Chuyn ho vt cht v nng lng thc vt: - Phn bit trao i cht gia c th vi mi trng v chuyn ho vt cht v nng

g lng trong t bo. ? Trnh by c vai tr ca nc thc vt: m bo hnh dng nht nh ca t bo v tham gia vo cc qu trnh sinh l ca cy. Thc vt phn b trong t nhin l thuc vo s c mt ca nc. Vai tr ca nc: Lm dung mi, m bo s bn vng ca h thng keo nguyn sinh, m bo hnh dng ca t bo, tham gia vo cc qu trnh sinh l ca cy (thot hi nc lm gim nhit ca cy, gip qu trnh trao i cht din ra bnh thng), nh hng n s phn b ca thc vt. ? Trnh by c c ch trao i nc thc vt gm 3 qu trnh lin tip: Hp th nc, vn chuyn nc v thot hi nc; ngha ca thot hi nc vi i sng ca thc vt - Hp th nc: + C 2 con ng: * Con ng qua thnh t bo - gian bo: Nhanh, khng c chn lc. * Con ng qua cht nguyn sinh - khng bo: Chm, c chn lc. + C ch: Thm thu, do s chnh lch p sut thm thu. - Vn chuyn nc thn: + Nc c vn chuyn ch yu bng con ng qua mch g t r ln l. Ngoi ra cn con ng qua mch ry, hoc vn chuyn ngang t mch g sang mch ry v ngc li. + C ch: Khuch tn do s chnh lch p sut thm thu. Nc c vn chuyn t r ln l nh lc ht do thot hi nc ca l, lc y ca r, lc lin kt gia cc phn t nc vi nhau v vi thnh mch. - Thot hi nc: + C 2 con ng: * Qua kh khng: Vn tc ln, c iu chnh. * Qua tng cutin: Vn tc nh, khng c iu chnh. + C ch: Khuch tn, c iu chnh do c ch ng m kh khng. + ngha ca thot hi nc i vi i sng thc vt: * To ra sc ht nc r. * Gim nhit b mt thot hi trnh cho l, cy khng b t nng khi nhit qu cao. * To iu kin CO2 i vo thc hin qu trnh quang hp, gii phng O2 iu ho khng kh.... ? Nu c s cn bng nc cn c duy tr bng ti tiu hp l mi m bo cho sinh trng ca cy trng. Cn bng nc: Tng quan gia qu trnh hp th nc v thot hi nc, m bo cho cy pht trin bnh thng. Cn bng nc c duy tr bi ti tiu hp l: Ti lng, ng lc, ng cch. ? Trnh by c s trao i nc thc vt ph thuc vo iu kin mi trng. nh hng ca iu kin mi trng: + nh sng: Tc nhn gy ng m kh khng nh hng n thot hi nc. + Nhit : nh hng n hp th nc r (do nh hng n sinh trng v h hp r) v thot hi nc l (do nh hng n m khng kh). + m: m t cng tng th qu trnh hp th nc tng, m khng kh cng tng th s thot hi nc cng gim. + Dinh dng khong: Hm lng khong trong t cng cao th p sut dung dch t cng cao hp th nc cng gim.

Trao i khong v nit thc vt ? Nu c vai tr ca cht khong thc vt. Phn bit c cc nguyn t khong i lng v vi lng - Cc nguyn t khong c chia thnh 2 nhm: + Cc nguyn t khong i lng: Ch yu ng vai tr cu trc ca t bo, c th; iu tit cc qu trnh sinh l. + Cc nguyn t vi lng: Ch yu ng vai tr hot ha cc enzim. ? Phn bit c 2 c ch trao i cht khong (th ng v ch ng) thc vt. - Qu trnh hp th mui khong theo 2 c ch: + Ch ng: Ngc chiu gradient nng (t ni nng thp n ni nng cao), cn nng lng v cht mang. + Th ng: Cng chiu gradient nng , khng cn nng lng, c th cn cht mang. ? - Nu c 3 con ng hp th nguyn t khong: qua khng bo, qua t bo cht, qua thnh t bo v gian bo. Mui khong c hp th vo r theo dng nc bng hai con ng: + Con ng qua thnh t bo - gian bo: Nhanh, khng c chn lc. + Con ng qua cht nguyn sinh - khng bo: Chm, c chn lc. - Mui khong c vn chuyn ch yu theo mch g t di ln do s chnh lch nng cc cht v c vn chuyn th ng theo dng nc. ? Trnh by c s hp th v vn chuyn nguyn t khong ph thuc vo c im ca h r, cu trc ca t v iu kin mi trng ? - Trnh by vai tr ca nit, s ng ho nit khong v nit t do (N2) trong kh quyn - Vai tr ca nit: + Vai tr cu trc: Nit l thnh phn ca hu ht cc hp cht trong cy (prtin, axit nuclic ) cu to nn t bo, c th. + Vai tr iu tit: Tham gia thnh phn ca cc enzim, hoocmn iu tit cc qu trnh sinh l, ho sinh trong t bo, c th. - Qu trnh chuyn ho nit trong t nh cc vi khun:
Vi khun amn ho Vi khun nitrat ho

Cht hu c

NH4+

NO3-

- Qu trnh ng ho nit trong kh quyn: + Nh vi khun: Vi khun t do (Azotobacter, Anabaena) v vi khun cng sinh (Rhizobium, Anabaena azollae). + Thc hin trong iu kin: C cc lc kh mnh, c cung cp ATP, c s tham gia ca enzim nitrogenaza, thc hin trong iu kin k kh. 2H 2H 2H

N N NH=NH NH 2 -NH2 NH3 ? Gii thch c s bn phn hp l to nng sut cao ca cy trng. - Bn phn hp l: Bn lng (cn c vo nhu cu dinh dng ca cy, kh nng cung cp ca t, h s s dng phn bn), ng thi k (cn c vo du hiu bn ngoi ca l cy), ng cch (bn thc, hoc bn lt; bn qua t hoc qua l).

Qa trnh quang hp thc vt ? Trnh by c vai tr ca qu trnh quang hp. Vai tr: To cht hu c cung cp cho s sng trn tri t, bin i v tch lu nng lng (nng lng vt l thnh nng lng ho hc), hp th CO2 v thi O2 iu ha khng kh. ? Nu c l cy l c quan cha cc lc lp mang h sc t quang hp. B my quang hp: L, lc lp v h sc t. + L thng c dng bn mng, lun hng v nh sng v c cu trc ph hp vi chc nng quang hp (cha cc t bo m giu c mang cc lc lp thc hin quang hp, c mch dn nc v mui khong, c kh khng trao i kh....). + Lc lp bao gm cc ht grana cha h sc t, cht vn chuyn in t...v cht nn cha nhiu enzim cacbxi ho... + H sc t: C hai nhm l sc t chnh (dip lc) v sc t ph (cartenit). H sc t c vai tr hp thu v chuyn ho quang nng thnh ho nng. Dip lc nh sng ch yu vng v vng xanh tm. ? Trnh by c qu trnh quang hp thc vt C3 (thc vt n i) bao gm pha sng v pha ti. - C ch: Quang hp din ra trong lc lp, bao gm 2 pha: Pha sng v pha ti. + Pha sng: Din ra trn mng tilacoit, ging nhau cc thc vt. Hp th nng lng nh sng: Chl + h Chl* Quang phn li nc: Chl* 2 H2 O 4 H+ + 4e- + O2 Phot phoril ho to ATP 3 ADP + 3 Pi 3 ATP Tng hp NADPH 2 NADP + 4 H+ 2 NADPH Phng trnh tng qut: 12H2O + 18ADP + 18Pv c + 12NADP + 18ATP + 12NADPH + 6O2 + Pha ti: Din ra trong cht nn (stroma), khc nhau gia cc nhm thc vt C 3, C4, CAM. Thc vt C3 pha ti thc hin bng chu trnh Canvin qua 3 giai on chnh: Giai on cacboxil ho (c nh CO 2): 3 RiDP + 3 CO2 6 APG Giai on kh vi s tham gia ca 6ATP v 6NADPH: 6APG 6AlPG Giai on ti sinh cht nhn RiDP v to ng vi s tham gia ca 3 ATP: 5AlPG 3RiDP 1AlPG Tham gia to C6H12O6 Phng trnh tng qut: 12 H2O + 6 CO2 + Q (nng lng nh sng) C6H12O6 + 6 O2 + 6 H2O ? Trnh by c c im ca thc vt C4: sng kh hu nhit i, cu trc l c t bo bao b mch, c hiu sut cao.

 c im ca thc vt C4: sng kh hu nhit i v cn nhit i, kh hu nng m ko di, cu trc l c t bo bao b mch. C cng quang hp cao hn, im b CO 2 thp hn, thot hi nc thp hn...nn c nng sut cao hn. S c ch quang hp thc vt C 4:

? Nu c thc vt CAM mang c im ca cy vng sa mc, c nng sut thp. c im ca thc vt CAM: Sng vng sa mc, iu kin kh hn ko di. V ly c t nc nn trnh mt nc do thot hi nc cy ng kh khng vo ban ngy v nhn CO 2 vo ban m khi kh khng m c nng sut thp. S c ch quang hp thc vt CAM:

? Trnh by c qu trnh quang hp chu nh hng ca cc iu kin mi trng. Qua trnh quang hp chu nh hng ca cc yu t: + Nng CO2: Nng CO2 tng dn n im bo ho th cng quang hp tng dn; t im bo ho tr i, nng CO2 tng th cng quang hp gim dn. + nh sng: Cng nh sng tng dn n im bo ho th cng quang hp tng dn; t im bo ho tr i, cng nh sng tng th cng quang hp gim dn. Thnh phn quang ph: Cy quang hp mnh nht min nh sng sau l min nh sng xanh tm. + Nhit : Khi nhit tng n nhit d ti u th cng quang hp tng rt nhanh, thng t cc i 25 - 35 oC ri sau gim mnh. + Nc: Hm lng nc trong khng kh, trong l, trong t nh hng n qu trnh thot hi nc nh hng n m kh khng nh hng n tc hp th CO2 vo lc lp nh hng n cng quang hp. + Dinh dng khong: Cc nguyn t khong nh hng n qu trnh tng hp cc sc t quang hp, enzim quang hp nh hng n cng quang hp.

? Gii thch c qu trnh quang hp quyt nh nng sut cy trng Phn tch thnh phn ho hc cc sn phm cy trng c: C chim 45%, O chim 42%, H chim 6,5%. Tng 3 nguyn t ny chim 90 - 95% (ly t CO2 v H2O thng qua qu trnh quang hp) cn li l cc nguyn t khong Quang hp quyt nh nng sut cy trng. ? Phn bit c nng sut sinh hc v nng sut kinh t. - Nng sut sinh hc l khi lng cht kh c tch lu c mi ngy trn 1 ha gieo trng trong sut thi gian sinh trng ca cy; nng sut kinh t l khi lng cht kh c tch lu trong c quan kinh t (c quan ly cha cc sn phm c gi tr kinh t i vi con ngi). Qu trnh h hp thc vt ? Trnh by c ngha ca h hp: gii phng nng lng v to cc sn phm trung gian dng cho mi qu trnh sinh tng hp. Vai tr: Nng lng gii phng di dng ATP cung cp cho cc hot ng sng ca t bo, c th. Mt phn nng lng c gii phng di dng nhit duy tr thn nhit thn li cho cc phn ng enzim. Hnh thnh cc sn phm trung gian l nguyn liu cho cc qu trnh tng hp cc cht khc trong c th. ? Trnh by c ti th (cha cc loi enzim) l c quan thc hin qu trnh h hp thc vt. Qa trnh h hp xy ra cc t bo do c cha ti th. Ti th l bo quan thc hin chc nng h hp d o c cu to ph hp: + Xoang gian mng l b cha H + to chnh lch nng H + hnh thnh ATP khi H+ bm qua ATP syntaza. + Trn mng trong ti th cha enzim ATP syntaza v chui vn chuyn in t. + Cht nn cha cc enzim tham gia vo cc phn ng trong chu trnh Crep. ? - Trnh by c h hp hiu kh v s ln men. + Trng hp c xi xy ra ng phn v chu trnh Crep (chu trnh Crep v chui chuyn in t). Sn sinh nhiu ATP. + Trng hp khng c xi to cc sn phm ln men. Trnh by c h hp hiu kh v s ln men. + Trng hp c xi xy ra ng phn v chu trnh Crep (chu trnh Crep v chui chuyn in t). Sn sinh nhiu ATP. + Trng hp khng c xi to cc sn phm ln men. ? Trnh by c mi lin quan gia quang hp v h hp. Mi quan h: Quang hp tch lu nng lng, to cc cht hu c, oxi l nguyn liu cho qu trnh h hp; ngc li h hp to nng lng cung cp cho cc hot ng sng trong c tng hp cc cht tham gia vo qu trnh quang hp (sc t, enzim, cht nhn CO 2...), to ra H 2 O, CO2 l nguyn liu cho qu trnh quang hp... ? Nhn bit c h hp nh sng din ra ngoi nh sng. H hp sng: L qu trnh hp th O 2 v gii phng CO2 ngoi sng. + Ch yu xy ra thc vt C 3, trong iu kin cng nh sng cao (CO 2 cn kit, O2 tch lu nhiu) vi s tham gia ca ba bo quan: Ti th, lc lp, perxixm. + H hp sng c c im: Xy ra ng thi vi quang hp, khng to ATP, tiu hao rt nhiu sn phm quang hp (30 50%). ? Qu trnh h hp chu nh hng ca cc yu t mi trng nh nhit , m... Nhit : Nhit tng n nhit ti u cng h hp tng (do tc cc phn ng enzim tng); nhit tng qu nhit ti u th cng h hp gim. - Hm lng nc: Cng h hp t l thun vi hm lng nc.

- Nng CO2 : Cng h hp t l nghch vi nng CO 2. - Nng O2: Cng h hp t l thun vi nng O 2. ? Trnh by c mi quan h gia qu trnh trao i cht v qu trnh chuyn ho ni bo. Mi quan h: Trao i cht gia c th vi mi trng gip ly cc cht cn thit (cht dinh dng) t mi trng ngoi (cc cht hu c phc tp phi tri qua qu trnh bin i trong h tiu ho thnh cht n gin) cung cp cho qu trnh chuyn ho ni bo. Qu trnh chuyn ho ni bo to ra nng lng cung cp cho cc hot ng sng ca t bo v c th (trong c hot ng trao i cht), tng hp cc cht cn thit xy dng nn t bo, c th Cc sn phm khng cn thit hoc tha c o thi ra ngoi thng qua h bi tit, h hp ? Nu nhng c im thch nghi trong cu to v chc nng ca cc c quan tiu ho cc nhm ng vt khc nhau trong nhng iu kin sng khc nhau. Tiu ho cc nhm ng vt: + ng vt cha c c quan tiu ho (ng vt n bo): Tiu ho ch yu l ni bo. Thc n c thc bo v b phn hu nh enzim thu phn cha trong lizxm. + ng vt c ti tiu ho: Thc n c tiu ho ngoi bo (nh cc enzim tit ra t cc t bo tuyn tiu ho trn thnh ti) v tiu ho ni bo. + ng vt hnh thnh ng tiu ho v cc tuyn tiu ho: Tiu ha ngoi bo (din ra trong ng tiu ha, nh enzim thy phn tit ra t cc t bo tuyn tiu ha). Thc n i qua ng tiu ha s c bin i c hc v ha hc thnh nhng cht dinh dng n gin v c hp th vo mu. - Tiu ha ng vt n tht v ng vt n thc vt c nhiu im khc nhau: + ng vt n tht: C rng nanh, rng trc hm v rng n tht pht trin, rut ngn. Thc n c tiu ha c hc v ha hc. + ng vt n thc vt: C cc rng dng nhai v nghin thc n pht trin; d dy mt ngn hoc 4 ngn, manh trng rt pht trin, rut di. Thc n c tiu ha c hc, ha hc v bin i nh vi sinh vt.