c tnh tht ti. T tht ti thng nhn bit cho n tht ti ca Hnh nhi thng u khng th vt khi vng kin t tnh. T tnh kin ny, nu nhn theo thi gian tnh tc c thng kin on kin, nu nhn t khng gian tnh th c nht kin, d kin. Trn mt vn ng ca thi khng, th c kin chp n i, t ng th ca php th chp sanh dit. K tht ngun gc ca bt Bt, u l t tnh chp. Nh thng kin, on kin xem ra ta h nh bt ng, tht ra cn nguyn ca vng chp l mt. Nh chp trc sau ging nhau l chp thng, chp trc sau sai bit l chp on. Chp thng, chp on u dng tnh bt bin lm cn nguyn. Vy trc chp l trc sau chp l sau, trc sau mt i s quan h, nht d cng nh th. Chp php ny l t tnh hu, chng nng vo ci khc m c, l chp mt. Chp php t l t tnh hu, chp php khc (tha) cng l t tnh hu, t v tha khng c lin quan, l chp d; nh vy chp nht hay chp d u c cng mt phn ln. V th Trung Lun thng dng nguyn l ng nht ph hai chp i i. Nh ni php ny (php nht) th khng d php khc (d) cng khng d, nh tr chng phi gi, gi cng chng phi tr. V th, bit cc php chng phi mt, cng chnh l bit cc php chng phi khc; bit cc php bt thng cng l bit cc php bt on; bt sanh, bt dit, bt kh, bt lai u do y m thng t. Ngun gc l lun v sanh dit, on thng, nht d, kh lai cng nh th. T tnh, tc l ni tnh thc hu m hin l tnh t hu, tnh bt bin, tnh khng i i. Nu t tnh ny bt kh c th tt c h lun u b dit. ---o0o--Chng By : HU THI KHNG NG TIT I : Hu (Vt-Th-php) Trong chng Phng Php Lun Trung o, ti tng cp n vic cc nh Trung Qun v nhng hc gi khc c cnh nhn bt ng v hu. Cc hc gi khc cho rng hu tc t tnh hu, hoc t th hu do chng

sanh t v th n nay vng chp t tnh m c. Cc nh Trung Qun cho rng hu chng phi l t tnh hu v v t tnh cng chng phi l u khng, m v t tnh chng ngn ngi hu. L ny, lun S Nguyt Xng cng tng ni nh th, tc bin minh s sai bit gia hu v hu tnh, v v v tnh. S l tn ti, c th ni l hu, nhng khng ging vi t tnh hu, v tnh, c th l v, nhng khc vi v trong cu tt c php u v . Hu v hu tnh, v v v tnh, ngi mi hc Trung Qun cn phi phn bit r. Nhng tht ra trong kinh in khng nht nh phn hoch nh th. Cc nh Trung Qun ni hu l hu ca v t tnh, t tnh tc l t tnh bt kh c. M cc hc gi khc li cho rng hu tc t tnh, t tnh hu ny l tht, c th t c. Trung Qun ni v l v ca d dit, v tnh tc t tnh v, cc hc gi khc cho rng v tnh tc l v, ngha l ci g cng khng c. Cc hc gi khc v cc nh Trung Qun, tuy cng s dng mt t ng, nhng nhn thc bt ng. Ngi Nguyt Xng chng qua v nhng ngi khng hiu Trung Qun mi tm thi phn bit gii thch hu v hu tnh, v v v tnh. Hu c trnh by y l vt c mi ngi ni n. Hu ny bt lun l l hay s, ngi ta thng cho l tht hu. Trung Quc gi hu l vt, vt i biu cho tt c tn ti hoc tn ti. Kinh Dch ghi : Phng d loi t, vt d qun phn, (mun s, dng phm loi tng ng t tp; mun vt, dng qun th khc nhau phn bit) ngha l phn bit ngay trong qun t ha hp; c th sai bit (t tng), y kia khc nhau, gi l vt; l vt m mi ngi nhn nhn. Trung Dung ghi : Chng thnh th khng c vt hoc ni : Thnh tc l t thnh vy. Thnh tc l t tnh t thnh tu, thnh ri sau mi c vt. Thnh l t th ca vt, t c, nu bt thnh tc khng c thc th t hu t thnh, vt tc chng thnh vt. T tng ny tc l t tnh lun m cc nh Trung Qun trit ph nhn. Tm li, nhng hiu bit thng thng v s nhn thc ca cc hc gi bao hm trc gic thn b khng thuc v tnh tr, u mong cu mt ci t c, t thnh. Khng ni l tht ti lun n gin hay thc ti lun ca Hnh nhi thng, tt c u chp cc php t c, t thnh. on trc nu ra hu l mt khi nim ph bin c tnh thc ti mn m, l mt nhn thc cn bn ca loi ngi vn minh ngy nay, du cho con ngi hoang d thi s khai hay a tr, tt c u chng th bit c th no l gi hu (chng phi gi hu ca Trung qun, cng chng phi gi hu chnh xc). Phm nhng i tng h chm hoc tip xc n, u cho l chn tht tn ti. a b khng bit ngi hin ti trong gng l gi, nn a gin v dng tay nm bt. Ngi hoang d thi s khai khng bit mng l h vng, nn

cho l tht. Loi nhn thc thuc t tnh cm rt ph bin ny t ngi nguyn thy, tr em, cc nh tn gio cho n cc nh trit hc thn b, tt c u ging nhau. Theo Pht php th khng ch tr con, ngi hoang d ng c loi thc ti (t tnh cm) ny m ngay c trng, c, chim, th, cho n cc loi ng vt nh nht, h khi cm nhn n iu g m c tc dng tinh thn th u c mt loi trc cm thc ti ging nhau. ng nhin, nu khng c s minh trit v thc ca nhn loi, th s khng c nhng nh tht ti lun, hnh nhi thng lun bn su xa nh th ! Nhn loi do s pht trin v tri thc, t u th n thnh nhn, t hoang s n vn minh, trong kinh nghim sng hng ngy, dn dn suy xt, nhn bit c tt c khng nht nh l thc ti. Nh bnh c th lm cho ht i, nhng bnh v th d cho p sng ng nh th no i na cng khng c tc dng ny. Trong mng thy ngi v vt, bit l cnh khng tht; u ny, i vi nhn thc con ngi, chnh l khi nim v gi hu v tht hu. Nh Tt-b-a b ni rng php c gi hu v tht hu. Tht hu, tc cm thy c ni dung chn tht, thm ch cn ngh l tht ti hnh nhi thng. Nhng tht hu ny khng th nng ta. C ngi sau khi tri qua kinh nghim phong ph v tri thc su rng, lin bit nhng iu nhn thc l tht hu trc kia khng ht nh l tht hu, nh cc mu xanh, vng... ta nh tht. Nhng qua s nghin cu ca cc nh khoa hc, bit rng l s gi hin ca nh sng mt tri. Cn c vo kinh nghim hiu bit t cn n su, tc l t tht hu m dn dn t n gi hu. Ging nh trc kia, tt c u cho rng cn nguyn ca vt cht l mt tht th chng th phn tch, by gi mi dn dn bit c, du cho in t, cng l mt thi dng h thc m chng phi n thc. Nhng con ngi b vng kin tht hu t v th n nay m hoc, cho nn d lun hiu c tht ti tr thnh gi tng m rt cuc tht hu c cm nhn t ni ti li th thnh ci thin chp gi tng v tht cht, hin tng v bn th. Con ngi thng cho rng nhng iu nhn bit c t tr thc thng thng chng qua l hin tng, hin tng nht nh khng phi l t th tht hu; nhng mt tri hoc ni ti ca hin tng t phi c bn th tht ti. Du ni bn th l ci chng th bit th cng khng nh c tht th t ti ny, t tht ti ca nhn thc tm thng n gin, cho n tht ti bn th ca Hnh nhi thng, vnh vin vn ri vo c kin tht ti, tht hu. Ni theo thi gian, v nh truy tm ngun gc ca tht ti ny, tc l bn nguyn ca s vt th lm sao c th t bn nguyn ny m pht hin ra vn hu ? Nh thuyt t tnh ca hc phi S Lun (Pht Trin Lun), ni theo khng gian, phn tch n nguyn t bt kh phn, ri cho rng tt c nhng

ha hp tng tc ca th gian u do nguyn t tht hu ny to thnh, nh thuyt Lc c (Lc c ngha) ca hc phi thng lun. Du chng t thi gian, khng gian kho st th trn mt nhn thc trc tip cc php, cng cm thy trong hin tng cng c mt bn th tn ti. Ni cho cng u do chp t tnh (tht hu) v do tnh tht ti trc cm ca hin tng di vo ni ti m c. Trc cm tht ti ny, vn l tnh thiu khuyt ca ngun gc nhn thc, l thnh kin khng th ph ca chng sanh. Tuy nh kinh nghim nhn thc suy ngh so snh m dn dn hiu c, nhng rt cuc khng th p v, vn khng gic ng, m ngh rng gi tt phi nng vo tht, ri t nhn thc hin tng m trc nhp ni ti chn tht. V th, bt tt phi tm cu thi gian thy chung, hay phn bit khng gian trong ngoi mi c th trc cm c ni ti tht hu. Ch c Pht gio, tm cu t tnh bt kh c, thu trit tt c ch l gi danh, tt c rt ro khng, qut sch tt c cn bnh chung ca hu tnh l vng chp t tnh, th chng c tht tng ca tt c php l trung o v t tnh m Duyn khi hu, Duyn khi hu m v t tnh. ---o0o--TIT II : Thi gian Thi gian thng thng c cho l mt khi nim rt r rng, ging nh dng Trng Giang tri mi. Nhng nu suy xt k, th cc trit gia cng phi lao tm mt tr, cng phi sng st kinh ngc, cho l lun kh gii p. Khi Pht cn ti th, ngoi o hi rng : Ng v th gian thng chng ? Ng v th gian v thng chng ? Ng v th gian cng thng cng v thng chng ? Ng v th gian chng thng chng v thng chng ? Trong ng v th gian tc nhn sinh v v tr. Ngoi o t quan nim thi gian nhn nhn sanh v v tr; v khng l gii c thi gian, cho nn chp thng tr hoc v thng. c Pht khng tr li nhng l lun vng chp ny. T xa, n c ngoi o Thi Lun, trong c mt phi ly thi gian lm nguyn nhn cn bn cho s sanh dit cc php, lm bn th ca tt c php. Trong lc c ngha ca phi Thng Lun th tht c c tht php thi gian ny, h xem l nhn t tht ti lp thnh th gian. Nghin cu Pht in th thy Pht thng ni n thi qu kh, v lai, hin ti; nhng thi gian l g th khng ni thng. Cc nh Th D Lun, Phn Bit Lun xem thi gian l tht ti thng tr. Nhng quyn 76, 135 ca lun B-sa ghi : Nh cc lun S Th D v Phn Bit ni rng : Th gian l thng, cc hnh l v thng; hnh (php) khi hin hnh th gian, nh qu cha trong bnh, t bnh ny chuyn sanh mt bnh

khc. H xem th ca thi gian thng hng bt bin, tr thnh cc php (ngoi cc hnh) bin chuyn. Tt c php t sanh n tr, t tr n dit, u lu chuyn trong mt phng thc thi gian thng hng c nh. Cch ni ny, ging nh thuyt thi gian tuyt i tn ti khch quan ca cc trit gia Ty Phng. H tht th ha thi gian v xem l cn nguyn cho mi hot ng ca cc php, nh t ci bnh ny chuyn sanh bnh khc, th th sai lc Pht. Nhn t kin gii ca cc nh Trung Qun, thi gian khng la tn ti (php) m c, la tn ti c th m cho l c mt tht th thi gian thng tr bt bin th chng ng. Phm Qun Thi trong Trung Lun ghi : Nh vo vt m c thi gian, la vt u th c thi gian. Cho nn bit thi gian chng qua l mt hnh thi huyn hin nng vo s bin ng lu chuyn ca nhn qu m c. C php nhn qu lu chuyn, tc c hin tng thi gian. c tnh ca thi gian l huyn, t nh c tng trc sau. Tt c php khng th ra khi nhn qu. Php s d hin hu, t phi c nhn, do nhn sanh khi, th lc ca n t phi nh hng n v lai. Cho nn bt c mt php no cng u c tnh cht nng vo ci trc m sanh khi ci sau, t qu kh dn pht n v lai. Ngha l nhn qu ca cc php lu chuyn, m hin thnh tng thi gian trc sau tng tc. Nu la cc php tn ti, m tng tng c mt php thi gian chn tht thng tr th ch l tng tng m thi, tht khng th c. V li, c tnh ca thi gian l bin ng, tt c php u vn hnh lin tc khng ngng, tc trong s hot ng lu chuyn khng dng ny l hin ra c trng thi gian. Phm Qun Kh Lai ghi : Nu la php kh, th thi gian kh s khng c. Kh (i) chnh l mt tng vn ng, la kh vn ng th khng c thi gian kh. on trc c ni : Nh vo tn ti (php th) m hin hnh tng thi gian. Nay nh vo s vn ng m hin th tng thi gian, iu ny chng qua l phn bit kho st, ch php th v php dng khng la nhau (cng chng tng tc), cng chnh l nng vo s vn ng ca tn ti kia m c thi gian. Khng la s vn ng ca tn ti m c tng thi gian, cho nn nng vo th dng c mun ngn sai bit ca php th tng thi gian cng chng phi l nht th. Nh ta ni c mt ngy, mt thng, mt nm... u l cn c vo s vn ng ca mt tn ti (php) na m ni. Cn c theo a cu quay chung quanh mt tri mt vng m ni l mt nm, mt trng quay chung quanh a cu mt vng m ni l mt thng, a cu t quay mt vng l mt ngy m. Thi gian ny l cn c vo hnh tng vn ng ca mt tn ti m hnh thnh, c th ni l t nhin. Thi gian do nhn loi tm

nh ra ny, c th ty thi ty x, phong tc tp qun m khng ging nhau. Nh hin nay mt ngy l hai mi bn gi. Nhng Trung Quc thi xa ch ni mi hai thi, cn n xa ni c su thi. Thi gian ty vo s vn ng ca mt tn ti c y c m thnh lp. Cho nn trong cng mt s y ( a cu xoay quanh mt tri) th c cng mt tnh cht. Nhng th gian thng cn c vo phng tin tp qun m ci bin, nh mt thng th gian c ba mi ngy, mt nm c ba trm su mi ngy. Thi gian trong pht php nh i kip, tung kip, tiu kip, tc l cn c vo kip nn v s hnh thnh ca th gii m lp ra. Thi gian ngn nht, nu ni theo s bin ng ca tm hnh th l mt st-na. Nng vo s bin ng ca tn ti (php) m c tng thi gian, nng vo t tm m suy lun n cc im bin ng ca tn ti m ni l st-na, nhng khng c lng st-na nh nht. Ch c cc nh T tnh lun mi ngh rng thi gian lin tc do y c vo s tch ly ca nhiu st-na m thnh. S bin ng ca tn ti c chng ta bit n l bit phn bit nhanh hoc chm. V d trong mt gi chng ta bit tc chy ca thc nc ln hn tc chy ca dng sng phng lng bao nhiu ln. Cn c vo s vn ng m c thi gian, th th thi gian ca dng thc t l di, thi gian ca dng nc phng lng v ngn hn. May m dng thc v dng nc phng lng khng t bit, nu khng th n s ni : Dng nc phng lng va tri by ngy th dng thc chy qua ngn ngy ri. Thi gian nng vo s vn ng tn ti m hin hin, cho nn y cho l di th kia li cho l ngn. Pht php dy : Mt nim v v lng kip tng nhip tng nhp. V thi gian nng vo s bin ng ca cc php m hin hin, cho nn ni thi gian sai bit. Nhng tt c php l s tn ti Duyn khi lun lun nng nhau, quan h nhau, v vy th gian thng nng vo mt hnh tng vn ng nht nh nh mt tri, a cu nh ra thi gian. Do m c th tnh tan lp ra mt thi gian tiu chun chung. Cho nn, d thi gian mi mi bt ng, nhng vn c th so snh m bit c di ngn, nhanh chm. C thi gian tiu chun chung ny th i vi th tc khng nn vng cho l di ngn, nu khng s ph hoi tng th gian. Ngay c c Pht, Ngi cng phi ty thun th gian din thuyt, nhng tt c l Duyn khi. php Duyn khi chng th khng c ch y c, i i. Cho nn, tuy ni khi qut l tt c tt c, nhng rt cuc cng khng c mt ci hon ho, tc khng th kin lp mt tiu chun thi gian tuyt i. Ch c cc nh T Tnh lun cn chp gi huyn tng m thi.

Trong Pht php, cc nh chp hin ti tht hu ni rng qu kh, v lai l nng vo tn ti m an lp. h cho rng ngay mt st-na hin ti l tht hu, nng vo nhn qu hin ti lu chuyn, i vi c m ni kim, i vi kim m ni c, i hin ti ni qu kh, v lai. La hin ti tc khng cqu kh, v lai. i vi thuyt ny, cng c ngha tng i ca n nh cc nh kho c, do hin ti c vt t lng t, theo c th kho cu bit c nin i ca vt ri suy ra trc th no, th no ? Nu nh khng c vt ny, hn khng th ni c g v qu kh. Cho nn la hin ti, khng th gii l c qu kh v cng chng c qu kh chn tht. Cc nh ch trng ba i tht c nh Tt-b-a b, chia thi gian lm ba thi r rng. Qu kh l mt php tn ti, chng phi hin ti, v lai; v lai cng l mt php tn ti chng phi qu kh, hin ti. Cc nh Duy thc cho rng hin ti tht hu, v th ch bit qun st hin ti ni qu kh, v lai, m khng bit qun st qu kh, v lai ni hin ti. Phm Qun Kh Lai ca Trung Lun ghi: la nhng php qua, hoc cha qua th thi gian qua cng khng c. Khi qua, tc hin ti ang tri, la qua hoc cha qua, th chng th c hin ti, y l ch bt ng gia Trung Qun v Duy Thc. Cc nh Trung Qun ni : Qu kh, v lai l do qun st hin ti m c, ng thi hin ti l do qun st qu kh v lai m c. Nay th hi mt ngi bnh thng rng : Th no l hin ti ?. E rng rt kh c cu gii p chnh xc. Nh ni hin ti l chn gi sng; hoc ni hin ti l lc cn hc, th hin ti ny c th l mi hai nm; nu ni hin ti l th k XX, th hin ti ny bao gm rt nhiu nm ri ! Cho nn nu khng c qu kh, v lai th khng c hin ti. V th thi gian chng phi l hin ti tht hu, qu kh v lai gi hu. La hin ti cng khng th ni g v qu kh v v lai. V th thi gian cng chng phi ba thi tht c. Chng ta cm bit c tng thi gian trc sau ni tip, ngay ni hin ti m thy c trc sau, tc tng trc sau ny m ni l hin ti. Do cc php lu chuyn bin hin khng dng lm cho con ngi lm nhn thi gian c ba thi. Ngay ni y l hin by php Duyn khi su xa. Phm tt c tn ti ca th gian, u huyn hin c tng trc sau. Nu cho rng tng trc sau ni tip l chn tht, c t tnh, th th trc l ra li c trc na, trc trc li trc trc, vnh vin khng tm c gii hn u tin, du cho tm c b m u tin, th cng khng phi l tng thi gian. Thi gian tt nhin phi hin hin lm tng trc sau, nay l nguyn thy m li khng c tng trc, th th chng thnh thi gian, tt nhin cng khng c ci tn ti. nh th trc m khng c trc, vy th sau rt cuc cng khng c sau.

Do , c Pht ni chng sanh lu chuyn sanh t, bn t bt kh c. Bn t tc l m thi gian u tin, ch ny bt kh c. Nu c bn t ny th ng vi s tiu dit ca thi gian. Mt s tn gio, trit gia cm thy rt kh khn khi l lun n ch ny, do h cho rng thng sng to vn vt, Thng l nhn sanh khi vn php, nh vy kh khn lin c th gii quyt c. Nhng truy tm n Thng , th Thng tr thnh v th v v chung ! Ni Thng sng to vn vt, m Thng li khng do ci khc to nn. V t tnh, cc nh S Lun n gi l minh tnh, ri cho rng trong ch m m mt mt, khng c hnh trng g, li c thng tnh sanh ra tt c. Cu m m mt mt trong c tinh, mt mt m m trong c vt ca Lo T cng l ny. Nh cc hc gi cn i cho rng tt c do s tin ha m c. Vy cn c theo thuyt do t xa xa tin ha sanh ra, truy tm cn nguyn ca vt cht t u m c, li khng th gii p c. ng trn lp trng ca khoa hc, tt nht khng nn tr li, nu bit tt c php t hin ra tng ni tip ca thi gian, m t tnh bt kh c, th ch c th t th tc qun st tnh nng nhau, i i nhau thng t m thi. Tm cnh tng ng nhau nh hp nh th np nh, hp ln th np ln, nhn thc n u, th ch y l Nht thit. Qun st trc sau n u, th l thy chung, php Duyn khi cn c trn danh ngn m thnh lp, nhng chng phi do m ri vo Duy tm. Chng mun b t tnh kin lm ngi, th cn phi la khi tng thy chung ca thi gian. Khng lun l chp trc c ch u tin, hay tm cu khng n ch u tin ri chp trc v thy, tt c u l t kin. Pht php ch l ngay ni hin tht nhn bit nh vy m thi. H l tn ti ca Duyn khi t phi c tng thi gian, c tng thi gian mi l tn ti Duyn khi. Thi gian l Duyn khi, l nh huyn, l th tc hu, nhng nu chp c tht tnh ri tm cu thy chung, th tht han tan lm ln. Php tn ti nh huyn, ch v n huyn hin tng tht ti. Cho nn thng b con ngi tng n t tnh chn tht ni ti ca n l bn th. Nhng huyn tng ca thi gian li bt ng, thi gian l do hng n hai u trin khai, tc l trc sau tng tc. Tuy nhin trc cng c xem l sau, sau cng c xem l trc, thng b ln ln nh th. Nhng i vi nhn thc ca mt ngi, th tng trc sau tng tc rt r rng khng lm ln. Do , khng lun xem thi gian l mt ng thng, ng gy hoc ng xon c, cng u y c vo dng thc hot ng ca php m tng tng ra. Nhng cng do tng ni tip hin l c trc sau, nn c s mu thun ca thi gian. Pht liu ng c Duyn khi h vng khng tht, l vng xch khng c u mi, nhng nhn t hai mt u c tng trc sau, m rt cuc th thy chung bt kh c.

T huyn tng trc sau ca thi gian m qun xt th sanh, tr, dit ca cc php; sanh, lo; t ca loi hu tnh; thnh, tr, hoi, ca kh th gian, u c tng trc sau, tt c u mt chu k nh th, m tr li t u vi v hn din bin, khng ni l hnh xon m phi ni l mt vng xch; vn l ch ta h nh c thy chung m thy chung bt kh c, cng chng phi ni ci khi sau l ti hin ca ci trc, cc hnh v tng tuy tt c khng mt, nhng tt c u bin i mi m khng dng, m cng chng phi l s sng li ca qu kh. Nu nhn t bt c mt im no trn vng xch khng u mi, cng u c tng trc sau ni tip, thnh, tr, hoi khng,lo, t, sanh tr, d, dit cho n c kip tng thi i tin b, kip gim thi i suy i, chng qua u l s bin i trc sau khng dng ca cc php trong mt vng trn khng u cui. Th gian di lu, i ngi ngn ngi, huyn tng u vi, khin chng ta khng th bit, khng th hiu ng v thch ng nh lng ca n, do m sinh ra nhng kin gii in o. ---o0o--TIT III : khng gian Nhn bit c khng gian, cng kh khn khng km g thi gian. Ngoi o n xem khng gian cng c tht th, h hp khng vi a, thy, ha, phong thnh nm i v cho rng y l nhng nguyn t cn bn to thnh v tr vn hu. Pht php t c loi kin gii ny. c t b, Thng ta b chp php tht c cng chng cho h khng l tht th. Kinh Pht thng ni n h khng, nhng h khng ny ch l i tng ca mt, cng l cnh xc ca thn. c tnh ca h khng mt thy thn chm ny khng chng ngi. Tt-b-a-b chia h khng lm hai: - H khng hu vi hu lu, tc h khng ca mt thy, thn xc chm trong thuyt ca Thng ta b. - H khng v vi l php khng sanh dit. Nh ni: H khng ch ly v ngi lm tnh, v v ngi, cho nn sc hin hnh trong khng (Lun Cu s 1) . Tt c sc php (vt cht) khi dit u nng vo h khng v vi, tnh khng chng ngi ca h khng v vi bao trm tt c sc php; sc php do tnh v ngi ca h khng mi c th khi dit. Nh th, h khng c tnh v ngi cng khp m thng hng bt bin. Tt-b-a b l lun nh th, l cn c vo h khng hin thc ca mt thy thn chm, m tru tng ha, l tnh ha n. K tht la mt thy, thn

chm th s khng c mt khi nim v h khng. Thi gian huyn hin tng ni tip m thnh t v lai n hin ti, t hin ti v qu kh, hoc t qu kh n hin ti, hin ti n v lai, lu chuyn khng dng. H khng th chng th, huyn tng ca h khng ta h nh bao trm tt c, nh mt vt dng cha tt c, tt s vt u hot ng trong vt khng v cng rng ln ny. V th, hoc ly h khng lm t d m gi l h khng tng, h khng kh. Phm Qun Lc Thy ca Trung Lun khng chp nhn h khng nh th vi nhng im sau : - Khng chp nhn c mt h khng la sc php tn ti. H khng y sc tng m hin khi (tm v sc cng Duyn khi vi nhau, tng h khng cng c quan h vi tm), v th ni: V c sc cho nn c v sc x, v sc x l tng h khng. Ngha l tng khng chng th la tn ti (sc) m c th huyn hin. Nu c vt , th i n khi vt ny hoi dit m tr v khng, tng khng lin hin. V li, vt v vt i i nhau m bit c khang cch h khng. Nh thn th (sc) vn ng cm bit c h khng chng c sc ngn ngi. V th la sc m c h khng v tng tuyt i trm khp th tht khng c. - Khng chp nhn nh khng l khng c g: H khng l do Duyn khi huyn hin, c c tnh dung cha v ngi. - Khng chp nhn h khng l mt php thuc v s nhn bit ca tm thc: Cc trit gia Ty phng xem khng gian c trc. Nhng theo cch gii ca Trung Qun: V nh khng c hu, lm sao c v ? Hu v v ri, ngi bit hu l ai ?. Ngha l h khng khng th ri sc php m c tht th ring bit; chng la sc tng, li cng chng phi l khng ng th tht hu tht v u chng ng. Cng khng th ni h khng thuc v ci bit m bit c h khng l c l khng. Bt lun l c hay khng, th trong cnh tng cng khng c my may ngha ny. Vy ai (tm) bit c l h khng ? Do m bit, h khng v tng v ngi, nng vo php tn ti hu tng hu ngi m huyn hin. Trung Lun cng ni rng: Khng tc v tng, v tng chng th la tng, la tng tc phi hu. Lun i Tr cng tng ni: H khng c t tn. H khng lm sao c t tn ? Nh mt bc tng, ph tng th khng cn ngn ngi, c thng sut, tng h khng hin, tc h khng t tp. Nu xy tng ngn bt th tng h khng chng hin, l h khng tn. H khng nng ni hu tng tn ti m huyn hin, c t c tn, v th h khng l Duyn khi, chng nn chng cho l tuyt i bt bin.

Sc php v h khng chng khc bit cng chng phi mt th, chng th c tng hu m khng c tng v; cng khng c tng v m la tng hu. Hu tng vt v hu tng h khng u l huyn hin ca Duyn khi tng y. Hu tnh, c Pht cho l tt c s phu trong su ci, l Duyn khi ca vt, khng v tm thc. Chng ta cho rng thn th l cht bt, khng c khe trng, k tht khp ni u c khe trng, cc tng khng ca mt, tai, da ch l nhng tng th m thi, nh nh in t, vi t nht trong vt cht cng c y nhng khe trng. Tri li, h khng m chng ta nhn thy, c rt nhiu vt vi t. V th, c tng l c ngi v khng tng th khng ngi, hai mt nng nhau, thnh tu v chng la nhau, cng n cng hin m bt tc. Trc kh nng nhn thc bt ng ca chng ta (nh thin nhn v nhc nhn) th hoc huyn hin l vt tng, hoc huyn hin l h khng. Nh th, chng th la sc php hu tng hu ngi m c h khng v tng v ngi (vt dung cha sc php). Nhng khng tng chng phi l sc tng. V sc php c tng phn chia, m mun cho rng h khng cng l mt vt c dung lng nh th phn khng gian thnh ch ny ni kia th nht nh l khng c. Nu li cho h khng l mt chnh th v hn hoc bt kh phn, th cng l chp t tnh, khng liu t c Duyn khi huyn tng. Ngoi o chp ng v th gian l hu bin, ng v th gian l v bin, ng v th gian cng hu bin cng v bin. Ngha l h nhn v tr v nhn sinh t quan nim khng gian suy lun l hu hn hay v hn, tc lc vo h lun, nn c Pht khng p. y nu nhn t mt khng gian bao hm sc v sc chim hu khng gian, th sc php l mt hnh lp th c ba chiu, phm vt c th tch u c ba chiu ngang, dc v thng ng. Theo Pht php th khng gian c su phng, khng ng nh thi gian, thi gian th hin tng ni tip trc sau, cn khng gian th hin tng khuych tn rng ra su phng. V nhn nhn phin din, nn thng tng l h khng phn b thnh mt phng. Phm c ba chiu hoc su phng, tc c b m. B m gii hn ca sc php ny nng vo tng h khng m hin by, h khng ny v tng, tc b m bt kh c. Vy sc php c tng c ngi l c b m; b m ca sc php tc l b b v tng bt kh c. Nu chp h khng v tng v ngi l v bin th tr thnh h lun. v tng th c g l bin vi v bin ! Kinh ni h khng v bin ging nh v th, nu khng th hu bin v bin u l t kin. Ngi ta thng cn c vo sc tng ngh bn v khng tng, cho khng tng c t th, v ni rng cy bt trn bn, bn trn t, t trn h khng, ri tht th ha h khng, vy xin hi: H khng ti u ? Cho nn, h l tn ti c tng huyn hin l do h khng v tng, la s vt hu bin hu

tng, tc khng c h khng, cho nn khng l mt c tng ca php tn ti. Khng ch h khng nh th m sc php cng nh th, mi mt c th l hu tng hu bin t ni khc t tp n, ri ly lm trung tm pht trin n nhng ni khc, th hu bin li tr thnh v bin. Nh nhn thc gii dn dn rng ln, th s tn ti trong khng gian cng khng ngng lan rng ra mi phng. Tt c php, nh t ng Thin h m ngi xa ni, th hin nay ch l mt phn nh, mt phn rt nh trong th gii ny m thi. Tng huyn hin su phng ca sc php Duyn khi l h di t hin, chng th lm ni y c chn tht. Nu cho l chn tht m mun tm cu cu cnh, th hu hn v v hn y u chng th c. Gii hn quy nh, nh gii hn ca mt quc gia t ph i vi mt quc gia khc mi c. Ln nht khng c g bao trm bn ngoi, chng qua l mt tn khc ca Thn V th, nh cho l gii hn cng cc th gii hn ny chng thnh. Tri li, nh cho rng th gii v tn, m nhn t sc php hnh thnh c th, th sc php chng th ni l v tn. Nhng khi nim hu hn v v hn th gian ang m hoc chng ta ! Cc tn ti trong khng gian hin thnh su phng, c th phn tch c, nhng n cui cng nu cho l chn tht, ri hi vng phn tch nguyn t tm ra mt nguyn t cui cng c tng v ngi khng th phn tch c na, th lm ln ! Cho nn cc nh Cc Vi lun n y th b li. Nu ln h trn bt kh phn, m vn c th phn tch c th chng phi l cc vi; nu chng th phn tch th mt i tnh phng phn m khng thnh vt cht. Tn ti nh huyn nh ha, hin thnh khng gian v tng, ta h nh khng gian dung cha tt c v tt c chim hu khng gian tn ti. Nhng nu nhn t s pht trin ra bn ngoi th th gii chng phi hu bin, chng phi v bin. Nu nh t vic phn tch ni hm th c phn tch v khng th phn tch u chng th c. V chng sanh c hu kin su nng, tt c u c vng kin, t tnh kin suy lng, nu chng cho rng c mt nguyn t nh nht th cng cho rng c mt ton th ln nht. Nu khng th khuych rng mi n v bin, phn tch mi vn c phn, t s vnh vin ri vo kin chp nht d. ---o0o--TIT IV : Hnh (Bin ng vn ng) Pht php khi ni n vn ng, u dng ch Hnh biu din. Hnh l s vn ng hoc bin ng ca cc php. n i l hnh tng ca vn ng. Nhng ni c n i, thng b Pht bi xch. Ngoi o hi Pht:

Sau khi cht c i, sau khi cht khng i, sau khi cht cng c i cng khng i hay sau khi cht chng c i cng chng khng i. Pht u khng p. Kinh Thng Ngha Khng ghi: Nhn, sanh khng t u n, dit cng khng i v u. Bi v mt s ngi ni n i th cho rng c mt ci g t y n kia, hoc t trc n sau. Quan nim ny tht l lm ln, khng bit ng nh tht s dn pht, lu hnh ca php Duyn khi. S d c Pht khng p ngoi o v vn sau khi cht c i hay khng i l v thn ng cn chng c, hung g i vi chng i, vy u cn g phi ni ? Nhng Pht php cng c ni n tnh chng n chng i ca php, nh kinh Thng Man ghi. Nhng Pht php chng phi khng cp ti n i, nh ni: T v th sanh t n nay hoc n thnh Vng X. Nhng chng phi ngha n i ca cc nh T Tnh Kin chp trc, m chnh l tng chng n m n, chng i m i. c pht dng sanh dit ni v s lu hnh, bin ng. Nh khi qun sanh dit v thng. c Pht dy: Qun cc php nh dng nc chy, nh ngn n. Dng nc chy hoc ngn n lun lun bin ng, st-na khng dng tr, l cc hnh v thng. u tin t n i th, cng l t n i th tc qun xt. C ngi cho rng phm Qun Kh Lai trong Trung Qun l ph n i. Trung qun ch trng tt c php bt ng. Quan nim ny tht l lm ln ! Nh cc ng tc n i, ra vo, co dui, c ng, nhng my, trng mt ca con ngi u l mt loi bin ng. Tt-b-a b cho y l biu sc, l hnh thi vt cht c th biu hin ni tm ca con ngi. Hc gi Chnh Lng b cho l ng. Tng Duy Thc tng bi xch rng: Va sanh tc dit, v khng c ngha ng. Bi v ng tc l t y n kia, t trc n sau. Nhng n ch cc im ca thi gian v khng gian th chng th thnh ngha ng. V th tng Duy Thc cho rng s vn ng ca sc tng l tng ta biu hin trong ni tm, ngha l s bin ng tng tc ca tm trong tng st-na ta nh c tng t y n kia, nn gi l ng, tht ra l s bin hin ca thc. Mt s hc gi cho rng trn mt cm tnh ca con ngi th tt c u ng, nh nhng i tng tai nghe, mt thy c. Nhng trn mt t duy so snh v l tnh th chng ng. Nh vy, ngi xem trng cm tnh th cho ng l ng, cn bt ng chng qua l tri thc tru tng, v mt l tnh l lm ln. Nhng ngi xem trng l tnh th cho rng bn th ca tt c nht nh u khng ng, cn bin ng l mt cm gic lm ln. Pht php khng ng quan im ca h. Tt c php nng vo Duyn khi ha hp m huyn hin lan tng ca t tnh. Nhn thc tc l t tnh chp ca v thy nhn thc duyn vi lon tng ca t tnh, lc by gi nng s giao nhau m thnh lm ln.

Cn thc khng th l gii Duyn khi nh huyn m ch chp tng t tnh tht hu. Do , thc t duy so snh, tuy bit l ng, nhng do t tnh kin lm ln, nn kt qu kin suy lun ri vo lm ln bt ng. V c t tnh vng kin, nn i vi vic n i vng ng, m phn chia khng gian thnh tng im cc vi. Nh th, chng th thnh lp c tng n i ca vn ng. Cn trn mt thi gian th phn tch thnh tng st-na. St-na trc chng phi l st-na sau, trc sau mi mi u c t tnh ring, nh th cng khng bit t u kin lp s vn ng ! Cc vi v phng ca khng gian, st-na v phn ca thi gian chng qua u l sn vt ca t tnh vng kin. V th, c ngi cho rng trn mi mt im ca thi gian v khng gian khng c tng vn ng, l sai lm in o. Chng bit rng khng th c khng gian tn ti m khng c tng ti y ti kia, y kia tc l tng phng phn. Khng c khng gian tn ti m khng c tng trc sau (tc tng tng tc). Dng Duyn khi nh huyn m qun s vn ng trong tt c thi gian, l vic khng th khng thnh lp c. C thuyt ni rng: s vn ng t A n C trc phi i qua B gia A v C. Khang gia t A n B li phi qua A....Nh th khong t A n C li c v s im. Vy t A n C vnh vin chng th t n, tt c vn ng bt thnh, V th bn th l bt ng. ng cng qua l hin tng lm ln. y qu l mt s lm ln cc oan ! H b t tnh kin lm ngu si, qun mt s vn ng t A n C chng phi l tru tng m chnh l s hot ng ca khng gian, l tng phng phn c th tch, l s hot ng ca thi gian c tng trc sau ni tip. S vn ng t A n C, bn thn n chim hu thi gian v khng gian, bn thn n cng c v hn im th t. Nh th, v hn im t A n C cng vi v hn im s ca ngi i, theo th t i nhau m trit tiu, tc khng, nh th ta lin t n di c hn lng. Nh chng ta ang ng trn con ng rng ln, nhn xa con ng trc mt ging nh hp li, n khi dng thc o vn bng nhau. ng nhn cng xa cng nh, nu dng thc t ti ri li ng cch xa m nhn, th ta h cng c hp li. Nhng dng thc hp o l hp, cng c th dng thc ln o ng rng ln. ng c sai lm th thc cng c sai lm, dng sai lm o ci sai lm th iu t c l php tc chung ca tng sai lm li khng sai lm. Thi v khng tn ti huyn hin to thnh v hn v tr c th t, ti ni y ti ni kia m b qun i tnh thi khng v tnh v hn v tr c th t ca vt nng ng, nn mi suy lun l bt nng ng. C ngi cho rng chng n chng i ca trung qun dng thnh lp cc php bt ng, tht l iu sai lm. Phm Qan Phc Gii ca Trung Lun ghi: Cc hnh n i, nu thng th chng th chng n i, v

thng cng chng n i, chng sanh cng nh th. n i y l lu chuyn lun hi. Ngoi o chp c ng lun hi trong cc ng, hoc chp c php tht lun hi. Trung Qun ch rng cc hnh khng c n i, nhng khng phi cc nh Trung Qun khng ni n s lu chuyn ca Duyn khi ng php. Cc ngi chp c t tnh, dng t tnh kin qun st s n i vn ng ca tt c php th khng th c. Nu cho ng v php l thng, thng th vnh vin phi nh th, chng th thnh lp lun hi. Nu cho l v thng th u hiu rng v thng l tnh thng bt kh c. Nu cho v thng l tht sanh tht dit, th th sanh chng phi dit, dit li chng phi sanh, gia trc sanh v sau dit c gin on, lun hi cng khng thnh. Phm Qun Kh Lai thng dng n i (kh lai) lm d nghin cu tng cn ng, khng ch ni v i, m cng tng tho lun n tr, i l tng ng, tr l bt ng (tnh). Tnh v ng l hai tng i i ca vn ng. Qun bn vic cn phi ph ca tng i, l: i, ngi i, thi gian i v ni chn i. i v ngi i th Trung Lun dng php nht d nghin cu. i khc ngi i hoc i tc ngi i, xem ngi i tn ti v i vn ng l mt th hoc khc nhau, u khng th thnh lp c s vn ng. Nu cho i v ngi i khc nhau th la ngi i s mt tng i ring. Nu cho i v ngi i l mt, tc ph mt tng sai bit i i ca th v dng. Ngai nht d, nu khng ng nht th cng l sai bit, iu ny khng cn phi ni. Theo thi gian i kho st tng i, ngoi vic dng php nht d ra, cn ni: i khng c i, cha i cng khng c i, la i th cha i, khi ang i cng khng c i. Tt c thi gian i ca i, cha i, ang i u khng th thnh lp c s vn ng ca t tnh. Ngoi o chuyn sang chp c pht, pht tc khi u ca ng, tc l bt u t tnh n ng. Nhng c pht th lc vo tng thi gian, ba thi cn pht cng chng th c. Theo ngi i, thi gian i tm tng i chng c, th theo ni chn i tm cu i cng khng th c. Bn php qun i vn l huyn tng ca php Duyn khi chng la, chng tc. Ngoi o i vi bn php ny khi t tnh qun, tt nhin s lc vo iu khng th c c ca tng vn ng. Ngi Long Th li ph bnh quan nim ca ngoi o cho tr l tng dng ngh t ng n tnh rng: i hay cha i cng tr, khi i cng v tr. iu ny cng ni rng c php tr, u ng ngha vi i. C th dng phng php qun i qun tr. i hay cha i cng tr, khi i cng v tr. u ny cng ni rng c php tr, u ng ngha vi i. C th dng phng php qun qun tr. i v tr, theo ngha ca Trung Qun l la i khng c tr, la tr khng c i, tc la ng khng c tnh, la tnh cng khng c ng. Tr v ch l hnh tng phi

n v khuynh hng i i ca vn ng, ng thi lm tin ca vn ng. Php Duyn khi tng phn tng thnh, tng thnh li tng phn. Trn l cn c theo tng th ca vn ng thuyt minh, cn nh dng sanh dit ph n i hin th tng ng ca cc hnh, li cng kh hiu, kh gii thch. Cn c vo php Duyn khi hin th tng ng ca cc hnh th im cn bn nht l st-na sanh dit. St-na l thi gian ngn nht. St-na l tc sanh tc dit. Tc sanh tc dit l hnh, l tng hu vi, l tng ng. y l ni n thi gian ngn nht cng c tng vn ng. ng, du cho cc vi v tm gi i na, cng c thi gian hin hu, khng c tng st-na duy nht, st-na l tng thi gian tc sanh tc dit l tng ng ca st-na. php Duyn khi l php nh tht sanh m lin dit trong t st-na. Nh cc nh T tnh kin th khng d g hiu c. Tt c u cho rng st-na l chng phi sanh m lin dit. Nh c sanh c dit th chng phi l st-na. Nhng Pht ni cc hnh tc sanh tc dit, h khng dm phn i, nn mi cho rng th th ng thi, dng th c trc sau. Th th trong mt st-na m c hai thi. H chng bit rng st-na tc sanh tc dit, l hun tng ca Duyn khi. Huyn tng lm in o ngi nh th ! Ngay ni Duyn khi m qun t tnh th tng sanh dit bt kh c, Duyn khi tc khng, nhng Duyn khi nh huyn m lu chuyn tc sanh tc dit. Cho nn Pht php qun st v tr vn tng l ng, l ch hnh hu vi, sanh l Duyn khi hin hin sanh, chng phi c mt vt g tht ti c th sanh; l t tnh chng sanh th huyn tng dit, cng chng phi c mt vt tht dit. Nu nhn t tht hu sanh dit th li ri vo on thng. Trong kinh ni huyn tng sanh dit khng dng tr, d nh dng nc chy v ngn n, l cn c theo s tng tc hin th ni ti sanh dit khng ngng. Li d nh in chp biu th s bin chuyn rt nhanh chng. Nh vy c hai vn cn phi tho lun: - Cc php sanh dit trong tng st-na, vy ti sao nhng hnh nghip t qu kh n nay tri qua hng trm ngn kip m khng mt ? C ngi cho dit l v, v th lm sao c th cm qu ? Nhn , c ngi cho rng sau khi dit th li c, nhng c v sao li cho l dit, cc hnh mi sanh lin dit, vy rt cuc v sao nghip chng mt ? Cn phi hiu r, chng c v lai no ri qu kh v hin ti m thnh lp c. Sanh l hin khi tng hu, dit l tr li tng v, hu v v ny chng phi l tht hu, tht v ca ngoi o v phm phu chp trc. V l do nng vo hu m huyn hin, hu

ny l huyn tng c tnh mu thun vi tn ti (hu). Nh khng c tn ti (hu) th cng khng th ni n v. V th: V nh khng c hu lm sao li c v. La hu th khng c v, La sanh tc khng c dit, dit chng phi l dit tn ton v. Nu chng hiu ngha ny, chp v thng c sanh c dit th thnh t kin. Lun Tr 1 ghi: Nu tt c tht tnh v thng th khng c nghip bo, v sao ? V v thng th tng sanh dit mt. Nh th th khng c hnh nghip, nn cc php chng phi l tnh v thng. Nhng cc php th tc u do nhn m c qu bo, r rng l c. Cho nn, tng v thng sanh m tc dit, c m li khng, ch l php th tc thi. Kinh dng sanh dit hin th tng v thng. Tc y c vo lun rng tnh thng khng th hin th c tch dit v chng th c tht dit ca v thng. Dit v v l huyn tng ca Duyn khi. Chng phi tt c u on dit khng. Nhng dit v khng, u chng phi khng c. Nh ni hin ti khng c chin tranh, vy nht nh l khng c. Nh ni chin tranh qua ri, ht ri, tc trong lch s tng c cuc chin tranh ny v nh hng ca n vn cn. V th tc sanh tc dit m tr v khng, khng ging vi on dit khng. Tuy nim nim sanh dit, st-na khng dng tr nh in chp, hnh nghip qu kh qua, nhng khng mt m to sc tc dng cho v lai. Lun S Nguyt Xng ni: Dit chng phi l khng c php. Cho nn nghip tuy dit m vn cn sanh t, chng cn Ali-da gi gn chng t (ph nh c A-li-da) tc l ngha ny. C m li khng, va sanh tc dit; l tan b tng trng trong lu chuyn bin ng ca duyn khi nh huyn. V v dit, chng phi khng c, l nhng im bt ng vi cc nh T tnh lun; nhng nht nh chng phi l s tn ti ca t tnh qu kh. Dit ny l ch cho v thng dit, khng ging vi tnh khng tch dit, tc ni dit tc cc php tr v ni bn tnh khng tch, cng l ni sanh l t bn th tch dit m khi tc dng. y u l nhng kin gii in o! Cc nh Trung Lun dng v thng dit lm Duyn khi huyn dit, huyn dit chng phi l tt c u khng (v kin), nn khng mt i hnh nghip. Nh th, t quan im bt sanh bt dit th cc php trit ng, trit tnh. Nhn t sanh v hu l ng, nhn t dit v v l tnh. Tc sanh tc dit, tc hu tc v, cc ng m cc tnh, lun i mi khng dng tr m php chng mt. l qun st cc hnh, qun st bin ng (ng th tc tnh) ca Pht php. Trong chng Vt Bt Thin, ngi Tng Triu theo ba thi qun tt c, tc ng m tnh, lu chuyn khng dng l ng, ng m chng mt l tnh, thng v v thng ch l cch nhn khc i vi cc ng nht. V hin ti khng n v lai, nn chng thng; qu kh tr qu kh, chng n hin ti v v lai, h chng phi l thng sao ? T

ng Pha tng n: T ch bin ng ca cc php m qun th vn vt khng dng tr trong mt nhy mt; t mt bt bin m qun th vt v ng u v tn, chnh l ny vy. Nhng ni thng, m ngh l php tnh thng th lc vo li t th khi dng. V li, nu khng cn c theo ngha Duyn khi gi danh i i ni v sanh dit th s ln ln vi ngha t tnh ba thi mi mi dng tr ca Hu b. Nhng ngi y vn hiu ngha tu chng cho rng thy chim m khng thy bay l kin o, l hiu lm qun Duyn khi nh huyn tc ng m tnh, cho thn chng php tnh tch dit. Y c vo Pht php th kin o l th hi c php php tch dit v t tnh. Nh th mi l khng thy bay (ng) m thy chim. T Bt-nh tr khi phng tin tr, l ra phi liu t cc hnh nh huyn v t tnh (tc sanh tc dit), phi t ni php chng mt m thy chim bay (ng) mi ng. Cho nn, thy chim khng thy bay, chng qua l trc gic thn b huyn khi t t tnh vng kin m thi, nn gi l thy thn th ng hn. - Nh ni st-na sanh dit, v sao n v lai li c th sanh dit i mi khng dng, tng t, tng tc ? Vn ny s c gii thch chng sau. ---o0o--TIT V : B mt ca v ngn. Ngoi o hi Pht tt c mi bn vic: Ng v th gian l thng hay ng v th gian l v thng; ng v th gian cng thng cng v thng; ng v th gian khng thng, chng khng thng...c Pht u khng p. Bi v khng ch thn ng chng c, m cng khng cn thit phi tr li. Ngoi o cng hi v php nh hi v th gian... v sao Pht cng chng p ? Pht im lng, c mt ngha rt su xa ! C ngi cho rng Pht l mt nh Tn gio rt tht t, khng mun bn lun sung, cho nn khng p. Ni th cng c ch ng, nhng ch cn bn ca vic Pht khng p l do ngi hi c tm vng chp phn bit, t khi d kin, d chp, d tng, d gii m khng t c Duyn khi ng php nh huyn cho nn khng cn phi tr li. Nu p, h cng khng tin nhn cng thm bi bng. c Pht ng c thuyt php. ngha Duyn khi tnh khng rt su xa, ngi hi chp t tnh kin su nng, c p cng khng th lm cho h lnh ng. Khng p, tri li c th lm h tnh m t

thy s kin ca mnh khng ng. c Pht im lng khng p, tc l ni v ngn m hin by ch su xa ca Duyn khi tnh khng. Tt c php l Duyn khi nh huyn, Duyn khi l v t tnh, nng nhau, i i nhau m huyn hin ra c tnh t nh mu thun. Hu, khng, thi, hnh c ni chng ny u c tnh chung ca Duyn khi. Nh s tn ti ca tt c php, hin khi hnh dng ging nh rt chn tht, chng sanh lin chp c tnh tht ti, du thy h gi, cng s t ni ti ca h gi m cu tht ti. Nhng tnh tht ti l bt kh c, bt kh c tc tht ti. Tn ti (hu) chng qua l gi danh hu ca Duyn khi nh huyn. Thi gian l tng trc sau do php Duyn khi huyn hin, l nng vo kin chp t tnh ca chng sanh m c trc sau, nhng c bt u hay khng bt u u chng ng. V t tnh klin m chp c tht tnh st-na, c tht tnh st-na th cng mt i hnh tng (trc sau) ca thi gian. iu c th thy c tng thi gian tnh khng, v qun i i m c ba thi, ta nh c u, cui v gia, nhng tht ra l h di. Khng gian l tng bao trm su phng do Duyn khi huyn hin. Cc nh t tnh kin khng th bit c tng khng gian do Duyn khi huyn hin ny, nn mi y theo tng bao trm khuych trng ra su phng ny, ri hoc l chp hu bin, hoc chp v bin, hu v u khng ng. Chp c t tnh m suy tng c mt im cc vi chim hu khng gian, khng bit tht tnh (bt kh phn) ca cc vi, tc mt i c tnh chim hu khng gian ca n. Gia hoc mt bn ca Duyn khi huyn tng, chnh l tng h di ca khng v s hu. Hnh l tng bin ng khi dit, n i, do ci tn ti trong thi gian v khng gian hin hin, nu chp c t tnh th tng vn ng ny chng thnh lp c. Hu, thi, khng, hnh l khi nim c bn rt ph bin v tt c php, la iu ny th khng th t duy c g, khng th lun thuyt vic g. Nhng y cng c lon tng t tnh h di m cc nh t tnh kin khng th hiu c. iu kh khn c bn l ng ngun vi Duyn khi tng y tng i, nhng c c tnh ni ti mu thun. Xa nay, chng sanh b t tnh kin che lp, chng nhng khng liu t c tnh tch dit ca duyn khi m cn khng thng t c Duyn khi huyn hin. c Pht dy A-nan rng Duyn khi rt su xa. Vy lm sao c th gii thch cho ngoi o c vng chp t tnh hiu c ? Ngoi o hi c Pht bn cu: Kh to ra chng ? ... Pht khng p. Ngi Long Th gii thch: l nh Lai ni v ngha khng, t ngha cc php do nhn duyn sanh m ni ngha khng (mn Qun Tc Gi, Lun Thp Nh Mn). ngha Nh Lai im lng khng p nh th, hng hc gi i, Tiu tha chp c s c nn bit r.

Duyn khi su xa, bn tnh tch dit li cng su xa hn, v th hiu c bn tnh khng tch, th hi c Duyn khi nh huyn tht khng d ! Vy khi lng nghe, suy ngh, hc tp, cn phi nm chc ngha t tnh khng tch bt kh c m huyn hin Duyn khi i i, mi c th nng vo m thm nhp, khng nh mt trung o. ---o0o--Chng Tm : LUN V THT TNG CA CC PHP THEO TRUNG QUN TIT I : Tng qut Php tng tc tng trng, ngha tng v th tng ca cc php. Mun t c s thy bit nh tht i vi cc php, cn phi qun st thu trit php tng. A-t-m Tm lun c ghi: Bc liu tri c t tng v cng tng c cc php l Pht. V th Pht c hai tr l tng tng tr, tr bit tng chung ca cc php; bit tng tr l tr bit ring cc php. t pht theo Ngi tu hc, thc hin qun xt su rng v s l cc php, sau ghi chp thnh Tng lun. Cho nn ni A-t-t-ma (Lun Tng) khng tri php tng m thun vi php tng, v th rt su rng. Cc hc gi xa nay kho st cc php, ch yu l da vo t tng, cng tng. Ngoi ra, cc php tng ng, bt tng ng, tng nhip, bt tng nhip, nhn tng, duyn tng, qu tng, hoc thm vo thnh tu, bt thnh tu ca cc php tt c u l php tng. Kinh Php Hoa ghi : Ch c Pht vi Pht mi c th thu sut tht tng ca cc php, tnh nh vy, tng nh vy, nhn vy, duyn vy, qu nh vy, bo nh vy, u cui rt ro nh vy. Ngha l ch c Pht mi bit nh tht mi php tng ca cc php l tnh, tng, nhn, qu... mi loi ny, trong Php Hoa Kinh Lun ca ngi Th Thn, kinh Chnh Php hoa bn Cu dch, ch nu ln su loi, cn bn ca ngi La-thp c . Lun i Tr 32 ghi: mi mt php u c chn tng. Chn tng y l tnh, php (tng), th, lc, nhn, duyn, qu, hn ngi, khai thng phng tin. Quyn 33 li ni by tng l nghip, lc, s tc, nhn, duyn, qu, bo. Quyn 27 ni tm loi: Tnh, tng, lc, nhn, duyn, qu bo, c, tht. T y ta c th so snh bit c kinh php Hoa nu ra mi loi, tht c cn c. n , vic qun xt cc php tng cng c t nhiu sai bit. y ta c th phn lm ba loi :

- Tnh, tng. - Th, lc, tc. - Nhn, duyn, qu, bo. - Ngoi ba loi ny, kinh Php Hoa cn ln bn mt cu cnh, ngha l cng ngun tn gc. Lun Tr nu ln hn ngi v khai thng phng tin th gn ging vi thng tc trong mi php thnh tu ca tng Thin Thai. Quyn 27 li ni c tht. Nhng khng lun l ni tnh, mi tng cho n nhn qu, cng u phi cn c theo mi mi php m qun xt. Nu la s tht tn ti th nhng tng ny khng th thnh lp c. Cc S A-t-m c i rt ch trng vic qun xt mi mi tng trn mi mi php, nhng chn tng hoc mi tng, s d c qun xt nh th, v l tng chung ca cc php; tc nhng php tn ti trong khng gian v thi gian bin ng khng dng, tt nhin phi y nhng tng ny. Do nhng loi ny tr thnh php tc chung ca cc php. By gi chng ta s t nhng php tc chung ny lun bn, ng nhin nhng iu c Pht bit, khng ch l nhng php tc ny m thi ! ---o0o--TIT II : Tnh Tng Tnh v tng l nhng t ng thng c s dng trong Pht php. Tnh c th c gi l tng, tng cng c th c gi l tnh. Nh Lun Tr 31 cho rng tnh c tng tnh v bit tnh. Tng cng c tng tng v bit tng. Tuy ni tnh ni tng m ni dung li ging nhau. Kinh Gii Thm Mt ni ba tng l Bin k s chp tng, Y tha khi tng, Vin thnh tht tng; on khc li ni l Bin k s chp tnh, Y tha khi tnh, Vin thnh tht tnh. Cho nn tnh tng c th dng ln ln nhau. Lun Tr 31 ghi: Tnh tng c g sai bit ? p: c ngi ni rng ngha khng khc, nhng tn c sai bit. Nhng khi tnh tng c hp chung v ni cng mt ch th mi mi li c ngha khc nhau, v th lun li ghi: C ngi ni tnh tng c t sai bit, tnh l ni v th, tng l ni v tng trng. Vy tnh l ch cho th tnh ca php, tng l ch cho hnh dng ca php. Nh th c th ni: Th tnh thuc ni ti, tng mo thuc ngoi hnh; tnh l ci c t lu xa, cui cng; tng l ci mi c, mi hin. Tnh v tng c rt nhiu ngha, nay lc nu bn : 1. T s v hu (vin cn) lun tnh tng. Lun Tr 67 ghi: Tng ny tch tp thnh tnh, nh ngi nhiu sn hn, lu ngy tch tp thnh tnh c. T tng hnh vi ca chng ta, lc u hoc thin hoc c, hoc

tham hoc sn, u ch l tng. Nu lc mi sanh khi m khng on tr, lu ngy s tch tp thnh tnh. n lc cho l bn tnh nh th. Pht ni chng sanh, c ngi tnh tham, c ngi tnh sn, tnh si... u do tch tp lu ngy m thnh, ch chng phi c bn tnh thin c nht nh. Lun Tr 31 ghi: Nh ngi a lm c, nn gi l c tnh c; ngi thch lm vic thin nn gi l c tnh thin, nh trong kinh Thp Phng ni: Pht dng cc loi gii (tnh) tr lc, m bit chng sanh c cn tnh bt ng. Tc ng c cu: Ni sng d di i, bn tnh tht kh tr. chng qua l ni do thi quen lu ngy thnh tnh, kh bin ci m thi ! Con ngi sanh ra, c cha m nui dng, thy bn dy d v chu nh hng bt ng ca x hi, m mi ngi c tnh khc nhau, tt c u do dn dn tch tp m thnh, khng ch con ngi nh th, m tt c php cng nh th. V tt c php u hin hin trong thi gian. Theo huyn m ni c tng thi gian huyn hin, tc c tnh ni tip trc sau. Ci trc nh hng n ci sau, tc c s hun tp. Tng tuy chng tc l tnh, nhng do khng ngng khi tc dng, nn tch tp tng thnh tnh. T vi t n th, t nh n ln, u c ngha t tng thnh tnh ny. V th khng c nh, chng phi bn nhin nh th. Lun Trung Qun ghi: S lu chuyn trong su ng ca chng sanh u do thin c hun tp m quyt nh s ln xung. Phm phu nh th, pht, B-tt, Hin Thnh cng nh th, u do dn dn tch tp m thnh. C thuyt cho rng : Mi ngi u c Pht tnh. Li c ngi cn c vo chng t v lu m ni nhng ngi ny c pht tnh, nhng ngi kia khng c Pht tnh, l thuc nhn trung hu qu lun. Cn Trung Qun ni: Chng sanh nht nh thnh Pht, v chng sanh khng c tnh c nh. l ni sanh ci tri hay ci ngi u khng c tnh c nh, ch do hnh nghip, ch do hnh nghip hun tp lu ngy, khi thnh mt th lc tt nhin ri th gi l tnh, nhng khng phi l tnh bn lai nh th. V vy gp thin tch thin, t sanh vo ci tri, gp c tch c t a a ngc, cho n gp Pht nghe php, tch tp hun tu thnh Pht. Phm Qun T trong Trung Lun gh: Tuy tinh tn sing nng tu tp o B-, nhng nu khng c Pht tnh th khng th thnh Pht. Ngha l, nu chp cc php tht hu th phm phu tnh v Thnh tnh khng linquan. Th th chng sanh u l phm phu tnh (d sanh tnh) chng phi l Thnh tnh, khng c Pht tnh, du tinh tn tu hnh cng khng c kh nng thnh Pht ! tht ra chng phi nh th, chng sanh tuy l phm phu, nhng v khng phi l nh tnh phm phu, nn gp duyn lnh th tu thin pht tm B-, tu hnh B-, lu ngy c th thnh Pht. Kinh Php Hoa ghi: Cc php thng v tnh, mm Pht t duyn sanh, cho nn ni nht tha, tc l ngha ny.

Ngi xa b gio thuyt Pht tnh vn c m hoc, gii thch sai lm nn cho ngi Long Th cng ch trng Pht tnh vn c mi c th thnh Pht. Ti sm nghi ng iu ny. V sau xem bn Tng dch ti T Xuyn mi bit l ngi xa hiu lm ca ngi Long Th ch yu l phn bc kin chp Tnh tht hu ca Tt-b-a b. Tnh thin, tnh c u do tch tp thnh, khng c Di-lc tri sanh, cng khng c Thch-ca t nhin. Tnh chng qua l mt thi quen, t trong php Duyn khi tch tp lu ngy dn dn tr thnh mt tc dng c sc mnh n ni khng c n th khng c. Ngi ta bnh thng khng bit n Duyn khi, chp t tnh hu, v th cho ci tch tp thnh tnh l bn tnh, hoc ngoi bn tnh lp thnh mt bn tnh ring. Tnh tuy c ngha l t nh th v bt bin, nhng ch l tng i, khi cha gp tnh hung c bit v cha c mt ci tch tp thnh tnh khc, th n duy tr tnh cht tt nhin v khuynh hng ca n. - Cn c trong ngoi (ni ngoi) m lun v tnh tng: Lun Tr ghi: Tng th bt nh, t bn thn m hin, tnh l ch chn tht ca tng. Tng t ni ti m hin ra bn ngoi, khng nht nh phi ph hp vi ni ti, tnh mi l ci tht t. c Pht thng ni: hoc c loi sng m ta nh chn, hoc c loi chn m ta nh sng. Ngha l tnh chn tht ni ti, khng nht nh phi tng ng vi hnh thc bn ngoi, i khi cn tri ngc na. Lun Tr 31 nu th d: Nh thy mu vng, l tng ca vng, nhng bn trong l ng.... nh ngi lc cng dng, ta nh ngi tt, l tng, n khi c vic th chi ra mng nhic, sn hn bc pht l tnh. Cu chuyn y trong lun k nh sau : c mt n ch gia thng cung knh cng dng, c mi ngi khen l c tnh tt, a t gi mun th nghim xem c ch tht c tnh tt hay khng, cho nn sng hm sau gi v ng qun, c ch nh thc cng khng dy, n khi dy th khng chu l vic, n khi n cm c ch phi mi, li ch cm v thc n khng ngon. n y th c ch khng cn nhn c na, lin ni trn li nh, mng chi khng cng. Tnh c by gi bc l hon ton. Do c th bit, hin ra tng tt, c th l biu th tng tt bn trong, ng l Thnh (tht) n bn trong, hnh hin bn ngoi, trong ngoi nht nh, tng tng khng khc. Nhng cng c ngi gi trang lm iu thin v ngc li. Nh lc c Pht mng -b-t-a, bn ngoi tuy hin tng phn n nhng bn trong c lng t bi. Tnh bn trong v tng bn ngoi c th khng ng nht. Nu khng kho xt k th khng bit c. Pht c cc loi tr lc mi thy r c ni tnh ca chng sanh m gio ha h, nh vic ng-qut-ma-la.

- Theo thng bit (chung ring) ni v tnh tng: Trong pht php thng ni t tng, cng tng. Lun Tr gi l tng tng, bit tng, tng tnh, bit tnh. V tng v bit, Tr Lun 67 gi l tng v tnh, tng tc l tnh chung ca cc php, tnh l ci ring bit ca mi php. Lun Tr 31 ghi: Tng tng, nh v thng...bit tng ngha l cc php tuy v thng, nhng mi mi u c tng ring, nh t c tnh cng, la c tng nng. Vy v thng l tng chung ca cc php, tng cng chc ca t, tng nng ca la, cho n tng lu chuyn ngn ngi ca sc, tng lnh nhn ca th...u l t tng. t ly cng lm tng, l kt qu t c do cc lun S phn tch gi hu. Nh phn tch bit sc php do t... ha hp m thnh. t l sc cc vi, d phn tch th no i na cng khng mt c tnh cng ca n. c tnh cng ny ch thuc v t m khng thuc v vt khc, v th gi l t tng ca t. Nh mt ly thy lm tnh, ci c c tnh thy th bit l mt. Mt ly thy lm tnh, tnh ny cc php khc khng c, cho nn gi l t tnh ca mt. Loi t tng hay c tnh ny c xem l t tnh hu. Tht ra t cc tiu n cc i, cc php Duyn khi mi mi u c tnh cht hoc tnh nng c th ca n. Nhng y ch l t php Duyn khi m hin by c trng ch yu ca php, ch chng phi l ngoi tnh ny ra li khng c c tnh khc, cng khng phi c tnh ny l c tnh c lp tn ti. Lun Trung Qun ghi: mt ly thy lm tnh. Nhng nu ni thy l t tng ca mt th Trung Qun khng chp nhn. Lun Tr 31 bnh rng: Tnh thiu t ca la v nng lc chiu sng ca to sc ha hp gi l la, v sao ch gi nng l tnh ca la ? V li tnh nng t duyn sanh. y, ni php Duyn khi khng ch c mt tnh, nh la khng ch c tnh thiu chy vt m cn c tnh pht ra nh sng. Chiu sng v thiu t vt u c th ni l c tnh ca la ? Nu bit php Duyn khi do nng vo s quan h cc duyn m tn ti, duyn ny ha hp ta h nh mt, nhng ni dung li rt phc tp. Nhng v phn bit lm tiu chun, cho nn trong nhiu tnh cht quan h chn ra mt im c trng r rng ch yu no , ty thun th tc t tn cho t tnh ca php y, y c th cho l t tnh tn ti. Trung Lun khi ph lun thuyt Mt ly thy l t tnh c ghi rng: Nu khi mt cha thy th khng gi l thy m ni l thy th khng ng. S d mt c th thy l nng vo i tng, nh sng, khng gian, thc... mi thnh vic thy, nn khng nht nh ni thy l tnh ca mt khng quan h vi cc duyn. Nh mt nht nh phi ly thy lm tnh th khi nhm mt sao khng thy; iu ny chng phi l ly khng thy l tnh sao ? Do , c th bit thy chng phi l t tnh ca mt, chng phi l t tnh c tn. Nhng cc nh Trung

Qun, i vi th tc tha nhn c mt c tnh tng i nh khi cn, trn, thc hp li th c thy, thiu mt th khng thnh, thy l tc dng ca Duyn khi. Nhng nhn t quan im ch yu th nng lc phn bit sau khi thy l t tnh ca thc, k tht phn bit cng l Duyn khi. Ni sng, ngi vt c thy, c phn bit c th ni l do t tnh ca i tng. Kh nng thy sc v kh nng dn n s phn bit l t tnh ca mt, t tnh tng i ny l duyn khi, l v t tnh. T tnh l ch tnh ring ca mi mi php, cng tng ch l tnh chung ca mi mi php. Nh ni v thng th khng ch ci n ny l v thng m tt c php hu vi u v thng, tc ng vi cc hnh sanh dit. V thng nh th, v ng cng th. Cc lun S A-t-m gii thch rng: tnh c th ca mi mi php c xem l t tng, v gi l t tnh. Khi qun xt, c th ng dng thch hp bin thng n tt c php (hoc mt phn) v t tn l cng tng. Nh kh nng kin bt kh kin, hu i v i, hu lu v lu, hu vi v vi u l cng tng. Trong phm Thin Vn ca Phm Loi Tc lun c nu ra hai mi lun , mi lun c nu ra nm mi cu hi p v qun xt cng tng. Cc mn phn bit ca Trung Lun cng l cng tng qun. Trong nhiu cng tng, nh cng tng v thng ca cc hnh, cng tng v thng ca cc php rt c cc t Pht xem trng, v qun cc cng tng ny mi c gii thot. Cng tng, Ty phng thng c hai cch ni: mt th cho rng cng tng khng phi tng chung ca vt m ch l mt khi nim tru tng trn mt thc. Hai li cho rng cng tng l khun mu v l ca cc php, rt c th xc tht, c th tc y c vo khung mu ny m hin tht. Theo Pht dy, cng tng, nu ni theo s bin thng n tt c php th l tt c php, cng c th ni l t tnh. Cng tng n ch cng tt, trm khp, ch cn mt v th cng tng l khng tng, khng tc l php php nh th m bnh ng cng khp, khng cuc hn mt php no. t Pht, nu ni mt php m ng nhp bnh ng tnh khng ny, th c th khng t tt c php, v khng hai khng khc. Tnh khng tc tht tng ca cc php, tc chn l cng tt ca cc php, cng chng phi la s sai bit ca cc php m c nht th cng khp. Khng hai khng khc m khng ngi vi v hn sai bit, cho nn khng ngi khi ni l t tnh ca sc, t tnh ca m thanh. Nh h khng bin cng khp tt c, nhng trong hp vung th thy h khng vung, bnh trn th thy h khng trn, chng th la vung trn m c h khng, h khng khng ngi, khng khc, m cng chng phi l vung trn. Cn c vo y qun cng tng, tc bit

cng tng chng la t tnh, m chng phi l t tnh. T lp trng php tng th qun xt cng thc, php tc ca cng tng l Duyn khi. Khng th ni mt, cng khng th ni khc. Khng ch khng phi l mt khi nim tru tng ca thc m cng khng phi l mt ci g b n np sau php, hay siu vit cc php. - Theo danh (tng) v tht lun v tnh tng. Lun Tr 51 ghi: Tnh ny rt su xa vi diu lm sao c th bit c ? V c sc tng.... nn c th bit. Ngha l nh vo tng bit tnh, tng l nguyn do c th bit c A l A, nh thy cch ha trang ca mt vai m bit l ai. T tnh l t th ca tt c php, vn la danh, tuyt tng, ngn ng vn t hay tng khng th biu t m n vn nh th. Nhng s d bit c php tnh, l nh ngn ng vn t v cc tng trng hin by. iu ny l nhng nhn thc c lin quan l mt trong nhng lun m pht gio quan tm. y li chia lm hai lp thuyt minh: - Tng v kh tng, t tng bit tnh th s s vt vt s d c xc nh l c, v vt c mt tng trng no m chng ta bit. Tng c tc dng biu th t tnh ca php ny, l nng tng, tnh tc kh tng. Chng ta nh vo s biu th ca tng ny m bit c php ny c, chng ging php khc. V th, h l tn ti th khng th khng c tng. Trung Lun ghi: Php v tng ny, tt c php khc u khng c. Trong t tnh vng kin ca con ngi, t ni tng v kh tng chng th hiu c Duyn khi, do c ngi chp l mt, c ngi chp l khc. Chp l mt th cho rng tng v kh tng ng th, chp l khc th cho rng th tnh v hnh tng mi mi u c t tnh. Nh Thng Lun S chp Tht l th, c l tng b Pht php ph phn rt nhiu. Phm Qun Lc Chng ca Trung Lun v Phn Qun Hu Tng V Tng Mn, Phm Qun D Mn ca Thp Nh Lun cng u bnh ph. Xa nay, cc php la tng th khng c kh tng, la kh tng th khng c tng. Nh c v hai sng l tng ca con tru, chng ta t hai tng, ny m bit c tru. La cc tng ny khng c tru no khc. C tru nht nh phi c cc tng ny; v th chp mi mi c t tnh ring bit, l tru tng, l phn bit. Nhng tng chng phi l kh tng, v kh tng l tnh hp nht ca tn ti do Duyn khi huyn hin, m tng l cc loi sai bit c Duyn khi ha hp to ra. Nhn thc v cm gic ca chng ta l do nng ni cn m phn bit r rng. Nh mt thy sc tng, hnh

thi; thn xc chm mm cng nng lnh; tai nghe m thanh... l trc kin hin tin, ch thy c s sai bit bn ngoi, cn trong thc mi c th t n s nhn thc hon chnh l con tru, y u c g gi l tng v kh tng. Khng lun l trn nhn thc hay trn i tng, con ngi khng th thng t c Duyn khi, nn khng th xem l mt th, m phn bit c tng v kh tng ! Nh vo tng bit tnh (kh tng), tc cn c theo tn ti v tng trng lun. Trong Pht php cn c th t tiu tng m bit tnh, nhng phi y c vo so snh t lng mi bit quan h gia tng v kh tng rt ri rm. Nh thy bng hiu bit qun ru, nhng cng c qun ru khng treo bng hiu. Nh thy khi bit c la, khi l tng ca la, nhng khng c khi cng c th c la. V th lun Tr 67 ghi: Nh thy khi bit c la, c tng la m chng phi la. cho nn theo tng i phn bit, nu dng tng cng ch tnh ca t, c th lp gi thuyt rng cng l t; ly khi lm tng ca la nhng khi chng phi l la. Trong s bt nht bt d ca tng v kh tng li c hai tng l t nht v t d. - S tng l tnh: Lun Tr 46 ghi: Php tnh hu vi, php tnh v vi, chng phi do Thanh vn, Bch-chi to ra, chng phi do Pht, cng chng phi do bt c ai to. Php tnh hu vi tc tnh v thng, tt c php hu vi l t nhin nh th, php tnh v vi l tnh tch dit. Php tnh hu vi, v vi ny cng c th cho l nh vo tng m bit c. Phm php hu vi phi c ba tng l sanh, tr, dit. Ba tng ny trm khp cc tng. Chng sanh thy hin tng sanh dit ny, lin bit tt c tnh ca hu vi (hnh), tc l nh vo tng sanh dit hin thy m bit c tnh v thng, nh vo tnh bt sanh bt dit m bit tnh tch dit. Nu cn c theo php Duyn khi tng y tng i m bit v t tnh, th t s tng bin hin bn ngoi khc nhau m ng gii c l tnh cng khp, php nh su xa. l ngha dng tng bit tnh. Nh Tr Lun 31 ghi: Ba tng ca hu vi l sanh, tr, dit. V php tnh v vi, lun t bn tnh tch dit th tng v tnh tc hin tng v khng tnh. Tr Lun 51 ghi: Ch Pht qun sc tng rt ro thanh tnh khng... v t tnh nh th. Pht qun tt c php l tt cnh khng, tc l t hin tng ca Duyn khi m thng t. Tnh khng chng ng, chng phi qun chiu khin cho khng, m t xa n nay php vn nh th. iu m c Pht thuyt l php tnh khng tch, chng phi l Bn th lun huyn hc, m chnh l t s tng hin thc thm qun kh hp. S d tnh l khng, bi do tnh Duyn khi ca tng, ch c Duyn khi mi hin th tnh khng tch, l t s tng sai bit thy c php tnh ca s l, t tt c hin hu

m t n tt cnh tnh khng, so vi tng v kh tng th li cng su xa hn ! y c mt lun ln, l: Tnh ny su xa vi diu, v c tng nn mi bit. C hai phi bt ng nhau v vn ny. - Cc nh Tht Ti lun nh Tt-b-a b cho rng tm thc c tc dng lm r i tng, h ci c th nhn bit c, tc l tn ti. Trn mt liu cnh ca thc th tng danh v tng tng, tc khi nim loi danh v ngha, tuy chng phi l i tng (tnh) ca t thn, nhng cho nng thuyn, nng hin ny m liu ng c php tnh chnh qun. Danh ngn (danh, c, vn), tm thc c tc dng ch ra i tng v hiu r i tng. H cho rng, phm l vt c bit u l c, nu chng c th chng thnh vt c bit.... Pht ni su thc t phi do cn, cnh duyn nhau m sanh. Khng c cnh th khng th thnh nhn thc. Tt-b-a b cho rng qu kh, v lai u tht hu, nu hi lm sao bit th h p: V c th bit, v c mi thnh ci kh tri (c th bit). Khng ch c ci thng thng mi kh tri, n nh cnh trong mng, cng cho l c. chng qua l lm ln m thi ! Cc nh Duy Tm lun cho rng: H l c t phi nng ni tm thc m tn ti, tt c chng qua l do tm huyn hin, do tm hm nhip, l khch quan ha (vt ha), biu tng ca t tm. iu chng ta bit c, u khng ngai danh ngn ca tm thc. l liu tng ca tm thc m bit tnh, tt c u khng tn ti ngoi tm. V th : Nu ngi bit t tm, i a khng tc t. Cc nh Trung Qun theo lp trng Duyn khi qun, nn khng lun nh th. C ngi dn lun Tr 15: Nu cc php tht c, khng nn dng tm thc m bit c, nu nh tm thc m bit c, th tht chng c. Ri cho rng lun thuyt ca Khng tng v kin gii ca Duy Thc ging nhau. H khng bit rng nguyn vn tip theo nh sau : Tng cng chc ca t l do dng cn thn v thc thn m bit c. Ngi Long Th khng ch cho rng nh tm thc bit c m cng cho rng nh vo cn nn bit c. Du ni rng nng vo tm nn bit c th cng ch l qun khng trong ba khng, cha phi chnh tng ca t tnh khng, nn bit rng nng vo tm thc nn bit c, chng phi tht c. iu ny tht chnh xc, nhng chng phi l Duy Thc. V cc nh Trung Qun hin th s tn ti ca cc php l t h thng nhn qu, tc l cn c vo nhn qu, Duyn khi thuyt minh l c, cng l nng vo nhn qu Duyn khi thuyt minh t tnh khng. H nng s (quan h nng duyn s duyn) cng l mt ni

dung ca Duyn khi (s duyn duyn), nhng khi cc nh Trung Qun lun n nhn duyn cc php, khng nht nh phi bao hm h nng s. iu ny ta c th d dng kho st cc b Trung Lun hin cn. Cho nn khng c quan h nng s, n cng c th tn ti, v ngoi tm thc ra, v s quan h khc cha b tiu dit. y c mt ngha trng yu : H c t phi bit, nhng khng bit cng chng phi l khng c, tr phi vnh vin khng th bit. trn th gian c rt nhiu vt vi t, ngi xa khng bit, ngi bnh thng cng khng bit, nhng nh knh hin vi m bit c; iu ny chng th ni l nh bit ri sau mi c. Nh ngi sao qu xa mt thng khng th nhn thy, phi nh vo knh vin vng mi bit. T nhin l s vn hnh tng y tng quan khng dng, nht nh khng phi do s nhn bit ca tm thc m c. Tt c u l s tn ti ca Duyn khi nng nhau trong li huyn nhn qu. Quan h nng y, s y l mt vng trong quan h nhn qu y, quan h nhn qu khng hn cuc ni tm cnh, v th khi cc php khng c quan h nng s pht sinh nhn thc, tuy trong quan h nhn qu khng bit tn ti nh th no, nhng chng th ni l khng c. n khi tm ty cnh khi, cnh ty tm sanh, to thnh tri thc c quan h nng s, th tm cnh huyn hin, mi bit c n nh th no. V li ni ngay tng c nhn bit ny m xc nh n c tnh (tn ti). S tn ti thuc quan h nng s, khng ging cc nh Tht Ti lun cho rng: S tn ti ch l quan h nhn qu hin ra th no th tn ti do quan h nng s hin ra nh th y. V th, th tc ca Trung Qun lp cc php l c, chng phi c ca khch quan tht ti tnh, ci c ny quan h rt ln vi tm thc v cn thn, nht l chng th la danh ngn thc m tn ti. Nu la danh ngn thc, th s khng bit n c nh th, nh th. Nhng cn c vo tm thc th khng phi l tm thc ch quan, cho nn khng ng vi kin gii ca Duy Thc. Ci c nhn bit ch l huyn tng ca quan h nhn qu tng y tng quan; la nng s, la nhn qu s khng bit c mt ci tn ti v t tnh m Duyn khi (nhn qu v nng s an dt nhau) nh th. Cnh tng nng vo h nng s (gm c h nhn qu), cnh tng ny chng phi l Duyn khi php tnh v s tng ca h nhn qu, cng khng phi l Duyn khi php tnh, m ch l huyn tng Duyn khi. V th kinh dy Tht tng cc php khng v c, khng nh th, c nh th, ngi ngu khng bit c, gi l v minh. Chp php tnh c nh th ch l t tnh vng chp m thi. Lun theo s tng Duyn khi huyn hin th tt c ch l tng i, khng phi l cu cnh chn tht (tnh). iu ny c th nu ra hai ngha :

- Tnh tng i ty cc loi nhn bit khc nhau t nghip qu huyn hin. Nh s nhn thc gia con ngi v loi bng sanh t khng ging nhau, v chng sanh nghip lc bt ng, qu bo chiu cm cng bt ng, m hnh thnh nhiu loi chng sanh. Mi loi theo nghip cm t su cn m pht ra thc, th php tng huyn hin bit c cng bt ng. Trong mi mt loi c th lp thnh mi mi chn tht, nhng nu lun chung s kin ca chng sanh th ch l chn tht tng i. - Tnh tng i ty tr tu nhn bit khc nhau bi tm cnh huyn hin: Du ng l ngi, do cn thc i th tng ng, nn ta h u thy c ch chn tht ca cc php, nhng a b v ngi ln ch thy khng ging nhau, s nhn bit v th gii ca con ngi nguyn thy khc vi con ngi hin nay. Do tr lc tin b, khng ngng bin ci, tu chnh, o su, khuych i, nn qu khc chn tht chng b ph b, m c ci bin thch hp. Cho nn bit, iu g cng chng phi l chn tht tuyt i. Ri vo t tnh kin th khng th thay i, cng khng nhn bit c php tnh mt cch rt ro. Ch c t vn, t, tu mi ty tr c vng chp. Ch c bc Thnh mi th trn mi mt tng i i nhau m th hin c tnh khng rt ro tuyt i ca cc php. c bit, ch Pht mi t c tht tng ca cc php. V th, trc khi chng chn nh th khng th t c tnh chn tht, m ch l l gii mt s hin tht tng i, chn l tng i m thi. Nht nh phi t v lu Bt-nh, chng tnh nh tht ca php, mi kh hp vi ch Pht, bnh ng khng hai khng khc, rt ro. T qu trnh tu hc c th ni nh Duyn khi huyn tng ng nhp php tnh. Nhng y l qun Nh trong gia hnh qun, t th tc vo thng ngha, chn tht t c tht tnh ca cc php. By gi khng nng s, khng nhn qu, tc tt c nhn qu nng s m la tng nhn qu nng s. V th kinh Kim Cang ni: H c tng u l h vng, nu ng c cc tng chng phi tng, tc thy nh Lai. l ngha Nh ca cc php. ---o0o--TIT III : Th - Tc Lc Th i li vi dng. th v tnh, cc hc gi Trung Quc xa nay xem l mt, nhng trong Pht php khng hn nh th. Th v tnh cng c ch bt ng. Nh lun Cu-x ghi: Th ca php hng hu, m tnh th v thng. Tnh c th gi l tnh cht, nh ni tnh v thng, tnh v ng... khc vi th. Th v tnh cng c ch ng nht nh Tt-b-a b ni cc

php mi mi tr ni t tnh. T th l tn khc ca tnh. Nhng t tnh ca Tt-b-a b l ch cho nguyn t cui cng ca mi php, khc vi tht th ca ton v tr. Tm li, Pht php ni th l ch cho t th ca mi mt php, chng phi ni chn nh php tnh. Trong mi hai tn ca chn nh, khng c t ng t th. Trong b lun Thch Ma-ha-din ca ngi Long Th hin cn cng khng ly th lm bn th, bn tnh. ng thi tng hp th, tc, lc thuyt minh th cng cha tng thy qua. Nhng trong phm Qun Tc Tc Gi li c mt cu i khi cng ging nh th, l: Hin c tc, c tc gii, c php s tc. Trong tc, tc l yt-ma (karma), l nghip m Pht gio thng dng. Tc gi (kraha: ngi to tc) tc gi ng hoc l php nng khi tc dng. Nh ngoi o cho rng tt c cc tc nghip ca th gian u do thn, thn l tc gi hoc cho t ng l tc gi. Pht php tuy cng c ni tc gi, nhng ch l thun theo tc m tm gi nh th, chng phi l tc gi chn tht. Nh ni mt c th nhn thy, thy l dng ca mt, tm gi mt l kin gi (tc gi). Cho nn y ni tc gi l tng ng vi ngha ca th. Lun Thun Chnh l 3 c ghi hai nh gii thch v tc gi: Mt l lun theo t tnh (php tnh) ca mi mi php, hai l lun theo gi danh nhn duyn ha hp tng tc. Theo Trung Qun, la cc duyn ha hp th khng c tc gi, cng khng c tc dng no khc. Tc gi v tc dng chng qua u l gi hu nng vo nhn duyn ha hp m khi. Kinh Hoa Nghim ghi: Cc php khng tc dng, cng khng c th tnh. Do , th, (tc gi) v tc dng l ni theo Duyn khi gi danh. T ng tc php trong Trung Lun, ngi La-thp thng t mt ch s, nh hu s tc. Nguyn ng ca tc php l kiya ngha l c tc dng hoc c lc dng. Tc tc vn ng, v th hoc dch l lc, dng, tc dng. Nay phi hp tc (nghip), tc gi, tc php vi th, tc, dng th th tc tc gi, tc tc nghip, lc tc tc dng. Nu gp chung tc v tc php l dng th thnh th v dng. Th, dng khc vi tnh, tng. Tng l hnh dung ci khc hin by ci ny, nh ni mu trng, trng tc khng phi l en, t mt tng c bit khng ging vi php khc, m bit php ny l ci g. H php c nhn bit, t phi c mt hnh thc c bit, khng ging vi nhng php khc, cn c vo im bt ng vi php khc m bit php ny chng phi l php kia, tc do tng ny m bit th tnh ca php no . Th v dng li khc hn, dng (dng ny khng ging vi dng kia, cng c th gi l tng, tng th rng m dng th hp) l ch cho hot ng ca php th, c quan h vi php khc, khng ng vi tng, l dng hnh thi c th

hin t php. Dng l t php ny c th lm nh hng n php khc, do nh hng n php khc m hin l c tc dng ca php ny. V th tng l trng thi tnh, dng l trng thi ng, dng c quan h vi nhn qu: hin c tc, c tc gi, c php s tc; ba vic ha hp cho nn c qu bo. Nh th c th bit y vo tc dng ca php m bit c nhn qu. V tc dng th lun Thun Chnh L 52 c hai cch gii thch: mt l cn c theo hin ti m gi l tc dng, hai l theo qu kh v v lai m gi l cng nng. Th v dng khng la nhau, nhng cng khng phi l mt, quan h tc gi v tc nghip l quan h th v dng. Phm Qun Nghip ghi: Nh nghip nn c tc gi, nh tc gi nn mi c nghip, ngha nghip nh th khng c ngha no khc. ng tc ca tc gi tc s nghip. Ngi ta thng lm ln cho rng c ring mt php gi l nghip, tc gi l tc gi, nghip l nghip. Trung Lun ph quan nim cho tc gi chng phi nghip, nghip khc tc gi, t tc gi m tc nghip, cho nn tc gi khng la tc nghip. Nghip c ngha rng v ngha hp. Hp, nh con ngi to nghip thin, c nghip. Rng, nh mt thy, tai nghe, chim bay, hoa rng u l nghip. Phm l tc gi t c nghip, c nghip t c tc gi, tc gi v nghip chng mt chng khc. Tc v lc tuy c th gi chung l dng, nhng nu ni ring th chng c ngha g: Ni theo tc dng hin ti ca php th c hai khng sai bit. Bi v php t c dng, dng tc l lc, cng l hot ng, m hot ng tc l nghip. Nhng tc dng ch ni theo ng tc hin tin. Nghip l mt ng t c danh t ha, tc khng n qu kh, v lai. Nh thy ca mt thy l mt ng tc, nhng thy cng c th gi l l s vic. Nh ni ngi to nghip thin c, l cn c theo hot ng thn tm m hiu l nghip tng; nghip y tc l ng tc. Nhng cn c theo ng tc m gi l nghip th khi nghip to, trong st-na li dit, dit ri l ra li khng, nhng php php vn khng mt, sc dng vn cn. St-na dit ri, tr v qu kh, khng ging vi hot ng hin ti m ng tc tim n, tc qu kh ha trn mt danh ngn, tc l danh t ha mt ng t. V th cn c theo ngha ca ch tc dng v nghip gii thch th ch nghip ca s nghip v ch dng ca tc dng c th xt nh sau: i vi php th hin tin th gi l dng hoc tc dng, cng c th gi l nghip; cn i vi php (tc gi) sau mt st-na dit th ch gi l nghip. Lun Thun Chnh L phn bit dng v cng nng i khi cng nh th. Th, dng, nghip u nh huyn, nhng ni theo danh ngn th tc th 3 t ny c nhng sai bit tng i nh th. ---o0o---

TIT IV : Nhn Duyn Qu - Bo. Nhn v duyn, trong ting Phn tuy l hai ch ring bit, nhng kinh Ahm thng dng chung v hu nh khng c g bt ng. Nh ni hai nhn hai duyn, pht sanh chnh kin. Hai nhn hai duyn, tc l nghe nhiu hun tp v nh l t duy. Nh th th nhn v duyn khng nht nh sai bit. Nhng t phng din tp qun s dng vn t kho st, cng c th ni hai t ny c mt t sai bit. Nh ni nhn qu m khng ni l duyn qu. Nh ch thy cc t Duyn khi php, duyn sanh php, m cha tngd thy cc t nhn khi php, nhn sanh php. Do c th gii thch: Duyn l gi theo lc dng ca php, ngi xa gii thch l c lc nng sanh, ngha l php ny c tc dng n php kia. Cn nhn l ni theo tnh cht ca php, nh th gian c cc loi sai bit, mi mi u c quan h tng sanh tng y khng ging nhau, to thnh quan h nhn qu sai bit. V th, nhn hin th tnh cht ca php th, cn duyn l gi theo lc dng. Ngoi ra, cn c bn Phn ca Trung Lun kho xt, th ngi La-thp dch nhn duyn gm c ba ngha bt ng : Mt l Duyn khi, hai l nhn duyn trong bn duyn v ba l nhn v duyn. T kt hp nhn v duyn, ting Phn c mt t bt ng. Trong ting Phn c t mt m, hai m v nhiu m. Ch nhn phn nhiu cc dng mt m, biu th n s, ch duyn c dng vi nhiu m, biu th phc s. Nh vy c th thy duyn th nhiu loi v thng thng, nhn th ch mt v ch yu. Mt php c thnh lp t phi c rt nhiu duyn. Trong cc duyn ny ci ch yu nht gi l nhn, cn nhng ci th yu gi chung l duyn. Nh th, nhn v duyn c th phn bit : - Nhn hin th th tnh, duyn by tc dng. - Nhn l iu kin ch yu, cn duyn l nhng iu kin th yu. Lun theo qu v bo, l i vi nhn m ni qu, nhn no th sanh qu . Bo cng l qu, qu c bit trong cc qu. Nguyn ng ca t ny trong ting Phn l Vipka, ngi Huyn Trang dch l d thc, xa dch l bo. D thc l khc loi m thnh thc, nhn qu tuy khc nhau, nhng do nhn m c qu thnh thc (chn). Nh nhn c thin c m chiu cm qu li v k, i Chng b cho rng nu nhn thin cm qu thin, nhn c cm qu c th khng c ngha d thc. V th, d thc ngha l khc thi m thnh thc, tc nghip nhn qu kh, cm qu thin c hm nay. Bo l ch cho tnh thin c trong qu, khng ging vi nhn qu thng thng. Pht php ni nhn qu rt thng v sng t. Cn c theo qu c o c v

khng o c m gi l bo. Nhn v duyn, qu v bo, tuy sai bit, nhng c th gi chung l nhn qu. Thuyt nhn qu ca tng Duy Thc, ch trng t tnh Duyn khi ca cc php. Cn c theo nggha ca tng Duy Thc th s sanh khi ca nhn thc l do chng t ca nhn thc, chng t ca nhn thc i vi nhn thc th gi l nhn, cn nh sng, h khng gi l duyn. Loi Nhn qu lun thuc t tnh Duyn khi ny, ch cn c ch yu l ch Gii. Gii v ng cn Dhr ca ch Php ng c ngha l gi gn (tr), tc gi gn t tnh, chng mt, chng bin i. V th mi tm gii xa dch l mi tm tr. ngha ca tr l bo tr c tnh, c tnh cht nht nh nh th. S sai bit ca tt c php u phn bit trn c tnh nhn nh ny. Theo kinh Ahm, gii c ngha l chng loi, mi loi ca php tc l mi gii. Chng loi c th t hai mt, nh nhn gii, phm nhng ci c c tnh ca nhn th u thuc nhn gii. Do ngha ny m c th bao qut tt c nhn. Li nhn gii khc bit vi nh gii...nn hin th s c th ca nhn gii. V th ngha ca gii l ch lai tnh (tnh chung) v hin th bit tnh (tnh ring). Theo ngha ny, kinh A-hm ni c v lng v bin gii, nh tam gii, t gii, lc gii, thp bt gii...suy cu tht k ngha ca ch gii, tc l mi loi mi loi c ch ng. Nhn t th gii hin tng, th th gii c th phn chia thnh v lng v bin gii. Nht Thit Hu b Ty Bc n ch trng ngha ny (A-tt-ma ly phm Gii lm u) tc ri vo a Nguyn Tht Ti lun. H cho rng phn tch vt cht n mt nguyn t bt kh phn, nguyn t bt kh phn chnh l t tnh ca php y, tc l gii; mi mt vt u c nguyn t cc vi nh th. Cho nn xem tt c php, mi mi u an tr ni t tnh, chng bao gi mt t tnh. Tuy h cng ni n nhn duyn sanh, nhng cm thy t tnh ca php sm tn ti, sanh khi, khin cho n hin by n hin ti. Kinh b v Duy Thc khng ng lun thuyt ba thi tht c, nhng i t tnh ca mi php thnh t chng t (tim nng) ca mi php tn tr trong tm thc hoc A-li-da. Php sanh khi, tc l t t chng t tim tng m hin hnh. Cc nh kinh b th cho rng chng t tc l gii, ngi Th Thn gii thch l chng loi v chng tc (nng sanh). Kinh c Xoa T c cu: Chng sanh t v thy n nay c chng chng gii. Cc nh Chng t lun lin gii thch l chng sanh t v thy n nay c v s chng t, nn ni: Gii t v thy n nay l ch nng ca cc php. Gii vn c ngha l chng loi, gm ng loi v bit loi; do suy on t tnh khng mt l cc tn ti tht hu xa nay hin hnh nn dn sanh ra ngha nhn. V th ni gii ngha l chng tc, thnh ra chp t

tnh Duyn khi nhn t nhn sanh, nh t nh sanh. Theo thuyt ca nh Trung Qun, ngha chng mt t tnh ch l ngha tng i th php php u l nhng tn ti ca nhn duyn, la cc nhn duyn th khng c php, nht nh khng phi l mt php c th m l tim nhn vi t i duyn hin hin m thi. Nu xem mi php t c chng t ring bit th phi ni c v lng v bin chng t, sanh v lng v bin hin hnh, vy i vi tinh thn ca thuyt Nhn duyn th khng kh hp lm. V sao c Pht cn phi ni nhn duyn sanh cc php ? V php t nhn duyn sanh, th khng c php no c nh, cho nn c th bin c thnh thin, ngy tin cng bc trn con ng chn chnh. Nu cho l t tnh tn ti, vn c th u c th ci c thnh thin, m chng qua l tiu dit mt s c nghip m thi. Thuyt nhn qu ca Duy thc rt tinh t, nhng khng thot c s nh hng ca Nguyn Tht Ti lun. Thuyt php gii Duyn khi ca tng Hoa Nghim th cho tng thng duyn dn n s sanh khi cho mt php, cn nhng php khc u lm duyn cho php ny. V th mt php ly tt c php lm duyn, tt c php cng ly php ny lm duyn. Gii ca tng Duy Thc ch trng cn bn cng tt m li cc tiu. Cc nh Hoa Nghim ni gii rt bao la rng ln, xng vin dung, dng mt php lm duyn cho tt c php, mt php ny y tt c php, tt c u lm cha trong mt php. Nhng c Pht ni nhn duyn u c rng ln khng b m nh th ! ngha ch yu ca thuyt Nhn duyn l ch ra nhn duyn gn gi v quan trng nht, khin cho ngi nm chc nguyn nhn tn ti ca s vt m ci thin. Nu khng, tt c l v lng v bin, dng tt c tt c lm duyn, nh th th con ngi bit t ch no m h th cng phu thc hnh ? Cho nn Nhn duyn lun, bt tt phi ni cao xa huyn diu nh th ! Ngoi mt s nhn duyn ch yu, cn tt c cc vic khc tuy c gin tip quan h, nhng trong mt khng gian, thi gian c nh m php y tn ti th tt c tt c chng c quan h tt nhin vi php ny, ng thi cng c mt s dt khat khng quan h. Mt s hc gi khen thuyt Vin dung, tht l ch t bt phn, thn s chng thy, cho n khng cch g thuyt minh c nhim tnh, m ng, t chnh. Cho nn nhn duyn lun t phi bit u l nhn chnh sanh php, u l duyn ph sanh php r php nhn duyn. Cc nh Trung Qun khng ng quan im vi thuyt Duyn khi cc tiu, php php u c t tnh, c t chng t; cng khng ng vi thuyt Duyn khi cc i, tt c php y trong mt php, mt php dung cha

tt c php, m cho rng ch c bit c bn ngha ca nhn qu Duyn khi, mi t php nhn duyn sanh m h th hu ci thin nhn qu. V nhn, duyn, qu, bo th kinh Tng nht A-hm ni n bn duyn, cachin-din-ni-t lp su nhn. V nhn, th Tt-b-a b ni c su nhn, X-li-pht T-m v lun Du-gi ni mi nhn, lun Thnh Tht lp ba nhn, kinh Lng-gi lp su nhn. V duyn cng th, thng thng c thuyt bn duyn, thuyt mi duyn trong X-li-pht T-m, thuyt hai mi bn duyn ca cc b lun Nam truyn, tt c u l do nhn thc khc nhau v phng thc nhn qu m lp cc tn gi. Nhn qu rt rng ln, phm c quan h nng nhau tn ti, th l quan h nhn qu. V nh m con, th m l nhn, con l qu. Sau khi con ra khi thai c th ri khi thn th ca m, thm ch khng cn pht sinh quan h. Cn nh quan h nhn qu gia t v tm vi th khng ging nh quan h nhn qu gia m v con. T c dt thnh tm vi, tm vi l qu, tm vi chng th la t. Khi thy tm vi l thy t, nh nc l do hidr v xy ha hp m thnh, nhng khi thnh nc th khng cn thy hnh thi v tnh cht ca hai loi kh ny na. Nhn qu c cc hnh thi bt ng nh th. Hnh thi ca nhn qu rt phc tp, nhng c th lc chia ra hai lai : - Nhn qu trc sau: Nh tu hc Pht php, dn dn t n Pht qu, nhng nhn thnh Pht th hin ti, m Pht qu th phi i n mt thi gian lu xa v sau mi hin thnh. n khi qu hin thnh th nhn tr v qu kh. Loi trc sau xa cch ny, v sao li kt hnh quan h nhn qu ? Lun Tr 4 ghi: S pht (tm) hi hng lm nhn duyn cho Pht tm, m khi s pht hi hng cha c Pht tm, trong Pht tm khng c s hi hng tm. Tuy khng, nhng c th lm nhn duyn. Hoc cho rng nhn qu chng phi ng thi hin ti th chng thnh nhn qu. Tm hi hng v Pht tm, trc sau xa ri ngn cch lm sao c th thnh nhn qu ? Ngi Long Th cn c theo hai ngha gii p: Theo nht ngha : Tm hin ti, tm v lai u v t tnh. Tm tuy c tng Duyn khi hin ti, v lai, nhng bn tnh vn khng, nn trong cnh rt ro khng tch, tm tm v ngi, khng sai bit. Do , hin tng tuy c trc sau sai khc, nhng vn khng ngi cho vic thnh lp nhn qu. Theo th tc , lun Tr 75 ghi: S tm chng n hu tm, hu tm chng n s tm, v sao li tng trng thin cn m thnh o v thng ? Pht dng d t n p, n chng phi do nh la th nht m chy, chng phi do nh la th hai, th ba m chy, cng chng phi la nh la th nht, th hai, th ba... m chy, nhng n vn ang chy sng. Tu hnh chng qu cng nh th, nng vo nhn duyn trc sau xoay vn tng trng nn c th

dn dn thnh Pht qu, tt c nhng quan h trong khang trc sau, u khng tc, cng khng la; nim nim tm dit trong st-na, m sc cng dng ca nim nim khng mt. Tuy ging vi thuyt hun tp ca Duy Thc, nhng li khng phi l thuyt chng t tn ti ca Duy Thc, m l nghip dng trc sau nng nhau xoay vn tng trng khng bao gi mt. Nh th, Pht php ging nhn qu l ni lc dng trc sau xoay vn tng trng, khng bao g b xt mt im nh thin c hin ti, v n tch tp lu ngy, lc dng ln mnh m t kt thnh qu. - Nhn qu ha hp; y l im m cc hc phi u bit. Nh phng c l do ngi, gch, g, , nhn cng.... ha hp m thnh. Phng c l qu, gch gi... l nhn. Trong cc vt dng to thnh phng c, bt c mt vt no cng khng c hnh dng v cng dng ca phng c, nu sp xp thnh ng cng khng c c hnh dng v cng dng ca ngi nh. Nhng qua s phi hp thch ng ca cc vt liu ny, ngi nh c hin thnh. Cho nn gch, ngi... i vi quan h nhn qu ca phng c l chng tc, chng la. Lun Tr 74: Nh dng t st lm bnh, chng th la t st m c bnh, cng khng c ni l khng c bnh, tc l ngha ny. Phm Qun T Kin trong Trung Lun: Nay ng chng la th (th m), cng chng phi l th, chng phi khng c th; Chng phi khng l ngha quyt nh. Trong kinh u ni v ng cn ng m chng sanh chp trc, chng qua l gi tng do nm un ha hp m thi. Nhng c ngi lm cho ng l do nm un tht c hp thnh, ng l khng, cn nm un tht c. Lun Trung Qun ni nm un ha hp, tuy khng c tht ng (t tnh), nhng c gi ng nh huyn. Gi chng phi ci g cng u khng m c tc dng khi dit. Nhng nng vo nm un thnh lp, nm un bin ha, ng cng theo bin ha. Gi ng chng tc nm un, cng chng la nm un. Vn tng ghi: Chng phi khng l ngha quyt nh. Trong php Duyn khi nhn qu ca Pht php th ng v php, tuy khng c tht tnh, nhng chng phi khng th thnh lp tng nhn qu, nhn qu l php nht nh nh th. Nhn duyn ha hp sanh qu, khng ging vi hai s cng nhau trong ton hc, mt cng mt thnh hai; hai ng vi mt cng mt. Nhng trn mt s tht ca nhn qu th khng phi nh th, nm un ha hp thnh gi ng, nhng gi ng khng th xem l s tng hp ca nm un m thi. Gi ng ny tuy khng c tht th, nhng cng dng ca n chc chn c im bt ng vi nm un. Nh my ng thng ring l chng qua l nhng ng thng m thi, nhng nu hp li thnh mt hnh tam gic, hoc hnh vung th mi mi u c c tnh v tc dng ring khc, khng

th ni hnh tam gic hoc hnh vung l nhng ng thng kia, nhng cng khng th la nhng ng thng kia m c hnh y. Nhn duyn sanh qu ca Pht php cng nh th. Qu chng phi tc nhn duyn, cng chng la nhn duyn, y l ngha c bit v nhn qu ca Trung Qun. Chng la nhn duyn, nn ngay ni nhn duyn tm cu khng th c, la nhn duyn tm cu cng khng th c. T tnh ca qu nht nh chng c. Chng phi tc nhn duyn, cho nn s qu nh huyn m dng tng r rng, thm ch c th cn c theo c sc ca Dng tng, gi danh ca i i lm t tnh. Nhn qu c t tnh trc sau l lun theo nhn qu d thi, nhn qu c tnh ha hp l lun theo nhn qu ng thi. Tt-b-a b th ni l nhn qu ng thi, nhn qu d thi, kinh b th ch ni l d tin dn hu (nhn trc dn sanh qu sau) m khng ni nhn qu ng thi. Trung Qun cn c theo th tc ging rng: H tn ti m gi l nhn qu th phi c ngha nng sanh s sanh, nng khi s khi, phi c tnh trc sau. Nu ng thi nh tru c hai sng th khng th thnh lp nhn qu. Tri li, gi l nhn qu th nhn qu t phi c c tnh nng nhau v quan h nhau, i qu gi l nhn, i nhn gi l qu, v th t phi c tnh ng thi ha hp. Nu khng th ch c nhn trc m khng c qu sau c qu sau m khng c nhn trc, y kia khng c nhau, cng khng th thnh lp c ngha nhn qu. V th lun theo nhn qu nh huyn th nhn qu vn khng th phn ct thnh d thi, ng thi. Thi gian t phi hng n trc sau m trc sau khng la nhau. y phn bit ng thi nhn qu v d thi nhn qu, chng qua cng ch l t hnh thi hin l i i nhau m phn bit thi. Kho st mi hai nhn duyn do c Pht thuyt, th l do tng hp d thi v ng thi nhn qu m c. Nh v minh duyn hnh cho n duyn sanh lo t, khng lun l nhn qu ba thi hoc hai thi, tt c cng u c tnh trc sau. Nh thc duyn danh sc, danh sc duyn thc, tc xoay vn lm duyn, ging nh dng nh, nng ta nhau m ng vng, l nhn qu ng thi c tnh ha hp. Tt-b-a b ni mi hai Duyn khi, mi chi u c nm un, l mt ha hp t (nhm ha hp), chng qua l cn c theo c thng hin hin, m ni y l hnh, y l thc. Pht php ni l nhn qu rt su xa, nh Tt-b-a b phn tch vt cht n nguyn t cc vi, m ni l nhn qu ng thi, d thi. Nh nm un ha hp l ng, cho l gi php, chng phi nhn qu chn tht, Duy Thc cng ni gi php chng phi nhn qu chn tht. Lun im ny r rng khng ging vi ngha nhn qu ca Trung Qun. Cc nh Trung Qun th

nh c gi php mi c th thnh lp c nhn qu, v l php do nhn duyn sanh th u l gi php, gi php tc v t tnh, v t tnh mi c th thnh lp nhn qu huyn tng. Ngha nhn qu c tht tnh, theo cch nhn ca Trung Qun th nht nh l khng ng, nh phm Qun Nhn Duyn ca Trung Lun ni. Phm Tam Gi, kinh Bt-nh c ni n ba loi gi, cn c vo ba loi gi ny c th nu ra ba loi quan h nhn qu bt ng: - Gi danh: Danh tc danh xng (tn gi), tt c nhng khi nim m con ngi bit c u l gi danh, gi danh ny l ni theo quan h nhn thc. Bi v tng trng hin khi trong tm thc c gi ra thnh tn, tuy mi ngi c th cn c vo y m bit c i tng. Nhng l y c theo danh ngn i i m gi lp, th tnh ca danh xng v php chng phi l mt. Nh ni la, th chng phi l la tht, v th khng th t chy ming cho nn gi l gi; nhng nu bo em la n th ngi bit khng em nc n, cho nn danh t la cng c s thng dng th tc. - Th gi: Th, nu dch t nguyn ngha ca ting Phn l ra l th, gi ngha l lp by. T gi danh trong cu cng gi l gi danh ca Trung Qun, tc l th thi thit ny. Th tc nm gi m kt hp li, nh phng x l do cy, ngi hp thnh, phng x ny l th gi. Ha hp gi m ta thng ni tc ng ngha vi th gi ny. Theo B-tt Long Th th th gi c th phn lm nhiu lp. n ngay xng da... cng do nhn duyn to thnh, cng l th gi. Cho nn, th gi t th n t c bit bao nhiu l tng lp. Tm li, ci m do nhiu cht liu ha hp to thnh th u l th gi. - Php gi: Ngha l php lp by, php y tc l cc php c t tnh do Tt-b-a b lp, h cho rng phn tch mt php n cui cng th c thc ti ti hu ca php y, v nhn rng tht ti ti hu y l tht ha m cho ha hp hu l gi hu. Theo kinh Bt-nh th tht php ny tc l php lp by. cng l gi tng do nhn duyn hin ra v khng la nhn duyn tn ti. Th gi, nh bnh, qun o, rng, nhn ng... l nhng hnh th phc tp m ta thng bit, phm phu chp tht c. Php gi, ging nh tht cht khng th phn tch c na ca cc nh khoa hc xa, s t cc nh Tiu tha cng chp y l tht hu. Cc nh Trung Qun bit l gi php, gn ging nh s hiu bit ca cc nh khoa hc ngy nay, nh bit in t cng l mt vt cht phc tp do nhiu nguyn t to thnh. Theo kin gii ca cc nh Trung Qun th khng c mt vt no m nh n khng c g bn trong n (t tnh nht), v th c s ca php Duyn khi nht nh

chng phi l s tp hp ca mt s tht cht no. Nhng theo hin ti m phn tch c tnh tng i ca n th lun Tr nu ra nm php l t, nc, la, gi v thc. Ch khc, theo phng din vt cht, Pht ni bn i l nng to, sc l s to, cn v tinh thn th gi chung l thc, cc tm s tc l tc dng s hu ca tm thc. Vy nm php tinh thn v vt cht ny c th lm c s cho vn hu, nhng nm php cng l gi lp, tc gi php. Lun Tr ni tam gi l hin by th lp tu hnh t danh gi n th gi, ph th gi t php gi, ph php gi m t n tt cnh khng. Cn c vo ngha nhn qu gi hu ny m c s an lp bt ng t th n t, cho nn nhn qu cng c hnh thi bt ng. Chng trc tng cp n ngha tt c php st-na dit, v sao ni l mt chu k (thi hn) ni tip, nh i a kip tr, ngi sng trm tui ? Tuy bit rng trong mi mt st-na, php bin i khng dng, nhng rt cuc li thnh mt chu k ni tip. iu ny cn phi gii thch thm rng: S tn ti hay tiu dit ca mt php u do nhn duyn, nht nh l y c nn kia c, y khng nn kia khng. Nhng nhn duyn v qu c thn s khc nhau. Ngha l s tn ti v sanh khi ca mt php rt phc tp, thm ch ni tt c php do nhn duyn sanh, nhng trong nhn duyn rt phc tp ny li c nhn chnh v duyn ph. Nhn chnh (cng chng phi duy nht) hn nh c tng ca php y, cc duyn ph dng tr gip hon thnh. Nh dn nghip v mn nghip vy. S tn ti ca mt php no l do nhn chnh v duyn ph gi hu ha hp. Ch cn nhn chnh v duyn ph gi hu ha hp. Ch cn nhn duyn (tht ra nhn chnh) khng c bin ng ln, d duyn ph c t bin ng, hoc c hoc khng th s tn ti ca php c th ko di v sau. S tn ti ca nhn chnh v duyn ph ny, bn thn n cng do nhn duyn quyt nh, cng ch cn nhn chnh khng bin ng, du cho duyn ph c t bin i i na th vn lun php ny vn ni tip. Trong li nhn qu trng trng cho d duyn bin ng, nhn cng bin ng, nhng nhn chnh cng c th pht trin, qu tng cng c th tip tc v sau. Nhng nu nhn chnh ca nhn chnh b bin ng, hoc duyn ph b bin ng qu ln th s nh hng n tn ti ca nhn chnh, do nhn chnh t bin th qu tng y mi khng th lin tc ko di hnh thi vn c m bc sang con ng dit vong. S ni tip khng bin i l s an nh tng i, tht ra n bin ng trong tng stna. Cn phi bit, huyn tng ca qu l nng vo nhn duyn, nhn duyn l v thng, nng vo nhn duyn m c, d ko di i na th s tht vn bin ng trong t st-na. Nhn v duyn du c th duy tr c hnh thi vn c, nhng nhn chnh cng vi nhn m duyn ph nng g v duyn ph, nu xt k hn phi c t bin ng. V nh php y dng

nhn Gip v cc duyn t Bnh. Nhn gip ny li dng inh Mu lm nhn v K Canh lm duyn, duyn t li ly Tn l nhn, Nhm Qu lm duyn, nhng Bnh li ly T Su lm nhn, Dn Mo Thn lm duyn. Gi s st-na th hai, nhn Gip vn dng inh Mu l nhn v K T lm duyn. By gi nhn Gip, tuy nhn chnh khng i m duy tr c hnh thi vn c, nhng tht ra duyn ph dn bin i ri. V nh nhn chnh ca duyn t bin ha, nhn chnh ca nhn Bnh cha bin, th th duyn ph ca php y l duyn Bnh c v duyn Ng Mi mi khi. Php st-na th hai ny nhn Gip cha bin, nhng tht ra khng hon ton, v duyn t mt. Duyn Bnh li thm vo duyn Ng Mi. Lc by gi tuy nhn Gip v i th cha i, php y c th ko di c hnh thi vn c, nhng cn c vo gi tng do nhn Gip v duyn Bnh Ng hin ra, trong mt st-na khng ging vi nim trc ri. Gn y ngi ta thng ni cht bin v lng bin gn ging vi nhn bin v duyn bin. Nhng trong php qun st-na sanh dit nh huyn, nhn bt bin hoc c cht bt bin do nhn chnh hnh thnh, chng qua cng ch l tng i m thi, tht ra nhn hoc c cht ny cng cha tng dng tr. Do s bin i khng dng ca nhn chnh v duyn ph, khng la nhn duyn m c qu, cho nn qu tng cng phi bin i trong tng st-na. Do qu tng bt tc nhn duyn, cho nn di s an nh tng i ca nhn chnh m qu tng c mt chu k ni tip. Vy ngha st-na dit v ni tip lu di khng mu thun. Tm li c th ni: Tuyt v t tnh, cho nn ni st-na dit, chng tc nhn duyn m huyn tng r rng, cho nn ni ni tip ---o0o--Chng Chn : TRUNG O HIN TNG V THT TNH TIT I : Thi Qu-Bt Cp-Trung o Duyn khi ch trng n hin tng, tnh khng ch trng n tht tng, bn tnh. Nhn t Pht php th hin tng v bn tnh rt su xa. Pht php ni n tht tng cc php, thng dng hai mn i i nhau l Duyn khi v tnh khng lm phng tin. T Duyn khi r tnh khng, nng vo tnh khng r Duyn khi, nu chng hp n ch Nh, th hoc l thi qu hoc l bt cp. Xa nay, cc tng phi Pht gio, i vi khng hu u t cho rng t c ngha trung o. Nhng nhn t Trung Qun st nh ngha trung o khng hu th trung o ca cc tng phi cha cng tt, t nhiu li nghing v bn ny hoc nghing v bn kia, nu chng thi qu th cng bt cp.

I. Ba nh thuc h Bt-nh Hn truyn: theo s truyn dch ca Trung Hoa, nh khng hu c thuyt Tam Tng do i S Tr Lm v n s Chu Ngung i T xng. T tng ca Tam Tng xut hin rt sm, nh trong th ca Tr Lm gi Chu Ngung c on vit: Thu nh nghe cc bc lo tc ti trng An ni Quan Trung danh thng t xa c thuyt ny. Khi i S La-thp n Quan Trung th ni y c thuyt Tam Tng ri. Nhng truyn thuyt n Giang ng th b tr ngi, chm pht trin. Trong , mt s cho gio ny l cu cnh, mt s cho l c im sai bit, thuc v gio bt liu ngha trong Pht php. Thuyt Tam Tng ca Chu Ngung cho rng : - Dng khng gi danh ph bt khng gi danh. - Dng bt khng gi danh ph khng gi danh. - Dng gi danh khng ph c hai. l ngha trung o. V sau, tng Tam Lun thng ni n ba tng ch ny. 1. Bt khng gi danh : i Tha Huyn Lun ghi: Bt khng gi danh, ngha l khng c tht tnh nhng c gi th , chng phi ton l khng, nh thc la b chut n. Ngha l cc php t Duyn khi, Duyn khi khng tht tnh v th gi l khng, nhng tm gi chng khng. Duyn khi v t tnh gi l khng tc chn , gi danh chng khng l tc . Tng bt khng gi danh ny ngi xa d nh la b chut n, tuy bit tnh khng khng tht, nhng vn cn c gi danh bt khng, nh la b chut n, nhn bn trong mt nhng v bn ngoi vn cn. V ngi ta cho rng trn mt hin tng gii, khng phi ci g cng khng, nu tt c u khng th ri vo on kin. L ny vn rt ng, nhng nu cho rng c tc l chng khng, th chng thnh tu khng v v ngi vi khng, cho nn khng thch hp. V th, ch trng gi danh bt khng th ngha khng cha tn, tc thuc v phi Bt cp khng gi danh. 2. Khng gi danh : Tng Bt khng gi danh cha t n khng th tng Khng gi danh ny li thi qu. Tng ny cho rng: T ngha gi hu ca php Duyn khi m quan st nhn qu s tng l thuc v th tc ; dng chn tr quan st th php Duyn khi u l khng, tc chn . i tha Huyn Lun ghi: th hai l Khng gi danh, tc ton th th ny bt kh c, nu thc

hin gi hu qun, th ton th l th , nh dm qu da vo nc. Chng ta dng tay dm qu da vo nc, th qu da theo tay m chm xung, nu nhc tay th qu da li ni ln. Khng gi danh ny cho rng ngay c gi danh cng cn phi khng, khng l ph gi hu m bt kh c.Vy Khng ny ph lun nhn duyn gi hu, tc l khng thi qu; cho nn khng th t c trung o khng hu. Tuy h tha nhn tt c php khng, nhng khng th ngay ni khng m lp by hu, thnh ra c y mt kia, c kia mt y, hai chng dnh dng, cho nn thuc phi thi qu. 3. Gi danh khng : Chnh ngha ca tng Tam Lun l gi danh, gi tc l gi khng. Duyn khi l php gi hu, gi hu tc chng chn tht, chng phi tht hu tc khng. Gi danh hin by r rng m v t tnh tc khng, chng phi l khng Duyn khi m gi danh nn chng ging vi khng gi danh. Khng tc gi danh chng phi la gi danh m c qun khng, tc gi danh chng phi tht hu, cho nn gi l khng, v th chng ging vi bt khng gi danh. i tha Huyn Lun ghi: Gi khng, ngha l tuy khng m khng hu chng ngi, nh th mi c th gi l trung o, cc nh C Tam Lun ly y l ngha chnh. Ngha ny gn ging vi ngha tc hu, tc khng ca Thin Thai. B- o Th Qung lun cho rng: Theo truyn thuyt ca Ty Tng, hc thuyt ca ngi Long Th, v Thng ngha c hai tng l Cc v s tr v hin khng nh huyn. Qung lun c th khng tha nhn c hai tng ny, nhng khng th ph nhn hai tng ny t n truyn vo Ty Tng. Tc hin tc khng, tc khng tc hin, hin khng v ngi, chc chn l bt ngun t hc thuyt ca ngi Long th. Tng Tam Lun ca Trung Quc gn vi hai tng trn. T tng ny cn c theo lun Bt Chn Khng ca ngi Tng Triu m thnh, l: Mun ni php y c th chng phi tht sanh, mun ni php y khng th s tng c hnh. Hnh tng tc chng khng, nhng chng khng khng tht c. Th th ngha Bt chn khng hin by y vy ! Cho nn kinh Phng Quang Bt-nh tng ni: Cc php gi danh chng tht, v nh ngi huyn ha, chng phi khng c ngi huyn ha, nhng ngi huyn ha khng phi l ngi tht. Tng Tam Lun dn ngha ny lm gi danh khng, cho rng tt c php khng, nn chng phi bt cp, tuy khng m gi hu chng mt, nn chng thi qu v th t c trung o gia hin tng v tht tnh.

II. Ba nh Trung Qun thuc Tng truyn: B- o th Qung lun chn kin gii ca Trung Qun, trc ph tr hai phi Bt cp v Thi qu, sau xc lp chnh kin t tng. 1. Phi thi qu: ch trng tt c u khng, khng ny ph tt c php, t sc cho n Nit-bn, B-. y l iu m ngi Tng khch-ba khng chp nhn, ph hoi php Duyn khi, tc xa b hin tng, nh vy l khng chnh xc. Nhng s d chp khng, ph tr tt c php l v bn l do sau: Tt c php chng ngoi t sanh, tha sanh, cng sanh v v nhn sanh. Bn loi sanh ny bt kh c, tc tt c php chng th sanh. Tt c php khng ngai bn cu hu v. B-tt Long Th ph b bn cu, bn cu u bt kh c, v th tt c php rt ro bt h c v h khng hiu c nh tht ngha khng ca cc php m dn n hai kin gii sai lm ny. Khng l vn khng t tnh. Ph bn loi sanh v bn cu, l ni gi s cc php c t tnh, th th cc php chng phi t sanh tc l tha sanh, chng phi hu th v... Nhng Trung Lun ca ngi Long Th ph bn loi sanh (t, tha, cng, v nhn) hin th gi danh duyn sanh; v duyn sanh l v t tnh, cho nn khng ph bn loi sanh thuc t tnh sanh. Khi qun php khng, c th qun xt c tt c php chng ? Di s qun khng tt c php th mt php cng khng, v th c th ph tt c php. Nu cho rng c nhng php khng th ph, th tt c php khng th ph ny u chng phi l do lng thnh lp sao ? Lng tc l nhn thc chnh xc. iu t c t s nhn thc thch hp nht ny l do lng m thnh, c th cho l c. Nhng trong kinh dy: Nhn, nh....chng phi lng. Phi lng tc chng phi nhn thc chnh xc, tc tt c php m su thc nhn bit u chng phi do lng thnh lp. Hai l do ny u ni theo nhn thc lun. Trung Qun Trung Quc xa nay t xng ngha ny. Pht gio n vo thi k cui, nhn thc lun rt pht trin v c nh Trung Qun xem trng. Khi qun tt c php khng, khng cn thy tt c php, lin cho rng c th ph tt c php, y l lm gii ca phi Thi qu. Tt c php khng l do qun t tnh chng c, do t tnh chng c m ni l khng. Chng phi ph gi danh u khng. Cn phi bit rng qun xt n v ph chng khc nhau. Nh dng Gip lm c, m qun xt Gip chng c, th s qun xt chng th c ny l ph cc hu (c). Nu chng

qun Gip m qun t, khi qun t, tuy chng thy Gip, nhng khng th ni l khng c Gip, chng th ni l php Gip. V th, qun t tnh bt kh c m ni tt c php khng, chng thy Duyn khi gi danh l c, chng nn do y m ni qun tt c php khng, tc c th ph Duyn khi gi danh. Qun khng thuc v hu thng ngha, kin lp Duyn khi thuc v thc danh ngn. Ni theo thng ngha tr th nhn.... l phi lng. Nhng tt c php ca Duyn khi gi danh th tc cn c vo danh ngn lng ca th tc m gi lp, li c th cn c vo tm thc lng hu lu m thnh lp, nhng chng nn nhn m ni khng th thnh lp tt c php. Dng php khng ph tt c php, l kin gii thi qu, hiu lm ngha trung Qun theo t tng ca Qung Lun. Nh t s sai bit gia t tnh v Duyn khi, gia thng ngha v th tc m lp lun th khng ng, hoc s lc vo bt khng gi danh. 2. phi Bt cp : Qung Lun tng dn thuyt ca phi ny. Phi ny cho rng t tnh ca v t tnh khng, tc l t tnh b ph, gm ba ngha : Chng phi do nhn duyn sanh Thi gian v v tr khng bin i. Chng i php khc thnh lp. Qun t tnh ca tt c php bt kh c, tc l ph tr t tnh kin, cho rng tt c php c ba loi lm ln. Cn c vo y m qun xt, c th ng thng ngha tnh khng m c gii thot. Ngi tng-khch-ba cho rng nhng ngi ny thuc phi Bt cp, tc khng ph tr trit c t tnh kin vi t. Trong Pht php, khng lun l i, Tiu tha cng u tha nhn rng cc php do duyn sanh. Nu qun tt c php do nhn duyn sanh tc c th ph b t tnh, th th cc b phi Tiu tha l ra nn ph tr t tnh ! V sao cac nh Trung Qun li ph Tiu tha m ch by v t tnh? C th bit, h quan st nhn duyn sanh, tht cha ph tr trit t tnh kin m t n gii thot. Ni chng i php khc thnh lp, tc l khng i nhn duyn sanh, cng l lp thuyt chung ca cc phi Tiu tha. Khng i php khc, tc c tnh c lp; thi gian v v tr khng thay i, tc tnh thng tr. Thng tr, c lp, tuy hm ngha t tnh, nhng ph tr thng tr, c lp th s khng thng t c cc php tnh khng, cng nh ph thng ng ca ngoi o, v phng cc vi ca Tiu tha th khng th chng ng php khng. Ngha l tuy vng chp phn bit tr, nhng cn bn sanh t (t tnh kin cu sanh) li cha ph tr. Ngi

Tng-khnh-ba cho l kin gii bt cp. Ba ngha v t tnh ca tng ny i khi tng ng vi ba ngha t tnh l tht hu, bt kin, c tn ni trn. Cn bn ca t tnh kin l mt tht hu cm trc nhn, c sanh khi t mt nhn thc thng thng, do s hn cuc ca cn thc, nn khi trc qun thc ti s vt, khng th bit c tnh ta tng tc (qu kh v v lai) trc sau ca thi gian, tnh ly hp ca khng gian. Do m sanh ra nhng cm nhn thng tr v c tn. Tuy c qua suy l ca thc m c mt s hiu bit tng ng, nhng thng do thc ti cm vt s sanh khi m suy lun l c tn tnh, bt bin tnh (phn bit chp). V th, tuy ph c chp trc phn bit ny, nhng cha hn ph c t tnh kin. Nu mun liu t c Duyn khi v t tnh th trong vic qun xt ca thc vn cn phi theo ba phng din. Nh qun xt n cn nguyn ca t tnh (cu sanh t tnh kin) th chng nn la ba phng din trn. y cn phi suy xt, c t tnh th chng phi l nhn duyn sanh, v nhn duyn sanh tc l v t tnh. Trong lun Thch-ma-ha-din ca ngi Long Th c ni n vic dng Duyn khi lm l do duy nht ph tr t tnh kin. Nay phi ny ni t tnh chng phi l nhn duyn sanh, nn ngi Tng-khnh-ba cho l Bt cp, r rng l khng ng ! Duyn khi. Nh Hu b....tuy cng hiu c nhn duyn sanh, nhng cha trit , cho nn vn chp cc php c t tnh. Nht nh khng th ni qun xt Duyn khi khng th ph tr t tnh. Ngha chng phi nhn duyn sanh. Khng hm nhip tan th t tnh. c Pht thuyt php, khng ch c danh ngn m cn c ngha na. Cc b phi Tiu tha khng nm c yu ngha ca php nhn duyn sanh, cho nn d nu ln danh t duyn sanh, nhng vn chp c t tnh, khng th chnh xc ph tr t tnh nh lng ca n. iu ny ch c th ni l h l gii Duyn khi cha t, ch khng nn ni l Duyn khi khng th ph tr t tnh kin. Ph tr t tnh ch c nh tht liu ng duyn sanh. Chng phi nhn duyn sanh, l ngha tht ti, c tn, bt bin. Cu sanh, phn bit, php chp, ng chp...tuy c nhiu loi, nhng u chng phi nhn duyn sanh. Nu cho y l bt cp, mt s hc gi ni tnh khng m khng th hiu ht chn ngha tnh khng, tnh khng l no khng ph c kin chp ? Nh mt hc gi no t cho mnh l phi ng Thnh m khng th hiu ht ngha ca ngi Nguyt Xng, th th cha phi l phi ng Thnh ! Pht ni ngha nhn duyn sanh l nhn duy nht thng t v t tnh. Ba ngha ca tng ny v sao ngi Tng-khch ba phn xt l bt cp ? Theo ti, nu ni bt cp, th phi T Tc li c kh nng hn. Nh lun S Thanh Bin cho rng thuyt thng ngha th tt c php u khng, cn trong th tc li c t tng, tc

l gn ging vi Bt khng gi danh tha nhn php do nhn duyn sanh c t tng, tc th hiu rt ro c ngha khng v t tnh, cn phi thu t thm mt bc na. Qun lun sau khi ph Thi qu v Bt cp, lin xng chnh kin ca t tng, tc t tng ca ngi Nguyt Xng, cng l phi ng Thnh. Phi ny cho rng php Duyn khi tc l khng, khng nhng chng ph hoi Duyn khi. Tha nhn tt c php u khng, tc khng tha nhn php gi hu c t tng, khng ging vi ch trng ca phi T Tc cp cp. Tuy tha nhn tt c php khng m khng chp nhn ph hoi Duyn khi, cho nn khng ging vi phi Thi qu. III. Ba nh i tha h n truyn. Ph b thi qu v bt cp hin by trung o th c rt nhiu cch ging gii, nhng y ch lc nu ln ba nh i tha h n truyn. i S Thi H phn h i tha lm ba phi : - Php tng Duy thc hc. - Php tnh Khng hu hc. - Php gii Vin gic hc. Ring ti, trong tc phm Pht gio n gi ba phi ny l: H vng Duy thc h, Tnh khng Duy danh h v Chn thng Duy tm h. Ba h i tha ny c th phn bit theo quan h khng hu. Cc nh tnh khng ch trng tt c php tt cnh khng, trong tt cnh khng c th thnh lp Duyn khi hu, l im c sc ca Trung Qun. Tc l v c ngha khng, cho nn tt c php c thnh tu. Cc phi khc cho rng nu tt c u khng, h chng phi ph hoi Duyn khi sao ? Cho nn mi lp ra hu. V Duyn khi hu, cho nn mi tt cnh khng. Nu chn tht liu t Duyn khi hu, t s thng t tt cnh khng, v ngc li tt c php u khng, th khng th no thnh lp c php th gian v php xut th gian. H ch trng nn cn c vo tht m lp gi, ly tt c php khng lm gio liu ngha, cho rng tt c php Duyn khi do y tha m c, l t tng an lp. Cho nn php do nhn duyn sanh chng khng. Php y tha khi chng khng. C t tng th php th gian v php xut th gian mi c y c kin lp, l kin gi cn bn ca nh Bt khng gi danh.

Cc nh Chn Thng cho rng chnh khng cng phi vt qua. H tha nhn Duyn khi tt cnh khng, nhng sau khi khng ri li chuyn xut ra mt ci chng khng, l Chn thng lun. H cho rng khng l ng vi Tiu tha, c mt s ngi dng qun khng, ri cho khng l cu cnh, nh th l cha vin mn. Cc nh i tha n cn li tr t khng m thu thot, c th thy c bt khng (diu hu). Cc kinh Lng gi, Thng Man, LUN KHI TN... u tha nhn php v t tnh, nhng u lp ring bt khng diu hu lm trung o. Cn bt khng ca h th c lun trn mt chn nh php tnh, l Bn th lun Hnh nhi thng, l Tht ti lun thn b. Cc nh Duy Thc ni hu l ch trng vo hin tng kinh nghip qua, v th tranh lun vi Trung Qun v Y tha chng khng. Bt khng (diu hu) c chng ng t khng ny, khc vi Duyn khi ca cc nh Trung Qun. Trung qun an lp gi danh hu, l t php Duyn khi m lp by. Bt khng diu hu, v bn cht n ph hoi php Duyn khi, v h kin lp tt c php trn bn th Hnh nhi thng. M chn th khi vng, bt bin m ty duyn, ph thng hin tnh u l lun thuyt ca tng ny. V th ngi mun i con ng ny phi tha nhn php Duyn khi khng, khng ging vi nh Duy Thc lp Duyn khi bt khng. H cho rng khng l ph tt c, nn cng khng ging cc nh Trung Qun ngay ni Duyn khi tc khng m thnh lp nh huyn hu. Nhng s tht th h cn phi kin lp hu, nn cho rng sau khi vt qua khng th t php tnh chn nh diu hu thnh lp tt c php, xoay thn tr li, t diu hu an thn lp mng, cho nn cng vn nh c l chn tht t tnh bt khng. Trong ba nh i tha, Php tng Duy Thc bt ngun t phi Bt cp, khng t n ch rt ro ca php tnh khng, mt khng tc mt hu, v th thuc v t tng hu. Chn thng Duy tm th bt ngun t phi Thi qu, ph hoi php Duyn khi m tm mt li ra khc, h khng hiu rt ro Duyn khi hu, cho nn kt qu mt hu cng mt c khng, hai phi ny thuc t tng nng tht lp gi, d php l khng, d php chng khng. Ch c cc nh Trung Qun y c vo Duyn khi hin th tnh khng, tc khng m chng hoi Duyn khi hu, th mi l trung o thin xo. Tng Thin Thai Trung Quc, cng pht xut t t tng ca ngi Long Th, nhng chu nh hng ca nhng tro lu t tng thi i, nn t nhiu cng c mu sc ca diu hu bt khng. Nhng vi yu ngha php php tt cnh khng, php php r rng c, so vi tng khc vn gn vi ngha ca Trung Qun hn. ---o0o---

TIT II : Tc ly Trung o Thi qu v bt cp u ch trng vic t Duyn khi lun v khng, by gi tng qut hai mt hin tng v bn tnh trnh by. S quan h ca hin tng v bn tnh rt rng. Nh cc thuyt v bn th v hin tng, tht ti v gi tng ca ngoi o v mt s phi trit hc u c lin quan n lun ny. i vi v tr v nhn sanh, cn phi nm chc tht tng cu cnh ca n. Khng lun l ging thuyt hay tht chng, cng phi phn bit r rng iu , nhng khng th chia ct thnh hai phn. T sai bit i i thuyt minh th hin tng v bn th l Duyn khi v tnh khng, vy s quan h ca hai mt ny nh th no ? Vn ny, Pht gio, Thn gio v cc trit gia c nhng kin gii bt ng. Cc nh Trung Qun i vi hin tng v bn tnh, pht huy ngha trung o bt tc bt ly. Khi c Pht cn ti th, B-la-mn l ngoi o chnh. T tng ch yu ca ngoi o ny l Bn th lun, Nht nguyn lun. Cho v tr v nhn sinh l s biu hin ca bn th duy nht, l phm hoc Ng chn tht, thng tr, bt bin, an lc. Pht php mun ph tr t tng ny, cho nn ch trng n phn tch ph nh, nh ni nm un, mi hai nhp, mi tm gii... l phn tch; ni v thng, v ng, v sanh... l ph nh. l nt c sc ca Pht gio, dng s phn tch sai bit ph mt (nht). Dng v ng ... l ph nh ph chp tht. V sau cc hc gi Pht gio, c ngi khng hiu Pht, chp c s tng sai bit, nn i vi cc php th gian, xut th gian, sanh t, Nit-bn u ch sai bit tm cu mt tng nht nh. n thi k Pht gio i tha, c im c sc hn, tc l t nht d bnh ng ca bn tnh m ph bnh, phn bc t tng ca Tiu tha cho rng php php u c t tnh sai bit, ch r chn nh php tnh cng khp bnh ng. Do , i tha Pht php rt d b hiu lm m chuyn qua chp Bn th lun, Duy nht tht ti lun. K tht Thanh vn ph tr thng, nht, ng, tht ti m cn chng ng khng lc vo cc sai bit. Cn i tha Pht php pht huy tnh khng, bnh ng cng khp, ng nhp php mn bt nh. Tc ph hai chng chp mt, cng chng lc vo kin gii in o duy nht, bn th. Hai phi ny trn mt ging thuyt th Tiu tha ch trng sai bit (d), i tha ch trng bn tnh (nht). Chnh xc hn, ni sai bit ch l phng tin thuyt minh hin tng chng bn th, nn chng phi la mt; ni bnh ng mt v ch l phng tin thuyt minh hin tng chng la bn th, nn chng phi khc. Nu c th nm chc c tht ngha ca Pht php th bit Pht php ch dng gi danh thuyt lm phng tin thuyt minh tht tng, do khng nn thin chp. Trong kinh ni sc, lun khng, chng nn khi

kin chp sai bit, ni sc tc khng khng tc sc, cng chng nn khi kin chp nht th. Duyn khi v bn tnh l trung o chng vng mc ni tng tc tng ly. l l gii cn bn cn phi c ca ngi hc Pht, nu khng s b ngn t tri buc, ging vi thi quen ni tc ni ly ca cc hc gi th gian. V tc ly ca hin tng v bn th, cc hc gi Thin Thai ni rt r rng. Tng ny phn lp bn gio: Tng, Thng, Bit, Vin. Bn gio vi vic thuyt minh th tc tng v thng ngha tnh c tc ly bt ng. Tam tng gio (ch yu l cc hc gi Tiu tha) ch trng hin tng bn th, sanh t v Nit-bn, th tc v thng ngha c sai bit. Thng gio ch trng sc tc m khng, tc sanh t l Nit-bn, Duyn khi v bn tnh tng tc. Bit gio pht trin hn nn ni tam l tc , chn v trung o sai bit. Vin gio th tc tc, tc chn, tc trung, tam vin dung. Do m xt, Pht php ni Duyn khi v bn tnh chng phi tc th bit, chng phi bit th tc. Phng tin ging gii nh thin lch, nhng tht ra khng chp tc hay chp bit. l ni theo s an lp ngn gio, cn theo s th ng tu hnh th ch c hai iu: Mt l ng chn , hai l ng trung . - Ng chn : Khi th ng nht ngha th tt c hin tng sai bit u khng cn hin by, ch c l bnh ng nht d, l n khng thin chn. - Ng trung : Ng c l bnh ng nht nh, ngay l hin tng sai bit r rng, hin tng sai bit r rng m ngay l bnh ng tch dit. Chn l ni theo s th chng ca tr hu, th khng ngai ng thin chn v vin trung. Trung, tc bao gm tt c php, li tc gi, tc khng m tc trung. S gii thch ca tng Thin Thai khng ging vi tng phi khc, nhng tht c ngha ca n. Ng thin chn th hin tng v tnh khng tng tc, ng vin trung th gi v khng li tng tc. Nhng l tm thi ni theo chnh gii chng ng, n khi nh tht chng ng th quyt chng chp th l tc l ly. Lun theo s an lp ngn gio, vic kin lp Duyn khi v tnh khng ca cc tng phi c kho lo hay khng, d lm ngi lc vo nh bin hay khng th cn phi bn lun. By gi xin ly Pht php i tha th d : Theo nguyn tc, h l Pht php i tha th u lun n nh , cho nh l bt tc, bt ly. Duy Thc, Trung Qun, Thin Thai, Hin Th u ni nh th. Nu i su vo ngn gio ca cc tng phi an lp, c th bit cc tng phi c thin lch. Duy thc thin v sai bit, nh Duy Thc Quyt

Trch m ca u Dng Cnh V ni rng: Duy thc phn bit nh r th tc, phn bit nh tr r hu c. Thin lch l iu kh d, nhng v thin lch trong th tc tr v hu c tr, cho nn trn mt din by nht nh s nghing v sai bit, to ra l lun cho s sai bit. Nh ni Vin thnh tht v Y tha khi bt nht bt nh, m Y tha khi c sanh c dit, Vin thnh tht khng sanh dit, Y tha khi c th ni l chng t sanh hin hnh, hin hnh hun chng t; cn Vin thnh tht th khng th ni. Khi an lp cc php nhim tnh th nghing v Y tha khi, cn Vin thnh tht nh khng c quan h g n hin tng gii ca Y tha. Do , mt s hc gi khng tha mn vi cch gii thch ca Duy Thc, Y tha v thng, Vin thnh l thng; Y tha c sai bit, sanh dit, Vin thnh khng sai bit, khng sanh dit. Cc nh Duy Thc ni Y tha v Vin thnh chng la nhau, ct l mun khin cho ngi cm thy Y tha v Vin thnh chng la nhau, ch tht ra l sai bit. T Y tha khi m xa la Bin k, liu ng Vin thnh, Y tha v Vin thnh c th ni l chng la nhau. Nhng nu xoay li, t Vin thnh t n Y tha th li khng nhn ra bt c mt quan h no, v th c ngi cm thy Duy Thc khng dung v tc. Theo kin o chng chn th tng Duy Thc nng v thin chn; trn mt an lp ngn gio, th nghing v php tng th tc. V th, cui cng khng trnh khi sai bit. C ngi ph bnh h nghing v qun sai bit ca hin tng, din by hin tng v bn th. Tng Hin Th, lun Khi Tn cng ch trng bt tc, bt ly. Nhng h li nghing v l bnh ng nht nh v sai bit, cho nn ni ton vng tc chn, tan s tc l, tt c nhng hin tng hoc s tng h vng u l bn lai tch dit. Nu xoay li, t chn khi vng, ton l tc s, cho tt c l s hin khi ca chn nh. T bn tnh hin khi tt c hin tng, tc php mn tnh khi, y l iu m Duy Thc khng ni n. Lc t Thin tng cng tng ni: No ng t tnh hay sanh vn php. Ngha l bn tnh v hin tng bt kh phn, hin tng l do bn tnh hin hin sanh khi. Cch ni ny cng rt thng dng i vi mt s trit gia. Cc nh Hin th. Ch trng v chn nh bnh ng, cho nn lp thuyt khng ch chn tc tng tc, m s tng trong tc cng tng tc. Tc tc m chn, tc chn m tc, chng qua l l s v ngi m chng phi l nh cao t tng dung tc. Cu cnh ca l s v ngi khng ch l s l tng tc m cc s tng cng tng tc. Nh php mn Tnh c ca tng Thin Thai cho rng mi php gii, mi mi li c mi php gii. Nh th mt php dung nhip tt c php, tt c php li nhip nhp trong mt php, ng vi nhn lun v Bin nhn lun. Cc nh Hin Th tuy ni vin dung

chng ngi hng b, hng b chng ngi vin dung, k tht nghing v tng tc, c ngi ni: Thuyt ny thin v v sai bit qun l tnh, dng thuyt minh nh m thi. Dng kin gii Trung Qun ph bnh th Duy Thc ch trng sai bit s tng, phn nhiu ni v tc . Thin Thai, Hin Th ch trng v bn tnh bnh ng, phn nhiu thuyt minh chn . L lun ca Duy thc, Thin Thai v Hin Th rt cao su rng ln, ng nhin khng th xem l hoang ng v cn c. Nhng Pht ni nh , chng phi tc cng chng phi ly, m cn phi kho lo hon mn vin dung nh , khng th c mt my may thin lch. Nu c th chnh kin trung o nh v ngi, mi c kh nng liu t chnh xc Duyn khi v tnh khng. Lm th no t c nh bt tc, bt ly n ch thch hp hon mn nht ? Chng trng sai bit cng chng nghing v bnh ng, cng l ch c bit cn lu ca cc hc gi Trung Qun. Nh trung o qun ca cc nh Trung Qun l Duyn khi tc tnh khng. V cc php khng v t tnh, nn php Duyn khi ny cn phi do cc duyn mi hin tin. iu ny khc vi cc nh Duy Thc. Cc nh Duy Thc khng th t Vin thnh tnh khng m ch ra c tnh khng v Y tha c quan h g; Trung Qun th ni v t tnh v Duyn khi tng tc tng thnh, y kia c quan h mt thit. V c ngha khng, cho nn tt c php thnh tu, cc php bn tnh khng, chnh l nguyn nhn hin tng c th thnh hin tng. Nhng hin tng s d c v hn sai bit, chng phi l ly tnh khng ny lm tinh thn hay vt cht ri sau thnh hin tng sai bit. Cc php do cc duyn nng nhau ha hp m thnh, th hin tng sai bit ch c trn cc php nhn duyn m thi, nht nh khng lun bn trn tnh. iu ny khc vi t tng t tnh nng sanh mun php, nht chn php gii hin khi tt c. Nh ti khang t trng mi c th xy phng c, cng nh php tnh xa nay vn khng tch, cho nn c th sanh khi hin tng. Nhng ch c t trng th cng khng th to phng c m cn phi c , gch, g, cng nhn mi thnh mt phng c tht s. V th ni v c ngha khng, tt c php c thnh tu, l t bn tng Duyn khi ni v nguyn do thnh tu cc hin tng; s d thnh hin tng nh th, chng phi dng khng lm nng lc v vt liu, m l ly khng lm cn nguyn hin ra tt c vn tng. Tnh khng v Duyn khi nh gng sng v nh tng, gng khng sng th nh khng hin. Nhng khng th ni trong sng tc c tt c nh tng, cn phi c cc nhn duyn ngi, cy ci, hoa lNi gng trong sng c th hin tt c nh tng, c th ni nh tng chnh l trong sng, trc khi nh tng hin cng cha tng khng c trong sng. T mt trong sng m lun th l bnh ng nht nh, c nh tng cng nh th, khng c nh

tng cng nh th. Nhng nh tng hin khi, t phi nh c trong sng, nhng chng phi ch do trong sng m khng cn cc nhn duyn ngi v vt, cng nht nh chng phi do trong sng bnh ng ca gng, m cc nh tng hin ra li khng sai bit. Cc hnh nh ngi, vt, hoa, l nh th no u l do quan h nhn duyn ca ngi, vt, hoa l quyt nh. Nh th, Duyn khi v tnh khng, nu nhn t tnh khng th bnh ng, cc hin tng sai bit khng la bnh ng ny. Nhng tng sai bit vn khng mt, cng chng phi do tnh khng bnh ng m cc php li khng sai bit, ng thi cng chng phi do cc php sai bit m tnh khng sai bit. Trung Qun phn bit Duyn khi v tnh chng ging vi Duy Thc ch V c ngha khng, cho nn tt c php thnh tu. Cn ch bt ng vi Thin Thai v Hin Th l: Tt c l php Duyn khi, do nhn duyn sanh, chng phi l tnh khng sanh, vn y tt c. Nhng y u quan trng mun ch ra l tnh khng tc bn tng ca Duyn khi, ch chng nn xem l tht th Hnh nhi thng, cng chng nn xem l nguyn l m cc php y c; v l nhng ngh tng ca cc nh chp Hnh nhi thng, Hnh nhi h hoc l s sai bit m chng phi l tht tng ca Duyn khi tnh khng. Tnh khng v Duyn khi ca Pht php khng ging vi cc tn gio v cc hc thuyt khc. Lp trng ca Pht php l Duyn khi lun, dng nhn qu Duyn khi an lp tt c php th gian v xut th gian. Theo th Thanh vn tha ni cc php nhn qu Duyn khi sc tm l ng, nhng h khng ni nh khng lm bn th m c tt c cc hin tng. Trung Qun v Duy Thc li c th gi gn l lun ny. Cc nh Duy Thc ni: Cn c vo A-li-da chng hin hun sanh. L ni t mt hin tng. Cc nh Trung Qun ni: V c ngha khng, cho nn tt c php thnh tu, l din by l do Duyn khi c th sanh khi, nu mun ni hin tng sai bit th phi ni trn mt nhn duyn ca cc php sc tm. Pht php cng khng ging Huyn hc v Thn hc im cn bn l hin tng v kinh nghim. V sau cc hc gi ch trng bnh ng v phn bit, ly bn tnh lm bn th chn tht ca cc php, cho rng cc php l do bn tnh hin hin sanh khi. n y th ln ln vi thuyt Bn th sanh hin tng ca cc nh Thn hc v Huyn hc m dn dn tri ngc vi Duyn khi trung o ca Pht php. i tha ni Duyn khi chng tc chng ly. Trung Qun v Duy Thc u khng chp nhn bn tnhc th sanh Duyn khi hoc chuyn bin lm Duyn khi. Bn tnh chng phi l mt bn th hoc mt nng lc thc ti g. Pht php ni tt c php nh sc bn tnh tch dit, khin cho ngi

ngay ni tc m hin c chn. Chn nh tch dit cng chng phi l mt tht th thn b chng th ngh bn. V th xa nay chng ni t th khi dng. Nu chng nm chc c im ny, th Pht php t s cng mt dng vi Nho o ca Trung Hoa, B-la-mn gio ca n , Bn th lun, Duy tm lun ca Ty phng. Tn Duy Thc Lun ca Hng Thp Lc ph bnh Pht php: Pht php ni tt c php l khng khng tch tch, m chng ni khng khng tch tch tc tt c php. H Hng ni th l cho Pht php chng ni t bn th khng tch m hin by tt c php, cho l mt khuyt im ca Pht php. Tht ra Pht php u tng chng ni, hay chng bit ni iu y, m c l cng ni khng tch tc tt c php, nhng ngha th chng ging nhau, tc khng chp nhn t th khng tch m hin ra tt c. Xa nay Thn gio v Huyn hc, khi ni v v tr nhn sinh, th c mt gi nh rt c bn l cc hin tng sai bit t phi hin ra t mt bn th thc ti. Cc tn gio khc nh B-la-mn.u ch trng c mt thng to ra nhng hin tng. T tng ny con ngi rt d tip nhn. Bi v xem cu cnh tt c php thnh tht ti tnh, m Tht ti tnh l tnh bn nguyn ca tt c php. Th nn, thuyt nhn cch ha Thng sng to ra vn hu cn c vo m pht sinh. Cc nh Huyn hc sau ny, tuy khng ni Thng l cn nguyn ca v tr m cho rng c mt nguyn l hoc bn th tht ti sanh ra tt c hin tng, hin ra tt c hin tng. ng c cn bn ca h, l cn phi tm c mt bn th bn ngoi tt c cc hin tng, su xa hn hoc cao hn tt c hin tng. Lun thuyt c bn ca h l: Bn th v sao li c th sanh ra hin tng, bn th v hin tng c quan h g ? Mt s nh Huyn hc no cm thy rng bn th khng th la hin tng m tn ti, nn tng tng ra mt bn th c tnh nng nh mt Thng , ri cho rng t bn th ny sanh ra tt c hin tng m bn th li trong tt c php, thuyt ny tr thnh phim thn lun, Huyn hc, Tht ti lun. Hng Thp Lc cng ni: Tan th tc dng, ton dng tc th. Tht ra, nu tr b gi nh cn bn, vng tng cn bn v bn th sanh hin tng th tt nhin s l tc hin tc khng, tc khng tc hin, ni ni hin hin, php php r rng, h tt phi nht nh l t bn th sanh ra hin tng ? Nh tng nc v tnh t, tc t tc nc, u cn g phi ni l t tnh t m pht hin ra tng nc ? Cc nh Huyn hc ngi trong hm v minh, m mng ni t bn th sanh hin tng, li cho Pht php thin lch (khng tch m chng sanh ha), chng tc, chng phi l tc ci lm sao ? Pht chng phi l Huyn hc tm cu bn nguyn ca vn ha thuyt minh vn hu v sao c sanh khi. Pht php ch ni th gian hin tht kinh nghim ny m th ng c bn tnh khng tch, xa

la m vong. Tnh khng, chn nh u chng c tht th ring, l ng th, chn tng ca hin tng. V con ngi lm nhn, cho nn cm thy cc php c tht tnh, thm ch tng tng c mt bn th cn bn sanh ra cc php. Nu cc nh hc Pht cng tng tng th bn th sanh hin tng tc l ng loi vi cc nh Thn gio, Huyn hc, khng th hin l c im c sc ca Pht php vi ngoi o. Th gian cng c ngi khng tha nhn bn th Hnh nhi thng, l phi kinh nghim hoc phi tht ti. Cc phi ny cho rng bn th ca Thn gio hoc ca Huyn hc l mt sn vt huyn tng, l dng s suy lun ca chnh mnh lm ch y c kin lp, h khng chng kin c bn th l ci g ? Suy lun ny rt c l, nhng li thin lch ! Theo ngha cn bn ca Trung Qun: Chn tng, bn tnh ca tt c php, cn phi nm chc ng lng ca n, khng b nhn thc sai lm in o che lp. Ci m xa la in o lm ln, chn chnh nhn bit c l bn tnh, tht tnh ca cc php, ch khng phi c mt bn tnh, tht tng no khc. iu ny khc vi ci hin tht nghing lch lm ln, hng ngoi tm cu ca nhng ngi thin v kinh nghim lun hoc hin tng lun. Nhng bn tnh cng chng phi l bn th ca mt s ngi tng tng, cho nn khng ging vi Bn th lun ca cc nh Thn gio v Huyn hc. Tm li, theo Pht php th h u nghing v mt mt, hoc l ch trng v sai bit, cho nn bn tnh cng theo m sai bit, thm ch ph nhn bn tnh; hoc l ch trng bn tnh bnh ng, thm ch ph b hin tng. Nhng phi ny u khng th chnh kin trung o, nu h khng chp s b l, cng chp l b s, ch c y c vo chnh ngha Trung Qun m xc lp trung o qun Duyn khi v bn tnh th mi c th i trn trung o m t n cu cnh. ---o0o---

Chng Mi : LUN V NH
TIT I : Tng Qut Nh l mt lun rt cn bn trong Pht php. Mc ch ca Pht php l dn dt chng sanh chuyn m khi ng, m phng php dn o l ly nh lm gc, cho nn cn phi hiu Nh mt cch xc thc. Chng Nh do cc i S Gia Tng, Khuy C son, cc tng phi khc cng rt xem trng. Trung lun ghi : Ch Pht cn c vo Nh thuyt php chng sanh, l th tc v nht ngha . Nu ngi khng bit phn

bit Nh th s khng nhn c ngha chn tht ca Pht php. Lun theo gio ngha th c Pht dng phng thc nh thuyt php chng sanh, cho nn nu khng bit Nh mt cch xc tht th khng th hiu r Pht php. Lun Thp Nh Mn ghi: Nu khng bit Nh th s khng bit li mnh, li ngi v cng li. Ngi tu hc Pht php khng ngoi mc ch li mnh, li ngi v cng li. Cho nn c th thy vic tu hc Pht php cn phi l gii rt ro Nh . Nh l th tc v nht ngha hay tc v chn . Pht y c vo Nh thuyt php, m ch yu nht trong Nh l phm Thnh Nh hoc c th gi l tnh tr nh , hu khng nh . Phm phu do m tnh vng chp khng ng chn l; cnh gii ca phm tnh l th gii thng bit, l th tc hu, th tc . Th, ngha l i di; tc l gi di khng tht. Theo Phn ng th th tc l che y, chng ngi; ngha l phm tnh b tm h vng khng chn tht chng ngi chn tng. Thng ngha l tri kin bc Thnh th ng bn tng cc php, s nhn thc bnh thng khng th bit c. l cnh gii chn tr th thng, l thng ngha, tc nht ngha . Pht php gio ha chng sanh, khin cho h t m m c ng, t phm vo Thnh, ch yu dng Nh ny lm phng thc cn bn lp gio. C nhiu dng thc gii thch Nh , nhng ch yu l lm th no chng sanh t cnh gii m chp m vo c cnh gii ca Thnh gio. Chng sanh do v minh vng chp, cho tt c php l tht c, do m dn n lu chuyn sanh t. Mun ngi c gii thot, iu tt yu l phi khai th cho h ng c cc php chng phi tht c, ng c php tnh bn khng l thng ngha . V th Trung Lun Thch ca ngi Thanh Mc c ni: Th tc ngha l tt c php tnh khng, v in o, nn sanh ra h vng, th gian cho l tht c. Cc Hin Thnh bit c tnh in o, bit tt c php u khng, v tnh, cho nn i vi Thnh nhn l nht ngha , l chn tht. l khng in o m xc tht. Vy th tc l gi di khng tht; v sao gi l ? Th tc tuy h vng in o, nhng trn mt nhn thc chung cng chp nhn, th n vn c tnh xc tht, tha ng tng i. Tt c php th tc, nhn t lp trng th gian, cng c th phn bit c lm v khng lm. Th tc l s chn tht ca th gian, cn cu cnh l chn tht ng nhin l bt nh. Nhng v cnh gii ca phm phu v bc Thnh khc nhau, cho nn Pht ty theo s sai bit ny m ni c hai loi chn tht. Nu nhn t lp trng ca phm tnh th ni cc php sc l chn tht, cn tnh khng l l tng, khng hin thc. i vi tnh khng th nhn thc ca phm tnh khng th t n, ngi bnh thng khng th l gii c,

do m gi l nht ngha. Nhng chng nn v phm tnh khng l gii c m ph nh n. V iu ny bc Thnh cng phi chn tht thy bit, v y l cnh chng ng chung, khng sai bit ca bc Thnh. Tht ra, nhng iu thng thng c ngi ta nhn thc nh th nh th, th cc nh khoa hc chng chp nhn nh th. Tri li c rt nhiu iu m khoa hc chng minh th nht nh kh c th ph nhn. Nh xc nh mt tri l mt nh tinh (hng tinh) bt ng, a cu l mt hnh tinh xay chung quanh mt tri. iu ny r rng khng ng vi s nhn thy ca con ngi. V con ngi nhn thy mt tri va c mc va c ln, th nn ni mt tri xoay chung quanh qu t li c ngi thy ci gh l chc chn, chng bin ng, nhng cc nh khoa hc cho rng trong c s xung t ca cc in t, tuy khng ngng bin ng, nhng li c kh nng duy tr s qun bnh vn c, cho nn mt s ngi lm cho rng chc tht, bt ng. ng nhin lun chng khoa hc ch l nhn thc thng thng c thm s chn lc nghin cu k, m chng phi l nht ngha ca Pht php. Nhng cng c th nh vo bit cnh phm th chng phi l cu cnh chn tht. Tr tu c su cn, nn c th gii quan bt ng. S kin ny, mi loi u c tnh chnh xc tng ng vi loi ca mnh. V th, khng th dng th tc chn tht lm cu cnh, nn bit thng ngha chng th dng kin gii phm tnh m lun bn chng minh. Vy lm sao hin th c chn thng ngha ? Lm sao thng t c thng ngha m khng tri ngc vi th tc ? y l nhng vn rt quan trng ca Pht php. Th tc c mt ngha rt trng yu i vi cnh gii th tc, nh mu sc p lm cm ng lng ngi, pht sinh tnh cm. Cho d cc nh khoa hc c ni ch l nhng ln sng di ngn, nhng con ngi vn dng nhng tnh cm phong ph tip nhn n. Nh thin v c,cho d khoa hc vt cht khng th pht hin c, nhng khng mt i ngha quan trng ca n th gian. Cn c theo Pht php th th tc v thng ngha tuy c s bt ng, nhng nht nh khng phi l hai mt mu thun xung t. Y c vo th tc m ng thng ngha, thng ngha li chng ngi th tc. Thnh lp nhn sinh quan tnh tr hi ha, chn tc thnh tu, l lp trng c bn ca Pht php. Phm Thnh nh (hu khng nh ) l mt phng thc i th, c bn. Nhng Nh vn l ch thng t ca bc Thnh, tc trong tm cnh ca bc Thnh cng c th hai . Cn phm phu tnh chp ch bit c th tc m chng bit thng ngha, bc Thnh th thng t thng ngha m kho lo ty thun th tc. V th, t cnh gii bc Thnh m lun th nh , t s chng ng su cn th c cc nh khc nhau:

Tht hu chn khng nh : y chng phi lun n vic chp th tc tht c ng thng ngha chn khng, m chnh l mun ni trong hng hc gi Thanh vn, nhng v c tm chn ght th gian chng qun php php tnh khng, ch trng t li, mun mau chng ng nhp v ng, v ng s. Khi ng nhp ng tnh khng, la chp, t chng ng, cho l thng ngha . n khi t khng hin ra c, khi tm th tc, th i vi tt c cc cnh gii, u c tnh tht ti hin tin nh c, l th tc . Tuy nhng hc gi Thanh vn chn ng, nht nh chng phi do m c chp tt c php tht hu. Nhng trong tm cnh th tc ca h, c tng t tnh hin tin, khng khc vi tng hin ni tm phm phu bao nhiu, nhng h khng chp trc tht c m thi. Huyn tng chn khng nh : Nh ny l ch chng ng ca hng Thanh vn li cn v B-tt, khi h ng nhp tnh khng, do qun php Duyn khi m bit php rt ro khng, l thng ngha . T thng ngha khng, khi hu c tr v lu (phng tin tr), bit tt c php hin khi l gi danh v t tnh, nh huyn nh ha. Nhng y ch l sc d ca thng ngha khng nh, lc by gi chng th thn chng c php tnh khng tch. l cnh gii kin o ca cc nh i tha. Khng ch hng B-tt nh th, m hng Nh tha li cn cng c th c nh th. Nh ny khc vi Nh tht hu chn khng ni trn, v y l do hu c phng tin tr m thng t c cc php gi danh nh huyn nh ha. Nh ny c th gi l s l Nh , trong L tr thng t tnh khng l thng ngha, s tr phn bit huyn hu l th tc. Nh diu hu chn khng (tm gi nh th): Nh ny khng c danh xng c nh, l Thnh cnh php php khng tch, nh huyn, nht nim vin dung m Pht, B-tt ng nhp. Song qun Nh tc tc tc chn l ch thng t ca tr nh tht. Khng th hn cuc y l thng ngha, kia l th tc. Nhng ni mt nim n ng rt ro khng m ngay ni l nh huyn hu, t y m tm lp th tc. Nh huyn hu m rt ro khng, t y m tm lp thng ngha. Trong v sai bit m ni sai bit, khng ging vi Nh huyn hu chn khng l thy khng chng thy c, thy c chng thy khng. Tng Tam Lun v Vin gio ca Thin Thai Trung Quc u t lp trng ny lp Nh . Diu hu tc c ni y l thng t rt ro m li duyn khi huyn hu. L ny khng ging vi s thng t ca hu tr khi qun ring Nh . Duyn khi huyn hu tc khng ny gi l diu hu, chng ging vi diu hu ca cc nh Bt khng lun ph nh Duyn khi m nu ln chn tht bt khng.

Ba loi c nu trn, loi th ba l thuyt ca Tam Lun v Thin Thai, loi th hai l tng ngha ca Duy Thc. B-tt Long Th cng c ngha ny; loi th nht l thuyt ca Thanh vn tha. Ba loi ny cn c theo s chng ng su cn m lun bn, nhng trong chnh kin Duyn khi v tnh khng v ngi, th c ba dung thng v ngi. Pht php an lp Nh , vn dn dt chng sanh t ln Thnh, chuyn m thnh ng, cho nn phi t c s Nh phm Thnh, ri t tng lp tng tng m thm nhp, hu t n cnh gii vin mn. Nu khng, ch m lun vin vng m b qun hin tht, ging nh nhng k thch huyn m m khng cn thc t. ---o0o--TIT II : S an lp nh Nh phm Thnh lm gc, dn dn thm nhp, rt d gii ng, nhng cn phi dng nh trung o lm cu cnh, dung thng xuyn sut hai nh trc. Nu chp gi nh th nht, tc chp th tc hu t tnh bt khng; nu chp nh th hai th khng th dung thng nh . Hng thanh vn c th liu ng c rt ro nh v ngi, nhng hng B-tt cn phi chng ng mi c. V th cc loi hc gi i tha u cho rng t c trung o l thnh Pht. Pht s d gi l Pht, v Pht dung thng khng hu, c trung o, thu sut c nh bt cng Thanh vn (khng cng chung vi Thanh vn). Kinh Bt-nh ghi: Khi B-tt ngi o trng qun mi hai Duyn khi nh h khng v tn, l diu qun trung o Bt cng ca B-tt Duyn khi rt ro khng, nhng rt ro khng, tch dit m khng ngi Duyn khi hu. B-tt chng b hu vi, chng tr v vi, ng c l ny tc c th thnh pht. Ngi hc pht ly iu chng ng ca pht lm cu cnh, th phi ly nh ny lm ch suy xt ti cao dung thng, quyt trch vi hai loi nh trc. u tin ni v ngha th tc . Lun theo nh phm Thnh: V v minh che lp cho nn gi l th tc. chng sanh t v th n nay do v minh, nn chp tt c php u c t tnh chn tht. Do , th tc hu ni phm phu chp tht m gi l . Bc Thnh thng t c cc php l gi danh nh huyn nn gi l th tc. V s tng th tc u h vng in o, nn khnng th gi l . Th tc ny c th ging vi t tng tht hu chn khng, nhng ngha chn tht ca khng nht nh nh th. Kinh A-hm

ni l nh tht khng in o. Nu v nh tht m gi l th th tc hu ca huyn hu chn khng v diu hu chn khng vn c xem l . Cho nn theo s c chp ca phm tnh th tht chp v minh l ; nu ni theo nh tht tr ca th tc th bc Thnh th gian cng c th gi l . Ni theo nh phm Thnh, ca th tc l chng la huyn hin. T nhng quan im sai bit, tuy c th ni th tc l nh huyn hin, nhng v phm phu ngu si, nn chp l tht hu, tht chp ny khc vi huyn hin. T cnh gii ca phm phu, l t chng la huyn hin m tn ti. Hin tng v tht tng, trong tm cnh ca phm phu khng th phn chia mt cch my mc cho l huyn hin, y l tht hu. Trn mt nhn thc trc cm ca phm phu tc c tht tng hin tin. Tt c Duyn khi huyn hu, i vi phm phu thnh ra tht hu; cng nhn , khi qun tht tng ca phm phu bt kh c th hin tng nh huyn chng khi, nn khng th thy. Cc nh duy thc tuy ch trng s sai bit ca Y tha khi v Bin k chp, nhng cng c ngha ny. Nhim Y tha ca phm phu v l Bin k s chp tnh, chng th ka hin tng m an lp. Tri li, la tnh khng ca tht tng cng phi t hin tng qun xt. Nh sc tnh khng, tt c php tnh khng, chng th la hin tng m ni khng (hng li cn kin o c th tc khng m hu). tht tnh vng hin ca phm tnh khng la hin tng. Nhng bc Thnh ng nhp tt cnh khng, sau c tr cnh, nn khng chp tht hu, liu tri c tt c php nh huyn hu m chng phi tht tnh, mi l hin tng ch chng phi tng. T , tnh sai bit ca v hin mi biu t r rng. Trong phm phu v, chng nn qun xt hin tng v tng qu cch bit. Cc nh duy thc ni ba tnh, nhng nghing v Bin k, do dn n thin chp khng chp nhn Y tha tnh khng. Trung Qun ni Nh nghing v th tc, do chng sanh m thnh , cho nn ph tr th tc dn phm vo Thnh. Nhng nhng hng ngi khng hiu th thng ri vo c th khng, lm cho rng khng c th ph tt c php. Kt qu, hoc ging nh o nhn Phng Qung bc khng tt c, hoc tr thnh tn ca Tht ti hnh nhi thng. S nhn thc ca th tc, thng thng c th chia lm hai loi l chn tht v phi chn tht. Nh thy sng nng tng l nc, bit l nc gi, thy nc trong mt tng l tht c. Loi trc, s nhn thc thng thng cng c th bit khng tht, nhng loi sau th con ngi u cho l tht. S phn bit tht gi ny cng ging vi s phn bit ca mt s hc gi. Nh

Nh ca Hu b, theo gi hu v t tnh v tht hu t tnh m kin lp, h cho rng mu xanh, vng c t th tht ti, l thng ngha hu, cn hin tng tng tc ha hp gi hu, l th tc hu. Nhng nhn theo lp trng ca Trung Qun th iu m cho l khng tht , chng phi hon ton l s tht. Nh con ng cng nhn xa cng thy hp, nhng con ng u c nh th. Nhn thc con ng cng xa cng hp trn l lm ln, nhng chng phi l lm ln ch quan, v l quan h nhn duyn m ra, nu dng my nh chp, cng s thy con ng nh th. V d nhng cy bt vo trong ly nc thy cy bt hin ra tng gp gy; cy bt ny c tng gy, nht nh khng ch l do nhn thc lm ln. Cc hin tng loi ng nh huyn ha, nh sng nng, l gi hu, cng l khng; nhng chng phi l khng c g c, chng qua khng phi l tng tht, m l huyn hin m thi. Ngi Long Th ni: Php c huyn tng nh th tuy khng, nhng c th nghe thy. Ni lon ng, nh huyn, khng v tht tnh, chng phi l khng c g c. Khng tng lp khng m chng ngi huyn hu, tc cn c vo y m lp lun. Ngc li, iu m ngi thng thy l xc tht, cng chng phi l hon ton hin c, nh Tt-b-a b cho rng vng, xanh, , trng l tht c t tnh. Nhng theo khoa hc, l do nhng lun nh sng mnh yu thay i, th thy mu sc cng khc. C ngi cho rng th tch tht hu; tht ra cc vi khng th phn tch, khng th dung cha l bt kh c, tc khng c tht tnh ca th tch. Dung tch co gin n, thu hp cng chng c tht th c nh. Nh th, iu m ngi cho l chc chn chn tht th chng thy c hin tht, nhng iu con ngi cho l h gi cng chng phi hon ton h gi. Th gian thng ly hai loi ny chia lm gi tht, thc t khng th c. V hai loi ny, cc nh Trung Qun u cho l gi hu nh huyn, l vng hin, l loi ng. Nu cn ly mt vt no lm tht hu, th cng cha th hiu c chn ngha ca Duyn khi v tnh. Tht ra cnh th tc m nhn loi thng nhn bit c th chia lm hai loi l trng thi thng v trng thi bin ng. Trng thi thng, tc tnh ng loi v cn thn ca chng sanh do nghip chiu cm, nhn thc do cn thn (sanh l)xc cm m sanh khi c tnh cng ng v tnh tt nhin. Nhng trong s nhn thc ny c hai loi. Mt, nh mu xanh, vng i vi cp mt v nhn thc bnh thng, cng vi mt nh sng nht nh, mi ngi n nhn bit ging nhau. Nh th l c hin hu tht tnh, ngi thng kh liu tri y l h vng huyn hin, gi l chnh th tc. Nh trng trong nc, sng nng, ting vang trong hang, my bay thy trng chuyn ni trn, chng phi l do

thn bnh m thnh, cng chng phi do nhn thc in o dn n. l tng gi di ca cnh bin hin ra, cng l hin tng m mi ngi cng thy cng nghe. Nhng qua s kho st ca th tc, cng c th bit l h vng, ch c a b cha c thc mi cho l tht. Huyn ha, sng nng, bng trng trong nc, ting vang trong hangnhn loi u thy nghe, rt d nhn ra l h vng v t tnh, gi l d gii khng (khng d hiu). Trong kinh thng dng nhng hin tng ny d cho nan gii khng (khng kh hiu) v un, x, gii. Trng thi bin ng hoc l s bin d ca cn thn nh mt b bnh nhm, thn c gh nga, hoc cng c ngi do ung thuc m thay i. Nu nhn thc sanh khi t thn cn c bin d nh th th thy nh th no ? H ci thy vo trng thi bnh, th s mt i tnh cng ng v tt nhin. V vic ny, ngi thng cng bit l lm ln. Hoc thc bin d, hoc trc b nhng iu t ngy hun tp, hoc hin ti do x hi, thy bn, tng phi o luyn, hoc xut pht t kt lun ca nhng ngi suy l sai lm, hoc tm khng chuyn ch m sanh khi n tng l m khng r rng, cho n thy y tng rn, thy tr lm ngi u c th dng tri thc chn chnh un nn, sa cha, ph b nhn thc sai lm kia. S gi di ca cnh, s bin d ca thn cn, s lm nhn ca tm thc, tuy l th tc, nhng chng phi l tht, trong th tc c th dng th tr hiu l h vng. u thuc v th tc in o, tuy c chnh th tc v o th tc, nhng tri qua s nhn xt nh tht th chnh th tc cng dn dn hin ra tng huyn, tc khng c tnh c nh, do duyn m ta nh c hin. Ta nh c tng thi gian m chng c trc sau; ta nh c tng khng gian, m chng c trong ngoi; ta nh c tng sanh dit m chng c n i; ngay ni m bit l h vng loi ng. l dng d gii khng d cho nan gii khng. Nh huyn ha, nh tng l khng d hiu (d gii khng) cng c th thy nghe, hin hu r rng, c mt quy lun nht nh ni tm v cnh. C ngi cho rng tht hu cng l h vng, l tnh khng, nhng khng ngi huyn hu Duyn khi, khng ngi vic thnh lp php tc nhn qu. S phn bit chnh th tc v o th tc l phn bit trn lp trng thng thng ca nhn loi. Bin d v cn th c th dng thuc tr liu; sai lm v thc, nh thy dy tng rn, chp th gii do thng to ra (th gic, huyn gic), c th dng tri thc chnh xc th gian sa sai, ph b. V nhng h di thuc v cnh tng, a b cng cho l tht c, nhng v sau do tri thc pht trin, nn cng d bit c l gi khng tht. Cn chnh

th tc nh sc. ngi thng cng thy chn tht, nn kh bit l gi, cn phi qua s qun xt ca thng ngha mi c th ng c l h vng khng t tnh. T bc Thnh nhn xung phm phu cng nh ngi ln nhn c b. Hai loi ny ch l ni theo tri thc su cn, tc l s ng gii bt ng gia th tc thc v thng ngha tr. T cc v t tnh m ni hin c lon tng, l nht tr. V th c th dng huyn ha Duyn khi d cho Thanh sc Duyn khi. V iu ny hn cng c ngi nghi rng : L gii cc php tnh khng, nh thy mt trng trong nc, nh trong gng l khng tht, h vng, l ra phi thng t o l Duyn khi tnh khng, Duyn khi tnh khng chng phi l i vi mt php no, m php php u nh th. Vy cc hc gi Tiu tha v hc gi th gian cng c ngi bit c bng trng trong nc, hoc nh trong gng l gi, v sao h khng thng t c chn l Duyn khi tnh khng ? Nn bit rng, nhng ngi ny tuy cng bit nhng hin tng khng tht, nhng khng t c chnh kin tnh khng, v h khng thu trit c ngha gi hu, ngha tnh khng ca Trung Qun. Tuy h cho l khng tht, nhng ng thi vn chp c mt t tnh chn tht khc tn ti, nh mt trng tht trn h khng. Tt c u cho rng c tht gi i lp nhau, c ci tht kia, cho nn c ci gi ny. chng phi l s hiu bit chn chnh v ngha gi hu ca Trung Qun, nn khng th thng t c chnh ngha Duyn khi, khng th liu ng c tnh khng m t n gii thot. Khi thng t c cc php Duyn khi nh huyn ca Trung Qun, nht nh chng an lp mt ci g chn tht na, m qun tt c php u l gi lp, nng nhau thnh tu v khi va thng t c mt php th lin thng t tt c php. V th, khi liu gii c cc php Duyn khi tnh khng, th bit rng chng phi do c mt trng tht trn tri m c bng trng trong nc. Cn phi t c tt c nh huyn, hiu c cn, cnh, thc khng tht tnh, phn qun m t c gii thot. V th y tht lp gi, l do t vng chp t tnh m ra, chng ngi Trung o khng hu v ngi. Thng ngha l cnh gii t ng t tr hu bt-nh ca bc Thnh, gm c hai ngha l rng v hp. Ngha hp l ch cho tnh khng. Chng sanh chp tt c hin tng u tht c, bc Thnh bit l khng v t tnh. Kinh dy : Sc khng, th tng hnh thc cng khng. l nh vo php hin ti ph nh tht tnh m hin th ngha khng, chng nn la php hin ti m qun tng khng. Trong s th nghim ca bc Thnh, cc Ngi bit bn tnh ca cc php u khng tch, bit tt c php l Duyn khi nh huyn. Trong cnh gii ca bc Thnh (thng ngha) c bao hm tnh khng v hin hu. Ging nh Vin thnh tht ca cc nh Duy Thc

bao hm bn loi thanh tnh. Nhng trong cnh gii ca phm phu th ni ni u chp tht hu, hin ra cc kin chp in o. Bc thnh dng thng ngha hu ph tr vng chp tht hu ca phm phu, thng t c tnh khng bnh ng mt v, l thng ngha. Thng ngha bao hm ngha nh tht v chn tht, v th thng ngha cng gi l chn ngha . Chng sanh in o, v t tnh m chp c t tnh, bc Thnh thy c cc php v t tnh, rt ro u khng, khng c nhng lon tng h vng in o, cho nn tnh khng gi l nh tht, chn tht. Tt c vn khng, nay c th thu sut php tnh khng tch, h chng phi nh tht sao ? Ni theo ngha ny, tnh khng gi l Thng ngha , ch chng phi l ni c mt tht th no gi l thng ngha . Cc S Kinh b cho chn tht hu l thng ngha, v th khng chp nhn v vi l thng ngha. Nhng hc gi ny ni: l thng ngha, tc phi diu hu chn khng, khng th chng nn ni l thng ngha . Do h chng hiu c chn ca danh t thng ngha. Thng ngha v th tc ch l tm thi lp ra, c tnh i i. Th tc c ngha l bin dit i thay, nhng c hm n chn tht. Thng ngha l bn tnh khng tch, la tt c tng h lun lo ng; i i vi th tc nn gi l thng ngha. Thng ngha c hai ngha rt ro m tt nhin nh th, xa nay vn nh th, cng khp tt c. Cho nn trong kinh gi l php tnh, php tr, php gii. Khng nn tng tng thng ngha l mt bn th tht ti g, hoc l mt tht ti vi diu chng th ngh bn. D l cnh gii gic ng ca bc Thnh, cng c th gi chung l thng ngha; nhng Pht php lp Nh ch ch trng tt c php khng tch. ---o0o--TIT III : S quyt trch Nh - V T tha (tc Trung Qun v cc tng phi khc) : Lun Thp Nh Mn ni rng: Cc ng nghe th cho l nht ngha , l li Lun ch ph thin chp tht hu ca Tt-b-a b. Pht thuyt tt c php nh sc l cn c vo danh ngha ca th tc m gi lp, nn phi bit l th tc, m khng nn chp l chn ngha. Tt-b-a b cho l thng ngha hu c t tnh chn tht, cho nn chp cc vi c t tnh. y l ni php th tc m chng bit l th tc, li cho l thng ngha, tht l lm ln ln. C ngi cng ni: Cho iu m mnh chp nhn l thng ngha, cho iu m ngi khc chp nhn l th tc. Cu ni ny khng c hon ton. Trung Qun nht nh khng cho rng: Thng ngha hu ca cc tng phi l th tc hu ca Trung Qun, Trung Qun c ring

mt thng ngha cao hn. Pht ni cc php nh sc l th tc, tc cn c vo th tc lp tt c php. Bit cc php nh sc u l gi danh an lp, Duyn khi nh huyn, tc l nh th tc m bit l th tc. c Pht ni tt c l th tc hu, Hu b chp l thng ngha, chp tht c t tnh, ng thi phn bc ch trng cho rng thng ngha hu ca mnh l th tc hu. Cho nn Trung Qun ni th tc l v ngi vng chp thng ngha. Nhng thng ngha ca cc nh Trung Qun, c mt s hc gi khng th xc nh c tinh ngha ca Duyn khi v tnh, khng th ni khng m lp tt c php, cho rng Trung Qun t thng ngha m ni khng, cho rng thng ngha ca tng khc l th tc ca t tng. Nn bit tng ngha ca Trung Qun vc cc php khc khng ng mt lun im v thng ngha v th tc. Trung Qun lp th tc l khng tha nhn t tnh hu, khc vi thng ngha ca cc tng phi khc. - V hu khng : Cc nh Trung Qun thng ni th tc l gi hu, thng ngha l tnh khng. Nhng lun Tr 1 li ni: Nhn bi th tc cho nn c, v nht ngha cho nn khng. Php tnh nh nh, ni th gii l khng, ni nht ngha l c. T y, c ngi cho rng ngi Long Th khng nht nh ni thng ngha khng. Thng ngha khng do Ngi ni ra l cn c vo ng php ca th tc h vng. Ng php th tc l c, cn trong nht ngha l khng. Nhng chn nh php tnh, tuy khng c trong th tc (chng phi cnh th gian), nhng trong thng ngha li c. V th, chn nh php tnh do hnh tam tha chng c l diu hu, chng khng. l li cht vn rt c sc mnh i vi thng ngha khng ca Trung Qun. T tng ny c trong Pht php i tha, nhng chng phi ca Trung Qun. Cc nh Duy Thc ni rng: Nht thit php khng trong kinh Bt-nh l lun theo Bin k s chp hoc tam v tnh, cn Y tha v Vin thnh l tht c th trong kinh khng ni r. Cc nh Chn thng Duy tm lun v phi Gic-nng-ba ca Ty Tng cho rng nht thit php khng trong kinh Btnh l ni theo vic ph tr tnh chp th tc ca chng sanh, cn chn nh php tnh hoc l chn ng th chng th ni l khng, m l diu hu. Ngi Long Th dn dng vn ny, rt cuc phi gii thch nh th no ? Nn bit rng th ti ca lun i Tr l vin dn nhiu thuyt m t c ch cng cc ca tng ngha. Ngi Tng Du ni v Lun Tr rng: Lc mi lp, vin dn cc thuyt gom gp ht ci hay ci p; khi hon thnh, lp v c t c ch ti thin. Ngi Hng Hong Lng cng ni:

Bao qut tt c nhng ci diu, nu by ci hay ci p ca cc nh, khin cho cc d chp u vnh vin tiu dit, ng qui v mt mi. Lun Tr r rng vin dn nhiu ngha, hoc l chp nhn hoc l bc ph, ly ch o diu tr v tt cnh khng lm tng ch. Kinh Bt-nh ghi: V ngi s hc nn ni sai bit; V ngi s hc m ni sanh dit nh huyn ha, bt sanh dit chng nh hun ha; v ngi cu hc m ni tt c sanh dit v bt sanh dit nh huyn ha. Ngha l v ngi s hc m ni cc php nh sanh dit, Nit-bn, h gi, chn tht u c sai bit, l gio phng tin, bt liu ngha. Ni theo ngha cu cnh, ni theo nh tht liu ngha th tt c sanh dit v chng sanh dit u l huyn ha, l tnh khng. V nhn theo gi hu v tnh th tt c u l gi danh nh huyn ha, nhn t v t tnh gi hu th tt c l rt ro khng. Tt c php hng n hu, tt c php hng n khng, nhn nh chng c s phn chia lm hai hng ring bit, mt c mt khng. V th Lun Tr khi ni n ng.. v php tnh, th ni y c kia khng, y khng kia c. l phng tin tm lp hai loi chn hu v vng hu dn dt chng sanh b m v ng. Nu quyt trch rt ro Nh th tt c l tc hu chn khng. Khng ch Trung Qun mi ni nh vy m lun Thnh Tht cng ni rng : nht trng nh , ng php u khng, Nit-bn l c. nh trng nh th ngay n Nit-bn cng l th tc gi lp, rt ro tnh khng. C Tam Lun, t thi ngi Nhip Sn v sau c xut hin hai cu: C th khng, khng th c. l gii thch tng qut thng, lc, ng, tnh trong kinh Nit-bn. Ngha l h c s c th khng, khng c s c l c. C v s c l c s th ng la chp, tc l diu hu thng c cp n. Nhng nu cn c theo tng ngha ca Trung Qun th chng phi khng th ni hu, cng chng phi ni h chng c tnh khng tc khng chp nhn tt c sanh t, Nit-bn. Trong cnh gii bc Thnh, cng c th ni khng c php sanh t m vng, m c php B- Nit-bn chnh gic. Nu cn c theo qui lut chnh xc ca ngn gio, h c gi l hu, l th tc hu th u phi cn c theo danh ngn an lp. Nu theo thng ngha, qun t tnh ca tt c php khng th c th thng ngha l tt cnh khng. i vi cc d thuyt v Nh khng hu, c th cn c vo y m quyt inh. - Ngang, dc, n, phc : Lun v ngang dc : Cc hc gi C Tam Lun thng ni n ngang v dc. Ngang l c i i tc nng y m c kia, nng kia m c y. Th (dc) l tuyt i, siu vit v dt bt ht thy. c Pht thuyt th tc

hu m li l thng ngha khng. Gi l khng, khng l gi danh th tc. l i vi hu m lp khng vy. Nhng Pht ni bn ngha ca Khng gio l khin cho chng sanh ni th tc m la tt c vng chp, dt bt h lun, nh vo s la chp m th chng nh nh, dt bt ht thy. V ngha ny th liu ngha v bt liu ngha khng th quyt trch c. B-tt Long Th ni: Ch Pht ni php khng, v la cc kin. La tt c vng kin l mun ngi hc cn phi dt bt tt c, ngay c tng khng cng chng nn m trc. Nu c tng khng hin tin, lin cho c tng khng gi ly th chng phi l bn ngha ca khng m c Pht ch dy. Bi v chp tng khng l lc vo i i, ngi cho tch dit. Pht ni chn ngha khng tch l gio liu ngha, nhng ni vi nhng cn c chp khng, chng hiu ngha khng th khng ny tr thnh bt liu ngha. V th Ngi Long Th cng c lc ph khng nh: Nu cn thy khng th chng phi l iu Pht dy. Ngi Long Th ph khng, c ngi cho rng c ci khng khng, chp khng l tht th, hoc chp khng ngi hu u khng. Tt c u chng phi l bn ngha ca c Pht. V th ngi Thanh Mc ni: Khng cng li khng, nhng v dn dt chng sanh, cho nn tm lp danh khng. Nu lc vo i i, chp khng th khng ny ging vi khng trong c khng vy. V th, ngi Long Th ni: Trong rt ro khng, hu v u vng bt. Pht ni khng l la tt c kin chp, siu vit tt c vng chp h lun. Nu ni t mt la tt c vng chp m khng lc vo i i th tt c bt kh c, l ngh khng. Nh th, bn ngha ca khng chnh l nng vo gi danh m th siu vit, tc l dc. Nu ri vo i i, y theo li m chp tng th thng ngha khng chng thnh thng ngha, vy khng y tc l ngang vy. Gio th ch by Nh , ch th th qui v nht tht, tc l cn c vo ngn thuyt lm r nh , m Pht th dng tc nhp chn, chng nn chp chn lm tc. S d i vi khng c phn bit ngang dc ny l do s lnh ng bt ng ca cc ngi hc. Lun v n phc: Nu cn c theo Nh th n phc c lin quan n ngang dc. Th tc hu v thng ngha khng l Nh . C ngi khng hiu c thng ngha khng, nn khng th hiu c khng. Tri li, do khng m sanh bnh, quan nim ny khng ging vi gio thuyt. Nh ni hu v khng u l th tc, phi hu phi khng mi l thng ngha, l phc nh . Ch phi trong phi hu phi khng l dt bt, siu vit l chnh ngha ca khng. iu ny chng qua cng cho khng l khng ca khng, l i i vi hu; tuyt i i tc khng ri vo hu khng (phi hu phi khng). Cch ni tuy khc nhau, nhng tht t vn khng ra khi ngha bao hm trong Nh . C thuyt cho rng ngoi khng hu c mt ci phi

khng phi hu khc khng th l gii c. Tc hu khng m siu vit v dt bt vng chp l vn gii thch theo chiu ngang. Cho nn mi tin thm mt bc m ni rng: Hu khng v phi hu phi khng u l th tc; phi hu, phi khng, phi phi hu, phi phi khng, mi l thng ngha, l phc trong phc. Tht ra, thuyt ny vi thng ngha khng ca Nh khng hu chng c g khc nhau. V th cc nh Tam Lun ni: Phm c ngn ng din t, do tm hnh Duyn khi u l th tc, ch c tm hnh, ngn ng on dt mi l thng ngha. Nh th tng Tam Lun lp t trng nh , tht ra ch l nht trng nh m thi, v ty theo cn tnh ca chng sanh bt ng m c sai bit. Thuyt ngang dc ca tng Tam Lun c ch tng ng vi bin chng php. Theo bin chng th hu l khng nh (chnh), khng l ph nh (phn), cng hu cng khng l tng hp (hp). Hp ny, l chnh bc cao hn. Qu trnh bin chng chnh, phn, hp u thun theo danh ngn th tc m lp. Ni cch khc, ch c ngang m khng c dc. Bi v hp li tr v chnh, chng qua hp l hon mn cho chnh m thi. Cn ngang dc, n phc ca Tam Lun u thun theo thng ngha m an lp. Nh ni hu l chnh, khng l phn, ngha khng tuy bao hm hai tnh cht l ph nh (chp tng lm ln) v khng ngi (gi dnh Duyn khi), nhng khng chng ngi hu v khng ph nh h lun li l qu trnh ph nh ca khng qun m chng phi l cu cnh. Ch c la chp, ng c rt ro khng tch,mi l chn ca khng. Pht php dn dt chng sanh ng nhp thng ngha, cho nn qu trnh lun bin, tuy c gn vi bin chng, nhng ni khng hay ni phi chng dnh mc ni khng hu. Cn tnh ca chng sanh thun theo th tc, hu ht l thun theo chnh hoc tng hp chnh. Nh c Pht thuyt tc hu v chn khng, khng c cho dc l siu vit, nhng chng sanh t ch thy i i qun st, m cho rng khng l thin v mt bn, tng hp cng c cng khng mi tht vin mn. Nhng l thun theo th tc, cn nh trng nh ca Tam Lun, u tin ph nh iu ny m ni phi hu phi khng, c khng hoc cng c cng khng ca th gian u l th tc , nn dng phi hu phi khng ph nh. Ph nh cng c cng khng, tuy khng ngi cng c cng khng, nhng ngha l tc hu khng m dt bt hu khng. Phi hu phi khng chng phi l n trung, nhng chc chn chng phi l ngha khng vin mn, cn phi ni song gi (phi hu phi khng), song chiu (diu hu diu khng) ng thi. Nh ni song gi, song chiu ng thi th vn thun theo th tc, l cu hu trong hai cu v cu song dit trong bn cu, vnh vin ri vo trong i i ca th

tc. Dc (th) l mt th on hng thng m ngoi li. y, tng Tam Lun l siu tuyt lun m chng phi ri vo vin dung lun, l s bin hin y v im c sc ca thng ngha khng tng. Bnh thng ni bn cu, y ngn hoc ly ngn cng c th t n l gii chnh xc. V gi, cc S C Tam Lun tng xut danh t Nh v gio nh . Vy th l gio nh ? C th phn lm hai ngha: - Lun theo Pht v B-tt an lp ngn gio th trung o bt nh c Pht tr th ng l ch y c ca gio Nh , nng vo Nh m c ngn gio tc l gio nh . Trung lun ni: Ch Pht y c vo Nh m thuyt php cho chng sanh ? S y tc Nh , v chng sanh thuyt php tc l gio nh . - Lun theo s tu hc ca chng sanh, nhng iu Pht ni l gio nh , gio ny y c vo danh ngn lp. Theo danh ngn an lp l tng i, chng ta cn phi t tng i v t tnh m th ng ch tuyt i ly ngn kia. V th trong gio nh , Pht ni hu l khin cho chng sanh liu ng l phi hu (hu chng phi tht hu), ni khng l khin cho chng sanh liu ng phi khng (khng chng phi chn khng). T danh ngn gi lp, ni hu ni khng m ng gii c tht tng la ngn ng, chng c chng khng (ly ngn phi hu phi khng). Nh th, dng gi danh ngn gio nh (hu v) m ng c trung o chng c chng khng (phi hu phi khng). Khi Tam Lun truyn n Giang ng li ch trng n nh trng Nh , cho Nh l gi danh, trung o l tht tng. Mt s ngi chng bit khng hu l gi danh, phm phu nghe hu lin chp l tht hu, Thanh vn nghe khng lin tr ti n khng. Hu ny, i vi phm phu tr thnh tc ; khng ny, i vi Tiu tha thnh chn , ng c ly tng m chng c n khng. gi l Nh m khng hon ton hp vi ngha Nh ca Pht. Pht ni Nh l mun cho chng sanh ng c trung o bt nh, chng phi lm cho chng sanh nghe hu chp hu, nghe khng kt vo khng. Tng Tam Lun cho tt cnh khng l i dng m tng ngha l vin trung. V th ni Tiu tha chng n khng th ng vi phm phu, chng ng vi trung o ca ch Pht, B-tt. Ngi hc Pht cn phi bit rng ni tc hu chn khng m chng chp hu khng, ch nng vo th nhp trung o. Vy chnh ngha ca tng Tam Lun l ngha trung gi, nhng nht nh khng chp gi trung gi. Nu c ngi khng kho lo tu tp tng ngha,

m chp trung, chp gi th nhng ngi ny c cc lun S Tam Lun chnh thng gi l Trung gi S; h c nh tnh kin vi trung gi, nht nh gi phi hu phi khng l trung o, dic hu dic khng l gi danh. Nhng ngi ny khng hiu chn ngha trung gi, v th i S Gia Tng bi xch l: Cc S Trung Gi ti nng, vnh vin khng thy Pht. Cn phi bit rng ni phi hu phi khng l trung o. Nu nhn t ngn gio i i th phi hu phi khng u chng phi l gi danh ? Nu ng c tc hu m khng th ni hu khng trit ng c tht tng. Vy hu khng u chng phi l trung o ? Do , i S Gia Tng cn c theo th dng m ni rng: Khi ni trung o th phi hu phi khng l th trung, tc hu m khng l dng trung. Khi ni gi danh th phi hu phi khng l th gi, tc hu m khng l dng gi, nhng v dn ngi hc m ni nh th. Nu khng nh chp trc phi hu phi khng l th, tc hu m khng l dng, th sai vi bn ca Tam Lun. Tm li, thng ngha ca Tam Lun tc tc m chn, siu vit, xa la tt c kin chp, cng chnh l trng tm ca vic chng ng Pht php. TT. Thch Nguyn Chn dch Vit (Tu Vin Hu Quang) ---o0o--HT