HEZJOD

TEOGONIA

Archeos.pl

10

20

30

40

Od helikoskich Muz rozpocznijmy nasze piewanie one to Helikonu szczyt dzier wielki i boski i dokoa ciemnego rda mikkimi stopami tacz i wok otarza przepotnego Kroniona; i delikatne ciaa obmywszy wod z Permessu albo z Koskiej Krynicy, albo z boskiego Olmeju, korowody zawiody na Helikonu wierzchoku, pikne, budzce tsknot - stopami tupny w ziemi skd ruszyy okryte gstymi mgy oparami, ca noc biegy i gosem wykrzykiway przecudnym, chwalc Dzeusa, co dziery egid, i Her czcigodn z Argos, ktra na nogi wzuwa zociste sanday, crk Egidodziercy, o modrych oczach Aten, Feba Apollona oraz Artemis uczniczk i Posejdona, ldu wadc, co trzsie ziemiami, i Temid godn, Afrodyt z oczami skrzcymi, Hebe ze zotym wiecem, a take Dione, Leto oraz Japeta i przemylnego Kronosa, Eos, wielkiego Heliosa oraz byszczc Selene, Ziemi, Okeanosa wielkiego oraz Noc czarn, innych te niemiertelnych rd wity zawsze yjcy. One to kiedy Hezjoda uczyy piknego piewu, kiedy owce wypasa u stp Helikonu boskiego. Takie sowa najpierwsze wyrzeky do mnie boginie, Muzy z Olimpu, cry Dzeusa, co dziery egid: O pastuchy wiejskie, zakay, brzuchy wycznie! Wiemy, jak gosi kamstwa liczne do prawdy podobne, wiemy te, gdy zechcemy, jak rzeczy prawdziwe obwieszcza". Tak powiedziay cry Dzeusa wielkiego wymowne oraz lask mi day, rdk kwitnc wawrzynu cudn zerwawszy; natchny mnie take wieszczym piewaniem, abym wysawi, co bdzie oraz co byo dawniej, i nakazay opiewa rd szczsnych zawsze yjcych oraz je same zawsze: i na pocztku, i z kocem. Ale c ja tu plot bajki o dbie i skale? Ty - od Muz rozpocznijmy, co ojcu Dzeusowi hymny, serce mu wielkie cieszc, piewaj na Olimpie, opowiadajc, co jest, co bdzie oraz co byo, gosem zgodnie dwiczcym. I pynie pie bez ustanku z ust ich sodka, i mieje si cae ojca domostwo, Dzeusa grzmicego rozgonie, gdy gos ich sodki jak lilie tu rozbrzmiewa, i dwiczy wierzchoek nienego Olimpu i niemiertelnych paace. A one, wydajc gos boski, bogw rd czcigodny najpierw sawi w swej pieni od pocztku, gdy Ziemia i Niebo szerokie na wiat
-1-

50

60

70

80

90

ich wyday - bo z nich rd bogw, szczcia rozdawcw. Potem z kolei Dzeusa, ojca i bogw, i ludzi, ode hymn zaczynaj i na nim kocz boginie, jak to z bogw najlepszy jest i potg najwikszy. Wreszcie rd ludzki piewajc oraz potnych Gigantw, serce raduj Dzeusa, co mieszka na samym Olimpie, Muzy z Olimpu, cry Dzeusa, co dziery egid. Urodzia je ojcu w Pierii z Kronid zczona Mnemosyne, wadczyni yznych ziem Eleutheru, jako klsk zapomnienie i uwolnienie od troski. Dziewi nocy si czy z ni Dzeus o myli rozumnej, z dala od niemiertelnych do oa witego wstpujc; kiedy za rok przemin i pory krg zatoczyy, gdy miny miesice i wiele dni upyno, ona cr dziewi zrodzia jednakiej myli - w ich piersiach troska tylko o pieni, gdy serce wolne od strapie niemal u najwyszego wierzchoka nienego Olimpu. Tam s ich korowody byszczce i pikne domostwa, obok nich za Charyty i Himeros maj siedziby. Pord uczt gos pieszczony wydaj one z ust swoich, prawa wszystkim piewaj, a take zacny obyczaj, niemiertelnych chwal pieszczony gos wydajce. One wic ku Olimpowi szy, gosem piknym si szczycc, niemierteln melodi. A ziemia czarna odbrzmiewa, gdy piewaj, uroczy od stp ich niesie si tupot, kiedy d ku swemu ojcu, co rzdzi na niebie, piorun w doniach dzierc i grzmot, co echem rozbrzmiewa; si ojca Kronosa zwyciy, wszystko te dobrze niemiertelnym rozdzieli i mdrze przyzna zaszczyty. To wic pieway Muzy, co na Olimpie mieszkaj, dziewi cr wywodzcych rd swj od Dzeusa wielkiego: Klio i Euterpe, i Thalia, i Melpomene, Terpsychora, Erato i Polihymnia, Urania i Kalliope - a ona jest najznaczniejsza wrd wszystkich, ona bowiem te krlw czcigodnych jest towarzyszk. Kogo za zechc uczci cry wielkiego Dzeusa i zobacz, e jest on z krlw przez Dzeusa chowanych, temu one na jzyk ros lej przesodk wnet z ust jego popyn sowa miodowe, a ludzie wszyscy na niego patrz, kiedy rozsdza rozprawy prostym wyrokiem; a gdy nieomylnym sowem przemwi, zaraz spr, choby wielki, zrcznie do kresu przywiedzie. Wtedy bowiem rozumni krlowie, kiedy to ludziom pokrzywdzonym na miejscu daj zadouczynienie, atwo ich przekonujc i agodnymi sowami.
-2-

100

110

120

130

Kiedy krl na zebranie przychodzi, czcz go jak boga za bosk skromno, tak si wyrnia wrd przychodzcych tak jest wielki dar wity Muz dla rodu ludzkiego. Bo to od Muz i od tego, co z dala trafia strzaami Apollona, pieniarze na ziemi s i kitarzyci, a od Dzeusa krlowie - i szczsny ten, kogo Muzy ukochay, bo z ust mu gos pynie peen sodyczy. Nawet jeli kto w piersi bl nosi wieo doznany, serce zgorzae mu jczy, to jednak gdy pieniarz-aojdos, suga Muz, mu zapiewa o czynach ludzi dawniejszych i o bogach szczliwych, co na Olimpie mieszkaj, zaraz mu myl odmieni, zapomni i nie spamita trosk swych, bo szybko odwrci wszystko dar bogi. Szczcia, dzieci Dzeusowe, i dajcie mi pie urocz! Sawcie rd niemiertelnych wity zawsze yjcych, co si zrodzili z Ziemi i gwiedzistego Nieba, z Nocy te, i tych przez Morze sone ywionych, i powiedzcie, jak najpierw powstali bogowie i ziemia, rzeki take i morze bezkresne, szalone falami, gwiazdy rozbyskujce, niebo szerokie nad nimi; jak si z nich narodzili bogowie, szczcia rozdawcy, jak podzielili bogactwo, jakie rozdali zaszczyty i jak najpierw posiedli Olimp o jarach rozlicznych. Tak mi piewajcie, Muzy, co macie dom na Olimpie od pocztku, powiedzcie, co z tego pierwsze powstao! Zatem najpierwej powsta Chaos, a zasi po nim Ziemia o piersi szerokiej, wszystkim bezpieczna siedziba niemiertelnym, co dzier wierzchoki nienego Olimpu i mglistego Tartaru w gbi ziemi o drogach szerokich, potem Eros, co jest najpikniejszy wrd niemiertelnych, czonki rozlunia i wszystkim bogom jednako i ludziom, serca w piersi ujarzmia oraz ich wol rozsdn. A z Chaosu Erebos oraz Noc czarna powstay, z Nocy z kolei Eter jako te Dzie si zrodziy, ktrych zrodzia brzemienna, z Erebem w mioci zczona. Ziemia zasi najpierw zrodzia sobie rwnego Uranosa gwiezdnego, aeby okry j ca, eby by szczsnym bogom zawsze bezpieczn siedzib. Gry zrodzia wysokie, czarowne schronienie bogi Nimf, ktre zamieszkuj gry pocite jarami. Ona te Morze jaowe zrodzia, szalone faami bez wytsknionej mioci - Pontosa; a potem z kolei, oe z Niebem dzielc, Okeana o wirach gbokich rodzi, Kojosa, Krejosa i Hyperiona, Japeta, Thej i Rej, Temid i Pami-Mnemosyne,
-3-

140

150

160

170

180

Fojbe w wiecu zocistym i Tethys take rozkoszn. Po nich, najmodszy, urodzi si Kronos przemylny, z jej dzieci najstraszniejszy, co ojca krzepkiego mia w nienawici. Rodzi znowu Cyklopw o sercach gwatownych; s to: Brontes, Steropes i Arges hardej natury oni to dali Dzeusowi piorun i grom mu wykuli. Byli pod kadym wzgldem do bogw cakiem podobni, tylko jedyne oko okrge tkwio im w czoach: Krgoocy ich zwano, poniewa oko okrge jedno jedyne tkwio u nich porodku czoa; sia i przemoc, i sztuczki sprytne byy w ich dzieach. Inne si jeszcze potomstwo zrodzio z Ziemi i Nieba: synw trzech ogromnych i srogich - strach ich wymienia Kottos, Briareos, Gyges, synowie nad miar zuchwali. Setka rk wystrzelia z ich ramion w ksztacie straszliwym, gw za pidziesit kademu z ramion ku grze wyrasta nad potnymi ciaami, a sia niezmierzona krya si, potna, w ich przeogromnej postaci. Takie to si zrodzio potomstwo Ziemi i Nieba najstraszliwsze, i ojcu stao si nienawistne od samego pocztku - ledwie si ktre zrodzio, wszystkie zaraz ukrywa i nie wypuszcza na wiato, w gbi Ziemi, i dzieem radowa si swoim niegodnym Uran. A Ziemia ogromna z swych gbin jk wydaa uciniona, a podstp uknua chytry, niegodny. Szybko wic siwej stali gatunek utworzya, wielki sierp ze wykuwa i dzieciom swym ukazuje, eby im doda odwagi, cho smutne byo jej serce: Dzieci moje i ojca szaleca! Jeeli zechcecie mnie usucha, pomcimy zniewag, jakiej wasz ojciec si dopuci - on pierwszy niegodne sprawy wymyli!". Rzeka. A wszystkie dzieci przeja trwoga i adne sowa nie rzeko, odwagi nabrawszy, Kronos przemylny, wielki, tymi sowami przemwi do matki czcigodnej: Matko, to ja to dzieo - skorom obieca - wykonam, nie dbam bowiem o ojca, ktrego mam w nienawici, cho jest nasz - on pierwszy niegodne sprawy wymyli!". Tak powiedzia. W swym sercu raduje si Ziemia ogromna, syna ukrywa w zasadzce, do rki zasi mu daje sierp z ostrymi zbami i cay podstp wykada. Nadszed wielki Uranos wraz z noc i obj Ziemi, pragnc zwizku mioci i przykry sob j ca. Syn za z zasadzki sw rk lew zaraz wycign, praw za uj ogromny sierp z ostrymi zbami, ojca miego jdra gwatownie urn i cisn
-4-

190

200

210

220

poza siebie, gdzie padnie. Nie darmo mu z rki umkny, bowiem te krwawe krople, ktre trysny i spady, wszystkie przyja Ziemia i - kiedy lata miny rodzi z nich mocne Erynie oraz ogromnych Gigantw, w zbrojach byszczcych, w rku dziercych dugie oszczepy, oraz Nimfy - zw je melijskie - na ziemi niezmiernej. Jdra za, tak jak je obci by sierpem ze stali, rzuci z ldu na morze szumice licznymi falami; tak pyny na gbi czas dugi, wkoo za biaa piana z niemiertelnego czonka si wzbiera - dziewczyna ronie z tej piany, najpierw pynie ku boskiej Kytherze, stamtd za popyna na Cypr falami oblany. Wysza czcigodna, pikna bogini, wok za trawa ronie spod stp delikatnych - a j Afrodyt, z piany-afros bogini, Kytherej piknie wieczon zw bogowie i ludzie, bo z piany-afros powstaa, albo te Kytherej, bo do Kythery przybia, albo Kyprogenej - na Cyprze morskim zrodzon, albo Filomedej, bo wysza z jder-medea. Jej towarzyszy Eros i pikny Himeros-dza, odkd si narodzia i dy ku bogw rodowi. Tak za od pocztku ma cze i los taki wzia pord ludzi jak rwnie wrd niemiertelnych bogw: dziewczt czue zwierzenia i miechy, i oszukastwa, sodk take przyjemno i mio o smaku miodowym. Nazw Tytanw nada ojciec, z synami si wadzc, wielki Uranos, owym, ktrych sam przecie spodzi, bo - powiedzia - w szalestwie na czyn si wielki porwali, ktry na nich w przyszoci pomst-tisis sprowadzi. Noc urodzia wstrtn mier Nag i Ker czarn, take mier-Thanatosa i Sen, i rd Marze Sennych z nikim oa nie dzielc, zrodzia ich Noc ponura; potem znowu Szyderstwo oraz bolesne Strapienie i Hesperydy, ktre za synnym Okeanosem zotych jabek pilnuj i drzew, na ktrych wyrosy Mojry take - i Kery zrodzia, straszne mcicielki Klotho, Lachesis, Atropos, a one to miertelnikom, kiedy na wiat przychodz, dobro i zo przydzielaj, one cigaj wystpki przeciwko ludziom i bogom nigdy te nie zaprzestan boginie gniewu strasznego, zanim pomsty okrutnej nie wezm na tym, co zbdzi. Urodzia Nemesis, plag na ludzi miertelnych, Noc zabjcza, a po niej Uud i Miowanie, Staro take przeklt i Zwad o sercu gwatownym. Zwada za nienawistna zrodzia Wysiek bolesny
-5-

230

240

250

260

270

i Zapomnienie, i Gd, Boleci zami oblane, Bjki, Walki, Morderstwa i jeszcze Mobjstwa, Ktnie i Sowa Kamliwe, i Na-dwie-strony-rozprawy, i Bezprawie, i Sza, co zwyky w parze przychodzi, i Przysig, ktra najbardziej ludzi na ziemi trapi, gdy kto umylnie zoy przysig faszyw. Pontos wyda Nereusa szczerego i prawdomwnego, najstarszego z swych synw. A nazywaj go Starcem, bo jest bez faszu i dobry i nigdy nie zapomina, co to prawo - zna tylko suszne i zacne zamiary. Potem wielkiego Thaumasa oraz mnego Forkysa spodzi, czc si z Ziemi, i Keto o cudnych policzkach, i Eurybi, co w piersiach ukrywa serce ze stali. Od Nereusa wywodz si crki (zazdroszcz bogowie im); na morzu jaowym z Dorydy o piknych warkoczach mia je - ojcem jej by Okeanos, rzeka wieczysta: Proto i Eukrante, i Sao, i Amfitryta, i Eudore, Thetyda oraz Galene i Glauke, Kymothoe i Spejo chya, i Thalia powabna, Pasithea, Erato, Eunike ranoramienna i Mehte wdziczna, i Eulimene, Agaue, Doto jako te Proto, Ferusa i Dynamene, i Nesaje, Aktaje, a take Protomedeja, Dons i Panopeja, i pikna te Galateja, Hippothoe powabna, Hipponoe ranoramienna i Kymodoke, ktra fale na morzu zamglonym, podmuch wichrw gwatownych razem z Kymatolege i Amfitryta o piknych kostkach atwo agodzi, Kymo i Eijone, Halimede piknie wieczona, Glaukonome lubica mia si i Pontoporeja, Lejagore, a take Euagore, Laomedeja, Pulynoe i Autonoe, i Lysianassa, i Euarne z wygldu urocza, o piknie bez skazy, i Psamathe o piknej postaci, i boska Menippe, Neso i Eupompe, i Themisto oraz Pronoe i Nemertes, co myli ma ojca niemiertelnego. Takie to si zrodzio z Nereusa nienagannego cr pidziesit, co dzie s wiadome nienagannych. Thaumas Okeanosa o nurcie gbokim cr poj, Elektr; ona zrodzia szybk Iryd, Harpie o piknych wosach: Aello i Okypete, ktre wichrw powiewom i ptakom te towarzysz na swoich szybkich skrzydach - uniosy si bowiem w powietrze. Forkysowi za Keto Graje o piknych policzkach siwe od urodzenia, dlatego zw je Starkami
-6-

280

290

300

310

niemiertelni bogowie i ludzie po ziemi chodzcy Pemfredo w piknej szacie, Enyo w szacie szafrannej; te Gorgony yjce za sawnym Okeanosem a na granicy nocy, gdzie dwiczne Hesperydy: Sthenno i Euryale, Meduza o losie aosnym ona jedna miertelna, dwie tamte za niemiertelne i nie podlege staroci, z ni jedn Bkitnogrzywy na delikatnej murawie leg pord kwiatw wiosennych. Kiedy zasi Perseusz gow jej odci od ciaa, wyskoczyli: Chrysaor potny oraz ko Pegaz. Imi Pegaza od pegaj-nurtw Okeanosa, tamten aor-miecz zoty-chrysus w kochanych swych rkach dziery. I pierwszy wzlecia z ziemi, macierzy owiec, przyby do niemiertelnych, mieszka w paacu Dzeusowym, grom nosi i byskawic Dzeusowi o myli gbokiej. Spodzi za Chrysaor Geryjona z trzema gowami, gdy z Kalliroe si zczy, crk Okeanosa. Z tego to cign zbroj potny mocarz Herakles blisko krw wolno kroczcych w Erythii morzem oblanej w dniu tym, kiedy te krowy o bach szerokich popdzi do witego Tirynsu, przekroczy cie Okeanu; zabi take Orthosa i Eurytiona wolarza w ciemnych od mgy zagrodach za synnym Okeanosem. Ona te inny zrodzia stwr niepokonany, ogromny, niepodobny ni ludziom, ni niemiertelnym bogom w grocie wydronej - bosk gwatown Echidn, wp bystrook dziewczyn mod, o piknych policzkach, wp ogromnego wa, wielkiego i potnego, w ctki, okrutnego - w gbinach ziemi przewitej. Tam to ma ona grot pod wydron ska, z dala od niemiertelnych bogw i ludzi miertelnych, tam to jej dali bogowie mieszka w przesawnym domostwie. W kraju Arimw pod ziemi kry musi si straszna Echidna, niemiertelna dziewczyna, co nigdy si nie zestarzeje. Mwi, e ona z Tyfonem si poczya w mioci srogi zuchway zbrodniarz z dziewczyn o skrzcych si oczach z nim brzemienna wydaa na wiat potomstwo gwatowne: psa pierwszego - Orthosa powia dla Geryjona, za drugiego zrodzia potwora, strach imi wymwi, miso surowe rcego - Kerbera o gosie spiowym, psa okrutnego Podziemia, gw majcego pidziesit; trzeci za urodzia Hydr dzie strasznych wiadom, z Lerny - j to chowaa Hera o biaych ramionach w swej nienawici ogromnej do potnego Herakla. Ale j zgubnym spiem syn Dzeusa ycia pozbawi,
-7-

320

330

340

350

360

syn Amfitriona, z pomoc kochanka Aresa, Jolaja, i rad Ateny, co zdobycz zabraa sobie - Herakles. Tamta te urodzia Chimer ogniem ziejc nie do zgaszenia, ogromn i szybkonog, i siln. Miaa ona trzy gowy: jedn lwa o oczach poncych, drug kozy, a trzeci wa, strasznego smoka. Z przodu lew, z tyu za smok, a koza porodku, strasznie ziejca potnym pomiennym ogniem zagady j to Pegaz pokona i Bellerofont szlachetny. Jeszcze te Fiks zrodzia zgubn, Kadmejw zagad, pokonana przez Ortha; a take lwa nemejskiego. Jego to Hera chowaa, Dzeusa szlachetna maonka, osadziwszy w wwozach Nemei, plag na ludzi; tam on bowiem wyniszcza plemiona ludzi miejscowych, wada w grach nemejskich: na Tretos i Apesancie, ale go poskromia potna moc Heraklesa. Keto po raz ostatni z Forkysem w mioci zczona Wa zrodzia strasznego, co w czarnej ziemi gbinie w zwojach swoich olbrzymich jabek zocistych pilnuje. Taki to rd si wywodzi od Keto oraz Forkysa. Tethys Okeanosowi Rzeki wirw pene zrodzia: Nil oraz Alfejos, Erydan o wirach gbokich, Strymon oraz Meander i Istros o nurtach przepiknych, Fasis oraz Resos, Acheloos o wirach srebrzystych, Nessos i Rodijos, Haliakmon i Heptaporos, Grenikos i Ajsepos oraz Simoent boski, Penej oraz Hermos, Kaikos piknie pyncy, wielki Sanganos i Ladon, a take Parthenios, Euenos, Ardeskos, jak rwnie boski Skamander. Urodzia te wity rd crek, ktre na ziemi czyni mw z modziecw wraz z wadc Apollonem i Rzekami, bo taki los otrzymay od Dzeusa: Pejtho i Admete, Ijanthe oraz Elektra, Doris oraz Prymno i Urania boskiej postawy, Hippo i Klymene, Rodeja i Kalliroe, Dzeukso oraz Klytije, Idyja i Pejsithoe, i Pleksaure i Galaksaure, i wdziczna Dijone, Melobosis i Thoe, Polydora piknej postaci, pikna, pontna Kerkeis, Pluto o oczach jawki i Perseis, i Ijanejra, Akaste i Ksanthe, i przeliczna Petraje, Menestho oraz Europa, Metis i Eurynome, Telesto w peplosie szafrannym i Chryseis, i Asje, i czarujca Kalypso, i Eudore, i Tyche, Amfiro i Okyroe oraz Styks - a ona jest najznaczniejsza z nich wszystkich.
-8-

370

380

390

400

Takie to z Okeanosa i Tethys si urodziy cry najstarsze, a wiele jeszcze istnieje te innych. Trzy s bowiem tysice Okeanin z piknymi kostkami, ktre porozpraszane nad ziemi i mrz gbiami piecz razem sprawuj, przewietne bogi potomstwo. Tyle take jest innych Rzek z poszumem pyncych, synw Okeanosa przez pani Tethys zrodzonych. Wszystkich imiona wymieni ciko miertelnikowi, znaj je tylko ludy, ktre nad nimi mieszkaj. Theja Heliosa wielkiego oraz byszczc Selene, oraz Eos, co wszystkim na ziemi yjcym przywieca, bogom te niemiertelnym, co niebo dzier szerokie, urodzia, podlega Hyperionowi w mioci. Krejosowi Eurybia, w mioci z nim poczona, Astrajosa wielkiego, Pallasa - boska wrd bogi i Persesa, co pord wszystkich mdroci zabysn. Astrajosowi Eos gwatowne Wiatry zrodzia: wietlistego Zefira, Boreasza szybko dmcego i Notosa, bogini z bogiem w mioci zczona; po nich za Gwiazd rodzi Erigeneja Porann oraz Gwiazdy wiecce, ktrymi wieczy si niebo. Styks, Okeana crka, z Pallasem zczona, zrodzia Zazdro, Nike-Zwycistwo o piknych kostkach, w paacu; Przemoc, a take Si, dzieci wspaniae zrodzia. Nie ma za Dzeusa domu ni siedziby od nich odlegej, ani drogi, na ktrej bg ten by ich nie prowadzi zawsze zasiadaj przy Dzeusie grzmicym dononie. Tak bowiem zamylia Styks wieczna, Okeanina, w dniu, kiedy wszystkich bogw Olimpu Pan i byskawic niemiertelnych przywoa, by przyszli na Olimp ogromny, i powiedzia, e nikt z nich, kto stanie przeciw Tytanom, nie utraci nic z darw, a kady cze tak zachowa, jak si cieszy dawniej wrd bogw niemiertelnych; rzek te, e kto z nich czci u Kronosa nie mia ni darw, czci i darw dostpi, bo tak sprawiedliwie si godzi. Przysza wic jako pierwsza Styks niemiertelna na Olimp z dziemi swymi z powodu zamysw drogiego rodzica. Uczci j Dzeus, darami obdarzy nadzwyczajnymi, bo uczyni j sam wielk przysig dla bogw, dzieciom jej za na wieki mieszka dozwoli przy sobie. Tak te wanie im wszystkim trwale, co przyobieca, speni - sam za potnie i rozkazuje, i rzdzi. Fojbe wesza do oa upragnionego Kojosa, po czym, z bogiem brzemienna bogini, w mioci powia Leto w ciemnobkitnym peplosie, zawsze przesodk,
-9-

410

420

430

440

450

od pocztku przesodk i na Olimpie agodn, i dla ludzi askaw i niemiertelnych bogw. Rodzi take przesawn Asteri - j niegdy Perses uwid w swe wielkie domostwo, by nazwa mi maonk. Ta za, brzemienna, Hekate zrodzia, ktr nad wszystkich uczci Dzeus, syn Kronosa, i dary przyzna jej wietne: ma bowiem ziemi czstk, cz jaowego morza, ale take cz bierze z rozgwiedonego nieba; u niemiertelnych bogw cieszy si czci najwysz, bo i teraz, gdy kto z ludzi yjcych na ziemi, pikne ofiary skadajc - jak kae obyczaj - baga, to przyzywa Hekate - wielka cze te mu przypadnie acno, kiedy bogini modlitw wysucha yczliwie i dostatku uyczy, ma przecie si po temu. Ilu si bowiem z Ziemi i Uranosa zrodzio i cze wzio, od wszystkich nich czstk zyskaa, ani jej te Kronida si nie zmusi, nie zabra tego, co otrzymaa wrd pierwszych bogw, Tytanw, ale ma jako pierwej, co przydzielone z pocztku; i cho sama, bez brata, nie mniejsz cze ma bogini oraz dary zaszczytne na ziemi, w niebie i morzu, ma te i duo wicej, gdy Dzeus j szacunkiem obdarza. Komu zechce, ogromnie z pomoc przychodzi i wspiera na agorze wrd innych wyrni te, kogo zechce; a i kiedy do wojny zgubnej dla mw si zbroj ludzie, tam te bogini pomaga tym, ktrym zechce, daje zwycistwo yczliwie i saw przynosi zaszczytn; a na sdach zasiada u boku krlw czcigodnych; ona ma moc, gdy mowie wspzawodnicz w zmaganiach, take i tam bogini z pomoc przychodzi i wspiera, a kto moc i si pikn nagrod uzyska, atwo z radoci j bierze i zaszczyt przynosi rodzicom; ona ma moc i wrd jedcw pomaga tym, ktrym zechce; tym, co na morzu bkitnym, o drogach gronych si trudz, a do Hekate si modl i Ziemiotrzcy gonego, atwo czcigodna bogini przyniesie pow obfity, atwo te i odbierze ju bliski, jeeli tak zechce; ona ma moc i w stajniach z Hermesem bydo pomnaa, stada wow, obszerne take dla kz zagrody, trzody owiec wenistych, jeeli w sercu swym zechce, to z niewielu rozmnoy, a wiele znowu umniejszy. Tak wic sama, bez brata, od matki swej si wywodzc, wrd niemiertelnych wszystkich uczczona bywa darami. J te Kronida uczyni ywicielk modych, co po niej Eos dalekowidzcej wiato ujrzeli na oczy;
- 10 -

460

470

480

490

tak to od pocztku ywi modzie i te ma zaszczyty. Reja, Kronosowi podlega, dzieci wspaniae rodzi: Hesti, Demeter, Her o zotych sandaach i dzielnego Hadesa, co mieszka w domostwie pod ziemi, serce ma bezlitosne, i Ziemiotrzc gonego, Dzeusa te przemylnego, ojca i bogw, i ludzi; trzsie si ziemia szeroka, gdy on piorunem uderza. Tamtych poyka ogromny Kronos, zaraz jak ktre z ona witego matki zsuno si ku kolanom, w myli tej, eby nikt z sawnego potomstwa Urana wrd niemiertelnych nie mg posi godnoci krlewskiej. Wiedzia bowiem od Gai i gwiedzistego Urana, e mu sdzono, aeby syn go rodzony pokona, cho by przecie potny - z woli wielkiego Dzeusa. Tak wic nienadaremnie strowa, lecz wyczekujc, dzieci wasne poyka; a Rej trapi bl straszny. Lecz gdy ju Dzeusa miaa, ojca i bogw, i ludzi, na wiat wyda, to wtedy prosia kochanych rodzicw swoich: zarwno Ziemi, jak gwiedzistego Urana, by obmylili razem podstp, aeby tajemnie dzieci mie powia - Erynie spacia za ojca i za dzieci, ktre Kronos przebiegy by pokn. Oni za miej crki prb wysuchali yczliwie, wyjawili jej take wszystko, co byo sdzone Kronosowi krlowi i jego dzielnemu synowi, i do Lyktos posali, yznej krainy na Krecie, gdy miaa ju na wiat wyda najmodsze z swych dzieci Dzeusa wielkiego; a jego przyja Ziemia ogromna, by go wyywi, a take wychowa na Krecie rozlegej. Tak wic, go niosc, ruszya poprzez noc szybk i czarn wpierw na Lyktos i skrya go, wziwszy na rce, w przepacistej jaskini, w gbinach ziemi przewitej, w grach Ajgajonu pokrytych len gstwin. Potem w pieluchy spowia kamie ogromny, wrczya go Uranidzie wadcy, pierwszemu krlowi bogw. On wtedy wzi go w rce i wpuci do swego odka; biedny! - nie podejrzewa w swym sercu, e zamiast kamienia syn mu wasny pozosta niezwyciony, bez szkody, ktry mia wkrtce pokona rodzica si rk swoich oraz pozbawi godnoci i rzdzi wrd niemiertelnych. Szybko wzrastay potem sia i czonki wspaniae tego modego wadcy; a kiedy lata miny, oszukany podstpem z porady mdrej Ziemi wielki Kronos przebiegy swoje potomstwo wyrzyga, zwyciony podstpem i si wasnego syna.
- 11 -

500

510

520

530

540

Najpierw kamie wyrzyga na samym kocu poknity ten za Dzeus umocowa na ziemi o drogach szerokich w Pytho witej ogromnie, u samych podny Parnasu, eby znakiem pozosta i dziwem dla ludzi miertelnych. Zwolni z wizw przekltych braci ojcowych rodzonych, Uranidw - ich ojciec w szale swym spta wizami oni za nie zapomnieli odpaty za dobrodziejstwo: dali mu grom, a take piorun rozbyskujcy i byskawic - wczeniej krya je Ziemia ogromna; ufny w ich si panuje miertelnym i niemiertelnym. Japet Okeanin, dziewczyn o piknych kostkach, powid, Klymene, z ni razem wszed do wsplnego oa. Ona mu urodzia syna, Atlasa mnego, rodzi te przesawnego Menojtia i Prometeja rnych pomysw penego, i Epimeteja, co bdzi; ten od pocztku by klsk dla ludzi chlebem yjcych, pierwszy bowiem otrzyma kobiet - Dzeus j ulepi pann. Zuchwalca Menojtia Dzeus zesa dalekowzroczny do Erebu, cisnwszy w niego dymicym piorunem, za zuchwalstwo, a take za mstwo nazbyt bezczelne. Atlas niebo szerokie dwiga z twardego przymusu, na granicach ziemi, naprzeciw Hesperyd pieniarek, wyprostowany, na gowie i rkach nieznuonych taki bowiem los mu Dzeus najmdrzejszy przeznaczy. Zwiza te Prometeja o rnych pomysach wizami nie do zerwania, cikimi, przy samym rodku supa, i wypuci na ora z rozpostartymi skrzydami; ten mu wtrob wyera niemierteln, a ona odrasta noc - tyle, co w dzie zere ptak, trzepocc skrzydami. Jego to dzielny syn Alkmeny o piknych kostkach zabi, Herakles, nareszcie od cikich cierpie ocali. Syna Japetowego wyzwoli od utrapienia nie bez woli Dzeusa z Olimpu, co rzdzi na wysokociach aby sawa Herakla w Tebach urodzonego wiksza bya ni pierwej na ziemi wielu ywicej; o to wanie si troszczc, czci syna swego sawnego i cho gniewny, zaprzesta zoci, ktr mia dawniej za sprzeciwianie si woli przepotnego Kroniona. Bowiem gdy si sdzili bogowie i ludzie miertelni, wtedy w Mekonie wielkiego wou - w myli przezornej powiartowa, zastawi, aby myl Dzeusa oszuka. Jednej ze stron przedoy miso i tuste wntrznoci w skrze, wszystko to przykrywszy woowym odkiem, drugiej za biae koci woowe, sztuczk podstpn uoywszy, przedoy, przykrywszy tuszczem byszczcym.
- 12 -

550

560

570

580

Na to tak do powiedzia Ojciec i ludzi, i bogw: Synu Japeta, ze wszystkich najznakomitszy wadcw, jake stronnicze, mj drogi, przydziay te wyznaczye!". Tak rzek szyderczo Dzeus znajcy wieczne zamysy. Jemu za tak odpowiedzia Prometej o mylach przebiegych z lekkim umiechem na twarzy, pomny swej sztuczki zwodniczej: Dzeusie przesawny, najwikszy z bogw wieczycie yjcych, we z tych porcji t, ktr serce w piersi wybra ci kae!". Tak powiedzia podstpnie. Dzeus wieczne zamysy znajcy wiedzia i podstp rozpozna; i zo w swym sercu rozwaa dla miertelnych ludzi, co speni kiedy si miao. Wzi obiema rkoma i podnis do gry tuszcz biay, i rozgniewa si w sercu, a wcieko mu dusz ogarnia, kiedy biae krw koci widzi podstpnie przykryte. Odtd to niemiertelnym na ziemi ludzkie plemiona pal koci biae na woniejcych otarzach. Wielce rozgniewany rzek do Dzeus, co chmury gromadzi: Synu Japeta, ty, ktry nad wszystkich jeste mdrzejszy, nie zapomniae jeszcze, mj drogi, sztuki podstpnej!". Tak rzek Dzeus rozgniewany, znajcy wieczne zamysy. Odtd, ju nigdy swojego nie wyzbywajc si gniewu, siy niezmoonego ognia z jesionw nie dawa ludziom miertelnym, ktrzy na ziemi mieszkaj. Ale go znowu oszuka szlachetny syn Japetowy: ukrad niezmoonego ognia wiato z daleka widoczne w wydronej trzcinie, gboko ducha urazi Dzeusa, ktry grzmi w grze, i serce mu mie rozgniewa, gdy ten ujrza wrd ludzi wiato z daleka widoczne. Zaraz w miejsce ognia nieszczcie stworzy dla ludzi z ziemi bowiem ulepi mistrz arcysawny, Kulawiec, z woli syna Kronosa istot podobn dziewczynie. Pas jej wie i stroi j modrooka bogini Atena szat srebrzyst, wasnymi rkoma ramiona zason haftowan okrywa - prawdziwy cud to zobaczy! Take wiee wiece z kwiatw kwitncej ki czarujce na gow nakada jej Pallas Atena, gow wok diademem jej ustroia zocistym, ktry take wykona mistrz, przesawny Kulawiec, domi wywiczonymi, by ojca Dzeusa pozyska, ozdb peen kunsztownych - prawdziwy cud to zobaczy! zwierzt, ktrych tak wiele ld ywi jako te morze, mnstwo tam umieci, rozbyskiway czarownie cuda prawdziwe do zwierzt gos wydajcych podobne. Pikne to zo w miejsce dobra stworzone Dzeus potem wyprowadzi, gdzie byli inni bogowie i ludzie,
- 13 -

590

600

610

620

630

ojca mocnego cry, Modrookiej, pysznice si strojem. Podziw wzi niemiertelnych bogw i ludzi miertelnych, gdy t nagle stworzon puapk na ludzi ujrzeli. Od niej to si wywodzi rd kobiet-miertelniczek, z niej wywodzi si zgubny rd i kobiece plemiona klska wielka, ktre z miertelnikami mieszkaj bied zgubn znosi niezdolne, tylko przepychy. Tak jak gdy w barciach w listowiu ukrytych pszczoy ywi trutnie, wsplnikw w kadym zym przedsiwziciu; pszczoy przez dzie cay a do zachodu soca co dzie si trudz, formujc plastry z biaego wosku, oni za siedz wewntrz i w zwisajcych ulach cudzych trudw plony do wasnych odkw zbieraj wanie tak dla mw miertelnych nieszczcie - kobiety stworzy Dzeus z gry grzmicy, wsplniczki w cikich ich trudach, inne przynoszc ludziom nieszczcie miast dobrodziejstwa. Kto za unika maestwa i spraw uprzykrzonych kobiecych, nie chce si eni, gdy wreszcie dojdzie do zgubnej staroci, z braku opieki na staro, cho nie jest bez rodkw do ycia, ale gdy zemrze, majtek pomidzy siebie rozdziel krewni dalecy. A komu w udziale przypadnie maestwo, zacn za zyska maonk wedle swojego serca, temu przez cae ycie zo wyrwnuje si dobrem; jeli zasi natrafi na rodzaj wcieky i wrogi, yje z nieustajc trosk, ktra mu trawi dusz i serce - na to nieszczcie nie ma lekarstwa. Tak wic nie mona Dzeusowych myli oszuka ni podej; nawet syn Japetowy, Prometeusz dobro czynicy, przed jego cikim gniewem nie umkn, cho wiedzia wiele, z koniecznoci jednake cikie sptay go wizy. Na Briareosa gdy tylko ojciec rozgniewa si w sercu i na Kottosa, Gygesa, cikimi ich spta wizami, siy ich niezrwnanej zawidzc oraz postawy, cia ogromu - wic le ich pod ziemi o drogach szerokich. Tam oni, znoszc cierpienia, zamieszkujcy pod ziemi, trwali na kocu wiata, u granic ziemi ogromnej, uciskani od dawna, z cierpieniem ogromnym w sercu. Ale ich i Kronida, i inni te niemiertelni Reja ich piknowosa zrodzia w mioci Kronowi za poradami Gai wywiedli znowu na wiato. Sama im bowiem wszystko wyranie wypowiedziaa, e wraz z tamtymi zwycistwo i wietn saw zdobd. Dawno ju bowiem walczyli, trud podejmujc bolesny, Tytanowie bogowie oraz potomstwo Kronosa jedni przeciwko drugim w utarczkach wielce zaartych:
- 14 -

640

650

660

670

jedni z wysokiej Othrys - to Tytanowie przewietni, drudzy zasi z Olimpu - bogowie szczcia rozdawcy, piknowosa ich Reja zczona z Kronosem zrodzia. Tak wic oni nawzajem, gniew w sercu ywic bolesny, bez ustanku walczyli przez dziesi lat wypenionych i nie byo dla adnej ze stron ni wyjcia, ni kresu w cikim tym sporze, i way si dugo koniec tej wojny. Ale kiedy Sturkim zastawili - jak si godzio nektar oraz ambrozj, czym sami bogowie si ywi, w piersiach wszystkich nabrao odwagi serce waleczne, kiedy nektar spoyli i upragnion ambrozj; wwczas tak rzek do nich Ojciec i ludzi, i bogw: Syszcie mnie, dzieci przesawne Gai i Uranosa! Niechaj, co nakazuje serce w mej piersi, wypowiem, bowiem od bardzo dawna walczymy jedni z drugimi, dniami caymi, aby zwycistwo i wadz osign: oni, bogowie Tytani, i my, potomstwo Kronosa. Wy za wielk sw si i rce niezwycione przeciw Tytanom w srogiej walce wytcie, ukacie, szczerej przyjani pamitni, bo ilecie wycierpieli, nim na wiatocie wyszli wolni od wizw okrutnych z gbi mglistego mroku za nasz jedyn wol". Tak rzek. Jemu natychmiast tak odpar Kottos przewietny: Ale, boski, powiadasz, co dobrze znane - my sami wiemy, jak przewag ma twoja myl i twj rozum: ty by obroc bogw przed zgub, co dreszczem przenika, z gbi mglistego mroku my dziki twej roztropnoci tumy wrcili z powrotem, wolni od wizw okrutnych, synu Kronosa, panie, nie spodziewajc si aski. Zatem i teraz niezmiennym sercem i wol rozsdn ochronimy moc nasz w owych straszliwych zmaganiach, walczc przeciw Tytanom w utarczkach wielce zaartych". Tak rzek. I przytaknli bogowie, dawcy dobrodziejstw, syszc te sowa, a wojny serce ich zapragno bardziej jeszcze ni przedtem. Znw wszczli bitw nieszczsn wszyscy: zarwno kobiety, jak i mczyni w dniu owym, Tytanowie bogowie oraz potomstwo Kronosa, take ci, ktrych Dzeus z Erebu wywid na wiato, mocni oraz potni, si maj zuchwa. Setka rk wystrzelaa z ich ramion - wszystkim jednako, gw za pidziesit kademu z ramion ku grze wyrasta nad potnymi ciaami i mocarnymi czonkami. Oni to wtedy stanli przeciw Tytanom w okrutnej walce, skay urwiste dziercy w rkach mocarnych. Z drugiej za strony Tytani gorliwie wzmacniali swe szyki.
- 15 -

680

690

700

710

720

Ukazyway za obie strony potg swych ramion. I straszliwie ryczao wokoo morze bezkresne, ziemia gono rozbrzmiaa, jkno niebo szerokie potrznite, od podstaw zatrzs si Olimp wysoki pod niemiertelnym naporem, wstrzs ciki a do Tartaru mg okrytego doszed i mocny odgos ich krokw, wrzawa niewypowiedziana i oskot cikich uderze tak to na siebie rzucali pociski jki niosce. Gosy stron obu doszy do nieba a gwiadzistego, gdy woali, a oni cierali si z krzykiem rozgonym. Ju Dzeus wicej swej zoci nie zdziery, ale mu zaraz serce si wypenio zoci i ca sw si okazywa - zstpowa z nieba, a take z Olimpu, byskawice ciskajc jedn za drug, a gromy polatyway razem z piorunem i byskawic z rki mocarnej, gsto, wirujc witym pomieniem. Wkoo za ziemia ycie niosca rozgonie huczaa, ponc, a lasy ogromne trzeszczay ogniem objte. Caa ziemia kipiaa i fale Okeanosa oraz morze jaowe, a wiew ich arem owiewa ziemskich Tytanw i pomie lecia ku niebu boskiemu niezmierzony, a oczy olepia im, cho potnym, rozbysk iskrzcy pioruna i razem z nim byskawicy. ar przedziwny ogarn Otcha. I byo to jakby ujrza na wasne oczy, na wasne uszy usysza, jak si Ziemia i z gry Niebo szerokie zbliaj taki si wtedy ogromny haas wokoo rozlega, kiedy ona upada, gdy ono z gry si wali, taki to haas powsta, gdy bogowie zwarli si w zwadzie. Wiatry take podniosy wstrznite kurzu tumany, grom, byskawic, a take piorun rozbyskajcy or Dzeusa wielkiego, i niosy okrzyki i wrzaski z obu stron - niezmierna si wrzawa wokoo rozlega sporu strasznego. I czynw moc si ukazywaa, bitwa si przesilia, lecz przedtem, wci nastpujc jedni na drugich, uparcie walczyli w potnych zmaganiach. Ci za w pierwszym szeregu podjli bitw zaciekle: Kortos i Briareos, i Gyges wojny niesyty. Oni po trzysta gazw ciskali z rk swych potnych, nie ustajc, i ow mas pociskw Tytanw zasypali; zesali pod ziemi o drogach szerokich i sptali wizami uciliwymi, w walce wrcz zwyciywszy, cho tamci tak si ogromnie pysznili tak gboko pod ziemi, jak niebo od ziemi daleko, tyle, ile od ziemi jest do mrocznego Tartaru:
- 16 -

730

740

750

760

dziewi bowiem nocy i dni kowado spiowe z nieba lecc, w dziesitym moe dolecie na ziemi tyle samo z ziemi jest do mrocznego Tartaru; tak znw przez dziewi nocy i dni kowado spiowe z ziemi lecc, w dziesitym dotaroby w gb Tartaru. Wkoo niego spiowa zagroda si cignie, noc wkoo krgiem potrjnym otacza wwz, a nad nim, powyej, rosn korzenie ziemi i jaowego morza. Tam bogowie Tytani w ciemnoci kryj si mglistej z postanowienia Dzeusa, boga, co chmury zgromadza w miejscu penym zgnilizny, na kresach ziemi ogromnej. Nie masz dla nich std wyjcia, bo bramy zawar Posejdon, ze spiu, ze stron za obu mury si rozcigaj. Tam to Gyges i Kottos, i serca dzielnego Briareos maj mieszkanie, stra wierna Dzeusa, co dziery egid. Tam s i ziemi ciemnej, i Tartaru w mgy spowitego, i jaowego morza, i nieba skrzcego gwiazdami, rzdem wszystkiego w wiecie rda jako te kresy przykre, pene zgnilizny, dla bogw take obrzyde; otcha wielka, do ktrej dna i przez rok by nie doszed liczc od chwili, gdy bramy jej kto by tylko przekroczy ale go std i stamtd nosiaby burza za burz cika - zgroza to wielka dla bogw te niemiertelnych. Nocy ponurej domostwo potworne si tutaj znajduje, wiecznie pozasaniane czarnosinymi chmurami. Przed nim syn Japetosa unosi niebo szerokie, stojc, na gowie swojej i nieznuonych ramionach, niezachwianie, gdzie Noc i Dzie, ku sobie podchodzc, rozmawiaj kroczce poprzez ogromny spiowy prg - i jedno z nich wtedy w d schodzi, gdy drzwiami drugie wchodzi; i nigdy obydwu razem domostwo nie mieci, ale zawsze z nich jedno, wychodzc znowu z domostwa, kry po ziemi, a drugie, bdc we wntrzu domostwa, czeka na por swojego wyjcia, kiedy nastpi; jedno przynosi ziemianom wiato dla wielu widoczne, drugie ma w rkach Sen, co mierci bratem rodzonym zgubna Noc, otulona gstymi mgy obokami. Tam te ciemnej Nocy synowie maj siedzib, Sen oraz mier, potni bogowie; nie widzi ich nigdy Soce-Helios jasno wieccy blaskami promieni: czy gdy wschodzi na niebo, czy kiedy z nieba ju schodzi. Pierwszy obiega ziemi i morza grzbiety rozlege cichy i spokojny, i wielce dla ludzi agodny; drugi elazne ma serce, spiow w piersi swej dusz bezlitosn - nie puci, kiedy ju raz kogo chwyci
- 17 -

770

780

790

800

810

z ludzi, znienawidzony przez bogw te niemiertelnych. Tam te z przodu si wznosi dom dwiczny boga Podziemi, potnego Hadesa i Persefony straszliwej. Przed nim stra swoj peni pies straszny, nielitociwy, zna zoliwe podstpy - do takich, ktrzy tu wchodz, asi si, macha ogonem i uszy kadzie po sobie, ale wyj std na powrt nie da nikomu, czatuje i poera kadego, co poza bram wychodzi potnego Hadesa i Persefony straszliwej. Tam te mieszka bogini obrzyda dla niemiertelnych, straszna Styks - Okeana, co nurty toczy, najstarsza cra. Z dala od bogw mieszka w swym synnym domostwie: gazy je wielkie okryy, a zewszd stercz dokoa srebrne supy, ktre dwigaj je a ku niebu. Rzadko tu cra Thaumasa, Iryda o szybkich nogach, si pojawia, wie niosc przez morza grzbiety szerokie. Kiedy si zwada i spr podnios wrd niemiertelnych albo jeli kto skamie spord mieszkacw Olimpu, Dzeus wysya Iryd po wielk przysig bogw, by przyniosa z daleka dzban zoty z wod przesawn, zimn, ktra si sczy ze skay stromej, wysokiej; z witej rzeki, obficie, spod ziemi o drogach szerokich pynie poprzez noc czarn odnoga Okeanosa. J to oddzielono jako dziesit cz nurtw; dziewi dokoa ziemi i morza grzbietw szerokich, w wirach srebrnych si wijc, wpada do morza sonego, jedna tylko wypywa ze skay na bogw udrk. Bo kto krzywoprzysie i wod t zrosi ziemi spord niemiertelnych ze szczytw nienego Olimpu, legnie bez tchu, dopki rok nie dobiegnie do koca, ani te do ambrozji, ni do nektaru si zbliy, by si poywi, lecz ley, nie oddychajc, bez gosu na wycielonym ou, spowija go straszna drtwota; lecz gdy si zbdzie choroby, gdy wielki rok si zakoczy, jedna po drugiej wci cisze, nowe czekaj go prby: przez lat dziewi od bogw wiecznie yjcych daleki w radzie nie bierze udziau, w ucztach nie uczestniczy cae lat dziewi - w dziesitym znw wemie udzia w niemiertelnych rozmowie, co na Olimpie mieszkaj. Tak to cik przysig bogowie wod Styksow wieczn, prastar zwizali, co tryska z ziemi skalistej. Tam s i ziemi ciemnej, i Tartaru w mgy spowitego, i jaowego morza, i nieba skrzcego gwiazdami, rzdem wszystkiego w wiecie rda jako te kresy przykre, pene zgnilizny - dla bogw take obrzyde.
- 18 -

820

830

840

850

Tam s bramy byszczce i prg tam ley spiowy, niewzruszony, oparty na cigych, trwaych korzeniach, samorodny - a przed nim, z dala od wszystkich bogw, Tytanowie mieszkaj za mgami skryt otchani. Dzeusa gono grzmicego przesawni sprzymierzecy zamieszkuj domostwa u podstaw Okeanosa, Kottos jako te Gyges; Briareosa, jako e dzielny, ziciem swoim uczyni huczcy Ziemi-trzscy da mu poj za on crk sw, Kymopolej. Ale kiedy Tytanw z nieba ju Dzeus by wypdzi, syna najmodszego zrodzia Ziemia ogromna, Tyfoeusa - z Tartarem, przez zot Afrodyt. Rce jego sposobne do czynw siy ogromnej, nogi te nieznuone boga silnego; a z ramion setka wyrasta gw wowych smoka strasznego jzykami ciemnymi syczcych; z jego za oczu w tych straszliwych gowach, spod brwi, migota blask ognia; i gdy spojrza, z gw wszystkich zaraz mu ogie wybucha; dwiki si take z wszystkich straszliwych gw dobyway w gos si niewyraalny czce - bo te niekiedy dwicz, e tylko bogowie mogliby poj: niekiedy by to gos byka, co ryczy wspaniay, nieposkromiony, czasem znowu ryk lwa, co nie zna w sercu litoci, czasem znw skowyt szczenicy, po prostu dziw to usysze, czasem jak gwizd si rozlega echem po grach szerokich. Byaby w owym dniu staa si rzecz nie do naprawy i Tyfoeus by zosta wadc miertelnych i bogw, jeliby ostro nie dojrza Ojciec i ludzi, i bogw; suchy i silny piorun wnet cisn - ziemia wokoo odegrzmiaa straszliwie i niebo w grze szerokie, morze i Okeana nurty, i Tartar pod ziemi. Zatrzs si wielki Olimp pod niemiertelnymi stopami zrywajcego si Pana, a jkiem wtruje mu ziemia. ar ze stron obu obj morze o barwie fiokowej z gromu i byskawicy, i z ognia, ktrym zia potwr, i rozszalaych wiatrw, i poncego pioruna. Wrzaa ju caa ziemia i niebo, jako te morze, wkoo przy wszystkich brzegach kbiy si fale ogromne od porywu bogw i wstrzs si niepowstrzymany zacz - i zadra Hades wadncy zmarymi pod ziemi i Tytani w Tartarze skupieni wok Kronosa, z niegasncego zgieku i przeraliwej walki. Dzeus, gdy zebra sw si i za swj or pochwyci: grom oraz byskawic i roziskrzony piorun, skoczy z Olimpu i cisn - zapali wokoo
- 19 -

860

870

880

890

900

wszystkie niezwyke gowy przeraliwego potwora. Ale kiedy, smagajc go tak, ciosami poskromi, run zraniony potwr, a ziemia wielka jkna. Pomie za od pioruna Wadcy si rozprzestrzeni po parowach cienistych i stromych grskich acuchach, gdzie uderzy. Na wielkim obszarze ziemia pona wielka z dymem cudownym, topic si niby cyna, co sztuk krzepkich mw w tyglu o piknych otworach si roztapia, albo elazo, ktre jest przecie najtwardsze; w grskich parowach przez ogie palcy ju poskromione topi na ziemi si boskiej pod Hefajstosa rkoma tak to topia si ziemia od blasku ognia, co pon. Dzeus z sercem gniewnym cisn potwora w gbie Tartaru. Od Tyfoeusa pochodzi sia wilgotnych wiatrw, lecz nie Notosa, Boreja i pogodnego Zefira tych rd idzie od bogw, wielk s ludziom pomoc. Inne wiatry gwatowne na morzu dm nieustannie: one to przecie spadaj na gbi mgami pokryt z wielk szkod dla ludzi, szalej z zawieruch, std raz, to znowu stamtd dm, rozpraszaj okrty, zgub nios eglarzom - i nie ma ratunku od zguby ludziom, ktrzy na morzu na takie wichry trafili; one te i na ziemi ogromnej, pokrytej kwiatami niszcz mile uprawy ludzi na ziemi zrodzonych, zasypujc je kurzem w haasie wietrznego wiru. Ale kiedy ju trud zakoczyli szczliwi bogowie i rozstrzygnli si spr z Tytanami o godno, wtedy Dzeusa skonili, aby krlowa i wada Gaja tak poradzia - i Dzeus z Olimpu rozgony obj rzd niemiertelnych, i dobrze im rozda zaszczyty. Dzeus za, krl bogw, za pierwsz maonk wzi Metis, co wiedziaa najwicej z bogw i ludzi miertelnych. Lecz kiedy miaa bogini o modrych oczach, Aten, rodzi, wtedy podstpem Dzeus, oszukawszy jej serce pieszczotliwymi sowami, do swego brzucha j wchon za mdr rad Ziemi i gwiedzistego Nieba. Tak mu radzili oboje, aby godnoci krlewskiej nie osign miast Dzeusa kto inny z bogw wieczystych, z niej to bowiem sdzono zrodzi si dzieciom przemylnym, pierwszej za modrookiej pannie, Tritogenei, rwnej ojcu tak si, jak te i rad roztropn; ale gdy potem syna, wadc i bogw, i ludzi, miaa Metis urodzi, syna o sercu zuchwaym, wtedy Dzeus j najpierw wchon do swego brzucha, by mu bogini wiecia, co dobre, a co niedobre.
- 20 -

910

920

930

940

Drug poj przewietn Themis, co rodzi mu Hory: Eunomije i Dike oraz kwitnc Ejrene, co si troszcz o sprawy ludzi podlegych mierci; oraz Mojry - tym czci najwicej Dzeus przyzna roztropny: Klotho, Lachesis, Atropos - to one daj miertelnym ludziom zarwno dobra, jak te i za dostpi. Eurynome mu trzy Charyty o piknych policzkach, crka Okeanosa, dziewczyna przecudna, zrodzia: Eufrosyne, Aglaj, a take Thali urocz; im to spod powiek mio si sczy, kiedy popatrz, czonki rozprzgajca, bo cudnie spod brwi spogldaj. Ale wszed take do oa Demetry w ywno zasobnej; ona biaoramienn Persefon rodzi - by Hades porwa j od matki, a Dzeus przemylny mu da j. Kocha te jeszcze Mnemosyne o piknych warkoczach, z ktrej rodziy si Muzy o zotych przepaskach na wosy; dziewi - mie im wita, a take piewem si ciesz. Leto Apollona oraz Artemis uczniczk, dzieci najbardziej urocze z wszystkich potomkw Urana, urodzia zczona z Dzeusem, co dziery egid. A na kocu maonk Her kwitnc uczyni; ona Hebe, Aresa rodzi i Ejlejtyj, poczona mioci z Krlem i bogw, i ludzi. Sam z wasnej gowy zrodzi modrook Tritogenej, srog, co wrzaw bitew wszczyna, wojsk przywdczyni, Nieznuon pani - si jej wojny i bitwy. Hera za Hefajstosa synnego, bez zwizku w mioci, urodzia, wcieka i w sporze ze swym maonkiem, w sztukach najzrczniejszego z wszystkich potomkw Urana. Z Amfitryty oraz gonego Ziemiotrzcy zrodzi si wielki Tryton o sile potnej; on w gbi morza przy matce kochanej i ojcu, swym panu, dom zamieszkuje zoty, bg straszny. A Aresowi, ktry tarcze przebija, Popoch i Strach urodzia Kythereja - potnych, co gsty szyk mw mieszaj w wojnie krew w yach mrocej, z Aresem, miast burzycielem i Harmoni; t Kadmos zuchway wzi za maonk. Maja, crka Atlasa, Dzeusowi Hermesa zrodzia, niemiertelnych herolda, sawnego, w ou przewitym. Crka Kadmosa, Semele, syna wietnego mu rodzi, czc si z nim w mioci: Dioniza, co rozwesela; niemiertelnego miertelna - oboje s teraz bogami. Urodzia Alkmena potg Heraklesow, czc si w mioci z Dzeusem, co chmury gromadzi. A Hefajstos, kulawiec sawny ogromnie, Aglaj
- 21 -

950

960

970

980

990

sw maonk kwitnc uczyni, z Charyt najmodsz. Zotowosy Dionizos wzi jasnowos Ariadn za maonk kwitnc, pojwszy cr Minosa, ktr Kronida uwolni od mierci i od staroci. Hebe o piknych wosach Alkmeny syn wzi odwany moc Heraklesa, gdy skoczy jki niosce trudy, cr Dzeusa wielkiego i Hery o zotych sandaach za maonk czcigodn na niegiem pokrytym Olimpie; szczsny, bo wielkich czynw wrd niemiertelnych dokona, yje po wszystkie czasy wolny od strapie, staroci. Nieznuonemu Socu synna Okeanina Perseis rodzi Kirke i Ajetesa, krla. Za Ajetes, syn Soca, ktre niemiertelnym rozbyska, crk Okeanosa, rzeki wieczycie krcej, poj za wol bogw - Idyj piknolic; ona mu za Mede o piknych kostkach w mioci urodzia, pod jarzmem zocistej Afrodyty. Teraz radoci wam ycz, mieszkacy paacw Olimpu, wyspom, a take ldom i morzu sonemu porodku. Teraz rd bogi piewajcie, wy, ktre macie gos sodki, Muzy olimpijskie, cry Dzeusa, co dziery egid: ktre z nich, oe dzielc ze miertelnymi mami niemiertelne, zrodziy potomstwo bogom podobne. Urodzia Plutosa Demeter boska wrd bogi z Iasijonem herosem zczona w czuej mioci w brudzie trzykro oranej, w Krety yznej krainie szlachetnego, co kry po caej ziemi i morza grzbietach szerokich, a komu tylko dostanie si w rce, tego czyni zamonym i wielki mu niesie dostatek. Kadmosowi Harmonia, Afrodyty cra zocistej, Ino oraz Semele, Agaue o piknych policzkach, Autonoe, ktr Aristajos wzi bujnowosy, rodzi - i Polydora - w Tebach piknie zwieczonych. Cra Okeanosa dzielnemu Chrysaorowi, czc si z nim w mioci zocistej Afrodyty, Kalliroe, zrodzia najdzielniejszego wrd ludzi syna, Geryoneusa; zabia go moc Heraklesa poszo o krowy powolne w Erythii morzem oblanej. Tithonowi Jutrzenka Memnona w hemie spiowym, krla Etiopw, rodzi i wadc Emathyjona, a za Kefalosowi powia syna wietnego, Faethona dzielnego, ma, co bogom podobny; jeszcze wieo rozkwita we wielce sawnej modoci chopiec radosny, kiedy Afrodyta miech kochajca nagle go porywa i w boskich swoich wityniach
- 22 -

1000

1010

1020

czyni strem wityni nocnym, boskim demonem. Cr za Ajetesa krla, co z Dzeusa pochodzi, Ajsonida z woli bogw wieczycie yjcych uwid od Ajetesa, bolesne trudy przebywszy liczne, ktre mu zleci krl bardzo wielki i pyszny, Pelias bezbony, zuchway, sprawca czynw zbrodniczych. Trudw dokona i przyby po wielu cierpieniach do Jolkos na swym szybkim okrcie z pann o skrzcym spojrzeniu Ajsonida, i z niej uczyni kwitnc maonk; ona za, pokonana przez mw pasterza, Jazona, rodzi syna Medeja, w grach go Chejron wychowa, syn Filyry - i tak si myl wypenia Dzeusowa. Zasi spord crek Nereusa, starca morskiego, jedna Fokosa zrodzia, Psamathe boska wrd bogi, z Ajakosem w mioci, przez zot Afrodyt; przez Peleusa zdobyta Thetyda o stopach srebrzystych rodzi Achilla, co amie szyk mw, lwie serce. Eneasza za rodzi zwieczona Kythereja, z Anchizesem herosem w cudnej mioci zczona na wierzchokach Idy o jarach lasem porosych. Kirke za, Helijosa cra, Hyperyjonidy, w zwizku miosnym z Odysem, co wiele przecierpia, Agryjosa, Latina, synnych obydwu i dzielnych, i Telegona te rodzi, przez Afrodyt zocist; oni obaj bardzo daleko, porodku Wysp witych, wszystkim Tyrreczykom ogromnie sawnym wadali. Nausithoosa Kalypso boska wrd bogi, z Odysem, oraz Nausmoosa zrodzia, w zwizku miosnym. Takie, ze miertelnymi dzielc oe mami niemiertelne - zrodziy potomstwo bogom podobne. Teraz rd kobiet piewajcie, wy, ktre macie gos sodki, Muzy olimpijskie, cry Dzeusa, co dziery egid...

- 23 -