You are on page 1of 321

TRI TIM CA BT

HT.Nht Hnh Phin t v hiu nh: Chn oan Nghim, Chn Vn Tm Phc v Diu Chnh Nh xut bn Tn gio - H Ni 2005 ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 22-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
01 - Pht Php Cn Bn PHI HC KINH IN MT CCH KHN NGOAN HAI CCH NHN S THT: S PHN BIT TC V CHN T TT N: BN TIU CHUN V S THT BN IU Y C CY UC DUYN KHI NHN DIN TIP XC 02 - Pht Php Cn Bn HC PHT PHI THY LNG NH NHNG KHNG CN CHT CHA KIN THC KH L CNG L KH C DUYN KHI

TNG TC V TNG NHP 03 - Pht Php Cn Bn PHP THOI U BN S THT BN S THT TNG TC TRUNG O TNH CCH NN TNG TNH CCH NHP TH NGH THUT NGHE PHP THOI KH V LC T DIU L PHP THC TP TCH DIT. 04 - Pht Php Cn Bn NIM VUI TNG I KH TH NM TH UN HNH TR TH CHUYN RC V HOA NIM VUI XUT TH 05 - Pht Php Cn Bn CHNH KIN CHNH KIN V T DIU H TH CNG PHU 06 - Pht Php Cn Bn QU TRNH VN T TU O VT TRN NGN NG KINH CHNH KIN BN LOI THC N TI TM HT GING CHNH KIN 07 - Pht Php Cn Bn BT CHNH O TNG SINH TNG TC CHNH T DUY V V THNG, V NG T DUY TRNH XUT TH GIAN 08 - Pht Php Cn Bn I NG HT GING CA CHNH NG BI THC TP CHNH NG HNH LNG NGHE 09 - Pht Php Cn Bn THC TP CHNH NIM V CHNH NG PHP TU IM LNG CHNH NIM LM C BN NH L TC 10 - Pht Php Cn Bn SNG GIY PHT HIN TI CHNH NIM LM S SNG C MT

CHNH NIM L NUI DNG CHNH NIM LM VI AU KH 11 - Pht Php Cn Bn CHNH NIM L T LM CH NHN DIN N THUN CHNH NIM L TR V KINH NGI BIT SNG MT MNH QUN NIM THN TRONG THN RA CHN HAY CHP KINH TRONG CHNH NIM HIN PHP LC TR U CHNG PHI L NH 12 - Pht Php Cn Bn TIP XC VI S SNG NHIM MU CHUYN HA X TH THNH LC TH CHNH NIM NUI DNG CC PHN KHC CA THNH O NM GII 13 - Pht Php Cn Bn NH L TC MT BI TP QUN NIM HI TH TNH L Y HC I SNG CA BT HNH PHC TRONG TA 14 - Pht Php Cn Bn QUN CHIU CM TH NHN DIN CC TM HNH QUN CHIU V TNG VT THOT M LM NIM TIN PHI VNG MNH 15 - Pht Php Cn Bn QUN PHP TRONG PHP CHNH TINH TN 16 - Pht Php Cn Bn CHNH NH THNH THI BT ANG C MT CHN NH DIT TN NH 17 - Pht Php Cn Bn PHP N V THNG L V NG KHNG, GI V TRUNG NIT BN V V TC TM CH THO TUNG 18 - Pht Php Cn Bn CHUYN HA TP KH THC TP NM L

L TH NHT L TH HAI L TH BA L TH T L TH NM 19 - Pht Php Cn Bn QUN KHNG TRONG NM L QUN KHNG TRONG KHI N QUN V TNG P DNG QUN V TNG TRONG CUC SNG 20 - Pht Php Cn Bn QUN V TC V NGUYN P DNG BA CA GII THOT CC CCH TRNH BY KHC V PHP N 21 - Pht Php Cn Bn BN DUYN V SU NHN MI HAI NHN DUYN LIN H GIA 12 NHN DUYN MT TCH CC CA MI HAI DUYN THN TH HIN 22 - Pht Php Cn Bn H TR SU CN BNG CHNH NIM T V LNG TM 23 - Pht Php Cn Bn TU TP T QUN QUN CHIU T CHUYN HA T BI L HNH NG T V LNG TM V THIN QUN 24 - Pht Php Cn Bn TNG THN V PHP THN TAM BO L I TNG TU HC TU TP TRONG TCH MN THY C BN MN 25 - Pht Php Cn Bn

---o0o--01 - Pht Php Cn Bn Bi th nht Hm nay l ngy 21 thng 11 nm 1993, chng ta khai ging kha tu ma ng ti Xm H, Lng Hng. Kho hc ca chng ta l Pht Php Cn Bn (Basic Buddhism). Tuy gi l cn bn nhng chng ta phi ht sc dng

tm tu hc th mi hiu c n ch su sc. Trong bi m u ny, ti s trnh by vi qu v v cch chng ta nn hc Pht Php nh th no. PHI HC KINH IN MT CCH KHN NGOAN Chng ta bit rng hn 400 nm sau khi Bt nhp dit, kinh in mi c chp thnh vn. Trc , kinh in ch c truyn tng bng ming, t th h ny sang th h khc, do cc v gi l kinh s. Cc v kinh s ngy xa thuc ht cc kinh in v c nhim v tng c li cho i chng nghe. C nhng v thuc lng tt c tng kinh. Ngoi cc v kinh s cn c cc v lut s. Cc v kinh s thuc kinh, nhng v lut s th nh lut. S truyn tha kinh v lut hon ton cn c vo tr nh. Mi n th k th nht trc Ty lch, kinh in mi c ghi chp. V vy, trong thi gian bn, nm trm nm truyn tha, nhiu iu sai lm cng c chp li, l do l nhiu th h Pht t nh sai, hiu lm v hnh tr khng ng. Chng ta bit rng ngay chnh trong thi Bt cn ti th m nhiu ngi vn khng hiu c li Bt dy, vn din gii li Bt mt cch sai lm. Nhiu khi Bt phi gi ngi ti hi: Thy nghe nh th no m thy ni nh vy?. Khng nhng ngi ngoi i hiu lm gio l ca Bt, m c trong gio on cng c nhiu ngi hiu lm na. c kinh Ngi bt rn, chng ta thy chnh t ca Bt hiu lm Bt, ngay trong khi Bt cn ti th. Vy th trong 400 nm, 500 nm sau ngy Bt nhp dit, truyn tha li nhng li ca Bt bng tr nh, bng cch truyn ming, th no cng c sai lm. Sai lm khng nhng v nh lm m thi, m cn v cch hiu v hnh tr khng ng. Khi hiu sai ri hnh tr sai, th nhng li Bt dy truyn li cng sai lun. V vy, chng ta phi rt cn thn trng khi hc o Bt, v ng b kt vo nhng cu nhng ch trong kinh. Trong truyn thng i tha c cu y kinh gii ngha tam th Pht oan, ngha l nu qu v nng vo kinh m gii ngha tng ch, tng cu mt th th no cng ni oan cho cc c Bt trong ba i. Nhng cng phi bit cu th hai ly kinh nht t tc ng ma thuyt, ngha l nu qu v b mt ch trong kinh i th nhng iu qu v ni s c th tng t nhng iu ma qu ni. Mt mt mnh khng th b kinh c, mt mt mnh khng nn qu chp vo tng ch tng cu ct ngha. l thi khn ngoan ca nhng ngi hc Pht. Phi nng vo kinh, nhng s dng kinh vi tt c s thng minh v khn kho ca mnh th mi khng b kt qu vo nhng cu nhng ch trong kinh in.

Theo li truyn tng, th Tch Lan vo khong th k th hai trc Thin Cha ging sinh ngi ta c nh ghi chp li nhng li Bt dy. Nhng mi ti th k trc Thin Cha ging sinh th cc v mi thc hin c vic chp li kinh in trn l bi. V cng theo li truyn tng trn, th lc trong gio on ch cn li mt thy thuc lng c ht tt c cc kinh trong i tng. Ch c mt thy, nhng thy khc cng thuc nhng khng thuc ht. iu ny cho ngi ta thy nguy c tht truyn kinh in, nn vi tm cch chp kinh. Ngi ta cng k rng thy tuy thuc ht tt c cc kinh nhng tnh tnh khng d thng. Tuy nhin, mi ngi nh phi chu ng, chiu chung ht mc thy y ngi tng li tt c cc kinh m thy thuc cho ngi ta ghi chp trn l bi. Khi nghe cu chuyn ti rt bun ci. V nu thy tnh tnh kh chu th c l thy hiu v thc tp kinh cng khng hay g my, do kinh thy thuc cng khng th ng hon ton. l cu chuyn trong o Bt Nam Truyn. Trng hp ca o Bt Bc Truyn, cc kinh in bng ting Prakrit, bng ch Sanskrit cng c chp li vo khong cng mt thi gian. C nhiu kinh nguyn bn Sanskrit hin gi khng cn na v chng ta phi cn c trn nhng bn dch ch Hn hay Ty Tng. o Bt Nam Truyn c mt truyn thng rt lu di v khng t on. o Bt Nam Truyn s dng ting Pali ghi chp kinh in v gio l. Trong khi th o Bt Bc Truyn, chng hn hc phi Thuyt Nht Thit Hu B (Sarvastivada), gi tt l Hu B, li s dng ting Sanskrit. Hu B c truyn tha kh lu, ti 1.000 nm, vng Kashmir, ng Bc n . Cc kinh in ca Hu B c tun t dch ra ch Hn v truyn vo Trung Hoa. o Bt Nam Truyn Tch lan c gi l Theravada. Tht ra l mt tng phi tn l Xch ng Dip B, gi tt l ng Dip B (Tamrasatiya) c ngha l mn phi nhng v xut gia p y mu ng, mu ha hong. C nhin ci tn cng khng c ngha g my v v ai cng mun t nhn mnh l o Bt truyn thng, nn t lu o Bt Tch Lan t gi l Theravada. Thng To B, tc l o Bt chnh thng, nguyn thy. Cn o Bt Kashmir c gi l o Bt ca Thuyt Nht Thit Hu B. Khi o Bt chia lm nhiu b phi, 18 hoc 20 b phi, mt b phi i xung pha Nam, ti Tch Lan, mt b phi i ln min Bc Kashmir, cn cc b phi kia tn mc khp ni n . Nu so snh kinh in ca

hai b phi ng Dip B v Hu B, m thy nhng im ging nhau, th chng ta bit rng nhng im ng l o Bt trc khi phn phi. V nu chng ta thy nhng im d, nhng im khc nhau, iu c ngha l t ngy tch ri hai b phi bt u c nhng cch thy khc nhau, nhng cch hiu khc nhau. Thnh ra s nghin cu so snh kinh in ca phi Theravada (ng Dip B) v ca phi Hu B gip chng ta bit c nhng g c trc khi phn phi, v nhng g bt ng sau khi phn phi. Tuy nhin, trc khi chia ra nhiu phi o Bt cng bin hnh ri. Chng ta bit ngay trong thi i Bt ang cn ti th c s hiu lm v gio l o Bt, th c nhin sau khi Bt nhp dit v trong my trm nm truyn tha th no cng c nhng chuyn hiu lm v truyn tha sai lc. Cho nn khi hc chng ta phi cn thn so snh. Nht l chng ta phi tm mt ci nhn c tnh cch nht qun, mt ci nhn thu sut xuyn qua tt c nhng im khc bit. Ging nh l khi c nhiu vin ngc chng ta dng mt si dy xu li ht tt c to thnh mt chui ngc vy. Ci nhn nht qun c ngha l ci nhn h thng ha v vt khi nhng mu thun trn b mt. Trn b mt c th thy nhng iu tri ngc nhau. Nhng nu chng ta c ci nhn nht qun th nhng mu thun bin i. Khi hc kinh khng c hng dn th ta c th thy ln xn lm. C khi mt kinh ni th ny, khi th mt kinh khc ni ngc li, ta khng bit ng no m theo. Khi th kinh ni c sinh v c t, khi li ni khng c sinh, khng c t. Thnh ra chng ta khng bit l c sinh c t l ng, hay khng sinh khng t l ng. V vy, chng ta phi tm ra phng php c c ci nhn nht qun v thu trit v c tnh cch h thng ha. Phng php da trn nguyn tc Nh , T Tt n, Bn iu Y C, Tng Tc v tnh cht thc chng ca o Bt m chng ta s ln lt duyt qua. ---o0o--HAI CCH NHN S THT: S PHN BIT TC V CHN Trong o Bt c quan nim v nh . Nh c ngha l hai loi s tht, s tht tng i v s tht tuyt i. S tht tng i gi l tc (samvrti-satya), tc s tht trong cuc i th tc, c khi gi l th hay th tc . Bt lun lun ni s tht, khng bao gi Ngi khng ni s tht. Nhng c khi Ngi ni v s tht tng i v c khi Ngi ni v s tht tuyt i. Nu khng bit iu , nu khng c tiu chun phn xt, chng ta c th thy nhiu iu Bt ni tri ngc nhau. Xin ni li: chn l

tng i, chn l ngoi i, gi l tc , th tc hay th . Cn chn l tuyt i gi l chn , thng ngha hay nht ngha (paramarthasatya). Thng ngha tc l cao hn ht. Vy khi nghe li Bt, chng ta phi c kh nng nhn din l mt li tuyn b v chn l tng i hay l mt li tuyn b v chn l tuyt i, th chng s khng b ln xn. Trong kinh c bi k ny rt ni ting: Ch hnh v thng Th sinh dit php Sinh dit dit d Tch dit vi lc Trong kinh i Nit Bn bn ch Hn, chng ta thy bi ny, l bi k Bt ni trc khi nhp dit. Ch hnh v thng l tt c mi hin tng m chng ta thy v tip nhn u l v thng c. Dch sang ting Anh: All formations are impermanent. Ch hnh (samkara) ny c ngha l formation. V d ci bnh tr ny l mt hnh. V bnh tr ny do t, nc, la, gi, con ngi, thi gian, khng gian cu hp li m thnh, cho nn n l mt hnh, mt formation. Ci bng hoa kia cng l mt hnh, ti v trong hoa c m my, c mt tri, c t, c nc, nhng iu kin phi hp li lm ra bng hoa. Ch hnh v thng l tt c mi hin tng ca th gian u l v thng. Bnh tr v bng hoa l hai hnh thuc v sc, v vt cht, nhng cn gin ca mnh hoc ni bun ca mnh cng l nhng hnh, chng cng v thng. Gin v bun gi l tm hnh hay tm hnh (citta samskara). C tm hnh v c sc hnh. Ch hnh v thng, th sinh dit php : Tt c mi hin tng u v thng, chng u l nhng php c sinh v c dit. Sinh dit dit d: Khi ci sinh v ci dit b dit i ri th lc by gi, s tch dit, nim yn lng l nim vui chn tht: Tch dit vi lc. Hai cu u ni v th gii hin tng, ni v tc , v chn l tng i, din t th gii trong c sinh v c dit. Nhng hai cu sau a ta i qua bnh din ca chn tc l thc ti vt thot ci sinh v ci dit. Khi m ci sinh v ci dit khng cn na, khi m ci sinh v ci dit dit ri

th s vng lng l nim vui chn tht. Trong th gii ny c sinh v c dit. Nhng trong th gii kia m ta c th gi l php gii th khng c sinh v khng c dit. Nu ta ngh hai li tuyn b ny tri chng nhau th khng ng. Th gii ca hai cu u l th gii hin tng (phenomenal world), th gii ca Tch Mn. ng v phng din tng, ta thy c sinh c dit; ng v phng din tnh, ta thy khng c sinh cng khng c dit. y l th gii ca Bn Mn. Khi qun st nhng t song, ta thy sng c nhng ci tng, nh tng cao, tng thp, tng bt u, tng chm dt, tng p, tng xu, tng c, tng khng. Mi t sng mang theo tng c v tng khng. Trc khi t sng vn ln th hnh nh l n khng c. Khi n bt u ri th hnh nh l n c. Khi n chm dt th hnh nh l n khng c na. Tng c, tng khng, tng sinh, tng dit, tng thp, tng cao, tng p, tng xu, l nhng tng thuc v th gii hin tng. Nhng c mt th gii khc nm ngay trong th gii hin tng ny m khng b nhng ci tng rng buc. Th gii gi l th gii ca php tnh, th gii ca bn th (noumenal world) m y ta c th v d vi nc. Sng th c khng, c c, c cao, c thp, c p, c xu. Nhng nc th khng nh vy. Nhng ci tng kia, nhng danh t, nhng khi nim m mnh dng m t sng kia, ta khng th s dng m t nc c. i vi nc th ta khng th ni l p hay xu, cao hay thp, c hay khng, theo ngha nhng ting dng ni v sng. V th gii th hai ny l th gii ca tnh. Nh nc i vi sng, th gii ny khng tch ri ra khi th gii ca tng. N ng thi l th gii ca tng. Khng th dng cc khi nim v th gii ca tng ni v th gii ca tnh, cho nn ta ni nc khng p, khng xu, khng c, khng khng, khng thp, khng cao. Ta hy cng c li bi k: Ch hnh v thng, tt c mi hin tng u v thng. Th sinh dit php, chng l nhng hin tng c sinh v c dit. l s tht m th gian cng nhn v Bt cng ni nh vy. l th , l th tc . Nhng nu tip tc qun st cho su sc thm th chng ta i su vo ng sau th gii sinh dit, v chng ta c th tip xc c vi th gii bt sinh bt dit, th gii ca th tnh. V khi tip xc c vi th gii ny ri th ta khng cn thy sinh dit na. Ci sinh cng dit m ci dit cng dit. Sinh dit dit d, tch dit vi lc, tc l khi nhng nim v sinh dit khng cn na th s vng lng ca nhng nim y chnh l nim an lc tht s.

Khi mt t sng ln cao, xung thp, dt vo, tri ra, n c th au kh, l v n ch tip xc c vi nhng tng cao, tng thp, tng p, tng xu, tng c, tng khng ca n m thi. Nhng nu t sng tip xc c vi bn cht ca n, tc l nc, th s tnh khc hn. N khng cn s hi na. N khng cn mc cm na. N bit n l nc. V khi n t ng nht mnh vi nc ri th nhng tng c, khng, p, xu, thp, cao kia khng cn lm n au kh na, khng lm n s hi na. Do n t ti c nim vui chn tht. Cha kha ca gii thot l khi ta t th gii hin tng m i c ti th gii ca php tnh. i ti c, th ta t c an lc chn tht. Vy th ni c sinh c dit l ng, hay khng sinh khng dit l ng? Hai cch ni c th u ng c. Mt cu ng v tc , mt cu ng v chn . Khi cn pht biu v s tht tng i, ta phi dng tc , khi pht biu v s tht tuyt i ta phi dng chn . Khi qu v hng dn mt bi thin tp v sinh dit th thng thng qu v bt u ni rng ta th no cng phi gi, ta th no cng phi cht. Ta thc tp trong cnh c sinh, bnh, gi v cht. n khi qu v bt u hng dn ngi khc qun chiu v khng sinh, khng dit, h c th ngc nhin. H ni: va ri ni c sinh c dit m by gi thy li ni khng sinh khng dit, ti sao?. V h khng bit rng thc tp trong phm vi c sinh, c dit s a ta ti ci thy v s tht khng sinh khng dit. Cu hi t ra y l thc t p v s tht tng i (tc ) c lin h ti s thc tp v s tht tuyt i (chn ) nh th no? Hai s tht c lin h vi nhau. Nu ta nm vng tc m ng vng vo tc , nu tip xc vi tc cho tht su sc, th t khc ta tip xc c vi chn . T tc ngi ta c th i ti chn , khng cn b tc ta vn ti c chn nh thng. Hai cch nhn s tht. Tc v chn khng a ti ci thy tri ngc vi nhau. Chng ta c th ly nhng th d ngoi i: ng trc cng mt hin tng ta c th dung hai cch nhn khc hn nhau. Cch nhn ny khng chi b cch nhn khc, hai cch nhn s b tc cho nhau. Th d khi ta i my bay t thnh ph A n thnh ph B. Ri im A i ti im B th, theo mt li nhn, ta cng ngy cng xa im A, ta ngh mnh s khng bao gi tr li A na. Nhng s tht nu i mi, i mi th, v tri

t trn, s c lc ta tr li im A. Cho nn theo mt cch nhn th ri im A l i xa A, theo cch nhn khc th ri A i cng l quay v vi im A. Ai cng ngh l nh sng lun lung truyn theo ng thng. Nhng khoa hc ngy nay cho thy rng khi i ngang gn mt vt th ln trong khng gian, nh sng s i cong. l hai s tht khc hn nhau v cng mt hin tng. Khi ngi nhn ln chng ta ngh l pha trn, nhn xung ta ngh l pha di. Nhng cng mt lc , ng loi ta pha bn kia a cu s thy ngc li. Pha mnh ngh l trn th h coi l di. nim v trn v di p dng cho mt t th ng, p dng cho khng gian trong v tr th sai. Trong v tr ci khng trn khng di l mt s tht. S tht khng hn chng i vi s tht c trn c di trn mt t. Ngy nay cc nh khoa hc tin vo thuyt v tr bung n, ngha l c v tr ang trng ra, bt tn. T mt im trong v tr ng quan st ta thy tt c cc im khc u chy ra ch ta ang ng, v tc ri xa tng theo khong cch t ch ta ang ng. Mt tinh h cch ta hai t nm nh sng di chuyn vi tc gp hai ln mt tinh h cch mt t nm nh sng. Quan st nh th, ta s c cm tng ch ta ng l trung tm ca v tr. Nhng s tht l ngc li. Chnh v v tr n theo tc gia tng nh vy m phi kt lun v tr khng c trung tm. V ng t bt c im no ta cng thy cng mt hin tng . Thuyt v tr n bung (big bang) c th khin ta tng v tr c mt s khi u, tin s sng th do mt ng ha cng. Nhng s tht l chnh thuyt chng t trc s n bung th khng c khng gian v thi gian, do khng th no c khi nim trc v sau, sinh v dit, ngha l khng c s khi u, s sng th. Ta bit thi gian cng l mt gi tng do tri gic ca ta to ra m thi. Ga tng khng th tch ri gi tng khng gia v vt th. S tht tng i v s tht tuyt i lin tc, khng chng bng ln nhau. Nu chng ta tip xc su sc vi s tht tung i th chng ta s tip xc c vi s tht tuyt i. Khi no chng ta thu hiu sinh t mt cch su sc th chng ta cng tip xc c vi thc ti khng sinh khng t. iu trong o Bt gi l tng tng nhp tnh, theo li i t tng vo ci ca tnh. Ngi khng hiu iu khi nghe ni nhng iu v chn li ly tiu chun tc ra ph phn. Gi s c ngi nghe tng Tm Kinh Bt Nh thy ni khng c mt, tai, mi, li v.v.. bn ti nm mi ngi tng kinh vn a mt ci. Ngi kia la ln: Sao li vn mi ca ti?. V

anh ni khng c mi, thnh th ti mun th xem c ng l anh khng c mi tht chng? l mt cch nhn sai lm, mang ci thc o ca s tht tng i lun bn v s tht tuyt i. Hai cch trnh by s tht u c gi tr c. Nu ta qun chiu, tip xc v i su vo s tht tng i th s khm ph ra s tht tuyt i. ---o0o--T TT N: BN TIU CHUN V S THT Lin h vi nh (hai s tht) cn c bn tiu chun trnh by s tht gi l t tt n (siddhantas). Th nht l th gii tt n. l cc tiu chun cn c trn nhng nhn thc ph hp vi cuc sng th gii ny. V d ngi ta chia thi gian mt nm ra mi hai thng, mi thng ba mi ngy. Sp t cng vic, ta phi cn c trn ngy thng trong lch cho tin, l th gii tt n. Nhiu khi Bt phi ni theo nhng tiu chun ca th gian cho thun tin, ch khng hn v l chn l tuyt i. Nu ta hi Bt Ngi sinh u, lc no, th Ngi cng ni ti sinh Ca T La V trong th k th su trc Ki T. Nhng k thc ci thy ca Ngi l ci thy bt sinh bt dit, khng phi l Ngi ch bt u c t ngy ny v s tch vo ngy kia. Th hai l v nhn tt n. V nhn tc l v con ngi m ni nh vy. Con ngi l mt trong nhng loi sinh vt trn tri t. Con ngi c b c nh vy, c l li suy ngh nh vy, c hiu bit nh vy, cho nn phi ni lm sao cho con ngi hiu c. Nhng ngi Paris sng trong hon cnh c bit Paris, c nhng mi lo lng, nhng thao thc, nhng bn rn ca i sng Paris. H c nhng vn ca h. Khi ging php cho h, hng dn h, ta phi bit nhng hon cnh , c th thnh cng. S tht phi c nhn thy qua ngn ng v hon cnh ca thnh chng. Phi hiu iu mi hiu uc ngn ng Bt s dng. S d Bt ni nh vy ti v th gii tt n n nh vy, con ngi thi nh vy. Thnh ra li ni khng phi ch phn nh nhn thc ca Bt m cn phn nh c hon cnh ca ngi nghe na. Th ba l i tr tt n. Mi ngi c cn bnh ring, c nhng lo s, nhng mc cm, nhng bun kh ring. Khi ni php Bt nhm cha tr tm bnh ca ngi nghe. Cch ni gi l i tr tt n. Nghe Bt thuyt php ta phi nh iu . Ti nh cch y chng 25, 26 nm trong mt

chuyn i Anh ti c i thm vin bo tang. Ti bc vo vi mt c b 5, 6 tui ngi Anh. Ti mt phng kia chng ti thy mt xc ngi ha thch cha trong t knh. Con ngi cht cch y nm ngn nm, m nhng si tc, nhng mng tay, nhng np nhn trn da vn cn c gi nguyn vn. l xc mt ngi n ng nm khum khum, y ngy xa h chn nh vy. Sc nng sa mc bo tn thn th , v thi gian lm n ha . Ti ng nhn rt lu, duy tr thin qun ca mnh, v qun mt c b ang ng bn. C b lc ang run s, ang kinh hong m ti khng bit. Lc c b cm o ti ko git, ti mi tnh. Vi cp mt hong ht, n hi:Will it happen to me? (Con s b nh vy hay khng?). i vi mt em b, mnh phi trn an n trc , nn ti lc u: u c, con u c th b nh vy, con khng bao gi b nh vy. Ni xong ti bit rng mnh ni di. Nhng nu ni s tht sinh lo bnh t cho mt em b 5, 6 tui nghe th tn nhn qu. Khi ra khi phng, ti cht nh ngy xa khi thi t Tt t a i vi Xa Nc th Xa Nc ni tht. Khi thy xc ngi cht nm cong queo, thi t hi: Ta sau ny c nh vy khng? Xa Nc ni: C ch sao khng. Ngi u c th trn thot khi cnh . Xa Nc ni ht s tht. Cn ti th khng. Cho nn, i tr vi vn trc mt ca ngi nghe, Bt phi dung th ngn ng m i khi ngi khng hiu s ngh l ni sai. Bnh nh vy th phi dung phng thuc nh vy i tr. Tt n th t l nht ngha tt n. nht ngha cng nh l thng ngha. Tt n ny tc l tiu chun s tht tuyt i, thuc v chn . Khng c ng th ni khng c ng, du ngi ta phn i vn ni l khng c ng. Tri t n trn th ni l n trn, du b da treo ngc cng c ni trn. Ni thng s tht khng ngi g c. l nim v t tt n, gip ta nh khi c li ca Bt th hy tm hiu li Ngi ni theo tiu chun tt n no. Ngoi hai iu trn, khi hc kinh sch chng ta cn dung tiu chun t y, tc l bn s y c. Php t y ny do cc t t ra soi sng cho chng ta khi hc o Bt. ---o0o--BN IU Y C Th nht l y php bt y nhn, tc l cn c vo gio php m ng cn c vo ngi. C ng thy Tch Lan hai ngn nm trc, ng thuc tt c tam tng kinh in nhng tnh tnh kh chu. Mun c Pht php th ng chp

vo ngi, phi chiu ng, min th no hc uc Pht php th thi. C nhng ng thy khng thc tp iu mnh dy. Nhng khng tm ra thy khc nn ta phi c chu ng c hc gio php ca Pht t nhng ng thy kia, l y php bt y nhn. Xa, trong lp s ng Pht hc m ti theo hc cha Bo Quc, c mt thy em v d thng rc ni v iu ny. Thng rc tuy hi, nhng c vin bo chu nm di y, mun ly vin bo chu th phi chu d tay. V tiu chun y php bt y nhn ny, chng ta phi cn thn. Ngi thy dy khng lm nhng iu ng ta dy, th hc tr khng c nim tin. Khi lm thy ta phi dy bng thn gio. Thn gio l dy bng cuc sng hng ngy ca chnh mnh. Tuy nhin, nu chng ta i hi phi c thn gio tht th c l kh tm ra thy lm. i khi ta khng nn v ng thy lm sai m mt nim tin ni gio php ca Bt. Th hai l y liu ngha kinh, bt y bt liu ngha kinh. Liu ngha kinh tc l nhng kinh ni v nht ngha. Bt liu ngha kinh l nhng kinh phng tin, ch ni v chn l tng i. Nu hai kinh ni khc nhau th cui cng mnh phi nghe theo liu ngha kinh. iu y c th hai ny cng phi p dng d dt v khn ngoan. V tiu chun ny khng cho ta thy lin h gia liu ngha kinh vi bt liu ngha kinh. Nh thc tp bt liu ngha kinh nn ta mi c th thu trit liu ngha kinh. Nhiu ngi cn c vo cu ny s ch mun hc nhng kinh nh kinh Hoa Nghim hay kinh Php hoa, ni nhng chuyn cao xa. H khng chu hc nhng kinh ni v nm gii, tam quy, vn l nhngt kinh cn bn nhng rt quan trng. Th ba l y ngha bt y ng tc l cn c vo ngha l ch ng chp vo ngn ng nhiu qu. ng qu chp vo tng ch, phi nng vo ngha l np ng sau cc ch. Cui cng l y tr bt y thc. Tr (prajna) v thc (vijnana) thuc hai trnh khc nhau. Thc l ci hiu bit cn phn bit, k th, nghi hoc. Tr l th hiu bit vt trn phn bit, k th, nghi ng. Trong khi hc kinh in khng nn dung c phn bit m tip th v chia ch, phi tp dng tr tu qun chiu. Phng php t y do cc t t ra gip chng ta, nhng chng ta phi dung c phn on thng minh khi p dng. iu ny ng vi c bn nguyn tc ch khng phi ch c mt. Hiu sai v p dng ty tin l ph n cc thy, cc t.

---o0o--CY UC DUYN KHI Chng ta bn v nh , t tt n, v v t y, nhng chic cha kha phi dng khi hc kinh in. Ti thit tng hai khi nim v nh v v t tt n gip ta i vo kinh tng m khng s lc ng. Khi nghe Bt ging dy gio l m c mt ci nhn nht qun th ta s khng cm thy nhng li Bt ni tri ngc nhau. Hai khi nim nh v t tt n gip ta hiu c cch ni ca Bt. Nu khng quen ngn ng ca Bt th ta s khng th lnh hi c thng ip ca Bt. Nhng sau khi vt qua hng ro ngn ng, tip thu bi hc ca Bt, chng ta cn hiu qua nguyn l Duyn Khi tp soi sng v ni dung. Duyn khi tc l s pht khi, hnh thnh ca cc hin tng, cn c trn nguyn tc duyn sinh, mi hin tng do nhiu iu kin phi hp nhau m thnh. C mt ci nhn duyn khi v s vt th chng ta bt u c chnh kin. Bt ni rng duyn khi l mt gio l rt mu nhim, ngi no thy uc tnh duyn khi l c th thy c Bt. Mt ln sau khi nghe v duyn khi, thy A Nan tha: Bch c Th Tn, l duyn khi hay qu m cng tht n gin, d hiu. Bt ni: Thy ng ngh nh vy. L duyn khi rt su sc, rt mu nhim. Thy cha hiu ht c u. Ngi no thy c tnh duyn khi tc l thy c Nh Lai. Cu ni ta phi thuc lng. Tt c gio l ca o Bt u ly duyn khi lm nn tng. Trong khi hc, chng ta c th thy nhng gio thuyt nghe rt hay nhng cha chc l ch thc Pht php. Bt c gio l no tri vi tnh duyn khi th khng phi l gio l ca Bt. Cho nn trc khi i vo kinh tng ta phi hc qua v l duyn khi. Dng ci thy v duyn khi soi vo tam tng kinh in, l ta c mt ngn n chiu sng cho ta tm ng. Mt mt dung phng php nh v t tt n th hiu c ngn ng ca Bt. Mt mt dng o l duyn khi thy c con ngi ca Bt. Thy c con ngi ca Bt v nghe c ngn ng ca Bt th mnh hy vng i vo kho tang tam tng kinh in m khng s b lc ng. ---o0o--THIN HNH Nhng chng ta khng phi ch hc gio l thi. y khng phi l kha hc gio l m l mt kha tu. Cho nn qu v phi thc tp ng hong, tinh chuyn. Nhng bi tp a ra, qu v phi lm. Trong khi ti Lng

Hng, du qu v mt thng, hay l hai, ba thng, cng phi thc tp cho vng chi v tinh tn. Trc ht l thc tp thin hnh. Mi ngy chng ta i thin hnh chung mt ln. Tt c mi ngi trong i chng u nn tham d thin hnh chung. V trong ngy, khi c thi gi rnh ta i thin hnh ring. Thin hnh ring thng xuyn trong hai trng hp. Mt l khi c 15 hay 20 pht ri rnh, ta i thin hnh mt mnh nui dng thn tm. Hai l mi khi cn i u nh i ra nh bp, i ra tay, hay di v phng mnh, ta u thc tp thin hnh c. Thin hnh l cng phu ca chng ta. Khi cn i, du ch nm bc hay mi bc thi ta cng i thin hnh. Ti Lng Hng ch c mt kiu i l thin hnh (the walking meditation style), khng ai i cch khc. Ti Lng Hng nu qu v khng tp php mn c bit ny ca Lng th ging nh qu v cha h ti Lng Hng. Thin hnh l mt phng php rt mu nhim gip ta nhn din tm mnh. Tm ta nh con vn chuyn cnh. V vy ta phi c nhng phng php theo di tm mnh. Trong ta c mt th thi quen n su bn di tng thc gi l tp kh (habit energy). Tp kh thng y ta vo nhng no ng ca kh au, hn gin, trm lun. Tp kh ch ng, n ko ta i u th ta theo . Cn gin, ni bun, s s hi v nim tht vng u do nhng tp kh to ra. Tp kh i khi khng phi do ta nhim thnh m khi ta sinh ra c, do t tin, ng b v cha m truyn trao. Bit mnh c tp kh tiu cc cng khng phi l l do mang mc cm thua ngi. Min l ta hc c cch t nhn thy tp kh chuyn ha chng. Phng php i tr tp kh l mi khi mt tp kh l u ra th ta phi bit nhn din. Ta khng cn phi t trch mnh sao cn nng nghip! Ta cng khng chng i hoc trn p tp kh nh th ch. ---o0o--NHN DIN My nm trc c mt thin sinh ngi M ti Lng Hng. Thc tp ba, bn tun l, anh ni c thy tin b. Mt ba, anh i ra thnh ph Ste-Foy La Grande mua thc n v nu c cng l T n (Thanksgiving). Trong khi ang chn la mua hng, t nhin trong anh ci tp kh cung qut ht hi t u bng xut hin tr li. Trong my tun qua Lng Hng, v sng c tng thn, nn nhng lc i, ng, nm, ngi anh u thnh thi, c chnh nim. Hm nay mt mnh ra thnh ph, ch trong vng na gi, t nhin anh thy mnh ang hp tp v qunh qung. Nh my tun l thc tp

hi th, i thin hnh v n cm yn lng, cho nn anh thy c ci cung quit ca chnh mnh. Anh bng nh hnh nh m anh. Anh nhn ra y l mt tp kh ca m, v anh tip nhn tp kh do m anh truyn trao. M anh c tnh lt t v cung quit, b t bao gi th thi c. V khi nhn ra tp kh ca m ang sng trong mnh, anh th mt hi chm v di. Anh cho :Hello mummy! M m? V anh ci. Trng hung cung quit ca anh lin tan i. Anh tip tc chn mua c rt v khoai ty. V lng rt an nhin. Chng ta khng cn trn p tp kh. Tp kh lun lun trong ta. Ngi no cng c c. C th c un c t thi th u, c ci c trao truyn t ng b v cha m. Ta thng hay phn ng theo s thc y v iu ng ca tp kh. Tu c ngha l tp nhn din tp kh mi khi chng pht hin. Cch tp nhn din hay nht l i thin hnh. i thin hnh l i vi ch ch bc i, ch khng ai bt phi i, hay b ko i. Trong i sng hng ngy, ta thng b li ko, i l ti mt ch no , lm g , cn hnh ng bc chn i khng quan trng. Khi i thin hnh, ta bc tng bc chn c thc, mi bc chn u c theo di bi hi th. Trong khi i thin hnh, ta lm ch mnh. Nu tp kh pht hin, ta thy lin lp tc, ta mm ci, ta th. Cn nu khng i theo kiu thin hnh th ta khng c c hi tp nhn din do tp kh vn tip tc honh hnh trong ta v dn ta n nhng li on trng. Ma a li qu dn ng, li tm nhng chn on trng m i. i thin hnh gii, ta tp nm vng c thn tm. Sau , trong khi ngi thin hay nhng lc lm vic, ta s d dng tip tc thc tp phng php theo di hi th. ang ra chn, ta thc c nhng ng tc ca mnh trong khi ra chn. Chng ta cng c th theo di hi th vi nhng bi thi k. V d bi Vo, ra, su, chm hay v, ti m chng ta s lm quen trong nhng ngy ti. Nguyn tc ca s thc tp cng n gin. l thit lp cn cn thng bng. Mt bn l kh au, mt bn l hnh phc. Phn bun au hi nng th mnh phi lm sao cho phn hnh phc tng ln phn bun au nh xung. C hai phng php ti to cn bng. Th nht l trong khi thin hnh, lm vic hay ngi thin, ta theo di hi th nhn din c tp kh trong ta. Ch nhn din thi ch khng n p. Thy c tp kh, t nhin tp kh tan i, ta tip tc theo di hi th chnh nim. Nu tp kh li xut hin na

th ta li nhn din ln na. l mt thc tp rt quan trng Lng Hng. Ngi no trong chng ta cng phi thc tp. ---o0o--TIP XC Phng php thc tp th hai l tip xc. Tip xc vi nhng nim vui, nhng g mu nhim t nui dng. C nhng ci rt mu nhim trong ta v xung quanh ta. V d ta c hai con mt, l mt iu rt mu nhim. Ta c tri tim ang p bnh thng. Ta khng s t mnh mu. Ta c mt l gan ang lm vic bnh thng. Ta c hai chn i thin hnh. Ta c kh nng ci, kh nng vui. Ta c kh nng thng thc ci hay, ci p trong cuc i. Tt c nhng th trong con ngi ta, phi bit tip xc. T ta tip xc cho c, hoc ta nh cc bn gip ta tip xc. Ai cng c trong tm thc mnh nhng ht ging ca hnh phc, ca thng yu ch ch ny mm. Ma xun nh ht, t tm t, ht u nm xa h ming ci. Ht u nm xa tc l nhng ht ging ca nim vui, ca hnh phc, ca ti nng, ca thng yu nm sn trong tm thc ta. Lu nay tri khng ma nn ht u khng ny mm ln c. Cn ma xun y l gio php v tng thn. Sng vi tng thn th ta c c hi tip nhn cn ma chnh php. S thc tp ca i chng gip ta ti tm nhng ht ging lnh trong con ngi ta. Khi i thin hnh, ngm trng hoc trng rau, ra chn, ta phi s dng nhng c hi y tip xc vi nhng mu nhim ca s sng. l tip xc mt cch chn lc (selective touching). Ta ch chn tip xc vi nhng g tch cc thi. Ch tip xc vi nhng th c kh nng tr liu, c kh nng nui dng. Hy nhn bng hoa, ngm vng trng, di nng, nghe chim ht, ngi im lng ung tr vi mt ngi bn, tt c nhng th y u c gi tr nui dng. Tm li, chng ta c hai iu cn thc tp. Vi nhng ht ging au bun v vi tp kh, ta thc tp nhn din. Vi nhng ht ging hnh phc, ta phi tip xc nui dng. l php tu Lng Hng. Nu ta thc tp c hai iu ny trong mt thi gian th t nhin cn cn gia hnh phc v kh au s thng bng li v nhng au bun dn dn s c chuyn ha. Qu v nn nh trong nhng bui php m v gio l t diu , bt chnh o, ng cn, ng lc, tht b phn, ta nn nh rng gio l no cng phi t trong mch sng ca s thc tp. Nhng bi hc Pht php phi c dnh lu ti s hnh tr v i sng hng ngy ca mnh. S hnh tr ca ta rt quan trng cho tng thn ca ta. Mi ngi trong chng ta u c trch

nhim lin i vi nhau trong vic tu hc. Khi mt ngi bit i thin hnh v bit sng chnh nim th ngi gip cho tng thn rt nhiu. Mi ngi tr thnh mt ting chung chnh nim nhc nh cho tt c nhng ngi khc. ---o0o--Ph lc : Hai bi k thc tp th, i thin hnh v ngi thin:

1. v ti By gi y Vng chi Thnh thi Quay v Nng ta

2. Quay v nng ta Hi o t thn Chnh nim l Bt Soi sng xa gn Hi th l php Bo h thn tm Nm un l tng Phi hp tinh cn Th vo Th ra L hoa Ti mt L ni

Vng vng Nc tnh Lng chiu Khng gian Thnh thang ---o0o--02 - Pht Php Cn Bn Bi th hai Hm nay l ngy 25 thng 11 nm 1993, chng ta ti Xm Thng, trong kha tu ma ng. Hm nay ti mun trnh by thm v cch thc tu hc Pht, sau s ni v l duyn khi. HC PHT PHI THY LNG NH NHNG Khi hc Pht php, chng ta phi lm cch no gio l ca Bt gip cho tm t ta nh nhng hn, ch khng lm cho ta nng n thm. Nhng bi php thoi c th khin cho u c chng ta thm nng n nu chng ta ch hc gio l vi mc ch cht cha thm kin thc. Phng php khng hay. Tri li, trong khi hc m ta cm thy cng ngy cng nh nhng hn th nh th chng ta ang theo ng ng. Nh nhng hn v nhng iu ta hc c tc dng tho g v ph b nhng thy nghe v hiu bit sai lm. Nghe ti u, hc ti u, ta cm thy nh nhng v thoi mi ti . Trong chng ta vn c nhiu mi vng vu, nhiu ch b tc. Nhng ci kt v b tc y do tri gic sai lm hoc s hiu bit thiu st gy ra. Tri gic v hiu bit sai lm lun lun to ra nhng b tc, ri t sinh ra nhng thnh kin, nhng ng nhn, khin tm t nng n thm. V tm t nng n cho nn ngay trong i sng hng ngy chng ta au kh, ri li gy au kh cho nhng ngi chung quanh. Cho nn hc Pht khng ct cha nng thm nhng kin thc. Hc l c mt c hi a gio l vo trong tm, ph nhng b tc, dp nhng vng mc. Nh khi nh mt tri ln th tuyt bng tan. Sau khi nghe mt bi ging, hc mt cun kinh m tm t cm thy nh nhng, thoi mi hn, th chng ta tha hng c bi hc t cun kinh hay t bi ging .

Ln trc chng ta hc v nh , hai loi chn l, v t tt n, bn tiu chun v s tht trong kinh in. Sau bi hc , nhiu ngi c th ngh rng h mi hc thm c hai khi nim l thuyt l nh v t tt n. Nhng bit hai iu ri m khng cm thy lng nh nhng hn, tc l cha hc. Cm thy lng th thi nh nhng hn, l chng ta hc v c thm hnh phc. Bi ging v nh v t tt n ph v, dp b cho chng ta nhiu mi nghi hoc v bi ri trong lng. Chng ta th pho ra, ni rng: Tho no, ngy xa mnh b kt, ngy xa mnh thy ln xn, ngy xa mnh cn chp iu ny iu kia. By gi mnh thy trong lng kho khon, khi nghe, khi ni, mnh c thi rng ri hn, tm hn nh nhm hn. Hc Bt tm ta th thi nh nhng mi ng. Trong i sng hng ngy, khi nghe v khi ni, chng ta s c mt thi ung dung, mt tinh thn ci m v nh nhng, th trong cch tip x chng ta mi khng to ra thm kh au cho mnh v cho ngi. Chng ta bit rng Bt l mt ngi c tu gic v bin ti. Vy m trong thi i ca Ngi, nhiu ngi vn hiu lm. Nhiu khi Bt cng ch mm ci, khng ni g c na. Nhng s tht Bt mun dy chng ta, Ngi phi din by qua cc trng hp c th. Bt dng tu gic ca mnh qun chiu cn c ngi ng thi, v Ngi a ra nhng li dy c cng dng tho g cho h. C nhin khi Bt ni vi ngi ny th ngi khc cng nghe v c th h khng tip nhn c v khng trong cng hon cnh. V vy nn c ngi hiu lm Bt. Mt hm c mt nh trit hc ti hi Bt nhiu cu hi nhng Ngi khng tr li. ng ta hi rng:C Ng khng? Bt khng ni g. Hay l khng c Ng? Ngi cng im lng. Sau khi ng khch i ri, Thy A Nan mi hi:Bch c Th Tn, ti sao Ngi khng tr li nh thng thi ? Ngi thng dy chng con v v ng, ti sao Ngi khng ni vi ng ta l khng c ng ? Bt tr li rng : V ny ti tm mt l thuyt, ch ti xc nhn l thuyt v ng. iu ti dy khng phi l l thuyt. Ti dy phng php gii thot khi kh au. Nu nhn phng php ca ti nh mt l thuyt th rt nhm. Cho nn khi ng ta hi c ng khng, ti khng tr li, m khi ng ta hi c phi v ng khng, ti cng khng tr li. Thi im lng ca Bt pht xut t nhn xt ca Ngi l ngi kia khng i tm phng php tu hc, ngi kia ang i tm mt ch thuyt. Xc nhn mt ch thuyt C NG hay ch thuyt V NG, u c th c hi cho ng ta. Th rng ng ni g c.

Mt ln cc t ca Bt m lun vi nhau, ni Bt dy nh th ny, Bt dy nh th khc. Khng, Bt dy nh th ny ny, khng phi nh anh va ni u! Chc Bt cng hi nhc u nn Ngi bo :Ti c ni g u! Trong 45 nm thuyt php ti c ni g u! Cu ni n chng t Ngi cng thc lm, ni ra ci g cng c th lm cho ngi ta kt vo ci , ri c chp vo m tranh lun vi nhau. Thnh ra Ngi bo: Ti u c ni g u m cc ng ci nhau nh vy? Cho nn ta phi c thi mm mng, phng khong, khng c chp th mi tip nhn c gio l ca Bt. Khi chng ta hc v nh hay t tt n, chng ta bit rng mi li Bt ni nhm vo mc tiu tng i no , tho g mt ci kt ca mt ngi hoc nhm ngi no . Chng ta phi thy c hon cnh ca h mi mong hiu c li tuyn b ca Bt. ---o0o--KHNG CN CHT CHA KIN THC C mt thin sinh sng ba nm trong thin vin ri nhng cha bao gi c thy dy cu g gi l cao siu nh chn nh, bn th, nit bn,v.v.. Dy nhng chuyn nh n cm trong chnh nim, i ng trong chnh nim, ra chn trong chnh nim,v.v.. mt hi ch chn qu. Ch mi tha vi thin s: Bch thy, con y ba nm ri, thy cha dy cho con ci g su xa ht. Thy ch dy nhng chuyn i, ng, nm, ngi, ni chuyn, th v ci thi. ng thy thng qu, mi ni: Ch nhn ka, nhn cy tng pha trc sn kia ka. Ri thy khng ni g thm na. S ch chc l tht vng lm. Trong i sng hng ngy, nu ta khng thc tp chnh nim, nu ta khng tip xc su sc vi nhng g trong ta v xung quanh ta, th lm sao ta c th ni c nhng chuyn chn nh, bn th? Nhng li trng rng, ch l nhng danh t, nhng nim tru tng m thi. Cho nn thin s bo s ch hy nhn cy tng ngay trc mt. Hnh nh cy tng trc sn v sau tr thnh mt ti m lun ca tng chng trong thin vin. Ting n i xa, cc v hc gi cc ni cng nghe ni n chuyn cy tng trc sn. V my chc nm sau vn c mt v t phng xa tr v, c hi cho ra ngha chuyn cy tng trc sn. Khi ti tu vin th thin s vin tch, ng ta phi tm mt v cao ca ngi hi. V hnh gi mi i gp tu vin trng, hi v v cy tng trc sn ngy xa. Tu vin trng ngh: Ti sao v hnh gi ny, t my ngn cy s ti, khng ni v nhng chuyn trc mt m li phi li mt ti xa my chc nm ra hi? ng mm

ci nhn hnh gi , ni: Thy ti c bao gi ni ti cy tng trc sn u? ng ni oan cho thy ti. V cao mun chm dt nhng m thoi lng nhng v mt cu chuyn cch y bn, nm chc nm, mi ngi c th i din vi nhng vn trc tip, c th, ngay by gi. V cao bit r chuyn cy tng trc sn nm xa c tht. Nhng ng mun chm dt chuyn , ct t, coi nh n khng c. Cho nn ng mi ni mt cu ging nh l ni di : Thy ti c ni chuyn cy tng trc sn hi no u? l ngn ng thin, nhm cht t nhng h lun. Cy tng trc sn l cu chuyn gia thin s v t cch y 40 nm. V ch trong vn mch gia hai thy tr lc th cu chuyn mi c ngha. Cn ng ngoi nhn vo th n c th tr thnh mt cu chuyn trit hc. Nu mnh hiu c hon cnh ca h th mnh hiu lun c c li ca thin s v thi ca v cao . Thy sinh ra cy tng trc sn, v tr nht nh thanh ton cy tng trc sn, khng cho ngi ta b kt vo. Hai thy tr cng i mt ng, u ng ht. Cch y chng 20 nm, lc ang Ha Lan, c mt v linh mc hi ti:Tha thy, trong cun Hoa Sen Trong Bin La thy ni rng... Ri ng c ln mt cu trong Hoa Sen Trong Bin La, hi c phi cu c ngha nh th ny, ngha nh th kia khng, v.v.. Lc ti bng dng tr li: Ti c vit cun Hoa Sen Trong Bin La bao gi u? ng ta ngc nhin v cng. Cun sch tn tc gi Nht Hnh r rng, m ng thy ny cng tn Nht Hnh. Ti sao ng ta ni nh vy? Lc ti hon ton khng nh ti chuyn thin s v cy tng, nhng t nhin ti c phn ng nh th. C l l trong mu mnh c ht ging ca ngn ng thin tng, thnh khi m ming ra mnh ni rt t nhin. Ti u c vit cun ? M s tht lc su trong lng ti, ti thy ci ng Nht Hnh tc gi cun Hoa Sen Trong Bin La i sang kip khc ri, cn y l mt Nht Hnh khc ang sng. Ti sao khng bn cng chuyn vi ng Nht Hnh ang sng y m li ch mun ni chuyn vi ng Nht Hnh ngy xa? Hc kinh in m khng sng trong giy pht hin ti, khng i din vi nhng vn ca hin ti, c b rng buc vo nhng cu chuyn v nhng nim ngy xa, chng ta s khng i ti u c. V linh mc k trn cng tng hc thin, nghe ti ni ng khng li v khng hi na. Cu tr li ph phng qu. Linh mc l mt con ngi mi, sng trong gi pht hin ti. Ti cng l mt con ngi mi, trong gi pht hin ti. Ti sao chng ta khng tip xc v i thoi vi nhau trn cn bn , m phi li ra mt cun sch my chc nm v trc.

S d ti k chuyn ny l v trong gii hc Pht, chng ta c khuynh hng cht cha kin thc qu nhiu, v cng hc ci hnh trang khi nim cng nhiu, lm cho chng ta mt ht t do v khng cn nh nhng na. Bi vy ti ni chng ta phi hc nh th no con ngi ca chng ta cng ngy cng nh nhng hn. Khi qu v hc v t diu th iu quan trng nht l qu v hiu c t diu em ra p dng trong s tu tp. Cn chuyn qu v c th ni c th nht l ci ny, th hai, th ba, th t l ci kia; v trong th nht c th chia lm bn ci, ci th nht ca bn ci li c chia lm by mn na, vn vn.. My ci qu v c thuc hay khng thuc, iu ny khng quan trng. iu quan trng l qu v hiu phng php tu tp. Hiu xong th qun ht i. Nu mun nh li mt iu g th lt cun sch hay cun kinh l tm ra ch kh g u. Khng cn phi nh th. Cng hc cng nh, cng hc cng vui, cng hc ta cng thy ta bao dung khng c chp, nh vy mi hay. Khi nghe v nh v t tt n l chng ta bt u thy nh nhng ri. Chng ta khng chp na. Ta bit ta s rt cn thn trong khi ni nng li ni ca ta c tc dng tho g cho ngi i din. V khi nghe chng ta cng phi nghe nh vy. iu ngi kia ang ni vi ta c th ch ni cho ta nghe thi, lp li cho ngi khc khng c. Ngy xa thin s Triu Chu ni vi t v Pht tnh: Con ch c Pht tnh hay khng? Kinh in ni rng ci g cng c Pht tnh c. Nhng loi hu tnh c Pht tnh nh m n cc loi v tnh nh t , cy c cng c Pht tnh na. C nhin, theo l lun , con ch th no cng c Pht tnh. My hm sau c mt v thin sinh ln hi: Tha thy, con ch c Pht tnh hay khng? Thin s Triu Chu ni: Khng, con ch lm g c Pht tnh. Cng chnh ng thy ngy hm trc ni con ch c Pht tnh, hm nay ng li ni khng. Thin sinh ny sau khi nghe ting khng ( v) chc tht in bt o. V tin chc rng con ch c Pht tnh ri, nn ch ln hi thy ct chng t mnh cng bit v gio l su sc , ai ng thy li ni khng. Ti v s ch quen li cht cha kin thc v mun khoe thy l mnh cng hiu c gio l. Thy c ci kt ca ch, thy mi tng cho ch mt ting khng. V l ngn ng thin. N c tc dng tho g cho ngi b vng mc. Nu chng ta cn c vo li ni m bo rng thin s ny ni th ny ng, thin s kia ni th kia sai, l trt c. ng l ng vi ai? Sai l sai vi ai? C khi n ng vi ngi ny m n sai vi ngi khc. l nim v bn tt n. Ni vi tng ngi mt, mi ngi c cn c, c hon cnh ring, gi l cc cc v nhn tt n. Mun gip mt ngi bng Pht php, ta phi thy c cn c ca ngi . Nu khng bit cn c th ta khng th gip ai c.

---o0o--KH L CNG L KH C Trong o Bt c thm khi nim v nh kh, kh l v kh c. Kh l ngha l phi ph hp vi cn bn o Bt, khng chng li vi gio l v thng, v ng v nit bn. Th hai l kh c, c ngha l ph hp vi hon cnh, vi tm l, vi trng hp ca ngi ta ang mun gip . Khi ng ra thuyt php cho mt nhm ngi, ta phi qun chiu xem h l nhng ngi no, bi cnh vn ha v tn gio ca h nh th no, h mang nhng kh au no, nhng vng mc no, lc ta mi ni v gio l cho h c. Cn nu n vi mt thnh chng m khng c nim g v h, th ta khng nn ni php, v ta khng c th qun c, khng thy cn c ca ngi nghe. Mt php s gii l mt php s bit qun c. Khng phi mnh c mt m kin thc Pht hc ri mnh c thao thao bt tuyt, ngi ta tip nhn c hay khng cng mc. l khng bit kh c, m li thiu c t bi. ng c thuyt php nh th khng phi l lng t bi. Trc ht, ta phi thy nhng con ngi vi nhng kh , vng mc v khao kht ca h. Sau khi qun c, ta mi bit cn phi a ra v hin tng gio l no. Du trong ta c cht cha 2690 bi php thoi c ch bin sn, cng cha phi l Pht php. V Pht php ch tht phi c hai tnh cht l kh l v kh c. Nu khng kh c th cha chc l kh l, v bi ging v ch, khng tr c bnh no cho ai c. Mt ng thy thuc trc khi cho thuc phi chn mch, phi bit c tnh trng c th ca ngi bnh. Ngi thuyt php cng vy, phi thy c cn c ca ngi nghe a ra nhng gio php thch hp. Ni rng bi thuyt php ny kh l nhng khng kh c l sai. V khi khng kh c th n cng khng kh l, d n cha y danh t Pht hc, d khng ai bc b c nhng l lun trong . Ly ngay c on kinh ra c, khng thay i mt ch no cng cha chc l gio l ch tht. V khi khng gip c ai an lc th n khng phi l gio l. Ngh cho k ta thy rng khi no kh c th tt phi kh l, m khi no tht s kh l th kh c ri. Cho nn kh l bao hm kh c, m kh c cng bao hm kh l trong. Ngay trong mt bui php m cng vy. Mt bui php m gm mt s ngi vi nhng kin thc ca h. Nhng iu ta ni trong bui php m l ni cho nhng ngi nghe, ch khng phi ni cho nhng ngi ch khc nghe. V vy ngn ng ca ta cng phi theo nguyn tc nh v t tt n. C th c nhiu

iu khng ni c, v thnh chng ny khng phi l thnh chng nghe chuyn . C nhng iu ta thy r, chng nghim l s tht, nhng cha th ni cho h nghe. V d nh khi ta ni ngi cng sn hay ngi t bn cng l ngi, ngi cng sn cng nh ngi t bn cng cn c thng, cng cn c gip, cng cn c chuyn ha, h khng phi l k th ca ta. K th ca ta l v minh, l bo ng, l tham tn, l c chp, k th ca ta khng phi l con ngi. Con ngi, du l con ngi t bn hay con ngi cng sn u ng thng, ng gip c. Nhng cu ni trn rt ng vi tinh thn o Bt. Nhng khi qu v ni iu ra gia nhng ngi au kh nhiu qu v chin tranh, v b u t hoc b t y, th cu ni c th khin tm hn h b mt bc tng ngn lp, v h khng th no nghe tip c na. Nhng iu ta ni m ngi khc khng nghe c th khng nn ni, v ni ra h cng khng hiu. Ni nhng chuyn m h tip nhn c th h hiu lin. Cho nn khng phi bt c kin thc no mnh cho l ng u c th ni, bt c u, bt c lc no. l nguyn tc t tt n. Cho nn thuyt php cng nh php m khng phi l mt dp ph din kin thc, m phi lm sao cho nhng ngi hin din c li lc. C th ni rng mt bi ging, mt cu ni ph hp vi chnh php th ng thi phi ph hp vi cn c ca ngi nghe. Nu khng ph hp vi cn c ca ngi nghe, nu khng gip tho g c cho ngi , nu khng em li li ch, th cha hn l chnh php. Vy chng ta hc c g vi bi php thoi v nh , t tt n v hai quy tc kh hp, kh c v kh l? Chng ta hc c rng phi thc t, phi bao dung, ng c chp. Chng ta phi nh khng kh, u cng thong th ra vo, khng cn vng mc na. ---o0o--DUYN KHI Hm nay chng ta hc s qua v khi nim duyn khi ri, trong nhng bi sau chng ta s i vo su hn. Duyn khi cn gi l duyn sinh. Trong o Bt, c khi ta dng danh t o l nhn qu, c khi ta dng o l duyn khi hay o l duyn sinh. Danh t no cng c, nhng c nhng danh t d gy nhiu hiu lm hn. V d nh hai ch nhn qu. C nhn th c qu, trng bp th ra bp, trng u th sinh u. Nhn a ti qu. Nghe nh vy, chng ta c khuynh hng ngh rng nhn phi c trc, v qu s n sau. Ngh nh vy th nim nhn qu b t trong khun kh thi gian v khng gian. ng v

mt khng gian, nhn khc, qu khc; ng v phng din thi gian, nhn c trc, qu c sau. V l mt iu cha chnh xc. S tht nhn qu khng phi n gin nh vy. Ni n nhn qu ta li cn c khuynh hng ngh rng ch mt ci nhn no cng c th sinh ra qu. iu cng khng ng, v khng bao gi mt ci nhn duy nht c th a ti qu c. Khi ni duyn sinh, ch duyn c ngha l iu kin. Dch sang ting Anh l conditions, lun lun vit s nhiu, gip ta trnh c tng mt nhn sinh mt qu. Ch sinh trong t duyn sinh c ngha l pht khi ra. Mt vt pht khi c th khng cn sinh ra, c th n c sn ri, gi mi biu hin ra cho ta thy. Ch khi ny dch l arising, biu hin ra, dy ln. Conditioned co-arising l cng pht hin ra. C ngi dch l conditioned production, gn vi ch sinh hn. Pht c ngha l c sn ri by gi ch cn biu l ra. Ch khi rt hay. V d nh khi mt nim vui pht khi th nim vui khng hn l mi c sinh ra, n ch pht hin thi. Ht ging ca nim vui c sn trong ta ri. Nhng lu nay khng c tng thn, khng c thy c bn nn ht ging nim vui khng c ti tm. By gi nh c tng thn, c tu hc, ma xun nh ht t tm t, ht u nm xa h ming ci, th nim vui nh ht ny mm, biu hin ln. Nh vy gi l sinh cng khng ng, dng ch khi s thch hp hn. Trong kinh in Bt dng mt th d rt hay l nhng cng lau nng vo nhau. V d c ba cng lau nng vo nhau m ng, nu ly i mt cng th cc cng lau kia s ng xung. Ci ny nng vo ci kia m c, ci kia nng vo ci ny m c. Hnh nh giao l rt ni ting trong o Bt. Giao l l nhng cng lau da vo nhau m ng vng. Trong o l mi hai duyn khi m chng ta s hc sau, th v minh duyn hnh, hnh duyn thc, thc duyn danh sc, v.v.. Ch duyn y c th dch l condition. Thc lm iu kin cho danh sc pht khi, ta ni thc duyn danh sc. Nhng Bt cng ni ngc li: danh sc lm iu kin cho thc tn ti. Ngha l thc duyn danh sc v danh sc duyn thc. Phi thy hai th nng vo nhau m tn ti, khng c th ny th cng khng c th kia. Cho nn phi vt thot khi khun kh thi gian, khng ngh rng thc c trc ri danh sc c sau. iu ny rt quan trng. Thy su sc v duyn khi l vt khi nim khng gian v thi gian. Thc khng tn ti bit lp vi danh sc v danh sc khng tn ti bit lp vi thc. Trong phm tr khng gian, hai ci dung ln nhau, trong ci ny c ci

kia, v ngc li. Cho nn nim v tng tc c sn trong ci gio l ca o Bt nguyn thy. Trong th gii khi nim ca chng ta, ta ngh rng ci nhn nm ngoi ci qu v nhn c trc qu. V d nh c con g ri mi c qu trng. Khi con g sinh ra trng ri, qu trng tch khi con g. l ci thy trong khun kh thi gian v khng gian. Trong gio l nguyn thy, Bt ni rt r v th d giao l, khi hai cng lau nng vo nhau, ly mt cng ny i th cng kia , ly cng kia i th cng ny cng . Cng ny l iu kin tn ti cho cng kia v cng kia l iu kin tn ti cho cng ny. V d m v con. Lm sao mt ngi c gi l m nu ngi y khng c con? V lm sao ngi c gi l con nu khng c m? M v con cng sinh vi nhau mt ln. Gi pht ngi ny c lm m th ngi kia c lm con. M ng thi m cng l con. Ti v m cng l con ca b ngoi. V vy, nhn ng thi l qu, qu ng thi l nhn. Cho nn khi thy A Nan ni: Bch c Th Tn, tnh nhn qu rt r rng, mnh c th hiu mt cch d dng c, th Bt dy: ng c ni nh vy, thy A Nan. Tnh nhn qu su xa lm. ng ni l c th hiu c d dng. Khi nhn bng con mt khng phn bit, ta khng thy trn hay di, tri hay phi. Khi nhn mt cy bt, ta ngh u ny l trn th th no cng phi c u di, khng th no c trn m khng c di. u trn l do u di pht khi ra v u di do u trn sinh ra. Trn l nhn, sinh ra qu l di; di l nhn sinh ra qu l trn. B mt ci i th ci kia cng mt. nim trn pht sinh ra nim di v di sinh ra trn, hai ci ng thi sinh ra, nn ta c th dch ra ting Anh l co-arising. Co-arising l cng c mt, nng vo nhau m c mt. By gi cy bt nm ngang th ta thy c pha tri v c pha phi, cng vy. H c tri l c phi, h c phi l c tri. Pha phi v pha tri tng sinh, tng duyn, tng khi, khng th loi b mt pha m gi pha kia c. Bt din by s tht v l duyn khi bng mt cu ni ht sc n gin: Ci ny c cho nn ci kia c. Khng thy li tuyn b trit hc no v nguyn do v tr m n gin n nh vy. Th hu tc b hu, cu ny chng ta c hng trm ln trong cc kinh, Nam tng cng nh Bc tng. This being, that is. Ci ny c v ci kia c. That being, this is. Ci kia c th ci ny c. V c tri cho nn c mt, v c mt cho nn c tri. Ly mt ci i th ci kia mt lun. Nhc th hu tc b hu, nhc th v tc b v, nhc th sinh tc b sinh, nhc th dit tc b dit. n cui th k th 20, thy Nht Hnh thm mt cu na: ci ny nh th ny v ci kia nh

th kia. Mnh nhn mt cho nn ngi kia nhn mt. Mnh kh chu cho nn ngi kia kh chu. Soi gng th thy. This is like this because that is like that. Con ca Bt phi lm giu thm cho Bt, l cnh mc t thn cy, khng c g mi l. Cc kinh Nidana dy v nhn duyn ni c mi hai duyn khi, t v minh cho n lo t. Trong cc kinh ny Bt lun lun nhn mnh rng ci ny c th ci kia c, ci kia c th ci ny c, c hai nng vo nhau m hin hu. Nhn thc v duyn khi trong o Bt vt ln trn khi nim thi gian v khng gian, sau ny ta s thy r thm. nim v sinh nng vo nim v dit m c mt. nim v dit nng vo nim v sinh m pht hin. V vy, thnh thong kinh ch ni rng mc ch ca s tu hc l t ti v sinh. t ti v sinh c ngha l t ti v dit. Khng cn ni ti v dit v v sinh c ngha l v dit ri. Nu ngi ta hi: o Bt ni g v s sinh khi ca th gii, ca con ngi th ta ch cn tr li :ci ny c v ci kia c, vn vt nng nhau m pht hin. Rt n gin m c tinh thn khoa hc, khng i hi mt nim tin siu hnh no ht. Th hu c b hu. Cu xut x t kinh s 300 trong Tp A Hm. Samyukta Agama, i Tng i Chnh, tp 2, trang 85. l kinh ni v Trung o. o l duyn khi c trnh by rt chi li trong cc tng phi o Bt sau ny. Trong b phi Sarvastivada, tc l Thuyt Nht Thit Hu B, chng ta thy c nim v t duyn v lc nhn. T duyn, m trong Duy Biu hc chng ta c hc, gm nhn duyn, tng thng duyn, s duyn duyn v ng v gin duyn. Su nhn l nng tc nhn, cu hu nhn, ng loi nhn, tng ng nhn, bin hnh nhn v d thc nhn. V trong b phi ng Dip B, Tamrasatiyah sau gi l Theravada, phn bit ra 24 duyn, pattaya. l cn bn duyn, cnh gii duyn, tng thng duyn, v gin duyn, ng v gin duyn, cu sanh duyn, ph vi duyn, y duyn, cn duyn, tin sinh duyn, hu sinh duyn, tng tc duyn, nghip duyn, d thc duyn hay l bo duyn, thc duyn (thc l n), cn duyn, thin duyn, o duyn, tung ng duyn, bt tng ng duyn, hu duyn, phi hu duyn, ly duyn v phi ly duyn, tng cng 24 duyn. Nhng iu ta hc hm nay l tp qun chiu, c th thy c tnh duyn khi ca vn s vn vt, c th vt thot c nim v khng gian v thi gian. Chng ta khng cn hc thuc 24 duyn . Chng ta phi sng v qun st trong i sng hng ngy thy c ci nhn trong qu, v ci qu trong nhn. Thy c ci ny trong ci kia, thy c ci kia trong ci ny, thy mi ci cha ng c tt c, v thy tt c mi ci u cha ng mi ci.

iu ny rt quan trng cho s hc hi v tu tp ca chng ta. chng ta thy c rng nim vui chng ta c hm nay c lin h vi tt c nhng g ang v xy ra trong ta v trong i chng quanh ta. Mt lin h ti tt c. Hc v kh l v kh c, chng ta thy ngay rng c kh c th ng thi c kh l v khi tht s kh l ri th chc chn kh c. Hai ci l mt. Sau ny trong khi hc v t diu , bt chnh o, ng cn, ng lc, tht b phn, bt chnh o phn, chng ta u s thy nh vy c. y l mt cch thc rt mu nhim, m cha kho do chnh Bt a ra, l thuyt duyn sinh (conditioned co-arising). Trong 24 duyn ca hc phi Theravada, c tin sinh duyn v hu sinh duyn. Tin sinh l ci pht khi trc v hu sinh l ci pht khi sau. C mt hin tng, th trc c tin sinh duyn v sau c hu sinh duyn. Hai ci u l duyn cho hin tng y c, khng c tin sinh duyn khng c, m khng c hu sinh duyn cng khng c. Ci hu sinh l duyn ca ci hin hu, cho nn ta ni tin v hu khng phi l nim trc v sau trong thi gian. Thuyt Duyn khi trong o Bt, xin nhc li, vt ra ngoi nim v thi gian v khng gian. ---o0o--TNG TC V TNG NHP nim v tng tc v tng nhp bao hm trong thuyt duyn khi ca o Bt nguyn th. Tng tc l interbeing v tng nhp l interpenetration. Th d trong kh l c kh c, trong kh c c kh l. Kh l l kh c, kh c l kh l, l nguyn tc tng tc tng nhp ca o l duyn khi. Khng nhng khi hc kinh in v gio l chng ta phi s dng ci cha kha tng tc v tng nhp, trong i sng hng ngy, chng ta cng phi tp nhn thc chng tng tc v tng nhp. Ni bun vui ca chng ta, trong mi giy pht hng ngy, lin h ti ni bun vui ca tt c nhng ngi khc. Khi chng ta n c mt n ci, chng ta bit rng n ci t u ti: t cha m, ng b, t tin, v cng nh c cc th h tng lai, nh tng thn trong hin ti. Hiu nh vy chng ta thy c vai tr ca chng ta khi lm pht khi mt nim vui hay mt ni bun ni ngi khc. Chng ta c th vn mt cnh tay di g mt mi kt t 3500 nm v trc, trong chnh ta hay trong mt ngi bn ca ta. Chuyn c th lm c. Ti v tt c u trong ta. Trong Tp A Hm, kinh 288, Samuytta II, 112, v v d giao l, Bt ni rng: Ngi no thy c tnh duyn khi l thy c Bt, thy c

Bt trong bn cht. Cho nn phi dng o l duyn khi nh l mt cy uc i vo trong kho tng gio l o Bt. Khi thy nhng iu truyn tng sai lm th nh hiu o l duyn khi ta c th chnh li. Chng ta bt u kha tu bng cc bi hc v nh , v t tt n, hiu ngn ng ca Bt. Nh th chng ta khng b kt vo nim v danh t. Chng ta hc tip v o l duyn khi thy bn cht ca gio l o Bt. Mt mt l hc thy mt cht v ngn ng ca Bt, mt mt hiu c mt cht v o l duyn khi. Vi hai ngn uc , chng ta c th i vo ba tng kinh in trong mt chuyn ving thm rt thch th khm ph o Bt. Sau ny, nhng khi ni php thoi, nghe php thoi, hay pht biu trong cc bui php m, ta phi nh em nhng dng c theo. Nh trong mt chuyn i thm him rng su, chng ta phi em theo con dao ra, i gng tay hay l mt ci n pin. Khi chng ta i vo rng gio l ca o Bt, truyn li t 2500 nm nay, chng ta phi c vi hnh trang, nh nguyn tc v nh , v t tt n v v duyn khi. Ni, phi thc c nhng iu mnh ang ni. Qun chiu, phi thc c iu mnh ang qun chiu. Lun lun p dng nhng nguyn tc . Nghe cng vy, phi nghe bng nhng nguyn tc . S dng nhng nguyn tc th ta c th nhn ra nhng iu truyn tng sai, nhng iu b hiu lm. Tu gic ca ta v duyn khi, v nh s hng dn ta trong chuyn i ny. ---o0o--03 - Pht Php Cn Bn Bi th ba Hm nay l ngy 28 thng 11 nm 1993, ti Xm H, chng ta hc v T , tc l bn s tht. T c khi gi l t diu hay l t thnh , t chn . Ch Phn satya l . Aryasatya l chn hay l thnh hoc diu . Ch arya ngha l cao qu. Ch trong ch Hn gm ch ngn, li ni, v ch ngha l vua. Diu c ngha l s tht mu nhim. T Diu (catvary aryasatyani) l bn s tht rt quan trng, mu nhim v chn tht. T Diu l ti ging php chnh thc u tin ca Bt sau khi thnh o m nay cn chp li. V chng ta s thy, l nhng im cn bn ca o Bt.

PHP THOI U Sau khi thnh o di gc cy b , Bt ngh n chuyn i ging dy. V Ngi bit vic tu hnh khng nhm gii thot cho ring mnh, m cn gii thot cho mi ngi v nhng loi chng sanh khc. Bt lu li ni cy b mt thi gian kh lu, nhiu tun l, chng nghim trng thi an lc, t do ca ngi t o. ng thi Ngi cng ngh cch mang tu gic ca mnh hin tng cho mi ngi, trong s c cha m, c nhng ngi thn, v nhng ngi ang au kh hoc s au kh. Trong thi gian Bt trong xm Uruvela, tip xc vi ngi dn trong xm, ngi ln cng nh tr con. Ngi chia x nhng iu chng ng ca mnh vi cc th ch nui Ngi trong nhng tun l . Bi php thoi chnh thc u tin Ngi ging mt khu vn gi l Vn Nai, Lc Uyn, pha Bc thnh Ba la ni (Benares). Ngi ging cho nm ngi bn tu kh hnh c ca Ngi, trong c Kiu Trn Nh, Kondanna. Lc u Ngi mun tm gp hai v thy c ca mnh. V Ngi ngh nu gp nhng v thy tng dy mnh v t thin, t v sc nh, th c th gip h t ti qu v A La hn rt nhanh chng. Nhng sau khi thm hi, Ngi bit c hai v thy u vin tch, cho nn Ngi ngh ti nm ngi bn cng tu kh hnh vi Ngi trc y. Trc y khi thy Ngi b li tu kh hnh v bt u tr li n ung bnh thng th h rt bun. H cho l Ngi thoi ch, b cuc, nn h la b Ngi m i. Ngh c th gip h c nn Ngi vt sng ln min Bc tm ti Vn Nai. Khi Bt ti, nm ngi bn c khng mun gp. Chnh Siddhatta ny trc b cuc, by gi cn ti y lm g? V th h khng cho n, nim n nh ngy xa. Nhng lc nhn thy dng iu, phong thi ca Ngi khi bc vo, h khng th tip tc th c. Ri ngi no cng t ng ra n tip vn v. Ngi th ly nc cho Ngi ra chn, ngi th cm gip bnh bt cho Ngi, ngi th o cho Ngi, v mi ngi ngi xung chung quanh Ngi. Lc Ngi mi ni rng: - Ny cc bn, ti s dy cho cc bn o gii thot. Nm ngi bn hi: - Siddhatta, lm sao anh c th dy o cho chng ti trong khi anh b l d i tu hc? Bt ni:

- Ti gic ng o gii thot v ti c th dy li cho cc bn. Nhng ngi kia hi li bit chc Bt chng ng tht hay khng, th Bt ni: - Ny cc bn, cc bn bit ti rt nhiu, ti tng ni di cc bn ln no cha? - Cha, Siddhatta cha bao gi ni di chng ti c. - Ngy xa bao gi ti ni l ti gic ng cha? By gi ti ni ti t o, ti gic ng, v ti s dy cho cc bn. Nghe xong cu tt c nm ngi bn c u qu xung sn sng nghe li Bt. Bi ging ny c coi l bi thuyt php u tin, ni v t diu , chp trong Chuyn Php Lun Kinh, i Chuyn Php Lun Kinh hay Tam Chuyn Php Lun Kinh. Php lun l ci bnh xe gio php, v chuyn php lun c ngha l bt u quay bnh xe php. Bnh xe gio php vn c sn ri nhng cn phi chuyn. Bt ni bi thuyt php u tin, ging nh hnh ng nm ly bnh xe gio php m xoay mnh, v t gi pht th bnh xe php tip tc quay. Cho n ngy hm nay bnh xe php vn quay. V nhng ngi hc tr ca Bt c bn phn phi gip cho bnh xe php tip tc xoay chuyn. Php Lun Thng Chuyn ngha l bnh xe php lun lun chuyn ng. ---o0o--BN S THT Kinh ny c nhiu bn, bng ting Pali, ch Hn, ch Phn. Mt trong nhng bn ch Hn l Pht Thuyt Tam Chuyn Php Lun Kinh, kinh s 110 trong i Tng i Chnh. Trong i Tng i Chnh c th c thm kinh s 109 tc l Chuyn Php Lun Kinh v kinh 99 tc l kinh Tp A Hm. Trong Tp A Hm th kinh th 379 l kinh ni v T . Trong tng Pali, ta c th c Samyutta Nikaya s 420. Chuyn Php Lun Kinh l Dharma cakra pravartana (Pravartana tc l chuyn, Dharma cakra l bnh xe php). Kinh ny ni v bn s tht mu nhim, bn s tht cao qu. Ting Anh gi l The Four Noble Truths. Trong

kinh ny Bt ni v bn s tht l kh, tp, dit v o (duhkha, samudaya, nirodha, marga). Kh tc l s tht th nht m chng ta phi nhn ra, phi tm hiu. Tp tc l nhng nguyn do a ti kh, nhng thc n vt cht, tinh thn c tiu th v a ti au kh. l s tht th hai cn phi nhn din, cn phi chuyn ha. S tht th ba l Dit. Dit y l s vng mt, s tr dit ca cc nguyn do a ti kh. V s tht th t l o. o tc l con ng, l thc n, l cc phng php thc tp dn ti ci s vng mt ca nhng nguyn nhn gy kh. Theo vn php ch Hn, Kh l s tht th nht, duhkha. S tht th hai l Tp, ni cho l kh tp. Kh - tp tc l nhng nguyn do, nhng gc r, nhng thc phm tp thnh, dn ti au kh. Phn ng l duhkha samudaya (the making of the suffering). V Dit l kh - tp - dit, tc l s vng mt, s tiu dit ca nhng nguyn do a ti kh au. V s tht th t l o, con ng. Con ng no? Con ng a ti s tiu dit ca nhng nguyn nhn gy au kh, ni y theo vn php Hn l kh - tp - dit - o. Vy mun ni cho y , ta ni: S tht th nht l kh. S tht th hai l kh - tp. S tht th ba l kh - tp - dit. S tht th t l kh- tp - dit - o. ---o0o--BN S THT TNG TC Ting Phn cng c th vit nh vy: duhkha, duhkha samudaya, duhkha samudaya nirodha, duhkha samudaya nirodha marga. Khi trnh by nh vy ta thy c tnh nht qun ca t diu , tc l bn s tht lin h vi nhau. o c lin h ti kh. M nu s tht v o khng lin h ti s tht v kh th khng phi l ci o m Bt ni. Du hay cch my nhng nu khng c kh nng chuyn ha au kh th o ta khng cn. M h o lin h ti kh th tt lin h ti kh - tp, tc l nhng nguyn do gy ra au kh. V nu lin h ti kh - tp th tt lin h ti kh - tp -dit, tc l c mun lm cho kh au vng mt. Mun cho kh au vng mt th nhng nguyn do ca kh au phi vng mt.V vy Dit c ngha r rng l s vng mt ca kh au v ca nhng nguyn do a ti kh au. Mun ht kh au m c tip tc duy tr nhng nguyn nhn gy kh th lm sao kh ht c? Cho nn s tiu dit, s vng mt ca nhng nguyn do gy au kh s a ti s vng mt ca kh. V Bt dy c mt con ng, c cc phng php dn n s vng mt ca nhng nguyn nhn to kh au, gi l o. Do , php thoi v T , v Chuyn Php Lun, l mt ting ni ca hy vng, ca tinh thn lc quan. Gio l T Diu xc nhn s c mt ca au kh, nhng ng thi xc nhn s c mt ca an lc, xc

nhn kh nng chuyn ha au kh dn ti hnh phc. V s vng mt ca kh au ch c ngha l s c mt ca an lc m thi. Hai diu Kh, Tp miu t tnh trng hin thc; hai diu Dit, o miu t tnh trng l tng, nim hy vng cho ta hng ti. S tht v Kh i chiu vi s tht v Dit, tc l an lc, s vng mt ca Kh. Tip theo l Tp, nguyn do a ti kh, i chiu vi o, con ng thc tp gio l a ti dit kh v khi sinh an lc. Trong T c hai cp nhn qu. S tht th hai l nhn ca s tht th nht. S tht th t l nhn ca s tht th ba. Ngay trong bi php thoi u tin, chng ta thy gio l ca Bt tch cc v lc quan, y tin tng vo kh nng gii thot ca con ngi. Bi php u tin ny ni v bn s tht mu nhim v con ng ca tm s hnh tr chn chnh. Cho nn bi thuyt php ny cha ng nhng tinh ba tu gic ca Pht gio ri, khng cn i ti hng trm hng ngn b kinh m Bt ni sau ny. V trong nhng kinh k tip, ni ra trong sut 45 nm hnh o ca Bt, t diu vn l nguyn tc ch o cho s tu hc ca gio on. V con ng ca tm s hnh tr chn chnh, bt chnh o vn l con ng cn bn cho vic tu tp. Do kinh ny chng ta phi hc rt k lng. ---o0o--TRUNG O Trong kinh Chuyn Php Lun, chng ta cn nhn mnh vi im. Th nht l Bt nu ra gio l Trung o. y l mt im cn thit g ri cho nm t u tin thot khi quan nim c hu l phi sng kh hnh th mi tu tp ng hong c. Trc h vn ngh ngi no khng kh hnh, ngi no tu m cn ang vui ci l khng tu ng hong. Bt c kinh nghim v s tu kh hnh vi nm thy kia ri. Bt thy rng cch sng p xc v kh hnh khng a ti u c. V Ngi bit rng np suy t ca nm ngi bn vn cn kt tng t hnh xc, nn Bt mun gip h thot ra. V vy, khi m u php thoi, Bt ni rng: Ny cc thy, c con ng trung o. Con ng trung o gip chng ta khi kt vo hai thi cc. Thi cc th nht, m mnh trong dc lc, th o nghip khng bao gi thnh tu c. Ch lo hng th cc dc lc, chn lp cuc i trong tin ti, sc dc, danh vng, n ung v ng ngh (ti, sc, danh, thc, thy) l kt vo mt cc oan. Cc oan th hai l p xc, kh hnh, hy hoi sc kho v nng lng tinh thn ca mnh, cng khng th thnh o.

Cho nn ngi tu hnh phi trnh xa hai cc oan trn. gi l trung o. ---o0o--TNH CCH NN TNG im th hai nn ch l gio l v bn s tht v v bt chnh o c tnh cch nn tng, ph qut, bao trm tt c Pht php, vt c thi gian. Sut 45 nm hnh ho, gio l v t diu v bt chnh o tip tc c xin dng nh xng sng ca o Bt. Hi Bt sp nhp dit, Ngi nm di hai cy sala, c mt ngi tn l Subadha ti t mun tr thnh t xut gia ca Ngi. Subadha ti nn n thy A Nan. Thy A Nan ngh Bt gn tch dit m cn c ngi ti mun xin xut gia th mt cho Ngi qu, thy khng mun cho vo. Trong khi thy A Nan v ng Subadha ni qua ni li th Bt nghe thy. Bt bo thy A Nan cho ng y vo, v Subadha c Bt cho xut gia. Subadha hi; Bch c Th Tn, con mun bit cc v o s ni ting ng thi ti cc nc Ma Kit , hay Kosala, cc v tht chng ng cha ? Chng ta nh rng lc thi gi ca Bt cn rt ngn, c th ch my chc hi th na thi, vy m ng ta li hi nhng cu nh vy. Bt tr li: Ny Subadha, chuyn my ng c gic ng hay khng n khng quan trng, vn quan trng l thy c mun gic ng hay khng? Nu thy mun tu hnh gic ng th thy phi thc tp con ng bt chnh o. V u c bt chnh o th c tu gic v an lc. Cu ni chng t bt chnh o, gio l ging trong bi php thoi th nht, c nhc li trong php thoi sau cng ca Bt. Bi php thoi cui cng rt ngn, ch my pht trc khi Bt nhp nit bn m thi. Cho nn chng ta hiu v nh rng con ng ca tm s hnh tr chn chnh, bt chnh o, l xng sng ca gio l o Bt. ---o0o--TNH CCH NHP TH im th ba chng ta trong bi php thoi u tin l tnh cch nhp th ca o Bt. Trong bt chnh o c chnh ng, chnh nghip, chnh mng,v.v.. Chnh ng tc l s dng ngn ng t i, trung thc. Chnh mng tc l s dng cc phng tin sinh sng chn chnh, khng vi phm c t bi. Nu Bt tnh ch dy cho mt s ngi sng trong rng, xa la th tc, khng cn ni chuyn vi ai, khng phi lm ngh nghip g sng

i, th chc Bt khng cn dy v chnh ng v chnh mng. Nhng Bt ging gio l chnh ng, chnh nghip v chnh mng. Ngha l gio l ny khng phi ch ginh cho my v thy tu sng vi nhau trn ni, gio l ny l cho c th gian. V sng trong x hi nn ta phi s dng ngn ng, phi c ngh nghip sinh sng chn chnh. Ngi xut gia cng phi c phng tin sinh sng chn chnh, l s tu hc, v cng vic hong ha, cu ca mnh. i b trong hnh thc thin hnh xin n, l phng tin sinh sng v hong ha ca ngi xut gia. Ngi ti gia cng phi c nhng phng tin sinh sng hp php, ph hp vi t bi v tr tu. Bt chnh o c chnh ng, c chnh mng, chng t rng o Bt l dy cho tt c mi ngi trong x hi. V nh vy o Bt l o i vo cuc i, o nhp th, ch khng phi l o ca ngi chn i, t b cuc i. l nhng iu ta phi thy c trong Kinh Chuyn Php Lun, bi php thoi u tin ca Bt. ---o0o--NGH THUT NGHE PHP THOI Khi hc Kinh chng ta phi cn thn lm. Chng ta phi dng tr tu, dng kinh nghim, dng kh au ca chnh ta hc, ch ng dng tr nng (intellect) m thi. Tr nng m chng ta thng dng hc cc trng trung hc, i hc, nu tip tc em dng th khng hiu c Kinh. Chng ta phi cho li Kinh thm su vo trong tm thc th mi c th thm nhp kinh tng c. Nghe php thoi l tu tp. C ngi ngh rng nghe php thoi l hc gio l, cn thc tp l vic khc lm sau. S phn bit khng ng. Ni php thoi cng vy. C nhng ngi ging php nhng khng ni t nhng kh au c tht, t cc iu chng c, t kinh nghim ring ca chnh h. Nhng bi php thoi nu ch hon ton dng tr nng, ch gm kin thc sch v, th ngi nghe cng ch tip nhn bng tr nng ca h m thi. Mt ngi ni php thoi chn tht phi ni t kinh nghim ca mnh, t kh au ca mnh, t tu gic ca mnh. Ni nh vy c th khi ng nhng ht ging kh au, nhng kinh nghim sng, nhng ht ging tu gic c sn trong ngi nghe. Ngi nghe cng phi nghe bng phng php . Khng ch dng n tr nng. Ngi nghe phi li php thoi nh ht ma ri xung v thm vo mch t tm ca mnh. Li php thoi khi m nhng kh au, kinh nghim, v cc ht ging ni mnh. Ma xun nh ht t tm t, ht u nm xa h ming ci. Ht u nm xa tc l nhng ht ging ca kh au, ca tu gic, ca kinh nghim. Cho nn ti Lng Hng, chng ta ngi nghe php thoi nh mt php thc tp, ch

khng phi d mt lp hc l thuyt. V nu chng ta bit nghe, bit phi m mnh t tm ca mnh cho php thoi thm vo nh nhng git ma, th nhng ht ging ca kinh nghim, ca kh au v ca tu gic s c ti tm. Chng ta c th thy, c th c chuyn ho ngay trong khi nghe. Trong thi ca Bt c nhng ngi bit nghe nh vy, nn c chuyn ho, t ti gic ng ngay trong khi nghe php. Vy chng ta khng nn ngh rng nghe php thoi l hc l thuyt, sau khi nghe l thuyt ri mi bt u tu. Nghe li bi php thoi u tin ca Bt ta thy ba c tnh nu trn rt r. Th nht l Bt a ra con ng trung o. Tu hc khng phi l do p xc m thnh cng. Tu hc cng khng phi hng th dc lc. Nt th hai l gio l v bn s tht mu nhim v con ng ca tm s hnh tr chn chnh c tnh cch vt thi gian, bao trm tt c o Bt. V nt th ba l gio l o Bt ngay t u c tnh cch nhp th, p dng cho tt c mi ngi. V qua nhng c tnh , chng ta thy c tm lng t bi ca Bt. Bi php thoi ny chng t Bt qun chiu, thy r tm ca nm ngi bn c, nn Ngi ni rt st vi tm l ca h. Lng t bi y chng ta thy rt r trong bi php thoi ny. Tnh cch kh c ca gio php, chng ta cng thy ngay trong bi php thoi ny. C nhin Bt thy nhng ht ging tim n trong lng nm ngi t u tin, cho nn khi Ngi ni Ngi bit rng cn ma chnh php s thm vo tm h. ---o0o--KH V LC Hc m khng cn thn chng ta c th c khuynh hng l thuyt ha gio php ca Bt. L thuyt ha gio php l mt iu khng c li cho o, cho bn thn mnh, hay cho ngi khc. Rt nhiu ngi trong chng ta thch l thuyt ho. Chng ta mun chng minh gio l ny l ng, l hay, l chn l, ch khng thao thc tm hiu v hnh tr gio l ng hu em li an lc cho mnh v cho ngi. Chng ta ch mun lm nhng nh truyn gio. Chng ta ch mun khoe vi ngi khc rng ta c mt tn gio rt c bit, rt hay ho; ri tm mi cch chng minh rng tt c nhng iu Bt ni u l chn l tuyt i c. V d Bt ni s tht th nht l kh. Ta bn dng tt c ti nng ca mnh, ngn ng ca mnh chng minh rng tt c i ny u l kh ht. V c th, tn bit bao nhiu giy mc, bao nhiu thi gi chng minh mt s tht m Bt khng cn chng minh, l cuc i ny c kh. Nhng i c kh m cng c vui. Bt cng ni c kh th

v c lc th. Cc l thuyt gia mi tm cch chng minh thm rng ci lc th chng qua ch l kh thi. Khuynh hng mun gii thch, mun chng minh, bin lun v bnh vc ny nm trong tt c chng ta, v nhiu th h lin tip lm cng vic l thuyt ho . C s phn bit ba loi kh l kh kh, hoi kh v hnh kh. C ngi khng hiu ch kh kh, ni rng kh ri li chng cht thm ci kh na, cuc i ch c kh thi, khng c g l nim vui na. Thc ra y ch l cch phn loi c th gip ta d tm cn nguyn ca kh. Loi u tin, kh kh (duhkha duhkhata) c ngha l mt cm th kh chu (unpleasant feeling). ch Hn l kh th. Nh au rng, cm gic au nhc v rng h, hoc khi b ngi ta chc gin, chng ta mt ta tai, tc mun v ngc, l nhng kh th. Tri lnh qu m khng c m, khng c l si, ta run ln cm cp, cm th l mt kh th. Kh th l loi kh th nht, kh kh. Loi kh th hai l hoi kh (viparunamam duhkhata). Hoi kh ngha l c nhng th vn khng kh, nhng khi tiu hoi th s to ra kh. V d l gan ca ta, by gi khng c bnh, nhng th no cng s yu, cng s gi, cng s mt kh nng lm tiu cht cholesterol, th l gan ang hm cha hoi kh. T tng ny ngi ta d a ti nhng cch nhn bi quan. Nhng th by gi tt cch my cng mang sn mm kh trong, v cng l hoi kh. By gi anh ci , anh vui , nhng mt ngy kia anh cng khc, cho nn ni vui ca anh khng c tht, ch ni kh c tht m thi. gi l hoi kh. Tt c cc php c sinh c dit, cho nn kh l tnh cht ph bin ca vn php. Th ba l hnh kh (samskara duhkhata). Hnh l cc hin tng kt tp m thnh, dch ting Anh l formation. Chng ta hc ch hnh v thng (all formations are impermanent). V thng, thay i th th no cng a ti s tan r, v vy nn kh. Trong cc hnh, cc hin tng, u cha sn ht ging ca kh au c, gi l hnh kh. Ct ngha nh vy th ngi ta thy tt c u l kh, v nhng th chng ta gi l lc, l khng kh, u khng c tht. Cch gii thch em mt m my u m che ph c gio l t diu . Kh bao trm tt c. Nhng nu em b uc ca o l duyn khi m soi chiu, th chng ta thy th no ? Ta s thy rng kh cng l mt hin tng c tp thnh, c kt to bi nhng th khng phi l kh. Trong nhng th tt nhin c lc. Chng ta bit, nu khng c bn tri th khng c bn mt, nu khng c trn th

khng c di, l l duyn khi. Lm sao chng ta c th cng nhn ch c mt kh thi, v b mt khng kh ? Nguyn l duyn khi sa cha nhn thc sai lm ny. Kh cng do duyn sinh. Th hu tc b hu, th v tc b v, nu khng h c ci khng kh th lm sao c ci kh ? Nu khng c ngy th lm sao c m ? Nu cha bao gi bit m th ta bit th no l lnh ? Cha bao gi no c th lm sao bit th no l i ? V vy s c mt ca kh chng t c tnh trng khng kh. l gio l duyn khi, rt n s v r rng. Hn na, sau khi ni s tht th nht l kh. Bt li ni s tht th ba l Dit. Dit l s vng mt ca kh au, tc l khng kh. Ti sao ngi ta li mun bo hong hn vua, v ni tt c ch c kh thi ? S tht th ba l ht kh, tc l an lc. Bt c ni v an lc rt nhiu. Ngi ni ti hin ti lc tr, ngha l tr trong an lc ngay y, ngay gi pht hin ti. l mt li tuyn b rt mnh m. Cho nn chng ta phi dp b khuynh hng tm cch l lun, chng minh tt c ch l kh, l mt iu Bt khng ch trng. Bt ch mun ni rng ta phi cng nhn s c mt ca nhng kh au, phi tip xc trc tip vi nhng au kh, phi qun chiu chng th mi tm ra ng thot. Bt khng bao gi ni rng :Tt c u l kh, anh khng c ng thot ! V s tht th nht, Bt ni kh cn c nhn thc, cn phi c cng nhn. y khng phi ch l mt li din t thc ti, m chnh l mt nh uc soi ng. Kinh Chuyn Php Lun ni: y l kh, ci ny l kh. Ngha l phi nhn din ci kh. y l mt li khuyn thc tp ch khng phi l mt l lun. Nu anh kh m khng nhn din c thc trng au kh th anh lm sao i xa hn c. Nu anh b ho lao m khng bit rng anh c ci kh ho lao th bnh lao s cng trm trng. V vy, vic u tin l phi nhn thc tnh trng kh ca anh. Ni kh ca anh l ni kh no, anh phi nhn din. Ngi say thng ni rng : Ti u c say! Ngi ang gin th ni: Ti u c gin ! Thi thng thng ca chng ta l nh vy. Vic g u m ti phi gin ? Ti nh th ny m anh ni ti say ? Thng thng chng ta cng khng my ai cng nhn ni au kh ca mnh. Mun nhn din kh au chng ta phi s dng nng lng ca chnh nim. Chng ta phi s dng tu gic. Chng ta phi nh n tng thn. Chng ta phi bit nng vo thy, vo bn v vo s qun chiu ca chng ta, c th nhn din nim au, ni kh ca chng ta. Phi bit l nim au, ni kh no. l hnh ng u tin chuyn bnh xe php. ---o0o---

TAM CHUYN i vi mi s tht c ba bc hnh ng; trong kinh gi l tam chuyn. Th nht l th chuyn, ngha l nhn din ci kh: y ch thc l ci kh ca ti! Nu mun gip mt ngi bn, ta ni: y ch thc l ci kh ca anh. Anh nhn li xem c phi khng? Cng vic u tin ca bc s l ch cho bnh nhn bit anh ta c bnh. V bnh nhn phi cng nhn anh ta c bnh th bc s mi c th cng tc c. Khng phi t dng m nhn din c ci kh. Phi c kin thc, phi c kinh nghim, phi thc tp. Phi lng nghe, phi nhn k th mi nhn din c ci kh tht ca mnh. Hnh ng th hai l khuyn chuyn, ni rng: ni kh ny ti mun c liu tri. Liu tri l hiu thu. Ta bit rng mnh c chng bnh ri, cn phi thy r bn cht ca bnh. Hnh tng ca bnh nh th no? Bnh nng ti cp no ri? Cn bnh pht tc bui sng nh th no? Bui tra nh th no? Bui chiu nh th no? Trong gic ng bnh pht hin ra sao? l liu tri v ci kh. nhn din ri nhng phi tm hiu r hn. l hnh ng th hai bnh xe php quay thm, gi l nh chuyn. V th ba l chng chuyn, l chng nghim rng ci kh ny c liu tri. Chng y c ngha l tu tp, thy c, liu tri c ci kh. Chuyn th nht a ti ci chuyn th hai, chuyn th hai a ti ci chuyn th ba. Tm li, i vi s tht th nht ta phi i qua ba giai on hnh tr. Giai on hnh tr u tin l nhn din. Giai on hnh tr th hai l phi pht tm su sc mun hiu, mun chuyn ha. V th ba l hiu c bn cht, hnh tng ca nim au kh. l tam chuyn. i vi s tht th hai l kh tp, cng c tam chuyn. Trc ht l thc tp nhn din nhng nguyn do xa gn a ti kh. Phi qun chiu mi thy c cc yu t kt tp. C thy c bn gip th ta qun chiu c r hn. y l s hnh thnh ca kh au: v ti n, ti ung mn , v tai ti nghe ting , mt ti nhn ngm ci , ti hp th nhng thc phm hng ngy, nn by gi ti c cn bnh ny, nim au kh ny. Phi thy y l mt vic thc tp. Khuyn chuyn tc l pht khi tm nim on tr nhng cn nguyn trn. Ti bit thn th ti bnh hon au n nh vy l v ti n nh vy, ung nh vy, ng nh vy, lm vic nh vy. By gi phi ngng

ng n nh vy, ng ung nh vy, ng sng i sng hng ngy theo kiu na. Tp ny cn phi on, l khuyn chuyn ca s tht th hai. Nu c mun khng mnh th khng bao gi thc hin c chuyn dit kh. mun tiu dit mm mng ca au kh phi rt mnh. Phi cng quyt chm dt. Tip theo, chng chuyn l thc chng Tp ny c on. Dit cng c ba chuyn. Dit l s vng mt ca au kh, tc l hnh phc, l xc nhn s c mt ca an lc. Trc y, ta khng mang ni au kh m ta ang mang by gi. Chung quanh ta c nhng ngi khng mang ni au kh ny. l xc nhn c trng thi khng bnh, c tnh trng gii thot, an lc, c hnh phc. Nu khng nhn din c ni kh th ta khng c nng lc dit kh. Ngi mc bnh nhc u, bit xc nhn mnh c au u, l s tht th nht. Ri xc nhn nguyn do v sao mnh b nhc u l s tht th hai. Xc nhn rng c tnh trng khng au u chnh mnh hng trong qu kh v mnh s c hng trong tng lai nu mnh chu cha bnh, xc nhn c nhng ngi khng au u xung quanh mnh l s tht th ba. S an lc ny, s tht v dit ny, cn phi c chng, cn phi c thc hin. Ti mun tr li trng thi an lc c, ti mun sng trong trng thi an lc nh anh, v anh ang khng c cn bnh nh ti, l khuyn chuyn. V th ba, chng chuyn, l trng thi dit bnh c chng nghim. y, ti t ti trng thi an lc ri, ti khng cn au u na. V o cng c ba chuyn. Chuyn th nht l nhn thy y l con ng, y l phng php dit kh. Xc nhn c mt con ng, mt phng php, nhn r con ng v phng php gip cho ta thot kh au v t ti an lc. Chuyn th hai l o ny cn c tu tp, l khuyn chuyn. Thao thc, c mun thc tp, v ta bit rng ch c thc tp mi a ti chuyn ha. Khng th cu mt ng thing ling no tu h cho mnh chuyn ha, ta phi t mnh tu. Nu mun ti th ta phi i bng hai chn ca ta. Th ba l tu chng o. o thc tp ri th c nhin dit chng, tp on v kh liu tri. Trong bi php thoi u tin ca Bt, chng ta thy ngay o Bt khng phi l mt tn gio th cng. Khng cu xin mt ng thing ling no ban hnh phc v ci b kh au cho mnh, ta phi t i bng hai chn ta trn con ng dit kh. Mi diu c ba hnh ng, nhn vi bn s tht thnh mi hai. Gi l Tam chuyn v Thp nh tng.

Bt ni vi nm v t rng: Cc thy, ngy xa khi ti cha r din mc ca kh, tp, dit v o, th ti cha ni ti l ngi hon ton gic ng. Nhng gi y, ti nhn r c din mc ca kh, ti liu tri kh. Ti nhn din c tp, ti on tr tp. Ti nhn din c dit, ti chng c dit. Ti nhn din c o, ti tu thnh o. By gi ti mi ni ti l ngi chng ng. l mt cu trong Kinh Tam Chuyn Php Lun. Pht li ni: Ny nm thy kht s, v ti c th thy c bng thc chng ba chuyn v mi hai tng trong bn s tht ny, ci thy v s tu chng em li tr tu, em li nh sng, cho nn ti mi tuyn b trc tt c cc ch thin, cc loi ma, cc bc sa mn, cc v b la mn trong tt c cc th gian, l ti dit ht phin no v c gii thot, chng ng qu v gic ng hon ton. Cu ni cng trong Kinh Tam Chuyn Php Lun. Ta c th thy ban u nm v t khng tin Bt gic ng, nhng sau h phi tin rng Bt gic ng v Bt nhn thc su sc v bn diu . Khng phi Ngi nhn thc bng tr nng, m bng kinh nghim v thc chng, v Ngi i qua tam chuyn, thp nh tng. Mun ging v t diu , chng ta cng phi tri qua tam chuyn v thp nh tng. Nh vy th ngi nghe khng nhng tin ngay m cn c th gic ng ngay. Cu ny c lp li hai ln: Ny qu v, khi ti cha thy bit thc s tam chuyn v thp nh tng ca bn s tht th ti cha bao gi ni rng ti gic ng hon ton. Nhng gi y ti thy bit thc s tam chuyn v thp nh tng ca bn s tht, cho nn ti mi tuyn b trc tt c mi loi rng ti l bc gic ng hon ton. Thy bit thc s l mt cu trong Kinh, nh thc tri kin. Tri l bit, kin l thy. Bit khng phi bng tr nng, m bit bng kinh nghim, bit bng ci thy ca mnh. Understanding and seeing things as they are, gi l nh thc tri kin. Nh tht l yathabhutam. ---o0o--T DIU L PHP THC TP T diu khng phi l mt l thuyt, t diu l mt cng trnh thc tp. Khi chng ta ni: Ci kh c tht, chng ta khng a ra mt li tuyn b sung. y l ci kh, y l hnh tng ca ci kh. Ci kh ny cn phi c nhn din, ci kh ny cn phi c liu tri. Ci kh ny ti mun thy r v hiu r bn cht, ni dung v hnh tng ca n. Ci kh ny ti thy r, ti thy c hnh tng, ni dung v bn cht ca n.

l nhng bi thc tp ch khng phi l nhng li tuyn ging. Nu khng cn thn, chng ta s ch lp li nhng li ni sung, chng ta c th s ny sinh mun chng minh v l lun rng trong i tt c u l kh. Vic tn th gi, tn c cuc i chng ta, v ph cng Bt dy. S tht th nht, kh , l mt php thc tp. S tht th hai, tp , l mt php thc tp. S tht th ba, dit , l mt php thc tp. S tht th t, o , l mt php thc tp. V Bt thc tp qua ba chuyn v mi hai tng cho nn Bt ni bi php thoi ny vi tt c sc mnh ca mt ngi gic ng. Trong mt Kinh khc, Kinh Tp Sanh, Bt ni nh sau: Ci g xy ra cho ta, nu ta qun chiu su sc vo t thn n, l ta bt u i trn con ng gii thot. Cu ny c ngha l khi ta nhn din kh, khi thy c kh tp ri, l con ng a ti an lc bt u. Kh c cha ng tp, kh cha ng dit, v kh cha ng o. l nguyn tc tng tc ta phi dng vo bi hc t diu . o Bt ni ti kh, duhkha, nhng ch kh ni ti trong o Bt khng ging nim kh nhng ngi khc ni. V ci kh Bt ni lin h ti tp, dit v o. C th nhiu tn gio v truyn thng khc cng ni ti kh. Nhng ngha ch kh h ni ti cng khng cng ngha vi ch kh trong o Bt. Nu khng hiu g v tp, dit v o th ta cha hiu c ch kh m Bt ni n. l nguyn tc tng tc phi nm vng trong khi hc gio l. Khi ging dy v kh m khng lm cho ngi ta thy c trong kh c cha ng ht ging ca dit, ca o v ca tp , th ci kh khng phi l ci kh m Bt ni n. Ta phi dng ngn uc nhn duyn soi vo hiu c gio l chn tht ca Bt. Chng ta phi hiu rng kh c trnh by trong qu trnh tu tp v chuyn ha ch khng phi l than th. Rt nhiu kinh in nh Kinh Tp Sanh ni r, l dit v o nm sn trong s qun chiu v kh v kh - tp. Mt s tht cha sn ba s tht kia, hiu nh vy mi ng nguyn tc duyn khi ca o Bt. Ngy xa khi cn tr, ti ni rng t l nguyn tc ca s thc tp, theo nguyn tc tr liu ca y khoa. iu ng. Nhng nay ti thy t diu khng phi ch l nguyn tc ca s thc tp. T diu l bn thn ca s thc tp. NH

Chng ta mi ch dng ngn uc duyn khi soi sng bn s tht. Cn ngn uc th hai na l nh . Nhng iu chng ta va ni trn v t diu nm trong phm vi tc . l lnh vc ca s tht tng i, trong c kh, c lc, trong c tng, khi nim v ngn t c s dng. ng trn phng din chn th chng ta phi hiu t diu cch khc. Trong th gii ca s tht tuyt i th khng c kh m cng khng c lc. Ni cch khc, ci vui ca chn khng phi l ci vui ca tc . Nhng chng ta bit chn khng tri ngc vi tc . Khi thc tp trong phm vi tc mt cch su sc ri, ta s thy chn t nhin hin l. Trong phm vi tc , s thc c gi tr tng i. Kh l ngc li vi vui, ci vui c th tr li thnh ci kh, ri kh tr li thnh vui,v.v.. Trong phm vi tc , chng ta thng ni sinh ra l kh, gi l kh, cht l kh, thng nhau m khng c gn nhau l kh, ght nhau m c phi nhn mt nhau mi ngy l kh, l nhng cch din t v ci kh. Nhng l thuc lnh vc tc . Chng ta nn nh tc ch l nhng s tht c gi tr tng i. V d sinh ra l kh. l mt s tht khi chng ta nhn vo cuc i mt con ngi t khi sinh ra cho n khi cht. Nhng ngc li, ta cng thy khi mt ngi m sinh con ra th c nh h u mng vui. Khi mt ngi nh l Siddhata c sinh ra l c hong cung lm l n mng. Nh vy th sinh cng c th l vui ch khng phi ch l kh v sinh nht vn l mt ngy vui. Trong phm vi tc , ty theo cch nhn ca chng ta m mt hin tng c nhn thc l vui hay l kh. Tri lnh c th lm chng ta b cm, chng ta kh, chng ta cht, th ta ni lnh l kh. Nhng nu chng ta bit t l si, bit cch mc o cho m, th khng kh lnh kia s tr thnh d chu, c th lm cho ta vui. Cng mt cu ni kia m ngi ny ni sung, cn ngi khc mm ci, th khng phi cu ni gy kh, m cch tip nhn lm cho ta kh hay khng kh. Thnh ra kh khng phi ch l nhng thc ti khch quan m cn l nhng thc ti ch quan. C nhng iu chng ta cho l kh nhng ngi khc khng coi l kh. C nhng iu chng ta cho l vui nhng ngi khch khng cho l vui. l phm vi ca tc , ca s tht tng i. ng trong phm vi tuyt i, ci vui v ci kh c mt kch thc khc. V d hai con g sp b nht trong lng em lm tht. trong lng, hai con ang tranh nhau nhng ht ng, ht la. Con ny ni vi con kia: n ci ht la ny ngon hn. ht bp ny hi qu. Hai anh bn nhau ci g l vui, ci g l kh, khng bit ci kh tht s ca c hai l sp b ct tit. M i vi

mt con g th s kin khng b em ra lm tht l nim vui ln nht. Trit l v kh vui ca hai con g nm trong gii hn tng i. Chng ta nhn t quan im khc thy c ci m hai con g khng thy. Thot ra khi lng, khng b lm tht, mi l nim vui tht s. ---o0o--TCH DIT. Chng ta c li nhng cu k: ch hnh v thng th sinh dit php sinh dit dit d tch dit vi lc Cc hin tng u l v thng, u l nhng hin tng c sinh v c dit. Khi c sinh v dit u c dit ht, th trng thi tch dit l nim an lc chn tht. Trong th gii c sinh dit, trong hin tng gii, th gii ca tch mn, sinh l mt nim vui, dit to ra kh au. Nhng trn quan im chn , khi c sinh v dit u bin mt th cnh tch dit ny mi l nim vui ch thc. Ch dit trong cp i sinh dit chc chn khng cng ngha vi ch dit trong tch dit. Ci dit ca chn vt ra ngoi c sinh ln dit, khc ci dit trong phm vi tc . Nn ch dit trong chn khng cng mt ngha nh ch dit trong tc . Trong phm vi chn , i khi ta khng th dng ngn ng thng thng. iu ny rt quan trng, chng ta phi thy r. Tm Kinh Bt Nh ni khng kh, tp, dit, o. Kinh Tam Chuyn Php Lun ni c kh, tp, dit, o. Tm Kinh ni ngc li iu Kinh Tam Chuyn Php Lun ni v Tm Kinh ng trn bnh din chn m ni. Nh vy Tm Kinh khng i nghch vi Kinh Tam Chuyn Php Lun. Kinh Tam Chuyn Php Lun ni trong phm vi tc , nhng khi ta thc tp su sc th cng nhn thy nh Tm Kinh, l khng c kh, tp, dit, o. Chng ta hy nh kh l mt ci tng, mt php, m tt c cc php tng u c tnh v thng v v ng. Hin tng kh khng th c nu khng c

hin tng tp, khng c hin tng dit, hin tng o. Chng ta bit rng ci kh ni ti trong o Bt hm cha tp, dit v o. Nu khng c tp, dit v o th kh cng khng c. Cho nn Tm Kinh ni ci kh t n khng c, ngha l khng c ci kh nh l mt thc ti c lp vi dit, vi tp v vi o. Chng ta hy nhn bng hoa. Bng hoa ny khng th c mt nu khng c nh sng mt tri, m my, cn ma v tri t. Mt tri, m my, tri t v tm thc ca chng ta u c trong bng hoa ny. Bng hoa ring bit, c lp, chnh n khng th c, nn ni l khng. Khi ni khng kh, tp, dit, o l Tm Kinh ni trn bnh din chn . Nu chng ta thc tp su sc bi hc trong tc th t nhin s tht trong chn hin ra. Nu thc tp su sc tam chuyn v thp nh tng ca t diu th ta cng thy c s tht ni trong Kinh Bt Nh: Khng kh, tp, dit, o, khng tr cng khng c v khng c s c. nhn r v ch kh nh vy, th hiu dit cng nh vy. ng trn bnh din chn th ci dit trong tch dit khng phi ch l s vng mt ca ci kh tng i m cng l s vng mt c ci vui tng i. Thc tp su xa th ci dit ni trong t diu l ci dit vt thot ra c kh v khng kh. Dit l tch dit, khng phi ch dit i li vi ch sinh trong cu th hai, m l s vng mt ca c hai ci sinh v dit. Tch dit vi lc l chn . Khi hc t diu v ging gii t diu , chng ta c th bt u bng tc . Ri trong qu trnh tu hc v gii by, chng ta t t i sang phm vi chn . M chn vi tc tip ni vi nhau, ch khng phi tri ngc nhau. Nu ta thy c chng i, c mu thun, l ti v chng ta cha thy c tnh cch nht qun ca tc v chn . Hc t diu m dng o l duyn khi v nh soi sng th ta s khng i lm ng. y l phng php hc mi, d truyn li t ngn xa, mt phng php rt cn thit. Sau ny hc v bt chnh o, ng cn, ng lc, tht b phn ta cng s hc theo phng php . Ti hc phng php ny t nhng li Bt dy. Kinh Tp A Hm S.N.5, 436. gi l Gavampati Sutra, k chuyn mt s v kht s ang ni vi nhau rng: Ngi no thy c su sc s tht v kh th c th thy lun s tht v tp, v dit, v o. Khi thy Gavampati nghe nh vy th thy xc nhn rng: Ny cc thy, chnh tai ti nghe c Th Tn ni: ai thy r c ci

kh th thy lun c tp, c dit, c o. Ai thy r c tp th thy c kh, dit v o. Ai thy r c o th thy c kh, tp v dit. Kinh chng t rng duyn khi l phng php ta phi s dng trong sut hnh trnh hc hi v tu tp. Nu ngi ta hi trong o Bt c ni v kh, nhng ci ngha v kh nh th no th qu v bit cu tr li ri. Khng hiu ngha ca tp, dit, o th khng hiu c ngha ch kh trong o Bt. cng gi l phng php tng tc. ---o0o--04 - Pht Php Cn Bn Bi th t Hm nay l ngy mng 2 thng 12 nm 1993, chng ta ti Xm Thng v chng ta hc tip v t diu . Trong ting Hn - Vit kh ngha l ng, l khng ngt. Nh vy, hnh phc c so snh nh v ngt, kh au nh v ng. Nhng gia ngt v ng cn c trng thi trung tnh, khng ng cng khng ngt. Tam th l kh th, lc th v x th; x th l khng kh cng khng lc. ng khng nhng l khng ngt m cng c ngha l khng c trng thi trung tnh na. Vy th kh c ngha l khng lc m cng khng x. Trong ting Phn cha duhkha cng c ngha l khng d chu, khng bnh thng. Ting Anh c th dch l ill being. Ill being c ngha l trng thi b tc, khng d chu. Ngc li l well being, tc l trng thi trong ta cm gic th thi, nh nhng, d chu. ---o0o--NIM VUI TNG I Chng ta phi s dng nguyn tc nh v duyn khi hc hi v t diu . Trong bc u tu hc chng ta i vo qua ngng ca tc . Cng qun chiu v tip xc su xa vi s tht tng i, s ti lc chng ta tip xc vi chn . Trong tc , kh i lp vi vui. Nh vy, cng nhn s c mt ca kh cng l cng nhn s c mt ca vui. Theo thuyt duyn khi, th ci kh c lm bng nhng th khng phi l kh, trong c vui. Chng ta ng vi vng ni rng vic tu hc l vt c kh c vui.

Mun bc ngay vo s tht chn m khng i ngang qua con ng tu tp trong tc l mt sai lm nguy him. Th d ta c bi th sau y: Thin h ua nhau ni kh, vui C chi l kh, c chi vui? Vui trong tham dc, vui l kh Kh tu hnh, kh y vui Nu bit c vui l c kh Th rng ng kh cng ng vui. Bi th mun ng trn bnh din chn m ni, nhng khng c li ch g, v ch l li ni sung thi. Tuyn b th rng ng kh cng ng vui rt d, nhng i ti trnh bng cch no? V tuyn b xong, trong bng ta c th vn cn thch vui v s kh nh thng, khng lm sao dt c. Cha i ngang qua tc m mun nhy ti chn l sai lm. Hy khoan ni vt thot c vui ln kh, chng ta hy ni chuyn trong th gii c kh c vui. Trong th gii tng i chng ta bit i sng c nhiu ni kh. Chng ta mun chuyn ha nhng ni kh ny t ti nhng nim vui, du ch l nhng nim vui tng i. Nu cha t c nim vui tng i th lm sao ta c th t ti nim vui tuyt i, vt c kh ln vui? V d hm nay chng ta cm thy mt ni kh m hm qua khng c. Chng ta cng nhn ngy hm qua ta khng kh m hm nay ta kh ri ta so snh trng thi khng kh hm qua vi trng thi kh hm nay. Ri ta tm nguyn mun tr li sng trng thi khng kh, bng cch hc hi nhng phng php thc tp. l bc u hc hi v tu tp. Chng ta khng nn ni l thuyt rng kh khng c tht, kh ch l gi tng m thi. Ni nh vy ch l t an i v trn trnh. Vui cng gi, kh cng gi, ni vy ri thi, ta khng chu lm g ht ! S tht l ta phi lm mt ci g, phi thc tp chuyn ha ci kh cho thnh khng kh. Trong khi thc tp ta mi tip xc, qun chiu v dn dn thy c t tnh ca kh cng nh t tnh ca khng kh. Nh ta s t ti s tht chn , vt trn kh v vui.

Cng nh khi ta c bnh nhc u. Ta cng nhn bnh nhc u ny l kh, ta nht nh cha tr, t ti ci trng thi khng nhc u, khng kh. Ch ta khng th ni rng nhc u l gi tng, khng c tht, thi ng lo ngh v chuyn nhc u na. Khng lo chuyn nhc u th u vn nhc nh thng. Tu tp l phi lm ci g chuyn ha bnh nhc u, tr v tnh trng khng nhc u. Du ci kh l tng i v ci vui cng l tng i, nhng trc ht ta phi cng nhn c kh, c vui tm ng chuyn ha. Phng php ca chng ta l nhn vo hin tng kh nh mt kh th. ---o0o--KH TH Vo khong 100 nm sau khi Bt nhp dit, c phi m Quang B, hay Ca Dip Di B (Kasyapiya), c khi gi l Ca Dip Nhi B. Phi ny ch trng r rng rng kh trc ht l kh th. Pain, first of all is painful feeling. iu ny rt d hiu. Chng ta bit th l mt trong nm un. Ta hy v ln bng mt tri qut v chia tri qut ra lm nm mi. Mi th nht l sc, tc l ci thn th ca chng ta. Mi th hai l th, tc l nhng cm gic ca chng ta. Mi th ba l tng, tc l cc tri gic ca chng ta. Mi th t l hnh v mi th nm l thc. Chng ta bit trong cc cm th c kh th, chng ta phi tm trong nm un xem nhng cn do no to ra kh th, v c th thy ngay cc cn do trong sc v tng. Trc ht ta thy nu c th mt qun bnh th chng ta c kh th. Mu trong u chy khng u lm chng ta nhc u, rng b h th nhc rng. Nhng kh th bt ngun t sc un, ta thy rt d. Tnh trng mt thng bng trong c th, t n l kh hay khng, chng ta cha bit, nhng l nguyn do to ra kh, t nht l kh th. Nhng nhiu khi chng ta thy kh th khng pht xut t thn th m t tm. M tm gm th, tng, hnh, thc, trong Tng l phn rt quan trng khi ta i tm cn do ca kh. Ch Tng trong nm un l nhn thc, l tri gic ca ta. Tri gic gm ch th tri gic v i tng tri gic. Tri gic sai lm gi l vng tng. Vin ly in o vng tng, l xa la nhng tri gic sai lm. in o ngha l trn di ln ngc, up side down, trng thy l en, ngi ta thng m tng ngi ta ght. Nhng tri gic sai lm l nguyn do ca kh th. Nhn si dy thnh con rn nn s, s cho nn kh. Khng phi si dy lm ta kh, m chnh con rn khng c tht lm ta kh, ngha l tri gic cng c th lm ta kh.

Ngoi sc thn v tri gic cn c thin nhin, c x hi. Ngoi gii cng tc ng ti nm un to nn kh th. Khi ni con ngi c to tc bng nm un th ta d hiu lm rng l nm un ca mi ngi, tch bit vi th gii, vi x hi bn ngoi. Hiu nh vy l sai gio l o Bt. Nm un khng c ngha l mt hp th ca ring mt con ngi. V tng c ngha l tng v mt ci g. Tri gic l tri gic v mt i tng. Khi nhn thy tri xanh th tri xanh l i tng ca tri gic. V vy tri xanh, my trng, ni cao, sng di, con ngi, con th, tt c u l i tng ca Tng, u trong Tng ht. Khi thc tp bi nm un l tng, phi hp tinh cn, ta ng tng nm un l ci g nm trong con ngi ca mnh m thi. Mi un u gm c ch th v i tng. Thn th ca chng ta chng hn c lin h trc tip vi th gii, vi kh hu, vi mt tri, mt trng. V vy, sc un ca ta khi a ti mt kh th l phi hp vi cc iu kin vt l bn ngoi. Tng cng vy. Tng l tri gic, m tri gic l tri gic v tri t, thin nhin, x hi, con ngi i tng ca tri gic l tt c v tr. Nm un ca chng ta u c i tng bao gm c v tr. Khng th ni nm un ca ta tch bit ra khi v tr. Nhc li quan im ca phi Ca Dip Di B cho rng kh trc ht l mt kh th. Kh l i tng ca Th, nhng kh cng l i tng ca Tng v ca Sc. Th d trong Kinh ni sinh ra l kh. Chng ta th xt sinh c phi l kh hay khng. Chng ta c mt nim v sinh, mt tri gic v sinh. Ty theo tri gic nh th no m chng ta kh nhiu hay kh t. Nhn li cuc i ca chng ta, cuc i ca mt s ngi m ta bit, chng ta thy t khi sinh ra cho n khi cht i, au kh rt nhiu, hnh phc rt t. Nhn xt a ti nim sinh ra l kh. nim cn c trn kinh nghim tht ca con ngi. Nhng khng phi l s tht duy nht, v ngoi n ra, cn c nhng s tht khc. Nh khi thi t Siddharta th ngi ta khng c cm tng kh, tt c hong cung u m tic n mng, ngi ta thy rng sinh l mt hin tng rt mu nhim. Tt c tu tri gic ca chng ta, ty thuc Tng ca chng ta. Ri khi chng ta tu tp, t ti ci thy ca chn , chng nhp s tht khng sinh khng dit, th lc tri gic ca chng ta hon ton thay i. Khi nim sinh mt ri, hin tng m trc ta gi l sinh khng lm ta s hi na. l ta tip xc c vi chn , ta vt thot ci tng v sinh dit.

Cho nn kh th ty thuc rt l nhiu vo tri gic, ngha l vo nhn thc ca chng ta. T 2500 nm nay ngi ta thng t cu hi l: kh ch l kh th, hay kh bao trm c cc i tng ca sc, tng, hnh, thc? Nhiu trng phi ch trng khng phi ch kh th mi l kh, tt c mi hnh u l kh. All formations are duhkha. Ch c Ca Dip Di B cho rng kh ch l kh th. Nhng phi khc, sau ny rt ng, ch trng rng sc, tng, hnh, thc u l kh ht. V d Php Un Tc Lun ca Hu B, v Phn Bit Lun (Sacca Vibhanga) ca tng Pali u qu quyt tt c l kh. Tt c nhng hin tng vt cht, sinh l; tt c nhng sc, tng, hnh, thc; tt c cc nghip, nghip thin, nghip c, nghip khng c khng thin, u l kh ht. Sc, th, tng, hnh, thc u l i tng ca tng. Tri xanh, ni cao l i tng ca tng; sc thn, x hi l i tng ca tng; tt c nhng nhn thc u l kh ht. Ci bn l kh, con sng l kh. Tt c nhng hin tng no c gi l hu vi u l kh. l khuynh hng chnh trong o Bt t th k th hai sau khi Bt nhp dit cho ti by gi. Thi , ring ch c Ca Dip Di B ch trng kh ch l kh th, v cc th khc c th a ti kh th v nhn thc sai lm ca chng ta v chng. bit thm v cc b phi c quan im khc nhau th no chng ta c th tham kho hai tc phm. Cc tc phm ny ghi li nhng im m cc b phi Pht gio khng ng v kin gii khc nhau. Bc Tng th c D B Tn Lun Lun ca Th Hu (Vasumitra). D B Tn Lun Lun ghi chp li nhng ch trng khc nhau gia 18 b phi, t khong 100 nm sau khi Bt nhp dit. Trong truyn thng Nam Tng c tc phm Kathavatthu, dch l Lun S, ghi li 219 im. Lun S (Points of Controvers) tc l nhng ch a ra m lun gia cc b phi khc nhau. im th 111 trong Lun S ni: S chng nhp kh c phi l kt qu ca s lp i lp li cu ci ny l kh phi khng? Hnh ng lp i lp li cu ci ny l kh, y l kh, c tuyt i cn thit chng nhp s tht th nht hay khng? l ch trng ca nhiu phi trong c cc phi ng Sn Tr B, Ty Sn Tr B, Vng Sn B v Ngha Thnh B. T liu trn cho ta bit rng ngay khong 100 nm sau khi Bt nhp dit th khuynh hng tng c, lp i lp li cu i l kh, ci ny l kh, ci kia l kh trn lan. Khuynh hng to nn mt hnh nh bi quan v o Bt. Khi hnh tr t diu trong kinh, nhiu ngi bt u bng th chuyn, bng cc lp i lp li cu i l kh rt nhiu ln. Ngi ta tng lm nh vy s chng nhp vo chn l kh theo li Bt dy. Cng nh nhiu

ngi c nim Nam M A Di Pht, Nam M A Di Pht, nhng trong lc th trong u ngh nhng chuyn khc. Cho nn vic lp cu ci ny l kh tr thnh mt cng thc rt my mc. Hi , 100 nm sau khi Bt nhp dit, c mt s b phi ch trng o nhn thanh c khi, tc l s chng nhp o l do m thanh m pht khi ra. Nh vy lp i lp li cu: ci ny l kh, i l kh, h hy vng chng o. Ch trng ny c ni ti trong nhng li ph bnh ca mt v xut gia tn l i Thin (Mahadeva). * Nhng im ph bnh ca i Thin cho thy trong thi i nhiu ngi thc tp th chuyn t diu bng cc lp i lp li v nhc i nhc li vi nhau v ci s thc gi l kh. C th t php thc tp ny nn c ch trng tt c l kh. Khuynh hng nh hng n c kinh in v Tam Php n. Cho nn trong Pht gio Nam truyn ba php n gm c: v thng, kh, v v ng trong khi Pht gio Bc truyn , l v thng, v ng, nit bn. ** Php n l nhng bn tnh ca s tht trong th gii ny. Thc ti nh l ci bn, m ni ci bn ny v thng, v ng th hiu c. Ni ci bn ny l kh th kh hiu lm. Ta c th ni rng ci bn c tc dng gy au kh, th d khi ta ham mun ci bn qu, khng c n th ta kh. Ni kh do nhn thc ca mnh v ci bn, do s thm kht ca mnh v ci bn m sinh ra, ch khng phi l t thn ca ci bn. Vy kh trc ht l kh th. Cc php khc, i tng ca tng, c th l tng thng duyn to nn kh th, nhng khng phi l kh th. Cc php khc i qua nhn thc sai lm ca tng th thnh kh th, nhng nu tng khng sai lm th cc php khng phi l kh. Vy ta c th ni rng cc php hu vi c tnh v thng, v ng v c tc dng gy au kh. Nu chng ta nhn qua ci tng sai lm, tt c cc php hu vi u c th gy ra au kh. ---o0o--NM TH UN Trong l lun cho rng tt c u kh ngi ta thng ni gc ca kh l do nm un. Hu ht cc b phi ni rng kh khng phi l i tng ca th m l i tng ca tng. Kh khng phi ch l kh th, kh l do tt c cc un. Nm un c phi l kh hay khng? Nm un c phi l nguyn do trc tip ca kh hay khng? Trong kinh Tam Chuyn Php Lun Bt ni

vng mc vo nm un l kh. Ngi ta cn c vo cu ni , nhng qun i nhng ch vng mc vo ! Nu nm un l kh th dit ht nm un l ht kh chng? Ngh nh vy rt nguy him. Trong kinh i Bo Tch c mt on rt hay, Bt k : C mt ng kia cm cc nm con ch. Con ch au qu, chy theo cc m sa. N khng bit rng nguyn nhn lm n au l ngi nm , ch khng phi l cc . Cng vy, nhng ngi m tng nm un l nguyn do ca kh, khng bit nguyn nhn ca kh l nhn thc sai lm ca h v nm un. Trc s bt ng quan im ca cc b phi, nu mun thit lp li t tng gc ca o Bt chng ta nn theo li nhng nh kho c. H i o xi, h tm ra c nhng bc tng hay nhng tc phm gy nt, b v ra nhiu ming. H em s hiu bit v c thng minh ca h m rp li, v h c th ti to c hnh dng ca pho tng ngy xa. i khi pho tng mt mt phn th h cn c vo phong cch ngh thut ca nhng phn khc, ca thi i , to lp li phn b mt cho ph hp vi ngh thut ca ton th. Trong khi hc Kinh, chng ta cng phi lm nh vy. Chng ta dng hai dng c l nh v duyn khi trong khi c kinh th c th thit lp li c nguyn vn hoc nguyn ca Bt. Nhiu khi do s truyn tri m c nhng Kinh b bin dng, ging nh nhng pho tng b v. Mt trong nm un l Tng, tc l tri gic, m tri gic gm i tng ca tri gic v ch th ca tri gic. i tng ca tri gic l tt c v tr, tt c nm un. Nhng i tng kh hay khng l ty theo Tng, theo tri gic ca ta. Trong Kinh Tam Chuyn Php Lun Bt c a ra mt vi v d v kh: sinh ra l kh, gi l kh, bnh l kh, cht l kh, mun m khng c l kh, ght nhau m phi gn nhau l kh, thng nhau m phi xa nhau l kh. Tm li, chnh s vng mc vo nm un l kh. C danh t th un, upadana skandhas. Th c ngha l vng mc. Khi vng mc vo nm un th nhng i tng to kh au, cn nu i vi nhng un y m chng ta khng b th th khng sao. Khng phi th un th chng ta c th gi mt tn mi l x un (upeksa skandhas). Mt ngi pht tm xut gia l phi t b c gia nh, cha m v anh em ca mnh. Khi nhn vo ta c th coi l kh, v nhng ngi mnh thng m mnh khng c sng gn l kh. Thng cha m v anh em m phi b cha m v anh em ra i l kh. Nhng c th ngi thy rng xut gia c ngha l s c mt c hi gip b tm ca mnh pht trin, do sau ny mnh s c nhng ngi thn ca mnh. Vi tm nim nh vy th

trong lng khng au kh g na, m nim hy vng ln hn. Cho nn tt c u do Tng, do nhn thc ca ta. Nhiu ngi khng xut gia, h ly chng, ly v, sinh con, ri khng c th gi chm sc cho cha m. Khng xut gia cng u c gn gi cha m? C nhiu ngi xut gia c thnh thi, nh nhng, h c nhiu c hi gn gi, gio ha cho cha m, anh em h. Nhng ngi u phi l nhng ngi kh? Cho nn ci kh ty thuc vo nhn thc v tri gic. Cng vy, nguyn do ci au kh ca con ch khng phi l cc , m l ngi nm . Chng ta c Kinh, c Lun, phi s dng nhng dng c nh v duyn khi tm hiu, ng c g tin ngay ; y kinh gii ngha, tam th Pht oan. ---o0o--HNH TR TH CHUYN Vy chuyn ha ci kh nh th no? Khi chng ta thy khng an lc th phi bit qun chiu v nhn thc c thc cht ci kh ca mnh. Cch thc tp gi l th chuyn. Chng ta nhn thc bng chnh nim. Phi nhn thc c bn cht v ni dung nim au kh. Nh ngi au bng th phi bit l chng bnh au bng no. Nu ho lao th phi bit l bnh ho lao n thi k no. l nhn din kh, thc tp v chn l th nht, kh . Chn l th nht lin h vi chn l th ba l dit, tc l hnh phc. Tip tc bng vic so snh kh v khng kh: ngy xa ti khng bnh, by gi ti c bnh ny. Ngi kia khng kh, ti c ni kh ny. Nhn vo ci ny kh, ta thy ci kia l dit. l nhn thc duyn khi. Phi nhn su bng chnh nim ch khng phi ch ni sung l . C chnh nim ri, nhn vo kh mt cch su xa ta thy c tp. Trong Kinh ni tp l s vng mc, tham i. Nhng qun chiu ta s thy rng khng ch c i nhim l nguyn do gy kh. Ham mun, vng mc to ra kh, nhng cn c nhng nguyn do khc. Si m v gin d cng l nhng nguyn do gy kh. i tm nguyn do ca kh, chng ta thy c i dc, sn hn, nghi ng, kiu mn, c kin (tham, sn, si, mn, nghi, kin). Kh do tri gic sai lm ca chng ta m c. Tri gic sai lm l vng tng, v minh. V v minh cho nn mi c sn gin, nghi ng, mi c c kin, c kiu mn v i dc. Cho nn v minh l gc r ca kh au, gy ra nhng phin no khc nh tham, sn, si, mn v c kin. Dng nh sng ca duyn sinh soi chiu, khi nhn trong kh ta phi thy lc. Lc l mt bn kia ca thc ti kh. Nhc u, au rng l kh. Nhng lc khng nhc u, khng au rng c th gi l dit, tc l s vng mt ca

nhc u v au rng. Khi nhc u hay au rng chng ta mun tr li trng thi dit, khng nhc u, khng au rng. Nhn li, i khi ci dit sn trong ta m ta khng thy, cho nn c dit cng nh khng, c hnh phc m nh khng c hnh phc. Khi nhc u ta au kh, m khi khng nhc u ta li khng thy hnh phc, khng bit y l dit. Nhng lc au rng l kh v ta ngh khng au rng l sng. Nhng n khi khng au rng ta vn khng bit sung sng. Con ngi thng sng trong qun lng nh vy. Sng trong hnh phc cng khng nhn thy hnh phc, v sng trong kh au cng khng bit l kh au. Khng nhn din c au kh nn ta gnh ci kh sut i. Khi a nh sng chnh nim vo kh ta nhn din c kh, a nh sng chnh nim vo dit th nhn din c hnh phc. y l s thc tp hng ngy. Trong nhng bi tp Lng Hng c mt cu hi: c nhng nim vui no trong i sng hng ngy m chng ta c th s dng nui dng thn tm ca mnh, to nn hnh phc cho mnh v cho mi ngi? Trong i sng hng ngy c nhng c hi ta nui dng mnh v nui dng ngi bng nhng nim vui hay khng? l thc tp qun chiu v dit. Khng nn ngh rng trong ta khng c sn dit. Trong ta vn c dit, tc l vn c hnh phc, c nhng iu kin ca hnh phc. Ta c hai mt ang sng, c hai chn ang kho, ta c hai l phi khng b ung th, ta c th i thin hnh, c th th, c th mm ci. Nu khng cm thy hnh phc, l v ta coi thng trng thi dit m ta ang c. Ch khi no hnh phc mt i, ci dit khng cn na, th lc ta mi than tri than t. V ta khng tm ch ti, nn ci dit c cng nh khng. Tht s l c mt ca chn th ba, c mt ca dit, ca nim vui, ca an lc by gi v y. V khng c chnh nim nn ta khng tip xc c vi hnh phc. l bi kch ln ca cuc i: con ngi nh mt kh nng sng hnh phc. Con ngi ch bit than kh thi. Con ngi khng c kh nng tip xc vi hnh phc, thng thc hnh phc, v khng bit sng trong chnh nim. C chnh nim ta c th tip xc vi hnh phc ang c sn ngy mai khng hi tic. Trong cun Bng Hng Ci o, ti ni c b m l mt tng phm mu nhim m nu ta khng thy sung sng th d c lm ngc hong thng chc cng khng sung sng. C m nhng khng thc rng mnh c m, th cng nh l khng c m. Vy nn chnh nim chiu sng s tht th nht l Kh v cng chiu sng c s tht th ba l Dit. Cho nn s tu tp ca chng ta khng phi ch l tip xc vi kh, nhn thc ci kh v chuyn ho ci kh m thi. Chng ta phi tip xc vi c trng thi khng kh, nui dng ci khng kh, v t nui dng mnh bng nhng trng thi khng kh. Phi thc tp chuyn ha kh v thc tp

an lc cng lc. Khi ni chuyn vi cc nh tr liu tm l, ti thng hi: ti sao khi gp ngi bnh th cc ng, cc b ch ni v nhng chuyn kh au ca ngi ta thi? Ti sao qu v khng tm cch tip xc vi nhng ht ging hnh phc ca ngi bnh? Hy gip cho h tip xc c vi nhng ht ging ca nim an lc trong ni tm v trong i sng chung quanh h, nh vy tr liu d hn. Ti sao qu v khng mi bnh nhn ca qu v i thin hnh, d thin tr hay gip h tip xc c vi nhng nim vui sn c? cng l mt cch thc tp tr liu. ---o0o--RC V HOA Khi chng ta qun chiu, khi chng ta dng nng lng ca chnh nim tip xc vi kh v vi trng thi khng kh ca mnh, th bt u t nhng nim vui v ni kh hi ht, chng ta dn dn thy trong kh c th tm thy vui, v trong vui c kh. Nh th m tip xc c vi mt kia ca thc ti, tc l chn . Do , cng i su trong qu trnh qun st ta cng t ti nim vui chn tht. Ngoi kh th v lc th, chng ta c nhng x th. Khi ni n dit ta c th phn bit hai trng thi: vui v khng kh, tc l lc th v x th. Trong i sng hng ngy, chng ta rt l l, qun lng nhng x th. Dng chnh nim tip xc vi x th, t nhin chng ta bin x th thnh lc th. Trng thi khng nhc rng, khng au u, hnh ng bc nhng bc chn trn tri t, th khng kh trong lnh, l nhng x th c th bin thnh lc th. l to tc nim vui chuyn ha kh au. Hy v kh nh rc, v hnh phc nh nhng a hoa. Chng ta bit rng hoa lu ngy s tr thnh rc. Hnh phc, an lc ca chng ta nu khng c nui dng s bin thnh au kh rt d dng. V ng trn bnh din tc , th hoa no mt ngy kia th no cng thnh rc. Ngc li, chng ta c th dng rc bn cho cy n hoa. Chuyn ha kh au chnh l bit cch bin rc tr li thnh hoa. Mt mt phi bo v hoa, mt khc phi chuyn ha rc, chng ta cn thc tp ng thi c hai. C nhng iu kin ca hnh phc th chng ta phi nhn thc, nui dng, bo tr. Mt khc, khi hoa tr thnh rc, v tt c u v thng, th chng ta phi tm cch chuyn ha rc tr li thnh hoa. Bt Thch Ca Mu Ni vn cng c mt c th, cng c mt i sng tm l nh mi ngi. Nhng Ngi khc vi chng ta ch l khi nhng o hoa trong Ngi bin thnh rc th

Ngi bit chuyn ha chng li thnh hoa. Chng ta khng bit bo tr hnh phc, khng bit chuyn ha kh au. Bt khng s hi, cn chng ta s hi. Trong qu trnh tu tp v chuyn ha trn, chng ta thy c mt iu, l hoa vi rc khng ri nhau. C hoa th c rc, c rc th phi c hoa. l nguyn l bt nh. Do , chng ta nhn hoa v rc bng con mt khng phn bit, khng s hi. Bt nhn phin no Ngi thy b . Chng ta chy trn kh au tm hnh phc, chy trn th ny i tm th khc, v chng ta dng con mt nh nguyn. Chng ta cha thy c rng s d c hnh phc v c kh au, v c kh au v c hnh phc. Trong khi Bt nhn bng con mt bt nh, Ngi thy r rng hnh phc vi kh au nng vo nhau, v ci ny c nn c ci kia. Thc tp bo tr hoa v chuyn ha rc, chng ta hc c tnh cch bt nh. Nhn vo trong hoa, chng ta s thy nhng cng rc tng lai, nhn vo ng rc, chng ta thy nhng bng hoa s c ti bn. Hnh phc v kh au cng vy. Qu trnh tu tp qun chiu v kh v dit gip chng ta dn dn tip xc c vi chn . Ta khng thy s ci gi l kh na. M cng khng vng mc vo ci gi l lc na. Chng ta vn l nhng ngi phm phu, mun chy trn kh, mun ui theo lc. Nhng khi thc tp o Bt chng ta tm ra mt s tht, l hoa v rc nht th, kh au v hnh phc nng nhau m hin din. Chng ta tip xc c vi chn ca kh v ca dit. ---o0o--NIM VUI XUT TH Tm li vic thc tp ca chng ta bt u t qun chiu kh v lc trong phm vi tc . Nh qu trnh thc tp , dn dn chng ta tip xc c vi chn ca kh v lc. Khi thy c bn cht tng tc v duyn sinh ca kh v lc ri, chng ta t ti nim an vui, s vng chi v thnh thi m lc u chng ta khng c. Bt l bc gic ng, nhn thu sut c bn cht ca kh nn khng cn s kh na, nhn thu sut bn cht ca lc ri th khng b vng mc vo lc na. Ngi t ti nim vui thanh thot, vng chi v an nhin, khng s hi. Nim vui l nim vui chn tht, nim vui ca nit bn: Sinh dit dit d, tch dit vi lc. Lc trong cu ny, l lc bnh din chn , siu vit kh v lc ca tc ri.

Nhng chng ta khng qun rng chn khng xa la tc . V cng khng nn qun rng ngi bnh thng khng th b qu trnh tu tp ci tc , khng th nhy thng vo vng nh sng hiu bit ca chn . Trong o Pht c nhiu danh t ni v hai mt ca thc ti: mt mt thuc v tc , mt mt thuc v chn . Tng Thin Thai c danh t tch mn ch tc , v bn mn ch chn . Chng ta c danh t hu lu ni v tc . Hu lu (Asrava) c ngha l nc cn chy ra, cn r ra, b sa xung, cn i vng quanh. Ngc li l v lu (Anasrava). Ngoi ra cn dng cc t th gian v xut th gian. Hu lu thuc v th gian, v lu thuc v xut th gian. Do s thc tp nn nim vui th gian chuyn ha t t, tr thnh vng chi hn, thnh thi hn, sau cng tr thnh nim vui xut th gian. Nim vui xut th gian khng cn l vui i nghch vi kh na. S gii thot ny khin nhng th m trc y ta gi l kh, l sinh, lo, bnh, t, th nay c nhn ra khng cn l kh na. Nhn thc ca ta thay i, ta ph tung phin no. Nu cn sinh ra th sinh, n lc gi th gi, nu phi bnh th bnh, ri khi cht th cht. Ngi gic ng thy trn b mt tc c sinh, lo, bnh, t nhng trong chiu su chn th khng cn sinh, lo, bnh, t na. Cho nn khi tng Tm Kinh, chng ta c nhng cu rt kh hiu nh l: khng c mt, tai, mi, li, thn, ; khng c sc, thanh, hng, v, xc php; khng c kh, tp, dit, o; khng c tr, khng c c, khng c s c. l t s tht th gian i sang xut th gian, t th gii hu lu chuyn qua ci v lu. Chn l th ba ban u c nhn thc nh l s vng mt ca kh au. Khi nhn trn bnh din s tht xut th gian th Dit khng phi ch l s vng mt ca kh au m thi, n l s vng mt ca c ci ngc li vi kh au, n vt thot tnh cch nh nguyn gia kh v vui. Trong Kinh thng ni cc v b tt ci trn cc t sng sinh t m i, l ngha nh vy. Tu tp o l t v phng din th gian cho su sc th c th t ti o l t trn phng din xut th gian. o l t c th din by nh l o l th gian hng thng, o l t cng c th din by nh l o l xut th gian siu vit. Nhng hai mt khng chng i nhau. Thc tp trong ci tc l con ng dn ti chn .

---o0o--CH THCH * i Thin nu ra nm nhn xt ph bnh v mt v A la hn, ng to ra sng gi ln trong tng on. Ph bnh th nht l d s d. D s d c ngha l tuy thy chng qu A la hn ri nhng m vn c th b nhng loi khng phi loi ngi, ti d d trong gic m. Du thy chng qu v A la hn ri, ng ni, m trong gic m vn cn thy m mt nng tin v vn b xut tinh. Mt bc A la hn vn c th b k khc d d, gi l d s d. Ph bnh th hai l v tri. Tuy rng chng A la hn ri nhng cn nhiu th thy khng bit. V d ti a bng hoa ny ra hi tn g, thy u c ni c. Cng nh trn i c nhiu ci thy khng bit, vy mt v A la hn c nhng ci khng bit, gi l v tri. Cc thy pha Thng to b bc b li ph phn trn bng s phn bit hai loi khng bit. Mt th l nhim v tri, th hai l bt nhim v tri. Nhim v tri l khng bit do s m m, v minh. Nu ti khng bit tn bng hoa ny, iu khng dnh lu g ti s gic ng ca ti, khng phi v v minh m khng bit, ch l bt nhim v tri. A la hn c th cn nhng bt nhim v tri m khng vng nhim v tri. Ph phn th ba l do d. Do d tc l vn cn nghi ng. Ni con ngi ca A la hn vn cn nhng im nghi hoc, cha gii quyt c ht nhng nghi ng. Th t l tha linh nhp. Tha linh nhp ngha l thy c qu A la hn ri m t mnh khng bit, phi c ngi khc ch cho mi bit. im th nm l o nhn thanh c khi, tc l thy phi lp i lp li hoi: i l kh, ci ny l kh nu khng th khng thy gii thot. Cu o nhn thanh c khi c truyn li trong li ph phn trn, cho thy cch hnh tr ny rt ph bin trong thi i . Cch hnh tr ph thng ny c th nh hng ti vic lp thuyt ca cc lun s ng thi, v vic sao chp kinh in c th v vy nn b sai lc i. ** Ba php n theo o Bt Bc truyn l v thng, v ng v nit bn. Nhng theo o Bt Nam truyn l v thng, kh v v ng. Php n tc l

nhng tnh cch ch thc ca th gii thc ti theo gio php ca Bt. Trong Kinh c mt on c nhc li nhiu ni: - Ny cc v kht s, s vt l thng hay l v thng? - Bch c Th Tn, s vt l v thng. - S vt v thng, vy l kh hay l khng kh? - Bch c Th Tn, s vt v thng cho nn chng l kh. - S vt l v ng hay khng v ng? Nu s vt l kh th ta c th ni ci ny l ng c khng? - Bch c Th Tn, khng c. S vt l kh th ta khng th ni rng ci ny l ng c. L lun trong on trn v v thng cho nn kh, v kh cho nn v ng. on kinh trn c nhc li hng my trm ln trong Kinh in b phi Theravada cng nh b phi Sarvastivada. on ny c th b nh hng ca t tro thi i , khi nim v kh tr thnh qu quan trng. Kt qu l Tam Php n thay v gm v thng, v ng, nit bn tr thnh v thng, kh v v ng, trong Pht gio Nam truyn. Nhng cng c nhng kinh bn trong ni Tam Php n gm V Thng, V Ng v Nit Bn. Trong b Kinh A Hm, truyn thng Bc Tng, cn li mt Kinh nh ngha Tam Php n l v thng, v ng v nit bn, nh ngha ny c lp li bn, nm ln. Ch cn li mt Kinh thi, tt c nhng Kinh khc u ni l v thng, kh v v ng. Ngoi ra, ngi Long Th (Nagarjuna), sng vo th k th hai sau Thin Cha, ni ti Tam Php n, v thy cng ni gm v thng, v ng v nit bn. Ngi Long Th tham kho y rt nhiu cc vn bn kinh tng Pht gio nguyn thu. Ngi sinh trc thy Pht m (Buddhaghosa) v thy Th Thn (Vasubangdu) 300 tui. Hai tc phm lun ni ting nht trong gii Pht hc by gi l Thanh Tnh o Lun (Visuddhi Maga) do thy Pht m tr tc, v tc phm A T t Ma Cu X Lun (t. Phn) ca thy Th Thn. Ta bit rng i Tr Lun (Mahaprajnaparamita) ca thy Long Th ra i 300 nm sm hn hai cun kia. ---o0o---

05 - Pht Php Cn Bn Bi th nm Hm nay l ngy mng 5 thng 12 nm 1993. Chng ta ti Xm H v hc tip v t diu . Hm nay v i n phn o , nn chng ta s hc v Bt Chnh o. o tc l con ng (marga l con ng), con ng chuyn ha, con ng a ti gii that v an lc. Mun tm con ng gii thot, con ng chuyn ha, ta phi tm u? Nhiu ngi tr li v c nhng cu tr li rt mnh m. Mt v thin s Vit Nam, trong khi thuyt php ni: Mc ch quan trng nht ca ngi xut gia l vt thot sinh t. Mt v t mi hi: Bch thy, tm s vt thot sinh t u? V thin s tr li :Tm ngay trong sinh t. Thin s tn l Thin Hi, v thin sinh y tn l Vn Phong, sng th k th mi. Tm ci khng sinh t ngay trong sinh t. o khng tch ri khi cuc sng hin thc ca chng ta, trong c nhng kh au m chng ta v ang tri qua. o khng phi t trn tri ri xung t. o tc l con ng tm ra ngay trong hon cnh au kh. Nu khng c hon cnh au kh ca chng ta th khng c o. Cho nn o c lm bng kh . iu ny cho thy, mt ln na, nguyn tc duyn khi v bt nh ca o Bt. Nu khng nhn vo cuc i thc ti vi nhng au kh, vi nhng vn ca n, th ta khng th tm ra o. Tm o ngay trong kh v trong tp. Cho nn khi ni v bt chnh o chng ta phi nh rng o l phng php hnh tr lin h mt thit n nhng kh au c thc ca chng ta. Trong gii Tip hin c mt gii ni v chuyn cn thit tip xc vi au kh, khng c trn trnh au kh, phi trc din vi au kh. Cng nh hoa sen khng c th mc trn m phi mc trong bn, o gii thot pht sinh t vng ly ca au kh. Khng nhng o lin h vi kh m cn lin h mt thit vi tp v dit . ---o0o--CHNH KIN Bt ni ti con ng gii thot nh l con ng ca tm s hnh tr chn chnh, gi l bt chnh o. S hnh tr chn chnh u tin l chnh kin.

Kin l ci nhn, ci thy. Chnh kin l ci thy, ci nhn thc xc tht. Ch chnh trong ting Hn Vit c ngha l thng, cn khi nghing ta gi l t. Chnh kin c th dch l right understanding hay right view (samyak drsti). Ch Phn Drsti l ci thy, Samyak l chnh. Trong vn mch ca t diu th chnh kin trc ht l ci nhn r rt v bn s tht cn bn. Phi hiu th no l kh, tp, dit v o. Tu tp chnh kin c hai giai on, hu lu v v lu, c ci thy phn nh chn l tng i v c ci thy phn nh chn l tuyt i. Tuy nhin ta phi ghi nh cu Nh dung thng tam mui n trong nghi thc tng nim hng ngy. Nh c ngha l tc khng tri chng vi chn , chn bao gm tc trong. Dung c ngha l cha ng c, c th bao trm c. Tng dung c th dch l inter-embrasing, bao dung ln nhau. Thng c ngha l ci ny truyn vi ci kia, inter-penetration. Phi thy c tnh cch dung thng ca nh trong mi gio l ca o Bt. Ni rng chnh kin l ci thy ng n v t diu , nhng ci thy ti mc no mi l ng n? S hiu bit v nhn thc ca chng ta gn vi chn nhiu hay t l ty theo s tu tp ca chng ta. Trong s tu tp, hc hi, chng ta c ba giai on: vn, t, tu. Vn tc l nghe ging, c sch, nghe gio l, hc gio l, php m v gio l. T l dng tr thng minh, kinh nghim ca mnh m chim nghim. Khng vng tin theo mt cch ngy th nhng g mnh nghe, mnh hc. Tu l em ra thc tp. Thc tp bng thin hnh, thin ta, n cm, im lng, lm vic, ni nng. Thc tp c c hi xt nghim li, c th chuyn i t thn cho su sc hn, ng n hn, vng vng hn. gi l qu trnh vn, t, tu (learning, reflexing, practicing). Vn, t, tu lun lun bt u bng tc , tc l bng s tht thng thng, c th dng c suy lun, c th dng khi nim v ngn ng din by, chuyn ch. Chng ta dng nhng danh t v nhng khi nim nh kh, tp, dit, o m tu tp. Cng tu tp bao nhiu th chng ta cng c kinh nghim trc tip by nhiu, v dn dn chng ta khng cn b tri buc bi nhng danh t v khi nim na, ngha l bc sang lnh vc chn . Trong bc u vn, t v tu, tuy rng chng ta ang trong tc nhng s tu tp hm cha chn ri. V khi t ti s chng ng, c c ci thy tuyt i. th chng ta bit rng s chng ng c cha ng tt c cc ht ging, nhng thnh qu i qua t nhng bc u tu tp. Ni nh vy nhc li mt ln na quy tc Nh dung thng, hai loi chn l khng chng i nhau. Cho nn, ci hiu v ci bit ca chng ta v t diu

d cn nh b ti u, d cha ng hn vi li Bt dy, nhng trong c ht ging ca chn . Trong Kinh thnh thong Bt v cc thy c ni ti th no l chnh kin. S din t chnh kin lun lun bt u trnh d dng mi ngi c th hiu c. V d nh ni chnh kin l ci thy v thin, c, v nhn qu: gieo u s c u, lm lnh th s c phc, lm d th s b tai ha, v.v. tt c u thuc v chnh kin. Tt c mi ngi u cn nhng nim s khi nh vy th mi bit ng i. Nh nim tin ni Bt, mt bc gic ng; nim tin ni Php, con ng gii thot v nim tin ni Tng, on th tu tp. l chnh kin. Tin rng c th chuyn ha au kh, rng c nhng bc A la hn, nh tu tp m thot c nhng phin no v sinh t lun hi nhng iu u thuc v chnh kin. H li ni no, nim no m cha ng c mt ht chn l ca Pht php trong l c cha ng t nhiu chnh kin ri, du cha phi ci thy tuyt i. Chng ta hy c mt on trong Kinh Thnh o. Kinh ni: C b th, c cng dng, c cha c m, c cc loi ha sanh, c cc v sa mn, b la mn, c ngi tu hc thnh cng, c s tu hnh chng t c trong i ny. l mt cch trnh by chnh kin mi ngi thy v c c tin. Vi c tin, ngi ta s i theo con ng chuyn ha, b nhng hnh ng sai lm gy kh au, bt u to an lc v hnh phc. Nhng chnh kin trc ht l thy bn s tht mu nhim, ti v l cn bn ca Pht php. M thy c bn s tht cho r rng th iu ny khng phi l chuyn d. Cng nhn s tht v kh, tp, dit v o, tc l chp nhn t diu . Nhng ta cn c cng phu hc hi, t duy v cng phu thc tp rt nhiu mi c th c c ci nhn su sc v vng chi v t diu . Sau y chng ta th tp qun chiu c mt ci thy v t diu . ---o0o--CHNH KIN V T DIU Chng ta bit rng con ng thot kh m chng ta tm, con ng a ti s an lc m chng ta tm, chng ta phi tm ngay trong ci kh. l nguyn tc thc tp: phi trc tip i din vi kh. Ci kh c th l ni s hi, c th l nim lo u, bt an. Ci kh c th l mi hn th, gin d, l bun ru, chn nn hay tuyt vng. Chng ta phi tr v tip xc v tm hiu nhng ni kh vi tt c s can m ca mnh. Chng ta phi nng ni kh ln, m vo trong hai tay v qun chiu su xa vo n. Nu khng lm c chuyn th khng d g ta thy c tp, dit v o.

Khi qun chiu v kh, trc ht chng ta thy mt s tht l nhiu ngi ang kh m khng bit l mnh kh. H lun lun tm cch trn chy, tm cch lng qun ci kh ca h. Cng nh ngi b bnh ho lao m khng nhn bit mnh b bnh ho lao. Nhiu ngi mang mt nim tht vng, mt ni au kh qu su kn trong lng m khng t bit. H ch cm thy khng an lc, cm thy khng mun i din vi chnh mnh. V th h tm s qun lng, vi lp i h trong nhng qun ru, v trng, bi bc, hay chn ni kh ca mnh trong nhng phim video,v.v. Bt dy rng ci kh ca con lc hay con la phi ch hnh l nng n trn lng, ci cha phi l kh. Ngu si khng bit mnh l kh, khng bit c ng i thot kh, mi l ci kh tht. l tnh trng ca ngi khng tu, khng bit tu. Bt u vo con ng vn, t, tu ta nhn din ci kh, qun chiu ci kh, gi tn ci kh ca mnh m khng cn s hi na. V nh ta thy c bn cht ca ci kh, thy c tp, thy c dit v thy c o trong ci kh. Thy Tp tc l thy c nhng gc r gn xa, nguyn do ca ci kh. Chng ta sng nh th no, n ung nh th no, th nh th no, tiu th nh th no? sng i sng c nhn v x hi ca chng ta nh th no? Ta nhn din ci kh, gi tn n, qun chiu v thy c bn cht ca n. V khi thy c bn cht ca kh th ta s thy tp. Tp tc l nguyn do ca kh, nhng nguyn do xa gn trong qu kh v trong hin ti. Ci thy ch c th t c bng s qun chiu. Chng ta c nhng phng php qun chiu. Chng ta cn s yn lng, cn c th gi, chng ta cn thin to, thin hnh, chng ta cn bn tu gip , chng ta cn thy hng dn. Mt ng bc s tr bnh cng lm nh vy thi. Bc s m qun chiu sai lm, a thuc sai lm th c th lm hi bnh nhn. Trong s tu hc, chng ta phi lm cng vic thy thuc cho chnh bn thn. Chng ta phi c th gi qun chiu, phi can m tip xc vi ci au kh ca mnh. Phi tm ra nhng nguyn nhn ca kh au hng ngy. Nh vy, khng nhng ta thy c tp, m cn thy c dit na. Dit tc l kh dit, ngha l s vng mt ca kh. Hm nay ci kh c mt cng c ngha l ngy hm qua, hay trong qu kh, n tng khng c mt. Nu chng ta bit chuyn ha th ngy mai n c th cng khng cn c mt na. l s c ao ca chng ta. Dit tc l kh dit, c ngha l an lc, hnh phc. Ta thy l ngy xa ta c nhng trng thi v t, an lc, c sc kho, nhng ta khng bit qu, khng bit hng v khng bit bo h.

Dit cng c thc tp qua ba giai on. Th nht l tip xc vi ci hnh phc bnh thng trc khi n mt. V d c mt b m yu qu m khng bit l hnh phc nn khng hng nim vui c m, khi m mt i th thy kh. C lc chng ta khng au rng m khng thy mi hnh phc ca ngi khng au rng, i ti khi rng au nhc th mi thy rng lc khng au rng l hnh phc. V vy khi nhn vo kh th thy c th no l dit. Thy tp ri l thy dit. Khng au rng tng trng cho bit bao nhiu l an lc m mnh dm p, tn ph bng s qun lng v di kh ca mnh. Khi hai chn mnh ang cn kho, cn chy c, cn i c th mnh khng bit hng, mnh khng c hnh phc. n lc gi yu, chn i khng vng, mnh mi thy rng c hai chn kho l hnh phc ln. Tnh trng kh m khng bit l mnh kh cng tng t nh tnh trng dit, c yn vui m khng bit l mnh yn vui. l v mnh khng c kh nng tip xc vi hnh phc. C hai con mt m ra thy tri xanh, nhng ta khng bit rng l hnh phc. Khi kh au m qun chiu ci kh v tip xc vi ci kh, ta thy c ci dit. Trong mt ngy, nu thc tp qun chiu bng chnh nim, ta s thy mnh c sn rt nhiu iu kin ca hnh phc ngay trong hin ti. Nhng v khng tu tp chnh nim, ta t dm p ln trn nhng iu kin hnh phc. Sng trong mt tm trng chn nn ri cho tm trng trm lp mnh, ta khng cn kh nng tip xc c vi bt c s mu nhim no trong i sng hin ti. Ti sao ngi khc ang i thin hnh an lc, ang t nui dng bng hi th v bng bc chn hnh phc, th ta tuy cng i thin hnh vi h m li t chn mnh trong au kh, bun bc, gin hn? Trong khi qun chiu kh, ta thy c dit, l trng thi khng kh v t nhin o pht khi. Ta c th nhn ra rng ci kh bt ngun t s qun lng v nhng tri gic sai lm. Qun lng tc l khng c chnh nim (the lack of mindfulness). Khi ganh t, khi gin hn, ta kh au. M nhng ganh t v gin hn y bt ngun t vng tng. C th ngi khc khng c ch lm kh ta, nhng ta c ngh rng ngi y c ch . Khi thy nguyn do gy kh, ta thy c tp, v nguyn do ti ta. Nu thy nguyn do khng ng cho ta kh, th ci kh tan bin, v t nhin ta c n ci v ta an lc. Kh, tp, dit v o c mt ng thi trong mt giy pht. o, l con ng chnh nim ph tan qun lng, l con ng chnh kin ph tan vng tng. Ci kh ca ta vn cha hnh phc trong t thn ca n, nhng v cch nhn sai lm ca ta nn ta khng thy hnh phc. Hnh phc ca mnh, chnh mnh vt b n i, mnh y n i. Bit bao nhiu

thanh thiu nin di dt nh vy. Trong mt cn gin d, trong mt pht am m, h khng cn nhn thy c hnh phc ln lao sn c, v h t chm dt i h. Ci m mnh gi l kh c th ang cha ng ci dit, c khi ta ch cn mt thc tp nho nh l c th t chuyn ha, khi phc c tnh trng dit. Phng php khi phc i khi rt n gin. Kh hay lc u ty theo cch mnh nhn. Mt ngi bn tu l mt ngi c th gip mnh nhn li v thy c nhng g mnh cha thy. Ta nn nhn tn mt ci kh ca ta v hy cho ci kh y: Bun i cho mi! Chn nn i cho mi! Gin i cho mi!... Qun chiu trc tip vo ci kh ta thy trong kh c tp, c dit v c o. C ngi tng rng o phi do thy dy, phi c hc trong Kinh. Ai ng nhn su vo trong ni au kh ca ta, ta c th thy o ri. Bt lm nh vy. Bt c bao gi hc Kinh? Ngi khng hc Kinh Php Hoa, cng khng hc Kinh Hoa Nghim, cng khng hc Kinh A Hm Ngi ch qun chiu ci kh ca mnh m tm ra con ng v Ngi dy chng ta. Chng ta cng phi nhn vo s tht kh au, khng nn tm cch qun lng, trn chy, che du, x y, chng i li kh au. Ch c s qun chiu kh au mi gip ta tm ra c nhng nguyn do khin cho ta khng hnh phc, ri sau tm ra con ng chuyn ha kh au thnh hnh phc. Qun chiu vo kh th thy tp, dit v o. Mt ci cha ng tt c cc ci khc. Gio l duyn sinh ca Bt rt mu nhim. Trong qu trnh qun chiu, nhn din v gi tn nh vy, ta thy c bn cht ca kh, thy tp, thy dit, thy o. Nh ta nhn thy tp, thy dit, thy o trong kh, t nhin kh s gim bt, cc nguyn do tp thnh t ngng, o hin ra. Thy tp th ngng tp. Th d thy v ung ru m au gan th ta s t ngng ung ru. Thy phi yu v ht thuc ta t ngng ht thuc. Tp cng ngy cng bt i v s chuyn ha s ti. o cng ngy cng hin r. Qu trnh tu tp l vn, t v tu. Khi mc chuyn ha cao, th ci kh trc y by gi khng cn l kh na. Nhng ci gi l cht, bnh, gi, hay gin, bun, ghen, khng lm cho mnh s hi na. Qun chiu su xa hn ta s thy rng nhng ci gi l sanh v dit ch l nhng nim trong u mnh. Khng c sanh cng khng c dit, ch c s biu hin v s n tng. Cho nn nhng ci m th gian gi l kh c Bt v cc v b tt cho l l thng nhin. Mt chic l sanh ra, ln ln, ve vy trn cnh ri rng xung, l chuyn thng. Chuyn ta sinh ra, ln ln, gi v cht, cng thng nhin nh mt chic l. Nhn sanh, lo, bnh, t vi con mt bnh thn, ta s khng lo s.

V kh, tp, dit, o l mt li tuyn b ca Tm Kinh. Ta i vo phm vi ca chn , ca v lu, ca liu ngha kinh: khng c kh, tp, dit v o. Cc v b tt do chi trong bin sinh t cu ngi. Ni ta gi l bin kh chnh l mi trng hnh o ca h. H khng cn b nhng t sng cn, mt, t, sinh vi dp. Ranh gii gia kh v dit, gia kh v vui mt i. Chnh bng cht liu kh m h to ra an lc, bng phn rc m h to ra c bng hoa. Phin no tc b l ngn ng siu vit kh vui. Hoa v rc tng tc. Chng ta bit rng ci kh m chng ta thy l ngc vi ci vui, nhng sau mt thi gian tu tp v qun chiu su sc, kh vui s tng tc. Sau khi vt ra, khng cn s hi v trn chy ci kh, khng cn m m trong ci vui tng i. chng ta t ti nim vui chn tht v v lu, l nit bn. Ci vui ny siu vit c ci kh v ci vui thng tc: Sanh dit dit d, tch dit vi lc. Giai on qun chiu kh v tp tuy cn l trong ci hu lu nhng giai on cha ng nhng ht ging ca v lu. Khi nghe ngn ng ca chn , chng ta phi thy ngn ng khng ni ngc li s tht tc . By gi ta ni chnh kin v tp, tc l nhng nguyn do gn xa gy ra kh. C kh au trn lp, lm cho en ti cuc i. l mt cu trong bi Sm Nguyn. Hng ngy, nhng tng, li ni v hnh ng ca ta c th ang nui dng ci kh m ta khng bit. By gi tu hc, ta phi nhn din, qun chiu, thy c nhng iu ta lm v ni thng gy v trong i sng hng ngy. Bt dy nhiu phng php gip ta nhn thy bn cht ca kh v tp, thy c bn cht ca dit, thy ta c th t ti dit, tc l hnh phc. Nu lm ng phng php Bt dy, nu chuyn ha thnh cng, ta s pht khi c ci nhn v lu. Lc ta s khng cn kt vo cc khi nim kh, dit v o na. T tng ta c th b kt. V d nh ngh rng dit l khng cn g na ht cho nn ht kh, l mt quan nim sai lm. Chng o ri ta khng cn chp trc na, d c vo s tu tp. Trong ca thin ta gi l i n kht ung: Ti i th ti n, ti kht th ti ung, m khi lm theo iu mong mun, ti khng gy au kh cho ti v cho ngi. Khng t ni tng tm s dc bt du c. Tng tm s dc c ngha l lng mnh mun g th mnh lm ci , v mnh khng cn b kt vo hnh thc. Bt du c l vn ng khun php *. l tnh trng thnh thi, an lc ni Tnh . Theo ngn ng ca mi bc tranh chn tru l thng tay vo ch. Cng i vo ch, cng ni cng ci, cng mua cng bn nh ngi khc, nhng mnh vn l con ngi gii thot. Khng tuyn b nghim trng: Ti ang tu y.

i thin hnh thnh thi nh khng. Kinh T Thp Nh Chng ni ng php hnh v hnh hnh, tu v tu tu. trnh tng tm s dc - mun lm g cng c, th hnh ng s khng cn gy thm tp, khng to thm nhng nguyn do ca kh. Nhng nu cha t ti trnh m ta bt chc th l iu nguy him. Khi xa, Ho thng Nht nh, cha T Hiu, xin vua c t chc tng cng v tr tr ni Din Xun vi hai v t. Ngi lp mt ci am, gi l Am An Dng, ri Ngi mi b m v c dp sng gn m gi. Cc quan trong triu ti thm, xin ct mt ngi cha. Ngi ni: Thi, thi, ti tr tr nhiu cha ri, mc ch ca ti xin vua v ngh l khi phi gi cha, khng l by gi cc v li bt ti lm cha na? T ngi sng nhng ngy rt an lc cng b m. C mt hm m ngi b bnh nng, b ni :Con, sao m mun n cho c qu. Ngi i xung ch Bn Ng, thn nhin xin mt con c em v nu cho cho m n. Ngi xch con c trong tay, i t di ch ln ni. Nhiu ngi ni : Sao thy tu m lm nh vy? Nhng v Ngi khng cn n vo hnh thc na, thnh ra Ngi thn nhin: Lm ci g cng c ht , trong thin hc gi l i n kht ung. Ngi ta ch lm c nh vy khi t ti t do v vt thot thng tc. Dit tc l s chm dt nhng nguyn do gy kh au. Ngi ta sng c hnh phc, an lnh v thnh thi m khng t bit. Trc khi b kh au trn ng ta c tnh trng dit, nhng ta khng bit qu. V di dt, ta c th t ph hoi hnh phc t nhin sn c ca ta. Nguyn do l ta sng khng chnh nim, ta thiu thy, thiu bn ch cho ta thy hnh phc ta ang c. Nhng iu kin hnh phc c th ang c mt trong ta v xung quanh ta nhng ta khng c kh nng tip xc sng hnh phc. ---o0o--H TH CNG PHU Tu tp cng l qun chiu nhn din hnh phc bng nhng bi thc tp chnh nim. V d: Ti ang th vo v ti bit l ti c hai con mt. Ti ang th ra v ti mm ci vi hai mt ca ti. l mt trong nhng bi tp gip ta tip xc c vi nhng iu kin hnh phc ang c ca mnh. Ta l ngi tip nhn nhiu iu kin hnh phc y t cha, m, ng, b, t tin v tri t nhng ta khng bit tha hng kho tng hnh phc . Kinh gi l ngi cng t. Trong lc qun chiu nh vy ta thy ngay trong dit cng c sn mm kh. Cch sng hng ngy ca ta c th tiu

dit hnh phc ca ta v to ra kh au. R rng l qun chiu hnh phc th ta thy kh au nm sn trong y. V khi thy iu , ta thy c o. Bt dy php an tr trong hin ti (hin ti lc tr), tc l sng tnh thc trong tng giy pht, bit qu trng tng giy pht ca i sng. Con ng r rng nh vy, ch c iu ta thc tp hay khng m thi. Nghe Bt ta bit l li Bt hay lm, cn em ra rao ging cho th gian, nhng chnh ta li khng chu hc hnh. Cho nn ta phi quyt ch thc tp ch khng ni l thuyt sung, gi l h th cng phu (get down to the real pratice). Thin hnh mi ngy, tng kinh mi ngy, thc tp mm ci v hi th thc mi ngy, v tp nhn mi ngi bng con mt hiu v thng. Ta nu cm, ra chn v qut nh nh th no c th c hnh phc ngay trong khi ta nu cm, ra chn v qut nh. l cng phu. Trong khi ra chn, nu cm, k bn, dn gh, ung nc v ca cy, ta t hi: Ta ang lm g y? - What am I doing? Ta t tr li: Ta ang ra chn. Ra chn nh th no c an lc, qut nh nh th no c an lc l iu quan trng. Khi ta t hi: Ta ang lm g y? Ta s ra chn mt cch khc v qut nh mt cch khc. Trong chnh nim ta thy hnh phc trn lan. Ta s khng cn xem ra chn v qut nh l nhng cng tc nng nhc v mun lm cho xong. Ta ang lm g y? Hi xong ta mm ci, v chuyn ra chn qut nh bng to ra mt nim vui trong i sng hng ngy. gi l h th cng phu. Ngoi vic thc tp trong cuc sng c nhn, chng ta cn thc tp trong i sng chung vi mi ngi. Gi d v xung khc m hai ngi cng au kh. Chng ta c c hi thc tp lm gim bt kh au. C hi th nht l c hai ngi cng thc tp. Hai ngi u qun chiu, hai ngi u dng mt thng nhn cuc i. C hi th hai l ngi ny thc tp nu ngi kia khng thc tp. Khi ta thc tp v nhn ngi kia bng con mt t bi th khng nhng ta thay i m ngi cng s thay i. Ta khng cn hai ngi mi k c ha c, mt mnh ta ta c th k ha c ri. Trong t tm ta c th ho gii, ta t bt u trc, v s chuyn ha su xa v chn tht ca ta s a ti s chuyn ha ca ngi kia. C hi th ba: nu ngi ny khng thc tp th ngi kia bt u thc tp. Thnh ta lc no ta cng c ba c hi to nim thng cm. Tnh trng khng phi l mt tnh trng tuyt vng. Xung quanh ta, bt c mt li kinh,

mt ting m, mt ting chung, mt bc chn no cng nhc ta rng ta c ba c hi . H th cng phu l vic ta c th lm c v c th lm ngay. Ta c th thnh cng trong my pht ng h, ch khng hn phi ch ngy ny sang ngy khc. Nu ta bit thay i cch nhn th t nhin b kh cuc i s tiu tan. Mt thng nhn cuc i l mt phng php rt mu nhim. Chnh ta c th thay i c tnh trng. ng ni rng nu ngi kia khng thay i th ta lm sao thay i. Phng php tu tp ny l tip xc vi an lc v to tc nim vui trong mi giy pht ca cuc i. y l thc tp hin ti lc tr, thc tp php l. Cun Php L Ca S Tnh Thc bn dch ting Php nhan l Le Miracle, cest de marcher sur terre Php l l i trn mt t. i trn mt t l thn thng. Php l l bit mnh ang sng. Ch i b thi cng l thn thng. Ch cn ra chn, ch cn nhn mt thn cy thi, cng l mt php thn thng. Php l l bit rng h m mt th thy uc tri xanh. Php l y, ta c th thc hin trong tng giy pht nui dng v chuyn ha, an lc tng trng, v thy o. o khng phi ch c thy nh hc Kinh v nghe ging m nh thc tp. Cng thc tp ta cng thy r o. Theo cng phu tu tp ny, nhng nim vui hi ht v gi to s c chuyn ha thnh nhng nim vui ch tht v su sc. Tuy bit rng ci g cng v thng, cng thay i, nhng ta khng cn s hi, v ta bit cch to nim vui. Thc tp nh vy, ta s t ti mc vng chi, s khng s hi v thng, s hi thay i, l t do, l khng vng bn. Khng phi ch ti mt trnh cao no ta mi t c vng chi v thnh thi. Cng trnh tu tp cng ngy lin tc em li cho ta thnh thi. Cho n khi ta t ti s vng chi v thnh thi vt ln trn nhng kh vui thng tc th dit c tn l nit bn (nirodha tr thnh nirvana). Dit khng phi ch l s vng mt ca au kh. S vng mt tm thi ca kh au s dn ti s vng mt vnh vin ca kh au. Tc s a ti chn . l chn nh, c khi gi l php gii tnh hay l php thn (dharmakaya). V nim vui ln ny, ta khng th din t bng li ni c na, v n vt ra khi ngn ng ca tc . Nim vui ln ny, Bt v cc v b tt thc chng c. Cc v c th gt u xc nhn rng nim vui c mt, nhng h din t khng c, v chnh ta phi t tm li vo. Khng th din t c nit bn (nirvana). Cho nn trong lnh vc ny th dit l ngn ng o on: con ng ca ng

ngn b ct t. Khng c ng ngn no c th din t c nit bn, c nim vui ln, c s vng chi v thnh thi ca ngi t ti ci nim vui ln. Khng nhng ngn ng khng chuyn ch c m cc nim cng khng chuyn ch c. Khng suy tng c, khng khi nim c, gi l tm hnh x dit. N khng thuc v lnh vc ca t tng na. Nit bn khng th suy t, khng th so snh, khng th tng tng c. Nit bn ch c th t thn tc chng. Vy th s tht th ba, dit, cng c hai phn. Phn th nht l phn hu lu v phn th hai l phn v lu. Hu lu l asvara, nh nc r ra. V lu l anasvara. Trong lnh vc hu lu, chng ta cn tu thuc vo ngn ng v khi nim. Ti lnh vc v lu ri th khng cn ngn ng v khi nim na. Nhng trong qu trnh vn, t v tu, chng ta c th thy c nhng ht ging v lu trong ci hu lu ri. Cng nh khng phi i chm dt sng th mi c nc. Ngay trong khi sng l sng th ng thi n cng l nc ri. ---o0o--Ch thch * c Khng T ni rng: Nm 30 tui, ti c th ng vng. n 40 tui, ti b c tt c nhng iu nghi hoc. n nm 50 tui, ti bit c l vn hnh ca tri t. Ti nm 60 tui, th tai nghe xui. Tui 70, ti mun lm g th lm m khng tri vi o l. (Tam thp nhi lp, t thp nhi bt hoc, ng thp tri thin mnh, lc thp chi nh thun, tht thp tng tm s dc bt du c). ---o0o--06 - Pht Php Cn Bn Bi th su Hm nay l ngy mng 9 thng 12 nm 1993, chng ta ti Xm Thng v hc tip v t diu . Chng ta ang ni v chnh kin, tc l ci thy chnh xc, trc ht l ci thy v bn s tht l kh, tp, dit v o. Hm nay chng ta qun chiu v s tht th t l o.

o tc l con ng (marga). C con ng a chng ta thot kh au, c con ng chuyn ha kh au. Dch ra ting Anh mt cch n gin th kh l ill hay l ill-being (duhkha). Tp l s tp hp ca nhng nguyn do a ti kh, c th dch l arising (samudaya). Dit l cessation, tc l chm dt, khng to tc ra kh na. o l the way. C thy o th mi c chnh kin. Chng ta bit rng khi qun chiu v kh mt cch su sc ta c th thy tp, dit v thy o. Khi nhn vo tp, chng ta cng thy kh, thy dit v thy o. Nhn vo dit, chng ta cng thy kh, thy tp v thy o. V by gi nhn vo o, chng ta cng thy r kh, tp v dit. Cho nn o ch c th thy c t s au kh. Nu khng nhn ra kh th khng th no tm ra o. Ngi ta thng khng hiu ng v o. H ngh rng c mt con ng tu hnh, nhng by gi cn tr, mnh cha tu lm g vi. i khi no 60 hoc 70 tui ri tu cng khng mun. Hoc ngh rng o l dnh cho nhng ngi gi c v nhng k chn i. H khng bit rng o l con ng chuyn ha, gip mi ngi thot kh. o vn c ngha l con ng i. ng Phng chng ta ni n o lm ngi, o lm cha, o lm thy. Ngi con c o lm con, ngi v c o lm v, ngi chng c o lm chng.v.v.. Trong sch Minh Tm Bo Gim c cu mc i lo lai phng hc o, c phn a th thiu nin nhn, ngha l ng c i n gi ri mi hc o, ti v c nhn vo ngha a th bit, trong y c rt nhiu nm m ca nhng thiu nin. Nh vy, d tui tc no, chng ta cng cn hc o. V o m Bt dy l o gii thot, o sng an lc. Nhm ln quan trng hn na l nhiu ngi ni v o nh mt l thuyt, hay nhng h lun cho vui. Ngh rng v gi mi cn hc o, khng phi l chnh kin. H lun v o li l mt t kin khc. Nhiu ngi ni v o rt lu lot, nhng cc l thuyt h ni khng dnh lu g n i sng ca h c. Trong gii Pht t Vit Nam c rt nhiu ngi ni ti o mt cch say m, nhng o y khng th hin trong i sng v trong s tu hc ca h. Bi ht o ca: Ti l thin s bun, ngi tng di nh trng.. dng nhng danh t o Bt, k thc khng c ni dung o, chng qua ch l nhng tng y m, lnh mn v thin, v o m thi. C rt nhiu trng hp trong chng ta hiu lm v o nh vy. ---o0o---

QU TRNH VN T TU Ci nhn v o chn chnh bt u t vn, t v tu, gi l tam hc. Vn l hc hi. Nhng t ca Bt gi l thanh vn (sravaka), l ngi nghe gio l tu hc. Khi nghe ging dy v gio l, khi c Kinh, khi php m, ta thc tp vn hc. Vn hc tc l hc nghe. Hc nghe, ta phi c thi ci m, phi thao thc mun hiu, mun thc hnh, nh th gi mi l vn hc. Cn nu nghe m lun, nghe ch ph phn v ch trch, nghe cha chp kin thc ri khoe khoang, cha phi l vn hc. T l suy gm, t duy, qun chiu nhng iu mnh nghe. Ta nghe mt iu g, d iu t mt v o s ni ting ni ra ta cng phi t, tc l phi thm xt gi tr ng dng ca nhng iu . Ta khng m qung nghe theo v iu kin. Sau khi nghe ri, phi t. Trong khi ang nghe, khng t, nghe l nghe m thi. Nghe xong ri lc mi qun chiu, mi suy t (reflecting). T l em kinh nghim, em tr tu, em kh au ca mnh ra m xt nghim. Xem th nhng iu mnh nghe c th tr li c nhng ni au kh, nhng thc mc, nhng thao thc ca i mnh hay khng, nh th gi l t hc. Nghe ging nh giao ht ging vo t. Thc tp l ti tm cho ht ging c th ny mm. Thc tp l tu, giai on th ba gi l tu hc. Nu khng em ra thc tp th vic nghe khng c li ch no c. Trong qu trnh vn, t, tu v o ta s thy c bn cht ca o l lm bng kh, ta thy kh trong o. o Bt pht sinh l v cuc i kh au, cho nn cuc i kh au l cht liu lm ra o. S tnh thc, s thng yu pht sinh t kh au. o v kh tng tc. Trong qu trnh vn, t v tu chng ta thy kh v tp trong o. Chng ta bit rng tp, nhng nguyn do lm ra kh, nu chuyn ho c, th kh s vng mt. Ba yu t kh, tp v dit c th nhn thy trong o. Tm Kinh ni: Khng o, c ngha l o khng c ngoi kh, tp v dit. Khng c ci ny th khng c ci kia. Nm ch khng kh, tp, dit, o thuc v chn , l s tht v lu. Ngay trong qu trnh tip xc vi mt tc , ta thy c bn cht ca o, v chuyn ha c tp. Nu thy cho r th ta ngng li ngay, t nhin i ti dit. Chuyn ha tp, thnh tu dit s lm vi kh, khin cho ci kh bin i. Nh qu trnh vn, t v tu m li ni v hnh ng ca ta mi lc mi tng ng. V d mt ngi ging gii rt hay v nm gii, nhng vn cha thc tp nm gii mt cch vng chi. Nh qu trnh vn, t v tu nn s

thc tp nm gii cng ngy cng vng; v li ni ca ta i i vi hnh ng, ngn hnh tng ng. Ni theo Vng Dng Minh l tri hnh hp nht. ---o0o--O VT TRN NGN NG o bt u bng vn, tc l nghe, c v thu nhn mt s kin thc. Ri nh qun chiu, suy gm v p dng trong i sng hng ngy nn nhng kin thc v nim ban u tan bin dn thnh tu gic thc s. V vy chng ta trnh ni ti o nh l mt ch thuyt. Nhn vo mt con ngi c vn, c t v c tu th ta thy s th hin ca o. Ta thy ngi s t ti dit, bung b c tp, v chuyn ho c kh. Qu trnh tu hc lc u da v ngn ng, da vo nim. Nhng sau khi thc chng, chng ta s khng cn kt vo ngn t v nim, s tip xc trc tip vi bn mn. o siu vit ng ngn, nh trong o c Kinh c cu: o kh o, phi thng o, (o m c th m lun th cha phi l o chn thng). C nhng ngi ti hi o ct cht vn v ci l v o, ta ch nn mm ci. L lun v o mt th gi, khng c li ch g. Ngi ung tr vi nhau cn c o v hn. Bc u hc o cn phi c nhng khi nim v v thng v v ng, v kh, tp v dit. Ban u ta cng c th dng l lun dp tr nhng t thuyt. Nhng sau ngn t v l lun cng c vt lun v lc ngi tu hc s dng chnh s sng ca mnh. Ta sng i sng hng ngy cch no cho ngi khc thy chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nh v chnh kin tr nn c mt. Kinh thng k nhng cu chuyn v nhng nh trit hc c mun m lun v ci l vi Bt v nhng ti nh v thng, v ng v nit bn. Mi ln Bt thy mt nh trit hc ti ngi sn sng u l nh vy th Ngi ch mi ngi ung tr. Hi th Ngi khng ni. Chng ta nh li cu chuyn mt nh trit hc ti hi Bt v vn c ng hay khng c ng. Bt ngi im khng ni g. Sau ng ta i mt. Thy A Nan thc mc, th Bt bo: ng y i tm mt hc thuyt chng i hoc ng h, ch khng i tm php mn tu hc. Ni khng c ng, ng s b kt, m ni c ng ng cng b kt. Khng ni l cho ng ta hn. o vt ln trn ng ngn, nim v l lun. Ni nh vy khng c ngha l ng ngn v khi nim khng c ch li. Khi ngi ta thao thc hc hi tu tp th ng ngn v khi nim l nhng bng ch ng c th s dng

c. Cng nh bn ca mt thnh ph tuy khng phi l thnh ph nhng c th gip ta i trong ph x m khng lc ng. Khi o l s tht trong i sng hng ngy ri th s tu hc tr thnh rt t nhin, rt nh nhng, khng nng v hnh thc. o c tnh cch v hnh. V hnh l khng lm g c. Kinh T Thp Nh Chng, xut hin Vit Nam vo th k th ba, c cu: ng php hnh v hnh hnh, tu v tu tu, chng v chng chng, (ci php ca ta l hnh ci hnh v hnh, tu ci tu v tu v chng ci chng v chng. ngha ca cu l o vt thot cc hnh thc v nim. o cng c phn hu lu v v lu. Phn hu lu l th gian (lokya) l phn hng thng, dn dn bt kh thm vui. Phn v lu l xut th gian (lokottara) l phn vt thot hon ton bin gii ca ngn t, nim, kh v vui.

---o0o--KINH CHNH KIN Chnh kin thng c din t l thy c tam bo, thy c thin c,v.v.. Nhng trc ht chnh kitn l phi thy c bn cht v bn s tht. Ci thy v bn s tht l cn bn ca chnh kin. Trong tam tng kinh in c nhiu Kinh ni v chnh kin, ci thy chn tht (samyak drsti). C mt Kinh do thy X Li Pht ging: gi l Kinh Chnh Kin (Samaditthi sutta). Kinh ny l kinh th 9 Trung b (M.9). Thy X Li Pht ni nhiu Kinh v ti t diu , trong c Kinh gi l Du Chn Voi, Tng Tch Diu Kinh. Con voi cha i trc li nhng du chn rt ln. Nhng con i sau c th bc ln trn du chn i trc: nhng khng c du chn con th no ln hn du chn con voi. Gio l t diu cng vy, bao gm tt c cc gio l khc. Kinh Chnh Kin Trung B c mt Kinh tng ng bng Hn vn, l Kinh 344 Tp A Hm. Hc Kinh ny ta thy thy X Li Pht dy mt s em tn l Ma Ha Cu Thi La v mt s thy khc v ci thy chn chnh. Theo thy X Li Pht chnh kin trc ht l s phn bit nhng gc r lnh v nhng gc r khng lnh, thin cn v bt thin cn (wholesome roots and unwholesome roots). Qun chiu th chng ta s thy c ba loi gc r lnh l: v tham (absence of greed), v nhu (absence of anger) v v hi (absence of violence), tc l ci r khng tham m, ci r khng gin

hn v ci r bt bo ng. Bt bo ng (ahimsa) tc l v hi. V hi tc l khng mun gy v cho mnh, cho ngi v cho thin nhin. Nhng gc r bt thin l tham, nhu v hi. Ch tham c nhiu ngha. N c ngha l vng mc, l thm kht, khng bao gi tha mn. Ngc li vi tham l tri tc, tc l bng lng vi tnh trng va , c th an lc cho thn tm. Cc thy khc hi: C chnh kin v cc phng din khc khng? Thy X Li Pht tr li: C ch, v d chng ta ni chnh kin v phng din cc loi thc n. Chng ta phi phn bit bn loi thc n. ---o0o--BN LOI THC N Loi thc n th nht l on thc, tc l nhng thc n i vo ming ca chng ta. Chnh kin cng l bit phn bit nhng on thc c hi v nhng on thc khng c hi. Chng ta phi bit nhng thc n thc ung no gy tn ph v lm mt s iu ho trong c th. Khi chng ta n nhng mn hin lnh v b dng th chng ta cng bit. gi l chnh kin. Ta thc tp chnh kin ngay trong i sng hng ngy, trn bn n v trong khi nu n, ch khng phi ch thc tp trong thin ng m thi. Trc khi n chng ta ni: ch xin n nhng thc n c tc dng nui dng v ngn nga tt bnh, l chnh kin p dng khi n v khi nu n. Ni v on thc, Bt dng hnh nh ca hai v chng nh kia n tht con. Hai v chng ny mang a con trai duy nht qua sa mc. H ngh rng s lng thc em theo l cho chuyn i. Nhng cha ra khi sa mc h ht thc phm. Hai v chng bit rng c ba ngi s cht i. Cui cng h phi nh tm n tht a con c th sng m ra khi sa mc. H va n tht con va khc. Bt hi rng: Ny cc thy. Khi hai v chng n tht a con th h c thy thch th g khng? Cc thy tha: Bch c Th Tn, lm sao thch th c khi bit mnh ang n tht con. Bt dy: Trong i sng hng ngy, trong khi tiu th, chng ta cng phi bit thc n ca mnh c th to ra bng s au kh cng cc ca k khc, ca nhng loi sinh vt khc. Hai tay nng bt cm y, do thm mt ht ng cay mun phn. n khng c chnh nim, ta to kh au cho mi loi v kh au cho chnh bn thn ta. Khi ta ht thuc, ung ru, n nhiu thc n bo vo, l ta ang n b phi ca ta, ang n bung gan, tri tim ca ta, t ang n tht ta. Nu l cha, l m th lc ta ang n tht con ta ti v cc con cn c cha

m mnh kho, ti vui. V nu cha m trong khi n ung m tn hi thn th ca chnh mnh th chnh cha m ang git con. Thnh ra n nh th no ng to ra nhng kh au cho cc loi v ng to kh au cho chnh mnh, l chnh nim v chnh kin. o Bt trong c Nam Tng v Bc Tng u tin rng chng sanh t i ny sang i khc thay phin ln lt lm cha lm m ca nhau. V vy mi khi n tht, chng ta hy c thc rng c th ta ang n tht cha m hay con ci ca ta. Do chng ta tp n chay v tp khng st sanh. Loi thc n th hai l xc thc. Chng ta c su cn l mt, tai, mi, li, thn v . Chng tip xc vi sc, thanh, hng, v xc v php. Ta phi thy rng vic tip xc c em cht c vo ngi hay khng. V d nh khi ta xem truyn hnh, mt ta tip xc vi hnh sc. Phi thc tp chnh kin xem chng trnh truyn hnh kia c a vo trong tm ta nhng c t nh s hi, cm th v bo ng hay khng. C nhng phim mang li cho lng ta s hiu bit, lng t bi, ch quyt tm mun gip ngi, quyt tm khng lm nhng iu lm li. Ta bit ta c th xem phim . y l ta thc tp chnh kin. Ngi ln cng nh tr em, trong khi xem phim, phi bit thc tp chnh kin. Phi bit rng c nhng chng trnh truyn hnh cha ng rt nhiu c t nh bo ng, cm th v dc vng. Ngay c nhng phim qung co cng khi ng thm kht, dc vng hay s hi ca ngi ta. Khi xem mt t bo khng c chnh nim, chng ta c th tip nhn rt nhiu c t. c xong ta c th mt nhoi v nhng iu ta c c th khin chng ta chn nn, lo lng v gh s. Chnh nhng cu chuyn hng ngy cng c th mang nhiu c t. l xc thc. Chnh kin pht sinh ra chnh nim v chnh nim cng lm pht sinh chnh kin. Ti bit rng nhn, nghe v tip xc vi nhng g th thn ti s kho khon, nh nhng v an lc v ti quyt nh mi ngy tip xc vi nhng cht liu . Cn nhng th lm ti mt, ti bun, ti lo, ti gin th ti s trnh khng tip xc. l chnh nim v xc thc, c c nh chnh kin v xc thc. Bt dy rng con ngi rt d b thng tch, trn c th cng nh trn tm hn. Bt dng hnh nh mt con b b lt da dn xung sng. Di sng c hng vn loi sinh vt li ti bu li ht mu v ra tht con b. V khi ta a con b ti ng gn mt bc tng hay mt thn cy c th, cng c nhng sinh vt li ti sng trn bc tng v trong cy c th bay ra, bm vo con b ht mu. Nu chng ta khng gi gn thn v tm bng chnh kin v chnh nim th cc c t trong cuc i cng bm li v tn ph thn tm ta. Nm gii m chng ta tip nhn v hnh tr l b da bao bc thn th v tm hn ta. Nu khng hnh tr nm gii l chng ta

khng thc tp chnh kin. V trong mi chng ta vn c ht ging ca chnh nim. Thc tp chnh nim cng nh to ra nhng khng th chng li s xm nhp ca cc c t kia. Loi thc n th ba l t nim thc. l nhng ni c ao ta mun thc hin cho i ta. Mong mun lm gim c mt hng bun ln, hay mong mun u bng tin s, nhng mong mun nh th thm nhp vo ngi ta ging nh mt thc n. Mong mun l mt loi thc phm gi l t nim thc. c mun mnh s gip ta nng lng thc hin hoi bo. Nhng c nhng loi t nim thc lm cho ta kh au sut i. Nh danh, li, ti v sc. Mun c mnh kho v ti vui, c gip cho gia nh v x hi, mun bo v thin nhin, tu tp v chuyn ha, thnh mt bc gic ng thot cho i v.v.. th l loi t nim thc c th a ti an lc, hnh phc. V t nim thc, Bt k chuyn mt ngi b hai lc s ko xnh xch trn mt t i ti mt hm la. Hai lc s khing ngi kia nm xung hm la ang bc chy. Bt ni rng khi ta b nhng t nim thc bt thin chim c, b danh, li, ti v sc li cun th cng nh ta b nhng chng lc s ko i ling xung hm la. Do , ngi tu hc phi c chnh kin, phi nhn din loi t nim thc trong ta l loi no. Loi thc n th t l thc thc. Chng ta l s biu hin ca thc, gm c y bo v chnh bo. Chnh bo l con ngi gm nm un ca ta v y bo thuc hon cnh chung quanh ta. V hnh ng t nhiu kip xa nn by gi ta c chnh bo ny, vi y bo ny. Chnh bo v y bo u l s biu hin ca tm thc. Khi lm cng vic nhn thc, tm cng ging nh c th n nhn cc mn n. Nu trong qu kh tm thc ta tip nhn nhng thc n c hi, th nay tm thc ta biu hin ra y bo v chnh bo khng lnh. Nhng g ta thy, nghe, ngi, nm, tip xc, suy t, tng tng, tt c nhng th y u nh mun sng chy v bin tm thc. V nhng v minh, hn th v bun kh ca ta u tri v bin c ca tm thc ta. V vy ta phi bit mi ngy chng ta nhn vo tm thc ca ta nhng mn n no. Chng ta cho tm thc n Kinh Kim Cng, Kinh Php Hoa hay l chng ta cho n n tham, sn, si, mn, nghi v t kin? Chng ta cho n n t, bi, h, x hay l chng ta cho n n tro c, hn trm, gii i, phng dt? V thc thc, Bt dng hnh nh mt ngi t t v ng vua. Bui sng vua ra lnh ly 300 li dao cm vo thn th ca mt t ti. Ti bui chiu vua hi: Ngi t by gi ra sao?. Tu b h, n cn sng. Vy th em n ra, ly 300 li dao m qua ngi n mt ln na. V bui ti, vua hi: K by gi ra sao? Cn sng. Hy ly 300 mi dao m

qua thn th n mt ln na! Bt dng v d ni chng ta cng ang hnh h tm thc ca ta y nh th. Mi ngy ta m 300 mi dao c t vo trong tm thc ta. Nhng mi dao ca tham lam, gin d, ganh t, hn gin, th on, v minh. Bn v d k trn c chp trong Kinh T Nhc. T nhc l tht ca a con. Bn v d nghe rt gh s, c tc dng rn bo chng ta phi tnh to gi gn chnh kin. Thy X Li Pht ni: Ngi c chnh kin l ngi hiu c bn cht ca bn loi thc phm nh trn. Nu anh cha bit c ci bn cht ca bn loi thc phm l anh cha c chnh kin. Sau khi thy X Li Pht ni v bn loi thc phm, cc thy khc li hi tip: C th ni v chnh kin di mt phng din khc na hay khng? Thy X Li Pht tr li: C, chnh kin l ci thy ca chng ta v bn s tht, gi l t . Phi thy c kh, phi thy c tp, phi thy c dit, phi thy c o. Cc thy hi thm, th thy X Li Pht ni tip v chnh kin qua mi hai nhn duyn. Cc thy li hi thm na, v thy X Li Pht ni rng chnh kin c th nhn di kha cnh hu lu v v lu. Phn hu lu l th gian v phn v lu l xut th gian. Phn th nht l hng thng, phn th hai l lu tn. Khi no dit ht phin no th gi l lu tn, tc l vt ra khi bin gii ca kh au. Nhng iu ny cng c ni ti trong nhiu Kinh khc *. Chng ta phi bt u bng phn th gian. Chnh kin (right view) l ci i ngc li vi t kin (wrong view). T kin l ni rng khng c nhn qu, khng c thin c, khng c cha m, khng c tnh ngha. Chnh kin l bit c nhn c qu, c phn bit thin c, c i trc i ny, c cha c m, c tnh c ngha,v.v.. Chng ta phi bt u t phn o c th gian, theo li thy X Li Pht dy. Chnh kin gm kh nng nhn din nhng thin cn v nhng c cn trong ta, kh nng thy c bn cht ca t diu , kh nng c th thy c bn loi thc phm, v kh nng c th thy c mi hai duyn khi. ---o0o--TI TM HT GING CHNH KIN Lm th no t c chnh kin? Trc ht chng ta phi hc. Qu trnh vn, t, tu (nghe suy nghim - thc tp) bt u bng vn, ngha l phi hc, phi tp lng nghe. Chnh kin c th trao truyn c khng, hay l t

mnh phi t ly? Ta nh rng chnh kin c sn ht ging trong mi ngi. Thy gii v bn gii l nhng ngi c th khi ng c ht ging ca chnh kin trong ta. Ngi dy ta c chnh kin khng, v chng t ti mc no? Chnh kin ca ngi y vng chi cha hay ch l mt s khi nim hc c t cc thy khc hay trong Kinh sch? Hc khng phi l thu thp kin thc. Hc l thuyt m khng chng nghim th cng nh con tm n l du m khng lm c t, khng c ch li g c. Chnh kin c th th nhn, c th trao truyn. Nhng vic trao v nhn cn nhiu iu kin. Ngi dy ta v chnh kin, cun sch ta c, cun Kinh ta tng phi c kh nng thc ng nhng ht ging chnh kin trong ta. Ht ging chnh kin c sn. Bt dy tt c mi ngi u c ht ging ca tu gic. Cho nn khi c nghe, c tip xc vi nhng du hiu ca chnh kin th t nhin ta s hiu. Nhng kinh nghim kh au ca ta cng gip ta tip nhn chnh kin. Chnh kin ch c th trao truyn trong nhng thi gian v a im thch hp, bng ngn ng t i, kh c, nhng ngn ng c kh nng nh thc c ht ging chnh kin c sn trong ngi nghe. Ngi nghe lc u c th ch hiu bng tr c thi, iu nghe cha thm vo tm thc hoc cha th nghim c, v cn thiu kinh nghim sng. Nhng ht ging chnh kin cha sn trong tm mt ngy kia s ny mm. Khi kinh nghim au kh chn mi th ch cn nghe mt cu ni hay mt bi php thoi l ngi y c th chuyn ha. Cho nn to ra nhng iu kin gip ta tip nhn chnh kin l iu rt quan trng. Nhiu ngi thy mnh sn sng tip nhn chnh php, nhng vn phi chun b mt thi thch ng. Nghe mt bi php, phi cho gio php c c hi thm su trong tm thc tip xc, nh thc v ti tm nhng ht ging chnh kin trong mnh. Nu ch dng tr nng tip nhn chnh kin th s khng c kt qu bao nhiu. Ti thng ni vi thin sinh l nghe php thoi (vn) l mt php thc tp m vic thc tp th khng phi ch cn n tr nng. Phi thc tp vi thn, tm v c tng thc ca mnh. Tng thc nh mt t, gi l t tm (tm a). Trong t tm ca ta c nhng ht ging ca chnh kin. Khi nghe php ng dng ln nhng bc tng tr xo. Khng suy on, khng so snh, khng bnh lun. Trong giai on vn ta cha cn t. Khi nghe php thoi hy khoan dng tr nng phn bit, m phi a c thn tm ra. Khi nghe php, ta phi mt t tm m rng thnh thang cho ma php thm nhun. Ma xun nh ht t tm t, ht u nm xa h ming ci. t tm thm t th ht ging tu gic trong ta mi ny mm c. Cho nn ngi nghe php thoi phi

nh ngi thiu, phi ngi cho chng chc, thanh thn, v ch lng nghe thi. M rng tm lng khng thnh kin tip nhn li php thoi. Nghe m c nh kin ri th khng tip nhn c na. Lc nghe chng ta ng em so snh nhng li ang nghe vi kin c sn ca mnh. ng va nghe va ph phn: ging, khc, ng, sai v ly cc nh kin ca mnh lm tiu chun. B bc tng tr no v thnh kin ngn chn, nhng iu ta nghe khng thm vo lng ta c na. Cho nn b quyt ca nghe (vn) l lng trng, l khng tm. Nghe, tip nhn v thu hiu ri, su mi t v tu, ngha l mi suy ngm, chim nghim v em vo cuc sng. Vo thi Bt cn ti th, nhiu ngi ti nghe Bt ging ln u, trong khi nghe thc tnh ngay. H gic ng tc thi trong khi nghe Bt ni, nh h tng au kh v dy cng tu tp. Ch vn thi l chng. Ba vic vn, t v tu din ra trong cng mt khonh khc. V trong con ngi ca nhng k y nhng c nng ca gic ng y ri, ch cn mt ch no cn b kt m thi. By gi nghe mt bi php thoi th t nhin ch b kt c tho g, v s tht bung ra. Chnh kin c th c ni ti nh l nhn hay l qu. Chnh kin tip nhn vo l nhn. T v tu li mang chnh kin ti nh kt qu ca s thc tp. Khi tip th chnh kin nh l nhn, th phn nim v danh t cn quan trng. Khi thnh tu kt qu th chnh kin l tu gic, vt khi danh t v khi nim, chnh kin tc l gic ng, l b . Vo bui khuya thnh o, Bt t ti ci thy hon ton, v thng chnh ng chnh gic, th ci thy ca Ngi l tu gic xut th gian. Nhng khi bt u ging cho cc thy v t diu l Bt bt u phi dng nim v ngn t. nim v kh, v tp, v dit, v o. c trong Kinh chng ta thy rng sau khi Bt thnh o Ngi li b sng Ni Lin Thuyn 49 ngy. Trong 49 ngy , Ngi sng trong v ngn v v nim, nhng ng thi Ngi cng bt u thit lp cc ngn t v nim chun b ging dy. Chng ta thy bi thuyt php u tin v t v bt chnh o c xy dng mt cch rt k lng, rt p v rt thch hp vi nm ngi t u. Nhng ch l ci bnh ng nc thi. Nc chnh kin c sn ri. Mun hin nc cho ngi, phi em tng trong mt ci bnh. V t diu , bt chnh o l bnh nc u tin m Bt em chia x cng nhn loi. Thy Thi H, sng u th k ny bn Trung quc dng cc danh t gio l bn cht v gio l nh tng. Gio l nh tng l gio l c

trnh by qua ngn t v khi nim, cn ci gio l m ta sng l gio l bn cht. Thy dng hnh nh ca mt thn cy. Tri nng, cy chiu bng trn mt t. Ch cho ngi kia ci bng cy: y l bng cy, nu anh tm ti gc v nhn ln anh s thy cy. Gio l nh tng nh bng cy, gio l bn cht l cy. Cy l tu gic chn tht, bng cy l khi nim v ngn t din t tu gic. Nht thit tu a la gio nh tiu nguyt ch, tt c gio l trong cc kinh in u l ngn tay ch mt trng. Ngn tay ch mt trng khng phi l mt trng nhng nu khng c ngn tay ch th ta khng bit phng hng nhn v mt trng. Khi nng vo gio l nh tng tu tp, mt ngy kia ta thy c gio l bn cht. Duy Biu Hc (thng gi l Duy Thc Hc) ni v cc phin no nh tham, sn, si, mn, nghi v kin. Khng cn dng ch t kin, v kin c ngha l ci thy sai lm ri. Kin ngha l mt ci thy phin din, thy mt mt. ng v phng din th gian m ni th c chnh kin, c t kin. Nhng khi t trnh xut th gian th tt c mi kin u l t kin. V d nh v thng l chnh kin, thng l t kin; ng l t kin, v ng l chnh kin. Nhng ng v phng din xut th gian th thng l t kin m v thng cng tr thnh t kin. V thng l th thuc tr bnh gip ta khi vng vo ci thy v th gii m ta ngh l trng tn. Nhng nu ta li vng mc vo nim v thng th v thng cng l mt ci thy (kin) sai lm. V thng l ci thy ta chng nghim trong i sng, khng phi ch l mt khi nim. Hc Pht, chng ta hay b vng vo nhng nim v thng v v ng. Vi tu gic siu vit th nim v thng phi c vt qua m nim v v thng cng phi c vt qua. nim v ng phi vt m nim v ng cng phi vt. Cng nh trong Kinh Bo Tch ni: th rng b kt vo nim hu, cn hn b kt vo nim khng. Khng l mt th thuc tr bnh hu nhng nu l bnh khng th khng cn thuc no cha. Tm li, tu tp chnh kin trc ht l hc hi v tip nhn nhng ngn t v nhng khi nim chuyn ch tu gic. Ri nh qu trnh vn, t v tu m tu gic ln ln dn dn. V khi t c tu gic th khng nhng tt c cc khi nim v t kin m c nhng khi nim v chnh kin cng c thng vt. Kinh Php Mn Cn Bn (Mula pariyaya, Trung B 1) ni rt r v s vt thng nim v t kin, ng trn lp trng xut th. Khng nhng nim ta c t ng l mt t kin m c nim ta khng c t ng cng l mt t kin. Tu gic t c nh chnh kin cng ln th hnh ng ca chng ta cng sng. Chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh tinh tn, chnh nh v.v.. tt c u ty theo chnh kin. Phm cht ca by phn kia trong bt

chnh o u ty thuc phm cht ca chnh kin. Cho nn Kinh Tp A Hm 785 cng nh trong Kinh Thnh o, Majjhima Nikaya 117, u ni rng chnh kin ng hng u. Vic tu tp chnh kin lc u gip ta phn bit chnh kin v t kin. Cui cng nh chnh kin ta bit rng tt c cc kin u l t kin. Cho nn chnh kin l vn ling tu hc, vn ling hnh tr ca chng ta. Nu vn ling phong ph th tt c nhng s hnh tr trong cc lnh vc chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh cng s giu c. Hc hi nh th no cho nhng ht ging chnh kin trong tm c nh thc, c ny mm, th lc nhng iu chng ta hc hi mi thc s l chnh kin. ---o0o--Ch thch * Cc Kinh cn bn ni v bt chnh o u phn bit hai mt ca bt chnh o. Hai mt y l hu lu v v lu. Xin tham kho Kinh Thnh o (Trung A Hm 189), Kinh Tp A Hm 785 v Kinh Maha cattarisaka (Trung B 117). Kinh Tp A Hm 785 r nht. Theo gc ch, lu tc l ci s r chy, s tri ln. V lu tc l chm dt s r chy, s tri ln. Lu c th dch l s i vng, asrava. Lu do c ngha l phin no, thnh ra asrava l klesa (phin no). Khi no m chng ta dit ht tt c phin no th gi l lu tn, tc l hon ton gii thot, vt ra khi bin gii ca kh au. Trong su php thn thng th lu tn thng l cao nht. Lu tn thng tc l gt sch ht tt c phin no, cn cc thn thng khc nh thin nhn thng v thin nh thng th khng quan trng bng. ---o0o--07 - Pht Php Cn Bn Bi th by Hm nay l ngy 12 thng 12 nm 1993, chng ta Xm H v hc tip v t diu . Ln trc ta hc v chnh kin, hm nay chng ta s hc v chnh t duy. Trong khi hc v chnh kin, chng ta thy rng trong qu trnh tu hc, chnh kin c th l nhn v cng c th l qu. Bt c mt hin tng no trong v tr, d l vt l, tm l hay sinh l, u phi c nhn thy ng thi l nhn v l qu. Khng c mt hin tng no ch

ng vai tr nhn hay qu m thi. Theo l duyn khi, chng ta bit rng t tnh ca chng ta l nhn m cng l qu. Do d trong Kinh ni chnh kin ng hng u, nhng chng ta khng nn hiu chnh kin l nguyn nhn u tin t pht khi ra cc chnh o khc. Theo o l duyn khi th khng c nguyn nhn u tin, khng c mt ci g thun ty l nhn hay l thun ty l qu. Mt nhn khng bao gi a ti qu m phi c rt nhiu nhn to nn mt qu. Mi hin tng u do tt c nhng hin tng khc phi hp v biu hin ra v mi vt c mt trong tt c cc vt khc.

---o0o--BT CHNH O TNG SINH TNG TC Vy chnh kin khng phi l nguyn nhn u tin ca cc chnh o. Tm s hnh tr chn chnh tng sinh tng tc, mi phn u l nhn v qu ca cc phn kia. By s hnh tr kia cng l nguyn nhn a ti chnh kin. Bt chnh o cn c gi bng mt t khc l bt thnh o phn. Bt Thnh o Phn l tm thnh phn ca con ng cao qu. Trong ting Phn, thnh o phn l arya marga anga, thnh o c tt c tm chi phn. Th nht l Chnh kin m chng ta bn. Ri ti Chnh t duy (right thinking) l s t duy ng n. Chnh ng (right speech) l li ni c tc dng chuyn ho, tho g, em li hnh phc v nh tan m lm. Chnh nghip (right action) l hnh ng khng to kh au, a li hnh phc. Ch nghip y ch thn nghip, l hnh ng do thn th ta lm. Cn khu nghip thuc v chnh ng v nghip thuc v chnh t duy. Tip theo l Chnh mng (right livelihood). Mng tc l phng tin sinh sng. Chnh mng l ngh nghip, l phng cch sinh sng khng gy au kh v m lm cho con ngi, khng tn hi thin nhin. Chi phn th su l Chnh tinh tn (right energy). Tinh tn l s sing nng. Th by l Chnh nim (right mindfulness) v sau cng l Chnh nh (right concentration). V s pht trin ca tu gic, gio l lun lun ni ti nim, nh v hu. Tu tp chnh nim dn ti chnh nh v c chnh nh th t ti tu gic. Ti sao trong bt chnh o khng ni chnh tu m li ni chnh kin? Suy ngh v iu ny gip chng ta phn bit r hn ngha ch chnh kin trong phm vi tc v phm v chn . ng thi ta cng thy r hn by

chnh o khc gp phn vo s chuyn ha chnh kin t phm vi th gian sang phm vi xut th gian nh th no. Chnh kin bt u bng nhng gio l, cha phi l tu gic. Hiu bit v t diu , v bt chnh o, v l nhn qu mi ch l nhng hiu bit c tnh cch l thuyt m thi. Nh c vn, t v tu m nhng nim v ngn t tr nn tu gic chn tht. Trong qu trnh vn, t, tu chng ta phi thc tp chnh t duy, chnh ng, chnh mng,v.v.. m nu khng thc hnh by thnh o kia th nhng l thuyt trong kinh sch khng bao gi bin thnh tu gic c, mi mi chng s ch l mt m nim trong u, hoc ni cho vui thi. Nhng iu ta hc hi bng khi nim v ngn t c cha cht nhng ht ging ca chnh kin, ca tu gic; nhng khng c vn, t, tu th chng cha th tr thnh tu gic c. Ngi hc o bt u tip nhn nhng kin thc, ngn t v khi nim t trong kinh sch, t thy v t cc bn tu. Sau ngi y phi thc tp bt chnh o bin ci vn ling ngho nn thnh tu gic ch tht, pht sinh t ni tm ca mnh. Bt ni tt c chng sinh u c sn gic tnh, tc l ht ging ca chnh kin, ca tu gic. Gic tnh b che lp v v minh, bun kh v su hn, cho nn khng pht trin c. c nghe php, c gn gi bn lnh v c hc hi th chnh kin c c hi ny mm v n hoa: ht u nm xa h ming ci. Cho nn chnh kin l nhn nhng cng l qu, v khi chnh kin thnh kt qu chnh l tu trong b ba nim, nh, tu (smrti, Samadhi, prajna). Nh tu tp by chi phn khc ca bt chnh o nn tu ny n. Sau , tu gic li nui dng t duy, ngn ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh. Cho nn chnh kin tuy l m ca by chi phn khc, nhng cng l con ca by chi phn khc. Cng nh l l cy. C th ni thn cy, r cy, cnh cy l m, cn l cy l con. Nhng l cy cng ng vai tr m. V l cy c bn phn phi tip nhn thn kh, dng nh sng mt tri thc hin dip lc ha. Mi chic l chnh l mt vin bo ch, nh th nhng khong cht trong t i ln. t nha nguyn bin thnh nha luyn nui cy. Thnh ra tt c cc chic l tuy l con ca cy nhng cng u l m ca cy. Ging nh vy, chnh kin nui dng chnh t duy, chnh nghip, chnh mng, chnh ng, vn vn, nhng ng thi cng c chnh t duy, chnh nghip, chnh mng, chnh ng, v.v.. nui dng. Chng ta cng thy r tnh duyn khi c th p dng trong bt thnh o phn.

Vi chnh kin, chng ta phn bit th no l cn lnh v cn khng lnh; chng ta hiu bn s tht kh, tp, dit, o,v.v.. C chnh kin th t nhin t duy s i ng ng, chng ta suy ngh khi sai lm. C chnh kin v duyn sinh th chng ta bit rng hnh phc ca chng ta ty thuc vo hnh phc ca ngi khc, nh gia anh ch em, v chng hay cha con. Thy ri, mi ngi s khng i tm hnh phc cho ring mnh na. V khi cha kh th con khng th no hnh phc c, chng kh th v khng th no c hnh phc c, anh kh th em khng th no c hnh phc c. Chnh t duy l t duy xem ta phi lm th no cho ngi kia c hnh phc th lc ta mi thc s c hnh phc. Ngi i tm hnh phc ring r l ngi khng c chnh kin, v chnh kin l ci thy ca o l duyn khi. Ni v chnh ng cng vy. Nu chng ta c chnh kin th t nhin ngn ng ca chng ta s i vo ng chnh. Chng ta s khng ni nhng iu gy him khch v v. Nu thy c tnh kh ca ta, nhng u, nhc im ca ta v ca ngi khc, th ta s khng ni ra nhng cu to ra a ngc gia hai ngi. Trong tng giao x hi, thy r c u im v nhc im ca mnh v ca ngi khc l c chnh kin. C chnh kin th t duy v ngn ng s chnh, s khng gy thm au kh. iu cng ng vi chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh. ---o0o--CHNH T DUY V V THNG, V NG Chnh t duy ting Phn l samyak samkalpa, Kinh A Hm dch l chnh tr, ting Php c th dch l conception correcte. T duy c hai loi l tm (vitarka) v t (vicara). Tm l nhng ngh n thun. Cn t l suy i ngh li su xa hn. Suy ngh ti lui, quanh qun, khng dng c, nh ci my v tuyn truyn hnh m gi ny sang gi khc khng ai tt, khng c mc ch no c, th s suy ngh khng phi l chnh t duy. Chnh t duy gip cho ta nhn thy r, lm pht sinh chnh ng, chnh nghip v chnh mng. Cn t t duy th cng ngh cng gy au kh. C chnh kin, nhn thy bn s tht, duyn khi, v thng v v ng th t duy s i vo ng chnh. T t duy pht sinh do ci nhn khng ng v s vt, v bn thn v hon cnh ca mnh v ca ngi. Chnh t duy pht sinh cn c trn chnh kin v nui dng chnh kin, hai phn nui dng ln nhau. Chnh t duy l suy ngh da trn s tht, khng phi l t duy trn my, khng dnh lu g vi thc t. S tht hin r ra l nh chnh kin, Nhiu

ngi suy ngh v i lc trong vng lun qun ca l thuyt, ni thao thao bt tuyt, v vi nhng cun sch di trng giang i hi. Nu khng c chnh kin, h vn ch ni chuyn trn my. Chnh t duy cn c trn chnh kin, trn tu gic, nh ta thy bn cht ca s vt l v thng v v ng. Suy t m ngc li vi nguyn tc v thng v v ng l t t duy. Th d nui con ta c ngh l a con nh ca mnh s nh vy sut i l sai. S tht l ln 12 tui n khc, ln 14 tui n c th c nhng kin ngc vi mnh, ln 16 tui n c th tranh lun vi mnh ri. Chnh t duy l phi thy c bn cht ca v thng trong con ngi ca ta, ca k khc v ca s vt. Mi ngi by gi rt d thng nhng mt ngy kia c th tr thnh d ght v c th tr thnh k th. Mi chng ta u c loi ht ging, c ht ging ca s trung thnh m cng c ht ging ca s phn bi. Bt v cc v b tt u nh vy ht. Nh ta tu tp nn ht ging ca s phn bi khng c mi trng pht trin. Khi mt ngi phn bi ta th chnh ta cng ti tm nhng ht ging phn bi ni h t ngy ny sang ngy khc. C ngi ni Thi i tu cho xong! nhng nu ht ging xut gia trong ngi y khng ln th chc ngi y khng i c ti quyt nh. Tuy vy ht ging khng xut gia, ht ging mun lp gia nh n vn cn trong con ngi xut gia. Nu sng vi thy vi bn m vn thy kh th t nhin ht ging khng xut gia, ngha l nim c mun lp gia nh, c v, c con, ht ging s ln ln. Trong i sng xut gia nu ta c hnh phc, nu ta t thy mnh c chuyn ha v gip ch c nhiu ngi, th ci ht ging khng xut gia kia, c th lu lu pht hin mt ln trong gic m nhng khng bao gi ln ln c c. Ngi ti gia cng vy. Ngi quyt nh thnh lp gia nh cng c ci ht ging xut gia trong tm. i khi cng nm m thy mnh i t, v nu trong cuc sng la i gp nhiu kh au, th li cm thy tic ngy xa mnh khng i tu. Trong ta, tng thc chn nhiu ht ging, c khi nhng ht ging y chng i vi nhau. Nhn su, ta thy tm ta l mnh t cha ng tt c mi ht ging. Ngi bn hn phi ca bn cng mang sn loi ht ging nh vy. Ngi s anh, ngi s ch v ngi s em ca ta cng vy. Tt c u c nhng ht ging tri ngc nhau bn trong. Nu ta bit ti tm, bit gip th cc ht ging tt s pht trin, ht ging tiu cc s cng yu, cng nh, d khng bao gi bin mt. V vy, tm thc gi l nht thit chng thc (sarvabijaka), ngha l tt c cc loi ht ging.

Chng ta phi tp nhn mnh, nhn ngi v nhn x hi chung quanh cho r. Mi ngy ci thy ca ta phi sng thm, phi mnh thm, l tu gic. Nu ci thy khng sng thm, khng mnh thm th s tu hnh ca ta cha c kt qu. Tnh trng tu gic cn m yu c kinh gi l lit tu. Tu gic m yu th khng th gip nui dng by chi phn khc ca bt chnh o. Mt em b 12 tui v Lng Hng, hi mt cu lm cho S ng thng qu. Em hi: Bch s ng, mt ngi mnh thng hm nay, lm sao mnh c th bit trc rng ngy mai mnh cn thng na hay khng? Ngi mnh thng hm nay, ngy mai mnh c th ght, l mt s tht m em b ny chng kin. Ba m n ngy xa khi quyt nh ly nhau, b c hai gia nh chng i. Ba tranh u, thch c gia nh v c x hi ci c m. Vy m by gi hai ngi coi nhau nh th nghch. Ba v m ang th ght nhau nn b rt au kh. Bch S ng, lm sao mnh bit ci ngi mnh thng hm nay, ngy mai mnh vn cn thng? Lm sao chng ta bit c! V lng ca chng ta cng v thng. Ni tm ngi kia c nhng ht ging khc nhau, ni tm ta cng c nhng ht ging khc nhau. Ci thy v v thng cho ta bit rng ta phi cn thn trong i sng hng ngy. Nu khng bit vun bn nhng ht ging tch cc m c hng ngy ti tm nhng ht ging tiu cc ni mnh v ni ngi, th t nhin ngi mnh thng hm nay, ngy mai c th mnh s ght; ci ngi hm nay thng mnh s c th ght mnh ngy mai. l chnh kin dn ta ti chnh t duy. Nu t duy khng cn c trn tu gic v v thng th l t t duy. V ng l mt nhn thc cn bn khc ca chnh t duy. Nu t duy ca chng ta khng cn c trn nguyn tc v ng th vn l t t duy. V ng c ngha l mi hin tng ty thuc nhiu hin tng khc, khng mt hin tng no c mt t th ring bit v c lp vi tt c nhng hin tng khc. Cc hin tng u do nhn duyn m sinh khi.
---o0o---

T DUY TRNH XUT TH GIAN Trong Kinh c ni n s thin, nh thin, tam thin v t thin. Trong trnh thin th nht c t duy, c tm (vitarka) v t (vicara) ngha l cn c nhng ngh. Nhng vo thin bc th hai, nh thin, th khng cn tm v t na. Cng tip xc trc tip vi thc ti th cng thot khi nim v

ngn ng. nim v ngn t tuy c s dng ch by s vt, nhng cng c th lm cho ta xa cch thc ti. Vt khi hng ro ca nim v ngn t ta mi tip xc su sc c vi s tht. Nh khi ni n ngi M, ngi Php, nhiu ngi c sn nhng hnh nh, tng, tnh cm vn c v ngi M, ngi Php. n khi gp mt ngi M hay mt ngi Php, nu chng ta vn gi nguyn cc nim c, nh nhng nh kin, nhn h th chng ta khng th thy v tip xc c vi con ngi tht trc mt mnh. Nh vy nim v ngn t ban u c th gip ta bit c cc s vt, nhng sau c th tr thnh chng ngi vt ngn khng cho ta tip xc vi bn thn ca thc ti. Cho nn trong qu trnh tu tp ta phi dn dn hc tip xc vi thc ti mt cc trc tip khng qua trung gian ngn t v nim. T duy phi dng n nim v ngn t. Nhng trong qu trnh vn, t, tu, chng ta phi tp vt nim v ngn t i vo bn cht ca s vt. Ban u ca s hc hi th t , bt chnh o, v thng, v ng, thin cn, c cn, u l nhng nim v ngn t. V khi bt u thy c bn cht ca t , ca bt chnh o, ca v thng, v ng th ta khng cn n nhng danh t v nim y na. Nh th gi l thc chng (direct experience). Trong phi To ng c cu chm ngn v ngi thin: t lng c bt t lng , bt t lng nh h t lng. Phi t lng th thin chi yu gi. Vit l t lng, c l t lng. T l t duy, lng l o lng, so snh. T lng c bt t lng l suy t v o lng ci khng th suy t v o lng, t duy v ci khng th t duy c. Bt t lng nh h t lng l ci khng th suy t th lm sao m suy t c. Cho nn, phi t lng th thin chi yu gi: khng suy t, l yu ch ca thin. Ngi ta thng hay hi khi ngi thin ng suy ngh v ci g? Ngi thin ct yu l khng suy ngh g c. Lc ban u trong s thin th cn suy ngh, cn dng khi nim v ngn t. Sau , phi vt khi nim v ngn t. Khi ta thc s sng vi mt ngi hay trong mt hon cnh no th dn dn nhng nim v ngn t sn c v hon cnh v v ngi t nhin ri rng. T c th kt lun rng khi ta bc sang lnh vc chn , xut th gian, th tt c mi t duy u l t t duy. All thinkings are wrong thinkings. Khi hc v chnh kin, chng ta cng i t lnh vc ca th gian sang lnh vc xut th gian. Lnh vc th gian l thy c chnh kin, c t kin. Khi i sang lnh vc xut th gian tt c cc kin u l t kin. All view are wrong

views. Chnh t duy cng vy, ban u th ta phn bit c chnh t duy v t t duy. Nhng sau qu trnh vn t tu, ta an tr trong thc ti nhim mu ca php thn. Lc khng th no din t thc ti bng ngn t v nim na. Gi l tm hnh x dit. Tm hnh x tc l ci ch i v ca tm . No v ca mi tm hnh khng cn. Ci gi l chnh t duy cng khng cn din t c s tht, n chng qua ch l ngn tay ch mt trng. Chnh kin v bt c mt chi phn no ca Bt chnh o cng u c hai mt th gian v xut th gian nh vy. Cho nn Bt ni gio php ta nh bin, c nhng bi bin thoai thoi gip ta i t t xung nc, ch khng bt buc ta phi i ngay vo ch qu su. Hc v v thng, v ng, lc u chng ta ch c khi nim v danh t v thng v v ng. Chng ta c th ni v v thng, v ng sut i m gio l v thng v ng khng nh hng cht no ti i sng hng ngy ca chng ta. l nhng chic xe vn ti trng rng. Tri li, nu chic xe c chuyn ch vt liu xy ct, th khi xe rt lui chng ta vn cn vt liu. V chng ta khng cn b kt vo nhng chic xe hnh thc ca nim v ngn t. Bt c dy cc php qun v bt tnh v kh. Bt tnh ngha l khng sch s: tuy b ngoi ta thy sch s v p nhng bn trong th khng. Cnh thin nhin bn ngoi c th rt p nhng bn trong li khng. Cnh ng qu thi bnh ti tt, chim n lng bay, thy rt p nhng bn trong c th l cht phn ha hc ang git bao nhiu cn trng. Nhng con chim ang ling bay kim su n, v nhng con su ang run s. Ta ng ci b ngoi nh la. Nhng con ngi trng rt trong trng, nhng bn trong thn tm c nhng yu t bt tnh. Khi khm ph ra c th c th tr mt ri. Phi thy c cc yu t bt tnh bn trong chnh bn thn mnh, trong ngi khc v trong vn vt chung quanh. a ngc c th xut hin bt c lc no. l php qun bt tnh. Trong o Pht c phng php qun cu tng, tc l qun st v thn th con ngi thy c nhng s tht v tnh cht bt tnh. l mt cch i tr tham dc. Qun kh l i tr vi o tng v vui. Nhn mt c nhn, mt gia nh chng ta c th thy qua b ngoi hnh nh c s ha thun v vui v nhng bn trong c th cha cht nhiu kh au. B ngoi ta thy mt gia nh m m v ti vui, nhng bn trong c th l on gin, ghen ght v mi ngi phi chu ng ln nhau nh trong mt a ngc. Bt dy qun kh ta xo o tng v nhng nim vui gi to. Sau ny cc thy nu ra hai ti qun chiu, kh v bt tnh chp chung vi cc php qun v thng v v

ng. Qun chiu thy bn t kin gi l bn in o (viparyasa). l: s vt v thng m ni l thng, s vt kh m ni l lc, s vt v ng m ni l hu ng, s vt bt tnh m ni l tnh. in o tc l ngc li, ting Anh l up side down, quay ngc u xung t. Tm Kinh Bt Nh ni vin ly in o mng tng tc l xa la nhng ci thy in o do tri gic sai lm sinh ra. Bt cho bn bi hc: v thng, v ng, kh v bt tnh ta thot khi nhng nim v danh t v thng, lc, ng v tnh. Nhng c ngi ch nm bt c danh t v nim thi. H b kt cng trong cc danh t v nim v thng, v ng, kh v bt tnh y. H ch than i v thng qu, i v ng qu, i kh qu, i bt tnh qu v m thm kt lun: thi th cht i, hay b ci i ny tm sang mt ci khc cho ri. y l mi lm rt quan trng, lm h khng tin thm mt bc no trn ng tu hc. Trong bi t chng con t v th c cu: Cng tng thn xin nguyn li ci i ny lm vic sinh, ni ta khng cn phi la b cuc i ny i tm mt ci khc. Mun gii thot khi bn ci in o, tm ti bn chnh kin, nhng nu khng kho th ngi ta c th li kt vo nhng nim v thng, v ng, kh v bt tnh. Nh mt k b bnh c ngi ta cho thuc, ri li b bnh ghin thuc. o Pht i Tha gi nhng ngi ny b bnh gio php (dharma sickness). Ban u b bnh kh au, by gi b bnh thm v gio php. Trong gii Pht t, nhng ngi b bnh m vo cc nim v thng, v ng, kh v bt tnh rt ng. Tuy h ni hoi v v thng, v ng, kh v bt tnh, nhng nhng gio l khng ch li g cho h trong i sng hng ngy c. Nhng chic xe vn ti khng chuyn ch c vt liu no c, ch l nhng chic xe khng. l nhng ht thc lp khng bao gi mc ra c la go. o Bt i Tha ni nit bn l thng, lc, ng, tnh. Ly ngay t in o lm bn c ca Nit bn. Chng ta nghe m git mnh. C ngi s c cha lnh bi ci phng thuc , v cng c ngi s au nng thm v bn phng thuc khng tiu. Thnh ra khi chng ta i vo bnh din bn mn th tt c cc kin u khng cn, d l chnh kin. Tt c mi t duy u nn b ht, d l chnh t duy. (All views are wrong views, all thinkings are wrong thinkings). Phi t duy th thin chi yu gi, s vng mt ca t duy l tinh yu ca thin. Cho nn chng ta bit rng khi ngh v nhng iu xu v c nh st, o, dm, vng l t t duy nh ri; nhng nu chng ta ngh ti t , v thng, v ng, bt tnh, kh m b vng vo nim v ngn t th cng

l t t duy. Ch khng phi c ang ni v Pht php l chnh t duy. T duy Pht php m t duy theo kiu b vng mc vo danh t v nim cng l t t duy. Ni chuyn v qun ru, song bc v sc dc, c nhin l t t duy; nhng nu chng ta ni trong chnh nim. trong hng mun chuyn ho ngi nghe, gip h ra khi nhng hm h v a ngc y th chng ta ang thc tp chnh t duy v chnh ng. V khi chuyn sang bnh din xut th gian th khng cn s phn bit, tt c t duy u l t t duy. Trong vic tu tp, ung tr hay i thin hnh th chng ta ch ung tr v ch i thin hnh m thi. Nu chng ta cn t duy v tr, t duy v thin hnh, cng vn l t t duy. Trong khi i thin hnh ta ch i thin hnh thi; nu suy ngh, d l suy ngh v thin hnh, l hng. Trong khi ung tr ta ch ung tr; nu trong khi ung tr cn suy ngh, so snh, suy t v tr, c nhng nim ny, nim khc v tr, th u cn l ung tr na? Trong i sng hng ngy, tr c ta lun lun suy ngh, ngh ci ny ri ngh ci khc. Khi s suy ngh a chng ta ti au bun, s hi, lo lng, chng ta bit l t t duy v chng ta phi ngng li. Mun ngng tp kh suy ngh y li, ta phi thc tp chnh kin. Chnh t duy a ti an vui, a ti quyt tm mun to hnh phc cho mnh v cho ngi khc. Trong Kinh Thnh o v Tp A Hm kinh th 785, chng ta thy r rng chnh kin, chnh t duy v chnh nim phi hp li thnh mt b ba rt quan trng, nht l trong s thc tp hng ngy. c mt phng php tu tp v chnh t duy, ti ngh bn mnh ny, qu v c th t t cho mnh nh nhng cu hi, p dng vo thc t. Mnh th nht: C chc nh vy khng? Cu hi ny thuc phm vi t duy v tng (thinking and perception). T duy lin h ti tng. Tng tc l ci nhn thc (perception) hay tri gic ca mnh. Mt si dy m ta tng l con rn, l mt nhn thc sai lm, wrong perception. Mt ngi khng c ni iu m mnh tng rng ngi y mun ni iu , mt iu gi nh m mnh tng l s tht: gi l vng tng. Cng nhiu vng tng th cng nhiu t t duy. Cho nn ng vng tng v mnh, v ngi, v hon cnh xung quanh. V mun nh vy th phi c chnh nim. T hi: c chc nh vy khng? C chc ci tri gic m mnh tip nhn l ng hay khng? Trong mt kha tu n, ti ngh mi ngi vit cu hi Are you sure? dn trong phng mnh. Chng ta c rt nhiu nhn thc sai lm trong i sng hng ngy. Nhng sai lm to a ngc cho chng ta v

nhng ngi sng chung vi chng ta. V vy mun chnh t duy phi bit qun chiu v kim chng xem nhng tri gic ca ta c ng hay khng. Mnh th hai m ta nn lun lun t hi mnh l: Ta ang i v u? y l vn lin quan n t duy v tht nim. T duy thng li ta i khp ni. N x mi mnh v ko mnh i nh tr mc ng ko con tru i theo. N mang chng ta xung a ngc, chng ta theo xung a ngc. V vy cn phi thc tp chnh nim. Ta ang i v u? Khi bit mnh ang cho tht nim honh honh, cho t t duy ko mnh i vo a ngc, ta ni: ti bit ti ang i vo a ngc, v t nhin ta ngng li. Ti bit t duy ca ti ang a ti xung a ngc v ti quyt nh khng i theo na. Mnh th ba c lin quan n t duy v tp kh. Tp kh l nhng thi quen ta c, t hi u th, c th do cc th h ng b truyn li. Khi nhn ra mt tp kh ca mnh ta hy cho mt cu: ! bn c tri h? Mt thi quen m chng ta thng ngh l hay nhng c th l d. V d nh ci thi hay lm. H h tay ra mt ci th kim vic ra lm, nu khng lm th khng chu ni. Cn nguyn su xa l v t i ny sang i khc dn ta vn rt ngho i. Cho nn ng b t tin nh mnh khi no c cht th gi rnh l phi lm mt ci g, gip gia nh c thm cm n o mc. l mt c tnh tt. V thng gia nh, thng cha m cho nn mnh chu kh lm nh vy. Nhng thi quen c th tr thnh mt tp kh xu c th lm cho mnh khng cn c hi sng ch thc na. Rt nhiu ngi trong x hi ca chng ta b ci bnh gi l ghin cng vic (workaholism), tc l khng lm g th chu khng ni. H khng c th gi ngm nhnh tri xanh, my trng, khng c th gi i tng bc thnh thi. S sng phi c nhng giy pht thn nhin, nhn h c th c ngm hoa o n, c th nhn mt trng ln, c th ung mt chn tr trong thanh tnh. Cho nn ta phi qun chiu tp kh ny. Mi khi nhn ra mnh ang ht hi nhn u cng thy vic cha lm, vic mun lm, lo lng bn chn v cng kia vic n, chng ta bit ci tp kh, ci thi quen c ang chim c tm mnh. V ta ct ting cho: Ka, bn ti tr li! Nu bit tp kh ta tip nhn t m ta, th ta s cho : M i, con nhn ra m ri! Nhng tp kh trong cuc sng vi ngi chung quanh cng i hi ta gi chnh nim hn na. Mt ngi m ni ra cu g l ta phn ng li ngay lp tc. Tp kh to ra mt phn ng my mc khng kp suy ngh. Mt trm ln ta phn ng ging ht c trm, nh mt phn ng ha hc. Mt ngi h ni xong cu ny th th no ngi kia cng in u ni gin. Mt trm ln ni l mt trm ln gin. Cho nn ngi sng chung vi ta phi bit v tp kh

ca ta v ta cng phi t bit v tp kh ca chnh ta. Nh vy, tga c th trnh c rt nhiu phin no v kh au. Bit nh vy tc l thc tp chnh nim. M bit nh vy khng phi l t ght mnh, gin mnh, pht mnh. Ta khng cn phi c mc cm t ti, v ngi no cng c tp kh c. C nhng tp kh do nhiu i ng b truyn li. Cch tu tp ca ta l khng t trch, khng phi t y a v cc tp kh . Cch thc tp l phi mm ci vi tp kh, mi khi thy n l u ra th ta mm ci ni: Cho anh! Ti bit anh ri! Hello, I know you are there. l phng php hay nht. V khi ta nhn din c tp kh ca ta th ta s lm ch tnh hnh v tp kh s t t chuyn ho. Trong lc , ta tp thm nhng tp kh mi, luyn nn nhng tp kh tt. V d thin hnh. Nu ta i thin hnh cho u v thy an lc trong khi i thin hnh, th thin hnh cng tr nn mt tp kh. Mi ngy nu khng i thin hnh th ta thy thiu thn. Nhng ngi tp yoga cng vy. C nhng ngy khng tp yoga h thy ging nh h cha c n cm. cng l mt tp kh tt. V cui cng, chnh t duy c pht trin vi b tm, ta s nh t hi: Ta lm g, ta ni g th hin B Tm? B tm tc l mt ch, mt c mun rt thm su trong tm thc ca ta. B tm tc l ao c c gic ng, c hiu bit, c c chnh kin c th to hnh phc cho nhiu ngi, cho nhiu loi. ng lc khin mt ngi i tu l b tm. Nu c b tm ri, th ngy m ta tm nim lm th no c thm tu gic, thm chnh kin, thm nng lng t tu, t v gip cho ngi khc vt thot kh au. B tm tr thnh mt vng nng lng rt ln. Chnh n y t duy ca ta i ti mc ch. T hi: Ta lm g, ta ni g, ta suy ngh g c m thnh tu ? Nui dng b tm trong i sng hng ngy bng chnh nim th t duy ca ta s i v hng chnh. T duy s khng b li ko vo nhng ti vn v khng b ch. Nng lng ca tm b s a ta ti chnh t duy mt cch rt nh nhng. Qu v c theo bn tiu chun trn y thc tp; s t nhiu tin b v chnh t duy. ---o0o--08 - Pht Php Cn Bn Bi th tm

Hm nay l ngy 16 thng 12 nm 1993, chng ta ti Xm Thng v hc tip v t diu . Hm nay chng ta ni n phn chnh ng. Chnh ng tc l li ni chn chnh. y l mt php thc tp rt quan trng. Chng ta bit rng chnh t duy cng l mt hnh thc ca chnh ng, t duy l loi ngn ng thm trong tm. Tuy ngi khc khng nghe thy nhng trong tm, ta thng thng vn ang ni. Tm v t l hai hnh thc ng ngn trong tm. Nh c mt cun bng ghi m pht thanh trong u mnh mt cch lin tc, ta ngh ci ny ri ngh qua ci khc. T duy trong ta, nh con tm t giam mnh trong kn, lc no cng t ni mnh nghe. Nu c chnh t duy th tm v t s soi sng cho ngn ng v cho hnh ng, v lm giu cho chnh kin. Ngc li, t t duy s lm gim bt chnh kin, nh mt chnh ng, chnh nghip, chnh mng,v.v. C nhng t duy b che du, thnh thong t nhin ta bt ni ra. Bi vy chnh t duy s a n chnh ng. V t duy c tm v t, cn v chnh ng c ngn v lun. Ngn tng ng vi tm (vitarka), cn lun tng ng vi t (vicara). Ngn ch l ni, cn lun l c phn tch, chng minh, m x.

---o0o--I NG Kinh Tp A Hm s 785 nh ngha chnh ng bng cch nu ra bn c tnh: khng ni di, khng ni hai li, khng c khu v khng ni thu dt. y l mt nh ngha ph thng, thy trong tt c cc kinh in. Th nht l khng vng ng, ngha l khng ni di. Vng l sai. C ni l khng, khng ni l c, trng ni en, en ni trng, ni khng ng s tht, l vng ng. Th hai l khng lng thit. Lng thit tc l hai li (double tongues), vi ngi ny ni th ny, vi ngi khc th ni khc. i khi ni cho va mt ngi, ri li ni khc i lm va mt ngi khc, kt qu l ni li khng ng s tht. C nhin cch ni c th thay i cho ngi ta d tip nhn, nhng chnh ng l phi ni ng s tht. Th ba l khng c khu. c khu tc l ni to ting, th tc, qut mng, chi th, ni li to au kh, bc tc, hn th cho ngi khc. C nhng ngi tm rt tt, khng mun lm hi ai, nhng khi ni ra th nh chm trch v tn hi ngi ta vy. l khu x tm Pht. Tuy gi l tm Pht,

nhng thc s bn trong cn c qu nhiu ni kt cho nn ci ming mi ni li c. Nu c thi quen i ng th ta s khng ni nh vy. Du l tm ta khng c hi ai nhng nu ta b tp kh c ng ming ta vn gy ra nhng v. Li ni c th lm cho ngi khc thm mc cm, li ni c th lm cho ngi ta mt ht ch, v c khi li ni c th lm cho ngi ta i t t. Khi cha m mng con: My l v dng, khng ra ci tch s g c! ni nh vy cng l c khu, v cu ni tiu dit nim tin ca em b, lm cho n c mc cm t ti. Cho nn tu tp chnh ng rt quan trng. Th tu l khng ng, ng tc l ni nhng li thu dt. Thu dt l v vi ra cho s vic thm p hn gp bi, hoc xu xa hn gp bi. Nh ni lm th no cho mi chuyn th lng hn, hay m miu hn, git gn hn hoc hp dn hn m khng cn ng vi s tht. Nhiu kinh in nh ngha chnh ng l khng ni di m phi ni li chn tht, khng ni hai li m ch ni mt li thi, khng c khu m ch ni nhng li du dng, khng ng, ch ni s tht khng thm khng bt. Trong Trung B (Majjhima nikaya), kinh s 117, cng c nh ngha ging nh vy. Khi ni v chnh ng, chng ta tr v vi gii th t trong nm gii: khng c ni di, khng c ni mu cu ti li v s knh phc, khng c ni li gy chia r cm th, khng loan truyn nhng tin m mnh khng bit chc l c tht, khng ph bnh v ln n nhng iu mnh khng bit r. Phi c can m ni ra s tht v nhng iu bt cng, v phi dng li ni ca mnh thc hin ho gii v thng yu. Gii th t nhm duy tr chnh ng. Khi dng in thoi, chng ta c th thc tp chnh ng. Thin in thoi khng nhng l php thc tp chnh ng, m cn thc tp chnh t duy. Trc khi bm s, chng ta th theo mt bi k: Ting i ngoi ngn dm, Xy dng thm tin yu, Mt li l chu ngc, Mt li l gm thu. Lc bt u thc tp, cha thuc nhng cu k, chng ta vit k xung mt mnh giy, dn vo ch in thoi. Mi khi ta dng in thoi ta li nhn thy bi k, v bt u tp hi th chnh nim : th vo c cu u (ting

i ngoi ngn dm), th ra c cu th hai (xy dng thm tin yu). Th vo c cu th ba (mt li l chu ngc), th ra c cu th t (mt li l gm thu). Trong khi thc tp th ra v th vo, ta lp li li nguyn i ng, nguyn s ni nhng li xy dng, bi p thng yu v hiu bit. Trong lc , ta cng ang thc tp chnh t duy, nh vy lng ta an tnh hn, ta nhn thy mi chuyn sng r hn. Ngi bn kia cm ng in thoi ln s c tip xc vi mt con ngi ti mt, nghe nhng li xy dng, m p, khng lm h au kh, c th gip h an tnh trong giy lt. Dng i ng, chng ta c th to hnh phc cho ngi khc. Li ni ca mnh c th khi dy nhng ht ging ca nim tin v an vui ni ngi khc. l mt hnh ng pht xut t tnh thng yu. Khi thy hai ngi khng ha hp vi nhau, ta c th dng li ni ha gii a h ti gn nhau. Qun chiu vo tm trng, hon cnh v ni au kh ca mi ngi, ta c th lun lun tm ra nhng im tch cc. Ni nhng s tht tch cc ca ngi ny cho ngi khc nghe s gip h hiu ln nhau. Ch cn ni s tht thi, khi hai bn hiu nhau hn h sn sng tha th cho nhau, s d dng ha gii vi nhau hn. Nh Nam Phi, c mt cng ng da trng, mt cng ng da en thng th ght, k th v chng i nhau t lu. Ta bit rt r l c hai cng ng, d en hay trng u au kh, v c hai u sng trong s hi, lo lng. Ngi thc tp chnh ng trnh by nhng ni kh au, s hi, mc cm, nhng c vng ca cng ng ny cho ngi trong cng ng kia nghe. Mi bn bt u thy an ninh v hnh phc ca mnh lin h ti hnh phc ca bn kia. Nh vy lng h c th chuyn ho. Nu ta ng v mt phe th ch lm cho tnh trng cng cng thng, cng kh khn hn. Mun thnh cng trong vic ha gii ta cn bit ni nng kho lo. Nhng bn cht ni tm ca con ngi ha gii rt quan trng. Con ngi cn cha ng s hiu bit, thng yu, cn c c hai bn tin cy, th li ni mi c nh hng ln lao hn. V li ni pht xut t chnh t duy, chnh ng, ch khng phi l do mu mo, v nhng kho lo bn ngoi m thi. Chnh ng l ni s tht, nhng s tht nhiu khi cng c th gy ra au kh. Cho nn s tht phi c din t bng ngn ng khn ngoan gip cho ngi nghe d chp nhn. Ni mt s tht m gy tan v v h hi th khng phi l chnh ng. Khi ni phi bit tm l, dng th ngn ng thch hp vi ngi nghe, chn thi gian v hon cnh thun tin, v din t cch no h hiu c, chp nhn c, th mi nn ni.

Kinh Php Hoa c ni v mt v B tt hiu l Diu m. B tt Diu m thnh tu mt tam mui gi l hin nht thit ng ngn tam mui, ngha l th hin c, hiu v s dng c tt c cc loi ngn ng. Ngi c th i thoi vi bt c loi chng sinh no, v ngi hiu tm ca chng sinh, v ni ngn ng no thch hp vi h. V vy, chnh ng cn cht liu ca chnh t duy, li cn cht liu ca ngh thut ni nng khn ngoan. Chng ta phi hc hi ngh thut truyn thng v din t. Nhng hnh thc kho lo c ngh thut phi cha ng chnh t duy. Nnh nt, tn dng, tng bc sai s tht, hoc ch lm tng thm ng mn ca ngi, u l t ng.

---o0o--HT GING CA CHNH NG Khng th hiu c chnh kin, chnh t duy v chnh ng nu khng bit rng tt c chng ta u c ht ging ca nhng chnh o ny trong tm thc. Ht ging ca ngn ng cn c trn tng. Tng l tri gic. Nhc li, nm yu t to thnh con ngi l Sc, Th, Tng, Hnh v Thc. Sc l phn sinh l. Th l cm gic. Tng l tri gic (perception). Tri gic gm hai phn : nng tng v s tng. Mt l ch th ca tri gic, hai l i tng ca tri gic. Chng ta thy mt ci bn, ci bn m chng ta ang thy v ang s vo l i tng ca tri gic, ca tng. Cn t thn ci bn c th rt khc. i vi mt con mt ang n ci bn th l mt kho thc n. Cng mt ging sng, i vi con c l nh ca, lu i ca n m i vi chng ta l ci ch ly nc tm v git. Khi hai ngi ght nhau, th trc ht h ght ci i tng tri gic, ci tng ca h v ngi kia. Nhng t thn ngi kia so vi nim mnh c v ngi kia thng rt khc nhau. Hai k yu nhau cng vy. Ngi c yu khc vi hnh nh trong tri gic ngi ang yu. (Ci v ba, bn nm sau mi thy c mt phn s tht !). Vy tri gic c th rt sai lm, rt khc vi ci s duyn duyn gip to ra i tng ca tri gic. V d nh ta chp nh cy b . Nhn hnh nh ta thy cy b , nhng ch l hnh nh cy b thi. Cy b tht ngoi khng phi l cy b in trn phim nh. Chnh kin ty thuc vo tng. V th lun lun ta phi dng chnh nim, phi tr v khm ph nhng thiu st, sai lm ca tng. l phng php duy nht cho ci thy ca ta bt sai lm, tng thm phn chnh kin. Chnh kin mnh th t duy mi vng vng c.

Un th hai l hnh (mental formations). Hnh tc l nhng hin tng tm l pht khi trong ta. Vui, bun, gin, ghen, thng, ght, u l hnh. Ch Phn l citasamskara. Gio l Duy Thc ca o Bt Bc Truyn ni ti 51 loi tm hnh. Nm tm hnh ph bin nht l xc, tc, , th, tng, t, trong c th v tng. Th v Tng l nhng tm hnh rt quan trng trong s nm tm s bin hnh, nn c tch ra lit k thnh hai un. o Bt Nam Truyn, h phi Theravada cng ni c 50 tm hnh. Un th nm l thc (vijnana). Tt c nhng cm th v tri gic ca chng ta u c ht ging cha trong thc. Thc y phi hiu l tm a, l t tm, tc l mnh vn trong c sn tt c nhng ht ging ca tm hnh, gi l chng t. Chng ta c chng t ca tnh thng, ca s ght b, chng ta c ht ging ca s trung kin, ht ging ca s phn bi. Chng ta c cc loi ht ging, tt cng nh xu. Thc y cn gi l nht thit chng thc. Nht thit chng (sarva bijaka) l tt c cc ht ging. Pht gio Nam Truyn, h phi ng Dip B (Theravada, Tamrasatiyah), c ni v Hu phn thc (bhava anga citta). y l ci tng ng vi nht thit chng thc. Cn Hu B th gi l cn bn thc. Tt c chng ta u c ht ging ca chnh kin. C chnh kin, khng phi ti v Bt trao cho ta, thy trao cho ta, m v chng ta c sn ht ging chnh kin trong tm ri. Khi chng ta ni Pht ti tm l ngha nh vy. Tu gic c sn trong tm thc ca ta. Tu gic y ch cn ngi hay hon cnh gip khi m ra m thi. C th l Bt, l thy, l bn, c th l mt ni au kh cng cc ca ta. Khi ta au kh nhiu t ta cng c th khi m c chnh kin. Ngy Bt thnh o, Ngi ngi thin sut m. V bui sng tinh sng, nhn ln thy ngi sao mai mc, Ngi t c qu v v thng chnh ng chnh gic (gic ng hon ton). Nhng li u tin m Bt tht ra cha ng mt cht ngc nhin. Ngi ni : L qu, tt c mi ngi u c tu gic trong lng. Vy m i ny sang i khc, con ngi c tri ln trong bin trm lun, kh i. Cu ni ca Ngi c ngha rng tu gic Ngi t ti khng phi c t bn ngoi mang vo m t trong chiu su tm thc pht hin ln. Ht ging ca tr tu, ht ging ca t bi u c sn trong tm thc mi ngi. Ht ging chnh kin trong tm thc ta gi l gic tnh. Tt c chng sanh u c sn gic tnh, nn ta vn ni rng Bt trong lng. Pht tc tm l mt s tht c th chng nghim c, ch khng phi l l thuyt. V nu khng sn ht ging gic tnh th c tu, c hc g chng ta cng s khng thnh cng. Tu hc c ngha l to nhng iu kin ti tm cho ht ging

tu gic n ra. Khi ht ging ca chnh kin ny mm ri, t nhin t duy s i vo ng chnh. Cng thc tp chnh t duy, chng ta li cng gip cho nhng ht ging chnh kin khc ny n thm. Chnh kin nui dng chnh t duy v chnh t duy khi m thm chnh kin. Ri nh s pht trin ca chnh kin v chnh t duy m chnh ng biu hin. Bi vy khi li ni ca chng ta cn gy ra au kh th ta phi bit l ci thy ca chng ta cha sng v t duy ca chng ta cha ng. Ngn ng c ht ging trong t tm. Nhng li ni, kho ng vng, nhng hnh thc din t trong ngn ng u c ht ging y c. Tu tp chnh ng bt u t tm, bt u t tng, tc l tri gic. Tri gic sai lm s sinh nhiu t kin. Tri gic cng ng th cng thm chnh kin. Tri gic sai lm, t duy chng ta s sai lm. Chng ta thy mi lin h rt mt thit gia chnh ng, chnh kin v chnh t duy. Cho nn nu chng ta mun tu tp chnh ng mt cch tht vng chi th chng ta phi da trn chnh kin v chnh t duy. V vy, cc v b tt sau khi tu tp chnh kin v chnh t duy th t ti bin ti. Tr tu hong thm i bin ti. Bin ti y khng phi l ni kho. Bin ti chnh l nht thit ng ngn tam mui , pht hin khi b tt c chnh kin v chnh t duy vng chi. Bin ti y l kh nng nhip phc c ngi khc, kh nng khai thng cho tm , lm cho ngi ta b con ng m ti m hng ti con ng sng. i khi ch cn ni mt hai cu m c th a ngi khc tr v vi con ng an lc. Tr tu hong thm i bin ti ngha l nh tr hu su rng, nn b tt t ti bin ti v ngi thuyt php sinh. S tu tp chnh ng phi cn c trn chnh kin v chnh t duy. Nhng ht ging ca tri gic nm su trong tm thc, nhng ht ging ca t duy cng nm su trong tm thc, nhng ht ging ngn ng cng vy, ba loi ht ging c dnh lu vi nhau. Trong tng giao gia mi ngi, chng ta cn tp nhn ng, ngh ng v ngi khc. Mun tp chnh ng, ta phi bt u bng s qun chiu v ngi v v mnh. Xung t gia v chng, cha con hay bn b c khi xy ra ch v li ni. Tu tp chnh ng tr thnh mt yu t rt quan trng gy nim thng cm. ---o0o---

BI THC TP CHNH NG Ta hy ly mt v d v thc tp chnh ng gii to nhng ni kt gy xung t gia hai ngi bn. Cng c th p dng cho hai ngi thn yu, nh anh em, v chng,v.v.. C mt ngi tn l A v c mt ngi tn l B, lin h gia A v B khng tt p. Mi khi A ni th B kh chu v mi khi B ni th A kh chu. C th A c lng tt khng mun lm kh B, v B c lng tt khng mun lm kh A, nhng hai ngi vn lm kh nhau hoi. C th l A vng v trong khi ni hay B vng v trong khi ni. Mun gii quyt, chng ta khng th ch tuyn b rng c hai bn u c lng tt c, khng sao. Ni nh vy khng . Chng ta phi qun chiu su xa thy ngun gc t ni tng, ni tri gic ca mi ngi. lng Hng cc thin sinh thc tp vit th gi Bt. Chng ta th bt chc phng php trong trng hp ny. Mi hai ngi cng i chng vo ngi trong mt cn phng, hai ngi ngi hai bn khc nhau. a cho A v B mi ngi mt t giy trng. A s vit cho B mt l th, v B vit cho A mt l th. Vit xong hai ngi trao th cho nhau. Mi ngi nhn ri em th ra t, khng cn c. Trong i chng khng ai bit trong th ni g c. Trc khi thc tp, hai ngi c hng dn ring v mu vit th. Mc ch ca l th l cho mi ngi c dp qun chiu v tnh tnh, phn ng v hnh ng ca mnh v ca ngi kia. Th d l th ca A vit nh sau: Phn 1 A bit tnh ca B nh th ny (...) My du chm trong ngoc ny l ni A qun chiu v B. Nhn vo ngi kia, ta thy tnh kh v tm trng ca ngi , cc thi quen, tp kh ca ngi , qu kh thi th u ln ln trong gia nh, trong hc ng nh th no, v.v.. Nh th gi l qun chiu. Phn 2 Cho nn mi khi B ni hay lm nh vy ( nh vy l lm sao, phi nh r v cc hnh ng ca B gy au kh cho mnh), th trnh gy ra xch mch, A phi bit khng nn c nhng phn ng nh mnh thng vn c ( k r nhng phn ng thng xy ra ca chnh mnh). Phn 3 A cng bit rng tnh A nh th ny (t ni v mnh) v hay phn ng nh th ny (l phn ng ra sao, t mnh k ra cho r), nn A kh, A cng lm cho B kh v khng gip g c cho B.

Phn 4 - Vy t nay ph v vng lun qun v to c hi cho c hai chuyn ho, A s thc tp nhng cch sau y (ghi nhng kin v cch thc tp ca mnh). Ti y cn vit mt cu quan trng: S chuyn ho ca A chc chn th no cng a ti s chuyn ha ca B. Cu ny nn lp i lp li hoi. Ti v thng thng chng ta hay ngh: ngi kia khng thay i ti sao mnh ti phi thay i? y ch mi l phn thc tp ca A thi, cn phn ca B l khc. Chng ta hy th c li v chim nghim thm v mu th trn mt ln na. 1- A bit rng tnh ca B nh th ny (. . . ) Mi ngi phi nhn vo ngi kia, d l cha mnh, thy mnh, anh, em ca mnh. Ba du chm trong ngoc n quan trng lm. Nn vit cng nhiu cng tt. Mi ngi phi tm hiu v ngi kia. C th l B sanh ra trong mt gia nh m b m c tnh tnh nh th, khng kh gia nh nh th. Ri ln ln hc trng c ng thy th no, v c o to theo mu mc, l thi th no. Cha kha l ch ta nhn thy nh vy. Phi thy c, m thy ri th chng ta d chp nhn nhau hn. Mi ch qun chiu thi, cha i hi ngi kia phi thay i m ta thy kho hn ri. L th khng bt u bng nhng cu nh Nu anh m mun em thng anh th phi sa ci tnh i. Mnh bt u ngh li l anh mnh s d ni nng nh vy (...), hnh x nh vy (...), c l thi phn ng nh vy (...) l v c qu trnh sinh ra, ln ln v c o to nh vy. Hiu c ri t nhin ta ci xa, khng cn bc tc na. Phn ng ca ta thay i. M ta thay i cch phn ng ca ta th ta s gip c anh ca ta thay i. 2- Cho nn mi khi Ba ni hay lm nh vy (...) th A phi bit khng nn c nhng phn ng nh mnh thng c (...) Phn gia hai ngoc n ny cng rt quan trng. Phi qun chiu rt lu. on ny lin h hnh ng ca hai ngi: v B nh th (...) cho nn A ni hay lm nh th ny (...). Ch trong ba chm thi nhng chng ta phi thin hnh, thin ta rt lu tnh tm m tm cho ra r ngun cn, Lng nghe thu tn ngun cn, hc nhn li hiu v thng. Cha kha l qun chiu. Cho nn mi khi B ni v lm nh vy (...) thng thng A bc bi, chng li, khng chu ni. Khi m thy c, hiu c ti sao ri th d ngi kia vn cn ni, vn cn lm nh c, A vn c kh nng ngng nhng phn ng nh trong qu kh. S chuyn ho bt u t trong tm mi ngi, ch ta khng i hi ngi kia chuyn ho trc th ta mi chu thay i (peace begins with me).

3- A cng bit rng tnh A nh th (...) Trong on ny ta t tm hiu t thy mnh. Ta c sinh ra mt hon cnh khc, c ln ln, dy d v o to trong hon cnh khc. Ta rt khc B nn ta hay c phn ng nh vy. Do nhng phn ng chnh ta lm cho ta kh v cng lm cho ngi kia kh. Thy c iu cho nn A mi tm v th c phn ng khc. Mnh t thay i mnh trc, bit rng ngi kia s thay i sau. Khng c ngha l mnh phi chp nhn ngi kia nh vy hoi. Hiu v thng tc l chp nhn ngi kia v hy vng vi s tu hc, vi phn ng mi ca mnh, ngi kia s thay i. iu s xy ra. Ngi no trong chng ta cng bit l khi mnh thay i th ngi kia sm mun cng s thay i. A cng bit rng tnh tnh ca mnh nh th (...) Nh th l nh th no? Phi ni ra, phi dm soi gng nhn r tnh kh ca mnh. Mnh cng c th nh cc bn thn ca mnh soi sng cho mnh, ch bo cho mnh. Mnh cng c lc nng ny, cng c lc vi v, sai lm. V mnh hay phn ng nh th ny, cho nn mnh kh v lm cho ngi kia kh. Cho nn A quyt lng tu tp ph v vng ln qun. Trong qu kh, mi khi bn ny ni mt cu g l bn kia ni in ngay, v th bn ny li gin hn na, v ni kt ca hai bn li cun ln nhau. B gy ci vng ln qun l thot khi mt vng lun hi. Nh th chng ta to c hi cho c hai chuyn ho. V y cng thc ca s tu tp trong mt tng thn: s chuyn ho ca ngi ny s a ti s chuyn ho ca ngi khc. C mt thiu n n tu tp Lng Hng, su thng ri tr v Hoa K. T nhin c cm thy c th bt u ni chuyn c vi mt ngi m t nm, by nm nay c khng th no ni chuyn c. C cm thy mt iu rt l. Trc kia c khng th ni chuyn, khng mun nhn mt ngi kia: th m, sau khi tu tp Lng Hng su thng tr v, t nhin c thy mnh c th ni chuyn c d dng. Ngay trong ln gp g v chuyn tr, c thy ngi kia thay i. V sau gp li nhau trong my tun l lin tip th s thay i cng r rt. Tnh thn i li ny n, khi chia tay th bn rn. S thay i ca hai ngi khng xy ra cng mt lc, v ch c mt ngi bt u. S ho gii no cng vy. Ta t ho gii trong tm ta trc, khng cn ngi kia bit. Khi trong lng mnh c s ho gii ri th tm bnh an ca mnh ta chiu ra, ngi kia s tip nhn v n lt mnh ngi kia s c chuyn ho. Khi hai bn thc tp vit th v trao cho nhau xong, c th php l s xy ra trong nhng ngy k tip. Mi ngi xt mnh v qun chiu hiu ngi kia. Mi ngi t pht nguyn l s thay i, s khng lm, khng ni

theo tp kh ca nhng ngy trc. Ni v c x cch no ngi kia c th chp nhn c, c th hiu c. Sau khi qun chiu, mnh s thy nhiu iu lu nay mnh tng l ng, m qu thc l sai. C khi iu mnh ni l s tht, nhng cch mnh ni ra vng v v nng ny cng c th to ra s tan v, v ngi kia khng tip nhn c. V vy ta phi hc phng php thc tp chnh ng. V chnh ng bao gm chnh kin, chnh t duy, nhng cng gm c ngh thut din t. Cch ngn Trung Hoa c cu l mt li ni ra bn con nga chy theo cng khng kp (nht ngn k xut, t m nan truy). Phi tu tp ngay t chnh kin v chnh t duy mi c th thnh cng c v chnh ng. Phng php thc tp chnh ng ny rt c th, ai cng c th thc hnh ngay. Nu thc tp cho ng hong trong mt vi tun, ta s thy kt qu. Tu tp l chng ta tu tp trong mt tng thn. Hnh phc ca mt ngi ty thuc vo hnh phc ca ngi khc. ng ngh ngi no tu ring ngi , ng tu ng c, b tu b c. Ngh nh th l tht bi. Phi lm cho ngi khc c hnh phc th mnh mi tht s c hnh phc. Lun lun bt u bng s thay i trong tm mnh. Khi ngi thin, thay v qun chiu v cy tng trc sn hay l ting v ca mt bn tay, chng ta hy qun chiu v mt ti thit thc. l lm th no thit lp c chnh ng, chnh kin v chnh t duy ngy hm nay. Vit ln giy trng mc en c th gip cho s tu hc. Ngi xung, cy vit trn tay, qun chiu v tnh kh ca ngi kia v ca mnh, do mi trng, hon cnh, tp qun no gy ra. Thy c ri ta mi hiu ti sao ta hay phn ng nh th ny, m ngi kia hay ni hay lm nh th kia. Ta i ti kt lun l t by gi ta mun p dng phng cch mi trong cch ni v cch lm. Ta ni v lm hai hoc ba ln theo phng thc mi th ngi kia s bt u thy v cng t chuyn ho. Nu hai ngi cng thc tp th mi ngi u lm nh vy c. Hai ngi s trao i cho nhau tu gic ca mnh, gip nhau tu tp, v h l anh em, ch em thc s. Gia hai anh em, gia v chng, gia cha con phng php ny u c th lm c, trong cch c x tng knh v thc s bnh ng. Trong truyn thng o Bt, tng thn c t chc nh mt gia nh. V vy chng ta thng gi nhau l s ng, s ch, s bc, s anh, s ch, s em. Khi sng chung, chng ta phi ha hp nhng c tnh li thnh mt cng tnh. Khng ngi no ging ngi no, s thch cng khc nhau. Nhng tnh cht a dng em li nhng dng sc rt p cho cng ng. Tng thn sng ha hp, nhng nhn nhau c cng nh s thc tp chnh ng.

---o0o--HNH LNG NGHE Trong gii th t ca nm gii, chng ta hc : Bit rng li ni c th em li kh au hay l hnh phc cho nn ti thc tp chnh ng c th lm vi bt kh au v mang li hnh phc cho ngi. V mt iu thc tp cn thit l hnh lng nghe. Ci ni lin h vi ci nghe. Ni m khng bit nghe tc l cha c chnh ng. Mun cho li ni ca ta l chnh ng th ta phi lng nghe ngi khc. Cho nn tp lng nghe l mt phn ca s thc tp chnh ng. iu ny l mt kin mi b tc cho gii th t. T nay ni v chnh ng ta phi ni c v chnh thnh (right listening). Trong kinh ta vn c : Chng con xin hc hnh lng nghe , tc l hnh ca b tt Qun Th m. Nu khng nghe, th ta s khng hiu v chnh ng s khng vng vng. Trong Kinh c danh t thnh : Nh ng t kheo ng thnh, ny cc t kheo, cc thy lng nghe ti ni y. thnh l lng nghe cho k. Ch ny ging nh trong t . thnh l nghe vi tt c tm lng ca mnh, nghe vi mt tm hn lng du, khng si ng, khng thnh kin. thnh l mt ngh thut, nu tm hn cn xao ng, cn y dy t duy v thnh kin, nu ch dng tr nng (intellect) ca mnh nghe, cha phi l thnh. C mt Kinh v Bt chnh o, thay v dng t chnh ng dng t ng v chnh nh th gi l nh. thnh cn cho ng. Vy khi nghe, ta ng nghe vi thnh kin. Ta phi nghe bng c tri tim ca mnh. Phi nghe bng ci tm trng khng, nghe nh vy mi c th hiu c. Ngh thut nghe l khng phi ch nghe bng tai. Mt theo di ngi ni, nt mt t nhin bin i theo nhng li pht biu, ta nghe bng ton th thn tm ta. Nhiu khi ch cn lng nghe thi ta gip cho ngi bt kh ri. C nhng lc ta ch nghe bng tai, cn tm ta khng nghe, trong tm ta vn ang ni. Tuy khng ni thnh li, nhng trong lng ta tm v t y p, khng cn ch ta nghe na. Nghe mt cu, trong lng ta c phn ng. Tuy khng ni ra nhng trong tm ta bt u ph bnh, ln n, bt b,v.v.. Nh vy khng phi l thnh. Nghe li dy ca Bt ta phi thnh, m nghe li ca nhng ngi kh au ta cng phi thnh. Nghe li ca bn hay ca th cng phi thnh. Trong tm l hc Ty phng c phng php nghe gi l emphatic listening, tc l va nghe va ng nht mnh vi ngi ni, khng ln n, khng ch bai, khng c thnh kin. Emphatic listening, dch ting Vit l nghe thm thu, nghe v li ni thm vo. Khi lng nghe nhng ngi kh au, nh bc s tm l tr liu, th ta phi

nghe vi tt c tm hn. Lng nghe nh vy ngi ni thy rng h c th ni s tht v h s ni s tht. Mun nghe nh vy trong lng phi t mt trnh tnh lng, mt mc t bi. Ngi bc s tm l tr liu phi c t bi v tnh lng, phi c tu gic trong lng th phm cht ca s tr liu mi cao. Cho nn ngi bc s tm l tr liu no cng phi thc tp chnh kin, phi thc tp thnh, phi thng yu th ngi ni mi c can m ni nhng li h cha bao gi ni. Ch ngi nghe khng thi lm s gi ca Nh Lai ri. Lng Hng i chng c Hip c Sng Chung An Lc, mt phng php rt mu nhim. Thc tp Hip c Sng Chung An Lc phi qun chiu, nhn su sc vo chnh ta v ngi khc, l php thc tp cn bn. Khng phi c hp nhau, ni qua ni li l c th gii quyt cc vn . Cn thc tp chnh ng, cn c trn s thc tp chnh kin v chnh t duy. C chnh kin v chnh t duy th t nhin c tnh thng. Khi tt c mi ngi u nm c ngh thut thnh v chnh ng, nhng li ni ra u mang cht liu ca s hiu bit, ca lng tha th v thng yu. Danh t thnh (sravana) ta c thy trong Kinh Trng A Hm, cng c th tm thy trong Thng Thin Vng Bt Nh Kinh. Sau ny mi khi ni n chnh ng th chng ta phi ni ti thnh, ti v nghe l mt phn quan trng ca ni. Nu khng bit nghe th ta s khng bit ni. Mt vi iu ta cn ni thm kt lun v phn th gian, tc l phn tc , ca chnh ng. Chng ta bit, cng nh khi thc tp chnh t duy, mun thc tp chnh ng ta phi lin h vi s thc tp qun chiu v tng (perception). Thc tp Chnh ng, ta phi thy s lin h vi chnh nim hoc tht nim. Nu sng trong tht nim mi th chng ta khng c hy vng tin b trn con ng thc tp chnh ng. Ni phi bit mnh ang ni g. Trc khi ni ta bit ta s ni g, ch ng c li ni chy ra trc ri mnh chy theo sau. Tu tp chnh nim gip ta nm c thn, tm v ngn ng ca ta. Thc tp chnh ng phi quan tm ti tp kh. Ta c nhng tp kh, nhng thi quen, cho nn i khi li ni ta ch l phn ng rt my mc. Nghe mt iu, ta t nhin c nhng phn ng t ng v bt ni ra. l do tp kh. Chng ta phi nhn din cc tp kh, mm ci mi khi chng xut hin, v ni : tp kh i, cho mi ! Ri thc tp chnh ng, tnh thng v b tm. Cn qun chiu, cn thy ni kh ca ngi, cn thy ht ging ca nim vui ni ngi, nh ta c th to hnh phc cho nhng ngi xung quanh ta. Ta c th ban pht rt nhiu hnh phc, ch cn nh thc tp chnh ng. V c nhin khi to nn hnh phc cho ngi th chnh ta khng th no khng c hnh phc.

---o0o--09 - Pht Php Cn Bn Bi th chn Hm nay l ngy 19 thng chp nm 1993, chng ta hc tip v bt chnh o. Hm trc chng ta v mt tri quit, nm mi tng trng cho nm un: sc, th, tng, hnh v thc. Hm nay chng ta v mt ci nh hai tng. Tng di l Thc un v tng trn l Hnh un CHNH NIM V 51 TM HNH Hnh un trn y gm 51 tm hnh, trong c Th v Tng, tc l cm th v tri gic, v 49 hnh khc. Thc un l phn cn bn ca tm thc. o Bt i Tha (hc phi Duy Thc) gi l Thc A li da (Alaya) hay Tng thc. Alaya c ngha l hm tng, kho ct cha. V d lng t cha ng cc ht ging. Khi nhng ht ging trong t tm pht hin ra, l nhng tm hnh (mental formations). T l mt tm hnh, Tm l mt tm hnh, Th l mt tm hnh, Tng l mt tm hnh. Hnh c ngha l pht hin v lu hnh. Sau khi pht hin ri, nhng tm hnh s bin tr li thnh nhng ht ging mi. Chng ta thng v d Thc l ci nh kho di v Hnh l phng khch trn. Nhng ht ging ca tm thc di nh kho, pht hin ln pha phng khch trn, tn ti mt thi gian ri n tr li xung di, li mang hnh thc ht ging. Trong s 51 tm hnh c Tm (vitarka) v T (vicara), tc l tc dng lin tng v t duy, c ht ging trong tng thc. Tu gic ca chng ta cng tn ti di hnh thc nhng ht ging trong tng thc. Thng ting Anh dch Tm l thought, conception. T dch l the continuing activity of the mind. Tm v t l ng ngn ca , nh chng ta ni thm trong , trong tm. Trong tr ta cc tm hnh tm v t lun lun ang hot ng m chng ta khng nghe thy. V nh chng ta m my pht thanh m chng ta khng nghe c v khng cm giy ni vo loa phng thanh. Khi t duy chuyn sang ng ngn th tm v t pht hin trong ting ni, nh cm loa phng thanh vo th t nhin pht ra ting. Nhng trong thc ca chng ta cng cn c nhng ht ging khc, ng thi pht hin, chn la nhng iu mun pht thanh ra. Cng nh tm v t c kim sot, c nhun sc. C

nhiu ngi bnh ti mt bc s tm l tr liu, bit rng mun lnh bnh th phi ni ht cho bc s nghe, nhng h vn che du, hoc thm bt, t im. V bc s gii c khi bt cht hi mt cu, bnh nhn but ming ni. Bc s nh cu ni m nm c mt iu, khm ph ra nhng s tht n cha trong tm ngi bnh. Khi c chnh nim, ta bit ta ang ngh g, ta t bit nhng suy t c ph hp vi chnh php khng, c ph hp vi nguyn tc bn s tht, vi quan nim ca bn loi thc n hay khng. Chnh nim ging mt cy n thp ln trong ci phng khch pha trn, phng ca tm hnh, soi r hnh dng ca tm v ca t. Nh ta bit ta ang suy t nhng g v, nu thc tp gii hn, bit c ni dung v bn cht ca iu ta suy t. Bit c nh vy th t nhin l tm v t thay i, l nh chnh nim. Ht ging chnh nim l mt ht ging rt qu trong t tm. Bit s dng th ht ging chnh nim, khi pht hin thnh tm hnh, s ng vai tr soi sng, dn ng v chuyn ho. C chnh nim, ta s bit t duy ca ta l thin hay bt thin, c tc dng gy tai hi hay khng. Khi tm v t pht ra thnh li ni, chnh nim vn tip tc soi sng ta bit ngn ng ca ta c phi l i ng hay khng. Pht xut t chnh kin, tm v t l chnh t duy. Ngn ng pht xut t chnh t duy l chnh ng. Cho nn ngn n chnh nim rt quan trng. C khi nhng kh au v ni kt chm su trong tm thc qu ln. Nhng gin hn, bc tc, tht vng v nhng thm kht ca chng ta, i khi khng cn i qua trung gian ca tm, t m cng t pht thnh ngn ng. Nhng ni kt ca ta cng trc tip biu hin ra bng ngn ng khi ta khng chnh nim, khng sc kim sot tt c nhng nim au, cn gin, ni bun phin, tht vng ca mnh. Chng o ra thnh nhng ting go tht, khc lc, chi ra, hoc nhng li than vn v k l. Ngi bc s tm l c ti c th lm cho ngi bnh ni ra c iu h thng che giu mt cch thc hay v thc. Ngi y ni mt cu lm ng ti mt iu su kn trong lng ngi bnh; ngi ny t nhin m ra tt c nhng iu cht cha, d mun che du cng khng c. Trong cu chuyn hng ngy, ta c nhng bc trt ca v thc, nhng cu ni l li. Ta phi thy mi lin h gia chnh ng v tri gic, gia chnh ng v tht nim, gia chnh ng vi tp kh. V cui cng chnh ng lin h ti b tm v t bi tm. Khi ta c tnh thng, c ch mun cu gip ngi th nng lng ca b tm s l mt yu t rt quan trng gip biu hin ra chnh ng. Bng chnh ng chng ta c th gip ngi khc thy c ni kh, nim au v thy r

nhng khi ni kt ca h. Bng chnh ng chng ta c th gip cho ngi khc thy c nhng ht ging ca hnh phc v ca ti nng h m h khng thy. Nhng ht ging hnh phc v cc tim nng trong tm h b nn bi nhng lp kh au v phin mun cho nn khng pht hin ra c. Vi chnh ng, chng ta c th ti tm nhng ht ging hnh phc v ti nng y chng t khai m. ---o0o--THC TP CHNH NIM V CHNH NG Cu chuyn sau y l mt th d v thc tp chnh ng. C mt ph n ngi Php nm 18 tui khng chu ng ni gia nh nn b sang nc Anh . C y gin m, gin gia nh, c mun b i, vnh vin khng tr li. Nhng hai chc nm sau, mt hm ci ht ging qu hng, ht ging thng m trong c ni dy. Ngi ph n bt u c c mun v Php v ho gii vi m. B m cng by mi my tui v cng nh con gi. B tuy rt gin con nhng trong lng b tt nhin cng c ht ging thng con. Gin th gin m thng th thng. Trong tm thc chng ta c nhiu ht ging tri chng nhau cng mt lc. Khi nghe ni con gi mnh s v, b m rt vui. Ngi con gi cng no nc v gp ho gii vi m. Nhng n lc hai m con gp nhau, hn huyn c vi ba hm, h li ci nhau na. Tri bom cha trong lng ngi m n. Tri bom trong lng c con cng n. Mc d c m ln con u c ch mun ha gii. mun tha th, nhng chnh kin ch mi phi thai l mt c mun thi. Trong khi th tri bom ni kt trong c hai ngi vn cn nng. Khi ngi xung vi nhau, h li v ti tm ln nhng ht ging ca bao ni nim au kh c. Chng pht hin, biu l thnh ngn ng. Ngn ng nng gin ca ngi m ti ln nim au kh ca ngi kia. Cho nn mi khi hai m con gp nhau li sinh ci c. Bao nhiu ln n gn nhau ho gii, by nhiu ln h tht bi. Ngi thiu ph ti Lng Mai, ti khuyn b ta phi ch i mt thi gian. Mt thi gian tu tp chnh kin, hc sng chnh nim trc khi v gp m. Trong thi gian ngi thiu ph tp thin hnh, thin ta, n cm yn lng, sinh hot vi i chng, nu cm, xch nc, git o, v.v.. tham d vo i sng ca tng thn. y cng l thi gian b ta c dp ti tm nhng ht ging hnh phc lu nay b b qun. Trong tng thn th no cng c ngi c n ci, c li ni, c kh nng gip mnh vn nhng tm mn kh au ang che ph tm mnh, v gip mnh ti tm nhng ht

ging an lc. Trong tng thn th no cng c ngi soi sng cho mnh thy cc sai lm trong nhn thc ca mnh. V trong thi gian , ngi thin sinh c th pht trin chnh nim. S thc tp ti Lng Mai l thc tp chnh nim, i trong chnh nim, ng trong chnh nim, ngi trong chnh nim, nu cm, git o trong chnh nim. Chnh nim gip mnh thy tm t ca mnh nh th no. Chnh nim cho mnh thy nhng vn dng ca tm v t. Chnh nim gip mnh nhn ra tm v t ca mnh bt ngun t nhng ht ging no. Ti ngh ngi thiu ph c mi ngy th ngi vit cho b m mt l th, vit nh mt bi thc tp chnh nim. L th l hoa tri ca qu trnh tu hc chnh nim lng. Ti ngh rng trong l th ngi con qun chiu thy con ngi ca b m v ng thi cng thy c chnh mnh. Ngha l thy nhng tp kh, nhng ni kh, nim au, nhng hy vng v tht vng ca chnh mnh v ca m. Vit l din t nhng tm v t ca mnh, mt cch an ton hn, v ngi kia cha phi nghe. V khi vit xong c th mt thi gian ri c tr li, dng chnh nim xem nhng on mnh mi vit bt ngun t nhng khi ni kt no ra. Bi vy vit l mt phng php thc tp chnh nim. Ngi vit mt l th hay mt bi vn tr thnh mt bui thc tp chnh nim. y khng cn l mt cng vic na, m l mt php thc tp. Cng nh khi ta ra ni hay lau nh, nu chng ta bit thc tp chnh nim th khng phi l mt cng vic na. l nhng php tu, gi l php tu ra chn, php tu chi ni. M nu chi ni ch cho ni sch khng thi th rt ung. Vic chi ni phi dng thc tp nh l mt php tu. Khi ngi vit mt l th trong chnh nim, ngi thiu ph t nhn li mnh, nhn li m mnh, thy r ni kh au v nhng iu kin c hnh phc ca c hai m con. i sng tu tp l c hi u tin t khai m cho mnh v khai m cho m. L th l mt cng trnh thc tp. Nu trong l th ngi con li ci l hoc phn trn, th l th s khng ch li g c. L lun v thanh minh ch ti tm nhng ht ging kh au ca b m m thi. Vit nh vy v ch. Vit nh vy chng t trong t duy ca mnh, tm v t cha c chnh nim soi sng, vn pht xut t nhng ht ging tiu cc. Nhng nu vit ni v nhng iu kin sn c ca hnh phc m m cha bao gi s dng ti, th ngi con lm mt cng vic trc y cha ai tng lm. ng ngoi, b ngoi cha lm, trng hc, x hi cha lm, b bn ca m cng cha lm. By gi ngi con gi lm c, v ngi y c chnh nim. Thiu ph vit th k l : M i, con nh hi con cn b th,... K mt cu chuyn bnh thng, nhng gi v chng t cho m thy l b c nhng ht ging ca hnh phc, ca tnh

thng, nhng ht ngc trong tng thc. L th phi do cng trnh qun chiu mi vit c. Qun chiu vo lc no ? Qun chiu khi ra chn, khi lau nh, khi i thin hnh, khi ngi thin ta. Vit l th l kt qu nhng iu thy trong khi qun chiu. V ta tip tc qun chiu trong khi vit th, vit xong ri th t nhin thy khe, v bit rng m mnh c xong cng s thy khe. Ta dng nh sng ca chnh nim chiu vo thy tc dng ca tng cu, tng ch. Ta bit rng l th ny pht xut t chnh kin, t chnh t duy v c th hin bng chnh ng. Mi ngy sau ngi con gi vit l th th hai, cng ti tm nhng ht ging hnh phc ca b m. Trong khi thc tp vit nhng l th nh vy, ngi con cng t tho g cho mnh. Ri khi b m c c mt l th nh th th b m cng c tho g. Nu ngi con thc tp ng thi cho mnh v cho m th ch trong su thng hay mt nm l hai m con c th gp li nhau. Lc th cc nim au kh chuyn ha, vi bt i nhiu, nhng nim vui trong lng pht trin. Chnh t duy v chnh ng s pht hin. Hai m con c th ni chuyn vi nhau. Ngi con khng i cho m chuyn ho ri mnh mi chuyn ha. Chng ta phi bt u t s tu tp ca chnh mnh. Mt ngi tu m hai ngi c li ch. Vit vn, vit th trong khi thc tp chnh nim c kh nng ti tm, chuyn ho, c th nh hng trn mnh v trn ngi c, nh li vn chuyn ch tu gic, chuyn ch chnh t duy, v vn l chnh ng. Chng ta thng ni vn chng chuyn ch o l, vn d ti o . l nguyn tc ca ngi vit vn ng phng. Vit vn khng th thiu tinh thn trch nhim. Vit vn khng ch co cu nhng nim au kh ca mnh lm cho ngi khc c cng ly au kh, cng b co cu. Khi ln nhng ni bc dc v chn chng v ch ri vung vi cho tt c c gi lnh , vn chng khng phi l vn chng c o l. Nhng bi ht, nhng bi vn u c, lm cho con ngi ht ch sng, mt nim tin, nhng loi vn ngh nh vy phi xp vo Tp on Trng . C nhng thanh nin, thiu n nm m my nghe nhng bi ht rn r, ti tm nhng ht ging phin no, au kh ca mnh. l vn ngh t rut , khng chuyn ch o l. Cho nn ngi c chnh kin, ngi c chnh t duy phi dt khot vi loi vn ngh t rut. Khng tiu th nhng c t lm hi mnh, hi ngi. S tu hc ca ta dnh lu ti rt nhiu ngi khc: cha m, anh ch em, bn b ca ta, ri x hi bn ngoi. Nhng l th ta gi cho cha, m, anh, em phi c tc ng chuyn ho. S thnh cng tu hc ca ta trc ht c th hin qua s chuyn ho ca gia nh, ca nhng ngi thn thuc. Nhng l th l cht liu nui dng, l nhng lung gi mt,

nng , khai m, m nu khng tu tp th ta khng vit c. Cho nn ngi tu hc y vit nhng l th cho nhng ngi mnh yu thng, phi bit rng nhng l th c gi tr ti tm v chuyn ho. Vit th trong chnh nim nh vy l mt cch thc tp. Mt l th nh vy c gi tr chuyn ho rt ln. Du chng ta khng gp kh khn vi m nh trng hp ngi ph n Php k trn, ta cng nn vit th cho ngi thn, 10 ngy, 15 ngy mt ln, t nht mt thng mt l th. Vit tu tp v hnh o. Gi tr ca l th ty chnh kin v chnh t duy. Vit th thuyt php mt cch vng v li c tc dng ngc li. ng tng c thuyt php tc l hnh chnh ng. Khng c qun chiu th ngn ng s khng ph hp, ngi nhn s khng thch c, ri sau ny khi thy th h s khng mun m ra na. V khng phi l chnh ng, d l th ni v t , thp nh nhn duyn hay bt chnh o. D ti l pht php m bi thuyt php khng khi ng, khng chuyn ho c lng ngi, th cng khng phi l chnh ng.
---o0o---

PHP TU IM LNG Chnh ng l mt php thc tp cn i trn qu trnh vn, t v tu. l phn th gian, phn hng thng. Khi s thc tp chn dn chng ta s thy c mt xut th gian. Khi thc tp thin qun, ban u chng ta cn cn ti tm v t, t duy v ng ngn. Cng i su vo thin qun, chng ta cng tip xc c vi bn mn, cng t do ra khi t duy v ngn ng. Ti mt lc no , hon ton c t do, chng ta khng cn l thuc vo ngn ng na. Tu gic siu vit, khng cn ngn ng na, gi l ngn ng o on. y l mt danh t thin. Ngn ng o on ngha l con ng ngn ng b ct t (the way of the speech is cut). Ging nh chic xe la thy ng ry khng cn thit na, bi v n ct cnh bin thnh mt chic my bay. N bay ln trn khng gian, hon ton t do. Chnh t duy khi n mc xut th gian th t ti tm hnh x dit. Tm hnh x dit l ni m cc hot ng t duy tm hnh u b mt. Tm hnh phm vi chnh ng tc l tm v t. V chn l tuyt i hay tu gic siu vit vt thot tt c mi t duy, nn gi l tm hnh x dit. Vt thot tt c mi ngn ng nn gi l ngn ng o on. Vit Nam xa c thin phi V Ngn Thng. V ngn thng c ngha l s thng cm v hiu bit uc thc hin khng cn qua trung gian ca li ni. T s ca phi V Ngn Thng trc khi tch li mt bi k nhn

mnh n nim chn l vt thot mi ngn ng vn t. Bi n chm dt bng hai cu: trc nhiu vn ng, ng bn v ngn (ng hi ti na, ti vn l v ngn). Tn ngi l V Ngn Thng. Kinh Duy Ma Ct ni ti s im lng, th im lng hng hn hn bt c ng ngn no, gi l im lng sm st (thundering silence), ch Hn l mc nh li. Li l sm st, mc l im lng. Trong o Nho, c Khng T cng c ln ni: Tri c ni g u? thin h ngn ti ? Tri khng ni g c, v mnh khng bit lng nghe. Nu mnh c chnh nim, nu mnh bit lng nghe th mi bng hoa n, mi ting chim ht, ting thng reo, u l ngn ng c (t thi hnh yn, vn vt sinh yn). Kinh A Di c cu l: Mi khi gi thi qua nhng hng cy nc cc lc pht ra nhng m thanh k diu; nu lng tai th h nghe uc cc gio l nh t diu , ng cn, ng lc, tht b phn v bt thnh o phn. Tt c nhng chng sanh nc cc lc khi nghe nhng m thanh th lng pht sinh chnh nim v Bt, Php v Tng. (xut vi diu m, k vi din xng ng cn, ng lc, tht b phn, bt thnh o phn, nh th ng php; k chng sinh, vn th m d, giai pht nim Pht, nim Php, nim Tng chi tm). iu ny cng ng ci Ta B ca chng ta. Nu c chnh nim, khi i thin hnh, chng ta s nghe ting chim hay ting gi trong nhng cy phong hay nhng cy si, chng ta cng c th nghe c gio l ng cn, ng lc, tht b phn, bt thnh o phn. Nghe ting gi, ting chim, hay ting chung ng h, chng ta c th tr v vi chnh nim. Chng ta nim Pht, nim Php, nim Tng v c th sng vi ci kinh nghim ca tnh ngay y v by gi. ng i cht ri mi sng, hy tp sng ngay by gi kinh nghim ci tnh . Trong Thnh Kinh c ni rng mi iu rn cm ca Cha (the ten commendements) c mc khi cho thnh Mose qua nhng hng ch khc trn . Ngi hc o Bt nhn vo cng phi thy nhng thng ip. Nhn vo cy, nhn vo sui, nhn vo t, nghe ting chim, ting gi u c th c c v nghe c nhng vi diu m. y l mt php thc tp chnh nim. C nhng lc ta cn im lng thc tp chnh nim v ngn ng. Chng ta khng ni, khng tr chuyn, lng nghe ting ni ca tm v ca t trong ta, qun chiu xem nhng tm v t y pht xut t nhng thy bit no, nhng ni kt no. Thi gian tnh khu l thi gian qun chiu. Ta tnh khu khng phi v ta khng c php ni. Khi tu php mn tnh khu, mi ngi xin i chng c sng im lng trong nm ngy, mi ngy hoc trong mt thng. Nh vy khng phi l trnh xung t vi ngi khc. Chnh l c hi lng nghe ting ni ca tm v t trong chnh mnh, v pht hin ngun gc ca tm v t . Trong mt kha tu thng thng chng ta khng ni chuyn. Nhng ngi cha quen phng php ny c

th s thy cng thng v ngt ngt. Nhng ngi quen qun st tm v t ca mnh ri th khc. Khng ni chuyn l mt c hi rt ln mnh c th nhn r bn cht ca t duy v ci thy ca mnh. i vi h, s im lng trong kha tu rt quan trng. Nu khng duy tr s im lng , chng ta mt c hi thc tp qun chiu. Tuy nhin c nhng ngi tuy bn ngoi im lng nhng bn trong tm v t ca h vn rt n o. ---o0o--CHNH NIM LM C BN Ti y ta c th tm ri lnh vc chnh ng bt u bn v chnh nim. Trong khi hc v chnh kin, chnh t duy v chnh ng ta thy chnh nim l iu kin rt cn thit ri. Khng th no c chnh kin, chnh t duy v chnh ng nu khng c chnh nim. V ngay trong chnh nghip, chnh mng v chnh tinh tn, vai tr ca chnh nim cng quan trng khng km. Thng thng ta vn ni theo trnh t nim, nh, tu. Chnh nim a ti chnh nh. Nhng chnh nim khng phi ch a ti chnh nh m thi, n dn ti c chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng v chnh tinh tn. Chng ta hy ni s lc v chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn bn vo chnh nim v s tr li ba chi phn sau. Chnh nghip tc l hnh ng chn chnh, y l v hnh ng ca thn th, tc thn nghip. V khu nghip thuc phm vi ca chnh ng v nghip thuc phm vi ca chnh kin, chnh t duy, chnh nh v chnh nim. Trong Kinh ni st sanh, trm cp v t dm l t nghip. Khng st sanh, khng trm cp, khng t dm l chnh nghip. V vy, v chnh nghip chng ta phi ni n gii th nht, gii th hai v gii th ba ca nm gii. Thn nghip cng lin quan ti gii th nm. Gii th t thuc v chnh ng v bn gii khc c lin h trc tip ti chnh nghip. Chnh mng tc l ngh nghip hoc phng tin sinh sng chn chnh. Sng bng nhng phng tin bt chnh l t mng. Nhng ngh nghip vi phm gii st sanh, gii trm cp, gii t dm, phi s dng cc cht ma ty v phi ni di, u l t mng. Vy chnh mng cng lin h ti tt c nm gii. Ngi xut gia cng c th phm vo t mng nu s dng nhng phng tin hnh o khng ph hp vi chnh php. Th d a ngi ta vng thm vo vng m tn. Nu khng tu tp, ch tng kinh v lm m nh mt ngh sinh nhai, cng l t mng. Vic tng kinh v a m nu hnh tr nh nhng phng php hng dn tu hc v chiu nh sng ca

o l vo i sng ca mi ngi v ca chnh mnh, th l chnh mng. Cn tng kinh v lm m ch vi mc ch cu li th l t mng. Chnh tinh tn l nng lc gip ta tu hc mt cch sing nng. Chnh tinh tn gm c bn loi thc tp lin h vi chnh nim. Loi thc tp th nht l vi nhng ht ging xu cha pht hin th c ngn ng cho chng pht hin, nhng chng t xu ng cho chng c c hi hin hnh. Mi ln hin hnh cc ht ging y li ln ln trong tng thc. ng cho pht hin khng phi l nn, m ch c ngha l ng ngi khc hay chnh mnh ti tm nhng ht ging xu trong mnh. Ngoi ra, phi tm cch cho nhng ht ging tt pht hin. l php thc tp th nht. Th hai l khi nhng ht ging xu pht hin ri th phi bit cch lm cho chng tr v gc cng mau cng tt, tm cch cho chng tr v nguyn qun, nm im y. l phng php thay cht, phng php qun chiu, phng php chnh nim. Th ba l nhng ht ging tt cha tng c pht sanh th tm cch ti tm cho chng pht sanh. T mnh ti tm hay nh s c mt ca tng thn ti tm. Th t l nhng ht ging tt pht sanh ri th tm cch mi chng li v nui dng cho chng ln ln. Bn phng php gi l t chnh cn. Thnh ra ni dung ca chnh tinh tn l t chnh cn, tc l bn loi hnh ng sing nng. Mc ch l lm cho nhng ht ging xu yu i v lm cho nhng ht ging tt ln ln. Ta thy chnh tinh tn lin h ti tt c cc chi phn khc trong bt chnh o. Ni chnh tinh tn l s sing nng th khng ngha. Cn phi c kin thc v tm hc, v duy thc hc th mi c th hiu c ni dung tm chi phn ca bt chnh o. Chng ta ni qua nh vy bn ti chnh nim ri s tr v vi ba chi phn y sau. ---o0o--NH L TC Ch nim ngha l nh. Ch Hn vit phn trn l ch kim, ngha l nay, phn di ch tm, ngha l lng mnh. Nim l iu ta ang nh ti, ang ngh ti. M iu ta nh v ngh c th l t, c th l chnh, v vy nn c t nim v chnh nim. Chnh l thng, t l nghing. Chnh nim l t nhng iu ngay, thng v iu tt p vo trong tm nh ngh ca mnh. Trong 51 tm hnh c mt tm hnh tn l tc (manaskara, Pali l manasikara). Tc tc l khi tm ti mt i tng no . Trc cha ch ti, by gi ta ch ti, gi l tc . Tc l mt trong nm tm s bin hnh. V tc m u cho mt nim. Nh khi ta xem mt truyn

phim hay nghe mt bi ht th hnh nh hay cu ht khin cho ta tc . Nu ta bit tu tp th ta s tc ti mt iu chnh, v ta duy tr iu chnh li. Khi nghe chuyn hay nhn hnh nh ta cng c th tc ti mt iu bt chnh. Khi ta tc ti mt iu chnh ng, ph hp ti tinh thn bn s tht, vi kin thc v bn loi thc phm, vi gio l bt chnh o th gi l nh l tc hoc l nh php tc (yoniso manaskara). Ngc li l bt nh l tc (ayoniso manaskara). Ch nh l c dch t ch yoniso. Yoni c ngha l t cung, ci cung ca a con, mi ngi u sinh ra t . V v th yoni y c ngha l ci ngun. Khi a v ng ci ngun, khng lc hng, th gi l yoniso. a i lc khi ci ngun th gi l ayoniso, dch l bt nh l hay phi nh l tc . Th d Lng Mai khi nghe ting chung ng h, mi ngi tr v vi chnh nim, th v mm ci. Ta ly chnh nim soi sng v nh th ta thc tp nh l tc . Khi nghe mt ting ht a lng ta ti nhng thng nh vn v, qun rng ta ang y thc tp chnh nim cng vi tng thn, th l phi nh l tc . Cho nn trong i sng tu hc, chng ta phi t chc nh th no c th thc tp c nh l tc trong mi giy pht. Khi bc vo nh bp, thy mt v thin sinh ang xt c rt, ti hay hi: Anh ang lm g ? Cu hi ging nh mt ting chung gip ngi nh l tc . Trong mt tng thn tu tp vi nhau chng ta phi gip nhau ging ting nh l tc cho nhau. Cch i, cch ng, cch ngi, cch nhn, cch lm vic ca ta u c th c tc dng gip ngi khc thc tp nh l tc . Trong tng thn chng ta c nhng ngi lm c nh vy. Khi nhn thy h ta t nhin tr v vi chnh nim. S c mt ca h c tc dng nh ting chung tnh thc. Xy dng tng thn cng l thc tp cho mi li ni, mi ci nhn, mi ci ng tc ca ta l mt ting chung cho chnh ta v cho ngi khc. Trong thin vin, t cch trnh by bn th, cm mt bnh hoa, mt gc cha cong, mt ting chung thnh u ch gip chng ta thc tp nh l tc . Ci g trong thin vin cng phi c sp t nhc nh chng ta phi tr v nh l tc . Nh l tc l giy pht khai sanh ca chnh nim. Ngc li, nu chng ta sng trong mt mi trng m mi th u khin chng ta qun lng, ta s b ko theo bi nhng phi nh l tc . Ngi trong mt qun ru, tt c nhng iu chng ta nghe, thy v cm bng su gic quan u c tc dng a chng ta i lc vo phi nh l tc . Khi chng ta ngh ti danh, li, ti, sc, nh ti thuc ht nh ai nh nh thuc lo, chn iu xung li o iu ln, th nim l t nim. Nh mt ngi no n ni khng lm n g c, khng tu hc g ni, l t nim. C khi chng ta qun tng mt dng nc trong hay l mt bu tri xanh cho tm hn th thi, t nui dng trc khi tr v i din

nhng kh khn hin ti, vic ny c th l nh l v chng ta bit mnh ang lm g. Nhng thng th chng ta khng bit l mnh ang m mng v ang trn trnh. M ngi tu hc khng trn trnh thc ti. Tu hc tc l em chnh nim chiu vo i tng kh au, tm ra nhng nguyn do em ti au kh. M thy c kh v tp ri, t khc ta thy c o . Trn trnh th sut i ta khng gii quyt vn au kh ca ta v ca ngi. Chnh nim l mt loi nng lng thp sng tm . Chng ta bit trong chiu su tng thc ca chng ta c ht ging chnh nim. Khng tu tp th ht ging b vi lp qua nhiu lp tht nim, kh au phin no. Tu tp l chm vo ht ging chnh nim n n thnh hoa. Ta hy tm cch gi n li trong phng khch ca tm hnh, v l mt ngi khch qu. Ngi khch l Bt, v chnh nim chnh l Bt tng lai. Nui dng chnh nim l lm cho Bt trong ta cng ngy cng sng t. Ngi tu tp gii c th nui dng ngn n chnh nim thng xuyn. Ngn n s em chiu sng bn lnh vc, i tng ca thin qun. Lnh vc th nht l thn. Thn tc l un u tin trong ng un, gi l sc un. C mt kinh chuyn trnh by s thc tp chnh nim v thn, gi l Kinh Thn Hnh Nim. Kinh ny c trong Trung B (Majjima Nikaya), v cng c trong b Trung A Hm. Chnh nim cng soi sng lnh vc th hai gi l lnh vc cm th. Th l nhng cm gic ca mnh, nhng cm gic vui, bun. Nhng cm th d chu, kh chu, hoc khng d chu cng khng kh chu, gi l cm th trung tnh. Chnh nim soi sng lnh vc th ba l tm hay tm hnh. Bt c mt tm hnh no pht hin l chnh nim nhn din c. Thy tm th bit l tm, thy t th bit l t, thy tham th bit l tham, thy sn th bit l sn, thy mn th bit l mn. Chnh nim nhn din tt c 51 th tm hnh mi khi chng pht hin. Sau cng chnh nim soi sng i tng ca tm hnh, tc l cc php. Php y l tt c mi hin tng tm l cng nh vt l, v sinh l. Trc ht php l i tng ca tng, tc l tri gic. y cc php l i tng ca tm hnh. Chng ta soi sng va ch th va i tng ca tm hnh. Chng ta thng ngh nhm nm un l ca mt ngi ny hay ngi kia. Phi nh nm un khng phi l mt ci g bit lp, nm un gm c ch th ln i tng. M i tng ca nm un bao gm c v tr.

Ngi tu hc dng chnh nim soi chiu bn lnh vc thn, th, tm v i tng tm . S soi chiu ny a ti tu gic, c cng nng tho g v gii thot cho bn thn ngi tu hc. ---o0o--10 - Pht Php Cn Bn Bi th mi Hm nay l ngy 23 thng 12 nm 1993 chng ta ti xm thng v hc tip v chnh nim. Chnh nim l tri tim ca s thc tp, v vy ta phi hc tp v chnh nim tht k. Tt c nhng chi phn khc ca bt chnh o s khng th no thnh tu khi ta khng pht trin chnh nim. Trong i sng hng ngy nhiu khi chng ta khng c mt, khng thc sng trong gi pht hin ti. V vy, chnh nim trc ht l s c mt ca chnh mnh trong i sng. Trong nn vn hc ca nhn loi, tc phm u tin xut hin sm nht dy chng ta tr v sng v an tr trong hin ti, l Kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh (Bhaddekaratta sutta). Kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh dy ngh thut sng trong tng giy tng pht hin ti. Ngun nng lng c th gip mnh tr v c mt trong giy pht hin ti l chnh nim. Cho nn chnh nim l s tu tp mnh c mt by gi, c mt y. Tm ca chng ta c th ang nui tic v qu kh, ang m tng chuyn tng lai, hoc ang b giam hm trong nhng ni lo u, phin mun, gin hn trong hin ti. Chng ta khng c t do, khng c kh nng tip xc vi s sng ang din ra. Chnh nim l yu t gii phng cho chng ta. ---o0o--SNG GIY PHT HIN TI Trc ht chng ta nh ngha chnh nim l th nng lng em chng ta tr v vi s sng. C nhng ngi ch bit lo lng cho tng lai, ch m c v tng lai v v vy h khng c kh nng sng vi s sng hin ti. C nhng ngi li thng tic, vng vu vo qu kh, ch thy s sng trong qu kh. C hai u khng tip xc c vi s sng trong gi pht hin ti. Do , trong cuc i ca h, s sng khng c mt, d h c su cn tip xc c vi su trn. Tht nim lm cho h khng c s sng. Nh vn Albert Camus dng vn nh Sng nh mt ngi cht. Mt

ngi sng trong tht nim, khng an tr c trong hin ti, sng khng thc th cng nh cht. T nh mt mnh trong nhng tham m vt dc, cng khng phi l ang sng thc trong hin ti. B sc, thanh, hng, v, xc, php li cun, m m khng bit mnh ang lm g, khng bit mnh thc s l ai, cng khng phi l ang sng. T tn ph i mnh v lm kh nhng ngi xung quanh m khng hay, cng khng phi ang sng. Tuy khng b qu kh, khng b tng lai li cun, nhng vn sng trong m tng, th cng cha bit an tr trong hin ti. Sng trong hin ti l sng tnh to. S sng y c nui dng bng chnh nim. Chnh nim l ht ging qu bu trong tm ta. Vic tu tp hng ngy ca chng ta l tip xc c vi ht ging , gip n ny mm, n hoa v lm p i mnh v i nhng ngi xung quanh. Kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh c ch gii v xut bn bng ting Anh mang tn Your Appointment With Life, ngha l Cuc hn c ca qu v vi i sng. Bn dch sang ting Trung Quc ly tn D Sinh Mng Hu c, ngha l c c hn vi s sng. Chng ta c c hn vi s sng, chng ta phi gp s sng, ng l cuc hn h ny do not miss your appointment with life. Yu t gip chng ta khi b l hn vi s sng chnh l chnh nim. M ta hn h vi s sng u, vo lc no? Cu tr li l Chng ta ch c th gp g s sng by gi v y. Cho nn tu tp l tip xc c vi s sng trong mi giy, mi pht ca i sng hng ngy. Ni nh d hiu v dng nh d lm. Nhng nu khng c thy, khng c bn v khng c tng thn th chng ta s l hn lin tip vi s sng. Tht nim nu ta v qu kh, ko ta ti tng lai, li chng ta vo nhng lo lng, gin hn, ghen t v bc bi. Chng ta tr thnh n l ca nhng th phin no v khng cn t do gp mt s sng na. Mi bui sng thc dy ta hy tp th v mm ci, nh rng hm nay chng ta c hn vi s sng (I have an appointment with life today!). Chng ta hy th, mm ci v c bi k: Thc dy ming mm ci, hm bn gi tinh khi, xin nguyn sng trn vn, mt thng nhn cuc i.

Ti nguyn s khng l hn vi s sng ngy hm nay, bi k c ngha nh vy. l mt li nguyn, l s by t mt quyt tm, thc hin c chng no l ty cng phu tu tp ca mnh. Trong hm bn gi ng h ta c th tip xc vi rt nhiu iu mu nhim ca s sng, trong ta v xung quanh ta. Nu ta c nng lng ca chnh nim th tt c nhng iu ta thy v nghe u c tc dng gip ta thc tp nh l tc , lay thc ta dy ta tr v vi giy pht hin ti. Trc khi i ng, chng ta hy th v kim im li xem ngy hm nay chng ta tip xc c vi s sng ti mc no. Chng ta cho nhng hn gin, ganh ght v bun phin trn ng trong tm n mc no? Ta t hn ngy mai s lm kh hn. Gi tr ca tng thn v ca khung cnh tu hc l ch c th to ra nhng hnh nh v m thanh gip ta tr v chnh nim. Ting chung cha l mt yu t h tr nh th. Ti tr v c vi chnh nim, ti c nui dng bng nhng thc n lnh mnh, p v vui ti ca i sng, l nh anh, nh ch, nh em. Tng thn gm tt c mi ngi v mi cnh vt c tc dng gip ta tr v vi chnh nim. Vy th chnh nim l c mt trong cuc sng. Khi th mt cch c thc, th trong chnh nim, t nhin ta thit lp uc s c mt ca ta. Ti ang th vo v ti bit l ti ang th vo. Ti ang th ra v ti bit l ti ang th ra. Php tu tp tuy n gin nhng c th em ta tr v vi giy pht hin ti. Chnh nim l mt ngn n chiu sng cho ta thy. C bng hoa rt p, c bu tri rt xanh, c cy b rt ti tt, c n ci em b rt ngt ngo, c ngi s ch du hin, c ngi s em rt ti vui. Nhng khi b giam hm trong gin hn v trong lo lng, khi ang phiu lng trong qu kh hay tng lai, ta khng tip xc c vi nhng v p . N ci ti mt kia, bu tri xanh kia, v sao ta khng c hng? V ta khng c mt. Ngi v cnh chung quanh u c th gip ta thc dy tr v vi chnh nim. Ngi pht th i ti hi: C ai trong nh khng? Ta tr li: C, ti ang y. Vi cu ni , ta thc tp chnh nim: Ti bit ti ang c mt by gi v y. Ngi pht th khng bit ta ang thc tp chnh nim. Nhng cu tr li Ti ang y c ngha l: Ti ang y, ti ang thc s c mt y, ng pht th . Thy mt s ch ang ra chn, chng ta hi: S ch ang lm g ? T nhin s ch bit y l mt ngi s em ang n gip mnh vt thot ra ngoi th gii ca suy ngh, ca lo lng, c th tip xc li vi s sng mu nhim. V ra chn trong chnh nim v th trong chnh nim cng l mt php tu tp. Ra chn vi tm an lc cng ging nh ang tm cho mt c Bt s sinh. Ta u cn tr v 2000 nm v trc, ta u cn i ti vn Lm T Ni, ta u phi u

thai thnh mt v th n ca b Maya mi c dp tm cho c Bt s sinh? Php l th nht ca chnh nim l lm cho ta c mt trong s sng hin ti.

---o0o--CHNH NIM LM S SNG C MT Khi tht nim, v ta khng c mt nn nhng ci khc cng khng c mt. Ci khc y l bu tri xanh thm, l hoa o ang n r, l ngi anh rt ngt ngo, l ngi bn rt ti mt, l mt em b rt xinh p. Nu ta khng c mt th tt c nhng th y u khng c mt. Cho nn s c mt ca ta em li s c mt ca v tr, ca s sng, ca tt c nhng mu nhim quanh ta. i sng c nhng kh au, nhng bi ly; nhng i sng cng c rt nhiu nhim mu. Nu chng ta ch tip xc vi kh au th chng ta s m o gy mn, nhng nu bit cch tip xc vi nhng yu t mu nhim, ti mt v lnh mnh ca i sng th ta s t nui dng c bng nhng cht liu mu nhim, lnh mnh v ti mt. Khi c nui dng bi nhng yu t lnh mnh, ti mt v c tnh cch tr liu ri, chng ta mi c kh nng tip xc vi kh au chuyn ho kh au. Php l th hai ca chnh nim l xc nhn s c mt ca i tng, ca ngi, ca vt khc ngoi ta. Vt ngoi kia l bng hoa o, l bu tri xanh, l ting chim ht. cng l s c mt ca cc em b, ca anh, ca ch, ca m, ca cha. Nu ta khng c mt th nhng i tng cng khng c mt. Cho nn php l th hai ca chnh nim l xc nhn c s c mt ca i sng, ca tt c nhng mu nhim trong giy pht hin ti. Khi nhn ln mt trng vi chnh nim, chng ta c mt ch thc m mt trng ch thc cng c mt. Bit mnh c , bit c mt trng , y l mt php l, mt php thn thng ri. Php thn thng ta c th to ra trong mi giy mi pht. , ta ang c mt v mt trng kia cng ang c mt; s c mt nhim mu, s c mt ch thc, ch khng phi l mt gic mng na. Mt trong nhng vn trit hc l ta c mt hay l khng c mt (to be or not to be). Con ngi c tht khng, hay ch l mt o nh? Trit hc i tm nhng l lun chng minh rng con ngi c mt thc s. Ngy xa trit gia Descartes, mun chng minh con ngi c mt mt cch r rng v chnh xc, sau khi suy ngh rt nhiu, i n mt cng thc ni ting, ng vit: Ti suy ngh cho nn ti c mt (Cogito ergo sum, I think therefore I

am). l dng l lun, th l lun ton hc, chng minh : ti ang c mt y. t cu hi ta c mt hay khng, l suy t. Ta c suy t, v h c ci ta suy t tc l ta c mt ri. Cho nn ng kt lun: ti t duy, v vy cho nn c ti. l mt l lun ch khng phi l mt kinh nghim. Trong khi s ch ng nhn mt trng khng t duy g c. S ch thy mnh ang c mt y, ang tip xc vi mt trng kia, v khng phi l mt t duy. khng phi l mt l lun na, l s sng ch thc. Ngh su hn th ta thy rng cng t duy chng ta li cng khng c mt. V khi t duy, chng ta nh mt s sng trong dng t duy. T duy tr thnh mt chng ngi khin chng ta khng tip xc thc s c vi s sng. Cho nn cng khng t duy cng tt. Bn t duy ri th lm sao sng! Khi b mt em b m mnh c tip tc t duy th mnh ang m ci t duy ca mnh v u c thc s m em b? Khi nhn bng hoa m t duy th mnh u c thc s ngm hoa? V vy ti t duy l ti khng c mt (I think, therefore I am not there). Phi thin To ng ni: phi t duy th thin chi yu gi (khng t duy l im thit yu ca thin, non thinking is the essential of zen pratice). Nm ngoi Lng Mai, chng ta c c hi c truyn Kiu vi nhau, v nghe ging truyn Kiu qua ci nhn thin qun. Chng ta ni n hai cu th gi y rt ni ting Lng Mai: By gi r mt i ta, Bit u ri na chng l chim bao? Bc T vit hai cu ny treo trong thin ng Cam L. Ngi i i vo s ngc nhin: ti sao trong mt thin vin li cn ni n chuyn i ta? Hai ch i ta y cn c c qua con mt thin qun. i ta l chnh mnh v s sng. Nh mnh vi mt trng, mnh vi hoa o, mnh vi em b. C chnh nim th t nhin s c mt ca mnh v ca cc php tr thnh hin nhin: By gi r mt i ta. l nhn r s sng, trong hin ti, v y. Nguyn Du vit hai cu ny khi k li lc Thy Kiu qua thm Kim Trng ln th hai. Hm gia nh i n gi bn ngoi, Kiu ly c nhc u hay au bng g li nh. Qua thm Kim Trng ln u, Thy Kiu ch ngi mt lc thi. Kiu hi thp thm, s bn ny lu qu, l b m vi cc em v khng thy mnh nh th hi qu. Cho nn Thu Kiu phi tr v ngay nhng khi v nh th Kiu vn tha thy ai c. Nng bn vn

hng ro i qua hng xm ln na gp li ngi yu. Kim Trng lc c l v thc khuya hc nhiu thnh ra thiu ng, anh ta ang ngi gc u da ln bn ng. Trng ln, ting chn ca Thy Kiu dm trn li si lm Kim Trng thc dy. M m mng mng, chng thy ngi p i ti. Trong cn m mng , Kim Trng khng bit y l s thc hay trong mng. Chng ni: y c phi l mt gic m khng? Em c thc hay khng? Thu Kiu tr li: Nng rng: qung vng m trng, V hoa nn phi tm ng tm hoa, By gi r mt i ta, Bit u ri na chng l chim bao? c hai cu , nu bit nhn bng con mt thin qun ta s thy rng mnh. Gi pht ny y chng ta ang bn nhau, ang nhn thy mt nhau, ang ni chuyn vi nhau. Nhng nu chng ta khng c chnh nim, khng c mt ch thc th bit u, giy pht s chng khc g mt gic chim bao. Nu ta sng khng c chnh nim, khng tip xc thc s vi giy pht hin ti, th tt c u tr thnh mt gic m ht. Hai cu ny c th vit treo trong thin vin nhng ngi khng hiu s c c hi hi: Ti sao trong thin vin m li treo hai cu th ny? Khi nhn mt trng, ta phi nhn cch no thy c mt trng v thy c chnh mnh ang c mt, thc mt cch su sc trong giy pht hin ti s hin din ca mnh v ca vng sng trn cao. C nhng ngi sng ti 70 nm hay 80 nm m cha bao gi bit ngm trng trong thc tnh to nh vy. C nhng ngi thy hoa o n mi nm m n ht i cha bao gi nhn bit ngm hoa o mt cch su sc. Ci g cng thy thong qua m thi. M ca mnh, cha ca mnh, mnh cng ch thy thong qua. Em ca mnh, ch ca mnh, thy ca mnh, bn ca mnh, mnh cng ch thy thong qua. Cho nn khi nhn mt cnh hoa o, chng ta phi th rt su, v chng ta ch vo cnh hoa: by gi r mt i ta, bit u ri na chng l chim bao. Lng Mai mi thng t, hoa mai n y ht i ni, ti thng i gia nhng hng mai, bng trng nh tuyt. Ti th v tip xc trong tinh thn . Trong mt giy pht, ta thy mnh vi hoa mai bt dit. Hy thc tp vi nhng bng hoa khc na, ch ng ch ti thng t. Ti Lng Mai, gia ma ng cng c nhng bng hoa n rt kn o. Nhng mu nhim ca s sng c mt khp mi ni v bt c lc no. ng

b l cuc hn ca mnh vi s sng. S sng c biu hin bng mt bng hoa vng trong c, hay mt trn ma u ma, tt c u mu nhim. Nu qu v mt kh nng tip xc vi ma, vi gi, vi nhng cnh cy tri l ma ng, nu qu v khng th tip xc c vi tri trong, vi my bc, vi trng trn th qu v l hn vi s sng. Cho nn chnh nim trc ht l em mnh tr v c mt trong s sng. thc s c mt ca chnh mnh, thc lm cho tt c nhng ci khc c mt. C mt, lun lun c ngha l c mt va ch th va i tng. Ch th v i tng gi l i ta. Ngy xa Trung Hoa c thin s Linh Vn, ch nhn hoa o n m gic ng. Chng ta c th cm nhn c s gic ng ca thin s. Ngm hoa o thi m gic ng th ta phi bit nng lc chnh nim ca thy mnh nh th no. Nu khng thng xuyn tip xc su sc vi s sng trong hin ti th khng bao gi ta t c kt qu nh vy. V l mt php l m tt c chng ta u c th thc hin trong mi giy pht ca i mnh. Cho nn 24 gi tinh khi l mt tng phm ln ca t tri cho chnh chng ta. Mi bui sng thc dy m khng bit mnh c 24 gi ng h sng, m t mnh cht ui trong gin hn, bun b, ganh t v lo lng, tc l s tu hc ca mnh tht bi. Ngi i cht ui nhiu, chng ta vo thin vin, c hng dn tu tp, c dy thin hnh, thin ta, bit ra chn, n cm im lng, nu ta khng tnh thc c th tht ung ph cng trnh ca Bt v ca t. ---o0o--CHNH NIM L NUI DNG Khi tip xc c vi s sng th chnh ta c nui dng m i tng tip xc ca ta cng c nui dng. i tng kia c th l cy, l l, l dng sng, l em b, l ngi mnh thng, hay l ngi mnh ght. Khi ta c mt trong thc, vt kia c s ch ca ta cng s c mt. Chnh nim l s ch . Khi c chnh nim, nhn vo mt khu rng xanh mt th ta bit rng khu rng ny ang xanh mt. Nhn su sc th ta bit phi lm g gi cho khu rng ny tip tc xanh mt. C nhng khu rng bt u cht v cc c t con ngi to ra. Nu khu rng ang vng a th ta bit rng phi lm g khu rng c th ti mt tr li. V vy s c mt ca chnh nim s em ti nim an i v cch tr liu cho i tng. i tng ca chnh nim c th l mt ngi hay mt s vt. Ngi kia ang su ho, ang bun b, ang nhc nhi m nu c mt, c chnh nim, th chng ta s nhn

thy r tnh trng su ho v bun kh y. V chnh nim c th gip chng ta bit ni g, lm g (hay khng ni g, khng lm g) cho ngi ta bt kh v tr nn ti tnh li. Nu ngi ang sng bnh thng, khng su kh, khng bnh tt, m chng ta c mt vi chnh nim, th ngi c th c hnh phc. Sng m khng c ngi thn chung quanh ch th kh. Ngi sng bn ta c th kh v ta bn bu qu, lo nhiu cng vic qu, v v vy khng cn th gi cho ngi y. Ta khng chnh nim nui dng v m ly ngi trong tnh thng ta. Ta khng cn m bng hai ci cnh tay, ta phi bit m ngi thn bng nng lng chnh nim ca mnh. Ti bit anh c , ti khng qun s c mt ca anh. Ti bit em c mt . (I know you are there). l mt mn n rt b dng nui nng ngi kia. Thiu s ch ca nhng ngi mnh thng, th mnh cht mn. Tng tng mt ng ang li xe i cng v. ng ang suy ngh v chuyn ny chuyn khc, hay ang ht, ang ngm nga mt bi th. Nhng m ng hon ton khng ti ngi n b ang ngi bn mnh. C th ng cm thy ngi ny mnh bit ht ri, t thn ti tm. Khng c g gi l mi l ni con ngi ny na! Bi vy ng ch ti nhng th khc. Ngi n b ngi bn cnh, b s cm thy mnh b loi ra ngoi tm ca chng. ng ta ang ngh ti chuyn lm n, bun bn, chuyn ny chuyn khc, v ng ta khng mun ngh ti mnh. Ngi n b s cht dn mn trong su ho v ti hn. Nhng chng ta bit trong ngi n b c nim vui, nhng hnh phc, nhng kh nng cha khai m. Trong con ngi no cng c nhng ht ging nh vy. Cha m c th khng gip con pht trin nhng ht ging ca hnh phc, ca ti nng, Thy, bn cng cha gip c, c ng chng ngi mt bn cng khng gip c. Ngi trn xe hi, ngi v thy mnh hon ton b lng qun. Chnh nim c th mang li nim vui, nh cht b dng c th ti tm cho tm hn nhng ngi ang su ho. Php l th ba ca chnh nim l nui dng chnh nhng i tng ca chnh nim. Nu i tng l dng sng th chnh nim gip nui dng v bo v dng sng. Nu i tng l khu rng th n nui dng v bo v khu rng. Nu i tng l em b, th n nui dng v bo v em b. V vy, chnh nim l gc ca tnh thng. Nu khng c chnh nim th anh khng th thc s thng. Nu khng c s ch th anh khng th thc s thng, ch khng th thc s thng. Nu khng c s ch th khng c tnh thng ch thc. Mt ngi c th gn gi ngi khc v thun tin hoc v nhu cu, nhng nhu cu tm l, sinh l, hay nhng nhu cu x hi.

khng phi l tnh thng. Tnh thng ch thc l s c mt ca chnh nim, v chnh nim c tnh cch nui dng. Nm 1964, ti lm mt bi th l Vng tay nhn thc. Bi ny c ch l i ta. y i ta l ngi lm th v cy bng s ti cha Trc Lm G Vp tnh Gia nh. Sng ti dy rt sm. Khng ng c, ti ngi dy, i ra ca s. Ngoi ca s ti en. Ci tht ca ti, do thy Chu Ton lm, nn bng t. Nn t nn i hai chn khng rt mt. i t ging ng ti ca s, ti bc trn mt t my mi bc th t nhin thy trong ngi rt tnh to. Chung ngn mt m di khng ng Hai bn chn khng, t tay ca s Ti i vn cy, hoa l hin hnh nh sng cha v Nhng trong lng m thu ti bit em cn Em y l cy bng s trc ca s. phn sau bi th c cu: Ti bit l em cn v ti cn y H c ch th tc l c i tng, c i tng l c ch th. Khi c chnh nim ta thy c s c mt ca c hai. Ti bit l em cn v ti cn y c ngha l ti bit rng s sng c mt v ti bit ti c mt y. Nh ti c mt thc s cho nn em c mt. Em tc l s sng. Khi nhn mt ngi hay nhn mt trng, nu ta ni: ta bit ngi c , th ng thi ta xc nhn s c mt ca chnh ta. Chnh nim khng phi ch nui dng i tng m cng nui dng chnh mnh. Thin s thy c hoa o, khng nhng lm hoa o rng r m cn lm cho ngi nhn hoa rng r. Nhn hoa o khng c chnh nim th hoa khng rng r c. Khng c ci g rng r nu khng c chnh nim. C cng nh khng vy thi. Trong i sng hng ngy, ta phi nhn nh th no, tip xc nh th no, ni nh th no, sng nh th no c th ni, khng phi bng li m bng s sng, rng: Ta bit ngi c Darling, I know your are there. Anh i, ti

bit anh c , ti rt trn qu s c mt ca anh. Ch i, em bit ch c , v em rt trn qu s c mt ca ch. Trong i sng thng ngy chng ta t ni nh vy, chng ta t sng nh vy. n khi ngi kia cht hoc b tai nn th chng ta khc lc. Chng ta ch c kh nng khc m thi, cn trc chng ta khng c kh nng chia x hnh phc. Tt c mi vt u v thng. Mt trng kia cng c th s tan v mt ngy no . Ngi mnh ang sng chung, c th ngy mai khng cn na. V chnh bn thn mnh cha chc cn c mt bn ngi ngy mai. Phi tinh tn hm nay, ko ngy mai khng kp. Chnh nim gip chng ta sng mt cch su sc, ch thc ngay trong gi pht hin ti, ngy mai ta khng phi tic nui. Tp Bng Hng Ci o l mt bi thc tp chnh nim m i tng ca thc tp l b m ca mnh. i vi m ta thc tp nh vy m i vi con ta cng thc tp nh vy. S thc tp rt n gin, rt thc t. Vy chnh nim l nng lng lm cho ta c mt, lm cho vt kia hay ngi kia c mt, v nui dng i tng ng thi nui dng mnh.

---o0o--CHNH NIM LM VI AU KH Php l th t l, nu ngi kia ang chu kh au, chnh nim s c nng lng lm vi ni kh ca ngi. Kh trong c n, khng ai bit ti, khng ai ti th ta kh thm rt nhiu. Nhng khi c mt ngi thy c ni kh ca mnh, c th ngi vi mnh, mang chnh nim m ly nim au ca mnh, v bit hin tng cho mnh s c mt ca ngi , th ni kh ca ta vi bt i nhiu. V vy thc tp chnh nim bn ngi ang au kh cng l mt phng php thc tp lng t bi. Ti bit anh ang kh, cho nn ti ang ngi y vi anh, ti ang c mt ch thc bn anh. iu ny c th ni ra bng cch nhn, cch ni, bng c ch ca ta. Nu ta ngi gn bn ngi y m ngh t ch khc, ni chuyn ny chuyn n, th ta khng biu hin c s c mt ca ta. S c mt ch thc nng ngi y v gip ni kh nim au ca ngi y nh i. l tnh thng ch thc. Nu khng c chnh nim th khng c th tnh thng . Nu chnh nim yu th tnh thng cng khng gip ngi bt kh.

Chng ta bit ngi ang la i rt cn s c mt rt vng chi ca mt hay nhiu ngi thn bn cnh. Trong gi pht lm chung ngi ta c th b s s hi v c n lm cho au kh thm c ngn ln. Nhng nu ngi ang cht thy c s c mt ca mt ngi hiu mnh, ang thc s vi mnh th s cm thy vng chi tr li, cm thy c nng , c an i v s ra i mt cch nh nhng. Tt c nhng iu ny c th hc c trong kinh in o Bt. Bt dy ta h nim cho ngi lm chung nh th no. Cc thy ln nh thy X Li Pht, thy A Nan u thc tp. Ngi tu phi bit thc tp hng ngy khi cn th th hin s vng chi v ch thc ca mnh trong nhng gi pht nguy nan . Php l l lm cho ngi sp la i cm thy vng tm, cm thy c an i. H s thy cc ni kh au, lo lng v s hi vi i, nh s c mt ch thc ca mnh. S c mt ch thc c to nn t chnh nim. l mt chn ngn c hiu nghim r rng. Nhng cu chn ngn ch c th hiu nghim khi thn, khu, ca mnh hp nht, ngha l khi ta c chnh nim vng chi. Gio l ca mt tng l khi thn, khu v hp nht th ngi ta c nh lc rt mnh. nh lc mnh lm cho chn ngn c hiu nghim. CHNH NIM QUN CHIU Cng nng th nm ca chnh nim l nhn su. Ch qun trong Qun T Ti, Qun Th m, hay l thin qun, ch qun, c ngha l nhn su (deep looking). Thit lp chnh nim v duy tr chnh nim trn mt i tng th ta s c th nhn su vo i tng. Nhn su vo bng hoa hay nhn su vo tnh trng ca mt ngi, i tng ca s qun chiu ca ta, ta s thy c bn cht ca nhng mu nhim v nhng kh au trong y. l qun (vipasana, phin m ting Hn Vit l tam ma thin na). Bn cng nng trn, bn tc ng trn l giai on Ch. Ch ch y c ngha l lm ngng t li (samatha). Chnh nim lm cho mnh ngng li, t vo mt im. Ekaggata l nht im t, tc l em nng lng ca chnh nim quy t vo mt i tng duy nht. Ngng t ri, c mt nng lng mnh m, ta c th nhn su v nhn k, gi l qun. Ni nh trn khng c ngha l n tc ng th nm ta mi c qun, mi nhn su. Ban u, php l ca s c mt l nhn su ri. Cng nhn s c mt ca k kia, nui dng v lm vi ni kh au, cng l bt u c qun. H c Ch l c Qun. V ch cng mnh th qun cng su. C nng lng ca chnh nim, ngng t c tm , ta chiu nng lng y trn mt i tng, lm

i tng sng ln. Ta c nui dng, ng thi ta bt u nhn su vo i tng. Chiu su ca cc php gi l t tnh. Kin tnh l thy c t tnh, l cng nng th su ca chnh nim. T tnh ca bng hoa v t tnh ca ngi c lin h vi nhau. Thy c t tnh ca mt bng hoa l thy c t tnh ca mi php, tc l thy bn cht chn tht ca s vt (true nature). Bn cht chn tht ca mt bng hoa, l bn cht v sinh, v thng, v ng v tng tc. Ta thy tht ch khng phi thy qua nhng danh t ny. Nhn su cng c ngha l lng nghe. Qun Th m, ch qun cn c ngha l lng nghe. Ta qun bng con mt m cng c th qun bng l tai. Ngi hc dc th phi qun c hng v c v na. Hc dc phi nm cc loi cy l, phi ngi cc loi dc tho phn bit, nhn din l hng l l hng, l long no l l long no, v i khi phi nm bng li. V vy, qun l dng tt c su cn, mt, tai, mi, li, thn v , ch khng phi ch dng m thi. Mc ch ca qun l nhn su thy c t tnh. i tng ca s qun chiu c th l chnh mnh. Ta khng bit mnh l ai, khng bit ch yu, ch mnh ca mnh, khng bit mnh c mt kho chu bu, khng bit mnh c nhiu khi ni kt, tt c u l do khng bit t tnh ca chnh mnh. Phn qun t tnh tc l em chnh nim tr v nhn su v nhn k chn tnh ca mnh. Khi i xem ht ta thng thy ngi ta chiu mt chm nh sng vo mt nhn vt trn sn khu. Chm nh sng c chiu vo ngi ca s chng ta ng ch ti nhng th khc m ch ch vo ngi thi. Chnh nim cng ging nh th, l nng lng pht khi trong tm. Chng ta a nng lng y vo mt qun, a vo tai qun. V khi qun chiu nh vy th chng ta tp trung trn mt i tng, nh th gi l nh. V vy trong chnh nim c chnh nh. Cng nh trong ch c qun, trong qun c ch,v.v.. V vy cng nng th su ca chnh nim l thy r. V thy r tc l tu gic. Chng ta c th dch n gin l understanding, hiu. Hiu y khng phi l kin thc khi nim. Hiu y l lc nh sng pht sinh, khi khi u m ca chng ta v ra. V d mt b m ang nu cm trong bp nghe ting con khc. Trong b m c ht ging chnh nim, b m b cng vic chy vo. Php l th nht m b m lm ra l c mt bn con mnh. B m m a con ln: m y con i, con ng khc na. Darling, I am here, I am here for you. B m c mt v xc nhn s c mt ca con. Em b c th cha bit t duy r rng, nhng em bit b m ang c mt. Ch c tng y thi, ngi m cha lm g m

em b thy bt kh. C th l em b ang b au, nhng khi c m m vo lng, th du vn cn au, em b thy nh. S c mt ca b m nui dng em b v lm vi i ni kh au ca em. Em b cn nhc u, cn au bng, hay cn i nhng b m cha thy. Nhng s c mt ca b m em ti bn cng nng hay bn php l u tin. Ch cn s c mt chnh nim l bn cng nng u c th xy ra. Th nht l s c mt ca m, th hai l em b c cng nhn. Th ba l chng ta nui dng nhau. V th t l a con cm thy mnh c an i, v trong lc ny, ngi m c mt. m ly a con, b m bt u nhn vo a con, nhn k xem ti sao n khc. V b m tm ra nguyn do lm em b khc. Ci u b nng, hoc em b i, hoc l ci t c qun cht qu. Cng nng th nm l nhn su, nhn k. Din trnh y l tip xc vi kh tm ra tp . M thy c tp ri, thy c nguyn do ca kh au ri th b m c th gip em b mt cch d dng. Nu n i th b cho n n. Nu n nng th b ci bt cho n ci o. Nu ci t cht qu th b ni ra. Tt c u c thc hin d dng mt khi c hiu bit, tc l c tu gic. Trong o Bt, tu gic l yu t gii phng cho mnh. S cu trong o Bt l s cu bng tu gic (salvation by understanding), ch khng phi bng n hu ca mt ng thing ling. Trong nhng tn gio khc, s cu c th ti nh n hu ca mt ng thing ling. Nhng trong o Bt s gii thot c thc hin bng tu gic. M s d tu gic c c l nh cng phu thin qun. Tu gic khng phi t bn ngoi ti, m vn c ht ging trong ta. Cc v Bt v cc v b tt trong ba i v tng thn mi phng c th gip mnh chm ti ht ging tu gic y, lm cho n ln ln v n hoa. l gii thot. ---o0o--11 - Pht Php Cn Bn Bi th mi mt Hm nay l ngy 26 thng chp nm 1993, chng ta hc tip v chnh nim. Ch nim chng ta c th dch l nh, nhng y nh khng c ngha l k c (memory). K trc chng ta bit rng c chnh nim tc l tm ta tr trong giy pht hin ti v ta bit c nhng g ang xy ra trong hin ti. V vy nim khng c ngha l nh tng qu kh, nht l ngh ti qu

kh nh mt mnh trong . Chng ta c th nh ngha chnh nim l nng lng c kh nng nhn din c bt c nhng g ang xy ra by gi v y. ---o0o--CHNH NIM L T LM CH Nhng g xy ra cng c th c xp vo mt trong bn lnh vc. Trc ht l lnh vc thn th. Tip theo l lnh vc ca cm th. Th ba l lnh vc ca cc tm hnh (mental formations) (duy biu hc phn loi 51 th tm hnh). V lnh vc th t l cc php. Php y tc l nhng hin tng lm i tng ca tm thc. V d trong tm ta, trong k c ta c mt hnh nh c gieo vo t 20 nm trc. By gi hnh nh hin tr li, v hai trng hp c th xy ra. Th nht l chng ta c th b ci hnh c li ko vo mt cuc phiu lu, v chng ta sng li th gii ca qu kh. Trong trng hp ny chng ta i vo tht nim. l nh nhng khng phi l nh trong chnh nim. Mt hnh nh c th p dn chng ta tr v qu kh, hay li cun ti mt tng lai cha h xy ra, m tng, php phng, lo u, s hi, v chng ta qun lng, khng c mt trong giy pht hin ti na. l tht nim. Tri li nu hnh nh t tim thc hay v thc (trong tng thc) pht hin ra m chng ta bit mm ci nhn din, ta ni: A, cho ngi, ngi tr li. Trong trng hp ny chng ta vn cn an tr trong hin ti. Chng ta khin vic nh li hnh nh qu kh tr thnh mt bin c xy ra trong hin ti. C chnh nim, ta khng cn phi xua ui hnh nh . N khng ko ta c v qu kh, n khng dn ta phiu lu ti tng lai. Trng hp ny l c chnh nim. C chnh nim tc l tm ta gi c ch quyn, v tht nim l nh mt ch quyn. C th ni rng chnh nim gip cho ta vn cn l ta, c mt trong cuc i tip xc vi s sng chn tht. Nu khng c chnh nim th ta khng cn l ta na. Chng ta hy tng tng c mt ngi nh khng ch, ngi nh s tan hoang. Con ngi ta gm c bn phn: thn, th, tm v php. Nu chng ta khng c mt th chng ta cho ngi nh bn lnh vc y tan hoang. Ci thn ca chng ta s yu ui, ci th ca chng ta s y nhng kh au, ci tm ca chng ta ri ren, v nhng php ca ta u l phin no. V vy cho nn khi chng ta c mt th cn nh ca ta hay khu

vn ca ta mi tr nn mt cn nh hay khu vn ti mt c th em li an lc. Ngi Vit Nam hay ni vng nh cha B anh. Chc hn cha B anh l ci cha khng ai chm sc. Mi ngi tu cng l mt ngi cha. ng ngi cha ta bin thnh cha B anh. Trong khi i, ng, nm, ngi; trong cm th vui, bun, gin, ght; trong khi n ung, ci, ni ta phi c chnh nim. C chnh nim th ngi cha chng ta c mt v tr tr v ngi cha d khng th tr thnh cha B anh. Qun st mt s anh, mt s ch, mt s em trong i sng hng ngy: i, ng, nm, ngi, nu cm, gnh nc, b ci, ta thy c ngi c chnh nim hay khng, ngi cha c phi cha B anh khng, hay l mt ngi cha c chm sc ng hong. Mt ngi cha c chm sc ng hong, cy cnh tt ti, th l ngun vui ln cho rt nhiu ngi. Nhn ra iu ny cng khng kh. Ch cn nhn ngi qut nh hay lau bn l ta c th bit c ci cha ny ang c chm sc hay ang b b hoang.

---o0o--NHN DIN N THUN Chnh nim l v tr tr ca ngi cha. Bn lnh vc ca qun nim, th nht l thn th. Thn th ta ang lm g, c g ang xy ra cho c th ta, ta phi bit. Th hai l cm th (sensation, feelings). Khi no c vui, bun, hoc s, chn hay gin th chng ta u bit. Ta nhn din cc cm th ang din ra, khng cn lm g khc. V chnh nim chnh l kh nng nhn din c ci g ang xy ra trong gi pht hin ti. Hai lnh vc va k gm nhng hin tng trong thn th v trong cm th. Tip theo l lnh vc cc tm hnh v cui cng l lnh vc nhng i tng ca tm hnh. Chng ta cn hiu chnh nim l nng lng gip chng ta nhn din c nhng g ang xy ra trong bn lnh vc: thn, th, tm v php. Ch cn nhn din thi, khng cn phi lm g khc. Thc tp chnh nim bt u bng s nhn din mt cch thun ty tt c nhng g ang xy ra trong ta v xung quanh ta. Nhn din m khng cn ph phn. Khng cn ngh rng iu ang xy ra l ng bun hay ng vui. Bng hoa ti th bit l bng hoa ti, bng hoa ho th bit l bng hoa ho. Tm ang gin hn th bit y l ni gin hn ang trong ta. Khng cn phi cng ph, khng cn phi nn. B quyt ca s thc tp l ch ny.

Nu thy tm gin hn pht khi m ta xu h, ni mun dp b v n p n, th cha phi l chnh nim. Chnh nim nh mt b m: con ca mnh ti vui th mnh thng, m n khc lc th mnh vn thng. Tt c nhng g xy ra trong bn lnh vc u cn phi c nng lng chnh nim m p nh nhau. p mnh cng sn sc m khng p mnh cng sn sc. Thnh ra ci gi l nhn din n thun rt quan trng, ta phi nh k. Ch cn nhn din v ci vi hin tng y thi, khng cn ln n, khng mang mc cm, hay kh au, trch c hoc gin hn. Tt c nhng phn ng y c th l chng ngi cho s tu tp. Hy ht ging chnh kin trong ta hot ng, c nhng ht ging ca tnh thng v s hiu bit trong ta hot ng. Chng ta ch cn nhn din m thi. Trong lnh vc thn th th trc ht ta nhn din rng c ci thn th ang sng. Thng thng trc khi s c Chn Diu Nghim dy nhng ng tc thc tp chnh nim, s c hay ni chng ta hy th vo v th ra, trong khi pht khi thc v thn th. Th vo, ti bit l thn ti ang ng y, th ra ti bit l thn ti ang ng y. l nhn din s c mt ca thn th. C nhiu khi ta xa cch vi bn thn ca mnh. Trong i sng, chng ta c th nh mt a con au kh, b nh ra i. Ci nh ca chng ta l bn lnh vc: thn, th, tm, php. Thn ca chng ta l mt phn cn nh . Nhiu khi ta qun tip xc vi thn ta. Khi th ra v th vo tr v vi thn th, ta lm quen li vi thn th mnh, thy c s c mt ca thn th mnh, l mt s thc tp. l thc tp tr v. Trong lnh vc cm th cng vy. C nhng cm th lm cho chng ta au. Chng ta chy trn nhng ni lo, nhng ni bun, nhng ni gin, nhng cnh kh. Chng ta cng khng dm tr v lm quen, m ly nhng cm th ca chng ta. Chng ta lun lun mun chy trn. Thnh ra chnh nim trc ht l s tr v, tr v vi thn, ri tr v vi nhng cm th ca ta. Kinh Thn Hnh Nim nm trong Trung B tng Pali (Kayasmrti sutta) v Trung A Hm ni Hn tng. Trong kinh ny Bt dy chng ta tr v vi thn, lm quen vi thn, nhn din tt c nhng thnh phn v ng tc ca thn. Trc ht ta nhn din thn ta trong cc t th ng, ngi, nm v i. l mt s tr v ch thc. Ri ta nhn din tng phn trong thn th: ti ang th vo v tip xc vi tc trn u ca ti, ti ang th ra v mm ci vi tc trn u ca ti. Tc trn u ti bt u bc v ti mm ci vi mu mui tiu trn tc ti. Tt c u l s tr v lm quen tr li vi mt ngi bn c, vi ngi nh c ca mnh. chnh l thn th mnh. Ri

ta i xung trn: ti ang th vo v tip xc vi ci trn ca ti, ti ang th ra v mm ci vi trn ca ti. Trn ca ti cn tr cha nhn, hoc l trn ca ti bt u c np nhn. Tt c nhng th l i tung ca chnh nim, l nh sng gip ta nhn din c tc ca ta, trn ca ta. C th i t u ti chn. Kinh c ni ti 36 b phn ca c th cn phi qun chiu. Ta phi bit tip xc v ci vi tng b phn. l mt s tr v lm quen tr li, lm ha vi c th ca mnh. Phng php ny c th thc tp trong khi nm. Chng ta nm bung thng hai tay v hai chn cho tht thoi mi, v theo di hi th, bt u ch ti tc trn u, ri ch ti trn, ri ln lt i xung. Ta dng chnh nim ca ta nh mt chm tia sng, chiu ri t trn u, di chuyn chm nh sng y t t xung chn. Ngang ti u th nh sng chnh nim cho ta thc r rng phn c th . ng thi hi th c thc nui dng nng lc ca chnh nim. Ming mm ci vi i tng m nh sng thc ang ri ti. Nh qun chiu hai mt, nh chnh nim tip xc c hai mt th ming mm ci vi hai mt. Chnh nim ging nh tia laser trong mt chic my scanner nh thng.

---o0o--CHNH NIM L TR V Trong chnh nim c hnh ng tr v, c hnh ng lm quen tr li, c nim thng yu, ch v chm sc. Chnh nim c rt nhiu tnh tr liu. Chnh nim l tr v. Ngy s ch Php Dng xin xut gia, s ch i vo phng ti. Qy xung, m ly chn ti, s ch ni: Bch thy, con tr v. Tu l tr v, tr v vi mnh, vi gc r ca mnh, vi cha ng ca mnh, vi gia nh tm linh ca mnh trong c thy, c t. Mnh l a con i lang thang bao nhiu nm thng, v tu c ngha l quyt nh tr v. iu ny cng ng vi s ch Php ng, cng ng vi s c Thoi Nghim, vi tt c nhng ngi xut gia. Bit rng trong chuyn i hoang mnh ch c th lm tan v thm. S nt tan c th xy ra trong c th, trong tm hn mnh, m cng xy ra trong gia nh, trong x hi mnh. Tu l tr v ho gii vi chnh thn v tm mnh. M trong thn tm mnh, c sn ng b cha m v thy t. Bch thy, con tr v, con xin xung tc th mi gii. mi ch l khi s tr v thi. Vic tr v phi tip din trong tng giy, tng pht. Bc i mt bc, ngi xung, ung mt chn tr, tt c nhng lc y u l nhng lc phi thc tp tr v. Nu

khng c nng lng ca chnh nim th vic tr v y khng th thc hin c. Bch thy, con tr v, c ngha nh vy. l mt li nguyn, l mt giy pht gic ng, m cng l cng vic thc tp thng xuyn khng ngng ngh. C nhiu ngi chn ght thn th mnh, h cm thy thn th l mt chng ngi vt, h gin hn thn th h. H ni thn th l mt ci bnh cha ng ti li, l mt ni tch t kh au. H mun y a, dy v, nh p thn th h. ch l biu hin ca s i hoang m thi. i hoang ri, th khng cn nhn ra cn nh ca mnh na, khng nhn ra c ngi cha ca mnh na. Cho nn, ng v mt tnh cm v tm linh m ni, nh mun hy hoi thn th bt ngun t chuyn b nh ra i. Khi tr v tip xc vi thn th, mm ci vi tng b phn ca thn th, l bt u tr v ha gii v tha th. Bt dy: v d c mt ngi nng dn leo ln trn gc nh, khing xung mt bao ht ging. Ngi nng dn t bao ht ging trn sn nh, m mt u bao ra v cm ngc u kia trt ht ht ging xung. Ngi nng dn ni: y l ht bp, y l ht u, y l ht vng, y l ht ny, y l ht kia. Ngi nng dn nhn ra ht bp l ht bp, nhn ra ht u l ht u, ht m l ht m. Chng ta cng vy, khi tr v tip xc vi thn th, chng ta nhn ra y l tc ca ti, y l hai mt ca ti, y l phi ti, y l tim ti. l s nhn din n thun. y l thn th ca ti, ta ch nhn din nh vy. Trong v d , ta thy c lng t bi ca Bt. Ta ch cn tr v nhn din thn th ta, v nhn din cho tht k tng b phn ca thn th . Chng ta lu nay lng qun chnh thn th chng ta. Chng ta lu nay b nh i hoang v by gi cn phi tr v. Nu khng tr v c vi thn th th lm sao tr v c vi cm th, vi tm t? Cho nn tr v thn th l quan trng. C th l trong nhng gi thin tp, mnh nm xung trong t th bung th, dng nh sng chnh nim chiu vo tng phn thn th, thy r, tip xc v mm ci vi n. l mt phng php thc tp rt hay. Tip n l s dng chnh nim chiu sng vo nhng c ng v nhng t th. Khi i th bit l ang i. C mt chng bnh gi l thy du (sleep walking). Ban m t nhin ngi ta nhm dy, m ca i m khng bit l mnh i. l biu tng ca s vong thn. Nm ngoi, trong kha tu chng ta ni v tnh trng c hn. Mi chng ta u c ci ht ging c hn

trong ngi. Chng ta thnh thong li c khuynh hng b nh ra i, b cha, b m, b thy, b bn m i. Ht ging c hn nu ln ln th chnh n s y chng ta i. Chng ta s lm mt k thy du, i m khng bit l mnh i u. Thuyn i thuyn theo gi hy lnh nh. i u cng c. V Hong Chng vit: L chng ta lc loi nm by a, B qu hng rung b, ging ni khinh. Bin v tn x g phng hng na ? Thuyn i thuyn, theo gi hy lnh nh.

Nu nghe bn cu m cm thy hay, tc l ta bit trong ta c sn ht ging c hn. t nhiu, chng ta u l nhng a con i hoang. V quyt tm tu hc tc l quyt tm tr vt. Khng phi l ch na m thc dy chng ta mi mng du u. Ban ngy cng vy. Ban ngy, c lc i ra nh bp. i ln thin ng, i xung phng ring, chng ta cng i nh mng du vy. Tc l i khng c chnh nim. i m khng thc rng mnh ang i th khng khc g thy du c. Cho nn ngi tu, trong mi bc chn phi bc i trong chnh nim, mi bc chn ca anh u phi a anh vo tnh . Mi bc chn i vo tnh , Mi ci nhn thy c php thn. Khi mt ta nhn vi chnh nim, ta thy c tnh mu nhim ca s sng trong giy pht hin ti. Khi i ta bit l mnh i. Ch cn c thc l mnh ang i thi, t nhin bc chn tr nn thanh thn, y an lc. Khng cn lm g ht, chnh nim t n s chuyn ho tnh trng. ang i nh b ma ui m ta va tr li chnh nim th bc chn ta tc khc tr thnh khoan thai; v s an lc thnh thi s n, rt d dng v t nhin. Ta ch nhn din n thun: A, mnh ang i nh b ma ui. Khng cn t trch c, khng cn t ch bai, m t nhin nhng bc chn ta thnh thi tr li.

Khi ng ta cng ng trong chnh nim. Nh ng xp hng ch n lt mnh mc mt bt canh. Trong khi ng, ta khng phiu lu bay tn trn my hay trong vng tri suy tng. Khng phiu lu trong qu kh hay tng lai. Ti ang ng y v bit rng ti ang ng y, ch nh vy thi. Chuyn ti ang ng y gia cc bn tu ca ti, trong mt khung cnh thanh tnh gip ti tr v. Ring iu to ra an lc v hnh phc ri, khng cn phi lm g khc. i, ng, nm, ngi trong chnh nim. Vo ra ci ni tng oan nghim. Nu c chnh nim trong tm th t nhin khi i ra, i vo, ci, ni th bn ngoi tng mo s oan nghim. Ngi ngoi nhn ta s thy y l mt hc tr ca Bt, khng phi l mt bng ma. Cn nu trong tm khng c chnh nim m ngoi cng khng oan nghim, th mnh bit y l mt ngi nh b hoang, l mt con ma. Sng trong i chng tu hc ta phi c nhiu c hi c nhc nh tr v chnh nim. Cho nn ting chung in thoi cng gip ta tr v chnh nim, ting chung ng h cng gip ta tr v chnh nim, bn tay chp li cho bp sen ca ngi bn tu cng gip ta tr v chnh nim. Dng i ra hay i vo ca ngi s anh hay s ch cng gip ta tr v chnh nim. n lt ta, ta cng phi lm mi vic trong chnh nim, cng hin c hi tr v chnh nim cho tt c nhng ngi chung quanh ta. Khi ci xung, ta bit rng ta ang ci xung. Khi ngng ln, bit ta ang ngng ln. l chnh nim v t th ca thn. Khi cm mt ci ly th bit rng ta ang cm mt ci ly. Khi t ly xung th ta bit rng ta ang t ci ly xung. Chnh nim soi sng cc ng tc ca thn th ta. Khi nh rng, ta bit rng ta ang nh rng. Chng ta phi hc Kinh Thn Hnh Nim, nhng cc chnh ca Kinh Thn Hnh Nim cng c trong Kinh Nim X. Thnh ra hc Kinh Nim X cng nh hc Kinh Thn Hnh Nim. Kinh Nim X l kinh m chng ta khng th khng hc c, v Kinh ny vo thi ca Bt cc thy v cc s c u hc thuc lng. Mi khi c mt ngi sp la i, thng thng ngi ta c Kinh ny. n by gi trong truyn thng Nam Tn, cc thy phn ln cng cn thuc Kinh Nim X. Kinh Nim X nm trong Trung B Kinh (Majjhima Nikaya, kinh s 10), v cng c trong Hn Tng. Tn Pali ca Kinh l Satipatthana sutta. Sati tc l

nim. y l sch gi u ging, y l mt bo vt. Tu theo o Bt m khng bit Kinh ny, khng hc Kinh ny, th khng n. Ging nh ngi nng phu m khng nhn ra ht ging hay l khng bit cy ba vy. Kinh ny ti phin dch v ch gii, c xut bn bng nhiu th ting. Ting Anh mang ta l Transformation and healing, cn ting Vit mang ta l Con ng Chuyn Ho. Kinh Nim X dy cho chng ta thc tp qun nim v thn th, thc tp chnh nim v cm th, v tm hnh v v cc php. V trong thin mn, Kinh Nim X t nht phi c tng mi tun mt ln. Song song vi Kinh Nim X l mt Kinh khc, ti ngh, khng km phn quan trng. l Kinh An Ban Th , tc l Kinh Qun Nim Hi Th. Kinh ny xut hin Vit Nam chm nht l vo u th k th ba. Thin s Tng Hi, gc ngi Khng C nhng sinh Vit Nam, xut gia Vit Nam, hc ting Phn v ting Hn Vit Nam, vit ta cho Kinh An Ban Th vo na u th k th ba, trc khi Ngi i sang ng Ng truyn b o thin. Thin s Tng Hi sng trc T B t Ma ti 300 nm. Ngi l s t ca Thin Tng Vit Nam. Bi ta Kinh An Ban Th ca thy Tng Hi vn cn trong Hn Tng. Nh bi ta nn chng ta bit rng thy Tng Hi tu hc v chng t Vit Nam, ri sau mi sang Trung Hoa hong php. Ngi cha u tin thy lp ra kinh nc Ng gi l cha Kin S. S tc l u tin. Kin S l u tin c thnh lp. Vai tr ca thy Tng Hi trong o Bt Trung Hoa rt ln. An Ban, phin m t ting Phn anapana, l hi th ra v hi th vo. Cn th l nm ly tm ca mnh. Hai ch th ngy xa dng dch ch nim. Tn kinh ny c ngha l thc tp chnh nim v s th ra, th vo. Kinh An Ban Th dch cho st ngha l Nhp Tc Xut Tc Nim Kinh, tc l Kinh qun nim v hi th vo v hi th ra, ch tc ngha l hi th. By gi chng ta dch l Kinh Qun Nim Hi Th. Kinh An Ban Th ti dch ra ting Vit v ch gii rt k lng. Ngy ti tm c Kinh An Ban Th , ti mng nh ngi tm c kho vng. Ta phi bit rng ta may mn lm, c nhiu phc c lm mi gp c nhng Kinh nh vy. V nht l khi bn dch v ch gii c in v a ti cho mnh m khng bit s dng th tht ging nh con nh giu m cn chu nhn i. Cng vi hai Kinh ny cn c mt ci Kinh rt gn, gi l Kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh (Bhaddekaratta sutra). C bn dch l Kinh Nht D Hin Gi, nhng dch nh vy l sai. Nht d l mt m. V hin gi mt m. Bit sng mt mnh ngha l bit nui dng chnh nim, khng t nh

mt mnh. Kinh ny c nhiu bn lm, c ti nm, su bn cng mt . Trong Trung B cng nh l trong Trung A Hm, mi b c bn hoc nm Kinh ni v ch ny, tc l ch bit sng mt mnh. ---o0o--KINH NGI BIT SNG MT MNH Sng mt mnh l sng trong chnh nim. C nhng ngi khng th sng mt mnh, c nhng ngi ch c th sng khi da vo ngi khc, vt khc. Ngi khc y c th l phim chng, c th l tiu thuyt, c th l tivi. Nu khng c i tng no bn ngoi dn dt th ngi y khng th sng c, nu khng th chc cht, cho nn ngi y phi cm in thoi ln ni, ni vi bt c ai, bt c chuyn g. Hoc nu khng gi in thoi cho ai c th phi m truyn hnh ra xem. Nu trong truyn hnh khng c g xem th phi i kim mt t bo. Nu khng c bo th i tm mt cun tiu thuyt. Lun lun phi c ci g gip cho mnh ng vng. Nu khng th ng ln ra, khng sng ni. Bit sng mt mnh (ekavihari) ngha l sng m khng cn n nhng th trn. T mnh c nim vui, c s sng. Trong cc Kinh y, Bt dy: i vo trong rng m sng, xa cch x hi, khng c ai chung vi mnh, ci cha phi l sng mt mnh ch thc. Nu trong rng m vn ngh vng v qu kh, vn m mng hay lo lng ti tng lai, nh th Bt gi l sng hai mnh (sadutiyavihari). Ch ny l ch ca Ngi. Du anh trong rng khng c bng ngi m khng an tr c trong hin ti th anh vn sng hai mnh nh thng. Cn nu anh i vo trong ch m c chnh nim, bit c nhng g xy ra trong giy pht hin ti, tinh lc ca chnh nim ang ta sng v cho anh bit anh ang i, ang ng, ang ni, ang ci, lc l anh sng mt mnh. y l mt Kinh rt quan trng. Kinh Ngi Bit Sng Mt Mnh l vn kin c nht ca nhn loi ni v ngh thut sng trong giy pht hin ti. Kinh ny c dch v ch gii. Trong Kinh c bi k rt ni ting:

ng tng nh qu kh, ng lo lng tng lai,

Qu kh khng cn, Tng lai th cha ti, Hy qun chiu s sng Trong gi pht hin ti, K thc gi an tr Vng chi v thnh thi, Hy tinh tin hm nay, Ko ngy mai khng kp: Ci cht n bt ng, Khng th no mc c. Ngi no bit an tr m ngy trong chnh nim, Th Nh Lai gi l: Ngi bit sng mt mnh.

l mt bi th ca Bt. Bi ny c lp i lp li nhiu ln trong nhng Kinh c ch Bit Sng Mt Mnh. C Kinh lp li bi k ti hai ln, c Kinh mt ln. C khi c bi k xong, Bt i vo ngi thin. Cc thy cha hiu, i tm mt thy khc hi. C khi c xong ri Bt ging gii. Nh vy, ngy xa Bt cng dng thi ca m ging dy o l. ---o0o--QUN NIM THN TRONG THN Khi thc tp chnh nim v thn, chng ta bit nhng g ang xy ra trong thn th. Chng ta nhn din nhng b phn ca thn th chng ta. Chng ta

nhn din nhng t th v nhng ng tc ca thn th ta : i, ng, nm, ngi, ci u xung, co tay ln, lau nh, ra chn... V tip n chng ta nhn din nhng yu t to thnh ra thn th ta nh cht c, cht lng, hi nng v khng kh, gi l t i (maha bhuta) : t, nc, la, gi. Ti ang th vo v nhn din yu t t trong ti. Th vo nh vy, ta nhn ra yu t t trong ta. t ny khng phi t bm ngoi da khi cha i tm u. t nm ngay trong mu, trong tim, trong c. Sau ny ta s nhn din yu t t bn ngoi ang nui dng ta, thy ta khng phi ch bn trong, ta cn bn ngoi. T ta s i ti ci thy v tnh cht bt sinh v bt dit. Ti ang th vo v thy yu t t trong ti, ti ang th ra v ci vi yu t t trong ti. Ti ang th vo v nhn din yu t la trong ti. Nu khng c sc nng th lm g c s sng? Ta phi thy c sc nng trong ta, ri thy nng lng mt tri ngoi ang nui dng ta. Ti ang th ra v tip xc vi yu t nc trong ti. Trong thn th ta, t nht by mi phn trm trng lng l nc. Sau ny, ta s nhn din s c mt ca yu t nc ngoi thn th, thy rng ta tht khng phi trong cng khng phi ngoi. Ri n khng kh. Tt c nhng thc tp u thuc v lnh vc m trong Kinh dy l qun nim thn th trong thn th (the contemplation of the body in the body). Qun nim y khng c ngha l nhn ngm vi t cch ca mt quan st vin, m phi t mnh vo trong i tng qun chiu. Ngi qun nim vi i tng qun nim l mt. Nu ta ng vai mt quan st vin th s qun st vn c tnh cch nh nguyn, tc l c s tch ri gia ngi qun st v vt c qun st. Thc tp theo Kinh Nim X, ta phi qun chiu nh th no ta vi i tng qun chiu tr thnh mt. Cho nn Kinh nhn mnh l qun nim thn th trong thn th. Chng ta tng tng: c mt anh i xin vic. Ngi ch hng ngc nhn anh t u ti chn, nh gi. Con mt nhn nh gi c tnh cch nh nguyn. ng ch hng v anh xin vic hon ton khc bit. Nhng ta cng c th c mt cch nhm khc. Ta nhn ngi y, t t ta vo ngi y. ng ch bit rng ngi xin vic ang run. Mt ting c hay khng ca ng c th quyt nh s phn ca ngi y. Nu ta t ta vo hon cnh ca anh, ca gia nh anh, ca tm t anh, th ta mi hiu c anh. Cch th hai ny l cch Bt dy qun chiu. Khi qun chiu, ta ng dng ci tr nng, ci intellect ca ta, ng ng ngoi i tng ca s qun chiu. Qun chiu nh th no ch th v i tng tr thnh mt th mi ng l qun chiu theo tinh thn o Bt. gi l v phn bit tr. Ting Php c ng t comprendre, tc l hiu. ng t gm tip

u ng com v ng t prendre. Prendre tc l cm ly. Com tc l tr thnh mt vi ci . Khi hiu mt ngi no th mnh phi tr thnh mt vi ngi , nh vy mi tht s l hiu. l tinh thn qun chiu ca o Bt. Qun nim thn th trong thn th, qun nim cm th trong cm th, qun nim tm hnh trong tm hnh. Lun lun Bt lp i lp li nh vy. C ln ti t cu hi: Ti sao phi lp li qun nim thn th trong thn th? Mt v Pht t tr li: Nh vy ngi nghe ch rng y l thn th ch khng phi l tm hnh hay l cm th. Ni vy l khng hiu Bt. Theo phng php o Bt, cu trn phi c hiu l trong khi qun nim ta phi xa b ranh gii gia ch th v i tng. Trong phn qun nim thn th trong thn th, Bt dy n vic theo di hi th. Hi th thuc v lnh vc ca thn, v hi th lin h ti phi, ti nhng bp tht ca honh cch m. Nhng hi th cn l cy cu bc t thn sang tm. V vy, theo di hi th gip ta pht khi v duy tr chnh nim mt cch k diu. Ngi tu hc khng nm vng phng php qun nim hi th th rt kh thnh cng. Trong khi qun nim v thn th, v cc b phn, cc t th, cc ng tc v v t i trong thn th, nu bit s dng hi th c thc, ta s thnh cng gp trm, gp ngn ln. Hi th c thc (la respiration consciente) gip ta duy tr i tng ang qun chiu, v nui dng chnh nim, khng cho tan long. Hi th c th l i tng n thun ca chnh nim, hoc cng i i vi mt i tng khc. Ti ang th vo v ti bit ti ang th vo; ti ang th ra v ti bit ti ang th ra. Ti ang th vo mt hi di v ti bit ti ang th vo mt hi di; ti ang th ra mt hi di v ti bit ti ang th ra mt hi di. Ti ang th vo mt hi ngn v ti bit ti ang th vo mt hi ngn; ti ang th ra mt hi ngn v ti bit ti ang th ra mt hi ngn. l nhn din hi th, bit c chiu di ngn ca hi th. Trong trng hp ny, hi th l i tng n thun ca chnh nim, gi l hi th chnh nim (mindfulness of breathing). Chng ta nn nh chnh nim lun lun l chnh nim v mt ci g (mindfulness is always mindfulness of something). Khng th c chnh nim m khng c i tng. iu ny cng p dng vi tt c cc tm hnh. Nim l mt trong nm mi mt tm hnh. Dng tm hnh chnh nim ta qun chiu cc tm hnh khc. Ti ang th vo v lm an tnh s vn hnh ca thn th ti; ti ang

th ra v lm an tnh s vn hnh ca thn th ti. (Breathing in, I calm the activity of my body. Breathing out, I calm the activity of my body). Trong trng hp ny, i tng ca chnh nim va l hi th va l tnh trng ca thn th. i tng ca chnh nim khng cn thun l hi th na. Nhng vn hnh ca thn th gi l thn hnh. Dng hi th lm cho thn th mnh yn tnh li, gi l an tnh thn hnh. i tng chnh nim y tuy l hi th nhng hi th chuyn ch cm th v thn th, gip cho thn th m du li. Thn th ta i khi bt an nh trong trng thi gi l tro c, mt trong 51 tm hnh. Tro c tc l chn rn, mun ma my, mun ca quy, c thn ln tm, ng khng yn, ngi khng yn, nh trn ng la. Thn v tm u nh ang bc chy, ta mun ng dy, mun nhy, mun lm mt ci g. Tm hnh gi l tro c. Tm c th b tro c, v thn cng vy. Nhng lc c tro c ta phi dng phng php qun nim hi th lm cho thn tm an tnh li. Theo kinh nghim ca thin mn, mi khi thn hay tm b tro c th ngi ngi thin tp trung nim vo ni rn. Va th v va ch ti bng mnh ang ln xung theo. Ti ang th vo v bit rng bng ti ang phnh ra, ti ang th ra v bit rng bng ti ang xp xung. Ti ang th vo v lm cho thn ti an tnh. Khi ta ch vo huyt an in ni bng th mu s dn xung , v trn u s bt nng. Thn v tm ta s bt lng xng. Nhng lc bun ng, ta lm vo trng thi hn trm (sleepiness). Khi b hn trm th ta lm ngc li, ngha l em s ch ca mnh ln trn chp mi. Th vo, thc rng hi th ang i vo c th mnh qua l mi. Th ra, thc rng hi th ang t hai l mi i ra. Lm nh vy, mu s dn ln pha trn, sau mt vo pht ta s thy tnh to hn. l phng php cc thy tng s dng cha lu nay. Nu ngi thin mt mnh th ta c th ng dy. i kinh hnh. Cn nu ngi thin vi i chng, s ng dy s lm ng chng, ta nn thc tp theo cch thc tro c i xung, hn trm i ln. ---o0o--RA CHN HAY CHP KINH TRONG CHNH NIM

K trc chng ta ni ti nh l tc . Nh l tc l ti nhng i tng c th gip ta i v hng chnh nim, i v hng hiu bit v thng yu. V d khi nghe ting chung, ta nh tr v vi hi th chnh nim v mm ci. Ting chung tr thnh mt yu t gip chng ta thc

tp nh l tc . Cn nu ch ti mt hnh nh hay mt m thanh c cng dng ko ta i v qu kh, a ta bp bnh trn bin tng lai, hay khin ta b giam hm trong nhng tm trng bun kh, lo phin, th gi l phi nh l tc . Sng trong mt tng thn, ta phi to cho mnh v mi ngi nhng c hi c thc tnh, ai ny c thm nhng giy pht nh l tc . Khi bc vo bp thy anh ra bt, ti hi: Anh ang lm g ? l mt phng cch gip anh nh l tc . Nu anh ch bit tr li: Tha thy, con ang ra bt. th anh cn d qu i! Ti hi nh vy vi mc ch l gip anh tr v vi hi th, anh thy c ra chn torng chnh nim l mt ng tc mu nhim. Nu ta ra chn vi chnh nim v n ci th vic ra chn tr nn mt nim vui. Cn nu ta ang ra chn vi s bc bi: Ti sao ngi ta i ng ht ri m mnh cn ng y? th anh ang a ngc. Cu hi ca ti gip anh thc tp nh l tc , tr v vi chnh nim, vi tnh . Cn nu ti khng c th anh phi t hi mnh. Nu anh t thy ang tht nim, ang lun qun trong ni bun bc v ngh rng mnh ra bt m ngi khc ang ng, th anh phi tr v hi th. Hi bc dc mt cht th anh t hi: Ta ang lm g y? ang ra bt m u ta ang suy ngh t chuyn ny n chuyn khc cng vy. khng phi l nh l tc . Thc tp chnh nim l khi ra bt ta ch ra bt m thi. Phi ra bt nh l ta ang trong tnh . Ra bt vi hi th v vi n ci th cng ging nh ta ang tm cho mt c Bt s sinh. Cho nn lc nhn ra l ta ang ra chn vi vng, ta ch mun lm cho xong, th ta phi nh l tc . Ta ni: Mnh ang lm g y? Nu s ch khng thc tp c nh vy th ung c cuc i tu! Du s ch c ra c su, by ngn ci chn mi ngy th cng c ca s ch cng ch bng ht ct. Cho nn khi vua Lng V hi thy B t Ma : Lu nay ti lm c bao nhiu cha, t bao nhiu tng, vy ti c cng c khng ? Thy B t Ma ni: Khng c cng c g ht. Nu s ch hay s c lm vic qun qut sut ngy, ngh rng mnh ang em ht thn mng ca mnh phng s Tam Bo, nhng trong khi lm vic s ch v s c lm khng c chnh nim v an lc, th cng c ca s ch v s c cng rt t. Qu v cng vy, qu v c th l y t, l bc s, l ngi bo v sinh mi. Nu qu v lm qun qut sut c i, ngh rng mnh ang cu vt nhn loi, mnh ang bo v tri t, nhng qu v khng sng ch thc, sng khng chnh nim, th qu v cng b thy B t Ma s tot thi. iu quan trng l trong giy pht hin ti ta c sng hay khng? Giy pht c hnh phc, c an lc, c nh sng ca Bt chiu ti, hay khng ? nh sng

ca Bt y l chnh nim. Mi khi c chnh nim l ta c nh sng y. Ta khng cn phi tr lui hai ngn su trm nm trc gp Bt mi c nh sng . Ta c th tip xc vi Bt trong bt c giy pht no, ti v chnh nim l Bt, l gic ng. Chnh nim nhiu khi c to ra t tht nim. Cng nh hoa sen sinh ra t trong bn. Mun c chnh nim, mun nui dng chnh nim, ta c th s dng ngay nhng cht liu phin no. Nhng au bun v su hn ca ta, cng nh tt c nhng rc rn khc trong ta, nu bit cch ta c th chng lm phn bn. T phn bn c th sinh ra nhng bng hoa chnh nim rt ti p. l Bt trong t thn ca chng ta. Cho nn khu quyt a ra rt n gin: Ta ang lm g y ? l mt ting chung chnh nim rt ln. Ta ang phung ph i ta vo vic g vy? Ngay trong lc ta chp kinh hay tng kinh cng vy na. C khi ta chp kinh v tng kinh trong tht nim, cng l lm ph cuc i. ng tng chp kinh th t nhin c cng c. Chp kinh khng chnh nim th cng c l s khng.

---o0o---

HIN PHP LC TR Cu hi :Ta ang lm g y? l ting chung chnh nim u. Cu hi tip theo: Ta lm vic ny lm g? Ra bt khng ch l c bt sch m n cm. Nu qu nh vy th cng c ra chn cn nh lm. Ra ni m ch cho c ci ni sch th cng c cng nh. Nhng nu ta bit chi ni trong chnh nim, chi ni nh ang ngi ci tnh nng niu mt a hoa sen th cng c ta s v lng. Hai cu hi trn gip ta an tr trong hin ti. Tuy rng cng vic ta lm c th chm hn mt cht, nhng ta tr nn th thi v c hnh phc ngay trong khi lm vic. Nhng iu ny rt c th, n gin, rt thc t, nu em ra thc hnh s thy. i khi ta ngh ta ch mun lm nhng vic rt quan trng, nh thuyt php, chp kinh, dch kinh. Nhng nu ta khng sng an lc v thoi mi trong nhng giy pht y th cng c vn khng c g. Tu tc l mt cuc tr v. Xut gia l s tr v nhng xut gia cha phi l tu. Cch y nm nm, c mt ng Xm Thng hi : i tu c d khng

? Ti ni : i tu th d, ch tu mi kh. Th i tu ngha l pht nguyn tr v. V con ng v c o, c sui, ta phi leo, phi vt. Tuy rng ng c o, c sui, ta phi leo, phi vt, nhng ta vn c th c hnh phc. Chng mnh c th leo ni Linh Thu vi nhau. Mi bc chn i em ti bao nhiu an lc, bao nhiu hnh phc. M leo ni Thu ta u cn phi qua tn bn n . Ni Thu l y. i thin hnh vi nhau, nhng bc chn thnh thi, c kh nng a ta v an tr trong hin ti, th y l ni Thu. iu quan trng l chng ta c ch, c nguyn vng mun tr v. Tr v vi t cch mt tng thn th s d dng hn. T khi sinh ra n gi, ta c hun luyn phi lo cho tng lai. Mi c ba, bn tui bt u phi lo cho ngy mai, ci u chc hay. Khi mi mit lm vic ny hay vic kia, ta b ci tp kh lo cho hnh phc ngy mai iu khin. V l mt chng ngi rt ln cho s tu hc v cho s an lc ca mnh. Lm ci g cng l xy dng cho ngy mai ht, cn hm nay ch ng hy sinh thi. Nhan nhn xung quanh ta bit bao nhiu ngi dy ta phi hy sinh hin ti cho tng lai. Ngy nay nc bc, ngy sau cm vng. Cu th Vui trong tham dc, vui ri kh. Kh tu hnh, kh y vui ng tu hnh th phi kh. Ti sao tu hnh phi kh ? Bt dy rng Php ca ta l an lc trong hin ti v an lc trong tng lai. V vy, chm ngn ca o Bt l hin php lc tr. Hin php lc tr (drstdharmasu Khavihara) ngha l an tr hnh phc ngay trong hin ti. Hin php, drstadharma, tc l by gi, y. Nu chng ta y a thn tm trong khi tu hc l chng ta i ngc li li Bt dy. Chng ta phi c gng thc hin phng chm tu hc ch thc ca o Bt cho chng ta v cho nhng ngi xung quanh. l hin php lc tr. Qut nh, gnh nc, nu cm, ra ni, ta phi t chc nh th no, phi sp t nh th no c th lm c nhng cng tc mt cch thoi mi, khng gp gp. V khi u c ta min man lo lng v nhng g phi lm ngy mai, nhng lc chng ta ang c tro c, chng ta nn thc tp nh l tc . Phi lp tc nh bi k thc tp. v, ti, by gi, y. Nh ca ta l hin php, l bn lnh vc : thn, th, tm, php, trong hin ti. Phi tr v ngay lp tc. Bc mt bc ta th vo v ta ni: v. Bc mt bc khc, th ra, ta ni : ti. T nhin bao nhiu phiu lu v rong rui ca tm u b ct t ht. V ta bc nhng bc chn thnh thi trong an lc. Phng php ny phi thc tp trong khi ngi thin, i thin, trong khi n cm, ung nc. Ta thc tp trong khi lm vic, trong khi ngi vi thy, vi

bn. V ta thy r ta c kh nng an tr trong hin ti. Kh nng sng hnh phc trong hin ti (the capacity to be happy in the present moment), l iu ng ca ngi nht. Ngi khng c kh nng sng hnh phc trong hin ti, ngi rt ngho, rt kh. Ch nhng ngi c kh nng ngi, ng, i, nm, v mm ci vi nhng g ang xy ra trong hin ti, mi l nhng ngi c hnh phc thc s. Bt l mt ngi nh vy. Ngi ch cn bc chn i thi, m i bc no l ti bc . i m khng cn lo ti, v mi bc chn u a ta ti ht. Mi bc chn a ta ti hin ti, l php thin hnh ca chng ta. Cho nn v Lng Mai m qu v nu khng thc tp thin hnh th qu v u c thc s v Lng. Tuy ni l Lng m k thc qu v ang ch khc. Mi bc chn, d ta i vo bp hay i sang cu tiu, cng phi bc i nh bc i trn tnh . Mi bc chn i vo tnh , bi tng nhc nh ta ch khng phi l mt li cu nguyn. Chng ta phi tu m ng nh Bt tu dm. Khi lm th gi cho thy, ta bit rng ci li lc nht l uc thy thy lm vic ny, vic kia. Nu thy an tr trong hin ti, nu thy c hnh phc trong hin ti, th ta cng hc c php an tr . Khng phi lm th gi c hc nhng iu g khc.

---o0o--U CHNG PHI L NH y l mt bi thc tp : v ti By gi y Vng chi Thnh thi Quay v

Nng ta v, ti. Th vo mt hi, ta ni : v ri. Khng cn phi lm mt vic g khc na. Vic lm quan trng nht l s v nh. Mi bc chn i u c an lc. Mi bc chn i vo tnh . Cng trn mt t ny nhng c ngi ang bc i nh bc trong a ngc. Cn ta ang bc trn tnh v ta v. Ni no cng l nh. i thin sa gii ngoi, h x bt vi gia ? . Trong tam thin i thin th gii, ch no khng phi l nh ca mnh ? l hai cu th ca mt thin s i L, tn l Thng Chiu. Nu cng i vi i chng m i mau hn, ta c th trong khi th vo, bc hai hay ba bc ( v, v, v), th ra ( ti, ti, ti). i thin hnh l mt nim vui. Leo ni Thu ta bc nh vy, m bc trn i Meyrac Lng Mai, ta cng bc nh vy. Ta c th gp Bt bt c lc no nu ta thc tp v, ti. Ch thc tp nh vy, cng mang li rt nhiu hnh phc ri, ch ng ni l tu tp nhiu hn. Sau khi thc tp 5 pht hoc 10 pht, ta c th tp n cc cu k tip : by gi, y. Khi th vo, by gi, by gi. Khi th ra, y, y. Nhng ta khng c lp li nhng qun ng y nh mt con vt: by gi, by gi, y, y. Ta phi lm sao cho ta thc s an tr trong giy pht hin ti th mi l by gi v y. C nhng ngi nim Bt m khng chnh nim. Nim Bt nh mt con vt th d c nim 52 vn ting, cng c cng l s khng. Cc cu by gi v y nu lp li m thiu chnh nim, th chi bng ta thu chng vo bng cassette pht ra cho d c cng c! Nhng chng ta nht nh khng lm ci my cassette. Khi th vo (by gi, by gi) ta thy rt r ta ang an tr trong gi pht hin ti. Ta an tr y. Ta ang Lng Mai th Lng Mai l tnh . Chng no v Houston, th Houston l tnh . Cn by gi Lng th Lng cn l tnh ca ta. C khi ta thc tp v, ti, m mi ch v, ch ti c c 30 phn trm thi. V ta ang cn b li ko bi qu kh v tng lai. Nhng cng thc tp th ta cng v c nhiu hn. n khi thc tp sang cu by gi v y, ta c th v ti 80 hay 90 phn trm, c khi 100 phn trm. Bc chn ta thc hin s tr v 100 phn trm, l bc chn ca tng vng, ca con voi cha. Bc chn ca Bt bc no cng vy. Mi bc chn u vng chi nh bc chn tng vng. Sau khi thc tp v bit l mnh ang u ri, th hnh phc t nhin c mt. Ta s tp tip Vng chi, thnh thi. y l hai thuc tnh ca nit

bn. Khi nm c an lc ca nit bn th ta c s vng chi, thnh thi. Thnh thi tc l khng b rng buc, khng lm n l cho qu kh, cho tng lai, cho s thm kht, gin hn, lo lng, bun phin. Ta l con ngi t do. Ch cn i trong hai iu kin ny thi l ta c hnh phc trn tr ri. Hnh phc nui dng ta v tr liu nhng kh au trong ta. C nhng kh au c truyn li t nhiu th h t tin, ta cng c th chuyn ho. Chng ta c th tip nhn bao nhiu kh au ca nhiu th h. Nhng nu ta bit pht khi chnh nim v dng nng lng tr v, tip xc c vi nhng ht ging an lc, hnh phc trong bn thn ta, th s vng chi, thnh thi t c s chuyn ho v tr liu nhng ni kh v nim au y. S thc tp ca ta l quy y, ngha l quay v nng ta. Quay v y tc l quay v vi gc r ca mnh. Gc r Bt, Php, Tng vn c sn trong lng ta. Ta khng cn s hi na. Nh mt t sng. t sng c ln c xung, nhng khi t sng quay v vi nc, bit mnh l nc ri, th khng cn s hi na. Quay v vi bn tnh t tm ca mnh, vi chn nh, vi gic tnh, l ta khng cn s hi. Ln cng c, xung cng c, sng cng c, cht cng c. Khng c g thm, khng c g bt c. gi l quay v nng ta. y l mt bi thc tp rt n gin cng vi nhiu bi thc tp khc m chng ta phi nm cho vng. Bi thc tp ny c th s dng trong khi ngi thin, trong khi i thin hnh, trong khi lm vic, trong khi nu cm, trong khi n cm. n cm cho c an lc, ngi n nh ngi tnh . Nu n cm m khng c hnh phc, khng c thnh thi th ta thc tp sai. ng ni: n cho mau xong cn i ngi thin. Ni th l khng ng. Ti v n cm cng c gi tr tng ng vi ngi thin. Phi n cm trong chnh nim. An lc tng giy pht, l thin. Cho nn chng ta c thin i, thin ngi, thin tr, thin n, thin ni. Ci g cng c cht thin. Thin y ch c mt ngha thi, l s c mt ca chnh nim. H c mt ca chnh nim th bt c vic g ta lm u tr thnh thin ht. V nu c chnh nim tc l ta ang ci tnh , ta ang tip xc vi gc r tm linh ca ta. ---o0o--12 - Pht Php Cn Bn Bi th mi hai.

Hm nay l ngy 30 thng chp nm 1993, chng ta ti Xm Thng v hc tip v chnh nim. K trc chng ta ni v Kinh Nim X v Kinh Qun Nim Hi Th. Hai Kinh u dy v phng php thc tp chnh nim v cho chng ta nhng ch dn rt c th. l hai cun Kinh gi u ging m chng ta phi tng c lun. Kinh Qun Nim Hi Th (sch ting Anh: Breathe, You Are Alive), Kinh Nim X c in trong cun Con ng Chuyn Ho (sch ting Anh: Transformation and Healing) dy chng ta thc tp chnh nim trong bn lnh vc. Trc ht l lnh vc thn th, th hai l lnh vc cm th (feelings), th ba l lnh vc tm, tc l tm hnh (mental formations) v th t l lnh vc php, tc l tt c nhng i tng ca tm hnh. Nu cc tm hnh c 51 th th php cng c 51 loi. K trc chng ta hc v qun nim trong lnh vc thn th. Chng ta hc rng hi th c th l i tng n thun ca chnh nim, nhng hi th cng c th ng thi chuyn ch mt i tng khc. ---o0o--TIP XC VI S SNG NHIM MU Khi chng ta tip xc vi hai mt: Ti ang th vo v c thc v hai mt ca ti, ti ang th ra v mm ci vi hai mt ca ti. th i tng ca tm trong chnh nim lc by gi l hi th v ng thi cng l i mt. Trong khi th vo, ta qun chiu hai con mt trong sut chiu di ca hi th. V trong sut thi gian ca th ra ta mm ci vi i mt ca chng ta. Nu thnh cng, nu cm thy d chu, ta c th lp li. V chng ta c th qun chiu tt c nhng b phn khc ca c th theo li y. Thc tp tip xc v mm ci vi c th, chng ta nhn bit, pht sinh lng u i, s sn sc, v ch n thn th mnh. Khi ti tip xc, mm ci vi i mt ti th ti bit rng mt ti cn , mt ti cn sng. H m mt ra l ti c th thy c tri xanh, my trng, v nhng ngi sng xung quanh ti. Cho nn ti vui mng v bit cn hai mt sng. S qun chiu c th em li tnh lc. Nhiu ngi trong chng ta c hai mt sng nhng c khi phi i n khi b au mt ri mi thy chuyn c hai mt sng l mt php l mu nhim. Chnh nim nh thc chng ta dy chng ta tip xc c vi nhng mu nhim ca s sng. V do chng ta mi bit trn qu nhng g ang c mt trong giy pht hin ti. Nhiu ngi ngh rng i h khng c g ng k ht, khng c g ng gi l vui ht. Trong khi th h thc

s may mn hi nhng iu kin c th cho h rt nhiu hnh phc. Ch cn tip xc vi nhng th y thi l t nhin h c hnh phc. Tip xc vi i mt chng hn. Bit rng c hai mt sng mnh c th thy c bao v p, nhn ra bao ngi thn. Ngi no b m ri mi tic r :By gi nu c ng bc s no m mt, lm cho mt ti sng li, nhn c tri xanh my trng, th cng nh l ti t a ngc m c a ln thin ng. Nhng ngi c mt sng u ang thin ng c, nhng h khng bit. Chnh nim gip chng ta ngay trong gi pht hin ti tip xc vi thin ng ca hnh nh v mu sc. Khi ta thc tp Ti ang th vo v thc v tri tim ca ti, ti ang th ra v tip xc vi tri tim ca ti, th trong hi th y, chnh nim l mt nng lng bao bc ly tri tim ta. Ti c mt tri tim v trong i sng hng ngy ti t khi ti n. Phn ln chng ta u nh vy. Chng ta lo toan th chuyn nhng tri tim ca ta, chng ta khng thm oi hoi ti. n khi n c vn , lc ta mi ngh ti n v nh vy c khi tr. Ti ang th vo v tip xc vi tri tim ti, ti ang th ra v mm ci vi tri tim ti, l mt chuyn tr v. S tr v tip xc vi nhng iu kin ca tnh lc, ca hnh phc trong ta. V tri tim ta khng c vn g cho nn ta mi c th n, ung, ni, ci, i, ng bnh thng. Khi tr v tip xc vi tri tim, ta khm ph ra tri tim ta ang hot ng mt cch bnh thng. Nhiu ngi m ngy ch mong c tri tim ca h hot ng tr li bnh thng. Bit tri tim ca ta ang hot ng bnh thng th ta mng, l mt ni vui mng sinh ra nh chnh nim. Bng nhin, ta bit rng ta phi i x vi tri tim ta mt cch sng sut. Trong i sng hng ngy ta phi n thc no v ung nhng th no khng lm hi tri tim. Ta bit khi chm mt iu thuc ln ht l ta khng thn thin, khai chin vi tri tim ca ta, khai chin c vi hai l phi ca ta na. Khi tip xc vi tri tim bng chnh nim, bng s tnh thc, bng lng u i, ta bit rng tri tim ta ang lm vic ngy m khng ngh. Tri tim ngy m bm hng ngn lt mu nui dng tt c nhng t bo trong c th. Ta s thy thng, thy trong lng bit n tri tim, v tnh thng v lng bit n l hoa tri do chnh nim sinh ra. T nim u i, tnh thng , ta nguyn phi sng, phi n ung nh th no, phi king c nh th no tri tim ta ng kh nhc. Chnh nim a ti thc v gii, gii y l s gn gi v bo v tri tim ca mnh. Anh phi bo v c hai mt, bo v c tri tim ca anh, nu khng anh lm sao bo v c ai? Khi tip xc vi hai l phi v vi l gan cng vy. Khng c l gan lnh mnh, ta khng th sng. Trong khi th ta tht

nim, hng ngy nut vo trong ta nhng cht c lm hi l gan. C th l gan ang nn n: Thi ng i, ti ti lm m! ng c ung ru na! Nhng ta khng nghe thy li nn n y, v u ta cn ang mi ngh ti chuyn g u u. Chng ta cha bao gi tr v lng nghe l gan ca mnh. By gi nghe Bt day, ta thc tp: Ti ang th vo v tip xc vi l gan ca ti. Chnh nim v thn th trc ht l s tr v vi thn th ni li tnh thn thuc lu nay nh mt. i x vi bn mnh, vi anh em, cha m mnh, ta cng lm nh vy thi. Khng tr v vi chnh nim th khng th tip xc, khng th hiu, khng th thng. V cng khng bit mnh cn chm dt ngay nhng hnh ng gy au kh. Thc tp qun chiu thn th l dng nng lng ca chnh nim chiu ri, tip xc v mm ci vi nhng b phn trong c th. ---o0o--CHUYN HA X TH THNH LC TH Kinh Qun Nim Hi Th dy chng ta bt u tip xc vi hi th n thun, sau dng hi th y qun chiu c th, cm th v nhng php khc. Lnh vc qun chiu th hai l cm th. C nhng cm th d chu, nhng cm th kh chu v nhng cm th trung tnh. Trong ta c dng sng cm th. Cm th ny pht sinh, tn ti v tiu dit, ri cm th khc pht sinh, tn ti v tiu dit, mi cm th c v vi mt git nc trong lng sng. Trong Kinh Qun Nim Hi Th, Bt cho chng ta bn bi thc tp qun nim v thn, v sau l bn bi thc tp tip xc vi th v qun chiu v th. Chng ta nn c Kinh Qun Nim Hi Th em theo bn mnh, mi khi cn th ly ra tham cu v thc tp. Nhng Kinh nh Kinh ny c th c nghin cu, thc tp v khai trin p dng hng ngy trong i sng mi. Chnh nim l thc v s c mt ca nhng g ang xy ra. Trong bc u, ta nhn din mt cm th v bit l kh th, lc th hay x th. Khi c mt cm gic d chu, ta bit y l mt cm gic d chu. Khi c mt kh th, ta bit y l mt cm gic kh chu. Khi c mt cm gic khng d chu cng khng kh chu, ta bit rng y l mt x th. Nu ta duy tr c chnh nim su hn th chnh nim y c th chiu su vo cho ta thy c nhng gc r v bn cht ca cc cm th ang nhn din v qun chiu.

Chnh nim c kh nng chuyn ha t mt x th hay mt kh th thnh mt lc th. Khi nhc rng chng ta c mt kh th. Khi qun chiu kh th , Ti ang th vo v bit rng ti ang nhc rng, ti ang th ra v mm ci vi ci rng nhc ca ti, ta thy rng khng nhc rng l mt hnh phc. Bnh thng ta cho tnh trng khng nhc rng l mt x th. Khi nhc rng, ta mi khm ph ra rng khng nhc rng qu l mt lc th. iu ny c lin h ti s tht th ba ca t diu : dit. Dit l s vng mt ca au kh. S vng mt ca au kh l an lc, l hnh phc ri. Nim an lc chnh l mt lc th, nhng lu nay c ta xp vo loi x th v ta khng thy c gi tr ca n. Trong i sng tht nim, chng ta c nhn lm rt nhiu lc th l x th. By gi, khi khng nhc rng, ta c th thc tp: Ti ang th vo v tip xc vi tnh trng khng nhc rng ca ti, ti ang th ra v cm thy rt hnh phc v khng b nhc rng. Chnh nim nh vy bin x th thnh lc th. Kinh Qun Nim Hi Th dy: Ti ang th vo v lm cho thn hnh ca ti an tnh. Hnh y tc l hin tng sinh vt l, v cng c ngha l s vn hnh ca thn th. Dng hi th chnh nim ta iu ho thn hnh li v lm cho thn th ta thoi mi. Ngi thin, nm thin hoc i thin u c tc dng lm cho thn th thoi mi. Th vo, tm tnh lng. Th ra, ming mm ci. Trong thin qun, thn vi tm l mt. Thn tnh lng th tm cng c tnh lng. Chnh nim l ci nng lng c th lm m du thn kinh v lm m du thn th. Bt dy ta tip mt bi tp em li an lc trong c th. Ti ang th vo v cm thy an lc trong thn th ti, ti ang th ra v cm thy an lc trong thn th ca ti. An lc khng phi ch c tm m cn c thn na. Khi thc tp tip xc vi th, ta cng dng hi th: ti ang th vo v c thc tm hnh ca ti. Th l mt trong 51 tm hnh. Th y c th l mt lc th, ta tip xc v mm ci vi n. Lm nh vy nm hoc by ln, ta s thy c bn cht ca lc th y. C th l mt lc th ch thc. C th khng phi l mt lc th ch thc. Mt lc th gi to s em ti nhiu kh au. Chnh nim cng l nhn din kh th: ti ang th vo v tip xc vi kh th ca ti, ti ang th ra v mm ci vi kh th ca ti. em nng lng ca chnh nim chiu vo kh th ta c th khm ph c bn cht v ngun gc ca kh th . Khi c tip xc vi chnh

nim, kh th c th chuyn ha trong vng bn hoc nm hi th, v khng cn l kh th na. Chnh nim khng vt ln, khng xua ui, khng n p; chnh nim ch cn m p v chiu nh sng vo thi m cng chuyn ha c cc cm th. Sau hi th thc tm hnh, Bt dy hi th an tnh tm hnh: Ti ang th vo v lm an tnh tm hnh ti. Tm hnh ang c ni ti y l cm th. V d ta ang c mt kh th v trong lng ta ang c s ganh ght. Nng lng ganh ght l cho ta bc tc v mt ht an lc. Trc ht, ta phi th v tip xc vi tm hnh y. Ti ang th vo v tip xc vi s bc tc ca ti, ti ang th ra v mm ci vi ni kh trong ti. Thc tp nh vy vi ln ta c th thy r c ngun gc ca kh th ny: s ganh ght. Khi thy c n ri, ta tip tc qun chiu v mm ci vi n v sau kh th s tan i. Gp trng hp kh, phi thc tp lu hn th kh th mi chuyn ha c. Khi cn gin thiu t, khi la lm ngt ngt phng khch ca tm. Trc ht, ta phi nm ly hi th. Ta th vo v th ra nhn nhn s c mt ca kh th y. l tip xc. Nhn din ri, ta s thy rng kh th y do cn gin em ti. Th vo v th ra, ta lm cho kh au m du li. Ti ang th vo v lm m du kh th ca ti, ti ang th ra v lm m du kh th ca ti. Ta c th thc tp thin ngi hay thin i, min l trong khi thc tp ta bit nm ly hi th v m ly kh th bng nng lng chnh nim. Nh vy, tm hnh ta s m du tr li. Chnh nim l Bt, l s hiu bit, l lng t bi, cho nn h c chnh nim bao bc th th no kh th cng s m du xung v chuyn ha i. Nu b m m ly a con ang khc mt cch du dng th th no a con cng s bt kh v nn khc. Xin qu v hc li Kinh Qun Nim Hi Th. Du hc ri qu v cng nn hc tr li. Kinh Nim X v Kinh Qun Nim Hi Th trong tng lai phi c cho vo Thin Mn Nht Tng. Bt li dy chng ta dng hi th a chnh nim ti tip xc v quan st nhng tm hnh khc, trong c tm hnh tng. Tng tc l tri gic. Ngoi th v tng, ta cn c ti 49 tm hnh khc. Cui cng, Bt dy chng ta em hi th chuyn ch chnh nim qun chiu i tng ca cc tm hnh, tc l cc php. Thn, th, tm, php l bn lnh vc qun nim, m thut ng l nim x (satipatthana). Cc th h Pht t k tip cn hc hi, nghin cu, thc tp, khai trin v th nghim Kinh Qun Nim Hi Th pht trin ra thnh nhng phng

php hu hiu gip con ngi ca thi i hm nay tu tp vt thng kh au mi. Kinh Qun Nim Hi Th cng nh Kinh Nim X l nhng kho tng cn c khai thc nhiu hn na. Sut trong 2.500 nm chng ta ch mi s dng rt t nhng kho tng v gi ny. Trong lc dch Kinh An Ban Th (Kinh Qun Nim Hi Th), ti th nghim v a ra mt s nhng bi tp cho ngi thi i chng ta thc tp, i ph vi nhng kh au v nhng thao thc ca th gii hin nay. Nhng ti bit rng Kinh ny cn phi c khai thc mt cch tch cc hn na. C th chng ta s cn n 100 nm hay 200 nm na mi khai thc c y Kinh Qun Nim Hi Th v Kinh Nim X. Ta phi ch tc nhng php mn mi cho nhng th h sau ny tu tp. Nu c Kinh Qun Nim Hi Th hoc Kinh Nim X trong cun Con ng Chuyn Ho, th qu v nh c phng hng khai thc y. Mt con ng trong mt khu rng c pht dn. Cc th h tng lai phi bin con ng y thnh xa l nhiu ngi c th c cng i mt lc: c gia nh, c thnh ph hoc c quc dn s c th cng thc tp vi nhau. ---o0o--CHNH NIM NUI DNG CC PHN KHC CA THNH O Khi thc tp c chnh nim, ta thy c v tr ca chnh nim trong nhng chi phn khc l chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn v chnh nh. Trong khi t duy c chnh nim, ta bit ang t duy v ci g. C th l ta ang thng tic qu kh, v khi c chnh nim, th ta bit ang ngh v qu kh. ang lo lng tng lai m c chnh nim th t nhin ta bit tm ta ang lo ngh v tng lai. Bit ri th t nhin chnh nim a ta tr v an tr trong hin ti. Do ta bit vai tr chnh nim trong chnh t duy rt quan trng. Chnh kin cng c nui dng bng chnh nim. Chnh kin c th nhn din c chnh t duy. Thy X Li Pht ni: Khi c t t duy th chnh kin cho ta bit l t t duy. Khi c chnh t duy th chnh kin cho ta bit l chnh t duy, v nh vy gi l chnh kin. Truc y ta bit chnh nim c nhiu cng nng (function). Cng nng th nht l lm cho ta (ch th) c mt. Cng nng th hai l cng nhn s c mt ca i tng, ca ngi kia, ca s vt kia. Cng nng th ba l nui dng. Cng nng th ba l to ra an tnh, c kh th th lm cho kh th m du li, ngi kia ang au kh th chnh nim ta cng gip cho bt kh. Cng nng th nm l cng nng qun chiu, ngha l nhn su. Cng

nng th su l cng nng gic ng, ngha l thu hiu v cng nng k tip l chuyn ha. V vy cho nn chnh nim qu thc l thc n cho chnh kin. Chnh nim to ra chnh nh, l thc n cho chnh nh. Trong nim c nh, trong nh c nim. Nim v nh l hai th gn gi nht vi chnh kin. C chnh kin ta bit rng ta ang t t duy hay ang chnh t duy. T t duy l tip tc gieo rc hoc ti tm nhng ht ging khng lnh trong tm thc. Chnh t duy gip ta gieo rc v ti tm nhng ht ging tt trong tm a. Khi ni nng c chnh nim, ta bit ta ang ni g. T nhin ngn ng ca ta s chuyn hng. i khi chnh nim gip ta thy rng ta ang ni nhng iu chnh ta khng mun ni. Mt con ma trong ta ang ni. Con ma l tp kh, l ni gin, l nim au c th c trao truyn li t hng ngn nm trc cho ta. Khi c chnh nim, ta t hi: mnh ang ni g y? l mt ting chung cnh tnh. l mt tia nh sng chiu vo. T nhin ta ngng li. Nu iu ang ni c cha ng yu thng v hiu bit th chnh nim cng cho ta bit. Chnh nim gip ta thm nng lng tip tc ni nhng li yu thng v hiu bit y. Thnh ra chnh nim nui dng chnh ng, phng h cho chnh ng, l thc n ca chnh ng. Vit mt l th, mt bi vn hay mt cun sch, cng l c hi thc tp chnh ng. Chnh nim soi sng cho vic vit lch ca chng ta. Mi cu vit trong l th, ta c th c li bng chnh nim. Vit xong mt l th, ta nn c li l th thc tp chnh nim. cng l thc tp chnh ng. Vit cu no ta bit ta ang vit cu ; vit on no ta bit ta ang vit on . Vit sch v vit bo cng vy, tt c u c th trau di thc tp chnh ng. Chnh nghip l hnh ng ca thn th. Chng ta bit rng khi qun thn ta cng phi thc c tt c nhng ng tc ca thn th. V d nh khi ht thuc ta phi bit l ta ang ht thuc. Ta nhn din n thun: ti ang ht thuc v bit rng ti ang ht thuc. l chnh nim. Cn chuyn thi quen ht thuc mnh hn ta, v tuy ta c chnh nim m ta c tip tc ht, l chuyn khc. iu quan trng khng phi ch anh ngng ht thuc ngay lp tc hay khng, m ch anh c thc l anh ang ht thuc hay khng. Chnh nim trc ht l s nhn din n thun. Nu chnh kin cn yu th ta cha sc ngng ht thuc. C ngi ni: ti c chnh nim r rng, m ti vn c tip tc ht thuc th chnh nim c li ch g u? Ni nh vy khng ng. Php tu l anh phi c thc rng anh ang ht thuc v anh bit anh ang t lm hi tri tim v l phi ca anh. Anh mi thc tp chnh nim c mt vi ngy, trong khi ht thuc l mt tp

kh hai ba chc nm. Ta nn nh thc tp chnh nim y khng phi l ra trn vt ln vi thi quen ht thuc ca anh. Chnh nim ch l nh sng chiu ra, anh thc rng anh ang ht thuc. Nu anh thc tp chuyn cn nh trong tng thn th mt ngy no chc chn anh s chm dt ht thuc. Cha kha em li s chuyn ho nm chnh nim. Nu anh ung ru th iu u tin ti ngh vi anh thc tp l c chnh nim v vic anh ang ung ru. C thc tp chnh nim hng ngy cho chuyn cn, du anh vn cn ung ru. Thc tp chnh nim, mt mnh hay cng cc bn, thy cng ngy cng r rng ung ru em li nhng hu qu no cho thn, cho tm, cho gia nh v x hi. Anh c tip tc nh vy, mt ngy no anh s sc mnh chm dt ung ru. Khng nn gy ra cuc chin gia chnh nim v mc cm yu ui. Chnh nim c phong thi ca mt b m. Bit rng con mnh h n m vn yu thng, vn chm sc, vn gip . iu ny qu v cn ghi nh. Chnh nim l s nhn din n thun nhng g ang xy ra. Khng ln n, khng trch mc, khng tn cng, khng tiu dit. Chnh nim nui dng, m p v chuyn ha. Chnh nim cng nui dng nhng phn khc ca bt chnh o cho n mt ngy no cc tp kh c sc chuyn ho. y l mt iu ht sc quan trng. Tu tp theo o Bt khng c ngha l t bin mnh thnh mt chin trng: phe chnh nh phe t. Cuc tranh u ny c th ng trong mt vi truyn thng khc, nhng trong o Bt th hon ton sai lc. l cch nhn nh nguyn, a con ang khc v ang kh y khng phi l k th ca b m. B m vi a con l mt. a con hnh phc b m m ly, a con kh au b m cng m ly. Chnh nim l nh vy. Tnh thng l ta m ci gin cng l ta na. Nhng yu ui trong ta nh ganh ght, nghi k v gin hn phi c ta chp nhn l chnh ta. Ti ang th vo v bit rng c s ganh ght trong ti, ti ang th ra v mm ci vi s ganh ght trong ti. l hnh ng nhn din v chp nhn. Trong khi thc tp, nu qu v thy c tnh trng chng i v tranh chp, th cha phi l thc tp ng theo tinh thn o Bt. S thc tp y cn cn c trn ci nhn nh nguyn. Cng nh rc v hoa. Nhng ngi lm vn khn kho bit bin rc thnh phn bn nui hoa. V vy h khng k th rc, h gn gi rc. Chng ta mun c tnh thng v c hnh phc m khng thy cn phi xua ui v n p ni bun, cn gin v nim au ca mnh. Nh chm sc ni bun, cn gin v nim au ca ta ng mc, ta chuyn ho chng. l li nhn bt nh, l phng php bt nh.

Kinh thng nh ngha chnh nghip l khng tn hi, ngha l khng ph hy, khng lm h hoi v v nhng g trong ta v xung quanh ta. Hnh ng ph hoi v git chc l c nghip. Chnh nim l bit c nghip l c nghip v thin nghip l thin nghip. C hai ngi ang ngm mt con c ang bi trong h. Mt nh khoa hc c th ngm con c tnh ton lm cch no p dng phong php ca c bi sng to ra loi v tu thu c c nng chy nhanh hn. Trong khi , ngi th hai c th ang nhn con c suy t xem con c ny chin th ngon, hay l em hp th ngon hn. Nhng thi biu hin ty theo tp kh ca mi ngi. Th d nh ngi th hai n cha Lng Mai tu hc, n chay c ba, bn nm ri. Anh ta c tp kh n chay, cm thy sung xng trong khi n chay v b thi quen n mn. Mt hm ra h, anh nhn thy con c. T nhin tp kh c nhy ra : con c ny chin th s ngon hn l hp! L qu ! Anh ngh, mnh n chay ba, bn nm ri, m ci ng bn c tp kh vn cn nguyn trong tng thc, by gi li nhy ra. Trong trng hp , anh phi lm g? T trch hay khng t trch? Cu tr li l ta ch nn pht khi chnh nim, bit rng tp kh c vn cn np u v va mi l u ra. Tp kh i, cho mi ! Mm ci th t nhin n tan bin. Ln sau nu n xut hin na th ta cng lm nh vy. Ch cn nhn din n thun m khng cn vt ln vi n. n mt lc no , tp kh s c thc s chuyn ha. Php tu trong o Bt l bt bo ng (non- violence). Phng php bt bo ng xut pht t ci nhn bt nh. Khi ta ni gin, ta ng t gin thm rng ti sao mnh ni gin. Gin mnh v mnh ang gin th trn cn gin ny cn chng thm mt cn gin khc na, nng n thm. Chnh nghip trc ht l khng tn hi. Chnh nghip cn l khng trm cp v khng t dm. l hiu chnh nghip mt cch n gin, gm ba trong nm gii. Trong nm gii c nhng gii gip ta thc tp chnh ng v chnh t duy. Tt c nm gii u pht xut t chnh nim v chnh kin. ---o0o--NM GII Gi th nht, khng tn hi, tc l bo v s sng : thc c nhng kh au do s st hi gy ra, con xin hc theo hnh i bi bo v s sng ca mi ngi v mi loi. Con nguyn khng git hi sinh mng, khng tn thnh s git chc v khng k khc git hi, d l trong tm tng hay trong cch sng hng ngy ca con. Hnh tr gii th nht, chng ta thc tp nui dng chnh nim v nhng kh au do s tn hi v git chc gy ra.

thc c rng qu nhiu kh au do hnh ng git chc v tn hi gy ra, con xin nguyn thc tp yu thng bo v s sng ca mi loi, trong c cc loi ng vt, thc vt v khong vt. S tn ph t cng a ti s tn hi nhng loi thc vt v ng vt. Con nguyn bo v s sng trong mi hnh thc. Chnh nim gip cho ta t bit l ta ang c mt thi hoc mt hnh ng c tnh bo ng v tn hi s sng hay khng. Bo v s sng, em li nim vui cho tt c mi loi, l chnh nghip. thc c nhng kh au do s st hi gy ra, con xin hc theo hnh o bi bo v s sng ca mi ngi v mi loi. Con nguyn khng git hi sinh mng, khng tn thnh s git chc v khng k khc git hi, trong tm tng hay trong cch sng hng ngy ca con. Nh vy gii th nht ny bao gm khng nhng mi thn nghip m cn mi nghip na. Trong t duy ta nu c mt tm nim khng lnh cng l phm gii st ri. Ni mt li c c xi xim ngi ta git chc nhau cng l git ngi bng li ni. Chng ta nn bit rng gii th nht c lin h vi tt c nhng gii khc, v mun hnh tr gii th nht cho su sc ta phi vn dng c tm chi phn ca bt chnh o. Chng ta bit khi cn m p t t duy, ngi ta c th git hi rt nhiu. Khi tin tng rng mt ch thuyt hay mt tn ngng no l con ng duy nht c th cu i, v nhng ai chng li ch thuyt hoc tn ngng y th nn cht hn l sng, th l phm gii st bng t duy. S d ta c t t duy v ta c t kin. T kin tc l nhn thc cn hp ca chng ta v s vng mc ca chng ta vo cc nim v ch thuyt. Gii th hai : thc c nhng kh au do lung gt, trm cp v bt cng x hi gy ra, con xin hc theo hnh i t em li nim vui sng v an lc cho mi ngi v mi loi, chia x th gi, nng lc v ti vt ca con vi nhng k ang tht s thiu thn. Con nguyn khng ly lm t hu bt c mt ca ci no khng phi do mnh to ra. Con nguyn tn trng quyn t hu ca k khc, nhng cng nguyn ngn nga k khc khng cho h tch tr v lm giu mt cch bt lng trn s au kh ca con ngi v ca mun loi. Gii th hai c lin h r rt ti chnh nghip. Hnh ng bo v cng bng x hi l chnh nghip. Chnh kin v chnh t duy gip cho ta thy c vic tiu th hng ngy ca ta c gy ra s tn hi v bt cng hay khng. Thc tp bng li ni, bng t duy, bng chnh kin, v bng cch mu sinh ca ta, tc l chnh mng. Vi gii th hai, khng nhng ta khng trm cp, khng khai thc, khng chim hu nhng ti vt khng phi l ca ta, m ta cn phi hc sng i sng hng ngy ca ta nh th no cho x hi c cng bnh. Duy tr mt nh my lm nhim

nc sng v khng kh cng l mt hnh vi trm cp. Khng kh v nc sng l ti sn chung ca tt c mi ngi. Lm cho khng kh v dng sng nhim l phm gii th nht (khng tn hi) v cng phm gii th hai (khng trm cp). Gii th ba l gii khng t dm : thc c nhng kh au do thi t dm gy ra, con xin hc theo tinh thn trch nhim gip bo v tit hnh v s an ton ca mi ngi v mi gia nh trong x hi. Con nguyn khng n nm vi nhng ngi khng phi l v hay chng ca con. Con thc c rng nhng hnh ng bt chnh s gy ra au kh cho k khc v cho chnh con. Con bit mun bo v hnh phc ca mnh v ca k khc th phi bit tn trng nhng cam kt ca mnh v ca k khc. Con s lm mi cch c th bo v tr em, khng cho nn t dm tip tc gy nn s v ca cc gia nh v ca i sng i la. Vi gii ny khng nhng chng ta bo h cho chnh ta, cho nhng ngi thn thuc, m cn bo h cho tt c mi ngi. Ta bo h cc gia nh v khng cho tr em b hm hi v li dng. Chnh nim soi sng trong i sng hng ngy gip ta hnh tr vng chi gii th ba. Gii th t l ni v nghe vi chnh nim : thc c nhng kh au do li ni thiu chnh nim gy ra, con xin hc theo hnh i ng v lng nghe dng tng nim vui cho ngi v lm vi bt kh au ca ngi. Bit rng li ni c th em li hnh phc hoc kh au cho ngi, con nguyn ch ni nhng li c th gy thm nim t tin, an vui v hy vng, nhng li chn tht c gi tr xy dng s hiu bit v ha gii. Con nguyn khng ni nhng li sai vi s tht, khng ni nhng li gy chia r v cm th. Con nguyn khng loan truyn nhng tin m con khng bit chc l c tht, khng ph bnh v ln n nhng iu con khng bit chc. Con nguyn khng ni nhng iu c th to nn s bt ha trong gia nh v on th, nhng iu c th lm tan v gia nh v on th. Gi ny trc tip lin h ti chnh ng, nhng ni v nghe lun lun c lin h mt thit vi nhau. Nu khng bit nghe m ch bit ni th li ni s khng kh hp vi hon cnh v tnh trng, v c th a ti ng ni g b ni vt, v s truyn thng s b nghn lp. Truyn thng b nghn lp th cha khng cn ni chuyn c vi con, v khng cn ni chuyn c vi chng, anh khng cn ni chuyn c vi em, v hnh phc khng th no c mt. Chnh nim cho ta bit ta c ang s dng i ng hay khng v c ang bit lng nghe ngi kia hay khng. Lng nghe l mt php thc tp su sc c th lm vi bt ni kh ca ngi ni rt nhiu. Lng nghe l php mn vi diu ca B Tt Qun Th m. y l bi qun nim v php mn lng nghe ( thnh) :

Ly c B Tt Qun Th m, chng con xin hc theo hnh ngi, bit lng nghe cho cuc i bt kh. Ngi l tri tim bit nghe v bit hiu. Chng con xin tp ngi nghe vi tt c s ch tm v thnh khn ca chng con. Chng con xin tp ngi nghe m khng phn xt, khng phn ng. Chng con nguyn tp ngi nghe hiu. Chng con xin nguyn ngi nghe chm ch c th hiu c nhng iu ang nghe v c nhng iu khng ni. Chng con bit ch cn lng nghe thi, chng con cng lm vi bt rt nhiu kh au ca k khc ri. Gii th nm l thc tp chnh nim trong vic n ung v tiu th, v vy rt quan trng cho thn nghip. Gii th nm lin h ti cc chi phn khc ca bt chnh o : thc c nhng kh au do s s dng ma tu v c t gy ra, con xin hc cch chuyn ha thn tm, xy dng sc kho thn th v tm hn bng cch thc tp chnh nim trong vic n ung v tiu th. Trong cu ny ta thy rng hnh ng xy dng sc khe v tm hn bao hm chnh t duy v chnh kin. Con nguyn ch tiu th nhng g c th em li an lc cho thn tm con, v cho gia nh v x hi con. Con nguyn khng ung ru, khng s dng cc cht ma tu, khng n ung hoc tiu th nhng sn phm c c t, trong c cc sn phm truyn thanh, truyn hnh, sch bo, phim nh v chuyn tr. Nh vy, thc tp gii ny c lin h ti vic hnh tr chnh ng, chnh t duy, chnh kin v chnh mng. Con bit rng tn hoi thn tm bng ru v cc c t y l phn bi t tin, cha m v cng l phn bi cc th h tng lai. Con nguyn chuyn ha bo ng, cn th, s hi v bun gin bng cch thc tp php king c cho con, cho gia nh con v cho x hi. Con bit php king khem ny rt thit yu chuyn ha t thn, tm thc cng ng v x hi. Hnh ng tiu th v n ung phi c chnh nim soi sng ta bit l chnh nghip hay l t nghip. Trong gii th nm ny ta thy tnh cch tng tc ca nm gii, ng thi thy tnh cch tng tc ca tm chi phn trong bt chnh o. K sau chng ta s thy tc ng ca chnh nim trn chnh mng, chnh tinh tn v chnh nh. ---o0o--13 - Pht Php Cn Bn Bi th mi ba. Hm nay ngy mng 6 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm Thng v hc tip bt chnh o. Hm nay ta hc v s tht th t trong t diu .

Chng ta hc rng trong tinh thn ca T diu , mt s tht gm cha c ba s tht khc. Khi qun chiu v mt s tht ta phi thy c c ba s tht kia. o, s tht v con ng, hm cha s tht v kh au. Nu con ng khng phi chuyn ha kh au th khng phi l con ng ch thc trong t diu . Khi qun chiu v tu tp v o , nu chng ta khng thy c bn cht v ci ngun ca kh au th cha ch thc l o . Cng vy, trong khi hc hi v thc tp v o m chng ta khng cm thy an lc v chuyn ha, ngha l cha sng c s tht th ba l dit , th cng khng phi l o ch thc. Cn nhc li rng s tht th t l o gm cha c ba s tht u: kh , tp , o v dit . o c th din t bng nhng vng trn bt chnh o. Vng trn th nht l chnh kin, ri n chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim v chnh nh. Chng ta thy tnh cch tng tc. tng nhp v tng dung ca tt c nhng chi phn trong bt chnh o v bn s tht mu nhim. Mi chi phn ca bt chnh o cng bao hm by chi phn khc. Mi chi phn ca bt chnh o cng hm nhip tt c bn s tht. Trong kho tu ny, chng ta s thy ton b gio l o Bt c th thu tm trong bt chnh o v t diu . Chng ta bit rng ngay trong bi thuyt php u tin cho nm thy kht s. Bt ging dy gio l t diu v bt chnh o. n gi nhp dit rng Sa la, khi dy ngi t cui cng l Subadha, Bt cng ging v bt chnh o. Cho nn chng ta c th vng tm tin rng bt chnh o l tinh yu ca gio l o Bt. Ton b gio l c th c hc hi qua cu trc ca bt chnh o, Chng ta thy rng cng hc v chnh nim chng no chng ta cng hiu thm v chnh kin, chnh t duy, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn v chnh nh chng y. y cng l mt iu chng minh cho tnh tng tc ca bt chnh o. ---o0o--NH L TC K trc, chng ta nghe v Kinh Qun Nim Hi Th. Kinh ny dy ta qun chiu cc lnh vc ca thn, ca cm th, ca tm hnh v ca php, tc l nhng i tng ca tm hnh. Kinh Qun Nim Hi Th ch dy mi su php th. Ngi hnh gi c th cn c trn mi su php th

cn bn y sng ch nhng phng php thc tp mi cho c bn lnh vc. Th d trong mi su hi th ch c bn hi th qun chiu v thn. Trong khi thn ta c rt nhiu kha cnh cn c qun chiu. V vy bn hi th ny cn c thc tp, ri khai trin bin thnh v s phng php thc tp nhm qun chiu tt c nhng b phn ca thn th. Bt li dy bn hi th khc qun chiu cm th. Cm th cng l mt lnh vc rng ln. Ri n bn hi th qun chiu v cc tm hnh. Tm hnh c ti 51 th, rt nng ng, rt phc tp. Cui cng c bn hi th qun chiu v cc php, tc l i tng ca tm hnh. K trc chng ta nghe kh y v qun nim thn th trong thn th. Trong i sng hng ngy, khi i, ng, nm, ngi, lm vic, ta phi chiu ri nh sng chnh nim vo bit ta ang lm g, nh ta bit ta ang ng, ang ngi,v.v.. Ta thc tp v gip nhng ngi khc trong tng thn cng thc tp. Nhng phng php thit yu v c th nh vy m nu khng thc tp c th ung ph v di dt lm. V trng hp cm th cng vy. Trong i sng hng ngy, chng ta c nhng cm th vui, bun, gin, ght, c nhng kh th, lc th v x th. Ta phi chm sc cm th ca chnh ta, nu khng th ai chm sc nhng cm th y cho ta? Bt dy ta ly nh sng chnh nim soi chiu vo nhng cm th. Nhng au bun, gin hn, ganh ght, nhc nhi, thao thc, s hi, u lo. Ta m p, sn sc v chuyn ha chng bng nng lng chnh nim. Khng ai lm vic thay ta c. Bng cch chm sc, tr liu v chuyn ha nhng cm th ca mnh, ta c th gip ngi chung quanh chm sc, tr liu v chuyn ha nhng cm th ca h. Nhng phng php Bt dy rt c th v r rng. Khi c mt ni bun ta bit ta c mt ni bun. Khi c mt nim vui ta bit ta c mt nim vui. Bit y khng phi l mt ci cm tng sung, bit y l dng nng lng ca chnh nim nhn din v soi xt cm th. Trong Kinh Trung A Hm, Bt dy sau khi nghe ging v t diu v bt chnh o, ta nn thc tp nh l tc a chnh kin vo i sng hng ngy. Cc ch nh l tc c s dng trong Kinh Pht Thuyt Tam Chuyn Php Lun. Thc tp nh l tc tc l khi tm ch ti mt iu Bt dy, v bt u p dng n. Mi ngy chng ta c hai mi bn gi sng. Nhng vic chng ta lm nh nu bp, qut nh, git o v lm vn, chng ta u phi lm trong tinh thn tu tp. Ngha l trong khi lm

nhng cng vic chng ta phi p dng phng php chm sc thn th ta v cm th ca ta bng nng lng ca s qun nim. Sng trong thin vin, nu khng thc tp chnh nim v qun chiu thn v th ca mnh, th khng khc g sng ngoi i. Ngoi i ngi ta nu cm, qut nh, un nc, git o, m trong cha chng ta cng lm nh th. Khc nhau l cha ta lm nhng vic trong chnh nim. Chng ta phi chm sc ngi cha bn thn ca chng ta, ngi cha qu gi y ng tr thnh mt cha B anh. C nhng cm th rt au n, c nhng cm xc c th lm ta t lit ngy ny sang ngy khc, c khi t thng ny sang thng khc. Tu hc theo o Bt ta phi bit sn sc nhng cm th v nhng cm xc . Ta bit s d ta c nhng cm xc lm ta t lit nh vy, l v trong qu kh ta khng bit sn sc cm th. Khi cm th ang cn non yu ta khng bit x l, chng ta cho chng cng ngy cng c cng mnh. By gi n ang lm ta t lit, n ang honh hnh trong ta ch v ta khng thc tp nhng iu Bt dy. Trong qu kh, ta khinh thng, khng tu hc, trn ni chu bu nhng cha bao gi bit nhn din chu bu. i, ng, nm, ngi ta khng c chnh nim. Cm th ni ln th ta vng vy, chy trn, ch khng bit nng niu, chm sc, qun chiu v chuyn ha. Khi ngn gi cm th thi mnh thnh bo t, m ta mi bt u thc tp th s thy kh khn. L nn nhn cm th, ta kh au v tr thnh gnh nng cho nhng ngi xung quanh. Trong mt tng thn, mi khi ta bnh hon th anh ch em ta phi chm sc v lo lng cho ta. l ni v thn bnh. Khi trong tm ta c nim au qu ln th tng thn ta cng kh v cng phi a lng ra chu ng. Nu ta bit chuyn cn tu tp trong i sng hng ngy, v nu nhng ngi xung quanh ta cng thc tp, th s thc tp ca ngi ny to thm nng lng cho ngi kia. Mun gip ngi khc ta hy thc tp cho bn thn. Nu bn thn ta khng thc tp th ta khng th no gip cho ngi khc bt kh. ---o0o--MT BI TP QUN NIM HI TH Th vo tm tnh lng, Th ra ming mm ci. An tr trong hin ti,

Giy pht p tuyt vi. y l mt bi thc tp Lng Mai rt ni ting, c hng ngn, hng chc ngn ngi, c th hng triu ngi khp ni ang thc tp v hng rt nhiu kt qu ca s thc tp y. N rt n gin: n bt u nh sau: Th vo ti bit ti ang th vo, th ra ti bit ti ang th ra. Cu ny c ly trc tip t Kinh Qun Nim Hi Th. Bt c lc no, khi qut nh, nu cm, ngi li xe, git o qun, i thin hnh hay ngi thin ta, ta u c th thc tp cu ny. T 2600 nm nay, ngi no vo cha cng thc tp bi ny c: th vo bit th vo, th ra bit th ra (Breathing in I know I am breathing in. Breathing out, I know I am breathing out). Tuy bi tp rt n s nhng kt qu to ln ta khng th lng c. Bc u, ta tp tr v nm ly hi th ca ta, bit y l hi th vo, bit y l hi th ra. Nhng ch trong mt vi pht thc tp, ta c th thc hin c thn tm nht nh ( thn v tm tr thnh mt). Hi th ni lin thn v tm. Hi th gip ta c mt tht s ti ch, trong giy pht hin ti. Ta lm ch ta, ta khng nh mt ta na. Ta bt u tr li l ta, ta v, ta ti. Hi th ny l hi th cn bn. Chng ta c th thc tp hi th ny mi ln, hai mi, ba mi ln. Chng ta c th ch cn thc tp hi th y l . Tip theo chng ta c th thc tp tip: Hi th vo su, hi th ra chm. (As the in-breath becomes deeper, the out breath becomes slower). Hi th su v chm khng phi v ta c lm cho n su hn v chm hn. Nu ta th mt cch c thc, th vo bit th vo, th ra bit th ra, th ch sau hai, ba ln th, hi th chng ta t nhin su hn v chm hn. Ta khng cn c gng. Xin ng hiu l ta c lm cho hi th vo su thm, c lm cho hi th ra chm hn. Hai cu ny ch c ngha rng: ti ang th vo v nhn thy rng hi th vo ca ti su thm, ti ang th ra v nhn thy hi th ra ca ti chm li. M mt khi hi th su thm v chm li l n c phm cht cao hn. N mang li s tnh lng, an lc, t do v thnh thi. Khng cn phi tu mi nm hoc hai chc nm mi t c kt qu ny. Chng ta ch cn thc tp hai hoc ba pht thi l c th t ri! Chng ta cng khng c lm cho thn v tm tr v lm mt, thn tm nht nh. Chng ta khng cu khn c an lc. Chng ta ch cn th vo, bit th vo, th ra bit th ra th mt lc sau t nhin thn v tm s nht

nh, s tr thnh mt khi. An lc, nh nhng, t nhin s ti, khng ai phi bt p. Trong khi ngi thin hay i thin ta c tip tc th nh vy. Ngi thin hay i thin m th nh vy l mt nim vui ln, mt n sng ln. Nu trong khi tu tp m ta c cm gic l b p buc th ngi thin hay i thin l mt kh dch. Trong i sng tu vin, ngi thin v i kinh hnh phi l nhng giy pht sung sng nht. Trong nhng giy pht , khng ai c quyn ng ti ta, khng ai c hi ta mt cu hi hay nh ta lm mt vic g. Trong nhng gi pht , ta c t do hon ton. Ta ch cn th vo bit th vo, th ra bit th ra. ng b qua nhng thi kha. l nhng gi pht qu bu m chng ta c th sng cng i chng. Hai cu tip theo trong bi thc tp l: Th vo ti thy khe, th ra ti thy nh. Khe v nh y khng phi l t k m th (auto-suggestion) - T k m th l khi khng khe m mnh c ni: ti kho, ti ang khe y, khi khng nh m mnh c ni: ti ang nh, ti ang nh y, t nh hng vo lng mnh. Nu ta th vo v th ra c thc vi ba ln th t nhin hi th tr thnh su v chm. Ri nu hi th tip tc su v chm, th t nhin ta thy trong ngi khe v nh. Ni khe, nh v ta nhn thy c khe v c nh tht. y l s nhn din. V khi khe m bit l mnh khe th ta s thy khe thm. Khi nh m bit l mnh nh, th mnh s thy nh thm. Bit y c ngha l c thc, l c chnh nim. Chnh nim nng cao phm cht ca nhng g ang hin din. V d bng hoa. Bng hoa p, nhng nh ti nhn c chnh nim nn bng hoa cng biu l c ci p ca n. Khi qu v ngm trng trong chnh nim th trng cng sng t. Cho nn khi thc rng hi th ang lm cho ta khe khon v nh nhng, th v c thc, cm gic khe v nh tr thnh hin thc hn. Nhiu khi ta khe v nh, cng nh ta c t do v an lc, nhng v khng c thc nn ta khng tht s tha hng c ci kho v ci nh y. Bi thc tp tip tc vi hi th chnh nim: Th vo tm tnh lng, Th ra ming mm ci. An tr trong hin ti, Giy pht p tuyt vi.

Th vo tm tnh lng l mt bi tp Bt dy trong Kinh Qun Nim Hi Th. Ti ang th vo v lm cho tm hnh ti m du li. Tm hnh y c th l mt cm th khng d chu, nh bun bc, s hi, gin hn hoc thao thc. Ta s dng hi th vo lm lng cm th xung. Ngay t u qu v cng c th thc tp lin hi th, th vo tm tnh lng c. Nhng nu qu v theo th t bi thc tp, mi cu thc tp vi ba pht. Khi n y th qu v rt d lm cho cm th mnh lng du. Th ra ming mm ci. Ming mm ci c th l mt thc tp thuc lnh vc thn. Mm ci y l mt ng tc yoga (yoga of the mouth). C nhng thin sinh Ty phng ni: Tha thy, trong lc con khng c g vui trong lng c m thy li bo con ci? Nh vy l n ci gi to sao? Ti tr li: Ti u c bt anh ci u, ti ch ngh anh tp yoga ming thi m. Ti sao anh tp yoga tay c, anh tp yoga chn c, chng ngc u c, m li khng tp yoga ming c? Ti ch yu cu anh nhch ci mp anh ln mt cht xu thi. Khi anh mm ci, c ba trm bp tht trn mt anh c th gin v s cng thng trong h thn kinh ca anh t nhin tan bin. Ti khng cn anh gi lm b vui, anh ch cn tp yoga ci ming dm ti thi th t nhin c th anh c th th gin, h thn kinh anh bung th v iu ny s v nh hng tt ti tm anh. Qu xung hay nh l cng l nhng ng tc yoga. Mun by t s cung knh tam bo, ta u nht thit phi ly xung. Nhng khi anh ly xung th tm cung knh tam bo ca anh c by t mt cch d dng hn gp bi. Khi tu tp ta phi bit s dng thn th ta na, ch ni rng ch cn tu tm thi th khng c. Ti tu trong tm thi, ti khng cn tu bng hnh thc, ti khng cn ngi thin, i thin, ti ch cn b c lm lnh thi ! Qu v tng nghe cu ni y cha? Cc nh khoa hc nghin cu v n ci v v tc dng ca n ci. N ci m h nghin cu y khng phi l ci ci vui, m ch l nhng ng tc ca bp tht khi ming ta nhon ra ci thi. Mm ming ci a ti nhng kt qu rt k diu. ang tc bc vy m ta mm ming ci c mt ci th t nhin tm trng ta bin i hon ton. An tr trong hin ti, giy pht p tuyt vi. Khi th vo, ta em tt c thn tm tr v vi giy pht hin ti, by gi v y. Khi th ra, ta thy c giy pht hin ti cha ng tt c nhng mu nhim tuyt vi ca s sng. Tr v giy pht hin ti, ta khm ph c nhiu chu bu trong thn v trong tm ca ta. Trc ht ta khm ph ra s tht l ta ang sng v ta ang

th. Ta ang sng, s sng ang c mt vi tt c nhng mu nhim ca n. Ta tip xc c vi Bt, vi Php, vi Tng. Tt c nhng mu nhim u ang c mt trong giy pht hin ti. Ta ch cn tip xc su sc vi giy pht ny l c th tip xc vi nhng mu nhim y. Ta tip xc c vi tt c nhng g m lu nay ta tng i tm nhng cha gp. Tt c u ngay y. ---o0o--TNH L Y C nhng ngi tu tnh hai ba chc nm m khng c du hiu g tip xc c vi tnh . cng v h c ngh tnh l trong tng lai. Ngh rng tnh ch c tng lai l mt chng ngi ln. Gio l cn bn ca Bt l tt c nhng g ta tm kim, t nit bn cho n tnh , u trong tm ta, trong giy pht hin ti. Lng Mai c mt bi ht rt n gin: y l tnh , tnh l y, mm ci chnh nim, an tr hm nay, Bt l l chn, Php l my bay, Tng thn khp chn, qu hng ni ny, th vo hoa n, th ra trc lay, tm khng rng buc, tiu dao thng ngy.

An tr c trong hin ti, ta hon ton thanh thn. Bt ta cng tip xc c by gi, Php ta cng tip xc c by gi. Nht mt chic l rng ln, ta c th thy Bt. Ngm mt m my bay, ta tip xc vi Php. Cn Tng thn l cy, l gi, l chim, l cc bn tu. u cn phi i u? u phi tm v qu kh hay m ti tng lai mi gp c Bt, Php v Tng? Th vo hoa n. Hoa vn n nhng ta khng thy. Th vo c thc mi thy c hoa n. Th ra trc lay, tm khng rng buc, tiu dao thng ngy. Nim an lc t ti c th ngay by gi. Giy pht hin ti c th l p tuyt vi, y khng phi l mt trit l. l hoa tri ca s thc tp tip xc bng chnh nim. Bi k ny l mt php bo rt n gin. Mi hc ta c th cha thy c g huyn diu v uyn o trong. Mt em b mi tui cng c th hiu c. Nhng bao nhiu iu su xa ca Pht php, lm bng cht liu ca Kinh im v ca tu gic u c th ang c cha ng trong . An tr hin ti l mt php tu rt mu nhim. An tr trong chnh nim, v vi nng lng chnh nim ta tip xc rt su sc vi hin ti. Nhng mu nhim ca s sng nui dng ta. Gi pht by gi v khng gian y tr thnh qu hng, ta khng cn i tm ti u xa na, v ta chm dt c cuc lang thang. C hai bi k y L Tnh v Th Vo Tm Tnh Lng trong khi c thc tp u c th gip ta tr v an tr trong hin ti v khm ph chiu su mu nhim ca s sng. Bi Th Vo Tm Tnh Lng c th c rt ngn cho tin vic thc tp: Tnh lng, Mm ci, Hin ti, Tuyt vi.

T nm 1980, ti s dng bi k ny hng dn thin sinh Ty Phng thc tp thin ngi v thin i. Bi dch ting Anh: Breathing in, I calm myself

Breathing out, I smile. Dwelling in the present moment I know this is a wonderful moment. Rt ngn d thc tp nh sau: Calming Smiling Present moment Wonderful moment. Bi k ny c dch ra hng chc th ting, trong c ting Nga v ting Hoa. Bi ting Hoa c dng cho cc kha tu t chc i Loan v Lc a. ---o0o--HC I SNG CA BT Chng ta thng nghe ni ti nhng k nhp tht ba nm, hoc chng trnh bn nm hc Pht php c bn hay su nm Pht Php cao cp. Chng ta c th hc rt nhiu, c th thuc rt nhiu kinh, vit c nhng bi ging rt di. Nhng iu quan trng l chng ta c c tht s nui dng bng php lc hay khng? Bt li cho ta nhng g? V ta tha hng c nhng g? Bt li cho ta ba tng Kinh in, Bt li cho ta lch s ca mt gio on. Nhng trc ht Bt li cho chng ta cuc i ca Bt. Cuc i ca Bt ngha l s sng ca Bt. Bt sng nh th no? Bt c phi l mt nh tr thc khng? Bt c phi l mt nh vn vit ht t b sch ny sang b sch khc hay khng? Hay Bt ch l mt ngi i b, i t khu vn ny sang mi tranh kia, i tng bc thnh thi, tip x vi mi ngi bng lng t bi, bng n ci khoan lc ca mnh? Bt l nh vy. Bt khng phi l mt nh tr thc. Bt khng phi l mt nh nghin cu. Bt khng phi l mt ngi t chc. Bt khng phi l mt uy quyn cm u mt gio hi ln lao. Bt chng qua l mt ng thy tu, mt ng thy tu

c lng t bi ln v c tu gic ln. V quanh Bt c nhng ngi hc tr, c nhng ngi bn. H cng mun lm nh Bt: i b tng bc thnh thi, i xin thc n mi ngy tip xc v i, thc tp hi th, thc tp chnh nim. Chnh v th Bt cu gip cho khng bit bao nhiu ngi. Khng phi gip bng cch t chc cu tr c hng trm triu, m gip bng cch dy cho ngi ta bit i, ng, ni, ci, th v chuyn ha. V Bt l mt ngi vui ti, khng ru r, Ngi c mt n ci sng mi 2500 nm cho ti by gi. i sng ca Bt l thng ip ca Ngi. Thng ip , ta phi tip nhn cho c. Cn nhng h thng t tng trong o Bt lin h g ti i sng ca Ngi, c lin h g vi an lc, hnh phc trong s sng ca Ngi, cu hi chng ta s phi t ra. C nhng gi pht nghe nh l huyn s v cuc i Bt. V d nhng gi pht Ngi nga bnh Vaisali. Bnh nng n ni thy A Nan phi ra bn ngoi ng khc. Nhng sau Bt lnh bnh v cho triu cc thy trong vng n ni chuyn. Bt bit rng Ngi s tch trong mt thi gian ngn. Khi gp cc t Bt dy: Ny cc thy, cc thy hy thc tp quay v nng ta ni hi o ca t thn. ng tm nng ta vo mt ni no khc. V ni hi o t thn vn c Bt, c Php, c Tng. ng tm kim ni khc, khng cn i u xa. trong tm ta c ht nhng g ta mun tm kim. l nhng giy pht rt m cng v mu nhim, ch c thy vi tr ngi vi nhau thi. Li dy y cho ta thy mt tnh thng rt ln. V khi thy tr ln ng i v phng Bc th c lc Bt quay li v a mt nhn thnh ph Vaisali mt ln cht. Bt nhn vi tt c chnh nim. Kinh ghi chp: c Th Tn ngoi li nhn thnh ph Vaisali bng i mt ca mt con voi cha, ri Ngi mm ci hng v pha Bc v bc ti. l ln cht c Th Tn nhn thnh ph Vaisali, v ngi nhn bng con mt ca chnh nim, con mt ca mt tng vng. Mi bc chn i ca Bt l mt huyn s, mi ci nhn ca Bt l mt huyn s. Bn mi lm nm trc, vo mt bui sng, lc sao mai mc, Bt thnh o. Nhn sao mai va mc, Ngi gic ng, v mm ci. l mt giy pht p nh mt huyn thoi. Nhng s vic xy ra tuy c tht, nhng p n ni ta khng th din t c. Ta ch bit ni: mi giy pht trong i sng ca Bt l mt huyn s. Ngi trn ni Thu, n cm vi cc t, leo ln ni, i xung ni, tng bc chn, tt c nhng giy pht

u trn y an lc v hnh phc. Mc ch ca s tu hc l sng c nhng giy pht nh vy. Chng ta hy sng nh th no mi giy pht ca i ta tr nn mt giy pht linh diu. Cho con chu sau ny ngh ti s t ho v cha ng. Nhng iu kin ca hnh phc, ca gic ng, ca thng yu c sn by gi v y. Ta lm th no tip xc, sng an lc ngay, ng i mi nm sau, ng i phi nghin cu ht c ba tng gio l ca o Bt ri mi bt u. Nm 1968, ti c leo ni Linh Thu vi thy Maha Gosananda, s c Chn Khng, thy Th Tnh v mt s ngi khc. Ln n nh ni Thu, chng ti ch ngi xung m thi, ngi cho n khi mt tri ln. V cng ch mun lp li nhng g m ngy xa Bt tng lm. Ln ni Thu chng ti khng c Kinh, khng php m, chng ti ch ngi xung thi. Ngy xa Bt ngi , v by gi ta cng ch ngi . t nhin nhn v phng Ty, ti thy mt tri huy hong ang ln. Cha bao gi ti thy mt tri ln p nh vy. T nhin ti thc c ti ang nhn mt tri bng con mt ca Bt ngy xa. Ngy xa, Bt tng ngi nhn mt tri ln. Bao nhiu nm thng tri qua. Chiu nay mnh cng ngi nh th, cng nhn nh th. Khng c g khc. c Th Tn ngi nhn mt tri ln. Ta sng li giy pht huyn s y bng ci nhn ca ta. Khi xung ni, chng ti cng i tng bc thc. Khng ai ni vi ai mt li no. Trong tm khng lo lng, khng gn mt cht bun phin hoc cht gin hn. l nhng iu m hm nay chng ta c th lm c. Bt u t ngy tr v sau, i u ti cng i theo kiu thin hnh. Ti hng dn nhng on ngi hai chc ngi, nm chc ngi, mt trm ngi, hai ngn ngi Chu u, M Chu, Chu, c Chu, i nhng bc thnh thi nh Bt i. i nh th no, ngi nh th no, n nh th no mi giy pht ca i sng ta c th tr thnh huyn s. Ngy cc s c Chn c, Chn Khng v Chn V th gii trn ni Thu, chng ti cng thc tp ngi yn trn y. Chng ti bt u leo ln ni Thu t lc bn gi sng kp chng kin gi pht mt tri mc. Chng ti ngh nu mt tri ln trn ni Thu p, th mt tri mc trn ni Thu cng rt p. Thy tr leo ni rt sm, c mt ng cnh st c mi i thin hnh vi chng ti cho c thm an ninh. Qu nhin l mt tri mc trn y cng p khng thua g mt tri ln. Ta phi bit rng mt tri u cng p nh mt tri trn ni Linh Thu. Mt tri bn c, bn Hoa K, u Chu, Chu u p. Chng ta c con mt no nhn mt tri hay khng, c hai chn no tip xc vi

mt t hay khng? Ti Lng Mai c nhng bui sng v bui chiu tuyt p. Nhng ngy c sng rt p, nhng ngy khng c sng cng p. Tri ma hay nng u p. Cy b trc thin ng Chuyn Ho, ma xun, ma h, ma ng hay ma thu g u p. Chng ta ch cn nhn cy vi mt cht chnh nim, l c th tip xc c vi ci p y. ---o0o--HNH PHC TRONG TA Nhng mu nhim ca s sng ang c biu hin trc mt ta trong mi pht mi giy. Chnh bn thn ta l mt mu nhim. Chnh ngi bn tu sng bn ta cng l mt mu nhim. Khng c g ngn cn chng ta tip xc vi s sng trong nhng giy pht hin ti bin chng ta thnh nhng trang huyn s. Nhng iu Bt dy ta ht sc n gin. Nhng bi thin tp c hng dn nm trong tm tay mi ngi, ai cng c th thc tp c c. Bi k hc hm nay, ta ch cn thc tp trong vi pht l thy mnh khe hn, nh hn v c th t n hnh phc ln v su. C cu chuyn nhng ngi i ln ni chu bu, chn p ln chu bu, nhng n khi ra v th khng mang c ht ngc no v. Chng ta c th cng ging nh nhng ngi y vy. Chng ta c c hi gp c php bo, gp c Bt, Php v Tng, c rt nhiu iu kin hnh phc nhng chng ta khng c kh nng sng ci hnh phc . Chng ta tip tc lm n l cho qu kh, cho tng lai. Chng ta ngh hnh phc ch c th t ti khi no xung quanh c s thay i, sau khi mi ngi thay i. Ta khng ng rng hnh phc ngay trong tri tim. Tu hnh cng nh l o ging. Nu chng ta o xung v gp c mch nc th t nhin nc ngt tro ra. Mch nc ngt nm ngay trong tm chng ta. Ngun sui chnh nim lu nhun trong tm, do Bt v t tin truyn li. Chng ta ch cn o su thm mt cht l dng nc ngt s phun ln. Ta khng cn phi i ti lc chuyn ha tt c nhng bun au v lo s ri mi c an lc. Thi i ca chng ta l thi i trong mi ngi c nhiu lo lng v s hi. Chng ta c o to v hun luyn sng trong lo lng. Chng ta lo lng nhiu qu, n ni mt i kh nng an tr trong hin ti. Ngi no cng tn l L Th Lo, ngi no cng tn l Nguyn Vn S. Chng bnh ca thi i l lo lng v s hi. S d lo lng v s hi nhiu qu cng ch v chng ta quen sng phiu lng trong tng lai nhiu qu. Chng ta cm thy bt an, i khng yn, ng cng khng yn v khi nm ng li s

ng khng c. i hc s khng hc gii. Ngi thin cng s ngi thin khng thng sut. Ci lo v ci s trn ng tm ta. Cho nn chng ta cn phi hc php mn Bt dy. Nu anh tr v c vi giy pht hin ti v an tr c trong giy pht hin ti th anh khng cn cn g na m phi lo. Sang ngy mai, anh u c th lm g c thm cho hm nay c nhiu hnh phc hn u? Trong khi th trong giy pht ny anh th vo c, anh th ra c, anh mm ci c. Anh c tt c nhng iu kin to ra hnh phc. Ngi ngn cn khng cho anh hnh phc chnh l anh. Khi anh chi ni, hay ca ci hoc t l, ti sao anh khng c hnh phc? Ti v anh c ngh rng chi ni nh vy ct lm mt ci g , ca ci nh vy cng l lm mt ci g . Anh khng thy rng ca ci trc ht l ca ci, c lm vic ca ci thi cng l hnh phc ri. Hc kinh cng nh ca ci. Khi ta bit lm trong chnh nim th ci no cng mang li an lc nh nhau. Hc ch Nho, ting Pali, ting Phn lm g, trong khi mt bc chn hoc mt hp tr cng c th to thnh nhng giy pht huyn thoi? Tr v an lc trong giy pht hin ti, anh s thy giy pht nui dng v chuyn ha anh. C c nhng giy pht nh vy l c an lc v thanh tnh. B quyt ca s tu tp l mi ngy sng c nhng giy pht nh vy. y l phng thuc i tr chng bnh thi i ca chng ta, bnh lo s. Nhng chng u ut (stress), nhng bnh tm thn ca ta u pht xut t p lc ca lo s. V s lo s ca nhng ngi khc li thc y ni lo s ca ta. Thy ngi ta lo, mnh cng sinh lo, mnh khng th thn nhin c. T pht sinh ra mt ni lo tp th. Th gii chng ta ang b thiu t bi ngn la ca lo s, ca bt an. Phng thuc ca Bt ht sc mu nhim: hy bung b ht tt c nhng lo s y i, du l lo lng cho sinh mi, cho tng lai th gii, cho nn nhn mn. Hy tr v, t nui dng bng s sng trong giy pht hin ti. Ri anh s thy anh lm c g chuyn ha tnh trng. Lo lng sung u c ch li g m ch lm bng hoi thm tnh trng. V u v qun chiu l phng thuc tr liu cho anh v thi i ca anh ---o0o--14 - Pht Php Cn Bn
Bi th mi bn.

QUN CHIU CM TH Hm nay l ngy mng 9 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm H v hc tip v chnh nim. Chng ta ang chim nghim v Kinh Qun Nim Hi Th v Bn Lnh Vc Qun Nim, tc l thn, th, tm, v php. Lnh vc qun chiu th hai cm th. Chng ta phi tp qun chiu cm th trong nhng lc bnh thng, khi cng cm th cha mnh qu. C nh vy, lc gp cm xc mnh, ta mi c kh nng qun chiu thnh cng. Nu khng, khi nhng cm th c cng mnh ni ln, ta s khng sc v c th b trn ngp, p o v t lit. Qun chiu cm th phi bit dng hi th. Qun nim bng hi th phi tr thnh mt thi quen. Mun thun thc, ta phi thc tp ngy ny sang ngy khc, thng ny sang thng khc. Cho nn khng th i khi c mt cm xc mnh ta mi bt u s dng php qun nim. Nh thc tp, php qun nim hi th tr thnh mt vn ling c sn, nh kinh nghim tu tp m thnh. Bit p dng hi th chnh nim cha . Ngoi ra ta cn phi bit qun nim t th ca thn th. Trong i sng hng ngy, ta luyn cch i, cch ng, cch nm, cch ngi. Thn th l mt i tng qun chiu, nh ta c th chm sc v iu phc c cc cm th. Hn na, ngoi c th m ta gi l nhc thn, ta cn c mt thn khc cn phi chm sc v qun chiu, l tng thn, ngha l on th tu hc ca ta. cng l thn ta. Nhng tng thn khng phi t nhin m c, tng thn l do chng ta xy dng nn. Trong i sng hng ngy, ta phi bi dng tng thn ta. Mi li ni, mi hnh ng ta, mi ci nhn v mi n ci ca ta u c th c s dng xy dng tng thn. Xy dng tng thn tc l xy dng bn thn. Ngi no cng c nhng lc gp kh khn. Tng thn l mt ci li cu ta khi cht ui trong nhng lc kh khn nht. Cho nn con v nng ta tng l mt php thc tp quan trng. Khng cn l mt thnh tng: tng thn ta nu ch l phm tng th cng qu gi ri. Nh c s thc tp chnh nim, nn Bt v Php c mt trong Tng, Tng c th c xng ng gi l Tng bo. Qun chiu hi th, qun chiu thn th, s dng nhng phng php nh i thin, ngi thin, nm thin (total relaxation), tt c u c tc dng i tr cc cm th mnh. V nht l phi bit sng vi tng thn. Nu ta sng trong tng thn m khng ha hp c, nu ta hnh x nh mt git du

trong mt bt nc, th tng thn khng c ngha g. Do Kinh v Lut lun lun ni ti hnh nh tng thn nh nc vi sa ho hp. Nc vi sa ch khng phi l nc vi du. Ho hp tng c ngha l mt tng thn ch thc m bn cht l s ha hp. ---o0o--NHN DIN CC TM HNH Cm th ch l mt trong s 51 loi tm hnh, tc l nhng hin tng tm l (mental formations). Tm hnh (citta samskara) c khi c gi l tm s. Gin l mt tm hnh, lo l mt tm hnh, bun l mt tm hnh, thng, ght v chn nn l nhng tm hnh. Tt c nhng tm hnh y u c ht ging v c gc r trong chiu su tm thc ta. Nhng tm hnh nh nhng c tc dng gii phng, chuyn ha v a chng ta ln cao l nhng tm s thin. C nhng tm hnh c tc dng gy v, gi l tm s bt thin. C nhng tm hnh c tnh cch ph bin, gi l tm s bin hnh v nhng tm hnh pht hin trong nhng trng hp ring l, gi l tm s bit cnh. Li c nhng tm hnh bt nh, c khi thin, c khi bt thin, gi l tm s bt nh. V d nh tm hnh min (bun ng) c khi l tt, c khi khng tt. Tm hnh hi cng c khi tt v c khi khng tt. Nu chng ta lm mt hnh ng gy v, bun au cho ngi khc m chng ta bit hi hn th tm hnh hi l mt tm hnh thin. Ta t dn lng t ry v sau s khng ni v khng lm nh vy na. Nhng nu nim hi hn bin thnh mt m nh, gy ra mc cm ti li, khin cho ta t lit khng tin thm c na trn ng o nghip, th tm hnh tr nn bt thin. Hi trong trng hp ny c coi l tm hnh bt nh. Mt tm hnh bt nh khc tn l tm. Tm c ngha l t duy. Khi t duy c th gip mnh thy c r rng hn th tm hnh tm l mt tm hnh thin. Nhng nu u ta c min man ngh ht chuyn ny sang chuyn khc, ta c t phiu lu trong th gii t tng sung, khng thin tp, khng thin hnh c th tm tr thnh mt tm hnh bt thin. T cng vy. T l so snh, quyt trch, t lng. T c khi c ch li, c khi li l chng ngi. T nh thin tr i, cc tm hnh tm v t c th lm cho ta khng i su vo c thin qun. V thin qun l tip xc su sc chuyn ha, nhn r, m t duy c th ko nhng si t di lm cho u ta tr thnh mt cuc ch ri. Lc tm v t l mt tm s bt thin. C nhiu tm s thin nm trong chiu su tm thc ta v c th do cc th h cha ng v thy t trao truyn li. V d nh tm hnh bt hi

(ahimsa, non harming). Khng mun gy ra mt v v h hi no trong s sng, d mt cnh cy nh cng khng mun lm gy, l bt hi. Bt hi l t bi. Mt tm hnh khc l tm. Tm tc l h thn, mc c, bit thn nh c chnh kin. Thy mnh khng p ng c s trng i ca thy. ca t, ca cha m, anh em v bng hu th trong lng h thn, l tm. V d khc l tm hnh v sn. V sn tc l s vng mt ca gin hn. Ai ni g cng ci h h khng gin, l tm hnh v sn, l s hoan h nguyn cht. Ngi hc tm l hc Pht gio thuc lng nhng tm hnh thin: tn, tm, qu, v tham, v si, cn, khinh an, bt phng dt, hnh x, bt hi. C nhng tm hnh c gi l bt thin, chng lm cho tm ta ri ln, m m, en tui i, v tri buc ta li. Tm hnh bt thin cng gi l phin no, c khi gi l hoc, ch Phn l klesa. Hoc l nhng phin no, nhng m m. M hoc l a ta i lm ng lc li. Th V Hong Chng c cu trng ra bn hoc b m. Hoc c khi gi l lu (astrava). Lu l ngc u tr li, l i vng tr li, l quanh qun. Lu c ngha l nt rn, nh nc trong bnh nt r ra gi l lu. Nhng tm hnh c tc dng i xung, lm cho mnh sa xung thp, v quang qun trong bun gin, su au,v.v.. u gi l lu. Khi c chuyn ha ri tnh trng c gi l v lu. V lu l khng cn nt rn na. C nhng phin no cn bn, v c nhng phin no th yu. Nhng phin no cn bn l tham, sn, si, mn, nghi, kin. Nhng phin no nh hn nh v tm, v qu, tro c, hn trm, tht nim, phng dt, bt chnh tri. Ngoi cc tm hnh thin v bt thin, chng ta phi bit tn nm tm hnh ph qut gm c tc , xc, th, tng v t. Nhng tm hnh c bit l dc, thng gii, nim, nh v tu. Cc v hc Duy Biu Hc, xa gi l Duy Thc, th bit c tn gi cng nh l bn cht ca tng tm hnh . Vy th trong lnh vc tm thc, c 51 hin tng tm l c th pht hin trong ta. Mi khi mt tm hnh pht hin, ta phi dng nh sng chnh nim nhn din n. Trc ht l s nhn din n thun. Bun th bit mnh ang bun. Ch cn t bit l mnh ang bun, dng nh sng thc soi r v nhn din ni bun. Hm nay tri nh ln cao, Ti bun khng hiu v sao ti bun.

Ban u th ti khng hiu v sao ti bun. Nhng nu l thc tp chnh nim v pht khi c nim, nh, tu, th ta s bit ti sao ta bun. Ri ch cn mm mt n ci th ni bun s tan. Qun chiu tm hnh bt u bng vic nhn din n thun, nhn bit s c mt ca tm hnh. Nhn din tm hnh trn thc khng phi l d. Ni bun c th li ko ta t bn ny sang bn kia, t suy t ny ti hoi nim khc. Tm hnh bun li ko theo nhng tm hnh khc ti, nh cc din vin qua li trn mt sn khu vng ngi. Ngi tu tp phi c mt nhn din nhng tm hnh no ang xut hin, ng bao gi sn khu tm b b trng v ch. Cho nn hc i, ng, nm, ngi trong chnh nim bit ci g ang xy ra l mt thc tp cn thit. Phng php n gin l mi khi bun, ta dng hi th, dng bc chn,v.v.. pht khi chnh nim v nhn din s c mt ca tm trng bun. Ti ang bun v ti bit rng ti ang bun . Tnh trng c th i khc lp tc. Thay v cho tm hnh bun c din, ta a vo thm mt tm hnh khc, gi l nim. Tm hnh nim l mt trong nm loi tm hnh bit cnh (bit cnh l particular, cn bin hnh l universal). i tng ca chnh nim by gi l ni bun: Ti ang th vo v ti bit rng ti ang bun, ti ang th ra v ti mm ci vi ni bun ca ti . Bun i cho mi ! Tu tp l nh vy. Thay v tm cch n p v trit tiu ci bun, ta pht khi nhn thc v s c mt ca ci bun. Chnh nim l mt vng nng lng bao bc ly ni bun v ri nh sng vo . Nh c ch, cha khng phi l cha B anh. Bit chm sc cc tm hnh ta s chuyn ha c nhng tm hnh bt thin v nui dng c nhng tm hnh thin. thc l sn khu, trn nhng tm hnh c pht khi. Phn di ca tm, ci phn v thc, tim thc, chng ta gi l tm a, o Bt gi l tng thc. Tng c ngha l ct gi. Mi tm hnh u c sn trong tng thc vi tnh cch nhng ht ging, gi l chng t (bija). Ci bun, trc khi pht hin, nm sn trong tng thc ri. Nghe c mt cu th: tri ni gi heo may chng hn, th t nhin ci ht ging bun c ti tm, v tm hnh bun pht hin. Tm a, tc l t tm c chc nng gn gi tt c nhng ht ging. C nhng ht ging hnh phc b chn vi t lu trong t. Mt bui sng ht ging ca nim vui ny mm. S pht hin ca nim vui ny do cng trnh thc tp, ti tm ca chnh ta, ca tng thn, by gi mi gp hon cnh thun li. Ma xun nh ht t tm t, ht u nm xa h ming ci.

Qun nim tm hnh trc ht l thc, nhn din v sn sc tm hnh . Chnh nim cho chng ta thy c s c mt ca tm hnh khng nhng trn sn khu ca thc, m c sau hu trng ca tng thc na. Tng thc l phn thm su ca thc, ni n l mt cng c, l hai cng c. Khi nhn mt em b ni, ci, i, ng hoc nhy nht, ta nhn vo phn hin tung. Qun st k cch em ni, ci, i v nhy, ta i su c vo nhng ci ngun v gc r, v thy c nhng ht ging m ban u ta cha thy. Ta thy c x hi em b sng, thy c cha m, ng b, chng tc ca em b. Nhn vo hoa tri ta thy c gc r. Nghe mt b m ht cu ru con, ban u ta ch cm thy man mc bun thi, nhng khi tip xc c vi chiu su ca ting ru ru ru , ta c th thy, trong m hng ca n, n l v i kh. Ta th nghe hai cu ca Hong Cm: Ting b ru chu bui tra, chan chan nng h vng a ru ru. Chnh nim, thin qun cho chng ta thy v tip xc c vi chiu su ca cc tm hnh. Mt ni bun v c, nh nhng, c th l mt du hiu ca mt ni su vn c c nhiu th h trao truyn li.

---o0o--QUN CHIU V TNG VT THOT M LM Tng l mt tm hnh rt quan trng, c tch ring ra mt yu t ca nm un. Chng ta hy nh li nm un: sc, th. tng, hnh v thc. Sc l hnh hi ta. Th gm nhng cm th d chu, kh chu v trung tnh. Tng l tri gic. Th l mt tm hnh, tng l mt tm hnh khc. Hnh y l tt c 49 tm hnh cn li. Cn thc l phn tng thc, l tm a, ch chn gi ht ging ca tt c 51 loi tm hnh. Tng l mt tm hnh, cng c ht ging su trong tng thc. Nghe ting b ru chu. mi ngi nghe c mi ci tng khc nhau. Ngi nghe c th t thnh ph li, t thn qu ti, hoc t ngoi quc v thm. Nu dng

my thu m, ta c th xc nh c tnh cch khch quan ca m iu nhng cu ht ru. Nhng nhng ngi cng nghe cu ht ru c th c nhng nhn thc khc nhau. C ngi tng nghin cu v nhc dn tc Phi chu, tng nghe nhng ting ru ca cc b m Phi Chu, by gi trong ci tng ca h c s so snh nhng iu ht ru. Chng ta ch nghe vi kinh nghim ca mt ngi tng c m ru. Hoc ta tng nghe ting ru em ca mt b m min Nam, v by gi y ta ang nghe ting ru min Bc hay min Trung. Vy ci tng, ci tri gic ca ta v ting ru , c tnh cch ch quan. Cn nu ang nghe li ht ru m lng cn mi lo lng th nghe ting ru , ta khng ti, ta khng thy thm tha, ta ch thy nhng m thanh thong qua. Tri gic ca ta c th cha ng nhiu sai lm. Hnh ng, li ni v tm trng, tt c u cn c trn tng. Tri gic mang nhiu tnh ch quan, trong c nhng cht liu phin no nh thm mun, gin d, si m v t kin. Cn c trn tri gic y, ta bun, vui, kh au v hnh phc. Cho nn qun chiu v tng rt quan trng. Nu chng ta c mt nim v hnh phc, th nim hnh phc cng l mt ci tng. Trong u ta v c trong tim thc ca ta, c mt nim l hnh phc ch c th c khi ta t c ci ny hay ci kia. Trong hu ht cc trng hp, quan nim c sn ca ta v hnh phc chng ngi u cho chnh hnh phc. C mt anh chng tin chc nu khng ci c c gi y th i anh khng cn ng sng na. Anh tin chc n ni khng ai c quyn ni khc. My nm sau anh c th s tm ra s tht l ngi n b kia ch c th lm cho anh au kh khng ngng trong qu trnh yu thng. Khi vng vo mt quan nim v hnh phc ri, ta c th kh au v quan nim . Nu khng chim c ci ny, khng thc hin c ci kia, th i ta khng c ngha g na! Trong khi c c hng ngn hoc hng vn iu kin ca hnh phc ngay y m ta khng tip xc c, m ta tip tc dm p ln. Thnh ra ci nim v hnh phc, ci tng v hnh phc ca ta, l chng ngi chn ng hnh phc ca ta. Tri gic trc ht l tri gic sai lm, l vng tng. Trong Pht hc, kin hoc t kin l ting dng ch cho tri gic sai lm. V vy, tng thng c ng nht vi vng tng, cng nh kin thng c ng nht vi t kin. Khi nhn thu c tri gic ri, ta thot khi tri gic, by gi nhn thc ta c gi l tr, ci thy t o. Trng thi khng gi l tng cng khng phi l phi tng. Chnh nim soi chiu ta nhn din c

ci tng ca ta. Tip tc qun chiu cc tm hnh, n mt ngy ta s thy c gc r su xa ca cc tm hnh. V qu trnh tu tp nhn din v qun chiu l i thin, ngi thin, n cm im lng, l cng phu, l mi bc chn, mi hi th, tng giy pht u c sng trong chnh nim, trong tnh thc. V iu chnh ta phi t mnh lm ly, ngi khc khng ai lm h cho ta c. Chng ta hy tng tng hai ngi hng ngy sng bn nhau, mi ngi c tri gic (tng), nhng ni vui v bun ring ca mnh. Nm su trong tng thc mi ngi l nhng ht ging nhn thc v hnh phc v v kh au. Tip xc vi hon cnh v vi ngi kia to thnh nhng ci tng, v cn c trn nhng ci tng y mi ngi on nh v hnh x i vi ngi kia. Ngi kia cng c nhng vui, bun, v nhng nhn thc ring a ti nhng ci tng rt l khc v nhng ci tng y ca hai ngi c th chng i nhau. Nhng au kh ca chng ta trong i sng chung thng c pht sinh ra t nhng ci tng ca chnh mnh v v ngi kia, trong c y dy sai lm. Cng phu tu hc bt u bng vic qun chiu ci tng ca mnh. Cng nh phi bung b quan nim sn c ca mnh v hnh phc mi c th t c hnh phc chn tht. S tht l chng ta ang c mi iu kin sng hnh phc. Nhng chnh v ci tng cho rng mun c hnh phc th phi c th ny, c th kia, cho nn ta b kt v khng c hnh phc. Tt c n lc tu hc ca chng ta u nhm ti ph tan ci tng . i tng ca s tu hc l ph vng tng, vng tng v sanh v dit, v c v khng, v n v i, v nhiu v mt ; l nhng vng tng cn bn. Phi dng ngun nng lng chnh nim ca ta trong i sng tu tp hnh ngy ph v nhng ci tng y. l gii thot. i thin, ngi thin, n cm im lng, hc kinh, thc tp hi th u lm chuyn . Tri gic v mnh y dy sai lm v tri gic v ngi y dy sai lm. Nu nhng tri gic vn cn nguyn vn khng thay i g, th c ngha l ta cha thc tp qun chiu v tng.

---o0o---

NIM TIN PHI VNG MNH Trong qu trnh tu hc, ta cn hiu bit v ch ch v phng php, phi vng tin vo mc ch cng nh phng php tu hc, phi tin vo thy v bn, v phi chuyn cn trong vic thc tp. Thi ca ngi tu khng khc g thi ca mt ngi vo bnh vin: phi tin thy, tin thuc. Ti xin k cho qu v nghe chuyn mt bnh nhn theo phng php ra rut trong mt dng ng bn c, so snh vi s tu tp ca mnh nh th no. Mi ngy, vo lc su gi sng, bnh nhn thc dy ung mt ly nc y pha mt tha sulphate de magnesium ngm sut m. Ung xong phi vn ng nc mui i xung rut gi cng mau cng tt. C mt gi ng h li ung mt cc nc y. Mi ngy ung t ra l ba lt nc. Ngi y nhn i hon ton t nht l trong nm ngy u. Sang ti ngy th ba, nhng c t lu nay bm vo thnh rut bt u tan long bi tit ra. Ngi bnh mt khng th ca quy c, c th nm trn ging m khng th chn xung t ng dy c, tng nh mnh sp cht. Mi ngy ung ba hoc bn lt nc l cho thn v gan lc cho c t c tng ra ngoi bng nc tiu. Nhn i l c th c dp ngh ngi, rut non v rut gi c c hi phc hi kh nng lm vic ca chng. Bc s cho mnh ung thuc tr gan v tr thn. Nu ngi bnh ni: ti u c au gan m phi ung thuc gan, u c au thn m phi ung thuc thn, tc l khng hiu phng php ca thy thuc. Cha bnh phi tin thy, tin thuc. Phi hiu bit ti sao bc s yu cu mnh phi ung thuc tr thn v tr gan. Tu hc cng th. Ti sao ta nn i thin hnh chung vi i chng, ti sao i ring mt mnh khng ? V khi i thin hnh chung vi tng thn, tc ng s khc. Ti sao cn phi d php m ? Nghe thy dy ta hiu ri, ti sao phi c mt trong bui php m lm chi ? L do l ngi trong php m, du ta khng ni, m nhng iu ngi khc ni ph hp vi nhn thc ta cng c tc dng lm ln nim tin ca ta v gip ta thy r hn ln. Bc s cn bo bnh nhn bm rut, i b v tp th ngoi tri mi ngy my ting. n th n rt t m nhai th phi nhai rt k, mt ming bnh m 30 gram m nhai sut c gi. Tt c nhng vic u kh lm theo, nhng bnh nhn phi hiu tc dng ca tng phng php tr liu, v phi tin chc rng thc tp theo li thy thuc dn l quan trng. C nim tin, ta s c rt nhiu chuyn ha trong c th, cn nu nim tin bc nhc, ta s khng lm ng nhng li khuyn co v ch t ti mt phn t hoc mt phn nm kt qu.

Trong thin vin cng vy. Cc v gio th bit ta cn phi lm g. Th d h ngh hai anh em bn tu ti gp ring nhau t nht su bui tr chuyn, gii ta tm t theo phng php lm mi (beginning anew). Mt s ch ni: Khng cn, ti gp ngi y lm g mt cng, ti trong phng mt mnh qun chiu cn tt hn. T chi khng gp v ta ngh rng gp ngi y ta khng cm thy d chu, lm sao cm thy d chu c khi ci tng ca ta v ngi y c cht cha c cm v sai lm? Ta t chi v ta khng thy c rng v gio th, hay v thy ca c hai ngi, bit rng hai ngi thc s cn gp nhau. Nh th l ngi y khng c nim tin ni php mn ca thy. Nu thy bo hai anh em nn thc tp lm mi vi nhau t nht l su ln th ta phi i gp nhau su ln, ch khng nn ngi mt. Mi bc chn, mi hi th, mi thc tp trong i sng hng ngy ca ta u c mc ch, v ta phi c c tin vng chi vo s thc tp th mi dn ti nhng chuyn ha chn tht. Mt bc chn thi, m bc c ng theo phng php thy ch bo, cng em li kt qu. Nim tin vng chi vo s thc tp, ln ln c biu l ra. Khi ta i, ngi khc nhn thy c chnh tinh tn trong bc chn ca ta i. Khi ta ngi, ngi khc nhn thy c chnh tinh tn trong khi ta ngi. Ci tng do nhng iu kin trong qu trnh pht trin tm l v nhng iu kin lch s trong x hi v trong gia nh mnh a ti. Ci tng ca mi ngi l con ca nhng iu kin, nhng nhn duyn, t t tin, t gio dc, t cc thi quen lu i. Phi sn sng chiu ri nh sng chnh nim vo trong ci tng thu hiu c ci ngun v bn cht ca n. Trong thin vin, phng php Lm Mi Tng Thn nu c thc tp ng cch s chuyn ho ci tng ca mi ngi v ca mi ngi. Khi hai ngi ngi xung lng nghe, mi ngi c sn ci tng i vi ngi kia v i vi mnh. Ci tng no cng c th rt sai lm. Hai ngi cng ngi lng nghe nhau bng chnh nim th ci thy mi s pht sinh. Ci thy c th gii ta c cho chnh mnh v cho ngi kia, nht l khi c ngi bn th ba hay mt v gio th c mt. em lng t bi, em n ci , em thm s vng chi ti gip cho hai ngi bn c c hi nhn vo ci tng ca chnh h, l cng hin qu ha nht ca mt tng thn. Lm Mi (beginning anew) khng phi l mt bui hp trong ta c tranh u cho kin ca ta c mi ngi chp nhn. Nu trong mt bui hp ta ch lo chun b vn ng cho kin ca ta, th thay v ci tng ca ta s tan r trong mi trng y n li s nm khng chuyn ha. Lm th l i ngc li vi tinh thn Lm Mi beginning anew. Cng v s ch

chun b ti hp bo v mt ci tng, trong khi mc tiu chnh ca s thc tp l ph ci tng y. Phi xem ngi anh, ngi ch hoc ngi em kia l c hi gip cho chnh ta chuyn ho. S thc tp ca ta khng phi l s c li cho mt mnh ta, m cho tt c mi ngi trong i chng v cho nhng th h Pht t thc tp trong tng lai. Nu ta thnh cng th bao nhiu th h sau ny s c tha hng. Khi ta ti vi mt thin vin, tc l ta chp nhn mt tng thn, chp nhn mt gia nh. Khi qu v tip nhn mt php danh hay mt php t, qu v tr thnh con chu mt nh. Qu v tip nhn nhng chu bu, nhng truyn thng, nhng tinh hoa ca o php t nui dng mnh. Qu v c bn phn phi trao truyn li nhng chu bu y cho cc th h tng lai. S mong c ca cc v t s v cc thy l trao truyn, ch khng phi ch l cha tr cho chnh bn thn. S tip ni ca o php, ca tu gic v ca s chuyn ha, l ni nng ta cho tt c mi ngi. Nu khng thnh cng, ta s ph n c ca Bt, ca t, ca thy v ca tng thn. Cho nn ta ng b ph mt giy pht no trong i sng hng ngy. Ch c mnh mi c th nh mt i sng ca mnh m thi. Tun trc ti c ni rng s thc tp ca chng ta rt c th. Chng ta sng i sng hng ngy nh th no mi giy pht ca i sng thnh mt k s cho chnh chng ta v cho cc con chu ca chng ta. Chng ta khng cn phi leo ln ni Thu mi c th sng c huyn s. Chng ta ch cn i b vi nhau Lng Mai, ngi n cm vi nhau, ra chn, qut nh vi nhau trong chnh nim v an lc l chng ta c th to nn huyn s. Ti mong rng tt c qu v y u ang tham d vo trong huyn s , ng c ng bn ngoi. Bng bc chn, bng hi th, bng n ci, bng s hnh tr tu tp hng ngy ca mnh, ta ng gp mt phn xy dng tnh cho chnh bn thn, v cho cc th h tng lai. ---o0o--15 - Pht Php Cn Bn Bi th mi lm Hm nay l ngy 13 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm Thng v hp tip v chnh nim trong bt chnh o. Hm nay chng ta i sang lnh vc th t ca bn nim x, l qun nim v php.

Trong Kinh Qun Nim Hi Th, Bt dy chng ta bn bi tp dng hi th qun chiu v thn, bn hi th khc qun chiu v th, bn hi th qun chiu v tm v cui cng l bn hi th qun chiu v cc php. Ni n Php c ngi hiu l gio php ca Bt, tuy khng sai nhng khng ng hn. Php y l mt t ch tt c mi hin tng gm sc php v tm php, c nhin c gio php trong . Php y gm php th gian, php xut th gian, tt c cc i tng ca tm. Chng ta bit c 51 tm hnh, vy cng c 51 loi php l i tng ca cc tm hnh. Th d cc tm hnh xc, tng v tc . Tc thc l ch tm ti, v d nghe ting chim ht, ta nhn ln, l tc . Nhng i tng lm cho ta tc l php. Xc cng vy. Khi con mt ta tip xc vi tri xanh th con mt ta l cn m tri xanh l trn. Cn v trn tip xc vi nhau pht sinh ra thc, vy xc cng c i tng ca xc. Xc lun lun l xc mt ci g. Tng cng vy. Tng l tri gic. Khi ta nhn vo n, hnh nh ca n trong mt ta l mt tri gic, n l i tng ca tri gic. i tng ca tng l gi l tng. Trong t Hn Vit, ch tng (laksana) vit thm ch tm bn di thnh ch tng. Chng ta to tc ra cc tng v s vt trong tm. Ni, sng, tri, bin u l nhng tng, u l i tng ca tng, v u thuc v phm vi ca php. Tt c nhng g m chng ta nhn thc c trong th gii u c gi l php. Chng ta c nhng tm hnh nh gin, s, hay l bun. i tng ca cc tm hnh cng u gi l php. Tm li, php l mt t bao hm tt c mi hin tng do thn v tm ta tip xc, k c nhng hin tng khng phi l sinh l v vt l, gi l cc php Khng tng ng, m ta s ni ti sau. ---o0o--QUN PHP TRONG PHP Qun chiu v php tc l ly hi th c chnh nim ri sng vo i tng hin ang trong tm, gi l qun php trong php (contemplation of dharmas in dharmas). o Bt c danh t trch php, c ngha l kho st, nhn su, tm cho ra bn cht ca cc php (investigation of dharmas). Trch php l mt trong tht b phn, cn gi l tht gic chi, by yu t a ti gii thot (the seven factors of enlightenment bodhyanga). Qun nim php trong php tng ng vi trch php trong tht b phn. C danh t na l ng nh tm qun tc l nm php qun c tc dng lm lng li ci tm rong rui ca mnh. Trong ng nh tm qun trc ht ta c S tc qun l php m hi th. Nhn duyn qun l qun v tnh cch

tng tc tng nhp ca s vt. T bi qun, cn gi l nim Pht qun, nht l trong cc truyn thng tu tnh . Nim Pht cho ng th th no cng pht hin v nui dng c cht liu t v bi. Bt tnh qun c ngha l qun v tnh cht bt tnh, mt tri ca nhng chic huy chng. S vt c th l danh, c th l li, c th l ti, l sc. Nhn mt bn ta thy hp dn nhng pha sau ta thy bt tnh. Sau cht l Gii phn bit qun. Gii l cc hin tng, cc php. Phn bit l tm hiu, qun st hay quyt trch. Vy th qun php trong php tng ng vi gii phn bit qun ca Ng nh tm qun v trch php gic chi trong by gic chi. Trong b Trung A Hm c Kinh a Gii (Bahudhatuka sutta). Bhahu l a, dhatuka l gii. Kinh ny cng c mt Trung B Kinh (Majihima nikaya). Trong Kinh ny Bt dy rng tt c nhng s hi, nhng lo u v nhng hon nn ca chng ta u pht xut t s ngu dt. Ngu dt tc l v minh, s kin khng thy c chn tng ca s vt. Nu chng ta khip m, nu chng ta lo u, nu chng ta thy i y hon nn th l do ta khng thy r c chn tng ca vn php. Nu qun chiu v quyt trch c cc gii, chng ta c th chuyn ho v minh v s khng cn c cm gic s hi v bp bnh na. Mt hm, trong khi ngi thin, thy A Nan pht kin ra rng tt c nhng s hi, lo u v hon nn ca mnh u c pht sinh t s khng thu hiu cc tm php v sc php. Thy A nan ln tha Bt iu , Bt bo thy ni rt ng. Mun vt thot khi lo s v su bi th ta phi qun chiu v gii v Bt dy thy A Nam th no l gii. Trc ht gii l mi tm lnh vc ca hin hu. Con mt l mt gii (gi l nhn gii), i tng ca mt l mt gii (gi l sc gii). Ci thy, l gii th ba, nhn thc gii. Trong lnh vc ca thy, vng t th nht l con mt, vng t th hai l i tng ca con mt v vng t thc l ci bit pht sinh t s tip xc gia nhn gii v sc gii. l ba gii. Ri n nghe: nh gii, thanh gii v nh thc gii; ta tip tc tnh nh vy vi t, thit, thn v , tt c l su cn. Ri n su trn l sc, thanh, hng, v, xc v php. Sau l su thc: nhn thc, nh thc, t thc, thit thc, thn thc v thc. Cng li l mi tm gii. C th ni l mi hin tng trong v tr u bao gm trong mi tm gii. Bt dy nu chng ta qun chiu v mi tm gii v thy c bn cht ca mi tm gii th chng ta c th vt thot v minh v mi s hi, hon nn v lo bun. Thy A Nan hi: C th c mt nh ngha khc v gii hay khng? Bt ni: C th. Chng ta c th qun chiu v su gii: a, thu, phong, ha, khng v thc.

Trc ht l a, thu, ho, phong: t, nc, la v khng kh, gi l bn i (mahabhuta). Gii th nm l khng, tc l khng gian, gii th su l thc. Nu qun chiu tng gii, chng ta c th thy mi gii cha ng tt c nm gii khc. Trong a c thy, ha, phong, khng v thc. Trong thc cng c a, thy, ha, phong v khng,v.v.. Qun chiu a , thy, ha, phong, khng v thc trong t thn ta, ri qun chiu a, thu. ha, phong, khng v thc ngoi. Thy rng khng c bin gii gia lc x bn trong v lc x bn ngoi, chng ta thot khi nim v sng cht. Thy A Nan li hi: Bch c Th Tn, ngoi cch qun chiu gii qua mi tm loi v qua su loi, c th qun chiu v gii bng cch khc na khng? Bt ni: C th c. Lc, kh, h, u, x v v minh cng l su gii. Nhn cho k lnh vc ca lc, ca hnh phc, chng ta tip xc, nhn thc cho thu o; nh cng phu quyt trch v tm ti, ta bit c bn cht v lc. Qun chiu su sc tm ra bn cht ca lc, ta bit rng c nhng thc trc kia chng ta ngh l nhu yu cn thit m k thc ch l nhng rng buc lm cho ta mt hnh phc chn tht. Bit nh vy th chng ta s t gii thot khi nhng nhu yu . V Kh cng vy. Qun chiu ni kh, khng s hi, khng chy trn, i su vo qun chiu, ta thy c bn cht ca kh. gi l trch php, l gii phn bit qun. u l s lo lng. Lo lng l chng bnh ca thi i chng ta. H l nim vui (having fun, having a good time). Chng ta nhn su, xem c phi l nim vui chn tht, c tnh cch nui dng v chuyn ha ta hay khng, hay ch l nhng hin tng bn ngoi ct che lp su au. C c thiu n ngi Php trong mt kha tu Paris ni: Bch Thy, c khi gia mt bui d hi nhy ma quay cung, ang ci ci, ni ni vi cc bn, t nhin con khng li. Con thy chuyn nhy ma chng qua ch l mt lp mn mng dng che y nhng khi lo lng v bun kh nm trong lng con m thi. Ci h ny khng phi l chn h, khng phi l nim vui ch thc. X tc l s bung b. Qun chiu su xa, ta thy rng x l iu kin tt yu ca hnh phc. Trong tri t nn Song Kla c mt b than rng vng du trong ngi b hi tc ly ht c. B ch cn gi c c mt ch vng, ln ti b b khc: Cn mi mt ch vng lm sao ti sng c y? Mt ng khc cng b cp ht, ch cn ci qun i. ng ci, ni: By gi ch cn ci qun s-long ti lm sao sng y? ng ta va ni va ci rt vui v, trong khi b kia, vn cn c mt ch vng, rt au kh. Chng ta c hnh phc khi khng b vng mc vo nhng th m ta tng l iu kin thit yu ca hnh phc. iu kin thit yu ca hnh phc l t do. X l t do.

Khi trong tm cn m p, tham m, vng mc, ta khng c t do, m khng c t do th khng c hnh phc. Bt li dy phng php qun chiu v su gii khc l dc, ly dc, sn, v sn, hi v bt hi. Trc ht l s qun chiu v dc, tc l v s thm kht v i tng ca thm kht. Ri qun chiu ly dc, t ti t do ln hn. Vng vo nm dc th ta tr nn n l cho nm s thm kht l: ti, sc, danh, thc v thy. Ri ta qun chiu v gii th ba l sn. Khi la sn hn chy thm sut ngy sut m trong ngi lm ta au kh. m p mt mi gin hn v on trch trong lng th ta l ngi au kh trc, cn k c xem l i tng ca cn gin, ta khng bit h c ang kh hay khng. V sn (the absence of anger) l nn tng cho t bi. Lnh vc th nm, hi (harming) tc l lm h hoi, tan nt, hi mnh, hi ngi, hi thin nhin v nhng hnh thi khc ca s sng xung quanh. n chay l thc tp bt hi. C ngi mun n chay ch v mun thm sc kho, v s n cht bo. Nhng trong khi n chay ta c th nui dng c t bi. Thy ct c mt con th mu chy ra m lm tit canh, ta khng chu ni. Lc u c th ta chu ni, v khi sinh ra v ln ln ta thy st sinh nn thnh quen mt. Nhng khi tp qun chiu, ta thy rng trong trng hp ta b ca c nh vy, th ta au kh lm. Do ta nhn vo con vt, con g hay con c ang b git, ta thy trong lng khng an n. Khi thy ngi ta y tng con b, con ny ri ti con kia vo l st sinh, hoc khi thy hng trm, hng ngn con g ang b y vo my b ct c v nh lng, t nhin ta thy lng au st. Nhiu ngi thy mt ln nh vy th pht nguyn n chay lun. Th gii y dy nhng cm th, bo ng. Chin tranh l do chng ta khng nui dng lng t bi. n chay l mt trong nhng phng php nui dng lng t bi ca chng ta. n chay l thc tp bt hi (non harming). Ngoi ra chng ta phi nhn cy ci, sng nc, bu khng kh thy rng cy ci, sng nc, a cu cng cn c bo v, v tt c u c s sng. Bt hi (ahimsa) l mt c rt ln trong o Bt. Khi chng ta thiu tm bt hi, chng kin s git chc v tn hi i sng m khng ng lng, th chng ta khng c hnh phc. Khng c tnh thng th khng c hnh phc. Ngy xa c mt thi s vit v bt canh tht: Thin bch nin lai uyn l canh On thm nh hi, hn nan bnh Dc tri th thng ao binh kip

Th thnh mn d bn thanh dch: Ngn nm qua mt bt canh On su bin c hn thnh non cao Mun hay ngun gc binh ao Lng nghe qun tht ting go thu m. Ch cn nhn vo trong bt canh v ming tht trong , ta s thy nim on hn ca cc loi b tn st; ni on hn ny su nh bin, ln nh ni. Nu mun bit c bn cht ca chin tranh trn th gii, ch cn na m thc dy lng nghe ting go tht ca nhng con vt ang b st hi nh t. Cho nn nu c nhiu ngi bit thc tp n chay ng hong th chin tranh s gim. C rt nhiu nh chnh tr, kinh t v khoa hc ang nghin cu nhng cch thc lm gim bt chin tranh. Nhng chng ta phi bit rng chin tranh ch c th gim bt khi tm t bi ca chng ta pht trin. n chay tm t bi v tm bt hi pht trin torng lng t tr em n ngi ln, l mt trong nhng phng php hay nht mang li ha bnh. C ngi ni rng: Tri sinh con c cho ngi n, ti sao khng n? Ngi ta s hi li: Tri sinh con ngi lm thc n cho vi trng, hay cp beo, ti sao khng cho vi trng hay cp beo n? Bt li ni vi thy A Nan rng ta c th qun chiu v ba gii, l dc gii, sc gii v v sc gii, tc l ba ci lnh vc ca hin hu. ng tng rng ta ch sng trong dc gii. Chng ta cng ang sng trong sc gii, ng thi cng sng trong v sc gii. Ba yu t u c mt trong giy pht, trong cnh sng hin ti. V vy phi chuyn ha thn tm th mi vt thot khi kh au ca tam gii. Kinh dy rng: tam gii bt an do nh ha trch, ngha l trong ba ci khng c s yn n, ging nh mt ci nh ang chy. Tam gii l ba ci, to tc bng tm chng ta. Khi tm ca chng ta c dc, c sn, c hi th chng ta to ra cn nh la chy. Tm chng ta ly dc, v sn v bt hi l chng ta to ra mt h sen ti mt, dp tt c nhng kh au ca ba ci. Sau Bt dy thy A Nan rng ta cng c th qun chiu v hai gii, tc l hu vi gii v v vi gii. C th hiu hu vi gii l bnh din tch mn, cn v vi gii l bnh din bn mn. Hu vi tc l lnh vc ca nhng hin

tng tng i, c sinh, c dit, c trc, c sau, c trong, c ngoi, c ln, c nh. V v vi gii tc l lnh vc ca t do, thot khi nhng nim sinh, dit, ti, lui, trc, sau, ln. nh. Hu vi gii nh l sng, v vi gii l nc, khng phi l hai th tnh bit lp, Ni v sng, chng ta thy c cao, c thp, c sinh, c dit, nhng nhn v phng din nc, chng ta thot khi cc nim cao, thp, sinh, dit. Qun chiu v hai mt ca thc ti, hu vi v v vi, chng ta cng c th vt thng s hi, lo bun v cc hon nn. V trong Kinh ny Bt dy v nhiu loi gii qun chiu, nn Kinh c gi l Kinh a gii. Kinh ny l Kinh th 115 ca Trung B Kinh v Kinh th 181 ca Trung A Hm. Trong Hn tng cng c mt Kinh khc tng ng, l Kinh Pht Thuyt T Phm Php Mn Kinh (D.C.776). ---o0o--CHNH TINH TN Tinh tn c ngha l s sing nng, l s c mt ca mt ngun nng lng, mt sc sng trong ta. Nng lng lm g? Nng lng a chng ta i ti chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh nim, v chnh nh. l Chnh Tinh Tn. Cn nng lng y chng ta i v no khc, l tinh tn. C nhng ngi c c sing nng, c nhiu nng lng, nhng khng phi chnh tinh tn. H c tc ng bng nhng c mun khng chn chnh nh ti, sc, danh,v.v.. Cng tinh tn i v cc no y chng no th cng vng mc, cng mt t do. C khi tuy khng b danh, li, ti v sc thc y, v trong lng cht cha qu nhiu kh au, nhng ngi ta khng th ngi yn c v ngi yn th nhng au kh ngm ngm s hin ln khuy trn. Cho nn h lun tay lm bt c vic g qun lng kh au. Khng c kh nng i din vi bt an, au kh, h tm lng qun trong cng vic, c th c khen rng: Anh ny sing nng qu! Sing nng ny khng phi l chnh tinh tn. C nhiu ngi vi u vo sch cng v h thiu bnh an v hnh phc. Nhn vo th thy anh ny sing nng qu, tinh tn qu. Nhng k thc khng phi. C trng hp trong ta cn mn v tu tp rt u n, nhng c th l ta ang i sai ng m ta khng bit. cng khng phi l chnh tinh tn. i khi tp thin, ta i theo mt li tp cng ngy cng lm cho ta xa la cuc sng thc t chung quanh. Nng lng thc tp cng khng phi l chnh tinh tn, Du c hnh tr chuyn cn n my i na, nng lng y cng khng a ta ti chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh nim v chnh nh.

Chnh tinh tn phi c nui dng bng nhng chi phn khc ca bt chnh o. Nu khng c chnh kin, th khng c chnh tinh tn. Khi bit con ng tu tp a ta ti an lc ch tht th t nhin trong lng ta pht sinh nim hn hoan v phn khi. Nim hn hoan phn khi to ra nng lng, a ta ti chnh tinh tn. Hn na, trong khi thc tp ta thy c kt qu ca s chuyn ha chnh mnh, thy c kt qu chuyn ha ni nhng ngi chung qaunh, v nim tin ca ta ln mnh. Sau khi i thin hnh mt gi ng h, ta thy thn tm khe hn trc. Ta ngh phng php thin hnh ny ta phi nm vng, mi khi trong lng bt an th ta phi mang ra dng. Tin tng phng php thin hnh, ta khuyn mt ngi bn tu anh nn i thin hnh i, mt gi ng h sau ta s ni chuyn! Ngi i mt gi ng h v, con ngi ti mt hn v ni chuyn vi ta d dng hn. Ta cng tin vo phng php thin hnh. Cho nn ta thy chnh tinh tn c nui dng bng chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh nim v chnh nh. Chng ta c kinh nghim l sau khi nghe mt bi php thoi ta c th hn hoan, hng hi v nim tin ca ta ni php mn vng vng hn. Nhng c nhng ngi nghe ging m d c gng ht sc cng vn thy bun ng nh thng. Trong thnh chng mt trm ngi, ch c my ngi khng bun ng. My ngi ny nghe rt chm ch, bi v h nghe ng phng php. Bi ging khng ho hng, khng hay. Nhng nhng ngi ny trong khi nghe h bit qun chiu nhn cho thu sut. H thy r c tm ca ngi ging, nn h khm ph ra c nhng iu m ngi khc khng thy. Cng nh khi xem mt phim d, nu ta xem vi t cch mt nh ph bnh ngh thut, hay mt nh tm l hc, ta c th nhn thu r k thut, hc vn, gc gc v c tm a ca ngi lm phim, nh ta thy vic coi phim cng rt ho hng. Khi c nhng iu kin tm l nh th, th tuy khng c ai nhc m ta vn tinh tn, v c mt nim vui xut pht t bn trong ta. Nghe mt bi ging hay th t nhin d dng t ti nh. nh y c to thnh, c nui dng bng nim vui, bng ci hay, ci p. Nhng quanh ta c rt nhiu ci c dng dp nh b, tm thng, m tht ra rt mu nhim v v i. Th m c khi sng c mt i chng ta cng khng nhn thy. Hy nhn nhng ngi quay phim chuyn mn chp ly nhng hnh thi sinh hot nh b ca s sng. H chp nhng bng hoa rt nh, h quay phim i sng ca loi kin, hoc loi ong. Con mt ca h nhn xt rt tinh tng v h dng ng knh ch cho chng ta thy bit bao nhiu chi tit mu nhim ca s sng xung quanh ta. Chng ta cng c mt nh h nhng

khng thy c nhng ci y, v ta khng kin nhn, khng thao thc tm ti tip xc vi nhng mu nhim . Tm li, khi s tu hc ca chng ta c dn dt bi ci thy ng, khi chng ta t ti c nhng kt qu tt p, chng nghim c nhng nim vui trong ta v ni ngi xung quanh, th t nhin ta c nng lng ca chnh tinh tn. Chnh tinh tn c th hiu theo ni dung ca t chnh cn. Ch cn c ngha l chm ch (samyak prahna). V chng ta nn hiu t chnh cn theo mt qu trnh tm l. Trc ht, chng ta tu tp chnh tinh tn bng chnh nim. Khi c mt nim bt thin khi ln th chng ta phi thc tp th no n ng pht hin tr li trong tng lai. Trong tm, chng ta bit di phn thc l phn tng thc. Trong tng thc ang c nhng ht ging bt thin, khng li ch cho s gii thot. Khi mt ht ging bt thin c ti tm, n pht hin trn mt thc thnh mt tm hnh bt thin, Nu chng ta tm hnh y y nguyn nh vy, hay tip tc nui dng n, th n cng ngy cng ln, v chim ch tht lu trong ci phng khch thc. n khi ri khi thc, chm xung tng thc v tr li thnh ht ging th ht ging y c nui ln thm. Thy r qu trnh , i tr, ta phi dng chnh nim chuyn ha ht ging t trc khi n pht khi. Thc tp t chnh cn l mi khi c mt tm nim bt thin, nh tham, sn, si, mn, nghi, hoc kin khi ln th chng ta phi bit cch s l chng bng chnh nim. Nhn din mt tm hnh khng an lnh va mi pht khi: ti ang bc bi v bit l c s bc bi trong ti. l cch nhn din n thun. Ch cn nhn mt thi, ta cng c th lm cho tm nim tan i, tr li tng thc, nm yn ni gc ca n. C trng hp tm nim bt thin khng chu tan i. Trong Kinh Song Tm (Dvedhavitaka), thuc Trung B 19 (Majihima nikaya), Bt dy chng ta mt phng php l thay cht. Khi ngi th mc mun gn hai ci g vi nhau, ngi y c l v cho mt con cht xuyn qua t thanh g ny sang thanh g kia. Lu ngy, con cht b mc, ngi th mun rt n ra, thay n bng con cht mi. Nu khng th cc cy s long ra v nh s sp . Phng php ca ngi th mc n thi l dng mt ci cht th hai, cn tt, ng vo ng ni u ci cht th nht. Ci cht mi s y ci cht c i ra ngoi t mnh thay th. gi l phng php thay cht. Nu bit lm pht khi v nui dng mt tm nim thin th ta c th y tm nim bt thin i ra, ging

nh ngi th mc thay cht. Chng ta cng c th gip nhau pht khi tm nim thin, gip bn tu ca ta thot khi tm trng khng lnh bng cch khch l, nui dng nhng tm nim lnh ni ngi y. Phng php th hai l ta qun chiu nhn din nhng ht ging bt thin, khi chng pht hin ln cng nh khi chng cn n np trong tng thc. Php gi l bt tnh qun, trong ng nh tm qun. Gi d mt ngi va mi tm, c ai mang ti xc mt con rn cht m qung vo c th ngi bit ngay. Tm nim bt thin cng ging nh vy. Phi qun chiu v nhn din nim bt thin ngay khi n mi sinh khi. Ng cn v ng lc l tn, tn, nim, nh v tu, trong c tn, l nim tin. Ta tin vo Bt, vo Php, vo Tng, tin vo con ng ta i. Nim tin t chnh kin v chnh t duy m pht sinh ra. Nh nim tin nn chng ta c nng lc, c nim vui, c ngun nng lng gi l chnh tinh tn, Tin ni con ng ta ang i, gi l B tm, l c mun su xa mun em an lc v hnh phc hin tng con ngi v mi loi. Nim tin a ti s tinh tn. Hai yu t khc trong by gic chi l h v kinh an cng gp phn to nn chnh tinh tn. H l nim vui, nim vui trong i tu hc, pht hin khi ta thy thnh qu tu hc ca mnh v ca ngi khc, khi ta thy c con ng sng ang i. Khinh an l s thanh thn nh nhng. Nu khng c nim vui, khng c s thanh thn nh nhng th chng ta khng th c tinh tn. Cho nn chnh tinh tn chuyn ch trong bn thn cc yu t khinh an, h v tn. Chnh nim v chnh nh cng vy. Nh thc tp chnh nim m ta c h v khinh an ngha l tinh tn, v chnh nim ca ta s vng mnh. Khi bit sng thc trong tng giy pht, t nhin ta c nh trong i sng hng ngy. nh khng phi ch c ngha l trng thi tm nht cnh khi ngi thin, ngha l khi i vo nh ri th tri ma gi sm st ta cng khng nghe. nh cn c nhng ngha khc. Sng i sng hng ngy, nu bp, qut dn, git gi m ta vn trong nh, v ta ang bit sng trong chnh nim. Mi giy pht c chnh nim l mi giy pht c chnh nh. V i tng ca nh c hai loi. i tng u l nhng g ang xy ra trong gi pht . V d khi qut nh th ta c nh trong vic qut nh, khi ra chn th ta c nh trong vic ra chn. Khi chim ht m ta c nh th i tng ca nh l ting chim ht. Khi thng reo th i tng ca nh l thng reo. Th hai l khi ngi thin ta c th chn mt i tng ca nh. V d trong

hai mi pht hay l bn mi pht ng h ta ch chuyn ch vo mt i tng nh hi th, hoc mt tm hnh, hoc pht khi tm xt thng nhng loi ang b git chc. Trong khi thc tp, ta khng cho nhng i tng khc lt vo. l Nht im hnh (ekagata), tm ta ch nhm vo mt i tng duy nht m thi. ---o0o--16 - Pht Php Cn Bn Bi th mi su Hm nay l ngy 16 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm H, hc tip v t diu . Hm trc ta bt u hc v chnh tinh tn v bit rng nng lng tinh tn c pht sinh l do cht liu ca nim vui v nim tin. Nu thiu nim vui v nim tin, nu ta khng c hng hi v nim an lc th d ta c c sc cng khng phi l tinh tn. Tinh tn khng c ngha l c gng mt cch mt nhc. Khi vic ta lm em li kt qu tt, em li nim vui v nim tin th chnh tinh tn s n mt cch rt t nhin. Nu trong khi thin hnh v thin ta m ta cm thy an lc, th t nhin ta s thch thin hnh v thin ta. Nghe chung bo gi thin hnh hoc thin ta th t nhin trong lng thy phn chn v hn hoan. Lc l ta c chnh tinh tn. Ti cn nh hi xut gia cha T Hiu, ti i tu vi c mt bu nhit huyt. Ti phi tranh u lm mi c gia nh cho i tu. Gia nh c ngh i tu l kh, mt quan nim sai lm ca ngi ln tr thnh thi quen. Trong khi th mnh c ngh rng ch c i tu mnh mi c hnh phc tht s. Thnh ra khi c i tu mnh cng ging nh mt con chim c tung cnh bay ln gia tri. V n gi i tng kinh l ti mng lm, i tng kinh m thy ging nh i nhc hi vy. Ti rt thch i tng kinh, rt thch nghe tng kinh v rt mun c tng kinh vi i chng. Nhng m trng t di h bn nguyt nghe ting cc thy tng kinh trn cha mnh c cm tng l nghe thin nhc. Nhng bui sng c trch v phi lm, khng c i tng kinh, t xa nghe ting tng Lng Nghim vng xung, trong lng thch th v cng. Nhng gi c vo lp nghe ging cng vy, gi ngi thin hay kha tnh cng vy. Ti i tu trong khng kh , Khi trong tng thn mnh c tnh bn ri th tt c u hng hi trong chuyn tu hc.

Nu trong lc tham d mi sinh hot ta u hng hi, tin tng v c nim vui th l ta ang c chnh tinh tn. Cn khi ta vn cm thy mt nhc, thy cn phi c gng tham d, th ta phi xt li php thc tp ca mnh xem c ng cch hay khng. Chng ta ngi thin theo cch thc no cho nn chng ta mi chn. iu ny cng t nhin. V thc tp m khng c thy ch dy, khng c bn hng dn, li khng tm thy nhng cht liu nui dng thn tm trong lc thc tp, th s thc tp tr thnh mt s p buc. Nhiu thiu nhi v Lng Hng, thy cc bn ngi thin, i thin v n cm im lng th cng lm theo. V ngi ta lm nn mnh cng phi lm theo thi, ch mnh khng thch th g c. i theo, tuy khng thch, nhng c bn cn d chu hn l ra ngoi chi mt mnh. Tnh trng c th ko di c nm, hai hoc ba nm. Cho n ngy no em ln ln, thy thin hnh, thin ta v n cm im lng u mang li cho em nim an lc, v hnh phc. Lc em mi bt u tu tht. Nhiu thiu nhi ni tht cho s ng bit l trong nhng nm u cc em ch lm cho c hnh thc thi, thy cc bn lm th lm theo, ch khng thy c thch th no. Chu Thc Hin n Lng Mai nm tm tui. rt ngoan ngon tham d cc sinh hot, nhng ch lm theo hnh thc. By gi Thc Hin ln, c ta mi cm thy s thc tp l thit yu. Khi lo u, bun kh, bc bi c ta mi bit rng nhng phng php thc tp tho g c nhng ni lo bun v em li thnh thi cho mnh. Lc c ta mi bit qu s thc tp. Kinh nghim au kh ca chng ta nhiu khi gip chng ta ti gn s tht hn. Nhng lc ta mi thy s quan trng ca nhng bi tp nho nh nh quay v nng ta hi o t thn. Nu ta thy chn nn, khng c nng lng tinh tn, l v hoc cha nm c phng php thc tp ng, hoc cha c nhu yu tu tp. L do khc l chng ta khng thc s thch th trong vic tu tp, hay mi ch thc tp hi ht, cha c c hi t chuyn ha thc s. y l bi thi k u tin trong cun Tng Bc N Hoa Sen: Thc dy ming mm ci, Hm bn gi tinh khi, Xin nguyn sng trn vn, Mt thng nhn cuc i.

Bi ny c khi mi thc dy, ang cn nm trn ging. Ngy xa trong cc t vin c mt bi khc bng ch Hn: Thy min th ng ng nguyn chng sanh Nht thit tr gic Chu c thp phng Ngha l: Ng ngh mi dy Nn nguyn chng sanh Tt c tr gic oi khp mi phng Bi mi bng ting Vit giu cht liu Pht php, ti mt v thc t hn. Thc dy ming mm ci, v ta thy hm bn gi mi tinh khi l mt mn qu rt ln trong i sng. Thng thng ta khng thy mt ngy ca i mnh l chu bu, v c cho hm bn gi i qua ung ph. Thc dy ming mm ci, hm bn gi tinh khi. N ci l n ci ca gic ng. Thy hm bn gi ng h l mt tng thn ln ta trn qu tng giy pht mt. Hm bn gi h ung hay hm bn gi mu nhim, iu ny ty thuc vo chnh ta. Nu nhng lo u, phin gin v ganh ght lm h hng hm bn gi ng h, l mnh t tn ph cuc i mnh, ch khng phi l ai khc. Xin nguyn sng trn vn, l li nguyn khng lm h ung hm bn gi ng h ny. Mt thng nhn cuc i l nm ch trong Kinh Php Hoa: t nhn th chng sinh. Nu ly con mt ca tnh thng nhn cuc i th t nhin lng th thi, c hnh phc, v trong ci nhn s khng cn c s kht khe v gin hn na. Bui sng thc tp bi k lm cho th gii ti sng ln. Ri trong mi giy pht, khi ra chn, qut nh, i thin hnh, ngi thin ta, ta u hn h nh mi bt c vng rng ca s sng. Nhng ngi xut gia c c hi gn gi thy, gn gi bn, th lun lun c iu kin hnh phc hn nhng ngi khng xut gia. Ngi khng xut gia b cc gnh nng ca gia nh

v x hi nng trn vai, khng c nhiu c hi bng. Cho nn ngi xut gia phi th hin hnh phc to hng khi cho ngi ti gia. Nu ngi xut gia khng thy hnh phc th khng gy c cm hng v nim tin cho ngi ti gia. Trong bi vn Cnh Sch ca thin s Quy Sn i Vin, c cu: thi quang ym mt, tu nguyt ta , ngha l thi gian i qua rt mau, ngy thng nh tn bn, v nu sng hi ht th ta s nh mt cuc i ca chnh mnh, rt ung. Tm li, tu tp l to an vui, m tu tp cng an vui th cng thy phn khi, l chnh tinh tn. ---o0o--CHNH NH Sau chnh tinh tn, chng ta ni ti chnh nh. Nng lng chnh nh c mt sn trong chnh nim, chnh tinh tn, chnh nghip v chnh ng. Chng ta bit rng chnh kin l hoa tri ca chnh nh, v nu khng c nh th s khng c tu. Tu y khng phi mt chuyn xa vi. Trong khi n cm chng hn, chng ta cng c th c nh v c tu. Mt trm ngi ngi trong thin ng cng n cm vi nhau. C ngi n cm vi nh v c ngi khng. Tt c u ngi , nhng c th c ngi ang ngi nh mt ci xc khng hn, h khng tht s c mt trong ba cm. H vng mt, v nhng tm hnh trong h ang ko h v no khc. Chng ko ta v qu kh, ti tng lai, ko sang chu M, ko sang chu c Lc m u ba n, nghe ting chung ta tr v vi hi th. Ngi trn ta c nu ta bit rng ta ang ngi vi i chng, th lp tc ta c chnh nim v c chnh nh lin, Nghe ngi bn tu c li qun nguyn u ca nm qun: thc n ny l tng phm ca t tri v cng phu lao tc, nu chnh nim v chnh nh ca ta vng th ta c th c lin chnh kin ngha l c tu gic. Thc n ny l tng phm ca t tri v cng phu lao tc. Ta thy r tnh tng quan, tng duyn gia mnh vi tng thn, mnh v th gii. Ta thy ta sng bng thc n, m thc n y do mt t, bu tri, do cng phu lao tc ca nhiu ngi. T nhin nhng tnh cm thn thit, bit n, hn hoan khi ln. l tu gic pht sinh t nim v nh. Xin nguyn sng xng ng th nhn thc n ny. Mun xng ng ta ch cn n thc n ny trong chnh nim. n trong tht nim, ngha l trong qun lng, l v n vi t tri, vi cng phu lao tc. Xin nh ngn nga nhng tt xu trc ht l tt tham n. Bt dy nhiu ln v tnh chng mc khi n ung. Tham l mt trong nhng tm s bt thin, cng vi sn, si, mn, nghi v

kin. Trong khi ta n cm, ta dn lng ng nhng tm nim lm li trn ng, th ta xng ng c n bt cm ny. Ch xin n nhng thc n c tc dng nui dng v ngn nga tt bnh. Trong khi qun nim v iu th t ny, ta bit Bt dy ta cn thn v n ung v tiu th. Ngi dy v bn loi thc n. C nhng thc n em li c t, em li sinh, t, lun hi. V c nhng thc n mang li khe mnh, nim vui v gii thot. Nm iu qun nguyn (ng qun) c trc khi n c mc ch gip ta an tr trong chnh nim, chnh nh v chnh kin. V mun thnh tu o nghip nn th nhn thc n ny. l hnh ca ngi tu. Khi n mt ming cm ca n vit, ca tn th, ca t tri, ta bit rng vi thc n ta c th lm nn tu gic, an lc v hnh phc. Nh th mi xng ng. C ngi hi: Xin nguyn sng xng ng th nhn thc n ny, vy phi lm th no thc s xng ng? Ti ni: Ch cn n trong chnh nim thi l xng ng ri. V chnh nim a ti chnh nh, tc l hoa tri ca tu hc. Ch mt iu thi, nu ta khng lm c th cn lm c iu g? C chnh nim tc l c nh. Chng ta bit rng chnh nim trc ht l c mt thc s trong gi pht hin ti. Trong tc phm Lc Sc Tranh Cng c cu: ngn ng nh c mn hn, t tnh trng ang y v trong gi pht ny m khng thc s c mt. Chnh nim trc ht l nng lng lm cho ta c mt lc ny v y. V khi c nim ri th ta c nh: Ta bit mnh ang u, ang lm g v ta sng c su sc gi pht . C hai trng hp v nh. Th nht l khi ta c mt by gi v y, tip x vi gi pht hin ti mt cch sng sut, duy tr c chnh nim th gi l nh. Ta khng cn phi ngi trong t th kit gi mi c nh. i, ng, nm, ngi, lau chi, dn dp, tip x vi ngi khc trong chnh nim th l nh. Trng hp th hai l nh m ta c tm duy tr trn mt i tng duy nht thi. i thin hnh, ta c th hon ton tp trung vo s tip xc gia bn chn vi mt t, th ra cng l tip xc vi tri t. nh c th thc tp trong t th kit gi, tm ch chuyn ch v mt i tng trong mt thi gian kh di. C nim c nh v c tu, cng ngy ta cng sng thnh thi, an lc, khng vng mc.
---o0o---

THNH THI Phong lai s trc,

phong kh nhi trc bt lu thanhh. Nhn qu hn m, nhn kh nhi m v lu nh. Th c qun t s lai nhi tm th hin S kh nhi tm ty khng. Dch: Gi qua lay trc Gi i ri nhng khng lu luyn m thanh Nhn lt mt h Nhn i m h khng nm bt hnh nh Ngi qun t cng vy Vic xy ra tm mi tip x Vic qua ri tm li thnh thi. Cn gi ti thi qua lay chuyn khm trc, gi i m trc khng gi li m thanh. Khi gi xo xc m thanh th trc tip x vi m thanh. Nhng khi gi i ri th trc khng cn tic nui m thanh ka na. Con chim nhn bay ngang qua h lnh ma thu, nhn qua ri th h khng cn lu luyn hnh nh ca chim na. Tip theo hai hnh nh trn, thi s kt lun: cho nn ngi qun t, tc l hnh gi, khi s vic ti th tm n nhn, khng ch i, khng mong mun trc; s vic i th tm li rnh rang, trng khng. S lai nhi tm th hin, tc l ch khi s vic n th mi tm nhn nhn, vi tt c tm . S kh nhi tm ty khng, tc l s vic i qua ri th ci tm ta theo m tr thnh vng khng. Bi th tht hay. Hi cn lm ch tiu, ti c c bi th ny treo trn vch thin vin, nt ch ca thy Hong Th. Sng i sng hng ngy, ta tip x su sc vi nhng g xy ra vi chnh nim. Nhng khi nhng chuyn qua i th ta khng lu luyn, khng b rng buc na, du l mt ci g ngt ngo, du l ni ngm ngi hay cay ng.

Ngi tu hay ngi i cng u cn phi c nh. Sng ngoi i cn c nh, sng trong t vin phi thc tp nh nhiu hn. Ngi li xe phi c nh. Mng sng ca bao nhiu ngi ty thuc vo nim v nh ca anh ta. Cho nn mun tu hay anh khng tu, anh cng phi c nim v c nh. Nim v nh lm cho i sng su sc hn v p hn. Cc b m thng khuyn con gi: Con l con gi th lm ci g cng phi c c t. (lm nh con trai khng cn phi c c t). Khi ngi con gi i, ng, ni v ci c c t th t nhin ngi con gi p ln bi phn. Ci p khng phi l do phn son, o qun lut l bn ngoi; ci p trong t cch, l do chnh nim. i, ng, ni, ci trong chnh nim l mt mn trang sc t bn trong i ra. Con trai cng vy. Con trai m i, ng, ni, ci trong chnh nim th cng chc chn p hn. B m Vit Nam tuy khng ni ngn t Pht hc nhng b cng bit chnh nim l mt m phm ch thc ca con ngi. Con b khng c chnh nim, khng c t th n s i ng hp tp, n ni bp chp, v duyn. Khng t th khng phi l mt thiu n m thm, oan trang, c th mang hnh phc cho ngi xung quanh. Nim v nh cng cao th np sng ca ta cng c phm cht. Khi lm mt bi ton kh, anh cn phi c nh v c nim. Anh phi ch tm vo mi lm ton c. Va lm ton va nghe pht thanh va xem truyn hnh th anh khng th c nh, anh khng th gii ton kh c. Cho nn ngay mt cu hc sinh cng cn phi c nim v c nh. Nhng nh cng c lc ch nhm ti vic lm qun lng kh au, ta trn trnh nhng vn tht ca mnh. l t nh. Trong khi ngi thin, ci nh ca ta lm nn phm cht ca thin, nu khng th ch ngi nh hn bi, cng ngc. ---o0o--BT ANG C MT

S c mt ch thc ca ta do nim v nh to nn. Khi ta thc s c mt th s sng c mt, t nhin tu gic bng n. Ngi thin m khng c nim, v nh th khng phi l ngi thin. i thin m khng c nim v nh th khng phi l i thin. n cm im lng vi i chng m khng c nim v nh th n cm trong hai ngn nm cng ung thi, khng i ti u ht. Khi ta leo ni Linh Thu, nim v nh ca ta lm cho Ni Thu thnh ra

Ni Thu ch thc. C nhng ngi i hnh hng m rt ham h, mun i cho tht nhiu tht . Cho nn ti u h cng chy v h mt nhoi. H ch chp ci hnh chng t mnh tng c mt ti ch . S thc th h c th cha bao gi tng c mt ti ch . Tuy ng trn ni Thu m h khng c mt trn ni Thu, tuy ti Kh Hnh Lm, ly s sp mi my ly, m k thc h cha bao gi c mt ti Kh Hnh Lm. Khi c nh v tu ri th u cng l ni Thu, u cng l Kh Hnh Lm. Thin hnh mt gi ng h Lng Mai cng c gi tr tuyt vi ca mt huyn s, m bt c lc no chng ta cng c th thc hin c. Ni Linh Thu l y, mt tri m Bt Thch Ca nhn thy nm xa, ngy hm nay chng ta vn cn nhn thy c. Thin s V Ngn Thng, ngi thnh lp phi thin Vit Nam vo th k th chn, trc khi tch li mt bi k trong c my cu: Ty thin th , Th Ty thin. C kim nht nguyt, C kim sn xuyn. Dch:

y l Ty trc Ty trc l y Tri trng nm xa Tri trng nm nay Ty thin th , th Ty thin ngha l Thin Trc l chnh ni y, ni y chnh l Thin trc, ng ngh l anh phi i tn u u mi qua c ti Thin Trc. Ngn ng ca thy ging nh ngn ng Tm Kinh Bt Nh. Ni Ty thin th ri, li cn ly th Ty thin, ging nh sc tc th khng, khng tc th sc. C kim nht nguyt, c kim sn xuyn, mt

tri, mt trng ca thi xa chnh l mt tri, mt trng ca ngy hm nay. V sng ni cng vy, khng c g mt i c. Bt Thch Ca cn v mt tri Bt Thch Ca nhn cng cn . Nu c nim v c nh chng ta cng c th khm ph v tip xc c vi ni Thu vi mt tri trn ni Thu, ngay khi chng ta ang y. Cuc i mt trm nm, hay su by chc nm, l mt cuc leo ni. Ngn ni l mt th k, ngi leo trc, ngi theo sau, Mi bc leo ni ca chng ta phi to thnh mt truyn k, mt huyn s trong lng chng ta v cho con chu chng ta. Nu sng su sc c mt ngy nh vy th chng ta c th sng c mt nm nh vy. V sau khi leo ngn ni th k ny ri, ta vn c th tip tc leo ngn ni th k ca cc th h con chu chng ta, tip tc hoi hoi khng dt. Mi khi qu v bc c mt bc chn an lc l Bt Thch Ca ang i trn ni Thu. i m ming n c n ci l ta ang i cho Bt. Bt sng mi trong s tu tp ca chng ta. C nhiu v c than phin l chng ta sinh ra qu tr, ra i vo lc Bt tch hai ngn su trm nm trc mt ri. Kh thnh thi diu l cch thi i ca Bt xa lc xa l. Than thn trch phn nh vy l v chng ta khng c nim v nh. Vo thi Bt cn ti th, nhiu ngi c kh nng ngi vi Bt rt su sc, v ch cn ngi cnh Bt thi l hnh phc trn y. Nhiu ngi ti ngi cnh Bt nhng vn khng thc s c mt. Cng c nhiu ngi ti ci nhau vi Bt. H chun b trc nhng cu hi hc ba hi. Nhiu khi Bt ci, nhiu khi Bt khng tr li. V c nhng ngi tng hc vi Bt, tu vi Bt nhng cui cng li b Bt m ra i. Thnh ra du ta c sanh ra cch y hai ngn su trm nm, khng xa thnh Vng X, khng xa thnh Ca T la V bao nhiu, c ngi bn Bt m cha chc ta tht s gp Bt. C nhiu ngi tng ngi vi Bt nhng khng tht s c mt, v khng tip nhn c s c mt ca Bt. Ngi nh vy c hn g sanh ra cch Bt hai ngn su trm nm u? Hc c phng php ngi, ngi mt mnh hay vi cc bn, trn ni Thu hay ngay Lng Mai, ta c th ngi vi Bt trong gi pht hin ti. Ngay by gi, chng ta ang c thy, c bn v c tng thn. i vi nhiu ngi, Lng Mai l mt truyn k, m khng bao gi h c th ti c. M cng c ngi ang ngi ngay gia Lng Mai nhng khng tham d c vo cuc leo ni. Hnh trang ca gin hn, ca ganh t, ca bc bi, ca

li bing ln qu, khin cho h khng tham d vo cuc hnh trnh mu nhim. ---o0o--CHN NH nh lun lun l nh vo mt i tng no. Khi ta i thin hnh ly i tng l mt t th mt t l i tng ca nh. Khi i thin hnh ly hi th lm i tng th hi th l i tng ca nh. V chng ta ng tng c nh m khng c i tng ca nh. Nhn vo i tng ca thin qun, chng ta khm ph ra bn cht chn tht, ci ngun v gc r ca n. Khm ph y gi l chnh kin. o Bt ni ti cu th nh, tc l chn loi nh ni tip nhau, Theo th t trc ht l s thin, nh thin, tam thin v t thin. Tip theo l khng v bin x nh, thc v bin x nh, v s hu x nh, phi tng phi phi tng x nh, v th chn l tn dit nh. Thin nht l s thin, trong y cn c t duy, sau dn dn t duy khng cn na. Nhng gio phi khc ngoi o Bt cng thc tp t thin v t v sc nh. Nhng mc ch v l li thc tp ca h khc. H c th i tm nhng ci khc hn l mc ch gii thot. C th h ch tm cch xoa du kh au. Nhiu ngi au kh qu mun tm mt t phng thc lm du kh au thi. H c th tm kim s qun lng, trn trnh chnh mnh, trn trnh hon cnh, trn trnh nhng vn c tht ca mnh. i khi chng ta cng cn s ln trn nh vy trong mt thi gian ngn. Nhng phng php khng phi l chnh nim v chnh nh, c th l t nh. S khc nhau gia nh th gian v nh xut th gian l php thin nh ca chng ta nhm ti mc ch gii thot m khng phi l trn trnh. Ti trnh th nm th i tng ca nh l khng v bin x. i tng ny l h khng khng c bin gii. Chng ta hc h khng l mt trong su i: a, thy, ha, phong, khng v thc. Chng ta ly h khng lm i tng, nhng qun chiu thy tnh cch tng tc tung nhp ca h khng vi tt c nhng yu t kia, tc l a, thy, ha, phong v thc. Trong thc v bin x nh (limitless consciousness) th i tng ca nh l thc, ch c thc thi. Nhng thc cng tung tc tng nhp vi nm yu t kia l a, thu, ha, phong v khng. Ri n V s hu x. V s hu l khng c g c, nhng khng phi l h khng, Tri gic ca chng ta nhn thy c cc s vt ngoi nhau, c lp vi nhau. i tng ca tung

l (tri gic) tng. Nhng i su vo tnh tng duyn tng tc ca s vt, chng ta thy rng mi vt cha ng tt c vn hu v v tr. Ci ny c v ci kia c. Cho nn chng ta vt khi tng, thy c khng s vt no hin hu ring bit, gi l V s hu. nh ny c cng nng hin l s hiu bit . nh th tm l phi tng phi phi tng. Tng y l tri gic. Mi hin tng pht hin ra qua tng, qua tri gic ca chng ta. Nhng ta bit tri gic khng phn chiu s tht. Mun vt thot vng tng, c th tip xc vi thc ti, ta khng th nng vo tng na. Nhng nu b tng i th ta thnh v tri v gic, nh g , trng thi phi tng. Cho nn khng da vo tng m cng khng trong phi tng, gi l phi tng phi phi tng. Trong Trung A Hm v Trung B, c nhiu kinh trong Bt ni vi thy A Nan v thy X Li Pht v tng. Mt ln thy A Nan hi: Bch c Th Tn, khi chng ta qun chiu v t, qun chiu mt cch su sc th chng ta c th thy rng t khng phi l t na, c ng khng? Bt ni: ng nh vy. Khi qu v qun chiu v khng, v thc, v a, thu, v ha, v phong cng nh vy. Nu qun chiu cho tht su sc th t khng cn l t na. t cng l ha, l thu, l phong, l khng, l thc. t khng phi l mt thc th c lp i vi nhng ci khc. Bch c Th Tn, khi chng ta qun chiu v t, chng ta c th nhn thy l khng c t na chng ? Bt ni: C th c. Thy A Nan hi tip: Nhng m vn c tng ? Bt ni: Vn c tng. V tng tc l ci tm ca ta trong c tng, y tng l t. Ci tng t bin mt, tuy nhin, vn c tng, ngha l nhn thc vn cn. Trc tng l mt vng tng, nhng sau tr thnh mt th tng khc, tm gi l chn tng (corect perception), v c th gi l tr (prajna). Cho nn mc thin th tm ny ngi ta gt b tt c nhng tri gic c tc dng chia ct thc ti ra tng phn nh. Nh th ta khng cn b la gt bi tng sanh, tng dit, tng nhiu, tng t, tng c, tng khng,v.v.. v thot ly khi tng, gi l phi tng (non perception). Nhng ta bit rng cng khng phi l trng thi v tri v gic, cho nn tuy ta gi n l phi tng m cng gi n l phi phi tng khng phi tng, cng khng phi phi tng. Cui cng ngi tu hc t ti mt trng thi gi l dit tn nh, c khi gi l dit th tng nh. Chng ta cn phn bit tht r dit tn nh vi v tng nh. C hai u gi l v tm nh.

V tng nh l nh ca th gian, nhm mc ch thot kh bng cch trit tiu tri gic, tc l tng, khng cn kh au na, nhng cha phi l gii thot. V tng thin l ci trong c s sng nhng khng c tri gic. Ci tri ngay xung quanh chng ta, c hnh thi ca s sng m khng c tri gic. i t s sng phc tp ca cc loi th vt, n s sng ca nhng sinh vt n bo (ch c mt t bo) nh con amp, th chng ta thy rng tng cng thay i t tnh trng rt phc tp ti v cng n s. Ti ranh gii gia ng vt v thc vt, c nhng loi c th gi l thc vt m cng c th xp vo loi ng vt. Nhng loi ny c tng hay khng c tng. Vy s sng ca ci v tng ngay trong c th chng ta, c xung quanh chng ta. Trong ci v tung c chc l khng cn kh no chng? Tng, hay tri gic, l mt trong nhng gc r ca au kh. C Nguyn Du ni trong ci ngi ta nhiu kh au qu, ch cn m mt ra thy kh ri. M mt tc l c tri gic, c tng: Nhng iu trng thy m au n lng. Cho nn th rng khng thy, khng nghe, khng c tri gic, cuc sng chc khe khon hn, nh Nguyn Cng Tr c ao: Kip sau xin ch lm ngi Lm cy thng ng gia tri m reo y l mt khuynh hng t nhin, ngi ta i tm mt ci trong mnh khng cn tri gic, i tm s sng v tng. Mt trong nhng cch i vo ci v tng l phng php thin nh gi l v tng nh. Khng thy, khng nghe g na, v thy v nghe ch thm kh thi. Trong su thc: nhn, nh, t, thit, thn v , thc th su phi hp vi nm thc u c cng nng lm pht khi tng (xc, tc , th, tng, t). Vo ci tri v tng, hay trong v tng nh, thc th su ngng hot ng. V vy, khng cn tri gic, khng cn tng. Nhng trong nh sng tm l hc Pht gio, v qua kinh nghim tu tp, th giai on v tng ch l mt cuc hu chin vi au kh m thi. Khi chm dt trng thi v tng nh, li tr v s sng c tng, au kh li hin hnh. ---o0o---

DIT TN NH hiu trng thi dit tn nh (cn gi l dit th tng nh), cn hiu ch dit theo ni dung dit ca t diu , nh gii thch trong nhng bi u. thy Dit tn nh khc V tng nh nh th no, ta cn i su hn v pha tng thc, theo phn tch ca Duy Biu hc. Trong Duy Biu hc, trc gi l Duy Thc hc, sau cc thc Nhn, Nh, T, Thit, Thn, , cn c thc Mt Na (manas) thng c gi l thc th by v thc th tm, l Tng thc (alaya). Khi mt ngi i vo nh v tng tuy rng th th su ngng lm vic, nhng cc thc th by v th tm vn hot ng. Nhng v minh v ni kt vn cn nguyn trong tng thc v biu hin trong Mt na thc bng s phn bit mnh v ngi. Thc Mt Na l mt nng lng phn bit dai dng v m thm: y l ta, y khng phi l ta. Vo nh V tng hay vo ci tri v tng th cng ch hu chin c mt thi gian thi. Khi ra khi v tng nh v v tng thin th tt c ngun gc ca kh au. t trong thc th tm cng s hin hnh tr li. Ch c cc v a la hn vt ra khi nh th tm v i vo nh th chn mi chuyn ho c mt na thc v gt sch c nhng ni kt trong tng thc. Nhng ni kt trong tng thc rt nhiu, nhng ni kt ln nht l v minh. V minh tc l s si m, khng bit c t tnh chn tht ca s vt. S vt l v thng m ngh l thng, s vt v ng m ngh l hu ng. Trn ci v minh cn bn sinh ra nhng ni kt tham, sn, si, mn, nghi, kin v.v.. Ngi tu hc phi tinh chuyn, qun chiu chuyn ha khi v minh. Nhng ht ging chp ng, chp php, nhng ht ging tham, gin v si m phi c chuyn ha. Sau khi chng c chuyn ha ri th tng thc c t do, nhng khi v minh tan bin. Lc thc mt na khng cn tc dng na, tr thnh tr tu gi l bnh ng tnh tr. Bnh ng tnh tr ngha l thy c tnh cch tng tc tng nhp ca mi s vt, thy ci ta vi ci khng ta l mt. Khi tng thc (alaya) tr thnh i vin cnh tr, mt tc dng tr tu chiu ri nh mt tm gng trn sng ln, phn chiu c s tht. Thc th su tr thnh mt tc dng gi l diu qun st tr, tc l tr tu c th qun st c mt cch mu nhim tt c nhng hin tng m khng cn b kt vo v minh na. Nm thc u (mt, tai, mi, li v thn) tr nn thnh s tc tr. C bn loi tr tu. i vin cnh tr lm tr tu soi sng. Bnh ng tnh tr chiu ri tnh tng tc ca cc php. Diu qun st tr phn bit v quyt trch cc php m khng b kt vo k th v c chp. Thnh s tc tr vn dng sc, thanh, hng, v

v xc m khng b n l cho nm trn. Vng tng v vng thc nh tu tp c chuyn ha thnh t tr. Trong trng thi dit tn nh, tuy gi l dit th tng nhng vi t tr lm cn bn tt c cc thc vn cn, vn c tng, vn c th, nhng khng l th v tng do v minh tc thnh na. Dit hiu theo ngha dit ca t diu . Th v tng vn cn nhng hon ton c soi sng trong t tr. Cm th vn do s tip xc gia su cn vi su trn, thng vn a ti i, a ti th, l s vng mc tri ni trong sinh t. Nhng trong nh sng ca t tr, th by gi a ti t v bi, khng vng mc. T, bi v i nguyn khng a ti th, m a ti cu . Cho nn ta phi hiu dit th tng nh khng c ngha l khng cn th v tng. Phi hiu l th v tng khng cn l vng th v vng tng nh trc, v tt c nhng khi v minh trong tng thc v trong mt na thc b qut sch. mi ch thc l dit tn nh. C ba php qun, ba trng thi nh rt quan trng, gi l tam tam mui (tam mui l samadhi). Tam tam mui c khi gi l tam gii thot mn, ba cnh ca vo gii thot (the three gates of liberation). Tam tam mui l khng tam mui, v tng tam mui v v tc tam mui. Chng ta s c dp hc thm khi tr li ni v chnh kin. Ni tm li, nh khng phi l ch c mt trong khi ta ngi thin, nh c th t c trong mi gi pht ca i sng hng ngy. Cho nn phng php thc tp ca chng ta l khi i, ng, nm, ngi, ni, ci v lm vic ta u phi c nh. Ta phi c mt trong giy pht hin ti, phi x l nhng g xy ra trong giy pht hin ti vi chnh nim. Lm vic c gii cch no i na m nu trong i sng hng ngy khng c chnh nim v chnh nh th ta khng phi l mt thnh phn tt ca tng thn. ng gp cho tng thn bng cch ngi cho ra ngi, i cho ra i, git o cho ra git o, n cm cho ra n cm. Ngi yn ting Hn Vit gi l tnh ta. Thn ngi yn n v vng chi c th tm s yn vng c. Nu thn khng yn th lm sao tm yn ? Khng cn phi c thin nhn, ch cn nhn mt ngi i, ng, ni, ci l ta bit ngi c an tr trong nim v nh khng. Khng c nim v nh l sng hi ht, rt ung ph s sng. Khng c nim v nh, tm ta vn cn nguyn nhng khi gin hn, bun bc v ganh tc. Ta s khng thc hin c hoi bo chuyn ha thn tm, em li hnh phc cho chnh mnh v cho nhng ngi mnh thng yu. Khi ta sng c chnh nim v chnh nh, t nhin tr tu pht sinh, v ta

thy c chn tng ca cc php l v thng, v ng v nit bn. Thy c tnh duyn sinh ca s vt, t nhin tr hiu bit, lng khoan th v tnh thng yu s ti. Nng lng ca nim v ca nh a ti chnh kin, tc l ci thy v thng, v ng v nit bn. Cho nn trong i sng hng ngy nu ta sng trong chnh nim, v chnh nh th ba t tnh gi l tam php n s hin r. K sau chng ta s tr li bn v chnh kin, v chng ta s hiu rng v thng, v ng v nit bn l nhng gio l Bt a ra hng dn chng ta thin qun, tip xc, qun chiu cc s vt xung quanh ta v trong chnh bn thn ta. Chng ta s thy rng v thng, v ng v nit bn l nhng phng php qun chiu rt thc t, rt c th, khng phi l nhng nim v l thuyt tru tng ---o0o--17 - Pht Php Cn Bn
Bi th mi by

Hm nay l ngy 20 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm Thng v hc tip v bt chnh o. ---o0o--PHP N Trong bi trc chng ta ang hc v chnh nh v do bn ti chnh kin. Hc v chnh nh ta phi ni ti tam tam mui, tc l ba ci nh quan trng, c khi c gi l tam gii thot mn. Nhng mun hiu v ba cnh ca gii thot, ta cng cn hc v tam php n. Tam php n thuc v lnh vc ca chnh kin. Php n l khun du ca chnh php. Khun du chng thc tnh cch chnh thng v ch thc. Gio l ch thc ca Bt th phi mang ba du chng nhn . Ting Anh c th dch l the three dharma seals. Trong i Tng c Kinh Php n. Ba php n v thng, v ng v nit bn lin h ti khng, v tng v v tc, tc l ba gii thot mn. V thng (impermanence) ting Phn l anitya. V ng (non-self) ting Phn l anatma. Nit bn ting Phn l nirvana. Gio l no c ba khun du ny l ch thc gio php ca Bt, khng th nhm ln vi gio php ngoi o.

Danh t Tam Php n c khi cng dng ni ti tam gii thot mn. Ba cnh ca gii thot (the three gates of liberation) l khng, v tng v v tc. V thng, v ng thuc v th gii hin tng, ngha l v tng (laksana), v nit bn thuc v th gii bn th, v tnh (svabava). Tng l hu vi (samskrita), tnh l v vi (asamskrita). o Bt Nam truyn khng ch trng nhiu n tam php n, nht l khng nhn mnh ti tam gii thot mn, hay tam tam mui. Ba trng thi nh (samadhi) l khng tam mui, v tng tam mui v v tc tam mui. o Bt Bc truyn nh ta bit nhn mnh ti tam php n v tam tam mui. Trong o Bt Nam truyn, Tam php n c trnh by l v thng, kh v v ng. Theo ti y l do tnh trng tht truyn. S tht truyn ny l bt u t s chp ni nhm ln trong mt on kinh, sau qua s truyn tha, tt c nhng on kinh khc v cng mt ti u lp li sai lm . on kinh thut li Bt nh sau: - Ny cc v kht s, s vt l thng hay l v thung? - Bch c Th Tn, s vt l v thng. - Ny cc v kht s, s vt v thng th l kh hay l vui? - Bch c Th Tn, s vt v thng cho nn l kh. - Ny cc v kht s, nu s vt l kh th c nn ni ci ny l ta, ci ny l ca ta hay khng? - Bch c Th Tn, v s vt l kh cho nn ta khng th ni c ci ny l ta hay l ca ta. on kinh c nhc li hng trm, hng ngn ln trong kinh in. Ch no c ni ti v thng v v ng l c ni n kh, v v sau c tip tc nh vy. Cho nn khi ni vi cc v Pht t Nam tng rng tam php n l v thng, v ng v nit bn th h khng chp nhn. H bo trong Kinh ni rng tam php n l v thng, kh v v ng ch khng phi v thng, v ng v nit bn. iu ny khng c ngha l Kinh in Bc trong khi ni v v thng, v ng khng ni ti kh. Cc on i thoi gia Bt v cc thy kht s cng ging ht nh trong kinh Nam tng:

- Ny cc v kht s, s vt thng hay l v thng? - Bch c Th tn, s vt v thng. - Ny cc v kht s, nu s vt v thng th l kh hay l vui? - Bch c Th tn, kh. - Ny cc v kht s, nu s vt l kh th ta c nn ni n l ta hay l ca ta khng? - Bch c Th tn, khng. Tuy nhin, chng ta c th chng minh gio l tam php n chc chn l v thng, v ng v nit bn. Trong kinh tng Bc tng, cn Kinh Tp A Hm, Kinh s 262, quyn th mi lp i lp li nm su ln cng thc v thng, v ng v nit bn. Nht thit hnh v thng Nht thit php v ng Nit bn tch dit. Ba cu ngha l ng v phng din th gii hin tng th ta thy c kh au v v thng v v ng, nhng ng v phng din bn tnh th vn c vng lng, vn c bnh yn. Mt khc, tc phm i Tr Lun (Mahaprajnaparamita) ca thy Long Th sng tc vo khong th k th hai, sau Thin Cha ging sinh, cng ni rt r rng tam php n l v thng, v ng v nit bn. Tht ra l lun v v thng cho nn kh, v kh cho nn v ng khng vng chc, v c th gy hiu lm v v thng v v ng. V thng v v ng nm bnh din khc vi kh. V d nh ci bn ny. Ci bn ny l thc ti. Ci bn ny l v thng, ni vy chng ta hiu c. Ci bn ny l v ng, ng. Nhng ci bn ny l kh th ta kh quan nim c. Ni rng v v thng cho nn kh, v kh cho nn v ng, l lun nghe khng thun. C th ni rng v s vt v thng v v ng m chng ta khng bit, c cho l thng, l c ng nn ta kh, ni nh vy xui hn.

Khi nghin cu kinh in, ta phi dng tr phn on suy xt c th loi b nhng sai lm lu cu trong lch s. Ban u chng ta c o Bt Nguyn Th (Original Buddhism), sau thi gian mt trm nm th o Bt y bin thnh o Bt B Phi (Multiple Schools Buddhism). Hai trm nm sau khi Bt nhp dit, gio on phn lit ra, ti thiu l mi tm b phi, nn gi l o Bt B Phi. Hai truyn thng trong s cc b phi li rt nhiu kinh in m chng ta c th so snh, l truyn thng Hu B (Sarvastivada) v truyn thng ng Dip B (Tamrasatiya). Sau ny, o Bt i Tha, pht sinh vo khong th k th nht trc cng nguyn, gi cc B phi l Tiu tha, v t gi mnh l i Tha. Nhng trng phi phn lit ra vo khong t mt trm ti ba trm nm sau khi Bt nhp dit u gi l o Bt B Phi c. V o Bt B Phi khng phi l ch c trong o Bt Nam Truyn. o Bt Bc truyn cng c B Phi, phn h t thi i vua Asoka (A Dc). Trong hai h phi, Hu B v Phn Bit Thuyt B, Hu B (Savastivada) truyn ln min Bc, vng Kashmir, pht trin ti mt ngn nm. Vn t s dng trong Hu B l ch Sanskrit. Trong khi , Phn Bit Thuyt B c chnh thc ng h, pht trin ti ni gc, v mt phn c truyn qua Tch Lan. o Bt truyn qua Tch Lan thuc v ng Dip B, b phi cc thy mc o vng mu ng , gi l Xch ng Dip B. Sau h b tn , dng tn Theravada, ngha l Thng Ta B, cho c tnh cch chnh thng hn. Xch ng Dip B tha hng vn h Abhidharma, tc l Lun B (A T m) ca Phn Bit Thuyt B. Trong khi Hu B min Bc cng rt hng thnh, trc tc nhiu b lun. Nhng b lun ln l T B Sa Lun, c phin dch ra ch Hn, tn ti cho ti hm nay. o Bt B Phi khng phi ch c mt trong o Bt nam Truyn Tch Lan, m phng Bc cng c. Vit Nam, Trung Hoa, Nht Bn cng c tha tip o Bt B Phi. Gii lut ca cc kht s, n kht s cng u l gii lut c trao truyn t o Bt B Phi. T Kashmir (ch Hn l Ca Thp Di La), Hu B a o Bt vi nhng Kinh A Hm vo Trung Hoa v cc x ng. Ti Vit Nam chng ta c th c Kinh Nikaya t ch Pali do Xch ng Dip B truyn li, v chng ta c th so snh vi cc Kinh A Hm bng ch Hn. Khi so snh v s hnh tr cng nh v kinh in, chng ta mi thy o Bt Bc Truyn, du l gc o Bt B Phi, cng cn gi c gio l chn truyn v tam php n: v thng, v ng v nit bn. Chng c th nht nu ra l trong Tp A Hm, Kinh 262, v thng, v ng v nit bn

l ba php n. Chng c th hai l thy Long Th, vo th k th hai, ni r rng tam php n l v thng, v ng v nit bn. Vy nghin cu o Bt B Phi v o Bt i Tha chng ta c th tm li c o Bt Nguyn Th. l cng vic chng ta ang lm v phi lm. Vy php n u tin, con du u tin, l nht thit hnh v thng, tt c mi hin tng c tp hp nn u v thng. Tt c cc php hu vi u v thng. Hu vi l nhng php thuc th gii hin tng. Nu mt gio l, mt hc thuyt no khng mang du n ny th khng phi l Pht php. Nhng gio l v thng (impermanence) c khc vi nim v v thng vn c ngoi i. Theo nguyn tc tng tc v tng nhp, gio l v thung phi phn nh nhng gio l khc ca o Bt, n khng c i ngc vi nhng gio l khc trong o Bt. Trn th gii c rt nhiu ngun t tng ni n tnh v thng. V d khi c Khng T ng trn b sng v nhn xung nc, ngi cng thy dng sng l v thng. Th gi nh t ph, bt x tr d? ngha l tri chy hoi, ngy m khng thi, nh th ny ? Nh vy o Khng cng dy v v thng. Trit hc Ty phng cng c ci thy v v thng. Heraclite ni: Khng ai c th tm hai ln trong mt dng sng. Chng ta xung sng bi mt ln ri i ln, khi xung li ln th hai th dng sng khc ri. Tm li, cc bc hin gi nhiu i nhn thy th gii hin tung l v thng. Nhng v thng khng tt yu a ti kh, nh l lun cho rng h v thng l kh. Nu xt k th v thng c th em li nim vui. V thng ngha l s vt khng duy tr c tnh cht ng nht bt bin, chng lun lun thay i. Nh vy v thng l c tnh ch thc ca s sng. Nu khng c v thng th khng c s sng. V d nh mt ht ng. Nu ht ng thng th n khng bao gi c th tr thnh cy ng c c. Nu s vt thng tn th khng c s sng. Mt Pht t ngi Anh hc Pht v thc tp Pht php, v nh ni chuyn gio l cho gia nh nghe. Anh ni theo l lun rng v s vt v thng (impermanent) cho nn mnh kh. a con gi hi: Ba ni ci g l vy? Nu m mi s vt c mi mi khng thay i, con lm sao ln ln thnh thiu n c?. S tht n gin nh vy. Nu s vt khng v thung th em b khng bao gi tr thnh c thiu n. C b tuy khng hc kinh sch nhng c hiu Bt nhiu hn l ng b. Ngi cha thy trong v thng mi v ca bi quan, nhng chnh c b thy c rng nh s vt v thung cho nn c s sng. Nu s vt khng v thng th chng ta lm g c hy vng mt ngy mai

bnh ta s lnh hoc ta c th thay i mt ch c ti? Cho nn v thng em li nim tin rng ta c th chuyn i c tnh trng, rng ngy mai tri li sng. Do v thng khng nht thit phi l nguyn nhn ca kh. Nguyn nhn ca kh l s vt v thng m chng ta tng l thng. Trong Kinh Bo Tch c cu chuyn con ch b nm cc , n chy theo cc m sa, v tng cc l nguyn do lm n au. Cng vy, v thng khng gy ra kh, m chnh v nhn thc sai lc cho nhng g v thng l thng ti cho nn ta kh. Khi c sc kho m khng thc c tnh cch v thng ca thn th th ta c th nh mt sc khe. thc v v thng gip ta bo v sc khe, bit n, ung, lm vic mt cch iu v gi gn thn th ca mnh. Vy thc v v thung c th a ti hnh phc. Nhiu ngi sng qua tui tr nhng cha bao gi cm thy hnh phc trong tui tr ca mnh, v h khng c thc v v thng. Mnh tng nh mnh s tr hoi, ai ng ngonh qua ngonh li vi ci, tui tr i u mt. Cho nn thc tp v thng qun gip cho ta bit qu trng tng gi pht ca s sng. V khi ta bit qu trng tng gi pht ca s sng, th ta cng bit chm sc v vun ti, nui dng nhng g hin ta ang l v ang c. Tui tr nh th m ngi thng cng th. thc c rng mnh c mt ngi thng hay mnh ang thng mt ngi. ta ang c hnh phc. Nhng ta phi bit rng tnh thng cng v thng. Nu ngi ang thng yu khng nui dng hiu bit v tnh thng ca chnh mnh th tnh thung cng mn mi ri tiu dit. Nu ngi c thng yu khng bit bo tr tnh d thng v ti tn ca mnh th cng s nh mt lng thng yu. Cho nn c thc v tnh v thng ta bit sng tng gi, tng pht trong chnh nim, bit duy tr lng thng ca ta. v tnh cht ng yu ca ta. Khi hai ngi kt hn v v vi nhau, h c th c tnh thng nng nhit trong nhng nm u. Nhng nu h khng sng trong thc v thng, c ngh rng mnh lun lun l mnh, ngi kia lun lun l ngi kia, th hnh phc s khng bn vng c. Sng khng c thc v v thng, sng khng chnh nim, khng bit bi p tnh thng, th c th mt ngy kia, ngi ta s anh i ng anh, ti ng ti, tnh ngha i ta c th thi. Thnh ra v thng qun rt quan trng. Th nht, n cho ta bit ci g ang c trong giy pht hin ti l qu gi v p , ta phi trn trng, bo tn

cho ta v cho nhng ngi xung quanh ta. Th hai, khi thy tnh trng hin ti khng c nh th ta cng khng chn nn. S vt v thng, nu ta bit cch chuyn ha th ngy mai tnh trng s thay i. Trc ngy bc tng B Linh , rt nhiu ngi c ngh rng bc tng B Linh s c ngn nm. n khi bc tng B Linh h mi thy rng bc tng B Linh cng v thng. V sau bc tng B Linh cn nhiu th cng theo, v nim tin vo mt ch thuyt cng sp . Trong i sng ca mi ngi tnh trng cng vy. Ta c nim tin vo mt ngi, hay ta c mt ngi tin, nhng nu ta khng thc tp qun chiu v thng, khng thc tp sng chnh nim, th nim tin c th tan r. Phi nhn vo s sng trong tng giy pht v dng nh sng chnh nim chiu ri thy c tnh v thng, thy mnh ang tin hay li trong s xy dng hnh phc v an lc. Nu vng chi v an lc ang gim st th ta phi tm bit nhng nguyn do kp thi cu cha v thay i. ---o0o--V THNG L V NG Hiu v thng trong tinh thn tng tc v tng nhp th ta mi hiu ng gio l o Bt. V thng cng ch l v ng ng v phng din thi gian m ni, nhng hai tnh ch thc l mt. Ng tc l tnh ng nht. V thng l tnh thay i. Khi mt ci g thay i, n khng cn tnh cch ng nht ca n, do n v ng. Phi hiu v thng l v ng th ta mi thc s hiu v thng c. Nu ni v thng l bc th nht, sau khi hc bc ri th mi i bc th hai, mi hiu v ng, ni vy l cha hiu o Bt. Theo o Bt, mt gio php trm cha tt c cc gio php khc. Nht php nhp nht thit php, nht thit php nhp nht php, one dharma enters all dharmas, all dharmas enter one dharma, l li Kinh Hoa Nghim. Nhiu ging t tng khc cng ni ti v thng. Nhng gio l v thng trong o Bt tht c bit v cc truyn thng khc t ai ni ti tnh v ng. V thng l mt chic cha kho Bt trao cho chng ta m ca thc ti. Bt dy chng ta phi s dng ci cha kha i vo thc ti. Nu ch m lun, kho cu v v thng m khng thc tp v thng qun trong i sng hng ngy th chng ta khng s dng chic cha kho nh Bt c mun. Thay v dng chic cha kha m ca thc ti th chng ta em ci cha kha t trn bn th v s sp ly. D ta c ly mi ngy mt trm l tm ly, th ci cha kha cng khng c ch li g c. Cho nn v

thng y khng phi l mt l thuyt, mt trit hc m l mt php sng, gi l v thng qun (contemplation on impermanence). M qun v thng th qun vo nhng lc no? Chng ta qun trong khi n cm, trong khi ra chn, trong khi git o, trong khi tip x vi bn b vi anh ch em, vi bn thn v vn vt quanh ta. Bn tay cm chic cha kha v thng l chnh nim. Dng hi th chnh nim ta tip xc vi mi s vt, qun chiu v thy c tnh v thng ca mi s vt. Qun chiu nh vy khng phi l than th rng vn vt l v thng, khng c g ng lu tm, thi ng lm g na cho khe. l mt thi sai lm rt ln v v thng. V thng l mt c hi cho s sng v cho s chuyn ha. Nh v thng m ta c th thc hin c mi t do. Chng ta c th lm cho kh tr thnh vui, chng ta c th thay i tnh trng x hi. o c thit lp trn cn bn v thng. o l chuyn ho s vt, nu s vt khng v thng th o dng lm g? Cho nn v thung khng phi l nhng nt nhc su thm, tiu cc. Nu anh, nu ch ngh ti v thng nh nhng iu nhc su thm th anh v ch hon ton khng hiu gio l v thng. Rt t ngi hc Pht chu thy iu . Trong khi y gio l rt minh bch. Chng ta mi hc qun chiu m thy c rng v thng ch l v ng. Khng vt g c tnh ng nht: ci ny lin h ti ci kia. T lc ta bc vo thin ng ny gn mt ting ng h i qua, v ta thay i! ng v phng din c th v phng din tm thc, ta thay i. Khng kh v mu huyt trong ta, cc t bo trong ta thay i. Ta khng gi c tnh ng nht trong ta c hai mi pht lin tip. Cho nn ta v ng, v ta bit rng ta c to thnh bng nhng yu t khng phi l ta. Hy nhn cy ti-dn ngoi kia, ta cng c cu to thnh bng cht liu ca cy . Nu khng c cy ti dn th ta khc. Cy y tng cho ta rt nhiu nim vui. Cy nui dng ta trong mi my nm nay. Nu khng c s anh, s ch, s c, s ch th ta s khc, v nh vy s anh, s ch, cc s c v s ch nui dng ta, lm cho ta khc. V vy ta bit ta c lm bng bao nhiu yu t khng phi l ta (the self is made of non-self elements). l v ng. V ta phi thy v bit rng hnh phc, an lc ca ta ty thuc ni nhng yu t khng phi l ta. S em hnh phc c l nh s ch. S ch hnh phc c l nh s em. Nu mt trong hai ngi khng c hnh phc th ngi kia cng kh c hnh phc. V vy hnh phc khng phi l vn ca mi c nhn. iu ny l tu gic xut pht t v thng qun hay v ng qun. Cho nn ta phi tu tp nh th no cho cha mnh, m mnh v nhng ngi quanh mnh ng au kh, th lc ta mi c hnh phc.

i tm hnh phc ring t l iu sai lm phi trnh. Ti phi b nh i, ti phi b cha, b m, i tm t do, i tm bn ng v hnh phc c nhn ca ti, ti ch cn cch . Ni vy l khng ng. V mun b i nhng khng ai tht s ra i c mt mnh! Trong tm t ta s mang theo ht cc th i theo m ta khng bit. Du c trn i bit tch th tt c vn eo theo bn ta. Tng thc ca ta chuyn ch theo tt c, khng b st li mt ci g. Cho nn v thng qun hay v ng qun gip ta thy c cch ta sng, cch ta hnh x nh th no trong i sng hng ngy, ta c th thc s xy dng an lc v hnh phc. V thng v v ng l mt. Thc tp qun v thng thm su th t nhin ta thy c l v thng, l tnh cch mu nhim ca nguyn l tng tc tng nhp trong o Bt. Gio l Duyn sinh (interdependence, coproduction) trong o Bt gii by s hnh thnh ca cc hin tng nng vo nhau m c mt. Ci ny c th ci kia c, ci ny khng th ci kia khng. Ci ny sinh th ci kia sinh, ci ny dit th ci kia dit. Ci ny nh th ny v ci kia nh th kia. Duyn sinh cng l v ng v v thng, nhn t mt gc cnh khc. Hiu v thng l duyn sinh th mi l hiu v thng ng mc. Qun st mt hin tng no trong thi gian v khng gian, chng ta c th tng rng n bt u y v chm dt kia. Ngh nh vy l sai. V mi hin tng trong khng gian v thi gian lun lun tip xc v trao i vi bn ngoi, vi mi trng quanh n. Hin tng trao i ny xy ra trong tng giy tng pht. l duyn sinh. V vy v thng cng ch l duyn sinh m thi. Tu hc, mi ngy m tm lng ta ra cho nhng iu kin tt i vo nui dng v chuyn ha cho ta thnh ra tt p hn, l thun theo tnh duyn sinh. Cn nu ta khp ci v s ca mnh li kn bng, tc l ta khng thy tnh duyn sinh ca chnh mnh. Thay v ni v thng, v ng, duyn sinh ngi ta c th ni n Khng. Khng trc ht l khng c ng nht tnh, ngha l v ng. Nu Khng c ngha l v ng, th Khng cng c ngha l duyn sinh.

---o0o---

KHNG, GI V TRUNG Trong i Tr Lun c mt bi k rt hay m thy Tr Gi thuc phi Thin Thai s dng lp nn php mn tam qun l Khng, Gi v Trung. Bi k nh sau: Nhn duyn s sinh php Ng thuyt tc th khng Dic danh vi gi danh Dic danh trung o ngha.

Dch: Cc php do duyn sinh Ti gi chng l khng Cng gi l gi danh Cng gi l trung o. Chng ta hy tm hiu tng cu. Nhn duyn s sinh php tc l nhng hin tng, do nhn v duyn sinh ra (all phenomena that are produced by conditions). Ng thuyt tc th khng ngha l ti tuyn b rng chng u l khng. Duyn sinh ngha l khng, l li thy Long Th. Nhng ci khng ny khng phi l ngc li vi ci c. Ch khng ny ch c ngha l duyn sinh, v ng v v thng. Cu th ba: Dic danh vi gi danh. Gi danh l c mt ci tn, nhng ch l ci tn gi. Mt ci danh gi mt s vt m ta tng l khng thay i l thng l ng. Trong khi s thc thay i tng gi, tng pht. Cho nn ta ni ci tn y l gi danh, v ci danh bt bin khng gi ng c ci thc ti lun thay i. Hn na gi tn mt s vt l gii hn s vt trong thi gian v khng gian, ct n ra khi ngoi cnh, che lp mt nhng lin h gia n vi nhng hin tng khc trong v tru.

Khi chng ta gi tn mt a hoa, tn gi phn cch r rng bng hoa v tt c cc th khng phi l bng hoa. Bng hoa khng th no l gc cy c. Bng hoa khng th no l cn gi hay l m my c. Nhng s tht th a hoa cng ng thi l gc cy, l m my, l mt tri, l tri t. V o hoa l v ng, v o hoa l v thng, v n l duyn sinh v hoa l khng, cho nn khi ta dng danh t hoa gi n l ta bt u s sai lm. V vy mi tn gi l mt gi danh. Mi s vt l mt gi danh. Nhng iu trn c th c din t bng nim trung o. Trung o tc l khng phi c m cng khng phi khng. nim v khng ct gip ta thot khi vng tng l c nhng thc th ring bit, nhng chng ta cng d b vng ngay vo nim khng ny. a ra nim v trung o l cho ta thot ra khi c nim v khng ln v c. Trung o ngha l khng c cng khng khng. mt thin vin kia c treo bn ch hu v nh vong, tc l c hu c v u bin mt. Siu vit c v khng th mi t ti trung o. o Bt c khi ni th gii hin tng l v thng, c khi ni l v ng, c khi gi l duyn sinh, c khi gi l khng. V trung o xt cho cng cng ch l khng, l duyn sinh, l v ng, l v thng. Hiu v thng l trung o tc l hiu v thng kh su sc. V chng ta li cn nhn thc v tng tc. Tng tc ngha l ci ny v ci kia l mt. Bng hoa l mt tri, bng hoa hin hu cng vi mt tri. Tng tc nh vy cng ch l duyn sinh thi. Vy tng tc cng l trung o, l v ng, l khng v l v thng. V thng, hay v ng, hay duyn sinh, hay l khng, hay l tng tc, tt c u l nhng cha kha m ca thc ti. M ca thc ti trong mi giy mi pht bng s qun chiu. Nu khng c nim v khng c nh th c chm cha kha s cng khng c s dng. Trong v minh, trong o tng thng v ng, chng ta kh au. Bt a cha kha v thng v v ng cho chng ta qun chiu chng ta ph tan a ngc au kh. ---o0o--NIT BN V V TC Khi dng cha kha v thng v v ng m ca thc ti th chng ta c c hi tip xc c vi bn thn thc ti, gi l nit bn. Nit bn c mt ngay by gi m khng phi l mt i tng c th tm kim tng lai. Cy n ny, chic bnh ny, hay bng hoa ny u c tnh nit bn. N c

tnh v thng, tnh v ng v tnh nit bn cng mt lc. Ging nh l mt t sng trn i dng. t sng trn i dng thuc v th gii hin tng. Trong th gii ca sng c cao, c thp, c ln, c xung, c bt u, c chung cuc, c t sng ny v t sng kia, c ng v phi ng. Nhng nhn vo nc ta c th nhn ra c mt tnh khc ca sng: nc vn khng cao, khng thp, khng sinh, khng dit, khng c t ny t kia. M sng khng cn bin i ri mi thnh nc. Sng l nc ngay t by gi v y. V vy chng ta thy nit bn ngay trong hin ti. Chng ta ang an tr trong nit bn. Kinh Php Hoa ni: cc php t xa nay vn an tr trong nit bn (ch php tng bn lai, thng t tch dit tng). Bt giao cho chng ta chic cha kho qun chiu v thng v v ng. Cng tip xc vi thc ti v thng v v ng th ta cng tip xc su sc vi nit bn, t ti nim an lc khng s hi, gi l v u. Nu chng ta ang lo s v ci cht, l v ta ang cn vng tng da trn nim v thng v ng. Chng ta kh v v minh, ngh thc ti l thng v ng. Dng chnh nim v chnh nh sng trong thc v v thng v v ng, ta t ti nit bn, i ti tnh trng v u v an lc. Chng ta khng cn chy i tm hnh phc v an lc u na, l gio l nit bn (you are already where you want to go). Trong o Bt c gio l v tc (nothing to be done), c khi gi l v nguyn. V nguyn tc l khng cn mun g na ht khng c d n no cn c thc hin na ht, v tt c c hon thnh sn ri. Trong bi th Bm bay vn ci hoa vng, ti c vit mt cu m chnh lc vit ti cng khng c thc r rt: Cng trnh xy dng ngn i Nhng cng trnh em i, c ngn i hon tt. S tu hc thm vo con ngi ta, cho n khi ta vit ra mt cu th th ta vit t nhin nh vy thi, khng c ch nh thuyt php, cng khng c ch ch ni v th gii hin tng v th gii bn th. Vn ci hoa vng Chnh mt ti va thy sng qua Ti khng ng m u

Ngy hm nay p lm, tht m Em khng v chi tr bt tm ni qu kh Chng mnh cn y Hm nay v ngy mai na n y, khi kht chng ta cng ung mt ging nc thm, trong Ai ni cho em nghe rng Thng bng lng cho con ngi kh au ng dy hp tc cng ngi Chng ta tng nm tay nhau t mun vn kip Kh au v khng t bit l l l hoa Em ht ca i, bng cc ci theo em bn hng du ng bt chng ti nhng hai tay vo vi ct Nhng ngi sao tri khng bao gi xy ngc tht cho chnh mnh! Nhng iu bi th ni ra, nu c li vi nhn thc v tam php n ta s thy hm cha tng vn php an tr trong nit bn. Ta khng cn i tm, khng cn phi thc hin g c. Khi tr v tip xc vi bn th v vi t tnh ca chnh ta th t nhin ta t ti an lc. C mn hc gi l Eschastology, c th dch l Mt Th Lun, nghin cu v chung cuc ca v tr, ca con ngi (the final destination of man and of the cosmos). Trong nhng truyn thng tn gio khc nh C c gio, mn ny rt c quan tm. Ngi ta gi nh thi gian nh mt con ng thng. Thi gian v khng gian lm khung cho tt c mi th, nh vy th mi vt mi ngi u c mt chung cuc. Nhng ng trn quan im Tam Php n, chng ta thy rng nim v thi gian v khng gian ch l nhng sn phm ca tr c, ca vng tng. Nit bn m chng ta theo ui, n c ngay trong hin ti, by gi v ngay y. Thnh ra danh t nhp nit bn cng d gy hiu lm. Chng ta ai cng ang trong nit bn m khng bit, i tm u, nhp vo u na? V tc, hay v nguyn ngha l khng

c i tng chy ui theo. V tc l Apranihita, ngha l khng t pha trc mnh mt i tng chy theo. Ting Php l Non- poursuite, ting Anh l Wishlessness. Trong o Bt li c nim v c (non obtaintion: nothing to be obtained). C th ni mt cch n gin l ta l ci g m ta mun tr thnh ri (you are already what you want to become). l tinh thn v tc, v nguyn, v c, v l gio l nit bn. L mt cu b ba tui l tuyt m ri, anh khng cn phi ch thnh mt cu sinh vin 22 tui. L mt ch sa di, l mu nhim lm ri, s ch khng cn phi tr nn mt v thng ta th mi an vui. Nghe thy Minh c hi cc s c cha c Vin: Sau khi lm i c, th s ln chc g na? Cc s c ni: Ln thng ta. Thy li hi: Sau thng ta, th ln lm g? Cc s c ni: Ln ha thng. Ri thy hi: Sau ho thng th ln cp g na? Cc s c tr li khng c. Thy tr li: Ln ngi trn bn th! Lm sa i mu nhim lm ri, u cn phi ch i khi ln lm t kheo? Lm t kheo mu nhim lm ri, khng cn ch ln gio th. M gio th cng mu nhim lm ri, khng cn phi ch lm i gio th hay ha thng. Khi tr v c v an tr trong bn tnh nit bn ca mnh th hnh phc trn y, ta khng cn phi tm kim g na, l gio l v tc, hay v c. Trong Kinh T Thp Nh Chng (Kinh Bn Mi hai on), mt trong nhng Kinh sm nht lu nhp Vit Nam, c cu: ng php hnh v hnh hnh, tu v tu tu, chng v chng chng. Ngha l: Php ca ti l thc hnh ci v hnh, tu tp ci v tu, chng ng ci v chng. l tu tp theo tinh thn v tc. ---o0o--TM CH THO TUNG C th ni rng chnh kin l ci thy su sc v v thng, v ng v nit bn. l nhng cha kha s dng trong i sng hng ngy. Sau khi nghe v ba php n ri ta phi i ng, ni nng, n cm, lm vic nh th no qun chiu ba c tnh ca vn vt. Sng v tu hc hng ngy nh vy l ng chnh php, cn nu khng th ta s ph n Tam Bo.

Chng ta phi nh rng v thng v v ng, nit bn l ba php qun. Sng c nim v c nh trn ba php n ny th chng ta chc chn s c tu. V chnh nh, chng ta ni n tam tam mui, tc l khng, v tng v v tc. Khng, v tng v v tc, c khi c gi l tam gii thot mn (ba cnh ca gii thot). Chng ta dng hnh nh cha kha v hnh nh ny gi m ca gii thot. Sng tu hc trong php mn ny, ta an tr trong nim v khng, nim v v tng, nim v v tc v cng an tr trong nh v khng, nh v v tng, v nh v v tc. Khng, v tng v v tc cng l kt qu ca s qun chiu v v thng, v ng v nit bn. Qun chiu v thng, v ng v nit bn th chng ta cng bt u thy v hiu c khng, v tng v v tc. Thy su vo bnh din hin tng l thy c bnh din bn th. Trong tng chng ta thy tnh, trong tnh chng ta thy tng. Nit bn (nirvana) ngha l s tt ngm (extinction), s vng mt (absence). Trc ht l s tt ngm ca cc nim, nhng nim v thng v ng. Ri nhng nim v sinh v dit, v c, v khng, v ta, v ngi, v mt, v nhiu. Nhng nim ny u cn c trn nim v thng v v ng m c to tc v chng cng to tc ra bao nhiu kh au. Vt thot v minh v thng v v ng th ta s khng cn s sinh v s dit na. Cho nn nit bn gip chng ta ph ht nhng nim, bt u ph t nim v thng v v ng, nh tu tp qun chiu hng ngy. o Bt ni ti tm nim l sinh, dit, thng, on, ti, i, nhiu, mt. Tm php qun chiu ph tan tm nim gi l bt bt. l gio l trung o bt bt, tm ci chng phi ca gio l trung o (the eight no of the middle way). Khng sinh cng khng dit, khng thng cng khng on, khng ti cng khng i, khng mt cng khng khc, l gio l bt bt. C mt ngi ti hc vi Trc Lm i S. Sau khi c Trc Lm i S ging gii cho ri m ngi y cn mun hi thm. Trc Lm c hai cu th: Tm ch tho tung trao bn ht cn chi u na trnh by? Tm ch tho tung l bt t khai. Khi nhng khi nim v thng, ng, sinh, dit b ph tan th nit bn hin l. Nit bn l s tho tung ca tt c nhng khi nim , nhng cng l s tho g ca nhng khi nim ngc li. Chng ta phi thy rng nit bn

khng nhng l s dp tt ca tt c cc nim v thng, v ng, m cn l s dp tt ca tt c nhng nim v v thng v v ng na. Bt cho chng ta nhng gio l v tam php n nhng nu chng ta tip nhn ri m gi chng nh nhng khi nim c nh th chng ta lm sai li Bt dy. S dng v thung nh l mt cha kha th c, nhng kt vo nim v thng th cng l sai lc. V thng cng c hai mt l th gian v xut th gian. Ban u ta hc hi v v thng, thc tp v v thng. Nhng qun c v thng ri th ta khng ni v v thng na, v ci nh v thng ca ta tr thnh nh v thng ca xut th gian (lokuttara). Khi nim v thng ta cn vt thot, m khi nim v v thng ta cng cn phi vt thot. Khi nim v ng ta cn vt thot, m khi nim v v ng ta cng cn phi vt thot. Khi nim v duyn sinh cng vy, v khng cng vy, v trung o cng vy, ta u cn phi vt thot. Kinh Bo Tch c ni: Th rng b kt vo nim c cn hn b kt vo nim khng. Thuc men nu khng c s dng mt cch thng minh c th gy tai hi. Bt dy trong Kinh Ngi Bt Rn l phi hc hi v hnh tr gio l mt cch thng minh. Chp v thng v v ng gy kh au; nhng chp v v thng, v ng cng c th gy kh au. Nu ta khng bit s dng v thng v v ng nh nhng chic cha kho qun chiu th cc nim v thng v v ng c th s tr ngi cho bc ng tu hc. Cho nn nit bn c ngha vt thot mi khi nim, cng l vt thot nhng kh au v phin no do cc khi nim y gy ra. V vy ta gi l nit bn tch dit. Tch dit tc l s vng lng. Vng lng g? S vng lng ca tt c cc cp nim: sinh dit, c khng, thng v thng, ng v ng. Gi th chng ta ang trong mt bui hp. Chng ta tranh lun vi nhau bng ngn ng, bng nim, chng ta mt qu. M ca bc ra ngoi, chng ta thy khng kh mt m, chim ht, thng reo, hoa n. C m thanh, c hnh nh, c tt c, chng ta rt an lc, rt d chu. Trong phng hp c qu nhiu nim, l lun, tranh chp v sn si, ni y ta khng tm thy an lc. Ngoi tri, chng ta cng nghe cc m thanh, cng thy nhng hnh nh, cng thy nhng cnh sinh hot, nhng rt khc trong phng hp. ngoi c s yn vng, thnh thi. Nit bn l nh vy. Nit bn khng c ngha l s vng mt s sng, vng mt thc ti. Nit bn l c s sng, c thc ti, nhng s sng v thc ti vt thot nhng khi nim, vt thot

nhng kh au do cc khi nim gy ra. Nit bn l y, nit bn l by gi, gi l hin php nit bn (drst dharma nirvana) ---o0o--18 - Pht Php Cn Bn Bi th mi tm Hm nay l ngy 23 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm H v hc tip v bt chnh o. Hm trc ti c trao cho qu v mt bi tp qun chiu v trnh by. Hm nay chng ta c mt bi khc cn c thc tp vi nhau trong tng thn, trong mt tun l. Trong sut mt tun l chng ta phi dng mt thin ng n gin thc tp nim v nh. Thin ng l Ta ang lm g y? (What am I doing here? What am I doing now?) y l thin ng ta phi dng t hi mnh trong mi giy pht. Khi ang i t phng n ra vn mn, hoc i t phng ring ln thin ung, ta t hi: Ta ang lm g? hoc l Mnh ang i u? Chng ta t chc thc tp cch no tng thn cng c thc tp chung th hiu qu mi cao. Nu tng thn quanh ta bit ta ang thc tp, v tng thn cng bit ta trng i h thc tp, th sc mnh ca s thc tp mi ln. ang ra chn, ang ca g, ang qut nh, ang cm hoa,v.v. l nhng lc ta t hi: Ta ang lm g? Thin ng ny rt mu nhim thc tp chnh nim. Ai cng bit rng ra bt l c bt sch n cm. Ngoi i, ra bt ch l c bt sch. Nhng trong thin vin, ta c phng php ra bt ca thin vin. Kinh c mt on k li cu chuyn ca mt trit gia ti thm Bt, v trit gia nu nhng cu hi c tnh cch tr thc. Cui cng, ng hi: Ti y qu v tu hnh theo phng php no? Ri li mun cho c th hn, ng hi: Ni mt cch khc, mi ngy qu v lm nhng g? Bt ci v bo: Chng ti i, ng, nm, ngi, git o, ra bt, qut sn.. chng ti lm nhng vic nh vy. Trit gia ni: Nh vy th u c khc g chng ti ngoi i? Ngoi i, chng ti cng i, ng, nm, ngi, n, ung, qut sn, git o, ra bt.. Bt ni: Khc lm ch! V khi chng ti i, chng ti bit l chng ti i. Khi chng ti ng, chng ti bit l chng ti ng. Khi chng ti ngi xung, chng ti bit l chng ti ngi xung.

Khi chng ti ra bt, chng ti bit rng chng ti ra bt. Khi chng ti git o, chng ti bit l chng ti ang git o. Li Bt ni c ngha l: chng ti thc tp chnh nim trong mi giy pht ca i sng chng ti. l mt on kinh rt n gin, nhng trong ta thy rt r rng s khc bit gia cuc sng thin vin v cuc sng ngoi. Trong cuc sng ngoi i ngi ta lm vic g cng nhm mt mc ch. Nh ra bt l c bt sch, i ch l mua thc n, git o l c o sch. Trong thin vin, git o, i ch, nu n cn c mc ch chuyn ho thn tm, t ti an lc. Cc mc ch ny c th c thc hin ngay trong gi pht thc tp, lm cho ngi hnh gi c hnh phc ngay trong khi thc tp. V ci nng lng c kh nng chuyn ha v a ti an lc y l chnh nim. Vy th trong khi ra bt hoc qut nh, ta c th t hi: Ta ang lm g y? Nu trong khi qut nh, lng ch mun qut cho mau xong, khng c an lc m cn c bc bi, th ta s bc bi sut i. Phi qut nh nh th no trong khi qut nh ta c an lc. T hi: Mnh ang lm g vy? th t nhin nhng hp tp, vi vng v mun lm cho mau xong s bin mt. Ta mm ci v t nh: Qut nh l cng vic quan trng nht trong gi pht ny. iu ny ta c hc ngay t u. Vn l chng ta c thc tp hay khng, v c gip c tng thn ca ta thc tp c hay khng? Cch gip hay nht l chnh ta thc tp v mi ngi khi nhn vo s thy ta ang thc tp. Cu hi c th t di mt hnh thc khc: Ta lm ci ny lm g vy? (what am I doing this for?) Phi c sng kin t cc cu hi tng t hng ngy ta c th thc tp c. Trc ca ra vo ta c th treo mt tm bng. Ai bc ra th c cu: Anh i u y? v t mm ci. Lc cha thy ci bng c th ta i nh b ma ui; khi c tm bng th ma bin mt, ta khi phc c ch quyn, ta t nhin thnh thi tr li. Tm bng l mt ting chung cnh tnh. Phi t nhng bi ht, nhng cu thin ng gip mi ngi tr v an tr trong giy pht hin ti, thp sng chnh nim. Tu tp l tr v, tr v vi nguyn qun ca mnh. Ta dng bi Quay v nng ta: Quay v nng ta, hi o t thn, Chnh nim l Bt,

soi sng xa gn. Hi th l Php, bo h thn tm. Nm un l Tng phi hp tinh cn. Th vo, th ra l hoa ti mt l ni vng vng nc tnh lng chiu khng gian thnh thang Hoc thc tp bi V Ti: v ti by gi y vng chi thnh thi quay v nng ta Quay v nng ta l thc tp Quy Y. Quay v nng ta, hi o t thn, chnh nim l Bt, soi sng xa gn, l quy y Bt. Ri n quy y Php v quy y Tng. l nhng bi thc tp c th lm giu chnh nim: ta phi nm cho vng. ng i v ti thnh ph ri mi thc tp. Tp Lng Mai

cho thnh thi quen ri th v thnh ph ta mi tip tc c. Nu qu v ngh by gi mnh ch cn hc l thuyt thi, v nh mnh s lm, th nh vy l bo m tht bi mt trm phn trm. Phi bt u thc tp ngay cho n khi s thc tp tr thnh mt thi quen. ---o0o--CHUYN HA TP KH Dn ta vn con nh ngho hay lam hay lm, h tay ra l phi lm, khng bao gi cho tay c ngh. l mt tp kh m nhng ht ging c truyn t nhiu th h ti cho chng ta. Nhng chng ta bit rng mun an tr c trong hin ti th mi bc chn u phi thnh thi, ci tp kh lm khng h tay tr thnh mt chng ngi. V vy ta phi thc tp th no khi ta lm cng nh khi ta khng lm g th s sng vn c mt. Mun chuyn ha mt tp kh ta cn tri qua cng phu tu luyn. M tng thn l mt dung dch trong ta ngm mnh vo cho tp kh tan r. Trong tng thn c nhng ngi i ng thnh thi, c kh nng an tr trong hin ti. H nhn, h nghe, h ni, h ci, h thc tp an tr trong hin ti. Khi t mnh trong mt tng thn nh vy th dn dn ta thy tp kh ca ta s r ra. Cho nn nhng ngi mi tu lun lun phi sng trong tng thn, phi nng nu vo tng thn. C nhng kha tu ko di ch c bn ngy thi, nhng trong bn ngy c th xy ra nhng php l. Ngy th nht vo d kha tu c ngi cm thy rt min cng v c cm gic cht chi. i, ng, nm, ngi b bt p phi theo mt khun kh, ngi ta cm thy bt rt. Nhng ngh nu b v th ung cng i, ung c tin bc, tic r cho nn h rng ti ngy th hai. Ngy th hai h cm thy bt kh chu: tuy cha thoi mi lm nhng m tm sng c. Ngi khc lm c ti sao mnh lm khng c? Ti ngy th ba th thy hay hay. i chm li cng cm thy thoi mi. n cm im lng, ban u tng l ngp th nhng by gi mnh bt u thch. Nhng tp kh c bt u r ra. Ri ti ngy th t h bt u a thch, nhng kha tu li gn chm dt ri. Cui ngy th t h hi: Bao gi c kha tu mi? l trng hp ca nhng ngi thnh cng. Trong bn ngy h nm c mi v ca s chuyn ha, nm c nim tnh lc ca s thc tp an tr. Nhng ngi ny sau khi tr v thnh ph c th ko di tnh trng thnh thi ba bn tun, hay nm by tun. Nu c mt s bn b mi tun hp nhau li nui dng tip th vic tu tp c th ko di vi ba thng.

Nu khng th sau vi ba tun l h b hon cnh li ko v nh mt np sng tu tp. Tu tp vng trong tng thn ri m tr v nh vn cn nh mt. Khng th ni rng Lng ta ch cn hc l thuyt, v nh s thc tp cng khng mun. Chng ta bit l mnh b ci tp kh tham cng tic vic sai s n ni lc no cng ch ngh n tng lai v sn sng hy sinh gi pht hin ti. Ta bit rng nh vy l ta ang nh mt s sng ca mnh. Bt dy phi sng su sc giy pht hin ti. Chm sc gi pht hin tai ca mnh vi ht tm t mnh, tc l lm ht sc mnh lo lng cho tng lai. V vy ta p dng ngay nhng phng php m thin vin ch tc: khi i th bit l mnh ang i, khi ng th bit mnh ang ng, khi ngi th bit mnh ang ngi, khi ra chn th bit mnh ang ra chn. Ta tp mm ci vi ta v t hi ta: Ta ang lm g? Ta ang lm ci ny vi mc ch g? Ra bt trong chnh nim l ang tip xc vi s sng nhim mu. Ti ang l ngi thc tnh. Ti ang an tr trong ho quang ca Bt. V ti ang gii phng ti khi nhng rng buc li ko. Con ma qu kh, con ma tng lai, con ma gin hn, con ma lo lng khng nm u ti c. Ti l mt con ngi t do. Nh vy phm cht ca s sng trong gi pht ra bt tr thnh rt cao. Phm cht cao hay thp, c hay khng, l do ta c thc tp hay khng. Hai ngy qua ti chp tn, h v php danh vo ip h gii ca mt s Pht t quy y ti Bc M. C hng trm php danh phi ghi chp, ri li phi ng du hng trm ln. Sau ti bin a ch trn b th gi cho tng ngi, ri dn tem. C hng trm ip hi gii lm, nhng ta phi lm nh th no cng vic tr thnh mt s thc tp, ch khng phi l mt vic cn lm cho mau xong. Khi cm bt vit xung mt tn hay mt a ch, ta c th thc tp mm ci, c th thc tp tip xc mi mt ngi. Ngi , ta bit rng trong vng ba ngy hay nm ngy s nht c ip h gii. Ngi s m ra, s mm ci, s thy tn mnh, s nh li ngy th gii ca mnh, s thy li a im ni th gii ca mnh, v s c php danh ca mnh. Ngi bit, hay c th khng bit, rng php danh ny do chnh thy mnh vit ln trn ip h gii ca mnh. Nhng trong lc vit, ti bit l chnh ti ang vit php danh ngi vo ip h gii, vi tt c lng thng yu, vi tt c s tin cy, tin rng ngi ny s thc tp nm gii vng chi bo v hnh phc, an lc ca mnh v ca gia nh mnh. Trong khi vit ba trm ip h gii nh vy, th ti thc tp. Nu khng thc

tp th c vit mt trm ngn ip h gii i na th kt qu tu tp vn l s khng. iu ny phi c p dng trong tt c mi cng vic khc. Nu ta lm cng vic ca ta trong chnh nim th cng l lm cho c tng thn, v hnh ng gip nng cao phm cht thc tp ca tng thn. Khi gp mt ngi bn tu, ta hi : Anh ang lm g ? Ch ang lm g ? th cu hi ny l mt s nng , mt s ym tr. Ta bit ngi ang lm g ri, nhng vn hi. Hi thp sng chnh nim trong ta v chnh nim trong ngi kia. i khi ta khng cn hi, ta ch cn nhn nhau mm ci thi l c th to ra php l ca s tnh thc. Vy i chng hy chun b cho tun l thc tp ny. Thc tp tt c mi ngi c c hi, trong mt tun l tinh tn, lm r bt cc tp kh c ca mnh, to thnh mt tp kh mi, l bit an tr v sng su sc trong gi pht hin ti. Thp sng chnh nim v soi thu nhng ng ngch su kn ca i sng, ca tm l mnh th ta s c s chuyn ha. Sng i sng hng ngy bit, ta nn trn qu mi pht mi giy. Khi i thin hnh di nhng cy mn, chng ta c th mm ci vi nhng cnh mn, vi nhng l c, vi nhng ht si, vi nhng ting chim. V tt c nhng s c mt u l nhng ngi bn tu ca mnh t bao nhiu kip trc. Sng hm nay, ti y Chn tr nng, Bi c xanh bng dng hin bng hnh em ngy trc Tt c u l nhng ngi bn c thn yu. Mt cnh cy. Mt con chim. Mt m my. Mt nhnh hng. Mt hn si. Mt gc cy. Tt c u l nhng ngi bn c. Bn tay gi ang vn gi mt chi non xanh mt N hoa no Ht si no

Ngn l no cng thuyt Php Hoa Kinh Trong chnh nim ta c th nhn din c tt c nhng ngi bn c . Trong chnh nim ta c th nghe c ting thuyt php ca vin si, ca tu l, ca m my. Rt mu nhim. Ta hy tp ci vi ht si, tp ci vi m my, tp ci vi mt trng. Ci nh vy ta chng t ang c mt v vng trng kia cng ang c mt, m my kia cng ang c mt. Khi ci gin, ci bun, ci tp kh xu hin ta, ta cng mm ci vi chng, v cng l nhng ngi bn c ca ta. Mi khi ci c nh vy l chng ta c chuyn ha, chng ta c t bi. ---o0o--THC TP NM L Chng ta i khi Vit Nam bao nhiu nm, c th nh nh hoc mun tr v, v ngh rng trong my thng na, trong vi ngy na l ta v ti t nc. Trong phng php tu tp ny, chng ta khng cn i ti khi bc t my bay xung t mi l tr v, chng ta hy tr v ngay t by gi,. Mi bc chn l mt s tr v. Qu hng nm trong lng chng ta, T tin, sng ni u nm trong lng chng ta. Chng ta ang lm g? Chng ta ang lm ci ny lm g? t cu hi, t nhin chng ta v qu hong ngay lp tc. Qu hng l ni ta gp c an lc, tnh thc, gp c Bt, Php, Tng v gp c tt c t tin. Cc th h t tin vn cn sng sinh ng trong c th v tm hn chng ta. l s thc tp quay v v nng ta vo ci ngun gc r. Qi v hc v thc tp nm l. Nhng l ny c mc ch a ta tr v qu hng, a ta v tip xc vi nhng g p nht, thn yu, gn gi nht ca ta. T quc, qu hng, vn ha, gia nh, dng di huyt thng, v.v. khi l xung chng ta c th tip xc vi tt c. Chng ta ly xung, trn chm vo t, theo li ng th u a, tc l nm vc gieo xung t. Nm vc tc l hai tay, hai chn v trn ca mnh. Qu v hy tng tng mt t sng ang ci xung tip xc vi nc, tc l bn cht ca sng. Chng ta cng vy. Bt, Php, Tng, t nc, qu hng, t tin, dng h, khi ly xung chng ta phi tip xc c vi tt c qu hng . Sau y l nhng li hng dn cho l th nht.

---o0o---

L TH NHT Tr v knh ly, lit v tin nhn, dng h t tin, gia nh huyt thng, hai bn ni ngoi. Trong t th ng th u a, nghe ting thy hay bn hng dn, ta c th bt u thc tp qun chiu v tip xc: Con thy cha ca con, con thy m ca con m xng tht v s sng ang c mt v lu nhun trong tng t bo v mch mu ca con. Qua cha con, qua m con, con tip xc c ng b ca con, bn ni cng nh bn ngoi, v ang i vo con vi tt c mi nng lng, mi trng ch, mi c m, cng nh tt c tr tu v kinh nghim ca t tin tri qua bao nhiu th h. Con mang trong con s sng, dng mu, kinh nghim, tu gic, hnh phc v kh au ca cc th h t tin trong con. Nhng yu km, nhng tn ti v nhng kh au truyn t li, con ang tu tp chuyn ha. Chuyn ho cho con v cho tt c qu v. Nhng nng lng ca tr tu, v nng lng ca thng yu m cc v truyn t li, con ang m rng tri tim con v xng tht ca con tip nhn, Con c gc r ni cha, ni m, ni ng, ni b, ni t tin. Con ch l s ni tip ca t tin v dng h con. Xin cha m, xin ng, xin b, xin t tin h tr cho con, che ch cho con, truyn thm nng lng cho con. Con bit rng con chu u th t tin . Con bit cha m no, ng b no cng thng yu m bc v tr cho con chu d khi sinh tin c lc gp phi kh khn hay ri ro m khng bc l c nim thng yu v s m bc . Con thy cha, ng ca con, t Lc Long Qun qua cc vua Hng v bit bao nhiu th h nhng ngi khai sng t nc, m rng ci b, gn gi ni sng v un c nn np sng Vit Nam c th, c chung, c nhn, c hu. Con l s tip ni ca lit v, con ci rp mnh xung n nhn nng lng ca dng h v t tin ca gia nh huyt thng ca con. Xin t tin ph h tr cho con. Chng ta ly xung tip xc vi t tin, vi t nc, vi ci ngun ca chng ta. Tt c ang c mt trong chng ta. Chng ta khng phi i tm xa. Chng ta khng cn ln my bay, i my chc gi mi v ti qu hng. Chng ta ch cn bc mt bc, chng ta ch cn ly xung mt l l chng ta qun chiu c tt c. Tip xc c ri th nhng ngun nng lng ca t tin, ca ng b, ca ng b, ca qu hng, ca Bt Php Tng s lu nhun trong ta v ta s c thm sc mnh, Nu khng th ta c th s tr thnh mt a con i hoang, mt lng t, mt c hn khng ni nng ta.

Khi ta cm thy gc r ca t tin, dng h v t nc vn cn bm su trong ta th ta s mnh m v vng chi hn. Sau y l l th hai: ---o0o--L TH HAI Tr v kinh ly, Bt v t s, truyn ng tc dim, gia nh tm linh, qua nhiu th h. L th nht hng v gia nh huyt thng (blood family). L th hai l tip xc vi gia nh tm linh. Mi chng ta u c hai gia nh. Khi ly xung nm vc st t ri th ta bt u qun nim nh sau : Con thy thy ca con trong con. Con thy S ng ca con trong con. Ngi dy cho bit hiu, bit thng, bit th, bit ci, bit tha th, bit sng trong giy pht hin ti. Qua thy ca con, qua S ng ca con, con tip xc c vi cc th h thnh tng qua cc thi i. Con tip xc c vi cc v b tt v vi Bt Thch Ca Mu Ni. Ngi khai sng gia nh tm linh ca con, c t hai ngn su trm nm nay. Con bit Bt l thy ca con m cng l t tin tm linh ca con na. Con thy trong con c cht liu nui dng ca Bt, ca t, ca cc th h cao tng v nng lng ca lit v v ang i vo trong con, v ang lm ra s bnh yn, an lc, hiu bit, v thng yu trong con. Con bit Bt gio ha cho gia nh huyt thng ca con trong bao nhiu ngn nm, lm p, lm lnh nn np sng t nc ca con v ca dn tc con. Bt lm cho dn tc con tr nn mt dn tc thun t v vn minh, iu ny con thy r trong nn vn minh L v Trn. Con bit nu khng c Bt, c t, c thy th con khng bit tu tnh v ch tc an lc cho con v cho gia nh con. Con m rng tri tim v xng tht con tip nhn kinh nghim, tu gic, tnh thng, s che ch v nng lng t bi ca Bt v ca cc th h Thnh tng, gia nh tm linh ca con. Con l s tip ni ca Bt v ca cc th h t tin tm linh ca con; xin Bt v ch t, xin s ng v thy truyn cho con ngun nng lng thng yu, an lc v s vng chi ca lit v. Con nguyn tu tp chuyn ha v truyn v cho th h tng lai nng lng ca Bt, ca t v ca thy.

Sau khi l hai ly nh vy ri, ta thy nng lng ca gia nh huyt thng v nng lng ca gia nh tm linh chuyn ng trong huyt qun, v trong tm t ta. Ta cm thy vng chi hn, c c tin mnh m hn v ta ly l th ba tip xc vi t nc, vi kh thing sng ni v lit v tin nhn. Tin nhn qua i nhng vn lung lun c mt che ch, ph tr cho ta. ---o0o--L TH BA Tr v knh ly, lit v tin nhn, khai sng t ny, sng ni kh thing, hng ngy che ch. Con thy con ang ng trn t nc ny, v tip nhn cng n khai sng ca tin nhn t nc ny. Con thy cc vua Hng, con thy Trn Hng o, con thy L Thi T, con thy L Thnh Tng, con thy bao nhiu ngi c tn tui v khng c tn tui, em ti tr, kin nhn v chu ng lm cho t nc ny tr nn ni nng nu ca bao nhiu ging dn; lp nn trng hc, nh thng, xy dng cu cng, ng x, ch ba; thit lp nhn quyn, lut php v pht minh khoa hc lm cho mc sng c nng cao. Con cng tip xc c vi nhng th h t tin ngy xa sinh sng trn t nc ny v bit sng an lnh vi mi loi v vi thin nhin. Con sng y, hc ha hp vi thin nhin, vi con ngi, v cm thy nng lng ca t nc ny i vo trong con, ym tr con, chp nhn con. Con xin nguyn tip tc gi gn v lm tip ni nhng dng nng lng y. Xin nguyn gp phn chuyn ha nhng bo ng, cm th v v minh cn tn ti trong t nc v trong x hi ny. Xin qu v tin nhn ph h tr cho chng con. Nu ang sng qu hng, th khi ly xung ly th ba ta phi tip xc c vi cc v tin nhn khai sng t nc. C nhng v tuy khng li tn tui nhng m thm xy dng t nc. Nu ang sng hi ngoi, ta cng phi bit t nc m mnh sng y l do nhng ai khai ph v xy dng. Phi tip xc c vi tin nhn ca t nc ny. Sau ba l, ta cm thy nh mt thn cy c gc r, c thm nhiu nng lng. L th t dnh cho ngi m ta thng yu ta chia s nhng ngun nng lng nhn c.

---o0o---

L TH T Tr v knh ly, gia nh huyt thng, gia nh tm linh, gia h tr, cho ngi con thng. Ngi con thng c th l cha con, m con, anh con, ch con, em con, chu con, thy con, s ng ca con. Khi ly xung, ta s qun nguyn nh sau: Nhng ngun nng lng v bin m con va tip nhn c, con xin truyn cho cha con, chia x cho cha con, tip sc cho cha con, cho m con, cho nhng ngi con thng yu, cho nhng ngi tng kh au, tng lo lng, tng bun kh v con, v nhng vng v v di dt ca con trong qu kh, v cng tng lo lng, bun kh v hon cnh kh khn v khng may ca cc v. Con xin truyn ngun nng lng y, nguyn cu v tip sc cho cha con, cho m con, cho anh ch em ca con, cho nhng ngi thn ca con, cho chng con, cho v con, cho cc con ca con tm hn h lng du li, cho kh au trong lng nhng ngi y c chuyn ha, cho nhng ngi y n c n ci, cho nhng ngi y cm nhn c nim vui sng, cho nhng ngi y mnh khe trong thn th v an lc trong tm hn. Con ht lng cu mong cho nhng ngi y c hnh phc v an lc. Con bit nu nhng ngi y c an lc th con c an lc. Con cm thy trong lng con khng on hn trch mc nhng ngi y mt my may no. Con ly t tin v ng b trong gia nh huyt thng, t tin trong gia nh tm linh ca con ph h tr cho nhng ngi con thng, nhng ngi m con nguyn thng yu v chm sc. Con thy con khng cn l mt ci ta ring bit m tr thnh mt vi nhng ngi con thng. Thnh mt ting chung, ta ng dy. Lc s phn bit gia ci ng v ci phi ng khng cn na. Mnh v ngi mnh thng tr thnh mt dng lin tc. An lc ca mnh tr thnh an lc ca ngi mnh thng. Trong khi ta ly v qun chiu nh vy th ranh gii gia ta v nhng ngi ta yu thng c ph b. Ta thy c ta vi ngi cng chung mt dng sinh mng. Nu ta vng chi v c nng lng th ta c th truyn c nng lng cho ngi ta thng. Tnh thng trong mnh nui dng chnh mnh trc, v v vy trong tm mnh cm thy nh nhng v th thi. n l th nm th ta ci xung v truyn nng lng ca ta cho nhng ai tng lm kh ta. Nhiu ngi lc u khng chu c l ny. Ngi kia lm cho mnh au kh, ti sao by gi mnh phi thng yu v truyn nng

lng cho h? Nhng sau khi thc tp c vi tun th ai cng thy c ch li. Thc tp vi tt c tm hn ca ta, sau my thng trong lng ta, ta cm thy hn th tiu tan, rt l mu nhim. Nhiu ngi cho bit h ch thc tp l th nm trong vng su thng ri thi khng thc tp na, v sau thi gian h hon ton khng cn th ght nhng ngi lm kh h na. ---o0o--L TH NM Tr v knh ly, gia nh huyt thng, gia nh tm linh, gia h tr, ngi lm kh con. Trong t th ng th u a, ta thit lp cm thng vi ngi kia: Con m rng lng ra truyn i nng lung hiu bit v xt thng ca con ti nhng ngi lm con kh au v iu ng. Con bit ngi y cng i qua nhiu kh au, cha chp qu nhiu cay ng v bc bi trong tri tim nn lm vung vi nhng kh au v bc bi ca ngi y ln con. Con bit nhng ngi y khng c may mn, c th l t hi cn b th thiu s chm sc v thng yu, b cuc i dn vt v ngc i bao nhiu ln. Con bit nhng ngi nh ngi y cha c may mn c hc, c tu, tri li cha chp nhng tri gic sai lm v cuc i v v con, nn lm kh con v lm kh nhng ngi con thng, Con xin gia nh huyt thng v gia nh tm linh ca con truyn nng lng cho ngi (cho nhng ngi ), tri tim ca h uc tip nhn git nc cam l m n ra c nh mt bng hoa, c th ln u tin trong i h. Con ch cu mong cho ngi c chuyn ha, cho ngi tm c ngun vui sng, khng cn gi tm th hn m t lm kh mnh v lm kh ngi khc. Con bit nhng ngi y kh m khng t ch c nn lm kh con v nhng ngi con thng. Con cng cu mong cho tt c nhng ai lm cho gia nh con kh, dn tc con iu ng, k c nhng k xm lng, cp nc, nhng ngi hi tc, nhng k ch k, di tr v tn bo c nh n Bt, n t, n tin nhn m ci ha. Con thy h kh v ni kh y ang ko di qua nhiu th h, v con khng mun gi tm nim sn hn on th. Con khng mun cho h kh. Con c gc r ni t tin v dng h huyt thng v dng h tm linh; tri tim con n ra nh mt a hoa, con xin bung b tt c mi him hn, mt lng cu nguyn cho k lm kh con, lm kh gia nh v dn tc con c thot vng tai nn v n au, h c th thy c nh sng ca nim vui sng v an lc

nh con. Tm con khng cn mang mt my may trch mc v on th. Con xin truyn nng lng ca con cho tt c nhng ngi y. Ly Bt, ly t, ly ng b chng minh cho con. y l s thc tp lng t bi trong o Bt. Bt dy: Hn th khng th no p li c vi hn th; ch c tnh thng v s tha th mi p li c vi hn th m thi. Khi ta thc tp nh vy th cht liu t bi tro ln trong tri tim ta. S tha th, s thng yu s cha tr cho ta, v con ngi ta s an ha v mnh m hn. Hnh phc tr thnh c tht. Lng ta cn mang theo cht liu ca hn th th ta cn kh au mi mi. Ty trng hp tng ngi, ai tng au kh qu nhiu, vt thng hn th qu nng, th phi thc tp l th nm ny nhiu ln. Mun l th nm thnh cng th trc ht ta phi thnh cng trong s thc tp l th nht v th hai. Ta phi tr v tip xc c vi t tin trong gia nh huyt thng, t tin trong gia nh tm linh, th mi c nng lng thng yu thc tp l th nm ny. Ti no ti cng ly c. C khi ti ly ph phc rt lu. Trong nhng giy pht , hiu qu cha tr v nui dng xy ra tht s. Phng php nm l ny c cc v thng tr Lng Mai thc tp mi ngy. Qu v c th ln chnh in hoc thin ng mt mnh thc tp ring. Qun nguyn nh th no cho thch hp vi trng hp ca mnh th lm, nhng trc ht phi hc phng php theo cng thc nh trn. i ci nhng v c gc r tn gio khc v mi quay v nng ta Bt, Php v Tng, th nn ly thm mt l khc na. L th su ny tip xc vi gia nh tm linh gc r ca h, gia nh tm linh h la b, nhng ngy xa t tin v ng b ca h theo. V d nh ngy xa t tin ng b theo Do Thi gio hay l C c gio, th by gi ta phi ly ci ly th su ny tr v v tip xc. Gc r ca gia nh tm linh rt cn thit cho s cha tr v s vng mnh ca ta. Nhng ngi c hai gia nh tm linh thng thng l nhng ngi u Chu v M chu cho nn ti s c li qun nguyn ny bng ting Anh. C hai gia nh tm linh th chng ta c th giu c thm. Tip xc c vi nhiu gia nh tm linh ch lm i sng tm linh ca ta giu c thm thi. Trong thi gian Ty phng, ti gp nhng ngi bn thuc nhng truyn thng Do Thi gio v C c gio. Nhng ngi cn gc r tm linh vng chi th ni h c lng t bi, c hoan h, c nhn i. H gip ta bng sc mnh tm linh ca h. H gip ta vn ng chm dt chin tranh, gip ta nui tr m ci, cu tr nhng nn nhn chin tranh, bo lt,v.v..

Chng ta thy cht liu thng yu v hiu bit c tht. Tip xc c vi h, ta tip xc c vi gia nh tm linh ca h, tip xc c vi nhng v o s ca h. Cha Ky T l mt v o s dy v bc i, v thng yu. Cha Ky T l mt v B Tt ln v ngi to nn nim tin v c t bi ni hng triu, triu ngi. Khi nhn ra Cha Ky T l mt v B Tt th ta thy nim tin ni Bt, ni Php, ni Tng, ni truyn thng tm linh ca chnh ta ln thm v giu c ln thm. Pha nhng ngi c truyn thng tm linh Do Thi gio hay l C c chng hn, khi nhn Bt Thch Ca lm thy, nhn cc v nh Long Th, M Minh, V Trc l thy, th h cng lm giu cho truyn thng tm linh ca h. L th su ny c mc ch a h v tip xc c vi gc r tm linh m lu nay h l l hoc rung b. o Bt dy chng ta rng ng c lm bng nhng yu t phi ng, o Bt c lm bng cc cht liu khng phi o Bt. Pht php tc th gian php. o Bt khng ngh rng ch trong truyn thng ca ta l c chn l v chn l khng th c trong nhng truyn thng khc. Ngi theo o Bt khng c ch ch lm cho ngi khc b truyn thng tm linh ca h i theo mnh. Theo gio l ny ta phi gip cho ngi khc tr v bm r vo trong truyn thng tm linh ca h. S thc tp o Bt c mc ch gip ngi ta tr v nguyn qun: qu hng tm linh, qu hng huyt thng. Phng php ca chng ta khc vi phng php ca nhng gio s ngoi quc ti nc ta cc y ba bn trm nm. Chng ta hin gi ang lm ngc li phng php ca h. Chng ta sang Ty phng chia s s thc tp ca chng ta, nhng li mong c v khuyn khch nhng ngi Ty phng tr v vi truyn thng tm linh ca h. V chng ta bit r khi mt ngi mt gc, ngi y tr thnh mt c hn lng t, kh m c c an lc, hnh phc, vng chi v thnh thi. Cho nn l th su ny rt cn thit cho nhng ngi b truyn thng tm linh c ca h. Vic tu tp ca chng ta l mt s tr v. Tr v tip xc vi qu hng. Qu hng c th c tip xc ngay by gi v y, ngay chnh trong con ngi ca ta. Chng ta khng cn i my bay mi tr v c qu hng tm linh. Chng ta khng cn tng tng. Trong ta c gc r ca gia nh huyt thng, c gc r ca gia nh tm linh, c Bt, c Php, c Tng, c ng b, t tin. Khi tr v, chng ta c che ch, chng ta c tip nhn thm nng lng. Chng ta bt u c nui dng, c chuyn ha v tr liu c vt cht ln tinh thn.

Trong khi thc tp, mi bc chn ta l mt s tr v. Bc i mi bc, im ta t ti l by gi v y. Bi V Ti l gip ta thc tp s tr v . Bi Quay V Nng Ta Hi o T Thn cng l ta thc tp iu . Ma thu va qua, trong bui thuyt ging Berkeley, ti ni phng php thc tp ca chng ta c th c gi l phng php tr v (the pratice of going home). Trong cuc sng tht nim v qun lng, chng ta cho t tng, cho nh thng, gin hn, qu kh v tng lai li ko. Chng ta sng nh mt bng ma, bc i trong cuc i nh mt ngi mng du. Chng ta cha tr v. Ngoi chnh nim, khng ai c th gip chng ta tr v c qu hng ca chnh ta, qu hng tm linh cng nh qu hng huyt thng. Vi nhng cu hi: Anh ang lm g? Anh lm ci vi mc ch g? Anh ang i u? chng ta tr v ngay vi chnh nim, vi by gi v y. Bng nhin ta bit rng ta ang ng trn qu hng, cha bao gi ri khi qu hng ta. Tr v nh vy, chng ta cm thy trn y v c nui dng. Phng php ny phi thc tp trong tng giy, tng pht. Nu qu v tht bi trong thi gian thc tp Lng Mai th ti lo rng qu v s tht bi khi v nh. Ti Lng Mai c mt tng thn ang cng tu tp, chng ta phi gip nhau tu tp. Nu Lng Mai m chng ta khng to ra c ci thi quen, ci tp kh mi, th khi tr v chng ta s b cun theo nhp sng c, kh thc tp thnh cng c. Cho nn, trc khi ln my bay, chng ta phi tr v. ---o0o--19 - Pht Php Cn Bn Bi th mi chn Hm nay l ngy 27 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm Thng v hc tip v bt chnh o. Ch nht va ri chng ta hc v nm l. Vit nam, cng l t tin khng phi ch mi nm mt ln. Chng ta ly ng b, cha m trong nhng m ci, m hi, nhng ngy gi, ngy tt. L l tip xc vi gc r ca mnh. Trong cha mi ngy chng ta u l. Chng ta l Bt, l cc v t s, ly thy, ly chng,v.v.. ---o0o---

QUN KHNG TRONG NM L Trong khi thc tp nm l, chng ta cng phi bit thc tp v Khng qun v Khng tam mui. Trc khi l, ta chp tay, thc tp hi th qun chiu v ch th ca s l ly l ngi l v i tng ca l tc l ngi c ly. Trong cc thin vin Vi nam, mi khi chp tay chun b l ta phi qun tng nh sau: Nng l, s l, tnh khng tch. Cm ng o giao nan t ngh. dch trong t tnh chn nh khng ch th i tng t knh ly Bt tng giao cm nhim mu. Nng l, s l, tnh khng tch tc l bn cht ca ngi l v bn cht ca v c l, c hai u khng. Trong khi l, chng ta thc tp qun khng. Khng y c ngha l gia hai bn, ngi ly v ngi c ly, c s tng duyn tng sinh. Ch th v i tng khng phi l nhng g tn ti v c lp ngoi nhau. Khi ci xung l t tin, ta phi thy rng t tin c lin h mt thit vi ta. Ta khng thy ci ng ring bit ca ta i li vi ci ng ring bit ca t tin. Ta thy c tnh cht v thng, v ng ca ta v ca t tin, ng b v cha m. Thy c tnh tng quan, tng duyn v v ng gia ta v ng b, cha m th l mi thnh cng. Qu v tng thc tp v thc tp thnh cng, qu v thy mnh ha nhp c vo dng sng t tin, ng b, cha m v con chu ca mnh. Ci ng ca ta tan bin. Khi ci ng ca ta v ca t tin tan bin th c s cm thng mu nhim v nng lng ca t tin mi truyn qua cho mnh c. l ngha ca cu th hai: Cm ng o giao nan t ngh. Con ng cm ng, giao tip (communication, communion) mu nhim khng th tng tng c, khng th m lun v din t c, gi l nan t ngh. Khi cn b giam kha trong bn ng ca mnh, ta ch thy mnh l mnh, cha m l cha m, mi ngi l mt hi o hay mt thp ng ring. Nhng khi ly xung qun tng ta s thy c rng ci ta l do nhng yu t khng ta to nn. S c mt ca ta y cng l s c mt ca t

tin, ng b, cha m v sng ni. T nhin ci ng tan i. Trong trng thi tan bin ca ci ng th nng lng ca t nc, ca t tin v ca ng b mi truyn sang cho ta c. gi l cm ng o giao nan t ngh. C nhng ngi thc tp mt ngn tm mi l mi ngy. L nh vy c vi ba tun th tan ht ni kh, nim au v s c n ca h. Mi khi ly xung nh th, ci v bn ng ca h li tan r thm. Nu chng ta l nh t sao m khng qun chiu v tnh cch v thng, v ng v tng tc th s khng c thnh qu g. Cho nn l l mt phng php rt hay. Chng ta hy qun tng chng ta ang ly Bt Thch Ca Mu Ni l thy ca chng ta, l ngi khai sng ca o Bt. Chng ta ng trc Bt Thch Ca Mu Ni qun tng: Ly Bt, ngi vi con, hai bn u trng rng, khng bn no c mt thc th ring bit. Chnh nh nh vy m ngi vi con mi c s thng cm nhim mu. t c mt tn gio no m tn hng v c gio ch ni mt cu ni nh vy, i vi mt s cc tn gio khc, l mt thi kiu cng v bt knh rt ln. Ch c trong o Bt, ngi t mi c thi nh vy, v nng l v s l tnh khng tch cho nn cm ng o giao mi nan t ngh. Khi ly xung, nu ta chun b tm t k lng chng no, th kt qu cng ln chng y. C nhiu bc cha m thuc th h mi, thy mnh phi ngi ln my a con ly xung th khng chu. Sng trong thi i dn ch, mi ngi c nhn phm, ngi ln bt con ly xung nh vy th kh chu lm. Trong cha cng vy, c nhiu thy by gi khng mun ngi ta ly mnh. Mt phn cc thy ngh mnh khng c c , Pht t ly th tn phc. Nh vy l cha t gio l ca Bt. Cc v mi xut gia hay c v thy bn s dy v vic ny. Khi mang hnh tng ca ngi xut gia, mnh c th tr thnh i tng cho nhiu ngi cung knh. V l im ng lo trong i sng xut gia. Ngi ta khi lng cung knh tam bo, thy tng mo oan trang ca ngi xut gia, h mun nh l. Nu ta khng c chnh nim th ch trong vi nm, ta c th b h lin. Ta tng mnh l quan trng lm. Ngi mi tu m b Pht t ti ly th cm thy rt xn xang. Bit mnh c cha c bao nhiu, hc hi cha c bao nhiu, gii lut cha tinh nghim, m phi ngi cho ngi ta ly th trong lng rt kh chu. Ta c th hiu c tm trng cc bc cha m b bt buc ngi nh hai pho tng cc con x xp l. Nhng chng ta nn hiu y l mt s thc tp rt quan trng. Cha m l i din cho tt c cc th h t tin, ng b. Nhng ngi tr h c nhu yu hng v ci ngun, h cng cn mt biu tng ly. Nu khng ngi cho h ly th c

th h s qun mt gc r v khng tip xc c vi ng b v t tin ca h. Cho nn d qu v l nhng bc cha m cha n tui gi, qu v cng nn ngi cho ng hong cho con chu ly. Trong khi ngi ng hong, qu v c th thc tp hi th chnh nim v tng nh ti t tin, thy rng cc con mnh ang hng v cc th h t tin tm nng ta ch khng phi ang thn tng ha mnh. Cc chu phi hiu ly y khng phi l ly ci ng ca cha m. Cc chu ang ly vi lng bit n bao nhiu th h t tin trong qu kh m nc, dng nc, xy dng nn np sng vn ha ca dn tc. Ngi xut gia hay mi xut gia cng vy. Chng ta mc nht bnh hay o trng, tuy tui tu cn t, c cn km, nhng khi ngi ta ti ly cng phi ngi cho tht trang nghim. Ngi ta khng ly ci ng ca mnh u m s. Ngi ta ang ly tam bo. H ly dng sinh mnh tm linh, h ly Bt v ch t qua con ngi mnh. Cho nn ta phi ngi cho tht ng hong, phi tp th cho chnh nim. Phi qun chiu rng h ly y khng phi l ly mnh, ly ci ta ca mnh, m h ang ly truyn thng tm linh ca h. Thy c nh th th ta c th ngi rt an nhin v t ti. Ci ly s khng bao gi lm cho ta tr thnh kiu cng. Cn nu ta khng qun chiu Nng l, s l, tnh khng tch th ngi ta ch cn l ba l l mnh mt ht cng c t lc mi tu cho n lc ny. Khng nhng mt ht cng c mi m cn mt vo vn c na! l b quyt ti thng truyn trao li cho nhng ngi mi tu. D mi tu c hai ba ngy nhng nu c hai ba trm ngi ti nh l ta cng phi ngi rt yn, rt trang nghim cho h ly. Trong khi ngi l, ta phi qun chiu v ng, duyn sinh v v thng. c trao truyn b quyt ri th ta c th cu c i tu ca ta. Nhng iu n gin v cn bn nh vy m ta khng c tip nhn, th ta rt d nh mt gii thn hu mng. Mi khi b ngi ta ly, ti khng s hi cht no c. Ti ngi . Ti thy nhng ci ly ca ngi ta khng ng g ti ti, khng lm cho ti c thm mt cht t ho no ht. C khi ngi trn php ta truyn gii, nm trm, by trm ngi, c ngn ngi l xung nhn gii, ti thy c tm trng thit tha thnh khn ca nhng ngi th gii. H ang hng v tam bo, hng v my ngn nm lch s ca cht liu tm linh. Ti ngi lm ci gch ni gia t tin tm linh v nhng ngi th gii. Ci ly ca h khng lm ti khi ln mt tm nim ng mn, t ho, t ph, nh vy ti cha bao gi b sp vo by cng cao. Ti thot c ci by sp l nh thc tp khng qun, v v ng qun.

---o0o--QUN KHNG TRONG KHI N Vy trong khi ly ta thc tp khng qun, khng nh mt cnh ca gii thot. Khi n cm ta cng thc tp khng qun. Tip xc vi tng thn, ta thy tng thn l mnh, mnh l tng thn. Vi thc n ta cng qun nh vy, ta l thc n, thc n l ta. m bnh bt, ly thc n, no u que, no cm chin, b vo bnh bt, trong lc ta lm g? Nu s ch khng qun nhn duyn, khng qun khng, th s ch lm g trong nhng lc ? Chnh lc l lc ta thc tp. Xc my tha cm b vo bnh bt, ta phi thy cm, phi thy tnh cch duyn sinh ca cm, phi thy tnh cch v thng, v ng ca cm. Phi thy cm l cht liu nui dng mnh, v chnh mnh c lm bng cm. Bi php thoi ti ang ni cho qu v nghe y cng c lm bng cm. Nu bit cch, ta c th bin khoai ty thnh php thoi. M khoai ty cng c th lm ra cht c. Khi ming ta phun ra nhng sn si v bun gin, th khoai ty bin thnh sn si v bun gin. Ta ch cn thc tp mt php qun thi, v thc tp mt l thc tp tt c. Phi thc tp tnh cch khng ca mnh v ca thc n. Nng n, s n, tnh khng tch, ngha l ngi n v thc n c hai tnh cht u khng tch. V vy s giao cm gia ta v thc n khng th ngh bn c. m bnh bt i vo thin ng ta ngh g? Ta thc tp thin hnh, i tng bc chn thnh thi. Mi bc chn c lin h n s an lc ca c th gii. Nu trong khi m bnh bt bc i m tm ta khng c chnh nim, bc chn ta khng thnh thi, th i nh vy ung qu. V l c hi ta dng hin cht liu an lc, hnh phc v ho bnh cho th gii. Nu trong ta c ha bnh v an lc th ta mi c th ng gp vo ho bnh v an lc ca th gii. Peace always begins with me l nh vy. I walk for you, mi bc chn ta i ta bc cho tt c mi ngi. Bc chn vng chi, an lc th c th gii c hng. Vo ti thin ng, t bnh bt, ngi xung, lc cc bn tu cng ang thc tp ly cm, bc tng bc vo thin ng. ngi xung ri, chng ta lm g? Khng l ch ngi ch hay sao? C th mi lm pht sau, c khi na gi sau ngi cht trong i chng mi ly cm xong. Trong mi lm pht hay na gi , nu ta ngh ngi qun quanh, nh tic qu kh, lo lng tng lai th ta khng xng ng ngi trong thin ng. Thi

gi ngi l thi gi thc tp. Trong thi gian ny ta thc tp tip xc vi tng thn, tip xc vi giy pht hin ti. Ta nhn mt s anh hay mt s ch ang i vo, theo di tng bc chn ca ngi , mm ci vi bng hoa trc bn th, lc no cng an tr trong hin ti. l nhng lc ta c th thc tp v thng qun, v ng qun v nhn duyn qun. Nhng lc l nhng lc ta ang nui dng hiu bit v t bi. Mi lm pht hay na gi ta khng b ph. Ngoi i ngi ta phi ni ui sp hng i vo rp ht hay i mua v xi-n. Trong nhng lc h c th bn chn nng ny. Nhng trong cc thin vin, nhng lc nh vy l nhng lc ta thc tp. Chng ta tu tp cho khng tam mui c mt trong ta. Khi tip xc c ci Khng ri th nhng hin tng nh ti, lui, sng, cht, c, khng,v.v.. khng cn lm ng ti tm mnh na. S chuyn ha ca ta ty thuc vo vic hnh tr mi ngy. Mt ngy no , mt ngi thn ca chng ta s qua i, mt ngi thng ca chng ta s b chng ta i, hay chnh bn thn ta s bnh, s cht. Nhng chuyn s xy ra, th no cng phi xy ra. Nu chng ta khng thc tp by gi th lm sao ngy y ta c th sn sng tip nhn nhng g xy ra vi tm trng bnh thn c? Chng ta i vo cnh ca gii thot nh khng qun v khng tam mui. Vy trong mi lm pht hay na gi ngi trc bnh bt, chng ta nn thc tp khng khc g khi ta ngi thin. Ngi thin ta cng ch lm nh vy. Ngi an tr trong hin ti, to ra an lc v hnh phc ngay trong gi pht ny. ---o0o--QUN V TNG Tam mui th hai l V Tng. Cng nh Khng tam mui, V Tng tam mui cng c to tc bng tu gic v v thng v v ng. Tng l tng trng, tng mo (appearance) ca s vt. Tng l i tng ca tri gic. i tng l tng m ch th l tng. Tng v tng khng th ri nhau m c. Khng c i tng tn ti bit lp ngoi tng, tc l ngoi tri gic ca chng ta. Trong kinh Kim Cng c cu: u c tng th c s nh la. Phm s hu tng giai th h vng. Chng ta b ci h vng nh la. Cu tip theo: Nhc kin ch tng phi tng tc kin nh lai. Nu thy c ci phi tng ni ci tng tc l thy c thc ti mu nhim, thy c nh lai. Thc hin iu ny cng khng kh lm u, nu ta bit s dng nhng chic cha kha v thng v v ng. Hy qun chiu v v thng, hy

qun chiu v v ng. Ta s thy c tnh cht v thng ca cc tng. Chng ta th qun chiu v mt bng hoa. Chng ta c tri gic (tng) v bng hoa nn thy tng ca bng hoa. Ti tng ni rng hoa c lm t nhng yu t khng phi l hoa. S d ta b kt vo tng hoa v ngh rng ci tng hoa tch ri khi nhng ci tng khc. Ta tng rng hoa ch l hoa thi, hoa u c th l nhng ci khng phi l hoa c. Mt tri l khc, m my l khc, phn rc l khc, i a l khc. Nhng nhn cho k th ta thy rng hoa l mt tri, hoa l m my, hoa l i a. Nhn vo mt tri, nhn vo phn rc, nhn vo i a ta cng c th thy hoa. l thy ci phi tng ca tng. Ngi lm vn nhn vo ng rc m thy c hoa, l thy c ci phi tng ca ci tng. Ngi lm vn dng phn hu c l ngi c th thy c tnh cch bt nh ca phn rc v hoa tri. Nhn vo trong phn rc h thy c hoa tri, nhn vo hoa tri h thy phn rc. Nu p dng c cch nhn trong mi lnh vc khc ca tri gic th ta s chng ng. Ngi lm chnh tr cng c th thc tp nh vy. Ngi lm kinh t cng c th thc tp nh vy. Nu nhng nh chnh tr, nhng nh kinh t, nhng nh gio dc thc tp li nhn v tng, th th gii ca chng ta s c mt tng lai tt p hn. V d mt s ngi tr vo t v n cp hoc git ngi. Khi bt nhng ngi y giam li, ta nn qun chiu v v tng v v ng. Chng ta t chc cuc sng trong x hi nh th no cho nn hon cnh mi sinh ra nhng lp tr nh vy? By gi ch bit giam gi h trong t hay em git h i, th ta u c gii quyt c vn ! Nu cch thc t chc sinh hot ca x hi ta c tip tc th ny th chng ta s tip tc to ra hng trm, hng ngn, hng trm ngn ngi tr nh vy, b vo t. Khi v quan to, nh chnh tr hay nh gio dc nhn vo mt ngi tr phm ti, h phi thy Tng tc, thy V ng, thy Khng, hiu rng s d ci ny nh th ny l ti v ci kia nh th kia. Nu i sng thnh ph qu nhiu bo ng, qu nhiu ti c, qu nhiu nhng c gi n sng, th cc nh gio dc, v chnh tr phi qun chiu v thng, vn ng, v tng, v tng tc, thy r ti sao tnh trng i ti nh vy. Chng ta c nn ch ti cho nhng ngi tr hay khng, hay phi thy trch nhim ca chng ta trong hc ng, trong gia nh v trong x hi? Nhng iu ta ni, nhng vic ta lm, cch ta tip x trong i sng gia nh, trong phm vi hc ng v x hi ng gp nhng g to ra nhng ngi tr nh vy? C nhng bn tr mi mi tm tui t bn vo u v thy sng khng c ngha, khng c nim vui, khng c l tung na. M x hi c

rt nhiu ngi tr nh vy. i vo con ng ma tu, n cp, bng ng cng l mt loi t t. Khi mt thng gia, mt nh k ngh ht thi gi ra lm giu, ng ta phi qun chiu cc hu qu ca thi y trn i sng gia nh, trn v con mnh, v trn x hi, Vic kinh doanh ca mnh c th lm v gia nh, tn ph x hi v thin nhin. Mt nh chuyn mn lm qung co phi qun chiu nhng phim nh, v bi qung co ca mnh. H thng khai thc nhng th dc v cc mi s hi tim n trong tm l ca cng chng. C ngi lm trong ngnh qung co th tht rng cng vic ca h khng ng vi nhng chnh kin, chnh t duy v chnh ng ca h. Nu h mun trung thc vi chnh kin, chnh t duy v chnh ng th h s mt vic lm. ng ta ni: Bch thy, nu m con ni nhng ci tt v c nhng kha cnh tiu cc ca sn phm ny th khng ai mua ht. Con s mt s, v hng ca con cng s v n. Cho nn trong sinh hot x hi, ngn t v hnh ng chng ta nu khng cn c trn nguyn tc tng tc, tng nhp, v thng, v ng, khng v v tng th chng ta s to rt nhiu ti c. ---o0o--P DNG QUN V TNG TRONG CUC SNG Tr em trong x hi ta phi i hc mi my nm mi ra trng. Chng hc th trong trng. Nhng c th sau mi, mi lm nm, ra trng ri cc em vn cha bit cch sng. Nh u m mi ngi bit c v bit vit? V mi ngi n trng hc c v hc vit. Ti sao ta khng bit i tr vi cn gin v ha gii vi nhng ngi chng ta thng yu? V chng ta cha bao gi c hc nhng ngh thut trong mt trng no c. Ti trng, v chng ta khng c hc nhng ngh thut , nn chng ta khng bit th, khng bit ci, khng bit ho gii ni kt, khng bit chuyn ha cn gin. V vy ta phi tm cch a nhng thc tp ny vo dy trong cc trng mu gio, cc trng tiu hc v trung hc. Mc ch ca hc ng by gi ch l cung cp cho ta mt s kin thc v k thut c th sinh nhai. Trng hc khng dy cho chng ta ngh thut to hnh phc cho mnh, cho nhng ngi mnh thng, v cho x hi. Cho nn chng ta cn vn ng, h ho v khuyn khch cch mng nn gio dc quc gia. Lm th no t nhng nm mu gio, cc chu c th hc i, hc ci, hc ni, hc lm cho mnh v mi ngi hnh phc. Hc ch, hc ton cng kh lm ch, vy m cc em cng hc c. Hc th, hc ci,

hc chuyn ha cn gin cng kh. Nhng chng ta cng s lm c. Cc em ang cn nh nh mng non, th no cng un nn v tp dt c. Khi mt em b ni gin, sp gy g, chi bi v nh ln, em b khng t bit phi lm g c th thot ra khi cn gin d. iu c gio phi dy, thy gio phi dy. Phi dy cho ti ni ti chn. n khi em y ln ln, mi lm, hai mi tui, em mi bit ngh thut sng vi gia nh, sng vi ngi khc, v sng trong x hi. Trc y, ti c ngh lp ra mt hc vin cho nhng ngi n tui thnh lp gia nh, cho nhng ngi ny c c hi hc nhng ngh thut sng chung. Hai ngi tr ly nhau, thnh v chng ri, nhng c th vn cn vng v, gy ra ni kt cho nhau, ti tm nhng ht ging gin hn, v mc cm trong nhau. Nu khng bit g ht v ngh thut tu tp v sng chung th h s mang li kh au cho nhau. n khi sinh con, h cng s gieo vo cc con rt nhiu ht ging ca kh au. Khi sinh ra i, ta mang nhng ht ging ca kh au v hnh phc. Nu may mn th nhng ht ging tt c ti bn, cn nu khng may th chnh gia nh, x hi, hc ng s ch ti tm nhng ht ging kh au, tht vng, bun kh v gin hn trong ta m thi. n khi lp gia nh, v khng bit phng php nn ta li ti tm nhng ht ging xu ca nhau, Sinh con ra, ta cng s gieo nhng ht ging xu cho con, v gp phn lm ln thm ni kh au chung ca x hi. C khi con th ght chnh cha m, ri th ght mi ngi. V khi n lt dng v g chng th h cng lm kh ln cho nhau. Ci vng lun hi tip tc ln qun nh vy. Cho nn lp ra mt hc vin nh th l cn thit lm. Cc bn tr vo hc mt hoc hai nm v thc tp trong mt tng thn, c mt t bn lnh lm vn ling thnh lp gia nh, sinh con ci. Nu khng c tu gic v v ng, v v tng, v v khng, th trong lc au kh ta s ch bit trch c ngi ny, ngi khc. Hay ta c th phm ti git ngi. S d ngi ta git ngi v h ngh rng ngi y l ngun gc ni kh au ca h. C khi ta t git mnh v ta khng c kh nng i din vi qu nhiu kh au. Ta khng bit rng trong ta c ngi, trong ngi c ta, khng th ch c mt nguyn c duy nht to nn au kh ca mnh. V tng mi nghe, ta thy ging nh l mt trit l, nh l ang ni chuyn trn my, nhng qu tht rt thc t v thit yu cho i sng. Nhn su vo a con, ta thy cc yu t x hi, vn ha, gio dc, t tin, v t nc lm ra a con y. Ci thy l ci thy v ng, ci thy v tng, khin ta pht khi lng thng. Ta bit rng nu thy c gc r ca kh au, thy c nhng iu kin no a con mnh ti tnh trng bt nh nh th, th

ta mi bit hiu, bit thng, bit cch chuyn ha, v a con s c hy vng chuyn ha. Vy v tng y c ngha l ph tng, ngha l vt ra khi ci tng. Tng l nim cn ct, sai lm. Nhn a con m thy c tt c x hi, thy c c mi trng vn ha, v kinh t; cch nhn gi l cch nhn v tng. V tng c ngha l v ng v cng hm ngha v thng. V d ta ni v ng b, v t tin. Nu b kt vo ng v tng ta s ngh l ng b, v t tin khng cn na. Nhng qun chiu vo t thn qua cnh ca v thng, v ng v v tng ta thy tt c th h ng b, v t tin ang c mt trong con ngi ta. Ta vn tng l Bt v cc v b tt khng cn na. Nhng c trao truyn gio l v tng mu nhim, ta thy trong ta c Bt, c Php, c Tng. Nh ta thy c tnh khng sinh khng dit ca Bt, ca Php v ca Tng. Mi giy pht ta c th tip xc vi Bt, Php v Tng. l v tng. Ni rng mnh v phc, sinh ra i th Bt nhp dit trn 2500 nm ri, ngh nh vy l suy ngh theo li hu tng. Bt khng b giam kho trong hnh hi ca mt con ngi sinh ra Ca T La V cch y 2600 nm. Bng hoa cng vy. Bng hoa khng th b giam kha vo trong ci tng trng ta ang nhn thy y. V vy ta phi thy c bng hoa ngoi ci tng ca bng hoa. Mi my nm trc, ba ca b Phng ti Lng Mai lm l cu siu cho b. Trong bi thuyt php hm y ti ni ti v tng. Sau ti cng ba ca b Phng i thin hnh mt vng trn xm Thng. Ti dn: By gi thy tr mnh i thin hnh nh th no c th thy c b Phng ngoi ci tng ca b Phng m trc gi mnh vn thy. i nh th no c th thy c b Phng trong mi l cy, mi ngn c, mi bng hoa, v mi hi th ca mnh. i L c mt v thng th tn l on vn Khm. S ph ng vin tch, cc t than khc rt nhiu, ng lm mt bi phng iu thy, trong c hai cu: o l bt tu thng vnh bit, Vin tin sn thy th chn hnh. dch: Cc bn ng nn thng cm qu

Ni sng trc vin chnh l thy o l tc l cc bn tu ca ti i. Bt tu l khng nn. Thng vnh bit l au thng qu v s vnh bit. Thy tch ri nhng ng c au thng, ng khc lc qu, ng b kt trong tng trng ca thy. Phi thy thy trong tnh v tng ca thy. Vin tin sn thy th chn hnh, nhng hnh dng ni sng m chng ta thy trc thin vin, l chn hnh ca thy. Cc bn hy lau nc mt i, hy nhn ni, nhn sng trc thin vin. Hy mm ci. Thy chng ta ang cn . Chn l v v tng, v tu gic v v tng gip ta thot khi nhng nim c, khng, sinh, dit, cn, mt, gip ta gii thot c nhng su au, tht vng. V vy v tng l mt trong ba cnh ca gii thot. Phm s hu tng, giai th h vng. Ci g c tng, u l s nh la. Nhc kin ch tng phi tng, tt kin nh lai. Nu thy c ci phi tng ni ci tng tc l thy c nh lai. l tinh tu ca Kinh Kim Cng. Thy v t c lng t bi rt ln. Sau khi ni ti khng tam mui s ngi mi hc b kt vng vo nim khng. Cc v dy thm rng sau khi hc Khng Tam Mui ri, phi hc Khng Khng Tam Mui. Sau khi hc v tng tam mui ta cng hay ngh rng ci tng ny khng c, ci cng sai. Chn tng ca tng khng phi c m cng khng phi khng. Sau khi nghe v v tng tam mui th phi bit thm v V Tng V Tng Tam Mui. Ca gii thot th ba l v tc tam mui cng vy, phi c b tc bng V Tc V Tc Tam Mui. Tt c gi chung l Tam Trng Tam Mui. Nh ta bit, Tam gii thot mn c khai trin v ch trng rt nhiu trong o Bt Bc Tng. Gio l khng, v tng v v tc c mt trong kinh in Pali, nhng trong truyn thng Nam Tng, gio l ny khng c khai trin y . Nu chng ta khng tu tp theo ba cnh ca gii thot, ba th nh khng, v tng v v tc, th chng ta khng th d dng ph tung nhng chng ngi, v c chp i vo th gii ca gii thot, ca t do ---o0o---

20 - Pht Php Cn Bn Bi th hai mi Hm nay l ngy 30 thng ging nm 1994, chng ta ti Xm H v chng ta hc tip v bt chnh o. Chng ta ang hc v tam gii thot mn, tc l ba cnh ca a ti gii thot. Cnh ca th nht l Khng. Qun Khng, ta phi thy tnh tng quan, tng duyn, tng tc v tng sinh trong mi s mi vt. Thy nh vy, ta vt c hng ro bn ng, thot c ngc t nim v ta v v ca ta, v m c cnh ca gii thot. Trong tng thn, nhn bng con mt Khng Qun, ta thy s an vui ca ta lin h ti s an vui ca ngi, s an vui ca ngi lin h ti s an vui ca ta. Cho nn khng l cch nhn, qun, v tip xc thc tp ch khng phi l ti m lun, nghin cu. V tng cng vy. Tt c mi s vt c biu hin qua tng v v thng b ci tng y nh la, nn ta mi s hi, mi gin hn, mi cm th. Kh au xung quanh ta v trong ta u do s kin ta b kt vo tng. Kinh Kim Cng ni v bn loi tng: ng, nhn, chng sinh v th mnh. S d ta b kt vo tng ng l v chng ta ngh c nhng ci i lp vi ng tc phi ng. Khi thy c trong tng ng ton l nhng yu t phi ng th t nhin nim v ng tan bin, v chng ta thot ra c khi tng ng. Tng th hai l tng nhn. Nhn y ngha l loi ngi. Cho loi ngi l mt thc ti c lp, khng phi l th, l cy, l t , chng ta b kt vo tng nhn. Chng ta ni tri sinh ra nhng con tm, con c, con b, con heo cho loi ngi n. Ta tng cy c, t , khng kh, tri, sng, rng v bin l cho ta s dng th ca, ta khng cn thng tic, khng cn bo v. Lo phc v tng ngi, ta tn ph cc loi ng vt, thc vt v khong vt. t ti ci thy v tng v ngi, thy trong ngi c hm cha cc loi ng vt, thc vt v khong vt ta m c cnh ca gii thot th hai. Tng th ba l tng chng sinh. Chng sinh y l cc loi ng vt, cc loi c s sng. Cc loi c mng sng ty thuc v c to thnh bng nhng loi gi l v tnh, khng c s sng. Khi tn ph khng kh, sng h, bin c v rng cy ta cng hy hoi lun nhng chng loi gi l chng sinh. Cho nn nhn vo chng sinh ta phi thy cc yu t khng phi l chng sinh. Nhn vo cc yu t gi l v tnh ta phi thy nhng cc chng loi hu tnh. Trong i sng hng ngy m qun chiu

nh vy th t nhin ta thy c chng sinh v tng. Sau cng l tng th mng, ngha l khong thi gian ca mng sng, t khi sinh ra n khi cht. Ta c thng ngh sinh mng ta nm trong khong thi gian . Khi qun chiu, ta thy mnh khng tng sinh v cng s khng bao gi dit i, thy rng ta khng bt u c t khi sinh ra, cng khng bt u khng t lc cht i, nh th php qun a ta ti cnh ca gii thot v tng v th mng. Ni s hi ci cht c da trn mt nim sai lc l tng th gi. Kinh Kim Cng ch ni v bn tng nhng cn nhiu tng khc na m ta c th qun chiu. Nu khng dng nim v nh qun chiu th ta khng th m c ba cnh ca gii thot khng, v tng v v tc. ---o0o--QUN V TC V NGUYN V tc c ngha l khng cn c g phi lm, khng cn c d n no phi theo ui. Ngi ta thng ngh rng tu tc l theo ui d n t c nit bn hay chm dt c sinh t. i tu khng phi l ln chc ho thng. Mc ch ca s tu hc l thot khi sinh t v t ti gii thot. Nhng theo gio l tam php n th chng ta cha bao gi tng b sinh t c. Chng ta cha bao gi b rng buc c. Chng ta v thng, ng. Chng ta v ng, ng. Nhng chng ta cng vn l nit bn. Cng nh t sng kia vn l nc. Tr v vi bn tnh t tm ca mnh l mt cch ni. K thc mnh lun lun an tr trong bn tnh t tm ca mnh, khng cn tr v. Mc ch ca s tu hc l bng tnh, thy rng ta cha bao gi sinh, cha bao gi dit. khng sinh, khng dit th ta sn c tnh nit bn. u cn phi c d n, u cn phi thc hin g na? gi l v tc, hay l v nguyn. Gio l v nguyn ch cho chng ta thy tt c sn c y trong bn tnh t tm ca mnh, ta khng cn i tm u ht. Ta l ci m ta mun tr thnh (we are already what we want to become). T nhin c an lc ngay trong giy pht hin ti, gi l hin php nit bn. Bui sng nhn thy nh nng ta mng, nghe tri ma ta cng mng, thy tri y sng ta cng mng. nh nng, cng nh ting ma ri, cng nh sng m u l nhng hin tng ca s sng. Trong mt hin tng c nhng hin tng khc. V tt c nhng hin tng u mang tnh nit bn v v nguyn. Nu thc dy m ta cm thy c ha bnh, v an lc trong thn tm, thy ta khng cn thiu thn g, khng cn eo ui g na, th lc ta c kh nng tip nhn hai mi bn gi ng h m s sng hin tng.

Thc dy ming mm ci, hm bn gi tinh khi, xin nguyn sng trn vn, mt thng nhn cuc i. Ta ch c th tip nhn tng phm ny mt cch trn vn vi tm v nguyn. Nu ngh rng c hm bn gi lm ci ny, hoc lm ci kia, th hm bn gi s tr thnh mt phng tin, m khng cn l s sng na. Mi vic chng ta ang lm l s sng, v c th cho ta hnh phc ngay trong khi ta lm. Khi ta i thin, ngi thin, hay ung tr, n cm, hoc qut nh, th tt c nhng giy pht kia u c th l nhng giy pht hnh phc. Ta khng coi chng nh nhng phng tin t ti mc ch no c. Trong lc ta ba ci, s sng mu nhim ri, ta thy khng cn ba ci xong mi c hnh phc. Khng cn nc si ri mi c hnh phc. Khng cn nu cm chn ri mi c hnh phc. Nh vy l ta sng trong tinh thn v nguyn. Ci thy y t ti th cnh ca v nguyn gii thot mn mi m ra. C hm ti gp mt ph n ngi Anh mt xng lm gm. B ta hi: Thy c lo v tnh trng th gii khng? Ti tr li: Ti c lu tm, nhng mi quan tm ca ti khng lm hi ti s an vui ca ti. B ny ang au kh, chng ca b b bnh tm thn. Trong cu hi v tnh trng trn th gii, v mun ni ti nhng chuyn xy ra Nam T (Yougoslavie), hay cc ni khc. Nu ta cho nhng lo lng trn ngp tm mnh th chng bao lu ta s b bnh nh chng ca b. Ti im lng, th nm by ln ri mi ni: Ci quan trng nht, b i, l d rt quan tm n tnh trng th gii, b cng ng cho nhng ni lo lng trn ngp tm ca mnh, lm cho mnh qu u su. Nu tm mnh b trn ngp u lo th mnh s bnh, v nu b bnh th ai m chm sc, v nng cho ng nh by gi? Thnh ra b phi tu tp. Ti bit r nhng g ang xy ra Nam T, ti thy cnh kh au rt ti nghip, nhng ti khng cho nhng chuyn tr thnh nhng yu t e da ti. Ti ngh rng iu quan trng l ta lm c ti mc ti a nhng g ta c th lm, m vn phi gi c s an lc, v bnh tm ca mnh. Nu c thi gi thin hnh, hay thin ta th ch b qua. Tm trng lo lng khng a ti u. Du ta c lo u ti mi ln, hoc gp trm ln, th tnh trng cng nh

vy thi. Nu ta b bnh th tnh trng s xu hn. Cho nn im quan trng khng phi l ta lo, m l ta lm nhng g c th lm c trong gi pht hin ti. Nu b khng gi c s an lc ca b th b khng th no gip c ng nh. B cng khng th no gip c cho bt c ai v bt c nc no trn th gii. Cho nn hy lm nhng g trong i sng hng ngy ca mnh c th lm c. l cha kha. Khi c thi th t nhin ta c an lc. Ti ni tm tt nhng iu cho b ngi Anh ny trong vng my pht. Ta c th c hnh phc ngay trong gi pht hin ti, du trong thn v tm ta c iu cha c nh . Gio l Tnh ni: du cn kh au, du cn nghip chng, ta vn c th vng sanh c ti th gii cc lc. c Pht A Di s khng ng ca, s khng cm ta vo ci cc lc vi mt t nghip chng, mt t tham, gin, v si m. gi l i nghip vng sanh. i nghip l cn mang nghip theo. Ngha l tnh hin tin, y l tnh , tnh l y. Du cn mt t lo lng, su kh, mt t bnh tt, ta vn c th bc vo c th gii cc lc nh thng. Cho nn, bui sng thc dy mm ming ci, ta thy ta c th c hnh phc. Quan trng l thi v nguyn ca ta. V nguyn l c nh nguyn, Khng ch i, khng i hi, ta c th hnh phc trong bt c giy pht no. ---o0o--P DNG BA CA GII THOT Theo cc nh x hi hc bn M, vn s mt ca Hoa k l bo ng. Ngi ta bo ng i vi nhau: cha bo ng i vi con, con bo ng i vi cha, hc tr bo ng i vi thy. Ngi ta bo ng vi chnh thn th v tm hn ca h. T t, s dng ma tu, nghin ru, ngi ta t tn ph c th v tm hn. Ging nh x hi ang i v hng t hy mt cch tp th. V nhng ngi c con mt nhn xt thy l mt vn rt ln. Cn nguyn ca hin tng trn l con ngi khng c an lc, con ngi ang i tm qun lng. Nu con ngi c hnh phc th con ngi u phi i tm my cht ma tu, v nhng ng vua ma tu u c th lm n c. Sng vi bn thn khng an lc, t ght bn thn; sng vi gia nh khng an lc, hn on gia nh; sng vi x hi cng khng an lc, th ght x hi. Vi nhng au kh khng bit cch chuyn ha, ngi ta trt nhng au kh ln cho nhau, lm pht sinh ra bao nhiu cm th v bo ng. C nhng thiu nin mi hai, v mi ba tui Php bt u git ngi. Trong my tun l va qua li c nhng v git ngi trong xe la. Bn Anh

cng vy. Bo ng l mt du hiu ca tnh trng thiu hnh phc, thiu thng bng. Ngi ta kh au nhng khng bit thc tp, khng c ai hng dn. C c duyn tu hc, ta phi bit trch nhim. Trc ht phi lm sao cho chnh mnh c an lc, v hnh phc, phi hc ngh thut sng hnh phc trong giy pht hin ti, du ta cn c nhng iu bt nh . Ta bt buc phi c hnh phc. Nu khng ta khng th lm ch nng ta cho bt c ai, du l cha, m, anh, ch, em mnh, ng bo mnh hay ngi trong x hi quanh mnh. Ta cn phi lm th no cho ht ging an lc v gic ng sinh si ny n cho nhiu, cho nhn loi c nh. Mi ngy hm bn gi ng h ca ta l mt c hi ln sng an lc, v hnh phc. Nu ta cn mt d n, th d n l lm th no o to tht nhiu nhng ngi c kh nng hng dn tu hc. Cn c rt nhiu gio th. Trong i Gii n sp ti, Gii n Hng Tch, s c l truyn ng cho mi hai v gio th mi. Trong chuyn i Hoa K va ri c nhng bui thuyt php cho cng chng m s ti d bn ngn ngi, c nhng kha tu trong bn trm hoc nm trm ngi xin quy y tip nhn nm gii. l hnh nh c m sinh c n c con. Nhng nh th cng khng c thm tha vo u. Trong chuyn i Bc M , s ngi ti hc trc tip trong nhng kha tu hay nhng bui php thoi vo khong 28.000 ngi. So vi dn s cng khng c ngha g. Du c nhng i pht thanh pht nguyn vn cc bi php thoi lin tip trong mi ngy, nhng t bo ln nh Washington Post, New York Times hay Los Angeles Times vit mt s nhng bi kh hay v phng php thc tp. C th ni hng triu ngi c tip xc vi gio l Bt. Loi ngi rt khao kht sng an lc, rt mong bit c cch chuyn ha tm hn v thay i x hi. Nhng hin by gi s ngi c th hng dn c dn chng tu tp, chuyn ho cn t lm. V chng ta phi thc tp nh th no lm cho s ngi nhn ln. iu ny th chng ta c th lm c. Nu c th gi m lo lng, v u su th chng ta ch lm cho tnh trng en ti hn. Thnh ra cu tr li cho tng ngi vn l phi lm th no mi bc chn ca mnh c thnh thi, mi giy pht ca i sng hng ngy c an lc, hnh phc. Ngi Php c mt bi ht Chng ta i g khng hnh phc by gi (quest-ce quon attend pour tre heureux?). Mi s c, mi s ch, mi Pht t v thin sinh ca chng ta hy t hi cu hi : ti sao chng ta li khng c hnh phc ngay by gi? Hnh phc trong giy pht hin ti, hnh phc c lin nh l c ph bt ch cn ch nc si vo l c th ung.

Ti cn nh mt thiu ph, ti mt kha tu Canada, sau bui thin hnh u tin ni: Tha thy, t khi sang Bc M n gi, trong sut bao nhiu nm con cha bao gi c i nhng bc thong th nh hm nay. X hi ko b chy theo nh mt con chong chng. V b ch cn c hng dn thin hnh trong hai mi pht, l c th i vo c trong th gii ca tnh lng, ca an lc. Khng cn phi d mt kha tu ba thng. C khi ta ch cn mt kha tu ba ngy, hoc bn ngy. V ch ngay sau gi thin hnh u tin l c th nm c php lc. Sau thiu ph hi: Bch thy, con c th v chia s phng php thin hnh ny cho cc bn con uc khng? Ti sao khng? Cc s c, s ch c tu ti Lng Hng bn nm l c may mn hn nhng ngi nh vy nhiu. Sau bn nm ta c kh nng thit lp nhng trung tm tu hc hng dn ngi khc. Qu v cng s lm nh ti, l sut i hc thm, v phi lun lun thc tp. Cng hc v cng thc tp th ci thy, ci hiu ca mnh v chnh php cng sng, v cng su thm. c Khng T ni: Hc nhi thi tp chi, bt dic lc h, hc m thung c thc tp th h chng phi l nim vui hay sao? Hc vi thy c mt ngy th ta tip nhn c cht liu ca gia nh tm linh ta li t my ngn nm. iu quan trng l kh nng tip nhn, kh nng hp th (assimilation) ca mi ngi. Hp th l bin nhng cht liu mnh tip nhn thnh s sng lin. ng cht cha chng thnh nhng kho kin thc khng dng vo vic g c. Hc iu g ta phi em ra thc tp. Khi ta hc v ba cnh ca gii thot: khng, v tng, v v tc chng hn, th phi p dng lin. p dng th no v cnh ca th nht l cnh ca khng? C phi l ln thin ng ngi thin suy t v khng chng? Khng phi nh vy. Mi ln nhn cy c, t tri, tip xc vi ngi vi vt, phi thy c tnh cch tng tc, tng nhp ca tt c. Phi thy tnh cch mu nhim ca khng trong con ngi ca mnh. Ti cnh ca th hai l v tng. Phi thy c tnh cch v tng trong ci tng ca ngi, v vt chung quanh. Thy c ri th nhng s hi, lo bun, hn gin ca mnh s tan bin, v v tng tr thnh s sng hng ngy. Cui cng l v tc, v tc l khng cn tm kim. V tc khng phi l ht ham mun m thi. C nhng ngi ht ham mun m trong lng rt ru r: ti khng thit g na! Apranihita l khng t trc mnh mt i tng chy theo. Tc l bit dng li, v hnh phc ch t c khi ta bit dng li. Cho nn nu c ngi hi: Tu lm g?, c th ta tr li: Tu l

c hnh phc. Ngi ta hi: Tu ti bao gi mi c hnh phc?. Phi c hnh phc ngay t by gi. Cn nu khng th khng phi l anh ang tu. ---o0o--CC CCH TRNH BY KHC V PHP N Sau khi hiu v cch tu tp Tam Php n chng ta nn bit thm v cc li trnh by khc v php n. Trong vn hc Pht gio cng c nim Nh Php n. Kh l mt php n v nit bn l php n th hai. Ngoi ra cn nim v T php n, l v thng, kh, v ng v nit bn. V Kinh cng ni ti mt php n thuc truyn thng i tha, gi l Nht Tht Tng n. S d c nhiu cch trnh by v php n l do li nhn ca nhng th h v sau. Trong lch s phn phi, cuc phn chia h phi u tin xy ra mt trm nm sau khi Bt nhp dit, thnh Thng Ta B v i Chng B. Thng Ta B l cc v c khuynh hng bo th, i Chng B l cc v mun ci cch. Thng Ta B sau ny chia ra Hu B v Phn Bit Thuyt B, l cuc phn phi th hai. Nh chng ta bit, Hu B truyn ln min Kashmir. Phn Bit Thuyt B li, sau li gi mt chi phi l Xch ng Dip B sang Tch Lan, by gi ta gi l Theravada. Cho nn Hu B v Theravada c cng mt ngun gc v kinh in rt ging nhau. Trong tam tng Pali, nhng on vn ni v v thng cho nn kh, kh cho nn v ng c lp i lp li nhiu ln, cng ging nh trong nhng b Kinh A Hm bng ch Hn thuc vn h Bc Truyn. iu chng t cch nhn c trc thi phn chia thnh hai phi Hu B v Phn Bit Thuyt B. Theo st cc on kinh trn, o Bt Nam Truyn gii ngha Tam Php n l V Thng, Kh, v V Ng. Cch nhn c th a ti nhng hiu lm, cng nh li xp t Kh v Nit Bn vo lm Nh php n. Sai lm cn bn l s bin i vai tr ca Kh, t mt cm th cn nhn din, thnh mt bn cht ca thc ti. Sau khi hc v ba cnh ca ca gii thot chng ta s nhn li vn ny trong nh sng ca tam tam mui. Kh au pht sinh l do chng ta b kt vo tng, cho nn Bt dy php qun v tng. Phng php m Bt dy l dng gio l v thng v v ng. V thng l mt chic cha kha m ca thc ti, v dng qun v tng chng ta ph v c cc tng trng. V ng l mt cha kha khc. Dng phng php v ng, chng ta cng i ti v tng. Phm s hu tng giai th h vng, ci g c tng l c s lm ln. V thng m ngh

l thng th kh, v ng m cho l c ng th kh. Trc tin, kh y l do mt cm th do h vng gy ra. Nhng nhiu th h Pht t sau ny nng nim kh ln thnh mt tnh cht ph bit tt yu ca thc ti. V trong gio l t diu Kh ng du. Bn ca Bt l: chng ta phi nhn din Kh. Nhn din Kh l mt chuyn, thi gio iu ni rng Tt c u l kh, khng c ci g l khng kh ht l mt chuyn khc. Hai cch nhn khc nhau rt nhiu. Nhng nhiu th h Pht t i vo con ng th hai. Cho nn c l thuyt v Tam Kh: Ban u Kh nh l mt cm th (Dhukha as an unpleasant feeling). Ri n Hoi Kh, v vn vt s tn hoi cho nn kh ( Dhukha as change). Th ba Hnh Kh, mi hin tng v c tp hp m thnh nn kh, kh v bn cht l Hnh (Dhukha as formation). Thuyt Tam Kh c tnh cch gii thch, binh vc cho ch trng tt c u l kh. Mc ch ca Bt khi ging T Diu khng phi l bin lun v mt ch thuyt. Mc ch ca Ngi l dn d rng c nhng ci kh chng ta phi nhn din. Nhng th h sau ngh rng s gii thot ch t c khi ta nhc i nhc li s thc th nht : i l kh, ci g cng l kh, ci g cng l kh nu khng th khng t c qu v A La Hn, khng gii thot, khng an lc. c li nhng tc phm A T t Ma, nh Tranh Lun S (Points of contreversy) ta s thy. l ta hiu v p dng sai T Diu . Nhng ci au kh gi chng l au kh nh ri, nhng ci khng au kh cng lm cho chng thnh au kh lun! i xa thm mt bc na l quan nim tt c cc Hnh - nhng hin tng c tp thnh nh l ni, sng, cy, c, mt tri, mt trng, cha m, anh em, n ci, ting khc, tt c u l kh ht! H lun ca mt quan nim nh vy l Nit Bn hon ton tch bit khi cc hnh. Nc m b ht sng i th u cn c nc? Cch nhn dn ti tng cuc i l kh, nm un l kh, su i l kh, tt c l kh cho nn ta phi dit b ht. Nhng ai l k lm cng vic dt b ? C mt ci Ta bit lp vi nm un, vi nhng ci gi l Hnh khng? Hay Ta chng qua cng ch l nhng Hnh ? Ci ta c phi l mt thc ti c lp ngoi nhng Hnh ny khng? Ni C tc l chp vo Hu Ng, c mt ci Ng ring bit. C mt ci Ng nm ngoi cc Hnh, c mt ci Ng ring ngoi nm un, l mt sai lm cn bn. l hai khi nim v ng m Bt ph v. Khi nim th ba l Thn Ng (Atma) tc l yu t thing ling c th ng nht ha vi Phm Thin (Brahma). Ta l Atma, cn Brahma l i Ng, hai

ci l mt, tr v vi nhau gi l gii thot, Bt cng bc b nim . Vy th ci Ta ny l ci g, c th thot ra ngoi nm un v cc Hnh c chng? C phi sau khi ti bung b tt c nm un v cc Hnh ri th ti s bc sang mt th gii khc gi l Nit Bn chng? Vy Nit Bn l mt thc th hon ton bit lp vi cc Hnh chng? Phi chng b ci th gii kh ny, i tm ti mt thc th hon ton khc vi kh, l nhp Nit bn? Ngh nh vy th hai Php n, Kh v Nit bn, tr thnh mt gio l nh nguyn. Khng phi Bt dy Kh v Nit bn l nh nguyn, m cch nhn ca ngi ta b kt vo quan im nh nguyn. Chng ta thy rt l mu nhim khi ph v c t tng nh nguyn. Cng nh khi hc v X, ta cng phi ph quan im nh nguyn. Ting Anh dch X l equanimity tc l khng ng v mt phe, i lp vi phe khc. Nu ni Hnh l kh, ri ta b cc Hnh, i tm v Nit-bn hon ton khc bit vi Hnh, l nh nguyn, khng phi l X. Nit bn nm trong cc Hnh, nit bn chnh l Hnh. Bn lun nh trn khng phi l bin gii l thuyt xem gii thch Tam Php n cch no l ng, hay Nh Php n cch no l ng. Cu hi thch ng phi nu ln l chng ta c thc tp Tam Gii Thot Mn khng? Cc T, cc Thy ni ti Ba Cnh Ca Gii Thot nhng dy ta phng php thc tp. Lm sao thc tp Khng, lm sao thc tp V Thng, v lm sao thc tp V Tc? Chng ta phi trnh vic hc mt m l thuyt ri khng bao gi em chng p dng trong i sng hng ngy. Php n c th l ba, V Thng, Kh, V Ng cng c hoc V Thng, V ng, Nit bn cng c. iu quan trng l nhng gio l y c th thc tp c, c th em li cho ta gii thot c hay khng? iu k diu l trong Tam Php n c V Thung, V Ng, Nit bn, th Nit bn thuc phm vi Th, v hai phn kia thuc phm vi Tng. Chnh nh tip xc vi Tng mt cch su sc m i ti Th ca cc tng. l nguyn tc Tng Tng Nhp Tnh. Tam Gii Thot Mn c trnh by nh l nhng phng php thc tp v chng ta c th thc tp c. Sng nh th no gi l c ci nhn Khng? Cch nhn chng ta thc tp khi thc dy, khi n cm, khi ung nc, khi tip x vi bn b. Sng nh th no, thy nh th no, tip x nh th no c th gi l V Tng? V sng nh th no c th gi l V Tc? Chng ta an tr c trong gi pht hin ti, c hnh phc ngay trong giy pht hin ti, du cn eo theo mt t nghip chng bn mnh. Nu

qu v ni v Khng, V Tng, V Tc, c mt cun sch ba ngn trang v Khng, V Tng, V Tc m cui cng khng p dng c trong i sng th ba ngn trang sch s khng c ch li no. S hiu sai v truyn tha sai xy ra khp ni, trong o Bt Nam Truyn cng nh trong o Bt Bc Truyn. Chng ta phi dng tr thng minh v cn c trn kinh nghim tu tp, trn nhng thnh cng, nhng tht bi ca chng ta c th tip xc vi gio l ch thc ca o Bt. ---o0o--21 - Pht Php Cn Bn Bi th hai mi mt Hm nay l ngy 3 thng 2 nm 1994, chng ta Xm Thng v hc tip v bt chnh o. Bi hm nay cp n gio l duyn khi. Duyn khi l cn bn ca Chnh Kin. C Chnh Kin tc l ci thy su sc v ng n v Duyn Khi. Chng ta bit V Thng v V Ng cng ch c ngha Duyn Khi. Ch Duyn ting Phn l pratyaya, ting Pali l paccaya. Trong kinh Bt thng ni rt n gin v Duyn Khi. Ngi ni: ci ny c v ci kia c, ci ny khng v ci kia khng, ci ny sinh v ci kia sinh, ci ny dit v ci kia dit. C khi Ngi dng hnh nh ca mt b lau: mt cng lau, hai cng lau, ba cng lau nng vo nhau m ng vng. Khi mt trong nhng cng lau xung th cc cng lau kia cng theo. o Bt Nam Truyn ni ti hai mi bn Duyn. T tng v 24 Duyn ny c ghi li trong tc phm Visuddhimagga (Thanh Tnh o Lun) ca thy Pht m (Buddhaghosa). Thy Pht m phi hp gii thch Hai Mi Bn Duyn vi Mi Hai Nhn Duyn. Cch din ging rt chi li, phc tp, i vi nhng ngi mi hc kh m hiu c. o Bt Nam Truyn trong h phi Xch ng Dip B (nay l Theravada) tip nhn s truyn tha t Phn Bit Thuyt B trong Thng To B. Trong khi min Nam ni v 24 Duyn th Hu B ti min Bc li c nim v Bn Duyn. M Hu B cng xut pht t Thng To B. Chc hn ngy xa tng c nhng l thuyt chi li hn v Duyn Khi. Nhng sau v s hc hi v hnh tr nn ngi ta thu tm v gin lc li. u kha tu chng ta

c tn 24 Duyn ca o Bt Nam Truyn. By gi chng ta nhn li Bn Duyn Khi theo o Bt Bc Truyn. ---o0o--BN DUYN V SU NHN Duyn ni chung l nhng iu kin cu thnh cc hin tng v tm cng nh thn. Trong Bn Duyn, loi duyn th nhn l Nhn Duyn. Nhn tc l ht ging t sinh ra qu. Duyn l mt iu kin. Khi ta ni Nhn Duyn th Nhn l mt th duyn, mt iu kin tc thnh. iu kin u tin l c sn ht ging. V d chng ta c mt ht ging ca gic ng, ca chnh nim trong ta. l mt duyn u, gi l Nhn duyn. Bt dy rng tt c mi chng sinh u c ht ging ca gic ng, ca hnh phc. ht ging v cn b ngn tr khng cho trng thnh nn ta c trm lun trong bin kh. Chng ta cng c ht ging ca nim tuyt vng. Nu chng ta c t ti tm hoc cho ngi khc ti tm ht ging , th mt ngy kia nim tuyt vng cng s ln ln, trn lp tm ta v s lm ta au kh. Chng ta c ht ging ca gic ng, ca nim tin, ca tnh thng nhng chng ta cng c ht ging ca nim tuyt vng v ca s cm th. Ht ging l iu kin tc sinh, gi l Nhn. Loi iu kin th hai gi l duyn Tng Thng. Tng tc l thm. Thng tc l tri ln. Loi iu kin th hai l gip vun trng v ti tm thm cho ht ging u pht trin. Nu ht ging ca nim tin trong ta mi ngy c tng thn, c thy, c bn ti tm cho, th nim tin ngy cng ln. Duyn Tng Thng c hai trng hp: thun v nghch. Nhng iu kin thch hp, nng , b tc th gi l thun. V d nim tin ca chng ta mi ngy u c cc bi Php Thoi ca thy hay li khuyn nh ca cc s anh, s ch h tr, th gi l duyn Tng Thng thun. Nu c ngi ngy no cng ni nhng iu lm cho chng ta nghi ng, th nim tin ca chng ta ngy cng b yu, l duyn Tng Thng nghch. Nhiu khi duyn nghch cng c th gip chng ta c ch khng phi ch c duyn thun. Nu ch gp nhng thun duyn thi th c th chng ta khng bit qu. Gp sng gi ba o, kh khn trc tr, nim tin v sc mnh c th nh th ln ln. Gp nhng duyn nghch th mnh mi bit sc mnh, c o luyn trong nhng iu kin kh khn nh thp c ti luyn trong la. Thnh ra nhng duyn nghch cng c th c ch li. Nu Bt khng tri qua nhng nm thng tu kh hnh tht bi th Bt khng dy con

ng Trung o, con ng khng hnh h xc thn m cng khng m chm trong nm th dc lc. Th ba l duyn Th , c khi gi l ng V Gin Duyn. Th tc l c trc c sau. ng tc l bng nhau, bnh thng, u u. V-gin ngha l khng gin on. S hnh thnh no cng cn c lin tc, khng gin on. V d nh s tu hc cn c tip tc ngy ny sang ngy khc khng gin on th mi thnh cng c. Tc ng c cu cc b vo a l ni nhng ngi khng kin tr, khng to c duyn th ba l duyn Th . Luc khoai m t la tht ln trong ba pht ri tt la, ri hai pht sau t la ri li tt, c nh vy th khng bao gi khoai chn c. l thiu ng V Gin duyn. Th t l duyn S Duyn. S duyn l i tng. Nu khng c i tng th khng c ch th; nh nim tin th c i tng ca nim tin, nim tuyt vng cng c i tng ca nim tuyt vng. i tng gi l S Duyn (object), cn ch th gi l Nng Duyn (subject). Mun hiu vai tr v tc ng ca bn loi duyn chng ta nn nhn di nh sng ca Duy Biu Hc - thng gi l Duy Thc Hc. Trc ht, cc tm hnh u c ch th v i tng, khng th tch ri nhau. Th hnh dung tm ca chng ta, pha trn l thc v pha di l tng thc. Chng ta hy ni n mt tm hnh, v d mt nim au kh. Nim au kh y c ht ging sn trong tng thc. Ht ging c th nm im trong bao nhiu nm ta khng cm thy g ht. Nim au khng pht hin ln trn thc, v ht ging y cha c ti tm. Ht ging l duyn Nhn. By gi nu c nhng iu kin ti tm t cha m, anh em, x hi, hc ng th ht ging c c hi ny mm. Mi ngi c th ti tm n bng li ni, c ch, ci nhn v hnh ng. Mt ht ging c th c ti tm bng s c mt ca nhng ht ging khc. Nhng ht ging phin no khc ti tm ht ging phin no ny. Nhng yu t ni ti v nhng tc ng bn ngoi u c gi l nhng duyn Tng Thng. Vic ti tm xy ra lin tc. Ngy ngy ta cng nghe, cng thy, ngy no cng xc tip, ht ging au bun y tip tc ln ln, biu hin trn mt thc. V y l loi duyn th ba, gi l duyn Th . Gi th nim au khng c duyn Th , nh ta c a v mt mi trng khc, mt tng thn c hnh phc tu hc, thc tp chnh nim, chnh ng, chnh kin, th s ti tm ht ging kh au t nhin ngng li, b gin on, v

duyn Th khng cn na. S pht hin ht ging bt thin c th ngng li ta thc tp ti tm nhng ht ging thin. V cui cng, n cc iu kin th t l duyn S Duyn. Nim au kh phi c mt i tng pht hin, nh au kh v mt chuyn g: v tng lai, thn phn, hnh phc hoc tnh thng. i tng gi l duyn S Duyn. Trong truyn thng o Bt Bc Tng, t b phi Hu B pht xut quan nim v Bn Duyn v Su Nhn m sau ny tng Duy Thc trong i Tha khai trin. Tt c mi hin tng u c th gii thch do bn loi duyn m thnh hnh. Khi chng ta qun chiu v mt hin tng ca tm hay ca thn, chng ta phi qun chiu n ci ngun v phi thy c bn loi iu kin y. Ring v iu kin u, Nhn duyn, chng ta c thm l gii v Su Nhn, tc l su loi ht ging ca s hnh thnh. Trc ht l nhn Nng Tc (ni li Hn Vit l Nng Tc Nhn), tc l nhn u tin iu ng v to tc. Nhn Nng Tc c hai tc dng: tc dng d lc, ngha l to cho sc mnh (empowering); v tc dng bt chng, ngha l khng gy chng ngi (non-resistant). Nhn th hai l Cu Hu. Cu Hu (co-existing) tc l cng c mt, ting Phn l sahabhuta, l nhng nhn c ng thi vi nhau, khng c ci no trc, khng c ci no sau. V d nh khi ta v mt on thng AB th ta thy u A v u B u hin din, nu u B khng c th u A cng khng c; d ng ngn hay ng di cng vy. C A l c B, c B l c A; B lm ra A, A lm ra B; B v A cng c mt ln. Cu hu c ngha nh vy. iu ny cng l c tnh ca nhng nim c v khng, trn v di, trong v ngoi, trc v sau, sinh v t. Th ba l nhn ng Loi. ng Loi tc l cng chng loi (of the same kind, same category). Nhng nhn cng l nhn tt hay cng l nhn xu. V d ta c ht ging ca nim tin v c thm ht ging ca nim vui; tin tng a n s vng chi v s vui ti li a ti s tin tng v vng chi. Hai nhn cng nng nhau, gi l nhn ng Loi. Th t l nhn Tng ng. Tng ng (sampayupta) l hai ci p ng vi nhau, cng tc vi nhau (associating). Hai ci c th l khc nhau nhng tng ng vi nhau. Nhn ny tip ng, h tr cho nhn kia ln mnh th gi l Tng ng.

Th nm gi l nhn Bin Hnh (sanvatraga). Bin Hnh tc l hot ng khp ni, c mt khp ni (all pervading, universal). V d nh nc c tnh cch bin hnh, ch no nc cng c mt: trong c th chng ta, trong cy ci, trong t, trong khng kh u c nc. Nhng tm hnh Xc, Tc , Th, Tng, T l nhng tm s bin hnh u cng c. Nhn th su gi l nhn D Thc (vipaka). D thc y tc l ni v Tng Thc. D tc l khc nhau. Thc tc l chn. Ch D c ba hnh thc: khc thi, khc loi v thay i. D thi nhi thc tc l c nhng nhn chn sm, c nhng nhn chn tr. V d nh mt ni chui; ni chui cha chn lm chng ta mang v trn bn, ni chui trong nh m p s t t chn. Ngha th hai ca D l khc loi. D loi nhi thc tc l khng cng mt loi. V d nh xoi v chui khc nhau; khi chui chn th thnh ra chui chn, khi xoi chn th khng thnh ra chui chn. Khc nhau l d loi. Ngha th ba ca D l Bin D Nhi Thc. Khi cn xanh, cn non th qu n khc, khi chn th n khc. Ht ging th ny, n khi thnh tri cy chn mui n li khc. Ngi ngi thin, mi ngi th thy hi kh chu, khng c thoi mi lm. Nhng ngi c chng 20, 30 pht th chuyn thin to chn v ta cm thy th thi, an lc; trong cng c nhn Bin D Nhi Thc. Ngi cho ng php, c duyn Nhn, duyn Tng Thng, duyn Th v duyn S Duyn th ngi thin thnh cng. Ti sao c ngi trng mong n gi c i thin hnh, li c ngi nghe chung thin hnh thy mt nhc trong lng? l tu thuc nhng th duyn khc nhau. ---o0o--MI HAI NHN DUYN Thuyt Duyn Sinh m c Bc Tng v Nam Tng u ni ti mt cch rt k lng gm Mi Hai Chi Phn (Anga). l Mi Hai Nhn Duyn, t V minh cho ti Lo t. Trong Kinh i Duyn (Mahanidana) v trong nhiu Kinh khc Bt cng ni ti 12 Nhn Duyn. V th con s 12 c tnh cht linh thing. Trc ht l V Minh, khng sng. V Minh tc l s m m, l bng ti, khng hiu, hiu lm, m m, h , ri rm.

Duyn th hai c ni ti l Hnh. Hnh tc l mt ng lc trong tm khi b quy ng ln bi V Minh. Ci gin, ci th, ci ght, ci bc bi ca mnh, tt c u do V Minh quy ng. Ta mun ni ci ny, mun lm ci kia l v nhng Hnh do V Minh quy ng. Th ba l Thc, Thc y phi c hiu l ton th tm thc ca chng ta: c nhn v tp th, thc v tng thc, ch th v i tng. M ni n Thc l chng ta thy c V Minh v Hnh trong y. Ti v Thc c lm bi V Minh v Hnh. V cha tnh sai lm, v cha mm kh au cho nn gi l Thc. Nu khng th n c gi l Tr. C V Minh gi l Thc, c Minh gi l Tr. Thc lm pht hin ra Danh Sc. Sc tc l phn vt cht, sinh l v Danh l phn tm l. Danh Sc nm trong Thc. Sc l i tng ca Thc m Danh cng l i tng ca Thc. V d khi chng ta nhn bn tay, th bn tay l i tng ca Thc. Khi chng ta tip xc vi ci gin, ci bun, vi hnh phc ca chng ta th ci gin, ci bun, v ci hnh phc y cng l i tng ca Thc. Lc Nhp tc l su cn v su trn. Cn l mt, tai, mi, li, thn v . Trn l sc, thanh, hng, v, xc v php. Lc Nhp nm trong Danh Sc. Su cn tip xc vi su trn to thnh su thc. Lc Nhp to ra Xc, mt tm s Bin Hnh mi ni trn. C su cn mt, tai, mi, li, thn v v c su trn sc. thanh, hng, v, xc v php lm i tng, th c xc. Xc l tc ng gia cn v trn. S xc chm to ra Th, cm th d chu, kh chu hay l trung tnh. Trong trng hp l lc th th chng ta c th vng vo i. i tc l s vng mc. Th chn l Th. Th tc l b kt vo. V vng mc cho nn ta b kt vo. Kt vo mi sinh chuyn ra, gi l Hu. Hu to ra Sinh. V c Sinh th th no cng c gi cht, tc l Lo - T. l mi hai Nhn Duyn. Trong nhng Kinh u ni v o l Nhn Duyn, c khi Bt ch ni ti 9 Nhn Duyn, c khi ni ti 10 Nhn Duyn. Trong nhng ln thuyt php sau, Bt thm vo thnh ra mi hai. Lun i T B Sa ca Hu B ni o l Nhn Duyn c th trnh by qua mt chi cng c, hai chi cng c, ba, bn, nm, su, by, chn, mi hoc mi hai chi cng c. Nu mt chi th ni rng cc php hu vi nng nhau m c. Nu hai chi th ni l Nhn v Qu: o l Nhn Duyn cng gi l Nhn Qu. Nu l ba nhn

duyn th s l Tam Th: Qu kh, Hin ti v V lai. Nu l bn nhn duyn th k V Minh, Hnh, Sinh v Lo T; tm duyn kia cng nm gn trong bn duyn ny. Ni nm nhn duyn th k i, Th, Hu, Sinh v lo T. Nu chia ra su th ba ln (Tam Th) nhn vi hai (Nhn v Qu), tc l Nhn v Qu ca Qu kh l hai, thm Hin ti vo l bn, v thm Tng lai vo th tt c l su Nhn Duyn. Chn Nhn Duyn l do chnh Bt ni. Trong Kinh i duyn (Mahanidana). Trng B Kinh th 19 tng Pali, Bt khng nhc ti ba duyn V Minh, Hnh v Lc Nhp. S d Bt khng ni n V Minh v Hnh l v trong Thc c bn cht V Minh, c vng tng v vng ng l Hnh. Nu khng c vng tng v vng ng th khng gi l Thc, phi gi l Tr. Khng c Lc Nhp l v trong Xc, v Th c Lc Nhp, Danh Sc cng hm cha Lc Nhp. V ci ny gm tt c cc ci kia, phn tch ra cho r trong mt chi phn c tt c cc chi phn. So snh kinh in Nam Truyn vi kinh in Bc Truyn, ta thy kinh ch Hn l Tp A Hm v kinh Pali l Tng ng B u c mt kinh trong Bt ch ni v mi Duyn thi, khng k ti V Minh v Hnh. Nh vy, c lc Bt ni 9 Duyn, c lc Bt ni 10 Duyn v c lc Bt ni 12 Duyn. Trong lc gio ha Ngi ty trnh i chng khai trin dn dn. Bt a ra gio l Nhn Duyn n s lc ban u ri t t khai trin. V vy khng phi thuyt 9 Duyn l ng, hay 10 Duyn, hau 12 Nhn Duyn l ng, thuyt no cng ng c. Hai Duyn V Minh v Hnh c ni ti t thi Bt, khng phi do cc thy thm vo sau. Khi nghin cu kinh in mt cc khoa hc chng ta thy iu . Trong Tp A Hm v Tng ng B, c mt kinh Bt bt u t Lo T, nhng kh au ca s gi cht, v Bt i ngc tr li. Bt ni rng Danh Sc duyn Thc, Thc duyn Danh Sc, to ra bao nhiu kh au, a ti Sanh v Lo T. Kinh i Duyn trong Trng B ni ti chn nhn duyn, tuy di nhng khng hn l mt kinh ni sau. Chng ta c khuynh hng cho kinh di c ni sau, nhng c th kinh ny c ni trc. C nhng Kinh ngn ni ti 12 Nhn Duyn trong khi Kinh ny ch ni 9 Nhn Duyn. Hc v nn vn hc Abhidharma, tc l Lun Tng, cng c nhiu iu l th. Nhng tc phm Abhidharma ban u c cc thy vit di hnh thc kinh. V cc thy cn d dt, ni thc li Bt cho c uy tn. Giai on th hai ca Abhidharma c tnh cch c lp, nn gi ng l Abhidharma. Giai on th ba l giai on pht trin, phn tch t m, di trung giang i hi, c c th nhc u. V sau mi n giai on th t l giai on

tm tt. Nhng tc phm mi nht ca nn vn hc Abhidharma l nhng tc phm ngn, gn v d hc. Tm li, chng ta c th ni v Nhn Duyn bng mt chi phn cng c, bng hai, ba, bn, nm, by, chn, mi hoc mi hai chi phn cng c. iu ch chng t mt s kin l mt Duyn bao gm tt c cc Duyn khc. C hai li din gii v mi hai nhn duyn, mt l thun, hai l nghch. Thun l i t V Minh ti Lo T, v nghch l i t Lo T ngc li ti V Minh. Bt c khuynh hng i theo ng nghch: ngi thng hay nhn thng vo bn cht Kh tm ra nguyn nhn Kh. Ti sao c gi v cht? Ti v c sinh ra. Nh vy cho n khi ta nm c v minh l bn cht ca sinh t. Phn nhiu cc v t s th li a i theo li thun: t V Minh i ti Lo T. Cc nh pht hc c khuynh hng gii thch ti sao c lun hi, c s vn hnh ca sinh mng, v do a s dng gio l mi hai duyn khi chng minh lun hi. Nhiu v lun s ca ta cng c khuynh hng y, ngha l khuynh hng chng minh lun hi bng gio l nhn duyn. Chng ta nn nh rng gio l c mc ch trit hc, do ng nn i vo du vt ca nhng ngi ch mun lm cng vic bin h v chng minh cho lun hi. ---o0o--LIN H GIA 12 NHN DUYN Trong lch s pht trin t tng Pht gio, cc Lun s ngy xa c khuynh hng dng thuyt 12 Nhn Duyn gii thch s vn hnh ca sinh mng. Ti sao ngi ta sinh ra? Ti sao lun hi tip tc mi? Gio l 12 Nhn Duyn tr thnh mt l thuyt chng minh vng sinh t lun hi. Mt khuynh hng din gii v 12 Nhn Duyn theo chiu dc, (trc tung ). Trong khuynh hng ny c hai cch trnh by khc nhau. Theo ng sui th bt u t V Minh v chm dt vi Lo T. Theo chiu ngc, bt u t Lo T i tr li V Minh. Trong kinh, Bt hng theo cch trnh by T Diu , m u bng nhng kh au hin thc ca chng sinh l Lo T, ri ln tm cc nguyn u dn ti Thc v Danh Sc, cng ton b nhng duyn to kh au. Hu ht cc Lun s sau ny, v ch l ct ngha s vn hnh ca Lun Hi nn i theo chiu Thun, ly V Minh lm im khi hnh. Mt hu qu ca li trnh by ny l gy ra cm tng V Minh l nguyn nhn u tin ca mi sinh mnh, Nhng gio l o Bt khng phi nhng t tng theo l lun ng thng, nn ta khng th ni v mt nguyn nhn u tin.

Nhiu v lun s lp ra l thuyt gi l Tam Th Lng Trng. Tam Th tc l ba i: qu kh, hin ti, v lai. Lng trng l hai tng nhn qu. Theo thuyt ny V Minh v Hnh uc xp vo qu kh. Hin ti gm c Thc, Danh Sc, Lc Nhp, Xc, Th, i, Th, Hu. Cn Sinh v Lo T thuc v v lai. Trong 12 chi, hai chi u thuc v kip trc, hai chi sau thuc v tng lai, cn tt c tm chi gia thuc v hin ti, S phn chia nghe cng hp dn, nhng c th gy nhm ln nguy him. Nguy him v ngi hc c th ngh lm rng nu Sinh v Lo T thuc v tng lai th trong kip hin ti khng c Sinh v Lo T. Cng vy, V Minh v Hnh c xp trong qu kh, nhng chng ta bit cng trong hin ti c V Minh v Hnh. Trong tt c cc chi phn ca 12 Nhn Duyn, ta u nhn ra s c mt ca V Minh v Hnh. Trn mt ngn nm qua, thuyt Tam Th Lng Trng c coi nh mu mc. Thc, Danh Sc, Lc Nhp v Xc c xem l qu, m nhn l V Minh v Hnh. Trong kip trc c V Minh v Hnh cho nn hin ti phi c qu l c Thc, c Danh Sc (thn, tm) c Lc Nhp v c Xc. l cp nhn qu u. Ri ti v Th, i, Th, v Hu m chng ta to nhn, cho nn trong tng lai chng ta phi chu qu Sinh v Lo T. Hai lp nhn qu phi hp cc Duyn, ni kt Qu kh, Hin ti v V lai, cho nn gi l Tam Th Lng Trng. Ngy xa ti cng hc v cng i dy li ngi khc nh vy. Nhng ln ln, nh tu tp cho nn ti vt thot c. Ta phi nng vo cc T ln ln, nhng sau ta phi hc t cc v xung khi vai mnh, c th ng thng. Tam Th Lng Trng Nhn Qu l mt cng thc gii thch cho ngi mi hc d nh. khng phi l cch hiu su nht, cha phi l thng ngha. Chng ta thy c nhng l thuyt s dng o l Mi Hai Nhn Duyn gii thch v thuyt phc ngi ta v Lun Hi. Chng ta khng cn phi lm nh vy na. Mc ch ca chng ta l tu tp. Chng ta phi hc v Nhn Duyn nh phng php tu tp v chuyn ha th mi ng vi li Bt dy. Chng ta c th cha li nhng sai lm tip din t hng ngn nm. C nhng v i hi xa, c th l i qu xa. H t ra nhng t nh l Duyn Khi Php v Duyn D Sinh Php. Duyn Khi Php tc l nhng php c kh nng to tc; v Duyn D Sinh Php l nhng php c to tc ra. Cc v ni rng V Minh v Hnh l Duyn Khi Php, tc l nhng yu t c tc dng to tc ra. Hip Tn Gi v Diu m Tn Gi xa u ni V Minh v Hnh l nhng Duyn to tc, gi l Duyn Khi Php, cn Sinh v Lo T c gi l Duyn D Sinh Php. Theo cc ngi th V Minh v Hnh l hai chi phn c tnh ch ng, cn Sinh v Lo T ch c

tnh th ng, Quan nim khng ng vi gio l tng tc ca o Bt. Theo tinh thn o Bt, chi phn no cng l nhn v cng l qu, ch khng c ci no thun ty l nhn hay qu m thi. Cc v ging V Minh v Hnh l Duyn Khi Php, Sinh v Lo T l Duyn D Sinh Php. Tm chi gia, cc v ni va l Duyn Khi Php va l Duyn D Sinh Php, va c tnh cch to tc va c tnh cch c to tc. Hai tnh cht ng ra phi c p dng cho c Mi Hai nhn duyn. Dng thuyt Tam Th Lng Trng ct ngha v c nng vn hnh ca Lun Hi th c; nhng ta ng ngh rng gio l Mi Hai Nhn Duyn c Bt ni l chng minh cho thuyt Lun Hi. Mc ch ca o Bt khng phi l a ra mt h thng trit hc gii thch v v tr v nhn sinh. Mc ch ca Bt l cho ta mt o l thc tp dit kh. Chng ta tm b phng php Tung theo chiu dc, i trn mt ngang theo phng php Honh. Phng php ny c Bt nhn mnh trong cc kinh, Khng bao gi Bt c nh dy chng ta hc Mi Hai Nhn Duyn theo tinh thn ng thng (linear, cn gi l tuyn tnh), theo mt kch thc (one dimensional). ng ngh rng V Minh sinh ra Hnh, ri n lt Hnh sinh ra Thc, n Thc sinh ra Danh Sc,v.v.. Hiu nh vy l n gin ho v nguy him. Bt ni rng V Minh duyn Hnh, tc l V Minh c lin h nhn qu vi Hnh, nhng Bt cng dy Hnh c lin h nhn qu vi V Minh. Nu V Minh nui Hnh th Hnh cng nui V Minh, V Minh quy ng tm thc, to ra nhng ham mun, phin no, t nim, ch, v.v.. Nhng ham mun, ch, t nim quay tr li lm cho V Minh cng nng. V Minh duyn Hnh nhng m Hnh cng duyn V Minh, l nh vy. Phi b quan nim n gin v ngy th v s tip ni nhn qu theo tuyn tnh, ch ngh n nhn qu trong thi gian m khng thy c nhn qu ng thi trong khng - thi gian. Nh khi ta ni cy sinh ra l v cy dn nha ln nui l, ta khng qun s tht l l nui cy bng nh sng mt tri qua hin tung dip lc ha. L khng phi ch l con ca cy, l cn l m ca cy na. Cy ln c l do cng ca l. Cng vy, ta thy c lin h tng tc v tng nhp gia cc chi phn ca Mi Hai Nhn Duyn. Chng ta phi thy c lin h mt thit gia mi chi phn vi Mi Mt chi phn kia. Cho nn chng ta nn v mt vng trn hay mt mng li (network). Trn mng li ny ta ni V Minh duyn Hnh nhng V Minh cng duyn Thc. Nu V Minh khng duyn Thc th lm sao Thc li c th l Thc? Nu khng c V Minh duyn Thc th Thc tr thnh Tr ri. V Minh duyn Thc qua Hnh, nhng V Minh

cng trc tip duyn Thc. V Minh duyn Hnh, V Minh duyn Thc, ng thi V Minh cng duyn Danh Sc. Trong Danh Sc ta thy c cht liu V Minh. Nu khng c V Minh th Danh Sc ca chng ta s khc. C nhin trong Lc Nhp ca chng ta cng c V Minh. Ci Tng ca ti v bng hoa c cn c trn con mt ca ti, cn c trn ci sc (i tng ca mt) l bng hoa. V v tnh V Minh nn ci Tng mi b kt vo hin tng. Cho nn V Minh c mt trong Lc Nhp. V Minh li c mt trong Xc, c mt trong Th, c mt trong i, trong Th, trong Hu, trong Sinh v trong Lo T. V Minh tng tc vi tt c Mi Mt chi phn khc. V Minh khng phi ch nm qu kh, V Minh c mt by gi v y, trong mi t bo ca ti, trong mi tm hnh ca ti. Trong i sng hng ngy phi nhn din V Minh, nhn din s c mt ca V Minh th mi l s thc tp chn chnh. Nu khng c V Minh th ti sao chng ta ang b vng mc? B vng mc tc l c V Minh. Nu khng c V Minh th ti sao c hin hu kh au? Mi quan h mng li rt quan trng. Chng ta phi thy Tung v phi thy Honh, phi thy ng thi chiu dc v chiu ngang. Thi gian v khng gian phi c phi hp chng ta c th chiu ri vo mi hai chi phn. Mi chi phn duyn vi chi phn t trc v chi phn k tip, ng thi cng duyn vi tt c cc chi phn khc. Nh vy mi ng tinh thn Duyn Khi, tinh thn tng tc tng nhp. ---o0o--MT TCH CC CA MI HAI DUYN Trong kip nhn sinh, ta c V Minh, nhng khng phi ch c V Minh. Nu i sng hng ngy ch thun ty V Minh th o Bt i vo bng ca no? Lm sao c s cu ? Lm sao c s chuyn ha? Cho nn ta c V Minh nhng cng c Minh. Nu ta khng c cht Minh no c th ti sao Bt li ni tt c chng sinh u c ht ging ca tr tu, ca gic ng v gii thot? V vy khng nhng trong Thc c ht ging ca Minh m trong Danh Sc cng c ht ging ca Minh; trong Lc Nhp, trong Xc, trong Th, trong i, trong Th, trong Hu, trong Sinh v trong Lo T u c ht ging y, nh trong m c ht ging Ngy. Qu v hy ngh n nguyn l tng tc. Trong rc c hoa nhng trong hoa cng c rc. Nu chng ta bit cch s dng rc th rc s bin thnh hoa. M nu chng ta khng bit cch th hoa, thay v mi lm ngy sau mi thnh rc c th ha thnh rc rt sm. V vy chng ta bit trong V Minh c Minh; trong Thc c ht ging ca Tr Tu. mi ng l tinh thn o Bt.

Nu vt b ht tt c Mi Hai Duyn ny i th chng ta khng c ng no t ti thanh tnh, an lc, Nit Bn. Chng ta phi gi li tt c. iu ny rt quan trong! Chng ta c mt ly nc c, nu ht ly nc c i th chng ta khng cn g lm ra mt ly nc trong ht. V nc c c th bin thnh nc trong, chng ta phi s dng ly nc c. Ta ang trn bin c v ang kht. C mt chai nc c m ling xung bin l di dt lm! Phi lm th no cho chai nc trong li ung. Tt c nhng V Minh, Hnh, Thc, Danh Sc phi c chp nhn v chuyn ho thnh (1) Minh. Bt dy V Minh dit, Minh sinh ch khng phi V Minh dit l khng cn g na. Nu V Minh duyn Hnh th Minh duyn ci g? Cc T cha ni ht. Chng ta l con chu phi tip tc. V Minh quy ng, to ra nhng am m, nhng gin hn, nhng cuc chy ua, nhng qun quanh di dt gi l T Nim Thc, loi thc n th ba. C nhng ngi try da, trc vy, gy tn hi cho c thn tm v chy theo danh vng, bng cp, ngh rng c nhng ci l hnh phc. T Nim Thc ny do V Minh quy ng. Ht V Minh th ta thy c kh au v ngun gc ca kh au, thy con ng dn ti s chuyn ha kh au, dn ti an lc. T nhin ci Minh y to ra mt c mun, mt ch hnh ng do tm t bi thc y, mang li hnh phc v an lc cho mnh v cho ngi khc. Ci c th gi l i Nguyn hay Tm B . Khi hc hi o Bt, chng ta c nghe v mt tiu cc ca Mi Hai Nhn Duyn qu nhiu. Cn mt sng ti ca Mi Hai Nhn Duyn th chng ta cha c nghe bao nhiu. Nh b uc ca Minh chiu di, ta khng mun chy theo nhng ci Hnh ny na. V nh c tr tu ca T v Bt Chnh o ta mun pht tm tu hc mnh v i. gi l Tm B , Boddhicitta, l (2) i Nguyn. Ci Minh dn ti mt c vng, mt ch tu hc v cu . Nu V Minh duyn Hnh, v duyn Thc; th Minh duyn i Nguyn, duyn B Tm v duyn (3) Tr. Trong gio l T Y chng ta hc y Tr bt y Thc (nng vo Tr ng nng vo Thc), chng ta nn da vo phn Tr ca chng ta ch ng nng vo phn Thc. Duy Thc Hc ni n bn th Tr. Th nht l Tr i Vin Cnh, ni theo vn php ch Hn l i Vin Cnh Tr. Thc th tm, Tng Thc, khi xa c V Minh th c gi l i Vin Cnh Tr. Ngha l khi tt c nhng ht ging ca B , ca Gic Ng, ca V ng, ca T Bi pht trin th Tng thc thnh ra i Vin Cnh Tr. Tr i Vin Cnh tm u? Tm ngay trong Tng thc, v trong A li da thc ny sn c ht ging ca gic ng, ht ging ca Tr i Vin Cnh. B Tng thc khng c. Phi dng

Thc chuyn ha. i Vin Cnh Tr tc l tr tu nh mt tm gng sng, phn chiu c s tht ca tam thin i thin th gii. Tr th hai l Tr Bnh ng Tnh. Tr ny chuyn ha t thc th by, thc Mt na. Thc Mt na phn bit ta v khng ta, k th gia ca ti v khng phi ca ti. Nhng nu thc tp thng minh, ta c th chuyn ha Thc th by thnh Tr mang tnh Bnh ng, thy mnh v ngi khc l mt, v mu nhim nh nhau. Nh khi gp k th m ta ly xung mt ly, th ta s thy th cng cng mt bn tnh vi bn, ngi kia vi mnh l mt v nim hn th khng cn na. l Bnh ng Tnh Tr, pht hin ngay trong lng ca thc Mt na, ci thc chp ng. Tr th ba l Tr Diu Quan St, kh nng quan st mt cch mu nhim, c chuyn ho t thc th su. Thc th su, tc Thc, y dy nhng tri gic sai lm. N to tc bit bao nhiu kh au. Nh Tr i Vin Cnh, nh s chuyn ho, Thc tr thnh Tr Diu Quan St, c th qun st mun vt m khng b kt vo tri gic sai lm. Cui cng, Tr Thnh S Tc l mt Tr tu m gc l cc Thc ca mt, tai, mi, li, thn. Con mt c v minh lm ta say m, nhn gi thnh tht. Con mt lm cho ta m ti, By gi con mt c minh to tc c nhng thnh tu, m ca cho ta thy Php Thn mu nhim.

M ca nhn Php Thn, i mu nhim khn cng Lng dn lng tnh thc Dng nc Tm trong ngn. Dng nc Tm trong ngn l lc Thc tr thnh Diu Quan St Tr, v Tng Thc tr thnh i Vin Cnh Tr. Vy nu V Minh duyn Thc th Minh duyn Tr. Gi l bn loi Tr cho d hiu, nhng tt c bn cng ch l mt.

---o0o--THN TH HIN Nu Thc duyn Danh Sc th Tr duyn g? Phm phu c Danh Sc, tc c thn, c tm. B Tt cng c thn, c tm nh vy. Bt cng c thn, c tm sau khi thnh o. Ta u c cn hy dit thn v tm i th mi l c gii thot? Ni v cc v B Tt chng ta dng danh t Thn Th Hin. Chng ta hy qun tng Quan Th m th hin ra hnh th b m xinh p. Thn hnh b cng c mt, tai, mi, li v . Nhng thn tm khng c tnh cht ca V Minh, ca Hnh, ca Thc. Thn tm l thc hin nguyn sinh, gic ng. B Tt Quan Th m c th ha hin thnh mt nh chnh tr, hay thnh mt em b Kinh ni rng tnh thng, c th c th hin bng mun vn cch. ng d trng gi thn c gi, tc hin trng gi thn nhi v thuyt php. ng d ng nam, ng n thn c gi, tc hin ng nam, ng n thn nhi v thuyt php. Nu cn hin ra mt v trng gi th B Tt Quan Th m c th hin ra hnh thc ca mt trng gi m thuyt php. Nu cn hin ra mt ch b, hay l mt c b i th Quan Th m s hin thnh mt ch b, hay l mt c b i. Cho nn B Tt v Bt u c th hin thn i, v cc v cng cn c Danh, c Sc, c thn, v c tm. Thnh ra chng ta u cn b thn v tm i mi gii thot. Bt c mt Danh Sc no c tc dng to tc c t bi, hiu bit, c hnh phc, u l (4) Thn Th Hin ca Bt. Du thn th c yu m, v ngho kh nhng vn c tc dng to c tnh thng v s hiu bit th cng l thn B Tt, gi l (5) Thn Th Dng (sambhogakaya). Bt c mt ci thn, mt tp hp no ca ng un, c Danh Sc nhng trong khng cn cht liu ca V Minh, m li c cht liu ca Minh, ca B Tm, ca T Tr, th u l Thn Th Dng, l phng tin hnh o. Ngy xa ti c c mt cun tiu thuyt, khng nh tn tc gi. ng k chuyn mt ngi i vo rng. Ngi ny sng trong truyn thng Thin Cha Gio nhng khng tin tng Cha. ng i vo rng Phi Chu sn bn, lc ng, khng tm c li ra. S qu, lc ng ta mi mun cu cu Cha. V ng khng c c tin, nn ng cu cu bng mt ging bt knh. ng ni: Ly Cha! Nu m Cha c tht th hin ra cu ti coi no! Lc ng nghe ting st sot. T sau bi cy xut hin mt ngi da en. Ngi da en a ng ra khi rng, v ng c cu thot! Nhng

ng ny v nh v ghi trong nht k: Ti cu Cha, Cha u khng thy m ch hin ra mt thng mi en. Cu vit bng ting Php, dng ch ngre c tnh k th mu da, phi dch l thng mi cho st ngha Jai pri Dieu, mais il mest arriv un ngre. Tm ng ny cha cht V Minh. Ngi Phi Chu l Th Dng Thn, l Bo Thn ca lng T Bi a ng ta ra khi tnh trng kh khn; l Cha ch ai khc? T bi th hin ra di nhiu hnh thc. Trong rng rm Phi Chu, Cha hin ra thnh mt ngi da en. ng kia khng thy Cha v khng thy c tnh thng. Li ni bng ging ma mai nh th th chc khng bao gi ng ta c c hi tip xc vi Cha, hay vi Bt. Ngy hm qua trong khi i thin hnh, ti t nhin ny mun k chuyn Bt Thch Ca i vi Thy Svastika v Vit Nam thm xem o Bt by gi ra sao. Hai thy tr Bt ti H Ni, vo thm cc cha. Tt nhin l cc thy cha u bit y l Bt. Khng bit cc thy s n tip Bt nh th no? Ti v trong u cc thy c sn hnh nh v Bt. ng ny khng c ho quang bng n neon pha sau u th u phi l Bt? ng ny i chn t, mc o c, khng hot bt g c. C th l cc thy cha khng nhn ra l Bt. H s hi: Giy di chuyn u? Chng minh th u? Ti tng tng lc Bt mi bo thy Svastika ra ngoi Tam Quan, hai thy tr bn bc. Ti s vit mt cun truyn nh vy, k chuyn Bt vi mt v th gi i t Bc vo Nam, ti cc cha, gp cc thy, cc o hu, xem cch cc thy n cm, ung nc, i, ng, nm, ngi nh th no. Bt s bit gia ti ca Bt li 2500 nm nay cn c bao nhiu. Chuyn ny l chuyn c tht. Bt c th th hin di hnh dng ca mt ngi du khch, tm ti xem chng ta tu tp nh th no. C th Bt tng ti Lng Mai, Bt tng gp cc s ch, s c, cc o hu Lng. Bt bit chng ta tu hnh hay hay d ti mc no ri. Bt u phi trn my, Bt ngay trong tm ca chng ta. D ta c thn ca Bt, v tm Bt, ta cng vn cn c Xc. Bt cng ung nc v Bt cng bit nc nng hay lnh. B Tt cng cn mc o cho m. Ma lnh, B tt cng qung khn c, ti v B tt bit nu khng chong khn c th b cm, ri phi co gi. V Xc c pht hin trong chnh nim v tu gic nn Xc ny l (6) Xc Thanh Tnh. V khi c s tip xc gia su cn v su trn th cng c Th. Th y l (7) Th Thanh Tnh. Nh l tt c mi ngi. Nhng trong nhng tnh trng , B tt khng vng mc. C Tr ri, vi ci Th Dng Thn ny, bt c mt tip xc no cng c chnh nim, cng c thanh tnh. Cho nn bt c ci Th no cng c thanh tnh, c

chnh nim. S khng c i m c Ba trong bn V Lng Tm: (8) T, Bi, v H. Khi c tip xc chng ta thy c nhng cm th: lc th, kh th, v x th. Thy ngi ta kh au ta pht sinh trong tm nng lng ca T, mun gip cho h c nim vui chn tht, v nng lng ca Bi, mun lm cho h tiu tan ni kh. Ta mun lm cho h c nim vui, c hnh phc. l tm H. V tm X ngha l tm khng vng mc. X y tc l khng b tri buc bi nhng hnh nh, v nhng m thanh do Xc v Th to ra. X khng phi l s dng dng, m l kh nng gi tm c t do, khng b cun theo bn ny hay bn khc. Khi c x th ngi thng v k ght coi nh nhau. X l Bt Nh. Chn tinh thn ca X l (9) V Nguyn. X tc kh nng thy c tnh tng tc, ci ny l ci kia. Th d V Minh v Minh. Chng ta phi thc tp X, tc l ng chy trn V Minh i tm Minh. V Minh phi tm trong V Minh. Nhc li chuyn i L, th k th XII, c mt thin sinh nghe v thin s ni l phi lm th no thot ly sinh t th mi xng ng vi ch nguyn xut gia. V thin sinh hi: Bch Thy, tm ci khng sinh t ch no? Thy ni: Tm ngay trong ch sinh t. B sinh t i tm Nit bn l khng c. X l tinh thn Bt Nh, l t do, l thnh thi. Cng l V Nguyn, khng chy theo g ht. Chnh trong tinh thn t do, khng chy cht cu tm m ci kh au s thnh Tnh . Ta thot c Hu v ta bin Hu ca Hu V, ca Thng Ght thnh Diu Hu. (10) Diu Hu v Chn Khng thot ra khi nim Hu v V. Nu cn phi th hin n sanh th th hin n sanh. Th hin n sanh cng l th hin lo t. Lo t th lo t, nhng khng kh au, l ci nhn ca Bt v cc v B tt. Nu qu thc c cht liu ca gic ng, th sinh cng vy, m t cng vy, u l th hin, khng c ci g thay i c. t sng c ln hay c xung th n vn l nc. ng v phng din hin tng th ging nh l c Sinh, c Dit, c C, c Khng. ng v phng din bn th th khng c Sinh Dit, khng c C Khng; tt c u l th hin. l (11) V Sinh. Sinh l th hin Sinh, Dit l th hin Dit. V y l Nit Bn trong hin ti (12) Hin Php Nit Bn. Mi Hai Nhn Duyn

Mi Hai Nhn Duyn nh ta bit, thng c ging dy trn mt tiu cc. Chng ta phi hc, v thc tp Mi Hai Nhn Duyn v phng din tch cc. Nhng danh t m chng ta dng hm nay din by Mi Hai Nhn Duyn ng v phng din tch cc. Chng ta thy rng thuyt Nhn Duyn l ni v th gii hin tng. Thy c Mi Hai Nhn Duyn v mt tch cc th, ta ng thi thy c Bn Mn ca chng. Chng ta s tip xc c vi Bn Mn. Ni tm li, khi hc v Mi Hai Duyn Phn, ta ng nn din by nh mt ch thuyt gii thch lun hi sinh t. Ta hy tp qun chiu thy lin h gia Mi Hai chi phn ny. trong i sng hng ngy ta c th tu tp cho cht liu ca V Minh bt i v cht liu ca Minh tng trng. Cht liu ca V Minh bt i th Tham, Sn, Si, Mn, Nghi, v t kin s bt i v cht liu ca T, Bi, H, v X s tng trng. Tng trng khng nhng mt chi phn m ng thi trong c Mi Hai chi phn. H mt cht V Minh c tr dit th tt c Mi Mt chi phn kia u c tha hng. Khi ta mm c mt n ci hiu bit th trong c Mi Hai chi phn u c s thay i, ti v cht liu ca Minh i vo thay th cho cht liu ca V Minh. Mt tm nim t i biu hin th tt c Mi Hai chi phn u sng ln lp tc. Cho nn gi chnh nim v h tr su cn l cha kha ca s thc tp. Nu thc tp h tr su cn th trong Xc, ta s c chnh nim v Xc, ta s c Xc Thanh Tnh. Nu su cn khng h tr th Xc s khng thanh tnh. Khi c Xc, v c Th thanh tnh th ta c cht liu ca T, Bi, v H. Chng ta s c an tr trong V Nguyn, ngha l trong X. Nh vy th gii ca chng ta cng lc cng sng ln tnh cch ca Diu Hu v Chn Khng. Tnh cch kh au ca ba ci (Tam Hu) s t t tiu dit nhng ch

cho th gii tng tc, tng nhp ca Hoa Nghim. Trong th gii Diu Hu v Chn Khng , nu cn n sanh th chng ta n sanh, nu cn th hin lo t chng ta th hin lo t. Chng ta hy hc hi cho thu o cc php h tr v chnh nim. y l nhng chic cha kha. y chnh l phng tin tho g. Chng ta cng c thn, cng c su cn v su trn, cha chp V Minh, Hnh, v Thc. Nhng khi a chnh nim vo, v thc tp h tr su cn trong Xc v trong Th, chng ta trnh c i, Th, v Hu, chuyn nim thanh tnh, thc tp T, Bi, H, X, V Nguyn. Tinh hoa ca gio l Mi Hai Nhn Duyn nm . Phi hc, phi hnh v phi trnh by gio l nh th no cho s hc hi v hnh tr chuyn ho c i sng hng ngy ca chng ta.

---o0o--22 - Pht Php Cn Bn Bi th hai mi hai Hm nay l ngy 6 thng 2, nm 1994. Chng ta ti Xm H v chng ta hc tip v Bt Chnh o. K trc chng ta ni v Mi Hai Nhn Duyn thuc phm vi ca ch Duyn Sinh. C hai loi duyn sinh, gi l Vng tm duyn sinh v Chn tm duyn sinh. Vng tm duyn sinh (deluded mind) tc l tm cn cht cha s sai lm. Th gii, x hi, cng nh con ngi, v c duyn sinh to thnh cn c trn vng tm nn c nhiu au kh, nhiu phin no.

Nhng ng v mt tch cc th chng ta c Chn tm duyn sinh. Chn tm (true mind) l tm phn chiu thc ti mu nhim, tm ca T Tr. Th gii, cng nh x hi loi ngi, c to dng ra trn chn tm duyn sinh s l th gii hnh phc, an lc. ---o0o--H TR SU CN BNG CHNH NIM Chng ta hy tng tng 1000 ngi m tm tr y dy nhng ganh t, gin hn v v minh t hp li sng chung vi nhau. H s to nn mt a ngc nh. Khung cnh ni h sng c tnh cch a ngc. Cuc sng hng ngy ca h, v lin h gia h vi nhau cng c tnh cch a ngc. iu sinh khi do vng tm ca 1000 ngi. Cc vng tm to thnh mt cng nghip kh au. Hai ngi hiu lm nhau c th to ra mt a ngc nh ri, hung h l 1000 ngi. Mun chuyn ha a ngc y thnh ra mt thin ng, chng ta bit ch c mt cch l chuyn ha ni tm. Nhng ai c th chuyn ha c tm ca 1000 ngi ? Phi c mt yu t khc nh mt v o s, hay mt tng thn ln. S chuyn ha bt u t mt ngi, ri hai ngi, cho cht vng bt i, v cho cht chn bt u c mt. By gi ta hy tng tng 1000 ngi kia c hiu bit, c thng yu, khng gin hn, khng ganh t H c th to ra mt cng ng hnh phc. gi l chn tm duyn sinh. Cho nn vn ling ca chng ta l tm. M nu tm cn nhiu vng, cn nhiu s hiu lm (wrong perceptions, deluded mind) th ci tm y cn gy au kh. Khi mt ngi c ci tm sng, ci tm khng hiu lm, th ngi y c mt thin ng nh cho chnh mnh. V nu hai ngi nh vy th hai ngi y c th to ra mt thin ng nh cho nhau. V khi ngi th ba ti, hai ci chn tm c sn hy vng s chuyn ha c ci vng tm kia mt cch t t. C 1000 ngi vi tm nh nhng thanh thot l c Nit bn hnh phc, l c th gii Hoa Nghim. Chng ta thng hc, thng ging v mi hai Nhn Duyn, ch trng nhiu v vng tm duyn sinh, v ni rt t v chn tm duyn sinh. Chng ta than th, bun kh v tnh cht tiu cc ca vng tm duyn sinh nhng chng ta cha hc, cha thc tp v phn tch cc ca chn tm duyn sinh. Cho nn th h ca qu v l phi m ra mt k nguyn mi ca s tu hc Pht php. Thay v ni nhiu v mi hai Nhn Duyn a ti kh au th qu v phi ni nhiu, phi hc nhiu, v phi a ra nhng phng php thc tp c th v chn tm duyn sinh. Chng ta phi bit cn c vo

gio ngha Mi Hai Nhn Duyn to dng mt th gii ca hnh phc, mt th gii ca an lc. Chng ta hy v li mt hnh, pha trong c mi hai chi phn ca Thp Nh Nhn Duyn, gm c V Minh, Hnh, Thc, Danh Sc, Lc Nhp, Xc, Th, i, Th, Hu, Sinh, Lo T. Pha ngoi chng ta v Chn Tm Duyn Sinh. Vng duyn sinh ngoi c Minh duyn B tm tc l i nguyn, B tm l mt th nng lng rt ln thng thc y ta lm vic sanh. B tm a ti Tr. Tr biu hin ra bn mt. Mt th nht gi l Tr hin hin soi sng, i Vin Cnh Tr. Tr pht xut t A Li Da Thc, hay gi l D Thc Thc. A Li Da Thc thuc v vng tm cho nn biu hin ra th gii thin nhin (kh th gian) v chng sinh (tnh th gian). Kh th gian tc l hon cnh trong ta sng, cn gi l Y Bo. Chnh con ngi ta th c gi l Chnh Bo, tc l Danh Sc. Ngoi ra c Diu Quan St Tr t thc th su chuyn thnh. Bnh ng Tnh Tr t thc th by chuyn thnh. V cng nng soi chiu v to tc gi l Thnh S Tc Tr l t nm thc u chuyn hin. Chng ta ng hiu Tr l tr nng, s thng minh. Tr y tc l bn cht to tc ra mt th gii an lc. Thc to ra Hu, tc l cuc sng nhiu kh au, nhiu y a, u su. Cn Tr to ra Tnh , to ra Pht , ra th gii ca Hoa Nghim. Thc l vng tm, Tr l chn tm. Chn tm to ra th gii Danh Sc ca ngi gic ng, ca Thn Th Hin, gi l Bo Thn. Bo Thn ny vn c Lc Nhp, l su cn v su trn. Nhng cn v trn ny li mang hnh phc, uc gi l Th Dng Thn (sambhogakaya). Th Dng l tip nhn v s dng. Lc Nhp th y dy nhng m m vng tng trong khi th Th Dng Thn trn y tnh hnh phc v nh nhng ca ngi gii thot. C Th Dng Thn ny th Xc c chnh nim. Xc thanh tnh. Xc ny lun lun c su cn h tr. Khi su cn tip xc su trn em thc tinh chuyn phng h. l cch s dng su cn v su trn ca ngi gic ng. Xc thanh tnh. Xc chnh nim s to tc ra Th thanh tnh. Th chnh nim. Cha kha ca s tu hc l Xc v Th. Nu Xc v Th khng c chnh nim h tr th s khng c s chuyn ha. Cho nn b quyt thnh cng ca s tu hc l trong i sng hng ngy ta bit dng chnh nim ri vo Xc v Th

su cn v su trn c tip xc trong chnh nim, v cm th trong chnh nim. l ca i vo s hnh tr gii thot. Nu khng tc l khng c mt ca s tu tp ch thc. Tng Kinh mi hay l mi hai gi ng h mt ngy m khng thc tp chnh nim hay l khng h tr su cn th c th khng c kt qu g c. Khi ta bit h tr su cn th kh th c t trong chnh nim, lc th v x th cng c t trong chnh nim. i dc li ko hay khng l do Xc v Th c c t trong chnh nim hay khng. i tc l s m ui, thm kht (craving, thirst). Nu Xc v Th c h tr trong chnh nim th khng i ti i, m i ti X, tc l t do. Chng ta phi nh ngha ch X mt cch thu trit. X c ngha l t do, khng phe phi, l c kh nng bung b khng vng mc. Xc v Th by gi a ti T, Bi, H, v X. i thuc v tnh cm, nhng l th tnh cm bnh hon am m, vng mc. T, Bi, H, v X cng l tnh cm, nhng y l th tnh cm gii thot, nh nhng. Tnh cm l loi nng lng c th thc hin c nhiu php l. Khi ngi ta thng, ngi ta c th lm c nhng vic m ngi khng thng khng sao lm c. Tnh thng vng mc v nng n hay tnh thng ca chn tm cao qu cng y nng lng nh vy. C tnh thng, c T, Bi, H, v X, anh c th lm c nhng chuyn m ngi khng thng khng th no lm c. Anh c th chu ng c kh au, anh c th hy sinh thn mng, c th lm mi cch cu chng sanh, l v anh c tnh thng ln. o l T Bi H X l o l v tnh thng trong o Bt thay th tnh thng vng mc, v h lu, gi l kht i (trsna). Bit bao nhiu ngi ngp ln trong b kh v i, v tnh thng v minh. Bin i dm cht bit bao nhiu ngi l do th tnh ny. T Bi H X cng l tnh thng nhng l tnh c th cu vt v gii phng. Trong truyn thng tu hc c nhiu ngi s khng dm ni ti tnh. Lm nh i tu l phi b ht tt c tnh. iu khng ng. Tu phi c rt nhiu tnh, tnh T, tnh Bi, tnh H, v tnh X. Trong thin ng cha Trc Lm, ta thy hai cu i. Cu bn phi l: Bt tc tc tin ct ngha l bn cht ca ngi tin l khng vng ci tc. V kia l a tnh th Pht tm tm a tnh, tm nhiu tnh cm l tm ca Bt. Tnh cm y l T, Bi, H, v X. Cho nn khi hc v Bt m nng v tri thc, chng ta c cm tng l o Bt kh khan. Ta mi ni v Gii, v nh, v Tu, v Trch Php. Ci g cng l tr tu. Chng ta nghing v Tr m l l v Bi. Trong khi Bt l Tr v Bi vin mn. Phn tr tu v phn tnh cm pht trin song song vi

nhau v c qun bnh. V vy o l T Bi H X cn phi c cao, cn phi c pht trin, v p dng rt nhiu. Thc tp T Bi H X th s sng c thm hnh phc ngay trong giy pht hin ti. V vy, bi php thoi hm nay c ch l Tnh Thng. Thng nh th no m ta c hnh phc, nhng ngi c ta thng cng c hnh phc, v khng ai b chm m trong ci bin kh au ca kht i (trsna). ---o0o--T V LNG TM Tu hc ch thc lun lun mang ti hnh phc, nim tin v nim vui. Bt ni i ni li nhiu ln l gio php ca ngi l thc tp v c hnh phc ngay trong khi thc tp, ch khng phi l thc tp xong ri nm by nm sau mi c hnh phc. l phng php Hin Php Lc Tr (Ditthadammasukhavihara): lc tr ngay trong gi pht hin ti. Trong o l Tht Gic Chi, tc l by yu t gic ng, chng ta c hai yu t, Khinh An (prasrabdhth) l nh nhng, v H (priti) l vui mng. By phn gm Trch Php (investigation of Dharma), Tinh Tn, H, Khinh An, v Nim, nh, v Tu gi l Tht Gic Chi, hay l Tht B Phn. Trong by yu t a ti gic ng c hai gic chi v hnh phc, l H v Khinh An. iu chng t trong s tu hc hng ngy, chng ta phi c hnh phc, v nim vui. Nu khng th khng phi ch thc l php mn ca Bt. Chng ta s phi nhn mnh ti im ny nhiu hn. o l v tnh thng trong o Bt (The teaching of love in Buddhism) l mt ti rt ln cn c khai th cho th gii by gi. Loi ngi ngp ln trong kh au v trong i sng hng ngy tnh thng ca h cn rt nhiu tnh cht h ly v vng mc. Cho nn chng ta phi khi m mt dng tnh thng t s thc tp o Bt. Gio l v tnh thng c gi l T Phm Tr, Brahmavihara (The Four Abodes of Brahma). Brahma c ngha l Phm Thin hay l cao qu. Vihara l ch , l c x, c khi c dch l tu vin. l ni c tr ca Bt v B Tt. Nu ta mun c hnh phc th ta hy xin vo c x sng chung vi Bt, vi B tt. T Phm Tr tc l T, Bi, H, v X m chng ta gi l bn tm v lng. Nu c ai hi: a ch ca ng u? Ta tr li: a ch ca ti l c x Brahmavihara, T V Lng Tm. Ta c bn phn phi xy thm nhng c x nh vy. V lng tc l khng th o c, c th pht huy n v cng. Bn tm khng c bin gii l tm T, tm Bi, tm H, v tm X.

Trc ht l tm T, ch Phn l Maitri, ch Pali l Metta. Maitri c ngha l kh nng hin tng nim vui, hin tng hnh phc (the capacity to offer joy and happiness). c Bt sp ra i ni tip s nghip ca Bt Thch Ca tn l Maitreya, c Bt ca tnh thng. Th hai l Bi, Karuna, c ngha l kh nng lm vi i ni kh ang c mt. N gm ch mun lm vi i ni kh, mun chuyn ho ni kh ca ngi; v gm c phng php v kh nng chuyn ha ni kh. H tc l Mudita, l nim vui. Tnh thng ch thc, c T, c Bi, s em ti s nh nhm, v nim ti vui. Tnh thng m cht cha su au th khng phi l tnh thng trong o Bt. Cho nn Mudita l mt yu t ca tnh thng ch thc. Tnh thng c th em li cho ngi thng v ngi c thng hnh phc th mi ng l tnh thng trong o Bt. Cn th tnh thng mi ngy gy kh au v vng mc cho nhau, th khng phi l tnh thng ca Bt. H l yu t th ba ca tnh thng y. V sau cng, X (Upeksa) l s nh nhng, th thi, t do v khng k th. Thng nh th no m ta cn gi uc t do cho ta v cho ngi ta thng th mi ch thc l tnh thng o Bt. Thng nh th no m hai ngi khng du nhau vo trong ngc t. Tnh cha con, tnh thy tr, tnh anh em, tnh yu nam n cng vy. Trong o Bt c mt gio l rt y v thm su v tnh thng. Tnh thng ny c nng lng tr liu. T, Bi, H, X khng phi l nhng c mun, nhng mc tiu xa xi, m l s thc tp. T khng phi ch l c mun em li hnh phc cho ngi. Chnh s thc tp T em li hnh phc cho ngi The willingness and the capacity to offer joy and hapiness. C ngi cng thng th cng lm cho ngi kia kh. Thng nh vy cha phi l T. C ch thng nhng khng c kh nng thng. Bi cng vy. Bi l c mun v cng l kh nng lm vi ni kh The willingness and the capacity to remove pains. H l c mun v kh nng to hnh phc cho mnh, v cho ngi The willingness and the capacity to bring joy. V X tc l c mun v kh nng hin tng t do v s khng k th cho ngi v cho chnh mnh The willingness and the capacity to offer freedom anf non discrimination. Ta khng th hiu c bn cht ca tnh thng trong o Bt nu khng t gio l tnh thng trong Bt Chnh o. Nu khng thc tp Bt Chnh o th ta khng th thc tp c tnh thng. Chnh nim cho

chng ta thy c nhu yu chuyn ho kh au v nhu yu hin tng nim vui. Khi mt ngi lm cho ta kh th chnh ngi cng ang bt an; phn ng ca ta c th lm cho ngi thm kh, v th li lm kh chnh ta hn. Cai kh nng gip ta nhn chn ra s tht l chnh nim. Lm khi ngi chnh l mnh. T, Bi, H, X phi thc hin cho chnh mnh trc. Nu ta khng c bn tm trong ta th ta khng th no hin tng n cho ngi khc. Phi u t, phi gy vn cho bn tm v lng. Vn ling ca ta l cng phu tu tp T Diu . i thin hnh cho ng php, c an lc trong tng bc chn, nui dng tng t bo ca thn th bng hi th chnh nim, l ta ang t thng mnh. Thng mnh ch thc, ta lm cho r bt nhng ni su kh, ti vo bn thn nhng nim vui. Truyn Kiu c hai cu ni v lng t thng, nhng hon ton tiu cc. l hi Kiu lu Ngng Bch, au n v thng xt cho thn phn ca mnh: Khi tnh ru, lc tn canh Git mnh mnh li thng mnh xt xa. Thng y chng qua ch l xt xa ti nghip cho mnh thi. Nim xt xa ny khng c kh nng cha tr c au kh, khng em li hnh phc. T thng theo li o Bt, ta phi chuyn ha thn tm. Bui sng nhn mt tri ln, nghe chim ht, c chnh nim, ta mm ci, ta thy nhng th u mu nhim. Xc v Th cn nui dng v mang ti thn tm chng ta cht liu ca T, Bi, H, X. Nu ta khng t thng ta c th ta khng c kh nng thng ngi khc. Tnh thng ngi ta thng ni ti c th ch l s m ui, vng mc, l nng lng ko nhau xung vc thm ca bin kht i thi, ch khng phi l tnh thng ch thc. Nui dng mnh v nui dng ngi xung quanh bng tnh thng, l s thc tp ca chng ta. V tnh thng y xut pht t Tu. Nu khng hiu bit th khng th thng yu. Bn cht ca T Bi l Tr Tu. Thng m khng hiu th lm kh ngi mnh thng. V d ti s mi su ring. Nu s ch ni: Chc l thy mt, nu ta mi thy n su ring th thy s kho. Bt ti n su ring s ch lm kh ti. Mun hin tng nim vui cho ngi, ta phi hiu ngi. Con mt chnh nim phi qun st. C x vi con ci cng vy. Chng ta c th ni rng trong o Bt, thng yu c lm bng mt cht liu gi l hiu bit. M hiu bit l hoa tri ca chnh nim, ca thin qun.

Nguyn tc thc tp T Diu phi c p dng y. Trc ht ta nhn vo thy nhng ni kh. Sau khi nhn din c s tht th nht v Kh, ta mi tm ra c nhng ngun gc xa gn ca kh, tc l ta qun chiu Tp. V ch khi nm c hai s tht u ta mi bit con ng no gip ngi vt qua nhng kh au, bit c Dit v o. Thc tp T Diu l thc tp tnh thng. Bt l bc Tr v Bi vin mn. Tht ra nu Bi m vin mn th Tr cng vin mn, v nu Tr vin mn th Bi cng vin mn. Hai l mt, mt l hai. Nu hiu c thn phn ca ngi hi tc th ta cng s thng c c ngi hi tc. Trong Kinh Bt i Nhn Gic, Bt ni rng mt v B Tt khng em tm ght nhng ngi lm iu c. Nhng iu kin x hi, kinh t, chnh tr, nhng v minh, cn th c cht cha t lu, a ti hnh vi c c. Bt tng c nhn l bn ch trong Kinh Bt i Nhn Gic. Lm sao ta hiu c bn ch khng ght ngi c nu ta qun tnh thng, nu ta ch dng tr nng kh khan hc Bt? Tr nng kh khan gi l cn tu, dried knowledge. Tnh thng ch c th lm bng cht hiu bit, bng tu gic chn tht. ch Phn l Prajna, phin m l Bt Nh. Bt Nh l hoa tri ca s qun chiu. Khng gin mnh, khng ght ngi. V thy nhng nguyn do su xa ca mi hnh ng nn ta thy thng mnh, v thng ngi. Cht liu ca T pht xut t tri tim, v ti tr li cho tri tim. Thc tp T v Bi trn cn bn hiu bit th khng bao gi vng mc vo tnh thng chim hu (possessive love). Thng m khng hiu th ch giam nhau vo ngc t, t giam mnh vo ngc t v lm kh ln nhau. Ngi ny lp ra nh t nht ngi kia vo cng ch v c thin ch. Chng vi v, cha m vi con, bn b vi nhau, khi thng nhau chng ta vn giam nhau vo ngc t, ch v ta khng bit c nhu yu su xa ch thc ca chnh bn thn ta, v ca nhng ngi m ta thng. Bt dy rng: tnh thng c lm bng hiu bit. Nhng v hiu r tm chng sinh nn Bt cn i xa hn na. Ngi ni rng trong tnh thng chn tht phi c nim vui. Nu khng c vui th ta bit cha phi l T, cha phi l Bi. y l mt phng php khc na nhn din tnh thng chn tht: s c mt ca nim vui v cu, khng v li. Tu khng phi l t b nim vui. Nim vui ca ngi tu khng phi ch pht sinh khi thy ngi khc thnh t v c hnh phc, m c khi thy mnh nh nhng, thnh thi v c hnh phc. Ti sao ta li t k th mnh? (Joy l joy, ti sao phi l altruistic joy, hay l sympathetic joy?) Khi ti bc nhng bc thin hnh thnh thi, ti tip xc vi nng, ti tip xc vi ting chim, ti tip xc vi tng thn, ti c nui dng, ti th thi, l nim vui, ch Phn l

Mudita. Bt dy chng ta phi nui dng thn tm bng nim vui v s nh nhng. Lm nh vy cng l thc tp thng yu. ti ngng mt vi pht v c cho qu v nghe mt bi th tnh ca V Hong Chng. c thy tnh yu vng mc, v tnh yu chim hu c th to nn kh nghip nh th no. Nhng nm trc khi tch, V Hong Chng c nhiu bi th v o rt hay, rt t. Nhng thi cn tr ng au kh lm, ng vit nhng Th Say, Th in, My. y l mt bi vit nm 1940, trong tp Th Say, trong thi s nh tic ngi yu m, ng gi l T ca Hong: Trng ca nh ai, trng mt phng Ni y ru ng, ma m trng. Nghe hai cu u, ta thy kh. y ch c tri ma sut m, v mt mnh ung ru say mm, y khng c trng. Ru cay ng hay tnh cay ng? m thng su, mi hai nh T ca Hong i! Hi nh thng! Mi hai thng su l ngy c nng b i ly chng. L th, l thi, l th Mi nm, thi th mng tan tnh! Mi nm trng c, ai nguyn c T ca Hong i! T ca anh! Chng ta thy Ng v Ng S. Yu thng mt ngi, ngi phi thuc v minh, phi l Ng S. T ca Hong i! T ca anh. You are mine! Mi nm ch sng trong mng cho nn khi mng tan tnh mi kh. Thng su, mi hai t y nh Chung i, t y nh la i Em xa l qu, u cn phi

T ca Hong xa. T ca ti? By gi anh i tht thu bn b h Hon Kim; c gp anh, c ta cng chng thm nhn. Ngy xa, T l ca Hong. Nhng by gi, i l v thng m. T u cn phi l Ng S ca Hong na ? Hong xa v T xa l mt Hong khc v mt T khc. Hong by gi l Hong khc, m T cng l T khc ri. V thng v v ng. Mnh ca pht ny khng cn l mnh ca pht trc, hung h l t ngy mi hai thng su cho ti by gi. Men khi m nay su vng m Bia thng su, ghi mi hai Tnh ta tha thit, cung, ta khc T ca Hong nay, T ca ai ? Tnh thng m a ti cung in l tnh thng m qung, khng thy c bn cht V thng v V ng. T ca Hong nay, T ca ai? Bn cu tip nhc s tch Trang T khi v cht khng khc, ng g trn thnh chu m ht mt bi gi l C Bn Ca: Tay g vo bia, mi ngn dp Mi nm theo mu hn y vi Hc lm Trang T thiu c nghip Khc C Bn Ca, g ht chi. Kiu Thu h T em i! Ta ang la t ti bi Mi Ty. Mi Ty tc l Ty Sng, tn mt v tung k li mt chuyn tnh ni ting. Khi tnh thng gy au kh, gy la chy trong lng nh vy, th tnh thng l tnh thng gy tn ph, to kh au. Hng ca nhp g khi bay

H x xang x, bn tay in cung Kiu Thu, h! Trt bin thng Su cao ngn ngt my ng t so X xang x x xang h Bn tay nhp g, in r khi ln Kiu Thu, h! T hi em! Nghing chn xung b m xem la bng X h xang khi m rung Nhp cn su thm nm cung ngt ngn. y l mt bi th tnh rt hay, v c xong ngi ta s thy nt gan nu rut, v b cun vo trong cn au kh cung si ca thi s. Dng chnh nim qun chiu ta s thy tnh yu i thng dn n tnh trng . V tnh yu v minh c rt nhiu i th tri buc, a n gin hn, tan v, to ra kh au cho c hai ngi. Th tnh cng c th lm hi c c gi na nu c gi cng chm m trong th au thng, qun thc tp chnh nim. Chng ta cn phn bit tnh thng trong sng kho mnh v tnh thng m m vng mc. Phi qun chiu nhn din xem trong tnh thng c cht liu ca T, ca Bi, v ca H hay khng. Nu hon ton trong y khng c cht liu no ca T, Bi, v H, th tnh thng chc chn ang v s to au kh. Nu cht liu ca T, Bi, v H qu t th ngi ta vn cn ang i theo con ng ca vng mc, ca su hn, ca kh au, v y o. Cho nn ta phi thc tp mi ngy chuyn ha cc yu t tiu cc ca tnh thng, v nui dng cht liu T, Bi, H, X cng ngy cng ln. By gi chng ta ni ti yu t th t l X. Thng thng chng ta dch X l bung b, khng vng mc. C khi chng ta dch l khng phn bit, khng k th. Bn cht ca X l Bt Nh. nh ngha hay nht ca X l t do. Mt tnh thng chn tht l mt tnh thng c cht liu t do. Ngi thng c t do, v ngi c thng vn khng mt t do. Ngi khng cn phi hi nhng iu kin no mi c thng. Ti thng

anh khng phi v anh l ngi ng bo mu m ca ti m ti thng. Khng phi v anh theo cng mt tn gio vi ti m ti thng. Tnh thng khng phn bit nh vy l tnh thng c X. Trong tnh thng ch thc ny, ngi gi l k th cng c thng. Ti v ngi y cng au kh, cng cn chuyn ha kh au, cng cn c hnh phc. Khi ta nhn ngi gi l k th v thy c nhu yu , th ta thng c k th ca ta. M khi thng c ri th ta u cn gi ngi l k th na. Cho nn trong tnh thng ch thc khng c k th. C nhng ch thuyt ni rng mnh phi phn bit bn vi th, mnh khng c thng th, mnh ch c thng bn thi. Trong gio l ca o Bt th ngi no kh l mnh thng, v ngi cn ti tnh thng. Cch y ba tun mt s c Hu vit th k chuyn hin gi cc nh th chiu d c con nt rt nhiu, ch ti v cc em i. Tr em khng c thc n, khng c trng hc th ti nh th hc c, hc vit bui sng, ri c n cm tra, v li hc c v hc vit na. ch thc l mt cng tc t bi. Nhng mt s ph huynh hi lo, s c cng hi lo. H k rng cc chu v nh, trong ba cm chiu, lm du thnh gi trc khi n, v c kinh Con ly cha trn tri. V h hong s. S c ngh Pht t lm th no cho con chu mnh ng i n nh th, phi lm th no a ht nhng tr em i v cha. thay v lm du thnh gi, v c kinh Con ly cha trn tri th chp tay c Con v nng ta Bt. l tm trng chung ca rt nhiu ngi Pht t v khng Pht t. Chng ta lm vic thin do tnh thng, nhng trong tnh thng vn c phn bit. Nu chng ta ch lm vic thin v s cc con em Pht t i theo o C c, th cht liu ca T Bi s khng trn vn. Nu ta lm vic thin v thy c rt nhiu tr em cn c nui n tra, cn phi hc c, hc vit, th l chn tinh thn ca T, Bi, H, v X. Lm vic thin v s tn gio khc d con em mnh, l cho mt ng my m bay vo trong tnh thng ca mnh. iu ny l do qun chiu m thy. Cho tr con n cm tra, v cho cc em hc c, hc vit l ti v chng cn nhng th . Cn s dng hnh ng lm cho con nt theo o (hoc l o Cha, hoc l o Pht) th tnh thng b che m bi m my ca k th. Nh th l tri vi tnh thn X. Nu hc T V Lng Tm m ngh rng ch c T v Bi mi l tnh thng thi, cn H v X l chuyn khc, l chng ta lm. Trong lch s ca gio on c rt nhiu s hiu lm v gio l T Phm Tr, tc l T V Lng Tm. Ngay trong i Tr Lun

(Mahaprajnaparamita Sustra) ca thy Long Th (Nagarjuna), chng ta cng thy c mt vi hiu lm. i Tr Lun c son sm hn nhng tc phm khc c coi l ca thy Long Th nh Trung Qun Lun. S hiu lm trong ny phn nh s hiu lm ca nhng tng phi ang din ging v thc tp T V Lng Tm trong thi k y. Hiu lm th nht l cho rng tm T, hay tm Bi u cn b vng mc. Thng yu l b rng buc vo nhng ngi c thng v mt i mt phn t do. n tm H th s vui mng cng cn lm xo ng tm. V vy phi tu X, ngha l phi bung b. Ban u th tu T, tu Bi, v tu H. Ti mc tu X l b T, b Bi, v b H cho tm thanh tnh. Hiu nh vy l rt sai vi tinh thn o Bt, cha thy c rng X l mt cht liu trong tnh thng. M s sai lm ta thy nhan nhn trong cc b lun t ngy xa cho ti by gi. i Tr Lun cng phn nh tnh trng . V sau, khi ni n nhn cch ca Bt, cc b phi mi nu thm nim i T v i Bi, vt ln trn T v Bi. i T v i Bi l hai danh t ch c dng trong trng hp ca Bt v B Tt thi, cn trong trng hp chng ta th ta ch c quyn dng T thng v Bi thng. Hiu nh vy cng sai. Nu i T, i Bi l lng T Bi khng gii hn, th T V Lng Tm cng c ngha l bn tm khng c gii hn. Ti sao cn phn bit T Bi vi i T, i Bi ? Ch v ngi ta hiu rng thc tp T V Lng Tm ch em li phc bo, gip ta sinh ln ci tri Phm Thin v sng hnh phc mt thi gian. Ht phc ri chng ta s o li trong kip ngi. V khng kho c th xung c a ngc, tr khi chng ta c tu T Diu v Bt Chnh o. l cch hiu ca nhiu lun gi trong cc b phi Pht gio. nim chng t rng ngi ta c th tu T, Bi, H, X ring m khng cn T Diu v Bt Chnh o. l sai lm cn bn. Chng ta bit rng nu khng c T Diu v Bt Chnh o th T, Bi, H, X khng thc s l T, Bi, H, v X. Phn bit tu T Bi H X ring, khc vi cch tu T Bi H X chung vi T Diu v Bt Chnh o, l mt quan nim sai lm chng ta phi chnh li. Sai lm ln th hai l ni rng tu T Bi H X ch chuyn ho c tm ca ngi tu thi, ch khng nh hng trc tip ti mi loi chng sanh. Nhng ngi din ging v thc tp bn tm hiu lm li Bt dy. H ngh rng tu T Bi H X l nhng c tng, nhng tng tng trong u ngi tu. C mt on Kinh ni v phng php tu T Bi H X (on Kinh ny c lp li rt nhiu trong tng Hn cng nh l tng Pali). on Kinh nh sau:

Tm d T cu, bin mn nht phng thnh tu du. Nh th nh tam t phng t duy thng h ph chu nht thit. Tm d T cu, v kt, v on, v nhu, v tranh, cc qung thm i, v lng thin tu, bn mn nht thit th gian thnh tu du. Nh th Bi, H tm d X cu, v kt, v on, v nhu, v tranh, cc qung thm i, v lng thin tu, bin mn nht thit th gian thnh tu du . Dch ngha: Tm ta vi cht liu T, i v mt phng, tip xc vi tt c trong phng mt cch rt su sc, tr thnh mt vi phng . Cng nh vy, tm ta vi cht liu T i vo phng th hai, i vo phng th ba, i vo phng th t, i ln phng Thng, i xung phng H, ng nht mnh vi tng phng, lm cho cht T thm nhun vo phng . Khng c ni kt, khng c on hn, khng c gin d, khng c tranh chp, rt ln, rt rng cho ti v cng. V iu ny cng c thc hin vi Bi, vi H, v vi X. Bn dch ting Anh nh sau: He dwells suffusing, first, one direction with the heart link to Friendliness, then the second, then the third, the fourth, then above, below, around and everywhere. And so he dwells recognizing himself in all, suffusing the entire world with the heart linked to Friendliness, far reaching, gone great, unlimited, free from enmity and malice. Ting Php, dch t Pali: Ayant englob la premire rgion par une pense associe la Bienveillance, il demeure. Ayant englob de la mme manire la deuxime, la troixime et la quatrime rgion, le znith, le nadir, les quatres rgions intermdiares. Ayant englob partout et de toute manire le monde entier par une pense associe la Bienviellance, pense tendue, agrandie, immense, exempte dennimit, exampte de mchancet, il demeure. Il en fait de mme avec la pense associe la Compassion, avec la pense associe la Joie, avec la pense associe lEquanimit. Mt s cc v dy nh th ny: Trong khi ngi thin, mnh ri tm T ca mnh v phng ng, bao trm tt c cc loi ang bn phng ng; ri sau ri tm T ca mnh qua phng Ty, bao ph tt c cc loi phng Ty; ri phng Bc, ri phng Nam, ri phng Thng, ri phng H, ri Ty Bc, Ty Nam, ng Bc, ng Nam; v c nh vy chng ta tip tc vi Bi, vi H, v vi X. C thy gii thch rng ta tng tng lng T ca mnh nh l mt m my trng, t tri tim ta i ra, bao trm mt phng, bao trm hai phng, bao trm ba phng, bn phng, tm phng, mi phng; v l thc tp T V Lng Tm. V vy, trong i Tr Lun c dng mt ch l

c tng . i Tr Lun ni rng Thanh Vn tu T Bi H X chng qua l nhng c tng bn trong, chuyn ha tm sn hn ca mnh bn trong, ch khng c nh hng trc tip v thc t ti mi loi chng sinh. V vy mun tu T Bi H X ng hong l phi pht nguyn thnh Pht, phi thc tp su php Ba La Mt (the six paramita), tc l B Th, Tr Gii, Nhn Nhc, Tinh Tn, Thin nh, v Tr Tu. Cch hiu v T V Lng Tm cn nng cn. T l nng lng lm ngi ta vui. Bi l nng lng lm tiu tan ni kh. Ta ch c th thc hin c T v Bi khi qun chiu. T hiu bit m i ti thng yu, ri bin thnh hnh ng. Tnh thng bin thnh hnh ng, ch khng phi ch l c tng. V vy cch hiu v T V Lng Tm ni trn khng su sc. Ti hy vng qu v nm c nhng chnh. Trnh s hiu lm v phn bit gia T Bi H X vi s thc tp T v Bt Chnh o. Trnh s hiu lm rng tu T, Bi, v H c th b vng mc cho nn mnh phi tu X b T, b Bi, v H. l nhng cch hiu rt nng cn. V nht l hiu lm rng tu T, tu Bi, tu H , tu X ch l chuyn c tng bn trong u ngi tu, khng nh hng g ti th gii bn ngoi. l nhng sai lm cn bn m chng ta phi sa ngay trong i Tr Lun. Thy Long Th ni rng v cch tu T Bi H X ca nhng bc Thanh Vn ch l c tng thi, cho nn by gi ngi tu i Tha phi tin ln thc tp Su Ba La Mt. Cu cng chng t rng ngi ng thi cha hiu ng phng php tu T Bi H X. Ti v tu T, tu Bi, tu H, tu X rt cn Bt Nh Ba La Mt. C Bt Nh Ba La Mt th s c B Thi Ba La Mt, c Tr Gii Ba La Mt. Khi tr gii tc l ta thng yu. Cc v T dy d chng ta rt nhiu. Ti rt bit n cc v. Ngy xa c lc ti tng ngh l iu g cc T ni u ng ht. By gi ln ri, thnh ra ti thy c nhng iu tht truyn, v nhng trn y l nhng ng gp ca ti. Cng l mt cch n p cng n ca cc T. Bi p nhng ch cn b trng, b thiu, v tip tc khai trin s nghip ca T. Ti khng ni rng cc v lm sai, hay lm thiu. C nhin l hc tr ca ti, v hc tr nhng th h sau cng phi tip tc lm nh vy. Bi p cho cy Pht Php mi ngy mi ln, mi ngy mi mnh. V ta phi c con mt Tu ca chnh ta mi c. Ch cn hc vi tinh thn n l, chp nhn bt c mt ch no, mt cu no trong cc sch li, th ta s khng i xa c, v ch lm cho Pht Php mi ngy mi ho mn i m thi. ---o0o---

23 - Pht Php Cn Bn Bi th hai mi ba Hm nay l ngy 13 thng 2, nm 1994. Chng ta ti Xm H v chng ta hc tip v Bn Tm V Lng. TU TP T QUN Trong Kinh Tng Chi B (Anguttara Nikaya), phm ni v Nht Php, Bt c ni mt cu: Nu mt v kht s tu T Qun, du ch thc tp trong mt chc lt, thi gian bng mt ci bng tay thi, th v kht s xng ng l mt v kht s ri. Cu ni chng t rng T Qun rt quan trng trong o Bt. Bt ni tip: Thy kht s s khng tht bi trong thin nh, s lm c theo li bc o s ch dy, s p ng c nhng li khuyn d ca cc v o s. V v n cm tn th khng ung. Nu hng ngy v kht s hnh tr T Qun, th cn cng c g nhiu hn, v ln hn na? ng v phng din i tr ci gin, T Qun v Bi Qun l nhng phng php rt thc t m rt mu nhim. Kinh c ni ti by ci bt li ca s gin hn, ca ngi khng chu bung th, khng chu chuyn ho cn gin ca mnh. Th nht, ngi trng xu x. Ci gin lm ti xu. Ta ch cn nhn vo gng l ta bit Bt ni ng. thc c iu , t nhin ta nghe mt ting chung chnh nim, v ta mun lm mt ci g ngay nt mt mnh bt xu. C mt bi thc tp th khi gin. Th vo, chng ta ni: Ci gin lm ti xu. Th ra, chng ta ni: Bit vy, ti mm ci. Ci gin lm ti xu Bit vy ti mm ci Quay v th h T qun khng bung li. Th vo th ta bit quay v, nm gi v th h tm ca mnh. Th ra, ta bit phi thc tp T Qun: T Qun khng bung li. Chng ta nn m phng theo bi k trn t thm nhng bi khc v cc im bt li tip theo thc tp.

im bt li th hai l ta nm kt au n trong cn gin ca ta. He lies in pain. Ngi gin nm co qup trong nim au ca mnh. Nim au ny l do ci gin lm ra. Th ba l khng c s pht trin phong ph. Thn th cng nh tm hn khng pht trin v bng n c nh mt o hoa. Th t l ngho i v tin ti cng nh v hnh phc. Th nm l khng c ting tt. Th su l khng c nhiu bn. Th by l ngi s ti sanh trong ci A Tu La, khng c hnh phc. l by iu bt li ca nhng ngi m ci gin ca mnh m khng bit bung b chuyn ho. Cng trong Kinh Tng Chi B, Bt ni ti mi mt ci li ca ngi thc tp T Qun v Bi Qun. Ngi ni rng ci li th nht ca ngi thc tp T Qun l ng ngon. Th hai l khi thc dy thy kho khon, nh nhng trong lng. Th ba l ng khng c c mng. Th t l c gn gi v thn cn vi nhiu ngi. Th nm l c thn cn vi c nhng loi khng phi loi ngi. Nhng loi khng phi ngi tc chim mung, tm c, v.v.. cng khng s hi lnh xa. Th su l c ch thin ng h, bo v. Th by l khng b la, b cht c, gm sng m hi. Th tm l d i vo thin nh, ta nh tm rt d, (get concentration easily). Th chn l nt mt mnh lun lun trm tnh. Th mi l lc cht khng c l ln. Mi mt l sau khi cht, t nht l sinh vo ci tri Phm Thin, nhng ngi trn u t nhiu tu T Qun v Bi Qun. Trong Kinh Nh Th Ng (Itivutthaka), Bt cng ni: Tt c nhng cng c m ta thc hin trn i gp li cng khng bng cng c ca s thc tp T Qun. Lm cha, c chung, hay lm vic x hi tt c nhng cng c ch bng mt phn mi su ca cng c thc tp lng T. Cng nh nhn ln tri chng ta thy trng v sao, v nu nh sng ca tt c cc ngi sao hp li khng bng nh sng ca mt trng, th tt c cc cng c khc gp li cng khng bng nh sng ca T Qun. ---o0o--QUN CHIU T CHUYN HA Tu tp T Qun, Bi Qun, H Qun, v X Qun c th chuyn ha ht ging gin d trong ta. Gin lun lun c ngha l gin ai, gin g. Gin nhng ngi lm cho mnh kh, trong c nhng ngi mnh gi l k th. i tng ca ci gin l i tng ca tm, ngha l ca nhn thc, ca tri gic. Trc ht ta c Tng, nhng tri gic ca ta v i tng. V d khi ta gin cha, gin m, gin ci thn phn ca mnh, th ta phi c tri gic v cha, v m, v ci thn phn ca ta. V vy T Qun, v Bi Qun c lin h

ti tri gic. T s sai lm ca tri gic pht sinh s gin d. Qun T, Bi, H, v X, ta phi tr v qun chiu tri gic ca ta th mi thnh cng c. khng phi l nhng c tng, nhng tng tng, nhng mong c sung (wishful thinking). Mong rng cc loi c hnh phc. Mong rng cc loi bt au kh l mt mong c. May all beings be happy, may all beings suffer less. l bt u T Qun ri, nhng vn cn phm vi c tng. iu chng ta phi lm l chiu nh sng qun nim vo tri gic ca chng ta v cc i tng ca tm. Qun chiu nhng g ta thy, ta nghe v cnh cng kh, ni chn chng, s s hi ca ngi, ca cc sinh vt chung quanh ta, chng ta nh ng c tm T v mun lm mt vic g to ra nim vui cho h. Khi ta thy uc nim au, ni kh ca mt ngi, hay mt loi no , th nng lng ca Bi trong ta pht khi. Nu chng ta khng tip xc, khng qun chiu th c mun khng mnh chuyn thnh hnh ng. Cho nn cc b Lun phn bit ra ba loi qun chiu. Th nht l qun chiu tng qut, chung cho tt c mi ngi, mi loi. Bin mn thnh tu du l bao trm tt c, hnh gi theo di hi th v tp trung tm , t ni rng: mong cho tt c cc loi u c hnh phc. Hay thm ni: mong cho cc loi bt kh au. Php Qun th hai l phn chia ra, qun tng chng loi, V d thay v ni v tt c cc loi, th ch ni v loi ngi. Mong rng loi ngi c thm hnh phc. Mong rng loi ngi nh bt kh au. Ri thu nh phm vi i tng ca mnh li, th d: mong cc tr em Sarajevo ng b au kh nhiu qu, mong rng hng ngy cc em khng cn b bom n na. V i tng thu nh li nn ta thy r hn, v ta c th pht trin nng lng ca T, ca Bi c th hn. Th ba l hng tm mnh v mt pha, nh pha ng, pha Ty, pha Nam, pha Bc, v.v.. Nh khi ngh ti cc em b m ci, ngho kh qu hng, th chng ta ang Php s phng tm mnh v phng ng. c cc tr em min Bc, min Trung, v min Nam thiu n, khng c i hc, nm by tui phi i lm rc m sng, v.v.. Trong Kinh, Bt ch ni mt cch tng qut. Ngi tu T pht khi tm T v tng hng mt. Tm d T cu bin mn nht phng thnh tu du tc l tm ta cng i vi nng lc ca T, trm c mt phng khng b st. Nh th nh, tam, t phng, t duy, thng, h, ph chu nht thit, tm d T cu. V kt, v on, v nhu, v tranh, cc qung, thm i, v lng thin tu.

Nh th nh, tam, t phng ngha l i vi phng th hai, th ba, th t cng nh vy. T duy, thng, h l bn phng chnh v pha trn, pha di, ng, Ty, Nam, Bc, ng Nam, Ty nam, ng Bc, Ty Bc; cng pha trn v pha di na l mi phng. Ph chu nht thit l bao trm tt c, khng gian cng nh thi gian. Trong lng khng c ni kt, khng c on hn, khng c cm th, gin d, khng ci c, tranh chp. Cc qung thm i l rt rng, rt ln. V lng thin tu l kho lo tu tp khng bit chng no. Kho lo tu tp nh th no tm T ca ta c th bao trm tt c, i ti tt c cc phng, v bn trong lng ta khng cn ni kt, khng cn on hn, khng cn gin d, khng cn s tranh chp; tm ta tr thnh mi lc cng ln, cng rng. on tip theo ni rng i vi Bi, H, v X ta cng lm nh vy. y l kinh Trung A Hm, Kinh th 86, gi l Thuyt Xng Kinh. Bn dch ting Anh da trn tng Pali nh sau: He dwells suffusing, first, one direction with the heart linked to friendliness, then the second, then the third, then the fourth, then above, then below, around and everywhere. Ans so he dwells recognizing himself in all, suffusing the entire world with the heart linked to friendliness, far reaching, gone great, unlimited, free from wnmity and malice. Cu recognizing himself in all l thy c mnh trong tt c, dch t ch samba attaya. With the hearth linked to friendliness: y cng lp li bn ch tm d t cu. Hai bn, mt bn Nam truyn, mt bn Bc Truyn, u lp li bn ch tm d t cu ln th hai. My ngn nm ri so li ta thy vn cn ging. Far reaching: cc qung. Gone great: thm i. V sau cng ni rng i vi Bi, H, v X cng qun tng ging ht nh vy. Nhng ting nhu, v on c th c ngha gn ging nhau, nhng vn c nhng chi tit khc nhau. V vy, bn ch Hn dch ht, li vn i rt mnh: V kt, v on, v nhu, v tranh, cc qung, thm i, v lng thin tu. Thanh Tnh o Lun ct ngha sabattaya l ta thy mnh trong tt c, (he should indentify himself with all). Atta tc l mnh, sambbe l trong tt c mi loi. khng phi l chuyn tng tng, khng phi l chuyn cu mong, m l cng phu qun chiu. ng nht mnh vi ngi, l cch duy nht c th hiu c ngi. Tm hiu ai, ta c th ch tip xc hi ht bn ngoi thi, nhng c cch th hai l qun chiu. Thc tp T Qun cng vy, ta phi i su vo trong xng tht ca k thy r c tnh trng ca nhng nim au, ni kh ca h.

Trong Kinh Nim X, Bt thng hay ni: Qun nim thn th trong thn th, qun nim cm th trong cm th, qun nim tm trong tm , qun nim i tng ca tm trong i tng tm . Ch Hn: Qun thn thn. Qun th th. Qun tm tm. Qun php php. C ngha l ta khng ng ngoi nhn i tng kia nh l mt thc th ring bit, m phi i vo, ng nht mnh vi i tng , th qun chiu mi thnh tu. l nguyn tc qun chiu trong o Bt. C mt ln Hng Kng, i cu tr cho ng bo cc tri t nn, ti gp mt thy ngi c tu theo Nam Tng. Trong khi ngi thuyn ra tri Chimawan, ti hi: Thy ngh sao v cu Kinh ? Qun thn trong thn l sao? Thy tr li: Lp nh vy cho ngi ta nh y l qun thn ch khng phi l qun tm hay php. Ri n khi ni qun tm trong tm cng vy, nhc cho ngi ta nh y l qun tm trong tm ch khng phi l qun tm trong ci khc. Ti ni: Nu nh vy th nhn mnh khng cn thit. Ri ti ct ngha rng qun tm trong tm l mnh ng nhn i tng l mt i tng ngoi mnh. Mnh phi i vo i tng . Mnh phi ph c ranh gii gia ch th qun chiu vi i tng c qun chiu th mnh mi c th hiu c i tng. iu c ngha l trong o Bt, s thc tp qun chiu phi cn c trn nguyn tc bt nh. i tng mnh ang qun chiu, vi mnh l ch th qun chiu, chng no chng vn l hai khi ring bit th kt qu s qun chiu khng thnh tc. Thy y hiu v ng . iu ny rt l quan trng. Khi no ta lm mt ranh gii gia ch th v i tng th lc tr tu tht s mi xut hin. l c tnh rt cn bn trong thin qun ca o Bt. Qun chiu cch my m i tng kia vn cn tch bit ngoi ta, th ta cha c tu gic. iu ny ng vi vic qun chiu thn th, vi cm th, vi tt c nhng tm hnh khc v nhng i tng ca cc tm hnh khc. Qun thn nh thn. Qun th nh th. Qun tm nh tm. Qun php nh php. Nh thn hc o Do Thi Martin Buber, trong tc phm I and Thou cng ni nhng kinh nghim tng t. ng ni rng khi mnh qun chiu v tip xc vi thng , th thng khng phi l mt i tng cng ngc, gi l It. Lin h gia tn vi thng khng th l lin h I It, (khng phi l lin h Ti v Ngi ngoi ti) m phi l lin h I Thou. Trong khi tip xc, lm sao ci bn ng ca ta phi c tan ra, ha nhp vi i tng qun chiu, th ta mi tip xc c vi Thng ch thc. l phng php ca nh thn hc Martin Buber. Cng vy, php qun chiu trong o Bt l phi i vo, tr thnh mt, phi xa b ranh gii, th tu gic bt u mi c c.

---o0o--T BI L HNH NG Gi tm T bao trm tt c mt phng, hai phng, ba phng, bn phng... c th chng ta cha hiu c ni kh, v nim au. Tm T v tm Bi lm pht sinh nhng ngun nng lng. Phi thc tp qun chiu, phi thy rt r nhng ni kh, nim au, v nhu yu hnh phc ca ngi th nng lng T, Bi mi tro dng. Khi m nng lng ca T, ca Bi, ca H, v ca X tro dng sung mn, nh l o ging ti lc mch nc phun ln, th nhng ni kt, on th, gin hn, v tranh chp mi tiu tan, v con ngi ca ta mi i mi. Lc th nng lng ca T v Bi mi bin c ra thnh hnh ng, ngay trong i sng hng ngy ca ta. D khng ai khuyn nhc, ta vn lm vic sanh gip i nh thng. Cm t nh tr thnh mt vi tt c rt quan trng. V d khi ta gin mt ngi, ngh rng ngi l ngun gc bao nhiu kh au ca ta. Cn c trn nhn thc , ta nui dng nim on hn, t lm cho ta kh, v cng lm cho ngi y kh. Vy ta phi qun chiu. Nhng qun chiu th no ? Khng th ch ni: ngi i, ti thung ngi lm. Phi qun chiu su vo ni tm v cuc i ca con ngi m ta ang gin. Phi thy c chnh ngi cng c nhng nim au, v ni kh su xa. Nhng nim au ni kh ny c th t cc th h trc truyn li, c th t x hi, gio dc, v hc ng gy ra. Khi suy ngh tht su, ta thy c tt c nhng iu . Thy c nh vy l tip xc trc tip v su sc. l qun chiu. Tip xc c su sc th mch nc ca T, ca Bi, ca H, v ca X mi tro ln. Khi mch nc ca T, Bi, H, X tro ln th nhng ni kt, nhng kh au ca chnh ta mi tan long v c chuyn ha. Khng phi ch do c m hay chc tung m cn gin chuyn ha. Trong truyn thng o Bt, cc thy lun lun khuyn ta pht khi T, Bi, H, v X i ti nhng ngi ta thn cn trc. Th d ta bt u t thy, t, ni nhng v m ta tip nhn php mn tu hc. Khi ta ngh ti cc v, i vo tm t cc v, th lng thng mn, bit n, v ni vui mng pht sinh trong ta mt cch d dng. L nm l hm tt, chng ta thc tp theo truyn thng ny. Nm l bt u bng vic qun tng v nhng ngi mu m thn thit v gia nh tm linh. Trong khi ly xung mt ly ta ng thi qun chiu, lm ny sinh trong lng nhng nng lng ca T, Bi, H, v X. Nu ly xung m khng qun chiu, ta s khng th i su vo trong gia nh tm linh ca ta, khng th thy r c Thy, c cc v T S,

c Bt. Nh th th trong thi gian hai pht, hoc ba pht l ly nhng ngun nng lng ca T, Bi, H, X khng th pht sinh. Khi ta ly ci ly th nht, nm vc st t, ta tip xc vi cha m ta rt c th. Xng, tht, mu huyt, nhng nhim th ca cha m, v ng b truyn li. Ta thy rt r cha m, v ng b vi tt c hnh phc v kh au, ang c mt trong ta. Trong thi gian hai pht, nm rp xung qun chiu, ta i vo gia nh huyt thng v gia nh huyt thng cng i vo ta. T, Bi, H, v X pht sinh ra nhng ngun nng lng. gi l ph chu nht thit. Ly th t l tip xc vi nhng ngi ta thng. Ngi ta thng c th l nhng ngi qu c. Ly xung, ta em nhng nng lng T, Bi, H, v X hng n cha, m, anh, ch, em, ta mong c cho ta h vui ti, c kh nng sng hnh phc mi ngy. Ngi hng dn ni: Con xin truyn nng lng cho nhng ngi con thng. Ngi thc tp phi thy cho c cha m hoc anh ch em mnh mt cch c th. l qung tng v thc tp. Ly th nht, th hai v th t u d thc tp. Ly th ba l tip xc vi x s, vi quc gia ni ta sng, tip xc vi tt c nhng ngi tng khai ph, thnh lp, xy dng t nc, gi gn b ci, xy cu cng, lm ng x, thit lp cc nh ch bo v i sng v hnh phc cho cng ng. Mi khi li xe qua cu, ta c chnh nim, bit rng cy cu ny xy ln c l do cng sc bao nhiu ngi. t nc ny c an ninh, c trt t, v.v.. l cng trnh ca rt nhiu ngi. Khi ly xung nh vy, ta phi ph nhp nht thit, (recognizing oneself in all), th mi pht sinh lng cm thng, lng bit n, v nim hoan h. Trong ci ly th nm, ta dng nng lng nui dng t bn ly u tip xc vi nhng ngi lm ta kh. Ta ly xung, nhn cho r ngi y, vi tt c nhng yu ui, v sai lm ca ngi y. Ngi y khng may tip nhn nhng ht ging kh au nhiu qu. V th ngi y lm kh ta, lm kh gia nh, lng xm, v ng bo ta. Nhng ngi y cng ang au kh, v nhng ni kh vn ko di. C mt cu chin binh Hoa K trong thi gian chin tranh gy ra ci cht ca nm a tr con Vit Nam. Trong sut 20 nm sau , ng ta vn kh au mi v hnh nh kia. Bn ng i ca ng ta b phc kch cht. ng chng kin, cm th, by ra mt cuc phc kch tr th li bn ch. Trong s nhng dn lng cht, c nm a tr. Hnh nh nm mi trong u ng. Trong hai mi nm, h nhn ra l mnh ang ngi trong phng vi tr em l ng ta hong

ht, tht ln, v chy ra ngoi. Mi cho n khi gp thy, gp bn, hc qun chiu, v tu tp th ngi cu chin binh y mi t gii thot c. Sau by thng thc tp, ng ta c chuyn ha. Ly on tr on th khng bao gi ht. Th on s lun hi mi mi, v kh au ca ta cng vy. Ly th nm l pht nguyn cho nhng ngi lm kh mnh cng cng chm dt c lun hi, ht kh, bit ly T Bi p li cm th. Cho nn khi ly xung, ta phi tm nim: Con khng mun ngi kh. Con khng mun gia nh ngi kh. Con mun ngi c th n c n ci. Con mun ngi c th c c nim vui. Tht tnh con mong mun ngi y chm dt ni kh. V v vy con sn sng truyn sang ngi y nng lng T Bi H X ca con. Xin Bt, xin cc v T S, xin ng b, cha m gip con truyn cho ngi y nhng nng lng v nim vui . Ly xong tm ta s nh i, v ta t gii thot. Cc T hay khuyn ta bt u qun T Bi vi nhng ngi mnh thng trc. Ri mi ti nhng ngi ta thng t, hay nhng ngi gi l ngi dng nc l. Ta dng dng vi h ti v lu nay ta coi h l ngi xa l. Nh nhng em b b git Rwanda, nhng em b cht v ang cht v ni chin Sarajevo, hay nhng em b ang cht i Somali. c bo ta bit h kh nhng ta khng c th gi qun chiu, v ta ngh h l ngi dng . Sau khi tip xc su sc vi ngi mnh thng ri, ta phi tip xc vi nhng ngi gi l ngi dng v qun chiu nh th ta lm cho ngi dng tr thnh ngi thn thit, tr thnh i tng ch thc ca T Bi ta. Sau cng, ta tip xc vi nhng ngi m ta th ght, nhng ngi lm kh ta. Nu thnh cng trong hai bc u th n bc th ba ny th no cng thnh cng. C ngi thc tp ly sut ngy. Hc ly mt ngn khng trm tm mi ly (1080) ly bui sng, bui tra v bui chiu. Nhng l ly thnh cng hay khng, l do ta c qun chiu hay khng. L ly nh mt ci my, cng ch l tp th thao thi ch khng c ch li g my. ---o0o--T V LNG TM V THIN QUN Tm li, T V Lng Tm l mt phng php tu tp thin qun. Mi nghe n T V Lng Tm, ta cm ngh gio l ny hng v tnh cm, nhng tnh cm ca T V Lng Tm c to bng cht liu tr tu, tc l thin qun. Tm T cha Bi, cha H, v cha X. Tnh thng m cn k th, cn phn bit, tnh thng m khng c nim vui th cha phi l tnh

thng trong o Bt. Tm Bi cng phi c lm bng cht liu ca T, H, v X m khng c T, bi, v X th cng khng phi l H trong o Bt. X trong o Bt c ngha l khng dnh mc, khng phn bit, k th nhng khng c ngha l trn trnh trch nhim. Phi c mt th nguyn, mt s cam kt. y khng phi l dng dng nh ngi ta hiu khi dch X l indifference. X y c ngha l Bt X, tc l bung nhng khng b. Chng ta khn nguyn: Xin ch Pht t bi bt x . Cc v Bt xin ng b con ti nghip . X y khng c ngha l khng thng m li l b quyt ca tnh thng chn tht trong o Bt. T V Lng Tm l gio l ca Bt v tnh thng (the Buddhist teachings on love). Edward Conze khi vit v T, Bi, H, v X gi gio l ny l The cultivation of social emotions , nh vy l lm ngho ni dung ca bn tm v lng. Tu tp bn tm ny, ta s i ti gii thot hon ton, ch khng phi ch c mc ch sanh ln ci tri Phm Thin. Trong thi i Bt nhiu ngi tin tng Phm Thin (Brahma). Ao c ca h l khi cht c sinh ln v cng tr vi Phm Thin, cng tng t nh nhng tn hu C c Gio mong c v nc Cha. Trong kinh, Bt c mt thi rt t i i vi nhng ngi tin vo mt ng Ti Cao v c ao sau khi cht tr v gn gi vi ng Ti Cao y. Bt khng c thi ph, Bt ni rng Phm Thin, Brahma, l mt ng c T, c Bi, c H, v c X. Nu qu v mun ln sng bn Ngi th qu v phi tu T, Bi, H, v X. Bt khng ni: Khng c Phm Thin u. Bn ng hy vng ho huyn. Bn hy tu theo ti v hy t b tt c nhng tn ngng ca bn. Nu bc Thy ca chng ta lm nh th th ta cng nn theo con ng y. Gio l C c dy rng Thng l tnh thng (Dieu est amour). Ngi Pht t chng ta cng phi ni: Thng l tnh thng. Nu mun c Cha yu mn, nu mun v nc Cha, qu v phi thc tp tnh thng chn tht. V theo chng ti, tnh thng chn tht phi c cht liu ca T, Bi, H, v X. Ri chng ta ngh nhng phng php thc tp tnh thng c th. Tnh thng m ngi i x dng c ngha rt m m. C khi thng ngha l am m, vng mc, kh au; khng phi l tnh thng ch thc ta nn thc tp. V vy qu v c th s dng nhng phng php nui dng, v pht trin tnh thng ni mnh. Nh th chuyn tr v vi Thng , sng bn Thng mi tr thnh s tht c. Con ngi y hn th lm sao c th sng chung vi ng Tnh Thng?

Gio l T V Lng Tm mu nhim v cng. Chng ta hay ni v thng yu nhng chng ta t bit c bn cht ca thng yu. Chng ta hc, chng ta bit nhng yu t no c th lm nn tnh thng yu ch thc, v bit nhng phng php c th to ra cht liu thng yu, chuyn ha c ngi thung v ngi c thng. Phong php nm ci ly, chng hn, rt c th. Ngoi phng php ra chng ta cn rt nhiu phng php khc na. C mt loi tnh thng gi l tnh thng chim hu (possesive love) khng mang li t do, khng ch thc l thng. Tnh thng ch thc phi c X, tc l khng k th v vng mc. Vy ti sao chng ta khng thc tp v khng chia x ? Ti sao khng vit mt bi v t do trong tnh thng ? l nhng ti rt mi, v cng rt c. Nim vui trong tnh thng l mt ti khc nn vit. Khi vit ta ly kinh nghim ca ta, ly kh au ca ta, ly hnh phc ca ta lm cht liu. Ta thy rng thc tp o Bt khng kh khan cht no. Thc tp trong o Bt em li nim vui v s chuyn ha. l nh tnh thng ch thc trong bn tm v lng. ---o0o--24 - Pht Php Cn Bn Bi th hai mi bn Hm nay l ngy 17 thng 2, nm 1994. Chng ta ti Xm Thng, trong kha tu ma ng, ch l Pht Php Cn Bn. Hm nay chng ta hc v nim tin ni Tam Bo, tc l ni Bt, Php v Tng. Chng ta phi hc o Bt nh th no nhng iu chng ta hc c th c biu hin thnh s sng. Nhng iu ta hc phi c p dng vo i sng hng ngy th mi l Pht Php ch thc. Trong qu trnh tu hc , ta phi lun lun soi li s hc hnh ca mnh trong tm gng ca Tng thn. i khi chng ta cha tht s hiu Php, hoc hiu sai, do ta p dng khng c. Ri ta khng c c tin ni Php. Mt c tin ni Php th ta s khng cn c tin ni Bt, v ni Tng. C nhiu iu ta tng hiu, k thc cha hiu. V d nim v Tch Mn v Bn Mn. C mt thin sinh ni: Ti cha mun i vo Bn Mn: ti mun li trong Tch Mn gii quyt cc vn Tch Mn. Ni nh vy l cha hiu c gio l Tch Mn v Bn Mn, ngh rng i vo Bn Mn l ri b Tch Mn. S tht l khng bao gi ri b Tch Mn

c. Trang u ca tp th Call me by my true name (Hy gi ng tn ti), ti vit cu ny: Nu ta sng su sc vi Tch Mn th ta tip xc c vi Bn Mn. Khi tip xc c vi Bn Mn th ta cha bao gi ri b Tch Mn c. If you live deeply the historical dimension, you touch the ultimate dimension. When you touch the ultimate dimension, you have not left the historical diemension. Cng nh khi ni v nm ci ly, c v bo: Ly th ba l ly nh n t nc. Ly th t l ly nhng ngi mnh thng. Ly th nm l ly nhng ngi mnh ght. Ta u c ly ngi ta thng v ngi ta ght u? V ta ly cng khng phi l nh n. Nh n l mt phn nh. Mc ch ca l ly y l qun chiu, l tip xc c vi gc r ca t tin, t nc, tip xc c vi nhng ngi mnh thng, v tip xc c vi nhng ngi mnh ght, thy rng trong ta cng c nhng yu t v nhng ngi . Vic chnh l qun chiu v tip xc. Gc r c , ta ly xung l tip xc, thy c gc r y, nh tan o tng b v, v lc long. Ly l thy ngi ta ght, v ngi ta thng c lin h vi ta ti mc ta khng th t tch ri ra khi h c. l qun chiu. NIM TIN TH HIN TRONG I SNG Chng ta bit rng c tin cn thit cho nim vui, v cho s tinh tn tu tp ca chng ta. c tin mang li cho chng ta nhiu nng lng. Ngi theo o Bt l ngi c c tin ni Tam Bo. Tam Bo trc ht l i tng ca tri gic, ca Tng. Nu tri gic sai lm th nim tin ca chng ta s khng c c s. V d tin Bt l mt v thn linh sng to ra v tr, hay l mt ng c quyn ban phc, tr ha. l mt vng tng v Bt. t nim tin trn mt vng tng, trn mt tri gic sai lm, khng phi l chnh tn. n khi ta lm vo tnh trng kh au th nim tin khng nng , che ch v bo v ta. Nim tin phi cn c trn s qun chiu. c tin vi cng phu thc tp qun chiu l mt c tin cn c trn kinh nghim. S sng ca ta, thn th, tm tr ta, tt c u cng nhn nim tin l s tht. Hng ngy chng ta thng thc tp quay v nng ta ni Tam Bo. Php thc tp quay v nng ta ch thnh cng khi ta t ti mt ci thy, mt kinh nghim su sc v Tam Bo. Trong truyn thng Vit Nam, chng ta hay ni t quy y. T quy y c ngha l quay tr v nng ta Bt trong t thn ca mnh. Ch t ny rt c bit. T ngha l chnh y. Quy y l tr

v, l nng ta. Pht l i tng ca s tr v, nng ta. V Pht c mt ni t thn ca mnh. V vy nu i tm mt i tng quy y ngoi ta l sai ri. Pht khng trong, cng khng ngoi, u cng c Bt c. l im hn ta quay v, ni chng ta nng ta, Bt c mt trong tri tim chng ta. Ngi Pht T no cng ni Pht tc tm, Bt l tri tim, l tm linh ta. Nu Bt khng c tht, m ch l mt hnh tng do tr c con ngi v ra th sao? Nim tin ni Bt c th v d dng. Ngi ta c th tin Bt nh tin ng gi Noel, Ngc Hong, hay To Qun khng? Tin nh vy nguy him lm. Nu tin Bt, ri mt ngy no khm ph ra rng Bt ch l mt sn phm ca tr c con ngi, th nim tin rt nguy him. Khi lm vo nguy bin, m trong nim tin li c mt du hi t ra th chng ta s b v v au kh. Vn ny c t ra cho tt c cc tn gio. C ngi bn rng: Cu hi c Tri Pht hay khng l mt vn quan trng tht. Nhng chng ta hy c tin i, c l l g u? Nu chng ta tin Cha m Cha c tht, th chng ta c v thin ng. Nu khng c Cha th ta cng u mt mt g! c tin m c t trn s tnh ton so o nh vy th tht bi t. C tin i, nu ng th mnh li to, khng th cng ch l l g. Khng tin, l c ng y tht th l nng. Tr c a tnh ton qu nn con ngi mi nh cuc, v bt c hai tay nh th. o l Duyn Sinh gip chng ta i vo c tin mt cch vng chi tng bc mt v o l y gip ta tip xc c vi Bt. Trong Ki T Gio, cc nh thn hc ni ti bc nhy thn hc (The Theological Leap). c Tin phi mang mt cht tnh cht liu lnh. V d thng c a ra l mt a b ng trn b h, b n ng di h ni: Con nhy i, con nhy xung i. C ba . a b bit rng nu n nhy xung th th no cng c n nhn trong vng tay ca ba, n s c yn n. Th l a b nhy v ba n n ly con, nh vng tay ca Thng . Nu anh khng lm mt ng tc nhy vo trong vng tay ca c tin, th anh khng th c c tin. c tin uc din t nh mt n sng ca Thng ban cho. c tin t c do mt hnh ng quyt nh gia tin v khng tin; v vy ngi ta dng ch bc nhy (leap). Trong o Bt, c tin pht khi t nhng cn bn s hc hi v Tam Bo trong tinh thn duyn sinh v tng tc. Qu v ti vi o Bt l do ca ng ca Php, hay do ca ng ca Tng. Qu v tip xc c vi Bt l do

qu v tip xc c vi Php v vi Tng. Tip xc thc s c th nim tin Bt ca qu v vng chi nh ni Thi Sn. Php l mt thn ca Bt (the dharma is a body of the Buddha) v Php c mt y v by gi, ch khng phi ch 2.600 nm trc. C c hi tip xc trc tip vi Php ta s thy c tnh cch mu nhim ca Php. C c hi kim chng, th nghim v Php ta s thy c kh nng chuyn ha ca Php. c tin ni Php s l c tin v Bt. Php thn tc l mt trong ba thn ca Bt, v may mn thay ta c th tip xc tht s vi thn y. Php thn trc ht c ngha l thn gio l. Trc khi th tch, Bt dy rng: Ci thn ca ti y chng qua ch l nhc thn. Nhc thn ca ti c th khng cn biu hin i vi qu v, nhng php thn ca ti s li vi qu v mi mi. Ch Php Thn c dng ngay t thi . Php thn ca Bt vn cn nguyn, c th c tip xc qua vic hnh tr kinh in v qua nhng ngi ang hnh tr kinh in, tc l tng thn. Cho nn Php v Tng l hai ca ng chng ta c th tip xc vi Bt. Do , i tng c tin ca chng ta rt c th, c lm bng tr tu, kinh nghim. v cuc i ca chng ta. V Bt khng cn l i tng ca ring tri gic. Bt tr thnh i tng ca tt c cuc sng, ca sc, th, tng, hnh v thc. Bt khng cn l mt nim na. Nh tu tp, nh s chuyn ha m khi nim ngy th, sai lc v Bt lc ban u tan bin, Cng ngy chng ta cng ti gn bn cht ca Bt. Bt c Php thn nhng cng c Tng thn. Danh t Tng thn ny trong qu kh khng thng dng, by gi chng ta s s dng nhiu hn. Thi Bt cn ti th, vua Prasenahit nc Kosala l mt ngi bn thn, v mt v t ca Bt. Nh vua tng ni: Bch c Th Tn, nhn vo Tng on, con c c tin ni Ngi. Cu c ngha Tng on l Tng thn, mt trong nhng thn ca Bt. Nhn vo Tng on, nh vua thy nhng v kht s trm tnh, an lc, gii thot. H i, ng, nm, ngi trong chnh nim v nh vua tip xc c vi chnh php v vi Bt. Chng ta c th tip xc vi Php thn v Tng thn ngay y v by gi. Ngay trong chnh con ngi ca chng ta cng c tng. Nh cu k ta vn c: nm un l tng, phi hp tinh cn. Nh vy, c tin ca chng ta c cn c trn nhng tip xc c th ch khng phi ch trn nhng nim. Chng ta phi s dng tri tim v tr tu th mi tip xc c vi Php thn v Tng thn ca Bt. C chn php thn v c khi khng phi ch thc l chn php thn. i khi ngi ta dy mt gio l ngc vi tam php n v thng, v ng v nit bn, php

khng phi l chn php, m l t php.Tng thn cng vy. Khi mt tng on tu hc, c chnh nim, c h tr su cn, c an lc, gii thot th l chn tng. Ngc li, mt on th khng chnh nim, khng gii thot v an lc th khng th gi l chn tng. Pht thn cng c chn v ngy. Trong Kinh Kim Cng, Bt ni v Pht thn: Nu tm ta qua hnh sc, nu tm ta qua m thanh, th ngi ang hnh t o v khng bao gi thy c Nh Lai. Khng thy Nh Lai v ch thy mt ngy thn ca Pht, khng phi chn thn ca Pht. Tip xc c vi chn php thn chng ta tip xc c vi Pht thn. Tip xc c vi chn tng thn ta s thy Php thn v Pht thn. Bn cht ca Bt l php v tng. Nhn vo mt thn chng ta thy hai thn khc. l gio l tng tc gia tam bo, gi l tam v nht th, tc l ba ngi cng mt th tnh. Thy c nh vy ri th ta s khng cn than vn ti sao mnh sanh ra i qu mun, khi Bt nhp dit 2600 nm v trc ri. Qu v s vt c 2600 nm mt cch d dng, c th tip xc vi Bt bt c lc no. Php v Tng c , c gng hnh tr th chn php v chn tng cng ngy cng hin l. Cng nh khi nh sng mt tri chc thng c bc mn sng, mt tri tip tc chiu ri th mn sng s tan. Chng ta phi chc thng tm mn sng ca t php v t tng cho chn php v chn tng hin l, v cho chn Pht hin l. Triratna l ba vin ngc qu. Chng ta bit Bt c kt tinh bng chn php v chn tng. Khng th tng tng c c Bt m khng c php, c Bt m khng c tng. Cho nn tt c cc kinh in lun lun ni rng Bt bao gi cng c bao quanh bi quyn thuc ca Ngi. Quyn thuc ca Ngi tc l t, t cc v i b tt cho n cc v thanh vn, duyn gic, thnh hin, cc c s nam Pht t, v n Pht t. Nhn vo chn tng y, ngi ta tip xc c chn Php v chn Pht. ---o0o--TNG THN V PHP THN By gi chng ta hy tm hiu thm v chn php v chn tng. Chng ta bit php tc l con ng hnh tr, con ng dit kh, con ng chuyn ha. Php l con ng ca bn s tht, ca tm s hnh tr chn chnh, ca tht gic chi, ca ng lc. Nhng php khng phi ch l con ng. Php l s thc tp, s th hin con ng . Chng ta c th ni kinh in l php, gii lut l php. Cc b kinh, lut, lun l php, di hnh thc ca nhng b sch (v by gi chng ta c thm bng cassettes, bng video). Chng ta

c th ly xung trc cc biu tng . Tt c cc thc l php nhng cha phi l php. Php ch thc l nhng gio l th hin qua s sng, s hnh tr. Ni u c s p dng t diu v s hnh tr bt chnh o trong i sng l c chn php (the living dharma). Chng ta hc hi kinh sch, nghe php thoi, ri i ln bc na thy nhng Kinh. Lut, Lun, hay nhng php thoi c p dng vo trong i sng hng ngy. Khi bc sang bc th hai ny th chng ta c chn php, c nh mt, c n ci chnh nim, c an lc, c t, bi, h v x. Nu khng c tng thn th khng c s th hin c nhng iu ni trn, v vy bc th ba l tng thn. Bt trong Php v Tng cng trong Php. C chnh nim thc s trong Php th l chn Php. Cho nn Bt l chnh nim, chnh nim l Bt. Tng on t bn ngi tr ln gi l sangha, nhng tng on i khi ch mi l hnh thc: c p y, c ngi thin, c i thin hnh, c n cm im lng, c tng gii. i khi hnh thc nng, v ni dung cn ngho nn. Nu ta tip xc vi Tng on m thy Php v Bt rt t, l v tng thn cn nh v ni dung. Khi tng on thc s h tr su cn, thc tp chnh nim, tr thnh chn tng th Tng on s biu dng c Bt v Php. Tip xc vi tng thn ny chng ta tip xc c vi Pht thn v Php thn. Bt cng c th l mt pho tng, mt bc ha. Bt c th l mt ngi, ngi c yu t gic ng, c chnh nim, c t bi h x. Chn Pht lun lun c Php v c Tng lm bn cht; Chn Php lun lun c Bt v c Tng lm bn cht; Chn Tng lun lun c Bt v c Php lm bn cht. Chng ta tu tp th no cho ba vin ngc qu cng ngy cng sng t trong t tm ca chnh chng ta. Trong bi Quy Nguyn, chng ta tip xc vi Bt: Bt l thy ch o Bc tnh thc vn ton Tng tt oan trang Tr v bi vin mn Tng nhng cu m tip xc c vi Bt thc s th qu v tip xc c vi Php v vi Tng. Php l con ng sng

Dn ngi thot ci m a con tr v Sng cuc i tnh thc Khi c bn cu ta phi tip xc c vi chn Php ch ng nn tng nim nh l ca ht, ch c m thanh c mt m thi. Tng l on th p Cng i trn ng vui Tu tp gii thot Lm an lc cuc i Tip xc c vi Tng tc l tip xc c vi Bt, vi Php v chng ta c chn Tng. Tng nim l mt php mn tu tp rt quan trng. Tng nim cng quan trng nh ngi thin. Nu tng nim ng php, th trong khi tng nim chng ta c th qun chiu, tip xc vi Bt, vi Php v vi Tng. Tng nim y khng c ngha l cu khn, nn n. Tng nim l thc tp qun chiu v tip xc. c tin khin chng ta i tm Bt. Pht thn c ba thn: Bt, Php v Tng. Ta hiu Tng thn cng l Pht thn. Cho nn ta tr v nng ta Tng thn v xy dng Tng thn. Sn sc Tng thn tc l sn sc Bt. Mi chng ta l mt phn ca Tng thn. Khi s ch bc i tng bc thnh thi. Khi s ch n ung c iu chng mc l s ch ang chm sc thn ca Tng v ca Bt. Khi s ch ang sn sc mt s anh hay mt s em, gip cho ngi n c n ci, cho ngi an lc, l s ch ang sn sc Pht thn. Khi s c chm sc, ho gii c cho s ch v s em, em li hnh phc thm cho Tng on, tc l s c ang chm sc thn ca Bt. Thnh ra khng phi ch vo thin ng, dng hng, lau bi trn bn th l chm sc Bt. Cm tay mt ngi s em, an i ngi s ch ca mnh tc l ang chm sc Bt. y l gio l tng tc ca tam thn. Chnh Bt ni rng: Khi cc thy sn sc cho nhau tc l cc thy sn sc Nh Lai. Cu chuyn xy ra ti Kosali. Mt ba Bt i vi thy A Nan

ti mt tu vin. Cc thy i kht thc ht, ch c mt thy b bnh kit l nm nh. Thy nm mt l, phn chy y c o qun v ging chiu. Bt vi thy A Nam vo tu vin thy nh vy. Ngi hi: Cc thy khc i u ? Khng c ai sn sc thy sao ? Thy ni: Bch c Th Tn, cc s anh i kht thc ht ri. Lc u anh em sn sc con, nhng sau con thy chng bnh ko di, tng thn sn sc cc nhc mi th ti, cho nn con ni con t lm ly cng c. Bt mi li vi thy A Nan. Trong khi ch cc thy khc i kht thc v, Bt v thy A Nam i dn dp cn phng, git qun o ca thy, ly y mi cho thy mc. Khi cc thy i kht thc tr v, Bt ni: Ny cc thy, chng ta xut gia, nu chng ta khng sn sc cho nhau th ai sn sc chng ta? V vy, cc thy nn nh: sn sc cho nhau tc l sn sc cho Nh Lai. Khi m cc s ch sn sc cho nhau v th cht, v v tinh thn l cc s ch ang sn sc cho Nh Lai. Khi m cc s c ho hp vi nhau, sng vi nhau c nhng nhn, thng yu, khoan th l cc s c sn sc Bt. C khi tng thn ca chng ta cn l phm tng cng vy. Phm tng m tu tp th tr thnh thnh tng. Php thn cng c ba thn. Trong Php thn c Bt, c Php v c Tng. Khi chng ta sn sc Bt tc l chng ta sn sc Php thn ca Bt. Chng ta bit tm chng ta l Bt. Mi khi tm c chnh nim th chng ta lm cho ho quang ca Bt chiu sng. Tr v nng ta Bt tc l bo v Php thn. i, ng, nm, ngi trong chnh nim, h tr su cn l chng ta tip xc vi Php, l nui dng Php thn. Sn sc v to hnh phc cho tng on l ym tr Php, tip xc c vi Php. iu ny c th hin trong mi giy pht ca s sng. Tng thn cng c ba, c thn Bt ca tng thn, thn Php ca tng thn v thn Tng ca tng thn. Chng ta phi thy thn Bt trong tng thn, thn Php trong tng thn, nh vy mi thy c thn tng trong tng thn. Nguyn mt lng tr v nng ta tng thn l vy. C ngi di dt ni rng: Trong tam bo ti ch quy y Pht bo v Php bo, cn Tng v cha ng knh ng phc nn ti cha quy y . Ni nh vy l cha hiu c gio l tam v nht th. V c ngi li ni rng l: Ti quy y tng nhng ch quy y thnh tng thi. Ch c Hi Linh Sn vi Hi Php Hoa mi xng ng l i tng ca nim tin ca ti. Hin gi khng c thnh tng nn ti khng quy y c . Ni vy cng l cha hiu. Du tng thn ca chng ta cn l phm tng, nhng l tt c tng thn chng ta ang c. Tng thn Vit Nam, tng thn Hoa K, tng thn Thy in, tng thn an Mch, tng thn Nht Bn, Triu Tin, chng ta ch c tng thn y. Chng ta ch cn c lch s thi Bt ti th hiu ti sao cc gii lut

c thit lp, th chng ta bit rng chnh tng thn chung quanh Bt thi cng y cht phm. Trong tng thn ta c cht phm, nhng cng c cht thnh. ---o0o--TAM BO L I TNG TU HC Nhng vin ngc trong tng thn l nhng ngi ang i trn con ng, mi chng ng c nh du bng mt qu v. Nhng ngi ang i vo dng gi l hng nhp lu. Ngi vo dng ri gi l nhp lu (tu hon). Qu v cha chng qu nhp lu, nhng nu ang i trn ng th qu v c cht thnh ca qu nhp lu. l hai qu v thp nht trong tng on. Tin ln na l qu v nht lai. Nht lai l ch cn tr v trong chn bi hng ny mt ln na thi. Trn ng ti nht lai l bc th ba ca thnh qu. Chng c qu nht lai ri th ta thuc v bc th t ca thnh qu. Tip n qu bt lai. Bt lai l khng tr li chn y nhng kh au v h ly na. ang trn con ng bt lai l ta c qu v th nm, v t c qu v bt lai ri l th su. Th t l A la hn, hoc ng Cng (ng c cng dng). Bc A la hn cht t c sinh t, i u cng khng cn s hi na. Trn ng i ti A la hn l bc th by ca thnh qu. t ti ci qu v A la hn l bc th tm ca thnh qu. Trong mt tng thn c nhng vin ngc qu nh vy. C nhin ln ln vi nhng vin ngc c nhng u tp m bt c mt tng on no cng c. C nhng ngi phm gii nng, c nhng ngi phm gii nh v cng c nhng ngi chng thnh qu. V trong tng thn c t bi, c tr tu v c t bi h x nn nhng yu t phm tc ca tng thn c chm sc, c nui dng, c chuyn ha. Mt tng on vi nhng ngi c chnh nim, c gii thot, nhng ngi c nhiu cht nhp lu, nht lai, bt lai v c ngi ng cng, th ch thc l tng bo. Khi tip xc vi tng thn y, ta tip xc c vi Bt, vi Php v vi Tng. Chng ta khng cn i u xa, ch cn nhn vo tng thn ti Lng Mai. Chng ta thy c nhng ngi quyt tm tu hc, ng li ht tt c nhng ca ng pha sau lng ca ci i tc ly, phin no. Nhng ngi c th cha bc ln c chic xe a v thnh qu, nhng ang hng v no y th h c cht thnh, gi l nhp lu hng. Khi vng chi ri gi l nhp lu qu. Nhp lu hng, nhp lu qu; nht lai hng, nht lai qu; bt lai hng, bt lai qu; a la hn hng, a la hn qu; l tam bc thnh trong tng thn. V vy, khi thy cn c cht phm trong tng thn m

chn nn v b i, tc l ta b lun cht thnh trong tng thn. Cng trnh tu hc ca chng ta phi l cng trnh xy dng tng thn. Khng xy dng tng thn th chng ta thiu st rt nhiu trong s tu hc. Xy dng c mt tng thn c hnh phc, an lc, to ra c cht thnh trong tng thn th cng c rt ln. y khng phi l cng trnh ring ca v chng trng m l cng trnh ca tt c mi ngi trong tng on. Ngi no cng c bn phn phi nui dng tng thn. V nui tng v nui php l nui Bt, cng c v lng. Ban u chng ta ni c tam thn. Nhng v mi thn gm c ba thn, cho nn tt c c chn thn. Gio l v chn thn l gio l ca thy Nht Hnh. Khai trin na th gio l ca thy l gio l ca hai mi by thn. Nhng thuyt hai mi by thn c th tr nn phin toi, cho nn ta ni thuyt chn thn cng . Sau y l bi tn tam bo: PHT BO Pht bo sng v cng tng v lng kip thnh cng oan nghim thin ta gia non sng sng rc nh linh phong trn trn phng ho quang rc r chiu soi mi no hn mng Long Hoa hi ln nguyn tng phng tip ni php chnh tng xin quy y thng tr Pht gia PHP BO Php bo p v cng li vng do chnh Bt tuyn dng ch thin tri nhc tn hoa hng php mu nhim t tng

ghi chp r rng ba tng lu truyn hu th mi phng chng con nay thy c con ng nguyn ht sc tuyn dng xin quy y thng tr t ma gia TNG BO Tng bo qu v cng Phc in ht tt m bng ba y mt bt bc thong dong gii nh tu dung thng i, ng, nm, ngi trong chnh nim thin c chng t nn cng chng con tt c nguyn mt lng xin tr li vi tng thn xin quy y thng tr Tng gi gia Tam bo l i tng ca s thc tp trong i sng hng ngy, khng phi ch l i tng ca c tin. Chng ta hy thc tp nh th no mi pht mi giy Bt, Php v Tng sng thm trong ta v xung quanh ta. Khng nn nhn Bt, Php, Tng l ba thc ti ring bit. Khng chuyn ha tng thn, khng sn sc tng thn l chng ta khng sn sc Pht thn. V vy Tng s tc l Pht s. Thng thng chng ta ni lm Pht s, nhng k thc lm Tng s chnh l lm Pht s. T chc i sng nh th no c hnh phc v gii thot, chnh nim c mt trong tng giy tng pht l lm Tng s. Nu n cng l Tng s, git o cng l Tng s, qut nh cng l Tng s, sn sc cho cc bn tu cng l Tng s, m Tng s tc l Php s, Php s tc l Pht s. Nhng hnh ng thng yu chm sc ca chng ta phi c cht liu ca Bt v ca Php th mi thc s l Tng s.

V d chng ta sn sc mt ngi bn tu. Nu chng ta khng c chnh nim th t s sn sc s ny sinh tnh cm vng mc. Ngi kia c th b l thuc vo ta, khng c ta th mt mnh ng khng vng. S sn sc c rt t tnh cht tng s v gy nn nhng vng mc. Tng s phi nm trong tinh thn chnh php. Tng thn c hnh phc, thnh qu tu hc c tng tin th cht thnh ca tng thn cng ngy cng ln. Cht thnh ca tng thn ngy cng ln th s c mt ca chn Pht v chn Php ngy cng r. l gio l v s hnh tr tam bo. Nhng lc nguy bin khng bit l sng hay cht th tam bo phi l ni nng ta vng chi cho chng ta. Sng hay cht khng quan trng na. Khi nn tng s sng ca ta l tam bo. ---o0o--TU TP TRONG TCH MN THY C BN MN Chng ta bit rng hng ngy thc tp, nu tip xc c vi tnh v thng v v ng ca thc ti l chng ta ang tip xc vi tnh nit bn. Tip xc su sc vi tch mn cng l tip xc vi bn mn. Khi ta ly tip xc vi t tin huyt thng v tm linh th ta cng tip xc c vi bn mn. Tip xc vi bn mn lm vi i ni au kh ca tch mn. Ban u mi ly xung, ta c hnh nh ca s sinh ra v ca ci cht i ca mnh. Trong Kinh c nhng cu hi: trc c ta hay khng ? Sau s cn ta hay khng ? By gi ta c hay khng ? Thng thng chng ta ngh by gi th c ta y, nhng khng bit l trc ta c hay cha, v sau cn c ta hay khng. l mt nhn thc sai lm ln, nh qun chiu ta mi thy c. Ly xung, ta thy ta sinh thi im ny v ta dit thi im kia. Qun chiu su thm, ta s thy nhn thc y tan bin. Cng nh mt t sng tri ln trn mt bin, ngh rng n pht sinh mt ni, v ti ni kia n s tan vo bin c. Trc n khng c, v sau n s khng cn na. Nu t sng tip xc c vi nc th thy rng lc no n cng l nc. Khng c ch bt u, cng khng c ch chm dt. Chng ta thy l mnh hin hu trong cha m. Ri ta cng l t tin ca nhng th h tng lai. i vi ngi xut gia, cc v t s tuy khng phi l cha m nhng thc s sinh ra trong dng mch tm linh ca mnh, ta l con chu trong mt gia nh tm linh, gia nh ny s tip tc trong cc th h sau. Sinh mng ca ta khng c bt u, cng khng c s chm dt, n l s tip ni ca mt dng lu chuyn lin tc. Cho nn trong bi ht mng sinh

nht, happy birthday, nn ht l mng s tip ni, happy continuation. Thi im no cng l happy continuation c. Chng ta ang sng i sng hin ti ca chng ta, nhng cng ang sng qung i ca chng ta t cc th h trc, v ng thi ang sng cuc i sau na. Nh vy th ni s sng cht s tan bin. Sng cht l s tip tc. Trong nm ci ly chng ta c th tip xc c vi bn mn. Hai v chng ng kia gin nhau. B ni cu g lm ng ni gin, ng au kh lm, mun ni li mt cu cho b au n, mnh nh bt kh i. Ti ngh ng nhm mt li, v ngh ti trong 60 nm na th ng s nh th no v b s nh th no. Ch cn na pht qun chiu thi, ng ta thy c rng trong 60 nm mnh vi ngi kia s tr thnh tch mch. Lc ng s tip xc c vi bn mn, khng cn tri ni trn tch mn na. Th mt hi vo, ta qun chiu mnh 100 nm v sau hay l 300 nm v sau. Khi th ra ta s thy gin nhau l in r, l ung ph. Giy pht ny m khng ni c vi ngi thng nhng li thng yu du ngt th tht l ngu di. Bao nhiu gin hn v si m s tan bin ht. Tip xc c vi bn mn ta c chuyn ho ngay tc khc. Cc s c, s ch hy th nghim phng php ny. Hy ng ci tch mn, tip xc vi bn mn thy mnh chuyn ha. V khi chuyn ha ri th ta thy tch mn v bn mn no khc g u. Bao nhiu nm na th cc s ch v s c s mi ngi mt ng ? Giy pht ny l giy pht qu bu nht. ---o0o--25 - Pht Php Cn Bn
Bi th hai mi lm

Hm nay l ngy 20 thng hai nm 1994. Chng ta kt thc kho tu ma ng ti Lng Mai. Chng ta bt u kha tu bng Kinh Chuyn Php Lun. Trong bi php thoi ny Bt ni n Bn S Tht v con ng ca Tm S Hnh Tr Chn Chnh. Trong sut ba thng qua chng ta hc v thc hnh gio l ca Bn S Tht v con ng Tm S Hnh Tr Chn Chnh. Hm trc chng ta c hc mt cu trong Lun Ng, c Khng T ni: Hc nhi thi tp chi, bt dic lc h, ngha l hc m c thc tp hng ngy, chng phi l nim vui hay sao? Cu rt hay. Chng ta c hc kinh, c nghe php thoi, chng ta li c v s c hi em cc iu ra thc tp

trong i sng hng ngy. Hc nhi thi tp chi bt dic lc h, cu ny ta cng nn vit ln treo thin vin. Ai tu hc m khng nm vng c nguyn tc T Diu , khng bit cch p dng Bt Chnh o gii quyt nhng kh au trong i sng hng ngay th cng nh ngi mun lm u h nhng cha c tay ngh, h ni sp lm u h l cm thy lng tng. Cc s ch v s c no nm vng ngh thut lm u h th khi nghe ni ti vic lm u h trong lng s c s bnh an v y. Bit rng ta c th lm c vic , thnh ra ta khng s. Cng vy, chng ta ch s hi cnh kh au, ch s hi ni kh khn, khi chng ta cha nm vng c nguyn l Bn S Tht, v cha nm vng c phng php p dng tm chi phn ca Bt Chnh o vo i sng. Nguyn tc T Diu l nguyn tc tr liu trong y hc. Ngi y s trc ht phi nhn din chng bnh. Phi bit bnh l bnh g, phi thy c bn cht v hnh tng ca bnh, ri tm hiu cn do ca chng bnh khm ph phng php lm cho bnh ngng li. Ngng li tc l Dit , S Tht th ba. V nhng phng php lm bnh ngng li l S Tht th t. o . Ngi thy thuc cng thc tp T Diu trong phm vi y khoa. Trong cuc i, nim au kh ca ta l mt chng bnh. Lo u l mt chng bnh. S hi l mt chng bnh. C n l mt chng bnh. Phi nhn din, phi thy c hnh tng, thy nhng nguyn do xa gn ca bnh. Chm dt bnh bng con ng ca Tm S Hnh Tr Chn Chnh. Trong Kinh Tng ng B (Sammyutta Nikaya), nhiu thy ni v ni dung tng tc ca gio l Bn S Tht. Nh thy Gamvapatti ni rng nu ta thy c Kh th ta thy c ba khc l Tp , Dit v o . Ni kh ca ta l ni kh no? Ni kh c phi l tm trng u ut (depression), xao xuyn lo u (anxiety), hay l s s hi thiu an ninh thng trc? Ni kh c th l ni tht vng v cm tng b cuc i rung b, ngc i, y a; l cm tng mt mnh mnh ang gnh chu mi bt cng ca x hi. Ta phi trc tip nhn vo ni kh y tm thy c bn cht ca n. Do phi tu tp chi phn u tin ca Bt Chnh o l Chnh Kin. Ta phi c Chnh Kin v ni kh ca chng ta. Phi s dng nim lc, sc mnh ca chnh nim to nn ho quang chiu vo s tht th nht,

nhn thy r rng nhng hnh tng v bn cht ca ci kh. Thng thng chng ta khng lm nh th, v ai cng c khuynh hng t nhin l chy trn ni kh. Ci kh c mt nhng ta quen tm cch che ph, ngy trang, lm nh n khng c. Ging nh mt con iu trc mi nguy th chi u vo trong ct. Chng ta phi c Chnh Kin v Kh, phi dm i din trc tip vi ci kh ca chnh mnh. Vic u tin phi lm l dng Chnh nim v Chnh nh can m nhn thng vo ni kh ca mnh. S qun chiu cho chng ta thy r bn cht ca kh, l Chnh Kin. Ta tm hiu nhng nguyn do gn xa no em ti kh au trong hin ti. Thng thng ta ch quy ti cho mt nguyn do no . Chng ta ni v ngi ny, hay l v hon cnh m ta kh. Thng thng ta tm mt nguyn do ngoi ta. khng phi l qun chiu. Qun chiu l phi can m s dng chnh nim v chnh nh, chuyn cn khng ngng ngh, tc l phi c chnh tinh tn. Qu v sng trong thi i mi, c bt mc, c my vi tnh, qu v c th dng nhng dng c ghi li r rng nhng nguyn do xa gn a ti ni kh au ca qu v v qun chiu tng mc trong . C nhng nguyn do trong ta, bt ngun t thn th, tm l, cch sng hay cch tip x vi x hi. Nguyn do c th bt u t cha m, t ng b, t tin, t nhng ngi bn ca mnh, t tnh trng t nc Ta lit k tt c nhng nguyn do gn xa em n kh au cho ta. Vi chnh kin ta s thy nhng nguyn do y trng trng v tn. By gi n phng php thc tp gii bt kh au. Nu bit rng ni kh kia c nui dng bng nhng cht liu no th chng ta tm cch ct t ngun thc phm to kh i. Bt ni ti bn ngun thc phm. Trc ht l on thc, thc n a vo c th bng ng ming, th hai l xc thc, i vo bng su gic quan. N mang theo nhng c t gy ra bnh kh. Th ba l t nim thc, tc l nhng m c, tham vng, l tng lm mnh tham m. V th t l thc thc tc l chnh tm ta to tc ra thc phm trong tng thc. Tm ta nu nng, t nui dng mnh v t u c mnh bng cc mn n khin cho chng bnh pht xut. Ngi thy thuc bao gi cng phi tin l c cch tr bnh. Tn lc l sc mnh u tin trong ng lc. Ngi kh au cng phi tin rng c nhng phng php chm dt kh au bng s hnh tr vi thy v bn, gi l chnh php. Khng tin th khng c nng lc cha tr. Nhn din c nhng ngun thc phm no gy au kh hay tip tc nui dng kh au, ta quyt nh ct t. l s thc tp cc gii, trong phm vi chnh ng, chnh nghip, v chnh mng. Chnh ng l li ni chn chnh, chnh

ng cng l chnh thnh, tc l bit lng nghe. Hng ngy chng ta ni nhng cu khng t i, lm ung hoi khung cnh chung quanh. V hon cnh b ung hoi s truyn li cho ta nhng cht c khc. Cho nn t ng v c ng l mt loi thc phm cn phi tr b. Thc tp chnh ng l thay th dn c ng v tr b c ng i. Chnh nghip l hnh ng chn chnh. Bng li ni v hnh ng ca mnh ta c th lm ung hoi khung cnh cuc sng. Nu mt dng sng b nhim th c trong dng sng s cht. Nu hon cnh gia nh v hon cnh x hi ca chng ta b nhim c th chng ta cng s bnh, s kh. V vy, ta phi thc tp chnh nghip. Trong Bt Chnh o cn c chnh mng, tc l nhng phng tin sinh nhai chn chnh. Phng thc mu sinh ca ta c th gy c hi cho i sng chung quanh. Nhng c t s tr li tc hi thn v tm ta. C nhng ngh bt buc phi st sanh, bt buc lm h hng v nhim sinh mi, c nhng ngh tht c. Nu ta lm mt ngh c tc dng gy kh au cho chng sanh v p bc ngi khc th tri tim v tm thc ca ta cng s b nhim c. C nhng ngi lm giu bng nhng ngh khng chnh ng, ri h i cha, i nh th v cng nhng mn tin rt ln. S cng dng pht xut t s hi, t mc cm ti li, m khng phi t ch mun em li hnh phc v mun lm vi bt kh au. Khi nh th hoc nh cha nhn nhng s tin ln nh vy, th phi thy rng ng c no khin cho nhng i th ch n cng dng. Phi lm th no cu chuc h, m con ng h thot khi vng nghip chng. Nhng ngi l nhng ngi cn c cu gip, cn c gio ha nhiu hn ht. Tt c nhng hnh ng v li ni ca chng ta lun lun tr v nh hng li chng ta. Hnh tr gii lut c ngha l ni c chnh nim, hnh ng c chnh nim, mu sinh c chnh nim. Trong khi thc tp chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chng ta s dng chnh nim. Chnh nim l b uc soi sng, l ting chung nhc nh. mi khi chng ta ni mt li khng phi l chnh ng th chng ta bit rng khng phi l chnh ng. Khi chng ta hnh ng khng chn chnh th chnh nim bo cho bit rng khng phi l chnh nim. Cng nh chnh nim m ta bit phng tin sinh sng ca ta l chnh mng hay t mng. Thc tp chnh nim tng giy pht khng ngi, gi l chnh tinh tn. Chnh tinh tn l lm mi cch cho nhng ht ging thin, ht ging ca hnh phc v ca t bi c ti tm mi ngy. C chnh nim ta s t ti chnh nh. V nim, nh i vi tinh tn s a ti chnh kin, tc l ci thy r rng, l tu gic.

Cc t xa ni rng khi thy rng c mt s tht trong bn s tht th chng ta thy c ba s tht khc. iu ny chng ta phi chim nghim, phi thc tp. Can m i din vi kh au th ta c can m i tm nhng gc r ca kh au, c th nm c s tht th hai l tp . Nh th l i c na ng. Nhn din c nhng nguyn do gy kh au ri, ta bit cn ct t nhng ngun thc phm a ti kh au. Trong lc thc tp, ta cn ti anh, ti ch, ti em, cn ti bn, cn ti tng thn. Khng th thc tp nh sng trn mt hi o l loi c. Chng ta nh vo ngi khc, ri cng ym tr cho nhng ngi khc thc tp. Nm c nguyn tc T Diu l nm c nguyn tc ca hnh ng. Trong thi i mi chng ta c th dng bt, mc thin qun. Chng ta ghi trn giy nhng hnh tng, nhng nguyn do ca cc nim au ni kh. Chng ta hi bn b, hi s anh, s ch, nh th chiu r hn vo tnh trng ca mnh. V nh s soi chiu ca tng thn m chnh kin ta cng sng, Tu khng c ngha l ch s dng nim, nh, tu ca mnh. Phi bit dng nim, nh, tu ca thy, ca bn. C nhng iu s s trc mt m ta khng thy, trong khi y, mt em b c th trng thy. a b khng ch quan, khng b giam hm trong nhng thnh kin, v tp kh. kin, nhn thc, tri gic l mt nh t mnh t giam mnh. C ngi mang tri gic sai lm mi nm, hai mi nm m khng thy c nhiu iu rt n gin, nhng iu m mt em b nm by tui cng c th thy c. Cho nn trong cng trnh qun chiu ta phi c can m t cu hi. V s c nhng cu tr li rt bt ng. Ni kh ca chng ta c th t bn ngoi i ti, t ng b t t tin, t hon cnh x hi gy ra, hay ch v ta khng may mn. Nhng cng chnh ti chng ta m mt cn nguyn nh c th tr thnh mt u mi ln gy nn au kh. C nhng ngi mang cn nguyn nh vy, nhng nh hiu bit v tu tp nn khng lm cho ni kh ln thm v nng n thm. l qun chiu v tp, v ngun gc ca kh au. Ngi trong rng, trong ni mt mnh, ngi trong thin ng mt mnh qun chiu ta cng c th thy. Nhng ngi ni chuyn vi tng thn, gii by tm trng thao thc vi mt ngi bn, i khi ta thy r hn l ngi mt mnh trong thin ng. V khi bit c nguyn do a ti au kh th ta p dng nhng chi phn khc ca Bt Chnh o lm thuyn gim ni au kh. Ch khi no ta ng ca tm thc li, kh kh m ly ni au kh, khng chu cha tr, th ni kh mi tn ti v s cng ngy cng ln. c nguyn cha tr, c c tin ni con ung cha tr th th no nim au kh cng s gim bt. M theo nh sng ca o Bt th ti tm, chn mi phn trm nguyn y

gy kh au nm t thn. Ti sao ngi khc cng sng trong hon cnh , m khng au kh? V phng php th nhn v tip x vi hon cnh ca h khc ta. Hc gio l T Diu ta c mt nim tin rng nu c kh au th c s chm dt kh au. Chng ta cn dit kh, nhng phi gi ng tn ni kh. Ni m h rng i l b kh th khng ch li g m cn c hi. Thng ci kh ca mnh tc hi n nhng ngi chung quanh. Khi ta i tr c ci kh ca mnh th ta cng gip c nhng ngi xung quanh. Nu ta thy c s tht th nht v s thc th hai, th ta s thy c s tht th t. Ta s p dng Bt Chnh o vo cuc sng hng ngy ct t nhng ngun thc phm to nn kh au, thay vo nhng loi thc phm lnh mnh, ta tr liu ci kh trong ta bng s nui dng lnh mnh. Ti tm nhng ht ging lnh mnh, thng yu, hiu bit, vui sng v ct t cc ngun thc phm c hi. Cc v gic ng nh Bt hay b tt cng c vn nh chng ta nhng h khng s hi v h bit phng cch gii thot. Thnh nhn cng c thn v c tm, v trong thn trong tm cng c hoa v c rc. Khng th no c hoa m khng c rc. iu khc bit l ch cc v bit chuyn bin rc thnh hoa mt cch d dng. Cn chng ta th m ly ci rc m chu ng. V chng ta cha nm vng c phng php thc tp bn s tht v con ung ca tm s hnh tr chn chnh. Nu hc nhi thi tp chi, ngy ngy p dng Bt Chnh o th chng ta s vng chi nm c phng php . M khi nm c th php vi Bt l mt. Ta lun lun an tr vi Tam Bo. Qu v v lng v thc tp nhng iu rt n gin nh bc chn chnh nim v ting chung tnh thc. C v sng ba tun ti lng ri m n khi v nh khng mang bc chn tnh thc v c, khng em theo ting chung chnh nim v c. V trong ba tun y, qu v khng hc nhi thi tp chi. Bc chn ca qu v cn lao ao, cn run ry lm. Ting chung tnh thc ca qu v khng ngn di, ch cn mt c ng, mt m thanh no l tan bin nh ln sng mng. Bc chn v ting chung lm sao em v thnh ph c? Bc chn rt vng, tng chung rn vang m v nh cn b nh tan bi hon cnh x hi. Hung h l bc chn ngp ngng, v ting chung yu t. Hc nhi thi tp chi, mi ngy chng ta c hai mi bn gi thc tp cho vng chi. Bi thc tp T v nhng chi phn ca Bt Chnh o l bi thc tp hng ngy ca chng ta. Khng nn nhng bi hc nm di hnh thc gio l. Khng nn ch ni v gio l.

Gio l o Bt ni n ba mi by phm tr o. Trc ht c T Nim X (bn lnh vc qun nim), T Chnh Cn, T Nh Tc. Ri ti Ng Cn, tc l nm cn c pht xut ra Ng Lc, nhng sc mnh hng hu ca s thc tp. Tip n l Tht B Phn, v Bt Thnh o Phn. V T Nh Tc, chng ta cha hc trong kho ny. Nh c ngha l th hin c nh lng mnh mong mi nh l php l. Php l c thc hin bng bn yu t. Th nht l c mun ca mnh, ch ca mnh gi l dc nh tc. Th hai l cn nh tc, tc l s sing nng, Th ba l tm nh tc, tc l tm c kh nng bin hin ra mi th nh . V th t l qun (nh) nh tc. Nh tc l nhng php l m chng ta c th thc hin c trong i sng. Trong php l ln nht l gio ha. Gio ha nh tc c ngha l mt hon cnh kh au, tuyt vng m nh s gio ha tr thnh mt hon cnh c hy vng, c nim tin, c an lc v gii thot. Ta tu tp nh th no c kh nng gio ha chuyn i mt hon cnh ti tm tuyt vng thnh mt hon cnh ti sng l thn thng ln nht trong tt c cc th thn thng. Ba Mi By Phm Tr o gm mi yu t cn bn l: Tn, Gii, T Duy, Tn, Nim, nh, Tu, Khinh An, H v X. Th nht l Tn. Tn l nng lng ca nim tin v c k trong Ng Cn v Ng Lc. Th hai l Gii. Gii c th hin trong Chnh Ng, Chnh Nghip, Chnh Mng. Yu t th ba l Chnh T Duy, tc l suy ngh ng theo chnh php, ng theo chnh kin. Th t l Tn. Tn l mt trong T Chnh Cn, cng l Tn Cn, Tn Lc, l Tn Gic Chi v cng l mt chi phn ca Bt Chnh o, l Chnh Tinh Tn. Yu t th nm l Nim, c trong Ng Cn, Ng Lc, Tht Gic Chi v Bt Chnh o. Yu t th su l nh. nh c trong t Thn Tc, tc l nh Nh Tc, v cng c trong Ng Cn, Ng Lc, Tht Gic Chi v Bt Chnh o. Tu l yu t th by, thy trong T Nim X, Ng Cn v Ng Lc. Trong Tht Gic Chi th Tu l Trch Php Gic Chi, trong Bt Chnh o Tu l Chnh Kin. Yu t th tm l Khinh An, mt trong Tht Gic Chi. Yu t th chn l H, cng l mt trong Tht Gic Chi. V yu t th mi l X, nm trong Tht B Phn. Khi lm li mt bn tng kt th Ba Mi By Phm Tr o gp li thnh mi yu t y thi. Ba Mi By Phm Tr o l nhng php thc tp cn bn ca o Bt Nguyn Thy.

kt thc kho tu, chng ta nn nh gio l Bn S Tht nh l nguyn tc hnh ng v gio l Con ng ca Tm S Hnh Tr Chn Chnh c trao truyn nh cc phng php c th gii quyt nhng vn trong i sng hng ngy. Nu chng ta tip nhn m khng thc tp th chng ta ph cng n ca c Th Tn, ca c T trao truyn cho ta nhng gio l c th v thc tin . Chng ta phi bit rng ngi no cng c nim au ni kh. gii quyt nim au ni kh chng ta cn ti Chnh Php. M Php tc l T v Bt Chnh o. Nhng gio l khc c th gip chng ta trong s thc tp Bt Chnh o. Nhng Bt Chnh o l phng php y gii quyt nhng kh au. ng ni rng chng ta cha hc . Ch cn hc T v Bt Chnh o l ta c th hnh tr v gii quyt nhng kh au ca ta ri. Phi nng vo tng thn thc tp. Chc chn chng ta c th gii quyt c vn kh au. Kha tu n hm nay l chm dt. C th nhiu ngi cn c hi gp nhau trong kho tu khc. C th mt vi ngi s khng c c hi gp li tng thn ny. Nhng nu chng ta tip nhn T v Bt Chnh o trong tinh thn hc nhi thi tp chi ca c Khng T th nh vy cng chng ta c th em Php Bo p dng trong sut cuc i mnh. Ch cn nhc nh thm mt ln na l s tu tp T v Bt Chnh o s d dng hn mi ln hoc hn c trm ln nu chng ta thc tp trong khung cnh mt tng thn. 10-10-2006 ---o0o--HT

You might also like