KINH MI TIN

VN P (MILINDA PANHA) Dch gi: Cao Hu nh Ngun http://www.thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 29-6-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li gii thiu Li ni u Phn I 1. V Ng hay Danh 2. Danh s 3. Cch ni chuyn ca hin gi v vng gi hay iu kin i thoi. 4. Di Lan thnh Na Tin vo hong cung 5. Cu cnh ch thc ca bc xut gia 6. Nguyn nhn lun hi v phng php gii thot 7. Php lnh 8. Tng quan gia thn trc v thn sau. 9. T bit ht ti sanh 10. Tr v Minh. Phn II 11. c o ri c cn au kh khng? 12. Vui kh thin v bt thin 13. Danh thn ti sanh 14. hi ri khng nn hi li 15. Danh v thn tng lin 16. Thi gian 17. u mi ca sanh t 18. Nhn duyn sanh 19. Linh hn 20. Lin h gia cn v tm thn 21. Xc 22. Cm th 23. Gic 24. S nim 25. Ni ng 26. Ni lng 27. Mui 28. Duyn nghip ca tri gic

29. Nguyn nhn bt bnh ng gia loi ngi 30. Phi sm lm iu lnh Phn III 31. La a ngc 32. Nc da trn khng kh 33. Nit Bn 34. Pht c ra i 35. Pht l ti thng 36. Thn c khng ti sanh 37. Thn mt , vic lm cn 38. Khng th bit qu bo v sau. 39. Nit Bn u? 40. V sao Sa mn sn sc ci thn? 41. Ti sao Pht khng ging cha m? 42. Chi ch 43. Ai truyn gii cho Pht? 44. Git nc mt lnh 46. Tr Nh 47. Mi su cch nh 48. Pht l ng Ton Gic 49. Nhn it, qu nhiu 50. Nga gic khi cha n 51. Thn thng chng qun xa gn 52. Cng n mt lt 53. By s vic tu thnh gic ng. 54. Lm vic lnh nh c phc ln. 55. K tr lm iu d t b tai v hn ngi ngu 56. Bay ln trn khng 57. Xng di bn ngn dm 58. Ngng hi th 59. Bin 60. Tr tu soi thu tt c. 61. Thn hn, tr v thc 62. Pht lm c vic kh lm Li cui cng

Li gii thiu Na Tin T Kheo Kinh l mt b kinh phn nh y nhng ng nt chnh ca Gio l Nguyn Thy. Nhng nu ch c th thi th kinh ny ch l mt bn trng tuyn v v, khng ng c c mt a v Tam Tng Thnh Gio. c sc ca kinh ny d nhin khng phi ch trng tuyn v b y. c tnh ca n l chnh nhng v d rt kh l v kh c m Ngi Na Tin

kho s dng lm sng t cc ch im gio l cn bn ca Pht Gio Nguyn Thy. Cc v d rt linh ng y l hon ton do ngi sng ch ng gp vo chnh php v thc y bnh xe Chnh Php chuyn mau thm. Kinh ny xut hin vo thi k no? Cn c vo tiu s vua Di Lan , ngi m Na Tin i thoi v trc tip gio ha, th Na Tin sng vo tin bn th k II trc Ty lch. Cuc i thoi v gio l gia Thy (Na Tin) v tr (Di Lan ), nu xt su vo ni dung th thy qu tht l th v v hp dn. V vy, ni dung i thoi ny by gi c truyn tng, c cc gii Pht T tn th gn ngang hng vi cc kinh do kim khu Pht ni ra. Cng nn bit rng, c bit vi Pht Gio Min in, kinh ny c nhip thu vo Tiu B Kinh tc b th nm trong Ng B Kinh ca Gio in Nguyn Thy. Vy nin i xut hin ca kinh ny, sm nht l vo khong th k I trc Ty lch. V ni chn xut hin ln u tin hn phi l min Ty Bc n , trn lu vc Ng H, ni xy ra cuc i thoi y. V ni dung kinh ny l mt li kh truyn b Pht gio rt mnh, nn khng bao lu sau, lan rt nhanh sang lu vc sng Hng ri t y trn lan khp n , cho n Tch Lan. Do m tuy ni dung vn mt nhng k thut kit tp th li mi a phng mt khc. Cc bn kit tp ti lu vc sng Hng v sau thnh kinh Milindapanh (Di Lan vn kinh), c truyn b sang Tch Lan v cc nc Nam Phng Pht gio. Cc bn kit tp ti Ty Bc n th c truyn b ln Trung ri sang Trung Hoa v Ty Tng, mnh danh l Na Tin T Kheo Kinh. Ring Na Tin T Kheo Kinh truyn qua Trung Hoa cng c ba bn dch khc nhau. C ba bn u mt tn ngi dch nn khng r l dch vo thi i no. Ch thy i Tng ghi l "Ph ng Tn Lc". Vn dch rt xa v hi ti ngha. Cn c vo , ta c th suy on rng cc bn dch ny c l c thc hin vo khong i Tam Quc hay i Ty Tn, ngha l khi Pht Gio mi du nhp Trung Hoa. Hin trong i Tng ch thy c hai bn, ghi s 1670 A va 1670 B. Bn 1670 A phng theo cc bn in i Tng, i Nguyn m hiu nh li. Bn 1067 B cn c vo bn in i Minh nhng cng c i chiu vi hai bn i Tng v i Nguyn m hiu nh. tuy c hiu nh ri m c hai bn vn cn ti ngha.

Nay nhn o hu Cao Hu nh ph trch dy kinh ny ti Pht Hc Vin Nha Trang, o hu bn gia cng su kho nghin cu, nhm mc ch lm sng t thm ngha kinh. ng cn c vo c hai bn nht l bn 1670 B ri tham kho vi Kinh Milindapanh ca Pht gio Nam Phng v bn dch Php vn kinh ny, son thnh bi hc dy cho Hc Tng Pht Hc Vin, Trung Phn ti Nha Trang do ti iu khin. Xt thy phn u, tc duyn khi ca kinh Milindapanh v ca Na Tin T Kheo Kinh, hai bn khng ging nhau nn o hu cho lt qua, i tham cu sau. Thay vo , ng vit mt "Li Ni u" ghi li tiu s vua Di Lan v ngi Na Tin, cng l bi cnh lch s thi by gi. Ni dung i thoi th gi li trn vn v gng din dch th no trung thnh vi kinh. Trong trng hp gp nhng danh t m nay bin ngha, o hu ty nghi chm ch ci i cht nh, c gi d dng lnh hi chnh. c ht loi bi ca o hu bin son, ti ly lm va , nn vi cho xut bn, hu mong cung cp mn n gio l cn thit cho Pht t bn phng. Vy, xin c my li gii thiu vi ch Pht t v thin hu tri thc hng lu tm n tin Pht gio nc nh. Nay knh, Nha Trang, Thu Canh Tut P.L. 2514 (1970) Gim vin Trung phn Ha Thng Thch Tr Th Li ni u Kinh ny theo bn vn Pali ly nhan l: Milindapanh. Millinda l tn mt v vua ngi gc Hy Lp [1], tr v t nm 163 n nm 150 trc Ty lch, trn mt lnh th rng ln, chiu ng ty chy di t pha ty lu vc sng Hng n min ng nc Ba t ngy nay, chiu nam bc chy t ca sng n ln ti chn ni Hy m lp, hoc xa hn na, trong vng A Ph Hn ngy nay. Th ng ti Skal (cng vit l Sgala), trn vng thng lu Ng h. Nh vua l bc vn v ton ti, kt tinh ca hai ging mu, cha ngi Hy, m ngi Trung , sinh ti vng Kabal. ng xut thn l mt b tng ca Dmtrios, vua nc i H (Bactriane), c vua ny g con gi cho l cng cha Agathocleia. Trn ng chinh phc nc n , Dmtrios cng vi Millinda tng ko qun n vy hm thnh Hoa Th (Patalipatra). ng vy thnh ny th c tin ti th

nc i H c chnh bin do Eucratids cm u. Vua Dmtrios cho Milinda v ng gi vng Ng H, cn mnh th trc ch i H dp ni lon, nhng khi n gn th th b Eucratid phc kch git cht. By gi l nm 167 trc Ty lch, t , vng quc i H tch ra lm hai: vng quc min Ty do Eucratid cai tr, v vung quc min ng do Apollodots I (em rut Dmtrios) cai tr. n nm 163 trc Ty lch, Apollodotes I b Eucratid tin nh v git cht lun, Milinda ln k v v di t Taxila v Skala. Trong 13 nm tr v, ng m mang b ci t nc mi ngy mt rng thm. Cuc i thoi v gio php gia nh vua v i c Na Tin (Nagasena) xy ra ti th Skala trong khong thi gian t nm 163 n nm 150 trc Ty lch. V danh xng Milinda, c nhiu cch ghi khc nhau: trn cc ng tin vng do triu i ny c th thy ghi l Menendra, trn b k th l Minapra, trong kinh Trantha th ghi l Minara, bn Php vn ghi l Mnandre, bn dch Hn vn phin m l Di Lan . Panh ngha l "hi", Milindapanh nh vy c ngha l "Di Lan hi". Nu dch ra ch Hn th c l nn dch l "Di Lan vn kinh". Ni dung kinh ny, Hn vn c c thy 3 bn dch do cc dch kinh Trung Hoa phin dch vo th k III, IV, v V. Bn hin lu hnh l bn th nh, dch trong khong t nm 317 n nm 420, ly nhan l "Na Tin T Kheo Kinh". Nguyn bn ca bn ny do Hu b kit tp v vit bng vn t Prkrit. So snh hai bn "Na Tin T Kheo Kinh" v "Milindapanh" ngi ta thy rng bn th nht tng ng vi phn u ca bn th hai. Trong s 7 quyn ca bn ny (Milindapanh), ch mt phn ca quyn I, trn quyn II, v quyn III, ni dung khng khc g Na Tin T Kheo Kinh. Bn quyn cn li, t quyn IV n quyn VII, l do Pht gio Tch Lan thm dn vo t th k th V, cho hp vi lp trng gio ngha ca Thng ta b Tch Lan (Theravada) [2]. Gc ngoi nhng phn thm tht, ni dung nguyn thy chia hai phn: phn m u v phn i thoi chnh. Phn m u gm mt on vn t cnh kinh thnh Skala (X Kit) ch vua Di Lan ng , s tch ca vua Di Lan v nhng ni bng khung bt mn ca ng trn con ng tm o vn chn, s tch s lc v T kheo Na Tin, v cui cng l s i din gia hai ngi.

Phn i thoi cp n hu ht cc vn tng c Gio php Nguyn Thy ging dy nh: v ng, lun hi, ti sanh ca danh sc trng thi ca La Hn, bn th ca Nit Bn, s xut th ca Pht, tnh cch v thng ca Pht v.v. Trong cuc i thoi ny, vn hp dn nh vua nht l s li ch ca i sng tu hnh m t trc cha c ai gii p tha mn. Cu gii p ca Na Tin l: ngi xut gia chc chn t c thnh thin, v t c mau chng hn k ti gia. Tuy ni dung phn i thoi khng c g mi so vi gio ngha Nguyn Thy, nhng cch trnh by tht l sc so, mnh m, sng sa, tinh vi v nht l sng ng, lun lun km theo nhiu th d rt st , khin ngi c thy tm hn mnh phn khi mt cch phi phi. c im c o l chnh y. V chnh v c im c o y m Milindapanh c Gio Hi Pht Gio Tch Lan tn th gn ngang hng vi thnh in Ng b Kinh; Pht gio Min in th xp Milindapanh vo thnh in hn. Vo th k th V, lun ch s mt ca Nam Tng l ngi Pht m (Buddhaghosa) thng trch dn kinh ny dng lm lun c chng minh cho cc tc phm ca ngi, v trn lc a n , mt i lun ch khc l ngi Th Thn (Vasubandhu) cng nhc n kinh Milindaphanh trong khi son b lun tr danh ca ngi l b A t t ma Cu x lun (Abhidharmakosa). Nh trn, ta thy gi tr v uy tn ca Milindapanh i vi Pht gio nh th no, v a v ca Milindapanh trong rng Thnh in Pht gio cao c trang trng ra sao. Theo bn vn Pali ca Tch Lan th son gi l i c Pitakaculbhaya, ngi Trung n. Theo bn Hn dch hin lu hnh trong Bc Phng Pht gio th son gi l B tt Long th, v lun s s mt ca i tha Pht gio thng c tn xng l Nh Thch Ca. C l c hai thuyt u ng. V ng hn na l son gi khng ch c hai, m cn nhiu v khc na. Bng chng l phng Bc c 3 bn Hn dch da vo 3 nguyn bn khc nhau. Theo s liu chc tht th vua Di Lan tr v t nm 163 n nm 150 trc Ty lch. By gi, nh vua ch hi ming, v ngi Na Tin khi p,cng ch p ming. Cuc i thoi y o v hng th d nhin c truyn tng khp ni trong gii Pht gio cng nh ngoi nhn gian. V sau, vo th k u sau Ty lch, s khu truyn lu ngy, t ming ny sang

ming khc c sai lch i chng, cho nn by gi cc Thnh Tng mi bt u kit tp thnh sch. Hin tng ging nh vic kt tp "Nhng li Pht dy" thnh Thnh in A Hm hay Thnh in Ng B Kinh. V c nhiu ngi trc son trong nhiu th ting khc nhau, do m tuy ni dung vn ch mt, nhng cch b cc v cch hnh vn c x xch bt ng. Mt iu khc cn s lu l trong phn m u c on m ch rng Pht gio by gi ang b tai bin (Mi Tin vn p trang 29) . Vy tai bin l g? Ta nn bit rng khi Di Lan ln ngi (163) th triu i Khng Tc ca A Dc sp nm 187 tc trc 24 nm. By gi lu vc sng Hng, triu i k tip thuc dng h Sanga ca v tng Pusyamitra, mt quyn thn ca tin triu ln chim. Triu i ny rt c c cm vi Pht gio v tp trung ht n lc vo vic chn hng B la mn gio. Vua Di Lan ngi gc Hy, vo lm vua Ty bc n v quy y theo Pht gio, ngoi l do tn ngng, chc hn th no cng cn c l do chnh tr nhm mc ch thu phc nhn tm m a s l tn Pht gio chng li Pusyamitra. Ci tai bin ca Pht gio lc by gi chnh l ci tai bin do Pusyamitra gy ra vy. Do , s xut hin ca Na Tin v cuc i thoi v o l vi vua Di Lan li cng d c ngi i truyn tng v nh dai, cho nn ai sc no ghi li sc y. y l l do th hai khin c nhiu bn kinh Na Tin khc nhau. Cui cng, ng v mt gio ngha, c kinh Na Tin, ta thy r t tng ca ngi mc d l tuyt i trung thnh vi gio php nguyn thy, nhng c nhiu kha cnh manh nha nhng im t nh o diu ca t tng i tha. C l chnh v c im ny m ngi Long Th (xut hin hn 2 th k sau) cng trc son li kinh Na Tin m mn cho gio l trung qun xut hin. Xt kha cnh ny, r rng t tng Na Tin l t tng chuyn tip gia Tiu tha v i tha. Nh vy a v quan trng ca Kinh Na Tin li cng c chng minh c im ny na. V tiu s ca i c Na Tin, ti liu hin lu truyn ni rt m h, lm khi cn mu thun nhau na. Phn I ca Na Tin T Kheo Kinh (tng ng vi quyn I kinh Milindapanh) c cung cp cho ta mt t tia sng. Nhng cc chi tit ca tiu s y qu s si v l m khin cc s gia Pht gio bng khung t hi nhn vt Na Tin c qu tht l nhn vt lch s khng?

C ngi tng khng nh rng ng i vi vua Di Lan (Milinda) khng thy c ghi v t kheo c o no tn l Na Tin (Nagasena) c. H c on rng c l B tt Long Th (Nagarjuna), v thnh tng xut hin sau hn hai th k, v mun son mt quyn kinh bng th vn p d truyn b Pht php nn nhn c vua Di Lan l ngi gc Hy quy y theo Pht gio v cai tr vng Ty bc n bao trm c lnh th Ba T v A Ph Hn trong th k II trc Ty lch, B tt bn sng ch ra tn Nagasna m cch pht m l l ging tn Nagarjana gi gm nhng kin ca ring mnh. Gi thuyt ny tng c son gi on Trung Cn ghi li trong bi ta ca Na Tin T Kheo Kinh do ng phin dch. Theo ti liu v Pht hc s do cc s gia ng n k cu th B tt Long Th, xut hin vo u hoc gia th k II sau Ty lch m kinh Milindapanh bng ting Pali th tng c lu hnh trong khong th k u ca Ty lch. Nh vy, gi thuyt trn kh c th ng vng c. Phng chi, truyn thng Nam Tng theo vn h Pali t c thin cm vi t tng Long Th, v nhng g bt gc t Long Th u b truyn thng y gt ra ngoi, khng bao gi nhc nh n. Nh th nu Na Tin T Kheo Kinh tht l sng tc ca Long Th th e rng Nam Tng khng chu kt tp li, nh h tng khng chu chp nhn cc tc phm lng danh trong hc gii ca v B tt " Nh Thch Ca" ny l Trung Qun, Thp Nh Mn Qun v.v. Do m suy, ta ch c th chp gi thuyt c trnh by on u Li Ni u ny, vi mt Na Tin c tht. Tiu s ca ngi, cn c vo phn mt ca Na Tin T Kheo Kinh, hoc quyn I ca Milindapanh, i khi nh sau: Ngi sanh ti lng Casangala (Kajangala), di chn ni Hy M Lp, vng Ty bc n , trong mt gia nh B La Mn m thn ph tn l Sonattara. Theo bn Hn dch th lng ny thuc nc K Tn (Kashmir). Ngi xut gia th gio vi La hn Lu Hn (Rohana), tng c bn s cho thp tng hc o v du ha ti cc cha trn ni Hy M Lp. Tip theo ngi c gi n th gio vi La hn t B Nht (Assagutta) ti cha H Tn (Vattaniya). Trong thi gian th gio vi La hn t B Nht, nhn mt thi php ni cho mt lo tn n nghe, c ngi v lo tn n bng nhin c php qu "nhn tnh", v c hai cng chng c s qu "D lu" m siu phm nhp thnh. Sau , Ngi c La hn t B Nht cho ng du, n th gio vi La hn t Ma Ra Khi Ta (Dhammarakhita) ti cha A Dc

(Asokrama) thnh Hoa Th (Pataliputra). Ngi thng sut Tam Tng Thnh Gio v chng qu A La Hn ti y. T , ting tm lng ly, ngi i gio ha khp y. Cui cng, ngi dng chn ti cha San Kh Da (Sankkhey) th X Kit (Sagala) trong vng thng lu Ng H (Punjab) . Ti y, Ngi gp vua Di Lan , trc quy y vi trng lo D Ha La (Ayupla) m nh vua nhiu ln n hi o v khng my c tha mn. S tng ng gia Di Lan v ngi l u mi ca Kinh Milindapanh hay Na Tin T Kheo Kinh ny m ni dung s c trnh by li trong mc i thoi sau y. Nha Trang, ngy 7 thng 5, 1970 Son gi Cao Hu nh Ghi ch: [1] y l da theo gi thuyt c nhiu hc gi cng nhn rng Milinda c l l tn ca vua Menander ca ging dn Hy Lp min Bactria. [2] Ha thng Gii Nghim Thitaslo, cha Pht Bo, Nng, dch sang Vit ng b kinh Pali Milindapanh, vi ta "Mi Tin Vn p": quyn 1 nm 1963, quyn 2 nm 1973, v quyn 3 nm 1981. B ny c Thch Ca Thin Vin, California, Hoa K, ti bn nm 1998. Chn thnh cm n Nhm ch trng Nguyt san Pht Hc, Kentucky, Hoa K, c thin tm gi tng bn in t b kinh Na Tin T Kheo ny Phn I 1. V Ng hay Danh Vua Di Lan ng n cha San kh a (Sankheyya), ch i c Na Tin by gi ang tm tr vi tm chc t kheo, ng tin n trc mt i c v cung knh vi cho. i c p l. Sau l tng kin, nh vua cung knh ngi n mt bn. on, vua khi chuyn hi rng: -- Knh bch i c, trm mun hi ngi t cu c c khng? -- Xin i vng c phn hi, bn tng xin nghe. -- Bch i c, qu danh l g?

-- Ngi ta gi bn tng l Na Tin. Cc php hu ca bn tng cng gi bn tng bng tn y. Nhng d cho cha m bn tng c t cho bn tng tn Na Tin (Nagasena) hay mt tn no khc, chng hn nh Duy Tin (Viranasena), Th La Tin (Surasena) hoc Duy Ca Tin (Sihasena)..., th chng qua cng ch l nhng tn sung, t ra phn bit ngi n vi ngi kia m thi. Trong nhng ci tn khng h c ci "ta" hay ci "ca ta" nh t kin v ng chp thng lm nhn. Nh vua kinh ngc quay sang m ty tng h v v ch v t kheo trong cha phn bua: -- Ny nm trm quan chc v tm chc t kheo! Tt c qu v hy ghi nh li ni ca i c Na Tin hm nay. Ngi ni: Tn l do cha m t ra v bn hu dng gi, ch trong khng c ci "ta". Nh vy trm c th tin c li ngi chng? Phn bua xong, nh vua quay li hi i c Na Tin rng: -- Bch i c! Nu khng c ci "ta" trong th khi tn th cng dng y bt, vt thc, phng x, thuc men, dng c..., ai thu nhn cc mn cng dng y? Ai bo tn lun l, o ngha? Ai tham thin nhp nh? Ai hnh o, c qu v nhp nit bn? Nu khng c ci "ta" trong ngi th ai gi gii? Ai phm gii? Ai st sanh? Ai trm cp? Ai hnh dm? Ai ni di? Ai say sa? Nu qu nh vy th khng ai to nghip lnh, cng chng ai to nghip d. Lun c nghip lnh d cng khng c. Nhng vic lm lnh hay lm d khng c qu bo g ht. Bch i c, nh th th nu c k git i c cng khng phm ti st sanh chng? V trong ch tng, khng c ai l gio th ging dy, chng c ai l ha thng truyn gii thu nhn t tu ln bc trn? Ngay cc php hu ca i c gi i c l Na Tin cng khng c nt? V ci tn Na Tin l ai? Knh mong i c gii cho trm c bit. Tha i c nghe r ri ch? -- Tu i vng, bn tng nghe r ri. -- Ngi nghe c phi l Na Tin khng? -- Tu i vng, khng phi u. -- Th th ai l Na Tin? Ci g l Na Tin? Tc trn u l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Lng l Na Tin chng?

-- Tu i vng, khng phi. -- Mng l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Hay rng, da, tht, ty, gn... l Na Tin chng? -- Tu i vng cng khng phi. -- Sc (1) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Th (2) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Tng (3) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Hnh (4) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Thc (5) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Hay nhn cn (6) l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Hay nh cn, t cn, thit cn, thn cn hoc cn l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi. -- Hay tt c nm un Sc, Th, Tng, Hnh, Thc hp li l Na Tin chng? -- Tu i vng, khng phi.

-- Hay ngoi nm un ra cn c ci g l Na Tin chng? -- Tu i vng, cng khng phi nt. -- Bch i c, ny gi trm gn hi tng tn v 32 th trc, 5 un v 18 gii c phi l Na Tin khng, ht thy u b i c ph nhn. Theo li dy bo ca i c, trm qun tng cng thy rng trong tng ci nu hi u khng c Na Tin, v Na Tin cng khng c trong tt c nhng ci hp li, Na Tin ch l ci danh sung. Nh vy trong on trc, i c bo vi trm rng ngi ta gi i c l Na Tin, nh th l i c ni di, ch tht ra khng c Na Tin. Ny nm trm quan chc v tm chc t kheo! Xin cc v hy lm chng cho. By gi, i c Na Tin chm ri tu li nh Vua rng: -- Tu i vng, i vng tht l mt bc vng thanh nh, hng nhiu phc bo an vui. Nhng trn con ng t hong cung n cha ny, chc hn v gp lc kh tri oi bc, i vng thy trong ngi kh chu, ngc th bt an, nn tm tr i vng c phn nng ny km thanh tnh. Chng hay i vng n y bng b hay bng xe? -- Bch i c, trm n bng xe. Ch khi tin vo y, trm mi i chn. Nghe nh Vua ni xong, i c Na Tin hng v m ty tng h v ca nh Vua m phn bua rng: -- Ny nm trm quan chc! Xin qu v hy ghi nh li ni ca nh Vua, Ngi bo rng n y bng xe. Xin qu v hy nh v lm chng cho. Phn chng c xong, Na Tin quay li hi nh Vua: -- Tu i vng, i vng bo rng ngi ng n bng xe. l ngi ni tht ch? -- Bch i c, trm ni chc tht. -- Vy xin i vng cho bn tng bit r v ci xe. Gng c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Trc c phi l xe khng? -- Tha, khng phi.

-- Bnh c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Cm c phi l xe khng? -- Tha, khng phi . -- Thng c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- ch c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Ch gc chn c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Mui c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Dy cng c phi l xe khng? -- Tha, khng phi. -- Hay cy roi l xe? -- Tha, khng phi. -- Hay tt c cc mn y hp li v buc chung vi nhau l xe? -- Tha, khng phi. -- Hay ngoi cc mn y ra cn c mt mn no khc gi l xe? -- Tha cng khng phi. -- Hay ting khua ng l xe?

-- Tha, cng khng phi nt. -- Vy ch xe l ci g? Nh Vua lng thinh, khng tr li. i c Na Tin dng ngh mt lt, ri tu rng: -- Tu i vng! Ny gi bn tng gn hi tng tn v tng mn mt nh gng, mui, thng... c phi l xe khng, ht thy u b i vng ph nhn. Theo li phn bo ca i vng, bn tng qu tht cng thy rng trong tng mn nu hi u khng c xe, v xe cng khng c trong tt c nhng mn hp li; xe ch l ci danh sung. Nh vy, khi i vng ni vi bn tng rng i vng n y bng xe, iu tng e ng ng vc lm. i vng l mt v i hong cao c, lm ch mt vng t nc mnh mng, tht hn khng ng li y ni nhng li lung di nh th. Ny nm trm quan chc! Xin qu v hy lm chng cho. Thy nh Vua ngi cm nn v cc quan chc th t lng tn dng bng nhiu cch khc nhau, i c Na Tin bn t ha tu vi nh Vua rng: -- Trong kinh, Pht c dy nh vy: "Hip cc mn gng, thng, bnh, mui... theo mt mu mc no th thnh mt ci m ngi ta tm gi l xe. Cng nh th, hip tt c u, mt, tay, chn, hi th, li ni, s kh, s vui, iu lnh, iu d... th cng thnh mt n v m ngi ta tm gi l ci "ta" tin b phn bit. Ch tht ra th khng c ci "ta" chn tht no c! ng nh li ca n tn gi Hoa Si Ra (Vajir) bch vi c Th Tn khi Ngi cn ti th: "Danh xng xe s d c l do nhiu mn hp li l v thnh. Nhiu mn c th v thnh mt vt mnh danh l chng sanh". Vua Di Lan nghe n y, ly lm hoan h, cc lc tn thn i c Na Tin: -- Hay thay! Hay thay! Ch chi c Pht cn ti th th hn Ngi phi khen ngi i c lm. (1) Sc: Sc cht cu to nn c th con ngi ni ring, loi hu tnh ni chung. (2) Th: Cm th vui, kh v khng vui, khng kh. (3) Tng: Hnh nh ca ngoi gii hin ra trong tm linh sau khi cm th. (4) Hnh: To tc ca cc hnh nh y trong tm linh.

(5) Thc: Phn bit v nhn bit s vt Nm yu t trn y gi chung l Ng un (nm ci cha nhm) trong Th, Tng v Hnh gi l Danh, hp vi Sc thnh Danh Sc v c tc dng l Thc. (6) Nhn cn l con mt tht. Nhn cn, Nh cn... gi l su Cn. Su Cn tip xc vi su Trn (Sc, Thanh...) pht khi su tc dng nhn bit gi l su Thc (Nhn thc, Nh thc...) Su Cn, su Trn, su Thc gi chung l 18 gii (dhatu). ng v mt php tng, ngoi cch phn tch con ngi thnh nm un, mt cch phn tch khc chi li hn l cch phn tch thnh 18 gii; ngha l 18 phm tr ring bit v sai khc nhau. Hi v ci Ta, Vua Di Lan bt u t nhng hnh tng c th nh tc, lng... dn dn i su vo gio ngha v cp n nm Un, mi hai X, mi tm Gii.

2. Danh s Sau khi c Na Tin gii p v Danh (v Ng ch l ci Danh sung), vua Di Lan bn hi v S: -- Bch i c, nh vua hi, i c tu hnh tri bao nhiu h lp ri? -- Tha by h lp ri. -- Ni by h l m lun c i c vo trong , hay ch m ring h khng m thi? Con s by l con s ca i c hay con s ca h? Trong lc nh vua t cu hi ny th bng ng ng ri vo ch nc bn cnh long sng v hin ra r rng vi chic long bo oai nghim c nh y trang sc rc r. Na Tin lin nm ly d kin y m hi ngc li nh vua rng: -- Tu i vng, ci bng ng hin ra trong ch nc kia l i vng hay ci long th ng i din vi bn tng l i vng? -- Bch i c, chnh trm mi l i vng, ci bng kia ch nng ni trm m c. N c l bi ni trm.

-- Cng nh th , xin tu i vng r, chnh s h mi l by, ch khng phi bn tng l by. Nhng s by y l nng ni bn tng m c. N c bi ni bn tng. -- Hay thay, qu tht ng nh vy. 3. Cch ni chuyn ca hin gi v vng gi hay iu kin i thoi. Sau hai cu hi khai Danh v S, n y Di Lan i thng vo i tng chnh ca cuc tho lun. Vua hi: -- Bch i c, trm mun hu chuyn vi i c v nhng im kh trong kinh in v v o l ni chung, chng hay tn c hoan h don nc cho chng? -- Tu i vng, nu i vng ng trn t th ca mt hin gi m ni chuyn (Panditavda) th bn tng xin vui lng i p. Cn nu i vng ng trn t th ca mt vng gi m ni chuyn (Rjavda) th bn tng s khng c g i p li ht. ( ni: khng th c i thoi trong iu kin nh th) -- ng trn t th ca mt hin gi m ni chuyn l th no? -- Tu i vng, hin gi trong khi ni chuyn th va t d xt ly mnh li va soi sng cho k i thoi mt cch nhit thnh. Trong cu chuyn d i phng vin dn nhng l l hoc ng hoc khng ng, hoc cao hoc thp, hin gi vn khng bao gi mng tm bun gin bt rt, khng h ly vic thng bi lm iu v t bit rng trong ai cao tri hn, ai c tr tu nhiu hn. Nu gp phi mt i tng quc thc gi gin v c ti hng bin, hin gi cng khng v th m tm ng cn ngn hay p o bng cch ui k kia ra khi ch ngi hoc dng xo thut lun l m tri, tri m th thng cho k c. Tu i vng, l cch ni chuyn ca hin gi. -- Cn ng trn t th ca mt vng gi m ni chuyn l th no? -- Tu i vng, vng gi trong khi ni chuyn th thng thng hay dng quyn th m p o k i thoi, buc k kia phi chp nhn quan im mt chiu ca mnh. Nu k kia bt tun, dm pht biu kin i nghch, th cc ngi chng ngi ngng g m chng ging ch bt ti v hnh pht nu cao uy quyn ring ca mnh, bt chp l phi v cng bng ti thiu i vi ngi. Quyn uy m cc ngi hng ngy thng s dng, tim

nhim lu nm thnh thi quen, khin cc ngi ch mun ln lt k khc v khng chu ai ln lt mnh trong bt c trng hp no. Cc ngi lun lun b m nh bi lng t cao, t i gn lin vi quyn uy, nn chng nhn ra s hn km trong l l vin dn ca mi bn lm sng t ni dung cu chuyn ng tho lun. Chnh ci thi trch thng, mt chiu, in r v nguy him y l nguyn nhn bt li i thoi gia i bn, cht cu thng cm gia i b. Tu i vng, l cch ni chuyn ca vng gi. -- Bch i c, xin i c ch ngi. Trm s c gng hc i hin gi v ng trn t th ny m hu chuyn vi i c. V cng xin i c ng c ngh rng i c ng i din vi mt vng gi m tip chuyn. Xin ngi c ni mt cch t nhin nh hng ngy ngi vn thuyt ging cho t kheo, t kheo ni, sa di, sa di ni, u b tc hay u b di nghe. Chng ta c bn phn phi soi sng cho nhau. Ngi nn vng tm, ch e ngi g ht. Khng quy li g u. -- Tu i vng, nhng li i vng va phn rt hay v rt ng. c nh th, bn tng mi c th gii p thoi mi nhng cu hi o ca i vng c. -- Bch i c, vy trm xin hi mt cu. -- i vng hi i. -- Trm hi ri. -- Bn tng p ri. -- i c p th no? -- i vng hi th no? -- Trm khng hi g ht. -- Bn tng khng p g ht. Vua Di Lan t cu hi nh th ny l ct th tr tu v ti hng bin ca i c Na Tin thi. K tht, cu hi ny c nh vua hi ri trong on trc.

4. Di Lan thnh Na Tin vo hong cung By gi, nh vua thm ngh rng: "V Sa mn ny qu tht l bc thng minh c tr tu siu vit. Ta cn nhiu iu d nh em ra hi ngi. Hm nay, tri sp ti ri, Mai ta s cho triu thnh ngi vo hong cung, chng mc tnh m i p." Ngh nh th ri, nh vua lin phn bo cn thn l Va Mang Ti Da (Devamantiya) (1) thm d ring kin ca Na Tin xem ngi c thun tnh khng. Na Tin khng nhn. Nh vua bn ri khi ch ngi, chp tay cho tm bit Na Tin, ri nhy ln lng tun m m tr v hong cung. Trn ng v, nh vua nh tung b m nh bi hnh bng Na Tin, c t tng vn v n con ngi k ti y mi, khng sao lng qun c. C lc nh vua tht ln thnh li: "Na Tin, Na Tin... ton ti!" Sng hm sau, lc mt tri va mc th cc i thn Va Mng Ti Da, A Nng Ta Ca Da (Anantakya), N Mt Ti Da (Nemittiya), Sa Ba i Na (Sapkadinna)... n chu vua v tu rng: -- C nn i rc Na Tin chng? -- Nn lm, vua phn. -- Thnh ngi vi bao nhiu T Kheo tng thp tng? -- Bao nhiu cng c. Vic y ty ngi nh ot. Lc y, Sa Ba i Na l quan gi kho, tin ln tu rng: -- Xin thnh Na Tin vi mi v Sa mn l ri. -- Hy c Na Tin t do mun mang theo theo bao nhiu ty , Vua phn. Sa Ba i Na ba ln tu. Nh vua ba ln t chi. Cui cng nh vua ni gin phn rng: -- Nh ngi tht l ngi keo ln khng ai bng. Hn chi tn nh ngi l Sa Ba i Na! ("Sa ba i na" ngha l keo ln). Ngi tic ca ca nh vua mt cch thi qu. Nu l ca ring ca ngi, ngi cn tic n bc no? Vt thc trong hong cung c nhiu. Lm n bc vng nh trm m khng nui ni tt c ch v Sa mn hay sao?

Sa Ba i Na nghe vua qu mng, t ly lm h thn, chng dm tht ra li. Trong khi , Mng Ti Da, A Nng Ta Ca Da vi cc v thn khc cng nhau i n ch ca Na Tin cung thnh ngi vo hong cung. Na Tin hi: -- Tn c vua mun bn tng n vi bao nhiu Sa mn? -- Bch i c, n vi bao nhiu cng c. Na Tin by gi chun b xong, mnh chong c sa, tay m bnh bt, cng i vo thnh S Kit (Sakla) vi 80 v t kheo thp tng. Dc ng, A Nng Ta Ca Da i h v cnh Na Tin ln la hi o, bn bch rng: -- Bch i c, hm qua ngi c ni vi c vua rng ngi tn l Na Tin; sau ngi ph quyt li rng khng c Na Tin. Vy ch ai l Na Tin? Ci g l Na Tin? -- Theo ng ngh ci g l Na Tin? -- Theo ti ngh, hi th tc mng kh c v c ra, chnh l Na Tin. V nh hi th m sanh mng c duy tr. -- Nu hi th kia c ra m khng c v th ngi c hi th y c sng khng? -- Ngi y chc chn phi cht. -- Hi th ca ngi thi kn, thi so, hay thi ng b th rn, hi th ra ri c tr v khng? -- Tha khng. -- Th th nhng ngi y sng hay cht? A Nng Ta Ca Da sng s ng ngc khng bit ni sao. Giy lu mi bch li rng: -- Bch i c, tr tu ca i c tht l siu vit. Ti khng thng minh hiu thu. Xin i c khai th gip cho.

-- Ny i quan, hi th chng qua cng ch l mt phn vic trong nhiu phn vic ca thn th m thi. Cng nh phn vic ca ci li l ni ra nhng iu g mnh suy ngh, mnh cm hay phn vic ca ci l suy t nhng iu g xc,... Mi b phn trong c th u c phn vic ca n. l iu c mnh danh l "thn hnh" hng tr trong nm un, nht l trong Sc un. Phn tch cc hnh tng ca thn hnh th thy ton l trng khng, v vy m ni rng: Khng c Na Tin. A Nng Ta Ca Da nghe Na Tin ging gii, tm dn sng t v thng sut. ng bn xin th tr nm gii v tr thnh tn u b tc. (1) Bn Hn dch phin m l Trim Di L Vng Qun, v cn gi l Trim Di L .

5. Cu cnh ch thc ca bc xut gia Sau bui trai tng thnh son do nh vua cng dng ton th chng tng, nh vua yu cu Na Tin lu li 10 v cng ngi d m, cn bao nhiu xin mi tr lui v cha an ngh. Nh vua cng truyn bo tt c cung phi m n ri khi hu cung, tin vo ng in, ngi np sau rm m nghe vua lun o vi Na Tin. By gi, vua cho thit ngai ngi trc mt Na Tin, ri ln ting hi: -- By gi nn lun m v vn g y? -- Vn g m nh vua cho l chnh ng hn ht. -- Bch i c, ch v xut gia cho iu g l lnh nht trn i ny? V c g cc ngi xut gia lm Sa mn? -- Tu i vng, anh em bn tng chng ti s d xut gia lm Sa mn l v mun thot khi kh no trong i hin ti, li cng khng mun vng mc kh no trong i v lai. -- Ht thy Sa mn u nh th c hay sao? -- Khng hn nh th. Sa mn c bn hng. C k v mang cng mc n m lm Sa mn. C k v s lut vua, php nc m lm Sa mn. C k v ngho tng khn cng m lm Sa mn. y bn tng ch mun ni n

hng th t, tc hng mun thot khi kh no, i dc, tiu dit kh ly trong i ny v i sau, ch tm cu o m xut gia lm Sa mn. -- Ni vy th i c chnh v mc ch y m lm Sa mn chng? -- Hi cn th u no c bit g! Nhng v sau dn dn nh thu r o l Pht dy trong kinh, li nh c ch Sa mn trng lo gio ha mi thy c mc ch ca mnh. V vy, bn tng quyt tm tiu tr mi kh no trong i ny v i sau. l mc ch ca bn tng. -- Lnh thay! Lnh thay! 6. Nguyn nhn lun hi v phng php gii thot Vua hi: -- Bch i c, c ai cht ri m khng sanh tr li khng? -- Tu i vng, c k sanh tr li m cng c k khng sanh tr li. -- Nhng ai sanh tr li v nhng ai khng sanh tr li? -- Ai cn nng n tham dc i n, k cn sanh tr li i sau. Ai thot khi vng tham dc i n, ngi khng cn sanh tr li na. -- Bch i c, k no nht tm nim chnh php c thot khi lun hi khng? -- Tu i vng, nht tm nim chnh php m li cn phi t c tr ru v cc iu thin khc na th mi thot khi lun hi. -- Nht tm v tr tu c ng ngha nhau khng? -- Khng. -- Gia sc nh b, nga, ch, mo... c tr tu khng? -- Chng c nht tm nhng khng c tr tu. -- Nht tm v tr tu khc ngha nhau nh th no? -- Nht tm l nh. C nh mi hiu bit. Tr tu l on. Nh tr tu m ct t c phin no m lm v cht dt lun hi sanh t.

-- Xin v d cho trm d hiu. -- i vng tng thy th gt la ch? Tay tri h gom bi la li, trong khi th tay mt h cm li hi m ct. Cng ging nh th, nh tu hnh dng nht tm gom t tng li v dng li hi tr tu ct t phin no i dc. Phin no i dc ct t th vnh vin khng cn ti sanh. Lun hi chm dt. -- Hay thay! Hay thay! V d ca i c r lm. 7. Php lnh Vua hi: -- Bch i c, ngoi iu lnh chnh ng nht ni, cn nhng iu lnh no khc ng ni na khng? V l nhng iu g? -- Tu i vng, l: Tn tm, Tr gii, Tinh tn, Nim thin, Nht tm v Tr tu (1). a) Tn tm -- Tn tm ra sao v gm nhng g? -- Tn tm ci m lng ng vc. C tn tm th mi nghi nan ngn ngi mi tiu tan. Nh tin c Pht; tin ni kinh php; tin c t kheo tng; tin c o qu A La Hn; tin c i ny v i sau; tin phi n hiu hnh vi cha m; tin lm lnh hng phc v lm c b a. Nh c tn tm nh th, ngi ta mi tr nn trong sch v tinh tn m lt ln. -- Trong sch ra sao v tinh tn lt ln nh th no? -- Trong sch l xa la v tr kh nm iu c: tham dm, sn n, li bing ham ng, say m ca nhc, nghi k, khng dm dn thn. H cha dit tr c nm iu c y th tm lun lun bt nh. Ch khi no tn dit c nm iu c y, tm mi tr nn trong sch khng cht bn nh. -- Xin cho mt v d cho d hiu. -- V nh mt v i vng dt mt on ngi nga xe c vt qua mt con rch, nc rch b quy ln c ngu. Nhng khi qua rch ri th vua kht nc mun ung. Gi s by gi nh vua c mt vin ngc nh Thy Chu

nm xung, nc lin tr nn trong v nh vua c nc m gii kht. y, lng ngi vi nm iu c ni trn cng nh nc c vy. t Pht t thot ra khi vng sanh t bng vin ngc nh Thy Chu lm cho nc trong. Dit c ti c ri th tn tm thanh tnh nh vin ngc sng r di nh trng rm. -- Lc ny, i c c bo rng nh tn tm m tinh tn lt ti l nh th no? -- t Pht hng ngy chng kin hng ng mnh sch tn nhau tu tp tr nn thanh tnh. Trong s , c k c qu Tu Hon, c k c qu T Hm, c k c qu A Na Hm, c k c qu A La Hn. Qu no cng nh tn lc vn dng tn tm, tr kh cc mi c trc d bn, m th c. Nhn , cc ngi bn ra sc tinh tn, c gng xng ln mi mi t o gii thot. -- Xin cho mt v d d hiu. -- V nh khi tri ma to, nc ma theo trin ni chy xung, trn ngp c sng h ao rch. Mt on b hnh tr ti, ngi ngng khng bit nc nng su, dng li bn b rch chng dm bng qua tip tc l trnh d nh. Bng c mt ngi t phng xa n. Ngi ny ngm th rch, c mc nc thp cao tu tng on nng su, ri bnh thn vt qua rch. t Pht cng th, thy ngi i trc mnh nh tm thanh tnh m c qu Tu Hon, T Hm, A Na Hm, A La Hn, nhng k i sau bn tinh tn lt ti cng c qu nh nhau. Trong kinh, Pht c dy rng: "Ai c tn tm u c th t c ra khi lun hi sanh t. Ai c ngh lc t km ch lng mnh, dit tr c ng dc, nhn chn c nhng ni au kh ca t thn th c th t gii thot c. V trn con ng gii thot, phi dng tr tu m m thnh tu o c ca mnh. " b) Tr gii Vua hi: -- Bch i c, cn tr gii l nh th no? -- Tu i vng, l gi gii, v gii l nn tng ca tt c cc php lnh, gm tm trong ba mi by phm php. -- Ba mi by phm php l g?

-- l bn ch, bn on, bn Thn tc, nm Cn, nm Lc, by Gic , tm o hnh. (2) -- Bn ch ra sao v gm nhng g? (3) -- L bn iu ngng ngh khin thi vng ng. Pht dy rng: Mt l qun tng thn bt tnh th thn ngng ngh. Hai l qun tng bnh tt au n th bnh tt ngng ngh. Ba l qun tng ngh v thng th ngh ngng ngh. Bn l qun tng cc php do duyn sanh th cc php ngng ngh. Bn ch l nh vy . -- Cn bn on? (4) -- L bn iu dt tr. t c bn iu ngng ngh ni trn, khng cn nh ngh n na, vnh vin dt tr c chng, nh vy gi l on. Nh on m khng cn phm ti li mi, tiu tr c ti li c, tp lm iu lnh cha lm, tng trng iu lnh lm. -- Cn bn Thn tc? -- L bn iu thng sut tn ngun gc. Mt l mt thy sut vn vt. Hai l tai nghe sut mi m thanh. Ba l bit sut tm nim k khc. Bn l thn bay ln c h khng. Bn Thn tc l nh vy . -- Cn nm Cn? -- L nm iu khng m trc ca Cn. Mt l nhn sc d p, d xu, mt khng m trc. Hai l nghe m thanh d hay d d, tai khng m trc. Ba l ngi hng v d thm d thi, mi khng m trc. Bn l nm mi v d ngon d d, li khng m trc. Nm l ng vt d mn d nhm, thn khng m trc. Nm Cn l nh vy . -- Cn nm Lc? -- L nm sc mnh km ch nm Cn, khng cho dy khi cc iu d. Mt l km ch c con mt. Hai l km ch c l tai. Ba l km ch c l mi. Bn l km ch c l ming. Nm l km ch c ci thn. Nh nm sc mnh ny km ch nm Cn khin trnh khi s sa ng. Nm lc l vy . -- Cn by Gic ?

-- L tc dng ca tr hiu bit trong by phng din. Mt l gic ngha l tr t gic ng. Hai l Phn bit gic ngha l tr chn la chnh php, t php. Ba l Tinh tn gic ngha l tr chuyn cn tu tp chnh php. Bn l Kh gic ngha l tr b cc chng ngi. Nm l gic ngha l tr thng nim gii thot. Su l nh gic ngha l tr thng trong i nh. By l H gic ngha l tr loi b cc t php, bo v cc php lnh tu tp c. By gic l nh vy . -- Cn tm o hnh? (9) -- L tm phng thc hnh o, dn dt n o qu. Mt l Trc Kin ngha l kin gii ngay thng. Hai l Trc Nim ngha l nh ngh ngay thng. Ba l Trc Ng ngha l li ni ngay thng. Bn l Trc Tr ngha l tr l cng vic ngay thng. Nm l Trc Nghip ngha l i sng ngay thng. Su l Trc Phng Tin ngha l phng tin ngay thng. By l Trc ngha l ngh ngay thng. Tm l Trc nh ngha l nh lc ngay thng. l tm phng thc hnh o. Tt c ba mi by phm php ny u ly vic tr gii lm gc. -- Xin cho mt v d d hiu. -- V nh ngi mang nng i xa, s d i ng vng vng c l nh t nng . Li v nh ng cc v cc loi tho mc thy u t t mc ln. Li v nh tay th kho xy thnh, trc ht phi o lng m t thit lp nn mng ri mi khi cng xy ct. Li v nh ngi mi v mun trnh din ngh thut ca mnh, trc tin phi dn dp mt m t sch s, bng phng nhin hu mi thi th ti nng c. t l cn bn ca mun vt. Cng vy, gii l nn tng ca c hnh. L bc cu o gii thot, t Pht trc tin phi thc hnh gii hnh, c nim hn hnh, hiu r s cn kh th mi x b c i dc v t nim tm phng thc hnh o. -- Lm sao x b c i dc? -- Nht tm nim o th i dc t nhin dit. -- Hay thay! Hay thay! c) Tinh tn Vua hi: -- Bch i c, cn nh tinh tn l nh th no?

-- Tu i vng, gi gn iu lnh v tn tr iu lnh, l tinh tn. -- Xin v d cho d hiu. -- V nh trong vic ngn nga mt bc vch sp hay mt ngi nh sp sp, ngi ta dng tr chng th vch v nh khi xiu. Cng th, tinh tn c cng nng chng ngi tu hnh, nh m lng lnh khi ng nghing. Li v nh khi vua sai qun binh ra ng gic, th gic qu mnh, qun binh sp thua, vua phi phi thm vin binh ra tip cu v tr chin, nh m thng trn ui c qun gic. Ngi c iu d nh qun t binh yu trc th gic mnh. Nu khng nh vo tinh tn nu gi iu lnh, lm cho vng v tiu dit iu d cho ht, th khng sao thng c c tm m thng tin trn con ng o. Nh th gi l gn gi iu lnh v tn tr iu lnh. Ni n y, Na Tin bn dn c mt bi k: Tinh tn gip iu lnh. ng lnh ai i xong, ng i s ra khi. Ba ci chng tr lui. -- Hay thay! Hay thay! d) Nim thin Vua hi: -- Bch i c, cn nim thin l nh th no? -- Tu i vng, nim thin l lun lun nh ngh cc vic lnh. Nh ngh bng hai cch: phn ra v hip li. Ging nh ngi hi hoa, trc phi chn tng cnh hoa thm m ct, ct xong li phi buc cht li thnh mt b. B k th gi thi qua khng lm chng tn lc hay bay mt i c. Li cng v nh quan gi kho ca vua, sau khi c giao nhim v, trc phi chia m tng mn vng bc chu bu, sot xt cn thn; sot xt xong tng mn mi gp chung li bit tng s vng bc chu bu phi gn gi l bao nhiu. Cng th, ngi tu hnh mun c o, phi thng tm nim 37 phm php ghi nh. Nh vy gi l nim o l xut sanh t. Ai tng nim o l nh th mi bit iu lnh theo v iu d nn trnh. Phn bit rnh r u l trng, u l en, ri sau mi t mnh quan st suy t m m b c hng lnh.

-- Xin cho v d. -- V nh quan hu gi ca cung vua, phi bit nhng ai c vua a chung, nhng ai khng c vua a chung, nhng ai c ch cho vua, nhng ai khng c ch cho vua. Ngi c ch c vua a chung th mi rc vo; k khng c ch cng khng c vua chung hn phi ngn li hoc xua ui i. Ngi tu hnh gn gi nim thin cng ging nh th. iu lnh th cho vo, iu khng lnh th xua ra. Gi gn ci ch ng ci tm, phi nh th . n y Na tin dn c mt bi k: Tu hnh cn gi k, Su gic v tm . i dc phi km cht, Lun hi chc chn thot. -- Hay thay! Hay thay! e) Nht tm Vua hi: -- Bch i c, cn nht tm l nh th no? -- Tu i vng, nht tm l quy ci tm v mt mi. Tc thin nh. Trong cc iu lnh, nht tm l php ti thng hn ht. Ai quy nht c tm mnh th khai thng c mi iu lnh. V mi iu lnh do nht tm m ra. -- Xin cho v d. --V nh nh phi c nc th rui, m, ko, ct mi t m trm xung lm kn nh. Cng th, ngi lm iu lnh phi bt gc t nht tm th iu lnh mi trn vn. Li v nh vua xut qun ra trn, cc binh chng nh tng binh, m binh, xa binh, b binh thy u theo mnh lnh vua v do vua iu khin, th mi tin nh c qun gic. Nu khng c ch soi th binh lon. Cc gii iu v cc vic lnh m Pht ni trong kinh u ty ni nht tm ht. Nht tm l ch soi; gii iu v vic lnh l qun binh. n y Na tin dn c mt bi k:

Nht tm l ci iu lnh, Y vo ci y tu hnh mi xong. T sanh nc chy xui ging, Trc sau tip ni khn hng ngh ngng. f) Tr tu Vua hi: -- Bch i c, cn tr tu l nh th no? -- Tu i vng, nh ni on trc, tr tu l "on" v "Minh". Ngi c tr tu mi ct t c (on) cc iu nghi ng v lm sng t c (minh) cc iu lnh. Tr tu l nh th . -- Xin cho v d. -- V nh n sng thp trong phng ti. nh sng ngn n va to ra, tc khc bng ti tiu tan, phng t bng rng, trng r mn mt. Cng th tr tu soi sut c, nh nh sng ngn n soi sng khp phng. Li v nh dao bn cht cy, lt dao a n u, ct t n . Cng th, tr tu ct t cc iu d, ging nh dao bn cht ngt. Trn th gian ny, tr tu l php ti thng s mt. Ai c tr tu mi mong thot khi ci kh sanh t lun hi. -- Bch i c, cc iu lnh m i c gii by tng tn cho trm nghe ny gi gm nhiu loi sai khc nhau, nhng cng hiu ca chng trong vic xua ui cc iu d c ging nhau khng? -- Tu i vng, cc iu lnh ni trong kinh Pht thy u cng mt cng hiu nh nhau l dit tr tt c cc iu d. -- Xin cho v d. -- V nh bn binh chng: Tng, m, xa, b m vua c thc ra trn ng ch, khng binh chng no ging binh chng no, nhng tt c u cng nhm mt mc ch chung; chin thng qun ch. Cng th, cc iu lnh ni trong kinh Pht, tuy chng loi c khc nhau, nhng tt c u hng n mt mc ch chung ua nhau cng ph v tn dit cc iu d. -- Hay thay! Hay thay! Li i c ni, qu c ng nh vy.

(1) Bn Hn dch ghi l: Thnh tn, Hiu thun, Tinh Tn, Nim thin, Nht tm, Tr tu. Bn dch Pali ghi l: Tr gii, c tin, Tinh tn, Tr nh, Nhp nh, Tr tu. Trong 6 php thin ny, th t v danh xng ca 2 bn Hn v Pali c sai khc nhau. Thnh tn trong bn Hn tng ng vi c tin trong bn Pali. Tr gii trong bn Pali tng ng vi Hiu thun trong bn Hn. Li na xt v ni dung th trong Thnh Tn ch ni v tn tm hay c tin, nn y chng ti i l Tn tm. Di danh xng Hiu thun, ni dung ch ni n phng php rn luyn c hnh, nn y chng ti i li l Tr gii. (2) V ba mi by phm php ny, danh xng thng dng ngy nay l: Tam thp tht o phm, hay tam thp tht phn php, hay Tam thp tht b phn php, hay Tam thp tht phm. y l lng thc, l hnh trang v tin ca (t lng) ca ngi tu hnh trn con ng tin n nit bn gii thot. Gm c: T nim x, T chnh cn, T nh tc, Ng cn, ng lc, Tht gic chi, Bt chnh o phn. Bn dch Pali ghi theo th t v danh xng: Ng cn, ng lc, Tht gic chi, T nim x, T chnh cn, T thn tc, T thin, 8 php gii thot, 1 php nh v 3 php nhp nh; cng thnh 45 php. Trong hai bn Hn dch hin c trong i tng kinh (nh s 1670 A v s 1670 B) u ghi con s 37 v u cng gi l: Tam thp tht phm kinh. C sai khc nhau v chi tit, danh xng v nht l ni dung. Bn 1670 A khng ghi con s 37 phm, 37 phm trong bi ny ly trong bn 1670 B. (3) Bn 1670 A ghi l: Thin s tm s ch Gm c: 1) qun st trong v ngoi thn mnh; 2) bit kh hay vui ca ; 3) bit iu lnh hay iu d ca tm; 4) bit chnh php. (4) Bn 1670 A khng c danh xng ring, ch nu ln 4 iu kim ch mnh: 1) khng cho iu d lt vo tai; 2) tm l mng iu d lin kh b ngay; 3) tm lun cu c iu lnh vo; 4) tm c iu lnh phi kho gi ly ch khng bung ra. (5) Bn 1670 A ghi l: T ti dc s tc. Gm c: 1) khc dc; 2) tinh tn; 3) ch tm, 4) t duy. (6) Bn 1670 A b st khng ghi.

(7) Bn 1670 A ghi l: Ng hiu s. Gm c: 1) thnh tn; 2) hiu thun; 3) tinh tn; 4) tn tm nim thin; 5) tr tu. Nh vy l gn trng vi su php lnh cn bn ni on u. (8) Bn 1670 A ghi l: Tht s kh tr ch c, cng gi l tht thin hay tht gic . Nhng khng ghi danh xng tng iu mt. (9) Bn 1670 A ghi l: Bt chng o hnh, ging nh trong bn 1670 B, nhng khng ghi danh xng tng iu mt.

8. Tng quan gia thn trc v thn sau. Vua hi: -- Bch i c, kinh Pht ni con ngi sau khi cht, tip tc thc sanh tr li theo nghip lnh d gy, nh vy l con ngi c hay l mt con ngi mi no khc? -- Tu i vng, khng phi con ngi c, nhng cng chng phi la con ngi c ra m sanh mt con ngi mi khc. -- Nh th ngha l th no? Na Tin chp hi li: -- B h hi cn b v m vi b h cai tr trm h by gi c khc g nhau khng? -- Khc ch! Hi trm nh di, by gi trm ln khn. -- Nh vy th lnh mu hong hi khng phi mu hong ngy nay! Lnh ph hong cng th! V b h cng chng c ph o. V ng thy y ch dy a b mi mi lm tui cch y my chc nm, ch u c dy b h by gi! Thn trc thn sau khc nhau th m a b khng phi l m nh vua! Ngi hc tr thu trc cng khng phi nh vua trong hin ti! V k phm ti git ngi nm ngoi khng phi l ngi b co ra ta ngy nay! B h lm sao buc ti c ngi y? -- Bch i c, khng phi nh th. Nhng c ai hi i c v khon ny th i c gii p ra sao?

-- Tu i vng, thn bn tng lc nh vi thn bn tng by gi cng l mt thn m thi. Thn y t nh n ln, tri qua nhiu qung i khc nhau, nhng vn c lin tc nui dng bi mt sinh mng. -- Xin cho th d. -- V nh mt ngn n thp t u hm n c th chy mi cho ti sng khng? -- C th. -- La ngn n thp ln t u hm vi la ngn n lc na m v la ngn n lc gn sng c phi l mt khng? -- Khng. -- Trong ba khong thi gian khc nhau y, ngi ta c t ngn n no khc khng? -- Vn ch mt ngn n vi mt ci bc v cng mt loi du t u hm cho n tng sng. -- Trong con ngi cng nh th , tu i vng. Php ny i th php kia ti, trc sau tip ni nhau, khng ngng m nui dng tinh thn. T khi sinh ra cho n ln ln ri gi cht, n li th hng n mt kip sng khc, c th trin chuyn tng tc hoi hoi. Cho nn ni rng thn c sanh tr li th khng ng, nhng ni la thn c ra m c mt thn mi khc cng khng c. Li v nh sa ti mi vt, lu th thnh sa i, thnh b... Ni sa ti l b th hn khng phi, nhng ni b khng do sa ti m ra th cng sai. Cng tng t nh th, con ngi sinh ra vi tinh thn v sau khi sinh th ln, gi, ri cht. Cht ri n li mang mt thn mi m sinh tr li. Mt thn trc, n lin th thn sau. Cho nn ni ngi u thai sinh tr li v ngi cht l mt th khng ng, m ni chng tch la khi nhau cng chng nhm. -- Hay thay! Hay thay!

9. T bit ht ti sanh Vua hi: -- Bch i c, ngi khng cn ti sanh na c th t mnh xc tri vic c khng? -- Tu i vng, c th c. -- Bng cch no? -- Ai t bit mnh khng cn n i, khng cn tham dc, khng c dng tm lm iu d, ngi t bit chc khng cn ti sanh trn ci i ny na. -- Xin cho v d. -- V nh ngi lm rung, u ma lo cy ba, gieo ging, cy m th n cui ma thu hoch nhiu la ct cha trong va. Qua nm sau nu ngi y khng cy ba, gieo ging v cy m na, m ch tiu dng s la cn d tr ca nm trc, nh vy ngi y c th t bit rng mnh khng gt la na khng? -- Bit ch! -- Bng cch no? -- Khng cy, khng gieo, khng cy, tc nhin khng c la m gt. -- Bc tu hnh c o cng ging nh th. Qun n i, x kh vui, khng tham dc, tc nh khng cy, khng gieo, khng cy. ng nhin l s khng gt qu ti sanh. V vy, bc c o bit chc rng i sau mnh khng cn ti sanh trn th gian ny na. 10. Tr v Minh. Vua hi: -- Bch i c, ngi c o khng cn ti sanh trong i sau th tr tu ngi y trong hin ti c khc g ngi thng khng? -- Tu i vng, c khc ch! -- Th th c sng sut (minh) khng?

-- C ch! -- Tr tu v sng sut ging v khc nhau ch no? -- Ngang bng nh nhau. -- Ngi c tr tu v sng sut c bit ht vn s vn vt khng? hay l c iu cn khng bit? -- C iu bit m cng c iu khng bit. -- V sao th? Vy nhng g tr tu bit c v nhng g n khng bit c? -- Nhng g trc c hc th nay bit. Nhng g trc cha hc th nay khng bit. l l ng nhin. Nhng ngi c tr tu s d khc vi ngi thng l ch cc im sau y: h bit r ngi v mun vt thy u quy khng, khng t ti; bit r nhng ham mun ca con ngi gieo trng au kh khin ny sinh thm nhiu au kh khc. Ni tm li l ngi c tr tu bit r mi vic thnh bi v thng trn ci i ny. -- Ngi c tr tu ri th bao nhiu si m, u m trc kia i u? -- T tiu tan ht. -- Xin cho v d. -- V nh ngi cm cy n ang chy i vo phng ti, trn phng lin sng, bng ti t n tiu tan khng lu d du vt. y ngi c o c tr tu cng nh vy : Si m, u m t dt tr. -- Ri sau tr tu i u? -- N li cng t bin mt. Nhng nhng g m n to ra nh s hiu bit v cuc i au kh, v bn ng h di..., nhng ci y th cn. -- Xin cho v d. -- V nh ban m thp n ln chp sch, sau khi n tt, ch trn trang giy vn cn lu li du vt.

-- i c bo rng tr tu sau khi thnh tu cng vic li t bin i, nh th l ra lm sao? Xin v d cho nghe. -- Tu i vng, v nh phng mt trn ha tai, ngi ta sp sn nm chum y p nc. K , ha tai xy ra nc trong nm chum c dng cu la. Nc vo, la tt. Tai qua, nn khi, vnh vin khng cn s din li na. By gi ngi ta c cn em nm chum nc y tr li ch c na khng? -- Hn l khng, v khng cn ch li na. -- Cng th, ngi c tr tu dng nm iu thin tiu tr cc iu c, ging nh k kia dng nm chum nc dit tr ngn la. Nm iu thin l: tn tm, tr gii, tinh tn, nim thin v nht tm. Ai phng hnh c nm iu thin y th c o v c tr tu. C tr tu th bit r thn mnh v mun vt thy u v thng, khng t ti, trng rng, khng tht. V ci tr tu sau khi thng t ri th t n li tiu bin, nhng nhng g m n thng t th vn cn. -- Xin cho mt v d khc. -- V nh ng thy thuc tr bnh cho ngi m, dng nm loi dc tho m bo ch ri cho ngi m ung. Ung xong, ngi m lnh bnh. Sau ng thy thuc c cn em nm th thuc y m tip tc cho ngi kia ung na khng? -- Hn l khng. V khng cn ch li g na. -- Nm loi dc tho v nh nm iu thin. ng thy thuc v nh ngi tu hnh c o. Cn bnh v nh cc iu c. Ngi m v nh k ngu si. Ngi m lnh bnh v nh k c cu ra khi sanh t lun hi. Sau khi thnh tu s mng, tr tu ca ngi c o t tiu bin, nhng nhng g n to ra u vn cn. -- Xin cho thm mt v d na cho r ngha hn. -- V nh mt tng qun xut trn tay cm cung tn m xng ra chng gic. Tng qun bn ra nm mi tn, gic thua chy. Vy sau , ng ta c cn bn thm na khng? -- Hn l khng, v khng cn cn na.

-- Nm iu thin ging nh nm mi tn. Ngi tu hnh c o ging nh tng qun xut trn. Cc iu c ging nh qun gic. Tng qun nh nm mi tn m chin thng qun gic. Cng th, ngi tu hnh dc o nh nm iu thin m chin thng cc iu c, chng khng cn ny sanh tr li na, m ci tr tu dit tr cc iu c cng tiu bin lun. Nhng nhng g n to ra th vn thng ti, bt dit. -- Hay thay! Hay thay! Phn II 11. c o ri c cn au kh khng? Vua hi: -- Bch i c, bc tu hnh c o khng cn ti sanh trong i sau, nhng trong i ny c cn thy mnh au kh na khng? -- Tu i vng, ty tng vic mt. C vic cn thy au kh, c vic khng. -- C vic c, c vic khng, l nh th no? -- au kh ca thn th cn, au kh ca tm th ht. -- V sao vy? -- S d thn cn au kh l v nhn duyn sinh ra loi au kh ny l thn, h nhn duyn y cn tn ti th au kh ca thn cn. S d tm ht au kh l v nhn duyn sinh ra loi au kh th hai l lng tham dc, mt khi tm dt tr ht cc iu d, tham dc khng cn na, th au kh ca tm ht. -- Bc tu hnh c o ri m khng khin thn la c kh au, nh th l cha chng c Nit Bn chng? c o ri m thn cn au kh th lm sao gi l c o? Cn nn li trn th lm g cn chu kh au? -- Tu i vng, bc c o khng chung m cng khng ght, khng tm cu m cng khng xua ui. Bnh thn m sng gia ci i ny, khng hp tp, khng vi v. V nh chui non khng cn phi v p. Li cng khng cn ch chui chn chc hi. V vy nn c X Li Pht xa c dy rng:

Khng cn tch dit, Cng khng cn trng sanh. Cha phi lc th , Thi n th ra i. Vua ni: -- Hay thay! Hay thay! (1) Theo bn Hn dch nh s 1670B trong i Tng n y th ht quyn thng. 12. Vui kh thin v bt thin Vua hi: -- Bch i c, khi ngi ta cm thy vui th ci y thin hay bt thin? Cng nh ngi ta cm thy kh th ci kh y l bt thin chng? -- Tu i vng, li cng ty trng hp. C khi l thin, c khi l bt thin, khng chng. -- Sao vy? l thin th hn l khng c ci kh. V ngc li, trong kh t khng c ci thin. Thin v kh, hai bn u c xng hp nhau. Na Tin nn li rng: -- V nh c ngi b t vo bn tay mt mt hon st nung v vo bn tay tri mt cc bng ng cng. Hon st nng v cc bng lnh y c cng nung t k kia khng? -- C, c hai cng nung t k kia. -- Th th c hai cng nng chng? Hoc c hai cng lnh chng? -- Tha khng. -- Mt nng, mt lnh khc nhau. Sao li ni c hai cng nung t? Nu bo ci nng nung t th c hai vin u c cng nng? Nu bo ci lnh nung t th c hai vin u c cng lnh? -- Bch i c, tr l ca trm nng cn khng theo kp cu vn nn ny. Mong i c dn gii cho trm lnh hi cao kin.

Na Tin dn li Pht dy m gii p rng: -- C su s vui mng th trc, su s bun lo thanh cao; li c su s khng vui khng bun th trc v su s khng vui khng bun thanh cao. Vua hi: -- Su s vui bun th trc l nhng g? -- Mt l mt nhn sc p ri mng lng ham mun. Hai l tai nghe ting hay ri mng lng ham mun. Ba l ngi mi thm ri mng lng ham mun. Bn l li nm v ngon ri mng lng ham mun. Nm l thn chm vt mn ri mng lng ham mun. Su l nhn nhng cm th d chu ri mng lng ham mun. Nh th l su s vui mng th trc. -- Su s vui mng thanh cao l nhng g? -- Mt l mt thy sc p, ngh rng sc y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thy thanh thot nh nhng. Hai l tai nghe ting hay, ngh rng ting y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thy thanh thot nh nhng. Ba l mi ngi mi thm, ngh rng mi y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thy thanh thot nh nhng. Bn l li nm v ngon, ri ngh rng v y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thy thanh thot nh nhng. Nm l thn chm vt mn, ngh rng vt mn y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thy thanh thot nh nhng. Su l nhn nhng cm th d chu, ngh rng nhng cm th y khng bn, chng nn lu luyn, ri nhn t duy l thnh bi c tht v thng ca vn hu khin lng thanh thot nh nhng. Nh th l su s vui mng thanh cao. -- Su s bun lo th trc l nhng g? -- Mt l mt thy sc xu, khng a m vn phi nhn. Hai l tai nghe ting gh rn, khng thch m vn khng th bt tai. Ba l mi ngi mi tanh hi, khng mun m mi thi vn xng ln nng nc. Bn l li nm v cay ng, khng ng m ming vn phi nhai nut. Nm l thn ng vt nhm rch, khng chu m xa trnh khng c. Su l b su kh oanh vy, mun xua ui m vn phi nh ngh hoi. Nh th l su s bun lo th trc.

-- Su s bun lo thanh cao l nhng g? -- Mt nhn thy sc tn t, khng bun v cnh tn t y - v l s thnh bi c tht ng nhin gia vn hu - nhng bun v thy chng sinh au kh khng ng c l thnh bi c tht kia nn khng x b luyn tic tru mn. l mt s bun lo thanh cao. i vi nhng g tai nghe, mi ngi, li nm, thn chm v ngh, cng u c mt tm trng nh th. Nh vy l su s bun lo thanh cao. -- Cn su s khng vui khng bun th trc? -- L khi mt thy hnh sc, tai nghe m thanh v.v., cn trn tip xc nhau m lng ngy di dng dng nh vt v tri v gic. -- Th cn su s khng vui khng bun thanh cao l nh th no? -- L mt nhn thy sc, tai nghe m thanh v.v., bnh thn m th nhn, cnh vui khng sc khin phi say m, cnh bun khng sc khin phi ru r. Nu c th nhn cnh g i na l ch v chng sanh m th nhn (1). -- Hay thay! Hay thay! (1) 36 Cm th ny, tng Lun em phi hp vi 3 i chia thnh 108 loi cm th. 13. Danh thn ti sanh Vua hi: -- Bch i c, con ngi sau khi cht ri, ci g sanh tr li? -- Tu i vng, l Danh (tn gi) v Thn (hay Sc, tc l t, nc, la, gi). -- Phi chng d l danh v thn ca ngi c sanh tr li? -- Tha khng phi danh c cng khng phi thn c. Ci danh thn ca i ny lm cc vic thin c, do nghip thin c y, mt danh thn khc chuyn sanh th lnh phc bo hay ti bo d gy ra.

-- Nh vy l khng phi ci danh thn c sanh tr li. Th th i ny lm iu c, i sau u c chu qu bo? V khng sanh tr li na th tc l thot khi lun hi! -- Khng phi nh vy. Nu sng i m ch ton lm iu thin th sau khi cht c th khng sanh tr li. Nhng thng thng th lm iu thin cng c m gy iu c cng nhiu, vic lnh vic d tip ni xen nhau khng ngng, cho nn phi sanh tr li m th bo. Lm sao thot khi lun hi c. -- Xin cho th d v s lin h gia danh thn c vi danh thn mi. -- V nh ngi hi trm xoi ca k khc. Ch vn xoi bt c qu tang em n u co vi i vng, yu cu i vng x tr. Trc mt i vng b co ci rng: "Ti khng hi xoi ca anh y. Cy xoi ca anh y trng hi trc l cy mm t xu. Cn nhng tri xoi m ti hi by gi nm trn mt cnh cy to ln sum s. Ti u c n trm!". Trc nhng l l vin ra nh th, i vng c cho rng anh ta v ti v x cho anh ta c kin khng? -- Khng, anh ta c ti. Trm s x cho ngi trng xoi c kin. V trc kia nh ngi ny ra cng trng trt bn xi cy mm, cho nn ngy nay mi c cy xoi to ln m hoa kt tri. -- Tu i vng, con ngi ti sanh tr li cng ging nh th. Vi ci danh thn ny, ngi ta sng trn i m lm cc vic thin c. Nghip thin c y ni tip khng ngng, trin chuyn hnh thnh mt danh thn mi s sanh ra. Cng nh do cng phu o l b ht v vun bn cy mm nn v sau mi c cy xoi sum s cnh l vi tri chn tru cy. Lm vic thin c trong i ny tc l gieo ht xung t v bn xi cy mm. i sau khng sao khng th bo c! -- Xin cho v d khc. -- V nh c ngi gt trm la ca k khc. B bt, anh ta ci rng la anh ta gt hin nay so vi cy m k kia trng my thng trc, khng lin quan g nhau. Nh vy u c c! -- Xin cho v d khc.

-- V nh c ngi ma ng ra ng khng chu ni lnh, t la ln si. Xong vic y b ra v, qun dp tt la. Gp gi, la chy lan qua cnh ng k cn, thiu t ht ma mng. B u co ln i vng, y khng khng ci rng t xu la nh y t ln si khng phi ngn la ln t chy c cnh ng kia. Nh vy i vng x ai thua kin? -- Ngi t la si. -- V sao vy? -- V ngun gc tai ha chnh l y. Y c t la si ri qun tt, th mi c ha hon sanh ra. -- Danh thn c vi danh thn mi cng nh vy . -- Xin cho v d khc. -- V nh c ngi tri ti cm uc ln lu n cm. V y tn la bay ra chy nc nh mnh. La lan sang nh k cn, cui cng thiu ri c lng. Dn lng bt ti y. Y ci rng: "Ti khng t lng, ti ch t uc n cm m thi. Ngn la uc ca ti t ln n cm khc vi ngn la ca cn ha hon thiu t c lng". Ci nhau chn ch, h a nhau n trc i vng, yu cu xt x. Vy i vng s x ai c ai thua? -- Dn lng c, ngi kia thua. -- V sao vy? -- V ngun gc tai ha chnh do y gy. Y c t uc ln n cm m khng cn thn, th mi c i ha hon sanh ra. La chy lng bt gc t ngn uc ca y. -- Danh thn c vi danh thn mi cng li nh vy. -- Xin cho v d khc. -- V nh c ngi n ng n np l xin ci mt c b (1). Bt sau , anh ta ra i ri bit tch lun. Khi c ny n tui trng thnh, c mt ngi n ng khc xin ci v cng np l. Thnh lnh ngi n ng trc tr v, qu trch ngi n ng sau sao dm ly v mnh. Ngi sau ci li: "Ti u c ci v anh. C b m anh tr l trc kia l khc.

Cn thiu n m ti tr l xin ci ngy nay l khc". Khng ai chu ai, h dn nhau n xin i vng phn x. Vy i vng s x ai c kin? -- Ngi n ng trc. -- V sao vy? -- V c b thu trc v thiu n ngy nay cng ch l mt. Thn thiu n ngy nay l do thn c b thu trc m ra. Ai ci trc, ngi y c. -- Danh thn c vi danh thn mi cng nh vy . -- Xin cho v d na. -- V nh c ngi n ch nui b, hi mua mt bnh sa. Mua xong, ngi y gi bnh sa li, hn sau khi ra ch v, s gh li ly. Bt tr vic khng v kp. Hm sau mi ti hi ly sa th sa i. Anh ta c n i ly sa mi, vin l rng anh ta khng mua sa i. Ci v nhau khng ai chu ai, h dt nhau kin n i vng. Vy i vng s x ai c kin. -- Ch nui b. -- V sao vy? -- Sa trong bnh chnh l sa ngi kia mua hm trc. V cch m cho nn n mi tr nn i. Ch nui b v can. -- Tu i vng, ngi ti sanh tr li cng nh vy . Nng ni danh thn, ngi ta sng i m lm cc vic thin c. Nghip thin c y tip ni khng ngng, chiu cm mt danh thn mi sau khi cht, th qu kh vui ht i ny sang i khc. Nghip thin c chnh l ngun gc ca s ti sanh vy. Cho nn ai bo rng i ny lm c m i sau khng ti sanh n tr l khng th c. (1) n xa c tc to hn. Con gi khi mi sanh ra g chng, nhng i n khi trng thnh mi thnh hn. 14. hi ri khng nn hi li Vua hi: -- Bch i c ngay nh i c hin nay c s cn ti sanh na khng?

--Tu i vng, vic ny bn tng c trnh by r rng vi i vng ri. Nu bn tng cha dt ht n i th i sau vn cn phi ti sanh. Cn nu n i dt ht th ti sanh cng chm dt. Vic i vng ti ct vn bn tng nh th ny ging nh c k ht lng th vua gip nc, c vua ban thng v an hng ph qu ri m cn trch ngc li rng vua chng ngh g n cng lao mnh. Li trch ca ngi y liu c ng hay khng? -- Tht khng ng. -- i vng cng li nh th. Trc kia i vng hi bn tng v vn ny v bn tng cng gii p cn k ri. Gi y i vng li em ra gn hi ln na, nh th khc g ngi kia c ban thng nhiu n hu m cn bung li trch mc! 15. Danh v thn tng lin Vua hi: -- Bch i c, trong mt on trc, i c ni v Danh (tn gi) v Thn (sc cht). Vy nhng g l Thn v nhng g l Danh? -- Tu i vng, nhng g mt thy c l thn; nhng g tm cm nim c l danh. -- V sao ch ring danh l c to tc n i sau m sanh tr li, cn thn th khng? -- Tuy thn khng to tc, nhng danh phi nng vo thn mi to tc c. Cng nh thn phi nng vo danh mi c trc sau tng lin nhau. C hai lun lun nng nhau, ch khng ri nhau. -- Xin cho v d. -- V nh g con. Nu khng c ci mm sng phi hp vi sc cht ca g th lm sao kt thnh trng v n ra g con cho c? Mm sng v sc cht nng nhau v cng sanh ra vi nhau. Cng ging nh th , danh v thn ca con ngi tng lin nhau, nng ta nhau, cng sanh ra vi nhau v khin c sanh t lun hi ko di v cng v tn trong thi gian.

-- Hay thay! Hay thay! 16. Thi gian Vua hi: -- Bch i c, i c va ni thi gian di v cng v tn, vy thi gian l g? -- Qu kh, hin ti v v lai. Qu kh di v cng v tn. V lai cng di v cng v tn. Ch hin ti l khng di. -- Xt cho cng l, c thi gian hay khng? -- C khi c, c khi khng. -- Khi no th c v khi no th khng? -- Vi nhng v tu hnh c o vo Nit Bn th khng c thi gian. Vi nhng k cha c o, cn ra vo trong sanh t, th cn c thi gian. Khi thi gian cn c, th nu i ny thch lm vic b th v n hiu thun vi cha m, i sau hn phi c hng phc bo. -- Ngun gc ca thi gian qu kh hin ti v v lai l ci g? -- y l ci ngu si m mui. V ngu si m mui sanh ra nn lin sanh thn. Thn sanh thn. Thn sanh danh. Danh sanh sc. Sc sanh lc tri tc su ci bit. Mt l bit ca mt, hai l bit ca tai, ba l bit ca mi, bn l bit ca li, nm l bit ca thn, su l bit ca tm. C su ci bit ny u hng ngoi. Mt hng sc, tai hng thanh, mi hng hng, li hng v, thn hng trn nhm, tm hng tham dc. Lin hng n l lin hip li, m bit kh bit vui. Do bit kh bit vui mi sanh n-i. Do n i sanh tham dc. Do tham dc mi hnh thnh ci nguyn nhn ti sanh (hu). Do ti sanh nn c gi cht, khc lc, lo ru, khin ni tm b bi thng. Tt c nhng cn kh bi thng y hip li m thnh con ngi. V vy m con ngi cht i sanh li ht i ny sang i khc, khng bao gi chm dt. Trong ci thi gian di v tn v khng th phanh ra u mi y, tm tr li ci bn thn trc kia ca con ngi qu tht l mt vic bt kh c. -- Bch i c, i c va ni khng th phanh ra u mi ca thi gian, vy xin v d cho nghe.

-- Nh trong vic trng la. Ht la gieo xung t, t n ny mm, m r, ln cy, tr l, m bng, ngm sa, phi mao, kt ht. Ht la mi, gieo tr li xung t, sanh ra nhng ht la mi khc na. Nu c gieo trng nh th ht nm ny sang nm khc, s lin tc ca ht la c bao gi ngng ngh c khng? -- Khng. -- Con ngi sanh ra qua thi gian cng nh vy . Trc sau trin chuyn tng sanh khng dt. Trong dng kit sanh tng tc y, tm cho ra u mi ca sanh t l mt vic bt kh c. -- Xin cho v d khc. -- V nh g trng. Trng g p n ra g con. G con ln ln, li trng mi, li n g con. T trng n ra g, t g li trng, c nh th tip tc mi khng bao gi ngng. Con ngi sanh ra ri li cht i, cht xong li sanh tr li, ln lui ln ti trong vng sanh t, cng ging nh th. Khng th ni u l u mi v u l tn cng. -- Xin cho v d khc. Na-Tin ci xung v mt hnh bnh xe di t, ri ch vo hnh v m hi vua rng: -- Trn ci vng trn ny, i vng c thy u l im bt u khng? -- Tha khng. -- Cng nh th . Trong vng sanh t, khng th no bit c u l thy, u l chung. Pht dy rng con ngi sanh t t sanh, ln i ln li, ln ti ln lui, nh bnh xe ln, trin chuyn tng sanh, khng bao gi ngng ngh, bi th m au kh ko di mi chng bao gi ngng. Tng lun gii thch s-kin ny nh sau: Do con mt v hnh sc tip gip nhau nn thc lin thy bit. Ba ci y hip li gi l xc. Bi c xc nn c cm th kh vui. Bi cm th kh vui nn sanh ra n i. Bi n i nn sanh ra tham dc. Bi tham dc nn mt nghip mi c un c v hnh thnh dn dn: l hu. Bi hu nn mi c sanh. Bi sanh nn c cc vic lm thin c. Ri do cc vic lm thin c cho nn mi phi ti sanh tr li th bo.

Do l tai v m thanh tip gip nhau nn thc lin nghe bit. Ba ci y hip li gi l xc. Bi c xc nn c cm th kh vui nh trn v cng trc sau tip ni nhau cho n qu ti sanh. Cng ging nh th, vi mi l hng, li l v, thn v vt trn nhm, v iu nh ngh. V h c cm th kh vui th c tc ng dy chuyn a n qu ti sanh. Tt c u trin chuyn tng sanh v trc sau tng tc, khng bao gi dt ngh. Cho nn trong thi gian di dng dc, tm cho ra u mi ca sanh t l mt vic bt kh c. 17. u mi ca sanh t Vua hi: -- i c va ni tm u mi ca sanh t l vic bt kh c. Ngha y nh th no? -- Tu i vng, nu c u mi th khng c ti sanh. V khng c u mi cho nn ngi ta mi phi tm mn qu kh lm u mi y thi. -- Theo trm, khng c u mi mi khng c sanh t ch! Nhng theo i c, phi c u mi th mi khng c ti sanh. M tm cho rng u mi y bt u trong qu kh th nh th cng l c ri. V vn theo i c, c u mi tc khng c ti sanh. Ci gi l ti sanh , chng qua l v ci u mi kia cha dt m thi. -- Nhng n trong qu kh! ( ni: tip tc ci u mi y trong hin ti, tc l ti sanh vy. ) Vua li hi: -- Trong dng sanh t, con ngi c nh nhng tr gip no bn ngoi mi ngy mi tng nn nhiu thm khng? Na-Tin hi li: --Trong loi b hay my ca trong th gian c nh s tr gip no bn ngoi m tng ln nhiu thm khng? -- Trm khng hi cc loi kia. Trm ch hi u mi sanh t ca loi ngi m thi. -- Cy do cy sanh. La do la sanh. Vn vt trong th gian, ging no sanh ra ging y theo tng chng loi. Con ngi th bt gc t lc tnh n i. L

con ngi th c mt, tai, mi, li, thn, . Mt vi hnh sc v thc hp li, l xc. Tai vi m thanh v thc hp li, l xc. Mi vi hng v thc hp li, l xc. Li vi v v thc hp li, l xc. Thn vi vt trn nhm v thc hp li, l xc. vi iu nh ngh v thc hp li, l xc. Do xc sanh ra cm th kh vui. T cm th kh vui sanh ra n i. T n i sanh ra tham dc. T tham dc hnh thnh mt nghip mi, dn dt n ti sanh chu bao nhiu u bi chng cht do gi nua bnh tt v cht chc gy nn. Nu mt vi hnh sc v thc khng hp li th khng c xc. Nu tai vi m thanh v thc khng hp li th khng c xc. Nu mi vi hng v thc khng hp li th khng c xc. Nu li vi v v thc khng hp li th khng c xc. Nu thn vi vt trn nhm v thc khng hp li th khng c xc. Nu vi iu nh ngh v thc khng hp li th khng c xc. khng c xc th khng c cm th kh vui. Khng kh vui th khng kht khao n i. Khng n i th khng tham dc. Khng tham dc th khng hnh thnh nghip mi (hu). Khng nghip mi th khng ti sanh v khng gi cht. Khng gi cht th khng rn khc lo ru. Khng lo ru than khc th lng thanh thn an vui. Nh th tc l thot sanh-t, c o Nit Bn. 18. Nhn duyn sanh Vua hi: -- Bch i c, trn th-gian ny c vt no bng dng m t nhin sanh ra khng? -- Tu i vng, khng c vt no bng dng m t nhin sanh ra c. Ht thy u phi c s nhn. Nhn , Na-Tin hi ngc li nh vua rng: -- Ci cung in m nh vua ang ng y, phi chng l do t nhin sanh ra hay do tay ngi kin to? -- Do tay ngi kin to. Cy th n trong rng v lm ko ct v.v. , t st th gnh ngoi ng vo xy tng. Nhn cng c n ng ln n b xm li, k ca ngi o, k p ngi t, ai lo trn vic y, mi kin to xong ta cung in ny.

-- Cng nh th , con ngi cng do yu t ha hp li m thmh. Mi vt khng th bng khng m sanh ra c. Ht thy u c s nhn, ch khng do t nhin m c. -- Xin cho v d. -- V nh th gm lm gm. Trc ht l ly t st v, ha vi nc m nhi cho nhuyn. Nhi xong cho ln khun m vo ri cht vo l m hm. C nh th mi to thnh chn bt chu bn c. Ch u phi t nhin m sanh ra! Chn bt chu bn y u c s-nhn: l t st, nc, cng th, ci, la v.v. Trn th gian ny khng c vt no do t nhin sanh ra. -- Xin cho v d khc. -- V nh nhc cng khy n. Nu khng c dy, phim v tay ngi khy v.v. th khin pht ra m thanh trm bng nht khoan c khng? -- Tha khng . -- By gi, nu vi mt cy y dy phim v c nhc cng ngi khy th c pht ting c khng? -- Tha c. -- Con ngi v vn vt trong th gian ny cng nh th . Khng th bng dng m c sinh ra. Ht thy u phi c s nhn. Na-Tin li hi tr lui nh vua rng: -- Nu mun ca cy ly la khng c hai thanh g, li cng chng c bi nhi, th c to ra la c khng? -- Tha khng. -- Li v nh nu c knh thy tinh v c nh sng mt tri ng nng, li thm c ngi chu kh ngi cm knh m thu sc nng y cho chiu xung ng c kh hay rm kh th c to ra c la khng? -- Tha c. -- Li v nh khng c gng, khng c nh sng , khng c ngi ng soi th c hnh ngi l ra trong gng khng?

-- Tha khng. Phi c gng, c nh sng, c ngi ng soi th mi c hnh ngi l ra trong gng. -- Con ngi v vn vt trong th gian cng nh th . Khng mt vt no bng dng sanh ra. Ht thy u phi c s nhn. Cc s nhn y kt hp li vi nhau, to thnh s s vt vt ngn sai mun khc. l nhn duyn sanh vy. Khng th no c t nhin sanh. -- Hay thay! Hay thay! 19. Linh hn Vua hi: -- Bch i c, trong con ngi ci g lm ch? Phi chng l linh hn thng ti? -- Tu i vng, ci linh hn thng ti y nh th no? -- N thng trong ta, dng mt m nhn hnh sc, dng tai m nghe m thanh, dng mi m ngi mi, dng li m nm v, dng thn m s m nhm trn, dng m hiu bit v nh ngh. N nh i c v trm hin ang trong cung in ny nhng v bn mt u c ca s, nn ngang qua ca s y, chng ta thy c phong cnh bn ngoi. -- Nh vy, i vng l mun v cc gic quan ni con ngi vi cc ca s ca cung in ny chng? Ngang qua bt c ca s no, ta cng thy c cnh vt bn ngoi. Th th ngang qua bt c gic quan no, linh hn thng ti cng phi thy c ngoi cnh ging nh th ch g? Vy linh hn thng ti c thy c hnh sc bng tai, mi, li, thn v chng? -- Tha khng. -- Linh hn thng ti c nghe c m thanh bng mt, mi, li, thn v chng? -- Tha khng. -- Linh hn thng ti c ngi c mi bng mt, tai, li, thn v chng? -- Tha khng.

-- Linh hn thng ti c s bit nhm trn bng mt, tai, mi, li v chng? -- Tha khng. -- Linh hn thng ti c suy ngh bng mt, tai, mi, li, v thn chng? -- Tha khng. -- Nh vy thi li l ca i vng trc sau khng xng hp nhau! Li na, trong khi i vng v bn tng cng ngi trong cung in ny, nu ph b ht tt c cc ca s bn pha th tm mt ca chng ta rng xa thm ra khng? -- Tha c. -- Vy, ph b mt ci ca ni thn ta l cp mt chng hn, th linh hn thng ti c thy rng xa thm khng? -- Tha khng. -- V nu ph b thm my ci ca khc ni thn ta l tai, mi, li, thn, , th linh hn thng ti c nh m nghe rng thm, ngi nhiu hn, nm tng ln, s nhiu ra v suy ngh rng hn khng? -- Tha khng. -- Nh vy l li l ca i vng trc sau li khng xng hp nhau! Li cn iu ny na: gi s c quan gi kho vo cung, tin ti trc mt i vng, ci linh hn thng ti ca i vng c bit y lui v khng? -- Tha bit. -- Nu chu xong, y lui tr v kho, linh hn thng ti ca i vng c bit y lui v khng? -- Tha bit y lui v. -- Ngi ta khi n vo li, linh hn thng ti ca ngi y c bit v chua, ng, mn, ngt ca n khng? -- Tha bit.

-- Khi n vo n bao t, linh hn thng ti ca ngi y c cn nhn ra mi v nh th no khng? -- Tha khng. -- Nh vy, li l ca i vng trc sau li cng khng xng hp nhau! Li cn iu ny na: gi s c ngi gnh hng trm h ru ngon vo mt ci bn ln. ru xong li bt mt ngi nghin ru tri li b vo bn vi mc ru khng ln cao ti cm. Nh vy y c bit c ru trong bn l ngon hay d khng? --Tha khng? -- V sao vy? -- V y u c ung vo ming, u c nm bng li m bit c ru ngon hay . -- Nh v, thm mt ln na, li l ca i vng trc sau khng xng hp nhau! -- Bch i c, trm ti s tr thin, khng sc ng u vi i c. Knh mong i c gii thch cho nghe. Na-Tin bn gii rng: -- Con mt v hnh sc gp nhau khin tm thn kch ng. Tm thn kch ng th lin sanh cm th kh vui. Vi l tai v m thanh, hoc vi mi v hng, li v v, thn v nhm trn, v iu nh ngh, cng li nh th. Tm thn kch ng th lin sanh cm th kh vui. Do cm th kh vui lin sanh nim. Do nim trin chuyn thnh tu cho nhau m to nn mt ng ch v thng l ci Gi Ng. Ci gi l linh hn thng ti dnh dng g y! -- Hay thay! Hay thay! 20. Lin h gia cn v tm thn Vua hi: -- Bch i c, khi con mt thy th tm thn c cng thy khng? -- Tu i vng, c.

-- Nhng ci no thy trc? -- Con mt thy trc. Tm thn thy sau. -- Phi chng con mt ni vi tm thn rng: "Ny tm thn! Ti thy ch no th anh c nng theo ch m thy sau"? Hoc, tm thn ni vi con mt: "Ny mt! Anh hy nhn trc i, ti s nng theo anh m thy sau"? -- Tu i vng, hai bn u c giao hn g vi nhau. -- Th th v sao i c li ni rng ci n thy trc ci kia? Nu khng giao hn vi nhau th lm sao xy ra nh th c? -- y l v bn s kin sau y khin cho chng cng nhau nhn thy m khng c giao c g ht. Mt l ng li (h hnh), hai l mt chiu (hng mn), ba l vt c (hnh trit), bn l quen chng (xc). -- ng li l nh th no? -- i vng c bit khi tri ma th nc ma t trn ni cao chy xung ra sao khng? -- Nc ma chy theo ng dc li. -- Nhng ln ma khc, nc ma chy xung nh th no? -- Li cng theo ng dc li nh trc. -- Vy ch nc ca trn ma trc c ni vi nc ca trn ma sau rng: "H ti chy ch no th anh chy theo ch " khng? Hoc nc ca trn ma sau c giao hn vi nc ca trn ma trc rng: "Ch no anh chy qua, ti s chy theo" khng? -- Tha khng. Chng n khng h hn nhau. Chng n ch theo ng li m chy thi. -- Con mt v tm thn cng nh th . Chng n c theo n li m nhn bit, ch khng h c giao c g vi nhau. Tai, mi, li, thn v i vi tm thn cng u c ng li ring m nhn bit, ging nh th. -- Bch i c, cn mt chiu l nh th no?

-- V nh n ly chn bin thy c tng cao ho su, nhng vo ra ch do mt cng ln duy nht m thi. Ngi trong n mun i ra ngoi phi i cch no? -- Phi do cng ln y. -- Nu c ngi th hai, th ba, v.v. mun i ra ngoi na, th phi i cch no? -- Cng ch do mt cng y. -- H c giao hn vi nhau trc khng? -- Tha khng. H ch theo mt chiu m i ra. V chiu y c cng. -- Con mt v tm thn cng nh th . Chng n c theo mt chiu m nhn bit, ch khng h giao c g vi nhau. Tai, mi, li, thn v i vi tm thn cng li ging nh th. -- Bch i c, cn vt c l nh th no? -- V nh c mt xe b i qua, li mt vt t la trn ng. Tip theo, xe sau i ti phi i nh th no? -- Theo vt c c m i. -- Hai xe c giao hn trc vi nhau khng? -- Tha khng. -- Con mt v tm thn cng nh th . Chng n c theo vt c m nhn bit, khng h giao c g vi nhau. Tai, mi, li, thn v i vi tm thn li cng ging nh th. -- Bch i c, cn quen chng l nh th no? -- Trong cc mn hc nh lm ton, tp vit, v.v. ban u th ai cng vng v. Nhng v sau, nh c gng v ch , ngi ta t to cho mnh mt thi quen an mau v tr nn nhm l, tnh nhm c nhiu con s cng nh t bt xung l vit ngay, khng cn phi ngh ngi. chnh l s quen chng. Con mt v tm thn cng nh th . Nh s quen chng y, chng

n cng nhn bit rt l, khng h giao hn g vi nhau ht. Tai, mi, li, thn v i vi tm thn cng nh th . 21. Xc Vua hi: -- Bch i c, khi con mt thy th ci g cm th kh vui c ng thi ny sanh vi tm thn khng? -- Tu i vng, c. H tm thn nhn bit th c cn cng hip mi ny sanh cm th. -- Hip l th no? -- L hai ng chm nhau, xc nhau. -- Xin cho v d. -- V nh hai con d giao u vi nhau, hay nh hai bn tay v vo nhau. Hay nh hai ci xp xa p vo nhau. Mt con d trong hai con d v nh con mt; con d kia v nh hnh sc. i vi hai bn tay hoc hai ci xp xa, cng ging nh th. Phm hai ng chm vo nhau, hip vi nhau, th gi l Xc. Con mt vi hnh sc, l tai vi m thanh, l mi vi mi hng, ci li vi mi v, thn th vi vt nhm trn, ngha vi t tng, h c va chm nhau, c hip li vi nhau th thy u gi l Xc ht. Do mi sanh ra cm th kh vui ca tm thn, Xc chnh l ci gch ni gia hai bn. 22. Cm th Vua hi: -- Bch i c, cm th vui l nh th no? -- Tu i vng, l t mnh nhn bit v hng th ci vui y. -- Xin cho v d. -- V nh c ngi lp c nhiu cng trng ln lao vi i vng, i vng ly lm bng lng v ban cho nhiu vng bc ca ci v phong cho chc tc cao sang. c hng vinh hoa ph qu, ngi y t ly lm vui

thch, bn suy ngh rng: "Nh ti ra cng gip vua, c vua ban cho quyn cao bng hu, nn nay mi c hng lc th ny, lc th kia." Li v nh c ngi bnh sanh tm thng nim iu lnh, ming thng ni iu lnh, thn thng lm iu lnh. Sng mt i sng hin ha nh th, sau khi cht c thc sanh ln ci tri. Ti y, ngi y toi ch n cc , nm ht mi iu khoi lc, bn suy ngh rng: "Hi cn th gian, nh n hin c cho nn by gi mi c sanh ln y v c hng tt c cc lc th nh th ny." Cm th vui tc l t mnh nhn bit v hng th ly ci vui y. 23. Gic Vua hi: -- Bch i c, gic l nh th no? -- Tu i vng, ci i theo ci bit l gic (tng tri vi gic), tc l nhn r s vt. -- Xin cho v d. -- V nh ng quan gi kho, sau khi nhn lnh chc v, bc vo kho vua, t mnh sot xt kim im tng mn vng bc chu bu gm vc trong kho. Kim im xong th nhn bit mn no u, hnh dng ra sao, mu sc th no, s lng bao nhiu. Nh vy gi l gic. 24. S nim Vua hi: -- Bch i c, S nim l nh th no? -- Tu i vng, l iu suy t toan tnh. S nim tc t tng. V phi c t tng ri mi c lm c hay lm lnh. -- Xin cho v d. -- V nh c ngi ch ra mt cht thuc c. Sau khi ch xong, t mnh ung thuc c y v khin ngi khc bt chc ung theo. Nh th khng nhng ch t mnh lm kh mnh m cn lm kh k khc. Ch thuc c v nh t tng c. Mnh ung v khin ngi khc bt chc ung theo, l

lm vic c. Ngi c t tng c, toan tnh iu c v lm iu c, n khi cht, chc chn phi a a ngc. Nhng ngi bt chc lm theo cng u khng trnh khi c bo y. Bi vy ngi ta thng hay ni: "H ttng c c th a n hnh ng c c." Ngc li, nu c ngi ch ra thc ung ngt ngon b dng, ri t mnh ung ly mt cch sng khoi. K khc bt chc lm theo cng c sng khoi nh th. Ch thc ung ngt ngon b dng v nh t tng thin. Mnh ung v khin k khc bt chc lm theo, l vic lm thin. n khi cht, c hai u c hng phc bo ci tri. Bi vy cho nn ngi ta cng thng hay ni: "H t tng lng thin th a n hnh ng lng thin." 25. Ni ng Vua hi: -- Bch i c, ni ng l nh th no? -- Tu i vng, l ci t tng mong cu xao xuyn trong ni tm. -- Khi c ni ng th pht hin ra nh th no? Xin cho v d. -- V nh mt chic trng ng m ngi ta nh. Khi nh, lng trng rung ln v pht ra ting ku cho n khi ht nh m d m vn cn ngn vang. Li v nh ci cho ng m ngi ta dng nu. Khi nu, lng cho si bt ln, nhng khi bc xung khi la, tm bt cn si ln tn. Con ngi cng th. S mong cu khin ni tm rung ng, do tm nim dy khi. Lng trng rung ln hoc lng cho si bt; l ni ng. Nhng khi ngng nh, thi nu, m d m cn ngn, tm bt cn si ln tn. Con ngi cng th, s mong cu khin ni tm rung ng, do tm nim dy khi. Lng trng rung ln hoc lng cho si bt; l ni ng. Nhng khi ngng nh, thi nu, m d m cn ngn, tm bt cn si, tc nh dng tm nim cn tip tc sau cuc ni ng do mong cu nu nung. 26. Ni lng Vua hi: -- Bch i c, tt c nm ci ni trn l xc, th, gic, s nim, v ni ng, mt khi dung hp thnh ni lng ri th c cch g phn tch ring r chng ra m vn gi c c tnh rimg ca mi ci khng? Chng hn nh sau khi phn tch ring r tng ci, ri ni: y l ci xc, y l ci

th, y l ci gic, y l ci s nim, y l ci ni ng. C th nh th c chng? -- Tu i vng, khin chng dung hp vi nhau ri th khng c cch g chia cch chng ra c. -- Xin cho v d. -- V nh ngi u bp ca i vng nu mt mn n dng ln cho i vng. Trong mn n y c np, c sa v c cc gia v nh mui, gng, tiu, t v.v. Nu thy mn n ri m i vng lin phn vi ngi u bp kia rng: "Anh hy ly ring tng mn: np, sa, tiu, mui v.v. trong mn n ny m a ln cho trm" th th hi ngi u bp c cch g thi hnh c lnh i vng chng? Lm sao c th rt ring tng mn gia v c th ni c, y l cht v chua, kia l cht v mn, n l cht v cay v.v.? -- Tha khng, dung hp ri th khng ly ring ra c na. -- Ni lng gm xc, gic, s nim, v ni ng cng ging nh th. 27. Mui Vua hi: -- Bch i c, ngi ta c th nhn mui m bit c v mn ca n chng? -- Tu i vng, i vng c nm mui bng mt c khng? -- Tha khng. -- Vng, ngi ta c th dng li m nm mi bit v mn, ch khng ai dng mt m lm vic y. -- Bch i c, th th b ko xe ch mui, c nhn bit c v mn ca mui khng? -- Khng. -- C th dng cn m cn v mn ca mui bit v mn y nng bao nhiu khng?

--Khng, ha chng ch c tr nh vua mi cn c v mn ca mui. V v mn khng c trng lng. Ch c nhng g c trng lng mi c th dng cn m cn. 28. Duyn nghip ca tri gic Vua hi: -- Bch i c, trong thn con ngi, s nhn bit ca nm gic quan l do nhiu duyn nghip tu thnh hay ch do mt duyn nghip m thi? -- Tu i vng, mt duyn nghip lm sao tu thnh c! -- Xin cho v d. -- V nh trong mt cnh ng trng ng cc. Khi ng cc mc mm m chi, ging no hin ra ging y, khng th ln ln nhau c. Trong con ngi cng th. S nhn bit ca nm gic quan do nhiu duyn nghip khc nhau m c sanh ra. 29. Nguyn nhn bt bnh ng gia loi ngi Vua hi: -- Bch i c, ngi ta sanh ra trn i, ai cng c thn th vi u, trn, ru, tc, da, mt, tai, mi, li v.v. nh nhau. Ai cng c t chi gm hai tay hai chn khng khc nhau. Nhng v c g m c k cht yu, ngi sng lu; k hay m au, ngi thng mnh khe; k giu, ngi ngho; k qu, ngi tin; k ngu dt, ngi thng minh; k xu hnh, ngi tt tng; k ni cui ni trng, ngi tht th nh m v.v. v v.v. Ti sao vy? -- Tu i vng, chng c g l l. Ka xem nh tri cy trong vn. Cng t cy l sanh ra, nhng c cy tri n ngon, c cy tri n d. Trong s , li c th ng, th ngt, th chua, th cay, th cht, th bi v.v. Cng ng thi l tri cy, ti sao chng chng ging nhau? -- Ch ti ht ging khng ng. -- Tu i vng, con ngi cng th. Bi t nim v nghip duyn mi ngi mi khc, cho nn cn c khng ng, a v khng ng, v hng th cng khng ng. Do mi c k xu ngi p, k sang ngi hn, k ngu dt, ngi thng minh v.v. Theo li Pht dy th ch v cc to tc

lnh d thc hin trong qu kh c sai khc m mi ngi t c bo ng ring. Trc kia lm lnh th nay c phc; trc kia lm c th nay gp ha. Nhn no sanh qu ny; qu no theo nhn ny; my may khng sai. -- Lnh thay! Lnh thay!! 30. Phi sm lm iu lnh Vua hi: -- Bch i c, nh c ngi mun lm iu lnh th nn lm sm hay i v sau s lm? -- Tu i vng, phi lm t trc. Cng sm cng c nhiu li ch. Nu qu mun th chng c cng hiu g. V d nh i cho khi kht nc bng c, ri i vng mi chu sai ngi o ging th lm sao c kp nc nh ra i vng gii kht? C phi nh th khng? -- Vng. Phi o ging t trc. -- Con ngi cng vy . nh lm th nn lm sm i. Chn ch khng ch g m cn c hi. Li v nh i n khi i, i vng mi chu sai ngi cy cy gieo trng th lm sao c la kp chn i vng dng? -- Vng, phi gieo trng t trc. -- Con ngi cng vy . Phi lm iu lnh khi cn c th gi. Ch nn b thc bch qu gp ri mi chu lm, th no c ch g? Li v nh i c gic n, i vng mi chu sai qun binh luyn tp nga voi, rn c kh gii, thao dt binh m, th hi nh th th c kp ng ph vi gic khng? Hay l phi lo toan sp t t trc? -- Phi lo toan t trc m cn cha chc kp. -- Tu i vng, chnh v vy m Pht c dy rng: "Phi nn t mnh sm nh ngh lm iu lnh. Ch ng chm tr v sau, khng ch li g ht." Na-Tin li ni tip: -- ng b ng ln phng phiu m i vo ng cong queo gp ghnh. Ch bt chc k ngu b lnh theo d, ri khc lc n non khi lm nn. Phm nhng ai b iu trung chnh, chy theo iu vy cong, n chng ci cht rnh bn lng, bit hi hn th qu tr.

Phn III 31. La a ngc Vua hi: -- Bch i c, cc Sa mn trong hng ng ca i c thng dy; la th gian khng nng bng la a ngc. Cc ngi y cn nhn mnh thm rng: nm mt cc nh vo la th gian, d la y chy t sng n ti, kia cng khng tiu nhng mt tng ln nm vo la a ngc, ch trong chc lt l tiu mt. l mt iu m trm kh th tin c. Cc ngi y cn dy rng: ngi lm iu c, khi a vo a ngc, b la a ngc thiu t c ngn vn nm, ngi y vn khng cht mt tiu. l iu th hai m trm thy cng kh tin hn na. -- Tu i vng, hn i vng c nghe ni di nc c cc loi thy tc nh su, trnh, cua, thung lung, v nhng con ci ca cc loi thy tc ny khi c cha vn n sn si m sng? -- Tha, c. Chng n dng sn si lm thc n. -- Th th mt khi vo bng chng, sn si y c tiu khng? -- Tha, hn phi tiu ht. -- Trng cha trong bng chng c tiu khng? -- Tha, khng. -- V sao vy? -- Theo thin , c l ti nh hng ca ci nghip. -- Con ngi trong la a ngc cng ging nh th. B thiu t c ngn vn nm m vn khng tiu, y l bi nh hng ca nghip. H khi no ti li to cha tr xong th cha th cht mt tiu. -- Xin cho v d khc. -- Nhng c th nh s t ci, cp ci, beo ci, ch si ci, trong lc ng c cha, vn n xng tht ca cc loi th khc. Xng tht y sau khi vo bng chng, c tiu i khng?

-- Tha c. -- Th th ci thai chng mang trong bng c tiu i khng? -- Tha, khng. -- Ti sao vy? -- C l cng ti nh hng ca ci ngip. -- Con ngi trong la a ngc cng ging nh th. B thiu t c ngn vn nm m vn khng tiu, y l bi nghip bo cha tr xong ti li cha n ht. Cho nn cha th cht mt tiu c. -- Xin cho v d khc. -- B ci, nga ci, la ci, nai ci, trong lc ang c cha, vn n cy c m sng. C cy y vo trong bng chng c tiu i khng? -- Tha c. -- Ci thai chng ang mang trong bng th no? -- Khng tiu. -- Sao vy? -- E cng ti nh hng ca ci nghip. -- Con ngi trong la a ngc, cng ging nh th. -- Xin cho v d khc. -- Trong hng ph n nh qu phu nhn sang trng v v ca cc trng gi giu c, thng dng c tht sn ho hi v lm thc n. Cc thc n y vo trong bng h c tiu i khng? -- Tha, c. -- Khi h mang thai, ci thai y c tiu i khng? -- Tha, khng.

-- Sao vy? -- Chc cng ti nh hng ca ci nghip. -- Con ngi trong la a ngc cng ging nh th. B la a ngc thiu t c ngn vn nm nhng v ti li cha tr xong, nghip bo cha dt ht nn vn cha cht mt tiu c. Sanh ra trong s thiu t, h cng s gi trong s thiu t, cho n mt ngy no , nghip bo dt tr, h mi mt tiu. -- Hay thay! Hay thay! 32. Nc da trn khng kh Vua hi: -- Bch i c, cc Sa mn trong hng ng ca i c dy rng t da vo nc, nc da vo khng kh, khng kh da vo h khng. Nhng iu ni , trm kh th tin c! Nhn c ci y lc nc mang theo bn mnh, Na Tin d cao ci y y ln, tu li vua rng: -- Tu i vng, nc trong y ny khng da trn khng kh l g? 33. Nit Bn Vua hi: -- Bch i c, phi chng Nit Bn l tch dit, l ngng ngh vnh vin? -- Tha phi. -- Xin gii thch cho trm hiu. -- K m mui, t trong tm ra n ngoi thn, mi m chy theo ham mun ca gic quan. Tri git trong s ham mun i n, hp ln trong s ham mun i n, k kia khng c cch g thot ra khi kh au ca sanh, gi, bnh, cht. Bc tr gi nh c tu hnh nn t trong tm h n ngoi thn, khng say m mt ci g ht. Khng ham mun, cng chng vui thch. Khng tru mn i n th khng tham dc. Khng tham dc th khng c bo thai. Khng c bo thai th khng ti sanh. Khng ti sanh th khng gi, khng bnh, khng cht, khng sanh gi bnh cht th ngoi khng su ly

hin ra, trong khng bi thng nung nu. Cho nn ni Nit Bn l tch dit, trong kh au ngng ngh vnh vin v hon ton. -- Nh vy, phi chng cc nh tu hnh u chng c Nit Bn ht? -- Tha, cha chc. Ai nht tm hng thin i trn con ng c hnh, hc ht nhng iu chnh chn, luyn tp nhng g ng luyn tp, gt ra ngoi nhng g ng x ly, nh ngh nhng g ng nh ngh, vt b nhng g khng ng gn ghi, ngi no lm c nh th mi c th chng c Nit Bn. -- Ngi cha chng c Nit Bn c bit rng Nit Bn l cnh gii sung sng khng? -- Tha bit. -- Cha chng c Nit Bn, lm sao bit c l sng? -- Th th nhng ngi cha tng b cht tay chn c bit rng b cht tay chn l kh khng? -- Tha bit. -- Cha b cht tay chn, lm sao bit c l kh? -- Nghe ting ku la than khc ca nhng ngi b cht tay chn th bit rng b cht tay chn kh lm. -- Cng ging nh th, tuy cha chng c Nit Bn, nhng nghe cc nh chn tu c o ni li v thy phong thi nhn lc ca h th bit rng cnh Nit Bn sng lm. 34. Pht c ra i Vua hi: -- Bch i c, i c thy Pht ln no cha? -- Tu i vng, cha. -- Lnh Tn s c thy khng? -- Tha, cng khng.

-- Nu th th chc g c Pht ra i? V chnh mt i c khng thy, m lnh Tn s cng chng thy! -- Tu i vng, i vng thy con sng U H (Uha) trn ni Hy M Lp Sn cha? -- Tha cha. -- Lnh Vng ph va lnh Thi ph c thy khng? -- Tha, cng khng. -- Nu th th chc g c sng U H ng chy trn ni Hy M? V chnh mt i vng khng trng thy, m lnh Vng ph cng nh lnh Thi phu u chng h trng thy! -- Tha, qu tht c con sng U H. Tuy i Trm cha trng thy v gia tin cng chng h trng thy, nhng nhiu ngi n tn trn v ni v sng y chnh l ngun tip nc cho sng ci chy v ng bng. -- Tu i vng, cng nh th , tuy bn tng khng thy Pht, v Tn S bn tng cng cha h thy Pht, nhng Pht vn tht c ra i mi c gio php ca Ngi truyn th cho n ngy nay. 35. Pht l ti thng Vua hi: -- Bch i c, Pht l bc cao qu nht trn i, c ng nh th khng? -- Tu i vng, ng. Pht l ti thng, khng ai trn i ny snh kp. -- Lm sao i c bit c? i c tng xc nhn t mnh cha tng thy kia m! -- V nh cha c ngi cha h thy bin, nhng thy nm con sng ln (1) l cc sng Hng H, Tn Tha, Th Tha, Bc Xon, v Thi Phi Di ngy m nc ra bin khng ngng m mt bin vn khng v th m cao thm th ngi c tin rng bin su thm mnh mng khng? -- Tha, tin.

-- Cng nh th , v c rt nhiu i t c o, thy u ni rng khng ai hn Pht nn bn tng tin rng Pht l ti thng. -- C th bit c Pht ti thng nh th no khng? -- c. -- Bng cch no? -- c sch, i vng c bit ngi ghi chp nhng li Pht dy thnh sch l ai khng? -- V y tn l Cht (2). -- Th i vng tng thy mt i c Cht cha? -- Cha h thy, v i c y tch lu ri. -- Cha tng thy i c Cht, lm sao bit rng i c y vit sch? -- V c sch v nt ch ca Ngi li. -- Cng nh th , ai thy gio php ca Pht tc l thy Pht. V chnh Pht truyn gio php ca Ngi li cho ton th tn . Gio php y tht l thm thm vi diu. Bng vo , bn tng bit rng Pht l ti thng, l cao qu nht trn i ny. -- Hay thay! Hay thay! (1) By gi, vua Di Lan v ngi Na Tin ng ti th Sakala trong vng Ng H (Pendjab) . ng l nm con sng ln ni y phi l cc sng: Indus (Tu dch l n H, Tn H, Tn Tha), Vitasta, Askini, Parusni v Sutudri. V y l tn nm con sng ln trong h thng Ng H. Cn h thng Hng H (Gange) th ng n v s sng ln nhiu hn con s 5 rt xa. l cc sng: Gange, Yamun, Carmarvati, Sona, Saray, Aciravati, Hiranyavati v.v. Phi chng c s lm ln trong cc bn Hn dch? (2) Tissa. Ni l Maggaliputta Tissa.

36. Thn c khng ti sanh Vua hi: -- Bch i c, con ngi sau khi cht c tr li mang thn c m ti sanh khng? -- Tu i vng, sau khi cht ri, con ngi b thn c m mang thn mi. -- Xin cho v d. -- Vi nh ngi ta chm uc. Ht uc ny, la lan qua chy sng uc kia. Con ngi ta cng th. Ci thn c khng em i theo. Phi th lnh mt thn mi. Na tin tr ngc li hi vua: -- i vng hi nh c theo thy hc ch khng? -- Tha c. V ngy nay, trm vn cn nh. -- Nhng kinh sch ca i vng hc, sau khi ph o dy xong v i vng thng hiu, ph o cn nh g khng, hay i vng tm thu ht sch ri? -- Tha khng, ph o vn nh v thng hiu nh trc khi cha dy trm. -- Con ngi ta cng th, la b thn c th lin nhn thn mi. 37. Thn mt , vic lm cn Vua hi: -- Bch i c, c ci thn hn nh khng? -- Tu i vng, khng. -- Th th trong con ngi ci g ghi li cc vic lm qua? Na Tin tr hi ngc li nh vua rng: -- V nh c ngi hi trm xoi ca k khc th c chu ti khng? -- D nhin l c ti.

-- Khi mi trng, cy xoi mm u c tri? y ch l hi tri, u c trm cy xoi mm m cng chu ti? -- Nhng nu khng trng cy xoi mm th ly u ra xoi tri ngi kia hi trm? -- Con ngi cng ging nh th. Vi ci thn hin ti, ngi ta lm cc vic lnh d. Cc vic lnh d ny khng c tng trng g ht, nhng trong khong "minh minh chi trung" y, ng tu thnh mt thn mi, i sau ti sanh m thnh th qu bo. -- Theo trm ngh, khng phi con ngi i sau chu qu bo, m n da vo thn mi y tip tc lm iu thin iu c khc. -- Th th nhng vic lnh d ca n trc kia i u? -- Nh vy, xoi mm ca i vng u c kt tri? Lm sao kt ti ngi hi trm xoi tri c? -- Vy theo i c, nhng vic lnh d trc kia i u? -- Chng khng i u ht. Chng theo st gt k to tc ra chng, nh bng theo hnh. Ngi cht ch mt ci thn, khng bao gi nh ri nhng vic lm. V nh m ti t n vit sch, khi sch vit xong v n tt, ch vn tip tc tn ti trn giy. V vy cho nn, nhng vic thin c lm trong i ny, i sau ng nhin phi thnh tu kt qu, v kt qu y cng chnh tc gi phi t th lnh ly. 38. Khng th bit qu bo v sau. Vua hi: -- Bch i c, c th ch r kt qu ca vic lnh vic d s tu thnh ra sao trong i sau c khng? -- Tu i vng, khng. -- Sao vy? Xin cho v d. -- V nh trn mt thn cy cha ra tri, i vng c cch g bit c tri s kt t cnh no v ti ch no nht nh trn cy khng?

-- Tha khng. -- Cng nh th , trong vng sanh t v thy v chung v cng v tn, ngi cha c o khng th no bit nhng vic thin c s thnh tu ra sao v u mt cch chnh xc. -- Nhng ngi cn ti sanh c bit c rng mnh s phi ti sanh khng? -- Bit. -- Bng cch no? -- V nh ngi lm rung gieo trng ng thi tit th c bit c rng mnh s c la m gt khng? -- Tha bit. -- Cng ging nh th, con ngi cn phi sanh tr li cng bit c rng mnh s ti sanh. 39. Nit Bn u? Vua hi: -- Bch i c, tht c Nit Bn khng? -- Tu i vng, c. -- i c c th cho bit hin c Pht ang an tr ch no trong ci Nit Bn y khng? -- Pht vo Nit Bn, m Nit Bn l tch dit th lm sao ch c! -- Xin cho v d. -- V nh c ngi t ln mt m la ln. Sau khi la tt, c th ch ngn la y hin ng ch no khng? -- Tha khng, v ngn la dt. -- Cng nh th , lm sao ch c c Pht hin ang an tr ch ny hay ch kia trong Nit Bn. Duy ch c php thn ca Ngi, tc gio php do Ngi truyn li l c th ch c m thi.

40. V sao Sa mn sn sc ci thn? Vua hi: -- Bch i c, ch Sa mn cc ngi c nng niu ci thn ca mnh khng? -- Tu i vng, khng. -- Khng nng niu thn mnh, th th v sao khi nm ngh, cc ngi cng chn ch m m, khi n ung cc ngi cng thch n nhng thc n ngon lnh? V sao vy? -- i vng tng cm qun ra trn nhiu ln ri y ch? -- Tha vng. -- V cng tng nhiu phen b thng ri y ch? -- Tha, vng. -- Mi khi b thng nh th, i vng c cha vt thng khng? v cha ra sao? -- Ly thuc cao m p ln, v ly bng gn v gi sch m rt vt thng li. -- Phi chng v i vng yu mn v nng niu vt thng nn sn sc n cn thn nh vy? -- Tha, khng phi v yu mn vt thng. -- Nu khng phi v yu mn vt thng, th th v c g m i vng li sn sc k lng nh vy? -- y l v trm mun cho n mau lnh m thi. -- Cng nh th , sa mn khng yu mn cng khng nng niu thn mnh, nhng phi sn sc nui dng n. Tuy vn n ung nhng khng ly vic n ung lm vui. Khng cu n sang. Khng mong n ngon. Nhng cng khng th cho n i. Mc ch n ung ct l ch ct duy tr ci thn v dng n m hnh o. c Pht c dy rng: "Con ngi ta c chn l (cu khng) v nh chn ci ung nht ngy m thng tit r ra nhng cht

x u tanh hi". V vy m phi sn sc n, ging nh i vng sn sc vt thng vy. 41. Ti sao Pht khng ging cha m? Vua hi: -- Bch i c, i c c chc rng c Pht c ba mi hai phc tng trang nghim , tm mi v p ty thuc, ton thn nc da vng rc v c vng ho quang ta chiu chung quanh khng? -- Tu i vng, qu c nh th. -- Vng ph v Vng mu Pht c cc tng phc nh th khng? -- Tha, khng. -- Nu cha m khng c th lm sao con c c? Con khng ging cha th ging m, hoc ging b con ni ngoi gn nht. Cn c theo li i c, c Vng ph ln Vng mu Pht u khng c cc phc tng nh th, th quyt nh Pht cng khng th c c! -- Tuy Vng ph v Vng mu Pht khng c cc phc tng y, nhng Pht th chc chn c. i vng thy cy sen cha? -- Tha, c. -- Cy sen sanh ra trong bn, ln ln gia nc bn. Th m khi tr hoa th sc tuyt p, hng tuyt thm. Sc y, hng y, c ging g vi sc hng ca nc c bn d khng? -- Tha, khng. -- c Pht cng nh th . Tuy Vng ph v Vng mu Ngi khng c cc phc tng, nhng Ngi th chc chn l c. Ging nh hoa sen, Pht sanh ra gia th gian , ln ln gia th gian, nhng khng ging vi bt c ai gia th gian. --Hay thay! Hay thay!

42. Chi ch Vua hi: -- Bch i c, phi chng c Pht l bc chuyn tu phm hnh, khng giao hi vi ph n, ging nh vua tri Phm Thin trn tng tri th by? -- Tu i vng, ng nh th. Ngi sa la n gii, gii hnh Ngi rt thanh tnh, khng my may t vt. -- S hnh ca Ngi ging nh s hnh ca vua Tri Phm Thin, nh vy th Ngi l t ca Phm thin ch? -- Tu i vng, vua tri Phm Thin c b tm (tc tm Pht) khng? -- Tha c. -- Th th cha Tri Phm Thin v ch thin trn thng gii l t ca Pht ch g? Na Tin tip hi: -- Ting chim ku nh th no? -- Ging nh ting chim nhn. -- Nh th i vng c cho rng tt c cc loi chim thy u l nhn, hoc l t ca nhn c khng? -- Tha khng. -- Cng ging nh vy, Pht khng phi l t ca vua Tri Phm Thin. -- Hay thay! 43. Ai truyn gii cho Pht? Vua hi: -- Bch i c, hln l Pht phi c bit ri mi theo m phng hnh gii lut ch? -- Tu i vng, vng. -- Ai l Thy truyn gii cho Pht?

-- Pht khng c Thy. Ngi khng hc vi ai ht. Ngi t mnh tu hc cho n khi c o di gc cy b , th hot nhin i ng m t bit cc gii lut. Ngi khng ging nh cc t ca Ngi phi hc ni Ngi ri mi bit m phng hnh gii lut cho n gi. V vy Pht mi l bc v thng gic vng. 44. Git nc mt lnh Vua hi: -- Bch i c, ngi ta khi c cha m cht th u su kh, go khc thm th, nc mt rn ra. Li c ngi khi mi nghe c Php Pht v nh m tnh ng, cng li nc mt m a, l tun l ch. C hai trng hp u c l ri. Vy hai dng l y c khc nhau khng? -- Tu i vng, nc mt tung ra khi cha m cht l nc mt ca su u kh thng, do nim n i gy nn. l cht c ca ngu si tit r ra. Cn nc mt a tro ra khi nghe c php Pht l nc mt ca lng t tm, v nh ngh n kh au ca th gian m tung ra. y l loi nc mt an lc, thanh tnh. Cng ng thi l nc mt nhng mt bn th nng bc hiu, mt bn li mt m an lnh v tng thm phc c. -- Hay thay! Hay thay! 45. M ng khc nhau Vua hi: -- Bch i c, ngi gii thot v ngi cha gii thot khc nhau ch no? -- Tu i vng, hng trc khng cn lng tham dc, cn hng sau th nng tru lng tham dc. Ngi nng tru lng tham dc th sut i v bt c u cng ui bt ming cm manh o, lo toan cho mng sng c sung sng m thi. -- Trm thy trong th gian ny, bt c l ai d xut gia hay ti gia, thy u cho l mnh sung sng, thy u mun n ngon n b m chng bao gi bit nhm chn. -- Hai ng u cn n nh nhau. V c n mi duy tr c thn mng, Nhng vi k cha gii thot th th vui ti thng l c n no v n

ngon. n c cng nhiu mn sang vt l bao nhiu cng vui thch by nhiu. Vi bc gii thot th n ch l n. n ct nui sng m tin tu. n, khng ch ti s ngon d. Ngon cng tt, nhng d cng chng sao. Min l c sng lo mnh v i. -- Hay thay! Hay thay! 46. Tr Nh Vua hi: -- Bch i c, ngi ta trong khi c vic ang lm, c nh c nhng vic xa xa khng? -- Tu i vng, khi ru lo, ngi ta hay nh n nhng vic xa xa hn. -- Dng ci g nh? Phi chng l dng c tng tng? hay dng tr nh? -- Nhng iu i vng hc v bit, v sau i vng c nh li c khng? -- C iu nh m cng c iu v sau bng nhin qun i. -- Lc qun i , l v i vng khng c c tng tng chng? -- Tha khng, Chnh lc , trm khng c tr nh. -- Th th khng ng vi li i vng va ni rng ngi ta nh c l nh c c tng tng! Vua li hi: -- Ai c lm th u c nh c. Nh trc kia hay ngy nay, h c lm l u c th dng tr nh m bit c chng? -- Vng. -- Nh vy, ngi ta ch nh c nhng vic qua, ch khng th nh c vic mi? -- Nhng vic mi y, nu tng lm ri m nay khng nh ra th cng ch ti khng c tr nh.

-- Nu vy th nhng ngi hc ch hay hc m ngh l lung cng v ch sao? -- Khng, nhng ngi mi hc ch hay hc v u c nh. Bng chng l h dy li cho hc tr v khin hc tr cng bit nh h. V vy m ni rng dng tr nh. 47. Mi su cch nh Vua hi: -- Bch i c, c bao nhiu trng hp khin con ngi pht khi c tr nh? --Tu i vng, c mi su trng hp: 1) Nh l v vic lm t xa xa. 2) Nh v mi va c hc hi 3) Nh v mt dp vinh quang. 4) Nh v ngh n iu thin. 5) Nh v tng b kh au. 6) Nh v t mnh suy t. 7) Nh v c nhiu yu t xen ln. 8) Nh v c nghe nhc li. 9) Nh v thy du hiu. 10) Nh v c thi thc nhc nh. 11) Nh v quen tay. 12) Nh v quen tnh. 13) Nh v thuc lng. 14) Nh v nht tm. 15) Nh v c sch. 16) Nh v ct du nay thy li. Nh trn l 16 trng hp khin con ngi pht khi c tr nh. -- Th no l nh v vic lm t xa xa? -- Nh t Pht l c A Nan (Ananda) v n t l u b di Cu th an la (Khujjuttar) cng nhiu thnh tng, u nh c cc kip trc ca mnh. -- Th no l nh v mi c hc hi.?

-- Nh c ngi hc v bit ri, nhng sau qun i, thy ngi khc hc bng nh li. -- Th no l nh v mt dp vinh quang? -- Nh nh vua nh ngy ng quang , ngi xut gia nh ngy th gii. l nhng vic trng i vinh quang ca i mnh, cho nn nh dai. -- Th no l nh v ngh n iu thin? -- Nh nhn c mt dp may no , mnh c i ng xng . Do t ngh rng kip trc hn mnh c gy nhiu phc c nhn duyn mi c hng qu bo tt p nh th ny. -- Th no l nh v tng b kh au? -- Nh nhng ngi tng b lao lung khn n, thng nh mi nhng au kh mnh chu ng. -- Th no l nh v t mnh suy t? -- Nh nhng g mnh thy quen mt trong gia nh, bt c l cha m, anh ch em, hoc vn nh, gia sc v.v., nay thy nhng hnh nh khc hao hao ging nh th, th t mnh t duy ri lin tng t ci n sang ci kia. -- Th no l nh v nhiu yu t xen ln? -- Nh tn ngi, tn vt cng l t loi ca chng v mu sc hng v thm hi ng ngt .v.v.. ca tng vt mt; nng ni s xen ln ca cc yu t sai khc y to thnh s vt m nh c chng th gi l nh v c to bi nhiu yu t xen ln. -- Th no l nh v c nghe nhc li? -- Nh ngi c tnh hay qun, nh k khc nhc li mi nh. -- Th no l nh v thy du hiu? -- Nh tru c du hiu ring ca tru, b c du hiu ring ca b, v.v.. Ngi ta nh tng s vt, nng ni cc du hiu ring ca chng. -- Th no l nh v c thi thc nhc nh?

-- Nh trong hon cnh ca ngi hay qun, phi c k ng bn nhc nh, hoc t ngi y phi lun lun tm nim trnh khi qun. -- Th no l nh v quen tay? -- Nh ngi hc ch, phi t mnh vit i vit li mi nh mt ch c. -- Th no l nh v quen tnh? -- Nh ngi hc ton, hc n mc thnh thc th tnh ton phn minh mau l, c th nh c nhng con s rt ln. -- Th no l nh v thuc lng? -- Nh thuc lng, ngi ta nh c nhiu bn vn rt di v rt kh nh. y ging nh lut tr vay. C vay th c tr, c thuc lng th c nh. -- Th no l nh v nht tm? -- Nht tm t c l nh tham thin. Nh tu hnh, nh nht tm, m nh c nhng s vic xy ra trong mi i. -- Th no l nh v c sch? -- Vua cha ai cng c s sch ghi chp li nhng vic lm ca triu i mnh. Nay mun bit mt i vua no c lm c nhng vic g trong nm no, ch cn lt sch ra c l bit. Nh th gi l nh v c sch. -- Th no l nh v ct du? -- Vt g mnh dng ct du k lng cn thn, n khi thy tr li th nh r mn mt tng chi tit. -- Hay thay! 48. Pht l ng Ton Gic Vua hi: -- Bch i c, c Pht c bit ht tt c cc vic qu kh v v lai khng? -- Tu i vng, c, c Pht bit ht.

-- Nu Pht bit ht, v sao Ngi khng truyn trao gii lut v gio php cho t trong cng mt lc m phi i dp ban b dn dn? Na Tin hi ngc li nh vua rng; -- Trong quc ca i vng c v lng y no khng? -- Tha c. -- V lng y y c bit ht c cc v thuc trong thin h khng? -- Tha, bit ht. -- Khi v lng y y tr bnh, ng ta c cho bnh nhn ung tt c cc v thuc cng mt lc khng? Hay ng ta cho ung dn dn, ht v ny sang v khc? -- Phm cho ung thuc th phi ng vi bnh. Bnh no ung thuc y. -- Cng nh th , c Pht l ng ton gic, Ngi bit tt c qu kh, hin ti, v lai, nhng khng th cng mt lc m Ngi truyn trao ht gio php v gii lut cho t c. Phi ch dp ban b ng lc th mi khin t nh m phng hnh trn i. -- Hay thay! Hay thay! 49. Nhn it, qu nhiu Vua hi: -- Bch i c, cc sa mn trong hng ng ca i c bo rng nhng k trn i lm c nhng n khi lm chung bit tng ngh n Pht th c sanh ln cc ci tri. Qu tht Trm khng tin c iu . Cc ngi li cn bo rng nhng k trn i lm lnh, nhng nu phm ti git mt sinh mng th sau khi cht, u phi a a ngc. iu ny Trm li cng khng th tin c. Na Tin hi ngc li nh vua: -- Gi s c k cm mt cc nh nm xung nc, cc y ni hay chm? -- Tha chm.

-- By gi, c k em mt trm vin ln cht vo mt chic ghe b sc ch hng ngn tng ln, th trm vin y c chm khng? -- Tha khng. -- khng chm l nh ghe ch. Cng ging nh th, ngi lm c khi cht bit tng nh n Pht, c Pht lc nng nn khng a vo a ngc m li c sanh ln cc ci tri. H ai tin Pht v tng nh n Pht th khi lm chung u c Pht tip . 50. Nga gic khi cha n Vua hi: -- Bch i c, cc sa mn trong hng ng i c v sao phi hc o tu hnh? lm g? -- Tu i vng, i vng khng thy qu kh y au kh, hin ti y au kh, v tng lai y au kh sao? V mun tiu dit au kh, mun thot khi au kh, nn chng ti mi hc o tu hnh lm sa mn. -- Nu l au kh ca i sau th cn g phi lo trc. Na Tin hi li: --C nc cu ch no lm le xm chim nc ca i vng khng? -- Tha c. -- Th th i vng c ch cho n khi gic qun n cng ph ngoi thnh ri mi lo rn c binh kh, luyn tp binh m, hay phi lo toan d phng cc vic y t trc? -- Phi lo d phng t trc. -- Gic cha n th d phng lm g? -- V gic n bt thnh lnh. -- Cng th, kh au n vi kip sng khng th no lng trc c. Nu khng chun b th khng kp thi i ph.

Na Tin li hi: -- Tu i vng, i i mi trng, kht mi o ging, hay phi lm cc vic y t khi cha i, cha kht? -- Phi lo t trc. -- Cng th, vic dit tr kh au nu khng lo toan t trc th khng cch g ng ph kp thi. V vy m chng ti xut gia hc o tu hnh. 51. Thn thng chng qun xa gn Vua hi: -- Bch i c, t mt t ln ti ci tri Phm Thin (1) ng di phng bao xa? -- Tu i vng, rt xa. Gi s c ngi cm mt tng ln bng ta cung in ca nh vua y m ng ni tng tri y ri bung tay ra cho ri xung th phi mt su thng y mi ri ti mt t. -- Mt khc cc sa mn trong hng ng i c li dy rng nhng ai chng c o qu A La Hn u c php thn thng, bay t mt t ln ti ci tri Phm Thin, mau bng khong thi gian ca ngi lc s co dui cnh tay. Qu tht trm khng th no tin c iu . Vt qua c ngn mun c dm, sao li c th l n nh th c? -- Tha, i vng qu qun u? -- c o A L Tn nc i Tn (2) -- T y n bao xa? -- Hai ngn do tun (3) -- C khi no i vng tng ngh n nhng s vic xy ra qu c khng? -- C. Trm tng nh n lun. -- By gi, i vng th nh li mt vic lm ti y. -- Trm nh li ri.

-- Sao i vng vt qua tm vn dm va i va v, m li mau n th? -- Hay thay! Hay thay! (1) Ci tri Phm Thin: tng tri th by, sau khi vt khi tng tri ca ci dc. (2) Nc i Tn cng gi l nc i H, tc nc Batriane, v pha ty Trung , v pha Bc nc Ba T ngy nay. Nc ny do mt tng lnh ngi Hy Lp tn l Diodotos thnh lp. ng vn l tng trn x ny, do triu nh Sleucides b nhim, n nm 200 trc TL th t tch ra vng hiu ca ng l Diodotos i, vua nc Batriane. Truyn n i con l Diodotos II (235 225 trc TL) b mt vo tay mt tng lnh lm phn tn l Euthydme de Magnesie l Dmtrios k nghip cha, ct qun nh chim n , tin xung ti vng lu vc sng Hng v vy hm thnh Ba Lin Pht (Pataliputra). By gi cng l lc quc Khng Tc (Maurya) sp (187 trc TL). Trn ng v, ng giao vng ty n li cho r ng cai tr. l vua Di Lan (Milinda) ni trong kinh ny. c o A L Tn tc Alasanda, mt th trn do A Lch Sn i thnh lp, nguyn gi l Alexandrie sous caucase v pha ty cui rng Thng Lnh (Hindukush), trn con ng giao thng gia Bc Trung Hoa v Tiu T , quo xung n , th trn ny trc khi cha thnh lp nguyn l mt c o. (3) Do tun: n v o b di ca n xa. Mt do tun bng 40 dm ca Trung Hoa, phng non 10Km 52. Cng n mt lt Vua hi: -- Bch i c, gi s c hai ngi cng cht y, mt ngi sanh ln ci tri Phm Thin, mt ngi i u thai ti nc K Tn (Kashmir) cch y mi hai do tun, th th ai l k n trc? -- Tu i vng, cng n mt lt. -- ng i xa gn khng ng nhau, v sao li cng n mt lt?

-- i vng th nh ngh n x A L Tn i. -- Ri. -- By gi, i vng th nh ngh n x K Tn i. -- Ri. -- i vng nh ngh n x no mau hn? -- Hai bn mau nh nhau. -- Cng nh th , ngi sanh ln ci tri Phm Thin v ngi i u thai x K Tn, c hai cng n mt lt. Na Tin hi li: -- Nu c mt cp chim cng bay, nhng mt con n u trn mt gc i th, v mt con n u trn mt cnh cy con, c hai con cng u, bng con no in xung mt t trc? -- Cng mt lt. -- Ngi cht sanh ln ci tri Phm Thin v ngi cht u thai x K Tn cng nh th . 53. By s vic tu thnh gic ng. Vua hi: -- Bch i c, mun thnh t gic ng, cn phi tu hc bao nhiu vic? -- Tu i vng, cn phi tu hc by vic. -- Xin ni cho nghe. -- Mt l phn bit iu thin iu c. Hai l c gng tinh tn xng ti. Ba l an vui trong nim o. Bn l ch phc tm lm lnh. Nm l lun lun nh ngh o l. Su l quy nht ci tm trong i nh. By l bnh thn chp nhn mi cnh ng. -- Ai cng phi hc by vic y mi c gic ng chng?

-- Khng hn. Thng thng ch cn lm mt vic l . Nh d c tr t ri th tt nhin cng phn bit c thin c. -- Nu ch cn tu hc mt vic m bit ht th h tt phi ni n by vic? -- V nh ngi cm con dao ct du trong bao da m ng da bn vch, con dao y t n c ct t c vt g khng? -- Tha khng. -- Tm con ngi cng th. Tuy tm y bng sng, nhng phi hi su vic hip li mi tu thnh tr tu gic ng c. 54. Lm vic lnh nh c phc ln. Vua hi: -- Bch i c, phi chng ngi lm iu lnh th c phc ln, cn ngi lm iu d th b ha ln? -- Tu i vng, hn nhin l ngi lm iu lnh th c phc ln. Nhng ngi lm iu d ch b ha nh thi. -- Ti sao vy? -- Ti v ngi lm iu d th sut ngy m lng thng hi hn nn iu c cng ngy cng vi bt. Cn ngi lm iu lnh th sut ngy m lng thng hoan h nn phc c cng ngy cng gia tng. Thu trc, hi Pht cn ti th, mt hm Ngi gp mt ti nhn b cht ht hay chn em n dng cng Ngi mt cnh hoa sen. Pht lin quay li bo cc t kheo rng: "Nh phc c ny, sut trong chn mi mt kip sp ti, ngi ct tay chn kia khng nhng khi b a vo ba ng d l ia ngc, ng qu v sc sanh, m li cn c sanh ln ci tri cho n khi hng ht phc y mi tr li lm ngi". Do nn bit rng lm vic lnh nh vn c hng phc ln. Cn ngi lm vic d m lng bit n nn hi hn th dn dn ti li s gim thiu tiu tr ht. V vy m bn tng bit rng ngi lm iu d ch b ha nh thi.

55. K tr lm iu d t b tai v hn ngi ngu Vua hi: -- Bch i c, gi s c k tr v ngi ngu cng lm iu d, ai b tai v nhiu hn? -- Tu i vng, ngi ngu. -- Sao vy? Theo lut php trong nc ca trm, th mt v i thn phm ti phi b x pht rt nng. Cng ti y, chng nu ngu dn phm vo th x pht nh hn. Nh vy, k tr lm iu d hn phi b tai v nhiu hn ngi ngu ch? -- Tu i vng, gi s c mt hn st chy m c hai ngi cng cm. Mt ngi bit l st ng chy , cn ngi kia th khng hay bit g ht. Trong hai ngi y ai l ngi b phng tay nhiu hn? -- Ngi khng bit. -- Cng ging nh th. Ngi ngu lm iu d th u c bit n nn hi hn cho nn b tai v ln. Cn k tr lm iu d th t bit l ng khng nn lm, cho nn lng lun lun hi hn. Bit hi hn nh th cho nn tai v s gim thiu i rt nhiu. -- Hay thay! 56. Bay ln trn khng Vua hi: -- Bch i c, c ai ct ni mnh bay ln n ci tri Phm Thin hoc ci Bc cu l chu hay mt ci no khc m mnh mun c khng? -- Tu i vng, c. -- Lm sao c th bay ln nh th? -- i vng hy nh li hi cn nh c khi no i vng nhy cao n mt trng khng? -- C. Lc n a, Trm nhy cao hn mt trng. -- Lm th no nhy?

-- Trm ngh trong tr rng "phi nhy cao n ", nh vy m thn hnh bng tr nn nh nhng m nhy ln c. -- Cng ging nh th. Bc tu hnh c o cng nh tm nim tng ngh v t mnh lm ch c mnh m ci thn tr nn nh nhng, do bay ln c trn khng. 57. Xng di bn ngn dm Vua hi: -- Bch i c, cc sa mn trong hng ng ca i c c nhng t xng di n bn ngn dm. Thn hnh nh th no m xng di n nh th? -- Tu i vng, i vng tng nghe di bin c loi c tn l Cht, mnh di hai vn tm ngn dm cha? -- Tha c. -- Mt con c mnh di hai vn tm ngn m th xng hng ca n di bn ngn dm, u c g l l! 58. Ngng hi th Vua hi: -- Bch i c, cc sa mn trong hng ng ca i c bo rng h c th ngng hi th. Lm sao ngng c? -- Tha c. Tu i vng, i vng tng nghe ngi ng ngy cha? -- Tha c. -- Khi tr mnh ngi y ngng ngy, phi khng? -- Tha phi. -- y i vng thy cha? Ngi thng cha tng hc o, cha ch phc c tc ng ca thn v khu, m ch bng mt ci tr mnh cng ngng c ting ngy. Hung l ngi dy cng tu luyn, tng khc phc c tc ng ca thn v khu, quy nht c ci tm, chng c php t thin, m li khng ngng c hi th hay sao?

59. Bin Vua hi: -- Tu i c v sao gi l bin? Nc l bin chng? -- Tu i vng, s d gi l bin v trong c na phn nc v na phn mui. -- V sao nc bin li mn? -- V b cha ng lu ngy, cng thm c xc c, ra, cua, c v.v. tan r v tit r ra, thm vo nc khin nc y tr nn mn. 60. Tr tu soi thu tt c. Vua hi: -- Bch i c, ngi c o c th t duy m thu ht c s vt su kn chng? -- Tu i vng, c. Php Pht su xa mu nhim phn tch ht mi s, nhng khng th cn nhc suy lng c mi s. Ch c tr tu mi lm c vic . 61. Thn hn, tr v thc Vua hi: -- Bch i c, ci thn hn ci tr v ci thc c ging nhau khng? -- Tu i vng, ci thc th nhn bit s vt, ci tr th phn on m hiu c o, cn ci thn hn th khng c. -- Nu khng c thn hn th ai thy bng mt, nghe bng tai, ngi bng mi, nm bng li, s m bng thn, suy ngh bng ? -- Nu i vng cho rng phi c ci thn hn thy bng mt, nghe bng tai vv. th trong khi ngi ta khot con mt cho to, ci thn hn c trng thy r v xa hn khng? Trong khi ngi ta banh l tai ra cho ln, ci thn hn c nghe c r v xa hn khng? v.v. -- Tha khng. -- Nh th th u c ci thn hn?

62. Pht lm c vic kh lm Na Tin ni: -- Pht lm c vic rt kh lm v php Pht rt huyn diu. -- Vic g m kh lm v huyn diu? -- Li Pht ni soi r tn tim gan con ngi. Ngi phn bit c ht cc php v hnh v tng trong mi gic quan ca con ngi, t vic mt thy, tai nghe n nhng ngh thm kn su xa nht. -- Xin cho v d. -- V nh c ngi ngm mt ngm nc bin vo ming. Th hi ngi y c phn bit c trong ngm nc ng ngm y c my phn l nc sui, my phn l nc khe, my phn l nc sng n, my phn l nc sng kia khng? -- Cc th y hp thnh mt, qu tht kh m nhn ra. -- i vi vic trc mt m cn kh nh th, hung na l i vi cc php v hnh v tng trong con ngi, t tm nim n mt thy, t tm nim n tai nghe, mi ngi, li nm, thn s, ngh? Vy m Pht u phn bit v ging gii r rng tng php mt. V vy cho nn bn tng mi ni rng php Pht rt huyn diu v Pht lm c vic rt kh lm. -- Hay thay! Hay thay!

Li cui cng n y, Na Tin tu vi vua rng: -- Tu i vng, by gi na m ri. Bn tng mun tr v cha. Vua Di Lan lin truyn th v ly vi v d qun li, bn trong tm y du, t ln lm uc tin a Na Tin ra v. Nh vua phn: -- Cc ngi phc v trm nh th no th cng phc v i c nh th y.

Xong ng quay ra bch Na Tin: -- C Thy nh i c v c t nh trm th hn l ngi i mau thng hiu o l lm . Tt c cc cu hi ca nh vua u c Na Tin ng p rnh r v mau l, cho nn ng ht sc hi lng. ng lin truyn m kho ly ra mt cy gm ng gi mi vn ng dng cng cho Na Tin v bch rng: -- Bch i c, t nay v sau, trm nguyn cng dng tm trm i c sa mn ngay ti cung in ny, ch i c cn dng nhng g th xin c ty thch. Ca trong kho c sn. -- Tu i vng, xin a t, bn tng v huynh l nhng k tu hnh, khng ham mun g ht. -- Trm vn bit nh vy. Nhng i c nn t bo v v ng thi bo v lun cho trm na. -- V sao vy? -- V nu i c t khc th e d lun s cho rng, mt l trm l ngi keo ln, c i c dy bo v ci m ht mi hoi nghi thc mc m khng chu n n, hai l i c khng sc gii p thc mc ca trm cho nn trm khng ban thng g ht. Ngc li, nu i c khng t khc th iu khin trm c phc m chnh i c cng vn ton ting thm. -- Xin lnh i vng. Nh vua ngi ngi tm s rng: -- Trm ngy nay nh con s t b nht trong lng vng thng nghnh c ra ngoi m c mt cuc i phng khong. Thn tuy lm quc vng nhng lng chng bao gi th thi. Lm lc trm mun t b ngi vua xut gia cu o m khng c. Sau cu tm tnh ca nh vua, Na Tin ng dy co t v tr v cha. Ngi i ri, nh vua nm thao thc n li v t hi: "Ta hi Na Tin nhng g? Ngi p ta nhng g? " ng thm xt rng: ", nhng g ta hi, Na Tin u gii p tha ng. Ta hi ht ri. Ngi cng p ht ri." ng thao thc nh th cho n lc tri sng.

V phn i c Na Tin khi v n cha, cng nm n li v t hi: "Nh vua hi ta nhng g? Ta p ng nhng g?" Ri cng thm t xt: ", nhng g vua hi, ta u gii p tha ng. Vua hi ht ri. Ta cng p ht ri." Na Tin nm thao thc n li nh th cho n lc tri sng. Sng sm hm y, Na Tin li chong c sa, m bnh bt, tr li cung vua, ngi ni ch dnh sn cho Ngi hm trc. Vua Di Lan nh l, ri ngi n bn cnh v bch rng: -- Bch i c, chc i c khng ng trn m trm khng ng c v lng ht sc hn hoan c nghe nhng li dy bo ca i c. Tt c cc mi nghi ng ca trm u c gii ta. -- Tu i vng, chc i vng cng khng ng rng trn m bn tng cng chng ng c v lng ht sc hn hoan gii p cn k ht cc nghi vn ca i vng. Sau khi chc tng nhau, Na Tin co bit. Di Lan ng dy hnh l v tin chn ra khi cung. HT