B Chnh o B Tt Gii Lun

Thng s Tsong Kha Pa to lun Thang Hng Danh dch Tng Hn Ns.Thch Tnh Nghim ---o0o--Ngun http://www.bodetam.org Chuyn sang ebook 7-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li Gii Thiu Bn dch Vit Vn Li Ta Bn dch Hn vn Phn 1 A1. Phn ta A2. Chnh thc gii thch gii phm. B1. Tng nhip. B2. Phn thch C1. Ni s lc v t tnh gii. D1. Gii tnh D2. S li ch th thng. Phn 2 F1. Phn bit s y F2. Phn bit t tnh G1. Lc nhip G2. Ni chi tit G3. Nhip ngha F3. Nhiu ch hu tnh gii G4. a thch ch vng v G5. Li ni, t tng thy u thanh tnh G6. Khng t khinh mit mnh G7. Nhu ha G8. Nhn nhc G9. Khng phng dt G10. y qu tc tnh mnh F2. Nhn duyn y ca nhip thin php gii Phn 3 F3. Nhn duyn y ca nhiu ch hu tnh gii. G1. Lm bn tr gip cho ngi cn tr gip G2. Lm li ch cho ngi m mui ngha l G3. Lm li ch cho nhng ngi n

G4. Cu h nhng s xm hi, s st G5. Lm cho nhng ngi ang u su kh no c khai tm m G6. Lm li ch cho ngi thiu thn G7. Lm li ch cho ngi n cu nng ta G8. Ty tm chng sinh m lm li ch G9. Lm li ch cho ngi tu chnh hnh G10. Lm li ch cho nhng ngi phm ti G11. Dng thn lc lm li ch E4. Thu gp ngha chnh yu Phn 4 J1. Bin minh ngi th gii J2. Bin minh ngi truyn gii H2. y t lng. H3. Cung thnh nhanh chng truyn gii H4. Sinh khi nim vui th thng H5. Hi theo th t G2. Nghi qu chnh hnh H2. Tn thn cng c th gii. H3. Cng dng bo n. H4. Khng c vi vng trnh by, khai th B tt gii F2. Php khng c thy truyn gii Phn 5 J1. Thng chi J2. Bit chi K1. V li dng cung knh, khen mnh ch ngi K2. Bn sn khng b th ti vt, Pht php K3. nh p hu tnh, khng x on kt K4. Ph bng B tt tng, ni php tng t Phn 6 L1. B Hin L2. V y Sinh L3. Ty tng php s 1 L4. Ty tng php s 2 L1. Ph ngi B Hin L2. Ph ngi V y Sinh L4. Ph Ty tng php s 2 J2. Thuyt minh ca Hc Tp Lun K1. Php tha thng th nht K4. Php tha thng th t K5. Php tha thng th nm K7. Php tha thng th by K8. Php tha thng th tm K9. Php tha thng th chn K10. Php tha thng th mi

K11. Php tha thng th mi mt K12. Php tha thng th mi hai K13. Php tha thng th mi ba K14. Php tha thng th mi bn Phn 7 H2. Hu qu ca s phm ti tha thng H3. Phn bit ba loi phin no phm gii H4. C th khi phc s thanh tnh c th H5. Nhn duyn x b B tt tnh gii Phn 8 H1. Ni tng qut K2. Chng ngi s i tr san tham (vi phm th hai) L1. i vi thng cnh (vi phm th ba) L2. i vi hng cnh (vi phm th t) L1. Khng nhn s mi thnh (vi phm th nm). L2. Khng nhn vt cng dng (vi phm th su) K5. Chng ngi php th (vi phm th by) M1. B ph ngi ng thng xt (vi phm th tm) M2. Khng hc nhng iu gii chung vi Thanh vn (vi phm th chn) M3. Tu hc gii khng cng chung vi Thanh vn (vi phm th mi) Phn 9 L2. Nu r s khc bit gia tnh ti ca gii B tt v tnh ti ca gii bit gii thot Phn 10 L1. Hy phm tnh mnh (vi phm th mi mt) L2. Hy phm qu tc (vi phm th mi hai) L3. m m ba ci (vi phm th mi ba) L1. Khng phng h danh d mnh (vi phm th mi bn) L2. Khng dng bin php mnh li ch chng sinh (vi phm th mi lm) K1. Khng chu an nhn (vi phm th mi su) L1. Khng t x b (vi phm th mi by) L2. Khng tha th li lm ca ngi khc (vi phm th mi tm) K3. Khng khi tm i tr phin no (vi phm th mi chn) K1. hng hnh vi h lit (vi phm th hai mi) K2. Hnh vi li bing (vi phm th hai mi mt) K3. Ham vic m lun v ch (vi phm th hai mi hai) K1. Chng ngi gia hnh (vi phm th hai mi ba) K2. Chng ngi chnh hnh (vi phm th hai mi bn) K3. Chng ngi chung hnh (vi phm th hai mi lm) Phn 11 L1. Khng hc php Tiu tha (vi phm th hai mi su) L2. Chuyn tm tu hc php Tiu tha (vi phm th hai mi by) L3. Chuyn tm tu hc gio in ngoi o (vi phm th hai mi tm) L4. am m tu hc php ngoi o (vi phm th hai mi chn)

L1. Ght b hy bng cnh gii tr tu (vi phm th ba mi) L2. C th ph hoi qu ca tr tu (vi phm th ba mi mt) M1. Khng i nghe Chnh php (vi phm th ba mi hai) M2. C th hy hoi cnh gii ca s nghe php (vi phm th ba mi ba) K1. Khng lm li ch (vi phm th ba mi bn) M1. Khng gip ngi bnh (vi phm th ba mi lm) M2. Khng gip dit tr s kh (vi phm th ba mi su) L2. Khng gip dit tr nguyn nhn s kh (vi phm th ba mi by) L1. Khng bit bo n (vi phm th ba mi tm) L2. Khng an i ngi su kh (vi phm th ba mi chn) L3. Khng cu gip ngi ngho kh (vi phm th bn mi) L4. Khng kho ch ng t (vi phm th bn mi mt) L5. Khng ty thun ngi khc (vi phm th bn mi hai) L6. Khng tn thn ngi c c (vi phm th bn mi ba) L1. i vi vic phi php, khng chu dng uy c chit phc (vi phm th bn mi bn) L2. i vi vic tri ngc Thnh gio, khng chu iu phc (vi phm th bn mi lm) Phn 12 F2. H tr tm tng ca hnh gi F3. Phng tin lm cho ngi phm gii khi phc thanh tnh F4. Mt ca s thuyt minh tham l ti nh F5. Phn bit cc ti phm thng, trung, h Phn 13 D1. Nan hnh gii D2. Nht thit mn gii D4. Nht thit chng gii D5. Toi cu gii D6. Th th tha th lc gii D7. Thanh tnh gii D1. S li ch th thng rt ro D2. S li ch th thng hin i C5. Nhip tp gii tng C6. Hnh nghip ca gii A3. Hu phn. Ch y c v ch ca Lun ch, khuyn khch k nguyn

---o0o---

Li Gii Thiu Bn dch Vit Vn

B Chnh o B Tt Gii Lun, nguyn Ti Cc Thanh Tnh B Tt Gii Tng Tr Gii Hnh Tng B Chnh o Lun, l mt trong nhng kit tc ca Thng s Tsong Kha Pa, t s khai sng phi M

vng ca Mt tng Ty Tng. Theo truyn thuyt, Thng s l ha thn ca c Vn Th, th hin lm mt nh tn gio v i, mt bc hc gi uyn bc, tinh thng Tam tng, v cng l mt nh canh tn v i ca Pht gio Ty Tng vo th k th mi bn! Quyn B Tt Gii Lun ny phn tch, bin lun v gii thch phn Gii Ba La Mt ca b Du Gi S a Lun, mt trc tc v i ca hai ngi Di Lc v V Trc thuc trng phi Duy Thc. Trong y, ngi Tsong Kha Pa phn tch t m, gii by tng tn nhng o ngha ca B tt gii lut, ph by s khc bit gia gii bit gii thot ca Thanh vn v gii lut nghi ca B tt, cng trnh hin t tng nng lc v i ca B tm l c th lm cho mt hnh gi B tt tha phm ti cn bn, bt lun ti gia hay xut gia, c th hon ton khi phc li s thanh tnh ca gii th B tt ca mnh. y l mt s kin kinh ng m Pht gio i tha Trung hoa v Vit nam cha h m tng ti. Hn na, b lun ny cn h m cho chng ta thy c chn tri siu vit ca l tng i tha, mt s sinh ng tuyt vi, mt tinh thn cch mng v i, cng nhng s hy sinh cao c hng trng ca nhng hnh gi i tha chn tht. Trong quyn lun ny, ngoi nhng iu gii va k trn, ngi Tsong Kha Pha trch lc thm mi bn iu gii trng t quyn i Tha Tp B Tt Hc Lun (gi tt l Hc Tp Lun) ca B tt Tch Thin, ng thi, khai trin cc gii khinh thnh bn mi lm iu, thnh th, tng cng c mi tm gii trng v bn mi lm gii khinh. Ngoi ra, ngi cn tham kho cc b gii lun cng cc kinh in khc tm li gii p tha ng nht cho nhng s thc mc hoc nghi ng v ngha v cng nng ca B tt gii lut. Nhng iu gii B tt trong phn Gii Ba La Mt tng c phin dch ti Trung quc, ln th nht do ngi Tam tng m V Sm, di nhan a Tr B Tt Gii Bn, bao gm bn gii trng v bn mi mt gii khinh, ln th hai do ngi Tam tng Huyn Trng, di nhan Du Gi B Tt Gii Bn, bao gm bn gii trng v bn mi ba gii khinh. Hai quyn gii bn ny, tuy phin dch lu, nhng v b s lu truyn ph bin ca quyn Phm Vng B Tt Gii Bn ti Trung quc nh hng, ln p, cho nn n nay, s lu hnh ca chng vn cn rt hn ch. B tt gii lut c phn tch v pht huy y l gia sn chung cho c i tha Hin gio v i tha Mt gio, n l nn tng c bn v ng thi cng l mt cu trc quy m thit yu cho tt c hnh gi i tha mun i

trn con ng huy hong n mc ch ti cao ca mnh l V thng B , ch khng phi l ch dnh ring cho nhng hnh gi Mt tha. Ci xin cc hnh gi i tha Hin gio ng ch v nhn thy ta hoc tn tc gi, ri vi vng cho y l mt tc phm ca Mt tng m l l, bc b. y l mt kit tc v i v B tt gii lut m Pht gio i tha Trung hoa v Vit nam cn phi tm nghin cu, hu c th pht huy tinh thn v ngha chn thc ca B tt o. Ngng mong ch v thc gi hy pht khi s ng tnh, cm thng vi nhng hnh gi tn sng l tng thnh Pht sinh v cht t tm t chiu c n nhng ngha su xa chn tht y. u cng l mt c duyn may mn cho Pht gio i tha vy! Ma Vu Lan nm Bnh tut 2006 V Liu Tch Tnh Trai Thch Tnh Nghim cn ch

---o0o---

Li Ta Bn dch Hn vn
B Tt Gii l cng lnh ca vn hnh, kho tng ca phc c, bc thang ln qu Pht, ng Chnh n Nit bn. T khi ng i Gic ng th, khai th php mn t li li tha, xin dng gio php Hin tha, Mt tha, a chng sinh ln Thp a, hu tnh ra ba ci, phng tin tuy v lng v bin, nhng khng c phng tin no m khng dng gii lut lm thuyn b, ly thi la lm b bn. Tu gii hnh nn nghip c dit tr, t thnh thc m chng sinh li ch. Ch cc thay Gii ! Hnh a ca B tt cn c ch vt ngoi phm vi ny chng? ng bun thay, i mt php suy, gii lut khng cn ai ging gii! Ch tr, tc tr mt i chnh qu, tu tp, phng hnh oai lch hnh nghi. Mun vt bin kh m khng nghim tr gii c, th cng ging nh voi cung i lc ng t. o php mt m, u cng l ni lo ca B tt vy! May thay, Bc Thng s ca chng ta, Thnh Tsong Kha Pa, Bc tr tu khai ng siu vit hn i, ng gii c uy nghim vt xa th tc,

xut sinh Cam Ninh, trng thnh ti Ty Tng, hc nhiu hiu rng, thm nhp Thnh gio, hong dng Chn Tha, quang hin Chnh Php. M ng t o cho ba loi cn c, by s thm su ca Hin gio, Mt gio. y chnh l p ng phng n Nit bn, chn uy phong cho gii lut. Ngi tham kho lut tng m to nn b lun ny, thng nhip vn hnh thnh ba t, bao qut c vo chn loi. Ch x b, tc l mi tm ti tha thng, bn mi lm ti vi phm, ch gi ly, tc l gii bit gii thot ca by chng, cng cc hc x lc , t nhip, li cn thu nhip bn ngha ca cc b lun Du Gi, Hc Tp, dung hp th ca cc ngi Long Th, V Trc, y c rng ri vo cc s gii ca kinh lun xin minh hnh tng gii lut, nghi qu th gii, cng hnh tng ca s phng h tnh gii. Hai tha Hin, Mt, x b gii lut th khng cn l con ng o m B tt ba i u phi hc tp. y qu thc l Thuyn T trong vic th, Diu Phm cho s xut ly. Hng Danh, lc c hc php, tng nghe v Thng s h Tn ni: B lun ny, ch su xa, ngha l tinh xc. Ngi ti gia, xut gia hc tp Pht php Ty Tng, bt lun Hin gio hay Mt gio, khng ai m khng nghin cu, dng y lm php thc cho s tu hnh. Hm nay, nhn c duyn thnh lp B Hc Hi, vi tng ch hong truyn Pht php, Hng Danh bn em quyn lun ny trng by trc i chng, nguyn phin dch, mi ngi trong hi nghe qua u nhit lit tn ng, nhn y, vo thng tm nm Gip tut (1934) thit lp Dch Kinh X, y nhim Hng Danh ch qun s vic ny. Hng Danh cung cn y vo bn Tng vn ca cha Tung Chc Bc Kinh san hnh m phin dch. Khi gp ngha kh hiu th n nh s ch gio ca v o s ca B Hc Hi l Thng s Vinh Tng, qua s thng dch ca ng Ng Kim Qun, hn na, li cn c ng Cao Qun Nh gip hiu nh li vn. n thng t nm sau, t hi (1935) th phin dch hon tt. Hng Danh, hc thc th thin, cha th hiu thu ngha su xa kh d, e rng bn dch mt i phn no ngha chn thc. Nguyn cc bc cao c Pht gio, t bi ch chnh nhng ch sai lm, lm sng t nhng ni tm ti.

Xin nguyn Tam Bo gia h, chng minh lng thnh ca con, khin cho Diu Php c ph cp, mi ngi u c ngi trn thuyn Gii Lut, n thng ni Pht a. Tit Mnh H, Dn Quc nm t Hi (1935), Thang Hng Danh knh ghi Thng Hi Dch Kinh X. ---o0o---

Phn 1
A1. Phn ta Knh ly ng T Vn Th S Li B Tt Ma Ha Tt (1) Tn thn Pht Thch Ca. Knh ly Bc em lng i bi, Bao kip tu nhng cng hnh kh, Nay chng qu Pht, din php mu, Lay tnh chng sanh ang m mui. (2) Tn thn Pht Di Lc. Ly Bc c ng i Gic Tn, Th k k v ngi Php Vng, T ti trn i, V Nng Thng , Dng Thanh Tnh Tng h hu tnh. (3) Tn thn ngi V Trc. Knh ly di chn nh a sen, Ca bc thnh gi, ngi V Trc, Ngi em n mi s ct tng, Con nay cung knh xin th phng. (4) Tn thn B tt a.

Ngi V Nng Thng din diu php, i vi hnh B tt cn hc, Ch dy php tu hp Chnh l, Ngi thch Thng tha nn th tr. Nhng ngi t xng l i tha, Nhng i vi gii lut B tt, M khng tr tu, khng phn bit, Hoc ch tng nim theo mt ch, i php Thng tha cn tu tp, Cng o nht ca B tt, Khng th quyt tm cu Thnh php, Phng dt, x b ngha chn thc, Bn h, tm m mui Chnh o, Ging nh ni voi khng mc st. Nhng Bc c cn tnh Thng tha, i vi php ny, rt thch nghe. (5) Nhn duyn ngi V Trc son B tt a. Phn K bit trong quyn Diu Ct Tng Bn Tc ni: C bc B s tn V Trc, Thu r chn ngha ca lun tng, Hay kho chn la cc kinh in, Tt c liu ngha, khng liu ngha, Li hay khai trin tr th gian, Kho phn bit lun tng bn ngha, Ngi l bc vin chng tr minh , L s gi ca c iu Ng, Bc ni li tht uy lc, Kho hay sinh khi tu th thng, Khin Thnh Gio tr th lu di, Chn ngha chn thc ca kinh in, Ngi th mt trm nm mi tui, Sau khi mt, hin thn ci Pht, Tuy trong sinh t lun hi, Vnh vin hng mi v an lc, Trong i v lai s chng c, V thng B ti cu cnh.

B tt V Trc tu tp php mn th thng vi diu, pht nguyn rng ln, trong nhiu i, tch tp v lng t lng kh ngh bn, tinh tin thnh khn tu tp, chng c Php quang nh, c th lm cho mi ngi t c s gii thot cu cnh, ging nh vt bin ln, u c n b bn kia, y nng lc kho lo la chn cc php m cc chng sanh khc kh th lng c. Ngi ni B tt Di Lc, rng nghe v lng Pht php, c bit i vi l th hnh qu rng ln ca Thng tha, ngi nghe v lnh th mt cch vin mn. Sau ngi su tp nhng ngha l thit yu, bin son phn B Tt a ca b Du Gi S a Lun. (6) Nhn duyn lun ch Tsong Kha Pa to lun ny. Nu nh c ngi, i vi php Thng tha, tu tp t i, sc hiu bit yu t, i vi cc hc x ca B tt, khng th qun xt, thng t, v mun nhng ngi km ci ny c th hiu r mt cch d dng, cho nn ti (Tsong Kha Pa) xin gii thch s lc ngha phm Gii Ba La Mt ca phn B Tt a ny. (7) Tng lun tr gii. Hnh gi B tt dng ch no lm ni y ch? Phi y nh Thnh gio dy. Trc tin phi pht khi tm B th thng, k , i vi nhng iu B tt pht nguyn tu hc, phi dng s tr gii lm cng hnh thit yu, v nu nh khng th tu tp hc x ca B tt, th khng th no chng c V thng B , bi th, tr gii l con ng quan yu nht trong tt c cng hnh ca B tt ba i. Trong phn B Tt a ni rng ba t gii ny (lut nghi, nhip thin php, nhip hu tnh) l nhng iu m tt c B tt qu kh cu i B hc, tt c B tt v lai s hc, v tt c B tt hin ti v lng v bin mi phng th gii ang hc. Li na, Gii S ni: Phm tt c hnh gi pht tm V thng B , bc vo ngng ca i tha, t phi an tr trong tnh gii ca B tt. Nu i vi nhng hc x ca B tt c ging ni trong Gii Ba La Mt khng chu tu tp, hoc khng cung knh, tin tng, m t cho mnh l hnh gi i tha, th nn bit y ch l B tt tng t, ch khng phi B tt chn thc. Bi th, pht tm B , m i vi hc x ca B tt, khng chu tu tp vi lng tin tng su xa, th khng th no chng c V thng B . Nhng v hnh gi cu B , phi nn qun xt hc x ca B tt, xem

l con ng chnh yu ca mnh, theo m sing nng tu hc. Thnh Tam Gii Kinh ni: Ny H Quang! Nu c thin nam, thin n no tu hc B tt tha, khi nghe c B tt hc x, m li khng th sinh lng tin tng chn thc su xa, nn bit ngi rt ro khng th chng c A nu a la tam miu tam b . V sao? Do s tu hc m chng c B , chng phi khng tu hc m c th chng c. Nu nh khng tu hc m c th chng c, th nhng loi nh mo, th, v.v..., cng phi chng c V thng B . V sao? V nhng ngi khng tu chnh hnh, t khng th chng c qu V thng. Li na, nu khng tu chnh hnh m chng c V thng B , th li ni, m thanh cng chng c V thng B , ging nh ch cn ni li nh sau: Ti s thnh Pht! Ti s thnh Pht!, cng s lm cho v lng chng sanh thnh Pht. (8) Hai Tha Hin, Mt u phi tr gii. Nu nh cho rng ch c hnh gi Hin gio mi cn tu hc, hnh tr tnh gii ca B tt, cn hnh gi Mt gio th khng cn phi tu hc, quan nim nh th gi l i t kin. Nhng b kinh Mt gio nh Tam B , Kim Cng Khng Hnh, Kim Cng nh u ni nh sau: Con nay ng l xin pht khi, Tm B ti thng v thng, i vi tt c gii lut nghi, Cng gii nhip thin php vi diu, Gii nhiu ch hu tnh th thng, Mi gii u kin quyt th tr. Ngha l, nu mun th tr gii lut ca Kim cng tha (Mt tha), trc tin cn phi pht nguyn hc ba t gii ny. Hn na, i vi nm Pht b , phi nn cung knh th tr, y c vo nghi qu Mn la, v cng phi h tr hai loi gii cng v bt cng. Cng gii, tc l gii php ca B tt. Bi th, hnh gi B tt pht tm hnh tr, i vi ba t gii, hoc su Ba la mt, u phi nn tu hc. Ngoi ba t gii v su Ba la mt, khng c con ng i tha Ba la mt no khc. V th, vic tu hc ba t gii v su Ba la mt, l iu cn thit ca bn Tc b trong Mt tha, bt lun l b no. Li na, (1) pht tm B , v (2) su Ba la mt, l con ng chung cho c Hin gio v Mt gio, cho nn hnh gi Mt gio, trong tt c mi thi, u khng nn x b hai iu ny. Diu Ct Tng Bn Tc ni:

Hnh gi Mt gio, phi nn y vin mn ba php. Ba php l g? Mt l khng x b chng sanh; hai l h tr B tt tnh gii lut nghi; ba l khng t mnh b mt nhng Mt php hin ang tu tp. Kinh Kim Cng nh ni: i vi su hnh Ba la mt, Phi theo th t m tu hc, C th lm li ch hu tnh, y gi l hnh B tt hnh. Kinh Kim Cng Mn, phm th mi hai cng ni: Con pht tm B th thng, Rng nhip tt c k ng thng, Nng vo Thng B tu tp, V li chng sanh, nguyn thnh Pht. Hin gio v Mt gio, i vi cc hc x ca B tt, s khai, gi tuy c khc bit, song bn th ca gii ch l mt. Phi nn bit rng, Hin gio v Mt gio, bt lun tu theo php no, u phi nghim tr gii lut. ---o0o--A2. Chnh thc gii thch gii phm. Gii thch gii phm, s lc phn lm hai phn: 1. Tng nhip, 2. Phn thch. ---o0o--B1. Tng nhip. Th no l tt c gii ca B tt? Ni s lc v hnh tng th c chn loi gii: (1) T tnh, (2) nht thit, (3) nan, (4) Nht thit mn, (5) thin s, (6) Nht thit chng, (7) toi cu, (8) Tam th lc, (9) thanh tnh, Chn loi hnh tng ny, Ni s lc v gii.

Trong y, (1) t tnh gii: l tng tng ca gii; (2) nht thit gii: l s phn bit mt cch rng ri th tng ca gii; (3) nan hnh gii: gii ny rt kh hnh tr, khng phi nhng ngi tm thng c th hnh tr c; (4) nht thit mn gii: gii ny c th phn bit tt c cng hnh; (5) thin s gii: gii ny c th lm ch y ch th thng cho nhng bc thin s; (6) nht thit chng gii: gii ny c th phn bit rng ri v hnh tng, chng loi ca gii; (7) toi cu gii: nh trong i S c ni: La xa s kh no ca ngi khc, do v cnh v hnh c s thay i, khc bit. (8) tam th lc gii, v (9) thanh tnh gii, u l ni v qu bo th thng ca gii, do phng tin x, c, m c s khc bit. ---o0o--B2. Phn thch C su phn: (1) ni s lc v t tnh gii; (2) ni tng tn v tt c gii; (3) lp lun v s sai bit; (4) ni v s li ch th thng ca gii; (5) nhip tp gii tng; (6) ni v hnh nghip ca gii. ---o0o--C1. Ni s lc v t tnh gii. C hai phn: (1) gii tnh, (2) s ch li th thng. ---o0o--D1. Gii tnh Trong phn gii tnh, c bn cng c, ngha l cng c ca t tnh gii tng cng c bn loi: (i) cng c ca s chnh thc t ngi khc th gii; (ii) cng c ca s vui thch thanh tnh; (iii) cng c ca s sm hi thanh tnh nhng s phm gii; (iv) cng c ca s cung knh su xa, chuyn tm tng nim, hnh tr gii php khng c s vi phm. Bn cng c, c ngha l: (i) Do s chnh thc t ngi khc th gii, nu c nhn duyn vi phm gii php, bit r s b ngi khc qu trch, hy bng s bt chnh, v vy i vi nhng hnh ng xu, sanh tm h thn; (ii) v i vi gii php c nim tin vui thch thanh tnh, cho nn, nu c nhn duyn vi phm, lin t qun xt chnh mnh, e s s phm gii s li ko, ph hoi nhng cng phu tu hnh, lin khi tm h thn i vi vic c.

Do v hai vic: (iii) sau khi phm gii, sm hi thanh tnh, v (iv) khng h hy phm gii php, cho nn xa la php c. Do v B tt chnh thc t ngi khc th gii, nng vo nim vui thch thanh tnh, cho nn sinh tm h thn, v do tm h thn, cho nn khng phm gii; hoc gi, nu l phm th lin sm hi thanh tnh, nh c th kho phng h nhng iu gii th. Do v cn thn phng h, nn khng b phm gii, xa la php c. Bi th, c th ni rng, nhng ngi th gii phi nn ng l, dng tr lc qun xt t tm; do thng thng qun xt, cho nn xa la nhng s h thn, hi hn; cho n khi khng cn phm vo cc iu gii, d nng hay nh, do y m c th sanh khi tm thanh tnh th thng. Nhn y, t lc bt u th gii, khng cn b nhim bi s li lm, gi nh, i lc b mt chnh nim, b nhim bi s li lm, th vn c th ngay lp tc, khng mt cht do d, khin tr nhng li lm khng cn my may, bng cch pht l sm hi tr dit ti phm gii, lm cho tr li thanh tnh. Sau khi sm hi xong, phi nn khi tm cc k h thn; sau phi nn t mt v thin tri thc y c hnh uy nghi, cu th li tnh gii. S mong mun th gii, khng phi l theo ngi khc, m phi do chnh ngi th gii suy ngm, quyt nh; cng khng phi vng theo mnh lnh ca ngi khc, m l y theo s vui thch vi diu th thng ca chnh mnh. i vi hai nhn duyn ny, phi kho chuyn tm ch . Bn cng c ny, nhng b s gii khc, phn nhiu u cho rng cng c th nht l do s th gii, cn ba cng c sau l do s h gii; th nhng, lun Du Gia th cho rng hai cng c u l nhn ca s h gii. B Tt Gii Nh Thp Tng ni: Dng nim vui thanh tnh th thng, T v thy gii c thanh tnh, Tr lc th thng, m th gii. Ngha l hai cng c u thuc v s th gii, cn hai cng c sau thuc v s h gii. Li na, cc B tt, lc ang cu th gii, nu nh khng gp c v thy y gii c, th c th qun tng ch Pht, B tt, hin n trc mt, truyn th gii php cho mnh. Th nhng, t ngi khc th gii vn l iu chnh yu. Nu nh gp c bc thin tri thc, th phi n ch ca ngi, rp u cu thnh v y truyn gii cho mnh. Sau khi c

truyn th gii php, phi nn cung knh vui mng, h tr nhng iu gii th, th c th nhanh chng pht sanh gii hnh thanh tnh. Hc Tp Lun ni: Tr gii, ngha l hnh gi i vi hc x ca B tt, phi nn t bc c gii c lnh th hnh tr, chn thc tu tp tnh gii ca B tt. Nhng hnh gi nh th, nu vi phm nhng iu gii hc, phi nn khi tm h thn, s rng khi di bc Thng s cho nn sinh lng h thn. Do lng h thn , cho nn khng cn phi nh vo s khch l ca ngi khc, m t i vi gii php sinh tm vui mng cung knh. V vy, tt c B tt, nu mun thnh tu cc hc x ny, phi nn i trc ch Pht m chnh thc th hc! Ni v hnh tng nhn qu ca cng c. Phi nn bit rng hai cng c u c th dn pht hai cng c sau. Hai cng c u l nhn, hai cng c sau l qu. Hnh tng ca s dn pht c trnh by phn trn. Trong bn loi cng c trn, hai loi c th lm gii hnh thanh tnh, tc l: (1) hon ton khng vi phm, (2) sau khi phm gii, sm hi khi phc s thanh tnh. Nn bit, do ba iu: (1) s chnh thc th gii t ngi khc, (2) s vui thch thanh tnh, (3) cung knh su xa, chuyn tm tng nim, khng c s vi phm, c th lm cho hnh gi s khng hy phm nhng iu gii thanh tnh th. Li na, (4) sau khi phm gii, sm hi thanh tnh, c th lm cho ngi phm gii tr li thanh tnh, li lm cho khi phc gii th. Do hai loi ny, nn ni l c bn. Trong cc b s gii khc, tp hp bn loi cng c m ging thnh bn iu: (1) Cng c u tin l s th gii, ba cng c sau l s h tr gii. (2) Mt cng c thuc v s vui thch, ba cng c thuc v s hnh tr. (3) S vui thch chnh thc th gii, v ba t tnh gii. Chnh thc th gii li c ba iu: (i) t mnh trnh trng thnh cu m th gii; (ii) hoc v mun lm phc in cho ngi khc m th gii; (iii) hoc v mun c t ti, xa la s tn no chng sanh m th gii. T tnh gii cng c ba iu: (i) gii php th, (ii) sau khi th sm hi thanh tnh; (iii) phng h gii php. (4) Hai nhn v hai qu ca tnh gii. ---o0o---

D2. S li ch th thng. C bn loi: (i) diu thin tnh gii, (ii) v lng tnh gii, (iii) nhiu ch nht thit hu tnh gii, (iv) nng hoch i qu thng li gii. (i) Diu thin tnh gii: sau khi t ngi khc chnh thc lnh th gii php t tnh y bn cng c nh th xong, ty thun gii lut m tu hc, th c th pht sanh nhiu s li ch. Mt l t li, ngha l cc v Thanh vn, lc tu hnh t li, bit r t , la xa cc phin no v nhng s kh kh, t lm, t vic, ch lo tu tp, t thn tch tnh, hoc t iu phc. Cn cc v B tt, lc tu hnh t li, lin on tr hai chp (ng chp, php chp), m chng hai tr (thc tr, quyn tr). Hai l li tha, ngha l lc mi pht tm, lin mun lm li ch rng ln cho hai loi hu tnh hu tnh v hu tnh v tnh. Lm th no li ch hu tnh v tnh? Ngha l hin tin, i vi vic cu , pht tm lm cho chng sinh xa la no c: chng sanh cha sanh khi vic c, lm cho khng sanh khi; sanh khi vic c, lm cho x b, y gi l hnh lm li ch chng sanh ca B tt; hn na, li dn o chng sanh tu tp php lnh: chng sanh cha sanh khi php lnh, lm cho sanh khi; sanh khi php lnh, lm cho tng trng, y gi l hnh lm an lc cho chng sanh ca B tt. Li na, i vi cc chng sanh v tnh, tm cn nhiu sn hn, khng c duyn lnh i vi Pht php, lc trong ng t, ri vo no c, B tt v nhng chng sanh ny m lm ngi hng dn, lnh o, li ch an lc, vui thch cu khng h x b chng sanh; thng i nhng c hi lm li ch cho h. y gi l hnh ca B tt thng xt chng sanh. Lm th no li ch hu tnh hu tnh? Ngha l c th dn dt cc chng sanh hu tnh ny tu tp, t n cc thnh qu, y gi l hnh ca B tt li ch tt c tri ngi. Lm th no li ch? Ngha l dng phng tin dn dt h t hai giai bc t lng v gia hnh, t n thnh qu. Li c th lm cho h hin i c an lc, thn tm thanh thot, hn thng nim vui ca s gii thot. y gi l hnh an lc ca B tt. Do nhng cng hnh ny m hnh gi i vi gii php B tt thanh tnh vi diu khng cn lm ln nghi hoc. Trong cc b s gii khc c ni nhiu v nhng s li ch ca gii php. y khng th trnh by ht c. (ii) V lng tnh gii: nhip th v lng php hc (hc x) ca B tt. (iii) Nhiu ch ch hu tnh gii: trong hai giai on tu hnh (tu o) v chng c (cu cnh o), u thng lm li lc cho tt c chng sanh.

(iv) Nng hoch i qu thng li gii: trong lc ang giai v B tt th t mnh cu chng c qu v B rng ln vin mn, n lc t c qu Pht, th c th em qu v ny b th cho chng sanh c s thng li to ln. Th no l s thng li to ln? Cc bc Thanh vn phi y ba hc (gii nh tu) th mi c s hon thin trong ba thi, cn B tt ch cn th tr gii php th c s hon thin trong ba thi, ngha l lc mi pht tm, ni rng v vic li ch t tha, y gi l s thin, k thc s lm li ch tt c chng sanh, y gi l trung thin, cui cng chng c qu Pht, y gi l hu thin. V Nng Thng: Ajita, tn ca ngi Di Lc (Matreya) Tr minh: tc l la ni. Chng tr minh tc l chng la ni. Nm Pht b: tc l Pht b, Kim cang b, Lin hoa b, Bo b v Yt ma b, mi b u ly mt v Pht lm b ch; ch Pht tng ng vi nm b l T L Gi Na, A Sc, A Di , Bo Sanh v Bt Khng Thnh Tu, v th gi l nm Pht b. Bn Tc b ca Mt gio, tc l S b, Hnh b, Du gi b v V thng du gi b. ---o0o---

Phn 2
C2. Ni tng tn v tt c gii. C ba phn. Phn mt l gii php, phn hai l lnh th gii php, phn ba l phng h gii php. D1. Gii php. Phn mt li c bn phn: (1) phn bit, (2) t tnh, (3) nhn duyn y , (4) tp hp y ngha thit yu. E1. Phn bit. S lc c hai loi:

F1. Phn bit s y S y c hai: mt l B tt ti gia, hai l B tt xut gia, cng tt c nhng ngi thuc v hai chng B tt ny. Nh vy, nhng gii php m hai hng ti gia, xut gia y ch c gi l tt c gii php. Do v mi ngi y ch hc tp tt c gii php, nn gi l B tt ti gia, B tt xut gia. Li na, ngi Ti Thng T c ni: Ba c o v ci tri ch c s t nhin th gii, ngha l ch c gii php ti gia; ring ci ngi th c c hai loi gii php, ti gia v xut gia. Trt Mc Tra S ni: Ba c o v ci tri sc gii, khng t ngi khc th gii, m ch c s t nhin th gii; cn ci tri ngi trong dc gii th c hai cch th gii: t nhin th gii v t ngi khc th gii, cho nn c hai loi gii ti gia v xut gia. Nh vy, ngi th gii php B tt, sau khi cht, tuy lun chuyn trong ba ci, nhng gii th vn vnh vin khng mt, ty ch th sanh, t nhin c li gii th. Ni tm tt, ngi th gii, tuy sau khi mt, lu chuyn trong ba ci, nhng gii th ca B tt tnh gii vn duy tr lin tc, vnh vin khng mt. y, ni c hai loi ti gia v xut gia, l do cc v B tt i vi nm loi gii xut gia, nh sa di, v.v..., c th tr y hay khng m c s phn bit. ---o0o--F2. Phn bit t tnh Y c vo hai phn tnh gii ti gia v xut gia ny, ni s lc v ba loi: (1) lut nghi gii, (2) nhip thin php gii, (3) nhiu ch hu tnh gii. Ba loi gii ny hm nhip tt c gii php m B tt th tr. V sao ba loi gii trn c tn nh vy? Theo cc b s gii khc, c hai li gii thch: (1) C ngi ni: Trong Thanh vn tha c ba loi lut nghi, ging nh ba t gii y, ngha l (a) bit gii thot lut nghi, hng phc phin no, (b) tnh l lut nghi, tm thi dt ht cc duyn, (c) v lu lut nghi, vnh vin on tr tt c phin no. (2) Li c ngi ni: Hnh ca B tt, pht khi t hai vic: (a) t thnh thc chnh mnh v (b) thnh thc ngi khc. (a) Do v mun t thnh thc chnh mnh m xa la hnh ng c, tch tp cng hnh lnh, cho nn c hai loi gii lut nghi v nhip thin php, (b) do v mun thnh thc ngi khc, cho nn phi gn gi nhiu ch

hu tnh gii. y l ngha ca ba t gii ca B tt. Trong hai li gii thch va nu trn, chng ta nn y theo li gii thch th hai. V sao li sp t ba gii theo th t trn (lut nghi, nhip thin php v nhip hu tnh)? Trt Mc Tra S ni: Gii vin ly (nhip lut nghi) th chung cho c hai (B tt ln Thanh vn), cn hai gii sau (nhip thin, nhip chng sanh) u ly gii lut nghi lm nhn, th nhng, khi hnh tr th khng th hn tp. Hnh tr khng hn tp, ngha l t mnh cha c c th cha th ngi khc, t mnh cha on tr phin no th cha th on tr phin no cho ngi khc, t mnh cha tu php lnh, th cha th lm li ch cho chng sanh (nhiu ch hu tnh). Cho nn ni theo th t trn. ---o0o--E2. T tnh. C ba phn: F1. Lut nghi gii. Tc l cc B tt th tr gii bit gii thot lut nghi ca by chng (gii t kheo, gii t kheo ni, gii chnh hc n, gii cn sch nam, gii cn sch n, thuc v gii xut gia; gii cn s nam, gii cn s n, thuc v gii ti gia). Hn na, gii bit gii thot thc s c tm loi, nhng y khng lit k cn tr gii (bt quan trai gii) l v nh B Tt Gii Nh Thp Tng Nan Thch ni: Ch th tr mt ngy m, khng phi l iu kh lm, khng th vnh vin xa la s dm dc, khng th th tr lin tc (trong thi gian lu di), cho nn khng lit k. Cn Trt Mc Tra S th ni: Gii cn tr (bt quan trai) l ch y ch ca cn s nam, cn s n, cho nn khng lit k. Nu ni gii cn tr (bt trai gii) b bao hm trong gii cn s (ng gii), th iu ny khng ng vi s thc. Trt Mc Tra S li ni: Gii chnh hc n (thc xoa ma na) c bao hm trong gii t kheo ni. iu ny cng khng ng. Hi: Nu vy, gii lut nghi ca B tt c khc bit vi gii lut nghi ca by chng hay khng? Nu ni khc bit, th tng phn vi lp lun ca B Tt a, bi v trong B Tt a, ngoi gii lut nghi ca by chng ra, khng thy ni n cc gii khc. Cn nu ni khng khc bit, th c phi ging nh gii bit gii thot, ngha l sau khi mng chung, gii th

cng s b mt, v nh vy cc hng tri ngi, v.v..., tuy mun pht tm tu hc ba t tnh gii ca B tt, rt ro cng khng th c gii th lut nghi ca B tt? Tr li: Nu l hng xut gia, y B tt gii, th trong nhng loi gii bit gii thot ca nm chng xut gia, ty th mt loi gii, th tc l gii lut nghi ca B tt; cn hng B tt ti gia, i vi hai loi gii bit gii thot ca hng ti gia, ty th mt loi gii, tc l gii lut nghi ca B tt. Hng tri ngi, khng cn phi nng vo gii bit gii thot, cng vn c th c c gii th ca B tt. V nh gii vin ly, ngha l xa la mi nghip bt thin, hoc l xa la by nghip bt thin ca thn v ming, l tng chung ca gii bit gii thot v gii lut nghi ca B tt, m khng phi l tng ring ca gii bit gii thot. o C Lun S ni: B tt lut nghi gii, ngha l by loi gii bit gii thot phng h ch ti, gii phng h tnh ti, v gii phng h mi iu bt thin. Trong y, phn u (by loi gii lut nghi) l th ca gii bit gii thot, cn phn sau (gii phng h tnh ti, v gii phng h mi iu bt thin) l tng chung vi by loi gii bit gii thot. Li na, Ma Ni H Nim Trang Nghim Lun ni: Lut nghi gii l gii ngn chn, ngha l phi nh thc xa la by c (thn ba, khu bn), m li c th sinh khi ba loi php lnh, tc l v tham, v sn, v chnh kin. B lun trn li ni: Sau khi sinh khi (ba loi php lnh), li do y lc tng thng ca gii, nn c th thnh tu mi nghip lnh. B Tt Gii Nh Thp Tng Nan Thch ni: B Tt a ni v gii lut nghi, cho rng B tt th bit gii thot lut nghi ca by chng, phi nn bit rng bit gii thot gii l mt phn ca B tt gii, c hai u cng mt th tnh. Cho nn ngi y bit gii thot lut nghi, tc l ngi c cn kh chnh thc th gii B tt, c php lnh th nhng hc x m B tt cn phi hc, ngha l trong gii B tt lut nghi, nhng gii nh cm st sanh, v.v..., u khng khc vi gii bit gii thot. Nu nh cha th nh ch vic to nghip th khng th tr thnh cn kh th gii B tt. iu m on vn trn mun ni, c ngha l v khng nh ch nhng nghip st sanh, v.v..., cho nn khng th tr thnh cn kh th gii B tt. Nu suy ngm cho k, ngha ca s nh ch cng ging nh trong gii bit gii thot. Cho nn B Tt a, cho rng by loi gii bit gii thot l cng mt th vi B tt lut nghi.

Nh phn sau c ni, trong gii B tt, i vi by chi ca thn v ming nh st sanh, v.v..., cng c s khai duyn. iu ny tuy c khc vi gii st sanh, v.v..., ca gii bit gii thot, nhng vn khng phi l sai lm, ngha l tr gii ung ru ra, tt c nhng ch ti (gi ti) khc, trong trng hp b bnh hon, u c khai duyn. iu ny khng ging nh gii php ca t kheo, bi v mun c gii t kheo th phi th ton phn, ch khng th ch th c mt phn gii m thi. B tt lut nghi, tr by chi gii ca thn v ming c s khai duyn ra, cc iu gii khc, cng phi ging nh gii bit gii thot, ngha l phi th mt thn mng, quyt gi gn khng cho vi phm. o C Lun ni: By loi bit gii thot lut nghi, Thng cng cc gii khc tng ng, Trong B tt gii c khai duyn, Cn cc gii khc khng phi vy. Do y c th ni rng, nu nh trc tin cha th ty thun hnh tng ca by loi gii bit gii thot, th khng th sanh khi gii lut nghi ca B tt, iu ny c ngha l nu khng c cng tng ca by loi gii bit gii thot, khng th sanh khi B tt tnh gii, ch khng c ngha l khng c bit tng ca by loi gii bit gii thot, khng th sanh khi B tt tnh gii. o C Lun S ni: iu m bi k mun ni, l mun ch r s y ch th thng ca tnh gii. iu ny trong quyn s ca ngi B Hin cng ni r, y ch gp nht ngha trong , v ni tm lc li m thi. Ngha l ny, t xa c hai lp lun khc nhau: (1) mt bn cho rng phi nng vo gii bit gii thot, nh ni: Nu mun sanh khi v an tr trong B tt lut nghi, phi nn y ch gii bit gii thot, (2) cn mt bn cho rng khng nn nng vo gii bit gii thot, nh ni: Gii bit gii thot l ca Thanh vn tha, phi ngh rng n s chng ngi B tt lut nghi. Phi ch trng nn nng vo gii bit gii thot ni: ni rng c B tt bit gii thot (nhip lut nghi), tc l phi c gii bit gii thot ca by chng ca hai tha i Tiu. y dng s khng tn hi no lon chng sanh khc lm cng tng cho gii bit gii thot ca hai Tha, phi nn y ch vo cng tng ny, khng c tn no i vi tt c chng sanh c n vi chng ta. n nh s khc bit ca gii bit gii thot ca hai tha

i Tiu, chng hn nh gii th tng tc khng on, gi cho ngi khc, sau khi phm gii c th sm hi thanh tnh, thng a thch lm li ch chng sanh, nhng iu ny trong gii bit gii thot ca Tiu tha khng c. y l nhng iu bit gii thot gii ca i tha tri ngc vi Tiu tha. Nu nh khng phn bit cng tng v bt cng tng, th khi ch B tt y vo gii bit gii thot ca Tiu tha, s i ngc li vi tng ch B tt ca mnh. B tt thc s dng gii bit gii thot ca i tha lm hc x chnh yu, lm ch y ch, v iu ny khng c s tng vi no c. Kinh Bo Vn ni: Bit gii thot lut nghi (ca Tiu tha) c s khc bit vi php hc ca B tt. Li na, by chng ca i tha, khi lnh th, hoc h tr gii lut, phi y nh nhng iu ging dy trong cc b T ni da (lut tng) m hnh tr. Nhng ngi phn i lp lun va nu trn cho rng: Nhng iu va nu ln hon ton khng hp l. Nu nh B tt lut nghi phi y vo gii bit gii thot ca by chng m pht khi, th hng tri ngi (cha th gii ca by chng) khng th sanh khi B tt lut nghi. Nu nh nht nh phi nng vo gii bit gii thot an tr, th chng sanh sau khi cht, lun chuyn trong sanh t, ti mi ni th sanh, u khng mt gii bit gii thot; nu th, tri, ngi, sc sanh, u c gii t kheo (mt cch t nhin, khng cn phi th gii). Do y, s sanh khi ca B tt lut nghi, khng cn phi nng vo gii bit gii thot. Mu Ni H Nim Trang Nghim Lun cng c ni: Nu cho rng cn s nam, cn s n, cn sch nam, cn sch n, chnh hc n, b s, b s ni, mi ngi phi nn trn i, ty a v ca mnh an tr trong gii bit gii thot ca by chng, th mi c th c th B tt lut nghi, nu khng nh vy (th gii bit gii thot), khng th sanh khi B tt lut nghi, th ngi ni iu ny cha thng i ngha ca kinh in i tha. Nu cho rng khng c gii bit gii thot lut nghi th khng th sinh khi B tt lut nghi, th trong B tt tng v cc lun s khc cng phi nn ni r rng gii bit gii thot l cn bn ca B tt hc x, v cng phi nn ni rng: Quyt nh phi nng vo gii bit gii thot, ging nh mun i trn con ng B i tha, quyt nh phi nng vo hnh Tam quy y. Bi vy, khi B Tt a ni B tt lut nghi gii l gii bit gii thot ca by chng, nn bit iu ny c hai phn: mt l gii bit gii thot cn bn ca by chng, v hai l phn gii tng ca tnh ti ca gii bit gii thot chung vi B tt lut nghi, ch khng phi ch l gii bit gii thot ca by chng. Trong y, gii tng ca tnh ti ca gii bit gii thot chung vi B tt lut nghi v B tt lut nghi, c sanh khi cng

lc, bi v khng c s phn bit gia gii tng ca tnh ti v nng y s y ca B tt lut nghi. Nh vy, d cha th gii bit gii thot cn bn ca by chng, vn c th sinh khi (lnh th) B tt lut nghi. Th nhng, tt nht vn phi nh php, nng vo gii bit gii thot, ngha l trc tin phi th mt loi gii bit gii thot ti gia hay xut gia. Nu khng nh th tc l vt th bc m c Pht ging dy. V nh cha th gii sa di m li th gii t kheo, tuy vn c th sanh khi gii th t kheo, nhng khng nn lm nh th. Phi ch trng khng nng vo gii bit gii thot ni: Nu nh khng th xa la thch t li, th khng th sanh khi B tt lut nghi. iu ny (gii bit gii thot) gi l s chng ngi ca B tt lut nghi. Nu trc kia y B tt lut nghi, m sau li sanh khi thch t li, ph hy B tt lut nghi, th gi l s chng ngi ca vic an tr trong B tt lut nghi. iu mi va lp lun trn, phm vo li lm l khng phn bit c s khc bit gia gii bit gii thot v thch Tiu tha (t li). Cho nn mun sinh khi B tt lut nghi, phi nn xa la thch Tiu tha, ch khng phi xa la gii bit gii thot. Nu nh y B tt lut nghi, m li cn sanh khi thch Tiu tha, th s mt B tt lut nghi, n nh gii bit gii thot th khng nn xa la, bi v gii bit gii thot l chung cho c hai Tha. Nu nhn v khng thch thch Tiu tha m xa la gii bit gii thot, th y l mt iu phi l. Nu ngi no trc y gii bit gii thot, th y l ngi c trang b th thng nht th gii B tt, bi v h y ch y ch. Nu nh cho rng th tr B tt gii, l phi x b gii bit gii thot, th y l ph hy nhng iu c Pht ni, cng nh lm cho nhng la m li ch chng sanh b mt trn ma tn hy, nh vy tc l khng hiu r yu ngha trc sau m kinh in mun ni. Phi nn xa la nhng chp kin in o nh vy, ngn chn khng cho chng sanh khi. Nh Thnh Tam Gii Kinh ni: Thng phi nn ty thun li dy v gii bit gii thot nh ni phn trn. Ny H Quang! Trn th gian, nu c ngi no i vi gii bit gii thot sanh khi tng chng i, tc l chng i vi php Thp lc, T v s y ca ch Pht. Nu nh chng i php Thp lc, T v s y ca ch Pht, tc l chng i ch Pht qu kh, v lai v hin ti. Do y trong tng lai s nhn chu v lng qu

bo kh no. Gi nh tt c chng sanh trong mt tam thin i thin th gii u th lnh s kh a ngc, nu so vi s kh no m ngi kia nhn chu, trm phn khng bng mt, ngn phn khng bng mt, trm ngn cu chi nhn n ton s v d ba ni st m phn, cng khng bng mt. Nu mun xa la s kh no, phi nn xa la nhng b s c loi c kin nh vy. D cch xa hng ngn do tun cng phi trnh xa, hung chi gn hn khong ny. Ch cn nghe tn ca ngi y cng phi la xa, hung chi mt thy tai nghe m khng chu ri b ngi y! Li na, Diu T B Tt Thnh Vn Kinh ni: Nh tt c la nng vo t, V khng tai ng, nn sinh trng, Nh vy php lnh nng vo gii, Nc bi thm nhun lm sanh khi, c Pht trong tng T ni da, Ging ni tnh gii bit gii thot, Ti gia Mt tha, ngoi nghi tc, Tt c php khc, phi th tr. Ngha l ngi ti gia trong Mt tha, tr nhng hnh nghi, tc nghip, qu tc, cng nhng iu gii ring bit ca cc v xut gia ra, tt c nhng iu gii m T ni da cp n, u phi hc tp, th tr, hung chi nhng ngi xut gia trong Mt tha, y B tt lut nghi, m li khng hc nhng iu gii y! Li nh ngi Gi Thp Di La Thin Th Bo nh Ct Tng Tr Hu Tn Gi, cng tng cc lc cng kch nhng chp kin in o h lit ny, a v chnh ngha, nh trong lun Bt Vi Vit Tnh Gii Lut Nghi Bn Th ni: Nh c ngi xut gia, tr gii Hin, Mt, Sau v ngu si, i vi iu th, Gii hc ca Thanh vn, Trong gii bit gii thot, Ch ni v hc x, Phn ln khng gi c, Nn ni lut Thanh vn,

Khc vi gii B tt, Bn gi gii B tt, M b lut xut gia. Li ni: Ngi b lut xut gia, i vi gii Hin, Mt, u khng th th tr. Li ni: Bc Thnh thng tu, i B tt t kheo, Phng tin rt kho lo, Trong mng, khng tht nim. Trong cc kh kinh cng ni chi tit v cc B tt ti gia, th hin lm chuyn lun vng, tng tu tp hnh B tt di lu, cn phi b gia nghip, tm cu s xut gia th gii c tc. Cho nn, nhng hnh gi i tha, i vi tt c gii bit gii thot, c bit l i vi lut nghi ca bc xut gia, phi nn yu thch, lnh th, gi gn. ---o0o--F2. Nhip thin php gii. C ba phn: G1. Lc nhip Cc v hnh gi, sau khi th gii B tt, tt c cng hnh u v i B , do thn v ming tch tp cc php lnh, ni chung, u gi l gii nhip thin php. Trong cc lun s u cho rng, y, cu sau khi th gii B tt, phi nn sa l sau khi th gii lut nghi. iu ny c ba ngha: (a) Thi gian: ngha l sau khi chnh thc th gii, nh trong kinh c ni: An tr trong gii, tch tp cc vic lnh, ngha l an tr trong gii mi c th sanh khi php lnh, an tr trong php lnh, v tng trng php lnh. y l nh chnh thc th B tt lut nghi, mi c th tch tp tt c php lnh, bi vy, trc tin phi kin c tnh gii lut nghi. (b) S duyn: ngha l tt c cng hnh u v i B . Do t mnh thnh thc tt c Pht php. y, gii nhip thin php, l s t thnh thc, cn gii nhiu ch hu tnh l thnh thc ngi khc. y gi l s duyn khc bit ca hai phn gii ny.

(c) T tng, hoc cn gi l t tnh: ngha l do thn, ming tch tp cc nghip lnh. y khng ni n nghip, nh cc s gii khc c ni: Tu tp gii nhip thin php, ch l tu tp gii ca thn v ming. Th nhng, trong Qung S, thng thng ni n nghip thin ca . Trong b s gii ca ngi c Quang, cng ni n nghip thin ca , cho rng trong nghip ca thn v ming, t nhin c lc lng ca nghip. Li gii thch ny rt hp l. Li na, B Tt Gii Nh Thp Tng Nan Thch v o C Lun S, u cho rng trong Du Gi S a Lun phi c ch . Nh vy, ba nghip thn ming to tc khc nhau, hoc l hai nghip thn ming to tc, hoc l c ba to tc thin nghip. y gi l gii nhip thin php. ---o0o--G2. Ni chi tit C tm phn: (a) Sinh khi ba tu: B tt y ch, an tr trong gii nhip lut nghi, phi nn dit tr tn lon, nghe kinh hc php, tm cu vn tu, tch tp t lng nghe php, pht khi t tu, k tu ch qun, tc l nhp vo tu tu. Li phi a thch mt mnh ni vng v, tinh tin tu tp, xa la s no nhit, xa la s bt thin cng cc tm t c. Gii Nh Thp Tng Nan Thch i vi vn ny cng c ni: Phi nn a thch mt mnh ni vng v. Trong y tu ch, tc l nh hc, cn phn vn tu, t tu v tu qun, tc l tu hc. Do tu tp cc hc x ca gii, m sanh khi hai phn nh tu ny. (b) Tch tp t lng phc in: Nu thy bc tn trng, khng nn c thi kiu mn, phi t ra vui v n mng, ni li cho tha, hi han l bi, ko gh mi ngi; nu nh ang ngi, phi lp tc ng dy mt cch nhanh chng, cung knh; thy bc tn trng n gn, chp tay knh l, hoc phc dch, tha s mt cch cung knh l ; hoc i vi ngi bnh, khi lng thng xt, n cn chm sc, cung cp nhng g h ang cn. Nh vy, mt cch tng qut, c ba loi rung phc, ngha l (i) rung n, (ii) rung knh, (iii) rung bi. Rung n l ch cho cha m, rung knh l ch cho bc tn trng, rung bi l ch cho ngi bnh hon, ngho kh. Ba loi rung ny l cn bn sanh khi phc in cho hai hng B tt ti gia v xut gia. (c) Ty h cng c i vi nhng bc c c: Khi thy c ngi din ni chnh php, hoc tn thn Tam Bo, hoc ni nhng li hay p, phi nn

m li ca tng. i vi nhng ngi y cng c vn tu, v.v..., phi nn chn chnh khen ngi, i vi vic phc c ca tt c hu tnh, phi nn dng tm vui thch th thng, ni li ty h; hn na, nu bit r i phng l ngi ng c cng dng, trong lng nn vui mng, xa la s ganh ght. Nh vy, tuy khng phi chnh mnh lm, nhng do s ty h, mnh c cng c cng bng vi ngi lm nhng vic thin . Phi nn ty h nghip lnh ca ngi khc, xem nh t mnh lm, sanh lng vui mng v hn. (d) An nhn: Nu nh c ngi n gy s tn hi phin no, phi nn suy ngm qun xt, xem l do nghip c i trc ca mnh chiu cm, i vi k on ch, sanh lng thng xt, khng m lng on hn, cng khng tm cch tr th. (e) Hi hng pht nguyn: V mun nhng php lnh to tc khng b tn hoi mt mt, hn na, li cn sanh khi phc c rng ln, phi nn em tt c nhng thin nghip do thn ming to tc trong i qu kh cng nh hin ti hi hng V thng Chnh ng B . Li v mun thnh thc v lng cng c, phi nn trong mi thi khc pht khi mi loi i nguyn, nh trong kinh Thp a, hoc phm Ph Hin Hnh Nguyn dy. (f) Cng dng Tam Bo: i vi Tam Bo, dng tt c cc loi ti vt, cng s hnh tr, m cng dng thng diu rng ln. (g) An tr trong php khng phng dt: Thng thng nn dng mnh tinh tin tu tp tt c cng hnh ca su php ba la mt. (h) Tu tp cc php lnh trong t lng o: i vi cc hc x, phi nn chnh nim, chnh tri, chnh thn, chnh ng; phi nn phng th, gi gn cc cn mt cch min mt, khng cho chng chy theo cc trn cnh, d cnh a thch, hoc cnh khng a thch, m sanh khi tham, sn. Mun gi gn cc cn, trc ht phi nn gn gi tm ca mnh. Li na, nu nh qu no hoc qu i, th cng khng th tinh tin tu tp, cho nn phi n ung va , khng phm vo hai iu trn; n nhng mn thch hp, v n va phi. Li na, mi m chia lm ba phn, gia m ng ngh, phn u m, cui m v ban ngy th phi nn, hoc sing nng c tng kinh in, hoc tu tp php du gi, li nn gn gi cc bn lnh th thng, bit tu thin x c, y ch cc v thin tri thc dy php. Hn na, phi dng t tm mnh lm thin tri thc cho chnh mnh. i vi nhng iu gii phm, phi nn

qun xt su xa, bit r li lm cng qu bo trong hin ti cng nh trong v lai; kho lo i tr, lm cho tt c li lm cng nh qu bo u c tiu tr. Hn na, i vi iu gii phm, nu c nhn duyn th thng, gp Pht, B tt, lin phi n trc cc ngi pht l sm hi, ng nh php tr dit ti phm gii. Nu nh khng gp, phi nn i trc tng ca ch Pht B tt, hoc cc v ng th gii B tt, pht l sm hi, ng nh php tr dit ti phm gii. ---o0o--G3. Nhip ngha Cc php nh trn, nu c th dn nhip, h tr, tng trng cc thin php gii, th u c gi l B tt nhip thin php gii, ngha l c th sanh trng ba tu. H tr, ngha l sau khi sanh khi, lm cho khng b tn hoi, gi nh tu php nhn nhc, nu khng tr dit sn hn, th c th b sn hn lm tn hoi tt c php thin tch tp c. Tng trng, ngha l sau khi h tr, li lm cho tng trng rng ln, vin mn, chng hn nh hi hng V thng B , pht nguyn rng ln nh ni trn. ---o0o--F3. Nhiu ch hu tnh gii Th no l B tt nhiu ch hu tnh gii? Nn bit gii ny, s lc c mi mt tng: (1) i vi ngi cn phi gip ; (2) i vi ngi ngu si; (3) i vi ngi n; (4) i vi ngi gp s s hi; (5) i vi ngi su kh; (6) i vi ngi ngho tng; (7) i vi ngi cu y ch; (8) i vi ngi cn phi ty thun ca h; (9) i vi ngi cn phi ch dn h trc tip; (10) i vi ngi cn phi dng nghch duyn chuyn i h; (11) i vi ngi cn phi dng thn thng iu phc h. Nh vy, ty trng hp m lm li ch. ---o0o--E3. Nhn duyn y . C ba loi: F1. Nhn duyn y ca lut nghi gii. Cc v B tt an tr trong gii lut nghi, lm th no kho h tr gii lut. y c mi iu:

---o0o--G1. Khng nui tic dc lc qu kh. Ngha l cc v B tt x b nhng cnh dc lc th thng trong loi ngi ca ngi v chuyn lun vng m xut gia, khng h nui tic, nh x b rc ri. y ch dc, c hai ngha, mt l ch mong cu bn ngoi, tc l nhng vt th dng, hai l s mong cu bn trong, gi l phin no dc, tc l s tham i trong tm. S tham i ny l cn bn ca tt c s mong cu ao c. Khng nui tic, ngha l i vi vt dc, tng ngh n s x b, nh ph b c rc, khng cn oi tng n. B tt x b dc lc, cng ging nh vy. i vi s tham luyn, bit l khng chn thc, bn x b khng mt cht nui tic. Li na, B tt i vi i dc, qun tng l s bt tnh, x b s thi bn khng cht luyn tic. i vi phin no trong tm, xem nh vt thi bn, vt i khng thm nhn. i vi nhng ti sn ti gia x b i xut gia, sau nu cn khi tm tham tic, th i vi gii lut nghi, s khng c thanh tnh. Phi nn x b s tham i, tu hai php qun tng, nh trong hai v d phn trn, thng nh nim iu ny mt cch vng chc. ---o0o--G2. Khng ham thch dc lc i v lai. Tu tp phm hnh khng phi cu dc lc trong i v lai, d l cnh dc lc cung thin ma ca ci tri Tha ha t ti cng khng mong cu, hung chi l nhng cnh dc lc khc. y ni khng ham thch, ngha l phi nh thc qun nim nhng dc lc nh rng rm y dy h, beo, cho nn khng mun vo. Phn trn ni khng nui tic dc lc qu kh, l ch ni v cnh dc lc ci ngi, cha ni n cnh dc lc ci tri, v gii lut nghi, ch trng xut gia, m ci tri th khng c ngi xut gia. Cn y ni khng ham thch dc lc i v lai, ch l ni n dc lc ci tri, m khng ni n dc lc ci ngi, v s hng dc ci thin ma l th thng nht trong ci dc. Trong i v lai cn khng mong cu s hng dc ci tri, hung h l cnh dc lc ca ci ngi. Ni tm li, lut nghi xut gia, phi nn rt thanh tnh, phi nn kho h tr. Khng v cu s dc lc i sau m tu phm hnh, ch khng phi ch l khng nui tic dc lc trong qu kh.

---o0o--G3. Khng m m dc lc hin ti. i vi s c cung knh li dng ca cc bc quc vng, trng gi, cn khng tham mun, hung l tham m s cung knh li dng tm thng ca nhng hng dn ty tin. Nn dng chnh tu qun xt nhng s dc lc nh i ma, khng ng ham thch. y phi nn ch , nu nh nguyn cu dc lc i sau m tu phm hnh, th ch gi l thin nguyn, ch khng c gi l tr gii bit gii thot. Trong gii lut nghi ca hng ti gia, tuy khng bt buc phi tuyt i x b nhng vt th dng trong qu kh, nhng cng khng nn tham m cnh dc lc hin ti, cn ngi xut gia th phi nn tuyt i x b tt c s tham m dc lc. Nu nh khng th chuyn i tm tham m ca mnh, nh phn trc qun tng v s lun hi trong ba ci, v qun tng v s li lm ca ci dc, nn bit ngi khng th kho lo gi gn tnh gii. ---o0o--G4. a thch ch vng v a thch mt mnh ni vng v. Nu nh trong chng, nn tm cch an tr trong hon cnh khng cn suy t tm cu s ham mun. Khng nhng ch sanh lng ham thch tha mn i vi gii lut nghi, m cn phi nng vo tnh gii tinh tin tu tp v lng ng tr 1 ca B tt, lm cho a n s chng c, t ti. Nu nh i vi gii lut ch bit sinh tm a thch, tha mn, m khng chu tm cu nhng cng c ti thng, phi bit ngi khng th thnh tu vin mn tnh gii. ---o0o---

ng tr (mt tn gi khc ca nh): l trng thi ca tm an tr trong mt ch, bnh ng duy tr.

G5. Li ni, t tng thy u thanh tnh Tuy trong chng, khng nn bn lun nhng vic tp nhim bt thin. Tuy mt mnh ch vng v, cng phi kho phng h, khng nn khi ln, d mt thong, nhng tm t c, nh tham dc, v.v..., hoc c lc mt chnh nim, nhng tp tng tm thi hin hnh, phi nn tc khc thy r s li lm, mnh m pht tm h thn, sm hi. Nu c th thng thng tu tp nh vy, tuy i lc tm thi hin khi li ni hoc t tng bt chnh, nhng vn c th nhanh chng quay v an tr trong chnh nim, dn dn nh th, tuy khng cn phi tm qun xt, vn c th an tr trong chnh nim. Do nhn duyn ny, c th cu thc, kim im; do v quen s kim thc, dn dn c th b c nhng tp qun xu c trong qu kh, ngha l chuyn c hai tm: (1) a thch ni li bt chnh, (2) suy t bt chnh, lm cho chng khng cn hin khi. T lc bt u tinh tin tu tp, phi nn lm cho nhng tm t c khng hin hnh, hoc gi i lc hin hnh, lp tc c th x b nhng nim c, thy r li lm, mnh m h thn sm hi, nim trc nim sau, chuyn i ngc li, m an tr trong tnh gii. y gi l thnh gio v thng thi la thanh tnh, ngn cm khng cho s nghch l hin hnh. ---o0o--G6. Khng t khinh mit mnh Nu nh nghe nhng bc B tt nhp thnh v (ng a), trong v lng kip, t thu lu xa tu hnh ba t tnh gii mt cch rng ln, v lng, khng th ngh bn, chng hn nh x b thn mnh b th, v.v..., nhng iu m ngi khc kh c th lm c, th cng khng nn t ti; phi nn tr dit tm khip nhc, s hi, t cho l mnh khng th lm c, ri t khinh mit chnh mnh. Lm th no tr dit tm t ti ny? Phi nn ngh nh vy: Cc v B tt , xa kia cng l ngi phm, t t tu hc, cho n khi thnh tu vin mn cc hc x ca B tt, ch khng phi tc khc m lm c. Mnh cng l ngi, t t tu hc, tinh tin khng ngng, quyt nh cng s c thnh tu nh cc v y. T y sanh khi nim vui thch thanh tnh. Nu nh nghe v lng hc x nh vy, khng th tu tp, lin lp tc x b, hoc t ngh rng: y l ch cc v B tt khc tu tp, khng phi l ch ca mnh c th lm c, m vi vng x b, th y gi l chng ngi s tng trng ca ht ging B tt. Phi nn nh phn trn dy, x b s

khip nhc, chn thc dng mnh, sing cn tu tp; tuy tm thi khng th lm c nhng vic kh lm, nhng vn phi tm nim nh sau: Ta i vi php hc, rt ro s c thnh tu. Phi thng sanh khi s vui thch, sing nng tu hnh, nh vy, s tch tp php lnh, tnh tr php c, pht nguyn rng ln. ---o0o--G7. Nhu ha Thng thng qun xt li lm ca mnh, khng nhn li lm ca ngi khc, m cng khng lm cho ngi khc sanh lng su kh. Hi: Nu vy, chng l cho ngi khc mc tnh phm li? Tr li: Khng phi nh vy. Nu thy ngi khc ang sng trong phin no, nn sanh khi lng thng xt. Lm sao sanh khi? Nn ngh rng y khng phi l li lm ca h, m l do sc mnh ca phin no khng ch, lm cho h khng c t ti. i vi nhng chng sanh hung c phm gii, khng sanh lng tn hi, hoc sanh lng hn gin i vi h, m phi sanh lng rt thng xt, tm cch lm li ch cho h. Li mun lm thin tri thc cho h, thng mun lm cho h pht tm B , xa la phin no, khng cho phin no tng trng, cho n khi h c thnh Pht. ---o0o--G8. Nhn nhc D gp ngi dng tay, chn, gch, ngi, dao, gy, v.v..., nh p, lm tn thng, cng khng bao gi khi ln mt thong sn hn, th l no i vi ngi khc li c th ni li c c, nhc m, chi ra, hoc l nh p, hnh hung h? Do y m ba nghip thn, ming, , dn dn tr nn thanh tnh. Trt Mc Tra S ni: i vi phin no ln cn c th nhn chu, hung h i vi ngi khc m lm iu tn hi; d trong mt thong cng khng khi ln nhng tm c nh hy nhc, qu trch, phn hn, bo th, v.v... Li na, trong Lun Du Gia cng c ni: Hung h l em nhng vic c nh hy nhc, s kh ca bt phong 2m lm tn no chng sanh. y mun ni rng i vi ngi nh p, chi ra, mnh cn khng khi tm sn hn, bo th, hung chi t mnh li nh p, chi ra ngi khc! Bt phong: li (li ch), suy (suy tn), hy (ch bai), d (gin tip khen ngi), xng (trc tip ca tng), ki (gim pha), kh, lc (vui).
2

on ny mun ni l khi b ngi khc lm tn no, mnh phi an nhn khng lay ng, m an tr trong bn php ca sa mn. ---o0o--G9. Khng phng dt Nm hnh khng phng dt l tin t 3, hu t, trung t, tin thi, cu thi. Theo nh th t, trong thi qu kh, tt c nhng iu phm, phi nn nh php sm hi tr dit; trong thi v lai, phi nn suy ngm qun xt li lm ca s phng dt; trong thi hin ti, khng c qun chinh nim, mnh m pht th nguyn: Ti s hnh ng, an tr ng nh gii php quy nh, khng hy phm. Hnh ng theo quy tc, an tr trong chinh nim, khng khi tm hy phm gii php. Do nng vo gii php, cho nn mi c mi ng u gi l hnh khng phng dt thit yu nht ca hc x bit gii thot. Nm hnh khng phng dt ny, hnh th bn l cn bn. Nu bn hnh u, s pht sanh hnh khng phng dt th nm. Nu cha pht sanh hnh th nm m pht sanh s phm gii, th phi theo th t m sm hi ng php, tr dit ti chng. ---o0o--G10. y qu tc tnh mnh Qu tc, cn gi l tnh hnh, l khng nn v mong c ting tm m khoe khoang cng c ca mnh. Khng che giu nhng li lm, ng thi pht l nhng vic c m mnh phm. Lc c cng dng nhng vt ti tn, xu x, t i, phi bit t mun m khng su no; khi c cng dng nhng vt ho hng, d dt, phi nn bit , ng tham. Nhn chu nhng s kh, nh nng, lnh, i, kht. Nu cu khng c iu mnh mun, tm khng su bun. Su cn lc no cng phi nhu nhuyn, an tnh, khng lao Tin t l qu kh, hu t l v lai, trung t l hin ti, tin thi l trc , v cu thi l cng lc.
3

Cu ny, nguyn vn ch Hn l Bt nng nhip ng chng gi, v bt nng nhip th kham nhn tnh gii chng c.

xao. Khng bn ngoi nh hng, tm lc no cng an nhn, tch tnh, khng bn chn, no ng, c ch ng hong, suy ngh ng l, uy nghi tch tnh. Tnh mnh, l xa la nm php t mnh, nh tr hin d tng, v.v... Tuy phng h hc x, nhng trong su trng hp sau y vn cha c gi l kho phng h: (1) ch mi phng h cht t, lin cho l y ; (2) li ni, hnh ng u khng th thanh tnh; (3) t khinh mit chnh mnh; (4) khng th thng lnh t; (5) khi vi phm gii lut, khng th sm hi tr dit; (6) nghi tc v tnh mnh khng c thanh tnh. Trong iu (1) li c hai phn: (a) tuy phng h hai nghip thn v ming, nhng tm vn mong cu dc lc ca ba ci; (b) tuy c th phng h nghip, nhng vn khng thch nng vo gii lut tu thin nh. c Quang Lun S ni: Khng th thng lnh t, ngha l khng th nhip th, nhn chu nhng t nghim tr tnh gii . ---o0o--F2. Nhn duyn y ca nhip thin php gii y c hai loi y nm phm. ---o0o--G1. Tun t ca nm ba la mt. Th nht, s tun t tu tp nm ba la mt, theo nh th t, phi la xa nm s vi nghch lm chng ngi nm l: (i) sanh khi tm bn sn, tham lam, d l rt nh, i vi thn mnh, ti sn; (ii) sanh khi tt c nhn duyn phm gii, cn bn phin no, cng cc ty phin no, nh phn, hn, v.v...; (iii) sanh khi nhng tm c nh gin d, mu hi, on trch, hn th; (iv) li bing, nht nht, a nm, a da, khng cung knh, khng chu xc tin cc vic lm thin; (v) khi tm tham luyn thin nh, hoc khi nhng phin no nh hn trm, tro c, v.v... Ni tm li, nu nh khi ln nhng s vi nghch i vi gii lut, phi lp tc tinh tin i tr, hoc ngn chn khng cho pht sanh, quyt khng th lc ca phin no ln mnh, m b n lay chuyn. ---o0o---

G2. Tng bc ca Tu ba la mt. K n l ni v tng bc ca Tu ba la mt, ngha l c th bit r nh thc nhng thng li lnh, c th bit r nh thc nhng nhn duyn lnh, c th bit r nh thc s o v v o ca qu lnh, li c th bit r nh thc nhng s chng ngi nhip thin php, ri xa nm s chng ngi v tri nh trn. Thng li, tc l t c ba loi qu bo - ngi, tri v B . Nhn duyn, l nu r nhn duyn ca qu lnh th thng cao tuyt, chng hn nh l nng vo bn lnh, nghe hiu chinh php, suy ngm tu tp, v.v... o v v o, ngha l i vi nhng qu lnh mong cu, nu coi nh l thng, lc, ng, tnh, y gi l o, cn nu qun st ngc li th gi l v o. y mun ni l cc B tt c c qu lnh, khng cn ci nhn in o i vi s khng in o. Nh vy, bit r s thng li ca qu lnh ca su php ba la mt v nhn lnh ca chng, bit r cch xa la s vi nghch lm chng ngi su , tch tp tt c nhng cn lnh ca su , tc l c th tch tp cc php lnh mt cch nhanh chng, bi v tt c thin phm th gian xut th gian u c hm nhip trong su . Nu c th xa la cc php vi nghch ca su , th c th d dng tch tp cc php lnh. Cc tng bc nh vy, c th thnh tu mau chng cc nhn duyn ca su ba la mt. ---o0o---

Phn 3
F3. Nhn duyn y ca nhiu ch hu tnh gii. C mi mt hnh tng an tr trong gii nhiu ch hu tnh, i vi mi hnh tng thnh tu tt c mi loi, chng hn nh hnh tng lm bn gip , l phi nn lm bn gip tt c hu tnh, dng tt c hnh tng lm bn gip , li nh lc bo n, th i vi mi mt hu tnh trong mi mt loi, ty vic cn phi lm, dng mi mt hnh tng m lm li ch. Th no l mi mt tng? ---o0o---

G1. Lm bn tr gip cho ngi cn tr gip iu ny c hai: (i) lm bn tr gip v s nghip, (ii) lm bn an i tinh thn cho ngi ang gp kh no. (i) Tr gip s nghip c tm loi: (a) tr gip vic tnh ton, ngha l tr gip chng sanh mu tnh cng vic nn lm hay khng nn lm, hng thnh hay suy thoi; (b) tr gip hnh ng, ngha l tr gip trong s quyt nh hin tin; hai iu ny gi l hai loi tr gip bng nim; (c) lm bn ng hnh cho nhng ngi l hnh khng c bn ng hnh, hoc tr gip h trong lc ng x h hoi, tc nghn; (d) tr gip pht trin s nghip, ngha l ch dn mt cch tng tn nhng phng cch trng trt, v.v...; (e) tr gip gn gi nhng ca ci hin c, ngha l ch dn nhng phng cch gi gn ti sn, khng trm cp cp git; (f) tr gip trong vic ha hp s chia r, gii tr s on hn; (g) tr gip ngha li, ngha l tr gip trong s la chn c hi tu nghip phc; (h) tr gip tu phc, ngha l nu nh ngi khng bit li dng c hi tu phc, th nn tr gip cho h c c hi tu tp phc c. Lun s c Quang ni: Hai s tr gip u l tr gip nhng ngi cha c ti sn gy dng ti sn; bn s tr gip k tip l tr gip nhng ngi c ti sn gi gn ti sn, lm cho c tng trng; hai s tr gip cui l hng dn nhng ngi tng trng ti sn, tu tp cng dng. (ii) i vi vic gip tinh thn, cng c hai loi: (a) i vi s kh v thn, gm c bn iu: (i) i vi ngi bnh: cung cp thuc men, chm sc v v; (ii) i vi ngi tn tt: dn dt ngi m la, ch dn ngi cm ic; (iii) i vi ngi qu qut: hoc dng thn cng vc, hoc dng xe chuyn ch, a h n ni n chn; (iv) i vi ngi i ng mt nhc: cung cp thc n ch , chm sc cho h mi mt. (b) i vi s kh v tm, gm c ba iu: (i) kh v ci chng, ngha l i vi ngi b ng ci 4 tri buc, phi em li dy ca bc thnh ch by, lm cho h hiu r; (ii) kh khng gin on, ngha l i vi nhng ngi b bt tm t tri buc, phi nn thuyt php i tr, lm cho h thng hiu; bt tm t l: (1) tham dc; (2) sn khu; (3) hi; (4) b con h hng; (5) ci
4

Ng ci l tham dc, sn hn, nghi php, hn trm v phng dt.

nc; (6) s bt t; (7) b ngi khc khinh mit; (8) tc tnh tng ng. Tc tnh tng ng, tc l nhng ngi c ti sn, dng di, th lc, bung th trong s hng th dc lc, li cn t cho l ho kit tn qu; (iii) i vi nhng ngi kh v: (1) b ngi khc khinh mit, hoc (2) thy ngi khc tri hn, th phi cho h bit s kh no ca nhng s hn thua trn th gian, ng thi ging cho h hiu r ngha l v ng ca php xut th gian. ---o0o--G2. Lm li ch cho ngi m mui ngha l i vi nhng hu tnh ang b kh no v nhng vic c m h gy to, th nn ging ni chinh php, gip cho h quy u, ngng nhng vic c. Ging ni chinh php nh th no? Tc l em tm loi chinh php y bn cng c ra gii p ba loi nghi vn ca hng ngi m mui. (a) i vi ngi do khng bit m hi, th nn ni php tng ng gip , ngha l dng ngha l ha hp khng in o m gii p. (b) i vi ngi bit nhng c hi li tri nghch, th nn ni php ty thun r rng, ngha l dng ngha l ty thun, trc sau khng mu thun m gii p. (c) i vi ngi khng bit nhng li hi li tri nghch, th phi dng phng php hu dng tng xng, sau li ni php ty thun, thng y phn t lng m gii p. (i) Hu dng tng xng, ngha l dng phng tin lm cho i phng t ng. (ii) Ty thun, ngha l ty thun nhng cng c m th gian lp ra. (iii) Thng y phn t lng, ngha l da vo t lng 5ca thnh o m gii p. Ngi Lun s c Quang ni: Th gian gi l thng y, tc l v mun phng h tm mnh, phi nn thng thng sing nng gi gn, lc no cng cn thn, ch phc cc phin no. iu ny ging nh li gii thch ca ngi Ti Thng T. Hai li gii p sau, (ii) v (iii), ngi c Quang cho rng: Do gii tng thng m gii p, cn ngi Ti Thng T cho rng: Do chng tng thng m gii p. Li na, y tuy ni ba loi nghi vn, nhng li r rng lin h n bn loi nghi vn. Tng xng, ngha l trc sau khng tri nghch; ty T lng: l cc thin php chun b cho con ng gii thot, nh quy y, th gii, pht B tm, tu bt gii thot, ng nh tm qun, thp bin x,
5

thun, ngha l ty thun chn l; hu dng, ngha l ty sc m iu phc; thng y (cn gi l ng thun), ngha l ty thun tnh hnh. V nh nm loi m thanh: thm thy, ngt ngo, va , hin t, ng a, theo nh th t gi l mnh m, m tai, vui sng, r rng, lm cho tt c vui lng . Ngi c Quang ni: Nh vy, mi hai cu, cu sau hm nhip ngha ca cu trc. i vi mi nghi vn, dng bn cng c gii p. Trong lun Du Gi cng ni: Hoc l dng phng tin thin xo tuyn thuyt, ngha l i vi nhng hu tnh th c phm gii, nng vo tm cu, ch dn ng nh php, lm cho h ngng nhng vic c, i vi chng sanh bn sn, ni php b th m iu phc h, nhn n ni php cho nhng chng sanh sn hn kin c lm cho h x b tm sn hn, y gi l phng tin thin xo; i vi chng sanh ang cu ti sn ca ci, ch cho h phng php, dng t sc lc, m c th c nhiu ti sn, gi gn khng b mt mt; i vi nhng ngi ght b Thnh gio ca ch Pht, hin th thn thng, lm cho h sanh khi lng tin thanh tnh, qui hng Pht gio; i vi chng sanh vo trong Pht php, phi lm cho h on tr kin chp, chng c kin gii thanh tnh, thot khi cc no c. ---o0o--G3. Lm li ch cho nhng ngi n Khi gp ngi n, nn by t s cung knh, m li cho hi, ti ci tip n, ko gh mi ngi, cng dng vt dng, chu bu, hoc bng hoc hn (phn m mnh th nhn t ngi n). Trong hin i khi bo p n ngha, khng dng nhng vt xu km. i vi cng vic ca ngi n, tuy h khng nh n, mnh cn phi gip h, hung h khi h c vic cn. Nh th, nhn n dng thn thng dn dt h vo o, cng lm tt c nhng s li ch. ---o0o--G4. Cu h nhng s xm hi, s st a/ S xm hi c hai loi: (1) S xm hi ca loi bng sanh, ngha l ni hoang d th b s t, cp, beo xm hi, di nc th b cc loi thy tc xm hi, y gi l s xm hi ca loi bng sanh. (2) S xm hi ca loi ngi, ngha l hoc b nh cm quyn xm hi, hoc b trm cp xm hi, hoc b k on ch xm hi, hoc b k quyn th xm hi, y gi l bn s xm hi ca loi ngi.

b/ S s st gm c: (1) S khng y ba th ng a: ti sn, hnh lnh, ti n ni; (2) hoc s cht, (3) hoc s ting xu, (4) hoc s uy c ca i chng, (5) hoc s phi nhn; phi nhn c hai loi: (a) yu tinh, (b) thy cht b iu khin bi ch thut. Nhng s s hi nh vy, u phi nn cu h. ---o0o--G5. Lm cho nhng ngi ang u su kh no c khai tm m iu ny c hai: (1) u kh v xa la thn thuc, (2) u kh v mt mt ca ci. 1/ u kh v xa la thn thuc c nm loi: (a) mt cha m; (b) mt v con; (c) mt ti t, b h; (d) mt bn b cng nhng ngi thn thuc trong ngoi; (e) mt thy dy v bn ng tu. 2/ u kh v mt ca ci c hai loi: (a) cng nhn kh ca th gian, (b) khng cng nhn kh ca th gian. (a) Cng nhn kh, ngha l, hoc b nh cm quyn, trm cp xm ot, hoc b la chy, hoc b nc cun tri. (b) Khng cng nhn kh, c hai loi: (i) khng gi gn ti sn ng php, (ii) do ngi khc m b mt mt. (i) khng gi gn ng php, c hai trng hp: (1) gi gn ti sn khng ng php, ngha l b ngi khc la gt; (2) vn chuyn, ct cha khng ng php, ngha l s nghip v c b tn tht. (ii) do ngi khc m b mt mt, c hai trng hp: (1) ngi on ch cng ot mt cch phi l, c ch ni: do k thn thuc hung c phi l cng ot; (2) do con ci trong nh hoang ph, c ch ni: do con ci h phung ph. Do nhng l do mt mt ti sn, thn thuc nh trn, sinh khi nhng s su kh phm h, trung, thng, lc phi nn ni php v thng cho h hiu r. S su no c phm thng, trung, h, ngha l: mt cha m l phm thng; mt ti t l phm trung, cn mt ti sn l phm h. Phi bit y l ch m chng sanh yu mn, hoc ch m h cn thit.

---o0o--G6. Lm li ch cho ngi thiu thn C su trng hp: (1) i vi ngi kh v i kht, nu h xin thc n ung, cho h thc n ung; (2) i vi ngi mt nhc, cho h xe c; (3) i vi ngi h thn, nu h xin qun o cho h qun o, nu h cn trang sc, cho h trang sc, bi v h thiu qun o v trang sc nn sanh lng h thn; (4) i vi ngi kh v thiu vt, nu h xin vt th cho h vt; (5) i vi ngi kh v thn th hi hm, nu h n xin hng, hoa, phn thm, th cho h hng hoa, phn thm; (6) i vi ngi thiu ch ngh ngi, hoc cn n uc, ngi n xin ch ngh ngi, cho h ch ngh ngi, ngi tu hnh sing nng, n xin n uc, th cho h n uc. ---o0o--G7. Lm li ch cho ngi n cu nng ta C hai trng hp: (1) a mun nhip th t: khng phi v cu ting tm, li dng, cung knh, m ch v lng thng xt m lm li ch, dng tm khng tp nhim m cho h nng ta. (2) Phng cch nhip th t, c hai trng hp: (a) ti nhip, (b) php nhip. (a) Ti nhip, c hai trng hp: (i) cu xin vt dng t ngi khc cung cp cho t: v mun nhip th t, phi nn t cc c s cu xin y phc, thc phm, nga c, thuc men, v.v..., cung cp cho h; (ii) em vt ca mnh cho t dng chung, ngha l em y phc, thc phm, v.v..., m mnh c cng dng ng nh php ra cho mi ngi cng hng dng. (b) Php nhip, cng c hai trng hp: (i) Dy d, c tm trng hp. Ni tm lc th c ba trng hp. (1) i vi nhng ngi cha nh tm, c nm phng php ch bo lm cho h buc tm vo, ngha l i vi cc phin no nh tham, sn, si, mn v nghi, phi bo h tu tp ng nh tm qun (qun bt tnh, qun t bi, qun duyn khi, qun gii sai bit v qun s tc) i tr;

(2) i vi ngi nh tm, c mt phng php dy bo lm cho h c li ch, ngha l ch dn h tu tp php qun trung o, xa la s chp on, chp thng; (3) i vi ngi m vic tu hnh cha c hon tt cu cnh, c hai phng php ch bo lm cho h la b nhng chng ngi trong vic tu hnh, ngha l xa la hai s tng thng mn: (a) cha tu li t cho l tu; (b) cha chng qu li t cho l chng qu. Phi bit ba iu trn bao qut tm trng hp dy d. (ii) Rn nhc, c nm trng hp: (a) ngn chn lm vic c; (b) khuyn khch lm vic lnh; (c) nu tm thi vi phm, phi nn nh php can gin ch bo; (d) nu nh thng thng vi phm gii lut, tip tc lm c, th phi nn nh php iu phc; (e) i vi ngi tun th gii lut, th nn hoan h khen ngi. ---o0o--G8. Ty tm chng sinh m lm li ch C hai phn: (1) Ni s lc: Lc B tt ty thun tm tnh ca chng sinh lm li ch, trc ht phi hiu r, hoc tm tnh, hoc th tnh, hoc cn tnh ca chng sinh . Sau khi hiu r, nu c th chung th s chung, nu c th cng tc th s cng h cng tc. Tm tnh, tc l nhng tm nh thin, c, sn hn, t bi, v.v..., cn tnh, tc l s tin a, cn th tnh, tc l phin no. Phi nn qun xt k cng cn c ca h, trc khi ty thun lm li ch,. (2) Ni chi tit: Lc B tt ty thun chng sinh, phi nn ch n nhng vic tn hi hoc li ch cho i phng. Nu nh B tt mun ty thun theo tm chng sinh, phi nn qun st li ni c ch ca mnh, c lm cho chng sinh pht sinh su kh hay khng. Nu nh s su kh khng th lm cho h xa la php c, quay v no lnh, th B tt lc s c gng khng lm cho chng sinh su kh; cn nu nh s su kh c th lm cho h xa la php c, quay v no lnh, th B tt lc khng nn ty theo h, m phi dng tm thng xt, tm phng tin, lm cho h su kh, mc ch gip cho h c s li ch cu cnh.

Tt c phng tin va nu ra, khng ngoi mc ch trnh cho chng sinh su kh. Nu c chng sinh nhn y sinh khi phin no, B tt phi tm x b phng tin ny. Nh phn trn ni qua. Gi nh B tt dng nhng phng tin, khng phi v ty thun chng sinh, m do s t chuyn, biu hin thn khu, lm cho bn h su kh, nu nh nhng phng tin , (1) hoc khng trong hc x ca B tt, (2) hoc khng phi l t lng cho phc c hoc tr tu, (3) hoc khng th lm cho h xa la php c, an tr trong php lnh, lc B tt v mun h tr tm ca h, th phi nn lp tc nh ch, khng c dng nhng phng tin ny. Cn nu nh tng phn vi ba iu trn, th B tt nn dng tm thng xt, n lc tinh tin, s dng nhng phng tin va cp lm li ch cho h. Nh phn trn ging qua. Li na, B tt ty thun tm chng sinh, nu bit chng sinh tm nhiu phn hn, m p s gin d khng chu x b, lc B tt cn khng khen ngi h, hung chi l qu trch, v hn na, cng chng nn khuyn can h. Li na, B tt ty thun tm chng sinh, thy c ngi ngu si, khng hiu o l, th d ngi khng n thm ving hi han, B tt cn phi t mnh tm n thm ving hi han h, hung l ngi y tm n thm ving hi han m B tt li khng chu th p? Li na, B tt ty thun tm chng sinh, lc khuyn nhc hoc qu trch, khng bao gi c xc phm lm cho h phin no, m phi dng tm t bi, bn ngoi hin v an ha m khuyn nhc hoc qu trch. Li na, B tt ty thun tm chng sinh, v s h sinh khi nhn duyn khinh mit mnh sau ny, khng bao gi gia m ng m ci nho khinh khi lm cho h phi h thn; hn na, v s h sng khng an n, khng nn lm cho h su no. Tuy c nng lc thng c i phng, nhng khng bao gi ph by s thua km ca h, v s h sinh khi mc cm t ti. Tuy h c lng tin su xa, t ra khim h, B tt khng bao gi hin tng t cao hch dch, v s lm cho h sinh tm khip nhc. Li na, B tt ty thun tm chng sinh, tuy cng ti lui vi h, nhng khng nn qu thn mt, khng nn thng ti lui, v s h b gin on cng vic, sinh tm nhm chn. Hn na, khng nn ti lui si thi, m phi nn bit gi gic. Ba s vic trn, cc ch s khc khng c gii thch.

Li na, B tt ty thun tm chng sinh, khng bao gi trc mt h, hy bng ngi m h yu thch, hoc khen ngi ngi m h khng a thch, v s h khng c vui lng. Nu nh khng phi thm giao, khng bao gi th l tm s ca mnh, v s tm tnh khng hp. Khng nn hy vng ngi khc cng dng mnh. Bit va m th nhn, v s h sinh tm chn ght, ch ci, gin hn, bt knh, khng cn b th vi lng tin tha thit nh xa, hoc gi, h li cn khi tm mun i li vt cng. Nu nh tn ch mi n th trai, B tt khng bao gi thoi thc, v s h pht lng, phi nn an ha t tn, dng nhng l do chnh ng m thoi t, chng hn nh phi c tng, tu thin, tr gii, v.v..., lm cho th ch tm tnh hoan h. ---o0o--G9. Lm li ch cho ngi tu chnh hnh i vi nhng ngi tu hnh, y tn tm, tr gii, a vn, b th, tr tu, v.v..., phi nn xng dng tn thn cng c ca h, chng hn, i vi ngi tu hnh tr gii, b th y , th ca ngi hnh tr gii, b th l nhn ca s tn qu, trong tng lai h s c thn tng trang nghim, ca ci trn y; i vi ngi tu hnh tr tu, th ca ngi h trng nhn cho s gii thot; i vi ngi tu hnh a vn, th tn thn h trng nhn tr tu; i vi ngi tu tp tn tm, th ca ngi h trng c nhn cho s tn qu (tr gii, b th) v gii thot (a vn, tr tu). ---o0o--G10. Lm li ch cho nhng ngi phm ti i vi chng sinh phm ti, hoc nh, hoc va, hoc nng, phi dng tm khng tn no, khng sn hn, theo ng nh php m qu trch. Vic tr pht cng tng t nh trng hp qu trch. Nu nh chng sinh phm ti, hoc nng, hoc va, hoc nh, lc y B tt dng tm thng xt rn dy h v nhng ngi khc. Dng lng t

bi, phng tin trc xut ngi phm ti, hoc mt thng, hai thng, cho n nhiu nm, sau mi thu nhn li. Nu nh chng sinh phm ti nng, lc B tt v thng xt ngi , khng mun cho h tn hoi thm nhiu phc bo, li v mun rn dy nhng ngi khc, bn phi trc xut h vnh vin, khng thu nhn li. y, tn hoi nhiu phc bo, l s hng dng ca tn th mt cch khng xng ng, hoc ngang nhin th nhn s l ly ca nhng bn ng tu; li lm, l i vi nhng vic ng l nn lm m khng lm; cn vi phm, l i vi nhng vic khng nn lm m li lm. iu ny ging nh ngi lun s c Quang ni. ---o0o--G11. Dng thn lc lm li ch V mun lm li ch chng sinh, dng thn lc iu phc h. C hai trng hp. 1/ Dng thn lc khng b h: Ha hin cho h thy nhng a ngc nng, lnh, v.v..., sau ni vi h: ng sng trn i tng gy to nhiu iu c, nay phi chu nhng qu bo nh vy, lm cho h khip s, khng cn dm lm iu c na. Li c mt loi chng sinh khng c lng tin, B tt trong i chng ty vic tra hi, nhng i phng li ngoan c, c tuyt khng chu tr li. Lc y B tt bn hin Chp kim cang thn, hoc bin ra qu d xoa to ln d tn khng b i phng, lm cho h v l do ny m sinh khi lng tin tng knh trng, tr li nhng cu hi mt cch chnh ng. Nhng ngi chung quanh cng nh m c iu phc. Ngi Ti Thng T ni: iu ny mun ni rng i phng mun lm tn hoi thanh danh ca B tt trc i chng, thnh th mi t thi ngoan c, c tuyt khng tr li. V mun i phng phi tr li chnh ng nhng cu hi ca mnh nn lc B tt mi phi hin thn lc lm cho h s hi. 2/ Dng thn lc dn dt h: Hoc mt thn ho ra nhiu thn, nhiu thn nhp thnh mt thn, hoc i xuyn qua ni, vch , v.v..., ti lui khng chng ngi, nhn n bin thnh thn tri Phm thin mt cch t ti, thn trn pht la, thn di phun nc. Hin cc loi thn bin khc bit, hoc nhp Ha gii nh, v.v..., dng phng tin dn dt nhip th, lm cho chng sinh khi lng vui

mng, lm cho nhng ngi cha tin, nhng ngi phm gii, nhng ngi dt nt, nhng ngi bn sn, nhng ngi t kin, u c y tn, gii, x, tu, v.v... Nh vy, mi mt hnh tng ca gii nhiu ch hu tnh, cc s gii khc gii thch c phn khng ng. Ch c quyn Gii Thp Nh Tng Nan Thch l gii thch ging nh phn trn, ngha l ba loi tr gip u cng mt tng. iu ny rt kh hp vi lun Du Gi. Ngi Ti Thng T ni: Nhng iu lm cho tng trng phc c ca chnh mnh th gi l Thin php gii, cn nhng iu dn pht nguyn lm li ch cho chng sinh th gi l Nhiu ch hu tnh gii. mun ni, tuy cha chn thc lm li ch, nhng tm khi c nguyn lm iu ny th c gi l Nhiu ch hu tnh gii. Th nhng, lun Du Gi ch cp n nhng iu Nhiu ch hu tnh gii chn thc li ch cho chng sinh. Nu nh cha thc s li ch cho ngi khc, th cha c gi l y Nhiu ch hu tnh gii. Tuy cha y , nhng cng khng sai, ging nh ang lc chng ta tn lon hoc hn trm, tuy khng c tm phng h, nhng cng khng th gi l phm gii lut nghi. Pht B Tm Nghi Quy ni: Lc mi pht tm, dng Lut nghi gii lm cn bn, gi l nguyn hnh; lc gii ng hnh tr, dng Thin php gii lm cn bn, gi l tnh l hnh; lc ng a, dng Nhiu ch hu tnh gii lm cn bn, gi l hoan h hnh. Tuy c ba loi cn bn gii hnh trc sau nh vy, th nhng, t lc va th gii xong, nhng ngi cha c thn thng, tuy cha th chn thc lm li ch cho chng sinh, vn phi sing nng tu tp Nhiu ch hu tnh gii. Do , ngi Thng s V Trc phn bit cnh gii ca s nhiu ch hu tnh m tuyn thuyt gii tng ca Nhiu ch hu tnh gii mt cch r rng thit yu. Chng ta phi nn hiu r, phi nn nng ta vo m tu hc hnh nhiu ch hu tnh. y gi l B tt thnh tu tt c cc loi Nhiu ch hu tnh gii. ---o0o--E4. Thu gp ngha chnh yu Nh B Tt a ni, ba tng gii ca B tt, Lut nghi gii, Thin php gii, Nhiu ch hu tnh gii, bao qut v lng tnh gii hc x, cng gi l v lng i cng c tng. Phn B Tt a trong Quyt Trch Phn ca Du Gi S a Lun, em ba tng gii ny, gom thnh ba t t ni da (ba t gii).

V phn Lut nghi gii, phi nn y theo gii bit gii thot cng nhng iu c ni trong cc b qung lut m tu hc. V phn Nhip thin php gii, phi nn sing nng tu tp qun st su tm. Nh Nhip Trch Phn ni: Nn bit B tt t ni da, khi lc c ba t. Th nht l Lut nghi gii t ni da, tc l gii tng t ni da m c Bc Gi Phm ch nh ha hng Thanh vn. Cn Nhip thin php gii l g? Tc l cc v B tt trong lc sing nng tu tp Nhip thin php gii, cn phi kho lo qun st su tm. Su tm l g? Mt l tm khinh mit, hai l tm bing nhc, ba l tm b che chng, bn l tm mt mi, nm l tm mang bnh, su l tm c ma chng. Nu nh B tt c tm coi thng, tm khng thng gii6 , cng tm lng mit, th gi l c tm khinh mit. Nu tm li bing, m m, phng dt, th gi l tm bing nhc. Nu nh tm b mt hay nhiu phin no tri buc, che chng, th gi l tm b che chng. Nu nh v gng sc n lc tinh tin m thn tm b mt mi, bn thn, th gi l tm mt mi v gng sc. Nu nh c bnh lm tn hi n tm, lm cho khng cn sc lc tu hnh, th gi l tm mang bnh. Nu nh tm c nhng ma chng nh ham thch m lun th phi, v.v..., th gi l tm c ma chng. Nu nh sinh khi su loi tm nh vy, ty hnh gi nhn th hay khng nhn th m gi l c ti hoc khng c ti. Lun Du Gi S a li ni: B tt phi nn qun st k lng su loi tm ny, xem bn chng c ang hin tin hay khng. i vi ba loi tm u, B tt nht quyt khng nn sinh khi. Gi nh sinh khi, khng nn nhn th (ngha l phi tm cch tr dit ngay), nu nh nhn th khng chu x b, th tt c (hnh ng) u l c ti. Nu nh tm mt mi sinh khi, n c th lm cho hnh gi x b nhng phng tin kho, th nhng, nu ch tm thi ngh ngi cho thn tm mi mt, tng lai tu tp nhiu thin php hn, th vic ny (ngh ngi, khng phi l bing nhc) khng c ti. Nu nh x b tt c, cho rng mnh cn g phi tu tp nhng php thin ny phi chu kh, nu ngh nh vy, th s c ti. Lc tm mang bnh hin tin, B tt khng c t ti, khng th tu php thin theo Thng gii: i vi cnh s duyn, quyt nh tha nhn, khng cn b lay ng.
6

mnh, tuy phi (bt c d) nhn th, nhng khng c ti. Nu nh tm ma chng hin tin, nu nh khng b a lc, hoc thy vic lm c c ngha li ln, tuy c nhn th, vn khng c ti. Cn nh nu b a lc, hoc thy vic lm khng c hoc t c ngha li m vn nhn th, th s c ti. i vi su tm trn, nu ba tm u sinh khi m vn nhn th, th u l c ti. Nu tm c bnh, tuy phi nhn th, hon ton v ti. Hai tm cn li, nu sinh khi m vn nhn th, th hoc l c ti, hoc l v ti. Trong lc thc hnh gii Nhiu ch hu tnh, phi nn qun st su vic. Nhip Quyt Trch Phn ni: Nu ch B tt, trong lc sing nng tu tp thc hnh gii li ch hu tnh, phi nn chn chnh qun st su vic, ngha l: mnh, ngi, ti suy, ti thnh, php suy, php thnh, y gi l su vic. Ti suy, ngha l y phc, thc phm, v.v..., cha c th khng c, cn c th b gin on, h hoi. Nu tng phn vi nhng tng trng va ni th gi l ti thnh. Php suy, ngha l khng nghe nhng iu cha c nghe, chng hn nh nhng php thng ngha, hoc c Nh Lai ging ni nhng php vi diu, y gi l s nghe php b chng ngi; nhng iu trc kia cha t duy ngha l, th khng cn c hi t duy, gi s c nghe php hoc t duy chng na, chng bao lu li qun mt, y gi l s t duy ngha l b chng ngi; i vi php lnh tu m cha chng c th khng chng c, hoc gi c chng c chng na, cng b thoi tht, y gi l s tu tp b chng ngi. Nu tng phn vi nhng tng trng trn th gi l php thnh. Trong y, mnh, ngi, tc l ch nng ca ti, php, thnh, suy. Li qun st tng trng tin, thoi ca su vic, hoc l c ti, hoc l v ti. Nh trong Lun c ni: Trong y, B tt lm cho php ca mnh suy cho ti ca ngi khc thnh, y l iu khng nn lm. Tng t, lm cho php mnh suy php ngi khc thnh, cng l iu khng nn lm.

 ngha y mun ni, nhng trng hp, hoc nhip vo vit s hc 7, hoc nhip vo ty thun vit s hc, hoc nhip vo thoi tht php chng c, nn bit y u l php suy. Li na, ch B tt lm cho ti mnh suy cho ti ngi khc thnh, nu nh iu ny khng lm cho php mnh suy, th y l iu nn lm; nu nh a n php mnh suy, th iu ny khng nn lm. Trng hp lm cho php ngi khc thnh cng tng t nh vy. Li na, ch B tt lm cho ti mnh thnh cho ti ngi khc thnh, y l iu nn lm. Trng hp lm cho php ngi khc thnh cng tng t nh vy. Li na, ch B tt lm cho php mnh thnh ti ngi khc thnh, y l iu nn lm. Lm cho php mnh thnh php ngi khc thnh cng tng t nh vy. i vi nhng vic nh vy, nu nh khng tu tp, gi l c ti. Nu nh chn chnh tu tp, th gi l v ti. Nh vy, i vi ba t tnh gii (tit lc t ni da) m ch B tt th tr, B tt phi nn ch , t duy tu hc. Nh vy, B tt i vi hu tnh, mun thc hnh php li, hoc ti li, nu nh t mnh hy hoi hc x (B tt gii) m mnh th, hoc tuy cha hy hoi nhng sp sa hy hoi, hoc hy hoi nay th li, hoc va mi th ln u, do nhng l do ny m khng th thc hin c li ch cho ngi khc, trong nhng trng hp ny th v ti. Nu nh vic li ch cho ngi khc, tuy lm cho ti ca mnh suy nhng php khng suy, nu nh khng lm, th gi l c ti. Nu nh a n php ca mnh suy, th khng nn lm. Nu nh lm cho ti, php ca mnh thnh, m khng lm cho ngi khc thnh tu hai iu ny (ti thnh, php thnh), th gi l c ti. Li na, vic lm li ngi, hoc c khi c ti, hoc c khi v ti. Nh Nhip Quyt Trch Phn ni: Nu ch B tt, i vi cc hu tnh c
7

Vit s hc: vt qu s ch nh ca B tt hc x.

n ca mnh, ty thun lng mang n, tip tc pht khi thch thn thin, dng tm nhim (thin v), tm phng cch nhip th, mong lm b ng vy cnh, nn bit y l c ti; hoc i vi cc hu tnh c on vi mnh, ty thun lng c cm, tip tc pht khi t tng on th, c tm xu xa, nn bit y l c ti; hoc i vi cc hu tnh khng n khng on, tip tc pht khi tng lnh nht, x b, nn bit y l c ti. Gi s hin tin c ngi mun xut gia, phi nn ty thun qun st ngi , nu nh v thi gian cha thch hp, hon cnh cha thch hp, khng cho h xut gia, th khng c ti. Cn nu nh c lng thng xt i phng, tuy cho h xut gia, cng khng c ti. Tng t vi trng hp xut gia, cc trng hp truyn th gii c tc, nhn lm y ch, thu lm t, cng ging nh vy. Do nhng hnh tng va cp trn, nn bit ba loi gii ca B tt u c vin mn. Sau khi chnh thc th B tt lut nghi, i vi ba t tnh gii ny, u phi cung knh gi gn. Th nhng i vi gii lut nghi cn bn, chung vi gii bit gii thot ca by chng, li cng phi nn sing nng hc tp. Nhip Quyt Trch Phn li c ni: Ba t tnh gii, u do gii lut nghi nhip tr, lm cho chng ha hp. Nu nh c th tinh tin gi gn gii lut nghi, th cng l tinh tin gi gn hai loi gii kia. Nu i vi gii lut nghi khng th gi gn, th cng khng th gi gn hai loi gii kia. Do y bit rng nu hy phm gii lut nghi, th gi l hy phm tt c gii lut ca B tt. Hi: Nh vy, sau khi chnh thc th B tt gii ri, trong ba loi gii ny, nn th tr mt loi, hay l th tr c ba? Tr li: Gii lut B tt ch c mt loi, khng phi nh gii bit gii thot c nhiu loi. Nu nh th tr, i vi cc iu gii phi hc, khng th ch th tr mt phn, m phi th tr tt c. Nhip Quyt Trch Phn ni: Nu nh trong ba t B tt gii th, khim khuyt (ngha l khng hnh tr) bt c t no, nn bit B tt khng gi gii lut. Phi ni l ngi khng gi gn B tt gii lut, khng th ni l gi gn. Hi: Nu vy, t nh Hc Tp Lun ni: Cho nn, phi ty theo kh nng ca mnh, i vi mt php lnh, cng nn chnh thc th tr th h. Kinh Thnh a Tng ni: Mi php lnh nh vy, c th a n qu Pht. Nu nh c ngi, c sut cuc i, khng th tu tp mt php lnh, m li t xng l hnh gi i tha chn thc, ang cu A nu a la tam miu tam b , nn bit l ngi v cng di tr, ni i vng ng, i

trc mi phng ch Pht m dm la di th gian, ni li on dit. l ngi ngu si, n lc cht i, s b a vo cc ng c. Do y m bit, nu nh trong khong thi gian ngn, tu tp cc php lnh, cng c gi l an tr trong php lnh. ngha ny cng thy Dc S Lu Ly Quang Vng Kinh ni n. Nh vy, i vi gii lut, gi gn mt phn, c th gi l gii B tt khng? Tr li: y khng c ngha l ngi hc tp B tt gii phi nn lm nh vy. y l v c nhng ngi pht tm nguyn, nhng khng th th tr ton b B tt gii, v mun bn h t t tu tp, ty theo nng lc ca h, m cho h hc tp mt phn ca B tt gii; hoc trong khong thi gian ngn, h tr nhng iu gii ang hc tp. i vi gii lut B tt, ty theo nng lc c th gi gii m th t nhiu. Nu nh hon ton khng th, tc l la di ch Pht B tt cng cc hng tri ngi. Trong lun Du Gi, v mun nu r nhng li lm nh vy, nn dn chng kinh trn, li ni thm rng: Nu nhng hu tnh pht tm rng ln, nghe ni nh th, dng tr tu qun st, bit rng B tt hnh l kh thc hnh nht, bn pht tm dng mnh, gnh vc vic ln, cu h chng sinh, dt tr gc r ca s kh. y l do nghe c nhng iu li lm ca s khng bo h hc x th, bit rng B tt hnh l kh thc hnh nht, gi nh i vi hc x c th gnh vc khng s hi, th mi c th tu tr tnh gii ca B tt. Nu nh nghe li lm ca s khng h tr gii lut, bit B tt hnh l iu kh thc hnh nht, nhng i vi hc x khng th hon ton gnh vc, th nn pht nguyn tun t m tu hc B tt hnh. Nu nh tm lc rng ln, phi nn th tr ton b B tt gii. Nn bit y l ngha chn thc ca kinh Dc S. Nhng ngha nh vy, nu c k b kinh s bit. ---o0o---

Phn 4
D2. Lnh th gii php. C hai phn: E1. Thng ngha. B tt Long Th tuy ch to Pht Tm Nghi Qu, cha to Th Gii Nghi Qu ring bit, th nhng trong Pht Tm Nghi Qu c ni:

Con pht ti thng B tm, Rng nhip tt c ch hu tnh, a hnh ti thng B hnh, V li hu tnh, nguyn thnh Pht. Tng ba ln nh vy, pht B tm. Li ni: Con nay s thc hnh php b th, tr gii, nhn nhc, tinh tin, ng tr thin nh, qun gii tr tu, thin xo phng tin, d thc hnh mt php no, u l v li lc tt c hu tnh, cu chng c A nu a la tam miu tam b . Nguyn theo chn cc v B tt th thng ln bc Thp a, y tm i bi, tr trong i tha o trong ba i qu kh, hin ti, v lai, m sing nng tu hnh. Xin nguyn vi cc ngi, con nay s lm B tt, ngng mong cc ngi chng minh ha kh cho con c lm B tt. Li na, trong Hc Tp Lun v Nhp B Tt Hnh Lun ni: Nh vy, th nguyn hc B tt hnh, ty thun tt c cc hnh ca B tt. Pht tm, c ngha l th gii. Lun Du Gi cng ni: Tt c B tt trong ba i, th nguyn hc ba t gii, c ngha l th hc B tt tnh gii. Ngi B Hin v ngi V y Sinh dung hp ngha l ca hai ngi Long Th v V Trc m to thnh quyn Th Gii Nghi Qu. o C Lun S cho rng ngi Atisa khi vit quyn Pht Tm Th Gii Nghi Qu, cng y c vo ngha l ca cc ngi Long Th, V Trc, Tch Thin, v.v... i khi, hai loi nghi qu ca hai ngi Long Th v V Trc, tuy c t phn sai khc, nhng trn phng din c c gii php, ngha khng c g sai bit. Nu do v hai l th Trung qun v Du gi, khc nhau, m cho rng cc phng din: (1) ngi truyn gii, (2) nghi qu th gii v (3) cn bn ti, cng chia thnh hai loi Trung qun v Du gi khc nhau, th y l li ni hon ton khng c suy ngh! Ngi B tt V Trc, tuy ni th gii, cn phi pht khi nguyn tm, th nhng, ngoi quyn Th Gii Nghi Qu ra, ngi cha trc tc Pht Tm Nghi Qu. Trong cc b lun ca ngi T Th v Th Thn, cng khng thy cp n.

Thng On Lun S lp ra hai loi theo th t l Nguyn hnh v Th gii. Ngi Atisa cng vit ring Pht Tm Nghi Qu v Th Gii Nghi Qu. Trong i Tha Bo Yu Ngha Lun S v Nhp B Tt Hnh Lun S ca ngi Hc Hnh, cng lp ring Nguyn Hnh Nghi Qu. Nu cho rng Hnh Nghi Qu khng ng vi Gii Nghi Qu, th iu ny khng ng. Nn dng Pht Nguyn Nghi Qu trc, sau khi lp nguyn kin c, k n mi dng php tc ca Gii Nghi Qu m truyn gii. y gi l phng tin kho lo ca ch v thin tri thc i trc, mc ch lm kin c tnh gii. Hi: Nu vy, Qung Thch B Tm Lun ni: Th tc B tm, ngha l khi tm thng xt, th nguyn hin ti cu tt c hu tnh. Nguyn s thnh Pht, lm li ch rng ln cho hu tnh. y gi l tng trng ca s pht tm u tin mong cu A nu a la tam miu tam b . Nh vy, cng ging nh Gii Phm ni v php Nghi Qu: Phi nn trc mt v B tt kho tr gii m pht nguyn. Ngha ny l th no? Tr li: Th nguyn tu hc tt c hc x ca ch v B tt ba i. i vi nhng vic nh vy, t th pht tm, y l y php nghi qu pht nguyn tm v hnh tm, ch khng phi ch ni n nghi qu pht tm m thi. ---o0o--E2. Bn ngha. C hai phn: F1. Php c thy truyn gii. C ba phn: G1. Nghi thc th gii. C nm phn: H1. Khi thnh. C hai phn: I1. Bin minh nhn vt. C hai phn: J1. Bin minh ngi th gii Ngi th gii lm th no c th tnh gii? Cc v B tt, hoc ti gia, hoc xut gia no khi tm ham thch sing nng hc tp ba t gii tng m B tt cn phi hc tp nh ni phn trn, trc tin phi nn pht hong th nguyn V thng Chnh ng B , ngha l y theo li dy bo ca bc Thng s m pht nguyn tm. Nu nh ch mun th gii B tt m khng mun tu hc hc x B tt, hoc gi ham thch hc tp nhng li khng khi nguyn tm, th khng nn truyn th gii B tt cho h. Hn

na, v mun lm y ch cho ngi th tnh gii B tt, trc ht phi ni cho h nghe B tt hc x cng hnh tng ca s phm gii trong B tt php tng ma t l ca, bo h phi t thm xt nhng iu va c nghe, xem c th th tr c hay khng? H phi nn t dng tr tu qun st, suy ngm v vic th gii B tt. y khng phi l iu t h khng mun m ch v do ngi khc khuyn bo, hn na, cng khng phi v mun hn ngi khc m th gii. Nu c nh vy, nn bit ngi l B tt kin c, c th th tr B tt tnh gii. Nn dng php th gii m chnh thc truyn gii cho h. iu ny khc vi T ni da (gii php ca Thanh vn), ngha l trong gii php B tt, trc khi truyn th tnh gii B tt, v thy truyn gii bo ngi sp th gii phi kho nghe, bit ng v hiu r gii php, cho h i vi nhng iu s hc, c th kho lo gi gn, tn tm kin c, sau mi truyn gii cho h. Nu c th thnh tu tm ham thch th mi c th sinh khi tnh gii, cn nh nu cha thnh tu th khng th sinh khi. Nh Nhip Quyt Trch Phn ni: Nu nh c ngi v mun cho ngi khc bit (mnh th gii), hoc v ty thun theo ngi khc, hoc do ngi khc khuyn nh, hng dn m th gii B tt, ch khng phi: (1) hoc t chnh h sinh khi tm a thch, (2) hoc do s qun st ca chnh h m sinh tnh tn, (3) hoc do h khi tm thng xt i vi hu tnh, (4) hoc do h a thch php lnh m th gii, phi nn ni rng y khng phi l s gi gn gii php chn thc, cng khng phi l s tu tp thin php vin mn, v cng khng th chng c c qu v th thng. Nu nh tng phn vi nhng iu va ni trn, nn bit gi l s gi gn gii php chn thc, cng gi l s tu tp php lnh vin mn, v c th chng c c qu v th thng. ---o0o--J2. Bin minh ngi truyn gii C th t nhng v thy truyn gii no cu xin th gii? Nn thm xt tm cu nhng v ng php B tt pht i nguyn, ngha l pht nguyn th tr gii B tt, i vi i tha c y tr lc, rnh ri nghi thc truyn gii, ng thi c th gii p nghi vn. Ngi cu th gii c th t nhng v thy truyn gii nh vy m cu xin th gii. Khng th t nhng v thy truyn gii no cu xin th gii? Cc hnh gi cu th B tt khng nn t nhng v ch c kin thc thng minh

m cu th gii, e rng h s lm tn hoi s a thch v s hnh tr ca mnh. Tn hoi s a thch, ngha l: (1) khng c lng tin thanh tnh i vi gii php th, v t u khng tin hiu, y l s tn hoi bc thng; (2) khng th kh nhp, y l s tn hoi bc trung; (3) khng th kho t duy, hoc khng tinh tin, y l s tn hoi bc h. Tn hoi s hnh tr, ngha l c th tn hoi s hnh tr php lc : (1) Do sc mnh tng thng ca lng tham, nh tham luyn thn mnh, ti sn m sinh khi bn sn, y gi l s che chng ca lng tham lam bn sn. i vi vt cha c sinh lng tham mnh lit, i vi vt c khng cm thy tha mn. Tt c nhng s vic trn gi l chng ngi b th. (2) Do phm ti tha thng 8, nn gi l hy phm tnh gii; do c hnh hin hnh, li phm thm gii khc. i vi hc x, khng c tm cung knh, i vi gii lut nghi li sinh tm gii i. (3) Nu gp nghch cnh, khng th nhn th, c tng b xc phm nn sinh lng gin d. Nu b ngi khc lm tn hi, thng cm thy b xc phm m sinh lng on hn; khng nhn ni i vi ngi lm bn iu li lm, vi phm bn php ca sa mn 9. (4) Khng thch php lnh, sinh tm bing nhc, ty thun c nghip m sinh li bing, ngha l thng ham a ng ngh c ngy ln m, thch da, thch nm, thch t hp b bn, lung ung ngy thng, thch m lun chuyn vu v. (5) Tm khng kho an tr trong xa ma tha, t bt x na, v.v..., m thng tn lon, nhn n trong mt khong thi gian ngn cng khng th tm an nh tu tp. (6) c tu, c hai loi: (a) hin hnh c tu, ngha l khng th t mnh hiu bit, cn tnh hn mui, tuy c ch bo, nhng cng khng th lnh hi, y l loi ngu si, hoc i vi hnh nguyn rng ln, t sinh khip nhc, khng th nhn th; hoc tnh tnh ngu mui, tm tnh cc k h lit; (b) c tu khi nhn, ngha l ph bng tng T t lm (kinh tng) ca B tt, cho rng c s sai lm. i vi nhng hng ngi nh vy, khng th t bn h m cu th gii B tt.

Ti tha thng, cn gi l ti ba la di, tc l nhng ti nng cn bn ca gii B tt

8

Bn php ca sa mn, tc l bn ti gii cn bn ca t kheo: dm dc, st hi, trm cp, vng ng.
9

C s gii ni: i vi nhng li lm va nu trn, nu nh ngi no y phn ln, th khng th t h cu th gii, th nhng, khng c ngha l i vi ngi ch c t phn li lm m khng th t h cu th gii. iu ny c ngha, nu nh h khng c nhng li lm nghim trng, m ch c mt vi khuyt im, th cng c th t h cu th gii. ---o0o--I2. Bin minh php th gii. C hai phn: J1. Bin minh php ca ngi th gii. Nh phn trc ni B tt cu th gii, trc tin phi nh l v thy truyn gii. Bi v nu khng cung knh, t khng th sinh khi B tt gii 10. Li nh, hai ngi Thng On, V y Sinh u ni: Trc tin, nn cng dng mn la 11, k tc bch nh sau: Con nay t ni Ngi,
10

Cch th B tt gii c hai nghi thc, mt thuc v phi Trung qun (nh hng cch pht B tm v th B tt gii theo h thng ca ngi Long Th) v phi Duy thc (nh hng cch pht B tm v th B tt gii theo h thng Du gi ca ngi V Trc). iu ny c c Pht huyn k v ph chc php tng Tm a php mn (B tt gii) cho hai ngi Vn Th v Di Lc trong kinh Tm a Qun.

Cng dng mn la l mt nghi thc cng dng mt biu tng, tng trng cho ton th mt tiu thin th gii trn qu (c th lm bng vng, bc, ct, hoa, go, v.v...) dng ln cng dng. y l mt php cng dng th thng trong Mt tng Ty Tng.
11

mun ni nu cc v t kheo t mt v khng phi t kheo (ngha l ngi ti gia) cu th B tt tnh gii, vn c th c c gii th B tt gii. iu ny i vi cc hnh gi Thanh vn tha, hoc Hin gio i tha, c th gi l khng th tng tng !!! Trng hp nu l ngi n, th nn i cch xng h l: Thin n nhn (hoc php , khng c gi l php mui), lng nghe, c (hay b nu c chng) c phi l B tt khng? ... Nhp B Tt Hnh Lun ca ngi Tch Thin c bi k sau: i vi Pht t ny, Nu ai khi c nim, Pht ni mi nim c,

mong cu c th tt c B tt gii. Duy nguyn Ngi khng n lao nhc, thng xt ha kh. Nu khng cu th, gii B tt s khng sinh khi! Cc ngi Thng On, B Hin, Atisa, V y Sinh u ni: Phi nn tc bch ba ln nh vy. Hai ngi V y Sinh, Thng On cng ni: Lc nn qu gi chp tay. Li nh phn sau c ni n cc uy nghi, ty chn la u c c. ---o0o--J2. Bin minh php ca ngi truyn gii. V B tt truyn gii, i vi B tt cu th tnh gii, nn tuyn thuyt cng c rng ln ca B tt tnh gii; k n, li v ngi cu th gii, ging gii cc loi ti tng khinh, trng ca hc x, lm cho h sinh lng a thch, ni nh vy: Thin nam t lng nghe, ng nay pht nguyn i vi hu tnh, ai cha c lm cho h c , ai cha c gii thot lm cho h c gii thot, ai cha chng c Nit bn lm cho h chng c Nit bn, tip ni dng di Pht, lm cho khng on tuyt. ng c th lm c nh vy hay khng? ng nay phi nn nh vy, pht kin c tm, lp kin c nguyn!. y l v thy ngi th gii cha hiu r ngha th gii, mun cho h i vi s th gii sinh khi lng a thch, pht tm gnh vc nhng iu phi hc, nguyn kin c, cho nn mi ni li nh vy. Cng c ca s h tr gii lut s c ni n phn sau. Li nh, Hc Tp Lun ni: Tch Tnh Quyt nh Thn Bin Kinh ni: Li na, Mn Th Tht Li! Nu B tt ni hng h sa s ch Pht, trc mi v Pht, cng dng i t ti ma ni bo vng y khp hng h sa s ci Pht. Cng dng nh vy tri qua s kip nh hng h sa. Mn Th Tht Li! Li c B tt khc, sau khi nghe c B tt lut nghi, bn t suy ngm rng ta phi tu hc chnh php nh vy. V B tt a thch tu hc (B tt lut nghi) , mc d cha tu hc, c rt nhiu phc bo, vt hn phc c ca v B tt trc dng i t ti ma ni bo vng cng dng ch Pht. Nu nh B tt no thy c cng c nh a a ngc mt kip. (Phm th nht, k 34)

vy, th khng nn thoi chuyn. Kinh ny li ni: Mn Th Tht Li! Gi s tt c hu tnh nhiu nh s vi trn trong mt ci tam thin i thin th gii, mi mt hu tnh u lm vua ci Dim ph . Cc v vua ra lnh nh sau: Nu c B tt no th tr c tng, theo li dy m tu hnh cc kinh in i tha, mi ngy chng ta s dng mng tay nhn ct nm lng tht, lm cho B tt au n m cht. Mn Th Tht Li! V B tt (a thch tu hc B tt lut nghi) , tuy nghe nhng li hm da nh vy, khng kinh khng s, khng khng hong, nhn n khng khi mt nim lo lng, khng khip khng lui, cng khng do d, an nhin th tr chnh php cng thm tinh tin. Mn Th Tht Li! V B tt tr, tng, gii, hnh, v tm dng mnh, nn s b th, tr gii, nhn nhc, tinh tin, thin nh, tr tu, tt c tam ma a u dng mnh. Mn Th Tht Li! B tt i vi nhng ngi n lm hi, cng khng sinh tm phn n, on ght hay gin d. Mn Th Tht Li! V B tt , ngay nh thch, Phm vng cng khng lay ng ni. Nu nh hin i cung knh th tr nhng iu hc, th c th hoch c qu bo th thng. Nguyt ng Tam Mui Kinh ni: Nu trong s kip nh hng sa, Ni Pht, ngn c na do tha, Ch tm cng dng phan, bo ci, Li cng thc n v n, hoa, Chng bng vo i mt php, Thnh gio Nh Lai sp b dit, Th tr s hc trong mt ngy, Phc bo th thng hn trn sa. Bi th phi nn th tr s hc. Nh vy, v B tt truyn th tnh gii, phi nn i vi v B tt cu hc gii ging dy tng tn nhng iu m Lun ni. Ni v cc ti khinh trng ca hc x, ngha l ni tng tn v: (1) cc ti cn bn tc l ti trng, (2) cc s vi phm khc gi l ti khinh, (3) nhng s tai hi ca vic khng gn gi s hc. Nh Hc Tp Lun ni: Chnh Php Nim X Kinh ni: Nu nh trc , trong mt khonh khc, khi tm b th, sau li khng b th, s b a ng qu; cn nu trc ha b th, sau li khng b th, s

b a a ngc. Hung chi ha b th V thng B cho tt c hu tnh m li khng chu tu tp! Php Tp Kinh ni: Thin nam t! B tt nn kho tu tp thc . V sao? Thin nam t! Thc tc l chnh php. Thin nam t! V sao gi l thc ? Nu B tt pht tm A nu a la tam miu tam b , nhn n th mt thn mng, quyt khng x b tm ny. V khng x b chng sinh, cho nn gi l B tt thc . Nu nh B tt pht tm A nu a la tam miu tam b , sau li x b tm ny, cng x b chng sinh, B tt l k i vng ng, thc ng b qu trch, rung b. Thnh Hi Kinh ni: Ny Hi ! V nh trn th gian c mt v vua, hay mt v i thn, triu tp tt c dn chng trong nc, ha hn khon i mt ba cm ngon mi ngi c no , th nhng li khng chun b cc thc n ung, la di tt c nhn dn trong nc. Nhng ngi dn khng c n ung, bn tn mc khp ni i tm thc n, trong lng gin di cm hn, on trch ri tr v nh. Ny Hi ! B tt cng tng t nh th, nguyn v tt c hu tnh, ngi cha c lm cho c , ngi cha c gii thot lm cho gii thot, ngi cha c an n lm cho an n, ngi cha c Nit bn lm cho c Nit bn, th nhng v B tt , tuy c nguyn nh vy, nhng li khng sing nng tu tp a vn, cng khng tch tp php lnh, B phn php, y gi l khng th thc hnh nhng iu ha. V B tt l k la di cc hng tri, ngi. Cc v tri khi xa gn gi c Nh Lai, thy th bn qu trch, rung b. Nu nh trc ha b th, sau li c th thc hnh iu ha, v th ch nh vy rt l him c. Ny Hi ! Cho nn phi bit rng B tt khng nn ch dng li ni, la di tt c hng tri ngi trn th gian. i vi hc x, trc pht nguyn h tr, sau li khng chu phng h, do nhng s t hi nh vy, s b a vo c o. Ni li di gt, coi thng la bp ch Pht B tt v hng tri ngi, ngi y cng b ch thin qu trch. Do v thy c nhng cng c ca s tr gii v nhng t hi ca s vi phm, v B tt mi c th khng x b ch pht tm, kin c th nguyn, th tr tnh gii. iu ny, trong b lun ca ngi Atisa, cha ni n cng c ca tnh gii v cc ti khinh trng. Ch sau cu Thin nam t lng nghe ... li phi nn lp nguyn kin c, thm vo cc cu hi: Khng phi v mun

hn ngi khc phi khng? Khng phi do t ng mun m do ngi khc khuyn khch phi khng? i vi tng T t lm (kinh), tng Ma t l ca (lun) ca B tt, nghe qua cha? Hiu cha? Tin cha? C th th tr t phn hay khng? i vi cc cu hi ny, mi cu u phi theo ng nghi thc m tr li. Cu trn: Cha c lm cho c o, nh ngi Hu Hin Lun s ni: i vi Thanh vn, Duyn gic, cha th on tr s tri chng, lm cho h on tr; i vi cc tri thch, Phm thin, cha th gii thot khi tham, si, lm cho h gii thot; i vi cc chng sinh ang th kh trong a ngc, cha th thot ly, lm cho h thot ly; i vi cc loi hu tnh, cha th chng c v tr Nit bn, lm cho h chng c. ---o0o--H2. y t lng. Mun cu Bit gii thot gii, cn phi cung knh tha s tng chng, th mi c th hc Bit gii thot gii. Cn B tt gii ny, v l ti th thng, phi nn trc tin cng dng rng ln ch Pht B tt, k n mi c th c B tt tnh gii. Cho nn cc v B tt cu th tnh gii, phi nn l vai phi, trc tng Pht, cu thnh mi phng ba i ch Pht Th Tn, cng cc v B tt ng a c i tr tu, y i thn lc, lm i tng cng dng. Hin tin, chuyn tm qun nim cng c ca tnh gii. Nhng cng c ny khng ng vi Thanh vn. S pht khi ca tm ti thng nht a thch tnh gii ty thuc vo lc tinh tin hin ti, cng lc nhn duyn i qu kh m sinh khi tm n trng, hoc do lc ca nhn duyn ny m sinh khi tnh tm, cung knh cng dng. Trc tin, cn phi qut dn ty ra sch s n trng th gii, chng by tht trang nghim. Chnh gia an tr tng Pht, hai bn an tr cc tng B tt. Hnh gi t qun tng mi phng ch Pht, B tt, nh ang trc mt, chuyn tm tng nim cng c ca cc ngi, khi pht lng tin cao . Li phi ngng thnh Thng s (truyn gii s) ngi ta s t, y theo li dy trong Nghi Qu, qun tng ngi nh c Nh Lai, dng ln cc mn cng dng thng diu: hoa, n, hng t, hng xoa, v.v..., k n, trc Tam bo v Thng s, phn bit l bi, tn thn,

cung hin mn la. Thng s cng dng phng tin kho lo, ch dn cc t cch thc cng dng. ---o0o--H3. Cung thnh nhanh chng truyn gii K qu xung t, ct li thnh cu nh sau: Duy nguyn thng xt, truyn cho t B tt tnh gii lut nghi. Nu nh Thng s l ngi ti gia, nn xng v l Thin nam t, nu l ngi xut gia tr tui c c hnh, nn xng v l i c, cn nu l bc xut gia tui cao c c hnh, nn xng l Trng lo. Ngi Atisa ni: Phi nn thnh cu thm: Xin nguyn nhanh chng truyn th gii php, nh vy ba ln. Ngi c Quang cho rng: ni c ba loi: Thin nam t, i c, Trng lo, t khng cn phi t ngi xut gia cu th tnh gii, m cng khng phi ch t ngi tui cao, trng lo m cu th tnh gii. Ngi Ct Tng Tr ni: T kheo cu th gii, Trong hai tha Hin, Mt, Phi t t kheo th, Khng nn t ngi khc. Ngha l cc t kheo cu th hai loi gii th thng (Bit gii thot gii v Tam t tnh gii), phi nn t cc t kheo m cu th gii, khng c t cc v ti gia cu th. Th nhng, y cng khng c ngha l nu t ngi khc (khng phi t kheo) th gii, th khng sinh khi B tt tnh gii. ---o0o--H4. Sinh khi nim vui th thng Phi nn chuyn tm tng nim mt cnh, trng dng tnh tm, t ngh rng: Khng bao lu, ta s c v tn v lng v thng i cng c tng. Sau khi suy ngm ngha l nh vy, bn ng yn chp tay im lng. ---o0o---

H5. Hi theo th t Lc v B tt c tr lc, dng tm khng lon, hoc ngi hoc ng, hng v ngi th gii, hi li nh th ny: Ny (tn ngi th gii), thin nam t lng nghe (hoc: php lng nghe), ng c phi l B tt khng? Ngi th gii nn tr li: L B tt. Hi tip: Pht B tm cha? Nn tr li: pht. Hai cu hi ny c mun chng bit ngi th gii c chng tnh lm B tt. Hn na, lm cho tm pht nguyn ca h cng thm kin c. Thng s Atisa ni: Trc tin hi theo th t, sau sinh khi lng vui mng, k hi tip: ng c mun ni ti th tt c B tt hc x, th tt c B tt tnh gii khng? Ngi th nn tr li: Nguyn th. Sau khi tr li nh vy xong, mi truyn gii cho h. ---o0o--G2. Nghi qu chnh hnh Trc tin nn khai th vn ngha ca nghi qu, ni li nh sau: Ny (tn ngi th gii), thin nam t lng nghe! Hc x nh vy, tnh gii nh vy, tt c B tt qu kh y , tt c B tt tng lai s y , tt c B tt hin ti mi phng ang y . Hc x nh vy, tnh gii nh vy, tt c B tt qu kh hc, tt c B tt v lai s hc, tt c B tt hin ti mi phng ang hc. Tt c hc x, tt c tnh gii, ngha l lut nghi gii, nhip thin php gii v nhiu ch hu tnh gii, ng c th th tr hay khng? Tr li: C th th tr. Nh vy ba ln hi, ba ln tr li: C th th tr. Hc x, tc l nhng iu m B tt cn phi tu hc, cn tnh gii, tc l t tnh ca hc x ca B tt. Phn trn l khai th nhng hc x cng hc v hnh tng ca hc x ca B tt ba i. Ni tng qut l ba t tnh gii. Nh vy B tt cn phi chnh thc th tr. ---o0o--G3. Nghi qu chung hnh. C bn phn: H1. Khi bch thnh cu chng minh.

V B tt truyn gii (Truyn gii s), trc hnh tng Pht, i vi mi phng hin ti ch Pht v ch B tt, cung knh cng dng, ci u nh l, chp tay bch rng: Con l B tt (tn ngi truyn gii). Hin nay trc con, l B tt (tn ngi th gii), nhn n ba ln cu th B tt tnh gii. Con l B tt (tn ngi truyn gii), v B tt (tn ngi th gii), m chng minh. Duy nguyn ch Pht B tt trong mi phng v bin v t th gii, bc chn chnh nht, hoc hin, hoc khng hin, trong tt c mi thi, tt c mi ni, tt c hu tnh hin ang gic ng, xin cc ngi chng minh cho B tt (tn ngi th gii) cu th gii. Ln th hai, ln th ba, cng ni nh vy. Li bo cc t theo nghi thc m ngi, phi nn tng nim nh sau: Con nay l ly di chn mi phng ch Pht B tt. Lin hng v mi phng nh l ba ln, ri hoa cng dng, ng dy chp tay, trc tin cu thnh mi phng hin ti ch Pht B tt h nim cho hnh gi, k thnh cu ch Pht B tt chng minh. Nu nh l phng trn v phng di, th phi em tm hng v cc ci phng trn v phng di, ng thi nh l v hng ng v hng ty. Ni khng hin, c ngha l nhng ngi truyn gii v th gii, cn hin, c ngha l tt c ch Pht B tt. ---o0o--H2. Tn thn cng c th gii. Nh vy, sau khi yt ma th gii hon tt, do cng nng ca php yt ma hin tng trc ch Pht hin ang tr th, v ch v ng a B tt khp mi phng v bin v t th gii, khin cho ngay ch ngi ca cc ngi, hin khi tng chn ng, chng t ngi cu th gii y c gii th B tt. Lc , mi phng ch Pht B tt, i vi v B tt va th gii , khi lng thng tng, do s thng tng, chuyn chnh tr kin, do chnh tr kin bn bit c nh tht l th gii nh vy c v B tt nh vy ang ni B tt nh vy chnh thc th B tt tnh gii. Cc ngi coi tt c B tt va th gii B tt nh con, nh em, sinh tm thn thin, ngh tng thng xt. Nh s tng ngh thng xt ca ch Pht B tt, khin cho v B tt pht tm mong cu php lnh, i vi cc hc x hc tp khng gin on, tng tin khng ngng, khng h lui st, m c thnh tu.

B tt tnh gii lut nghi, i vi tt c tnh gii lut nghi khc, c bn s th thng: (1) v thng, ngha l ti thng khng th so snh c, (2) c v lng v bin i cng c tng theo bn hnh gi, c th nhip th v lng i cng c qu bo, (3) gii ny do thin tm a thch nht ti thng m pht khi, c th khi nim vui tng thng, mong lm li lc tt c hu tnh, (4) c th ph bin i tr tt c c hnh sinh khi bi ba c tham, sn, si ca chng sinh. Cng c th tr bit gii thot tnh gii lut nghi (gii Thanh vn), so vi cng c th tr B tt tnh gii lut nghi, trm phn khng bng mt, ngn phn khng bng mt, s phn khng bng mt, ton phn khng bng mt, k phn khng bng mt, d phn khng bng mt, ba ni st m phn cng khng bng mt. ---o0o--H3. Cng dng bo n. Lc , v truyn gii B tt, hng v ch Pht B tt trong v bin v t th gii khp mi phng, cng dng ging nh trn, ci u nh l, cung knh m lui ra. ---o0o--H4. Khng c vi vng trnh by, khai th B tt gii Cc v B tt, i vi gii vn, nghi qu ca B tt lut nghi m mnh th, tuy th tr rt ro, nhng i vi nhng hu tnh khng tin tng, on ght B tt tng, nu cha kp tm hiu xem i phng c cn c B tt hay khng, th khng nn vi vng ni cho h bit. Ti sao nh vy? Bi v bn h nghe xong, khng th tin hiu, do s v tri che m tm tr, bn sinh hy bng, cho rng B tt tng l bt thin, l v ngha, l khng hp vi o l. Hn na, gi nh c ngi ph bng, ming ni li c, chp t kin, t tng, hin khi ton nhng nim c i vi mt v B tt ang an tr trong tnh gii B tt, thnh tu tng cng c ln, th cho n ngy no ngi ph bng kia cha hon ton x b nhng nim c , h s vnh vin b v lng nghip bo c ln theo ui, nh bng theo hnh.

Nghi qu chung hnh ny, ngi Atisa thu nhip thnh bn loi. Trong lun Du Gi, cng c ngha nh vy. Li na, ngi Atisa ni sau phn khi bch thnh chng minh, l n phn cng dng bo n. Lun Du Gi trnh by, cng ni nh vy. Hin nay y, v c tin li, nn sp phn cng dng bo n ra pha sau. B Tt Gii Nh Thp Tng tm tt ngha nh sau: Ch tm cung knh l, cng dng, Tt c Nh Lai v B tt, V lng tng phc c rng ln, Ca tt c B tt gi gii, Trong tt c mi phng ba i , Dng s vui thch thng diu ny, T v thy c thng tr lc, y gii c m th gii, Khi y, tt c Pht B tt, Thy ngi th gii tu php lnh, Bn thng sinh khi tm thn thin, Gi gn thng mn nh con mt. Hai cu u ch th nghi qu gia hnh, su cu k ni v ngi th gii, lng a thch th gii v ngi truyn gii, bn cu cui tn thn cng c, ch th nghi qu chung hnh. ---o0o--F2. Php khng c thy truyn gii Nu nh khng gp c v thy truyn gii y cng c nh trn ni, lc nn i trc tng Pht, t mnh th tnh gii lut nghi. Trt vai o bn phi, qu xung chp tay, ni li nh sau: Con tn l ... Ngng khi mi phng tt c ch Pht, ch v ng a B tt. Con nay mong c ni ch Pht B tt mi phng th gii, th nguyn th tr tt c B tt tnh gii, ngha l lut nghi gii, nhip thin php gii v nhiu ch hu tnh gii. Hc x nh vy, tnh gii nh vy, tt c B tt qu kh hc, tt c B tt v lai s hc, tt c B tt hin ti khp mi phng ang hc. Ni nh vy ba ln. Ni xong ng dy. Cn tt c cc phn khc ni phn trn u cn phi bit, ngha l tt c nghi qu khc, cng ging nh php c thy.

Cc b s gii khc, tuy khng ni r tt c nhng g cn phi lm hoc khng lm, th nhng cc phn: (1) hi theo th t, (2) khi bch, (3) thnh cu chng minh, (4) khng nn vi vng trnh by khai th gii vn nghi qu, v.v..., c th khng cn n trong php khng c thy truyn gii ny. V vn c thy, khng c thy, i Tha Bo Yu Ngha Lun S ni: Nu c chng ngi v tnh mng hoc tnh mng, tuy gn v thy truyn gii, cng ging nh khng c thy; nu khng c chng ngi v tnh mng hoc tnh mng, tuy cch xa v thy truyn gii, cng nn n v y m cu th gii. Li na, Tn S ni: Nhng ngi i vi iu gii th trc kia hon xut hon tnh 12, cng nhng ngi khng c lng tin thanh tnh, khng nn y theo php khng thy, m phi y theo php c thy th gii. Ngi khng c lng tin thanh tnh, ngha l tuy c thy truyn gii, nhng khng knh trng tin tng, m li mun t mnh th gii B tt, y l iu phi l. i vi iu th trc kia, hon xut hon tnh, ngha l nh Cu S ni: Nu c thy truyn gii, th y vo php c thy m th, cn nu khng c thy truyn gii, th y vo php khng thy m th gii. ngha ny pht xut t php khng c thy trong B Tt a, y l mt ca ngi V Trc, ngha l i vi trng hp th gii hon xut hon tnh, phi y nh trong lun ni v trng hp khng gp c v thy truyn gii y gii c. ng tic, trong thi i ny, chnh php suy vi, i vi gii php i Tiu tha, nhng ngi th gii, tu hc, i h gii php, tht l him thy, ging nh sao bui sng; mt khc, ngi truyn gii c cng c nhiu hn li lm, cng rt l him thy, hung l y tt c c hnh m kinh lun cp n. Trong gii bit gii thot (Thanh vn) v gii Mt tha, th khi th gii, phi y vo nghi qu, nu nh khng c thy th trn cn bn khng c Hon xut hon tnh: ngha l trc kia phm gii v sm hi khi phc s thanh tnh, nhng cha th gii li.
12

s th gii. Cn nh mun th gii B tt (i tha), nu cha gp c v thy truyn gii y gii c, th c th t mnh trc tng Pht, y theo cc nghi qu thanh tnh m th gii, t s sinh khi gii th vin mn, ngha l lc th gii, B tt gii php khc vi Thanh vn v Mt tha, do y tt c cc v B tt y tr tu, phi nn th tr thanh tnh gii php ny, dng s a thch th thng m chn chnh h tr. Bi th, cc hu tnh kham nng th gii, phi ty sc ca mnh m sing nng tu hc. B tt Tch thin ni: Con nay c phc ln, May mn c thn ngi, Li sinh trong nh Pht, Lm con c Nh Lai. (Nhp B Tt Hnh, Phm th ba, k 25) Ngha l ngi th gii, phi nn tng ngh nh vy: Th c gii php B tt, t trong i ny, c nhiu li lc, thn ngi c c ny, s khng lung ung, c th nhp vo hng ng B tt. Ngi Tch Thin li ni: T nay con phi lm, Xn ln gia tc Pht, Quyt khng lm nhim, Dng di tn qu ny. (Nhp B Tt Hnh, Phm th ba, k 26) Li na, ngi th gii, phi nn ngh nh vy: T nay tr i, nhng iu mnh tu tp, quyt khng cho gii php ny b nhim o. n y gii thch phn th gii xong.

---o0o---

Phn 5

D3. Phng h gii php. C hai phn: E1. Ni tng qut v phng h gii. V B tt an tr trong B tt tnh gii, cn phi kho lo thm xt, hiu r cc tng th x, iu no B tt phi nn lm, iu no B tt khng nn lm. Sau khi thm xt, hiu r ri, bn theo m sing nng tu hc, hon thnh tc nghip chn chnh. Li phi chuyn tm gng sc hc tp tng T t lm (kinh) ca B tt, cng cc s gii, ty theo s hc hi m c gng tu tp. Hc Tp Lun ni: i tha Phng qung dy, B tt tnh lut nghi. Li ni: Khng la thin tri thc, Thng thy, nghe kinh in. Phi nn y vo nhng phng tin ni phn trn m kho lo phng h gii B tt, li khng nn x b thin tri thc cng cc v B tt tu tp ng php. y l phng tin th thng h tr gii lut. Li phi nn hc rng cc kinh in nh i Tp, v.v..., hn na, li phi nn hc tp B Tt a, Hc Tp Lun. Nu khng chu hc tp th tr gii phm, th i vi B tt hc x s tr nn m m, vy, li di xng l hnh gi i tha, la di ngi i, th s b cc v th tr kinh in i tha, kho lo tm cu thng tu gii, rung b. Nu ni cc v thin tri thc lng nghe B tt gii xong, phi nn tinh tin tu hc nhng iu th, ng ging nh k ngho, m tin gim cho ngi khc. Kinh Php C ni: Tuy ni nng kho lo, Phng dt khng tu hnh, Nh mc ng m tru, Khng xng lm sa mn. Tuy khng kho ni nng, V tu hnh ng php, Xa la tham sn si, Xng lm bc sa mn. Li nh Nhp B Tt Hnh ni:

Php, nn cung knh hnh, Ch ni khng ch g! Nu ch c sch thuc, Bnh tt lm sao lnh? (Phm th nm, k 109) Hi: Nu vy, ngi mi bt u vo i tha, i vi cc hc x trong T t lm, phi nn hc tp bao nhiu? Tr li: Hnh gi mi vo i tha, nhng phn m c Nh Lai chnh thc cm on, th khng nn hc tp; hoc gi, tuy c Nh Lai khng cm on, nhng cha thch hp vi hnh gi, th cng khng nn tu tp lin. Ngoi hai phn ny ra, tt c cc hc x khc ca B tt, nu nh khng tu tp, nn bit l s c ti. iu ny cng ging nh Hc Tp Lun ni: Phm cc B tt, i vi nhng phn m c Nh Lai chnh thc cm ch, hoc nhng phn cha thch hp vi trnh hin thi ca h, th khng nn hc tp. Nh vy, B tt i tha s c, khng nn tu hc hai phn ny, ngoi ra tt c cc php mn khc u phi nn tu hc. Li na, tr hai ch khng nn hc tp va ni, i vi nhng hc x khc, nu nh cha trnh th tr, cho nn cha hc tp, cng khng c ti. Li nh, Hc Tp Lun ni: V mun thnh tu mt hc x, i vi hc x khc, tuy khng phng h cng khng c ti. V nh mun thc hnh b th rng ln, th gii lut c th tr hon, cn i vi s b th th khng c tr hon. iu ny trong kinh V Tn c ni n. Li nh, trong kinh Thp a ni: y khng c ngha l i vi cc hc x khc khng cn tu hc, m phi ty theo nng lc m n lc tu hc. Lc ang chnh thc tu tp hc x, hoc c s vi phm (c ti), hoc khng c s vi phm (khng c ti). (1) C hay khng c s vi phm: a/ C s vi phm: Hoc gi, mun lm cho tt c hu tnh, thn tm u c an lc, xa la s u kh, th nhng khng chu dng tm chn thc ch thnh, ba nghip tinh tin, m li khi tm l l, d trong mt st na, y gi l c ti.

Hoc gi, lc ang tinh tin tu tp, khng chu tch tp tr phm t lng, khng n lc i tr phin no, m li l l ging nh trn, cng gi l c ti. Hoc gi, mun i tr s u kh ln, m li khng chu nhn th nhng u kh nh, hoc gi, mun thnh tu nhng ngha li ln, m khng dm x b nhng ngha li nh, nhng s vic nh vy, d trong mt khong st na, sinh khi tm l l, cng gi l c ti. b/ Khng c s vi phm: Hoc gi, cha sc lc, cha th tu hc, hoc gi, i vi cc hc x khng phi l ch gii, cng khng phi l ch B tt cn phi chnh thc hnh tr, nn cha tu hc, th khng c ti. Nu k no cng bc ngi khc tu hc cc hc x ny, th k cng bc cng gi l c ti. Cc ti ny, ch cn dng phng php sm hi thng thng, khng cn dng tc php sm hi, th ti cng c tiu tr, tr li thanh tnh. Nu c cc hc x c th hc tp, nhng li khng chu sing nng hc tp, cng gi l c ti. Nhng loi ti ny c th gi l tnh ti, ging nh trng hp bit m c vi phm. (2) Th no gi l c ti? C hai trng hp: (a) khng chuyn tm suy ngm m vi phm, ngha l khng ty sc lc ca mnh, suy ngm k lng l c hp l hay khng, m vi vng tin hnh, hoc gp nghch cnh m nh ch, hoc l b ph. Phi bit y l c ti. (b) Tuy suy ngm nn lm hay khng nn lm m vn vi phm, ngha l tuy suy ngm k lng vic tin hnh, hoc nh ch, hoc b ph, c hp l hay khng, th nhng, i vi iu nn lm li khng chu lm, cng gi l c ti. Nu lm nhng vic in o, nhn n phm nhng iu m hng ngi h tin ch bai, cng gi l c ti, nh phm u ca Hc Tp Lun c ni n. V vic vi phm nhng iu m ch B tt nn lm hoc khng nn lm, B Tt Gii Thp Nh Tng ni s lc nh sau: i vi chnh mnh v ngi khc, Nu c li lc, phi nn lm, Kh, nhng c li, cng nn lm, Vui, nhng khng li, ch nn lm. C li lc, ngha l lm cho mnh, ngi khng c s nhim , cng khng c ti cu, trong i v lai, th qu bo an lc. Vui (an lc),

ngha l th dng s an lc, nu mnh hoc ngi khc, hin tin c an lc, trong tng lai li c li ch, th y l iu nn lm; nu mnh hoc ngi khc, hin tin b kh, trong tng lai li khng c li ch, th y l iu khng nn lm; nu nh hin tin tuy th kh, nhng trong tng lai li c li ch, th y cng l iu nn lm. V nh ngi hin, qu trch hnh ng c v hnh vi h lit, ngn chn khng cho hin hnh, iu ny, hin tin c v nh kh, nhng trong tng lai li c li; v nh thuc hay, v tuy khng ngt, tm thi c cm gic kh, nhng li c li ch i vi cn bnh, hoc nh t dm, hin ti c v nh vui sng, nhng trong tng lai tng trng nhiu s kh, hoc nh cm c thuc c, tuy c v nh ngon ngt, nhng v thuc c c th lm hi, cng phi nn ngn chn, ot ly (khng cho ngi khc n). Nhng ngha rng ri nh vy, trong B Tt a, cc phm v li mnh li ngi u c ging ni. ---o0o--E2. Ni chi tit v phng h gii. C su phn: F1. Cc ti nn x. C hai phn: a/ Cc v B tt no sinh khi ti li? Lun ni: Li na, nu nh hnh gi b cung lon, hoc b s kh p bc nng n, hoc cha tng th B tt tnh gii lut nghi, nn bit, trong tt c trng hp ny, gi s c phm gii, u khng gi l vi phm. iu ny c ngha l B tt nn an tr trong hai php: (1) khng x tnh gii m mnh th, (2) vui thch an tr trong tnh gii th. b/ Ti c my loi? Ti c hai loi. Gii Nh Thp Tng S ni: Trong B tt gii, tng qut c hai loi ti: (1) tha thng, (2) vi phm, khng ging nh t kheo gii c nm loi ti. Tn S v Mu Ni H Nim Trang Nghim Lun cng ni ch c hai phm ti ny. Trong lun Du Gi, ngha cng ging nh vy. Ty tng c mt v php s, cng vi quyn Nan Thch ca ngi Hc A x l, cho rng: Trong B tt gii, nhng iu cn phi phng h, c ba loi: (1) ti tha thng, (2) ti th (thu lan gi), v (3) ti vi phm. iu ny khng hp l. Nh cc v y ni, nu dng phin no nhuyn (nh) trung phm phm ti tha thng, th gi l ti th. iu ny tng phn vi nhng iu m Lun Du Gia ni, v trong Lun Du Gi ch ni n ti tha thng v ti vi phm. Li na, dng phin no nhuyn (nh) trung phm

phm ti tha thng, gii tnh tuy thuc v vi phm, nhng phm loi li thuc v tha thng, ngha l nu phm ti tha thng, khng lun l ti th hay ti vi phm, nht lut u phi nn nhip vo ti tha thng. ---o0o--G1. Cc ti tha thng. C nm phn: H1. T tnh ca ti tha thng. I1. Thuyt minh ca Lun Du Gi. B tt an tr trong gii lut nghi, c bn php tha thng x. Phn lm hai chi. ---o0o--J1. Thng chi Trong phn phn bit ba loi phin no phm gii phn sau s ging. ---o0o--J2. Bit chi C bn phn: K1. V li dng cung knh, khen mnh ch ngi Gii vn: Nu B tt, v tham cu li dng cung knh, t khen ngi mnh, hy nhc, ch bai ngi khc, y gi l phm ti tha thng th nht. Trong y c ba phn: (1) i tng, (2) li ni ra, (3) v sao pht khi li khen ch. (1) i tng: i tng ca php tha thng ny, khng phi l chnh mnh, m l ngi cng loi vi mnh, v hn na, i phng c th hiu mnh ni. Trong Lun Du Gi tuy khng c on vn ny, nhng thc c ngha nh vy. (2) Li ni ra: tc l ni cng c ca mnh v li lm ca i phng. i vi mnh th ca ngi, t c; i vi c hnh v s kh knh ca i phng th ch bai, hy bng.

(3) V sao pht khi li khen ch. C bn phn: (a) li dng cung knh, (b) lng tham cu, (c) s khc bit gia li dng v cung knh, (d) thm xt li ni ra c phi v do tham mun cung knh v li dng hay khng. (a) Li dng cung knh: ngha l cc mi li dng nh y phc, thc phm, phng c, xe c, v cc s cung knh nh chng dn ch ngi, sa son ging gi. (b) Lng tham cu: s tham cu li dng cung knh, khng phi v cng dng Tam bo, hay v thng xt k h lit, cu t ngi bn kh, m l do bn tnh ham mun, tng trng s tham lam, nn mong cu s cung knh cng dng. (c) S phn bit gia li dng v cung knh: mi li dng mong cu, l nhng ti vt khng phi ca mnh ang c; nu nh khng tham cu li dng, t s khng lm cng vic khen mnh ch ngi; s cung knh mong cu, tc l lm cho tn cung knh tin tng mnh; em cc li dng cho tn ca mnh cng hng. (d) Thm xt li ni ra c phi v do s tham mun cung knh v li dng hay khng: i vi hai s li dng, cung knh, ch cn tham mt th, m pht khi s khen mnh ch ngi, ch khng cn phi tham c hai m pht khi s khen ch. Khi tht ra li khen ch, nu i phng hiu r mnh mun ni, th phm vo gii tha thng th nht. B Tt Gii Nh Thp Tng Tn S ni: i phng l ngi c cng c, v l i tng cung knh ca nhng hu tnh khc. Trt Mc Tra S cng cng mt , cho rng i phng l ngi c cng c. H Khng Tng Kinh ni c hai tng, nh phn sau s cp. Nh Tn S ni: Tham cu li dng cung knh, tc l tham cu li dng y phc, cng s cung knh cng dng cc vt qu bu, i vi cc vic nh vy sinh khi lng tham luyn tng thng. Trt Mc Tra S cng ni: Li dng, tc l y phc, tin ti, bo vt, cn cung knh, tc l s tn knh hu h, dng hin php ta, v.v... ---o0o---

K2. Bn sn khng b th ti vt, Pht php Gii vn: Nu B tt, hin ang c tin ca, thy ngi ngho kh khng ni nng ta, n xin ti vt, nhng v bn sn, khng sinh lng thng xt b th, hoc gi, c ngi n cu php, do tnh bn sn, tuy thng hiu Pht php, nhng khng chu ging ni, y gi l phm ti tha thng th hai. Trong y c bn phn: (1) ngi n xin, (2) vt c xin, (3) ch xin ti vt, Pht php, (4) s khi tm khng mun b th. Ngi n xin: C s gii cho rng ngi n xin hoc l ngi kh s khng c ti vt, hoc l ngi bn cng khng thc n ung, hoc ngi b mt i ngi ch gia nh, khng cn ai nng ta, hoc l ngi khng c bn b gip , khng ni nh v. V thiu thn hai mn cn thit (ti vt, Pht php), ngoi B tt (ngi b th) ra, khng cn ai c th gip , cho nn bn h ht lng n cu xin, v hin ang ng trc mt B tt. Trt Mc Tra S ni: y l ngi n xin ang ng trc mt. Vt c xin: l nhng vt khng phi l v kh, hoc nhng mn c hi, hoc nhng vt khng thch ng, hoc vt khng cn c th dng c, hoc c th gy tn hi. Ch xin ti vt, Pht php: Tn S ni: L ngi ang c tin ca, hoc thng hiu Pht php, y gi l ang c. S khi tm khng mun b th: ngha l b tm tham lam bn sn che lp, nht nh khng chu b th; nh Lun Du Gi ni: Khng khi lng thng xt, nn khng tu tp ti th, v tm bn sn Pht php, nn khng b th Pht php. Tn S v Trt Mc Tra S u cho rng do tm bn sn nn khng chu b th ti vt v Pht php. Gii Nh Thp Tng cng ng vi quan im ny. Ty tng c php s ni: khng nhng t mnh bn sn nht nh khng b th, m cn lm cho ngi xin cm thy tuyt vng. Th nhng, tham kho cc b lun n , u khng thy ni n iu ny, v li ngha l cng khng ph hp. ---o0o---

K3. nh p hu tnh, khng x on kt Gii vn: Nu B tt, nui dng trong lng nhng s phn hn, do nhn duyn ny, khng nhng ni ra li c, li cn v s gin d, bn dng tay, chn, ngi, gch, dao, gy, nh p lm tn thng, kh no cho ngi khc. Do v m trong lng s phn hn mnh lit cho nn xm phm i phng; i phng n van ln, cu xin tha th, li khng chp nhn, khng chu bung x s on hn, y gi l phm ti tha thng th ba. Trong y c hai phn: (1) nh p, (2) khng chp nhn s van ln cu xin tha th. 1/ nh p: C hai loi, (a) a thch: nu B tt i vi cc hu tnh, do s phn n, bn ln ting chi ra nhc m, khng nhng khng chu x b m cn tng trng s on hn, do y, b s phn hn che m tm tr, (b) gia hnh: do khng x b on hn, i vi hu tnh khc, bn dng tay chn, hoc dng ngi gch p nh, hoc dng v kh lm tn hi, hoc dng gy nh, dy tri lm tn hi. Loi hu tnh no b lm tn hi, iu ny trong Lun Du Gi khng ni r rng, nhng vn phi bit rng, i phng l ng loi vi mnh, l ngi c tri gic. Th no gi l chi ra? Ngha l ni li c c v i phng cm nhn c. Th no l nh p, iu ny, Hc Tp Lun trong phn phm cn bn ti c ni r rng. 2/ Khng chp nhn s van ln cu xin tha th: c bn phn, (a) ngi n van ln cu xin tha th, (b) tng trng ca s van xin, (c) pht khi s phn n, (d) khng chp nhn s van xin. a/ Nh Tn S v b s gii ca ngi Ti Thng T u ni: i phng (k xc phm) hin nay n cu xin tha th s xc phm ca h i vi B tt, ngha l i phng l xc phm, nay em tm ch thnh n cu xin tha th. b/ Tng trng ca s van xin: i phng ng lc, ng nh php, n trc mt B tt m cu thnh s nhn th, tha th. c/ Pht khi s phn n: B tt i vi s xc phm ca i phng, trong tm m p mt s on hn, cm hn mnh lit. d/ Khng chp nhn s van xin tha th: B tt khng nhn th, khng thm nghe li van xin ca i phng, khng chu x b tm on hn.

---o0o--K4. Ph bng B tt tng, ni php tng t Gii vn: Nu B tt, ph bng php tng ca B tt, ham thch din ni, khai th, kin lp php tng t vi Chnh php; i vi php tng t ny, hoc t mnh tin hiu, hoc b ngi khc xi dc, y gi l phm ti tha thng th t. Trong y c hai phn: (1) phn bi i tha, (2) ni php tng t. 1/ Phn bi i tha, li c hai phn: (a) ch b phn bi, tc l ph bng tt c hai loi php tng thm su rng ln ca B tt m c Pht tuyn thuyt; (2) tng trng ca s phn bi, nh phn di ni v tng trng ca s hy bng. 2/ Ni php tng t, cng c hai phn: (a) Php c ging ni: Cc b s gii u cha ni r l loi php no, ch c Trt Mc Tra S ni l php thin lch (Tiu tha) v php khim khuyt (ngoi o), th nhng Lun Du Gi ni l php tng t vi chnh php, hoc php ngoi o. Nu khng phi l php tng t vi i tha, t phi l tt c php khng thanh tnh khc. (b) Tng trng ca s ging ni: em s a thch ca mnh, ni cho ngi khc nghe, lm cho h chuyn hng theo ng li ca mnh. Hp chung cc ngha trn, B Tt Gii Nh Thp Tng ni: Nu sinh khi phin no mnh lit, t s hy hoi tt c gii, Phi bit phm ti c bn loi, Pht mun ni ng tha thng: (i) Do v tham li dng cung knh, Cho nn khen mnh m ch ngi, (ii) i ngi ngho kh khng ch nng, Bn sn ti, php, khng b th, (iii) Ngi cu tha th, khng chp nhn, m lng phn hn, cn nh p, (iv) Phn bi B tt tng i tha, a thch ging ni php tng t.

Ngi B Hin gii thch nh sau: Phin no mnh lit, ngha l phin no bc thng; phm ti, ngha l s phm gii ca mt v B tt cn y tnh gii; tha thng, ngha l hy phm gii cm, b phin no thng mnh. ng tha thng, ngha l ch c nguyn nhn ca s phm gii l tng ng vi cc t kheo phm ti tha thng (ba la di), ch khng phi tt c u tng ng, chng hn nh cc t kheo phm ti tha thng, trong hin i, khng c th li gii t kheo, cn cc v B tt, nu phm ti tha thng, trong hin i, vn c th c th li gii B tt. Hi Vn S ni: (1) Nh cc v Thanh vn, tham php dm dc, lm hy hoi mnh v ngi, tc l phm ti tha thng; tng t, B tt tham luyn li dng cung knh, lm hy hoi mnh v ngi, cng l phm ti tha thng. (2) Nh cc v Thanh vn, tham mun tin ca ca ngi khc, khi tm trm cp, gi l phm ti tha thng; tng t, B tt c tin ca, Pht php m khng chu b th, cng gi l phm ti tha thng. (3) Cc v Thanh vn git ngi, tc l phm ti tha thng; tng t, B tt khi tm him hn, dng tay chn lm tn no hu tnh, hoc ngi khc lm tn hi n B tt, hin nay h n van xin sm hi, nhng B tt khng chu lng nghe, khng chu tha th, y cng l phm ti tha thng. (4) Cc v Thanh vn ni di chng c qu Thnh, tc l phm ti tha thng; tng t, B tt c chnh php, khng chu ging ni, cn quay li hy bng chnh php, ni khng phi l chnh php, y cng gi l phm ti tha thng. C b s gii khc ni: Nhng iu trong y ni, tng ng vi cc loi nhn tng ca ti tha thng ca Thanh vn, cho nn gi l ng tha thng. V s mc ca ti tha thng, Ty tng c php s ni c tm, th nhng, Lun Du Gi ch ni c bn ti tha thng. Gii Nh Thp Tng cng ni: Nn bit ti c bn loi. Nu ni c tm, iu ny khng hp l. Nu nh v y ni c tm ti tha thng, t l trong mi ti tha thng li chia lm hai ti, chng hn, trong ti tha thng th nht, t khen mnh l mt ti, ch bai ngi khc l mt ti. Li na, Ty tng c php s cho rng: Trong mi ti tha thng, nh t khen mnh, ch ngi, v.v..., li chia lm hai ti, tc l thnh tm ti, cng thm bn ti tha thng ca bit gii thot gii, tng cng l mi hai ti, ging nh v tham cht du n m cm gy nh ngi, nh vy v tham li dng cung knh m khen mnh ch ngi cn l ti tha thng, hung chi l t dm. y cng l bn ca bn s gii ca ngi Hi Vn. Th nhng, trong quyn B Tt a S ca ngi Hi Vn hon ton khng c ngha ny.

Nh Gii Phm S ca ngi Trt Mc Tra ni: Nu nh khng tham li dng cung knh, v.v..., cng khng nn phm bn ti t dm, v.v..., y, ch c ngha l khng phm ti tha thng ca gii bit gii thot, ch khng c ngha l ti tha thng ca bit gii thot gii l ti tha thng ca B tt gii. Nhng iu va thut trn, u do cc php s t h ngh ra, ch cha h thy ni n trong cc kinh lun. Nn bit, ni c bn ti tha thng l ni n cc ti tha thng do s khi tm m phm, ngha l: (1) i vi li dng cung knh, khi tm tham cu, (2) i vi ti vt, khi tm bn sn, (3) i vi hu tnh, khi tm tn hi xc no, (4) i vi Chnh php ca Pht, khi tm ngu si t kin. y gi l bn ti tha thng. Ni c tm ti tha thng, l ni n cc ti tha thng do s gia hnh (to tc) m phm, ngha l: (1) t khen ngi mnh, (2) ch bai ngi khc, (3) khng b th ti vt, (4) khng b th Pht php, (5) nh p hu tnh, (6) khng chp nhn s sm hi, (7) phn bi Chnh php, (8) ni php tng t. y gi l tm ti tha thng. Do y c th ni, tuy ni bn ti tha thng, nhng cng khng ngi ni c tm ti. Li nh, Mu Ni H Nim Trang Nghim Lun ni: Trong B tt tng, ni c bn loi cn bn trng ti. Li ni: Bn ti cn bn nh (1) t khen mnh ch ngi, v.v..., mi ti li c th phn lm hai phn, thnh ra c tm loi cn bn trng ti. Nh trong Lun Du Gi cng phn bit c tm loi ti nh khen mnh, ch ngi, v.v... S ca ngi Hi Vn, i vi ti tha thng th hai, cng phn lm hai ti: (1) c ngi ngho kh n xin, khng b th ti vt, (2) c ngi n cu php, khng chu b th php, c hai u l ti tha thng. Nh vy, phn bit m ni, ba ti tha thng kia cng tng t nh vy. Ngi V y Sinh cng ni c tm. i Tha Bo Yu Ngha Lun S ni: y, B tt V Trc, r rng c mun ni c tm ti tha thng. Ngi Atisa cng y theo cc v c c m ni c tm. Cho nn y ni c tm ti tha thng. Li na, Hc Tp Lun v B Tt Gii Nh Thp Tng, i vi ti tha thng th ba, hnh nh u ni c mt ti, y l do cc bn dch c ch hi khc bit, nhng nu kho st ngha, thc s l c hai ti. Gii Nh Thp Tng Cu S v B Tt a, cng ng quan im ny.

Li nh, trong Nhp B Tt Hnh Lun S ca ngi Tr Tu Sinh, dn chng Hc Tp Lun, ni: Do phn n, nh p hu tnh, Trong lng m on hn mnh lit, Khng chu th nhn s sm hi. i vi ti tha thng ny, phn bit ni thm, v nh trong phn ti vi phm (ti khinh) c ni: Ngi n cu php, khng ni php, Ngi n cu ti, khng th ti, C ngi xc phm, lin tr a, Ngi n sm hi, khng th nhn, Ght b, hy bng B tt tng, Cha rnh Pht php, hc th gian, a thch, sing tu php ngoi o. Nhng vic nh vy, u gi l ti vi phm. Nay ni l ti tha thng, tuy c s tng vi, nhng cng khng c li. y c mun ni, nh hai php khng b th ti vt, khng b th Pht php, nu do tm bn sn pht khi, th gi l ti tha thng, cn nu khng do tm bn sn pht khi, th gi l ti vi phm. Li nh, Tn S ni: Nh s khng b th php, do ng c pht khi khc bit m ti trng c s sai bit. i vi cc iu gii khc, cng do ng c pht khi khc bit m c ti trng sai bit. y cng nh trong trng hp nh ngi khc, ngha l nu b ngi nh m nh li, th gi l ti vi phm, cn nu khng phi v tr a m nh ngi khc, th gi l ti tha thng. Tng t, trong trng hp khng th nhn s sm hi, nu khng phi v him hn, th gi l ti vi phm, cn nu nh c tm him hn, th gi l ti tha thng. Phn bi i tha, cng c hai ti vi phm v tha thng. Nh Trt Mc Tra S ni: Nh vy, so vi ti ph bng B tt tng phn trn c g khc bit? Ngha l phn trc (phm ti tha thng) l hy bng tt c hai loi php tng i tha thm su qung i ca B tt, cn y (phm ti vi phm) l ch i ring tng T t lm (kinh), khng khi tm tin hiu m

sinh khi s hy bng. Th nhng, trong Lun Du Gi cha thy ni rng nht nh l ch hy bng ring tng T t lm. Tinh tin hc tp lun in ngoi o, cng gi l ti vi phm. y c hai loi: (1) Hin c Pht php, i vi Pht php cha nghin cu hc tp k lng, m li sing nng hc tp sch v th gian, y gi l phm. (2) Nu nh tr tu cao siu, nh lu khng qun, th cho php mi ngy, dng hai phn thi gian hc tp Pht php, mt phn thi gian hc tp lun in ngoi o v sch v th gian. Ty phng tin m hc hi, nhng khng c rng r thng thc, ham thch m luyn, nu nh vy cng gi l c ti. Khai th, kin lp php tng t vi chnh php, y gi l ti tha thng, ngha l B tt , khng nhng t mnh a thch, m cn t tu tp, khng nhng nh th, m li cn xi gic ngi khc tu tp theo mnh. S ca ngi Hi Vn ni: Ngi khai th, kin lp phi chnh php, phm ti tha thng. a thch, ngha l t mnh a thch; din ni, ngha l em s a thch ca mnh ni cho ngi khc nghe; kin lp, ngha l t mnh lp mt mn phi, dn d ngi khc theo vo. T khen mnh ch ngi, gi l ti vi phm. S pht khi ca gii ny khc vi ti tha thng khen mnh ch ngi va c cp phn trn. iu ny phn sau s ni n. Nhng ti nh vy, khng nn dng s c hay khng c s h thn m phn bit l phm ti tha thng hay ti vi phm. Nu nh dng php c hay khng c s h thn m phn bit, th nhng trng hp ny u l phin no nhuyn bc trung, khng gi l tha thng. ---o0o---

Phn 6
I2. Thuyt minh ca cc b lun khc (Hc Tp Lun ni v tt c ti nng cn bn). J1. Cc lun s khc. K1. Nu ln lp lun ca cc lun s khc.

L1. B Hin B Tn S ca ngi B Hin cho rng Lun Du Gi dn chng H Khng Tng Kinh ni v cn bn trng ti, khng phi cn c sau khi th gii m ni. Phi nn thit lp nhng iu gii khng phi l cn bn ti m ph tr nhng iu gii l cn bn ti. Thit lp nhng iu gii khng phi l cn bn ti, ngha l cc ti ny khng phi l nhn duyn hy hoi tnh gii y ; nh trong Kinh c ni: Vua St li c cn bn ti, t sch tt c nhn lnh i trc, xa la nhng qu bo vui ci tri ngi, sa vo c o, phm ti tha thng. y c ngha l hy hoi tt c cn lnh v qu vui ci tri ngi c c trc khi th gii. Ni ph tr nhng iu gii l cn bn ti, ngha l nu cc ti ny l nhn duyn hy hoi tnh gii y , t phi l ti tha thng. Nu vy, v B tt y tnh gii, i vi tt c ti tha thng ny, ty phm mt ti th s mt gii th, hung chi l phm tt c. Nhng nhn duyn nh vy, trong phn B Tt a t phi cp, th nhng cha h thy cp n. Li na, c Th Tn v vua St li ni c nm ti cn bn, v cc v B tt mi an tr trong php i tha, ni c tm ti cn bn, nh vy s tr gii ca h, t phi c s khc bit. Th nhng, nu ni nh vy, thc khng hp l, v nh Kinh ni: Vua St li c nm ti cn bn, khng phi l ti cn bn ca B tt i tha s c. Cn nh nu cho rng tm ti cn bn ca hnh gi i tha s c khng phi l ti cn bn ca vua St li, th cng khng hp l, bi v gii lut nghi khng c s sai bit. ---o0o--L2. V y Sinh Ngi V y Sinh cho rng H Khng Tng Kinh v B Tt a ni v cn bn ti, tuy c ch bt ng, nhng khng c li tng vi (tri nghch), ngha l do v b c gi la c ba phm thng, trung, h khc nhau, nh vy ti cn bn cng c ba loi: nm iu, tm iu, bn iu khc nhau. Nu y theo y m ni thm v s khc bit ca ti tng, phi nn ni nh sau: Mi mt b c gi la, cng c tt c cc ti khc, ngha l nm ti ca vua St li l ti ca b c gi la trung phm, tm ti ca hnh gi i tha s c l ti ca b c gi la h phm, bn ti m B Tt

a ni n l ti ca b c gi la thng phm. Nu y vo mi mt b c gi la m c th an lp tt c ti, th ba phm b c gi la, mi phm b c gi la phi c mi by ti cn bn. Th nhng, H Khng Tng Kinh ni n ti tha thng th nht trong B Tt a, nu vy, H Khng Tng Kinh phi c mi bn ti cn bn, thm vo ba ti trong B Tt a, hp thnh mi by ti cn bn. Ba ti trong B Tt a, ngha l hai ti th hai v th ba, thm vo ti th bn Ham thch din ni php tng t vi chnh php. Ngi B Hin li cho rng bn ti c ni trong B Tt a c th hm nhip tt c ti khc. Tt c ti khc, khng ti no khng b hm nhip trong bn ti cn bn ny. Hm nhip c hai: (1) nng nhip, tc l ti khen mnh ch ngi, v.v..., phn ra thnh tm ti; (2) s nhip, tc l hm nhip ti Phn bi i tha, ti V tham cu li dng cung knh nn khen mnh ch ngi, v.v..., cng cc ti trong H Khng Tng Kinh, li thm ti Rt ro thoi tht B tm trong Thin Xo Phng Tin Kinh, tc thnh mi bn ti cn bn. Hm nhip th no? Khin cho ngi khc x gii bit gii thot, ni cn l Thanh vn khng cn x b tm tham, v.v..., t cho mnh c php nhn thm thm, tc l nhip vo iu gii khen mnh ch ngi. Li na, cp ot ti vt ca Tam bo, ot c sa ca t kheo ang mc, tri pht sa mn, cng ot y em cho kia, ly vt ca ngi tht tu em cho ngi gi tu, u l nhip vo php bn sn ti vt khng b th, ngha l do bn sn ti vt, khi tm tham mnh lit. i vi ti vt ca ngi khc, ngn tr khng cho h s dng m ot ly, hoc t em cho ngi khc, i vi vt b th th dng sc mnh cng ot. Nhng vic nh vy u l do tnh bn sn. Li na, ph ha hp tng to ti v gin, lm cho i phng b ph vic tu hnh (xa ma tha), y l nhip vo bn sn php khng chu b th; i vi tt c php, t mnh khng nhn th, li ph hoi ngi khc khng cho nhn th; khi tm bn sn mnh lit, t mnh khng chnh gii, li lm cho ngi khc khng chnh gii. Li na, mc tnh nh p t kheo ph gii, to bn nghip v gin (ngoi tr ph tng), v hy hoi xm lng thnh p, y l nhip vo gii nh p hu tnh.

Li na, khin cho ngi khc x b php Thanh vn, Duyn gic, ni ngha l chn thc thm su cho ngi ngu si, lm cho h x b tm B , y l nhip vo ph bng B tt tng, ngha l ba php Thanh vn, Duyn gic, B tt u l do Pht ni, nu lm cho h x b mt php, h s b lun hai php kia. T mnh lm cho nhng ngi ngu mui, do nhn duyn ny, ph bng l chn khng, thoi tht tm B , v x b i tha. Li na, chp gi t kin, mnh v ngi an tr trong mi no bt thin, lm cho hnh gi i tha thoi tht tm B , chuyn qua tu Tiu tha, tc l nhip vo ni php tng t, mun ni l hai Tha kia, so vi php i tha, th c xem l php tng t. ---o0o--L3. Ty tng php s 1 C mt v php s cho rng, do v cn c chng sinh khc bit, cho nn th ca kinh lun cng khc bit. Nghi qu truyn gii c bin ch cng c nhiu s sai khc, cho nn nu y vo Hc Tp Lun v Nhp B Tt Hnh Lun m th gii, th phi ly nhng iu gii trong H Khng Tng Kinh lm cn bn ti; cn nu y vo nghi qu ca B Tt a m th gii, th phi ly nhng iu gii trong B Tt a lm cn bn ti. ---o0o--L4. Ty tng php s 2 Ty tng li c php s cho rng y l do tng ch ca hai tng Trung qun v Duy thc khng ng m a n s khc bit. ---o0o--K2. ph lp lun ca cc lun s khc L1. Ph ngi B Hin T trc n gi nhng iu m b Tn S ca ngi B Hin nu ln u khng hp l, ngha l tri ngc vi s gii thch kinh in ca ngi Tch Thin. Nh trong Hc Tp Lun ca B tt Tch Thin, u tin nu ln cu hi gi thit: V vua St li v hnh gi i tha s c,

y gii B tt hay cha? Nu nh y th khng nn phn bit vua St li c nm ti, hnh gi i tha c tm ti; cn nu cha y th khng th cho rng nhng ngi phm ti, v sao li gi l ti ca s phm gii y ? Sau nu ln cu tr li nh sau: i vi tt c ti, ty theo ch phm, m thit lp danh xng ca ti trng, lm cho ngi phm sinh tm s hi. Nh vy, tt c u gi l ti, cn phi xa la. Phi nn ni nh vy, th khng c s tng vi, ngha l ti cn bn ny, nu cha th gii m phm, t s hy dit tt c thin cn, khng th th gii; cn nu nh th gii y ri m phm gii, th ti li cng nng hn. Cn nh ngi B Hin li cho rng s phm ti c th hy hoi tt c thin cn trc khi th gii, nhng khng th hy phm gii, y l iu tng vi m chng ta mun cp n. Li na, b s ca ngi B Hin cp n nhng ti , nu l cn bn ti, th trong B Tt a phi ni n, th nhng li khng thy cp n. Nu nh cho rng v trong B Tt a cha ni cc ti cn bn khc, cho nn cc v B tt tu hc tnh gii ch c th dng bn php lm cn bn ti, m khng bit n cc ti cn bn khc, nu khng bit cc ti khc th cng khng th hy phm gii. Do v khng bit c ch phng h, y tc l c li. Cn nu cho rng nhng iu ti khng phi l cn bn ti, th trong B Tt a cng phi quyt nh ni khng phi l cn bn ti, th nhng li cha thy ni n. Nu em khng phi cn bn ti cho l cn bn ti, khng hy phm tnh gii cho l hy phm tnh gii, th y cng l khng bit ch phng h, cng gi l c li. Li na, cc ti m H Khng Tng Kinh ni n, trong B Tt a khng thy ni n, v ngc li, nhng ti vi phm m B Tt a ni n, trong Hc Tp Lun cng khng cp n. Nn bit, trong cc kinh lun, khng nht nh phi ni n tt c cc hc x, bi th, trong B Tt a cng nh Hc Tp Lun u ni: Nu nh mun bit, phi nn tham kho tng tn Kinh tng. ---o0o---

L2. Ph ngi V y Sinh Nh ngi V y Sinh cho rng: em nhng iu m Hc Tp Lun ni lm cn bn ti, y l iu ch l. Th nhng, nu cho rng bn ti cn bn trong B Tt a, c th hm nhip tt c ti khc, th s hm nhip ny, phn ln khng c hp l, bi v em mi mt bit tng thu nhip vo tng tng, y l iu khng thch nghi. ---o0o--L3. Ph Ty tng php s 1. Lp lun ca php s Ty tng 1, Hc Tp Lun lun ph, ngha l B tt y gii, khng nn thit lp cc ti khc bit. ---o0o--L4. Ph Ty tng php s 2 Trong i Tha Bo Yu Ngha Lun S, c php s Ty tng ni rng nm ti ca vua St li khng phi l ti cn bn, tm ti ca B tt i tha mi l ti cn bn. Li ni hai tng Long Th, V Trc bt ng. Nn bit y Hc Tp Lun dung hp hai tng m ni cc loi ti. Nhng iu m php s trn va ni, u l s tng vi, ngha cng khng th thnh lp. ---o0o--J2. Thuyt minh ca Hc Tp Lun i khi, nh H Khng Tng Kinh ni v cc ti cn bn, ngi B tt Tch Thin ch thch ngha ca kinh, cng ni rng chng l ti nng cn bn, v hn na, ngi li cn dung nhip ngha ca kinh ny v B Tt a. Dung nhip ngha ca hai tng Trung Qun v Du Gi, y l iu thch ng nht. Nh bn cu dch ca Hc Tp Lun ni: cho d hnh tr, i vi nhng iu ti , dung nhip thnh mt, ghi thnh gi (k). Nu theo cu dch, hnh nh em hai tng, dung nhip thnh mt ngha; nhng nu theo tn dch, th ch y vo mt tng ngha, tc l thit lp tng ngha ca ngi V Trc.

Li na, Nhp B Tt Hnh Lun i S cng ni y l ti nng cn bn. B s ca ngi Thin Thin cng ni: Trc tin nn c tng H Khng Tng Kinh, mi c th t duy quyt trch cc ti cn bn, ngha l trong cc ti, nhng ti c th hy hoi gii th, tc l cn bn ti. H Khng Tng Kinh i khi ni qua, cho nn phi tm c cho bit. S ca ngi Gii Thot Nguyt cng ni: i vi cc ti cn bn c th hy hoi gii th, nht nht phi xem H Khng Tng Kinh. S ca ngi Bin Chiu Sinh cng ni ging nh trn, ngha l thit lp nhng iu ti l cn bn ti. Trong Hc Tp Lun hm nhip cc ti cn bn thnh bi k nh sau: (1) Cp ot ti sn ca Tam bo, y l ti tha thng th nht. (2) Phn bi cng hy bng chnh php, Pht ni l tha thng th hai. (3) i vi t kheo, d ph gii, ot c sa, hoc nh p h, Hoc em tri buc, giam vo ngc, Bc h hon tc, b xut gia. (4) To tc nm loi ti v gin. (5) Bm cht t kin, bng nhn qu. (6) Hy hoi thnh p v lng xm, Pht ni u l ti cn bn. (7) Li v nhng ngi khng tr tu, Din ni su rng l chn khng. (8) Lm cho ngi mun vo Pht tha, Thoi tht tm B V thng. (9) Khin ngi x b php Thanh vn, M ch tu hc php i tha. (10) Ni ba rng Thanh vn, Duyn gic, Khng th x b phin no tham, Lm cho ngi tu b Nh tha. (11) T khen c cng c th thng, V tham li dng v cung knh, em li gian xo nhc m ngi. (12) T cho c nhn thm thm, in o, ph trng, lo ngi khc (13) Lm quyn tri, pht cc sa mn,

Ti vt th ch cng Tam bo, mnh ginh ly cho k khc. (14) Lm ngi khc b xa ma tha, Ly vt ca bc chn tu hnh, em cho k tu hnh gi di. Nh vy, u l ti cn bn, u l nhn ca i a ngc, Phi nn i ngi H Khng Tng, Trong mng, sm hi dit ch ti. (15) Rt ro, thot tht tm B . (16) Bn sn khng khi lng thng xt, Ngi n cu xin, khng b th. (17) Trong lng m p ni on hn, Ngi n sm hi, khng tha th, Gin d nh p ch hu tnh. (18) Do tm nhim dc, theo ngi khc, Ham thch din ni php tng t. ---o0o--K1. Php tha thng th nht Php tha thng th nht l g? Ngha l i vi ti vt ca Tam bo, khng cho m ly. Trong y c su phn: 1/ Ti vt ch: Trong kinh ch ni vt ca tt ba, vt ca tng, v vt ca t phng tng. Tt ba, tc l Pht v php, hp vi tng gi, gi l Tam bo. Ni Pht, ngha l Pht thn, hoc cc Pht tng; ni Php, ngha l kinh in, hoc lut lun; ni Tng, th c s gin bit nh sau, (a) nu l phm phu, cn phi bn v t kheo tr ln mi c gi l tng, (b) nu l thnh nhn, ch cn mt v cng gi l tng. T phng tng th khng c s gin bit. Li na, c b lun khc cho rng: Tam bo, tc l (1) Thch Ca Nh Lai, (2) v lu dit o, (3) cc bc thnh hu hc. y, chng ta khng chn ngha ny, bi v trong y ch ni vt ca tt ba v vt ca t phng tng. Li na, nu cp ot vt ca tt ba, hoc vt ca ngi khc cng cho tng, hoc vt ca t phng tng, ch cn ot ti vt ca mt Bo l phm, khng cn phi ot ti vt ca c ba Bo mi phm. 2/ vt b ot: Trong kinh khng c ni r rng. Nn bit tt c rung, t, phng c, m thc, xe c u l i tng. S lng nhiu t,

cng khng thy ni r. Nn bit, vt b trm cp, d l nh b nht, cng thnh nghip trm cp. Nu vt ca ngi khc cng cho tng, d l v tng nhn c hay cha, nu trm cp th cng ng nh trm vt ca tng, do v th ch c cng dng vt cho Tam bo, th vt tc l vt ca Tam bo. 3/ Ngi trm: lc trm vt ca tng, phi chnh mnh khng phi l tng. 4/ tng mun trm cp: y c ba phn. (a) Tm t, ngha l c s phn bit. i vi vt ca Tam bo c mun trm cp, tm khng cung lon. Nu nh trm nhm, th khng gi l trm cp vt ca Tam bo. y l tng tng qut ca s khng cho m ly. (b) Pht khi mun trm cp, ngha l vt ca Tam bo , khng phi l ca ring mnh, v mun lm cho n la khi bn x. tng mun trm cp ny, hoc l ngh nghip ca h, hoc do phin no m pht khi, ch khng nht nh phi l do tm tham pht khi mun trm cp. Nu v mun lm li ngi khc, em tm thng xt m lm vic cp ot, iu ny c ti hay khng, phn sau s ni ti. V nh c nhng cn bn ti, trong cc iu gii khc, c th khai phng tin, nhng khng th ngay trong iu gii cn bn ti m c quyn khai phng tin. 5/ Gia hnh ca s trm cp, ngha l t mnh trm, hoc bo ngi khc trm. T mnh lm hoc bo ngi khc lm, ti u nh nhau. Nu ngi khc khng hay bit m mnh ly trm, hoc mnh dng th lc cng ot, u gi l phm, cho nn bn cu dch ca Lun Du Gi ni: Ly trm v cp ot ti vt ca Tam bo. 6/ Hnh tng ca s khng cho m ly: ngha l mun ly cho c mn y. Trong iu gii tha thng ny, c ba ti tha thng, ngha l trm cp ti vt ca Pht, ca php v ca tng. K2. Php tha thng th hai. Php tha thng th hai l g? Ngha l hy bng, x b chnh php. Trong y c hai phn: 1/ i tng ca s hy bng, x b. Kinh ni: Ph bng php Thanh vn, hoc php Duyn gic, hoc php i tha. Li cn cm ch

ngi khc khng cho tu hc, y l ti nng cn bn th hai. Trong y ch hoc, c ngha l mi mt loi kinh in ca ba Tha, u l chnh php. Ph bng php i tha, ngha l nu ph bng, phn bi bt c mt php no ca i tha su xa rng ln, th u gi l phm. iu ang ni y, v trong B Tt a ni ph bng i tha, l ti tha thng, ngha l php i tha ny nu r hai loi php su xa rng ln ca kinh tng. Tng t, i vi php tng Tiu tha, php t ca Thanh vn, php mi hai nhn duyn ca Duyn gic, nu ph bng mt php, cng gi l phm. Nn bit, y cng ging nh ph bng php i tha. Hoc c ngi hi: Ph bng, x b mt php ca i tha gi l ti vi phm (nh), ph bng, x b php Thanh vn, Duyn gic gi l ti tha thng, iu ny dng nh khng c l, bi v ti ph bng i tha nng hn ph bng Tiu tha? Tr li: Khng c mu thun. Cc gii trc sau, khng nht nh phi y vo s vi phm ln nh m kt ti nng nh. Nh trong gii bit gii thot, nu git ngi, gi l phm ti tha thng, cn nu c tm lm cho thn Pht chy mu, gi l ti th (ti thu lan gi, nh hn ti tha thng). Cn hnh gi i tha, i vi ti sn ca ngi ti gia, khng cho m ly, khng gi l phm ti tha thng, cn nu nh hin ti ang c ti vt, i vi ngi ngho kh n xin, bn sn khng chu b th, th gi l phm ti tha thng. 2/ Tng trng ca s x b: Hc Tp Lun, i Tha Bo Yu Ngha Lun u dn Kinh ni: Ph bng php Thanh vn, php Duyn gic, hoc php i tha, hoc cm ch ngi khc, khng cho tu hc. Th nhng, tra lc nguyn vn ca kinh, th ch thy ni: Ph bng, x b php Thanh vn, Duyn gic, B tt tha, ngn tr lm kh khn, khng chu tu hc. Trong B Tt a cng ch ni t ph bng i tha, cha thy ni lm cho ngi khc chuyn theo mnh. Nh vy, hai cch ni ny u ging nh nhau. Ti tha thng ny, khng nht nh phi lm cho ngi khc ph bng, x b. T mnh ph bng, ngha l i vi chnh php, ph bng cho rng khng phi do c Nh Lai ni ra. Hi: Nu vy, trong phn ti vi phm, ph bng, x b php Thanh vn, gi l ti vi phm, nh vy l tri ngc vi y? Tr li: ch l khinh mit, ch khng phi l hy bng, x b. Nh phn sau s ni.

Trong php tha thng ny, c ba ti tha thng, ngha l ph bng php Thanh vn, ph bng php Duyn gic, v ph bng php B tt. K3. Php tha thng th ba. Php tha thng th ba l g? L xm hi tn thng xut gia t kheo. Trong y c hai phn. 1/ Ngi b xm hi: Nh trong Kinh ni: Ngi nng vo Pht php xut gia, co ru tc, mc php phc, c gii hoc khng c gii, tr gii hay ph gii, tc l nh trong bi k pha trc ni: i vi cc t kheo, d ph gii. 2/ Xm hi tn thng th no? (a) tm mong mun: do phin no m khi tm tn hi; (b) gia hnh: nhng hnh ng nh ot c sa, hoc khin cho hon tc, bc bch x gii, nhn n nh p, hoc bt giam vo ngc, hoc st hi, th phm ti tha thng. Nn bit, y l nhip vo gii tha thng nh p, xm hi, tn no hu tnh. Li nh, cng ot c sa ca nhng ngi xut gia y gii c, nu nh s lng t kheo b cng ot cha n bn v, nn bit y l nhip vo ti tha thng ny, cn nh s lng t kheo b cng ot t bn v tr ln, th t l phm ti tha thng th nht. Trong php tha thng ny, c hai ti tha thng, (a) cng ot c sa, (2) bc bch hon tc. ---o0o--K4. Php tha thng th t Php tha thng th t l g? Ngha l to nm nghip v gin: git cha, git m, git A la hn, ph ha hp tng, dng c tm lm thn Pht ra mu. y gi l nm ti v gin cn bn. Li na, ngoi tr ph ha hp tng ra, bn ti v gin kia u nhip vo php tha thng th nm trong B Tt a. ---o0o---

K5. Php tha thng th nm Php tha thng th nm l g? Ngha l khi t kin, chp cht khng b, ni cn l khng c nghip qu thin c i trc i sau. Khi t kin nh vy, on dit thin cn. Ti tha thng ny, khng nht nh phi l bo ngi khc lm mi iu c, m ch cn t mnh lm mi iu c, tc l phm ti tha thng. K6. Php tha thng th su. Php tha thng th su l g? Tc l ph hy, tn hoi tr x. Trong y c hai phn: (1) ch b hy hoi: l nhng ch nh quc, p, thnh v th; (2) nng hy, c hai phn: (i) tm mong mun, ngha l do phin no pht ng m khi tm hy hoi; (ii) gia hnh, ngha l dng tt c cc phng tin thc hin s hy hoi. i Tha Bo Yu Ngha Lun dn chng Kinh ni rng: Trn y, php tha thng th nht n th nm l nm ti ca vua St li, php tha thng th su l ti th hai ca i thn, hp vi bn ti v gin, thnh ra nm ti ca i thn. y ch ni ti tha thng hy hoi tr x, cn ti cn bn hy hoi hu tnh trong tr x (quc p), th c nhip vo ti tha thng nh p hu tnh, v cn ti cn bn hy hoi ti vt trong tr x, th li c nhip vo ti tha thng th nht, hoc ti tha thng th mi ba. Trong ti tha thng ny c bn ti tha thng, ngha l hy hoi (a) quc, (b) p, (c) thnh, (d) th. ---o0o--K7. Php tha thng th by Php tha thng th by l g? L ni ngha l thm su cho nhng ngi khng trnh (khng ng cn c). Trong y c ba phn: (1) Ngi nghe php: l nhng ngi c tr tu nng cn, nghe ni l chn khng thm diu, lin sinh lng lo s, thoi tht tm B . (2) Php c ni: l l chn khng, xa la tt c h lun. (3) Sau khi nghe xong: ngha l sau khi nghe xong l thuyt chn khng, i phng

bn sinh lng s hi, thoi tht tm i b , v sinh tm a thch Tiu tha. y l do v khng qun st i phng c trnh hay khng, nn vi vng khinh sut ni php thm su. Nu nh sau khi qun st k lng, cho rng i phng c trnh , th nhng i phng rt ro khng phi l ngi ng cn c nh mnh ngh, th khng gi l phm ti tha thng. ---o0o--K8. Php tha thng th tm Php tha thng th tm l g? Ngha l lm cho ngi khc thoi tht tm i tha. Trong y c hai phn: (1) Ngi c th thoi tht: tc l nhng hu tnh tu tp php i tha, pht tm A nu a la tam miu tam b , an tr trong i tha. (2) Tng trng lm cho thoi tht: tc l ni vi i phng nh sau: Sc ng khng kham tu lc vn hnh, khng th thnh tu Nht thit chng tr, chi bng pht tm Thanh vn, Bch chi pht, mau thot sinh t, chng nhp Nit bn. Hi: trong y mun ni l lm cho ngi khc thoi tht tm i tha, hay cn cn phi lm cho h thot st, tu php Tiu tha (mi phm tha thng)? Tr li: Nh Nhp B Tt Hnh Lun i S ni: Th hai, lm cho ngi khc thoi tht tm V thng B , li cn lm cho h pht tm tu Tiu tha. Nh vy, cn cn phi lm cho h chuyn tu Tiu tha mi phm. ---o0o--K9. Php tha thng th chn Php tha thng th chn l g? L lm cho ngi khc x b gii bit gii thot. Trong y c hai phn: (1) Ngi khc nghe v tin tng: tc l nhng ngi nh l tu hc bit gii thot t ni da. (2) Tng trng lm cho ngi nghe v tin tng: tc l ni vi i phng nh sau: ng cn g th

hc gii t ni da, ng nn c tng Kinh in i tha, mau pht tm A nu a la tam miu tam b , dit tr trn vn ba c nghip do phin no sinh ra, ngha l ni ch cn c tng i tha, pht B tm, l c th dit tr trn vn cc c nghip. Bn cu dch, y tuy cng ni: X b bit gii thot gii, thot tht tm pht, c tng i tha, th nhng, bn tn dch v H Khng Tng Kinh mi l chnh xc. Nhp B Tt Hnh Lun i S cng ni: Th ba, ni vi ngi khc rng: ng nn x b gii bit gii thot, pht tm i tha, c tng i tha, th s c thanh tnh. Hi: Nh th, ti sao trong phn ti vi phm pha sau c ni: Nu ch B tt ni nh vy: B tt khng nn hc tp php tng ng vi Thanh vn tha, y gi l phm ti vi phm. Tr li: Nu ni nh vy, lm cho ngi khc tin hiu, th gi l vi phm; cn nu lm cho ngi khc thoi tht, x b s hc, th gi l tha thng. ---o0o--K10. Php tha thng th mi Php tha thng th mi l g? L hy bng php Thanh vn tha. Trong y c hai phn: (1) Ch hy bng: ngha l hu hc tha, tc l php ca cc v hu hc tu hc, cng tc l Thanh vn tha, hoc l Duyn gic tha, hoc l c hai tha Thanh vn, Duyn gic. (2) Tng trng ca s hy bng: ngha l dng tm cao ngo ni li hy bng nh sau: ng l Tiu tha, ch hc Tiu tha, khng th on tr kt s phin no. iu ny ging nh trong Kinh ni: ng khng nn nghe, th tr, c tng Kinh in Thanh vn, khng nn dy ngi khc. Ch cn ni nh vy l phm ti tha thng, khng cn phi nh Kinh ni thm: Lm cho ngi th tr x b Nh tha, mi gi l ti tha thng. Trong y ni i phng (ngi nghe) nghe v tip nhn th (ngi ni) phm ti tha thng, nn bit i phng (ngi nghe) trong iu gii ny so vi ngi nghe trong hai iu gii th by v tm khng ng. Ngi nghe trong hai iu gii trn y gii lut, do nghe v tin tng bn thoi tht tm B , cho nn khng c lit k trong iu ti cn bn ny. Phn sau s ni r hn.

Li na, ti tha thng ny so vi ti tha thng th hai ph bng x b php Thanh vn, c ch khc bit, tc l pha trn l ph bng kinh in, cho rng khng phi do Pht ni, cn y l ph bng php, cho rng php ny khng th on tr cn bn sinh t lun hi. ---o0o--K11. Php tha thng th mi mt Php tha thng th mi mt l g? L t khen mnh v ch bai ngi khc. Trong y c bn phn: (1) Ngi ni: tc l nh Hc Tp Lun dn Kinh ni: Thy i phng c ngi khc knh trng tin tng, khi tm ganh t, bn t khen mnh. y c ngha l hy bng k c ngi khc knh trng tin tng, v cng hy bng k b ngi khc hy bng, khng nhng ch hy bng i phng m cn t khen mnh. i khi l hy bng tt c mi ngi. Li na, trong bn dch khc, tuy khng ni i phng c ngi khc knh trng tin tng, nhng cng n hm ngha ny. (2) Vic c ni: tc l cng c ca mnh v vic xu xa ca ngi khc. (3) Tng trng ca s khen ch: tc l v tham cu li dng cung knh, bn c tng i tha, ging gii, ni li m thc, ni vi ngi khc nh sau: Ti l hnh gi i tha, khng cu li dng, cn ngi th ngc li. Trong Kinh ni: T khen mt cch di tr rng mnh c c thng nhn php. Nn bit iu gii ny khng ging nh iu gii k tip Ni di chng c thng nhn php. iu gii ny v iu gii trn u thuc vo loi t khen. (4) ng c pht khi li ni: tc l v tham cu li dng cung knh, thy ngi khc c li dng cung knh, bn m lng ganh ght, nh Kinh ni: Do v ganh ght, cho nn to bn loi ng nghip bt thin. Trong Hc Tp Lun ca B tt Tch Thin dn cc ti tha thng trong B Tt a, tr ti tha thng th nht, mun ni ti tha thng th nht ca B Tt a cng ngha vi y. Th nhng on vn ca B Tt a khng c trong iu gii ny. Hnh nh phi dn ton b on vn ra th mi hp l. Li na, s t khen, hoc ch ngi ny, l do tham cu li dng, hoc cung knh; hnh gi i vi hai s vic ny, ch cn tham mt vic, u gi l c ti, nh phn trc ni qua.

Nhng iu khen ch, c th l h di, c th l chn thc. Trong Kinh ni lc nh sau: Ni li m thc, ngha l to tc nhn duyn ni di, phm ti rt nng. Trt Mc Tra S ni: T mnh khng c c, khen di l c c, ngi khc thc khng c li, ch di l c li. Tn S cng ni: C ngha l khen cng c thc v khen cng c khng thc, nu nh khng phi cng c thc m t khen, y gi l khen ln lo. Cu trn, khen hai loi cng c thc v khng thc, ngha l li khen c thng c lit; khng c thc cng c m t khen, th gi l vng ng. ---o0o--K12. Php tha thng th mi hai Php tha thng x th mi hai l g? L ni di chng c thng nhn php. Trong y c hai phn: (1) ngi nghe: tc l ngi c th hiu ngha ca li ni, (2) tng trng ca li ni: tc l ni vi ngi khc rng: Ti chng c ngha Khng thm thm trong kinh in, nay v lng t bi m ging ni cho cc v, cc v nn y theo y m tu hnh. Nn bit ngi khng thc s gii ng kinh in, khng phi v ganh ght, m v tm nhim nn ni php di tr, lm cho nhng chng sinh khc nghe, tin tng th tr. Ngi ni li ny, nu l t kheo B tt th s cng lc phm hai ti tha thng. Nhp B Tt Hnh Lun S ni: Ch dng ming tng, li t cho rng mnh hiu ngha thm thm, bn ni cho ngi khc, khin cho h h tr, th gi l ti cn bn. Nu ni nh vy, l tng phn vi ngha ca kinh. ---o0o--K13. Php tha thng th mi ba Php tha thng th mi ba l g? L cng ot ti vt ca Tam bo. Cc v i thn, t tng, vo th lc ca nh vua, x pht, giam gi t kheo, ot ti vt ca h, li cn sai khin cc t kheo gian c trm cp ti vt ca tng (c nhn), ca tng gi (thp phng tng) v t phng tng (thng tr), vt ca tt ba (Pht v php), em n cung hin cho

h, sau khi c vt bn em dng cho nh vua, vua v qun thn u phm ti cn bn. Trong y, ti cn bn giam gi, x pht sa mn nhip vo ti cn bn th hai, cn ti cn bn cp ot ti vt Tam bo nhip vo ti cn bn th nht. y l ti cn bn Dng sc mnh cng ot em cung hin cho ngi khc, ngha l ti cn bn th nht l t mnh trm cp hoc bo ngi khc trm cp, cn ti cn bn ny tc l ti x pht giam gi sa mn, ot ti vt ca h, sai khin h phi lm vic trm cp, hoc bo ngi khc trm cp ri t mnh hng th ti vt . Trong y vt b cng ot hoc thuc v mt t kheo, hoc hai t kheo, hoc ba t kheo. Phn cn li nh phn trn ni, tt c u cn phi bit. ---o0o--K14. Php tha thng th mi bn Php tha thng th mi bn l g? Tc l kin lp cc php c, v.v... Trong y c hai phn: (1) Thit lp ch nh ngc vi chnh php. Ngi thit lp ch nh ny l t kheo tu hnh nh php; php c ch lp, l do v t kheo dng tm tn hi, thit lp ch nh ngc vi chnh php, lm cho cc t kheo khc, ph b vic tu tp xa ma tha (ch), t bt x na (qun), sinh khi nhiu phin no. (2) Cng ot ti vt ca ngi tu chnh nh. Trong y c bn phn: (a) Ch nhn ca ti vt: tc l cc t kheo sing nng tu hnh vin ly; v ch nhn, nu l thnh nhn, hoc nu trong tng on, th y gi l ti tha thng th nht. Trong iu gii ny, ch nhn ca ti vt, khng phi l thnh nhn, khng phi l v t kheo sng trong tng on t bn ngi tr ln. (b) Ti vt: tt c dng ca h u gi l ti vt. (c) Tm : i vi i phng c tm sn hn. (d) Gia hnh: i vi ti vt ca i phng, khng cho m ly, ly xong em cho nhng ngi gi tu hnh. Nh trong Kinh c ni: Hai ngi u phm vo ti cn bn. Ni hai ngi , tc l (1) nh vua, (2) v t kheo ni li lm ca ngi tu chnh hnh. C ch ni ngi gi tu hnh cng phm ti cn bn. iu ny tri ngc vi ca kinh. Nh vy, u l ti cn bn, ngha l t ti tha thng th by n th mi bn, sau mi bi k, phi thm mt cu nh vy, u l ti cn

bn. Tm ti nng ny, tc l trong Kinh ni tm ti ca hnh gi i tha s c. u l nhn ca i a ngc, tc l cc ti nghip to. Trong mng sm hi dit ch ti, tc l ch im phng tin gip cho ngi phm ti c phc hi s thanh tnh. Hi: C nhng ti nng cn bn nh vy, phi nn nh bi k ni: Phm gii bc thng phi th li, ti sao li bt phi sm hi tr dit ti chng phc hi s thanh tnh? Tr li: Nu c th sm hi dit tr ti phm gii, theo nh Kinh ni, c th ra khi c o. Th nhng, sau khi ti chng c tr dit, thanh tnh tr li, vn phi th li gii php. Nhng ngha l nh vy, nn xem Hc Tp Lun dn Phng Tin Thin Xo Kinh ni: Phm ti cn bn c th phc hi thanh tnh. Li na, ngha l ny cn c nhiu cch thuyt minh khc, ngha l ti phm, nu khng thuc v phin no bc thng, th s thuc v ti tha thng do phin no bc trung, h, v nh vy, do sm hi dit ti, c th lm hnh gi phc hi thanh tnh. iu ny phn sau s ni tng tn hn. Rt ro, thoi tht tm B , ngha l x b nguyn tm. Ti cn bn ny, nh Phng Tin Thin Xo Kinh ni. Ngi phm ti cn bn ny, bt buc phi l mt ngi y gii B tt. St na u tin, thoi tht tm , vn cha gi l mt gii. n st na th hai, th mi mt gii B tt, ch khng phi ch ngu nhin thoi tht tm m khng c gi l B tt. Tng t nh trng hp thoi tht B tm, nu B tt sinh khi t kin th cng s mt gii. Hai ti ny, nu nh sinh khi, th phm ti cn bn, khng cn bit c phi l phm ti vi tm phin no bc thng hay khng. Cn nhng trng hp khc th phi k vo. Bn sn khng khi lng thng xt, ngi n cu xin, khng b th , hai cu ny c ngha l c ngi n xin ti vt, khng b th ti vt, c ngi n hi php, khng b th php.

Trong lng m p ni on hn, ngi n van ln, khng tha th, gin d nh p ch hu tnh, ba cu ny so vi bn dch ca Hc Tp Lun c ch sai khc, nh phn trn ni. Do tm nhim dc, theo ngi khc, ham thch din ni php tng t, hai cu ny, cu u, nh trong Mu Ni H Nim Trang Nghim Lun, dn bn dch khc ca b lun ny ni: Do s nhim dc, v theo ngi, vn ngha c v thch ng hn. Li nh B Tt a ni: i vi php tng t, hoc t mnh tin hiu, hoc b ngi khc lay chuyn, nh vy, hai cu hp li, c hai cch gii thch: (a) do nhim dc m ni php tng t, l do t mnh c kin gii phi l, (b) do ty thun ngi khc m ni php tng t, l b ngi khc lay chuyn. ---o0o---

Phn 7
H2. Hu qu ca s phm ti tha thng B tt i vi ti tha thng, ch cn phm mt ti, th trong php tu hin i, khng th tch tp, khng th nhip th t lng rng ln ca B tt, trong php tu hin i, khng th c nim vui cng thch thanh tnh, hung h l phm tt c. y gi l B tt tng t, ch khng phi B tt chn thc. Ngi c Quang ni: Tch tp c ngha l tng trng, nhip th c ngha l sinh khi. B s khc ni: Khng th tch tp t lng chng nhp i a B tt. Nim vui cng thch thanh tnh, cc b s cho l chng nhp i a, tc l chng nhp s a. Ni tm li, i vi cc ti tha thng, ch cn phm mt ti, tc th trong php tu hin i khng th chng nhp s a, ngha l tt c t lng rng ln, chun b cho vic chng nhp s a, tch tp trc kia, khng th tng trng, cn cc t lng cha tch tp th khng th sinh khi, hung chi l thng phm ti tha thng! Bi th khng nn ti phm ti tha

thng mi c th ngh n vic th li gii B tt. i vi ti cn bn, chng th x b thn mnh ch khng vi phm. Nh Nhp B Tt Hnh Lun ni: Nu nh khng qu quyt, Pht tm, li to c, Ln xung ci lun hi, Kh m chng o qu (Phm th t, k 11) Ni v bn php tha thng, Lun Du Gia v Hc Tp Lun, u c lp lun ging nhau. H Khng Tng Kinh cng ni n nhng li lm ca cc ti nh sau: Hnh gi i tha s c, nu nh phm ti cn bn, th tt c thin cn tu tp trc kia u b t sch, l tha thng x. Mt s vui ca ngi, tri cng cnh gii h lc ca i tha, a vo c o, lu chuyn sinh t, xa la thin tri thc. ---o0o--H3. Phn bit ba loi phin no phm gii Hi: Loi phin no no phm gii, khng gi l mt gii? Loi phin no no phm gii, gi l mt gii? Tr li: B tt, nu dng tm phin no bc h hoc bc trung, hy phm bn ti tha thng, th khng b mt tnh gii lut nghi ca B tt, cn nh nu dng tm phin no bc thng hy phm bn ti tha thng, th gi l mt gii B tt. Ti tha thng, nh phn trc ni, nu l ti nho (a thch) th c bn loi, cn nu l ti gia hnh th c tm loi, chng hn nh tham cu li dng cung knh, v.v..., nhn n cc ti c ni trong Hc Tp Lun. Nu nh khng phi phm ti vi tm phin no bc thng, th khng gi l ti tha thng. Trng hp cc ti khc, nn bit cng tng t nh vy. Cn nu nh tm thi sinh khi mt nim t kin, hoc hi hi thoi tht tm B , th phm ti tha thng, khng cn phi khi tm phin no bc thng, nh phn trc ni qua. H Khng Tng Kinh ni n cc ti, nu nh khng phi dng tm phin no bc thng m phm, phi bit l phm ti vi tm phin no bc h hoc bc trung. Lun Du Gia, trong phn ni v cc ti tha thng, nu nh cha phm ti tha thng, th c th gi l phm ti bc trung hoc bc h.

Phm ti vi tm phin no bc thng, c ngha l nu B tt (1) thng thng vi phm bn ti tha thng, (2) hon ton khng bit h thn, (3) trong lng cm thy vui thch, (4) cho l c cng c, nn bit y gi l phm ti tha thng vi tm phin no bc thng. iu ny c chia lm bn phn: ---o0o--1/ Th nht: thng thng vi phm bn ti tha thng Bn ti tha thng: nh c s gii ni: iu ny mun ni l ch cn phm mt ti tha thng, ch khng bt buc phi phm c bn ti mt lc. Thng thng vi phm: Ty tng c php s ni: y l ni phm hai ln tr ln. Li c php s ni: y cn phi c ba giai on: gia hnh, chnh hnh v chung hnh. Th nhng trong cc b s khc khng thy ni n iu ny, m ngha cng khng phi nh th, cho nn khng th y c. y c ngha l phm xong mt ti tha thng, sau qua mt on thi gian, li tip tc phm thm mt ti tha thng (c th ng loi hoc khc loi), y gi l thng thng vi phm. Nh Tn S ni: Phin no mnh lit, ngha l phin no pht ng xong, sau li thng thng pht ng khng ngng, cha tng sinh khi mt nim h thn. Trt Mc Tra S cng ni: Hoc i vi bn php tha thng, hoc i vi mt php trong bn php tha thng ny, trong nhng thi gian sau, thng thng mong mun pht ng. Li nh, hai ngi Hi Vn v Ti Thng T u ni: Do v nhng php tha thng nh vy thng thng pht ng, c th lm hy hoi tt c s h thn, cho nn ni Cha tng sinh khi mt nim h thn. y ni, do v php tha thng thng thng pht ng, c th hy hoi s h thn; ngha ging nh hai ngi va ni. Li c s gii ni: Khng c thi gian nht nh. Phn sau s ni tng tn. ---o0o--2/ Th hai: hon ton khng c s h thn H thn, nh B Tt a ni: B tt lc sp sa phm ti, nu nh bit r y l iu mnh khng nn lm, lin sinh h thn, y gi l tm; hn na, i vi vic c, lo s b ngi khc qu trch, lin sinh h thn, y gi l qu.

Hai php ny, cnh s duyn l hnh vi c ca chnh mnh. Hnh tng ca n l s h thn, cn s phn bit gia hai php l: (i) nu ngh rng y l iu mnh khng nn lm, ngh n thn phn ca chnh mnh m khi lng h thn th gi l tm, (ii) cn nu nh lo s ngi khc qu trch, ngh tng n ngi chung quanh m sinh lng h thn th gi l qu. Nh vy, nu phm ti vi tm phin no bc thng, bc trung, nhn n bc h, u khng sinh khi hai tm nh vy, th gi l hon ton khng c s h thn. Ti sao hon ton khng sinh khi s h thn? Do v s pht ng ca cc c hnh c kh nng lm phm ti tha thng, ngha l nu phm ti tha thng th hai tm ny hon ton khng sinh khi, bi v nu nh c th sinh khi d cht t tm h thn, th khng cn gi l phm ti tha thng. Nh th, hai tm ny lc no th c th sinh khi, lc no th khng th sinh khi? C ngi cho rng tm h thn sinh khi hay khng, l trong khong thi gian c nh m cc hnh vi c c kh nng phm ti tha thng pht ng. Th nhng, iu ny khng hp l. Phn sau s ni tng tn hn. ---o0o--3/ Th ba: trong lng cm thy rt a thch Hai ngi Hi Vn v Ti Thng T u ni: Do khng c tm tm, cho nn sinh lng ham a, ngha l v khng c tm tm, cho nn i vi cc hnh vi c, sinh lng ham a; hoc v khng c tm tm v tm qu, cho nn i vi hnh vi c khi lng ham a. Trt Mc Tra S ni: Do khng c tm tm qu, i vi ti c, sinh lng vui thch, cho nn gi l ham a. y c ngha l i vi cc vic c, khng nhng khng c tm tm qu, m cn sinh khi tm ham a. Hai ngi Hi Vn v Ti Thng T u ni: a thch, c ngha l i vi cc vic c, pht ng khng ngng (khng chu x b). Hi: Trong cc phn ny, phn u tin l cn bn. Nu khng y cc phn sau, th khng gi l y cc iu kin ca s phm ti vi tm phin no bc thng. Cho nn phi thm cc phn pha sau. Th nhng trong phn th ba, trong lng cm thy rt a thch, i vi cc c hnh khng chu x b; khng x c hnh, tc l khng c tm qu, nh vy th khng cn phn th hai, cng vn c gi l phm ti vi tm phin no bc thng?

Tr li: Trong y ni: Khng x cc c hnh, khng phi l thy li lm m khng x b, m c ngha l v a thch cho nn khng x b. Nh ngi c Quang Lun S ni: Ni a thch (i nho), i c ngha l ham a, ht lng ham mun, cn nho l gia hnh, an tr trong s vic . y c ngha l: c tm a thch cc c hnh gi l i, cn a thch lm cc c hnh gi l nho. Ni nh vy, c v ph hp vi bn ca Lun Du Gi. Hi: Nu vy, t s trng lp vi ngha thng thng pht ng, ngha l mun tip tc pht ng c hnh, tc l thch lm c hnh. Tr li: Khng c li trng lp. Pha trn l s mong cu, cn pha di l s vui thch. Hai tm ny c s khc bit. ---o0o--4/ Th t: cho l c cng c Hai ngi Hi Vn v Ti Thng T u ni: i vi cc hnh vi c, khng thy li lm. Nu ngh nh vy: Nu nh thy li lm, c th s sinh khi tm h thn, v nh vy, lm sao i vi ti c m c th khi tm a thch? Nn bit, iu ny thc s khng c s tng phn, ngha l thy s li lm, sinh khi tm h thn, y l nhn ca s tm qu, nhng cha phi thc s tm qu. Nh vy, tuy thy c li lm ca s vic, nhng vn a thch, theo m lm. Cng nh trng hp ngi tr gii lm vic phi phm hnh. Trt Mc Tra S gii thch ngha ca hai ch i nho, ch l o ngc th t ca hai ch m ni. Cn cc ngha khc cng ging nh trn. Ngi c Quang Lun S ni: Nu i vi php tha thng x , ngh l cng c, m sinh tm a thch, th gi l cho l c cng c. y khng c ngha l php tha thng x khng c li lm. Nh ni ch dc trong cng c ca ng dc, y l dc (s ham mun) ca , ch khng phi l thy ch khng mun. Cc b s gii khc i vi iu ny, ngha cng ging nh y. i Tha Bo Yu Ngha Lun S ni: Thng thng, c ngha l vt qu mt khong thi gian c nh, khng sinh khi tm h thn, v khng h thn nn khng gin on. Trong khong thi gian c nh, nh u Ba Ly S Vn Kinh ni: Nu ch B tt, lc sng sm phm gii, n khong gia

tra khng x b tm B , y gi l gii thn ca B tt khng b hy hoi. Tng t, lc gia tra phm, n khong x chiu khng x b tm B , lc x chiu phm, n khong u m khng x b tm B , lc u m phm, n khong na m khng x b tm B , lc na m phm, n khong cui m khng x b tm B , lc cui m phm, n khong sng sm hm sau khng x b tm B , th gi l gii thn ca B tt khng hy hoi. Nh vy, t sng sm ca ngy th nht n sng sm ngy th hai, ban ngy ba phn, ban m ba phn, mt ngy mt m c tng cng su phn. Nu y theo s gii thch ca c c va ni trn, hai ngha (1) thng thng pht ng v (2) khng c h thn l mt, nh vy, t s tng phn vi Lun lit k hai phn khc nhau. Hn na, nu trong Lun ni cc iu kin, sau li thm vo trong mt khong thi gian c nh, th nh th, trong B Tt a lit k cc iu kin phm ti vi tm phin no bc thng li khng y . Cn nu mc bt c nh ch gii no cng c th tng thm iu kin, th s iu kin c th s tr thnh qu nhiu, n v cng tn. iu ny cng li khng hp l. Nh phn sau s ni n, vic thit lp trong khong thi gian c nh, cng khng phi l bn ngha ca u Ba Ly S Vn Kinh. Kinh ni: u Ba Ly! Do ngha ny, ta v ch B tt thuyt minh khai gii v gi gii, cn i vi Thanh vn ch thuyt minh gi gii. Ny u Ba Ly! Nu ch B tt pht tm tu hnh trong php i tha, lc sm mai phm gii, n khong gia tra khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi; nu lc gia tra phm gii, n khong x chiu khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi; nu lc x chiu phm gii, n khong u m khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi; nu lc u m phm gii, n khong na m khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi; nu lc na m phm gii, n khong cui m khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi; nu lc cui m phm gii, n khong sm mai khng x b tm Nht thit tr, th gii thn ca v B tt khng b hy hoi. Ny u Ba Ly! Do ngha ny, cc v hnh gi B tt tha, th tr khai gii gi gii, gi s nu c phm gii, khng nn nh mt nim tin, sinh khi u su hi hn mt cch qu ng, t lm no lon tm mnh. Cn nh cc hnh gi Thanh vn tha, nu nh phm gii, tc l hy hoi tnh gii ca Thanh vn. V sao? V hng Thanh vn tr gii l on tr

phin no, nh cu u ang b chy, lng ch mong cu chng c Nit bn, do ngha ny, nn gi l Thanh vn tha ch th tr gi gii. Trong y ni lc sm mai phm ti, tc l phm ti cn bn. Hi: Lm sao bit l ti cn bn? Tr li: Theo nh cu tr li trong kinh, hnh gi B tt tha th tr khai gii gi gii, hnh gi Thanh vn tha ch th tr gi gii, li na, ngha tng qut ca Kinh mun ni: Hc x B tt c th khi phc thanh tnh, cn ch Thanh vn phm, khng th khi phc thanh tnh. Do y ni l ti cn bn, c ngha l trong Thanh vn tha, ngoi tr ti cn bn ra, phm cc ti khc u c th khi phc thanh tnh, nh vy, php khi phc thanh tnh ny, khng phi ch ring B tt tha mi c. Hi: Nu vy, gi l cn bn ti, li ni gii thn khng hy hoi, y l phm vo li tng vi, bi v phm gii tc l gii thn b hy hoi? Tr li: Khng c li tng vi. Nh Hc Tp Lun dn u Ba Ly S Vn Kinh ni: Gii thn v bin, ngha l nu nh trong gii lut ca B tt tha, phm ti cn bn m khng th th li, th y tc l hu bin (c gii hn), l c lc cng tn. Th nhng, trong gii lut B tt c th th li, cho nn gi l v bin. Nh phn trn ni v trong mt khong thi gian c nh, t l trong khong thi gian phi nn khi phc thanh tnh. Nh Kinh ni: Lc sm mai phm gii n khong gia tra, th nhng, khong thi gian gia sm mai v gia tra khng phi l c nh; li na, Lun ch ni l khng c tm h thn, cng ni n s thy li lm hoc khng thy li lm, cn trong Kinh ch ni n s khng x b tm B , c hai u khng ni rng c mt khong thi gian c nh. Hi: Nu vy, o C Lun S ni: Su thi li chia lm mi tm phn, bui sm mai c ba phn, trong hai phn u nu phm gii, trong phn sau nu khng qun B tm, th khng b mt B tt gii th, nm thi sau cng tng t nh vy, ngha phi nn gii thch nh th no? Tr li: Nn bit on vn ny l ch tng trng ca cc t y gii lut tu hnh o hnh, pha trc cn c mt cu xa la bn c, tu tp ng thi , ni tu tp ng thi, ngha l trong su thi, mi thi chia lm ba phn, trong hai phn u, nu c phm gii, n phn th ba, cn phi khng c qun tm B , m tu tp s khi phc thanh tnh. Nu khng

nh vy, t s c s tng phn vi nghi qu tu hnh khi phc s thanh tnh ca hnh gi bc h. S vn cng ni: Hnh gi bc thng c th khi phc thanh tnh trong phn u, hnh gi bc trung khi phc thanh tnh phn th hai, cn hnh gi bc h n phn th ba mi khi phc thanh tnh. Nu ni thm na, b s ny cn ni thm nm mi bn nghi qu tu tp khi phc thanh tnh, ngha l hnh gi bc thng thng phn u tin ca st na, bc thng trung phn th hai ca st na, bc thng h phn th ba ca st na mi c khi phc thanh tnh. Trong y ni nghi qu tu hnh khi phc thanh tnh, ch khng ni n khong thi gian phm ti tha thng. Hi: Nu vy, phm ti cn bn m vn c th khi phc thanh tnh, vy gii ny l B tt gii? Hay l gii bit gii thot trong B tt tha? Nu l B tt gii, m li ni rng khng x b nguyn tm th c th khi phc thanh tnh, iu ny khng hp l. Tuy x b nguyn tm, nu sau li pht tm, th B tt tnh gii th trc kia, cng c th sinh khi li; cn nu l gii bit gii thot trong B tt tha, cc Kinh in i Tiu tha phn ln ni rng ti tha thng hy phm gii bit gii thot, sau d c th li cng khng th no sinh khi li gii bit gii thot th trc kia. Nh vy, nu dng l do x b hay khng x b nguyn tm m phn bit ti phm c th khi phc hay khng, iu ny c v khng hp l! Tr li: Ngi Tch Thin B tt vin dn Kinh ny, chng minh uy lc ca B tm c th lm thanh tnh cc ti phm. ca Kinh mun ni, tuy l hy phm ti trng cn bn, nu nh khng x b nguyn tm, c th khi phc thanh tnh. Tuy do v hy phm ti trng cn bn, chng ngi gii php sinh khi tr li, th nhng, li do v khng xa la uy lc ca B tm, cho nn c th tr kh nhng chng ngi , do y c th chng minh rng iu ngi ni l gii bit gii thot trong B tt tha. Bi v, nu l B tt gii, th tuy x b nguyn tm, sau ny vn c th sinh khi tr li. Li nh phn trc dn Nhp B Tt Hnh Lun ni: Nu nh khng qu quyt, Pht tm, li to c, Ln xung ci lun hi, Kh m chng o qu. (Phm th t, k 11) y l ni n hon nn ca s x b B tm. Ni khng qu quyt, c ngha l x b nguyn tm. Nhp B Tt Hnh Lun cn ni: Trong B tt gii a, ti x tm nng nht. Ni Pht tm, li to c, ln

xung ci lun hi, c ngha l sau khi phm ti cn bn, li c th sinh khi li uy lc ca nguyn tm, do uy lc ca nguyn tm, li c th sinh khi li tnh gii. u Ba Ly S Vn Kinh ni: Th no gi l gii bit gii thot ca Thanh vn tha? Th no gi l gii bit gii thot ca Duyn gic tha? Th no gi l gii bit gii thot ca B tt tha? y l hi gii bit gii thot ca B tt, ch khng phi B tt gii! Li nh, trong kinh, khi gii p gii bit gii thot ca i Tiu tha ni: V ch B tt ging ni khai gii, gi gii, v ch Thanh vn ch ni gi gii. iu ny phn trc ni tng tn, cho nn bit y l gii bit gii thot trong B tt tha. Hi: Nu vy, khng x b nguyn tm, c th khi phc s thanh tnh, cn x b nguyn tm th khng th khi phc s thanh tnh, s khc nhau th no? Tr li: y khng c ngha l bt c ngi no y gii bit gii thot, phm ti cn bn u c th khi phc s thanh tnh, m khng c s khc bit. Ngha l v B tt y gii bit gii thot, nu phm ti cn bn ca gii bit gii thot, sau khi phm vn khng hon ton x b nguyn tm pht trc kia, trong trng hp ny c th th li; cn nh v B tt phm ti cn bn, trong ba thi: gia hnh, chnh hnh, hoc chung hnh, nu x b nguyn tm pht trc kia, th trong trng hp ny t khng th th li. Nu ni trong trng hp ny vn c th th li, th hnh gi Tiu tha cng c th th li, y l mt iu sai lm to tt. Sm mai, ngha l t lc mt tri mi mc cho n khi mt tri sp ng bng, gia tra, l ch gii hn thi gian cui cng ca s phm gii. Nh vy, phm ti cn bn, sau nu hon ton khng x b nguyn tm pht, do uy lc ca nguyn tm, ti cn bn ny khng th chng ngi s sinh khi tr li ca gii lut, cn nu x b nguyn tm, tc l khng th tr kh c lc lng chng ngi , khng th khi phc c s thanh tnh. Li na, ngay trc khi phm ti cn bn, nu x b nguyn tm, th khng khi phc c s thanh tnh, cho nn hnh gi sau khi phm ti, tuyt nhin khng nn x b nguyn tm. Mt ca Kinh ny khi ni rng khng x b, c ngha l khng x b nguyn tm tng pht trc kia, ch khng c ngha l lc phm gii vn cha pht nguyn tm.

Phng Tin Thin Xo Kinh ni: Thin nam t! ng nay nn bit, B tt ma ha tt y phng tin thin xo, hoc c lc gp c tri thc dn d lm cho thoi tht tm V thng B , phm ti cc nng. B tt lc nn suy ngm nh th ny: Ta nay nu nh lp tc th chng Nit bn, khng cn c th mc o gip tinh tin, lm sao c th thot tt c chng sanh thot khi s kh no ca lun hi. Ta nay khng nn v nhn duyn ny m hy hoi tm V thng B . V sao? V ta mun trong lun hi thot tt c chng sanh. D c phm ti cc nng, cng quyt khng on dit thin cn! Thin nam t! y gi l phng tin thin xo ca B tt ma ha tt. Li na, nu nh c v xut gia B tt, c tm phn bit, sinh khi tc khc bit, phm bn ti cn bn, nu nh v y phng tin thin xo, phi lp tc sm hi, ta ni v B tt l ngi v ti. Cho nn ngi phm ti, phi l B tt, mi c th th li; cn nu l ngi trc thuc v cc Tha khc, phm ti cn bn, sau d c th gii lm B tt, cng khng th th li gii bit gii thot. Hai Kinh trn y u l ni v gii bit gii thot trong B tt tha. C ngi hiu lm ngha ny, cho rng gii bit gii thot trong i tha, tuy phm ti tha thng, sau c th th li, s c gii th nh trc kia. Phi bit ch c B tt i tha (trc th B tt gii, sau phm ti cn bn ca gii bit gii thot), mi c th th li, ch khng phi tt c mi ngi trong i tha u c nh vy. Li na, u Ba Ly S Vn Kinh ni gii bit gii thot ca i, Tiu tha c ba loi khc bit: (1) tn hnh th gii v khng phi tn hnh th gii, (2) khai gii v gi gii v ch c gi gii, (3) thm nhp gii v ym ly gii. C ngi cho rng thm nhp gii tc l bit gii thot gii ca B tt tha, sau khi cht vn khng x (khng mt gii th), cho nn gi l thm nhp. iu ny khng ng, bi v u Ba Ly S Vn Kinh ni: B tt nh vy thnh thc thin cn, tt c phin no phi nn dn dn tr tn, khng nn trong mt i tr tn cc phin no. Cc hnh gi Thanh vn, thnh thc thin cn, nh cu u ang b chy, nhn n khng khi mt nim th thm thn i sau. Nh vy, hai ngha thm nhp v ym ly, c ngha l t phng din th thm thn i sau hay khng m ni. Phn trn bin minh tng tn nhng ngha mun ni. Di y l ni v bn ngha ca s phm ti vi ba phin no.

Hi: Trong phin no bc thng c bn phn: (1) hon ton khng c tm h thn, (2) khng thy li lm, hai phn ny thuc v gi thuyn, (3) sau li mun pht ng, (4) cm thy rt a thch, hai phn ny thuc v biu thuyn. Nhng phn ny phi bt u pht khi t lc no n lc no (ngha l trong khong thi gian no)? Tr li: (1) hon ton khng c tm h thn, (2) khng thy li lm, hai phn gi thuyn ny, t lc bt u pht khi, cho n lc chnh hnh y , thng khng gin on. Trong khong thi gian ny, nu khi tm h thn, hoc nu thy c li lm, ch cn mt trong hai vic hin khi, th s phm ti khng y iu kin gi l phm ti vi tm phin no bc thng. Tng t, (3) sau li mun pht ng, (4) cm thy rt a thch, hai phn biu thuyn ny, cng trong khong thi gian pht khi, nhn n khi chnh hnh y , trong khong trung gian, khng x b nim ; ch khng c ngha l cng mt c hnh, hin hnh khng gin on. Hi: Th no l phm vi tm phin no bc trung? Tm phin no bc h? Tr li: Cc ngi Hi Vn, c Quang, Ti Thng T v bn cu dch ca B Tt Gii Nh Thp Tng u khng thy ni n, ch c Trt Mc Tra S ni c hai ngha: (1) T tng ngha: ngha l do phin no sinh khi, phin no ty thun, phin no h tr m tr thnh phm ti vi tm phin no bc h, trung, hoc thng. Lc u l tm thi sinh khi, k sau khi sinh khi, tm ty thun theo phin no, cui cng l phin no th lc tng thng (cng lc cng mnh). (2) Tha tng ngha: ngha l nh Bo Vn Kinh ni: Y vo ba phm h, trung, thng ca ba c tham, sn, si m phn bit. Hai li thuyt minh va ni trn, ngha l u khng hp. Li na, Gii Nh Thp Tng Tn S ni: i vi bn phn va cp trn, tng thm mt phn ngi khc khuyn gin khng chu x b, nu y nm phn ny th l phin no bc thng; nu nh ngi khc can gin m x, th l phin no bc trung; nu nh khng cn i ngi khc can gin, t mnh c th x b c hnh, th l phin no bc h. iu ny cng phi l, bi v nu cc b s gii c th tng gia cc phn, th s phn m B Tt a thit lp s tng gia v hn lng.

Hi: Nh vy, th no mi l ngha chnh? Tr li: Thng s V Trc ch ni phm vi ba tm phin no khc bit. Trc ht, cn phi bit r ba loi ny, nu nh khng bit, t khng th bin bit l khi phm ti no th phi trc ba b c gi la lm php sm hi? Phm ti no th phi trc mt b c gi la lm php sm hi? iu ny trong cc phm khc (trung, h), i khi, cha ni tng tn, phi trong phm phin no bc thng mi c th hiu r. Trong ba iu kin (1) cm thy rt a thch, (2) sau li mun pht ng, (3) khng thy li lm, th iu kin (3) khng thy li lm, l phin no th trng so vi hai phn u. Tuy c hai iu kin u (1) v (2), nu nh thy li lm th c th sinh khi tm h thn. Nu nh hon ton khng thy s tai hi, t l khng th sinh khi tm h thn. Li na, thy c li lm, tuy khng c ngha nht nh s sinh khi tm tm qu, th nhng nu khng thy li lm, t l tm tm qu nht nh khng sinh khi! Cho nn lc cc iu kin ca tm phin no bc thng cha y , nu nh thy c li lm, nn bit y gi l phm vi tm phin no bc trung, ngha l, khng thy li lm, nht nh khng c tm h thn, cn nh c tm h thn, nn bit nht nh l thy li lm, cho nn, hai iu kin ny, khng cn phi phn ct chng ra. ---o0o--H4. C th khi phc s thanh tnh c th Nu ch B tt, tm thi phm mt php tha thng x, khng phi l tc thi mt gii B tt lut nghi, ngha ny khng ging nh gii bit gii thot (Tiu tha) l nu phm tha thng x lin mt gii lut nghi th, ging nh Lun Du Gia ni: Nh cc t kheo phm php tha thng, tc thi b mt gii bit gii thot. Li khng ging nh gii bit gii thot, phm php tha thng x, sau khi mt gii, nu nh th li, gii th khng cn sinh khi tr li, nh Lun Du Gi ni: Nu ch B tt, do y hy phm x b B tt lut nghi gii, trong php tu hin i, c th th li, khng phi l mt hn, cn cc t kheo an tr trong gii lut nghi, nu phm gii tha thng x, trong php tu hin i khng th th li.

C ngi ni phm php tha thng x mt ln, khng gi l mt gii, phi phm i phm li nhiu ln mi gi l mt gii. iu ny khng phi l Lun Du Gi ni. Gi thit c ngi hi: Trong gii bit gii thot, nu phm php tha thng x, nu nh pht l, th gii th b mt trc kia c th th li. c Nh Lai ni nh vy gi l y , ti sao ni l khng th th li? Tr li: y c hai cch thuyt minh. (1) C ngi cho rng nu pht l th khng gi l tha thng. Phm cc ti tha thng u c s ph tng (che du), nu c s che du, th c th ni ngi khng th th li. y mun ni ngi phm ti l hnh gi Tiu tha, nh phn trn ni. (2) C ngi cho rng d c pht l cng vn gi l ti tha thng, mun ni rng gii bit gii thot, khng phi ging nh gii lut nghi ca B tt l tuy tm thi x b, vn c th th li. V sao? B tt th li, c th sinh khi thanh tnh B tt lut nghi, cn hnh gi Tiu tha th li, khng th sinh khi li thanh tnh t kheo lut nghi. y phi qun st s khc bit ca ngi v cnh, mi c th i vi gii lut nghi, ni l y hay khng y . Hi: V sao gii bit gii thot khng th khi phc thanh tnh, cn B tt lut nghi gii, tuy phm ti tha thng, vn c th khi phc thanh tnh? Tr li: Ngi Hi Vn Lun S ni: i vi cc hnh gi Thanh vn, gii bit gii thot l ch nng ta ca cc thin php, nu hy hoi gii ny, pht ng mnh m tm khng h thn, v hy hoi tm h thn, cho nn trong php tu hin i, khng cn c th th li gii lut nghi; B tt khng phi vy, ngha l ch B tt, trong php tu hin i, tuy x b B tt tnh gii lut nghi, nhng vn c th th li, l do v cha hy hoi tm h thn. iu ny cho rng i vi s phm ti tha thng ca gii bit gii thot, c th hy hoi tm h thn, cn i vi s hy phm B tt lut nghi, khng hy hoi tm h thn, v hn na, gii bit gii thot l ch nng ta ca cc thin php. Ngi Ti Thng T v Trt Mc Tra S cng ni nh vy. Th nhng, nu y theo s gii thch va ni trn, gi s c ngi t cu hi: Ngi phm ti tha thng ca gii bit gii thot, nu th B tt gii, th gii th c sinh khi hay khng? Nu y theo li gii thch nh trn, thc kh m gii p.

Gii thch ngha ny, nh phn trn dn u Ba Ly S Vn Kinh ni: Trong Thanh vn tha, phm ti tha thng, tc l ph hoi Thanh vn tnh gii. V sao? Thanh vn tr gii, v on tr phin no, nh cu u ang b chy. Do ngha ny, nn gi l Thanh vn tha ch c th tr gi gii. Phng Tin Thin Xo Kinh ni: Lc B tt, t suy ngm nh th ny: Ta nay nu nh lp tc th chng Nit bn, khng cn c th mc o gip tinh tin, lm sao c th thot tt c chng sinh thot khi s kh no ca lun hi? Li na, bit gii thot gii, hnh gi ca hai tha i, Tiu u c , cho nn i, Tiu tha u phi c bit gii thot gii. Th nhng, bit gii thot gii, chnh l v hnh gi Tiu tha m ch nh, ngha l hnh gi Tiu tha, trong php tu hin i, tuy cha bit c l c th chng qu A la hn hay khng, th nhng, bn h u trong hin i, v mun tn tr, cho nn mc o gip tinh tin, th on tr phin no, nh cu u ang b chy. Bn h th gii l v mun hin i vnh vin on tr cc phin no, gi nh phm ti tha thng m li ph tng, th trong i hin ti khng th tn tr phin no, do nh mt ngha cn bn ca s th gii. Cn ch B tt, i vi gii B tt, tuy phm ti cn bn, vn khng lm mt ngha cn bn ca s th gii, do y, ch B tt v cc t kheo, i vi cc iu gii phm, c th khi phc s thanh tnh hay khng, nn chun c vo y th bit. Va ri dn c hai kinh, c th chng minh ngha ny. Li na, T Ni Da Kinh i S ni: V mun gii thot, nn th tnh gii. Nu phm ti tha thng, lin xa la s gii thot, tuy c th gii li, cng ng nh khng th gii. ---o0o--H5. Nhn duyn x b B tt tnh gii Ni s lc, c hai nhn duyn x b B tt tnh gii lut nghi: (1) x b i nguyn V thng Chnh ng B , (2) do tm phin no bc thng pht ng phm ti tha thng. Hi: Nu vy, ti sao Nhip Quyt Trch Phn ni c bn loi? Nh Nhip Trch Phn ni: Li na, nhn duyn x gii c bn loi: (1) quyt nh pht khi tm khc bit vi tm lc th gii, (2) tuyn th x gii trc mt ngi hiu r ngha ca s x gii, (3) tng bit hy phm bn php tha thng x, (4) dng tm phin no bc thng hy phm bn php tha thng x. Do nhn duyn ny, nn bit l b mt B tt lut nghi. Xin hi, hai phn (3) v (4) khc nhau th no?

Tr li: Trong B Tt a ni c hai nhn duyn b mt gii, trong Nhip Quyt Trch Phn, s mc ca nhn duyn nhiu hn, th nhng c hai khng c s tng vi. B Tt a l bn ngha, cn Nhip Quyt Trch Phn l gii thch. Trong y, nhn duyn x gii th nht, c ngha l pht tm Tiu tha, pht khi tm nguyn khc vi tm nguyn lc mi th gii l v mun li ch hu tnh cho nn nguyn thnh chnh gic. Do v pht tm khc bit vi tm lc ban s, cho nn gi l x b nguyn tm. Li na, nhn duyn x gii th hai, ngha l trc mt mt ngi hiu ngha ca s x gii, c pht khi li th nguyn x gii, cho i phng hiu r. iu ny khng ging vi s x gii bit gii thot. Cc hnh gi Tiu tha, do v khng th th tr gii lut nn x gii, t lm dt on phc c ca s tr gii, bi v ch x b gii php ca chnh mnh, cho nn khng phi l ti ln, cn y l x b B tt tnh gii lut nghi, hy hoi li th nguyn to ln pht khi lc ban u l lm li ch an lc cho v bin hu tnh, do ngi x gii B tt s b a vo c o, chu kh lu di, bi v, nu ph hoi s an lc ca mt hu tnh cn b a c o, hung h l hy phm s an lc li ch ca tt c chng sinh! Nh Nhp B Tt Hnh Lun ni: Nu th chng sinh, M khng sing tu hnh, Tc l khinh hu tnh, i sau s v u? Tm ngh b th, D l t vt qun, Nu sn tic khng cho, Kinh ni a ng qu! Hung mi chng sinh n, Bui tic V thng lc, Sau la chng sinh, Kh m sinh ci lnh! (Phm th t, k 4-6) Li ni: D ch trong pht giy, Chng ngi B tt c, V tn hu tnh li, Qu c th v bin! Hoi nim vui mt ngi,

T thn cn b tn, Hung hy s an lc, Ca tt c chng sinh? (Phm th t, k 9-10) Do s x b B nguyn tm, hoc tuy l cha x b nguyn tm (th nguyn thot tt c chng sinh), nhng li x b B hnh tm (ngha l th nguyn tu tp tt c cng hnh li ch chng sinh), th ti cng nh nhau, cho nn khng nn x b bt c tm hnh no ca mnh! Nh vy, lc th gii B tt, trc tin phi nn suy ngm k cng, nu khng chu suy ngh k, sau ny s tr thnh mt s tai hi rt ln! Hc Tp Lun vin dn ba b kinh, chng thnh ngha ny, nh phn trn ni qua. K n, nhn duyn x gii th ba, phn trn ni tng qut v chi tit v s hy phm bn php tha thng x. Li na, i vi nhn duyn x gii th t, li ni dng tm phin no bc thng hy phm bn php tha thng x, ngha l nu cha cc iu kin phm vi tm phin no bc thng, th tuy phm ti tha thng, cng cha phi l ti tha thng thc s, m cng khng gi l nhn duyn x gii. Nu phm nhn duyn x gii th t, cng tc l phm nhn duyn x gii th ba, cho nn phi ni nh sau: Dng tm phin no bc thng ring phm mt php tha thng x, cng s phm tng qut nhiu php tha thng x, y gi l hai nhn duyn x gii th ba v th t. Trong B Tt a ni nhn duyn x gii th hai, th trong Quyt Trch Phn chia lm hai nhn duyn, cho nn ni c bn loi, y ch l s lit k chi tit. Li na, B tt thnh tu y tnh gii, nu nh khng b i nguyn V thng B , khng x b B tt tnh gii th, cng khng phm gii tha thng x vi tm phin no bc thng, tuy phi th sinh vo ba ci thng, trung, h, tt c cc ni th sinh, s khng mt tnh gii lut nghi ca B tt, hoc gi, ngi sau khi chuyn thn qua i khc, qun mt bn nim, khi gp g thin tri thc, v mun gic ng B tt gii nim, tuy nhiu ln th li, vn khng phi l th gii th mi. Trong y ni ba ci thng, trung, h, nh cc s gii ni: Thng, tc l ci tri, trung, tc l ci ngi, cn h tc l ba c o. Hoc do nguyn lc m sinh vo cc ci , hoc v mun lm li ch tt c hu tnh m sinh vo ci , hoc l do nghip lc m sinh vo ci . Li na, ngi Ti Thng T v Trt Mc Tra S u ni: Tuy th sinh vo cc ci khc nhau, nhng chung cc khng cn to tc nhng

nghip m B tt khng nn to tc. y l do B tt c y nng lc an tr trong tnh gii. ---o0o---

Phn 8
G2. Cc ti vi phm. C hai phn: H1. Ni tng qut V B tt an tr trong tnh gii lut nghi ca B tt, i vi s vi phm hoc khng vi phm, nhim hoc khng nhim , cng bc thng, trung, h, phi nn bit r. y ni c s vi phm hay khng vi phm, vi phm nhim hay khng nhim , trong phn vi phm s ni r tng vic. Cn bc (phm) thng, trung, h s c ni phn sau. H2. Gii thch tng tn. C hai phn: I1. Vi phm lc nhip thin php gii. C su phn: J1. Chng ngi B th. C nm phn: K1. Chng ngi ti th (vi phm th nht). K ni: Khng dng ba mn cng Tam bo Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, trong mi ngy, hoc i vi c Nh Lai, hoc i vi thp miu, hoc i vi Chnh php, hoc i vi Kinh lun, hoc i vi chng tng, ngha l cc v B tt ng a mi phng, nu nh khng dng phm vt, d t d nhiu, cng dng, hoc ti thiu cung knh mt ly, hoc dng mt bi k bn cu tn thn cng c chn tht ca Pht php tng, hoc trong mt nim sinh khi lng tin thanh tnh, tng ngh n cng c chn thc ca Tam bo, m lung ung ngy thng, y gi l phm nhim hc x ca B tt; nu nh v khng cung knh, li bing, nht nht m khng cng dng, th cng gi l phm nhim ; nu nh v lm ln, l ng m vi phm, th gi l phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc thn kinh thc lon; hoc chng nhp s a, thng khng vi phm, v cc B tt chng nhp s a, cng ging nh cc t kheo chng s qu, i vi Tam bo

Pht php tng, thng thng nh php cng dng, cung knh tha s. Nu nh quy y Tam bo, li cn pht tm i B , th tm phi nn hng v Tam bo, mi ngy u phi thn cn phng s Tam bo, khng c mt ngy gin on, nu khng nh vy, tc thnh vi phm. Trong y c ba phn: 1/ i tng cng dng: ngha l Pht, php, tng. i vi c Nh Lai hoc thp miu ca Ngi, hoc i vi Chnh php, hoc Kinh in ghi chp Chnh php, ngha l tng T t lm (kinh), Ma t l ca (lun) ca B tt, hoc i vi tng gi, ngha l ch v B tt ng a mi phng th gii. y, Nh Lai, tc l Pht t tnh thn (php thn), thp miu, tc l hnh tng ca Ngi, Chnh php, tc l Dit , o , l php c th chng c, Kinh in, tc l kinh, lun, v.v..., y l php c th gio ha chng sinh, B tt tng, tc l php i tha; tng gi, tc l cc bc thnh B tt ng a; i vi c Nh Lai, tc l i vi c Nh Lai, hoc thp miu ca Ngi, ch cn mt trong hai l c; i vi Chnh php, tc l i vi php c th chng c, hoc php c th gio ha, ch cn mt trong hai l c; tng t t lm, ma t l ca, ngha l kinh, lun, v.v..., ch cn mt trong hai l c; i vi c Nh Lai, hoc i vi Chnh php, hoc i vi tng gi, ngha l i vi Tam bo, ty mt Bo m cng dng, tuy cng dng mt phn t nh vy, cng khng vi phm. 2/ Vt cng dng: tc l vt cng dng cho Tam bo, ln nh t nhiu u c. t nht l ly mt ly, hoc c tng mt bi k bn cu tn thn cng c chn thc ca Pht php tng, hoc dng mt nim tm thanh tnh tng nim cng c chn thc ca Tam bo. Khng nn x b ba vic cng dng nh vy i vi Tam bo; hoc i vi mt Bo trong Tam bo, em c ba vic m tu cng dng. Ti thiu em thn cung knh ly mt ly, Trt Mc Tra S ni: Hoc ngy hoc m, gi nh khng th rng tu cc phc c, cng cc hnh cng dng, t nht phi em thn cung knh ly mt ly. Do em hng, hoa, v.v..., cng dng, cho nn khng phm. 3/ Thi gian cng dng: nu nh b ph mt ngy mt m khng chu tu tp nhng s cng dng nh trn, c th sinh khi ti chng, cho nn gi l phm, i ngc vi php hnh ca B tt cho nn gi l vi phm.

Nu nh chng nhp s a, thng khng vi phm, ngha l do v chng nhp s a, v nh cc v t kheo chng nhp s qu, thng thng dng vt cng dng th thng tha s cng dng Pht php tng, nh vy, cc v B tt chng nhp s a, thng thng nh php cng dng Tam bo, cho nn nht nh khng c s vi phm nh trn, ch khng c ngha l cc v B tt chng nhp S a, tuy khng cng dng cng khng vi phm. Ti vi phm ny, nu i vi hc x, dng tm bt knh, li bing khng tin, b b phng dt m vi phm, th gi l vi phm nhim , cn nu l ng nhm ln m vi phm, th gi l vi phm khng nhim . Li na, Tn S ni: Do v tham, sn, si, ng mn, v.v..., th gi l vi phm nhim , cn nh li bing l ng, v.v..., m khng cng dng th gi l vi phm khng nhim . Ngi Trc Long ni: Sn, v.v..., l cc ti nng, cho nn gi l vi phm nhim , cn cc ti li bing, v.v..., thuc v ti nh, xa nay vn thuc v vi phm khng nhim , nh phn sau s ni, th nhng, y vn kt ti vi phm nhim , bi v bn h i ngc vi nhng vic cn bn quyt nh phi lm. Tn S ni: Nhng s vi phm ny, c th hy hoi hnh cng dng rng ln vi diu trong phn nhip thin php m phn trc ni n. ---o0o--K2. Chng ngi s i tr san tham (vi phm th hai) K ni: Tm chy theo lng tham khng y Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c lng tham cu khng bit hn ch, i vi li dng cung knh sinh lng tham m khng x, y gi l phm nhim hc x ca B tt. Nhng trng hp khng phm: tuy n lc tinh tin tr dit tm tham, nhng v tp kh su nng, v minh che lp, nn tm tham vn cn tip tc hin hnh. Ngha l c s tham mun v , hoc khng bit , hoc tm tham mun li dng, cung knh, m luyn khng x, y l vi phm nhim . Ti ny c nhng trng hp vi phm khng nhim .

Nu nh v mun on tr tm tham mun, pht khi s tinh tin, tm cch i tr, tuy tm cch ngn chn, nhng v tp nhim su nng che chng, tm tham vn thng hin hnh, trong trng hp ny khng phm, nhng khng phi l khng c li. Tn S ni: Nhng s vi phm ny c th hy hoi s t mun bit , cng s khng tham cu danh li cung knh trong gii lut nghi. ---o0o--K3. Chng ngi v y th. C hai s vi phm: L1. i vi thng cnh (vi phm th ba) K ni: Khng knh bc lo thnh, c c Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy cc v ng gii B tt c c hnh, kh knh n, nhng v b tm kiu mn khng ch, hoc trong lng him hn, gin d, bc dc, khng chu ng dy cho hi, khng nhng ch ngi; Ngha l B tt thy cc v ng php, (1) hoc l ngi tr gii, hoc l ngi gii lp cao hn mnh, (2) hoc c nhng cng c chn thc kh tn, i vi hai i tng (1) v (2) ny, c th hc hi o php, do , i vi cc v y phi nn sinh tm knh trng, tin tng. Nu khng ng dy nghnh n, khng nhng ch ngi, y l vi phm. ---o0o--L2. i vi hng cnh (vi phm th t) K ni: Ngi n hi, lm l khng p Gii vn (tip): hoc nu h ti m lun, an i, hi han, nhng v b tm kiu mn khng ch, hoc trong lng him hn, khng chu tr li mt cch l , y gi l vi phm nhim hc x ca B tt. Nu nh khng phi v b tm kiu mn khng ch, khng c tm him hn, m ch v li bing, l ng, hoc ang trong trng thi v k, th gi l vi phm khng nhim .

Nhng trng hp khng phm: ang b bnh nng; hoc thn kinh thc lon; hoc ang ng m i phng tng l ang thc, cho nn n m lun, an i, hi han; hoc ang v ngi khc ging ni, bin bit ngha l Pht php; hoc ang cng ngi khc m lun, hi han; hoc ang lng nghe ngi khc tho lun, bin bit ngha l Pht php; hoc s s tr li ca mnh s xc phm ngi ang ging php; hoc mun gi cho ngi ang ging php; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, lm cho h xa la no c, quay v ng lnh; hoc tun theo quy ch ca tng on; hoc mun gi cho i chng. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu c ngi n hi han, hoc v h mun lm mnh vui lng bn n hi thm tr chuyn, hoc v hi thm bnh tnh, hn huyn an i, hoc v hi ngha l, nhn n t li thnh cu, nu nh i vi nhng li hi han, thnh cu nh vy, khng chu gii p hp l, tha ng, y gi l vi phm. Ni hp l, c ch s gii thch l khng v tham li dng cung knh m gii p, cn Tn S gii thch l: ty thun chnh php m gii p, cu tr li sau tha ng hn. Nhng trng hp khng phm nh sau: i vi hai i tng trn, <a> hoc nhn v t thn: (1) c bnh nng, (2) ang ng ngh, m ngi khc tng l ang thc bn n hi han, m lun, an i, tha hi, tuy khng cung knh, hoc khng tr li, cng khng vi phm, <b> hoc nhn v hon cnh: (1) ang ging php cho ngi khc nghe, hoc ang tho lun i p vi ngi khc, (2) ngoi hai i tng va nu trn, trong lc ang cng nhng ngi khc ni nng, bn lun, an i, (3) hoc ang lng nghe ngi khc ni php, hoc ang lng nghe ngi khc tho lun, i p, tuy khng biu l cung knh, hoc khng tr li, cng khng vi phm, <c> hoc nhn v ty nghi: (1) nhn v e rng ng dy cho n lm chng ngi ngi khc nghe php, lm cho h bun bc, (2) v khng mun lm cho ngi thuyt php khi tm bun phin, (3) v mun dng s khng ng dy cho n lm phng tin iu phc i phng, lm cho h xa la php c, tu tp php lnh, (4) v h tr quy ch ca tng on cho nn khng ng dy l bi, ni nng, ..., (5) v mun phng nga s him hn ca nhiu ngi cho nn khng l bi, ni nng. Tuy khng biu l s cung knh, tr li, cng khng vi phm. Ngoi tr nhng duyn va nu trn, nu nh v tm kiu mn, hoc dng tm him hn mun tn thng i phng, hoc dng tm gin hn, mun lm i phng phin no, m khng cho n, v.v..., th gi l vi phm

nhim , cn nh v li bing, nht nht, l nh, v k, v.v... m phm, th gi l vi phm khng nhim . Tn S ni: Hai s vi phm ny, c th ph hoi s h tr tm ca ngi khc trong gii nhiu ch hu tnh. ---o0o--K4. Chng ngi s b th ca ngi khc. C hai phn: L1. Khng nhn s mi thnh (vi phm th nm). K ni: Khng nhn li mi ca ngi khc Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c ngi n mi thnh, hoc n nh h, hoc n cha khc, cng dng thc n, qun o, cng nhng vt dng cn thit, nhng v b tm kiu mn khng ch, trong lng him hn, gin d, bc dc, nn khng chu i ng cng, khng nhn li mi, y gi l vi phm nhim hc x ca B tt; nu v li bing, nht nht, l ng, hoc ang trong trng thi v k m khng i ng cng, khng nhn li mi, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: ang c bnh, hoc khng c sc lc, hoc thn kinh thc lon; hoc ch thnh qu xa; hoc ng c nhiu him nn; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, lm cho h xa la no c, quay v ng lnh; hoc trc nhn li mi ni khc; hoc ang tu tp cc php thin, mun gi cho cng phu tu tp khng b gin on; hoc ang mun chng c nhng php cha tng c; hoc khng mun nhng php ngha nghe khng b thoi st ---- cc trng hp lun ngh, bin bit ngha l Pht php, cng ging nh trng hp nghe php; hoc bit i phng m lng mu hi, gi v n mi thnh; hoc khng mun lm nhiu ngi khc t him; hoc tun theo quy ch ca tng on, khng n ni thnh, khng nhn li mi, thy u khng phm. Gi nh c ngi, hoc xut gia, hoc ti gia, mi n cha h, hoc n nh h, phng hin b th thc n ung, cng cc vt dng cn thit nh y phc, v.v..., nu nh B tt v tm kiu mn, hoc tm him hn, hoc c mun lm i phng phin no, bn khng i ng cng, hoc khng nhn

li mi, y l vi phm nhim . Nu nh v li bing nht nht m khng i ng cng, khng nhn li mi, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> nhn v t thn: (1) hoc ang b bnh, khng c sc lc, (2) trc nhn li mi ca ngi khc, tuy khng i ng cng cng khng vi phm, <b> nhn v ng x nguy him, c gic cp, th d, rn c, v.v..., <c> nhn v th ch: bit i phng c tm hm hi, gi v mi thnh, tuy khng i ng cng, cng khng vi phm, <d> nhn v ty nghi: (1) dng s khng i ng cng lm phng tin iu phc i phng, (2) hoc ang tu thin php khng th gin on, khng mun tm thi b ph cng phu, (3) v mun dn nhip nhng php ngha cha tng nghe, hoc khng mun nhng php ngha nghe b thoi st, (4) nh trng hp nghe php, cc trng hp lun ngh, bin bit ngha l ca php cng ging nh vy, (5) v khng mun ngi khc t him, (6) hoc h tr quy ch ca tng on, nh p bt, v.v..., tuy khng n ni thnh, cng khng vi phm. ---o0o--L2. Khng nhn vt cng dng (vi phm th su) K ni: Ngi cng ti vt, khng thm nhn Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c ngi n cn cung knh, em n cc loi vng bc, tin ti, cc mn vt qu n cng dng, nhng B tt v tm him hn, gin d, bc dc, c tuyt khng chu th nhn, y gi l phm nhim hc x ca B tt, bi v x b chng sinh; nu v li bing, nht nht, ng tr, hoc ang trong trng thi v k m c tuyt khng th nhn, th gi l phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc bit sau khi th nhn, mnh s sinh tm tham luyn; hoc bit sau th ch s sinh tm hi tic; hoc sau th ch s pht cung; hoc bit nu nhn vt b th, th ch s tr nn ngho kh; hoc bit vt b th l vt ca Tng, hoc vt ca thp miu; hoc bit vt b th l vt trm cp; hoc bit vt b th s em li nhiu phin h cho mnh, nh b git, b giam, b pht, b trc xut, hoc b ngi khc him nghi, qu trch. Trong nhng trng hp ny c tuyt khng th nhn, u khng vi phm.

Gi s c th ch, n cn cung knh em n cc loi vng bc, tin ti, cc mn vt qu n cng dng, nhng B tt v tm him hn, gin d, bc dc, c tuyt khng chu th nhn, y l vi phm nhim , bi v x b chng sinh. Nu v li bing, nht nht m c tuyt khng th, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> qun st chnh mnh: bit l sau khi th nhn, s sinh tm m nhim, tuy c tuyt khng th nhn cng khng vi phm; <b> i vi th ch: (1) e rng sau khi b th xong, h s hi tic, (2) bit th ch sau khi b th, tm s m lon, (3) bit th ch tuy sn lng b th tt c, nu nh th nhn, h s tr nn ngho kh, tuy c tuyt khng nhn, cng khng vi phm; <c> i vi vt b th: (1) bit vt b th l vt ca tng gi, hoc l vt ca tt ba (Pht v php), (2) bit vt b th l vt b cp ot, nu th nhn s b nhiu kh ly, nh b git, b tri, b x pht, b him nghi, hoc b cc hnh pht nh mc mt, v.v..., tuy c tuyt khng th nhn cng khng vi phm. Ngi Ti Thng T ni: on trn l ni n cc phin ly ca ngi th nhn. Trt Mc Tra S ni: Qun xt vt b cp ot em n nhng s phin ly nh vy, cho nn c tuyt khng nhn. Tn S ni: Hai s vi phm ny, c th ph hoi s lm phc in cho ngi khc trong gii Nhiu ch hu tnh. ---o0o--K5. Chng ngi php th (vi phm th by) K ni: Ngi n cu php, khng b th Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c ngi n cu php, nhng B tt v tm him hn, gin d, bc dc, ganh t, khng chu ni php, y gi l phm nhim hc x ca B tt; nu v li bing, nht nht, l ng, hoc tm ang trong trng thi v k m khng chu ni php, th gi l phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: ngoi o n tm khuyt im; hoc ang b bnh nng; hoc thn kinh thc lon; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, lm cho h xa la no c, quay v ng lnh; hoc i vi php hc cha c thu sut; hoc i phng c thi khng cung knh, khng bit h thn, n vi thi

ngang ngc, xc lo; hoc bit i phng l ngi m n, i vi Pht php rng ln cu cnh, hoc sinh lng s hi, hoc sinh khi hoc tng trng t kin, chp trc; hoc bit sau khi nghe php xong, s em ni li cho k c, do y khng ni php. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Gi s c ngi n cu php, m li m lng him hn, gin d, bc dc, ganh ght, bn khng b th php, y l vi phm nhim ; nu do v li bing, nht nht m khng b th php, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> nhn v t thn: (1) hoc ang c bnh nng, (2) hoc i vi php hc cha c thng sut, tuy khng b th cng khng vi phm, <b> nhn v ty nghi: ngha l dng s khng b th php, v.v..., lm phng tin iu phc i phng, nh phn trn ni qua, tuy khng b th php, cng khng vi phm. i tng iu phc: C bn loi phi kh (khng phi cn c cho s b th php): (1) ngoi o, n tm li lm, khuyt im, (2) ngi khng c tm cung knh, li ni khng thnh thc, n nghe php vi thi ngng nghnh, v l, (3) ngi n cn, cn c cha thnh thc (trnh cha ), i vi gio php rng ln, nghe ri khng th th tr, sinh lng s hi, khng khi lng tin hiu, s sinh khi t kin, mc d kho lo dn d, h cng khng chu nghe nhn, tri li tng trng t chp, do nhn duyn ny, a n nhiu iu bt hnh, tng trng s suy tn, li do nhn duyn , s b a vo c o, (4) bit i phng nghe xong, ni li cho phi kh. Li na, trong bn loi ny, (1) ngi n tm li lm, khuyt im, khng ch ring g ngoi o, m cng c m ch nhng ngi khc, (2) ty mt trong cc s khng cung knh, l c tuyt khng b th php, (3) khng cn phi cc iu kin m y cp n. By iu vi phm va ni trn y, s vi phm th hai, l iu khng nn lm m li lm, cn su iu cn li, l iu nn lm m li khng lm. Li phi nn bit, iu vi phm th hai, do lc tng thng ca tt c bn c, trong tt c mi thi, trong tt c mi ni, nhn duyn phm gii hin tin, cho nn phi cn thn phng, kho gi tm mnh. Tn S ni: Nhng ti vi phm ny, c th chng ngi thin php gii, v chng ngi hnh b th trong Nhiu ch hu tnh gii.

---o0o--J2. Chng ngi tr gii. C hai phn: K1. Chng ngi s li tha. C hai phn: L1. Chnh chng gii li tha. C ba phn: M1. B ph ngi ng thng xt (vi phm th tm) K ni: B ri, khng gip ngi ph gii Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, i vi chng sinh hung c, phm gii, sinh lng him hn, gin d, bc dc, bn b ri, khng chu lm li ch cho h, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m b ri, th gi l vi phm khng nhim . V sao? V cc B tt khi lng thng xt, mun lm li ch cho nhng chng sinh bo c, phm gii, gy to nhn kh, hn l nhng chng sinh tr gii, ba nghip thanh tnh. Nhng trng hp khng phm: thn kinh thc lon; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc mun gi cho i chng; hoc tun theo quy ch ca tng on m b ri, khng lm li ch. Trong nhng trng hp ny u khng phm. i vi cc hu tnh bo c, ph gii, m lng him hn, gin d, bc dc, ly l do l i phng bo c, phm gii, bn tm cch b ri, khng chu gip , khng chu lm li ch cho h, y l vi phm nhim . Nu do v li bing, nht nht m b ri, hoc do v l ng m khng lm li ch cho h, y l vi phm khng nhim . V sao? V ch B tt i vi cc hu tnh bo c, phm gii, to nhiu kh nhn, phi nn khi lng thng xt, mun gip , lm li ch, ch khng phi i vi cc hu tnh tr gii thanh tnh, thn khu nghip tch tnh hin hnh, m khi tm thng xt, mun gip , lm li ch. Ni bo c, ngha l to tc cc ti v gin, v.v..., ni phm gii, ngha l hy phm gii cn bn. Trt Mc Tra S ni: Ngi trc tm nhiu sn hn, ngi sau khng chu tr gii. Nhng trng hp khng phm: <a> nhn v ty nghi: (1) v mun dng phng tin ny iu phc i phng, (2) v mun gi cho nhiu

ngi khc, <b> h tr quy ch ca tng on, tuy x b nhng ngi , cng khng vi phm. ---o0o--M2. Khng hc nhng iu gii chung vi Thanh vn (vi phm th chn) K ni: Khng cng tu hc, lm ngi tin Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, nh c Th Tn v mun lm cho cc chng sinh cha c lng tin i vi Pht php sinh khi lng tin, c lng tin lm cho tng trng, cho nn trong gii bit gii thot ch nh gi ti, khin cho cc Thanh vn khng c vi phm, i vi nhng iu gii ny, B tt phi nn cng hc vi Thanh vn, hon ton khng khc bit. V sao? Nh hng Thanh vn ch v t li, cn khng ph b nhng hnh li ch khc, m hc cc iu gii ny, lm cho chng sinh cha c lng tin sanh khi lng tin, c lng tin lm cho tng trng, hung chi B tt l nhng ngi mong cu s li ch cho tt c chng sinh. c Bc Gi Phm trong Bit Gii Thot Kinh, T Ni Da Lut, ngoi nhng iu tnh ti, v mun h tr cc hnh gi Thanh vn, cho nn thit lp gi ti, ch nh cc hc x, trong y ch B tt cng vi cc hnh gi Thanh vn u phi tu hc, khng c s khc bit, ngha l nhng iu m ch Thanh vn phi xa la, th ch B tt cng phi xa la. H tr tn tm ca chng sinh, ngha l lm cho hng ti gia cha c lng tin thanh tnh, sinh khi lng tin thanh tnh, c lng tin thanh tnh, lm cho tng trng. V nh ch nh cc t kheo khng c ung ru, khng n phi thi, nhn n cc iu gii nh khng c o t, t la, v.v..., th hng B tt phi nn cng hc vi Thanh vn, hon ton khng khc bit. Nu khng nh vy, khng nhng vi phm gii bit gii thot, m cn vi phm B tt tnh gii. V sao? V hng Thanh vn chuyn tm t li, m cn khng x b vic h tr tn tm ca chng sinh, hung chi l hng B tt chuyn tm lm li ngi. Nh Tn S ni: Nu i vi iu gii ny, khng knh trng, khng tin tng, khng tu hc, y l vi phm nhim ; nu do v li bing, nht nht m khng tu hc, th vi phm khng nhim . Hi: S vi phm nh vy, l B tt ti gia phm, hay l B tt xut gia phm?

Tr li: Nh Tn S ni, y l iu gii ca B tt xut gia, th nhng trong cc iu gii, cng c nhiu iu tng t vi gii bit gii thot ch ring cho hng B tt ti gia. ---o0o--M3. Tu hc gii khng cng chung vi Thanh vn (vi phm th mi) K ni: t lo lng n vic li ngi Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, nh c Nh Lai trong gii bit gii thot, v mun hng Thanh vn an tr trong hon cnh t vic, t lm, t hy vng, cho nn ch nh cc gi gii, khin cho hng Thanh vn khng c vi phm; i vi nhng iu gii ny, B tt khng nn cng hc vi Thanh vn. V sao? V hng Thanh vn chuyn lo t li, khng ngh n vic li ngi. V khng li ngi cho nn cc php t vic, t lm, t hy vng c th gi l thch hp vi h, th nhng, i vi B tt l nhng k chuyn lm li ngi, khng ngh n vic li mnh, th cc php t vic, t lm, t hy vng ny, khng thch hp vi h. Nh vy, B tt v mun li ngi, c th t cc trng gi, c s, b la mn khng phi b con mnh, hi xin trm ngn loi qun o; B tt nn qun xt ngi cho xem h c kh nng b th hay khng, ty sc ca h b th m th nhn; hi xin bnh bt cng ging nh trng hp xin qun o. Tng t nh th, B tt c th cu xin ch dt, nh th dt khng phi b con mnh dt thnh vi vc may qun o; v mun li ch ngi khc nn may cc loi y kiu x gia, hoc lm ta c, nhiu n hng trm, hoc gi, ct cha vng bc, tin mt, nhiu n vn c, hoc nhiu hn th. Nh vy cc php gi ti ch nh t vic, t lm, t hy vng, B tt s khng cng hc vi Thanh vn. Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, trong vic li ngi, m lng him hn, gin d, bc dc m tun th cc php t vic, t lm, t hy vng ny, th gi l vi phm nhim hc x B tt. c Th Tn, v mun cho hng Thanh vn t vic, t lm, sng t hy vng, cho nn kin lp cc gi ti, chng hn nh cc vic: cho hn mi ngy may y, cho mt thng c php ct cha vi vn may xong y,

v.v..., nhng iu gii nh vy, ch B tt khng cn phi cng hc vi Thanh vn, nu nh hc chung vi Thanh vn, y gi l vi phm. Li na, i vi vic li tha, m lng him hn, gin d, bc dc, bn an tr trong php t vic, t lm, sng t hy vng, y l vi phm nhim , nu do v li bing, nht nht, m an tr trong cc php y, y l vi phm khng nhim . V sao? V ch Thanh vn, chuyn tm t li, ch lo t iu phc, khng mng n vic li tha, i vi vic li tha, t vic, t lm, sng t hy vng. n nh ch B tt, chuyn tm li tha, i vi tt c s vic, chuyn v li ch tt c hu tnh, bi th, khng phi i vi vic li tha, li an tr trong php t vic, t lm, sng t hy vng, m gi l diu. Ni t vic, ngha l t mong cu, ni t lm, ngha l khng tch cha nhiu ca ci ring t, ni sng t hy vng, ngha l sng i sng ca dng di thnh; ni dng di thnh, ngha l tha mn vi i sng cc k gin n, m bc, y phc, nga c u l hng xu nht, an vui tinh tin tu tp on tr phin no, y gi l bn thnh chng. V B tt nh vy, v mun li tha, t nhng v trng gi, c s, b la mn, v.v..., khng phi thn thuc ca mnh, cng cc i th ch, nn cu xin trm ngn loi qun o, qun st th ch c kh nng hay khng, ty h b th t nhiu, tt c u th nhn. Tt Mc Trt S ni: Phi nn bit r l th ch c th kham nhn hay khng? y c mun ni, sau khi th nhn, th ch tr thnh ngho tng hay khng? Hoc c b ngi khc ch trch, him nghi hay khng? Nu ni nh vy l khng hp l, bi v nu cu xin hp l, tuy l cu xin rt nhiu, cng khng vi phm. Tng t nh vic cu xin y phc, cu xin bnh bt, cu xin ch si ri thnh th dt khng phi thn thuc ca mnh dt thnh y phc, cng khng vi phm. Nh Lun Du Gia ni: Thnh th dt khng phi thn thuc ca mnh dt thnh y phc, tuy khng tr tin cng, cng khng vi phm. Trong T ni da, tri li, cho rng nu khng tr tin cng, th gi l phm. V mun li ch ngi khc, nn tch cha cc loi y kiu th gia , ta c, nga c, s lng n trm, ngn; vng bc, tin mt, nhiu n trm ngn c, hoc cn nhiu hn th, cng nn ct cha. Ngi Ti Thng T ni: Ni nga c, ngha l trong c t vn, cn ta c, ngha l trong c lng th mm. V mun li tha, cho nn cho php mc y kiu th gia, cho php dng t vn, lng th mm, cng vi vt dng do t v lng hp li ch thnh.

Nh vy, B tt v mun thc thi nhng s vic ny, i vi cc php t s vic, t to tc, sng t hy vng ny, khng nn cng hc vi Thanh vn. Phn trn va ni n hai loi gi ti, cng phn di ni v cc tnh ti, l mun cp n cc v B tt xut gia hc tp gio gii bit gii thot cn bn. Gii bit gii thot c hai loi ch nh, (1) ch nh tnh ti, (2) ch nh gi ti. Nghi qu tu hc tnh ti s c cp phn sau. y ni v gi ti, cng c hai loi: (1) V mun h tr tn tm ca ngi khc, cho nn ch nh ti ny, nh Tn S ni: Cc v t kheo, quyt nh th tr hc x ca mnh, hung chi l B tt, v mun lm li ch cho ngi khc, cng phi nn hc, ngha l cc B tt h tr tn tm ca chng sinh, cn mnh hn Thanh vn. (2) V mun hng Thanh vn t s vic, t to tc, sng t hy vng, cho nn Th Tn ch nh gi ti ny; cn ch B tt v mun li ch chng sinh, khng b hn ch bi cc iu gii ny, cho nn khng cn cng hc vi Thanh vn. Nhng iu tnh gii c bn pha sau, cng hai iu gii ny, c th bao qut tt c gii bit gii thot. Hoc c ngi v cha hiu r nhng gii tng ny, ni li cung vng nh sau: Ti l B tt, ti l hnh gi tr minh, tuy vi phm gii lut, nhng ti c gii lut Mt tha ti thng, cho nn c php phng dt. Ngi ni nh vy, tuy c y hai loi gii trn (B tt gii, Mt tha gii), vt qu quy ch ca B tt, phm ti cc nng, v cng phm th ti (thu lan gi) ca tnh gii Mt tha. Nh k c ni: i vi hai gii di , Khng nn phm m phm, Phm ti thu lan gi. Nu nh khng phng h hai loi gii ny, m t cho mnh l hnh gi i tha, nh vy php i tha nng ta ch no? y l t mnh dng nc vng tng lm nhp bn thnh gio ca c Pht. Cc hnh gi cu php, phi nn x b c kin nh vy, nh nm b thuc c. Nh Cu S ni: Nu ch t kheo, t cc v trng gi, c s, hoc v ca trng gi khng phi thn thuc, cu xin y phc, phm ti x a. Nn bit hnh gi an tr trong hai loi gii B tt v bit gii thot, i vi hc x ny, nu v li ngi th c khai duyn, cn nu v t li th s b cm on. Nhng

ti va ni trn, nu ch v t li, khng phi v li tha, m t cho php lm, nn bit vn b phm vo cc ti c ni n trong T ni da. Tn S ni: Ba s vi phm ny, theo th t, c th hy hoi nhip lut nghi gii, nhip thin php gii, v nhiu ch hu tnh gii. Y kiu th gia: mt loi y lng th mm. Hai gii di, tc l Bit gii thot gii (Thanh vn) v B tt gii. ---o0o---

Phn 9
L2. Nu r s khc bit gia tnh ti ca gii B tt v tnh ti ca gii bit gii thot K ni: V lng thng xt, khng v c Gii vn (tip): Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, dng phng tin thin xo, v mun li ngi, l phm vo cc tnh ti, do nhn duyn li ngi ny nn khng gi l vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Chng hn, nh B tt thy k trm cp, v tham tin ca, ang mun git hi nhiu ngi, hoc ang mun git hi cc bc Thanh vn, Duyn gic, B tt, hoc ang mun to nhiu nghip v gin. B tt thy iu ri, bn suy ngm nh th ny: Nu git k c , ta s b a vo a ngc, nu nh khng git, k to nghip v gin, s chu kh ln trong i v lai. Ta th git k c m b a vo a ngc, quyt khng h nhn chu nhng qu bo kh a ngc v gin. B tt suy ngh cn k, i vi k c, hoc dng tm lnh, bit r s vic nh th, v qu bo i v lai, sinh lng rt h thn, dng tm thng xt m st hi k c. Do nhn duyn ny, khng nhng khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt thy nhng bc quyn th, hoc vua, hoc quan, cc k tn c, i vi nhn dn khng c lng thng xt, m li chuyn lm nhng vic p bc, lm cho mi ngi kh no, ta thn. B tt thy iu ri, khi lng thng xt, pht tm lm li ch cho mi ngi, bn ty quyn lc sn c ca mnh, hoc trut ph, hoc trc xut nhng

k quyn th kia. Do nhn duyn ny, khng nhng khng vi phm hc x ca B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt thy nhng k trm cp, xm ot ti sn ca ngi khc, hoc vt ca chng tng, hoc vt ca cha thp, sau em ti sn cp git c, xem nh ca mnh, mc tnh tiu xi hoang ph. B tt thy iu ri, khi lng thng xt, i vi nhng k y, pht tm lm li ch an lc cho h, do y, ty vo sc lc, hoc th lc ang c, cng ot li nhng vt b cp git, khng cho h s dng mt cch hoang ph, m phi chu nhng s trng pht, kh au trong mt thi gian lu di. Do nhn duyn ny, nhng vt b cng ot, nu l vt ca chng tng, hon tr cho chng tng, vt ca cha thp, hon tr cho cha thp, vt ca chng sinh, hon tr cho chng sinh. Li thy nhng v chp s, hoc qun l rung vn, ly vt ca chng tng, hoc vt ca cha thp, cho l ca mnh, mc sc tiu dng. B tt thy iu ri, suy ngm v vic c ca h, khi lng thng xt, khng cho h nhn v s th dng t vy ny m phi nhn chu nhng s trng pht kh au mt cch v ch trong thi gian lu di, do y B tt ty sc lc, hoc th lc ca mnh, ot li nhng vt y. B tt tuy lm nhng vic cng ot nh th, khng nhng khng vi phm hc x ca B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt ti gia, thy c ngi n, khng c thn thuc, quen thi dm dc, tm n B tt, mun lm vic phi phm hnh. B tt thy c iu ri, suy ngm nh sau: Khng nn cho h su no m lm nhng chuyn qung xing, nu nh chiu theo mun ca h, s c t ti, dng phng tin hng dn, lm cho h trng cn lnh, li lm cho h x b thi quen bt thin. B tt dng tm thng xt m lm vic phi phm hnh. Tuy lm nhng php nhim nh vy, khng nhng khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Cn B tt xut gia, v mun h tr gio php Thanh vn m c Th Tn ch nh, lm cho chnh php khng b hoi dit, tuyt i khng c lm vic phi phm hnh. Li nh, B tt i vi bn thn mnh, tuy b nguy him tnh mng cng khng ni di, th nhng, v mun cu vt nhng chng sinh khc ra khi nhng s nguy him tnh mng, hoc thot khi t y, hoc thot khi cc hnh pht nh ct tay chn, xo mi, xo tai, mc mt, vn

vn, tuy bit nhng vn ni di. Ni tm li, B tt v mun li ch chng sinh, khng phi vic khng li ch, t mnh khng c tm nhim , mong cu, m ch v mun li ch k khc, tuy bit nhng vn ni khc s tht, nh th, vn khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt thy c chng sinh b bn b c d d, khn kht khng ri. B tt thy c vic ri, sinh lng thng xt, pht tm mun lm li ch, ty kh nng, hoc th lc ca mnh, ni li ly gin, khng cho chng sinh , v gn bn c m phi chu s kh au v ch trong thi gian lu di. B tt dng tm li ch nh vy, tuy ni li ly gin, chia r s thn i ca k khc, nhng vn khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt thy c chng sinh lm nhng iu ngang ngc, tri vi php th gian, bn ln ting qu trch, ni li th bo, dng phng tin ny lm cho h ri b vic c, quay v no lnh. B tt dng tm li ch nh th, tuy i vi chng sinh ni li th c, nhng vn khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. Li nh, B tt thy cc chng sinh a thch nhng vic din xng, ngm vnh, ca ht, hoc thch m lun nhng chuyn thi s chnh tr, n ung, du h, mch lo, vn vn. B tt i vi nhng vic nh vy, phi nn rt kho lo, i vi chng sinh nh vy nn khi lng thng xt, mun lm li ch cho h, bn ty thun hin tng a thch nhng vic din xng, ngm vnh, ca ht, hoc m lun nhng chuyn thi s chnh tr, n ung, du h, mch lo, vn vn, dng phng tin ny nhip phc, dn dt h ra khi s a thch nhng chuyn th phi v ch ny, quay v ng lnh. B tt tuy hin tng ng nh vy, nhng khng vi phm hc x B tt, m cn c nhiu cng c. y, B Tt a, nhn n hai b s Gii Nh Thp Tng Cu S v Gii Phm S, ch ni n vic khai duyn cho php phm by chi (thn ba, khu bn), m cha ni rng: V li ch ngi khc, nu nh khng thc thi, s vi phm gii lut. Ch c Tn S lit k bn mi su ti vi phm (gii khinh), em iu ny lm ti vi phm th nht. B s ni: y l s khai phng iu gii Khng cng tu hc lm cho ngi khc sinh khi lng tin, th nhng, ngi Ti Thng T v Trt Mc Tra S u ni: Nn bit y l s ch r tng trng sai bit gia tnh ti ca gii B tt v gii Thanh vn.

Ngha l ch B tt dng phng tin thin xo, v li lc chng sinh, tuy i phn vi phm tnh ti trong gii bit gii thot, khng nhng khng vi phm gii lut ca B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. y mun ni n by chi ti ca thn v ming. i vi nghip ca thn, trong Lun Du Gi, ch khai ring iu gii t dm cho B tt ti gia, m khng cho B tt xut gia vi phm iu gii ny, l do l B tt xut gia phi h tr gio gii ca Thanh vn m c Th Tn ch nh, v khng mun hy hoi tt c, cho nn khng lm phi phm hnh; cn su iu gii kia nh trm cp, v.v..., th khai cho c hai hng B tt ti gia v xut gia. Hi: Nu vy, hng B tt c cho php vi phm su iu gii kia l ti gia hay xut gia? Nu l hng xut gia, th hai gii t dm v st sinh, nu cho php (khai) hoc ngn cm (gi), phi nn khng c s khc bit, bi v hai ti ny u l phm ti cn bn. Cn nu l hng ti gia, t l nhng iu m Lun Du Gi ni, cng c s mu thun, v i vi gii t dm th phn bit ti gia xut gia, cn cc gii khc th khng phn bit. Hc Tp Lun ni: Nu thy iu li ch cho chng sinh, v mun c phng tin thc thi, nn x hc x (ngha l x nhng iu gii th), nu B tt nhiu kip tu tp, c lng i bi, vin mn tt c thin cn vun trng, th cc s tham dc, v.v..., khng cn lm chng ngi; li na, Phng Tin Thin Xo Kinh ni: Lc xa, Phm ch Quang Minh, trong bn vn hai ngn nm, nghim tr phm hnh, sau khi b i by bc, bn khi lng thng xt, ngh rng Nu nh ta x b cm gii s b a a ngc, th nhng ta th nhn th s kh a ngc, khng nn t chi s dc lc, lm cho ngi y mnh chung, ngh xong, Phm ch Quang Minh bn quay li ch c, nm ly tay phi ca ngi y, ni li nh vy: Ny c, ty c mun. Nu ni nh vy, chng l khng mu thun? Tr li: Khng c mu thun. Nu B tt ch v mun t li, phi nn tun th nhng iu gii nh trm cp, v.v..., cn nu nh v li ch ngi khc, th c cho php vi phm. Lc , khng th gi l ti cn bn trm cp, v.v..., cho nn B tt xut gia, v li ch chng sinh, cng khng b phm vo cc ti cn bn trm cp, vng ng, v.v... Trng hp t dm cng th, khng c g khc bit! Hi: Nu vy, ti sao ch ring gii t dm, li phn bit ti gia, xut gia?

Tr li: Cng khng c mu thun, bi v, tuy to cc nghip st sanh, trm cp, vng ng, v.v..., cng cha nht nh phm ti cn bn, nu nh th gii t kheo, m phm ti t dm chc chn s phm ti cn bn. Nh th, mt mun ni s khc bit gia ti gia v xut gia, so vi Hc Tp Lun cng khng c s tng vi. Phm s tu phm hnh, c th dn pht s li tha th thng, nu x b iu ny, th khng th tng thng li ch hu tnh. Gi s, thy c s vic c th lm tng thng li ch hu tnh hin trc mt, cn phi phm ti bit gii thot cn bn, cn phi x gii, nn bit trng hp ny th cho php B tt ti gia lm nh th, khng phi cho php B tt xut gia. Nu ni rng cho php B tt xut gia x b gii lut lm vic li tha, th y l iu hon ton khng c. Li na, v mun li tha m to cc nghip st sanh, v.v..., l hng B tt no? Bn cu dch ca Hc Tp Lun ni: y mun ni n cc hnh gi sing nng tu tp lc , nhng cha chng s a, ch khng phi ni n cc hnh gi khc. Tn S th li ni: y l ch i B tt ln Thp a. ni ln Thp a, li cn ni Sing nng tu tp lc , iu ny khng c l, nu y theo bn cu dch, iu ny c v hp l hn. Th nhng, nh phn trc, trong Hc Tp Lun dn Thin Xo Phng Tin Kinh, cho rng khng phi l cc hnh gi s c mi bt u tu tp lc m c th thc hnh cc phng tin thin xo ny, m phi l cc v i B tt tri qua nhiu kip tu hnh cc phng tin thin xo, thnh tu i bi mi c, ngha l ch B tt, do chnh th B tt tnh gii, i vi B tt hc x, nh l tu tp, pht khi tm B th thng, thng yu chng sinh hn chnh mnh, phng tin thin xo quyn bin, v mun li ch ngi khc, tr vic st sinh ra, khng cn phng php no khc cu h, trong trng hp ny B tt mi c php (phm gii st sanh), ch khng phi tt c hnh gi i tha u c php lm nh vy. Ngay n B tt s hc, cn khng cho php phm, hung h l nhng ngi khng bit h tr tnh gii, mo nhn l hnh gi i tha! Bn h tuy cng pht tm tng t nh thng xt, hoc pht tm tng t nh B tt, nhng quyt khng cho php lm. Tng t, nh trong gii bit gii thot, nu nh c t kheo c bnh, qu ng khng n c th lm cho bnh tnh thm tn hi, nu n th s lnh bnh, trong trng hp ny cho php v y n sau gi ng, th nhng, nhng v xut gia t kheo khc, phi nn th h iu gii qu ng bt thc ny! Trong Kinh m Hc Tp Lun dn chng, tuy ch ni n gii t dm, th nhng phi bit cc ti cn bn khc, nh st sanh, v.v..., cng

tng t nh trng hp gii t dm. Li na, bn ti cn bn nh vng ng, v.v..., cng ti trm cp, phn sau s ni n. Ch B tt nh l h tr gii lut, mun lm li ch ln cho hu tnh, khng cn phng tin no khc t n mc ch, v mun li ch cho h, phi nn hin hnh phm gii, lc phi nn qun xt k lng ch pht tm ca mnh c phm hay khng. Phi bit y l cnh gii ring ca ch Pht, cc k vi t, cc k kh lm. Cc ngi Hi Vn, Ti Thng T v quyn Trt Mc Tra S u cho rng nhng hnh gi , phi l nhng bc chng Thanh tnh lc (s a), khng cn nhim , t n cnh gii t ti ca ch i B tt, khng phi cnh gii m nhng ngi tr tu thp km, thin cn t i, tham cu t li, chp trc vo vn t c th t n. y l hin lng chng bit ca ch Pht, khng phi l ch lm ca ngi khc, nu nh lm cn, tt nh s chiu cm c bo! Cc tnh ti c khai, c by loi: 1/ Khai gii st sanh. a/ i tng: ngha l B tt thy ngi trm cp, v tham ti vt, mun git hi nhiu ngi, hoc l mun st hi cc bc i c Thanh vn, Duyn gic, B tt, to nghip v gin a ngc. b/ Lng mong mun: ngha l B tt, sau khi thy s vic , bn t suy ngm ta chng th git cht ngi ri a a ngc, quyt khng cho ngi to thnh nghip v gin, b a a ngc, chu kh no ln; v B tt khi lng thng xt, t nguyn thay th ngi khc chu kh, trong lc st hi, hoc dng tm lnh, hoc tm v k, hon ton l tm thanh tnh khng nhim . C ngi cho rng lc B tt b ngi khc git hi, khi nho nh vy. iu ny khng c l. Nh Lun Du Gi ni: Sinh lng cc k h thn, ngha l tr phng php ny ra, khng cn phng tin no khc, do nhn duyn ny, sinh lng cc k h thn. Tuy git hi i phng, i vi gii B tt, khng nhng khng vi phm, m cn sinh trng nhiu cng c. 2/ Khai gii trm cp. C ba phn: a/ Phn mt.

i/ i tng: v nh B tt thy cc quan ln quyn th, hnh ng cc k bo c, i vi nhn dn khng c lng thng xt, chuyn mn bc lt lm nhn dn thn, nu nh khng trut ph lt h, trong tng lai, bn h t s th nhiu qu bo kh. ii/ Lng mong mun: B tt thy nhng quan quyn bo c, bn sinh khi tm mun gip cho bn h c li ch, an lc (ngha l khng b th qu bo kh trong tng lai), bn ty kh nng ca mnh, trut ph lt nhng k quan quyn . b/ Phn hai. i/ i tng: v nh B tt thy ngi trm cp, cp ot ti vt ca ngi khc, chng hn nh vt ca tng gi, ca tt ba (Pht v php), ot nhiu ti vt, tn tnh th dng. ii/ Lng mong mun: B tt sau khi thy c s vic , mun lm cho bn h khng c th dng nhng ti vt , bn h khi phi sng trong nhng m di tm ti, khng ngha, khng li ch, do nhn duyn ny, cng bc ngi , ot ly ti vt, em hon li cho tng gi, cho tt ba. c/ Phn ba. i/ i tng: v nh B tt thy cc v qun chng, hoc qun l vn rng, ly vt ca tng gi, hoc ca tt ba, cho l ca mnh, tn tnh hng dng. ii/ Lng mong mun: nh phn trn ni, B tt ty theo kh nng ca mnh, trut ph bn h ra khi chc v . B tt tuy lm chuyn tranh ot nh vy, khng vi phm gii lut B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. 3/ Khai gii t dm. a/ i tng: v nh B tt thy c ngi n, hin khng c h thuc, quyn luyn B tt, mun lm vic phi phm hnh, nu nh B tt m lng gin d bc dc, khng chiu theo h, h s mnh chung. C S gii ni: ni ngi n hin khng c h thuc, th phi nn xa la vic t dm. Th nhng, li gii thch nh vy, hon ton khng hp l, v y

ang ni n vic khai gii t dm. Hc Tp Lun ni: ni ho lnh tch tnh, hoc c h thuc, hoc khng c h thuc, hoc v bo h dng h, hoc v bo h php l, hoc v bo h danh gi, u khng nn phm gii t dm, ngha l i vi ngi c chng, hoc khng c chng, u khng nn phm gii t dm vi h. Li na, Hc Tp Lun ni: i vi ngi tu phm hnh (ngha l xut gia), v mun thnh tu li ch cho h, nn tng ngh h nh l m, l ch ca mnh, m xa la t hnh. iu gii ny ch cho php B tt ti gia, ch khng phi cho php t kheo thy s li ch th thng hin tin m c th x b hc x (ngha l phm gii t dm). Ngha l ny y nh B Tt a ni. Tn S ni: Lm vic t dm, gi l phm ti, c th mau a a ngc, lm cho nhiu tn khng cn tin Thnh gio. Ngi trn th gian phn nhiu phm iu gii ny, cho nn B tt khng nn gn gi hnh t dm, ngoi ra, nhng vic nh st sanh, v.v..., cng khng nn lm. b/ Lng mong mun: ngha l khng lm cho i phng khi tm bun phin m lm iu bt hnh; nu nh chiu theo mun ca h, th s c phng tin t ti, lm cho i phng trng cn lnh, ng thi lm cho h xa la nghip c, bn dng tm t bi m lm vic t dm. Tuy lm vic u cu nhim nh vy, khng nhng khng vi phm gii lut B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. 4/ Khai gii vng ng. a/ i tng: v nh B tt, thy nhiu hu tnh ang b nguy him n tnh mng, b cc hon nn nh cht tay cht chn, tho mi ct tai, mc mt, v.v... b/ Lng mong mun: ngha l mun cu h s hon nn ca nhng hu tnh . c/ S khc bit gia v mnh v v ngi: v nh B tt, nu v t li, tuy gp nguy him n tnh mng, cng quyt khng ni di, th nhng, nu v li tha, bit r iu cn phi lm, cho nn c php ni di, y l s khc bit gia t li v li tha. Ni tm li, ch cn qun xt xem vic lm c li ch cho hu tnh hay khng, t mnh khng c tm nhim , ch c tm lm li ch hu tnh,

bn che lp s tht, ni li khng thc, lc ni li , khng nhng khng vi phm gii B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. 5/ Khai gii ni li ly gin. a/ i tng: v nh B tt thy cc hu tnh ang b bn bn c dn d. b/ Lng mong mun: v thy rng nu gn gi bn c s chu tri qua nhng m di v ngha l, v li ch, do nhn duyn ny, ni li ly gin, lm cho hai bn phn cch. B tt tuy ni nhng li ly gin nh vy, khng nhng khng vi phm gii B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. 6/ Khai gii ni li th c. a/ i tng: v nh B tt thy cc hu tnh lm iu qu ng, lm iu phi l. b/ Lng mong mun: ngha l dng phng tin ni li th c, lm cho hu tnh xa la no c, quay v ng lnh. B tt tuy ni nhng li th c nh vy, khng nhng khng vi phm gii B tt, m cn tng trng thm nhiu cng c. Trt Mc Tra S ni: Lm iu qu ng, ngha l lm mi iu c, hoc l bit i tha m li tu Tiu tha, hoc l bit Tiu tha m li tu ngoi o; lm iu phi l, ngha l tuy bit o l, th nhng i vi hc x li bing nhc khng tu hc, khng cung knh. 7/ Khai gii ng. a/ i tng: v nh B tt thy cc hu tnh a thch ca ht, ngm vnh, hoc a thch m lun nhng chuyn v ngha nh chnh tr, qun s, n nhu, trai gi, mch lo, v.v... b/ S khc bit gia v mnh v v ngi: ngha l B tt i vi cc phng din ca ht, v.v..., u rt rnh rt, kho lo; i vi nhng hu tnh khi lng thng xt, pht tm mun lm li ch cho h, bn cng h ca ht, ngm vnh, bn lun nhng chuyn v ngha nh chnh tr, qun s, n

nhu, trai gi, mch lo, v.v..., lm cho nhng hu tnh vui v nghe li, sau dng phng tin lm cho h xa la no c, quay v ng lnh. B tt tuy ni nhng li v ngha nh vy, khng nhng khng vi phm gii lut B tt, m cn sinh trng thm nhiu cng c. Nhng iu ni trong Lun Du Gi, cng ng nh i Nht Kinh. Ngoi vic khai by chi thn v ming ra, cha thy khai ba nghip ca (tc l tham sn si). Nh ngi Php Thnh ni: Nu nh b bt tm t li, chuyn v li tha, ph bin tng ng vi tt c lng thng xt; tr khi c c , hoc khi t kin, ngoi ra, tt c vic khc u cho php. Th nhng phi cn thn y vo cc b lun v B tt tnh gii m thm nh, ngha l phi y vo thnh ngn lng. Ngi B Hin ni: Nh vy, tuy khai cc tnh ti trong gii bit gii thot, nhng vn khng vi phm, m li sinh trng nhiu cng c, hung l cc gii khc. Do ngha ny, i vi hu tnh, nu thy c s li ch ln, v mun li ch cho h, tuy khai cc hc x ng vi bit gii thot, cng khng vi phm, phi bit cng ging nh phn trc. ---o0o---

Phn 10
K2. Chng ngi vic t li. C ba phn: L1. Hy phm tnh mnh (vi phm th mi mt) K ni: Ham php t mnh, khng chu b Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, sinh lng qu quyt, gian tr, m lun nhng chuyn na h na thc, dng phng tin ny mu cu li dng, sng bng php t mng, khng bit h thn, khng chu bung x, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: ang mun dit tr thi quen sng bng t mng, tuy n lc tinh tin on tr, nhng v phin no qu mnh, thi quen sng bng t mng vn tip tc hin hnh.

Ngha l sinh khi nm php t mnh, nh qu tr, v.v..., khng bit h thn, m cn ngoan c khng chu x b, khng chu tm cch tr khin, y l vi phm nhim . Trong y khng c trng hp vi phm khng nhim . Nu nh khi tm mun tr dit thi quen t mnh, nhng v phin no mnh lit, che m l tr, thng thng pht khi thi quen t mnh, trng hp ny khng phm. iu ny ging nh trng hp Tm chy theo lng tham khng y, ni phn trn. Tng trng ca nm php t mnh, nh Bo Man Lun ni: V mun c danh li cung knh, Che hnh tch, by tr qu quyt, V mun c danh li cung knh, Ni li ng mt, tng gian tr, V mun c danh li cung knh, V khen tin ti ca th ch, V mun c danh li cung knh, Hy bng ngi khc, kho cu cnh, V mun c danh li cung knh, Ni c cng dng, mong ngi cng. C s gii ni: Nu khi tm mun pht khi nm php t mnh, tuy t mnh khng hay bit, cng gi l vi phm, y khng phi l bn ca Lun Du Gi. ---o0o--L2. Hy phm qu tc (vi phm th mi hai) K ni: iu c, bn chn, khng tch tnh Gii vn: Nu B tt, th tr gii php thanh tnh ca B tt, tnh tnh ho ng, tm khng tch tnh, ni ci ln ting, ba hoa huyn no, c ch a ct, mong c ngi khc tn thng, ph ha, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nu v l ng m ho ng a ct, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: tuy mun on tr thi quen ho ng, nhng vn cha on tr c, nh phn trn ni qua; hoc mun dng phng tin ny gii tr tm him hn ca ngi khc; hoc mun i phng khuy kho s phin mun; hoc i phng

tnh tnh ho ng, mun dng phng tin nhip phc, bo h m hin tng ho ng nh h; hoc i phng khi tm ng vc B tt him hn, hoc m mu chng i h, B tt bn hin tng a ct, biu hin tm thi v t thanh tnh ca mnh. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Ngha l tm khng an tnh, y l nhip vo tm tham. Tm thng bn chn, khng thch tch tnh, ln ting ni ci, n o no ng, c ch bp chp, mong ngi khc hng ng, y l vi phm nhim . Nhng trng hp khng vi phm: <a> Nhn v t thn: ang khi tm mun i tr nhng thi quen xu , tuy vn cn ci ni ln ting, v.v..., vn khng vi phm, nh phn trn ni qua. <b> Nhn v ty nghi: (1) mun dt tr tm him hn ca i phng, (2) mun lm cho i phng gii tr u su, bun bc, (3) i vi nhng ngi a thch nhng vic nh trn, dng phng tin ny nhip phc h, lm cho quay v no lnh, (4) v mun gi cho nhng ngi thn cng bn b m hin tng ty thun h, (5) nu i phng c ng vc, m lng him hn, ganh ght, lc , B tt ngoi mt bn l v hoan h, biu l tm mnh thanh tnh, khng c xu, tuy ln ting ni ci, v.v..., u khng vi phm. ---o0o--L3. m m ba ci (vi phm th mi ba) K ni: Nht hng khng sinh tm x ly Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, sinh khi kin chp, hoc lp lun nh sau: B tt khng nn tham cu Nit bn, i vi Nit bn nn sinh tm nhm la, i vi phin no, khng nn s hi m cu on tr, khng nn nht quyt sinh tm nhm la, bi v hng B tt phi ln ln trong sinh t ba a tng k kip cu V thng B , y gi l vi phm nhim hc x B tt. V sao? Nh hng Thanh vn khi tm tham cu chng c Nit bn, nhm la phin no v ty phin no, th hng B tt khi tm tham cu chng c Nit bn, nhm la phin no v ty phin no, cn nhiu gp trm ngn vn c ln so vi hng Thanh vn. Bi v Thanh vn ch lo t , tinh tin tu hnh chng c Nit bn, cn B tt th v tt c chng sinh, tinh tin tu hnh chng c Nit bn, v th B tt phi nn sing nng tu tp tm khng nhim, tuy thnh tu nhng s nghip hu lu, m vic tu tp tm khng nhim vn vt hn Thanh vn.

y l v thy cc Kinh lun ni rng php ca ch B tt l phi nn an tr trong sinh t, khng a thch Nit bn, cho nn sinh khi nhng kin chp, nhng lp lun nh vy: B tt khng nn tham cu Nit bn, i vi Nit bn nn sinh tm nhm la, i vi phin no v ty phin no, khng nn s hi m cu on tr, khng nn nht quyt sinh tm nhm la sinh t, bi v hng B tt phi ln ln trong sinh t ba a tng k kip cu V thng B . Nu ni nh vy, gi l vi phm nhim . V sao? Nh hng Thanh vn khi tm tham cu chng c Nit bn, nhm la phin no v ty phin no, th hng B tt khi tm tham cu chng c Nit bn, nhm la phin no v ty phin no, so vi hng Thanh vn phi nn nhiu gp trm ngn vn c ln! Bi v hng Thanh vn ch lo t thn thot ly sinh t, m cn sing nng tu tp, hung chi hng B tt l ngi mun tt c chng sinh thot ly khi sinh t. Cho nn B tt cn phi sing nng tu tp tm khng nhim , bi v nu nh t mnh cha th gii thot khi phin no, th lm th no m thot ngi khc ra khi phin no? Nh i Trang Nghim Kinh Lun ni: Mnh m vc gnh nng chng sinh, Phi b bing nhc, cc tt hn, V mun gii thot mnh v ngi, Cng sing nng gp trm ngn ln. B tt c phng tin thin xo, c th hnh x ty thun cc nghip hu lu, th nhng phi thnh tu php khng tp nhim, vt hn cc v A la hn. Trt Mc Tra S ni: Hng Thanh vn n cn cn c th thu r li lm ca sinh t, sinh lng tha thit nhm la sinh t, hung chi hng B tt li cn, y v lng tr tu. Nn bit nh cc Kinh ni: B tt khng nn tham cu Nit bn, nn i vo sinh t, l mun ni hng B tt v mun li lc chng sinh, khng nn nht quyt nhm la sinh t, mong nhp Nit bn, v cng l mun khen ngi hng B tt khng b cc nghip phin no lm nhim , ch khng c mun ni hng B tt khng nn nhm la cc nghip phin no cng s sinh t do nghip phin no chiu cm, v cng khng phi mun ni khng nn tham cu chng c Nit bn. Ngi B Hin ni: Ba loi vi phm ny, theo th t, c th ph hoi s (1) y tnh mnh, (2) khng hnh phng dt, v (3) thng ham xa la trong lut nghi gii. Li na, nhng ngh bn ru, ao kim, thuc c, mua bn ng vt, p m p du, u l t mnh, gi l vi phm. Hung l nhng ngh nh nh c, sn bn.

---o0o--K3. Chng ngi vic li ch mnh v ngi. C hai phn: L1. Khng phng h danh d mnh (vi phm th mi bn) K ni: Khng phng h, bin bch hy bng Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c ngi i vi B tt khi lng bt tn, chng hn nh bu ru, nhc m, m tiu, (nu nh s vic l tht) m B tt khng chu bin bch phn minh, y gi l vi phm nhim hc x B tt; cn nu nh s vic khng tht m khng chu bin bch phn minh, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: b ngoi o ph bng; hoc b nhng k k ghen ght hy bng; hoc xut gia, nhn i kht thc, hoc tu php lnh m b hy bng; hoc b k ang gin d, hoc tm ang in o hy bng. Trong nhng trng hp ny, khng bin bch phn minh u khng vi phm. Ngha l t mnh gp phi nhng li khng tin tng, khng knh trng, chng hn nh nhc m, ch bai, m tiu, m li khng chu phng h, bin bch. Nu s vic ng s tht m khng ngn nga, phng h, y l vi phm nhim ; nu s vic khng ng s tht m khng chu bin bch phn minh, y l vi phm khng nhim . Ba vic nhc m, ch bai, m tiu, nh ngi Trc Long ni: Theo nh th t, ni s lm li c ba bc thng, trung, h. Khng phng h, c ngha l khng chu d phng li lm sp xy ra, khng bin bch, c ngha l s vic xy ra li khng chu tm cch tr dit. Nhng trng hp khng phm: (1) Nu ngi hy bng l (a) ngoi o, (b) ngi ganh ght t him, tuy kho lo gii by m h vn khng tin hiu, (c) ngi ang gin d, hung hng hy bng. i vi nhng ngi nh vy, tuy b hy bng, khng phng h, khng bin bch cng khng vi phm. Tn S ni: Nu c ngoi o ganh t vi B tt, ngha l hp hai iu (a) v (b) lm mt ngoi o, y l i ngc vi bn ca Lun Du Gi. (2) Nu s vic ph bng lin quan n: (a) nhn s xut gia, (b) nhn i kht thc, (c) nhn tu php lnh, m b hy bng, bu ru, trong nhng

trng hp ny, tuy b hy bng, nhng khng phng h, khng bin bch, u khng vi phm. ---o0o--L2. Khng dng bin php mnh li ch chng sinh (vi phm th mi lm) K ni: i ngi phin no cng khng tr Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy chng sinh cn phi dng nhng s qu trch, trng pht nghim khc mi c th lm cho h li ch, nhng v s h su no cho nn khng qu trch, trng pht, y gi l vi phm khng nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: bit s qu trch, trng pht khng lm li ch cho i phng, m li cn lm cho h sinh nhiu phin no. Gi nh B tt thy cc hu tnh, cn phi dng nhng bin php mnh lm cho h n au kh s, hoc dng cc hnh vi, ngn ng hung tn, lm phng tin iu phc, cho h c li ch, th nhng, li s h su no, i vi nhng ngi cn phi iu phc, nu khng dng nhng bin php trn iu phc h, y l vi phm nhim . Nu nh qun xt thy rng i phng i vi nhng bin php ny khng thu hoch c bao nhiu li ch, m li cn sinh nhiu phin no, tuy khng dng nhng phng tin ny iu phc h, cng khng vi phm. Khng c bao nhiu li ch m cn sinh nhiu phin no, c ch s gii thch nh sau: i phng khng c bao nhiu li ch, m t mnh li sinh nhiu phin no. Li na, Tn S ni: Ch cng trong cu k trn c ngha l i vi hu tnh phin no, khng nhng dng bin php mnh, m cng nn dng bin php mm mng. S c mun ni i vi hu tnh cn phi dng bin php mnh, m cng nn dng bin php mm mng i tr, nu khng nh th, th cng gi l vi phm. Nn bit, iu ny c v nh hiu lm ngha ca Lun Du Gi. Ch cng ny c ngha l nu nh hu tnh c nhiu phin no, hoc phm ti nng, tuy c th iu phc, cng khng nn iu phc.

Tn S ni: Hai loi vi phm ny, theo th t, c th hy hoi chnh nim chnh tri, chnh hnh phng h i vi s vi phm ca chnh mnh, qun st suy ngm, kho lo i tr, c th lm cho tiu tr, trong phn nhip thin php gii; ngoi ra cn c th hy hoi s qu trch nhip tho trong phn nhiu ch hu tnh gii. ---o0o--J3. Chng ngi nhn nhc. C ba phn: K1. Khng chu an nhn (vi phm th mi su) K ni: B ngi nh, mng, v.v..., lin tr a Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, b k khc mng chi lin mng chi li, b k khc gin d lin gin d li, b k khc nh p lin nh p li, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Ch mng trong bi k, c ngha l do gin d m m li mng nhic (nhc m); ch v.v... trong bi k, c ngha l dng s gin d tr a s gin d, mun lm cho i phng ni gin, bng cch pht ra nhng li th tc; hoc dng s nh p tr a s nh p, mun lm cho i phng kh s, bng cch nh p h, hoc dng s chm chc tr a s chm chc, ngha l hai bn em li ca i phng m chm chc nhau. ---o0o--K2. Khng x b tm sn hn trin min. C hai phn: L1. Khng t x b (vi phm th mi by) K ni: Ngi gin, nghi, khng t li h Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, xm phm ngi khc, hoc tuy khng xm phm, nhng i phng hiu lm l xm phm, B tt v tm him hn, ghen ght, hoc kiu mn, khng chu t li ng php, y gi l vi phm nhim hc x B tt;

nu v li bing, nht nht, bung lung m khng t li, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: mun dng phng tin ny iu phc i phng, lm cho h xa la no c, quay v ng lnh; hoc bit i phng l k ngoi o, t c; hoc i phng mun B tt lm chuyn phi php ri mi nhn s t li; hoc bit i phng l k thch gy s, s t li ch cng lm cho h thm phn n; hoc bit i phng l ngi n ha, tm khng chp nht; hoc bit s t li ch lm cho i phng thm h thn. Trong nhng trng hp ny, khng t li, khng phm. Nu nh B tt xm phm ngi khc, hoc tuy khng xm phm, nhng i phng nghi ng B tt xm phm h, ty mt trong hai trng hp, nu nh B tt khi tm him hn tng thng, hoc v kiu mn, khng chu khim h, khng chu t li ng php, y l vi phm nhim , nu nh v c tnh li bing, nht nht, phng dt, m b l khng t li, y l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: (1) nhn v ty nghi: nu nh v mun dng phng tin ny iu phc i phng, tuy khng n t li, cng khng vi phm, (2) i tng t li: (a) i phng l ngoi o, (b) i phng mun B tt lm chuyn phi php, ti li, ri mi nhn s t li, (c) i phng c tnh a thch hn thua, nu nh t li, li lm cho h tng gia s phn n, (d) i phng c tnh kham nhn, d c t li hay khng, h cng khng chp n, (e) i phng khng nhn s t li, hoc s t li lm cho h cm thy h thn. Trong nm trng hp ny, tuy khng t li, cng khng vi phm. Li na, trong nm trng hp ny, hai trng hp cui, Lun Du Gi hp li thnh mt trng hp, th nhng trong cc b s khc, li gii thch ring bit thnh hai trng hp. y y theo s m ni. ---o0o--L2. Khng tha th li lm ca ngi khc (vi phm th mi tm) K ni: Ngi t li, c tuyt khng nhn Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c ngi n xm phm, nhng h t li ng php, th nhng, B tt m lng him hn, mun lm cho i phng su no, bn khng chu

nhn s t li ca h, y gi l vi phm nhim hc x B tt; hoc tuy B tt khng c tm him hn, khng mun lm cho i phng su no, nhng v tm tnh hp hi, khng bit tha th, cho nn khng th nhn s t li, y cng gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc i phng t li khng bnh ng, khng ng php, do khng nhn s t li. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu nh c ngi n xm phm B tt, sau h ng php n t li bnh ng, th nhng B tt m lng him hn, v mun tn hi, xc no i phng, cho nn khng th nhn s t li ca h, y l vi phm nhim , hoc tuy khng c tm him hn, th nhng v c tnh khng kham nhn, cho nn khng th nhn s t li, y l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: (1) hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, tuy khng th nhn s t li, cng khng vi phm, (2) hoc i phng: (a) t li khng ng php, (b) t li khng bnh ng, trong hai trng hp ny, khng nhn s t li cng khng vi phm. Trng hp trc, khng ng chnh l, trng hp sau, ch dng u mi cht li. Hai bn s Tn, Cu ca Gii Nh Thp Tng u ni: ngha ca trng hp sau, ngha l khng ng thi, ngha l n t li khng ng lc. Li na, Tn S ni: i vi ngoi o, hoc ngi a thch u tranh, tuy khng nhn th s t li, cng khng vi phm. ---o0o--K3. Khng khi tm i tr phin no (vi phm th mi chn) K ni: m trong lng phn hn trin min Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, m lng on hn k khc, khng chu bung x, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: tuy c gng tm mi cch on tr, nhng phin no vn hin hnh, nh phn trn ni qua. Ngha l i vi ngi khc, khi tm on hn, chp cht khng x, khng thy li lm , khng chu tm cch i tr, y l vi phm nhim ,

nu nh khi tm i tr, tuy sing nng tm cch on tr, nhng phin no vn tip tc hin hnh, trong trng hp ny khng vi phm, nh phn trn ni qua. Ngi B Hin ni: y l s vi phm m lng on hn khng chu bung xa. Bn iu vi phm va cp trn, nh Tn S ni: Hai vi phm u, theo th t, c th ph hoi s mong mun lm li ch ngi khc trong phn lut nghi gii v thin php gii, cng ph hoi s mt cht t phin no on hn ca cn bn phin no sinh khi cng khng th nhn th trong phn nhip thin php nhn duyn. Hai vi phm sau, c th ph hoi nhng g, b s y khng thy ni n. ---o0o--J4. Chng ngi tinh tin. C ba phn: K1. hng hnh vi h lit (vi phm th hai mi) K ni: V tham cung phng, nui t Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, v tham mun s cng dng, cung phng m thu nhn, nui dng t, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: khng do tham cu s cng dng, cung phng m thu nhn, nui dng t. Ngha l tham luyn mt cch phi l s hu h, cung phng, cng em tm i nhim mong cu s cng dng tin ti m nui dng t, y l vi phm nhim . Nu nh khng c tm nhim m nui dng t, th nhn s cng dng, th khng vi phm. ---o0o--K2. Hnh vi li bing (vi phm th hai mi mt) K ni: Khng chu khin tr li, nht nht

Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, li bing, nht nht, ham a ng ngh, a nm, a da, khng c gi gic, khng bit hn lng, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: ang b bnh nng; hoc khng c sc lc; hoc i ng xa v mt mi; hoc ang c gng on tr thi quen ng ngh, nhng vn cha on tr c, nh phn trn ni qua. Ngha l khi tm li bing, nht nht, v.v..., ham m ng ngh, a nm, a da, khng c gi gic, khng c hn lng, y l vi phm vi tm nhim . Khng c gi gic, ngha l ban ngy khng phi l gi ng ngh, v.v..., khng c hn lng, ngha l ban m, ngoi tr gia m ra, u m, cui m ngh ngi, cng u gi l khng c hn lng. ---o0o--K3. Ham vic m lun v ch (vi phm th hai mi hai) K ni: Ham ni v ngha, v li ch Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, ham thch bn chuyn th s, lng ph ngy gi, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v l ng m lng ph ngy gi, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: thy ngi khc bn lun th s, v mun chiu h, tm thi lng nghe trong chnh nim; hoc v cu chuyn ly k t c m tm thi hi chuyn; hoc tr li nhng thc mc ca i phng. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Ngha l do tm i nhim, lng ph th gi, ham thch bn chuyn th s, nh chnh tr, x hi, chuyn trai gi, v.v..., y l vi phm nhim . Trt Mc Tra S ni: y l t s nghe ngi khc bn lun m lng ph ngy gi. Lng ph, ngha l t lc ban mai cho n gia tra, hoc t lc x tra cho n u m, v.v... Trng hp khng phm: (1) pha ngi nghe: thy ngi ang m lun, v mun chiu h, bn an tr trong chnh nim, tm thi lng nghe,

cng khng vi phm, (2) pha ngi ni: hoc v cu chuyn ly k, hoc tm thi hi h, hoc tr li cu hi ca h, nh vy, tuy bn lun cng khng vi phm. Ngi Ti Thng T ni: Nu nh trong lc ang sing nng tu tp cc hc x, nhng iu nh trn, cng gi l vi phm. Tn S ni: Ba s vi phm ny, c th ph hoi s: nui dng t ng php trong gii nhiu ch hu tnh, thng thng dng mnh tinh tin tu tp su ba la mt trong gii nhip thin php, v tuy trong m ng tp nhp, khng m lun vic xu c tp nhim trong gii nhip lut nghi. ---o0o--J5. Chng ngi thin nh. C ba phn: K1. Chng ngi gia hnh (vi phm th hai mi ba) K ni: Khng chu cu thy dy tu nh Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, mun lm cho tm an tr, mun c nh tm, nhng v him hn, kiu mn m khng chu n ni cc v thy thnh cu s ch gio, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng chu thnh cu, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: ang b bnh; hoc khng c sc lc; hoc bit v thy ch dy nhng vic in o; hoc t mnh hc rng, c tr tu, c th t lm tm nh; hoc trc hc qua phng php tu tp. Trong nhng trng hp ny, khng thnh cu s ch gio, khng phm. Ngha l mun c nh tm, nhng v tm him hn, kiu mn, khng n tm thy, cu thnh s ch dn phng php lm cho tm an tr, y l vi phm nhim , nu nh v li bing, nht nht m khng cu thnh, th vi phm khng nhim . Trng hp khng vi phm: hoc v t thn: (1) ang b bnh, khng c sc lc, (2) bit v thy ch dy nhng s in o, (3) t mnh hc rng nghe nhiu, c th t lm cho tm an tr, tuy khng cu thnh, cng khng vi phm; hoc c ch dy phng php tu tp, cho nn khng cu thnh, cng khng vi phm.

---o0o--K2. Chng ngi chnh hnh (vi phm th hai mi bn) K ni: Khng b ng ci, chng thin nh Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, khi tm tham dc, nhng khng chu tm cch on tr, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: ang c gng on tr phin no tham dc, tuy sing nng tm mi phng cch i tr, nhng phin no vn tip tc hin hnh. Tng t, trng hp cc phin no khc nh sn khu, hn thy, tro c, hoc nghi ng, u ging nh trng hp tham dc. Nu nh mt trong ng ci chng ngi thin nh sinh khi m li nhn th, khng chu tr dit, gi l vi phm nhim ; nu nh khi tm mong mun on tr, v.v..., tuy ng ci sinh khi, cng khng vi phm, nh phn trn ni qua. Ng ci l nhng g? Khuyn Gii Vng Tng ca ngi Long Th B tt ni: Sn, tro c c tc, Hn thy, tham dc, nghi, Ng ci gian tc ny, Thng trm cc thin li. Trong y tro c, c tc hp thnh mt ci; hn (trm), thy (min) hp thnh mt ci. Ni v ng ci, c hai phn. Trc ni v ng ci cng nguyn nhn dn pht, k ni v phng cch tnh tr ng ci. 1/ Tham dc: l tm ham thch chy theo nm cnh sc, thanh, v.v... Nguyn nhn dn pht: i vi trn cnh, sinh khi tng in o, cho rng cnh gii l kh i, thanh tnh.

2/ Sn khu: l i vi ngi khc, khi tm tn hi, lm cho i phng tn hoi, su no. Nguyn nhn dn pht: i vi cnh gii tri , tm nh ngh khng ngui, nhn sinh khi tm phn n. 3/ Hn trm (hm nhip trong tm si): l ni tm hn mui, khng t khng ch; thy min (hm nhip trong tm si), tm khng ty cnh. Nguyn nhn dn pht: tm trong trng thi u m, khng c tng quang minh. 4/ Tro c (hm nhip trong phin no tham): l tng khng tch tnh; c tc, ngha l sau khi tro c, hi tng li bn sinh tm hi hn bt rt. Nguyn nhn dn pht: do s hi c ngh ngi khng ngui v nhng ngi thn thuc, hoc hon cnh chung quanh, hoc nh li nhng cnh ng vui bun trong qu kh, v.v... 5/ Nghi: ngha l em vng tnh ca mnh, do d nghi ng ba i l c hoc khng c, hoc nghi ng Tam bo, nghip bo, nhn n T . Nguyn nhn dn pht: do kin gii sai lm v cc php: ba i, v.v... K n, ni v phng cch dit tr cc chng ngi trn. C hai phn: 1/ trc tin dng phng php i tr dit tr, 2/ dng uy nghi ca thn dit tr. 1/ Dng phng php i tr dit tr. C ba phn: a/ Dng php tng thng tnh tr: i tr s tham dc, nn tu cc php qun tng bt tnh nh bm xanh, bnh trng, m mu, by nhy, ...; i tr sn hn, nn tu qun t bi; i tr hn trm, nn tu qun cc tng nh sng mt tri, mt trng, lm cho tm sng sut; hoc tu php lc nim, ty s thch tu nim Pht, nim php, nim tng, nim gii, nim th, nim thin; hoc qun cnh duyn thanh tnh khuyn tn chnh mnh; hoc qun cc phng hng, hoc mt trng, tinh t, v.v...; hoc dng nc mt ra mt, gi u; i tr iu c, c tc, nn chnh tr tm ni mt cnh, tu tam ma a; i tr tm nghi, nn qun st cc php qu kh sinh, cng cc php v lai s sinh, u ch l cc php nhn qu, u khng c ng; i vi php c cho l c, i vi php khng c cho l khng c; kin gii chnh xc, xa la s tng (chp c), tn (chp khng); li phi nn tng nim kinh, lun ni v s qu trch, dit tr ng ci, hoc ni v s tai hi ca ng ci, hoc khen ngi cng c ca s xa la ng ci; suy ngm ngha l, cc phin no cha sinh khi, lm cho khng sinh khi, nu sinh khi, lm cho tr dit.

b/ Do t mnh tu tp m tnh tr: qun st ng ci, bt c phin no (ci) no sinh khi, u lm cho tm mnh sinh khi cc tp nhim, lm cho tr tu gim thiu, tn hi cc php lnh, y khng phi l iu nn lm, bn sinh tm h thn; i vi ng ci, tm cch tr dit, quyt khng nhn th. c/ Y vo php th gian m tnh tr: qun st rng khi mt ci sinh khi, nu nh khng tnh tr, s b Thng s, cng cc v tri c tha tm thng, hoc cc v ng php c tr tu, qu trch, ch bai, cho nn lc phin no cha sinh khi, lm cho khng sinh khi, nu nh sinh khi, lin tm cch khin tr. 2/ Dng uy nghi ca thn tnh tr: ngha l i vi phin no thy min, hn trm, nn ng dy kinh hnh dit tr, cn i vi bn phin no kia, nn ngi kit gi, dng php tnh tr (thin nh) dit tr; li na, i vi cc phin no, trong tt c mi thi, phi nn x b khng nhn th, ch khng phi ch ring lc ngi thin. ---o0o--K3. Chng ngi chung hnh (vi phm th hai mi lm) K ni: Cho thin th gian l cng c Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, tham m thin nh th gian, cho l c cng c, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: ang c gng on tr s tham m thin nh th gian, nhng vn cha on tr c, nh phn trn ni qua. Nu nh trong lc tu tp tnh l, khi tm tham luyn cnh gii thin nh, a thch s h lc, thy l c cng c, y l vi phm nhim ; nu nh ang c gng i tr, nhng vn cn tip tc tham luyn, trong trng hp ny khng vi phm, nh phn trn ni qua. Cc b lun u cho rng y l tai hi ca s a thch, tha mn i vi thin nh, th nhng, y l iu phi l, bi v lc cnh gii thin nh sinh khi, c bn loi phin no: (1) tham luyn, (2) kiu mn, (3) si m, (4) chp kin.

Tn S ni: Ba s vi phm ny, theo th t, c th: (1) trong nhip lut nghi gii: hy hoi s pht khi v lng ng tr ca B tt, cng s khng pht khi cc tm t c, (2) trong nhip thin php gii: hy hoi s khng nhn th cc phin no ca thin nh (ng ch), cng s khng nhn th cc s tham luyn thin nh trong nhip thin php gii. ---o0o---

Phn 11
J6. Chng ngi tr tu. C ba phn: K1. i vi lit cnh. C bn phn: L1. Khng hc php Tiu tha (vi phm th hai mi su) K ni: Khinh mit, hy bng php Thanh vn Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, pht khi kin gii, hoc lp lun nh sau: B tt khng nn nghe gio php Thanh vn, khng nn th tr, khng nn tu hc. B tt cn g phi nghe, phi th tr, phi sing nng tu hc gio php ca Thanh vn?, y gi l vi phm nhim hc x B tt. V sao? B tt i vi sch v ngoi o cn phi hc hi nghin cu, hung chi l nhng li Pht dy!! Nhng trng hp khng phm: v mun nhng ngi chuyn tm nht hc gio php Tiu tha x b s ham thch nn ni li nh vy. Ngha l B tt pht khi kin gii, hoc lp lun nh sau: B tt khng nn nghe gio php Thanh vn, khng nn th tr, khng nn tu hc, B tt cn g phi nghe, phi th tr, phi sing nng tu hc gio php Thanh vn, nu ni nh vy, gi l vi phm nhim . Nn bit, iu gii ny khc vi iu gii ph bng php Thanh vn trong phn ti cn bn ca gii bit gii thot. y ch l s vng chp, cho rng php Thanh vn l cho nhng hnh gi Tiu tha tu hc, cn hnh gi i tha th khng cn phi nghe, phi hc, v vy, y khng phi l s hy bng php Thanh vn mt cch trit .

Ti sao B tt ni nh vy li gi l vi phm? Bi v B tt i vi sch v ngoi o cn phi sing nng nghin cu, hung h l li ca Pht dy. Ti sao Lun Du Gi thit lp iu gii ny? Bi v thy nhng hnh gi khng c chnh tri kin, cho rng hnh gi i tha khng cn tu hc gii bit gii thot, gy to ti chng khinh mit chnh php. V mun phng h cho bn h khi b a vo h su nguy him (a ngc), cho nn ch nh iu gii ny. Nn bit y l s gio gii th thng nht. Nu nh c nhng hnh gi i tha am m hc tp php Thanh vn tha, v mun lm cho bn h hi tm, quay v i tha, bn ni nhng li nh trn, trong trng hp ny khng vi phm. ---o0o--L2. Chuyn tm tu hc php Tiu tha (vi phm th hai mi by) K ni: B i tha, hc php Tiu tha Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, i vi gio php B tt cha kp nghin cu tng tn, nhng li b ph, quay sang chuyn tm nht tu hc gio php Tiu tha, y gi l vi phm khng nhim hc x B tt. Nu c B tt, i vi php tng B tt, ng l cn phi sing nng tu hc, li b ph khng chu hc, m li quay sang chuyn tm hc tp php tng Thanh vn, y gi l vi phm. y c mun ni cc v B tt i vi php tng B tt phi nn sing nng tu hc, khng c ph b, mi c th hc tp thm php tng Tiu tha. ---o0o--L3. Chuyn tm tu hc gio in ngoi o (vi phm th hai mi tm) K ni: Cha thng Pht php, hc ngoi o Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, tuy c sn kinh sch Pht gio, i vi Pht php cha kp nghin cu

tng tn, nhng li quay sang sing nng nghin cu sch v th gian cng lun in ngoi o, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: c th hc tp Pht php nhanh chng; hoc hc Pht php di lu, hin vn cha qun; hoc i vi Pht php, c th suy ngm v thng t ngha l; hoc i vi Pht php qun st thc ngha, thnh tu nhn lc, khng cn b lp lun ca ngoi o lay chuyn; hoc trong mi ngy, dnh hai phn thi gian tu hc Pht php, mt phn thi gian hc tp sch v ngoi o. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu nh B tt, hin c sn kinh sch Pht gio, i vi Pht php, cha kp nghin cu tng tn, li quay sang nghin cu sch v th gian, cng vi lun in ngoi o, y l vi phm nhim . Lun in ngoi o, Trt Mc Tra S cho rng l nhng sch v v lun l (nhn minh), ngn ng (thanh minh) ca ngoi o. Phn trc, i vi Tiu tha, cho nn ni B tt tng, hin nay i vi ngoi o, cho nn ni Pht php. Nhng trng khng phm: (1) cc k thng minh, (2) c th th tr nhanh chng, (3) hc nh lu khng qun, (4) c th suy ngm, thng i ngha l, (5) i vi Pht php, qun st ng l, c tr bt ng, (6) hoc trong mi ngy, dng hai phn thi gian hc tp Pht php, mt phn thi gian hc tp ngoi o. Trong nhng trng hp ny khng vi phm. Ngi Ti Thng T ni: Cc k thng minh, ngha l trong khong thi gian ngn c th ghi nh; c th suy ngm ngha l, ngha l tm rt bn nhn; c th thng t ngha ly, ngha l tr tu sng sut; qun st ng l, ngha l c th sinh khi i tr tu; c th th tr nhanh chng, ngha l hc tp nhanh chng. ---o0o--L4. am m tu hc php ngoi o (vi phm th hai mi chn) K ni: am m sing hc php ngoi o Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, khng chu gi gn gii php B tt, i vi sch v th gian, cng t

lun ngoi o, nghin cu tinh tng, trong lng cm thy thch th, tham m, khng coi nh cn b, hoc cht c, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Cc v B tt khng nn vt qu quy tc ca B tt va cp trn, l hai phn thi gian hc tp Pht php, mt phn thi gian hc tp lun in ngoi o. i vi sch v th gian v lun in ngoi o, tuy tm ti nghin cu, vn xem nh thuc c, nu khng nh th, th lc ban u s a thch, k s am m, sau s chp trc. y l vi phm nhim . Tn S ni: Bn vi phm va nu trn, vi phm u, c th hy hoi tm xa la cc tm t c trong gii nhip thin php; vi phm hai v ba, c th hy hoi s tm cu vn tu trong gii nhip thin php. Cn vi phm th t c th hy hoi nhng g, th s ny cha cp n. ---o0o--K2. i vi thng cnh. C ba phn: L1. Ght b hy bng cnh gii tr tu (vi phm th ba mi) K ni: Ght b hy bng B tt tng Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, i vi ngha l chn thc, su xa, cc k su xa, li nghe ch Pht B tt c thn lc khng th ngh bn, khng sinh khi lng tin, ngc li cn sinh tm hy bng: Nhng iu ny khng a n s li ch, khng a n Chnh php, khng phi do c Nh Lai ni ra, khng th li ch an lc chng sinh, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng s vic hy bng va ni trn l do kin gii sai lm ca chnh mnh, hoc do ngi khc xi dc m pht sinh. Nhng trng hp khng phm: B tt th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, nghe gio php su xa, cc k su xa, khng tin khng hiu, lc B tt nn min cng tin nhn, tm khng gian di, t nh nh th ny: Ti tht khng c thin cn, ui m khng c mt tr tu, i vi c Nh Lai l bc y tu nhn, ty cn c chng sinh m ging ni, i vi nhng li php kh hiu kh d ca c Nh Lai m dm sinh tm hy bng! B tt phi t thc s v tri ca mnh nh vy, cao c Nh Lai l bc i vi Pht php, khng ch no khng bit, khng ch no khng thy, bnh ng ty thun chng sinh m hin

thn thuyt php. B tt nu c thi chn chnh nh vy, tuy khng hiu khng tin, vn khng vi phm hc x B tt. Nu c B tt, i vi B tt tng, ght b hy bng, y l vi phm nhim . V sao nghe php li sinh ph bng? Ngha l khi nghe B tt php tng, i vi php ngha chn thc su xa, cc k su xa, cng ch Pht B tt c bt kh t ngh thn lc, khng sinh lng tin hiu, ght b hy bng. Su xa, ngha l khng phi cnh gii ca phm phu, cc k su xa, ngha l khng phi cnh gii ca Nh tha. Hai tng ngha ca i tha: (1) php ngha chn thc, (2) ch Pht B tt c bt kh t ngh thn lc, ch cn hy bng mt trong hai th gi l vi phm. Ght b hy bng, c bn loi: (1) hy bng rng khng th dn sinh ngha l, ngha l nhng iu m B tt tng ni l h lit, khng phi l ch nng ta ca tr tu, (2) hy bng rng khng th dn sinh php, ngha l nhng iu B tt tng ni l h lit, khng phi l ch nng ta ca phc c, (3) hy bng rng khng phi l do c Nh Lai ni, ngha l ngi ni php tng B tt l h lit, (4) hy bng rng B tt tng khng th li ch an lc hu tnh. Bn loi nhn duyn ph bng trn y, hoc l do t mnh c kin gii sai lm, hoc l v a dua theo ngi khc m bung li hy bng. Lm th no t th h tm mnh, khi nghe ngi khc hy bng? Gi nh B tt i vi gio php su xa, cc k su xa, tm khng tin hiu, lc B tt nn min cng tin nhn, tm khng gian di, t nh nh th ny: Ti nay ui m, khng c tu nhn v lu, i vi c Nh Lai y tu nhn, phi ty theo li Ngi dy m tu hnh, khng nn sinh tm hy bng nhng li gio hun cng mt ca c Nh Lai. B tt phi thc s v tri ca mnh, cao c Nh Lai l bc i vi Pht php, khng ch no khng bit, khng ch no khng thy. B tt nu c thi chn chnh nh vy, tuy khng tin hiu, cng khng vi phm. Trang Nghim Kinh Lun ni: ti l tnh c, Khng r s phi l, i vi php, nu nghi, ng ch, mi khng li.

Bo Man Lun ni: Li, mt ca Pht, Kh m hiu r c, Php nht tha, tam tha, ng ch, t gi mnh, Khng ch, mi v ti, Ch ght l ti c. Ngha l cc hnh gi i tha s c, cha d kh hp Pht php, tuy khng tin hiu, nu nh khng ch bai ght b, cng khng vi phm. ---o0o--L2. C th ph hoi qu ca tr tu (vi phm th ba mi mt) K ni: Li t khen mnh m ch ngi Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, trc m ng, hoc do tm tham, hoc do tm sn, t khen ngi mnh, hoc hy bng ngi khc, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: mun hng phc ngoi o; hoc mun tr tr Chnh php ca c Nh Lai; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc mun lm cho ngi cha tin pht khi lng tin thanh tnh, ngi c lng tin thanh tnh tng trng lng tin. Nu nh B tt, i vi ngi khc, c tm i nhim, hoc c tm sn hn, t khen mnh, ch ngi, y l vi phm nhim . Tm i nhim, nh Tn S v Trt Mc Tra S u ni: Do v kiu cng t mn, cng tc l tm ng mn. Ngi Ti Thng T ni: l tm cng cao, ngha cng ging nh gii thch. Cho nn y khng ng vi ti tha thng. Nhng trng hp khng phm: Nhn v ty nghi: (1) v mun tr tr chnh gio ca c Nh Lai, m mun hng phc ngoi o, (2) mun dng

phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua, (3) v mun cho ngi cha tin pht khi lng tin, c lng tin lm cho tng trng. i vi nhng vic nh vy, tuy t khen mnh, nhn n ch ngi, u khng vi phm. ---o0o--L3. C th hy hoi nhn ca tr tu. C hai phn. M1. Khng i nghe Chnh php (vi phm th ba mi hai) K ni: C ch ging php, khng n nghe Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, nghe c ch ging ni, tho lun Chnh php, hoc v kiu mn, hoc v gin di, hoc v bun bc, khng chu i nghe, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng i nghe, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc khng bit, hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc bit ngi ging php bn chuyn in o; hoc mun gi cho h; hoc hiu r ngha m h mun ni; hoc nhiu ln nghe qua, th tr, thu sut; hoc nghe nhiu hc rng, hiu r Pht php; hoc ang tr tm mt cnh, khng mun b gin on; hoc ang sing nng tu tp thin nh; hoc cn tnh ngu n, i vi Pht php khng th thu nhn, khng th hnh tr, khng th lm cho tm an nh. Trong nhng trng hp ny, khng i nghe php, khng phm. B tt nghe c ch ging ni, tho lun chnh php, nhng v tm kiu mn, hoc v tm him hn, hoc v bun bc, khng chu i nghe, y l vi phm nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) khng bit rng l thuyt php, (2) hoc ang c bnh, hoc khng c sc lc, (3) bit ngi ging php ni nng in o, (4) hiu r ngha m h mun ni, nghe qua, th tr, thu sut, (5) hc rng nghe nhiu, hiu r Pht php, (6) khng mun gin on s chuyn tm tu tp thng nh ca B tt, (7) t bit mnh cn tnh ngu n, i vi nhng iu nghe, kh th, kh tr, i vi cnh duyn, kh nhip tm an nh. i vi nhng trng hp

nh vy, tuy khng i nghe, u khng vi phm. <b> Nhn v ty nghi: ngha l mun gi cho ngi thuyt php, tuy khng i nghe, cng khng vi phm. ---o0o--M2. C th hy hoi cnh gii ca s nghe php (vi phm th ba mi ba) K ni: Ch ngi thuyt php khng y ngha Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, i vi php s, c khinh mn, hy bng, khng khi tm knh trng, ci nho ch bai: Ch bit chp vo mt ch, khng hiu ngha l, y gi l vi phm nhim hc x B tt. Nu B tt, i vi php s, c khinh r hy bng, khng em tm ch thnh, xem v thng s nh bc o s, nh bc thin tri thc, thn khng cung knh, bung li ci ch, ngo bng, cho rng ch y vo mt ch m khng y vo ngha, y l vi phm nhim . Y vo mt ch, khng y vo ngha, c ngha l ngi ging php khng y vo nhng li kinh tuy khng vn chng nhng li c ngha, m li y vo nhng li vn hoa nhng li khng c ngha. C php s gii thch nh sau: y l ngi nghe ph bng rng php s ch ni danh t m khng ging ngha, hoc gi (mun ni) php s khng hiu ngha. Nu ni nh vy, y khng phi l bn ca Lun Du Gi, li na, B Tt a lc ni v t y 13 , ngha cng ging nh va trnh by y. Ngi Ti Thng T v quyn Trt Mc Tra S u cho rng y l khng cung knh php m vi phm. Trn y ni v ba loi vi phm, theo nh th t, nh Tn S ni: C th hy hoi s xa la tnh ganh ght, s tch tp t lng a vn, v s cung knh tha s nhng bc tn trng trong gii nhip thin php. Ni y vo mt ch, ngha l ch bai php s ch y vo tng ch, tng cu. T y: (1) y theo php, khng y theo ngi; (2) y theo kinh liu ngha, khng y theo kinh khng liu ngha; (3) y theo ngha, khng y theo ngn ng; (4) y theo tr tu, khng y theo tnh thc.
13

---o0o--I2. Vi phm nhiu ch hu tnh gii. C hai phn: J1. Tng tng. C hai phn: K1. Khng lm li ch (vi phm th ba mi bn) K ni: i ngi ng gip, khng n gip Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy chng sinh ang cng tc, v tm him hn, gin di, khng n gip nhng cng vic m mnh c th kham nhim, chng hn: hoc cng nhau i trn mt l trnh; hoc tr hoch cng tc; hoc qun l ti sn; hoc gii ha vic u tranh kin tng; hoc tham gia nhng bui hi vui; hoc tham gia nhng cng vic phc thin, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng gip , th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc bit i phng c ch nh cy; hoc bit vic lm ca h phi ngha; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc trc ha gip ngi khc; hoc nh ngi khc gip h; hoc ang sing nng tu tp php lnh khng mun tm gin on; hoc cn tnh m n, i vi php nghe, ang gp chng ngi trong vic th nhn, hnh tr, nh phn trn ni qua; hoc mun gi cho i chng; hoc tun theo quy ch ca tng on. Trong nhng trng hp ny, khng gip , khng phm. B tt, i vi hu tnh, nn tham gia gip tm vic: (1) i vi nhng vic c th lm c th nn lm, (2) cng i vi nhau trn mt l trnh, (3) ch dy ngn ng, (4) tr hoch cng tc, (5) qun l ti sn, (6) ha gii nhng vic u tranh kin tng, (7) nhng bui hi vui, (8) nhng cng vic lm phc. i vi nhng s vic phi nn tham gia gip nh vy, li m lng him hn, gin di, khng chu tham gia gip , y l vi phm nhim . Nu v li bing nht nht m khng tham gia gip th vi phm khng nhim . Ch dy ngn ng, nh ngi Trc Long ni: i vi nhng ngi cha thng tho phng ngn, th ch dy h phng ngn.

Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) hoc ang b bnh khng c sc lc, (2) hoc trc ha gip ngi khc, (3) hoc nh ngi khc gip , (4) ang sing nng tu tp khng th ph b gin on, (5) hoc i phng c tnh ngu n, kh m ch bo dn dt. Tuy khng n gip , cng khng vi phm. <b> Nhn v cng vic: bit cng vic lm khng hp l, c th a n vic phi ngha, phi php. Tuy khng n gip , cng khng vi phm. <c> Nhn v ty nghi: (1) mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua, (2) mun gi khng lm cho nhiu ngi khc khi tm him hn, (3) v mun tun theo quy ch ca tng on, tuy khng n gip , cng khng vi phm. ---o0o--K2. Khng cu gip ngi su kh. C hai phn: L1. Khng gip tr dit s kh. M1. Khng gip ngi bnh (vi phm th ba mi lm) K ni: Thy ngi bnh hon, khng gip Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, gp ngi ang b bnh nng, hoc v on hn, hoc v hn di m khng n chm sc, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng n chm sc, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc nh ngi khc chm sc; hoc bit ngi bnh c ngi chm sc; hoc bit ngi bnh cn sc lc, c th t chm sc; hoc bit ngi bnh b bnh kinh nin, c th t chu ng; hoc ang sing nng tu tp php lnh th thng rng ln; hoc mun gi cho cng phu tu tp khng b gin on; hoc cn tnh ngu n, i vi php hc ang b chng ngi trong vic th tr, khng th nhip tm tu nh; hoc ha chm sc ngi bnh khc. Trong nhng trng hp ny, khng n chm sc, khng phm. Nu nh B tt, gp ngi ang b bnh nng, hoc v on hn, hoc v gin di, m khng n chm sc, y l vi phm nhim . Nu v li bing, nht nht m khng n chm sc, th vi phm khng nhim .

Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) b bnh khng c sc lc, (2) nh ngi khc chm sc ngi bnh, (3) t bit tr tu ngu n, i vi php nghe khng th th tr, khng th lm tm an nh, (4) ha chm sc cho ngi khc. Tuy khng n chm sc, cng khng vi phm. <b> Nhn v hon cnh: (1) bit ngi bnh c ch nh cy, (2) bit ngi bnh b bnh kinh nin, c th t chu ng, (3) bit ngi bnh c sc lc, c th t chm sc. Tuy khng n chm sc, cng khng vi phm. <c> Nhn v ty nghi: (1) hoc ang sing nng tu tp php lnh th thng rng ln, (2) hoc mun gi cho cng phu tu tp khng b gin on. Tuy khng n chm sc, cng khng vi phm. ---o0o--M2. Khng gip dit tr s kh (vi phm th ba mi su) K ni: Khng gip ngi khc ang b kh Gii vn (tip theo): Trng hp gp ngi ngho kh, cng tng t nh vy. Trong trng hp ny, vi phm hoc khng vi phm, nhim hoc khng nhim , ging nh trng hp Khng gip ngi bnh ni trn. Tng t, hon cnh cng phng tin gip s kh, tt c u ging nh trn. ---o0o--L2. Khng gip dit tr nguyn nhn s kh (vi phm th ba mi by) K ni: Thy ngi phng dt, khng can gin Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy c chng sinh v tham li i ny hoc i sau m lm nhng vic phi l, v tm him hn, hoc gin di, khng chu ni cho h bit l phi, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing nht nht m khng ni, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc khng bit; hoc khng c sc lc; hoc nh ngi khc ni cho h bit; hoc i phng l ngi c tr tu, c th t sa i; hoc i phng c bn lnh khuyn

rn, nhc nh; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc bit nu ni l phi, i phng s khi tm him hn, chi ra; hoc bit i phng s hiu sai lch ngha ca mnh; hoc bit i phng i vi mnh khng c tm a thch knh trng; hoc bit i phng tnh tnh ng ngnh, khng bit phc thin. Trong nhng trng hp ny, khng ni, khng phm. Nu nh B tt thy c hu tnh, v tham li i ny i sau, m lm nhng vic phi l, B tt v tm him hn, hoc gin di, khng chu ni l phi cho h bit, y l vi phm nhim . Nu nh v li bing, nht nht m khng ni, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) t mnh khng bit phi ni g, (2) nh ngi khc ni cho i phng bit. Tuy khng khuyn nhc, cng khng vi phm. <b> Nhn v hon cnh: (1) bit i phng c tr tu, c th t sa i, (2) hoc i phng c bn lnh khuyn rn nhc nh, (3) hoc bit nu ni l phi, i phng s khi tm him hn, hoc chi ra, hoc hiu sai lch ngha ca mnh, (4) hoc bit ngi tnh tnh ng ngnh, khng bit knh trng l phi. Tuy khng khuyn nhc, cng khng vi phm. <c> Nhn v ty nghi: mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua. Tuy khng khuyn nhc, cng khng vi phm. ---o0o--J2. Bit tng. C hai phn: K1. Khng lm li ch. C su phn: L1. Khng bit bo n (vi phm th ba mi tm) K ni: Khng bit bo p ngi c n Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, i vi chng sinh c n vi mnh, khng bit, khng hiu n hu ca h, m lng him hn, khng chu trong hin i tm cch bo n ng php, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng bo n, y gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc tuy tm mi cch, nhng vn khng kh nng bo p; hoc mun dng phng tin

ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc mun bo n, nhng i phng khng nhn. Trong nhng trng hp ny u khng phm. B tt i vi hu tnh c n vi mnh, khng bit, khng hiu n hu ca h, m lng him hn, khng chu trong i ny tm cch bo n ng php, y l vi phm nhim . Nu v li bing nht nht m khng bo p, th vi phm khng nhim . Khng bit n hu, ngha l khng mun bo n, khng hiu n hu, ngha l khng nh ngh n n hu, bo n ng php, ngha l nu khng th dng s lng nhiu hn, th phi dng s lng bng hoc t hn bo p. Nhng trng hp khng phm: <a> nhn v t thn: d n lc bo p, nhng khng nng lc, nh vy, tuy khng bo p cng khng vi phm; <b> nhn v hon cnh: d mun bo p, nhng ngi n khng th nhn, nh vy, tuy khng bo p cng khng vi phm. ---o0o--L2. Khng an i ngi su kh (vi phm th ba mi chn) K ni: Thy ngi su kh, khng an i Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy c chng sinh su no v ang b lm vo cnh kh, nh mt mt tin ca, xa la ngi thn, hoc ang b tht nghip, v.v..., v lng him hn, khng chu n tm cch an i, gip h, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng n an i, gip , y gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm, nh trong iu gii Khng gip ngi bnh ni qua. Nu nh B tt thy cc hu tnh ang su kh v b mt mt tin ca, quyn thuc, hoc lm vo cnh hon nn, v lng him hn khng chu n an i, y l vi phm nhim ; nu v li bing, nht nht m khng n an i, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm cng ging nh iu gii Khng lm li ch trn. ---o0o---

L3. Khng cu gip ngi ngho kh (vi phm th bn mi) K ni: Ngi n cu xin, khng b th Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, c sn thc n, vt dng, v.v..., thy c chng sinh n cu xin, v lng him hn, gin di m khng chu b th cho h, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht, bung lung m khng b th, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hin ti khng c ca ci, vt dng b th; hoc i phng i hi nhng vt phi php, hoc nhng vt khng thch nghi; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc k n xin l k phm php; hoc tun theo quy ch ca tng on, cho nn khng b th. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Ngha l nu B tt c sn thc phm, vt dng, thy c chng sinh n xin thc phm, v.v..., v m lng him hn, gin di, m khng chu b th, y l vi phm nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: hin ti khng c vt dng b th, tuy khng b th cng khng vi phm. <b> Nhn v vt dng: (1) vt dng phi php, ngha l c th em n nhng phin toi trong hin ti v v lai, (2) vt dng khng thch nghi, ngha l vt dng khng thch hp vi ngi xin, tuy khng b th cng khng vi phm. <c> Nhn v ty nghi: (1) mun dng phng tin ny iu phc i phng, (2) ngi n xin l k vi phm lut php quc gia, v mun tun mnh nh cm quyn, (3) h tr quy ch ca tng on, tuy khng b th cng khng vi phm. ---o0o--L4. Khng kho ch ng t (vi phm th bn mi mt) K ni: Khng lm li ch cho t Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, chm sc t, v lng him hn, khng chu ty thi m dy d cho h Chnh php, hoc khuyn rn h. Tuy bit t thiu thn, nhng li khng chu n cc tn quyn gp thc phm, qun o, thuc men,

cng cc vt dng cn thit cung cp cho h, y gi l vi phm nhim hc x ca B tt; nu v li bing, nht nht, bung lung m khng chu dy bo, khuyn rn, khng chu cung cp dng cn thit cho h, y gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc mun dng phng tin ny iu phc t, nh phn trn ni qua; hoc tun theo quy ch ca tng on; hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc nh ngi khc dy bo, chm sc; hoc bit t l ngi c phc bo ln, c th t cu xin thc phm, qun o, v.v...; hoc ch bo tt c nhng iu cn phi ch bo; hoc bit i phng vn l ngoi o, ln ln vo m t nghe trm php, bn tnh kh dy kh bo. Trong nhng trng hp ny, khng dy bo, khng cung cp, u khng phm. Nu nh B tt nui dy t, v tm him hn, khng chu ty thi dy d cho h chnh php, hoc khuyn rn h, bit t ang thiu thn, nhng li khng chu n cc v trng gi, c s, b la mn c tn tm, ng nh php quyn gp qun o, thc phm, thuc men, cng cc vt dng cn thit cung cp cho h, y l vi phm nhim ; nu v li bing, nht nht hoc phng dt m khng dy d, khuyn rn, quyn gp, th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) b bnh khng sc lc, khng th dy d, v.v..., (2) nh ngi khc c sc lc dy d, ..., tuy khng dy d cng khng vi phm. <b> Nhn v ty nghi: (1) dng s khng dy d, v.v..., lm phng tin iu phc i phng, nh phn trn ni qua, (2) h tr quy ch ca tng on, ..., tuy khng dy d, v.v..., cng khng vi phm. <c> Nhn v hon cnh: (1) bit t c nhiu ngi quen bit, c phc bo ln, c th t cu thc phm, v.v..., (2) ty s hiu bit ca mnh, dy d, khuyn nhc h nhng iu hay l phi, (3) bit c nhng ngoi o ang tr trn trong i chng nghe trm php, khng th iu phc, tuy khng dy d cng khng vi phm. ---o0o--L5. Khng ty thun ngi khc (vi phm th bn mi hai) K ni: Khng th ty thun theo ngi khc Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, v lng him hn, khng chu ty thun ngi khc, y gi l vi phm

nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht, bung lung m khng ty thun, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc i phng mun lm nhng vic phi php; hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc tun theo quy ch ca tng on; hoc vic h mun lm tuy hp nghi, nhng nhiu ngi khc li khng chp nhn; hoc mun hng phc ngoi o t c; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu B tt, i vi hu tnh, khng chu ty thun h, y l vi phm. Nhim hay khng, tng t nh bn trn. Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: b bnh, khng c sc lc. Tuy khng ty thun cng khng vi phm. <b> Nhn v ty nghi: (1) i phng mun lm nhng iu khng nn, sau ny s lm hi n h, hoc hi n mnh, (2) i phng mun lm nhng iu khng nn, m nhiu ngi khc cng khng mun khng thch, v khng mun cho m ng khi lng him hn, (3) v mun h tr quy ch ca tng on, (4) v mun hng phc bn ngoi o c, (5) v mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua, tuy khng ty thun cng khng vi phm. ---o0o--L6. Khng tn thn ngi c c (vi phm th bn mi ba) K ni: Thy ngi c c, khng tn dng Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, m lng him hn, thy ngi khc thc s c c hnh m khng chu cao, thy ngi khc thc s c ting tt m khng chu ca tng, thy ngi khc thc s ni li hay p m khng chu khen ngi, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht m khng cao, ca tng, khen ngi, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc bit i phng l ngi khng thch c khen, v mun gi cho h nn khng khen; hoc ang c bnh; hoc khng c sc lc; hoc mun dng phng tin ny iu phc i phng, nh phn trn ni qua; hoc tun theo quy ch

ca tng on; hoc bit nu cao, ca tng, khen ngi, s lm cho i phng sinh tm kiu mn, hoc cc tnh xu khc, v mun phng nhng s vic nh vy nn khng cao, v.v...; hoc bit vic lm ca i phng hnh nh c cng c, nhng tht s khng phi cng c, hoc danh ting ca h hnh nh l tt, nhng thc s khng phi tt, hoc li ni ca h nghe c v hay p, nhng thc s khng phi hay p; hoc v mun hng phc ngoi o; hoc ang i cho i phng hon tt cng vic ca h, trc khi cao, ca tng, khen ngi. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu B tt, thy ngi khc thc s c c hnh, hoc c ting tt, m khng chu xng dng, hoc thy h thc s ni li hay p, m khng chu khen ngi, y l do tm him hn, hoc li bing, nht nht, th s vi phm nhim hay khng nhim . Tt c ti tng, tng t nh ni phn trn. Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: (1) ang b bnh, khng c sc lc, khng th khen ngi, (2) hoc i cho i phng lm xong, ni xong, ri mi khen ngi, tuy khng tn dng, cng khng vi phm. <b> Nhn v hon cnh: (1) hoc bit i phng l ngi khim h, khng thch c tn dng, v mun gi cho h, tuy khng tn dng, cng khng vi phm. <c> Nhn v li ni: (1) hoc bit i phng, c v nh c c hnh, nhng thc s khng phi c hnh, c v nh ting tt, nhng thc s khng phi ting tt, c v nh ni li hay p, nhng thc s khng hay p, tuy khng tn dng, cng khng vi phm. <d> Nhn v ty nghi: (1) dng s khng tn dng lm phng tin iu phc i phng, nh phn trn ni qua, (2) h tr quy ch ca tng on, (3) bit rng nu tn thn, khen ngi, i phng s sinh tm tp nhim, kiu ngo, v.v..., v mun nga nhng li lm ny, (4) v mun hng phc bn ngoi o c, tuy khng tn dng, cng khng vi phm. ---o0o--K2. Khng iu phc. C hai phn: L1. i vi vic phi php, khng chu dng uy c chit phc (vi phm th bn mi bn) K ni: Khng ty nhn duyn m iu phc

Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thy c chng sinh cn phi qu trch, cn phi tr pht, cn phi trc xut, nhng v tm thin v, khng chu qu trch, hoc tuy qu trch, nhng khng tr pht, hoc tuy tr pht, nhng khng trc xut, y gi l vi phm nhim hc x B tt; nu v li bing, nht nht, bung lung m khng chu qu trch, tr pht, trc xut, th gi l vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: hoc bit i phng khng th sa i, ni khng chu nghe, a ni li th tc, tnh hay him th; hoc ang ch c hi thch hp; hoc bit nhng s vic ny s a n s u tranh, kin tng; hoc bit do y s lm no lon, hoc a n s v ca tng on; hoc bit i phng tnh tnh khng gian di, t h sa i nhanh chng, cho nn khng qu trch, tr pht. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Nu B tt, thy c hu tnh, cn phi qu trch, trng pht, trc xut, nhng v tm thin v, khng chu qu trch, hoc tuy qu trch, nhng khng trng pht, hoc tuy trng pht, nhng khng trc xut, y l vi phm nhim ; nu nh v li bing, nht nht, hoc phng dt m khng qu trch, v.v..., th vi phm khng nhim . Nhng trng hp khng phm: <a> Nhn v t thn: ang i c hi thch hp, tuy khng qu trch, nhn n trc xut, cng khng vi phm. <b> Nhn v hon cnh: (1) bit i phng khng th sa i, ni khng chu nghe, a ni li th tc, tnh hay him th, (2) bit i phng l ngi bit h thn, bit t sa i mau chng; tuy khng qu trch, nhn n trc xut, cng khng vi phm. <c> Nhn v ty nghi: bit rng nu nh qu trch, v.v..., s a n s u tranh, kin tng, hoc s a n s v ca tng on, v mun ngn nga nhng s kin ny, tuy khng qu trch, nhn n khng trc xut, cng khng vi phm. u tranh, kin tng, nh ngi Trc Long ni: Vic u l ni tng qut, hai vic sau l ni ring bit. M l nhau, co t nhau, dn n kin tng. ---o0o--L2. i vi vic tri ngc Thnh gio, khng chu iu phc (vi phm th bn mi lm) K ni: Khng hin thn thng nhip phc

Gii vn: Nu B tt, th tr gii lut nghi thanh tnh ca B tt, thnh tu cc loi thn thng bin hin, i vi cc chng sinh cn phi dng s khng b ci i h th phi nn khng b, cn phi dng phng php dn d ci i h th phi nn dn d, th nhng B tt khng mun nhn v dng thn lc th ch s cng dng mnh nhiu hn, cho nn khng dng thn lc hng phc, dn dt i phng, y gi l vi phm khng nhim hc x B tt. Nhng trng hp khng phm: hoc bit i phng l k chp trc vo t thut; hoc s nhn y ngoi o s hy bng Pht php, tng trng t kin, cho nn khng hin thn thng nhip phc i phng. Trong nhng trng hp ny u khng phm. Li na, trong tt c cc trng hp u khng phm, nu: hoc thn kinh hon ton thc lon; hoc b s kh no bc bch n cc im; hoc cha h th qua gii lut ca B tt. Nu B tt thnh tu y cc loi thn thng, bin hin uy lc, i vi cc hu tnh cn phi dng s khng b h sa i th phi nn khng b, cn phi dng phng php dn d h sa i th phi nn dn d, thy ngi trong o khng nghim tr gii lut, kh m tiu ca b th, nu nh khng dng thn thng khng b hoc dn d, cho h khi th nhn ca tn th mt cch v ch nh vy, y gi l vi phm khng nhim . Trong hai b s gii ca Gii Nh Thp Tng c ch cho rng y l vi phm nhim , e rng c s nhm ln. Trng hp khng phm: nu c c ngoi o chp trc vo t thut, ph bng thn thng l ma thut, thuc t, lc khng hin thn thng khng b, dn d, cng khng vi phm. Tn S ni: Hai iu vi phm va thut trn, u c th hy hoi gii nhiu ch hu tnh. Tip theo, k ni: y tm bi v tm t, Cng vi tm thin, u khng phm. iu ny c ngha l phn trn ni v trng hp khai, gi ca cc iu gii, nu dng tm bi thng xt hu tnh, hoc dng tm t lm li ch hu tnh, hoc dng phng tin iu phc ngi khc, h xa la no

c, quay v ng lnh, nhng trng hp nh vy, u khng vi phm. Ngi B Hin ni rng ch cng trong bi k trn c th bao hm cc ngha nu tm cc k phin no, hoc b s kh bc bch, hoc trong lc ang ng, hoc cung lon, tuy lm nhng khng vi phm. Hai ngha ny, c th bao hm cc ngha nu tm cung lon, nu b s kh bc bch, u khng vi phm trong Nhip Trch Phn. Li na, ngi Tch Th Lun S ni: Bi tng ny, nh phn vn pha di c ni nu nh v tm tham m phm gii, th khng gi l phm. Li gii thch sau l ng!! ---o0o---

Phn 12
F2. H tr tm tng ca hnh gi Phn trn ni v hai loi hc x B tt, ri rc trong cc Kinh in, c Pht y vo lut nghi gii, nhip thin php gii, nhiu ch hu tnh gii, ty theo cn c ca chng sinh m ging ni; hin nay, ngi B tt V Trc trong php tng ma t l ca ca B tt ny, tng hp tt c li Pht dy, ch khng phi t ngi ch nh ra. Cc v B tt, i vi hc x ny, phi nn khi tm tn trng, em thi cc k cung knh, sing nng tu hc. Cc v B tt, sau khi t cc bc thy th gii xong, trong tm s c y ba loi a thch. i vi hc x, sinh khi tm cc k tn trng cung knh; i vi nhng iu c Pht ch nh, t lc bt u hc tp phi nn chuyn tm tinh tn, khng c vi phm. Ba loi a thch ca B tt l: (1) tm lnh thanh tnh a thch cu hc, (2) a thch o B , (3) a thch lm li lc tt c chng sinh. Ba s a thch ny, cc b s gii khc gi l hc ba t gii, th nhng, s a thch th nht l s cu hc t tnh tam t gii, cn hai s a thch sau, v cu i B cng cu lm li ch chng sinh, m sing nng tu hc. Li gii thch ny tng i hp l. Sau khi t cc bc thy th gii xong, sinh khi tm cc k tn trng cung knh, t lc bt u, chuyn tinh hc tp khng c vi phm. iu ny ging nh trong chng mi tm ca B Tt a ni: Nu ch B tt, hin tin t xng mnh l B tt, th nhng, i vi s hc ca B tt, khng chu chn chnh tu tp hnh tr, phi bit ngi l B tt tng t, ch khng phi B tt chn thc. Nu ch B tt, hin tin t xng mnh l B tt, i vi s hc ca B tt, chn chnh tu tp hnh tr, phi bit ngi

l B tt chn thc. Bi th, B tt khng nn ngh rng: i vi hc x B tt, tuy phi nn chn chnh hnh tr, th nhng nu khng chn chnh hnh tr, cng khng phi l h lit. B tt phi nn nh ngh n li rn dy ca ch Pht, sau khi chnh thc th gii B tt xong, phi nn y vo cc hnh lc , t nhip m sing nng tu hc, ty thun li dy l th su rng ca Pht, i theo con ng m cc bc Gic ng trc i, khng nn oi tng n nhng li dy mng lung ca nhng ngi khng hiu Thnh gio, lm ngc ngha ca Pht. ---o0o--F3. Phng tin lm cho ngi phm gii khi phc thanh tnh Cc v B tt, t lc bt u th gii, phi nn tinh chuyn hc tp, khng nn vi phm. Gi s nhn v bn duyn: v tri, phng dt, tp nhim, khng cung knh m vi phm, th phi nn mau sm hi tr dit, lm khi phc s thanh tnh. Li nh B tt, i vi hc x c ch vi phm, ngoi tr ti tha thng ra, tt c u bao gm trong ti vi phm, khng ging nh gii bit gii thot c nhiu loi ti tng khc nhau. Nu phm ti vi phm ny, phi nn i trc mt hnh gi Tiu tha hoc i tha c th hiu mnh mun ni, ng theo gii php m pht l sm hi. Nu nh ngay lc khng c hnh gi B tt, th phi nn i vi mt t kheo hoc t kheo ni Tiu tha m sm hi tr dit ti chng, khng nn i vi sa di, v.v..., m sm hi, v nhng v sa di, v.v..., khng phi l i tng m ngi phm ti c th sm hi gii bit gii thot. Gi nh ngi phm gii l ngi xut gia, hn na, hin tin c ngi xut gia khc c th sm hi, th khng nn i vi B tt ti gia m lm php sm hi tr ti. Nu ch B tt, dng tm phin no bc thng phm ti tha thng, do y b mt tnh gii lut nghi, th phi nn nh Lun Du Gi ni: Cn phi th li. Nhip Quyt Trch Phn cng ni: Nu c tm mun th li khi phc s thanh tnh, th nn th li. Ty Tng c php s ni: c th hai ln, sau khng c th na. Li c php s ni: u tin th mt ln, sau c th li hai ln, sau ba ln th khng cho th thm, do v ngi phm gii khng cn tm h thn na. Gii thch ngha ca ch th li nh vy, thc l phi l. Th li l i vi th ln u m ni, ni th li, khng c ngha l sau s khng cho th na! Cc thnh in

n u cha h ni qua s ln th gii l bao nhiu. Trt Mc Tra S ni: Gi s do v phin no m phm ti cc trng, sau khi i vi tng on lm php sm hi, do v lng a thch lm li ch hu tnh, pht B tm, v do v lng a thch thanh tnh ny, phi nn th li. Ni th li, khng phi ch l hai ln. i vi ln th gii u, gi ln th gii sau l th li. Nu dng tm phin no bc trung phm ti tha thng, trc ht phi nu ra tn ca iu gii mnh phm, ni li nh vy: Trng lo (hoc i c) nht tm nim, ti l B tt ......, vi phm php t ni da ca B tt, i vi iu gii va nu trn, phm ti c tc. Nhng phn cn li, cng ging nh php t kheo pht l sm hi dit tr ti c tc. iu gii va nu trn, tc l ni tn ca iu gii phm, chng hn nh ni t khen mnh, hoc ni hy bng ngi khc. Phn cn li, tc l ch phi ni thm vo, nh Cu S ni: Cc ti nh vy, ti nay cung knh i trc Trng lo pht l sm hi tr dit, khng cn che du. Ti nay pht l sm hi s c an lc, nu khng pht l sm hi s khng c an lc. V trng lo hi: ng nay c thy ti mnh khng? Nn tr li: thy. Li hi: Sau ny c th h tr khng? Tr li: Nh php nh lut, cung knh h tr. Ln th hai, ln th ba, cng ni nh th. Li na, Tn S ni: i vi nhng ti phm, lc thy bit nh ngh n, phi nn nh php nh lut, kho lo phng tr. Li nh trong cc s khc, lc hi h tr hay khng?, ch nn tr li cung knh h tr. Lc , uy nghi ca ngi sm hi, nh Tn S ni: Hng v ngi ch tr sm hi, chp tay l bi, k n xung pha di, qu gi chp tay. Nu nh dng tm phin no bc h phm ti tha thng, cng nhng ti vi phm khc, phi nn i trc mt b c gi la m pht l sm hi. Tt c nghi thc u ging nh trn. Nu nh khng c mt b c gi la no c th pht l sm hi, lc B tt nn dng tm thanh tnh, t khi lng th nguyn: Con s quyt nh gi gn, tng lai rt ro khng ti phm. Cc ngi Ti Thng T, v.v..., u cho rng y l do lc gia b ca ch Pht, lm cho hnh gi khng cn vi phm. Th nhng, y khng phi l ngha ca Lun Du Gi. Li na, B Tt Gii Nh Thp Tng thu nhip nhng ngha ny li nh sau:

Thng trin phm gii, nn th li, Trung trin, nn i ba ngi sm, Cc ti khc, i mt ngi sm, Hoc dng t tm sm cng c. ngha ca hai cu sau l khi sm hi tr dit ti vi phm, nhim hay khng nhim , nu nh khng c mt b c gi la hin tin, lc B tt nn dng tm thanh tnh pht li th nguyn, mt lng h thn, iu phc tch tnh, khng cn ti phm, m lm php sm hi tr dit. y cng ging nh i vi mt b c gi la m lm php sm hi tr dit. Ngi Tch Th Lun S ni: T tm sm hi ging nh i mt b c gi la sm hi, y l ch cho mt phng tin khc sm hi khi phc thanh tnh, ging nh li vn ca Lun ni: Nu khng c mt b c gi la ..., chng t iu ny. y l gp hai trng hp phin no bc trung v bc h li m ni. Ngi B Hin ni: Dng tm phin no bc trung v h phm ti tha thng, cng cc ti vi phm khc, ngha ca s sm hi khi phc thanh tnh, khng th lun chung vi nhau. Nu nh dng tm phin no bc trung, h, phm ti tha thng, gi nh hin tin khng th tm c mt, hoc ba b c gi la, cn phi n ni khc tm cho c, cn nh ti vi phm, gi nh hin tin khng th tm c mt b c gi la, th khng cn phi i tm ni khc, m ch cn khi tm sm hi, t th phng h khng ti phm, lp tc s khi phc thanh tnh. i tng sm hi ca ti vi phm cha c nh ch, cn i tng sm hi cho hai ti kia th c nh ch. Nu khng phi vy, s ch nh trong Lun cho rng phi i vi ba, hoc mt b c gi la sm hi tr ti, s khng hp l. Nu khng s ba b c gi la, s sm hi s khng c thanh tnh, hung l ch dng tm th nguyn phng h khng ti phm sm hi m c khi phc thanh tnh! Bi v B Tt a cha ni rng dng t tm sm hi s ging nh hai trng hp kia, cho nn nu ni nh trn l iu khng hp l. ng l phi nn ni nh sau: Hai ti kia th pht l sm hi vi mt ngi, cn ti vi phm nhim khng nhim , th dng t tm sm hi. iu ny mun ni, trong B Tt a, hai ti dng tm phin no bc trung v h, phi i vi ba hoc mt ngi m sm hi, cn cc ti vi phm, nu hin tin khng c mt b c gi la khc, th c th t tm sm hi.

on vn va ni trn i ngc vi ngha ca Cu s, s tht khng hp l. B Tt a ni: Nu dng tm phin no bc h vi phm ti tha thng, cng phm cc ti vi phm, nn i vi mt b c gi la pht l sm hi, ging nh phn trc. Nu nh khng c mt b c gi la pht l sm hi tr ti, lc B tt dng tm thanh tnh pht lng t th nguyn: Ti quyt nh gi gn, trong tng lai quyt s khng ti phm. Nu nh vy, s c tr ti, khi phc s thanh tnh. Trong y ni r phng tin khi phc thanh tnh ca s phm gii vi tm phin no bc h ging nh nhng ti vi phm khc. H phm phin no phm gii nu c nh th, th trung phm phin no phm gii, ng l cng phi ging nh vy. Do lng a thch thanh tnh, sau khi phm gii, c khi phc thanh tnh, gi gn tng lai, khng cho ti phm. y l ngha chung cho s sau khi phm gii c khi phc thanh tnh. Li na, B Tt a, tuy khng c on vn no ni rng nu t tm sm hi cng s ging nh i trc b c gi la sm hi, nhng c bao hm ngha ny, chng hn nh Lun ni: Nu nh hin tin khng c b c gi la c th lm php sm hi, th nn khi lng t th nguyn, quyt nh gi gn, ging nh i trc mt b c gi la sm hi khi phc thanh tnh. Li c php s cho rng: Nu vi phm nhim , gi nh hin tin c b c gi la sm hi tr dit, th phi nn i trc ngi y lm php sm hi, cn nu vi phm khng nhim , tuy hin tin c b c gi la sm hi, vn c th t tm sm hi khi phc thanh tnh. Lp lun nh vy, hon ton phi l, bi v trong B Tt a khng c phn ra nh vy. y c ngha l phm ti do tm phin no bc trung hoc bc h, cng bn mi lm ti vi phm, nu nh hin tin c b c gi la c th pht l sm hi, nhng khng chu i vi h sm hi, m li dng php t tm sm hi, th cng khng th khi phc s thanh tnh. Phi nn theo li dy ca Lun m thi hnh. Bi v cc ti vi phm, nu nh c th i vi mt b c gi la sm hi, th d sinh tm h thn, cho nn phi i vi h m lm php sm hi. Cn nu khng gp, th phi nn i trc ch Pht B tt m sm hi. Nh Gii Phm c ni: i vi ti phm, phi nn thm xt k lng, thy r li lm. Sau khi thm xt, thy r li lm ca mnh, ch no cha phm th phi ghi nh, h tr khng cho phm, cn nhng ti phm, phi nn i trc ch Pht B tt, hoc cc v ng tu m pht l tr dit ti chng.

Chng mi by ca B Tt a ni: Li nh ch B tt, i vi tt c li lm, tt c vi phm qu kh hin ti, dng tm a thch thanh tnh iu nhu ty thun gii lut hc, qun tng ang i trc mi phng ch Pht Th Tn, ch thnh pht l, sm hi ci i, li cng khuyn rn ch dn ngi khc pht l sm hi, nh vy thng thng pht l sm hi nhng iu gii phm, tuy dng t sc lc, m tt c ti chng u c gii thot. Hc Tp Lun ni: Trong mng thy mnh i trc c H Khng Tng B tt pht l sm hi, y l s kin th thng nht, ngha l tt c ti chng nng nh ca B tt u c tiu tr. iu ny ging nh u Ba Ly S Vn Kinh ni: X Li T! B tt phm ti nng c hai loi. l hai loi no? Th nht, do tm sn m phm, th hai, do tm si m phm. X Li T! Nu c B tt phm ti nng, phi nn i vi mi b c gi la, dng tm thnh thc, n cn sm hi tr ti. Li c ti nng, cn phi i trc nm b c gi la, n cn sm hi tr ti. X Li T! Nm tay ngi n, i x c c, khi tm hi ngi khc, phi nn i trc mt hay hai b c gi la m pht l sm hi tr dit. Nu B tt phm nm ti v gin, hoc ti do ngi n m phm, hoc ti do dng tay m phm, hoc ti do ng t m phm, hoc phm ti i vi thp miu, i vi tng on, cng phm cc ti khc, phi nn ring mt ni, i trc ba mi lm v Pht, ngy m n cn sm hi tr dit. Th nhng, nguyn bn ca u Ba Ly Thnh Vn Kinh dch nh sau: Nu phm ti trng, phi nn i trc mi ngi, dng tm chn thc, n trng sm hi tr dit. Nu ni nh vy, rt l tha ng. Ngha l nh phn trc ni n hai ti nng, ti trc l do tm sn m phm, phi nn i trc mi ngi sm hi. K n, Kinh ni: Li c ti nng, cn phi i trc nm ngi sm hi, ngha l ti th hai l do tm si m phm. Hn na, Kinh li ni: Phm ti nng do nm tay ngi n, phi nn i trc nm ngi, pht l sm hi tr dit. Nu dch nh vy, thc khng tha ng, bi v khng ph hp vi iu Hc Tp Lun ni rng phi i trc mt hay hai b c gi la m pht l sm hi tr dit. Hn na, li cn tri ngc vi ngha ca Kinh cho rng phm gii do tm tham, ti tng i nh. Li na, bn cu dch ca Hc Tp Lun ni: Ba ti nng nh nm tay ngi n, v.v..., cn phi i trc mt, hay hai b c gi la sm hi tr ti. y ni ba ti ny l ti nng, cn trong bn tn dch li ni l ti nh. Bn tn dch tng i chnh xc hn. Li na, trong Kinh ny khng c li vn ni v ti ca khi tm hi ngi khc, c l l dch vn cn thiu st, bi v trong Hc Tp Lun c on vn ny. Li na,

phm ti vi tm sn gi l ti nng, cn khi tm hi ngi khc th gi l ti nh, y cng khng c s tng phn, bi v khi tm hi ngi khc, ch l khi , ch cha thc s lm tn hi. Li na, nm ti v gin, gi l ti nng, phi nn i trc ba mi lm v Pht, ngy m sm hi tr dit, y c ngha l tuy i trc ngi khc ba ln sm hi ti phm, th nhng vn cha hon ton tr dit c qu bo kh i sau. Nhp B Tt Hnh ni: Mi ngy, m ba thi, c tng Kinh Tam T, Nng Pht, tm B , Sm hi tr chng ti! (Phm th nm, k 98) Nh vy, phng tin khi phc thanh tnh, ngha l i vi cc ti khng phi l ti cn bn, hoc ti do c , m l cc ti hoc do v , hoc thiu chnh tri m phm, th cn phi c tng Tam T Sm Kinh, nng uy lc ca ch Pht v tm B th tt c ti chng u tr dit. Ngi Tr Tu Sinh ni: Tam t l sm hi, ty h v hi hng. Nn bit y gi l phng tin sm hi. Li na, ngi Thin Thin ni: Pht v tm B l uy lc nng ta, ngha l quy y Pht v pht tm B . Hc x ca B tt tuy v lng, th nhng phng php khi phc thanh tnh ny, c bit rt trng yu, ngha l ngoi tr cc ti c phm ra, tt c cc ti vi phm khc u c th c khi phc thanh tnh. Tuy sm hi cc ti phm trong qu kh, nu nh khng gi gn tng lai khng ti phm th cng kh m thanh tnh. T Th S T Hng Kinh ni: Ny T Th! Sau nm trm nm, chnh php suy vi, c nhng ngi t xng l B tt. Bn h khng chu gi gn nghip thn khu , phn nhiu phm ti nng, to tc nghip c, ngh rng ch cn sm hi th ti c thanh tnh, m khng chu gi gn khng cho ti phm, hoc tuy gi gn, nhng li khng chn chnh gi gn. Ny T Th! Ta v mun chng sinh tr dit tn gc cc nghip c to trong qu kh, nn tuyn thuyt php mn Tam T. Ngi i v tri, ham to nghip c, sau khi to nghip, ngh rng ch cn sm hi l c thanh tnh, m khng chu gi gn khng cho ti phm! Nh vy phng tin khi phc thanh tnh l mt iu cc k quan trng trong gii lut. iu ny c ni r rng trong cc b B Tt Lun. ---o0o---

F4. Mt ca s thuyt minh tham l ti nh c Th Tn ni rng ch B tt phm ti phn ln do tm sn, t khi do tm tham m phm. Nn bit li ny bao hm mt , ngha l ch B tt, do lc tng thng thng yu lo lng chng sinh, tt c mi vic li ch, u l do B tt to tc, nu nh B tt khng lm nhng vic cn lm, s vi phm gii lut. Nu nh B tt ght b chng sinh, khng th tu hnh li mnh li ngi, nu B tt lm nhng iu khng nn lm, khng lm nhng iu nn lm, s vi phm gii lut. i Tha Trang Nghim Kinh Lun ni: Nu v li chng sinh, Khi tm tham khng ti, Sn l nghch chng sinh, V thng mun hi ngi. u Ba Ly S Vn Kinh ni: Nu ch B tt, tu hnh i tha, trong hng h sa kip, thng do tm tham m phm gii, ti cn nh, nu nh khi mt nim sn m phm gii, ti rt nng. V sao? Do tm tham m phm gii, vn cn c th nhip th chng sinh, cn nh do tm sn m phm gii, l x b chng sinh. Ny u Ba Ly! i vi nhng phin no m c th dng lm phng tin nhip th chng sinh, B tt khng nn s hi. Cn i vi nhng phin no a n s x b chng sinh, th B tt phi nn xa la. Do ngha ny, hnh gi i tha, nu nhn v tm tham m phm gii, ta ni rng ngi khng gi l phm gii! ngha nh vy, kh m hiu thu. Ngi Tch Thin trong Hc Tp Lun gii thch mt ngha ny nh sau: Ngha ny th no? Ngha l nhng phng tin phm gii ny c th nhip h tt c hu tnh, nh phn trn ni r, chng hn nh phn trn ni v vic Quang Minh Phm Ch, v li ch hu tnh m c php lm vic dm dc. Hin hnh do tm tham pht ng, nhng vn gi l khng phm. iu ny khng c ngha l bt c lc no B tt u c th tham dc. Nh trong Kinh ni rng do tm tham phm gii l nhip th chng sinh. Dng thn phn no khi tm tham m c gi l khng phm? Hc Tp Lun ni: Nh Kinh c ni, nu c lng thng yu lo lng, tuy do tm tham m phm gii, vn khng gi l phm. Nh u Ba Ly S Vn Kinh ni: Ny u Ba Ly! Nu B tt khng c phng tin thin xo, do

tm tham phm gii lin sinh s hi, do tm sn phm gii th li khng s hi, cn nu B tt c phng tin thin xo, do tm tham phm gii, khng sinh s hi, do tm sn phm gii lin sinh lng rt s hi. Phng tin thin xo l g? Ngha l y t bi v tr tu, khng x b chng sinh. y c ngha l B tt phi nn vng chi tm i B , ly i bi lm gc, thnh tu thng tr tu lc, thng t thc tng ca ch php. i vi tm sn, phn bit l phm hay khng phm, ngha l nu nh tm tham khng bao hm tm t, th cng ging nh trng hp do tm sn m phm, cn nu tm tham bao hm tm t, th khng ging vi trng hp do tm sn m phm. Cc bc tr tu, khng nn khi tm nghi ng iu ny. Th nhng, iu ny khng c ngha l tt c trng hp do tm tham m phm gii u khng phm. Phi nn nh trong Hc Tp Lun ni: Thy c iu li ch ln cho hu tnh, i vi hu tnh khi tm t bi, tuy c tm tham, cng khng gi l phm. Hi: Nu nh v li ch chng sinh, khi tm sn no m phm gii, c gi l vi phm hay khng? Tr li: Phi phn ra m tr li. Nu nh cho php khi tm sn, s tr thnh tp kh, t s ph hoi tm bi, y gi l phm. Nu nh ph hoi tm bi, y l on t gc r (ca B tm), nh phn sau s ni r. Gi s, c s lm li ch cho tt c hu tnh chng na, th nhng do v tm bi ca B tt b ph hoi, t s khng th vnh vin lm li ch cho hu tnh. Do y m khng cho php. Li na, nh B tt Cng c N do lc tng thng ca tnh yu i vi B tt Nan Ca m sau khi cht c sinh ln ci tri. Nu nh B tt khi tm sn, t s nh bi k ni: Nu nh khi c nim, Pht ni mi nim c, a a ngc mt kip! (Nhp B Tt Hnh, phm mt, k 34) Bi vy, phin no do tm tham v phin no do tm sn sinh khi, hai ng khng ging nhau. Nh Hc Tp Lun gii thch tm tham khng phm, th mt m phn B Tt a mun ni cng ging nh vy. ---o0o---

F5. Phn bit cc ti phm thng, trung, h Nh Nhip T Ni Da S Ma t L Ca ni: Do nm nhn duyn m bit nhng li lm phm l ti h phm, trung phm hoc thng phm khc nhau. Nm nhn duyn no? (1) Do t tnh, (2) do hy tn ngi khc, (3) do s a thch, (4) do s vic, v (5) do s tch tp. 1/ Do t tnh: ngha l ti tha thng l ti thng phm, ti chng d l ti trung phm, cn ti s d l ti h phm. Li c th phn thnh: ti tha thng, chng d l phm ti trng, ti vn try bit hi l phm ti trung, cn ti c tc l phm ti nh. 2/ Do hy tn ngi khc: cc ti do khng bit, hoc do bung lung m phm l ti h phm, cc ti do phin no mnh lit l ti trung phm, cn cc ti do khinh mn m phm l ti thng phm. 3/ Do s a thch: ngha l do tm phin no tham sn si bc h m phm l ti h phm, do tm phin no bc trung m phm l ti trung phm, do tm phin no bc thng m phm l ti thng phm. 4/ Do s vic: tuy rng hin hnh ca s a thch ging nhau, th nhng do s vic khc nhau, a n s phm ti phm loi thng, trung, h khc bit. Gi nh dng tm phin no sn, nu i vi loi bng sinh, c git hi, th phm ti a; nu i vi loi ngi, hoc c hnh dng ngi (khng phi cha m) m c git hi, th phm ti tha thng, khng phi ti v gin; nu nh dng tm sn nh vy, m c git cha m, th phm ti tha thng v ti v gin. 5/ Do s tch tp: gi nh c ngi, hoc phm mt ti m cha kp mau chng sm hi tr dit, hoc phm hai, ba, nhn n nm ti. Phi bit y l do s tch tp m thnh ti h phm. T y v sau, hoc phm mi ti, hoc hai mi, ba mi, nhn n s lng phm ti vn cn bit c r rng, do nhn duyn tch tp ny, thnh ti trung phm. Nu nh s lng phm ti nhiu v lng khng th nh bit, do nhn duyn tch tp ny, thnh ti thng phm. Trong y, hai trng hp: (1) do t tnh, v (2) do s vic, m ti trng khng ging nhau, cn ba trng hp kia, ti trng ging nhau. Li na, do bn nhn duyn m phm ti: (1) do v tri (khng bit), (2) do bung lung, (3) do phin no mnh lit, (4) do khinh mn.

1/ Nu c chng sinh, i vi iu ti vi phm, khng chu lng nghe, khng kho lnh hi, khng c gic tu, v khng bit r, i vi iu phm, li cho l khng phm, y gi l do v tri m phm ti. 2/ Nu c chng sinh, i vi ch phm ti, tuy c gic tu, v cng bit r, th nhng li do s l ng, thiu chnh tri, m vi phm nhiu ti, y gi l do bung lung m phm ti. 3/ Nu c chng sinh, i vi ch phm ti, tuy c gic tu, li cng bit r, nhng v bn tnh tham, sn, si, v.v..., cc k mnh lit, tuy bit r s vic l khng nn lm, nhng v b phin no bc bch, khng th t ch, m phm nhiu ti, y gi l do phin no mnh lit m phm ti. 4/ Nu c chng sinh, i vi ch phm ti, tuy c gic tu, li cng bit r, th nhng v lng tin hiu vn cn rt cn ct, li khng c nhn duyn su dy i trc, cho nn khng chu quan tm hc hi Pht php, khng bit knh s Tam Bo, khng bit h thn, khng a thch iu hc, do v khinh mit, nn phng tng vi phm nhiu ti c, y gi l do khinh mn m phm gii. Nn bit trong y, nu do v tri, bung lung m phm, th gi l vi phm khng nhim , cn nu do phin no mnh lit v do khinh mn m phm, th gi l vi phm nhim . Lm cch no i tr? C bn phng php i tr: (1) y ch vo gic tu, (2) chnh nim chnh tri, (3) sing nng i tr phin no mnh lit, (4) c tm h thn, cung knh thng s, tn trng ch hc ca mnh. F6. An tr trong nhn duyn an lc. Ch B tt, y ch vo tt c t ni da ca mnh, sing nng hc tp nhng iu cn phi hc, th s thnh tu, an tr trong ba loi an lc vin mn. 1/ Gia hnh vin mn: ngha l ch B tt, (a) ban u, gi gii thanh tnh khng khuyt phm, hin hnh thn ng thanh tnh, (b) k n, tn trng cung knh nhng iu ang hc, khng bung lung, khng hy phm gii php, (c) sau , gi s c l vi phm, lp tc pht l sm hi vic c ca mnh. Do y t thy mnh thanh tnh khng phm, ngy m vui mng, sng trong an lc.

2/ a thch vin mn: ngha l ch B tt, v php ch khng phi v sinh k m xut gia, v cu i B , v cu php sa mn, v cu Nit bn, v c tm mong cu nh vy, nn i vi php lnh, pht tm tinh tin, khng li bing, khng lm ly l, khng pha trn nhng php tp nhp, bt thin, do y m c th dn dn an tr trong cc s an lc khng tp nhim. Php bt thin, ngha l php c th hp vi php hin ti, m sinh ra nhiu s tp nhim, chiu cm thn i sau. Tp nhim, tc l php c th no lon thn tm. i sau c th chiu cm qu bo d thc c o, tng lai s chu qu bo sinh lo bnh t lu di. Qu sa mn, tc l ba hc hnh v trong thp a. Cn Nit bn tc l V tr Nit bn. Ngi Ti Thng T ni: Sa mn, Nit bn u l qu bo do s gia hnh. 3/ Tc nhn vin mn: ngha l ch B tt, trong nhng i trc, thc hnh b th tu tp php lnh, cho nn trong i ny c y cc loi qun o, thc phm, ging gh, thuc men, cc vt dng linh tinh, khng h thiu thn, li c th tip tc b th rng ln, vnh vin khng cn ngho kh thiu thn, lun sng trong cnh an lc. Nh vy, B tt y vo t ni da, sing nng hc tp, thnh tu ba loi vin mn, an tr trong s vui sng; nu lm ngc li, nn bit s chu ba loi suy tn, chm m trong s nguy nan kh s. Nh vy, dn gii s lc v t tnh, ni r tt c, sau khi ni tt c gii B tt, hoc ti gia, hoc xut gia, t y v sau, trong tt c gii lut, phn ra tng trng khc bit ca by loi gii, ngha l nan hnh gii, v.v... Ngi Vit quen dng ch tng hp (Anh: combine), ngha l trn chung vi nhau, m t dng ch tng hp (Anh: synthesize), ngha l rt ly tinh ngha, phi hp li mt cch c h thng, iu l. Cc thut ng ny lin quan n gii lut xut gia, khng tin gii thch y. Chng d, tc l ti tng tng; s d, tc l cc ti t x a tr xung; vn try bit hi, tc l hai ti x a v a; c tc, tc l cc ti phm uy nghi. ---o0o---

Phn 13
C3. Lun v s khc bit ca cc gii. C by phn, ngha l t nan hnh gii, nhn n thanh tnh gii. D1. Nan hnh gii C ba phn: 1/ Nu ch B tt, hin c y tin bc ca ci, th lc t ti, li x b tt c tin bc ca ci, th lc th tr gii lut nghi thanh tnh, y gi l nan hnh gii th nht ca B tt. Tin bc ca ci, c bn loi: (a) t thn th dng y , (b) ng o bn b quyn thuc cng chung th dng, (c) ng o ti t n bc cng chung th dng, (d) thc n ung tha thi. y thm vo (e) s th dng lu di, th c gi l nm phc. Th lc t ti, ngha l li ni ra c uy lc ln, chng hn nh mun g c ny. C s gii li chia th lc, t ti ra lm hai loi khc nhau. 2/ Li na, ch B tt, tuy gp nguy cp, nhn n mt mng, i vi gii php th, mt iu gii cn khng khim khuyt, hung l phm tt c gii. y gi l nan hnh gii th hai ca B tt. 3/ Li na, ch B tt, sau khi th gii, trong tt c mi thi: i, ng, khi nim, thng an tr trong chnh nim, chnh tri, nm php khng phng dt, nhn n lc mnh chung, i vi gio php th khng h lm ln, lng qun, gii nh cn khng phm, hung l gii trng. y gi l nan hnh gii th ba ca B tt. Ba loi nan hnh gii ny, trong cc s gii khc ni l: th nht th gii kh, th hai h tr kh, th ba rt ro thanh tnh kh. Ngi c Quang th cho rng: Ch phn lm hai loi: th gii kh v h tr kh. Gii u l th gii kh, hai gii sau l h tr kh. Li gii thch ny rt tha ng, ngha l trong hai gii sau, gii nan h th nht l i vi cc nghch duyn, nhn n nguy him tnh mng, u gi gn khng phm cc iu gii th, gii nan h th hai l trong tt c mi thi, i vi gii php th, d l ti nh cng gi gn khng phm. Ba iu gii ny, d trong hin i

khng th hc tp trn vn, cng nn pht nguyn, y vo gic tu lc, trong i v lai s tu hc c nh vy. ---o0o--D2. Nht thit mn gii C bn loi: 1/ Chnh th gii: ngha l chnh gia hnh, th tr ba loi B tt tnh gii lut nghi th trc kia, tc l lut nghi gii, nhip thin php gii, v nhiu ch hu tnh gii. 2/ Bn tnh gii: ngha l ch B tt, khng cn i s t duy qun st chnh nguyn chnh hnh m vn c th bit rng mnh c y hnh tng ca su ba la mt, an tr trong chng tnh, bn tnh nhn hu hin thc, hai nghip thn khu thng lin tc chuyn bin thanh tnh. 3/ Xuyn tp gii: ngha l ch B tt, trong nhiu i qu kh, tng tu tp ba loi tnh gii ni trn, do sc mnh ca s tu tp, trong hin i, trong lng nhm tm, khng lm cc iu c, m thng a thch cung knh tu tp php lnh. 4/ Phng tin tng ng gii: ngha l ch B tt, y vo phng tin iu phc ca t nhip php, thng tng tc ty thun theo hai nghip thn khu lnh ca tt c hu tnh. Bn gii ny c th i vo tt c gii mn, cho nn gi l nht thit mn gii. T nhip php, tc l: (a) b th: ngha l dng ti vt nhip th, (b) i ng: ngha l sau khi dng ti vt nhip th, ch dy nhng iu phi tri, (c) li hnh nhip: sau khi phn bit phi tri, khuyn nhc tu hnh, (d) ng s nhip: sau khi khuyn nhc tu hnh, chnh mnh cng phi cng tu tp vi h. ---o0o--D3. Thin s gii. C nm loi: (1) T mnh y gii lut, (2) thng khuyn khch ngi khc th gii, (3) i vi ngi ght b gii lut, tn thn cng c ca gii lut, dit tr

lng him hn ca h, (4) thy bn ng php th tr gii lut, khi lng vui mng ty h, xa la s k, (5) gi s c vi phm, sm hi ng php. Nm iu va ni, gip cho hnh gi x b tm v ngha v li i vi ngi khc, m thnh tu nhng vic li ch cho h, y hnh nghip ca bc thin s, nn gi l thin s gii. Gii th nht v th nm l a n t li, cn ba gii kia l em n s li ch cho ngi khc. ---o0o--D4. Nht thit chng gii Ni s lc gii ny c su loi, by loi, tng cng thnh mi ba loi. 1/ Su loi: (a) qung bc gii: tr tr vin mn, rng nhip tt c hc x, chng qu vin mn, hi hng i B ; (b) v ti gii: xa la s am m dc lc, xa la nhng s vui nhim; (c) ty thun hoan h x gii: xa la s kh no, mi nhc, xa la s kh v ngha; (e) kin c gii: do v khng mng n s li dng, cung knh, cho nn tt c li dng cung knh khng lm dao ng, ph hoi, do s tu o c kin c, cc lp lun khc khng th lm dao ng, ph hoi, cc s gii c ni: khng x b iu hc, nghin cu tinh thm sch v ngoi o, cho nn ngi n tranh lun khng th dao ng, ph hoi, khng x b iu hc, y nh trong gii lut ging gii, khng phi l ngha ring ca iu gii ny; (f) thi la trang nghim c tng ng gii: nh trong Thanh Vn a c ni n mi by loi trang nghim ca sa mn, hnh gi phi nn bit nhng hnh tng . n nam ca Thanh Vn a ni: (1) Chnh tn, (2) khng xim khc (3) t bnh, (4) tinh tin, (5) tu, (6) Bit thiu dc, (7) h tc, (8) D nui, (9) d va lng, (10) Hnh u , (11) oan nghim, (12) Bit lng, (13) thin s php, (14) y tng thng tu, (15) Nhn, (16) nhu ha, (17) hin thin. 2/ By loi: (a) ch tc gii: ngha l phi nn chnh th, xa la nhng php khng nn lm, chng hn cc vic nh st sinh, v.v...; (b) chuyn tc gii: nht tm tu hc nhng php phi hc, v mun thu nhip cc php lnh, li ch tt c hu tnh; (c) phng h gii: thng khng

phng dt, ty thun phng h gi gn chuyn tc gii; ba gii ny l do th tnh m phn bit; (d) i s tng d thc gii: ngha l c th thnh tu cc diu tng trong cc a; (e) tng thng tm d thc gii: ngha l c th thnh tu v lng thng tam ma a ca B tt; (f) kh i th d thc gii, ngha l c th thnh tu thn tri, ngi; (g) li hu tnh d thc gii: ngha l c th thnh tu qu bo li ch hu tnh; bn gii ny l do qu v m phn bit. Ngi c Quang Lun S ni: Trong bn gii ny, gii u l nhip thin php gii, gii th hai v ba l lut nghi gii, cn gii th t l nhiu ch hu tnh gii. Li ni: Ni su loi l do c tnh m phn bit, cn ni by loi l do th tnh v qu v m phn bit. ---o0o--D5. Toi cu gii Nn bit tm lc gii ny c tm loi, ngha l ch B tt thm xt t mnh khng mong tm s tn hi nh b git hi, v.v..., hy vng xa la tm iu tn hi ny, nu nh s vic tri ngc vi lng mong cu, tc l cu khng toi, lng khng vui thch, nhng iu m mnh mong cu, th chng sinh khc cng mong cu nh th, B tt sau khi thm xt nh vy, lin i vi chng sinh khng bao gi lm tm iu tn hi m chng sinh khng mong cu, khng vui thch. Tm s tn hi khng ai mong cu, khng ai vui thch l g? Ngha l cc vic tn c hin hnh nh: (1) git hi, (2) khng cho m ly, (3) t dm, (4) ni di, (5) ni li ly gin, (6) ni li th c, (7) ni li v ngha, (8) gy gch nh p, v.v... Tng phn vi nhng s vic ny l (1) trng th, (2) ca ci d dt, (3) th thip trinh thc, (4) khng h ngy di tr, (5) quyn thuc ha thun, (6) nghe li hay p, (7) li c ch, (8) li kh i, y gi l tm vic vui thch, cu c nh . Nh vy, khin tr tm loi mong cu khng toi , dn pht tm loi mong cu toi , y gi l toi cu gii ca B tt. ---o0o--D6. Th th tha th lc gii Nn bit, tm lc gii ny c bn loi, nm loi, tng cng c chn loi. 1/ Bn loi: (a) nn ngn chn hu tnh gy to kh nhn cho chnh h; (b) nn gip cho hu tnh gy to nhn an lc cho chnh h; (c) nhip th

chng sinh lm cho h c th tu hnh chnh php; (d) iu phc chng sinh lm cho h dt tr s in o. B tt thng dng hai nghip thn, ng, thanh tnh ty thun. 2/ Nm loi: ngoi tr thi la, cc hnh b th, nhn nhc, tinh tin, thin nh, bt nh, u i chung vi tnh gii. Nh vy, tnh gii ca B tt c th lm cho mnh v ngi u c s an lc i ny i sau, cho nn gi l th th tha th lc gii. ---o0o--D7. Thanh tnh gii Nn bit gii ny, s lc c mi loi, ngha l ch B tt: 1/ Ch v tu tp chng c qu sa mn v ba qu B cu cnh, ch khng phi v mun thot khi s bc bch ca nh cm quyn, hoc v sinh k m th tr tnh gii, y gi l thin th gii. 2/ Li na, ch B tt, lc vi phm hc x, (nu) xa la tm khng h thn (ngha l bit khi tm h thn), y gi l bt thi trm gii. Khng bit h thn, gi l thi trm, xa la s vic nh vy, khi tm v cng h thn. Thanh Vn a ni: V sao gi l chm xung rt su, ngha l c mt loi chng sinh, tnh khng bit h thn, phng tng lm c, khng chu hc gii, y gi l chm xung rt su. Cho nn nu xa la tm khng h thn, th s sinh lng v cng h thn. 3/ Li na, i vi nhng c php, khng bit sinh tm h thn, y gi l bt thi c gii, cn nu i vi c php sinh lng h thn, th gi l thi c gii, cho nn cn phi xa la c php. 4/ Li na, ch B tt khng nn tham m nhng vic ng ngh, a nm, a da, ngy m sing nng khng ngng tu tp php thin, y gi l ly gii i (xa la s li bing) gii. 5/ Li na, ch B tt tu tp nm php khng phng dt nh ni trn, th gi l ly ch phng dt s nhip th gii. 6/ Li na, ch B tt xa la s tham mun li dng cung knh, khng nguyn sinh ln ci tri, m nguyn tu tp phm hnh, y gi l

chnh nguyn gii. 7/ Li na, ch B tt, i vi cc uy nghi i, ng, nm, ngi, cc s vic nh p y, v.v..., hoc tu tp cc thin php nh nim Pht, tng kinh, v.v..., khng i ngc php th gian cng gii lut, diu thin vin mn, cc nghip thn ng hin hnh ng php, y gi l qu tc c tc s nhip th gii. 8/ Li na, ch B tt xa la li lm ca nm php t mnh, nh xo tr, v.v..., y gi l tnh mnh c tc s nhip th gii. 9/ Li na, ch B tt, phi nn xa la s tham mun hng th, s dng tt c mi th on c cng dng y phc, m thc, ging gh, v.v..., cng tt c s hng th dc lc mt cch qu ng, li cn phi nn xa la s tu tp kh hnh thi qu, nh nm ging gai, bi tro bi ln thn, v.v..., hoc ba ln vo la, ba ln xung nc, t mnh chuc ly s m, t, cc k thng kh, y gi l ly nh bin gii. 10/ Li na, ch B tt, xa la tt c mi chp kin ngoi o, y gi l vnh xut ly gii. 11/ Li na, ch B tt, trong tt c mi thi, thng gi tm h thn, i vi nhng hc x ca c Pht ch nh m mnh th, khng h khuyt gim, khng ph hoi cc gii cn bn, y gi l tin s th v tn tht gii. Nh vy ni r v mi mt iu gii, cn nu ni s lc th c mi iu gii. Ngi Ti Thng T ni: Xa la hai loi li lm nh vy, chn chnh tu hc nhng iu c Pht ch nh, th s c thanh tnh, ngha l xa la hai li: li thi trm, khng chu sing nng tu hc nhng hc x th, v li thi c, i vi c gii khng bit sinh lng h thn. Bi th, y, kt hp hai iu bt thi trm v bt thi c lm mt. Li na, ngi c Quang ni: Trong phn nho (a thch), c hai loi li lm, mt l lc th gii a thch th c php, hai l lc gi gii li thi trm, thi c, y li cng l kt hp hai iu gii lm mt. Trt Mc Tra S ni: i vi cc iu gii khng tn tht th trn, l tng kt mi iu gii m ni. Nhng iu va thuyt minh trn u khng hp l.

Ngi V Trc B tt trong Thanh Vn a ni r mi nhn duyn khuy tn, kt hp hai iu phng dt v gii i lm mt, ngc li, hai iu khng phng dt v khng gii i cng nn hp thnh mt iu. Nn bit, y l mt ca Lun Du Gi, ngha l nh Thanh Vn a ni: Mi nhn duyn khuy tn l g? (1) lc ban u dng tm c th gii lut nghi, (2) cc k hn trm, (3) cc k tn lon, (4) phng dt gii i, (5) pht khi t nguyn, (6) khuy tn qu tc, (7) khuy tn tnh mnh, (8) chp vo nh bin, (9) khng th xut ly, (10) tn hoi gii lut th. Nu c th xa la mi nhn duyn khuy tn ny, y gi l thi la vin mn, thi la thanh tnh. ---o0o--C4. S li ch th thng ca gii. C hai phn: D1. S li ch th thng rt ro i thi la tng ca B tt c th sinh qu i B rt ro. Do nng vo y, sau khi vin mn B tt gii ba la mt a, s chng c V thng Chnh ng B . i thi la tng l t lng cho i phc c, cng gi l tnh gii vin mn rng ln v lng. ---o0o--D2. S li ch th thng hin i Ch B tt nng vo gii ny, sing nng tu tp, d cha chng c qu v V thng B , cng c th c nm iu li ch: (1) thng c ch Pht h nim, nh phn trn ni qua; (2) n lc lm chung, lng rt an lc, (3) sau khi mt, d thc sanh vo ci no, thng c ch v B tt, tnh gii hoc bng hoc cao hn, n lm bn php, lm bc thin tri thc; (4) trong hin i thnh tu v lng i cng c tng, c th vin mn tnh gii ba la mt a; (5) trong i sau, s c thnh tu t tnh tnh gii, gii lut tr thnh bn tnh ca mnh. Trong y, iu li ch th ba, nh ngi Ti Thng T ch thch: Do t suy ngm, i sau c th gp c ch Pht B tt, vt thot s s hi sinh t, c i hoan h. Li nh Trt Mc Tra S ni: Do hai nhn duyn m c i hoan h, (1) nh phn trn va ni, (2) thnh tu v lng thin cn, la xa s s hi c o.

S gii ca ngi c Quang cho rng nm iu li ch th thng, theo th t, tc l nm qu, ngha l (1) tng thng qu, (2) ly h qu, (3) d thc qu, (4) s dng qu, (5) ng lu qu. Ly h qu, ngha l do chnh nguyn, iu phc dit tr c hnh, la xa s tri buc u su kh no. ca ngi Tch Thin cho rng: iu li ch th thng th nht l li ch th thng chung cho hai i hin ti, v lai, ngha l hnh gi gi gn gii lut, s c ch Pht B tt h nim nh con, nh em, lm cho php thin ca h tng trng khng mt. iu li ch th hai v th t l li ch th thng hin i, ngha l lc lm chung, thy mnh s c sinh vo cc ci thng thin diu lc, la xa s s hi c o, c i hoan h. iu ny cng ging nh Nhp B Tt Hnh ni: Chng no nguyn ht, Ch hu tnh v bin, Lp ch khng thoi chuyn, Th tr hnh tm ny, T lc tr i, D ng ngh, phng dt, Tng tc sinh phc c, Lng nhiu nh h khng. (Phm mt, k 18-19) Ngha l trong tt c mi thi, thng c th tng trng v lng cng c t lng. Hai iu th ba v th nm l li ch th thng i sau, ngha l th sinh vo bt c ni no, u c thin tri thc nhip th, khng mt tnh gii. V sao ni th sinh khng mt tnh gii? Nh Ma Ha Ca Dip Kinh ni: Do v c th on tr bn loi thin php 14, rt ro khng thoi tht tm B . Tam Ma a i Gio Vng Kinh ni: Ngi thng hay qun st, Bit r s li ch, C th em tm mnh, An tr trong gii lut. Nu c th qun st suy ngm, do y m tm c th chuyn ch, cc ngi c tr, do v thy c s li ch th thng, phi nn th tr B tt tnh gii, tinh chuyn tu hc. Bn loi thin php y, c th l ch cho cc loi thin php ca ci ngi, tri v ca Thanh vn, Duyn gic.
14

---o0o--C5. Nhip tp gii tng Nh phn trn ni r v chn loi gii: nht thit t tnh gii, v.v..., nn bit tt c u c nhip vo ba loi tnh gii: lut nghi gii, nhip thin php gii, nhiu ch hu tnh gii. Ngi Ti Thng T v b Trt Mc Tra S u ni: Nn bit chn loi gii ny, mi loi gii u c nhip vo ba t tnh gii. ---o0o--C6. Hnh nghip ca gii Hi: V sao B tt tnh gii nht nh phi l ba loi? Tr li: Vic lm ca B tt, ni s lc c ba loi, ngha l: (1) Hin i, tm an tr trong cc php an lc v nhim; (2) t thn tu hc Pht php thnh thc khng bit mt mi; v (3) c th thnh thc tt c hu tnh. Theo nh th t, tc l s vic ca lut nghi gii, nhip thin php gii, v nhiu ch hu tnh gii. Bi v c th ngn dt vic c, sing nng tu tp lut nghi gii, cho nn c th nhip tm tu tp php lnh, nu nh khng th nhip tm tu thin, th hai gii kia khng c ch nng ta. Nh phn trc c dn li vn ca Nhip Trch Phn ni: Trc tin, nn lnh th h tr lut nghi gii, gii lut nghi ny tc l by loi bit gii thot gii, v cng tc l bit gii thot cn bn ca Pht gio, bi th, ch B tt phi nn sing nng tu hc lut nghi gii m mnh th. Hai vt xe i php cng mt mt . Li na, hai gii cn li, trc tin nn tu hc nhip thin php gii, t mnh thnh tu, nu mnh cha thnh tu, li mun thnh tu ngi khc, y l iu khng th c c. Nh vy, B tt tnh gii c chn loi, hoc ba loi, s li ch th thng c su loi, v cng nng ca B tt tnh gii c ba loi: (1) hin i tm an tr trong cc php an lc, (2) t thn tu hc Pht php thnh thc, (3) thnh thc hu tnh. Ngoi tr ba loi t tnh tnh gii, li ch th thng ca tnh gii v cng nng ca tnh gii ra, khng cn php no cao hn, hoc cn php no khc hn na, ngha l tt c u c thu nhip vo trong ba loi ny.

Ch B tt qu kh cu i B hc, ch B tt v lai cu i B s hc, v ch B tt hin ti khp mi phng v bin v t th gii cu i B ang hc, ngha l tt c B tt ba i u phi hc, ch khng phi c B tt cn phi hc, c B tt khng cn hc. y gi l ch B tt nh l tu tp con ng cao nht ca Pht o. Hnh gi tu hc con ng o cao nht ny, cn phi sing nng, khng c nghi ng, bing nht. Nn bit, y l phng tin tu hc gii ba la mt. Li na, ch B tt i vi nm ba la mt kia, cng t nhip php, v.v..., u phi nn bit r, ch tm tu hc. D hin i khng th tu hc cc php , cng khng gi l mt mt, th nhng, v mun h tr nhng hc x m mnh th, trong tt c mi thi, i vi cc hc x khc, cng khng nn x b. ---o0o--A3. Hu phn. Ch y c v ch ca Lun ch, khuyn khch k nguyn Nh vy, cc B tt i tha s c, trc tin nn hc B tt gii phm. Nu nh y c ton vn m gii thch, e rng s rt phin toi, cho nn y ch thu nhip s lc ngha, cn thn y theo hai b s ca B Tt a, hai bn ch thch ca Gii Phm Nh Thp Tng, Hc Tp Lun, Nhp Hnh Lun S, cng cc b s gii gii lut khc, v cng y c vo kh kinh. y, nhng ch thc mc v phng tin th gii, tr gii v khi phc thanh tnh, u c em ra bn tho rng ri nh trn. Nhng ngi ang tm cu Chnh gic, Nn nng i tha, vo Chnh o, Rng pht hnh nguyn i tha tm, Kho th tr nhng iu th nguyn, Tu hc tt c B tt hnh, Ngoi ra, khng c ng Chnh khc, V Pht, B tt cha ni qua, C ngi ni: Mt gio, Hin gio, Khai, gi, tr, phm u khc nhau, V hiu sai, khi tm khinh mn, Nn bit, y l ngi h lit, X b ng diu thin i tha, Bi th, hnh gi Kim cang tha, Phi nng vo ngha Kinh thanh tnh,

Ngi Di Lc, V Trc, Long Th, Dy v pht tm v th gii, Tu tp Lc lm c s, K tin hc Kim cang tha, y l ng i tha vin mn, B y, khng ch vui no khc, Pht, B tt hnh, ng cao nht, Gii B tt hnh tng thanh tnh, i vi Thnh gio v Chnh l, Trng dn khng sai, khng c on, Y theo mt ca Nh Lai, Lm r li vn gii thch, Nguyn em tt c lng thnh knh, Thng thng cu thnh c Vn Th, o i tha su, con tr cn, Thng e s gii lc kinh, Con nay sm nguyn trc Thnh Tr, Ngng thnh thng xt, n chng minh. Ngy nay Pht gio ang suy vi, i tha Chnh o t ngi hc, V mun Thnh gio tr lu di, Nguyn s tinh cn tu php thin. Nguyn cho tt c cc chng sinh, a thch i con ng Chn Thc, V thy Chnh o l vin mn, Cho nn tinh tn m tu hc. Nguyn con trong tt c mi i, u c c Vn Th gia h, Nh l thng t php i tha, thot hu tnh, hong Thnh gio ./. ---o0o--HT