Pht Hc Vin Nha Trang, PL. 2513 - TL.

1969

Pht V Thnh Chng

Cao Hu nh ---o0o--Ngun http://www.quangduc.com Chuyn sang ebook 16-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
THAY LI TA LI NH XUT BN [01] - C PHT X HI N THI PHT T TNG N THI PHT GIA PH PHT A.- PH H THI T TT T A B.- MU H CA THI T TT T A N SANH PHT I.- GIO DC THI TH U II.- NI BUN CA THI T V BIN PHP GII TA III.- TU HNH V CHNG QU [02] - PHT GIO HA hay PHT CHUYN PHP LUN NGI U TIN GP PHT I.- GIO ON U TIN II.- C S V TN N U TIN 1.- BA ANH EM CA DIP QUY CHNH 2.-VUA TN B SA LA QUY Y 3.-TNH X K VIN V C S TU T 4.- VUA BA T NC QUY Y PHT TR V CA T LA 1.- CC VNG T V U B LY XUT GIA 2.- T KHEO NI U TIN 3.- NHN DUYN CH GII LUT 4.- T X KH PHT I TM B TH GIO PHP PHT TRONG S MNG KHI MINH S SNG NH THT 1.- TRNG HP MANG-NG T 2.- TRNG HP LY-XA B TC 3.- TRNG HP CA TN B SA LA GIO PHP PHT TRONG S MNG, XY DNG I SNG THUN LNG 1.- TRNG HP U DI

2.- TRNG HP NGC DA 3.- TRNG HP THIN SANH NGHCH CNH U TIN CA PHT 1.- B T A PHN NGHCH 2.- A X TH SM HI 3.- BI VN THNH CA T LA PHT GIO HA TI HAI NC VIT K V T X LY T CUI CNG V LI GIO HUN CUI CNG PHT NIT BN [03] - THNH CHNG 1.- X LI PHT (Sriputra), Tr Tu s mt 2.- MC KIN LIN (Maudgalyyana), Thn thng s mt 3.- PH LU NA (Prana), Thuyt php s mt 4.- TU B (Subhti), Gii Khng s mt 5.- CA CHIN DIN (Ktyyana), Lun Ngh s mt 6.- MA HA CA DIP (Maha Kasyapa), u s mt 7.- A NA LUT (Anirudha), Thin Nhn s mt 8.-U B LI (Upli), Tr Gii s mt 9.- A NAN (Ananda), a vn s mt 10.- LA HU LA (Rahula), Mt Hnh s mt [04] - THNH CHNG NGOI THP I T A.- TRONG CHNG T KHEO B.- TRONG CHNG T KHEO NI C.- TRONG CHNG U B TC D.- TRONG CHNG U B DI I. CHU L BN GI (Suddhi Panthaka) II.- NGI GNH PHN NI (Nid) III.- VN NH BCH C IV.- IU M S V.- NG KHUT MA LA VI.- QU T MU VII.- MA NG GI

---o0o---

THAY LI TA
Sau bao nm tm c v suy gm lch s Pht, n tng mnh nht p vo u c ti l hnh nh mt c Pht qu cao xa diu vi, m loi ngi c l khng bao gi vi ti. Nhng qua nhng mu chuyn o trn bc ng hnh ha ca Ngi m cc kinh sch ghi chp ri rc y, th hnh nh Ngi hin ra rt "ngi" vi y tch cht p nht ca ch .

Ci hnh nh va gn va xa y lm lc ch thong qua ri cht bin, lm lc li c h nh rt gn mnh. Nhng vic Ngi lm, nhng li Ngi ni, nhng Ngi ngh, sao quen thuc sng ng l thng! Quen thuc v sng ng n hnh nh mi xy ra hm qua y, ch khng phi trn lu vc sng Hng cch y trn hai mi lm th k! Trong lch s nhn loi, cha c mt siu nhn no c mt i sng thnh thin trn y v di lu nh c Pht. Ngi l mt ngi bng da bng tht, xut hin gia th k loi ngi, ch u phi nhn vt thn thoi ca tr tng tng! Nhng chng tch lch s xc thc mi khai qut c trong nhng nm cui cng ca th k trc, cng ngy cng c minh xc thm bi cc chng tch mi khai qut trong th k ny. Tt c nhng chng tch kia, phi hp vi nhng g cn ghi chp trong ba son quyn vng t nhiu th k truyn li, minh xc hng hn rng hnh nh diu vi nh gn nh xa ca c Pht trong lng tn 25 th k sau, khng phi l mt o gic, nhng l mt hnh nh thc ti cao siu. Tt c nhng chng tch kia, li cn ni ln cho nhn loi hay rng con ngi nu bit khai thc ng mc v ng hng mi kh nng ca mnh th c th t thnh ha n cng cc, cui cng tr thnh ng Gic ng ng nht bt nh vi vn php, vi mun loi. Thnh ha khng c ngha l t b tnh cht ngi. Cng thnh ha, tnh cht ngi li cng lu l ra r rt hn. La ngi ra, khng th c thnh. Trong khi ti ang m c c mt thin lch s Pht mang ngha ni trn, khng qu tha cht thnh m thiu cht ngi, hay qu tha cht ngi m thiu cht thnh nh nhiu thin Pht s m ti c, th tnh c ti bt gp tp bi "c Pht v Thnh chng" quay Rono ca o hu CAO HU NH, nguyn gio s i hc Vn Hnh, son dy cho hc tng ti Pht Hc Vin Nha Trang. c xong tp bi, ti thy c phn no tha mn, vi vng bin th khuyn khch o hu nhun sc li cho xut bn. l duyn khi khin c quyn sch ny ra i. Khi ra kin ny vi o hu cng nh vi nh xut bn Pht Hc Vin Nha Trang, thin ti ngh rng d tp sch u tay ny cha lt ht y tnh cht "va rt ngi, va rt thnh" ca c Thch Tn, t ra trong hin ti n cng gip uc k hu hc ti cc Pht Hc Vin trn ton quc hiu khi qut - nhng rt r - v ng Bn S ca mnh. Hn na, ti hy vng tp sch nh ny s l cht men khch l cc hc gi Pht gio khc trong

nc tip tc khai thc cuc i sng ng ca c Pht, di nhiu kha cnh tn k v linh hot mi khc. Nu t c cc c vng khim tn trn y, thit tng quyn "c Pht v Thnh chng" ny cng sng gi v ng c Pht t trong nuc tn thn lm ri. T m, Xun K Du (1969) Gio Th, Pht Hc Vin Trung Phn THCH THIN SIU ---o0o---

LI NH XUT BN
T ngy thnh lp Pht Hc Vin Nha Trang cch y trn mi hai nm, song song vi vic dy ni in cho ch tng ti Vin, chng ti c lp Nh Xut Bn ca Vin ph bin gio l ngoi i chng. V th, ngoi s kinh sch dch ra quc ng n hnh hng nm, nm no chng ti cng c gng cho xut bn thm mt s trc tc mi, hoc do Hi ng Vin hp son, hoc do gio s ca Vin bin kho ring. Nm nay, tp sch trc tc c in l quyn "c Pht v Thnh chng" ny. c mong ch Pht t n nhn n vi tt c nhit tm, nh tng n nhn cc n phm khc v trc ca Vin. Gim Vin, Pht Hc Vin Nha Trang Ha thng THCH TR TH ---o0o---

[01] - C PHT
Gio ch sng lp Pht gio l c Pht Thch Ca Mu Ni (Skya Muni).

Ngi ging sanh ti nc Ca T La (Kapilavastu) min bc x n , di chn Hy M Lp sn, nay thuc lnh th nc Npal vi th l Katmandou. Npal l mt quc gia ring bit khng thuc Lin bang Cng ha n . Khi mi sanh ra, Ngi mang tn l Tt t a (Siddhrta) do ch Sarvrthasiddha, Tu dch l "Nht th ngha thnh" (mi s nguyn u thnh tu). Ph vng ngi l Tnh Phn (Suddhodana) vua thnh Ca T La. Mu hu ngi l Ma Da phu nhn (My). Ngi thuc dng C m (Gautama), nn i thng gi Ngi l Tt t a C m (Siddharta Gautama), thuc chi phi Thch ca (Skya), Tu dch l "Nng nhn". Li nhn Ngi i tu, nn i tn xng Ngi l Mu Ni (Muni), Tu dch l "Tch Mc". Thch Ca Mu Ni c ngha l ngi n dt ca dng h Thch Ca. S xut hin ca Thi t Tt t a C m nh du mt bc tin quyt nh v i ca lch s nhn loi, m gio in Pht gio gi l "Pht v nht i s nhn duyn, xut hin th, khai ng chng sinh nhp Pht tri kin" (Pht v mt nhn duyn ln m xut hin i, l khai th cho chng sanh ng nhp tri kin Pht). hiu tm quan trng ca li xc quyt trn y, ta hy tm hiu Pht ra i trong hon cnh no v nh hng ca Ngi i vi ng thi cng nh i vi hu th ra sao. ---o0o--X HI N THI PHT Khong tam thin nin trc Ty lch, ging ngi du mc A L A (rya) t Trung (c thuyt cho rng t vng Caucase) lm mt cuc di dn v i trn vo Ba T v Bc n . Ngi A L A thuc ging dn da trng, thng minh, th cht cng trng, v nh th ch hu hiu, chinh phc rt l th dn n l ging ngi t La T (Dravida). Dn Dravida vn ngi nh th, da en, th cht yu ui, nn mc d c mt truyn thng tm linh kh vng chi, phi quy hng trong ti nhc. Sau khi chinh phc xong n , giai cp lnh o tinh thn ca ging ngi A L A l o s B la mn bn cho cng b php in M N (B lut Manu), cn c vo , k chin thng xy dng trt t x hi mi.

Lut M N chia ton th lnh th n ca ngi Dravida thnh Ng n v chia ton th dn chng sng trn lnh th y thnh bn giai cp, trong c hai giai cp thng tr l B la mn v St l, cn hai giai cp Ph x v Th la l hai giai cp b p bc. cng c a v, gio s B la mn (Brhman), tc gi php in M N, t lit mnh vo hng nht, nm c quyn v hc thut t tng, buc ba giai cp kia phi rm rp tun theo. V rng buc ba giai cp kia, h x dng nhiu thn ch b him v gi c quyn ch tr t l. Trong khi c quyn tn gio vn ha nm trn trong tay B la mn, th c quyn chnh tr li nm trn trong tay giai cp St l (Ksatriya). Giai cp ny gm nhng tay thin x, ch tr vic cai tr, c hng quyn th tp cha truyn con ni, c ton quyn sanh st i vi nhn dn v xem lnh th cai tr nh t hu ring ca h. Giai cp th ba l Ph x (Vaisya) gm cc gii nng, cng, thng khng c quyn hc hi, sng nai lng lm vic cung phng hai giai cp gio quyn v chnh quyn trn v tha h b p bc. Giai cp th t l Th la (Sdra) gm cc th dn tin tr v ging ngi Dravida bi trn. y l giai cp h tin bi t v khn cng nht. Lut M N, chng 8, tit 270 - 272 quy nh rng Th la l giai cp tri sanh ra lm n l, rng nu Th la ku tn B la mn th b ct li, rng nu khng tun lnh ca giai cp thng tr th nu du vo l tai v.v... Hn th v b nc mt nh tan vn cao , ch x hi bt cng cng nung nu thm hn th y. Xung t gia hai phe, khi ngm ngm, khi bc pht, l mt ung nht thng trc ca x hi n thi by gi. Nhng bt c mt xung t no xy ra cng u v dp tt mt cch tn nhn. Hai giai cp Th la v Ph x sng trong ut hn ca a ngc trn gian. Gia lc y, Pht xut hin, Ngi lm mt cuc cch mng x hi v i, tuyn chin vi ch giai cp bt cng cao ny. Ngi thng tay xa b ht mi giai cp. Ngay khi cn ngi ta thin di gc cy B , Ngi dng dc nu nguyn l cuc cch mng y bng mt tuyn ngn dt khot: "i a chng sanh giai hu Nh lai tr tu c tnh" (Ht thy chng sanh u c c tnh tr tu Nh lai).

n khi ra hnh ha, Ngi thc hin nguyn l y bng phng chm: "T tnh xut gia, ng qui Thch th" (Bn giai cp xut gia u mang tn h Thch). l trng hp ca u B Ly, thuc giai cp Th la vn xut thn lm ngh th co v thng, v sau tr thnh mt trong mi v i t ca Pht, ng u v gii lut. l trnfg hp ca dm n Ma ng Gi cng thuc giai cp Th la, v sau tu chng qu A la hn. cn l trng hp ca nhiu v khc na trong thnh chng ca Ngi, vn sng bng nhng ngh ty tin v ti nhc nht trong x hi n trc khi xut gia. ---o0o--T TNG N THI PHT Ging ngi A L A sau khi du nhp n , nh lu vc ph nhiu sng Hng v bn cht thng minh sn c, pht trin c ti y mt nn vn minh cc thnh. Bt u vi b Rig Veda gm nhng thnh ca li ti p, xut hin cch y trn bn ngn nm, v sau gio s B la mn li b tc thm bng ba b Yajur Veda, Sama Veda, Atharva Veda quy nh cc nghi thc t l, to thnh bn b thnh th u tin gi l T Ph . Vi b T Ph , gio s B la mn gi c quyn hon ton c v t tng v tn gio. Tip theo, gio ngha T Ph li c pht trin thm trong b o ngha th (Upanishad) vi vn c tng mt tinh vi v ngha l v cng uyn o. Ba c im ca o ngha th l gio ngha bt nh, gio ngha lun hi nghip bo v gio ngha gii thot, tng hp c hai dng t tng ca hai ging ngi Arya v Dravida m hon thnh v tr quan t ng trn cn bn nht thn gio. Gio l vn thm uyn, cch truyn b li mang y tnh cht thn b v phin toi (khng bao gi chu gii thch), to c cho giai cp B la mn mt a v ti cao tha h nhn danh "ng sng th" m honh hnh. Giai on pht trin ca o ngha th ko di khong hai trm nm, t 750 n 550 trc Ty lch. T tng o ngha th cc k phong ph, nhng ri cng v th m v sau phn ho kinh khng. V gio s B la mn quyt tm gi c quyn t tng v tm linh, nn cc gii c hc ngoi B la mn khng cch g tm hiu c. Do , phn ng kch lit ca cc gii ny, mun chng i li nh phi hng v cc mn hc duy l. Cc mn phi trit hc t nhin ua nhau ra i, nghin cu v

thuyt minh phng din vt cht ca v tr. C hai xu hng chnh: mt c th v mt tru tng. Xu hng th nht thuyt minh phng din c th ca v tr, cho ra cc b i lun nh: i lun, Thy lun, Ha lun v.v... Xu hng th hai cho ra cc b i lun nh: Thi lun, Phng lun, H khng lun v.v... By gi, t tng n phn tp n cc . V trc s phn tp ri ren y, qun chng khng cn bit tin ai, hoang mang cng n cc . Qun chng bt u nghi ng chn l ca gio l truyn thng T Ph v o ngha th. Kt qu ca tnh trng ny l hai xu hng i nghch v nhn sinh c qun chng nhm mt ha theo. Xu hng thun th hng lc th thin v vt cht ch ngha vi ch trng hu kin trit . Xu hng trn i vo ni tu kh hnh th thin v ym th ch ngha vi ch trng khng kin cng trit . Nhu yu ti cn thit lc by gi hin ra qu r rng: Phi tm cho ra mi o ln khai thng chn l, lm ni nng ta thch hp cho mt nhn sinh quan lnh mnh. Tnh th i hi mt tn gio cch mng v t tng hi hai yu t nht qun v vin mn. Gia lc y Pht xut hin, Ngi lm mt cuc cch mng t tng v i, bi xch tt c cc xu hng cc oan qui hng v mt mi l : Trung o Duyn khi. T , Ngi khai trin thnh mt h thng gio l mi nhm t cu mnh, cu dn tc n ng thi v cu ht thy nhn loi mun i v sau. Pht xut hin nh mt vin ngc "nh thy chu" gn trong c mt ao nc ng b quy ng c ngu, v m mt li thot chung cho t tng gii n by gi. ---o0o--GIA PH PHT Khi ngi A L A thit lp Ng n, ton th lnh th n c chia thnh nhiu vng quc (Th tc). Lnh th ca dng h Thch Ca l mt trong nhng vng quc y. V vua u tin ca dng h ny tn l "Chng s ha" (c mi ngi a thch). T vin t Chng s ha truyn n i i Thin Sanh Vng l t by i ca thi t Tt t a. H thng tha

k nh sau: i Thin Sanh Vng - S Ma - u La - C La - S T Gip - Tnh Phn Vng - Tt t a. ---o0o--A.- PH H THI T TT T A S T Gip ci Kin Gi Na (Em gi A Noa Thch Ca) sanh c nm ngi con: 1.- Tnh Phn Vng ci Ma Da phu nhn sanh ra Tt t a sau by ngy th t trn, sau Tnh Phn Vng ci Ma Ha Ba X Ba sanh ra Nan . 2.- Bch Phn Vng c hai ngi con l B t a v A Nan. 3.- Cam L Phm Vng c hai ngi con l Ma Ha Nam v A Na Lut. 4.- Hc Phn Vng c hai ngi con l B Sa v Bt . 5.- Cam L Vng Phi ly Thin Gic Vng sanh Da Du la. ---o0o--B.- MU H CA THI T TT T A A Noa Thch Ca Vng vua thnh Thin T nc Kosala, ci Da Du La (Em gi S T Gip) sanh c ba ngi con: 1.- Thin Gic Vng ci Cam L Vng Phi sanh ra B v Da Du La. Da Du La l v ca thi t Tt t a. 2.- Ma Da phu nhn ly Tnh Phn Vng sanh ra Tt t a ci Da Du la. 3.- Ma Ha B Xa Ba cng ly Tnh Phn Vng (Di mu ca Pht) sanh ra Nan . ---o0o---

N SANH PHT Theo phong tc n , Ma Da phu nhn trc khi h sanh con u lng phi v qu m c. Nhng, khi gn mn nguyt khai hoa, phu nhn li xin php Tnh Phn Vng c ra ngoi thnh du ngon, ri mi v qu sau. Nh vua lo ngi, bn ch thn cng vi mt on th n i theo h tng. n vn Lm t ni (Lumbini) pha ngoi thnh Ca T La, phu nhn cm thy trong ngi kh chu, va mi vn tay vo mt cnh cy V u th n sanh vng t ti y. Gio in ghi chp rng sau khi n sanh, Thi t ng dy ngonh mt nhn bn phng, ri bc by bc, mt tay ch ln tri, mt tay ch xung t, m ni rng: "Trn tri di tri ch c ng l ch tn". Tip theo, Ngi ni : "T v lng kip kip n nay, phen ny l ht". Ni xong, Thi t tr li nh mi tr s sinh bnh thng khc. Trong khi , Tnh Phn Vng va sung sng va u lo ng hu bn phu nhn v thi t, mt m chiu nhn theo khng st mt c ch no. Qun chng nghe tin vui cng x n chim ngng thi t. Trong s ngi n xem c mt thy tng B la mn tn l A T (Asita) bc hc a vn, thot nhn thi t, th nng nc xin nh vua cho php xem tng thi t. Sau mt hi ngm ngha, A T t v ht sc ngc nhin, tu vi vua rng: "y l mt v cu tinh ca nhn loi va ging trn. Nu lm vua th l mt v Chuyn lun thnh vng, em li an lc cho th gian v mt chnh tr. Nu xut gia th s thnh bc i gic ti cao, thnh tu tr tu chn tht, gii thot cho c nhn loi v mt tn gio". Nm Thi t n sanh cch y vo khong trn hai mi lm th k. Ngi n sanh nhm ngy trng trn thng Vesak lch n , tc l ng ngy rm thng t m lch ca ta. V nm sanh, c nhiu thuyt khc nhau, tu trung c hai thuyt ng tin cy nht. Kt qu ca hai thuyt cng gn st nhau. Theo "Chng Thnh im K" tnh cho n ngy nay th Pht nhp dit vo nm 485 trc Ty lch, tc sanh nm 565 trc Thin cha, hay cch y 2533 nm (tnh n 1968 dng lch).

Theo kho chng ca cc nh kho c Ty phng th Pht nhp dit vo nm 483 trc Ty lch, tc sanh vo nm 563 trc Thin cha, hay cch y 2531 nm (tnh n 1968 dng lch). Nu hai thuyt trn y gn ng th c Pht ra i trc Khng T khong 12 nm hoc 14 nm. Nhng theo Hi Pht gio Th gii sau khi tham kho nhiu s liu, phn quyt rng c Pht nhp Nit bn cch y (1968) 1512 nm, nh vy Ngi ging sanh cch y 2592 nm, hay trc Ty lch 642 nm. So vi Khng T, Pht ra i trc 73 nm 1. Ti ch Ngi n sanh (vn Mm t ni), nm 1896, nh kho c ngi Anh Cuningham khai qut c mt tr (mt trong bn tr ca vua A Dc chn ghi du bn ni gn lin vi lch s c Pht gi l T ng Tm), trn tr c khc nm dng ch: 1.- Nm Thin i Thin Kin th 25, A Dc ch thn n y chim bi. 2.- c Pht , dng h Thch Ca i xut gia, n sanh ni dy. 3.- Vua sc dng thch tr k nim ni Ngi n sanh. 4.- Thn Lumbini ni Pht n sanh c min thu. 5.- l hng n Pht i vi ni Ngi n sanh. Ty phng mnh danh tr y l "bn khai sanh ca c Pht". V t , Ty phng mi chu tin rng c Pht l mt nhn vt lch s. V cng t Ty phng li cng ch trng x vo nghin cu t tng Pht hn trc. V trc kia h cho rng Pht l mt nhn vt thn thoi v hc thuyt c gn cho Ngi ch l mt sng tc tp th ca nhiu i kt hp li. ---o0o--I.- GIO DC THI TH U Theo gio in th lin tip trong by ngy sau khi Thi t n sanh, nhiu im l xut hin. n cui ngy th by, mt i bin c xy ra: Ma Da phu nhn t trn. Di mu Ma Ha Ba X Ba (Mah Prajpati) m nhim nui nng Thi t cho n khn ln. B c bit thng yu Thi t, v mc du v sau chnh b h sanh Nan (Nanda), nhng tnh thng ca b lun lun t nng vo Thi t hn chnh con mnh.

Mt on ba mi hai cung n c tuyn chn gip b trong vic chm sc Thi t: tm ngi ph trch bng m, tm ngi ph trch tm ra, tm ngi ph trch b mm, tm ngi ph trch by tr chi vui. Tui u th tri qua nh nhng trong an lc hon ton. Dn dn ln khn, Thi t t ra thng minh , lanh li hot bt v rt d thng. Tuy cn tr th, thi Thi t trang nghim phi thng, tnh tnh khng ging bt c mt ch b no khc. Sng trong cnh nhung la cao sang, tm hn Thi t nh gi vo mt ci xa xm, dng mt lun lun m chiu suy ngh. Nhng cuc vui do cung n by ra trc mt hng ngy khng em li cho Thi t my may hng th v hoan lc. Khi Thi t ln by tui, vua cha cho mi danh s khp cc nc v dy. Tt c kho hc thut ti cao ca n thi by gi l T Ph v Ng minh, Thi t u c truyn dy y . * Ng minh gm c: 1.- Thanh minh, tc ng hc v vn hc. 2.- Cng xo minh, tc cng k ngh hc. 3.- Y phng minh, tc y dc hc. 4.- Nhn minh, tc lun l hc. 5.- Ni minh, tc o hc. * T Ph gm c: 1.- Ly cu Ph (Rig Veda) tuyn tp nhng thnh ca ti p ca ging ngi A L A, mang nhiu tnh cht thn thoi, rt phong ph v cm ngh, c cng nng luyn php dng sanh. 2.- Tha m Ph (Sama Veda) dy v nghi thc t t. 3.- D nhu Ph (Yajur Veda) dy v binh php. 4.- A tht b Ph (Atharva Veda) dy v vn hin ch thut. Trong thi gian nm nm, t by n mi hai tui, Thi t hiu thng sut v tng tn mi mn khoa hc trong Ng minh cng nh tt c kin thc trit hc ca T Ph . Vi tui th u m hc mau nh th, v Thi t l mt con ngi c bit phi thng, nghe mt bit trm, trn th gian xa nay cha tng c. Sau nm nm, cc danh s khng cn g dy na, nn tt c u xin t ng rt lui. Tip , qua nm mi ba tui, Thi t chuyn luyn v thut. Bn cht cng trng, Thi t hc tt c b ban v ngh v

chin thut chin lc trong mt thi gian k lc. Nht nht Thi t u thng sut thun thc. By gi trong Ng n, cc nc ng chia r trm tr?ng v cng ua tranh b vng. Trong cc nc mnh c hai nc pha nam Ca T La l Kiu Tt La (Kosala th X V) v Ma Kit (Magadha th Vng X) l hai nc hng cng bc nht v khng ngt dm ng lnh th cc ln bang. Tnh Phn Vng nay c con vn v ton ti nh th cng xy mng v sau Thi t s l v Thnh Vng chc chn thng nht c ton th lnh th n quy v mt mi cho dng h Thch Ca. Nhm sy y, nh vua h lnh cho tt c cc vng t thuc h Thch Ca phi luyn tp v thut. Mt hm, nh vua triu tp i hi t th ti cao thp, B t a, em con ch, bn mt mi tn xuyn lun ba lp trng ng. Nan , em rut cng vi mt mi tn v cng thnh cng khng km. Khn chng v tay reo vang. n lt Thi t, ngi bo th gi vo v kh mang cung n t truyn ra cho ngi dng, v cung n ca thanh thiu nin ng thao dt khng mnh. Mt mi tn bung ra, by lp trng ng u b xuyn thng. Khn chng v tay nh sm vang. Sau cuc t th ny, ton th dng h Thch Ca m i yn n mng. Mi ngi u sung sng vng tin nghip rc r tng lai ca dng h mnh. Nht l Tnh Phn Vng. ---o0o--II.- NI BUN CA THI T V BIN PHP GII TA Mng ln ca nh vua c vut ve nh th, nhng ring Thi t th cng ngy cng km vui. Sc nh li tin on ca A T , Tnh Phn Vng rng mnh lo s. Ngy ngy nh vua cho m i hi ca v nhc linh nh mong Thi t i su lm vui. Khng mt bin php no xt ra c th phc v cho mc ch y m khng c nh vua em ra x dng, t d d bng ca ci chu bu, bng gi p ru ngon, cho n bng cung in bn ma thit lp ring cho Thi t . Nhng tt c u v hiu. Ni bun ca Thi t khng khuy c, l v bn cht Thi t l bn cht thnh nhn, m hng ngy t trong triu cho n ngoi qun, u u Thi t cng chng kin thng trc nhng cnh tng bt bnh ng nght th ca x hi n thi by gi.

S liu ghi chp rng, lc cn u th, mt hm Thi t theo ph vng i th st tnh hnh nng thn, chng kin cnh lm than ca nng phu, tay lm chn bn, m hi nh nhi, lm vic u tt mt ti sut ngy cho n m khuya m cha c ngh ngi, trong khi y th ph vng v mnh ngt ngng trn nga xe vi lng ta tn vng, tiu dao ty thch. Hai cnh tri ngc nhau y khin Thi t khng chu ni. Li thm, nhn xung m rung, cnh su b cn trng hin ra theo lung t cy, ang l nh lc nhc mt cch th thm th tip lin theo hng trm qu diu chim chc trn tri x xung tranh n. Cnh mnh hip yu phi by ra mt cch v tnh v tn khc nh th, khin Thi t bi hi au xt. Chng sanh au kh, x hi bt cng. l nhng hnh nh dt khot in m nt vo tm khm b bng ca Thi t. Nhng chng kin k tip v sau ch t thm nt in y mi ngy mt m hn, khng sao ty xo c. Trc tnh trng mi ngy mi em li nhiu u lo cho mnh, Tnh Phn Vng ngh n k ci v cho con cng sm cng hay, nhng mong rng l si dy thn hiu nht rng buc Thi t. Nm Thi t mi by tui, cng cha Da Du La (Yasodhar), ngi p con vua Thin gic (Suprabuddha) thnh Thin T (Devadarsita), c kn chn lm v Thi t. Ngoi Da Du, ph vng cn ci thm cho hai phu nhn khc na, vi rt nhiu cung phi m n tc trc chu hu. Ni bun khng v th m vi. Khi Da Du h sanh con u lng l La hu La (Rhula), Tnh Phn Vng ngh rng t y chc Thi t s phi v thng con m khng ngh n vic xut gia. Nhng bnh ca Thi t l bnh nan y. Mi cuc truy hoan ch c tc dng trong chc lt. Sau , u li tr v y. Ni bun vn khng vi. Tng truyn rng, gii ta ni bun, Thi t xin xut thnh du ngon, c Xa Nc (Chandaka) theo hu. Ba ln ra khi ba ca thnh, Thi t chng kin ba cnh nhn sinh thng kh bi t. Ln u gp mt c gi d dng, thn hnh tiu ty, mt my thiu no, dng dp bc nhc, i ng khng vng. Ln nh, gp mt ngi bnh, bng phng to nh ci trng, hi th thoi thp, chn tay gy t, ming rn bi ai, mt y ngn l. Ln ba, gp mt c quan ti, theo sau l nhng thn nhn, u b tc ri, gng mt su

no, tng cn r ln nhng ting nc di m thng bung tim l phi ngi nghe. Sau ba ln Thi t chng kin ba cnh gi, au, cht, Tnh Phn Vng h lnh trang hong mt chn vin lm cch xa ngoi thnh, phi nhiu cung n n y ma ht, ri mi Thi t ra do chi. Tnh Phn Vng sai mt mu thn tn l u Di (Udyin) iu khin m cung n y v cho php ton quyn dng mi mu thut, min sao cm d c Thi t. u Di chn mt m n xinh p nht ln l Tn L dy cho php yu thut m hoc v quyn r Thi t. Sau sut mt ngy tc ng v hiu, u Di ra lnh cho cung n rt lui. Ri trong cnh vng lng tuyt i ca hong hn ng xung, u Di cng Thi t ngi chung chiu, m o v ba ni thng kh ca nhn sinh l gi, bnh, cht, v mi i ha ca ng dc. u Di chin bi. t lu sau, Thi t xin xut thnh ln na, cng n vin lm c. Thnh lnh, ngi gp mt v sa mn t xa i n dng dp thanh thot khc i. Thi t hn hoan tin n n tip. Hi: "Xem trang phc ca ngi sao khng ging ai ht? Th ngi c phi l ngi khng?" p: "Ti l ngi nh tt c mi ngi, nhng ly khai rng buc ca gia nh, lm sa mn. V mun ri b kh no ca cnh gi, bnh, cht, ti ch mong cu c o ln em li t do gii thot hon ton. i vi ti hin gi, khng c g ng gi l su lo, cng khng c g ng gi l hoan h. Ti khng ham ca, khng ham sc, trn ngy trong rng ni u tch, dt la mi rng buc danh li th gian, khng ngh n ci "ti", cng khng ngh n ci "ca ti". Khng c ci g l u hay tnh la chn, cng khng c ci g l xu hay tt phn bit. Ti i lang thang kht thc cc th trn, hay cc thn trang ch l nui sng ci thn gi hp ny m thi. Gp ai b tai ch kh no, ti tm cch gii cu h. Ti khng s ngi khc bo th, cng khng mong c k ghi nh cng c. Ti ch bit chng sanh au kh ang cn c gii cu!" Nghe xong, Thi t thy lng mnh v cng sng khoi, ri t ngh sao t tng ca sa mn kia rt ging t tng mnh. Thi t ci xung nh l t lng ngng m, nhng khi ngng dy th khng thy sa mn u na. T , Thi t quyt tm tm cho ra o c gii thot.

Mt m trng trn, sau mt cuc ca v ko di v cung phi m n mi mt ln ng ra ng say m. Thi t chn ngn ng ngm cnh trc hin nguyn hnh y ri ln vo phng nhn mt v con ln cui cng, xong xung chung nga bo Xa Nc dt con nga Kin trc (Kanthaka) ra, ri hai thy tr cng thot khi cung in di nh trng vng vc. n mt khu rng cch thnh khong mi dm th xa xa hin ra bng mt o s ng ngi tu di mt gc cy. o s tn l Bt gi v khu rng y gi l Kh hnh lm. Thot thy bng o s, Thi t bo Xa Nc dng cng xung nga v ra lnh cho Xa Nc em nga tr v thnh tu r t s cho ph vng bit. Xa Nc khng chu v nht quyt i xin theo. S liu cn ghi chp cuc i thoi gia Thi t v Xa Nc t khi cn trong chung nga cho n pht t gi ny. Cuc i thoi dai dng vi nhiu chi tit lm ly bi thit, lt ht tnh ngha thy tr, o ngha cha con v chng. Nhng trc hoi bo cng rn nh kim cng ca Thi t, cui cng Xa Nc nh phi tr v, mang theo nm tc v o mo ca Thi t v tu trnh ph vng. Xong u y, Thi t chong mnh c sa vo, tin ti trc mt o s Bt gi xin cng tu. T y, mt cuc i mi bt u khc hn vi cuc i vng gi c. Mt cuc chuyn mnh ton din ng lp lp xy ra, a n cuc thot xc v i bi hng nht ca lch s con ngi m Thi t s thc hin c su nm sau. Nm Thi t xut gia, theo s liu Bc phng th l nm ngi mi chn tui. Nhng theo s liu Nam phng, th nm y ngi hai mi chn tui. Nin i sau tng rng hp l hn, v nu nin i ny ng, th nm ngi xut gia tc l nm 531 trc Ty lch hay cch y (1968) l 2502 nm. Nu theo cng nguyn Pht gio hin nay th nm y l nm 595 trc Ty lch, hay cch y 2563 nm. ---o0o--III.- TU HNH V CHNG QU Khi Thi t tin ti th nhiu o s trong nhm Bt gi thy tng mo siu phm ca ngi bn tranh nhau ra tc l. Thi t trnh by mc ch ca mnh, c h p rng y h ch tu cu ln ci tri, ch khng cu gii thot v gic ng.

Theo php tu ca nhm ny th v trang phc h mc o kt bng l cy; v thc n, hng ngy h ch n ru xanh, r cy, da cy, hoa qu khi i. Tuyt i khng dng vt thc cn ti tt. Thnh thong c i kht thc th em b th cho ngi khc, ring h ch n cht t tha, qu h cm hi m duy tr sanh mng. Khi n th bt chc chim, dng hai chn kp thc n t vo ming. Trong nhm tu kh hnh ny, c k t sng n chiu di nc lnh vo mnh t u xung chn. C k mi ngy hai hoc su ln ngi trn tng bng. C k nm ng st bn bp la hng p mnh trong tia la nng. C k sut ngy ln di nc, cu o nh quang minh ca mt tri mt trng nhip vo mnh. Thi th tr lp v cng k d. Tt c cc kh hnh y, theo h, s chiu cm kt qu an vui v sau cc ci tri. Thi t nghe qua, ly lm au xt cho h, khuyn h b li tu y i, vin l rng: gi s cc php tu y c em li khoi lc ci tri i na th sau khi hng ht qu vui, vn phi tr li chu kh nh trc khi cha tu, nh vy kh n chiu tp kh kia, ch khng li ch g ht. Hn na, chim chc cng n tri cy, u c v th m sanh ln ci tri c? Bn ni qua, bn bc li, khng ai nghe ai. Cui cng h yu cu Thi t nu chu li vi h, h s tn Thi t ln bc trng lo ti cao v c tn knh nh tri Thch, tc nh ng Sng th ca h. D nhin, Thi t khng chp nhn. Trong nhm Bt gi c mt o s ang tu php nm ln gia t, c nghe Thi t ni lin ng dy gii thiu n tin A La Lam (Arada Kalama) m ng thi tn ln ngang hng thnh gi, hin ang iu khin mt o trng ln ti ni Tn . Thi t li y ch mt hm. Qua hm sau, ln ng tm gp A La Lam. Trong khi y, kinh thnh Ca T La no lon v c tin Thi t b i tu, Tnh Phn Vng cho hai i thn cp tc ui theo n Kh hnh lm. c y mch bo, hai i thn y ln ng rt theo na, gp Thi t dc ng. Hai ng vin mi l l thuyt phc Thi t tr v, nhng v hiu. Cui cng v qu cm phc ch st ca Thi t, h nh rt lui v ha s xin

chn mt nhm o s theo hu bu bn tu hc, hu gip Thi t trn bc ng cu o. l nhm nm ngi Kiu Trn Nh (Ajnata-Kaundinya), A X B Th (Asvajit), Ma Ha Bt (Bhadrika), Thp Lc Ca Dip (Dasabala-Kasyapa), Ma Nam Cu L (Mahanama-Kulika) v sau cng tu vi nhau vn Lc Uyn v cng chnh l nm i t u tin ca Pht. Sau cng hai v i thn co bit. Thi t vt sng Hng, bng qua ni Linh thu (ting Php gi l Pic des Vautours), ri vo thnh Vng X, th nc Ma Kit (Magadha). Dn trong thnh ny thy din mo khi ng ca Thi t th x n xem. Ting n ti tai nh vua Ma Kit l Tn B Sa La (Bimbisara). Nh vua xa gi n yt kin. Trc kia tng nghe n v ti nng qun chng ca Thi t c vn ln v, nay c chnh mt trng thy din mo oai nghi k v, trong lng nh vua cm thy mn phc v thng tic v hn. Thng tic l v theo ng ngh, mt ngi nh Thi t sao khng chu lm vua cho thn dn c nh. Hay l v Ca T La l nc nh chng? Ngh th, ng lin ngh vi Thi t xin nhng na phn lnh th nc ng cho Thi t cai tr. Thy Thi t lc u, ng li ngh xin nhng hn ngi vua ca ng li cho Thi t, v chnh ng ch xin lm b ti phc v, hu mong nc Ma Kit nh ti c ca Thi t m tr nn thnh tr ph cng hn. Nht nht Thi t u t chi. Li cui cng ca nh vua trc khi tin bit l cu nguyn Thi t sm c o, v sau khi c o, trc tin hy n cu nh vua. Thi t chp nhn li thnh nguyn ny. Ra khi thnh Vng X, Thi t tip tc hnh trnh i tm o s A La Lam. Bui u mi gp, Thi t ht sc hoan h v A La Lam qu tnh l mt nh thng thi bc hc a vn, ng thng sut mi t tng hc thut B la mn. Khng nhng th, ng cn tinh thng c gio in ca S lun (Smkhya). Nhng g ng bit, ng u tn tnh gii by cho Thi t nghe. Chnh trong thi gian ny, Thi t luyn tp cc php tu Thin, t s thin n thin phi tng phi phi tng. Thi t ch hc trong mt thi gian rt ngn l thu nhip ht yu php ca A La Lam. n khi luyn xong php thin phi tng phi phi tng m A La Lam cho nh th l t cu cnh gii thot, Thi t thc mc hi: "Trong nh y, cn c tng ng khng? Nu khng, th sao gi c l phi tng, phi phi tng? Nu cn, th ng y c tri gic khng? Nu khng tri gic, lm sao

trnh khi b cnh gii nhim trc tri buc? Nh vy cha phi cnh gii cu cnh gii thot m ti mong cu!". A La Lam nghe Thi t ct vn nh trn, mt mt lng t thy h thn, nhng mt khc li cng cm phc Thi t bi phn. Trn bc ng cu o, sau A La Lam, Thi t cn c gp mt o s lng danh khc na l Ut u Lam Pht, cn gi l Ut (UdrakaRamaputra). Ut kin thc tuy c phn rng hn A La Lam, nhng hng tu khng khc nhau, v ng ny cng thuc phi S lun. Sau khi t gi Ut , Thi t cn i vn du nhiu ni khc. Cui cng khi i n b pha ng sng Ni lin thin (Nairaujan), mt chi nhnh ca sng Hng, Thi t nh ln ni Bt La Cp B gn y tnh tu. Nhng khi leo ln, thy ni y khng phi chn tch mch thanh tnh. Thi t li tr xung, vt sng Ni lin thin, nhm hng ni Gi Da (Gaya) tin ti. Gn y, c mt khu rng m cc o s thng t tp tu kh hnh, nn cng gi l Kh hnh lm. Vn Lc uyn chnh trong khu rng ny. Rng Kh hnh ny thuc lnh th Ma Kit , nm trong a phn thn u lu tn (Uruvilva), cnh ni Gi Da, khong gia sng Hng v sng Ba la ni, mt trc nhn ra sng Ni lin thin. Phi bc sng ny li c ni Tng u ( ni u voi), phong cnh ton vng tht tch mch, rt thun tin cho vic tnh tu. Sau khi quyt nh chn ni ny lm o trng, Thi t th cng quyt khng ri b trc khi cha c o. Ti y, hin c thp k nim gi l thp Pht Gi da (Buddha-Gaya), ting Vit gi l B o trng. y khng bao lu th nm ngi trong nhm Kiu Trn Nh do hai i thn chiu m cng n khn cu xin Thi t cho php kt bn cng tu. Ti y trong su nm lin, Thi t khng theo php tu k qui ca nhm Bt gi trc kia, nhng nhng kh hnh m Thi t tri qua cn vt xa kh hnh ca nhm y rt nhiu. Sut ngy m, Thi t ch chuyn lo gi gii tham thin, qun n b ng. Thi gian tu nh th ko di kh lu, cng ngy sc khe cng gim st, mt trm, mi nh, xng ln xng nh li ra. Thn hnh Thi t ch cn l mt b xng vi lp da mng bao bc bn ngoi. Thnh thong voi hay vn n tip t cho mt t hoa qu hoc vi ht u n. Thm ch v sau mi ngy Thi t ch cn n mt ht m hoc mt ht la mch, ct ch cm hi. Thm tm Thi t ngh rng c chu kham kh nh vy mi khc phc c xc tht, dit tr c phin no.

Nhng tri qua nhiu nm kham kh nh th, phin no vn khng tiu, m thn th th khng cn g c gi l hnh dng con ngi na. Th phng php ny khng c, Thi t i tm phng php khc. Bt kn c mi ln ming Thi t luyn php nn th, nh ch h hp. Nhng kt qu em li l: mt hoa, tai , trn trn nh c dao m, trn nh u nhu c roi da qut xung. Su nm tri qua, phin no, vng tng vn khng on dit, tnh dc, sanh t vn khng tiu tr. Con ng gii thot cng mt m xa thm. Trong khi y, nhm Kiu Trn Nh thy nhit tm cu o cao ca Thi t, ht thy u tn th ngi nh tri Thch, lun lun chu hu bn cnh. Cng trong khi y, Tnh Phn Vng nh con thnh thong cho ngi n d la tin tc. c nghe Thi t tu kh hnh qu sc cc kh, nh vua bt gic r ln khc. Qu thng con, vua sai A Nc em trn tu m v n cho Thi t dng. Ma Ha Ba X Ba v Da Du thng xt khng km, cng gi theo tng phm ca mnh v cn dn Xa Nc phi c ht sc nn n Thi t thu nhn ph vng v thn quyn an tm. Khi Xa Nc gp Thi t th Thi t nht mc t chi, vin l rng lm nh th tr ngi ng tu, Xa Nc li k cho Thi t nghe nhng vic xy ra ti hong cung t ngy Thi t ra i, nhng va mi bt u th b Thi t chn li, bo Xa Nc phi cp tc li bc, Thi t yn tm tu hnh. Sau su nm kh hnh, mt hm Thi t bng ngh rng: "i s gii thot u cn bt buc nhc th phi chu kh? i n kht ung l vic d nhin. iu cn thit l : khng nn n nhc th v nn qun n i. V nu khng qun n th tm khng th thanh tnh. M tm khng thanh tnh th u khng th tiu tr. u khng tiu tr, lm sao n c o ln gii thot". Ngh th xong, Thi t ri ch ngi, xung sng Ni lin thin tm ra sch s. Tm xong tr ln, chn l khng ni v kit sc. Ng qu bn b sng, Thi t phi dang tay ln vn mt cnh cy mi ng dy c. Gng thm vi bc na li ng qu. By gi ti bn b sng c mt c gi chn b tn l Nan Ba La, cn gi l Tu Xa a (Sujata) thy tnh cnh thm no nh th bn vt mt bt sa b

ti em dng, Thi t lnh th. Ung xong giy lt sau thy trong ngi sng khoi, kh lc dn dn hi phc. Nhm Kiu trn Nh thy Thi t tip nhn cng dng ca mt c gi chn b th lng y kinh d, v cho nh th l u v ngh rng Thi t thi ch sa a. C nm ngi khng mun nhn Thi t na v s u ly. Thi t n vi h, h b chy. Ri b nm ngi, mt mnh mt bng, Thi t lng thng nhm ni Gi da thng tin. Di mt gc cy B , ka mt ta kim cang c ca ai b trng m nay khng cn lu li du vt, Thi t bt c non 2 tri ln , ri ngi kit gi, xong pht th rng: "Nu phen ny khng t c chnh gic gii thot khi sanh t th th quyt khng ng dy ri khi ni y". Chnh m hm , Thi t ng o. S liu ghi chp rng, trc khi sp thnh o, Thi t b? Ma vng quy ph d di. C ma trong ln ma ngoi. Ma trong c ma phin no, ma vng tng. Ma ngoi c ma thanh sc, ma uy lc. cc loi ma thng hng khng ch th gian m t ngn xa cha ai khc phc ni, bc vo con ng gic ng chn tht. Mt trn gic lng khng khip xy ra trc khi Thi t thnh o. Sau khi hng phc xong ma vng, Thi t thy lng mnh tuyt i vng lng bng phng nh mt nc h thu, tm hn rc sng nh nh mt tri gia tra. Nh ch nguyn cng thm kin c, trong lng cng thm bnh tnh. Nhp nh tam mui, Thi t th tm t tiu dao cc cnh gii v nim v tng. Mt th gii sng ngi bng dy ln trc mt, trong hin ra c mt dng sanh t lu chuyn ca chnh mnh: khi lm cha, lm con, lm thy, lm t. Khi khc, khi ci, khi sanh a phng ny, lc sanh a phng khc, khng nht nh. Trong dng sanh t y, l nh lc nhc, cn v s chng sanh khc, khi bn, khi th, khi quyn thuc, khi giao tranh. Tt c u b tri buc bi quan h nhn duyn sanh khi. Chnh quan h nhn duyn ny m hoc v giam hm chng sanh cng nm mn kip trong i dc li danh, v phng gii thot. Nhn cnh tng oan thn bnh ng y, Thi t cm thy xt xa v hn v bt gic ri l lc no khng hay.

Trong cnh gii bnh ng y, sanh v t hin ra khng hai. Sanh l u mi ca t, m t cng li l u mi ca sanh. Sanh t, t sanh tip ni nhau khng cng tn. Dng sanh mng c th khuch i ra thm na, cui cng ng ha hn vi v tr. Mi phin no tiu tan, lng trn ngp hoan h, Thi t thy xung quanh Ngi khng cn g ng gi l khng gian hay thi gian na. Mi phn bit u tan bin, Thi t t hi y phi chng l gic m? Khng! Nhng hin tng thy trc mt l nhng hin tng s m c. l nhng hin tng xy ra trong mt cn cnh gic cao , Ngi chng c qu v thng b d: NGI THNH PHT. Sau khi ng c chnh php duyn khi, Pht qun st chi ly mi hin tng th gian th thy ht thy u lu chuyn kinh qua mi hai nhn duyn, trong Kh ng vai tr ch th. T ch th y trin khai ra mi c cc hin tng lo, bnh, t. -V u c Lo, Bnh, T? V c Sanh ra. -Sanh do u m khi? Do lng ham mun tn ti. Tc Hu hay nghip lc. -Tn ti v nguyn nhn g pht sanh? V c truy cu nm bt. Tc Th. -Truy cu v nguyn nhn g khi. V say m dc lc. Tc i. - Say m v nguyn nhn g pht sanh? Do c cm gic kh vui. Tc Th. - Cm gic kh vui v nguyn nhn g pht sanh? V c ng chm xc tip, m ng cho mi nhn thc. Tc Xc. - Tip xc do u pht sanh? Do su cn. Tc Lc nhp. - Su cn nng vo u m c? Nng vo cc yu t to nn tinh thn v th xc loi hu tnh. Tc Danh sc. - Tinh thn v th xc nng vo ci g hin thc? Nng vo chng t nghip lc qu kh. Tc Thc.

- Chng t nghip lc do u m c? Do to tc kin tc t qu kh. Tc Hnh. - To tc lin tc nng vo u sanh khi? Nng vo phin no m hoc. Tc V minh. - Phin no hay V minh chnh l ngun gc ca au kh sanh t vy. Do V minh khi Hnh. Do Hnh c Thc. Do Thc trin khai c Danh sc. Do Danh sc c sanh Lc nhp. Do Lc nhp c Cm xc. Do Cm xc c Th. Do Th sanh i. Do i nn Chp th. Do Chp th nn to Nghip (Hu). Do Nghip c Sanh. Do Sanh tt c Lo, T. Tt c chng sanh s d c cht i sanh li, lun hi lu chuyn khng dt l ch v ci vng ln qun ny. Quan trng nht trong mi hai nhn duyn l ba chi u: V minh, hnh, thc. Chnh ba chi u ny l u mi, l nguyn nhn cn bn chi phi mi hin tng khng nhng ca ring nhn sinh, m cn chung cho c v tr. Mun ph tan ci vng duyn khi ln qun y, bin php cng hiu nht l con ng Bt chnh gm: chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim, chnh nh. Ch c con ng Bt chnh mi tiu dit c t kin chp trc. T kin chp trc tiu dit, v nh ci ht th la t tt. T mi hai nhn duyn, Pht trin khai h thng gio l T diu : Kh, Tp, Dit, o. Vi thp nh nhn duyn, Bt chnh o v T diu , Pht hon thnh chn l Trung o siu tuyt ca Ngi. Chnh ngi thc hin chn l y

ngay trn bn thn m thnh tu t ng v ng tuyt i ca con ngi vi mt nhn cch v i, tng c truyn thng t tng Ph hng m c. l chn l th khng vng mc, khng cu chp. X b tt c, nhng trn thc t khng mt php no thc s b x b. l nht ngha , l Trung o Bt nh hon thnh con ngi ch thc mun thu?. Ni Pht l t ng chn tht, vy t ng y l g? - Chnh l vn php. - Vn php do u m ra? - Do nhn duyn sanh khi. - Nhn duyn u? - Chnh ngay ni ci tm bnh thng ca mi chng sanh. Thp nh nhn duyn thuyt minh l duyn khi y. Bt chnh o ch ng qu trnh duyn khi y. T trnh by h thng dch bin c thun ln nghch ca hin tng duyn khi y. c trng ca s ng o ca Pht l im TRUNG O DUYN KHI, v ch mi im y m thi. Tt c o phong u xy dng trn . Tt c o hc v sau cng do khai trin ra. Sau khi c o, Pht cm thy lng lng lng nh nhng, khng cht vng bn. Hi tng li kip t sanh trc xa, Ngi hn hoan t ni vi mnh: "Ta lang thang trong vng lun hi qua bao kip sng, tm mi m khng gp k lm nh. au kh thay kip sng c ti din mi. Hi k lm nh! Nay ta tm c ngi ri, ngi khng cn lm nh c na. Bao nhiu rui v m ca ngi u gy ht, ko ct ca ngi u tan vn ri. Tr ta t n v thng Nit bn, bao nhiu dc vng ta u dt sch".

Gio in Pht gio cn ghi chp rng, hm Pht ngi ti di gc cy B , gp phi mt trn ma to gi ln, c Long vng tn l Mucalinda hin ln ly mnh qun by vng thn Pht, dng by u ln che, nh Pht khi t. Tip c on xe hai thng gia tn l L Ph B (Tripussa) v Bc Ca L (Bhallika) i qua cng ng, c Pht chc phc v ban cho t tc v mng tay k nim. Cng chnh ti y, ln u tin, T Thin vng dng bnh bt Pht ng cng dng. Sau hai thng gia ny n kinh doanh ti Min in, dng thp th hai bo vt y. Nh , vua Min v cc vua k cn lc mi bit n n v tm n ra mt Pht. Thp th tc v mng tay Pht hin vn cn ti kinh Rangoon gi l thp Shwedagon. Tm ra mi o ri, Pht cn ngn ng suy t mi, khng bit c nn em ra truyn b ngay c cha? Sau khi quyt, Ngi lin ri ta Kim cang, nhm hng thnh Ca Thi (Kasi) thng tin. Ca Thi tc l thnh Ba la ni (Bnars) ngy nay vy. ---o0o---

[02] - PHT GIO HA hay PHT CHUYN PHP LUN

NGI U TIN GP PHT Trn ng t gc B n thnh Ca Thi, Pht gp mt ngi t xa i li. ng ny thy tng mo trang nghim ca Pht th bt gic tm hn rng ng, lin qu mp bn v ng, bch rng: - Ngi c phi l ngi khng? Sao tng ngi p t ha n th? Nhn ngi, sao ti t nhin thy va rn rn n lnh, va phi phi hoan h m tm hn li yn tnh khc thng? Ngi l thin thn chng? u Ba Ca ny knh mong Ngi khai th. - "Ny u Ba Ca! Pht bo. Ta khng phi thin thn. Ta cng khng theo hc vi thy no ht. Khng c bn b no cng hc chung vi ta. Nh t lc, ta gic ng c diu php m trn th gian ny cha ai t c. Ny u Ba Ca! phin no l k th ng s nht. Mun hng phc k th y, nht nh phi c gm bu tr t. Tr tu y, ta chng c. n thnh Ca Thi phen ny, ta nht quyt phi dng trng chnh gic, khua

chung tr hu, thc tnh th gian ang chm m trong cn c mng trin min. Ny u Ba Ca! Lng ta hin rt thanh thn. Khng kiu ngo cng khng n dch v bt c mt l do no. Ta ch chuyn ch mt vic: lu b chnh php cu gip chng sanh chm m trong bin kh. Trong mt kip trc, ta tng pht nguyn lm thuyn trng cu vt k trm lun chi vi trong kh hi. Nay iu kin ny y , ta quyt thc hin th nguyn xa. Bt c ai c thin cn v nhn duyn s u c ta cu vt. Ta phi thc hin cho k c s mng ca ng i trng phu v ng i y vng. Ny u Ba Ca! Khng phi nhn v c bng ti m dn pht ra nh sng. Khu tr ht bng ti th nh sng t nhin ca n hin ra. n y l n tr hu. Ta t n y ln l lm mt vic thun vi t nhin chiu ph bng ti ngu si ca chng sanh. Ny u Ba Ca! Ca g th c la. Khng kh chuyn ng th thnh gi. o t th phi c nc. l nhng vic ng nhin. Vic ta sp lm y cng vy" Lng tai nghe Pht ni, u Ba Ca tn thn khng ngt. Nghe xong, ha trong tng lai s tm gp Pht v s xin lm t. Sau hai ngi chia tay. ---o0o--I.- GIO ON U TIN n vn Lc Uyn trong rng Kh hnh, Pht gp ngay nhm nm ngi Kiu trn Nh vn cn y. Xa trng thy Pht uy nghi bc n, thot tin nm ng tng Pht hi hn mun tr lui xin sm hi cng tip tc tu. C nm ngi c hn cng nhau tng l, nhm mt gi b nh khng trng thy, xem Pht x s ra sao. Nhng khi Pht n gn, khng ai bo ai, tt c u bt gic pht s v cng qu xung nh l. - Sao cc ng khng thc hnh li giao c khng n tip ta? Pht bo. - Thi t Tt t a! Chng ti u dm ngh th!

- Cc ng t nay khng nn gi ta bng tc danh. Hin ta thnh tu chnh gic. Hy gi ta l Pht. Pht chnh l nh snh ca v tr. Mun thnh thnh Pht u cn phi tu kh hnh! Tri li c b li tu y i th mi mong thnh Pht c. Ny Kiu trn Nh! Nm ng hin ang mc phi mt ci bnh him ngho l bnh chp cht mt pha. Bt nhc th chu kh ch cng khin tm thn thm ri lon. Tri li, cho thn tm hng lc th li khin n say m i trc. Tu hnh m thin trng bn ny hay bn kia, u khng th no thnh tu i o cn bn. Vn ny, ta thu r khi cn trong vng cung v khi ta cng cc ng tu kh hnh su nm. Xa la c kh ln lc, l con ng tu hnh trung o chn chnh, a n gic ng ti cao. Mun i n , cn phi thc hin tm iu: 1.- Kin gii phi chnh xc (chnh kin) 2.- T tng phi thun chn (chnh t duy) 3.- Ni ph phi hin ha thanh tnh (chnh ng) 4.- Vic lm phi chnh ng (chnh nghip) 5.- Mu sinh phi hp l (chnh nghip) 6.- Tinh thn phi tch cc (chnh tinh tn) 7.- Tn ngng phi hp chn l (chnh nim) 8.- Sinh hot tm linh phi quy nht (chnh nh) Tu hc phi theo ng tm hng ny mi gii thot c kh au ca phin no tch t t lu i lu kip. C gii thot au kh mi t c cnh gii tch tnh an vui. Ny Kiu trn Nh! Trn th gian ny, tt c chng sanh khng ai thot khi kh au do sanh,gi, bnh, cht gy nn. th, li cn dn dp bao nhiu tai ng ca t nhin gii nh ha tai, thy tai, phong tai, chn tai v.v... i n m phi xa la cng kh. On cu phi gp g cng kh. Ham mun khng c cng kh. Nm m thiu t ngy m cng kh. Tt c cc ni KH au y u bt gc t ci o tng Ng. Do o tng ng y m tham, sn, si dy khi trin min, tch ly i n qua kip kia thnh TP. Mun

gii tr khi tham, sn, si tch tp y, cn phi tu O. C tu o mi tin nhp c cnh gii tch DIT. Ny Kiu trn Nh! Ta cn ch cho cc ng bit: - l Kh, v tnh n hay bc bch. - l Tp, v tnh n thng chiu cm. - l Dit, v tnh n c th chng c. - l o, v tnh n c th tu c. Ny Kiu trn Nh! Ta khuyn cc ng hy tch cc: - V n l Kh, cc ng cn phi bit. - V n l Tp, cc ng cn phi tr. - V n l Dit, cc ng cn phi chng. - V n l o, cc ng cn phi tu. Ny Kiu trn Nh! Hy xem gng ta th r: - l Kh, ta bit ri. - l Tp, ta tr xong. - l Dit, ta chng c. - l o, ta tu thnh. Bn s tht cn bn Kh, Tp, Dit, o ch c thnh tr mi hi thng, nn gi l Bn Thnh . Nu khng rt ro thu hiu Bn Thnh y th khng th no gii thot. Cc ng nghe r cha? Ny Kiu trn Nh! thn nm un ny l thng chng? L khng thng chng? L kh chng? L khng kh chng? L khng chng? L khng khng chng? L ng chng? L v ng chng? - Bch Pht! Nm un sc, th, tng, hnh, thc ch thc l v thng, kh, khng v v ng. - Hay thay! Cc ng lnh hi c gio php ta. Sau khi nghe Pht dy, nm ng Kiu trn Nh, A X B Th, Bt , Thp Lc Ca Dip v Ma Nam Cu Ly (con trng Hc Phn Vng) u xin nguyn quy y Pht. y l nm t u tin. Vi li thuyt gio trn l bi

ging u tin cho nm t du tin y 3. n y ngi Tam Bo y vi c Thch Ca l Pht bo, Bn Thnh l Php bo v nm t u tin l Tng Bo. ---o0o--II.- C S V TN N U TIN Sau khi lp xong gio on, hng ngy Pht cng t i hnh ha dc theo ven sng Phc Ra Ca. Mt hm tri hng sng, Pht xung sng ra mt th bng thy mt thanh nin t bn kia thnh Ca Thi li b qua, mt my ht hong, tinh thn thc lon, mm khng ngt ku kh. Hi ra mi bit thanh nin y gia m thc gic, thy v (vn l mt v n), trong lc ng m hin r chn tng xu x, bn ni khng, ln b nh ra i lang thang v nh. Kp n sng th gp Pht, Pht em gio l v thng ra ging dy. Bng tnh ng, thanh nin nng nc xin Pht xut gia. y l t th su ca Pht tn l Da X, con ca trng gi Cu l Da, ngi thnh Ca Thi. Sau khi Pht chp nhn Da X lm t th Cu l Da trn bc ng tm con, cng gp Pht, c Pht ging dy v nhng ni kh au ca kip nhn sanh v thng, nh bt nc, nh sng sa. ch ng kh au, Pht ni cng c tr gii, b th. Sau , Cu l Da pht nguyn quy y lm t ti gia. l v u b tc u tin. Hm sau Cu l Da mi Pht v t v th trai ti nh. V Cu l Da thy Pht tng mo trang nghim, trong lng v cng phn chn, cng theo gng chng xin quy y. y l v u b di u tin. Tip theo, nm mi thanh nin bn ca Da X thy Da X xut gia u Pht, c Pht cm ha tnh tnh khc xa, nhn cng xin xut gia. Gio on gi y ln n trn nm mi ngi, hng ngy chia nhau i b gio cc vng ln cn. ---o0o--1.- BA ANH EM CA DIP QUY CHNH

Ngay trong vng Pht v t hong ha, c mt o s ni ting tn l u Lu Tn Loa Ca Dip (Uruvilv Ksyapa) cm u nm trm t theo o Bi Ha (th thn la). Pht quyt a ng ny v no chnh, lp tm n nhip phc cho c. Trn ng i n n th thn La ca Ca Dip, tnh c Pht gp ba mi thanh nin ng tm kim mt c gi, trc kia vn l gi im, nhng c c nhm mua v lm v cho mt g trong bn h. L do tm kim l v dm n y, m va ri tha lc trong nh ng say, nh cp tin bc qun o b trn. Thy thanh nin mt v, v mt thiu no u su, Pht ging gii o l nhn sanh v thng cho nghe, xong ngi hi: "Anh th ngh k, nn i tm t ng anh hn hay i tm ngi n b y hn". Thanh nin cht tnh ng, ri cng vi hai mi chn ngi bn kia xin quy y theo Pht lm t. Khi n gp Ca Dip th tri gn ti. ng ny t khinh khi cao ngo, t coi mnh l mt thnh nhn. Qu tht, ng cng thuc hng bc hc a vn v nht l ng ang uc vua quan v dn chng quanh vng thnh knh tn sng. Pht bit vy, bn mn c l ngi l hnh i nh ng, xin cho tm tr mt m. Ca Dip cho ng trong n dnh ring cha nhng kh c bi ha, trong c mt con c long rt d. Ca Dip c c mun cho c long hi Pht. Chnh Pht cng bit thm y. Nhng bng nhng huyn nng siu nhin, Pht hng phc c long mt cch d dng, khin Ca Dip v nhm t tr li khip phc. Hm sau ti n Bi Ha c l ln, ng o dn c quanh vng quy t v xem Ca Dip thi th thn thng. Ca Dip c lng k, khng mun Pht hin din trong bui l y, nh kim cch mi Pht ra khi n Ca Dip khi y ny. Pht bit trnh mt. Nhng sau khi tan l, Ca Dip v cng kinh d, thy Pht cn y nguyn ch c trong n. Kt qu ca chuyn gp g k th ny l Ca Dip v nm trm t u vt ht kh c bi ha xung sng, dp n th thn la v xin quy y theo Pht. Hai em ca u Lu Tn Loa Ca Dip l Nan Ca Dip (Nadi Ksyapa) v Gi Da Ca Dip (Gay Ksyapa) cng th thn la v hai ngi thng lnh hai trm nm mi chng tu gn y, nghe tin anh mnh quy y Pht, rt i ngc nhin, tm n can ngn, nhng sau khi nghe anh ca tng Pht v chnh t mt c nhn thy phong ca Ngi, cng b nhip phc m

tnh nguyn xin theo lun. Do s quy chnh ca ba anh em Ca Dip, t Pht tng thm c mt ngn ngi. Nhn ba anh em Ca Dip th thn la, Pht khai th cho h bit v tai ha ca la. Ngi dy h rng nhng cm gic ca chng sanh bng chy m ngy nh la t. l la tham, sn, si, la o mng, la sanh t v.v.. Cc th la y dy khi vn c thy tt phi c chung. Tiu dit cc th la y khin ci qu trnh hu thy hu chung ca n ngng li, th s t c tch dit v bt t ci an lc ti cao. ---o0o--2.-VUA TN B SA LA QUY Y Nh li kt c xa, Pht dn chng n gp vua Tn B Sa La (Bimbisara) ti thnh Vng X, nc Ma kit . Dc ng ngi dng li ni Linh Thu cch thnh khong vi ba dm, thit lp ?o trng ti y xong ri mi tin vo thnh sau.Dn trong thnh, khi nghe tin n ba anh em Ca Dip u Pht, v cng kinh ngc, nay li nghe Pht quang lm n Vng X c ba anh em y theo hu, khng ai bo ai, tt c u thit lp hng n chng hoa xng trm, qu mp hai bn v ng i Pht v chng t i qua chim bi. Ring vua Tn B Sa La th cho s gi n tn ni Linh Thu nghnh n. ch thn nh vua ra tn ngoi thnh nh l. Thot nhn thy Pht vi din mo uy nghi rc r bi phn hn xa, nh vua bit rng Pht chng qu ch thc ri. p li nh vua hi: "Nu khng c ng th ai th qu bo", ti vng cung Pht dy rng: - Ng ny ch l mt o tng ca chng sanh. Qu bo m chng sanh th lnh cng l o tng nt. o tng n dy khi o tng kia. Ph c o tng ng th ng thi ph lun c o tng qu bo m gii thot. Nu bo rng nht nh phi c ng th qu bo th h tt phi tu kh hnh? Nu bo rng nht nh khng c g ht th cu gii thot lm g? Trn th gian ny, tht khng c s tc ca ng. Cng khng c ng lm ch t. Ch c t nghip lu chuyn m thi.

V nghip nn hnh nh c ng. Ht thy phin no tham, sn, si u bt gc t ci gi ng y. Hin tng ging nh chi . chi c khi pht tia la, c khi khng pht . Khi khng chi , th khng th ni rng l la. S kin , tri qua nhng nm tu hnh, ta thu r. Nh m ly khai c o tng ng (tc ng chp). Nhng ly khai ng chp khng phi vic d. H cha ly khai c ng chp th cn y ry m lm, ngu si, in o. Mun ph tr o tng ng (tc ng chp), phi qun n i v thay vo , tm ly chung sanh lm ng. Tip theo, li phi qun lun chng sanh m i vo lnh vc ca tm bt ng. em tm bt ?ng y th nhp v tr, ho ng vi v tr trong mt bn th chung cng rng ln; mi chnh l tht ng, m cng tc l Nit bn bt sanh bt dit vy. Tht ng y hay Nit bn chnh l tht tng bn lai ca v tr. Trong tht tng bn lai y, u cn sanh t na. Nghe Pht dy xong v v ng v tht ng, vua Tn B Sa La v tt c thnh chng u pht nguyn quy y. n p n Pht, nh vua cho xy ct ti vn trc Ca Lan cnh th Vng X, mt ngi tnh tht ly tn l Trc lm tnh x, gm mi su ngi nh, mi ngi gm su chc phng, nm trm lu gc, by mi hai ging ng. Ct xong, nh vua mi Pht v chng tng v thng tr ti . Sau khi Pht tip nhn Tnh x Trc lm, ting n vang khp y. By gi c hai o s c phch thuc mn phi San Xa D (Sanyaya, mt trong s su phi Lun s ngoi o), l u Ba Tht Sa (Upatisya) tc X Li Pht (Sariputra) v Cu Lut , cng gi l Cu Ly Ca (Kolita) tc Mc Kin Lin (Maudgalyayana hay Maudgalaputra), mi ngi lnh o khong mt trm chng, do mi gii ca A X B Th, em tt c chng n xin u Pht. Hai v ny v sau u l cao ca Pht, thuc nhm Thp Thnh chng. X Li Pht l Tr tu nht, Mc Kin Lin l Thn thng nht. X Li Pht c ngi cu rut gi l Trng Tro phn ch (o s B la mn mng tay di), nghe tin chu mnh theo Pht, kinh ngc bn tm n xem s tnh ra sao, b khip phc ri cng xin quy y lm t. l Ma

Ha Cu Hy La, cng gi l Cu Sc Ch La (Maha Kausthila) m on m u cc kinh thng nhc n. Mt hm, Pht nhum bnh, vua Tn B Sa La phi ng y tn l K B n chm sc iu tr. Nhn thy Pht p tm y qu c, K B em php v sinh ra thuyt gii v dng Pht mt tm y mi do mt quc vng lng ging trao tng t n ng c cng tr liu cho chnh quc vng y, nhng K B tic khng mc, ct gi lu ngy. Pht lnh th. T , nhn dn thnh Vng X noi gng, ua nhau dng cng y cho ch tng. V cng do , ln u tin, Pht ch php phc cho tng on. Phong tro dng cng lan trn. Ting n ti tai mt v i ph ho, giu ch quc tn l Ma Ha Ca Dip (Maha Ksyapa) ngi thn Sa lan , khng xa thnh Vng X lm. ng ny l mt nhn vt c phch thuc dng B la mn, hc rng ti cao, thng minh qun chng, nghe tin n i, ng tm n Vng X xin yt kin Pht. Cm phc c ti nng ca Pht, sau my ln tip xc, ng dp b vic nh, xin Pht thu np lm t. V sau, ng tr thnh v u nht, thuc nhm Thp Thnh chng. ng cn l ngi tha k Pht thng lnh tng on sau khi Pht nhp dit. (Nn bit rng, by gi X Li Pht v Mc Kin Lin u th tch ri). Sau khi nhip phc c Ma Ha Ca Dip, ting tm Pht tht l ly lng rc r. Tr thc trong ton ci nc Ma kit u x v xin th gio. C s Pht gio ca nc Ma kit nh vy l thnh tu vin mn. Tnh x Linh Thu hon thnh cng chnh lc ny. T y sp sau, Pht gio bnh trng sang nc Kiu Tt La (Kosala) 4 vi th l X V, do mi gii ca c s Tu t tc trng gi Cp C c. Kiu Tt La l mt trong hai trung tm vn ha sng chi bc nht ca ton ci n thi by gi (trung tm kia l Ma Kit ). ---o0o--3.-TNH X K VIN V C S TU T Lc Pht tnh x Trc lm, mt hm c mt t ti gia l trng gi Th La (Cda) thit trai mi Pht v chng Tng th cng ti nh. Trc mt hm, c trng gi Tu t (Sudatta) bit hiu l Cp C c (ngi thnh X V, nc Kiu Tt La, pha Ty Bc Ma Kit ) n dm hi con gi Th La cho ngi con th by ca ng. Trong khi hai bn m o, Tu t

rt ngc nhin thy trong nh rn rp treo n ging hoa cc k linh nh rc r, k i ngi li trang trng tp np. Hi th c bit ton gia ang chun b cuc tip rc Pht v chng Tng vo hm sau. Th La cn cho Tu t bit rt tn tng v t cch, phong v tr tu siu ng ca Pht. Ngay m hm , Tu t tm n gp Pht ti Trc lm. Cuc gp g tay i xy ra di vng trng thanh, trong bu khng kh tch mch tuyt i yn lng. Pht ging cho Tu t nghe v php b th (ch tm th, tinh tn th, thi th, tch mch th, v y th v.v...), v quan h nhn duyn, v sc chiu cm qu bo ca nghip nhn. Nghe xong,Tu t i hoan h, nh l xin quy y lm t ti gia v thnh cu Pht cng chng Tng n X V (Srvasti) hong truyn chnh php. Tu t cng pht nguyn xin v Pht v chng Tng, kin lp ti y mt tnh x nh Trc lm, lm c s hong ho Pht gio ti Kiu tt La. Hm sau, Tu t vi vng tr v X V. By gi, vua nc Kiu Tt La l Ba T Nc (Prasenajit) c ngi con trng l thi t K (Jeta), c mt khu vn rt rng st ngay th X V, phong cnh k t an nhn, trng y k hoa d tho, bn ma chim ht hoa ci. Tu t n thng lng xin mua, Thi t trong lng khng mun bn, nhng v n tnh trng gi l ngi c a v, c danh phn trong nc, nn ni a rng, ai mun mua th em vng n lt khp rng. Ni a nh th, khngng hm sau Tu t cho ngi ch vng n tht, K rt i ngc nhin, khng hiu Pht l ngi th no m khin Tu t hoang ph c gia ti ca ng nh th. Sau khi nghe Tu t t r ht ngun cn, K bn giao c li, l ch bn t m khng bn cy. S cy trong rng, K xin lu li t mnh cng ring Pht. Mua xong khu rng, Tu t li tr qua Vng X bo co t s vi Pht v thnh th kin Pht v kiu mu tnh x mi. Pht dy t nay i tn khu rng y l K Th Cp C c Vin (vn ca Cp C c, cy ca K ) v phi trng lo X Li Pht cng i theo Tu t qua X V trong nom vic xy ct. Tnh x K Vin ny, sau khi hon thnh, so vi tnh x Trc lm, cn huy hong v trang nghim hn bi phn. Phng , phng ng k n my trm;

ngoi ra li cn c l ng, ging ng, t hi ng, nh dng bnh, nh tm, nh c sch .v... Nh cao sn rng khng thua g trong vng cung ca vua Ba T Nc. Trong thi gian ang xy ct, c ngoi o thy th ganh ght, tm n gp X Li Pht, ni ging trch thng v i tranh bin. Tr tu v ti hng bin ca X Li Pht khin c trm lun s ngoi o chu thua. Chnh ngi X Li Pht a s ngoi o y v vi Pht, trc khi Pht cha ch thn n gio ha. V vy, khi kin thit xong tnh x ny, ngy Pht v chng Tng tin vo X V, nhn dn trong thnh tp np n rc linh nh. T y, Pht gio bnh trng trung tm vn ha th hai ca n : Kiu Tt La. ---o0o--4.- VUA BA T NC QUY Y Vic lm k c ca Tu t v s hng ng nng nhit ca nhn dn X V n n tai vua Ba T Nc (Prasenajit). Mt hm, vua dn b quan n yt kin Pht ti K Vin. Vua hi: "Ti c nghe nhiu k tu hnh xa nay, thng phi tri qua nhiu nm kh hnh trong rng ni thm u, mi cho n khi tc bc rng rng m c rt nhiu ngi vn cha chng o qu. ng nay tui mi trn di bn mi m chng qu ri sao?". p: "Tu i vng! rt nhiu ngi xua nay c thi quen mit th tui tr. i vng nn bit rng trn th gian ny c bn iu khng th khinh th c. Mt l vng t hi nhi; hai l rng con mi ; ba l tn la cn con (tinh linh chi ha); bn l tu s thiu nin. V sao vy? Vng t tuy nay l hi nhi, nhng mai sau khn ln s l i vng thng tr c mt quc gia. Rng con mi tuy nay khng ra g, nhng v sau quyt s thnh rng ln. Tn la cn con tuy nh, nhng gp gi c th thiu ri c lu i thnh quch v rng ln cy cao. Tu s mi xut gia nay tuy cn non di, nu tinh tn tu hnh, mai sau chc chn s t n qu v v thng chnh gic. i vng tng n trong vng t hi nhi. Rng ln tng n trong rng con mi

. La ln tng n trong tn la cn con. Chnh gic tng n trong ch tiu non di. Vua Ba T Nc vn l ngi cng cao ng mn, nhng sau khi nghe xong, tm thn lin rng ng. Nhn Pht ging o l gii thot cho nghe, vua bn pht tm quy y v tr thnh mt trong nhng t h php c lc v trung thnh ca Pht. ---o0o--PHT TR V CA T LA Thnh X V khng cch thnh Ca T La bao xa. Nhn trn bn th Ca T La v ng bc X V, cch X V khong hn mt kinh tuyn, ngha l phng chng trm cy s. V hai thnh gn nhau nn tin tc qua li khng kh lm. Mt hm, vua Ba T Nc cho s gi n yt kin Tnh Phn Vng, ht lng ca ngi cng c ca Pht. Sau ngt mi my nm xa cch, Tnh Phn Vng cng ang nng lng mun gp li con, bn sai i thn l u Di sang X V p l vua Ba T Nc, v nhn tin d thm kin Pht c mun tr v thm qu khng. Pht cho bit s v mt ngy no xt ra thun tin. Tnh Phn Vng chun b n tip. Nhng khng ng khi Pht v, Pht chng chu bo tin trc. Thnh lnh mt bui sng n, khp thnh Ca T La xut hin v s c sa vng rc, bc tng bc chm ri, chia thnh tng on vo kht thc tng nh bt k qu tin. Tnh Phn Vng nghe tin, ly lm kinh hong. iu m lu nay ng ch i l c thy con vinh quy vng trc lng sau, d u li i mang bnh bt xin n khp xm, ngay c nhng nh ty tin Th la. Nh vua cp tc xa gi n yu cu Pht mau mau ln xe nhp cung, Pht t chi: - Tu Ph vng, bn o nay khng cn l thi t Tt t a na. Xin ph vng chiu theo n np t truyn ca bn o m xng h cho phi l. - T tin nh ngi ! T tin nh ngi lm vua trong cung cm. T tin nh ngi u c i lang thang kht thc u ng cui ng nh vy.

- Tu Ph vng, khi ni n t tin l bn o mun ni n ch Pht, t tin ca ngi xut gia; nay v bn o chng Pht qu v ang tha k php thng ch Pht. Tnh Phn Vng ngao ngn, khng hiu sau mi lm nm xa cch, gi y con mnh ang ngh g. Pht tip: "Ph vng cho bn o mt ci th xc. iu bn o khng chi ci. Bn o cng khng chi ci rng bui th u v ngay c n ngy nay, bn o c ph vng thng yu tt mc. n c cao dy y, bn o nhng mong c ngy n p xng ng. Theo bn o ngh, n p nh thng tnh th gian d trng hu n u, cng ch l ly v thng n p ng v thng kia. Vng bc chu bu c t th c tn. Quyn cao chc trng mt ngy no ri cng tiu ma. Bn o ch mun dng ca bu cam l th thng hy hu bo p cng n sanh thnh dng dc ca ph vng, khin ph vng tr thnh bt t. Tu ph vng! trn th gian ny, mi ngi u v tranh sng m t git mnh. H t git bng cch gy nn nguyn nhn lun hi trong ba ci su ng, vi kt qu tt nhin l phi em n nhng kh au. Gc kh au bt r t i v Dc. Tr kh gc i dc v k i, th thanh tnh ha c ba nghip thn, khu, , tch t c mi nghip lnh, khin nim nim thun thin tip ni nhau ngy m khng xen h. Nh , lc trn mi khng nhiu ng tm t, v minh mi khng m hoc l tr, v t do gii thot tht s mi thc hin c. l li ch ln lao nht. Tu ph vng! cnh gii t do gii thot l cnh gii v ng. Cnh gii v ng y chc chn khng cn nim i dc ca ba ci. Ba ci ging nh nh la. Li cng ging nh bin su khng y. u c g l vui sng? Ra khi ba ci, mt cnh gii khc hin ra, by gi tm chng sanh quang minh chiu diu nh nh sng mt tri mt trng soi khp v tr khng giy pht no ngng ngh. l nim hoan lc chn chnh v thng ti. l Nit bn vnh cu m ngi con hiu ny mun n p cng n ph vng". Nghe Pht ni v nht l nhn gng mt va im m t ha va lng ly sng ngi ca Pht, Tnh Phn Vng cm thy con mnh hn tht s chng mt ci g cao siu xa vi lm, khc vi Tt t a xa kia, nn t nhin la lng cng du du lng xung m tr nn thoi mi nh nhng, mc d lng cha hn tin.

Sau cuc gp g k c ny, Pht cng Tnh Phn Vng dt tay nhau tin v vng cung. Theo sau l chng tng i ng chnh t, tip theo na l b quan vn v. Ti vng cung, sau pht ti ng mng mng ti ti gia cha con, chng v, anh em, quyn thuc, Pht tin ln php ta ni cho c nh bit l do ngi xut gia v em gio php truyn ging cho c vng tc v b quan cng nghe. Ma Ha Ba X Ba , Da Du La, La Hu La v ngay c Tnh Phn Vng, sau khi lnh hi u hoan h tn thn. Trong lc c gia nh ang hoan lc n tt bc , Tnh Phn Vng ng dy bch Pht: "Nay ph vng r mc ch ca Pht. Mc ch y l cu kh ban vui. Vy v mc ch cao c y v nh li ni au kh ca chnh bn thn sut mi lm nm qua, thnh cu Pht t ry v sau ng chp thun cho bt c mt ai xin xut gia m khng c cha me cho php trc". Pht ci v chp nhn li thnh cu y. ---o0o--1.- CC VNG T V U B LY XUT GIA Sau khi c Pht gio ha, cc vng , con ca Bch Phn Vng l B t a (Devadatta) v An Nan (Annanda); con ca Cam L Vng Phi l A Na Lut (Anirudha); con ca Hc Phn Vng l B Sa (?) u xin xut gia. (Ch : Mah NMa tc Ma ha Nam, anh ca A Na Lut, v Mah Bhadrika tc Ma Ha Bt anh ca B Sa u xut gia t trc, trong nhm Kiu trn Nh). Hng hi nht trong s vng l A Na Lut. A Na Lut cho gi ngay ngi th co tn l u Ba Ly (Upli) vn l n l hu h Bt ngy trc, n co u cho mnh. u Ba Ly thy cnh xut gia vui v ca cc vng t th khc nc n, ti h cho thn phn mnh, v giai cp m ngay c vic mun thot tc xut gia cng khng c php. Nhn gp X Li Pht, u Ba Ly em tm s trnh by, c X Li Pht chuyn trnh ln Pht v Pht chp thun ngay. y l ngi n l Th La u tin xut gia. V u Ba Ly ln tui hn Bt , v th hin gio php bnh ng ca mnh. Pht mun Bt phi nh l u Ba Ly. Cch i x ny khin u Ba Ly v cng xc ng v dng mnh tinh tn tu hnh, v sau c d vo hng Thp Thnh chng, Tr gii nht. Trong

i hi kit tp ln u di quyn ch ta ca Ma Ha Ca Dip, chnh u Ba Ly l v ch tr kip tp Lut tng t m c b Bt Thp Tng Lut cn bn u tin. Trong s cc vng t cng xut gia mt ln vi u Ba Ly, v sau c hai ngi cng c d vo hng Thp Thnh chng l A Na Lut, Thin nhn nht v A Nan, a vn nht. trong vng cung ch my hm, sau Pht dn t ra ngoi thnh, tr ng ti rng Ni Cu (Niagirdha), Pht thy Tnh Phn Vng cng ngy cng gi yu m cc ln quc bn pha u l nhng nc ln c dm ng Ca T La, trong khi y La Hu La (Rahula) cn non di, v vng Nan (Nanda) li ch say m tu sc, sut ngy mi m qun qut bn c v a tnh l Tn L (Sundari). Bt nht nu ph vng trm tui, vn mnh dn chng Ca T La tht nh trng u ng. Ngh n tng lai en ti y, Pht bn phng tin by k d La Hu La v Nan tm thi xut gia t lu rn luyn c tnh trc khi k v cha ng. Trc tin, Pht cho gi La Hu La n rng Ni Cu , bo X Li Pht lm l th pht cho La Hu La th gii sa di. y l v sa di u tin, v hon cnh nn Pht phng tin ch ra gii php cho nhp chng. Nhng nh tc duyn, v sau La Hu La quyt ch tu hnh v c d vo hng Thp Thnh chng, Mt hnh nht. Sau khi La Hu La xut gia, mt hm Pht mang bnh bt n kht thc trc cng nh ca Nan , d Nan vo rng Ni Cu La, em nhng lc th ci tri ni cho Nan nghe, khin Nan say m, nh hy sinh ngi p trn gian l Tn L mong v sau c hng lc th thin gii vi v s tin n p hn ci tri. S pht tm ca Nan vn ch nhm mi mc ch y. Nhng nh Pht kho gio ha, v sau Nan nht quyt tu lun v cng chng qu A la hn. V vy m vng v Ca T La k tip Tnh Phn Vng ng l phi v tay, hoc ca Nan hoc ca La Hu La, th v sau thuc v Ma Ha Nam tc l Ma Nam Cu Ly, mt trong nm t u tin ca Pht v ng thi cng l con trng ca Cam L Phn vng. ---o0o--2.- T KHEO NI U TIN

Tnh Phn Vng th 93 tui th bng h. Nhn thy Nan khng sc k v m La Hu La th cn nh tui, nn sau khi tang ma xong, Pht ngh vi hi ng vng tc a Ma Ha Na Ma tc Ma Ha Nam, con trng ca Cam L Phn Vng, anh rut ca A Na Lut ln nhip chnh. Sp t xong u vo y, Pht v chng t rt ra ngoi thnh Ca T La, tr ng ti rng Ni Cu . Mt hm Ma Ha Ba X Ba dn 500 ph n trong dng Thch Ca n rng bi yt Pht v dng cng Pht hai tm y mi do chnh tay b dt. Pht tn thn cng c b th ca b v bo b nn em dng cng ch Tng th cng c y s ln lao hn. B t khng hi lng. lm vui lng B, Pht nhn ly mt tm nhng vi t cch l mt thnh phn ca tng chng m th cng. Tm cn li Pht bo b cng ng mt v tng khc. Nhn vic dng y ny, Ma Ha Ba X Ba thnh cu Pht cho php b v 500 ph n c xut gia v th c tc gii nh phi nam. Ba ln thnh cu, ba ln b c tuyt. Sau , Pht v chng t ri Ni Cu i du ha khp vng lu vc sng Hng, khi th ging ng Lc Mu, khi th ging ng Trng Cc, khi th ging ng C S v.v... nhng trung tm hot ng chnh vn lun lun l tnh x K Vin nc Ma Kit (Kosala) hoc tnh x Trc Lm v tnh x Linh Thu nc Ma Kit (Magadha). Tng truyn rng Ma Ha Ba X Ba v 500 ph n ni trn, sau ba ln b c tuyt, mt hm ny ra sng kin ng nghnh l to vic ri t thin ch v quyt tm st ca mnh: t xung tc, khoc c sa, b v 500 ph n y ko nhau n tnh x Na Ma Kin Ni l ch by gi Pht ng gio ha. n trc cng tnh x, c on mt l ngi, nht quyt ngi l ti y. Tnh c gp ng A Nan i ra, Ma Ha Ba X Ba nn n vi A Nan xin trnh li s tnh cho Pht bit. Trc nhit tm hng hi v ch t nguyn cao y, Pht mi chu p ng cho h xut gia. Pht cn buc h phi chp nhn mt s iu kin tin quyt, cn c theo , Pht phng tin ch thm mt s gii lut ring. Trong s cc gii ny, ng u l Bt knh php: a.- T kheo ni phi y ch chng T kheo m cu th gii c tc.

b.- T kheo ni c mi na thng phi n tr s ca chng T kheo m lm l thnh thy gio th. c.- T kheo ni mi nm mt ln kit h an c. Nu trong vng khng c chng T kheo no th tuyt i khng c php t lp kit h ring. d.- T kheo ni khng c c ti hay ni li lm ca T kheo. Ngc li, T kheo c quyn ni li lm ca T kheo ni. e.- T kheo ni nu l phm ti tng tng, phi t mnh xin sm hi trc hai b chng T kheo v T kheo ni trong k b tt hng thng gn nht. f.- T kheo ni d th gii c tc lu 100 trm nm, nhng i vi mt T kheo mi th gii vn phi cung knh nh l chp tay vi cho. g.- T kheo ni sau ma an c phi n trc T kheo xin ch nhng vic bt xng ca mnh, bt lun vic y c hoc mt thy tai nghe hay ng vc. h.- T kheo ni c iu g cn hi T kheo m nu v mt c no T kheo khng p, khng c hi gn thm (Lut T phn: Ni khng c ph bng Tng). Tm knh php trn y c Pht phng tin ch ra, v ngi e ngi s hin din ca n gii trong gio hi c th lm cho chnh php bin th hoc in o. Ma Ha Ba X Ba v 500 ph n sau khi nghe Pht giao c, thy u hoan h chp thun. y l nhng T kheo ni u tin ca Pht, m ng u l Ma Ha Ba X Ba . Mt s trong nhm ny v sau cng chng qu rc r khng thua g nam gii. Sau khng bao lu, Da du La theo gng di mu cng i xut gia v cng c Pht chp thun. ---o0o--3.- NHN DUYN CH GII LUT

Trong mt thi gian n, Pht n gio ha ti nc T X Ly (Vaisli) trn sng Di Hu (mt chi nhnh sng Hng), mn bc th trn Patna. By gi, c Pht tr ti ging ng Trng Cc. Mt hm c mt thanh nin tn l Tu Na, ngi thn Ca Lan , c v nhng cha c con, nhn n nghe Pht thuyt php my ln ti Trng Cc, c Pht nhip ha, lin xin theo Pht xut gia. Pht i phi c s ng thun ca cha m, nhng cha m Tu Na khng khng chu v l y l con mt, nu cho i tu, s khng c k ni di tng ng. Tu Na tuyt thc su ngy lin. Cc chng , cha m y phi chp thun. Sau khi Tu Na xut gia khng lu, ton vng T X Ly gp nm mt ma, nhn dn lm vo tnh trng i km trm trng, Tu Na ngh a mt s T kheo v sinh hot ti thn nh, v Ca Lan l vng tr ph. Nhn dp ny, Tu Na gp li v c. Sau nhng ngy khc kh sng vi chng tng, gi y tr v gian nh xa, nim n i trc kia vn cha tt ht li c dp sng dy trong lng. Trc li cm d ng mt y khu gi ca v, Tu Na giao ng tm thn, bn b sa ng. S vic l, c ngi em tu trnh Pht bit. Nhn , Pht cho triu tp tt c chng tng v ch nh gii lut, Ngi ging cho chng tng nghe v ngha ca gii lut v s li ch ca s tr gii: Phm xut gia lm sa mn, khng th khng gi gii lut. Gi gii c mi iu li ch nh sau: 1.- c ha hp Tng on. 2.- Chng Tng c hoan h. 3.- iu phc c ngi c. 4.- Bit tm qu v nh c an vui. 5.- Khng c iu phin mun trong i hin ti. 6.- Khng c iu phin mun trong i v lai. 7.- Khin k v o khi c tn tm. 8.- Khin k c tn tm c tng tin. 9.- Khin chnh php tr th lu di. 10.- Khin tm tr nn thanh tnh m khng thi tht. Nm gii cn bn do Pht ch nh trong dp ny l: khng git hi sanh mng (bt st); khng ly ca m khng c s ng thun ca ngi (bt d th); khng giao dm (bt dm); khng ni di (bt vng ng); khng ung ru (bt m tu). Nm gii ny cng gi l nm i gii. V y l ln u tin t khi thnh lp tng on, Pht ch nh gii lut rn cm t.

Mc d c gii lut quy nh, mt s t trong tng chng thnh thong vn vp phi. Ty theo tnh cht nng nh ca tng ti, ty trng hp gim khinh ca tng hon cnh, v sau Pht trin khai thnh bn gii Ba la di, mi ba gii tng tn, hai gii bt nh, ba mi gii Ni tt k ba dt , chn mi gii Ba dt , bn gii Ba la di x ni, by gii dit trnh, mt trm gii chng hc, cng thnh hai trm nm mi gii ca T kheo. Nu l T kheo ni li cn phi gi thm mt trm gii na, cng thnh ba trm nm mi gii ca T kheo ni. Trong cc gii trn, nh nht l mt trm chng hc. y chng qua l nhng gii quy nh v cc t hnh lt vt hng ngy trong lc ng, i, nm, ngi v.v... Nng nht duy ch c mt ti Ba la di m ng u l ti gian dm, th n l ti trm cp, tip theo l ti git ngi, cui cng l ti ni li h di. Phm phi mt trong bn ti ny th khng c trng hp gim khinh, nht thit phi b tn xut khi on th tng chng, nn gi l Ba la di. Ba la di, Tu dch l Kh ngha l vt b.Gii l ch ti sanh hot ca tng on, l mng sng ca Pht gio, nh m gio hi c thanh tnh v thin tm ca ch tng mi ngy mt trng dng. V vy Pht dy h gii cn l Pht cn, v tng chng phi ly gii lm thy ch o, ly gii lm uc soi ng. Li cng v vy m Pht cn quy nh cho tng chng c mi thng mt ln, phi tp hp thuyt gii v tng gii, gi l l b tt. Trn ng tu hnh, Pht trit khuyn rn t khng nn tranh bin nhm mc ch th thng. V tranh bin ch l mt hnh thc l lun v cng l lun th li cng xa ri thc cht hn nhin. Ch c nhn nhc mi l bin php th thng chn chnh. Gi tr siu vit sng ng ca bin php th thng c nht v nh ny c Pht gi ghm trong li di chc ca Trng Th Vng dn con l Trng Sinh ng t, trc khi b Phn D Vng hnh hnh: "Nhn! Nhn! mi l o hiu chn chnh m ngi con hiu phi theo. Khng nn kt on, khin nhn chuyn qu ni khng bao gi dt. iu ti khn m con phi ghi lng tc d l thc hnh i nguyn t bi. Ngm cha hung c (Hm hung), cu mang nc c (Hoi c), kt buc hn th (Kt hn), mua chuc on cu (Nh on) l vun trng ha hon thm bn cht gc r, mun i khng nh ln c. K lm vic y khng phi l ngi con hiu ca cha. Con nn phi bit rng t bi ca ch Pht bao hm c tri t, trong on v thn u bnh ng. Trn hnh trnh tm o dn thn

v x thn cu chng, cha cn y ny lo s khng t c o hiu. Nay gi s con v cha m bo th kt on, vic lm ca con r rng tri nghch vi hnh nguyn ca cha. Bt lun bng hnh thc no, cha cng khng th chp nhn cho con c lu tn ngh cu on trong lng. Con hy ghi nh li di ngn ny. c nh th, con mi xng ng l ngi con hiu ca cha". S d Nhn c Pht khng tic li c xy l v ch c nhn mi dp tt c phin no tranh chp. Ch c nhn mi to c np sng an tnh ha vui, khin chng sanh siu phm nhp thnh m ha ng vi bn th chn tht ca v tr. ---o0o--4.- T X KH PHT I TM B TH Trng gi Tu t (Sudatta, cg. Anthapindika) bit hiu l Cp C c, vn l mt h php v cng c lc ca Pht nh ni trong mt on trn, th m ng li c b v v cng keo kit tn l T X Kh (Viskh), thng gi l Lc Mu. Hng ngy thy chng lo cung phng Pht v chng t, b cho rng Pht m hoc chng b bn rt ca ci, bn lp tm cng quyt khng nhn mt Pht v chng tng. Mt Li phu nhn (v vua Ba T Nc) bit c vic ny, cho mi Tu t vo cung bn mu tnh k ha gii. Tng truyn rng vic ha gii ny c giao ph cho La Hu La, v gia Pht v T X Kh vn khng c thin duyn t cc kip trc. Sau khi ho gii xong, Pht mun th lng, mt hm mang bnh bt n kht thc trc cng nh T X Kh. T X Khu em cm ra m y bnh bt cho Pht. Pht ni: - Gieo mt gt mi, gieo mi gt trm, gieo trm gt ngn. Nh cng c b th bt cm ny, nh ngi s gp c v lng phc bo. T X Kh hi: K ngu ph ny khng hiu v sao ch b th mt bt cm m li c phc bo nhiu nh th? - Nh ngi c thy cy i th Ni cu kia khng? Thn cao ngt nghu, cnh l xum xu, che ph c bn nm dm ng, mi nm ht n rng xung t, ly hc m ong hng vn ln vn khng ht, th m ban s ch do mt ht ny mm ra m thi!

V d n gin ny khin c T X Kh lnh hi trn vn cng c b th. T T X Kh v tt c nhn dn trong thnh X V n nc ua nhau pht tm hoan h b th cng dng Pht v ch tng. T bn cht v cng keo ln, T X Kh tr thnh v cng ho phng, tm n K Vin nn n Pht xin c lm tm vic b th. kim chng li thnh tm ca b, ban u Pht t chi. Qua my hm sau, Pht vn hi l do ca mi s vic b th do b yu cu v xt thy qu tht b gic ng, Pht mi chun nhn. Tm vic b yu cu c lm l: a.- c b th ti i ma cho tng chng, v mi khi i kht thc l gp phi tri ma, v n tnh x nu khng c y kh thay lin, nh phi thot y hong, thn mnh trn trung kh coi. b.- c b th cc T kheo mi gia nhp tng on, v th ch cha quen mt cc v ny nn vic kht thc rt gian kh. c.- c b th vt thc v tin bc cho cc T kheo i du ha phng xa, phng l ng khng c g chi dng. d.- c b th thuc men cho T kheo lm bnh, v lm bnh m khng chy cha kp thi, d bin thnh nguy kch. e.- c b th vt thc thch ng cho T kheo lm bnh, v nh m bnh c th mau thuyn gim. f.- c b th vt thc cho T kheo sn sc bnh nhn, v sn sc bnh nhn th khng c th gi i kht thc. g.- c dng la mch cho T kheo. h.- c b th o tm cho T kheo ni, khi ra sng tm, thn th khi trn trung, khc bit vi cc hng dm n thng thy tm sng Hng. Mi vic b th nu ra u c vin dn l do xc ng, Pht bit rng T X Kh qu tht pht tm mt cch chn thnh, bn hoan h chp thun:

"Ny T X Kh! n nay th ngi hiu r cng c b th ri y. Ngi khng x ly ca ci th khi cht, ca ci cng x ly ngi. Sao bng x ly ca ci lm cng c, khin cho ca ci li cng di do bn chc hn!" Nh cng c b th, v sau c hai v chng Tu t u ni ting l B th nht, chng ng u trong hng u b tc, v ng u trong hng u b di, v cp v chng ny vn an hng ph qu trn i. ---o0o--GIO PHP PHT TRONG S MNG KHI MINH S SNG NH THT Sut i Pht t sau khi thnh o, trng tm gio ha ca Ngi lun lun t mt im xut pht duy nht: S SNG. C th ni rng ci thng c mnh danh l thnh o, trong bn cht chnh l s sng hin thc, hn nhin v trn y. T s sng y ta chiu dn tri ra, c thnh c mt kho gio l sng ng hm sc v phong ph, trong khng mt li ni no m khng phi l mt li ni nh tht. S sng nh tht c khi minh c, th mi t c con ngi ni ring, chng sanh ni chung tr v trong qu o ch thc ca n, khng cho bt c mt thnh kin no - d l thnh kin c ngy trang di danh xng chn l - lm b tc mch ngun, m khai thng cho dng sng trn tun trin min bt tn. S sng nh tht y, Pht khi th v minh xc trong nhiu trng hp khc nhau: ---o0o--1.- TRNG HP MANG-NG T Mang ng T (Malunkyaputra) t Pht, mt hm ang tnh ta t duy di gc cy trong vn Cp C c th bng vt ny ra ngh: "C mt vn ti quan trng m lu nay Pht khng h cp n v chnh ta cng qun khng gn hi. l vn th gii ny l thng hay v thng, l hu bin hay v bin. Li na, trong th gii y, c Nh Lai sau khi dit , l cn c hay khng cn c, hoc l cng c cng khng? Th no ta cng phi gn hi xem Ngi c bit khng? C gii quyt c thc mc ny, ta mi c th yn tm theo Ngi tu hc. Bng khng, ta s ci o hon tc khng tu lm g nhc cng v ch!" Suy ngh nh th ri t cho l c sch, Mang ng T lin n xin Pht khai th.

Pht nghim sc mt, vn hi li Mang ng T: - Trc khi theo ta tu hc, c bao gi ng t nhng iu lm iu kin tin quyt buc ta c gii quyt c th ng mi tu khng? V c bao gi ta ha vi ng rng ta s dy cc ng nhng iu y khng? Sau khi qu trch Mang ng T, Pht cho gi i chng li, dy rng: - Ny ch T kheo! Gi s c k ngu si ngh rng nu Pht khng ni r cho bit th gii ny l thng hay v thng, l hu bin hay v bin v.v... th k y khng chu gia cng tu hnh cho l v ch; quan nim nh th, cc ng ngh sao? Phi chng l k ngu y cht trc khi cha kp bit g ht khng? Cuc gii thot ca mi con ngi ra khi kip a y ny, lin quan g n th gii hu bin hay v bin hoc Nh lai cn hay khng cn sau khi bo thn Nh lai dit . iu kin k ngu si y t ra ging ht nh iu kin ca mt k ngu khc ng b trng tn c m nht quyt i phi tm cho ra ai l ngi bn tn c y, tung tch l lch ra sao, bn t phung hng no li v.v... ch cha chu cho thy thuc rt ngay mi tn ra v cp tc bng b iu tr vt thng cho kp thi. Ny ch T kheo! D th gii ny l hu bin hay v bin, l thng hay v thng v.v... th chng sanh cng khng v th khi b rng buc bi mun ngn u bi ca kip sng a y trong sanh kh, gi kh, bnh kh, cht kh. Nhm mc ch ti thng gii cu kip sng y i y, ta mi ni r bn s tht cn bn l Kh , Tp , Dit , o . Bn s tht cn bn y l u mi ca phm hnh, cnh tnh chng sanh v m cho chng sanh li thot a n tr tu chn tht, gic ng chn tht, gii thot chn tht, m khi ngun cho mch sng lnh mnh trn tun. ---o0o--2.- TRNG HP LY-XA B TC B tc Ly Xa (Licchavi) l mt b tc thuc dng St L, lnh cha vng t ph nhiu T X Ly (Valsali) phi bc thnh Ba Lin Pht (Pataliputra) bn kia t ngn sng Hng. Mt hm, Pht n gio ha vng ny, ch thn chng kin mt cnh tng chm git rng rn gia hai phe tranh chp mt dng nc. Hai phe c

rung nm hai bn dng nc y, phe no cng mun chn ring dng nc li, cho chy vo cnh ng c rung ca phe mnh. Khng phe no chu nhng nhn phe no. C hai, tay dao tay gy h reo xp chin, nh nhau u u l trn. Mt s chin nn cht nm phi thy sng st bn dng nc, chng ai oi hoi n, v tt c cn mi m hng say nh nhau. Gia lc y th Pht i n, gn hi nguyn do v tranh chp lu huyt. C hai phe cng tr li vi ni dung ging nhau. Phe no cng ni v s sng ring ca phe mnh m quyt dnh cho c dng nc chung. Pht gii thch cho tt c nghe tnh cht tri thng nghch l ca cuc tranh chp y ri ging ha cho hai phe: - Khng ai to c s sng c, Ngi dy. Th m ai cng nhn danh s sng tr li tiu dit s sng ca nhau. Trong khi dng nc cha gip cc ng iu kin cng c s sng, th chnh cc ng t git cht s sng ca mnh ri. My mng ngi nm sng st kia l bng chng. Hy cho dng sng t nhin vng ln. ng ai dnh ring cho mnh ht th mch sng t n mi hot hin mt cch hn nhin. ---o0o--3.- TRNG HP CA TN B SA LA Mt hm vua Tn B Sa La (Bimbisara) nghe li xi dc ca gio s B la mn, sp cho git cu ti gio ng, cnh cung vua t thn chuc ti. Hay tin y, Pht vi vng n tm gp nh vua khuyn can. Trc sn gio ng, mt con cu c b dng lm vt hy sinh t l, b buc cht vo cc, ng ku la bi thit. Chung quanh cu ci v cu con khip m, cng ct ting ku theo. Cnh , mt gio s B la mn thn nhin ngi cm ci mi dao. Pht tin n hi gio s th c ng ny ging gii cho nghe l do thing ling git cu v nghi thc t l. Ngi i tm nh vua, vin mi l l chnh ng can ngn khng nn tin nhm: - Phm ti li, ai lm ny chu, khng th bt sc vt chu thay cho mnh. Mun trnh ti li, phng sch duy nht l ng gy ra nghip d. l gy ra, ch cn mt cch l ch thnh sm hi. C nh th mi gn lc tm mnh trong sch v khng cho ti phm. Phi cch y ra, khng cn cch chuc ti no khc linh nghim hn. Quay sang gio s B la mn, Ngi bo h rng:

- Ai cng tham sng. Th m ai cng thch git hi. Ai cng c th git hi mt cch d dng. M c ai to c s sng u? Du mun loi c khc nhau, s sng ch l mt. Mnh gy nn nhn th cng li chnh mnh th qu. Khng th ly mu th vt ra ti cho mnh. Theo Pht dy, s sng c gi tr ti thng v tuyt i thing ling... l li minh th thit tha nht ca Pht. Thing ling, v khng c s sng th khng c g ht. V mt khi s sng b nh mt, cng chng ai cu cha ni hi sinh tr li. Cu chuyn Pht bo ngi n b c a con mi cht, ang go tht in lon, hy i xin cho ra mt nm tro bp ca gia nh no cha c ngi cht em v Pht lm php cu sng cho, l mt ng su xa rng khng ai khng cht, v mt khi cht ri th go khc cng v ch, khng cch g lm sng tr li c. V vy, khi s sng ang phi phi vn ln, tuyt i khng c php xm phm n. V khi nh mt n, trong ng ngn khc v vic con chim b B git ht bay n tm s che ch trong lng thi t Tt t a ri b B n tranh dnh li, Pht h mt li phn quyt r rng: - Nu s sng c gi tr tht, th ngi cu sng mt con vt, ng gi gn hn l ngi nh tm git n. Ch c ngi cu sng n mi c quyn chm sc nui dng. Trn th gian ny, ngoi s sng v nhng g nhm mc ch phc v s sng, chng c g ng gi l thing ling cao c. Nn Pht khng nh mt cch dt khot: "AI CNG THAM SNG, AI CNG S CHT, CH GIT, CH BO GIT" ---o0o--GIO PHP PHT TRONG S MNG, XY DNG I SNG THUN LNG Hiu nng ca gio php Pht khng ch ring nhm mt mc ch ti cao duy nht l khai thng dng sng m mu cu gii thot chng sanh ra khi rng buc ca sanh t lun hi. Trng tm th hai ca gio php Pht l nhm thun lng ha i sng x hi trn bnh din lun l. Phong tc tp qun ca x hi n trong thi Pht, chnh nh gio php Ngi m ci i

rt nhiu. Nhn tm cng nh m tr nn thanh khit hn. C ba trng hp in hnh rt ng ghi nh: ---o0o--1.- TRNG HP U DI Ta cn nh u Di (Udyin) l v i thn sng i ca Tnh Phn Vng. ng l mt tay m say hoa nguyt, ni ting n chi. Thi Pht cn l thi t, chnh ng hin k cho Tnh Phn Vng by tr hoa nguyt ti rng Ni Cu ngoi thnh Ca T La m hoc thi t. Cng chnh ng phng mng Tnh Phn Vng sang X V d la tin tc rc Pht v thm qu. Sau khi Tnh Phn Vng bng h, ng xin theo Pht xut gia lm t, i danh hiu l Ca Lu Di (Klodayin). Quen thi ng im n chi, ng nhiu phen phm ti gho nguyt tru hoa. Li dng tnh bng hu vi vua Ba T Nc, ng ra vo vng cung t do, ln nhn trm Mt Li phu nhn thay qun o bui sng, ri ra khoe vi chng tng. ng dang du vi mt c gi B la mn nhng sau v s cng vic bi l bn kim cch lnh mt, b ph thn c gi ny tp hp dn chng trong thn li vy nh b sng v.v... Ting n ti tai Pht, ng b Pht qu trch rt nng. Tuy nhin Pht vn rt thng mn ng v tn tnh gio ha ng, khng cho ng ri Pht na bc. Nh v sau, ng ci i tnh tnh hon ton. Hnh chnh v ngoi giao vn l ngh ring ca ng trc kia, nay xut gia, ng gip Pht rt c lc trong vic t chc nn mng tng on v thuyt phc qun chng bnh dn theo Pht. u c rc ri, ng cng thn hnh i gii quyt v sau khi c ng gii quyt l mi vic m xui. Gia nh no c vic ln xn, ng cng n phn x v sau khi c ng phn x l gia nh tr li ha thun. ng rt lanh li mn tip, nhng ng tic v nghip nhn ng im qu kh ca ng qu su dy, nn v sau ng cht di tay mt gian phu ch v thin ch ca ng mun cu dm ph ra khi ti c. ---o0o--2.- TRNG HP NGC DA Ngc Da l con trng gi Th La, ngi thnh Vng X c trng gi Tu t ci lm v cho ngi con th by ca ng. Gia nh Th La l gia nh Pht ha. Gia nh Tu t, sau khi T X Kh (v Tu t) c Mt

Li phu nhn kho lo sp t b quy ngng Pht, cng l gia nh Pht ha. C nh hai v chng, by trai v su du u thm tn Pht, duy ch Ngc Da l c du th by cng quyt chng bng. Th theo li yu cu ca Tu t, Pht dn chng tng n tn nh m hi thuyt php gio ha Ngc Da. Nng bit lnh mt trn vo x tng. Nhng m vang ging ni t ha ca Pht, ho quang rc r ca Pht soi thu tm cang ca Ngc Da khin nng ln hi tnh ng, cui cng buc lng phi xut u l din. i tr tnh cao ngo ca Ngc Da, Pht dy: - Lm thn ph n d p n u (Ngc Da ni ting p) cng khng c l do g cao ngo, v ph n c ba iu khuyt hm v mi mn nghip chng. Ba iu khuyt hm l : khi cha ly chng th b cha m g b, khng c t do nh nam gii; ln ln i ly chng th phi ty thun chng, ring mnh khng c t do; v gi tc bc rng long th thng b du con ting nng ting nh, cng chng c g l t do. Mi mn nghip chng tp trung xung quanh quan nim trng nam khinh n ca x hi nng nghip, xung quanh s mng sanh thin nhin ca ph n, v nht l xung quanh bn cht a cm nng ni v yu ui ca thn tm ph n. V vy i vi chng, ngi n b p l ngi n b bit lm trn bn phn ca ngi m, ca b ti, ca em gi, ca n t v ca ngi v. Ngi ph n phi thng yu chng nh cha m thng yu con; phi n trn ngha vi chng nh b ti th cha; phi du dng knh trng chng nh em gi knh trng anh rut; phi tn tm phc v chng nh k hu h phc v ch nh v tn khch; phi xem gia nh chng l gia nh mnh, v phi trn i cng nhau n , chung vui chung bun. C nh th mi mu cu c hnh phc gia nh. Ngc Da v l, t ht cao ngo, xin Pht cho th gii u b di, khin ton gia nh trng gi Tu t c sng trong cnh gia nh hnh phc ha vui. ---o0o---

3.- TRNG HP THIN SANH Thin Sanh l con trng gi giu c trong thnh Vng X (cn gi l La duyt k). Theo di ngn ca cha m, mi sng Thin Sanh ra vn, quay mt v su hng m lm l Lc phng. Cng vic hng ngy y, Thin Sanh lm nh ci my, tuyt nhin khng hiu ngha ra sao. Pht nhn lc mang bnh bt i kht thc, cht trng thy bn gi Thin Sanh dy v mi iu. Ngi khai th cho Thin Sanh bit v l c tht, trng on ca bn loi kit nghip (st, o, dm, vng) v su loi tn ti ( ru ch, n chi, phng ng, ma ht, bn xu, bing nhc) v.v... Pht bo Thin Sanh nn tip tc lm l Lc phng nh li cha m y trn tri, nhng lng vo vic hnh l y mt ngha lun l c tc dng gio dc r rng. Nh ly phng ng l ct t lng hiu knh cha m; ly phng ty l ct t lng tri n thy bn; ly phng nam l ct t lng knh yu v nhng nhn gia v chng; ly phng bc l ct t lng mn phc ln mn i vi thn bng; ly phng h l ct t lng thng xt n bc; ly phng thng l ct t lng ngng m sa mn. Mi ln ly l mt ln nim n nhc nh mnh c x th no cho hp l. T php ly Lc phng ca B la mn c l vi dng cu ti cu li, Pht phng tin chuyn i ngha thnh mt php tu m khng ci i my may hnh thc, khin tc l khi b xo trn. Tht l phng tin thin xo. T Thin Sanh quy y theo Pht v tr nn ngi gng mu trong x hi. ---o0o--NGHCH CNH U TIN CA PHT S i vn v thng. C thnh th c suy, c y th c vi. T ngy Pht thnh o v khi chuyn php lun ln u tin ti vn Lc Uyn, gio php Ngi lan truyn vi mt tc phi thng khp min Trung n, t Ma Kit n Kiu Tt La, ngha l khp vng tr ph ca lu vc sng Hng. y cng chnh l chn chn nhau ct rn ca nn vn minh n c t ngn xa, trc khi Pht ra i. t Pht, c xut gia ln ti gia, gm bn giai cp B la mn, St l, Ph v Th la. Tn k c hng c ngn ngi, trn t vua cha quyn qu cao sang nht i nh Tn B Sa La v Ba T Nc, di ph cp n bn dn ty tin nh chng ht phn Ni hay c gi im Lin Hoa Sc (s ni trong mc Thnh Chng).

Vi mt sc sng mnh lit nh nc ngun tro tun, gio php Pht cun phng tt c rc ri ca x hi n hu Ph m nghim nhin chim a v u th, chi phi gn trn ht mi hot ng t tng ca n thi by gi. Ngoi tr K Na gio ca gio ch Mahavira, tt c ngoi gio n u b nh bi. Bi t nht l B la mn gio, mt tn gio tng chim a v c tn tuyt i n tri qua hng chc th k trc . Tnh hnh bt u nguy kch v nght th i vi h l khi c v o s Ba la mn u tin x ro qua theo Pht gio. o s y tn l B T Tra. Mu gian hm hi Pht manh nha ny sinh bt u t y. Cc lnh t B la mn trong thnh X V dng tin bc, vi vc mua chuc mt thiu n tn l Chin Gi (Cinca), sp t mu k cho c ta hng ngy theo gt chng tn n n nghe Pht thuyt php ti tnh x K Vin. Mt hm, sau khi nghe ging n chiu ti, Chin Gi cng vi chng tn n tr v thnh X V, nhng va v n nh li thay i xim y cc k rc r ri ln quay tr li hng K Vin, vo t tc ti mt tu vin ngoi o gn y. Sng hm sau chng tn n trong thnh X V n K Vin nghe Pht thuyt php th gp Chin D t K Vin i ra. Hi i u sm th, th c bo hm qua ng trong hng in ca Pht, gi y cn i ra ngoi c vic. T v sau, bng c c mi ngy mi thy nh to ln. Cch by tm thng, mt hm Chin Gi ang cng chng tn n ngi nghe Pht ging dy, bng vt ng dy tin ti trc mt Pht m ni rng: - "Pht c bin ti v ngi, ni php rt hay, nhng khng lm c tch s g. Trch v ngi chng l phi lo toan kin lp mt ci nh ring cho v c, th m hn hoi vn cha thy g c. Nay v bng mang d cha nh th ny m nh vn cha c, tht l ngi bc tnh". Thnh chng nghe ni rt i xn xao kinh hong. Pht vn ngi an nhin bnh thn nhn Chin Gi m ni rng: - "Ny c em! nhng li c em th l ra , tht hay gi, ch c c em v ta bit m thi". Chin Gi cng bnh thn tr li: - "Tht vy, ch c i ta mi r thu s tnh m thi".

Mi ngi x nhau ng dy. Gia cuc no lon, mt cc g lp t bng c ri xung t. Tt c ch mc nhn vo c , thy bng c lp xp. Mu gian b bi l, c xu h chy trn v Pht tip tc thuyt php nh khng c g xy ra. Mt ln khc, B la mn li cho mt c gi tn l Tn L, cng hng ngy n nghe Pht thuyt php, ri thu mt s dng phu v li m st c ta. Chng li dng m ti, vc xc c mai tng bn hng K Vin. Tn L l con mt o s B la mn cao cp, b cha hy sinh dng lm li kh u tranh. Hm sau, cha c trnh nh chc trch v s mt tch b mt y. Sau khi iu tra v pht gic t thi, B la mn bn tuyn truyn rng tng on ca Pht c k dan du by b vi c gi, nhng ri s vic lm bt chinh b b, nn mi nhn tm h st m nhm. Vic ny n ti tai vua Ba T Nc. Nh vua bit ngay l mu gian, ro rit cho iu tra, phanh phui ra s tht, bt c k ch mu (chnh cha c y) v hung th, em ra php trng ngoi thnh trng tr. Li mt ln khc, Pht n gio ha ti thnh Cu L, th ph ca vua Thin Gic. Gp Pht ang mang bnh bt i kht thc, Thin Gic ni da, dng li th bo m l Pht khng tic li: - ng cn dm vc mt n thnh ny kht thc na ? Ta s h lnh cho nhn dn trong thnh khng cung cp cho ng mt ht cm. ng khng ngh n quc gia, khng oi hoi cha m, khng thng xt v con. ng hy mau mau ra khi a phng ca ta. Trc nhng li tha m ca vua Thin Gic, Pht vn an nhin t ti v t ha p li: - Yu cu ngi khng nn nhc m ti mt cch sai lm nh th. Ti xut gia hc o khng phi v khng ngh n quc gia, khng oi hoi cha m, khng thng xt v con. Ti ly c v tr lm quc gia, ly tt c chng sanh lm cha m, anh em, v con. Ngy nay ti thnh tu ch nguyn y. Ti thnh Pht, ngha l ha ng vi v tr thnh mt th, em t bi bao trm khp tt c, khng phn bit k thn ngi s. Ngi l ch thnh Cu Ly; ti l Pht ca nhn gian. Ngi yu thng dn chng trong thnh ngi th no th ti cng yu thng tt c chng sanh ca ti nh th y. Ngi c dng tm ca ngi; ti c dng tm ca ti. Dng tm ca ngi l ni tnh thng yu ring t. Ti cm thng v cng rt tn ng dng tm y. Nhng i trc chn l th dng tm y nh phi x b. Ngi hy ngh

k th hn s r v sao. Thnh ny khng phi vnh vin ca ngi. Lng thc trong thnh khng phi s hu ring ca mt ngi. Ch c mt iu duy nht m ngi phi nhn l s hu ring ca ngi. l hnh nghip thic c do chnh ngi gy ra. Nhn dn, lng thc, c ngy ngi phi ly khai. Hnh nghip thin c do ngi gy ra, s lun lun theo st gt chn ngi. Vua Thin Gic ni qua, Pht p li, chng ai nghe ai. Sau by hm, Thin Gic Vng mc phi bo bnh ri cht. ---o0o--1.- B T A PHN NGHCH t xut gia ca Pht c nhiu hng. C hng thnh gi nh X Li Pht, Mc Kin Lin, i Ca Dip cm u chng T kheo hoc Ma Ha Ba Xa Ba cm u chng T kheo ni, sc nhip phc hai chng ti gia, bt c l quc vng, i thn, hc gi v thng dn. i vi hng thnh gi y khng ai l khng mn phc. Nhng trong s t xut gia cng c hng ngi km ci, bt tiu. Bt tiu nht trong hng sau l B t a, l con trng ca Bch Phn Vng, anh rut ca A Nan, em con ch ca Pht, cng xut gia trong s by vng t ( B, An Nan, A Na Lut, B Sa, Bt , Nan , La Hu La) trong ngy Pht v thm thnh Ca T La ln u tin. B c d tm mu ot tng on ca Pht v thay Pht lnh o tng on y. Y thng qu ngn lng ng, bi xch Pht. Tuy nhin, Pht vn mt lng t i khuyn bo, nhng tnh no tt y vn khng b. Mt hm, B yu cu Pht dy cho y luyn php thn thng, Pht bo y nn luyn nhn cch cho hon b , ri s dy cho luyn thn thng sau. Y khng bng lng, bn n cu hc vi X Li Pht v Mc Kin Lin. Hai ngi ny cng khng chu dy m ch khuyn y nn qun st kh, v thng, v ng. T , y khi tm m mu ph hoi gio on v hm hi Pht. Mt hm, Pht ang ta thin trong ng Khm b la d xoa trn ni K X, ngoi thnh Vng X, B dng tin lung lc mt sn thanh nin lc lng, thu h n m st Pht. Cc thanh nin ny vo ng, thy Pht bng nhin lng sanh s hi, nhm mt ph phc trc mt Pht ri ly dao dng np v xin quy y.

My hm sau, Pht t ni K X tr v thnh Vng X, B sai t ca mnh tay dao tay gy n nh Pht. Nhng khi Pht n gn, chng khng dm ng th, Pht gn hi bn h l do v sao tp hp ng o, bn h p rng c nghe B cho ngi m st Pht, nn n y bo v Pht. Pht ci bo h nn gii tn, v dao gy khng bo v c sanh mng ca Pht m ch c gii lut thanh tnh mi bo v ni m thi. Mt ln khc, Pht v A Nan cng i di chn ni K X. B rnh t trn ni cao trng thy bn x mt tng xung, quyt hi cho c Pht. A Nan kinh hong chy trnh nhng Pht c im nhin tip tc tn b nh khng c vic g xy ra. Tng ln ri ngay bn cnh Pht m khng h hn g. Li mt hm, Pht v A Nan ang i b, bng thy B dn u t ca y xm xm tin ti ni l nghnh tip Pht. Pht b trnh i qua li khc. A Nan ngc nhin hi, c Pht tr li rng, khng phi ngi s B, nhng nn trnh y nh trnh ch d cn cn. Bao nhiu m mu hm hi Pht ca B thy u tht bi. Y bn ngh rng, phi da vo th lc chnh tr mi ph ni Pht m cp ly tng on. V vua Tn B Sa La l t rt trung thnh ca Pht, ngy no nh vua cn tr v th y cha thi th c mu c, y vt ngh ra mt k i gian c, l kt giao thn mt vi A XTh (con vua Tn B Sa La) ri xi dc v sp t cho A X Th git cha cp ngi. A X Th i vi B t ra rt mc cung knh, xy ct cho B mt tng vin nguy nga trong vng ph cn thnh Vng X. Hng ngy, A X Th cho xe ch mi th vt thc n cng dng B. Nh th lc , B m c mt i chng ln lao gm nm trm t, ri khin h tn mnh ln ngi gio ch. A X Th v B tr tnh vi nhau rng sau khi k hoch thnh tu, A X Th tha k vua cha canh tn li nn chnh tr nc Ma Kit , cn B th tha k Pht, ng ln canh tn nn o gio v thng lnh gio on ca Pht. Sau khi A X Th la bt c vua cha em tng ngc giam i, B xi A X Th th voi in ra hi Pht trong khi Pht ang mang bnh bt i kht thc trong thnh Vng X. Chng tng nhn thy voi in t xa xng xc chy n, thy u kinh hong, tn lon chy trnh. Ring Pht vn im nhin bt ng. Khi voi in va thy Pht, n lin dng li, qu gi xung t, Pht th php tam qui cho n, v v n ri tip tc hnh trnh.

Sau khi A X Th chnh thc ln ngi v bit chc rng Tn B Sa La cht i trong ngc ti, B dng dng t c, trn tro dn chng t ca y n yt kin Pht, yu cu Pht triu tp tng on li cho y tuyn co. Y ni Pht nay tui gi sc yu, cn phi bo trng thn th, v vy Pht nn thi n, trch nhim lnh o tng on t y s do y ph trch. Pht t ha p li: - B lo u cho ta, vic y rt phi o.Vy sau khi ta thi n, cc cao X Li Pht, Mc Kin Lin v i Ca Dip s ln lt tha k ta lnh o tng on, v ch c cc v ny mi sc. Cn nh ngi nn em tt c khng tm ra m tip tc hc tp vi cc v y. Tht bi keo ny, B by keo khc. Cng vi t thn tn l Cu Ca L, y xng gio php nm iu nhm ci to ton b sinh hot tng on: a.- T kheo mc o may bng gi rch v li. b.- T kheo mi ngy n mt ba. c.- T kheo khng n mn d.- T kheo khng ti nh th ch th cng. e.- T kheo ma h ngoi tri, ma ng v am tranh. C A X Th lm hu thun vi gio php kh hnh do y ra, B tin rng phen ny chc chn s h c Pht m th thng. Y khng hiu rng tinh ty ca gio php Pht nm Trung o, xa la hai cc oan kh hnh v khoi lc. i n kht ung l vic t nhin. n g cng c , sao cng c, min khng chp trc. Tinh thn Trung o th hin ngay ni s khng chp trc y, ch khng phi ni hnh thc cng kh cht. a s t Pht thm nhun tinh thn Trung o, nn nm iu ca B khi xng chng ai thm nghe. B xoay li hi em rut mnh l A Nan, th b A Nan tha m khng tic li. Ut c v b chnh em rut c tuyt, y dn t b i. T mt tch lun, c thuyt cho rng y cht mt cch th thm, nhng khng r cht nh th no. C thuyt cho rng y b a xung a ngc V gin v ti i nghch ca y. ---o0o--2.- A X TH SM HI

A X Th (Ajtasatru) v B t a giao du thn mt vi nhau n th, m khi B cht, A X Th vn khng t ra bi ai. Ri vi ngy thng tri qua, mi s cng lng qun dn. Mt hm, A X Th nm mng thy cha y hin hn v, i mt m chiu t i nhn y. Khng nhng hn vua cha khng t ra my may on hn m li cn nh van ni nn n y nn ci c tng thin, sm hi ng theo chnh o quang minh. Tnh dy, A X Th suy t v gic mng, so snh cnh va thy trong gic chim bao v cnh mnh tn nhn git cha, lng v cng bng hong bc rt kh chu. Mt hm khc, cng ngi n vi m l b Vi Hy (Vaidchi), i mi khng thy con trai u lng ngi vo bn n, A X Th cho ngi i tm th c bit cu ang chi vi ch v nht nh khng chu n, nu khng c php em ch vo ngi bn cng n. Chiu con, A X Th chp nhn. n xong, A X Th than vi m rng ngi ngi n chung vi ch trng tht l k. - Vic y c g l! Vi Hy ni. Nh ngi v thng con m ngi n vi ch, cha bng cha nh ngi khi xa v thng nh ngi m ht m. Nh ngi nn bit lc cn nh, nh ngi au lng tay sng v. au lng tay l mt bnh nhc nhi c lit lm v ci nht nm di mng cng khng cng m c. Sut ngy m, nh ngi khc lc go tht khng chp mt. Cha nh ngi b ngi ln u gi, dng ming mt tay ngui chuyn hi m qua, khin cho ci ung nht chng cng m v lng tay au. Mt tay nng nhu th trong nhiu ngy, m mi chu cng; ri khi m chn, cha ngi li mt m ra. Nh nh ngi mi lnh bnh. Nn bit rng bnh au lng tay khng nng, nhng hnh h thn xc con bnh chu khng ni. Ai c au lng ri mi bit ni au n y. K li cu chuyn c nh ngi bit lng cha ngi xa kia thng yu ngi n mc no! Chc chc cn hn nh ngi ngy nay v thng con m phi chp nhn ngi n chung vi ch! Nghe xong cu chuyn, A X Th thy lng mnh nh c mt tng ln ngn cn ln bung tim l phi. Sau t lu, A X Th mc phi bnh gh, l li y mnh, nga ngy khng ng c. ng ngh rng y chc l v nghip bo git cha m khin pht sanh ra. Trong s i thn, c nhm Lc s ngoi o nh bn ng Nguyt Xng tm cch trn tnh nh vua rng bnh y do kh huyt s sanh, ch khng dnh dng v n nghip bo v vn. Nhng mi li an i u v hiu. A X Th au kh v bnh gh th t,

m au kh v hi hn th nhiu. ng bn cho gi ng y K B n. K B mt mt lo cha tr thn bnh, mt mt khuyn nh vua nn tm Pht cha tr tm bnh. Nh li nhng s cu kt c c xng by vi B khi xa, ng ngn ngi khng dm n, s Pht c tuyt. Nh K B ra cng thuyt phc ro rit, A X Th mi vng tm chu nghe theo, nhng li ngi rng ti nghip mnh qu su dy, e Pht cng khng cu ni. K B li ra cng khuyn d, ni cho A X Th bit ch c hng xin (hng ngi khng tin nhn qu, on thin cn) th qu tnh Pht khng cu c. Nh vua nay bit hi hn n mc y th tc l khng phi thuc hng xin . Do li thuyt d ca K B, A X Th sau mt thi gian suy tnh hn thit, n xin yt kin Pht: - Bch Pht, xin ngi soi xt tm ti. A X Th ni. - Tt! Ta i i vng t lu ri. A X Th tht kinh, ph phc di chn Pht, em tt c ti li mnh ra trn tnh, khng st my may v xin Pht t bi cu . Pht dy: - Trn th gian ny ch c hai hng ngi t c hnh phc chn tht. Mt l hng ngi chuyn tu thin nghip khng to ti c. Hai l hng ngi tuy to ti c, nhng ch thnh sm hi. ch thnh sm hi th khng cn to ti mi na. Hai bn khng khc g nhau. Ti nghip khng c tht th. Nu qu lng ch thnh th t c khng tm, m tm khng th ti cng tiu. Hiu r tm v ti vn h huyn khng tht, l sm hi chn tht. T nay, i vng hy t b phi php v ch nn ly chnh php tr dn. Khng nn thi hnh chnh sch bo ngc m ch nn dng c ha dn. Thc hin chnh tr nhn i, ting lnh n xa, c tt nhun thm, nhn dn an lc, trm h hu, l ngun khoi lc chn chnh ca bc thnh vng. Tin thm mt bc na, nu chu kh tu hc php mn trung o ca ta, nh vua cn c th chng c gii thot. T y, A X Th quy y Pht, bnh mi ngy thuyn gim ri lnh hn. ng tr nn v t h php c lc khng km g vua cha l Tn B Sa La hoc vua Ba T Nc. V cng t y, ng lun lun nghe li Pht khuyn rn trong vic tr nc an dn. ng thng yu Pht nh ngi con hiu thng yu cha. m Pht nit bn, ng nm mng thy mt tri mt trng ri rng ng nghing. Tnh gic, ng ngh n Pht v khc r ln rt thm thit. Linh tinh bo cho ng bit chc Pht tch. Hm sau, ng tc tc cho

ngi i d la tm kim. Sau khi Pht nit bn, tm quc vng n Cu Thi Na tranh dnh x li; chnh ng ng ra phn x iu gii v phn chia x li lm tm phn cho tm nc em v xy thp phng th. Li cng chnh ng sp t mi vic ngoi h cho ln kit tp kinh in du tin ca ngi Ca Dip, ba thng sau khi Pht nit bn. ---o0o--3.- BI VN THNH CA T LA Theo gio php Pht, v nhn sanh quan th khng mt chng sanh no trn th gian ny thot khi bn tng lun hi: sanh , gi, bnh, cht; v v tr quan th khng mt vt no trn th gian ny thot khi bn tng tng tc: thnh, tr, hoi, khng. l nh lut d nhin v bt di bt dch. Ca T La hng thnh t ngy lp quc n c Pht cng qu di lu. Bi vn ca Ca T La tt nhin khng th trnh khi. Nguyn nhn khin xy ra tai ha ch nh bng ci my m ny thnh ci nia. l nguyn nhn gn. Cn nguyn nhn xa th ngoi tc tri tin khin ra, tng kh c cch no khc hn gii thch mt cch cng bng v hp l. Nguyn t trc khi vua Ba T Nc cha quy y Pht, nh vua cho s gi qua Ca T La cu hn vi dng h Thch Ca. Cc thn vng ca dng h ny t cao t i cho rng dng h mnh l cao qu nht i, khng nn h mnh kt hn vi vua nc Kiu Tt La. Tuy ni hunh hoang nh th, nhng h li s uy th ca vua Ba T Nc, v Kiu Tt La by gi l mt cng quc nh Ma Kit trong vng chu th sng Hng. Do , dng h Thch Ca mi dng mt n t n l hu h trong cung l Mt L (Malika), tro thnh vng n em g cho Ba T Nc. Mt L tuy l gi n l, nhng t cht rt thng minh m dng mo li cc k xinh p, nn c vua Ba T Nc sng i, phong lm nht phu nhn. Mt L phu nhn sanh con u lng l T Lu Ly (Virdhaka), v sau mnh danh l c Sanh Vng. Nm T Lu Ly ln tm, vua cha cho sang qu ngoi luyn tp bn cung, v Ca T La vn ni ting v mn x thut. By gi, trong thnh Ca T La mi kin thit xong mt i ging ng nguy nga dnh n tip Pht mi khi Pht v thuyt php. Dng h Thch Ca cho y l chn thing ling, cm khng cho k ty tin bc vo. Khng d T Lu Ly nhn th b rong chi trong cung, lc vo chn cm a y, b

cc thn vng bt gp, x m khng tic li, bo rng con ca gi n l Mt L lm u thnh a. H ui T Lu Ly ra v lp tc truyn lnh cho gia nhn cp tc n bi t c trong ging ng ln ri ch t mi v thay th. T Lu Ly n kh xung thing, bn pht li th c rng: "Khi no ln ngi vua, ta th quyt tiu dit sch dng Thch Ca mi h gin". V sau, khi tr v X V, T Lu Ly ngy m mu tnh vic ra hn. Mt hm, nhn vua Ba T Nc cng Mt L phu nhn xut thnh tun th, T Lu Ly cng nghch thn Ca L Da Na tp hp qun i li, cht u th v ca vua cha, ot ly vng min v bo kim. Nghe tin, Ba T Nc ht sc kinh hong, Mt L khuyn nh vua nn tm lnh nn lu vong bn Ca T La, ch dp khi phc. Nhng khng bao lu, ng cht ti bn y th tm mi tui. T Lu Ly nghe tin vua cha bng h, h lnh c lp thi t K , ri t tuyn b tha k vng v. Bi vn Ca T La bt u. Mt hm nhn i triu, T Lu Ly truyn hi b quan: - Nu k no x nhc ng quc vng tn qu ca mnh, khinh th ng quc vng y l con dng h tin, ti y cc khanh ngh nn x tr nh th no? Mun ming p rng ti y ng tru di - Dng h Thch Ca t cao t i, T Lu Ly ni tip. H cho rng ta l con ca mt gi n l, vy nay phi hng binh tru dit h. Ba ln xut qun, ba ln T Lu Ly gp Pht cn ng tm cch ngn tr. Nhng n ln th t, bit rng khng ngn n c na v nghip nhn qu kh ca dng h Thch Ca qu nng, Pht xt xa bo trc cho A Nan hay rng trong by ngy na th dng h Thch Ca s tuyt dit. T mnh to nghip d, khng cch g cu g ni. Khi T Lu Ly vy hm thnh Ca T La, nhn dn trong thnh bt kn ca li v bn tn ra nh ma. Trong thnh c mt dng s mi lm tui tn l Xa Ma, y l mt tay x th c khi bch pht bch trng, khin ch qun bn ngoi phi chy tn lon. Ngay c T Lu Ly cng phi chui xung hm

np. Nhng v trong dng h Thch Ca c ngi ph bnh Xa Ma, cho rng y ch l mt tn dng phu nn y tc gin o ng tm ng hm trn ra ngoi thnh. T Lu Ly tip tc cng hm thnh rt gp v cui cng h c. Sai khi vo thnh, y h lnh bt lnh gi thnh gm nm trm ngi em git ht. Cn nhn dn trong thnh c chng ba vn ngi k c gi tr ln b, y bt chn chn xung t cho voi d chy qua ch nt. Ma Ha Na Ma nghe tin ny ly lm kinh hong au xt, bn xin vi T Lu Ly cho ng v nhn dn c cht ton thy. T Lu Ly mi i lnh git bng voi ch ra lnh git bng trm nch. Th l c thnh b la xung sng cho cht ui. T Lu Ly li h lnh vt xc Ma Ha Na Ma ln, cht u treo ln gc cy. Sau khi tiu dit dng h Thch Ca v st nhp thnh Ca T La vo lnh th Kiu Tt La, T Lu Ly cho thi hnh mt chnh sch v cng bo ngc v git lun anh l thi t K . V vy, i mi gi ng l c Sanh Vng. Khng bao lu, cung thnh X V b mt trn ha hon khng khip, T Lu Ly v tt c v con u b cht chy trong trn ha hon ny. Nc Kiu Tt La dn dn suy yu, khin A X Th sau khi quy y Pht, ct qun sang nh, chim c Kiu Tt La, ri st nhp Kiu Tt La v Ca T La vo bn nc Ma Kit . ---o0o--PHT GIO HA TI HAI NC VIT K V T X LY Vit K v T X Ly l hai nc bn sng Hng, v pha Bc nc Ma Kit . V gi, Pht t K X Qut, ngi thng i du ha, hoc bn ny sng Hng l nc Vit K, hoc sang bn kia sng l nc T X Ly. Pht v chng t chia nhau i khp thn xm, vt qua khp cc th trn. Trung tm hong ha hoc l thnh Ba lin Pht (Ptaliputra), hoc l thnh T X Ly (Vaisali). Mt hm, lc Pht ang tr ng ti thnh Ba lin Pht, A X Th cho i th?n l V X n yt kin. L do nu ln bn ngoi l n thnh an Pht, nhng l do thm kn bn trong l iu tra tnh hnh nc Vit K. A X Th sau khi chim c Kiu Tt La, mun thn tnh lun cc vng quc khc, bt u l Vit K. Pht soi bit thm y bn gi b hi kin A Nan v tnh hnh Vit K trc mt V X. A Nan bch Pht rng hin ti

nhn dn Vit K trn t vua quan xung n th dn, bt lun gi trai gi tr, u c tinh thn cu hc, i sng m no, an c lc nghip, trn di mt lng on kt, kh th rt mnh, v phng nc ngoi c k dm ng mun xm ln, tng cng khng lm g c. Pht by ra cuc m o ny, ct gin tip ni vi V X v bo li A X Th khng nn dy ng can qua v ch. Sau khi vic b gio ti thnh Vit k thnh tu, Pht v chng t vt sng Hng, tin ln hng Bc, n trin khai gio php ti thnh T X Ly. Trong thnh ny c mt k n tn l Am Ma La (Ambapala) rt p m cng li rt giu. Nghe Pht sp n, Am Ma La thng kiu hoa, trang sc lng ly, dn mt on th n cng xinh p nh y, n n Pht v chng tng. Pht vn nghe danh Am Ma La t lu, ngi rt e ngi sc cng ph ca sc p, cn dn chng tng trong khi tip xc phi lun lun cnh gic, em cng phu ni t?nh qun st chn l v thng, kh, khng, v ng, khi b sa a. Am Ma La vo sc p ca mnh v chng th n, khi mi gp Pht, c v dng dng t c, nhng t dung du dng ca ngi chinh phc nng mt cch d dng, khin nng sp ly v b ht nim th gian. Nng xin quy y v tr nn t thun thnh ca Pht. Ti T X Ly, ngoi Am Ma La cn c mt t th hai na cng v cng thun thnh. l trng gi S T, ngi cu u b tc Ly Xa. B tc ny v Am Ma La thng tranh nhau ci vinh hnh c rc Pht v chng tng v nh th cng. C hai cng lo chu cp Pht v chng tng khng thiu mt mn cn thit no. Trc khi Pht ri T X Ly, Am Ma La pht nguyn hin cng mt hoa vin rng ri p . Pht cho chng tng lu li y tip tc thuyt php sanh, ring Pht v A Nan ri T X Ly tin ln hng Bc. By gi Pht gn tm mi tui. ---o0o-- T CUI CNG V LI GIO HUN CUI CNG Trn ng tin ln hng Bc, mt hm Pht v An Nan dng chn ti nh ng Thun (Cunda) lm ngh th rn, bn mp rng gn thnh Cu thi Na (Kusinagara), cch Patna (th ph tiu bang Bihar ngy nay) mt trm tm mi dm v hng bc. Sau khi tip th gio php v c Pht cho

quy y, Thun cng dng Pht mt bt cho nm chin n nh. Kinh sch Tiu tha ni rng Thun cng Pht v A Nan mt ba cm vi tht heo rng kh. n xong, m y Pht cm thy trong ngi kh chu, v tui ngy gi m thc n li kh tiu. Mc d bt an, sng hm sau Pht dng mnh ln ng tip tc cuc hnh ha. n rng Sa La song th (Sala), Pht bo A Nan ging vng mc gia hai cy Sa la cho Pht nm ngh. Pht nm gi u v hng bc, xy mt v hng ty. By gi, A Nan thy t thn Pht ta ra nh ho quang rc r. Hi th c Pht cho bit, trong i ngi c hai ln xy ra hin tng k l y, mt l lc Pht thnh o v mt l lc Pht sp nhp Nit bn. A Nan nghe ni a ln khc, Pht an i v khuyn bo A Nan khng nn quyn luyn hnh hi, v hu hnh hu hoi l l ng nhin. A Nan qu xung hi Pht: - Sau khi Pht nit bn, chng t ly ai lm thy? Nng ta vo u? Lm sao iu phc k d? Kit tp kinh in nh th no khin ngi i tin theo? Pht dy rng: - Hy ly Ba la mc xoa (gii) lm thy. - Hy nng ta vo T nim x (thn bt tnh, th th kh, tm v thng, php v ng). - Hy dng phng php mc tn (lm l ng giao thip ci v) d iu phc k d. - Hy bt u bng "Nh th ng vn" (ti nghe nh vy) m kit tp mi kinh in. Ny A Nan! sau khi Pht nit bn, cc T kheo hy nng vo nh sng chnh php v nng vo nh sng ca chnh mnh m i (d chnh php vi quang, d t k vi quang). Cn nu T kheo no tht tnh thng nh Pht th thn phi thng hnh t bi, ming phi thng ni t bi, phi thng ngh t bi. l cch tng nim Pht chn chnh duy nht...

By gi c mt o s B la mn, tui trn trm, hc vn rt uyn bc, tn l Tu Bt La (Subhadra) tu gn y, c nghe Pht sp nhp nit bn, n xin Pht quy y, Pht chp nhn. y l v t cui cng. Pht bo Tu Bt La: - Ny Tu Bt La! Chn l c nhn din do ba php n m cc ngoi o khng h bit. Ba php n y l: tm v thng, php v ng, nit bn tch tnh. V khng thu r ba php n y, nn h khng nhn thc c cn bn cc php, h khng tu hc o Bt chnh l chnh kin, chnh t duy, chnh ng, chnh nghip, chnh mng, chnh tinh tn, chnh nim, chnh nh. H khng phi l k chn chnh tu hnh, do h khng bao gi t c t ti v gii thot. Sau khi c Pht ging gii cho nghe gio php gic ng v gii thot. Tu Bt La lin chng c o qu A La Hn. ---o0o--PHT NIT BN Ni xong bi thuyt php cui cng cho ngi t cui cng, Pht mm ci vui v trt b xc phm. By gi ngi ng tm mi tui. Theo ti liu kho chng Ty phng, nm y l nm 483 trc Ty lch. Theo Chng Thnh im k th nm y l nm 485 trc Ty lch. Nhng theo cng nguyn ca hi Pht gio th gii hin ang p dng chung cho mi nc Pht gio, th nm y l nm 544 trc Ty lch. Ch ngi nhp dit l rng Sa La song th gn thnh Cu Thi Na, cch th Patna ca tiu bang Bihar l180 dm Anh (1609 x 180) tc phng 300 cy s v hng bc. Sau khi Pht th tch, cc trai trng trong cng thuc b tc Mt La (Malla) chy n ph lc vi A Nan, lo tm ra cho Pht, tm lim v lm l tr t. Tng truyn rng, cc t by gi ang du ha phng xa, nghe tin Pht nit bn u vi v vn tp ng . Ngi i Ca Dip thy o quan Pht, khc lc thm thit, nguyn c trng thy bn chn Pht mt ln cht. ang ch thnh cu nguyn th Pht li mt chn ra khi o quan cho thy.

Sau l tr t, x li Pht thuc v tay b tc Mt La. Quc vng tm nc trong vng lu vc sng Hng nghe tin, lin c i binh n Cu Thi Na quyt tranh dnh li x li. Vua A X Th nc Ma Kit (by gi mnh nht) ng ra iu gii, bn phn chia x li thnh tm phn, mi quc vng lnh mt phn mang v nc xy thp phng th. Pht nhp dit c ba thng th ngi i Ca Dip (X Li Pht v Mc Kin Lin th tch trc Pht) triu tp chng tng n ng K X Qut trn ni Linh Thu, m cuc kit tp kinh in ln u tin. Trong i hi ny ch c thnh chng (1250 ngi) mi c tham d. Ngi i Ca Dip ch ta, ngi A Nan tng kinh, ngi u Ba Ly tng lut cho ton th thnh chng nghe. Ln kit tp ny ch mi c hai tng l tng Kinh (A Hm, Php C v.v...), cn tng Lut th ch c mt quyn, y l quyn Bt Thp Tng Lut (b lut c 80 ln). Ngoi h c lc cho cuc kit tp ny l vua A X Th. ---o0o---

[03] - THNH CHNG

Trong sut bn mi chn nm gio ha, t thnh o cho n nit bn, Pht quy t xung quanh ho quang ca ngi mt s t, c xut gia ln ti gia nhiu khng k xit. Ring chng xut gia cng ln n con s kinh khng ri. Trong s ny, nhng bc xut sc u t, chng c thnh qu A La Hn, gm c 1255 v m kinh in thng ghi con s trn l 1250. c bit nht c mi v mnh danh l Thp i t. Gi l i v nhng v trong s mi ngi ny u c s trng ring, s chng ring v o hnh ring. Mi v i t y gi l Thnh chng ca Pht, m gio in i tha lit k nh sau: 1.- X Li Pht, Tr tu s mt. 2.- Mc Kin Lin, Thn thng s mt. 3.- Ph Lu Na, Thuyt php s mt. 4.- Tu B , Gii khng s mt. 5.- Ca Chin Din, Lun ngh s mt. 6.- i Ca Dip, u s mt. 7.- A Na Lut, Thin nhn s mt. 8.- u Ba Ly, Tr gii s mt. 9.- A Nan , a vn s mt. 10.- La Hu La, Mt hnh s mt.

---o0o--1.- X LI PHT (Sriputra), Tr Tu s mt X Li Pht v Mc Kin Lin l hai t cao cp nht ca Pht. C hai vn l i bn thm giao t ngy cn tr. By gi, hai ngi cng trong mn phi San Xa D T La L T, mt trong su nhm Lc s ngoi o. X Li Pht tng ni ting v bin ti v ngi, cn Mc Kin Lin ni ting v nng lc thn thng. Mi ngi u c di gi mt trm chng. C hai cng c hn vi nhau rng h ai c o trc th phi thng bo ngay cho ngi kia bit cng theo chung mt ng. Mt hm X Li Pht gp M Thng, tc A X B Th, mt trong nm T kheo u tin, ang i kht thc trong thnh Vng X. Thy phong uy nghim t ti ca M Thng, X Li Pht ln la n hi, c v ny cho bit ng ang theo Pht hc o. Hi v gio l php Pht th c ging cho nghe v l duyn sanh ca cc php, rng cc php do nhn duyn m c sanh ri cng do nhn duyn m c dit, rng tinh ty ca gio php ny tm gn trong mt bi k l: Ch php tng duyn sanh Dic phc tng duyn dit Ng Pht i sa mn Thng tc nh th thuyt. (Cc php do duyn sanh Li cng do duyn dit Thy ti l c Pht Thng dy ti nh th) Nghe xong o l duyn sanh, X Li Pht nh bng tnh, ri xin i theo M Thng v yt kin Pht. c Pht khai th r thm v cc o l v ng, nit bn v.v... X Li Pht c hn vi Pht xin tr v a Mc Kin Lin n, ri c hai cng quy y Pht. Cng theo v vi hai ngi c thm hai trm chng. S tr v ny tng thm uy th ln lao cho Pht, v hai ngi nguyn l hai lnh t tn gio vn c nhiu uy tn trong gii o hc thi by gi.

Ring v X Li Pht, ngi l chu gi Cu Hy La tc Trng tro phn ch bng cu rut. ng ny cng l mt lnh t ngoi o tn tui v c ti bin lun. Sau khi thy chu theo Pht, ng rt i ngc nhin, tm n hi l do, c X Li Pht khai th, ri cng xin theo lun. Tng truyn m ngi X Li Pht, b X Li (Sri), ch rut Cu Hy La, cng l mt ngi n b c bit. B rt thng minh, bin ti cn gii hn em v ch thua con m thi. Thn ph ngi tn l u B X hay u Ba Tht Sa (Upatisya). Tn y cng c dng gi ngi. Nhng phong tc n D by gi c thi quen gi con bng tn m. Nh Sriputra, phin m X Li Pht a La, hay gi tt X Li Pht, c ngha l: con b X Li (Sri: b X Li; putra: con). V vy X Li Pht, Tu cn gi l X Li T. Sau khi theo gt Pht, sut trn bn mi nm, X Li Pht mc d l bc tr tu k v, nhng i vi Pht vn lun lun bch y bch thun. Ngi cha bao gi phm mt li lm nh no khin Pht phin lng. Ngi tht xng ng l bc trng lo ng u hng Thnh chng. Trong thi k kin thit tnh x K Vin, ngi c Pht y thc trng coi v lo liu. Chnh ngi l ngi u tin em chnh php gieo rc ti X V v a ngoi o v vi Pht, trc khi Pht cha quang lm n. Li cng chnh ngi l ngi c Pht c bit y thc gio ha La Hu La. S tch ghi chp rng, mt hm La Hu La i kht thc v, gng mt c v khng vui. Pht ku ln gn hi th La Hu La phn nn rng trong on kht thc ca mnh ch c trng lo X Li Pht v cc T kheo ln tui mi c tn th cng dng vt thc bo b. K d hng sa mn nh La Hu La th ch c tng cho mt t xu xc m p v rau ng trn vi cm; n ung nh th th lm sao c sc khe tu hnh. Pht ry La Hu La khng nn c nim k, dy La Hu La lui, ri cho mi X Li Pht n bo rng: - Hm nay ng n phi thc n bt tnh, ng c bit khng? X Li Pht git mnh, v chnh hm y sau khi n xong th n u ra ht. Ngi ngc nhin khng hiu v sao Pht li bit c vic y. Ring ngi cng t xt cha bao gi lm tri hay thi hnh lch lc lut kht thc ca Pht.

Nhn c hi ny, Pht ch ra php Lc ha knh. Php ny gm c su im c bn quan trng quy nh nguyn tc sanh hot trong ni b ca chng tng: a.- Thn ha ng tr ( cng chung vi nhau mt ch). b.- Khu ha v trnh (khng tranh ci nhau). c.- ha ng duyt (thng cm ci m vi nhau). d.- Li ha ng qun ( chia u li lc chung hng) e.- Gii ha ng tu (cng tu theo gii lut nh nhau). f.- Kin ha ng gii (san s kin gii vi nhau). Su im c bn ny quyt nh sanh mng ca gio on. V vy nghe xong, X Li Pht hoan h tn th v p dng ngay. Mt hm, ti tnh x K Vin, sau ba thng h an c, X Li Pht t gi Pht ln ng i b gio. Ngi va ra khi cng th mt T kheo ln u co vi Pht rng X Li Pht v c nhc m y ri nhn cn gin d, thc c b gio b i, ch khng c i b gio tht s. Pht cho gi X Li Pht lui. Sau khi c Pht cho bit l do gi v, X Li Pht trm tnh bch rng: - Bch Pht! T ngy theo gt Pht hc o, n nay tui gn tm mi, t cha h st hi sanh mng, cha h ni di, ngy ngy ch chm lo sm hi ti c. Nh hng n Pht, sut thi gian di ng ng trn bn mi nm, t rt sung sng c thy tm mnh trong lng nh nc bic. V vy, t cha tng bit khinh th ai, ni chi n vic lng nhc! Bch Pht! t bn l biu trng cho nhn nhc. Tt c nhng g bt tnh nht trn th gian ny nh mu m, m gii, phn nc tiu v.v... t bn u lnh th c ht. t c th xc quyt vi Pht rng t mun lm t bn v nguyn khng lm tri bt c mt ai. Dng nc khng h c nim yu ght v trn th gian ny bt c mt vt g nh nhp cng nh nc m ty sch. t nguyn lm dng nc gi ty u th gian. Ci chi khng h c nim phn bit, khng chn tt xu trc khi qut phi. t nguyn lm ci chi qut sch bi trn cho chng sanh. T khi lnh th gio php Pht, t lun lun an tr trong chnh nim, cha h? bit phn bit l g, khinh th l g. Nu qu tht t c li m v T kheo no thy c, xin v y t mn ch bo, t xin hng n v y thnh khn sm hi.

Pht cho gi v T kheo u co ra i chng. V ny h thn v ni di, xin Pht v X Li Pht th dung. p li, X Li Pht khng nhng khng t gin di, m cn t i an i khuyn rn. Mt hm khc, nhn X Li Pht i b gio v ti , phng ca ngi b nhm Lc Qun T kheo chim ng. X Li Pht lng lng ra ngoi tri, ng di gc cy. Sng ngy, Pht bit chuyn ny cho triu tp i chng li ry la. Lc Qun T kheo ci bng rng X Li Pht khng phi B la mn, cng chng phi St l th khng c quyn dnh ring ch ng. (Lc Qun T kheo gm su ngi lu lo nht trong s t Pht, thng hay toa rp nhau quy ri lm nhng iu ng ngo). Pht dy rng trong hng t ca ngi, sinh hot tuy bnh ng, nhng i vi nhng bc nin x v php lp cao, ht thy T kheo khc c bn phn cung knh cng dng, nhng nhn ni n chn tt nht, nc ung thc n tt nht. X Li Pht rt cm ng v lng u i ca Pht i vi mnh. Li mt hm, sau khi c hung tin ngi lo hu Mc Kin Lin b bn La hnh ngoi o m hi trong khi ang i b gio ti thnh Tht La Phit (tc X V). By gi, a s tng chng ang tr ng ti T X Ly. Ch c Pht, X Li Pht v mt t t kheo hu h Pht li Vng X. Nghe tin chng lnh, X Li Pht ngt i mt hi lu, ngi xt xa thng cm bn v hn, Pht phi d dnh an i my ngy lin. Sau , Pht triu tp tng chng li, bo cho tt c bit hung tin v ng thi cng cho hay rng trong ba thng na, chnh Pht cng s tn nhp Nit bn. Nhn tip hai tin chng lnh, bn cht v thy sp ra i, X Li Pht cm thy c n au xt, ngi xin Pht cho php v qu thm m gi tui trn trm, ti thn Ca La T Noa Ca. Ngi dt thm mt sa di tn Qun u. V ti nh ngi cho triu tp dn c trong vng li, cng h hn huyn m lnh, ri em gio php Pht ging gii cho mi ngi cng nghe, khuyn bo h nn theo gng t bi nhn nhc ca Pht m sanh hot. Sau khi vui v t gi m gi, b con li xm, ngi nhp i nh v th tch lun. Theo gng cc cao ca Pht trong qu kh, ngi khng mun chng kin cnh Pht nhp nit bn. Linh ct ca X Li Pht c Qun u mang v trnh Pht. Php tp hp chng T kheo li, nhn vo x li ca v cao trng lo m bo rng: "Linh ct ny trc khi cn l i tr X Li Pht, tng v chng sanh thuyt php b gio khp ni. Tr tu ca bc i tr ny rng ln v bin,

ngoi Pht ra khng ai snh kp. Nh tr hu y, bc i tr ny chng ng php tnh, thiu dc tri tc, dng mnh tinh thn, thng tu thin nh, v ngi gio ha, khng c ng chp, bin ti v ngi nhng khng ham tranh ci, x lnh ngi d, hng phc ngoi o, tuyn dng chnh php, xa la au kh, chng ng gii thot. y l v t s mt ca ta. Cc ngi nn theo gng v i t y". ---o0o--2.- MC KIN LIN (Maudgalyyana), Thn thng s mt L bn tm giao ca X Li Pht t ngy cn tu theo mn phi Sa Xa D, Mc Kin Lin l v i t s hai ca Pht, sau X Li Pht. Thn ph ngi tn l Cu L Ca (Kolita), thn mu ngi thuc h Mc Kin Lin, nn trong kinh c ch gi ngi l Cu L Ca hay Cu Lut , nhng danh xng thng dng nht l Mc Kin Lin (Maudgalyyana hay Maudygapaputra). Sau khi v hu Pht, ngi rt hng say trong vic ph bin Pht php. Khng kh khn no m ngi khng quyt tm khc phc th thng cho k c. Ngi khng chp nhn tha hip. vo sc thn thng, trong khi u php vi ngoi o, ngi lun lun chin thng h. c tnh ca X Li Pht l mc d c bin ti v ngi, i vi Pht thy chung vn bch y bch thun. Ngc li, c tnh ca Mc Kin Lin l vo thn thng, i vi ngoi o lun lun p o bch chin bch thng. Pht thng qu ngi v tnh t th ny, Pht bo: "Thn thng tuy l mt php tu cao cng, nhng khng phi l php cn bn, v thn thng khng quan h s nghip gi?i thot sanh t. Ngy thnh Ca T La b T Lu Ly vy khn, Mc Kin Lin khng nghe li Pht, tng dng thn thng n cu dng h Thch Ca, nhng cui cng thn thng vn khng thng ni nghip qu. Lc ngi i b gio trong thnh Tht La Phit, b ngoi o dng gy gc vy nh, thn thng cng khng cu c ngi thot cht, v khng thng c nghip bo. V gi tr thn thng, trong gio in Pht gio cn ghi li mt mu chuyn kh l th: mt hm Pht gp mt o s B la mn ang tr ti thn thng

cho dn chng hiu k xem bn mt b sng. Thy Pht, ng dng dng t c, Pht hi ng tu bao lu v chng c qu g. ng cho bit ng ra cng luyn thn thng t trn ba mi nm v thnh qu t c l t ct mnh bay qua mt con sng rng trm thc. Pht ci p li rng nu mt na i ngi ch lm mt cng vic m bt c ai c mt ng xu trong tay cng lm c, th qu l t. Gi tr thn thng ch gip k chng n soi sut lng ngi, khng qun xa gn, bt c u, khng phn bit trong tm hay ngoi thn. V cng nng thu sut bn nhy y, trong kinh sch Pht gio li c mt cu chuyn nh sau: Mt hm Mc Kin Lin i qua mt vin lm, tnh c gp mt ph n trung nin rt xinh p tn l Lin Hoa Sc n ng g chuyn. Nhn nng, Mc Kin Lin bit ngay l mt c gi im n m hoc mnh. Khng nhng th, ngi cn thu sut c nhng un khc ca lng nng, nhng ni kh nhc m nng tri qua khin cho nng vn l ngi c bn cht tt nh hoa sen m phi ln ln hp l?n trong chn bn nh, Ngi ni vi Lin Hoa Sc: - Ngi c hnh dng tht l m miu xinh p li thm trang sc lng ly, bn ngoi coi b duyn dng hp dn, nhng bn trong cha y u ngy m tit r khng ngng. Thn th v tm hn c hin ti cc k bt tnh. C ang vng vy trong bn nh, nhng cng vng vy th cng ln su thm mi. Lin Hoa Sc kinh hi, bt gic ri l tha rng: - Ti khng cn cch no hn. Mc Kin Lin an i: - Khng nn t kh, d qu kh nh th no, ngi ta cng c th xy dng li c cuc i, min l chu thnh khn sm hi li trc. o qun d, thn th bn th ly nc git ra. Tm hn bt tnh th dng Pht php lau chi. Nc trm sng d d, ch cn chy vo bin c, thy u lng xung gn trong. Thy ta l c Pht dy rng, nu chu kh ty u tm hn th bt c ai cng ng o v c gii cu. - Nhng ti li qu kh ca ti khng khip lm, ni ra e tn gi phi b chy v khip hi.

- C ni i. - Ti tn l Lin Hoa Sc, con ca trng gi tr ti thnh c Xoa Thi Ca. Lc mi su tui ly chng. Sau khng bao lu, chng may cha chng qu vng, m chng ga ba li t thng vi chng ti. By gi ti sanh c mt gi. Chng kin cnh lon lun ngang tri y, ti ut c qu b nh ra i. B lun a con cho chng. Lang thang phiu bc my nm, ti ti gi vi mt ngi chng khc. Y l mt thng gia hng ngy ngc xui theo nghip bun bn. Mt hm t thnh c Xoa Thi Ca v, nhn bun bn pht ti, y mua v mt nng hu em du ct mt nh ring. Nghe hng xm m tin, ti ni mu ghen ln, dng trm mu nghn k d cho ra so huyt ca con dm ph x xc n ra. n khi thy mt th hi i! chnh l con gi ti vi ngi chng trc. Ti t xung cht gic. Khng hiu nghip bo g ca ti k d n th. Trc kia b gi chng tranh cp chng ti, gi dy con gi ti li cng tranh cp chng ti. Chung chng vi m, ri li chung chng vi con, nh th lm sao ti c th sng ni? Chn ngn nhn tnh th thi, ti mang thn ra lm gi im, mua vui bng cch a ct vi mi ngi, dng ting ht nhn chm th gian. i vi ti, i sng cn c ngha g u, ngoi tin bc ca ci. Tin bc l vn nng, ngi ta mua ting ci ca ti c khi n hng ngn lng bc. Ri vi s tin y, ti vung tay cho sng, khin cho ai ai cng phi thn phc di chn ti. y ti ti nh th y, lm sao sm hi cho ht c? Mc Kin Lin nghe qua, bit rng Lin Hoa Sc au kh lm. B ngoi ging ni v lun iu tuy c v khinh bc, nhng bn trong thin tm vn cha kh cn. Ngi em gio l duyn sanh ging gii cho nng nghe v tm mi phng tin thin xo an i nng. Dn dn nng tnh ng, cng vi Mc Kin Lin, nng i n yt kin Pht. V sau, Lin Hoa Sc tr thnh mt v T kheo ni gng mu, chng thnh qu A La Hn v l v thn thng s mt v phi n, ngang hng vi Mc Kin Lin l v thn thng s mt v phi nam. Ci qu t tn l mc ch quan trng ca gio php Pht. Bt c ai phm bt c mt ti li no d l ti ng nghch thp c, h thnh tm sm hi, tinh tn tu hnh, thy u c cu . l diu dng ca php mn Bt nh. Theo php mn ny, kh vui vn khng hai, la khi kh au th chnh l an vui ri. ngha chng qu ca Lin Hoa Sc l ch .

Tr v vi ngi Mc Kin Lin, ngi khng nhng ni ting l bc thn thng s mt trong hng t Pht. Ngi cn ni ting l bc i hiu th m ht lng, x dng mi phng tin thin xo hng dn m v ng ngay no chnh m khng lm pht lng m, mc d b rt kh tnh . Tng truyn rng ngi tng v cu m m i xung a ngc, v cu m m lm cng c b th. L Vu Lan Bn m Pht t Bc tng t chc hng nm vo ngy trng trn thng by sau ma h an c ca ch Tng l k nim gng sng ch hiu y. Vi X Li Pht, Mc Kin Lin l mt trong hai cnh tay c lc nht ca Pht trong cng vic b gio. Hai ngi thng thay th Pht trong nhiu trng hp v d phn quan trng trong nn hng thnh ca Pht gio thi Pht cn ti th. Nhng Pht gio cng hng thnh th ngoi o cng cm tc ganh ght. i vi h, Pht l ci inh trc mt cn phi nh i. Nhng v khng hi ni Pht, h lp tm hi chng t m ngi sc cnh v hng hi nht chnh l Mc Kin Lin. Mt hm, Mc Kin Lin ang i kht thc trong thnh Tht La Phit vi hai t l M Tc v Mn Tc th b bn La hnh ngoi o mai phc sn xng ra n nh. Ch trang b bng gy gc m thi, nhng v chng qu ng vy kn ngi li, M Tc v Mn Tc khng chng tr ni, nn ngi b chng nh cht. C sch ni bn La hnh ngoi o ny mai phc trn ni Y T Xa L, ch ngi i ngang qua, nm xung nh ma khin ngi t thng. Ngi cht bng cch no, vic y cha ai xc quyt r rng 5, nhng vic ngi b La hnh ngoi o m hi l mt s kin lch s khng choi ci. Tin ny khi n tai vua A X Th, khin nh vua rt phn n. ng h lnh trc n hung th ngay. a s trong bn chng l o s La hnh, thy u b x gio bng cch nm sng vo hm la. Nhc thn ngi Mc Kin Lin sau khi ha tng, x li c M Tc v Mn Tc rc v trao li cho Pht, nh trng hp X Li Pht sau . Linh ct hai ngi c tn th v gn gi nguyn vn cho n ngy n b t di quyn thng tr ca ngi Anh trong th k 18, c ngi Anh mang v trng by ti Bo tng vin Lun n v mi quy hon cho chnh ph Nehru sau khi n c lp vo nm 1947. Khi tip nhn x li ca Mc Kin Lin t tay M Tc v Mn Tc, Pht bo cc t:

- Nhc th l v thng, nghip bo mi l quan trng. Ch c Mc Kin Lin khi x b xc thn m tm hn vn khng m. Trc cu cnh gic ng, vic sng cht khng thnh vn . C sanh tt c dit. Khng c g phi hoang mang lo s. iu cn yu l khi cht, c ci g nm chc trong tay. Ci Mc Kin Lin c. Hn na, Mc Kin Lin v tuyn dng gio php Nh lai m hy sinh tun nn, l vic phc c tt lnh nht cho mt tng truyn gio. ---o0o--3.- PH LU NA (Prana), Thuyt php s mt Prana tc Ph Lu Na, cn gi l Pra Maitryani putra, Tu dch l Mn T T (con b Mn T) Ngi l bc c tn tm thm hu, thi uy nghi, rt c ti hng bin, x dng ngn t v cng xo diu, gip Pht ht sc c lc trong cng vic tuyn dng chnh php v c bt c loi thnh chng no cng u nhit lit hoan nghinh. Ngoi ba c tnh cn c ca mt nh i hng bin ni trn, ngi li cn hn tt c cc i t mt dim va cn bn va c bit khc na: y l tinh thn b gio cao ca Ngi. Thng l ca Pht l hng nm sau ba thng h an c, Pht phn b chng t thnh nhiu on ph trch b gio ti tng a phng. Trong s cc gio khu phn b, Ph Lu Na cha thy tn nc Du Na (Suna), mt vng bin a rt him tr, giao thng kh khn, dn tnh quen thi man r bo ngc. l mt x m trc kia ngi ngoi ch nghe tn ch t ai dm bc chn n, v s mt mng. Ph Lu Na ngh vi Pht xin cho mnh n y b gio mt phen. Pht hi: "ng khng s nguy him sao?" Ph Lu Na mm ci bch rng : "V mc ch bnh ng sanh, th tt c a phng no cng ng c lu ngang nhau. Hn na, dn tnh ch no cng man r bao nhiu th li cng phi c tha hng s gio ha nhiu by nhiu. Nh vy mi tht l bnh ng. i vi t, nguy him hay khng nguy him khng thnh vn . Vn l lm sao trn bo p c hng n Pht, di ha c chng sanh. V s mng thing ling cao c y, thn ny d c tan xng nt tht, tng cng cha va".

Pht hi: "Gi s n Du na m b ngi ta mng nhic nhc m th ng ngh sao v i tr bng cch no?" - t ngh rng nh th h cn qu tt, cha phi hon ton d man. V h chi ra m khng dng gy gc nh ui. - Nu h dng gy gc nh ui hoc dng gch ngi si nm vo ngi ng th ng ngh sao? - H cng cn l ngi tt, v khng nhn tm gy thng tch cho t. - Nu h gy thng tch? - Cng vn cn l ngi c lng tri, v h khng n git hi t mt cch oan ung. - Nu h git ng? Cng cha phi l ngi xu, v nu h chm dt ci thn h o ny ca t th chnh l h ban tr t mau nhp nit bn, em n cho t mt c hi him c, c mang thn mng ny bo p hng n Pht. Vic y nu xy ra, t khng n hn m cn hn hoan n nhn. C n hn chng l h khng c nghe chnh php m thi. Pht cm ng, ban khen rng: - Ny Ph Lu Na! ng qu khng h danh l mt i t chn chnh ca ta. Hnh tu o, hnh b gio, hnh nhn nhc ca ng tht l vin mn. Quay li chng t, Pht bo: - Ny cc T kheo, mun theo ui s nghip hong php li sanh, nn c tinh thn nh Ph Lu Na. Phm lm ging s i b gio, cn hi mi c tnh sau y: (1) Thng hiu gio ngha. (2) Ni nng lu lot. (3) Khng e s trc m ng. (4) C bin ti v ngi.

(5) Vn dng phng tin kho lo. (6) Bit ty thun hon cnh v cn c chng sanh. (7) C y oai nghi. (8) Tinh tn dng mnh. (9) C sc khe th xc v tinh thn. (10) Hi oai lc. Ny cc T kheo! Tt c cc c tnh y Ph Lu Na u c . ng l ngi duy nht trong tng chng hi iu kin cn thit n b gio ti Du Na. Ta khng cn e ngi g na. Qu nh li Pht dy, Ph Lu Na thnh cng rc r ti Du Na. nc ny cha y mt nm, ngi thu nhn vo tng on hn mm trm t v kin lp khong nm mi cnh gi lam. T , trong tng chng ai ai cng cng nhn ngi l bc Thuyt php s mt. c nh th l nh ngi thnh tu c bn php b tt: - i vi bt c gio php no cha tng nghe, thi ngi lun lun trm tnh t lng ngha l m khng vi ph phn. - Khng cn a vn, v a vn th dm dc khi; khng cn nhn h, v nhn h th lc tm d sanh. Tri li lo tu T qun on tr sn nhu, tu Bt tnh qun on tr tham dc, tu Nhn duyn qun on tr ngu si. - Thu r trit nm m, mi hai nhp, mi tm gii, mi hai nhn duyn thnh tu tr v s c. Tr ny c thnh tu mi khng cn nim phn bit v nh mi sc tuyn dng i php. - Rng thc hnh b th, su nghim tr gii lut, thng dng mnh nhn nhc, tnh tinh tn b . ---o0o--4.- TU B (Subhti), Gii Khng s mt Cc chi tit v du tch ca ngi Tu B khng thy ghi chp r nh i vi cc i t khc. Tuy nhin, cn c theo truyn thuyt ca kinh sch i tha th s tch y c tm lc nh sau:

Lc ngi mi sanh, trong gia nh hon ton hin ra nhng triu chng "khng". Cc vt trong nh t kho lm, thng hp, lu vi v.v... thy u t nhin trng khng. Hi v ngha im l ny th c thy tng bo rng l im cc lnh. Nhn v im "khng" y, cha n ngi mi t tn cho ngi l Tu B ngha l Khng sanh. Li cng c ngha l Thin Ct (tt lnh) hay Thin Hin (hin im tt). Tng truyn mt hm Tu B ang ngi v o trong ng K X trn ni Linh Thu th bng nhin ngi qun thy Pht du ha phng xa ang trn con ng tr v. Ngi nh ri ng xung ni n Pht, nhng li ngh rng Pht dy khng c ci ta, cng khng c ci ca ta. khng c ci ta v ci ca ta th tng cc php vn khng tch vng lng. Pht chng c tht tnh khng tch vng lng tuyt i y m thc hin t ng v ng siu tuyt khng hai trong nhn loi, th khng c ci g m khng phi l Pht, khng u m khng c Pht. Vy h tt phi xung ni mi gi l i n Pht. Ngh nh th xong, ngi bnh thn ngi tip tc v o. By gi T kheo ni Lin Hoa Sc nh chng c thn thng nh Mc Kin Lin, bit c Pht sp v, lin xung ni nghnh n. B ly lm t ho ngh rng trong Thnh chng ch c mnh b hay tin Pht v v i n Pht trc hn ai ht. Pht nhn Lin Hoa Sc mm ci bo rng: - Trc nh ngi c Tu B n ta ri. Lin Hoa Sc nghe ni git mnh, bng hong khng hiu v sao Pht dy nh th. Khi ln ti ng, Pht hp i chng li, ri bo ring Tu B : - ng c bin ti, li thu r su xa o l chn khng. Vy ng hy ni cho i chng nghe v khng l h c dp b tc thm kin thc. i chng nghe Pht dy u ngh bng rng Tu B ni php ny l pht xut t bin ti ca ring ng, hay ng tha th oai lc ca Pht m ni? Tu B soi thu tm l y ca i chng, bn n trc m ni rng: - Pht truyn dy, ti u dm tri mng! Ch huynh nn thc rng phm lm s mng thuyt gio th bt lun gio thuyt y nng hay cn, iu ct yu l phi kh c kh l mi mong khuyn c ngi i tu hc. M khuyn c ngi i tu hc tc l tha th uy lc ca Pht ri. V sao? V c tha th uy lc ca Pht mi thng cm c chn ca Pht, nh

khin chng sanh chng c bn tnh cc php v tng ng c vi tht tng cc php thc hin v ng. Gi y, tha sc mng ca Pht thuyt minh o l chn khng, ti cng ch nng vo uy lc ca Pht m thi. Tha ch huynh , thuyt minh o l chn khng tc l t vn tng ng gia php b tt v php khng tr, ngha l gia ch th v i tng. Mun c nh th, trc ht cn qun st thu r php g gi l php b tt v php g gi l php khng tr? Qu tnh ti khng thy php no gi l b tt, cng chng thy php no gi l php khng tr c. Ngoi ci ng ca hai danh xng y ra, tht khng c g sai khc phn bit gia hai php y. Tnh ca chng l bt kh c. Ch th v i tng tuyt i im bt, cho nn khng tm thy u l ch th, u l khch th. Ch v khch u vng lng trong khng tnh. Php tng ng gia b tt v khng tr l nh th. - Bch Pht! nh th b tc s hc ca chng b? tt cha? Pht hoan h bo Tu B : - Hay thay! Tu B ! B tt ch c ci danh xng sung l b tt. Khng tr cng ch c ci danh sung l khng tr. Cng nh vy, b tt qun khng tr cng ch l danh xng sung m thi. Ci vn khng sanh dit, chng qua l tin vic tuyn thuyt nn mi gi lp danh xng. Ci gi danh y khng trong, khng ngoi, chng trung gian. Bn lai n vn l ci bt kh c. Cng v nh ni ng. Ng ch l gi danh. Bn th ca ng vn bt sanh bt dit. chng ci bt sanh bt dit y, cn phi tu hc cc gi php v b tt. V thuyt minh gi danh v gi php khng tr, tc nh nng vo bng trng gi di nc tm bt mt trng tht trn khng. Trong vic nng gi bt tht, iu quan yu l ng chp trc dnh mc vo u ht. Nu c chp trc dnh mc, th khng bao gi t c gii thot. Trong s t Pht, ch mt mnh Tu B l c nhn thc su sc v khng tnh ca cc php, v ngi tht chng khng tr v hiu rt ro khng l, cho nn uc tn xng l bc Gii Khng s mt. Khng tr v khng l ny, hn su trm nm v sau, c B tt Long Th trin khai thnh gio ngha Bt Nh vi lun l Bt Bt m ti lp Trung o v xy dng th gii quan chn khng diu hu ca Pht gio i tha. ---o0o---

5.- CA CHIN DIN (Ktyyana), Lun Ngh s mt Ngi Ca Chin Din c bit ti dng li ni rt n gin khin nhng ai vn nn ngi u phi thn phc. Mt hm ang i hnh ha, ngi gp mt B la mn chn li ct vn rng: - Ti c iu nghi hoc ny t mnh khng gii p c, mong ngi gii tr cho. - Th xem. - Ti thy trn i ny, St l tng tranh vi St l, B la mn tng tranh vi B la mn. Nh th l v nguyn nhn g? - V tham dc m hoc. - Th th Sa mn vi Sa mn tng tranh l v nguyn nhn g? - V b ng kin chp trc. - Th th trn th gian ny cn ai l ngi khng b tham dc m hoc v ng kin chp trc nng theo? - Pht. Li mt hm, Ca Chin Din gp mt B la mn khc vn hi: - Ti nghe n ng vn l B la mn x ro qua theo Pht lm Sa mn, nhng mi khi gp li nhng bc trng lo B la mn c, ng khng chu ng dy nghinh tip, cng khng chu ngi chung chiu vi h. Nu ng nh li n i, ti tng rng ng khng thc hnh ng chnh php chng? - Li n qu tnh ng s tht. Vic khng chu l bi mt s trng lo B la mn li cng rt ng chnh php. Ti theo Pht v nh Pht, hin ti c chng c mt ci m ngi ta gi l thnh qu. Trn ng tu chng o c, ng khng nn ni n nin x cao thp. B la mn gi tm chn chc tui, nu cn am m i dc, giam hm mnh trong t kin tham sn th c

ch g cho ai. c hnh khng ly tui i m o, phi cn c vo tui o m xt. Mt hm khc, trong khi ang du ha ti nc A bn , Ca Chin Din gp mt ngi n b m mt v nc ngi khc n non bn b sng. Thy cnh thng tm, Ca Chin Din li gn hi: - V sao khc thm no th? C th cho bit l do th xem c gip ch c g cho b chng? - Trn i ny tht l ti bt cng! B gi ni. K giu th giu nc vch, nga xe ngt ngng; tri li, ngi ngho th ngho rt mng ti, ct u khng ln. Ti l mt k cng kh, chng may sanh ra trong mt gia nh n l ngho mt rp, t khi sanh ra, lin min chu kh n n kh kia, n nay th khng cn sc chu ng c na. Ti mun cht qu, nhng ni vi ng cng v ch. ng l mt Sa mn ngho lm sao gip c ti? - Cn g khc lc! Ca Chin Din p li. Trn i ny thiu g ngi ngho kh, u phi ring mnh b. Ngho th kh nh, nhng chc g giu sng. Thiu g ngi giu cn kh gp my ngi ngho, v tham dc hnh h. Hnh phc khng phi ti ch giu ngho. Hnh phc ch ch bit tit ch ham mun v bit t bng lng vi nhng g mnh c. Ngi n b khc tht ln: - ng ni nh th c, v ng l Sa mn xut gia. Sinh hot ca chng ti th gian ny khc hn. Ch c ngi giu sang mi mun sao c vy, cn bn cng nh hng chng ti th u c d dng v gin d nh li ng ni. Hin ti l mt n t cho mt i ph ng, cng nm mn i cm khng no, o khng m, th m vn phi phc dch kh s t sng n khuya, ngy no cng nh ngy ny ct mt khng ni, li cn b chi bi nh p khng nng tay, cu sng khng xong, mun cht chng c. Bao nhiu thng kh trin min y, nguyn do ch v bn cng m sanh ra. Hi lm sao khng khc ngho c? - nh th th hy bn ngho i! - Ngho m cng bn c ? Ai in g i mua ci ca n .

- Ti mua cho, nhng b c bng lng bn khng? - Thi ng ng a. - Ti u c a. Trn i ny, ngho c th bn c. Nhng ch v khng bit phung php bn, nn sut i ngi ta mi chu kh s. Ngi ta bn ngho bng cch b th. B nn bit rng trn th gian ny, mi vic u c nguyn nhn. Giu ngho cng nm trong qui lut . S d kip ny ngho l v kip xa xan tham keo ln. S d kip ny giu c l v kip xa tng tu phc c b th. V vy, b th v phc c l phng php bn ngho duy nht. - Nhng ti c g b th cho ng u? - Hin b c v nc. B hy xung sng mc mt t nc ln b th cho ti, ti mua ngho cho. Ngi n b nghe xong, lin tnh ng. T , thng hnh hnh b th, bit thiu dc tri tc, sng mt cuc i vui v hn xa. Trong sut mt i hnh ha, ngi Ca Chin Din nh ti ngh lun xo diu, cm ha c rt nhiu ngi, khin h tnh ng tr v vi Tam bo, sng cuc i thanh thn an vui. ---o0o--6.- MA HA CA DIP (Maha Kasyapa), u s mt Ma Ha Ca Dip bit Pht nhn lc phong tro dng y rm r do ng y K B khi xng. t Pht c nhiu v cng mang tn Ca Dip, nn phn bit vi cc v kia, kinh thng gi v i t ny l Ma Ha Ca Dip hay i Ca Dip (MaHa l ln). Cng nn bit thm rng theo Bc tng th sau khi Pht nhp dit, Ma Ha Ca Dip l s t, theo Nam tng th chnh u B Ly mi l s t. Nu hai s liu khc nhau trn y l ngi sau rng ng tra cu chnh xc hn. Nh ni trong mt on trc, Ma Ha Ca Dip l ngi thn Sa La , nc Ma Kit , khng xa thnh Vng X. Trc khi cha xut gia, ngi

l mt v i ph ho giu ch quc, thuc dng h B la mn, hc rng ti cao, thng minh qun chng, tng ni ting v hnh thanh tnh, tuy c v nhng khng ng chung ging. Kp khi gp Pht, ngi cho phn tn ti sn, thanh ton vic gia nh u vo y, ri mang bnh bt theo Pht hc o. S nguyn ca ngi l tu theo hnh u (kh hnh). Hnh ny ngi kh kh gi cht cho n hi th cui cng, ai lay cng khng chuyn. Nu Pht l ngi bn sang mua hn th Ca Dip l ngi bn giu mua ngho. Tu theo hnh u , cn phi gi ng mi iu sau y: (1) Chn vng hoang vng . (2) Sinh hot bng php tr bnh. (3) Thng ti mt ni. (4) Ngy n mt ba. (5) Kht thc khng phn bit giu ngho. (6) Khng c ti sn no khc ngoi ba y, mt bnh bt v mt nga c. (7) T duy di gc cy. (8) Thng ngi gia ng trng. (9) Mc o phn to. (10) Sng ti cc bi tha ma. Sanh hot theo hnh u l mt li sanh hot cc k n gin nhm mc ch tnh ha tm hn, rt thch hp vi nhng ai thch tu phm hnh nh Ca Dip. S tch ghi chp rng: Mt hm Ca Dip hnh ha trong thnh Vng X, thy mt b gi n my m yu nm rn r bn v ung. Ngi n gn hi rng: - Ny lo b! Nhn tnh cnh lo b, ti rt ly lm au xt. Theo ti ngh, s d c tnh cnh nh th ny l v kip trc lo b qu keo ln khng chu b ng xu no b th cho ai. Ti y l t ca Pht, l rung phc ca nhn gian. Rt mong lo b b th cho ti cht nh thc n, ti xin nhng li lo b tt c cc mn phc in ca ti kip sau lo b thot khi cnh khn cng ny. - Bch tn gi, b gi khc p. Ti rt cm thng tm lng u i ca tn gi v mun cu ti nn mi xin ti thc n. Nhng xin th tht vi tn gi rng

t ba hm nay, ti vn cha h c ht cm no trong bng. Hin ti ch c cht t nc m nng mi ca ngi ta em m ti dnh li c. Ch l em nc m heo ch y cng dng tn gi? - C quan h g u! Ca Dip p. Ti y chnh l i Ca Dip bn giu mua ngho ny. V mc ch mua ngho, ti rt sung sng c tip th s cng dng ca lo b. B gi cm ng, hai tay run run dng ln bnh nc m. Ca Dip n ly v ung ngay trc mt b lo. Ca Dip chuyn lo vic khuyn thin v nhip phc ngi bng nhng hnh vi u i thc t. Khng mt hnh vi nh nht no ca ngi m khng th hin lng t bi rng ln v khng nhm xoa du au kh cho th gian. V vy ngi n u l c qun chng y knh mn tn trng. Xung quanh thn ngi nh c ho quang rc chiu, thu ht ht mi nh sng khc, cho nn tn ngi cn c gi l m Quang (ung nh sng). Qu ch trng n hot ng cu tch cc v thit thc, ngi li rt t quan tm n vic hong php, ngc hn vi hai ngi X Li Pht v Mc Kin Lin. Lc hai ngi ny cha nit bn, hai ngi thng khuyn khch Ca Dip tham gia vo phong tro vn ng vn ha chung ca Pht bng hnh thc thuyt php. Ca Dip t chi v kin nh lp trng ca mnh mt cch dt khot: - Cng vic hong php, xin nhng li ch huynh ti cao. Ti ch ch trng n nhng vn thc t v ch trong mong lm sao cho th gian trong hin ti cng nh trong tng lai bit sng mt i thiu dc tri tc l mn nguyn lm ri. V lp hnh nh th, nn quanh nm sut thng, m cng nh ngy, ma cng nh nng, Ca Dip ch thch sng trong rng su, ngi t duy di bng cy, hoc quan st xng trng cc bi tha ma, bt qun nng la ma du, chng ngi hm beo rn rt, coi thng gi git sm rn. Mc ai khuyn can, ngi vn kh kh gi ch khng chuyn, lng khng sn. Cho n khi tui cao, sc mn m ngi vn nht mc gi li sinh hot y. Pht thy khng nh lng, bn d dnh ngi nn v trng tr ti tnh x K Vin, th ngi bch rng:

- Bch Pht! t rt cm ng c Pht t mn u i chm sc, nhng t t xt rng t mng ca Pht khng th khng vng, nhng bn nguyn ca t cng khng th khng theo. Nu vng theo t mng ca Pht tr v trng tr ti y th khng th no theo np sng ca ton th. M nu theo np sng chung th hnh u ca t nh phi dt ngang. y, cnh tr hon ton ti vui, gi mt trng trong, chim ht hoa ci, mi ng n xong l kinh hnh, nghe php hoc nhp nh tham thin, mi khng c tip xc vi mi x u ca thy ma, mt khng c trng thy mt mnh xng trng nh, th e rng kh tu cc php qun v thng, kh, khng, v ng, bt tnh. t ch thy thn tm hon ton an lc khi c ngi gia bi tha ma, hoc ni ng trng, hoc di bng cy. Mnh mc o v, ming nim kinh m qun thy ma, bng i th ty kht thc, chn t do ra v ca thnh, khng phin ly ai m cng chng ai phin ly mnh. Mt khng i c th no lng vi c cy tri rng, khng bn lng v cm o, khng quan tm n c tht, l s nguyn ca t. Xin Pht t bi don np cho. Bch Pht! t trm ngh cng vic sanh c nhiu phng din, phi ty tnh tnh v kh nng ring m phn nhim ph trch. Qu h l ai trong nhim v ny phi lm trn. Cng vic thay Pht ph bin chnh php, t xin khng dm ngh n, v c ch huynh X Li Pht, Mc Kin Lin, Ph Lu Na, Ca Chin Din v nhiu huynh ti hoa khc ph trch. t ch xin c trn nguyn nghim tc sanh hot tng on, gy c tp qun cho cc th h v sau quen vi np sng nhn ni, khng ham ting khen, khng cu li dng, nht tm nht c, sng v chnh php, sng cho chng sanh. Ngi ta c th ch rng sng nh th l sng cho ring mnh nhiu hn. Nhng nu chnh mnh khng gii thot th lm sao gii thot c chng sanh? V vy, theo t ngh tu hnh u l trc tip cng c tng on v gin tip li lc qun sanh. Thnh khn yu cu Pht cho Ca Dip ny c gi s c chp y. Nghe xong, Pht cm ng hng v i chng bo rng: - Cc ng nghe r nhng li thnh khn ca trng lo Ca Dip cha? Nhng li y xut pht t y lng ca mt i t tht tm lo u cho tin chnh php. Trong tng lai, nu chnh php b hy dit, th khng phi do s ph hoi ca thin ma ngoi o hay ca th lc cng quyn, m chnh l ti tng on h ha bng hoi. Mun chnh php trng tn vi th gian, vic quan trng bc nht l phi cng c tng on. Mun cng c

tng on, phi nghim tc sanh hot. Chnh php ca ta nu c hng ngi nh trng lo Ca Dip tha k ph trch th mi ch tr lu di c. ---o0o--7.- A NA LUT (Anirudha), Thin Nhn s mt A Na Lut l em rut ca Ma Ha Nam, con th ca Cam L Phn Vng, cng xut gia mt ln trong nhm by vng t khi Pht v thm qu ln u tin. Trc khi cha xut gia, A Na Lut c nhiu thiu n vng tc yu mn say m v vc dng anh dng, din mo khi ng. Nhng A Na Lut bn tnh vn oan chnh nn cha h b sc p lm giao ng thn tm. Sau khi xut gia, mt hm ang du ha i l ng, gp lc tri ma m ti, m trong vng tuyt nhin khng c cnh gi lam no tm tr. A Na Lut nh n g ca mt nh thng dn xin ng nh mt m. Thiu n trong nh ra m ca, thot nhn thy A Na Lut th lng v cng hoan h, vi vng tip n vo. Trong nh hiu qunh vng v, ngoi thiu n l ch nh, khn cn ai khc. Gp th kt, A Na Lut bn ngi kit gi, nht tm nim Pht, nim Php, nim Tng i tri sng. Na m thiu n m n g chuyn, ni xa ni gn, bung li ct nh. Thy A Na Lut lm thinh, thiu n bn k l ni nim tm s ca mnh, no l c trng gi n cu hn, no l c B la mn kia ngp ngh, nhng nng u c tuyt. Nay gp c A Na Lut l ngi dung mo t l, xng i va la, nng mun kt ngha trm nm, v yu cu A Na Lut li vi nng ng i u na. Nng th khn khon van ln, A Na Lut th hai mt nhm rit, c gi nht tm bt ng. Cui cng tng chng c n cu, nng d tr dm lon, a tay mn m s m, b A Na Lut c tuyt d di. Thy nng qu xu h, A Na Lut bn du ging tm li khuyn bo, a nng v ng ngay no thng. Sau v cm mn c oan chnh du dng ca A Na Lut, nng xin quy y lm t. Trong tng chng cng nh ngoi nhn gian, A Na Lut ni ting l bc tu hnh rt mc thanh tnh, khng bao gi b n sc cm d, v vy c mi ngi knh ngng. Duy c mt tt nh, A Na Lut d c gng nhiu nhng cha h thnh cng, l tt a ng gc mi khi ngi nghe Pht thuyt php. V tt ny, A Na Lut tng b Pht qu trch i ba phen.

Mt hm, Pht gi A Na Lut n bn mnh, bo rng: - Ny A Na Lut! ng xut gia hc o l v s php nc hay s trm cp? - Tha, khng phi nh vy. - Th l do g ng i xut gia? - V chn sanh t v mong mun gii thot. - Mun gii thot m ng gc trong khi nghe php th bit n bao gi mi thnh tu? A Na Lut lin qu xung, pht li th c rng: -Bch Pht! T ry sp sau, t sn sng chu mi cc hnh min sao dit tr c tt ng gc. Xin Pht t bi lng th cho ln cui cng ny. T , A Na Lut lp hnh "khng ng", t u hm cho n sut sng, t tng rng n chiu m, A Na Lut ngi m to i mt, trn tro nhn vo khong khng, khng chp mt. Ngi chong nh th ht ngy n sang ngy kia cho n mt hm hai mt sng v. Pht thy th ly lm lo ngi, bn dy rng: - Ny A Na Lut! trong vic tu hnh, bt cp c nhin khng bao gi t o, nhng ngc li, thi qu cng chng i n u. ng khng nn tip tc ci hnh qui g y na. - Bch Pht! t pht nguyn xin Pht cho t c gi trn. - Nhng con mt l c quan cn yu, khng nn hnh h n. N m hng i th c i s gii thot cng hng lun. Phm tt c chng sanh ai ai cng cn n mi sng. Khng n th cht. M thc n ca con mt chnh l gic ng. ng b ng tc l ng khng cho con mt n. N cht i, ng lm sao ln bc tin ti Nit bn c. ng nn bit rng nit bn cng cn thc n.

- Nit bn cng cn thc n na ? - Vng, thc n "Bt phng dt" tc l khng bung lung mi n c nit bn. V trc khi n , con mt cn phi n, c l cn phi ng. Mc d Pht t mn khuyn bo nh th, nhng A Na Lut vn khng khng khng chu nghe, c tip tc hnh h i mt. Chng bao lu hai mt m tt. Chng kin cnh m la ca A Na Lut, Pht thng xt lm, tm cch cha tr. Mt hm A Na Lut ang ngi ngh cch may o, nhng cha bit tm ai gip mnh. Pht on bit ngh, bn ni: - ta xu ch gip cho. A Na Lut git mnh khng bit v sao Pht c c ngh thm kn ca mnh. Pht ly kim xu ch xong, t mnh em trao tn tay cho A Na Lut. A Na Lut ang loay quay cha bit tnh sao, Pht lin bo: - ta gip cho. Sut mt ngy Pht cm tay A Na Lut ch cch a mi kim ln xung, v n ti th may xong ba o. Trong khi cm tay A Na Lut cng may, Pht dy A Na Lut phng php tu nh khin mt sng ra. Vn tin Pht mt cch tuyt i v trit thc hnh, khng bao lu A Na Lut sng mt tr li v chng c thin nhn thng. Bt lun xa gn trong ngoi, mt A Na Lut u thy sut. Trong hng t Pht, ngi l bc Thin nhn s mt. Sau khi t c thin nhn, A Na Lut v cng cm kch, bn n trc mt Pht bch rng: - t thng ngh rng vi ngi tu o thiu dc tri tc, dng mnh tinh tn l nhng iu kin t c; dp b tiu ng phc v nhn sanh l trch nhim thng hng. Nhng cui cng i n nit bn v hon thnh gic ng th phi lm nhng g, xin Pht t bi khai ng. - Hay thay! Hay thay! Pht p. Cu hi tht l ng lc. Vn ng nu ra qu l quan trng m bt c mt i nhn no cng cn phi bit. Vn gm trong chng trnh tm im sau y:

(1) Nn bit rng: th gian v thng, hon cnh mong manh, bn i kh khng, nm m v ng; rng ht thy u sanh dit i di, lung di khng tht; rng tm l ngun gc ti c, thn l mi trng kch ng. Qun st nh vy th dn dn la c sanh t. (2) Nn bit rng: a dc l ngun gc ca au kh, l u mi ca sanh t; rng ch c thiu dc v vi mi khin c thn tm t ti. (3) Nn bit rng: lng tham khng y, cng tha mn th cng mong cu v cng tng trng ti c; rng b tt ngc li thng nh iu tri tc, vui o qun ngho, chm lo xy dng s nghip tr hu. (4) Nn bit rng: li nhc try lc l iu ng ti h, v vy cn lun lun tinh tn ph tr phin no, hng phc bn ma mau ra khi t ngc ca m gii giam hm. (5) Nn bit rng: ngu si l u mi ca sanh t, v vy b tt chm lo hc rng nghe nhiu, tng trng tr hu sm thnh tu bin ti m tm nim vui trong vic gio ha chng sanh. (6) Nn bit rng: ngho kh hay sanh lng on hn gy thm duyn d; rng b tt th khng nh on xa, khng ght ngi c, oan thn thy u bnh ng. (7) Nn bit rng: dc lc l ci ngun ha hon, v vy d cn th, nhng tm khng nn say m dc tnh, nn hng tm v ch nguyn xut gia gi o thanh bch, cu hnh thanh tnh, ly t bi nhum thm tt c mi loi. (8) Nn bit rng: la d sanh t ngy m t thiu, bin kh khng b, cn pht tm khp chng sanh, thay th tt c chng sanh chu v lng au kh, khin thy u c an vui. Ny A Na Lut! Tm vic trn y tng c ch Pht khai th. Ngi tu hc o gic ng cn vn dng tm t bi rng ln lm cn bn cho vic tu phc v hu, thnh tu cu cnh Nit bn an lc. ---o0o---

8.-U B LI (Upli), Tr Gii s mt u B Ly vn thuc giai cp Th La, xut thn lm ngh th co tc, hu h trong vng cung, di trng ca vng t Bt . Ngy Pht v thm Ca T La ln u tin v chp nhn cho cc vng t xut gia, u B Ly ti h cho thn phn mnh sanh ra trong chn h tin, th gian lm thn n l nh, mun la th gian i tu cng khng c php. Hn thn ti phn, u B Ly ngi git di git vn, nc mt tro tun. Cht c X Li Pht i ngang qua trng thy, hi r nguyn nhn, bn an i rng: - Ny u B Ly! ng ng c ngi, gio php Pht khng phn bit k tr ngi ngu, k sang ngi hn, k giu ngi ngho, hoc giai cp trn di. Gio php y mnh mng nh bin c, khong t nh h khng. Bin c bao dung ht thy trm sng, h khng trm cha tt c vn loi. Cng vy, t bi ca Pht dung cha mi loi hu tnh, bt lun qu tin, min c lng tin thun quy ngng. Nn bit t bi l mch sng ca nhn sanh, l hi th ca vn hu, l tri tim ca o php. Khng t bi th khng c g tn ti c. C t bi th trm vic u thnh. Mun trng dng t bi th vic gi gii l yu t then cht. Ti xin a ng n yt kin Pht v tin chc rng Pht s hoan h n nhn ng. ng khi lo! Qu nhin nh li X Li Pht ni, khi Pht gp u B Ly, ngi v cng hoan h, u ym nhn u B Ly bo rng: - Ny u B Ly! Thot thy ng, ta bit cn kh ng khng nh. Tri qua nhiu kip, ng tng ra cng tu luyn v tng gi gii rt tinh nghim. Tng lai trong gio on ta, ng s l bc Tr Gii s mt. Hay lm! Hay lm! Ta phi lm l th pht cho ng ngay by gi. L th pht ca cc vng t s c hnh sau, cho h c ngy gi lng qun thn phn vng cng ca h. S liu cng ghi rng tuy u B Ly v cc vng t xut gia cng ngy, nhng l xut gia ca cc vng t ch c chnh thc c hnh sau khi Pht thu nhn u B Ly. Khng nhng th, trong ngy Bt chnh thc gia nhp tng on, Pht bo Bt phi nh l u B Ly v tui i ca u B Ly ln hn. Dng ca Pht trong vic ny ct th hin tinh thn bnh ng ca gio php mnh, nhm xa b mi giai cp x hi.

y l ngi n l Th la u tin c Pht thu nhn. y cng l ngi n l Th la u tin tham d vo hot ng tn gio trong lch s vn minh n . Theo s liu Bc truyn, sau khi Pht dit , trong cuc kit tp kinh in ln u tin di quyn ch ta ca Ma Ha Ca Dip, chnh u B Ly l v trng lo tng c tm mi ln cc gii lut Pht ch cho i chng nghe, kt thnh b Bt Thp Tng Lut l quyn lut cn bn u tin ca Pht gio. Theo s liu Nam truyn, khng nhng u B Ly kt tp Tng Lut, ngi cn l v s t k tip Pht lnh o tng on, ch khng phi Ca Dip nh truyn thng Bc tng. S kin ny tng ng cho ta suy xt, phi chng v Nam tng ch trng hnh tr gii lut nn tn u B Ly ln hng u, cn Bc tng ch trng l tng gic ng nn tn Ca Dip ln hng u. Xt k th bn no cng c s c vng vng. V chnh y l u mi phn r gia Nam v Bc tng. ---o0o--9.- A NAN (Ananda), a vn s mt A Nan hay A Nan l con th ca Bch Phn Vng, em rut ca B t a, tc em con ch ca Pht. A Nan sanh trong m Pht thnh o, nn cn c tn l Khnh H, tui so vi La Hu La cn tr hn na, nhng tnh nguyn theo chn Pht thuc nhm by vng t trong ngy Pht v thm qu ln u tin. Trong tng on, ngi l ngi p trai nht v thng minh nht. Ngc hn vi Chu L Bn Gi hc mt cu k ba thng khng thuc, An Nan li nghe mt bit mi, nghe nhiu hn bt c ai trong chng, v ngi l th gi Pht, khng mt hi thuyt php no m khng c ngi d. Th m oi om thay, chnh Chu L Bn Gi li chng qu trc A Nan ngay khi Pht cn ti th. Cn A Nan mi n khi Pht nhp dit ba thng mi chng qu, tc l mt hm trc ngy i hi kit tp ln th nht. Theo Pht cho n khi chnh thc th gii T kheo, A Nan c tng chng ngh cho lm th gi hu cn Pht. E ngi s t him c th xy ra v vic

ny, A Nan xng nm khon thnh nguyn, yu cu Mc Kin Lin chuyn trnh ln Pht trc khi m nhn trch nhim: (1) Nht thit khng mc o Pht cho, d mi hay c. (2) Khng bao gi i trc mi khi c th ch thnh Pht v nh ring cng dng. (3) c ra ngoi hay i ch khc trong khi Pht tip tn chng n hi o, nu s hin din ca th gi khng cn thit. (4) Khng n tha ca Pht. (5) c ty tin sp xp hoc cho hay khng cho, mi khi c khch mun n yt kin Pht. Nm khon y sau khi trnh ln Pht, c chp nhn ngay, Pht bit A Nan mun trnh t him trong tng chng v mun trnh khng nghe nhng mu gio l cha hon b m v c duyn, Pht cn ni ring vi mt s tn chng cha thun thc. V A Nan rt p trai, tnh li rt hoan h i vi ph n, nn c tt c n gii knh mn a chung. Ngy Ma ha Ba X Ba v nm trm cung n n xin Pht xut gia, b ht sc nn n vi chng tng nh trnh ln vi Pht, nhng khng mt ai chu chuyn trnh. Ring A Nan hoan h nhn li ngay. Li mt hm, cng i du ha trong on ca Ma Ha Ca Dip, ngang qua mt lan nh ca T kheo ni, nhm ny va trng thy a ra n rc. Mc d Ca Dip l v trng lo nin x o cao lp trng, th m h ch vy quanh A Nan hi o, ri sau mi quay sang bi vn Ca Dip. Mt hm khc, nhn c vic i mt mnh gp mt c gi n l tn Bt Ct (Praksti hay Pakati) trong dng h Ma ng gi (Matnga). A Nan b c gi ny yu say m mt, quyt cp cho c lm chng, may nh Pht phng tin tm cch gii cu mi thot khi. T khi A Nan b nn Ma ng gi, Pht khng cho ngi xut ngoi mt mnh. Pht i u lun lun c A Nan i theo. V vy trong cc hi thuyt php lun lun c mt A Nan. Php Pht nh bin c, nc bin y hon ton chy ht vo tm A Nan, khng st mt git.

Mt hm trn ng du ha, nhn tri nng gt, Pht ngi ngh di bng cy, bo A Nan mang bnh ra sng ly nc v ung. A Nan mang bnh khng v, trnh rng nc sng qu c khng dng c, v trn mn thng lu cch khng xa, c nhiu nga voi li qua, quy nc c ngu. Pht truyn c mc nc ln ung, A Nan nh tr lui xung sng th ngc nhin bit bao, nc sng tr li trong vt nh mt mo. A Nan hi duyn c, Pht mm ci khng ni. Khi Pht v gi, mt hmA Nan nm mng thy by vic k qui, lng rt hoang mang lo s, sng dy trnh li Pht bit thnh kin. By s vic y nh sau: (1) La d rc chy, thiu t khp bin ln nh v sng h ngi lch. (2) Mt tri ri rng, th gii ti tm, A Nan vn ln u cao ngang ni Tu di. (3) T kheo b gii lut, treo o c sa. (4) T kheo php y ti t, ln n khn cng trong lao l chng gai. (5) Heo rng tng on ko n bi gc r cy chin n to ln xanh um. (6) Voi con khng nghe li voi m, tung tng rong chi khp x, lc bc vo chn ng kh c chy, cht i cht kht ngn ngang. (7) S t cht, cc loi phi trng, iu th khng dm li gn, di b t trong rut s t b ra l nh lc nhc, rt ra tht xng s t. Nghe A Nan k li by vic thy trong gic mng. Pht ru ru nt mt, dy rng: "Ny An Nan! Mng tuy do tm to, nhng cng chnh l triu chng bo trc tng lai gio php ca ta y. - Ny A Nan! La d thiu t sng bin, l im trong tng lai c hng T kheo c tn chng cng dng y , li khi xng u tranh, vi phm gio php thanh tnh ca ta. - Ny A Nan! Mt tri ri rng, th gii ti tm, u ng cao ngang ni Tu di, l im sau khi ta nit bn, i chng T kheo cng ch thin v qun chng s yu cu ng tuyn dng chnh php.

- Ny A Nan! T kheo b gii treo o c sa, l im trong tng lai c hng t kheo ch chuyn ni l thuyt sung m khng thc s tu hnh. - Ny A Nan! T kheo ln n khn cng, php y ti t, l im trong tng lai c hng t kheo v con m , b gii khng tu, xui theo th tc hng lc. - Ny A Nan Heo rng o bi r chin n, l im trong tng lai c hng t kheo bun bn Nh lai, xem chnh php nh phng tin trao i cu li dng. - Ny A Nan! Voi con khng nghe li voi m n i b i kht m cht, l im trong tng lai c hng t kheo thiu nin hu hc khng nghe li gio hun ca trng lo, khng tin ti phc qu bo, cht a vo a ngc. - Ny A Nan! Di b t trong bng s t cht b ra, rt ra xng tht s t cht m n, l im trong tng lai chnh t Pht tr li ph hoi gio php Pht, ch khng phi ngoi o sc ph ni". Mt trong by mng triu trn y c kim chng ng, ngay sau khi Pht nhp dit ba thng. l vic A Nan c i hi kit tp kinh in ln th nht giao ph trch nhim ng ln tng li cc kinh in ca Pht cho i chng nghe. Tng truyn rng trc khi khai hi, A Nan xin d nhng b ch ta l Ma Ha Ca Dip t chi. Ut c v khng c tham d, A Nan tm mt ch vng trong ng tham thin tm cho ra l. Ngi nh th mt ngy mt m mt qu, va ng lng xung nh ngh x hi th hot nhin i ng. Sau , A Nan xin n gp Ca Dip tr li, c Ca Dip hoan h n vo v giao cho trch nhim kt tp kinh in. ---o0o--10.- LA HU LA (Rahula), Mt Hnh s mt La Hu La l con rut ca Pht khi ngi cn l thi t. Sau khi thi t xut gia, La Hu La l mt trong nhng ngi c th tha k vng v Ca T La. Nhng iu m Pht t b, ngi khng mun cho con ngi lm. V vy khi v thm qu ln u tin, Ngi phng tin tm cch a La Hu La i xut gia v giao cho X Li Pht dy bo.

Vi s xut gia ca La Hu La, ch Sa di bt u khai xut. By gi, La Hu La khong 15,16 tui, cha thc c tm quan trng ca con ng mi v cng cha sc lnh np gio php Pht. i vi sanh hot tng on, chng qua cha bo sao con nghe vy, khng a thch cng chng chng bng. ty tr tp kh vng gi quen thi ch tay nm ngn, Pht bo X Li Pht giao cho La Hu La cng vic qut dn nh vin hng ngy. Mt hm qut xong tr v phng th phng b mt khch tng chim v qung y bt ca La Hu La ra ngoi. La Hu La nh m y bt ra sn ngi. Thnh lnh tri ma, La Hu La li m y bt vo ngi cu x. Vic ny sau khi Pht bit, tr thnh nguyn nhn khin Pht lp quy ch mi, cho Sa di chung phng vi T kheo. T La Hu La st gt X Li Pht. Nhn mt hm cng i kht thc vi bn s, tn chng cng dng khng ng u, La Hu La bt bnh, nn t Pht ch ra lut Lc ha knh. Mt hm cng vi X Li Pht vo thnh Vng X kht thc, hai thy tr gp mt g mt dy b ct vo bnh bt ca X Li Pht ri dng gy nh ln u La Hu La. Nhn gng mt phng phng tc gin ca La Hu La, X Li Pht n tn khuyn bo: - Nu l t ca Pht, nh ngi nn c tinh thn nhn nhc, khng nn cu hn v nn thng vn dng tm t bi thng xt tt c chng sanh. Vinh nhc, khen ch khng ng cho ta lu . Pht dy trn th gian ny khng c sc mnh no ln n u c th thng ni sc mnh ca nhn nhc. Vic ny sau khi Pht bit, li c Pht dy thm: - Ny La Hu La, ngi khng bit nhn nhc khng th no thy Pht, thun Php, gn Tng, thng b a lc vo ng d. C nhn nhc mi c bnh an, mi tiu tr c ha hon, pht trin tr tu. Tr tu ti cao l con ca nhn nhc. Ngi c tr tu mi thy r qu bo thm vin, khc phc sn tm, thng hnh tinh tn, th hin chn tinh thn v chn ngha ca Pht php, ha hp vi th tc m khng nhim. Nhn nhc l tng thng duyn ca o php, gip hnh gi sm chng gii thot. c Pht v X Li Pht km st v t mn gio ha, tp kh cng cng ca dng mu vng gi trong ngi La Hu La mi ngy mi lt phai v

tnh tnh ln ln tr nn n ha nhu thun. Duy ch c mt tnh cha b c, l tnh a bng a di gt mua vui. Nhm sa tr tnh ny, mt hm Pht bo La Hu La bng mt chu nc n cho ngi ra chn. Ra xong, Pht hi La Hu La: - Nc ny c th ung c khng? - Tha khng. - V sao? - V u. - Nc u khng dng c, tm u cng th. Mang danh xut gia m khng tnh tm tu hc, khng gi gn li ni, lng trn y ba c cu u th khc g m nc u ny. khng dng c th hy i. Pht bo La Hu La em chu i d ri mang chu khng v. Hi: - Chu ny c dng ng cm c khng? - Tha khng. - V sao? - V mt chu bm y cht d. - Chu d khng dng c, thn d cng th. Mang danh xut gia m khng tu gii nh hu, khng thanh tnh thn khu , mnh dnh y ba c cu u th khc g ci chu d ny. khng dng c th th p b cn hn. Pht nh vo chu khin chu v i. Hi: - Nh ngi c tic ci chu khng? - Tha khng, v l chu d.

- Ny La Hu La! Nh ngi khng tic chu d nh th no th tng on khng dung ngi d cng nh th. Mang danh xut gia m khng bit trng uy nghi, h ngn lng ng th ai m yu mn nh ngi uc? T , La Hu La th quyt tm hon ci, nghim tr gii lut, tinh tn o tm, sut ngy kn ting lng hi, quyt luyn mt hnh. Tu nh vy trong my nm lin, vn khng thy tin b, nhng mt hm nhn mt cu ni ca Pht m hot nhin khai ng. Hm y cng Pht i du ha, Pht ch cnh vt xung quanh bo La Hu La rng: - Hy nhn vn tng sum la kia, ri nhn tr lui vo tm nim v thn th ca mnh, xem th c g ng yn mt ch khng? V thng! V thng tt c! Nn bit nh th v ng cho tm chp trc dnh mc vo u ht. Sau mt thi gian chm ch luyn mt hnh, cu ni n gin trn y ca Pht nh c mnh lc ca dng sm p vo mn nh, khin La Hu La chong vng bn xin Pht tr lui v tnh x ngi thin. Pht du ha v, cho gi La Hu La ln bo: - ng chng c tn cng ca Mt hnh ri y. Gi y hy vn dng tm t bi i x vi ngi v vt m rng tm lng v dung np tt c chng sanh vo lng. Dung np c tt c chng sanh th ti c dt tr. B gii thot gn k. ---o0o---

[04] - THNH CHNG NGOI THP I T

Nh bit trong mt on trc, Thnh chng t ca Pht khng ch gii hn trong s mi v i t ni trn. Tng s Thnh chng chng qu gm tt c l 1255 v m on u cc kinh thng ch nu con s trn l 1250. Trong s ny, mi thnh gi i t trn v qu xut sc nn lun lun c nhc nh lm gng mu tiu biu. Mt khc, nu k chung c bn chng xut gia ln ti gia, th ngoi mi v gng mu tiu biu, t Pht cn c mt s khc na, cng c nhng s c c th ring, khng km quan trng, lit k sau y: ---o0o---

A.- TRONG CHNG T KHEO 1.- Php lp s mt : Kiu Trn Nh. 2.- Tnh qu s mt : Ca L Ho T Bt . 3.- M ngn s mt : La Cu St Ca Bt . 4.- S t hng s mt : Tn u L. 5.- Gii thot s mt : Chu L Bn Gi. 6.- V tng s mt : Ma Ha Bn . 7.- Thin nh s mt : Ly B a. 8.- Tinh tn s mt : T Na Kho L T Sa. 9.- M m s mt : Vn Nh Bch c. 10.- S c s mt : T Ba Ly. 11.- Tn tm s mt : B Ca L. 12.- c gii s mt : Cu Hy La. 13.- Hnh vn s mt : Cu St Na. 14.- Th ti s mt : B K Sa. 15.- Lnh chng s mt : u Lu Tn La Ca Dip. 16.- Gio t s mt : Ca Lu Di. 17.- V bnh s mt : Bc Cu La. 18.- K c s mt : u B Ly. 19.- Gio hi Ni chng s mt : Nan Ca. 20.- Gio hi T kheo s mt : Kip Tn Na. ---o0o--B.- TRONG CHNG T KHEO NI 1.- Php lp s mt : Ma Ha Ba X Ba . 2.- Tr tu s mt : K Ma. 3.- Thn thng s mt : Lin Hoa Sc. 4.- Tr lut s mt : Ba St Gi La. 5.- Thuyt php s mt : Php D. 6.- Thin nh s mt : Nan . 7.- Tinh tn s mt : T Na. 8.- Thin nhn s mt : C Cu La. 9.- Tip tu s mt : Bt Nh La. 10.- Tn tm s mt : Ch Gi La Ma a. ---o0o---

C.- TRONG CHNG U B TC 1.- B th s mt : Tu t. 2.- Thuyt php s mt : Cht a. 3.- Cng dng s mt : c Ca. 4.- Y h s mt : K B. 5.- Tn tht s mt : Na Cu La. 6.- Bt hoi tn tm s mt : Tu La Am B a. ---o0o--D.- TRONG CHNG U B DI 1.- B th s mt : T X Kh. 2.- a vn s mt : Ut a La. 3.- Khn bnh s mt : Tu B a. 4.- Tn ngng kin c s mt: Ca Nh. 5.- Truyn Tam bo s mt : Ca Ly. S d Pht thun lng ha c x hi thi by gi v thnh cng rc r trong cng cuc thnh ha mt s t ng trn ngn ngi, l nh Pht hi mi nguyn nhn cn bn thit yu ca mt nn gio dc. Phng php gio ha ca Ngi c nhiu u im c bit. Trc ht trn mt ni, phi k n gio php Trung o thm thm vi diu ca ngi. Th n di mt chm, phi k n tm c T Bi H X rng ln ca Ngi. Th na tng trung gian, phi k n ci bit ti v song ca ngi kho x dng nhiu phng tin thin xo, thch nghi mi cn c, mi trnh , mi hon cnh. in hnh nht l cc trng hp ng o sau y: ---o0o--I. CHU L BN GI (Suddhi Panthaka) Hai anh em ng Bn Gi (cn gi Bn Thc Ca) l hai anh em sanh i v cng theo Pht mt ln. ng anh (Ma Ha) thng minh lanh li bao nhiu th tri li, ng em (Chu L) u m n n by nhiu. Bit r nng khiu chm lt ca Chu L, nhng Pht ht lng mn yu v c bit trng n hn ng anh, v Chu L l ngi tt mc chnh trc. Mt hm Pht i thuyt gio v n cng tnh x K Vin th thy mt m qun chng ang vy quanh mt v Sa mn bn v ng m ch ch ch ci, trong khi v

sa mn kia ngi khc lc go tht th thm. chnh l Chu L va b anh ui i, khng cho chung vi chng tu hc na. Pht du ng tr li tnh x, hi: - V sao ng ngi khc y? - Bch Pht, t bit mnh l k ngu n, nn tuy xut gia mt ln vi thn huynh, c thn huynh tip sc dy thm cho, nhng mi n nay mt bi k ngn cng khng sao thuc ni. Thn huynh bo rng t khng cn hy vng tu hnh, hm nay tha lc Pht i vng, ui t hon tc. B trc xut ra khi tng on, t khng cn bin php no hn l ngi khc, ch Pht v gii cu. Pht t i an i Chu L rng: "ng khng nn quan tm iu . ng tng theo ta trn con ng du ha y. Qua kinh nghim, ng cng thy h ai bit mnh ngu th mi l k tr. Cn thng thng ch nhng k thc s ngu n mi lm tng rng mnh l bc thng minh. Nay ng t bit mnh ngu th u c phi ngi ngu hn m tht vng?" Sau khi v v an i, Pht bn y thc Chu L cho A Nan dy bo v c bit cn dn A Nan nn kin nhn v kho tm nhng bin php thch nghi lm sao cho Chu L thuc ni mt bi k l . t lu sau, A Nan ngao ngn, giao tr Chu L li cho Pht, v khng c cch no khin ng thuc ni mt cu, ch cha ni n trn bi. T , Pht ch thn m nhim ly vic gio ha Chu L. Ngi dy ng hc cu k: "Phi bi tr d" (Pht trn tr cu). Ht thng n qua thng kia, ch mi mt cu bn ch y, ng c trc qun sau, hc mi khng nh. i chng u cho rng Pht ph cng v ch, Chu L khng th no tu c. Ring Pht khng nn, cho gi Chu L n bo ring rng: "T nay ta giao cho ng cng vic qut sn, qut nh, lau chi mi vt dng trong tnh x ng bi bm vo, h tay lau qut th ng thi ming c tng bi k". Thy ng sut ngy ming c tay lm, ai cng ly lm k, x n vy quanh ng m chc gho ch diu. Pht qu trch i chng, cm khng ai c quy ry ng lm tr ngi phng php gio ha ca Pht. T , h nghe ng c: "Phi bi tr d" th i chng h tr c theo. Tri mt thi gian su nm, ng mi nh c trn vn c bn cu m khng vp vp. Tip tc nh th lu ngy, ng nhp tm, khi n lc ng, lun lun bn ch

y xut hin ni u li. Ri mt hm bng v l, ng hiu c ngha cu k v ng ngh rng: - Bi bm u ch c mt ngoi, n cn nm bn trong na. Bi bm bn ngoi thy r trn than, t, , si; l th bi d thanh tr. Bi bm trong ni tm mi kh thy v cng nhiu hn. l cc phin no tham sn si. Loi bi nguy him ny, phi ngi c i tr, khng ai thanh tr ni. Ngh nh vy xong, tm ng dn dn tr nn trong lng. Tuy cha thanh tnh ha c nghip nhn qu kh, nhng nghip nhn hin ti u hin ra bnh ng trc mt. ng li ngh lng i dc ca con ngi, ch thc l bi bm m k tr nht nh phi tiu tr cho ht. Khng tiu dit ht i dc th khng th vt khi vng sanh t. l iu ng thn i vi k mang danh xut gia, v i dc l nguyn nhn xut sanh cc kh no tai ng, tri buc con ngi, khin cuc sng mt t do hon ton. Khng cn i dc na, lng mi thanh tnh, t do, gii thot v tr mi soi thy c chn l. Nh nhng t tng ring mnh t gic c, Chu L Bn Gi dn dn tiu tr c ba c tham sn si, tn nhp cnh gii bnh ng, khng khi nim yu ght, khng mng khen ch, thot hn ngoi v v minh t hm. Tm ng lin ht nhin khai ng. Lng nh nhng lng lng, ng bnh thn n trc Pht nh l bch rng: - Bch Pht! t "Qut bi tr d" xong ri. Pht hoan h ngi khen Chu L ri quay v i chng bo rng: - Ny i chng! Tng c hng ngn pho kinh m khng nh tht hiu thu ngha kinh, khng nh tht hnh tr ng kinh, khng bng ch th tr mt cu k ngn, ri y vo thc hnh n mc nhp diu, th quyt nh phi c o. Gng Chu L Bn Gi l mt bng chng. Chu L sau khi chng qu, l mt trong s thnh chng hu danh ca Pht, c ton th tng chng rt mc tn knh. Tuy nhin, sinh hot ca ng vn khng thay i. Hng ngy, ng vn tip tc cng phu sng chiu qut sn, qut nh v lau chi vt dng trong tnh x, trong khi ming vn lm rm tr tng cu k "Phi bi tr d".

---o0o--II.- NGI GNH PHN NI (Nid) Mt hm, Pht v A Nan ang hnh ha ngoi thnh X V th t nhin c mt ngi gnh hai thng phn y p, t hng ngc chiu i li. Xa trng thy bng Pht, anh ta hong s dng bc nh tm mt li r trnh. anh ta ngh rng mnh l ging ngi ty tin Th la, li thm lm ngh u, nu l gp Pht, mi u xng ln th mang ti ln. Pht nghe ni nhiu v ngi gnh phn ny, nn khi thong thy, ngi dng mun , bn bo A Nan c lng lng tin bc, cn ring mnh th r sang li quanh khc, ri t ngt xut hin trc mt anh ta. Ngi gnh phn kinh hong, b vi gnh phn xung t, ci u qu mp bn v ng, run s nn n: - Ly Pht. - Ni ! Hy ng dy. Pht gi ch danh, khin ngi gnh phn - chnh Ni - ngc nhin, khng hiu v sao Pht bit tn mnh. - Ni ! Pht ni tip. ng mun theo ta xut gia khng? - Ly Pht! Con qu tht tn l Ni , nhng lm sao Pht bit? V lm sao c th xut gia c? Tng on ca ngi gm ton l vng t St l v o s B la mn, lm sao dung cha c hng ngi h tin thuc ging Th la lm ngh u nh con? - Loi ngi sinh ra u bnh ng. Pht dy. Khng c ging h ty tin. Cng chng c ngh nghip ty tin. Ch c ngi ty tin v tm b nhim c tham sn si m thi! Ni xong, Pht t thn dt Ni xung sng Hng tm ra sch s v a v tnh x K Vin cho xut gia lm sa mn. Ni sau khi xut gia, mt mc tinh tn, cn kh chuyn tu, tr b ht ci lt ngi gnh phn, lng tr nn tuyt i thanh tnh, nn cha y mt tun, chng ngay c qu A la hn v hin c thn thng.

Quc vng Ba T Nc sau khi nghe tin mt ngi gnh phn xut gia lm t Pht, ly lm kinh hong cho rng nh th l lm nhc hng sa mn v gy kh khn cho s knh l ca hng vua cha. Nh vua lin n tnh x phin trch Pht. n ni, ng thy mt v tn sa mn, uy nghi c hnh, ang ta thin trn mt phin gn ca ra vo v ang hin thn thng k diu. L Pht xong, nh vua hng v v tn sa mn mi gp mt v hi thn bit danh tnh. Pht bo: - chnh l Ni gnh phn, nh cng hnh tinh tn chng qu A la hn v c nhiu thn thng. Thy vua ngc nhin, Pht ging dy: - Chnh php nh dng nc trong, nh ngn la d, nh lng i dng. Trn th gian ny, khng vt g u m dng nc trong khng ty gi sch. Khng vt g xu xa, d ln d nh, m ngn la d khng thiu hy ht. Khng c mt thc g, d sch hay d, d tnh hay u, m lng i dng khng dung np v tnh ho c hon ton. Vi chnh php, cng thy u c ly dc m tr nn thanh tnh. Vi chnh php, khng h c vn chng tc, giu ngho, sang hn. Tt c nhng ci u l gi danh. Nhc th ch l sc thn do bn i, nm un gi hp m thnh. Trong nhc thn ch c tr tu mi l iu quan trng. Nu bit khu n tr tu th ai cng c cu . Tr tu bng sng trong thn gi hp u, khng khc g hoa sen n trong chn bn ly. Bn thi mc bn, sen n khng ngn c sen thm. B h l ngi thng minh, c nn v ch bn d m khng chim ngng mu sc mt du v hng thm ngt ngo ca sen khng? Trc nhng li ging gii minh bch ca Pht v trc s tht c th l v La hn Ni ang uy nghi hin thn thng, nh vua thy ht cn l do phin trch Pht. Ngc li, ng hn hoan nh l v La hn mi chng qu v pht nguyn thng xuyn cng dng mi thc cn thit, khng thiu mt th g. ---o0o--III.- VN NH BCH C Vn Nh Bch c (Nghe hai trm c) hay Nh Thp c Nh (Hai mi c l tai), trc khi cha xut gia, vn l mt nhc s ni danh. ng xut thn con nh ph ho, c cha m nng niu nh chu bu. T lc mi sanh, ng

lun lun c bng m, khng cho chn bn t; di gan bn chn ng mc tua ta nhng chm lng en, trng rt xu xa gh s. Mt hm, c nghe Pht thuyt php, lng xc ng mnh, ng bn pht nguyn xung tc xut gia. Thy ng ngy ch n mt ba v tu hnh u di gc cy, cha m ng xt xa khng chu ni, tm mi cch ngn tr ph m, nhng mi c gng u khng lay chuyn c nhit tm tu hnh ca ng. Sng i sng khc kh nh th lu ngy, thn th ng dn dn suy nhc m vn cha t c mt tin b nh no, ng m ra nghi hoc, ngh rng c l v khng c tc duyn, nh hon tc theo np sng sanh hot ti gia, lm nhiu vic b th gy nhn phc c cho mt kip sau. Pht qun bit tm nim ca ng, tm n gc cy ng ngi, hi ng rng: - T khi vo tu, ng nhiu phen dng m nhc gip ta tuyn ha chnh php, trng dng tn tm ca i chng cng nh ca chnh ng. Cng c y tht l qu ha. Nhng gn y ng v dng mnh tu hnh nn ngoi tr vic ta thin, ng nht quyt khng cn lu tm n bt c mt cng vic no khc; nh th ngha l sao? By gi ta t ng cu hi ny: ng vn l nhc s, trong khi n nu ng ln dy n qu cng th hu qu s nh th no? - Bch Pht! Dy n s t. - Cn nu qu chn? - n s khng ku. - Tu hnh cng vy, Pht bo. Khng nn qu cng, cng khng nn qu chn. Qu cng hay qu chn u d sanh nhng tt xu. Lu ngy nhng tt xu ny s bin thnh nhng thi quen kh cha. Khng ring g vn tu hnh, phm i bt c vic g cng u phi gi ng mc trung o v lun lun gi tm ha hon th thi mi mong t c kt qu mong mun. Vn Nh Bch c tun theo gio th ca Pht, gi ng mc trung o, tm dn dn an tnh. Chng bao lu, ng chng c qu A La hn. ---o0o---

IV.- IU M S Phng php gio ha ca Pht khng h b tri buc vo mt quy tc c nh no. Ngi lun lun linh ng ty c cm ca tng t m gio ha, ging nh lng y ty cn bnh m quyt nh phng thang. Cng i tr mt tt xu, nhng vi hng ny Pht ni php mn ny, sang hang ngi khc, Pht ni php mn khc. Phng php gio ha khng bao gi c nh, ty thuc vo hon cnh v cn c. Ging Pht ging nh ting ku ca i hng chung, khi cn nh mnh th ting ku to, khi cn nh nh th ting ku nh. Mt hm c M iu S (Ngi luyn nga) thnh khn n xin Pht khai th ch m m ca ng. Pht khng tr li thng m li hi ngc tr li rng: - ng quen ngh luyn nga, hy ni cho ta nghe v phng php luyn nga ca ng nh th no? - C ba phng php: mt l mm do, hai l cng rn, ba l va mm do va cng rn. - Gi s gp loi nga bt tr m c ba phng php y u v hiu, ng cn c bin php no na khng? - Ht cch, ch c em git. iu M S ngn ng mt lt, ri ni tip: - Nhng phng php iu ng chng sanh ca Ngi th nh th no? - Ta cng ch c ba phng php y thi. Mt l mm do, hai l cng rn, ba l va mm do va cng rn. - Nhng nu c ba phng php u v hiu th sao? - Cng chng cn phng php no hay hn l em git i. iu M S kinh hi, rt r hi:

- t c nghe trong gio php ca Pht, st sanh l ti nng nht. Lm nh th khng phi l phm trng gii chng? - ng ni c phn ng. Trong gio php ta, st sanh l ti nng nht. V st sanh l nguyn nhn to nghip cc bt tnh, a n qu bo cc c trong lun hi. Nhng phn khng ng l iu m ta gi git y so vi s git c vy mu ca ng, hai bn c khc nhau. Hng chng sanh khng th iu phc c l hng chng sanh cc c, khng ai thm giao thip, chng ai thm dy bo hi han. Hng chng sanh y tuy ang sng nhng khc g ngi cht. Chnh nhng k y t git y ch. iu M S bng tnh xin quy y Pht, th tr nm gii. V t v sau, ng b thi ngc i v chm git. ---o0o--V.- NG KHUT MA LA Ti thn Tt Na pha bc thnh X V, c mt v B la mn tn l Ma Ni Bt La. Y c mt t tn l ng Khut Ma La. Hai thy tr rt tng c. V th cc t khc sanh lng ganh ght, phao truyn rng gia v ca Ma Ni v ng Khut c t dan du nhau. Li n n tai Ma Ni, thy u b ng gt ra ngoi. Nhng c hi thay l nhn li n lo khot y, v ca Ma Ni li bt u ch n ng Khut. Thy y p trai, thng minh lanh li, b ta khng km ch c lng dc, ln la chc gho y, ri v chc gho khng c, dn dn tr nn say m in cung. Tha lc Ma Ni vng nh, b d tr ong bm s sng vi ng Khut, b ng Khut c tuyt mt cch nhc nh. Nhn b ta xu h cng cc, quyt vu v tr th. i khi chng v, dm ph khc tht ln i t st. Hi duyn c th c cho bit l v ng Khut v l xm phm n tit hnh ca mnh. Nghe v t t, Ma Ni phng phng tc gin tn t phn phc, nhng mt ngoi vn tnh to, dng li du ngt an i v khuyn rn t, ri cho thng qua nh khng c g quan trng xy ra. t hm sau, Ma Ni gi ng Khut n cnh mnh, n tn bo:

- Ngi theo ta hc o lu ngy, nhng c mt b php ta cha kp truyn cho ngi. Nay ta tng n lc phi truyn b php y. Nhng mun luyn b php y, trc ht phi ty sch ti li. Mun ty sch ti li, cn phi git trm ngi, ct ly ngn tay v ngn chn xu thnh chui eo vo c. ng Khut nghe xong rng mnh kinh hi. Nhng Ma Ni li c cng t ot l, ra cng thuyt phc t a y vo ng ti li m ra hn ring. Cui cng v khng dm tri li, ng Khut nhm mt lm theo. Sau khi h st xong ngi u tin, y tr nn in cung v qu s hi. trnh php nc trng pht, y trn vo rng, rnh c ai qua li l chp git. Ri mi ngy ti c mt chng cht, y tr nn nh ngi mt tr, khng cn bit g na. Chng t Pht nghe u ui cu chuyn, v mch li Pht. Pht ly lm thng xt, quyt ra tay t , cu vt ng Khut. Pht tm gp y, n khi i mt, ngi dng uy lc ring p o, khin y bn rn chn tay, con dao ang cm ri lc no khng hay. Bt gic y sp xung ly nh ci my. Pht t mn hi: - ng mun theo ta lm t khng? - T lu ri, ai thy ti cng run s, qu ly van xin tha mng. Ngi c php g m li xoay ngc tnh th nh vy? Ti git ngi qu nhiu ri, lm sao c th theo ngi c? Pht n tn dy: - Git ngi nh l mt ti nng. Nhng nu chn thnh sm hi th vn c cu vt. Sm hi c cng nng tiu tr ti nghip qu kh. V nh nh sng mt tri xut hin th trong nhy mt, tt c bng ti d dy dc n u cng b ph tan. V nh bin ln khi thu nhn nc trm sng, mi bn nh thy u lng xung tr thnh trong xanh. Li v nh lng t sau khi thu nhn phn gii thy u lc thnh dng nc trong lnh. ng khi lo ngi v ti li qua, iu quan trng l ng c thnh tm ci qu t tn hay khng m thi! T , ng Khut theo Pht v lm t, ngy m chuyn tu mt php sm hi duy nht. Chng bao lu, ng chng qu A la hn.

---o0o--VI.- QU T MU Ti nc i u c ngi n b qui g, chuyn bt cc tr nt n tht. Nhn y, dn trong nc gi th l Qu T Mu (B m con ca qu). Tuy thch n tht con nt nh th, nhng chnh con mnh th th li thng yu chiu chung ng mc. Dn nc i u nghe tin th thy u tht m. Phng php phng duy nht l gi cht ly con mnh, khng cho ra khi nh. Mt hm Pht n thuyt ha ti i u, c dn trong vng cho bit cu chun qui g ny. tr tn gc mi ha chung, Pht bn by cch cho mt T kheo n nh Qu T Mu, ln bt a con nh nht ca th tn l Tn Gi La em v du ti tnh x. Qu T Mu mt con, pht in ln, qun n b ng, sut ngy ngi go khc thm thit. My hm sau, Pht tm n nh hi: - Lm g khc lc bi thng nh vy? - Ngi ta n cp con ti. - Sao khng i tm m ngi khc ch g? Nghe ni, th li cng khc rng to hn. Pht n tn tip tc hi: - M thng yu con m lm phi khng? - Chu Tn Gi La ca ti rt d thng. Ti mt n th ch c cht mi khuy kha c. Tha c hi, Pht ni tip:

- M thng con m, khc no hng xm thng con ngi ta. M mt con au xt nh th no th k khc mt con cng au xt nh th y. Lu nay, m n tht bao nhiu l tr nt. Nh vy m khin bao nhiu b m go khc nh m hm nay. By gi m c mun ti gip m tm li con khng? - Tha nu qu tht ngi gip ti tm li c con, th ngi bo g ti cng lm theo. Pht tr li Tn Gi La cho Qu T Mu. T Qu T Mu khng nhng theo st Pht hu h, m cn pht nguyn bo v tt c tr nt khi b nn bt cc. ---o0o--VII.- MA NG GI Trong s t Pht, ngi p trai nht m cng thng minh nht, chnh l A Nan. ng ni ting a vn nht. V thin trng a vn nhng t ch trng gii hnh, nn ngi mi b Ma ng Gi cm d. Mt hm, A Nan mang bnh bt n kht thc ti mt xm dn cng inh. Trn ng v, gp lc tri nng gt, A Nan kht nc dng li bn m ging xin nc ung. By gi c mt c gi n l tn l Bt Ct (Prakrti hay Pakati) thuc ging h Ma ng Gi (Matnga) ang ng mc nc. C ny (thng gi lm l Ma ng Gi) tuy l gi cng inh h tin, nhng nhan sc li rt m l. Thot u, Bt Ct t chi, vin l rng mnh l gi h tin, khng c php n gn hng qu tc. Phng chi A Nan khng nhng l ngi qu tc m li cn l t ca Pht, th nng li cng khng dm li gn. A Nan nn n hi lu, Bt Ct mi chu ng xa ra nc xung, A Nan tin n a hai tay bm li hng ung tng hp. Thy A Nan qu d di, sau khi li qua ting li c v ngt ngo, Bt Ct bn a nghch mc nc tt vo chn A Nan, ni l cho A Nan ra chn. T cuc gp g , Bt Ct bing n nhc ng, ngy m t tng vn v, dung nhan mi ngy mt tiu ty. M ca Bt Ct thy th lo ngi ct vn i ba phen, sau mi r nguyn nhn. B kinh hi khi nghe con ng nht quyt ly A Nan lm chng. B ht sc d dnh can ngn:

- A Nan l t Pht. Con nn bit hin gi ton quc n , trn t vua quan di n th dn, ai ai cng knh ngng tn sng Pht. c m ngng cung ca con khng kho lm cho c nh mang ha. Hn na, t thn A Nan l k on dc, lm sao con mong kt tnh chng v vi ng ta c. - Tha m, con tin chc rng A Nan khng phi l ngi on dc. Tnh ng i vi con khng thua g tnh con i vi ng. Nu khng c cng nhau kt tc se t, chc con cht qu! Ging Ma ng Gi c mt loi ma ch gi l Ta t ca la tin phm thin; ch y c tc dng lm m man thn tr, ri lon tm hn. V khng c cch no ngn cn con, m ca Bt Ct bn quyt nh x dng ma ch gia truyn bt cc A Nan. Hm sau, khi A Nan mang bnh bt n trc ng kht thc, t trong nh Ma ng Gi c ting vng ra mi mc: - Ny T kheo A Nan! Nh qut dn sch s, ri hoa t hng chc n rc tn nhan, vy xin knh mi tn nhan quang lm. Chng ti cng by sn thc n, xin mi ngi th cng. Trong khi th cng, A Nan c cm gic mnh ang b d hoc, nhng ni lc yu khng chng ni. n khi n xong th tm thn m, c Bt Ct du vo phng ngh. Lc bng tnh, A Nan hong hn, tng ca chy mt mch v K Vin. Ri t , mi khi A Nan ra khi K Vin th hnh nh c mt lung ma lc du ko mnh n xm cng inh. V c mi ln nh th l Bt Ct trang din cc k lng ly, i theo st gt A Nan. Bit mnh ang sa ng v khng cn cch no t i ph, A Nan bn em t s th tht vi Pht, cu Pht gii cu: Pht ci: - l hu qu ca vic khng ch trng gii hnh m ch chung a vn. Pht bo A Nan i gi Bt Ct n K Vin. Hi: - C yu A Nan lm phi khng?

- Tha phi. - C yu ci g ni A Nan? Ci mi chng? i mt chng? Hy c ni tht, ta c th tha mn c ht. Bt Ct lng tng khng bit tr li ra sao. Pht tip: - Vy c v mi cha m c n y. Ci hi phi c s bng lng ca cha m. B m n, Pht dy: - Nu b mun cho Bt Ct c th thnh hn vi A Nan, th b phi bng lng cho Bt Ct xut gia mt phen, ta mi c th ng ra hp tc hai bn c. A Nan xut gia, Bt Ct ti gia, hai bn khng ng cnh ng, lm sao c hnh hn l. B m bng lng, Bt Ct cng v cng hoan h nh cm chc thnh cng trong tay. T , Bt Ct nhp chng T kheo ni, dn ht tm tr lng nghe li Pht dy, ngy m ra cng luyn tp cng phu, lm vui lng Pht m sm c Pht tc thnh cho. Nhng cng phn ch tu hnh, dn dn Bt Ct tnh ng rng nhng t tng ca mnh trc kia l sai lm xng by. V sau, Bt Ct quyt ch thi ua hc tp vi A Nan, th xem ai chng qu trc. Tnh i chuyn hn sang duyn o. Cui cng Bt Ct thng cuc, nng chng qu A la hn khi Pht cn ti th, c Pht nhit lit ngi khen. A Nan mi ba thng sau khi Pht nit bn, nhn b Ca Dip kch ng mi chng ng. Bt Ct nhn mt mi tnh nng thm m c chuyn ha thnh phc l mt gng sng y ngha trong vic chuyn m thnh ng: M ng vn khng hai. Cu chuyn Bt Ct - An Nan l ci gng sng ni ln mi tng quan gia tc v chn : M ng gn lin nhau. Ng sn c trong m, ngoi m khng c ng. Cu chuyn lch s khng chi ci c gia A Nan v Bt Ct , t n c y ngha biu trng chn l mun i y. Nha Trang, ng Xun.

1968 -1969. ---o0o--Ht

. Trong th dch Pht gio, v nin i Pht ging sanh c cc thuyt sau y v chia thnh hai phe:
1

a.- Theo Chng Thnh in K th nm n sanh l nm 565 trc Ty lch. Theo bia Pht Min in th l nm 561 trc Ty lch. Theo lut Thin Kin th l nm 559 trc Ty lch. b.- Theo bia Buddhagaya B o Trng th nm n sanh l nm 623 trc Ty lch. Theo Pht s Tch Lan th l nm 624 trc Ty lch. Theo Pht s Ty Tng th l nm 626 trc Ty lch. Nu so snh cc nin i trn y vi nin i dch kinh ca cc T ngi n qua Trung hoa th Pht s Tch Lan hon ton ph hp. V vy Hi Pht gio Th gii phn quyt rng Pht n sanh trc Ty lch 624 nm. . C thuyt ni rng: gia ng, ngi gp T gia (Sothiga) hin tm ln c tt ngi lt lm ta ngi. Nhng tra cu th khng tm ra xut x chnh xc. 3 . Ph bnh bi ging ny, cc t tng gia ng Ty kim c u cho y l tinh ty ca Pht gio, l a hoa thm ca nhn loi, lu lu mi thy n mt ln. Bo y l tinh ty, v ton b h thng gio trit ca nn t tng Pht gio u bt r, ny mm, m chi, tr hoa, kt tri trn Bn Thnh ny.
2

Vi Bn Thnh v Nm t u tin, Pht gio t y vit c trang s u tin ca chnh mnh. . Kosala ny l Kosala vng trung chu sng Hng, ni v sau B tt Long Th t c a xin dng i tha, khc vi Kosala Nam n v Bc n. 5 . Li c sch ghi: Mt hm, trn ng i du ha tr v, hai ngi X Li Pht v Mc Kin Lin b chng ca ng Bo Lc Noa, thuc phi Ni Kin T (La hnh), cm gy chn ng gy s. Bn ny khi thy X Li Pht i ti, chn li hi rng: "Trong chng chnh mng (h t xng nh th), c Sa mn khng?" X Li Pht vn l bc Tr tu s mt, n bit chng nn tr li rng: "Chng chnh mng sa mn khng, chng Thch Ca sa mn c, nu A la hn cn tham i l khng c k ngu si". Chng khng hiu, tng ngi khen chng nn ngi i. n lt ngi Mc Kin Lin i ti, chng li hi cu y, ngi Mc Kin Lin p: "Trong chng cc ngi lm g c qu sa mn!" Chng cho l nhc m chng, bn vy nh nh t ri b i. Ngi X Li Pht quay li thy bn, mnh my bm nt, tht ri tng mnh, lin ly o c sa bc em v tnh x. c hi ti saongi l bc thn thng ni ting m li b nh th, ngi p: "Khi nghip lc n, ch mt ch thn cn cha nh c, hung na l pht thng!" Ni
4

xong, ngi th tch.