You are on page 1of 4

HNH TNG B TT (BODHISATTVA) TRONG NGH THUT IU KHC CHMPA Thng Thanh Khnh ---o0o--Ngun www.quangduc.

com Chuyn sang ebook 20 8 - 2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org ---o0o--Ngh thut Chmpa cng vi nhng cng trnh sng lp s v c gi tr c bit i vo tnh v gi ca mt nn ngh thut ca mt thi xa xa, khng ch huy hong v vt cht m ngay t bui u ngh thut Chmpa c thin hng i vo cuc sng ca thi gii siu nhin. Vi nhng tc phm iu khc thng qua nhng t liu bng ng, , m t v ti Pht gio pht trin hu nh khp tt c khng gian rng ln ca vng quc Chmpa t nim Bc Indrapura n min Nam Panduranga trc y l nhng bng chng sc nt v mt nn tng t tng Pht gio tng tn ti v pht trin su mnh i vi cng ng tc ngi thng qua nhng loi hnh, ni dung phn nh rt a dng ca cc tc phm c kin to trong d quan nim v tnh ngng hnh tng B Tt ( Bodhisatta) dng pht trin mnh vo thi k ny li cho nhn lai nhng tc phm iu khc c xem nh tuyt tc tr thnh nhng gi tr v gi i vi ngy nay. Ngi au kh v hin thn trong nim h lc ban tri cho khp tt c mi ngi ang hin din trn ci trn th. Cc v B Tt l nhng v c xem nh gn n th gii Pht cnh nhng v hnh nguyn li tha n thn hin xung trn gian cu gip chng sinh bng tinh thn i t, i bi. Ngh thut iu khc Chmpa miu t cc v B Tt vi hai hnh dng thng rt ph bin l hnh nh ngi ph n v hnh nh nam gii, bi v cn c vo b kinh Php Hoa (Saddharma Pundarica Sutra) mt b kinh tiu biu cho h i tha cho rng B Tt c 32 n thn khc nhau nh sn sn lm n gii, nam gii, ng nam, ng n ch v mc ch cu gip chng sinh ang au kh. M t trn mt khi ut chng ta thng thy hnh tng B Tt u tp trung vo cc th ng, ngi v trn chp nh u ca cc v lun c hnh nh ca Pht A Di mt hnh nh ca v lng quan nh lai cnh gii ca min Ty phng cc lc, ni m sau khi xo b bo

thn ci trn th nhng ngi tu theo Pht gio s c c Pht Di phng quang tip dn v sng cnh cc lc, ni khng c hn th, khng c tranh chp bi lng tham m si m m ch c s hoan h trn y min vin. ngh thut iu khc Chmpa vn tun th theo nguyn tt chung l tay tri lun c tt bng cm trng ht, bng sen hay hnh nc cam l v tay phi bt n Cam L xut hin hu nh tt c nhng tc phm ngh thut iu khc tng B Tt tm thy. Ngoi t th ng v ngi c miu t trn, hnh tng B Tt cng c th hin qua mtp nhiu mt, nhiu tay phn nh r quan nim ca hnh tng c Pht Chun hn l quan nim ca mt v B Tt Quan m. c bit s xut hin ca B Tt Bt nh (Padmapani) him thy trong ngh thut iu khc cc nc ln cn nh i Vit, Trung Hoa, Min inNay li xut hin kh ph bin trong ngh thut iu khc ca Chmpa. i theo mu s chung nhn nh v ngh thut iu khc tng B Tt ca Chmpa dng nh s dng ho t tng ph bin rng ri v n su vo tim thc ca tng ngh s sng to. Hnh tng B Tt miu t thc s i vo s hon thin ca tnh cch nhn vt, t b y phc cho n trang sc th hin r hn l mt ngi ph n hay mt ngi nam gii Chmpa mang y nt nhn chng Chmpa hn bao gi ht v phn nh c trng theo tng khu vc tp th. Cng ti tm chia phong cch ngh thut theo hai phong cch ca ngh thut iu khc theo hai trung tm Pht gio khc nhau v tng B Tt Chmpa NHM TNG B TT NG DNG Nhm tng ny c sp xp theo trnh t thuc cc nhm tng pha Bc Chmpa so snh vi ngh thut nhm tng thuc pha Nam. Nhm tng ng Dng c tri di t cc vng ca cc tnh Qang Tr n Qang Bnh. Trong cc hin vt tm v tng B Tt nh tng Mt Tng tm thy Qung Tr, tng Quan m i Hu, Long Bnh, Chin n.hu ht c tao dng theo kch tht ln v s ( gm c cht liu v cht liu bng ng) nhm tng B Tt thuc khu vc ng Dng mang tnh cht chng vn l y phc S Rng, cc hin vt trang sc trn cnh tay, i chn mang tnh cht qu phi v m t mt cch cu k vi cp lng my ni lin, i mt lim dim, khun mt thanh thot biu hin bng i mi mm ci y thin v nh cho php ta nh gi l nhng bc tng khi pht t nhng giai on ca Pht gio Chmpa bc vo thi k thnh tr. i sng t tng n nh i vao thi k thng hoa nn ngh thut sng tc cng bc vo giai on rc r nhng vn mang tnh cht nhp th i vo i sng v kin to cuc i bng cht liu li lc v an vui. C th thy rng nhm tng thuc khu vc ng Dng phn nh y hn v

mt nn ngh thut iu khc Chmpa ang bc trn nh cao ca giai on pht trin, ng thi i vo cuc sng mt cch thit thc, nhng tc phm kin to u nm nhm phc v cho nhn sinh to lp mt cnh gii tnh ngay ci th gian, c phn nh r nht thong qua cc tng Pht B Tt vo giai on ny. ---o0o---

NHM TNG B TT PANDURANGA


Hu ht cc tng c pht hin v tm thy pha Nam, tp trung vo thuc khu vc di tch an Bnh, Phan Thit v Phc Thin Xun ( Hm Thun Bc) tnh Bnh Thun. Cht liu chnh kin to tng l ng nguyn cht hay ng thau cng vi kch tht rt nh nhng khng km phn sc so. Cc tng B Tt Quan Th m (Avalokitevara) ng, ngi c trang tr bng cc loi vy da chm gt, ngc trn biu hin trng thi suy t biu th qua i mt m nhn m m vo mt ci xa sm no vi khun mt bun, i mi hi khp l c tnh chung cho nhn chng tng thuc khu vc Panduranga. c im tng B Tt khu vc ny vn tip tc xu hng Chm ho i vo trng thi dn d, khng cu k vo nhng ng nt trang tr cc np gp khc ca vy, trang sc th hin r nt v tnh cht bnh dn bng cc loi vng eo tay bnh thng. Dng nh cc ngh s Chmpa mun th hin mnh vo trng thi ca khun mt, tnh chast thong bun ca khun mt cho ta lin tng n giai on suy vong ca x hi Chmpa, mc d cc ngh s Chmpa c che lp bng hnh th tng cn i nhng vn khng thot c khi m t khun mt ca v B Tt n cha mt nt g ca s thao thc. Hu ht cc bc tng B Tt c tm thy khu vc Panduranga thng c nin i vo khong th k X XII, giai on m pha Nam cuc chin vi vng quc Campuchia, Chn Lp lin tip xy ra, i sng nhn dn i vo thi lon. Tm li: ngh thut iu khc Chmpa tht s chinh phc lng ngi bng nhng ng nt ti hoa c sng to mnh m taho nn nhng tc phm c gi tr c o v s, c sc sng xuyn sut vi thi gian, l kit tc ca nhng th h ngh s ti hoa Chmpa li cho i. Trong hnh tng B Tc qua bn tay ti hoa ca nhng ngi ngh s Chmpa i phn khi qut cho ta thy din mo bi cnh thng trm ca vng quc Chmpa thng qua ngn ng iu khc. cn l phn nh tinh thn pht gio vn mt thi d tng ng tr trong lng cng ng v truyn thng tn ngng hnh tng B Tt Quan Th m theo t tng mu h.

---o0o--Ht

You might also like