CHT C THT NG S KHNG ? HT.K. S. Dhammananda TT.Thch Tm Quang dch Vit Nguyn tc: "Is death really frightening?

" ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 25-7-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
LI GII THIU LI NGI DCH TIU S I LO HA THNG TIN S K. SRI DHAMMANANDA MAHA NAYAKA THERA PHN I - CI CHT C THT NG S KHNG? S CHT BNH V CHT DANH THM CN MI TRIT L O PHT NGUYN NHN CA KH AU AI CNG PHI CHT NM UN TI SANH YU T V NNG LNG NGUYN NHN CI CHT NG U VI BIN C CI CHT KHNG TRNH C BN PHN V TRCH NHIM I DC V V MINH SUY GM V CI CHT CHT L MT PHN CA I SNG SNG C THC CHT XNG NG CHT NH NHNG NGY HM NAY TI CHT PHN II - NGI PHT T PHI LM G CNG C PHT PHP? DN NHP BN PHN CHA M TRONG VIC NUI NNG CON CI KHA L CU PHC CHO CC EM NH TI SAO CHNG TA TM NNG TA NI C PHT? GIO DC V VN HA NGI PHT T - HNH TR. HN NHN

NGHI THC TN GIO NHNG IU CM K BA CH V MA THUT HNH NH, NC THNH, XU CHUI, BA PHP V TH PH M AU CHT TRC TANG L TANG L CHN V HA TNG LU GI TRO CT THI GIAN TANG NGHI THC SAU TANG L V CC BUI L TNG NIM. B TH CNG DNG KT LUN

---o0o---

LI GII THIU
Nu qu v vt qua s s hi th c th vt qua tt c. Nu qu v khng s cht th s i din vi ci cht mt cch bnh tnh. Cun sch: "Cht C Tht ng S Khng?" ca Ha-Thng Tin-S K. Sri Dhammananda do Thy Thch Tm Quang chuyn ng vi li vn trong sng, nh nhng, gin d, d hiu v thu ht ngi c t trang u n trang cui, s em li cho qu c gi nhng iu cn bit khi t gi ci i ny. Quyn sch nh ny s dn dt ngi c i mt hnh trnh tht xa t s sng chun b cho s cht nh nhng, bnh tnh khng than van khng khc lc. Chng ta n cuc i ny mt cch hn nhin th chng ta ra i mt cch bnh thn. Ngi li cng phi i din vi s tht ca cuc i ri cng s ln lt ti phin mnh. Bit v s cht khng phi bi quan, nhng chng ta lm iu thin, trnh iu c bi v sau khi cht chng ta ch mang theo hnh vi thin c m chng ta lm. Cht khng phi l ht m ch l s thay i; vy th ti sao chng ta li s cht? Chc chn quyn sch ny s em li cho qu c gi mt cht suy t. Thn cht khng t chi mt ai, khng phn bit tui tc, nam hay n, vy th ti sao chng ta khng chun b cuc hnh trnh ra i vnh vin ngay t by gi? c "Cht C Tht ng S Khng?" v chuyn quyn sch ny n nhng ngi thn ca chng ta cng c, cng c thi bnh thn lc ra i

khng s hi, khng lo u, v ngi li khng au n v cht l s hin nhin khng ai trnh khi. Chng ti chn thnh cu nguyn Ch Pht Mi Phng gia h cho Thy Thch Tm Quang mi iu tt p, sc khe y tip tc s mng hong php li sanh v hy vng cun sch nh ny s c hng ng nng nhit ca cc Pht T khp ni trn th gii. Ma Xun Nm inh Su 1997 KIU M DUYN -ooOoo-

LI NGI DCH
Ci cht c tht ng s khng? Thng thng con ngi chng ta, ai cng s cht. Nhng thc ra ci cht khng ng s nh chng ta tng. Cun sch nh ny do Ha Thng Tin S K. Sri Dhammananda l mt cun sch c gi tr, p ng c nhng cu hi nh cht i v u v cht ri ht kh cha, mun trnh khi s hi ci cht chng ta phi lm g vn vn .. Ngoi phn ni v ci cht, phn hai ca cun sch ny Ha Thng Tin S K Sri Dhammanda hng dn ngi Pht T chng ta phi lm g trong nhng trng hp vui nh sanh con, ci hi v nhng trng hp bun nh au yu v tang l. V ngi Pht T chng ta cn c chp, cn gi nhiu nhng tp tc truyn thng tri vi gio l ca c Pht v lm cc tn gio khc hiu lm nn nhng nhn xt cng nhng phng php rt thc tin v cn thit nu ln ti y gip chng ta cng c nn mng ca Pht Gio v trnh c s ng nhn. Nhn thy cun sch mang nhiu li ch thit thc, tuy t bit kh nng yu km, nhng vi tm lng nhit thnh, chng ti c gng dch ra Vit Ng, hy vng ng gp mt phn nh nhoi trong kho tng Vn Ha Pht Gio Vit Nam. Chng ti xin chn thnh cm t Ch Tn c khch l, gp nhiu kin b ch. c bit cc o Hu gp phn cng c trong vic n hnh dch phm ny. Chng ti xin hi hng cng c hong php ny ln ngi Tam Bo v cu nguyn Hng n Tam Bo thy t gia h Qu V cng Bu Quyn thn tm thng an lc v hnh phc.

Sau cng chng ti knh mong Ch Tn Thin c, cc bc thc gi cao minh, cc bc thin tr thc, cc bn o n nhn hoan h b chnh nhng sai lm thiu st cun sch c hon chnh hn trong k ti bn. Ngy 9 Thng 03 Nm 1997 T Kheo THCH TM QUANG -ooOoo-

TIU S I LO HA THNG TIN S K. SRI DHAMMANANDA MAHA NAYAKA THERA

i Lo Ha-Thng Tin s K. Sri Dhammananda, Trng Lo Tng Gi M Lai , phc v Pht Gio M Lai trn 42 nm trong cc chc v nh mt v lnh o tinh thn, mt hc gi, mt c vn v mt thin hu. Ngi sanh ngy 18 Thng Ba Nm 1919 ti lng Kirinde, Tnh Matara pha nam Sri Lanka (Tch Lan). Ngi khi u vic hc hnh theo nn gio dc th tc khi Ngi c 7 tui v tuy cn nh Ngi pht trin mi quan tm c bit n Pht gio. c s gip ca mt ngi cu l S Trng ti ngi cha a phng v ngi m tn tm ca Ngi, Ngi th Sa Di gii vo nm 12 tui. Ngi c t php danh l "Dhammananda" c ngha l "Ngi chng nghim hnh phc qua Pht Php" . Sau mi nm tu hc chuyn v gio l c Pht, nm 26 tui Ngi tt nghip vn bng Ngn Ng Hc, Trit L, v Quy Tc Pali Vin i Hc Vidyalankara Pirivena.Ngi tt nghip Cao Hc Trit L n nm 1949 ti Vin i Hc Beneres (Ba-L-Ni).Sau khi phc v 3 nm ti Sri Lanka, Ngi c tuyn chn i hong Php ti M Lai. Vo cc thp nin 50 v 60, Pht Gio b gii tr thc Trung Hoa ti M Lai coi r v ngh rng o Pht ch l m tn d oan. Qua Hi Truyn B Gio L Pht , Ngi pht hnh cc ti liu, cc loi sch v mi phng din ca Pht Gio v kt qu mt s ng nhn thc c gio l chn chnh ca c Pht. Ngi pht hnh cc cun sch rt ph thng nh " Ngi Pht T Tin G", "Lm Th No Sng Khi S Hi v Lo Lng", "Hnh Phc La i", "Nhn Loi Tin V u" v "Thin nh-Con ng Duy nht".

Tuy khng phi l mt nh truyn gio hng bin, nhng Ngi thnh cng cm ha t tng ca c gii thanh nin ln tr thc vi mt li trnh by Gio Php ca c Pht mt cch r rng, n gin v khoa hc. Ngi nhn c cc Vn Bng Tin S Danh D ca nhiu i Hc trn th gii v cng c n thng Tc V Johan Setia Mahkota bi Hong M Lai. Ngi cng c, nh c Pht m t, By c hnh cao qu ca mt i nhn trong Kinh Sakha Sutta (A.N. 4:31): Ngi l ngi ng yu, ng knh trng, hc thc, l mt c vn, mt ngi nhn ni chu nghe, thm trm trong m lun, v khng bao gi c xy mt cch v cn c. BENNY LIOW WOON KHIN -ooOoo-

PHN I - CI CHT C THT NG S KHNG?

MNG SNG MONG MANH - CI CHT L IU CHC CHN l cu chm ngn ni ting trong o Pht. Bit r ci cht l iu chc chn v l mt hin tng t nhin m mi ngi phi ng u, chng ta khng nn s cht. Theo bn nng, tt c chng ta u s cht v chng ta khng bit lm sao trnh khi n. Chng ta thch bm vu vo i sng, vo thn xc ca chng ta, v vy tr nn y tham dc v luyn i. Mt a nh ra i em nim vui v hnh phc cho nhng ngi thn yu. D ngi m au n cng cc lc sanh nhng vn vui mng v thch th ngm nhn a con mi sanh. Ngi m cm thy c n b xng ng sau nhiu kh khn au n phi chu ng. Tuy nhin a tr lt lng ra khc hnh nh n mun ni ra n cng phi chu au kh ca kip ngi. a tr tr thnh mt thiu nin ri trng thnh, to cc loi hnh vi tt v xu. Ri n tr nn gi nua, v cui cng t gi ci i ny, b li bn b v thn quyn au bun: l bn cht cuc sng ca mt con ngi. Con ngi c gng trnh khi nanh vut ca t thn nhng khng mt ai c th thot khi. n lc gn cht, u c lin tng n ca ci tch ly, v lo s qu ng v nhng a con thn yu ca mnh. Cui cng, nhng khng km phn quan trng, con ngi lo lng qu sc v thn xc qu bu ca mnh; mc d vi s chm sc chu o v cn trng nhng nay suy nhc, kit qu v tan r. Tht au n khi phi xa la thn xc. Khng th chu ng c th nhng khng trnh ni. l tm trng ca mi ngi khi t gi ci i ny vi than van rn r. S au n v ci cht tht l khng khip, l thi ca k do ngu mui m ra.

---o0o--S CHT Con ngi lo u khng phi v ngoi cnh m v hy vng v tng tng v i sng tng lai ca mnh. Ci cht, chng hn, t n khng khng khip v khip s hay kinh hi ch do tm tr ca chng ta tng tng m ra. Chng ta thng khng can m i u vi tng v ci cht. Vi nhng k khng dm i u vi thc t, kh au tht s khng khip v khng th chp nhn c. Nhng nu chng ta bit ng u vi s tht, n s lm du bt hay loi tr ci khng khip ca s s hi. i sng v nh mt vin n lao ti mc tiu, tc l ci cht. Hiu nh vy, chng ta phi can m trc din vi hin tng t nhin ny. Mun c t do trong i sng, chng ta phi khng s cht. S hi ch n vi nhng k khng hiu quy lut thin nhin. "D u i na, nu c pht xut, th s hi ch pht xut ni ngi mt tr in khng v khng bao gi pht xut ni ngi khn ngoan". l li c Pht dy trong Kinh Anguttara Nikaya. S hi ch l trng thi ca tm thn. Khoa hc cho ta thy qu trnh ca mt ci cht ra sao? Ci cht ch l s hao mn sinh l ca c th con ngi. Chng ta ng s hi v tng tng hay tin on v nhng s khng khip khng bao gi n tm cch chng li. Mt thy thuc ni ting, Sir William Osler ni nh sau: "Theo kinh nghim hnh ngh ca ti, ti thy hu ht nhng ngi cht khng au n v s hi". Mt n y t lo thnh ni: "Hnh nh thm kch ln nht i vi ti l mi ngi sut i b ni s cht m nh. Khi cht n, ta thy rng n cng t nhin nh bn cht cuc sng. Rt t ngi s cht khi sng trn cuc i. Theo kinh nghim ca ti, ti ch thy c mt ngi c v s hi - mt ph n lm mt iu d cho ngi ch nay qu tr hi ci". "Mt iu l lng v p s n vi d l n ng hay n b khi h sng trn i. Tt c s hi, khip m u bin mt. Ti thng ngm thy tia sng bnh minh hnh phc trong nh mt ca h khi h nhn thc iu ng. l tt c n hu ca To Ha". V tham sng nn s s cht c hnh thnh mt cch thiu t nhin. N to s lo u trong i sng. V vy, con ngi s khng bao gi dm mo him lm iu g cho d l l phi. H sng trong s hi, lo lng v bnh tt v cc tai nn c th sy ra cp mt mng sng qu gi ca mnh. Nhn thc cht l iu khng trnh ni, k yu i sng trn th s m trong nhit thnh cu nguyn vi nim hy vng linh hn s c ln thin ng.

Khng mt ai c hnh phc gia cn lc ca s hi v hy vng nh vy. ng tht kh c th coi thng hay khng lu n nhng bc pht t nhin ca bn nng t bo v. Tuy nhin c mt phng php vt qua s s hi. Hy qun i quan nim v ci 'ti'; hy em tnh thng v k hng ra ngoi c ngha l lm li ch cho nhn loi v t tnh thng vi ngi khc. Bt c ai khng qun s tht rng mt ngy no mnh s cht v ci cht khng th trnh khi, s hng hi chu ton nhim v vi ng loi trc khi cht, lm c nh vy th by gi cng nh mai hu mi ngi chc chn s chim ngng knh phc. Say m phc v ngi khc, chng bao lu chnh bn s thot khi ci t k luyn i nng n, m c, kiu cng, t ph, v t tn. ---o0o--BNH V CHT Bnh v cht l vic sy ra t nhin trong i sng ca chng ta, v chng ta phi chp nhn iu vi s hiu bit. Theo thuyt tm l hin i, nguyn nhn cng thng tinh thn l do vic khng dm ng u v chp nhn s thc i. Nu khng vt qua hay khc phc c s cng thng s gy nn bnh tt. Trong khi bnh hon m qu lo lng hay tht vng ch lm cho bnh tng ln. i vi nhng ngi c tm hn v hnh ng trong sch, cht chng c g ng s. Mng sng ca chng ta gm c tm tr v th xc hp thnh v v vy tm tr v th xc khng cht ring. Nghip bo do nhng hnh ng xu ca chng ta gy nn trong i trc theo chng ta vo lc ti sanh khin chng ta phi chu nhng kh au trong i ny. Nhng kh au c th trnh khi nu chng ta c gng to cng c, sng mt cuc i o hnh, v c nhng hnh ng tt bt c u hay bt c lc no. Lm nh vy, chng ta c th ng u vi ci cht mt cch can m v thc t. Theo li Pht dy, chng ta khng nn tin tng vo mt v "cu tinh" no c th lnh gnh nng, v cu vt chng ta khi hu qu do nhng hnh ng sai lm ca chng ta . Chng ta lun lun nh ti li khuyn ca c Pht: "Hy tin vo mnh t cu, hy gng sc v chuyn cn'. Ngi Pht T khng su thm v bi thng trc ci cht ca thn nhn v bn b. Khng c ci g c th ngn cn c bnh xe nhn qu. Khi mt ngi cht, nghip do h to nn s theo h n cuc i mi. K quen, ngi thn, bn b v thn quyn ch c th tin a ngi cht n huyt m thi trong khi ngi cht mang theo nhng hnh ng tt hay xu ca mnh. Nhng ngi cn sng nn chu ng s mt mt trong bnh tnh v hiu bit. Cht l mt tin trnh khng th trnh khi th gian ny.

 l mt iu chc chn trong v tr ny. Cnh rng c th tr thnh th v th c th tr thnh bi ct. Ni c th bin thnh h. S bin dng c th xy ra khp ni duy ch c ci cht l iu khng i. Tt c mi th ch l tm b. Chng ta c cha ng, v cha ng ca chng ta cng c cha ng, nhng by gi h u? Tt c u qu vng. ng nghe k ngy bin cho rng chng ti ang trnh by mt quan nim ym th bi quan. l quan im thc t nht ca ch ngha hin thc. Ti sao chng ta li khng thc t m m qung trc nhng s kin thc t ? C phi ci cht thiu t mi th? ng vy! Nhng ng qun iu ny: Ci cht khin mi ngi hiu r s phn ca mnh l d cao sang n u, hay k thut v y khoa tin b n u i chng na ci cht vn nh nhau: Hoc trong quan ti hay tr thnh mt nm tro tn. Sng v cht l mt qu trnh lin tc cho n khi chng ta tr nn ton ho. ---o0o--DANH THM CN MI c Pht dy: "Thn xc ca con ngi tuy thnh tro bi nhng danh ting ca h vn cn". nh hng ca kip trc i khi rt su v mnh hn nh hng ca thn xc ang sng vi mt s kh nng hn hp. i khi chng ta cm ngh v hnh ng theo t tng ca nhng ngi m xc thn thnh tro bi. T tng rt quan trng trong mi hnh ng ca chng ta. Mi ngi sng l mt phn thn xc ca t tin khut. Trong ngh ny, chng ta c th cho rng nhng bc anh hng thi i, nhng trit gia v i, cc hin trit, nhng thi nhn v nhc s ca mi dn tc ang sng vi chng ta. V chng ta lin h n nhng lit s v nhng nh t tung trong qu kh, chng ta c th chia s nhng t tng khn ngoan, nhng l tng cao qu, v c n m nhc bt dit qua nhiu thi i. D rng thn xc cht, nhng nh hng ca h vn cn. Xc thn chng l g c, n ch l s tng hp tru tng, mt hn hp lun lun thay i ca cc thnh phn ha hc Con ngi phi hiu rng i sng ca mnh nh mt git nc trong mt con sng ang chy v nn vui v ng gp mt phn ca mnh cho dng sng cuc sng. Khng hiu r bn cht ca i sng, con ngi s b chm m trong vng bn ngu mui ca th gian v rn r khc than. Nhng khi hiu c thc cht ca mnh, con ngi s t b tt c nhng ci tm b v tm trng thi Vnh Cu. Trc khi n trng thi Vnh Cu, con ngi phi ng u

vi ci cht ny n ci cht khc. V ci cht khng ngha l g, con ngi khng nn ngn chn s tip din khng ngng ci vng sanh t. Theo o Pht, khng c kip sng u v kip sng cui cng ca chng ta trn th gian ny. Nu bn lm iu thin vi lng tin tng, bn s c mt kip sau tt p hn. Mt khc, nu bn cm thy bn khng mun ti sanh mi mi, v mun i n cu cnh , bn phi c gng pht trin tm tr, loi b mi tham dc v tinh thn trc . ---o0o--TRIT L O PHT Mt v Thnh cao thng t n mc ton ho khng khc than khi nhng ngi thn v nhng ngi gn gi qua i v Ngi hon ton qut sch ht mi cm xc. Ngi A Na Lut, mt v A La Hn, khng khc than khi c Pht qua i. Tuy nhin Ngi A Nan lc ch l mt Tu Hon mi t c qu v th nht trong cc bc Thnh, khng km gi c khc than. Cc t kheo than khc phi nh quan im ca c Pht v nhng hon cnh c bn cht nh vy: "ng A Nan! C phi c Pht dy chng ta rng nhng g sanh ra, nhng g tn ti v nhng g duyn hp u i n tan r (Thnh, Tr, Hoi, Dit)? l tnh cht ca duyn hp. Khi duyn hp xut hin ri li mt i - c thnh th phi c hoi - V khi nhng duyn hp ht, Tch Tnh hin tin". Nhng li dy trn y m t nn mng cu trc ca Trit L Pht Gio. ---o0o--NGUYN NHN CA KH AU Nguyn nhn ca cc bun phin v kh au l do Luyn i di mi dng thc. Nu chng ta mun trnh kh au, chng ta phi b luyn i - khng phi ch luyn i ngi m luyn i ca ci na. l s thc cn bn, l bi hc m ci cht dy ta. Luyn i cung cp cho chng ta nhiu th tha mn cm xc ca chng ta, v dn ta vo con ng trn tc. Nhng cui cng luyn i tr thnh nguyn nhn ca au kh. Nu khng hc iu ny, ci cht c th tn cng v khng b chng ta. S kin ny c c Pht soi sng r rng. Ngi dy: "Ci cht s mang con ngi i khi d

ngi c bm ly con ci v ca ci, ging nh mt trn lt ln cun sch c ngi lng ang ng". Li dy ny ng l nu ngi lng tnh thc v cnh gic th c th trnh khi s tn ph ca l lt. ---o0o--AI CNG PHI CHT Chng ta hy nghin cu c Pht gii quyt vn cho hai ngi, v luyn i m ci cht lm cho au kh. Mt ngi l B Kisagatomi. a con trai duy nht ca b ta b rn cn cht. B ta bng a con trai cht n cu cu c Pht. c Pht bo B hy em n cho c Pht mt vi ht ging ci (m tc) ca mt gia nh khng c ai cht, c Pht s cha cho. Nhng B ta khng th tm thy mt gia nh no m khng c ngi cht. Tt c cc gia nh m B n th khng nh no l khng khc than hay khc than v ci cht ca ngi thn vo mt lc no . B hiu s thc ng cay: ci cht rt ph bin. Ci cht ging xung tt c mi ngi v khng cha ai c. Bun au l di sn i vi mi ngi. Mt ngi khc c c Pht dy l Patacara. Trng hp ca B ny bun thm hn. Ch trong mt thi gian ngn, B mt hai a con, chng, anh em, cha m v tt c ca ci. Bun au n mt tr, B la l chy nh in nh di trn ng ph cho n khi gp c Pht. c Pht gip B tr li bnh thng bng cch ging gii cho B nghe l ci cht l mt hin tng t nhin ca tt c mi ngi. "Con au kh nhiu ln nh th ny, ch khng phi ln ny thi, Patacara; con au kh nhiu ln trong nhng tin kip ca con. lu, con au kh v ci cht ca cha, m, con ci v nhng ngi thn ca con. Khi con au kh nh vy, nc mt ca con tht nhiu hn nc bin c". Cui cng, Patacara nhn thc c ci v thng ca cuc i. Patacara v Kisagotami hiu r ci kh v c hai u cm nhn c s au kh ca ci cht . Bng cch hiu su xa Th Nht ca T Diu v "kh" th ba cn li cng hiu c. Ngi ni: "Ny cc t kheo, y l kh, nguyn nhn ca kh, y l dit kh, v con ng dn n chm dt kh?". ---o0o---

NM UN Cht l s tan r ca Un. Nhng Un ny l th, tng, hnh, thc, v sc hay vt cht. Bn nhm u thuc v tinh thn hay nama, hp thnh n v ca thc. Nhm th nm, rupa l vt cht hay vt l un. S phi hp ca tm vt l theo quy c c t cho mt c nhn, mt con ngi hay ci Ti. Cho nn nhng c th hin hu nh th khng phi l nhng c nhn no m l hai thnh phn cu to c bn ca tinh thn v vt cht, thnh phn ny l nhng hin tng him. Chng ta khng coi nm un l nhng hin tng m l mt thc th v l do ci tm t la di ca chng ta, do ham mun bm sinh ca chng ta cho nhng th ni trn l ca ta tho mn ci Ng quan trng ca chng ta. Chng ta s thy c b mt tht ca s vt nu chng ta chu nhn ni v c ch . Nu chng ta quay vo ni tm v qun chiu b su ca tm khm, ch tm v nhn xt mt cch khch quan, khng h lin tng n bn ng trong mt thi gian nh c Pht dy trong kinh Sati Patthana, chng ta s thy nm un, khng phi l mt thc th m m mt lot cc tin trnh vt cht v tinh thn. Ri chng ta khng cn lm ln cho ci b ngoi l tht. Chng ta s nhn thy nm un ny pht sanh v bin i lin tc nhanh chng. Chng lun lun bin i tng pht tng giy, khng bao gi Tnh m ng, khng bao gi l Thc Th m lun lun Bin Hin. ---o0o--TI SANH Bn un hay thc v ba nhm ca yu t tinh thn (Th, Tng, v Hnh), to thnh Nama hay n v ca thc, bin chuyn khng ngng, ni ln ri bin i khng cng mt khun mu v nhng khun mu cng bin ha lun. Chng phi lp li ngay mt nn tng t nhin mi (Sc) - mt lp vt cht ti tt nh trc - hot ng iu ha. Nghip qu hnh ng nh mt nh lut, v nh lut ny iu khin vic sp xp nm un sau khi cht. Kt qu l"ti sanh" . ---o0o--YU T V NNG LNG Tm li, s phi hp ca nm un gi l sanh v s hin hu ca nhng un c gi l i sng. S tan r ca chng gi l cht (t), v s ti phi

hp ca nhng un y gi l ti sanh. Tuy nhin, mt ngi bnh thng khng d dng g hiu c ti sao nhng ci gi l un li c th ti phi hp. Chng ta cn hiu r bn cht ca cc yu t (nm un), nng lng tinh thn (hay sc mnh tinh thn), nh lut v nghip qu, v s song hnh ca nng lng v tr (Kh) rt quan trng. Mt s ngi cho rng ci cht l s tan r ca nm un v sau , chng cn g tn ti na. C ngi li cho rng cht c ngha l s chuyn tip linh hn t mt thn xc ny n mt thn xc khc; v vi mt s ngi khc na, cht l s km gi vnh vin mt linh hn ch i ngy Xt X.. Tuy nhin vi ngi Pht T, cht chng l g c m ch l tm chm dt mt hin tng tm thi. Cht cha phi l mt s hy dit hon ton ca ci c gi l chng sanh. ---o0o--NGUYN NHN CI CHT Theo o Pht, Cht xy ra do mt trong bn nguyn nhn sau y: I. Mng cn (hay th mng) ca chng sanh mi loi ht. Ci cht ny l mng trit (Ayukkhaya) II. Sc hnh ca Nghip to nn i sng kit. Ci cht ny gi l Khamma-kkhaya (Nghip d) III. S chm dt cng mt lc ca hai nguyn nhn trn - Ubbayakkhaya . IV. Cui cng c th do nhng hon cnh bn ngoi nh tai nn, bin c bt ng, hin tng thin nhin, hay Nghip qu t kip trc khng cp ti iu II. Ci cht ny gi l Upacchedake. C mt s tng ng rt ng gii ngha bn trng hp cht trn y: Mt ngn n du c th tt do mt trong bn nguyn nhn: I. Bc trong ngn n chy ht. iu ny ging nh ci cht v thi gian cho mt kip ht. II. Du cn ging nh Nghip lc ht. III. Du v bc chy ht cng mt lc ging nh ci cht do c hai nguyn nhn phi hp cp ti I v II.

IV. Hiu qu ca cc yu t bn ngoi nh gi thi lm n tt - ging nh cht do cc nguyn nhn ngoi cnh. Cho nn, Nghip qu khng phi l nguyn nhn duy nht ca ci cht. C nhng nguyn nhn bn ngoi gy ra ci cht. Gio l ca c Pht minh nh r rng Nghip qu khng th gii thch tt c nhng vic xy ra trong i sng ca chng ta. ---o0o--NG U VI BIN C Lm sao chng ta c th ng u vi cc iu khng trnh c ny mt cch tt nht? Nn tin liu v suy ngh l ci cht trc sau cng phi n.. iu ny khng c ngha l ngi Pht T quan nim cuc i l m m. Cht l mt s thc, v ta phi ng u - v Pht Gio l tn gio ca l tr hun luyn cc t trc din vi cc s kin, d cc s kin ny lm ta khng hi lng. Trng Gio Nanak, v khai sng ra o Sikh ni: "Th gian s cht, vi ti, cht em nim vui". Tht r rng nhng v nhn v nhng ngi cao thng khng s cht v sn sng chp nhn n. Nhiu v nhn hy sinh mng sng ca mnh ngi khc c hnh phc. Tn tui ca cc v ny c lu truyn trn bng vng lch s th gii cho hu th. ---o0o--CI CHT KHNG TRNH C Tht l mt nghch l khi chng ta thy ci cht cp i bit bao sinh mng ca nhn loi nhng chng ta t khi ngh n ci tng l chng ta cngth, trc sau cng tr thnh nn nhn ca t thn. V qu lu luyn vi cuc i, chng ta khng mun mang trong lng t tng yu ui, nhng thc t ci cht l mt s tht hin nhin. Chng ta mun chm dt ngh gh gm v t la di mnh rng cht l mt iu xa vi, mt iu khng cn phi lo lng. Chng ta phi c can m ng u vi bin c y. Chng ta phi sn sng trc din vi s thc trn tri ny. Cht l iu c tht. Nu chng ta nhn thc c nh vy, v bit rng ci cht khng trnh khi; chng ta hy coi n nh mt s bnh thung ch khng phi l mt bin c ng s khi n n, chng ta s ng u vi n mt cch bnh tnh, can m v t tin. ---o0o---

BN PHN V TRCH NHIM Bit rng mt ngy no , ci cht s cp mng sng ca ta, chng ta phi bnh tnh, can m v t tin lm trn bn phn v trch nhim vi gia nh. Chng ta khng nn chn ch chu ton trch nhim v bn phn ca chng ta. Nhng vic g c th lm c hm nay, ng n ngy mai. Chng ta khng nn ph phm th gi v sng mt cch hu ch. Nhng bn phn i vi v, chng v con ci ng hng u tin phi c thi hnh ng lc. trnh gy cng thng v kh khn cho gia nh, chng ta ng ch i n pht cui cng mi vit di chc. Ci cht c th n vi chng ta bt c lc no - n khng cha ai c v khng ch i. Chng ta nn can m trc din vi bin c ti hu ny vi hy vng v tin tng rng chng ta ang chun b cho i sng k tip. ---o0o--I DC V V MINH C th ch ng c ci cht khng? Cu tr li l C! C cht v c sanh. S tip din khng ngng ca ci sanh c gi l lun hi. Nu chu trnh ca s sng ngng li, ci cht c th chm dt ngay ti giai on V Minh (Avijja) v i Dc (Tanha ) - l gc r ca ci vng sanh t cn phi tiu dit. Cho nn, nu ct c i Dc v V Minh, sanh uc ch ng, cht b chinh phc, lun hi siu thot, v Nit Bn hin tin. Chng ta phi hiu l mi vt trong v tr ny u khng c tht, v cuc sng ch l o mng. Nu chng ta dng khoa hc hay trit l phn tch, cui cng chng ta khm ph thy khng c g c m ch l h khng. Gandhi tng ni: "S cht chng khc g s b mt ci o c rch". V luyn i, chng ta rt au kh khi mt ngi mnh thng yu. Vic ny xy ra cho B Visakha, mt t ht lng trong thi c Pht. Khi a chu gi yu du ca B cht, B tm n c Pht yu cu c Pht gii cu cho B khi phin no. "Ny Visakha, ngi c mun c nhiu con nhiu chu nh s tr trong thnh ph ny khng? " c Pht hi B. -"Tha vng, bch c Th Tn, d nhin l con thch".

-"Ny Visakha, nu vy, ngi s khc khi chng cht phi khng? Nhng ai c mt trm th yu du, nhng ngi c mt trm iu phin no. K khng c th g yu du, k khng c phin no. Ngi nh vy mi thot khi phin no". Khi chng ta mang lng luyn i, chng ta phi chun b chu ng phin no trong lc chia ly. Tham sng i khi lm cho ngi ta s cht. Chng ta khng dm chp nhn ri ro thm ch v mt l tng chnh ng. Chng ta s hi l bnh tt hay tai nn s chm dt cuc i hnh nh qu gi ca chng ta. Bit rng cht l iu tt nhin, chng ta hy vng v cu nguyn cho linh hn c ln Tri xc thn chng ta c yn n v gn gi. Tin tng nh vy bt ngun t nhng tham vng mnh lit, mun c mt i sng trng cu. Mi ngi, mi c nhn phi bit r vai tr ca ci cht n nh ot s phn ca mnh. D l hong tc hay bnh dn, giu hay ngho, mnh hay yu, ni an ngh cui cng ca thn xc con ngi l trong quan ti chn su su tc, hoc trong bnh ng tro ct, hoc di nc. Tt c nhn loi phi ng u v chu chung mt s phn. V ngu si khng hiu thc cht ca i sng, chng ta thng rn r khc than. Khi ta hiu c thc cht ca i sng, chng ta c th nhn thng ci v thng ca tt c mi duyn hp v tm cch gii thot. Nu chng ta khng thot khi nhng tri buc ca cuc i, chng ta s phi i mt vi ci cht mi mi. V phng din ny, vai tr ca ci cht tht r rng. Nu ngi ta khng chu ni ci cht, th h phi ht sc c gng vt qua ci vng sanh t, t sanh. ---o0o--SUY GM V CI CHT Ti sao chng ta phi ngh v ci cht? Ti sao ta phi suy gm n? c Pht khng nhng ch khuyn khch chng ta ni v ci cht, Ngi cng khuyn chng ta suy gm n v ngh n n thng xuyn. l c sanh th c cht. Tinh thn v th xc c to nn trong lc thai nghn, pht trin, ln ln v trng thnh. Ni mt cch khc chng theo tin trnh gi nua. u tin, chng ta gi tin trnh l ln ln, ri gi i. Tht ra ch l mt tin trnh ca s ln ln, pht trin, trng thnh v cui cng l ci cht khng sao trnh c.

Ngy nay, theo thng k trn th gii, mi ngy c hai trm ngn (200,000) ngi cht hay 70 triu mi nm. Chng ta khng quen suy gm v ci cht hoc ng n n. iu chng ta thng lm l trnh ngh v ci cht v sng nh th chng bao gi phi cht c. Chng no m chng ta cn s cht, chng ta khng bao gi sng mt cuc i y v tt p nht. Cho nn mt trong nhng l do chnh yu suy gm ci cht l chng ta hon ton tnh thc khi s hi. Suy gm v ci cht khng lm cho chng ta chn nn hay khng lnh mnh, m ch c mc ch gip cho chng ta thot khi s hi. L do th hai suy gm v ci cht s thay i li sng v thi ca chng ta vi cuc i. Gi tr trong cuc sng hon ton thay i mt khi chng ta khng ngh rng chng ta sng mi i, chng ta s bt u mt li sng khc hn. L do th ba l c kh nng lm quen ng u vi ci cht mt cch xc ng v yn lnh. Suy gm v ci cht c ba iu li ch: - bt s hi - em li phm cht mi cho i sng chng ta sng cuc i c gi tr thch ng v - gip chng ta cht trong vinh d. Nhng li ch trn gip chng ta sng lng thin v cht c phm gi. Suy gm v ci cht chng ta cn cn g na? o Pht khuyn khch suy gm v nhng nhn t sau y: - Ti sng vi tui ca ti, ti khng lo gi; - Bnh tt l l thng, ti khng qu ngh v n; - Ti gnh chu Nghip qu ca ti v ti khng thot khi Nghip lc; - Cht l l thng ti khng qu lo ngh v ci cht v

- Tt c nhng g d thng v thch th ca ti s thay i v b ti. Khi chng ta bnh tm suy gm v nhng thc trng y, v gi trong tim thc, n s c tc dng mnh m khut phc s hi, tui gi, bnh tt, ci cht, v chia ly. iu ny khng phi l lm chng ta km lnh mnh m chnh l gip chng ta thot khi s hi. Cho nn ti sao chng ta suy gm v ci cht? Khng phi l chng ta mong mi ci cht n m chng ta khng mun sng hay cht trong s s hi. ---o0o--CHT L MT PHN CA I SNG Cht n vi tt c mi ngi v l mt phn ca ci vng sinh t. Ngi cht tr, k cht gi, chng ai khng cht. Chng ai mi chng ta n th gii ny, v cng chng ai bo chng ta t gi. Ti khng trnh c ci cht, v mi ngi, mi c cy, mi hnh thc, mi chng sanh u theo con ng . Thu v, l rng. Chng ta khng khc v cui ma l rng l iu tt nhin. Ci cht ca loi ngi cng th. Nhng ngi c o hnh, t s cht hn nhng ngi th tc v l h ch mun sng tho mn nm gic quan ca h. Theo quan nim ca Nh Pht, cht cha phi l chm dt, v sanh cng khng phi l bt u. Thc ra, cht chnh l s bt u (mt kip sng mi), v sanh l s chm dt (kip sng c). Ci cht ch l mt phn trong tin trnh sanh t, t sanh. Nu chng ta hiu c tin trnh , ci cht khng lm ta khip s bi v cht cha phi l ht. N ch l on cui ca ci vng sanh t, i ht vng ny li n vng khc, v tip din khng ngng t nh l la cnh cha phi l ht. Chng vo lng t v nui r cy, sang nm cy li c l mi. i sng ca con ngi cng nh vy. Ci cht lm nhn duyn cho s ti sanh. Hiu bit c nguyn tc cn bn , chng ta s nh bt s hi. ---o0o--SNG C THC Chng ta sng mt cch in r, khng ngh rng mnh tn bit bao nhiu th gi cho nhng vic v b. Hm nay, chng ta ph th gi lo cho nhng chuyn nm ti, cho 20 nm ti, v lo lng cho tng lai n chng ta chng sng trn vn mi ngy?

V gi tr trong i sng ca chng ta s thay i. i sng c g quan trng? Nhng g thc y chng ta? Nhng g li cun chng ta? Nu chng ta thc s suy gm ci cht, chng ta s xt li gi tr ca chng ta. C nhiu tin, chng ta khng th em theo c. Thn xc chng ta phi b li mai tng bng cch ny hay cch khc. Ch cn li nm xng tn v gi tr. Chng ta khng th mang theo ngay c ci xc thn qu gi vi chng ta khi chng ta la b ci i ny. Phm cht ca ca cuc i quan trng hn s th c vt cht. Phm cht ca cuc i trc tin l phm cht ca tm tr chng ta. Chng ta sng th no ngy hm nay quan trng hn nhiu ngoi vt khc. Cht l iu kin ti sanh. iu kin cho s ti sanh l ci cht v phm cht tm tr, ci c nht m chng ta mang theo. l ci gia ti chng ta tha hng m khng li cho ngi khc: - Ti to Nghip, ti phi th Nghip. - Nghip sanh ra ti, ti phi tn trng v gnh chu. - Nghip lnh hay Nghip d ti to ra, ti u phi gnh chu ht, do ti l ngi tha k . Nhng g theo ta l nhng phm hnh c trong ta: phm hnh ca tm tr, ca tinh thn, cng nhng phm hnh tt hay xu. l tt c nhng th chng ta c tha hng. l iu kin quyt nh vic ti sanh v tng lai ca chng ta. n lt nhng phm hnh em li mt gi tr cho i sng ca chng ta. Chng ta c th vui v bc triu m chng ta kim c nhng iu quan trng hn l chng ta cn sng yn n v trau di o c. iu ny c tc dng tt vo li sng ca chng ta, v vo nhng gi tr m chng ta pht trin. Khng phi l vn thnh cng, m l vn lm sao thnh cng. ---o0o--CHT XNG NG Sau khi suy xt cc iu trn, nu cht khng cn l mt s e da m l mt kinh nghim thc t, chng ta c th trc din n vi lng tin tng. Chng ta khng ch theo nhng iu ni trn m cn cn c nhiu hnh ng khc cht mt cch xng ng. Nu chng ta sng lng thin, chng ta cht d dng hn. D sng sung sng hay au kh, chng ta phi c

gng cht mt cch xng ng. ng u vi ci cht phi n, chng ta hy n lc trong vic pht trin phm hnh khng s hi. C mt s ngi s cht hn s au n v s chia la ngi thn hn l nhng th ng s khc. Khi mt ngi sp cht, nn gi lng can m v trn an h. Nhng trc tin, mnh phi trn an mnh . D nhin, au n s hnh h v khng th chu ng ni. Nhng ngy nay, nh nhng tin b y khoa, nhng au n ca chng ta c gim thiu trc khi cht. au n khng cn l mt iu s hi khng trnh c na. Ti thng trn an ngi sp cht, nh trng hp mt ngi khng cn sng ni v ung th: ngi ta khng bn phi au n v vic iu tr nhanh chng s gim bt au n. Kt qu quan trng l ngi bnh c thoi mi v cht nh nhng. Mt s ngi khc lo u v s mt ca ci. Nhng nu h bit suy gm v ci cht th khng c g phi lo. Chng ta hiu c hp th c tan. Nu mt ngi sp t trn khng suy gm c iu ny, chng ta cn n cn khuyn khch v trn an h l con ci v nhng ngi thn quyn cn li s c chm sc. Cn gip h an lng l mi vic s u tt p, c bn hu lo lng cho h, h cn c s ng vin can m c thoi mi, an tm, v tt c mi vic s c lo lng chu o. Trng tm ca vic ny l gi lng can m ca ngi sp cht h c an lng. Lm th no cht xng ng? Theo Pht Gio l to mt bu khng kh bnh an trong phng ngi sp ra i. Khng ch li g nu c ngi go tht, ku la v khc lc. C g quan trng hn i vi mt ngi sp cht l vic phi cht? Lm nh vy, ngi sp cht khng an tm ra i. iu tt hn l bn b v thn quyn c mt cn chng t bng s hin din ca h rng h quan tm, yu mn, v sn sng gip ngi sp ra i. "Biu tng tn gio rt hu ch v tin dng trong lc ny. Nu ngi sp cht l mt Pht T, mt tng Pht nh cng s c mt ca cc nh S vi nhng li cu nguyn m du s rt ch li v gip ngi cht c nim an lc v phm hnh cao qu nht. l iu tuyt diu gip ngi ra i, i tm cuc sng mi trong ng li tt p nht" -- (i c Ajahn Jagaro) ---o0o---

CHT NH NHNG Mi ngi u mong mun cht m sau khi lm trn nhim v v bn phn trong lc sanh thi. S tht ra c bao nhiu ngi sa son cho ci cht ny? Chng hn, c bao nhiu ngi chu kh nhc chu ton nhim v vi gia nh, thn nhn, bn b, x s, o gio v thn phn ca chnh mnh? H s khng yn tm ra i khi h khng chu ton c mt trong nhng nhim v . Chng ta phi hc cch vt qua ni s cht, hiu rng cc thn linh cng phi chu s phn nh vy. Nhng ai phung ph thi gi v ch, s than van khi mnh n ngy tn s. Khi con ngi nhn thy i sng ca mnh ch l mt mt git nc trong con sng di, h s c gng gp sc, d l t i vo dng i v i . Ngi khn ngoan u hiu rng, mun sng phi tm cch gii thot bng cch trnh ti li, lm iu thin, v thanh tnh tm tr. Ngi hiu i sng theo Gio L ca c Pht khng bao gi lo lng v ci cht. Ci cht khng gy ra phin no, nhng tht s ng bun nu ta cht m cha kp lm g cho chnh mnh v cho ngi khc. ---o0o--NGY HM NAY TI CHT David Morris l mt hc gi Pht Gio Ty Phng cht lc 85 tui. t lu sau khi ng cht, k vit tp sch nh ny nhn c l th ca ng (hin nhin ng vit th ny trc y v dn th ny gi i khi ng cht). Th nh sau: 'ng s vui khi bit ti cht ngy hm nay. C hai l do: iu th nht, ng s yn lng khi bit c s au n ca ti do bnh tt cui cng ht. iu th hai, t khi ti tr thnh Pht T, ti gi nm gii mt cch trung thc. Kt qu, ng bit kip ti ca ti s khng au kh.' i sng nh mt gic mng. Ci cht l mt iu xy ra thc t v ti sanh l iu xut hin t nhin. trc din vi bin c ny, ta phi tip tc hay chm dt ci vng sanh t lun hi thot khi kh au, mi chnh l con ngi tri thc cn quan tm. -ooOoo-

PHN II - NGI PHT T PHI LM G CNG C PHT PHP?

DN NHP Nhng trung hp vui nh sanh con, hn nhn v nhng trng hp bun nh au yu, qua i ca kip ngui rt cn thit n vic p dng mt s nghi thc c trin khai mi x hi t thi thung c. Nhng nghi thc ny, c t trc khi nhng tn gio ln c thnh lp trn th gii, c truyn tha t cha ng chng ta, v qua dng thi gian, ln hi tr thnh hnh thc thc hnh truyn thng v tp qun cho n ngy nay. Chng ta vn tip tc p dng nhiu nghi thc ny v ngu si v s hi khng dm thay i hay loi b d chng ta c tip nhn mt nn gio dc hin i, tin tin v i sng. c bit nghi thc trong trung hp bun nh c ngi cht hay tang l vn thc hnh trong huyn b v d oan. Vic phi chi tiu mt s tin ln cho vic ny qu l mt gnh nng cho tang quyn. l l do chnh khin mt s ng Pht t i o v l nguyn nhn ny l li kh cho nhng ngui tn gio khc nhm mi di kch vo ngi o Pht. Ti khn thit cho tt c cc cng ng Pht Gio ti tt c cc quc gia trn th gii phi tnh thc v tnh trng ny v can m c gng ci cch nghi thc v nghi l thc hnh cho ph hp ng nguyn tc tn gio ca o Pht. Cun sch ny trnh by mt cch n gin v d hiu mt s nghi thc thc hnh trong nhng dp bun vui trong i ngi Pht t. Hy vng ngi o Pht s c gng hiu bit cc nghi thc ny v p dng khi trung hp cn n. Lm c nh vy, ngui Pht T khng nhng t c mn nguyn v nim an lc trong kin thc, thc hnh ng nghi thc Pht Gio m cn cao c tn gio ca mnh trc mt nhng ngi thuc tn gio khc. Tan Teik Beng, Hi Trng Hi truyn B Pht Gio M Lai -ooOooBN PHN CHA M TRONG VIC NUI NNG CON CI Sanh con l mt dp vui mng. C con v nui dng con ci l mt cuc hnh trinh th hin trn nim vui v tin tng. ng thi n cng c ngha l cuc khi u ca mt thi gian di hy sinh v trch nhim ca cha m. D

rng con ngi tin rt xa trn bc thang tin ha, nhng tr nh vn cn mt thi gian di mi trng thnh v t lp c. Cha m vi bn phn nng n chu trch nhim sn sc v nui dung chng cho n khi chng thnh ngi hu dng. Tuy nhin qua nhiu th k, x hi trin khai mt phng php c th nghim kt qu rt tt hng dn cc bc cha m trong vic nui nng con ci. Trong mi quan h ny, tn gio l vai tr chnh cung cp cho cha m mt phng thc t chc hun luyn a tr v o c, cch c x v lun l. Trong Pht Gio, c Pht cho cho cc bc cha m li khuyn dy rt hu ch v nhim v i vi a tr v ngc li. Kinh Thi-Ca-La-Vit c l l li khuyn tt nht trong nhng li dy ca c Pht. ?c Pht nu mt trng hp khi Ngi thy mt thanh nin tr ang thc thi mt nghi thc n gin l ci ly su hung (bc, nam, ng, ty trn, di). Hi thanh nin ny v ngha v mc ch ca hnh ng l ly ny, ngui thanh nin tr li khng bit v anh ch lm theo li khuyn bo ca ngi cha qua i. c Pht c bit khng trch c thanh nin thi trin nghi thc trn nhng Ngi ging dy ngha hu ch ca vic thc hnh l ly ny. Ngi ni hnh ng biu l lng tn knh su hng c ngha l tn knh vic chu ton nhim v v bn phn vi cha m, thy dy, hng gio phm, v, con ci v ngui lm. Trn y, chng ta thy c Pht nhn mnh s tng quan gia mi ngi nhng c bit gia cha m v con ci. Cha m phi sn sc con ci v cho con quyn c lp khi thi im n v cho con tha hng gia ti ng lc. Mt khc, v phn con ci cng phi c bn phn phi sn sc v th hin ht lng hiu knh cha m. iu ny phi c thc thi t s tng knh v bit n cha m ch khng phi v mong mun c li lc m lm vy. Ni y cho thy c mt mi lin quan mt thit gia tn gio v s lin h cha m, con ci. Bc cha m ng qun ngha ca tn gio khi a tr ra i. Gia nh phi pht trin mi tng quan t nh v tn gio c thit lp hu trnh lm ln. Cha m c bn phn pht trin mi tng quan cn c trn gia ti vn ha v tn gio. Trong khi cc ngi ca tn gio bt buc thi hnh cc l ra ti, t tn thnh chnh thc cho a tr, cha m ngi Pht T ch cn mang a tr n cha xc nhn li nim tin vo Ba Ngi Tam Bo, nng ta vo c Pht, Php v Tng Gi. C ni nng ta vo Ba Ngi Tam Bo, chnh cc bc cha m cm thy tin tng trong vic nui dng a tr v an lng v a tr c che ch khng cn s hi ma qu. Chng ta khng th chi b s hin hu cc lc lng ma qu chung quanh chng ta him c vi con ngi v c th gy tai hi. Mang a tr n cha v mt kha cu nguyn thing ling theo truyn thng cu phc cho em nht nh to phc li cho em. Vic trn y cng c coi nh l bc u trong

vic lin h vi cha t khi em cn trng nc, s kin ny tr thnh mt phn hay mt mnh trong i sng ca a tr. Thi quen trn nu c tip tc gn gi cho n lc trng thnh s em li li ch lc gp kh khn. ---o0o--KHA L CU PHC CHO CC EM NH Tng kinh em hiu qu tt cho em nh. c bit trong lc c Pht cn ti th, khi mt em nh trong trng hp nguy kch v nh hng ca ma qu bn ngoi, em n trc mt Pht, c Ph?t ra lnh cho tt c cc thy tng kinh cu nguyn cho em. Kt qu l a b thot cht v sng ti gi. Do vy em c gi l AYUWADDHANA c ngha l "sng lu" v khng cn s b cht non. ---o0o--TI SAO CHNG TA TM NNG TA NI C PHT? Khi nhng ngi tin tng vo thng , lc s hi, bun thm hay gp kh khn, h thng cu nguyn c gip v che ch. Nhiu Pht T hi l c th quay v vi ai khi gp phi trng hp bt an. Trong trung hp ny ngi Pht t nh ti Pht trong tm tr tm s bng an. Chc chn l quan nim v thng ca ngi Pht T khc hn vi cc tn gio khc nhng khi suy gm v cc c hnh cao c ca c Pht, nhng chin thng v i ca Ngi, nhng c tnh bnh tnh v cao thng ca Ngi, u c ngi Pht T s bnh tnh li v s t c lng t tin. C n nhng ngi thuc tn gio khc ni rng thng khng phi l mt ngi, nhng l mt sc mnh c nhn cch ha trong u c. Khi u c bnh tnh, sung mn, tp trung vo sc mnh y, h trong t th c th i u vi cc xo trn, lng nh c nhng kh khn v tm cch vt qua c. Ngi Pht t gii quyt cc kh khn bng ng li tng t l gi trong tm tr hnh nh ca c Pht. ng nhin nhng kh khn ca chng ta l do nguyn nhn ni tm tr ca chng ta nn tm tr ca ta duy nht c th gii quyt vn qua hiu bit v t tin. Vy nn s hiu bit v Php rt l quan trng. Khi tm tr sung mn qua cm hng v thnh tm i vi c Pht, cm ngh b b v,s hi ma qu, c n s khng cn v ta s ly li lng t tin. iu ny c ngha l tm nng ta ni c Pht. Trong khi tm ni nng ta cho con em ti cha, c th dng cng hoa, hng, nn hay tri cy ti chnh in v cung thnh thy tr tr tng kinh

cu phc cho a tr. Nu mun hn na, c th xin thy tr tr t cho em mt php danh. Lc a tr ang ln, trch nhim ca cha m l thng xuyn em em n cha c th gn gi cc thin-tr-thc, nghe nhng bi ging n gin v nhng bi thuyt php; li lc bt ngn t . Trong thi gian ny a tr s quen thuc vi vic hnh tr v s cm thy thoi mi gia bu khng kh thanh tnh ca ngi cha. L d nhin a tr phi c mang n cha vo nhng kha cu phc c bit trong nhng dp nh ngy tu trung, ngy thi, sanh nht v nhng dp vui khc. Khi a tr nghe nhng li tng kinh thng xuyn, chng s t cm thy lng tin tng v bin v chng hiu tng kinh em li lc v cm thy c che ch. Cho nn chng s c khuynh hng ngy mt lm tt hn bt c cng vic g phi lm, v kt qu, chng khng cn bn chn lo lng m cm thy vng tm khng cn khip s b b ri khng c gip . ---o0o--GIO DC V VN HA NGI PHT T - HNH TR. Phng thc hu hiu trnh by cc bi gio l cho cc em v lun l v o c l dng cc hnh nh, cc bc minh ha, cc k hiu tn gio v cc bi ni v huyn thoi v cc mu chuyn v Pht Gio. Phng php ny gip cho nhiu ngi nh li, c bIt cc em nh, khin vic nhn thc gi tr Pht Gio cng tt p hn. Nhng mn trnh din trn sn khu hay cc bc hot ha m t lch s, cc huyn thoi v c Pht cng to mt n tng tt v trng cu trong u c cc em. Du dt cc em trn con ung chnh ng, cc bc cha m phi t mnh lm gng v phi sng mt cuc i l tung. Khng th no c c cc con em xng ng t ni nhng bc cha m khng xng ng. Ngoi phn khuynh hng do Nghip qu, cc em cng b nh hng bi nhng tt xu v phm hnh ca cha m. Cc bc cha m hu trch nn cn thn khng nn truyn tha cho con ci nhng nt tiu cc ca mnh. Li khuyn ca c Pht v truyn thng v tp tc l khng nn chp nhn hay bc b ngay bt c iu g m khng thc hin xem iu c ngha v hu dng khng. iu ny khng cn nhn mnh v nhng phng php ny khi mt ngi hiu r Php v c mt cuc sng c ngha. c Pht dy, d phng php no m chng ta p dng rn luyn tm tr, thi ca chng ta phi c coi nh mt ngi dng ci b qua sng.

Sau khi vt qua sng, ngi khng cn phi bm vo ci b na m b li bn b ri tip tc cuc hnh trnh. Tng t nh vy, vic thc hnh vn ha ch c coi nh l ph gip cho vic t cm hng ch khng phi l cu cnh. Vic thc hnh vn ha ca ngi Pht t thay i t nc ny qua nc khc. Khi thc hin nhng truyn thng vn ha ny, chng ta phi cn thn khng nn phn loi Pht Gio nh thuc ring r ca bt c mt ai c. Th d nh chng ta khng nn phn bit Pht Gio Trung Hoa, Pht Gio Tch Lan, Pht Gio Nht Bn, Pht Gio Thi Lan, Pht Gio Min in, hay Pht Gio Ty Tng. Phn bit to bt ha, k th v hiu nhm. Chng ta cng nn nhn thc mt s gi l cc nh lnh o Pht gio ang ht sc pht huy uy lc ca mnh vi nhn hiu Pht Gio bng cch p dng mi dng thc thc hnh v quan nim nh ba ngi, thn thng, thn b v siu nhin bp bm qun chng. Nhng hnh ng v lng tm ny c thc thi hon ton khng c nhng iu m c Pht ni v vic hnh o. Mt vic thc hnh thng thng na gia nhng ngi Pht T l t chc kha l cu phc khi dn v nh mi. Bt c lc no khi dn vo mt khu gia c mi, hay ri ch , theo tp tc thng thng ngi Pht t cung thnh cc thy n lm l cu phc bo m ni mi n c che ch khi ma qu, mi ngi u c an vui ;hnh phc, an lc v hi ha ta khp ni. Tng t nh vy, cc bui l cu phc cng c thi hnh khi bt u khai trung vic bun bn hay bt c lc no vic bun bn uc khi s. ---o0o--HN NHN Theo c Pht, khi a tr n tui trng thnh, bn phn ca cha m l phi tm kim mt ngi v xng ng cho con ci. L d nhin vic ny khng cn l mt tp qun trong x hi hin i, tuy nhin cha m vn l ngi gip , h tr khi a con bt u tm kim mt -trung-nhn xng i va la. y l dp tt nht cho cha m khng nhng gip v vt cht m cn cho con ci nhng li khuyn kn o, hng dn chng trong vic chn la ngi bn ng thch hp hu trnh c cc cc chng gai cm by trn i. Nu a tr thng xuyn n cha, chng c nhiu c hi kt giao vi cc bn Pht t ng la tui, cng nhau chia s gi tr v li ch ca tn gio v tr thnh nhng ngi bn ng tt.

Nhn thy nhiu Pht t c khuynh hng qun bn phn thing ling vo nhng dp quan trng v thun li nht trong i sng - hn nhn. Theo phong tc ti cc nc Pht Gio, cc thy thng c mi n nh trong dp l hi lm l cu phc. L ny c th t chc trc hay sau ngy ci. L ci thng c t chc ti ni th thc hn th hay ti cc nh ng s. Mong mi tt c cc cp v chng u chu ton bn phn trn khi lm l ci. L vt dng cng n gin nh hoa, hng v nn c dng trong l cu phc ngn vi s c mt ca c cha m i bn trai, gi, thn quyn v bn hu. L cu phc trn t chc vo mt ngy thun tin, chc chn l mt ng gp tinh thn ng k cho vic thnh cng, an lc, hi ha, v hnh phc cho tn lang v tn giai nhn. M m khng thi khng phi l mt cn bn y cho mt hn nhn thnh cng; cho nn gii tr phi uc khuyn bo thc thi phn tm linh trc khi pht nguyn. Khi mt cp tin hnh vic hn nhn bng cch theo ng gio l, cp c knh trng hn v th ch t chc, v ng nhin cp ny quay v vi tn gio lc tinh thn cng thng giao ng tm thy ngun an lc. Sau l ci vui v, cp v chng mi ny phi t chnh mnh c gng tr nn bc cha m thun thnh c trch nhim v nhng a con tng lai ca mnh. ---o0o--NGHI THC TN GIO Mc d cc nghi thc, l nghi v cc cuc l khng c cc bc tr thc tn ng. nhng vic hnh o ny li quan trng trong vic pht trin v duy tr phng din thnh tm trong tn gio v to mt nim cm hng gia qun chng. i vi a s, pht trin lng thnh tm l bc quan trng nht i vi vic kinh nghim hc hi ca mt tn gio. Khng c phng din thnh tm v vn ha gn lin vi Pht Gio, ta c th b sa ng vo mt nim tin v hnh o khc, d chng ta nhn thc l vic hnh o nh vy c th tin n d oan v nim tin m qung. Rt quan trng cho tn gio c mt s nghi l khng phng hi v mt s thc hnh hu l cho con ngi ni ln lng thnh v nhng cm ngh tm linh. Nhiu cuc l Pht Gio gip vic trau di cc thi quen tt v cm ngh tch cc gia nhng tn khin h tr nn nhng ngi khoan dung, thn trng v hc thc hn. Khi thi trin vi s hiu bit v nghim

chnh, vic thc hnh nghi l truyn thng nh vy lm vng mnh thm nim tin khng phi ch nh kin ca ngi tr thc. Pht Gio khng c thnh tm s lnh lo, ri rc v tru tng. ---o0o--NHNG IU CM K a s mi sc dn u c nhng iu cm k ring ca h. Mi sc dn u c nim tin duy linh ring ca mnh v b nh hng ln nhau. V ngu si, s hi v d oan mi sc dn c khuynh hng chp nhn nim tin ca ngi khc thay v nghin cu mt cch hp l v loi b nu khng thch ng vi x hi hin i. Chng hn, nhiu cng ng Chu tin l khng nn ct mng tay lc tri ti hay gi u vo mt s ngy no trong tun. Mt s ngi ngh rng sui so khi gp mt nh tu trc u sng sm trong khi mt s li khng qut nh khi tri ti. H cn tin l khng nn mang tht i lc ban m v s hi l c th thu ht ma qu. Mt vi bc cha m khuyn con ci nn mang theo mt thanh st trnh ma. Li c nhng ngi tin l ch tru ln hay c ku ban m l nhng im sui so v nhy mt bn tri l im g. Mt s ngi coi nhng vic trn l nhng vn nghim trng. Nhng nhng ai khng lu g n nhng vic th chng s hi v chng lo u. Thi ca ngi Pht t v nhng nim tin trn nh th no? Suy ngh chnh ng chm dt ni u v d oan pht khi u? Tt c u bt ngun t s s hi ci khng bit ca chng ta. i khi phi c l do thc hnh quan st mt s cc nim tin ny. Chng hn l ng nhin l khng nn khuyn ct mng tay vo ban m ch v, n gin ta c th ct vo tay lc ti. V vic lo s ma qu, c Pht ni: Chng no m chng ta cn em tnh thung yu n tt c chng sanh c mt hay khut mt, chng no m chng ta khng lm hi ai c bng cch sng ha hp v tin tng vo sc mnh ca Php hay Chn L dn gii bi c Pht, v chng no m chng ta cn pht trin s hiu bit chnh ng bng cch nghin cu Gio L, th khng c g c th hi ta uc. Trn y cng c ngha l chng ta phi pht trin lng thnh v tin tng o l bng cch thung xuyn thm ving cha, v bng cch c nhng cuc bn tho hu ch vi cc thy tng phn hiu bit v Php. Cha l ni m ta t c nhiu kin thc v hiu bit loi b d oan v nh tn gc r nim s hi qu ng trong u c cc ngi v ti.

---o0o--BA CH V MA THUT Gia nhng cng ng Chu, rt l thng thng ngi dn cho rng h l nn nhn ca ma thut v ba ch khi h gp bt hnh trong i sng. Khi thy c iu g khng vui xy ra, h thng i tm cc nh bi ton, chim tinh gia, ng ct v 'ba ngi'. ng nhin i sng ca nhng ngi bun bn v ma thut, ba ch trng vo vic ni vi khch hng l c iu g sai hay mt vi ma lc x dng bi ngi no mang ri ro cho gia nh. Ri h bo l h c th chng li cc ma lc v i mt s tin ln cha tr. Kt qu duy nht l ti tin ca cc nn nhn nh d ny cng ngy cng vi i v cui cng khng c mt kt qu no t c ni ngi bi tng kinh nghim ny. Pht Gio i chng cng khng trnh khi nhng qu k ca bn lang bm v bp bm, bn ny dm i lt cc nh s kim tin ca cc nn nhn nh d. Cho nn c Pht khng nh l nhiu nhng bt hnh ca chng ta c to ra chnh bi tm tr khng thanh tnh, khng c hun luyn v ng li duy nht vt qua l do s c gng m mang tr tu v tm hiu bit ca chng ta. Ngi Pht t sa cha cc bt hnh bt c loi no mt cch khoa hc nh cc phng php ca khoa thn kinh tr liu hin i. Cch ny c tm tt trong Phn Hai T Diu - Nguyn nhn ca Kh au (Tp). Trc khi chng ta nhn vo vic cha tr cc bt hnh (Khng may, au yu, mt ngi mt ca v kh khn gia nh) chng ta phi bit gc r sanh ra cc iu ny. Chng ta phi quan st chnh xc ci g hin ti ang xy ra v hiu bit ch c chng ta mi vt qua khi. Tp trung thin ch, tm tr sung mn hiu nguyn nhn ca vn hu tm uc gii php. Trng hp au yu, mt u c bnh tnh gip vic tr liu uc mau chng. Ch trng vo siu nhin vt khi cc bt hnh khng phi l mt gii php thch ng chm dt kh au. Chng ta phi bnh tnh phn nh bit rng ci bt hnh ny n vi tt c mi ngi trn th gian ny, chng ta phi nhn ci xy ra cho chng ta mt cch chnh xc tm ra cch gii quyt thch ng. Khng phi l do nh mnh - nhng mi c nhn, hy s dng N Lc ng Cch (Chnh Tinh Tn) c th t mnh trnh khi bt hnh. ---o0o---

HNH NH, NC THNH, XU CHUI, BA PHP V TH PH X hi ngy nay c gio dc tt hn x hi trc y trong qu kh, tuy nhin mc d nhng tin trin rng ln trn bnh din kin thc khoa hc, nhiu ngi vn au kh v s hi, nghi ng v bt an. Nguyn nhn gc r l do trng thi ca tm thn xut pht t ngu si, giao ng v tham dc. V ngu si v v thng v ci ta thng cn, chng ta tin vo ci ng ca chng ta v nim tin ny a n tham dc. Chng ta ham mun v , s mt i ci m chng ta ang c. Chng ta s hi chng ta s b hi hoc chng ta s phi i u vi nhng "ri ro". Ngh nh vy chng ta phi lm g? Theo bn nng t nhin chng ta quay v vi nim duy linh qu kh v trng mong vo ba php, th ph che ch chng ta. c Pht tuyn b minh bch l cc vt bn ngoi khng sc che ch nhng ai tm tr yu ui v bi ri. Ngun an ninh duy nht ca chng ta l tm nng ta vo kin thc v chn l ca chng ta v vo vic thc hin bn cht thc tin ca ci ta v cc hin tng khc. Mt khi chng ta hiu c khng c g l ca ta th khng c g c th hi ta, chng ta tr nn vng vng v t tin. Khng c g c th hi ngi, nu ngi khng s hi, khng v k hoc khng la di. Tuy nhin iu trn y khng c ngha l Pht Gio kt ti vic s dng mt s vt liu c tnh cch tn gio nh dy chuyn c hnh nh c Pht cho chng ta cm ngh an ton. Nhiu bc v nhn tm thy nim an i v khuy kha khi ngm v thanh thot v bnh thn hnh nh c Pht. Th Tng n , ng Nehru cho bit khi ng b cm t bi ngi Anh, ngun an i duy nht ca ng l bc nh nh b ca c Pht m ng mang theo. ng nhin, hnh nh ny t n khng c php thn thng nhng n tng trng phm hnh v i ca c Pht, chnh Ngi lun lun bnh tnh v khng sao suyn bi nhng cuc tn cng ca k ch. Biu tng ny nhc nh ng Nehru dng lng dng cm ca chnh ng bnh tnh i u trc nghch cnh. Cng vy, chng ta c theo mang nh ca c Pht hay nhng li ghi trong kinh khin cho chng ta lng tin tng. Nhiu kinh ghi phn kt thc vi li cu nguyn: "Bi sc mnh ca chn l ny, phn thng s v ti" hay "Hnh Phc n vi ti". iu ny cho thy l Pht t chng ta khng tin tng vo sc mnh ca hnh nh duy linh hay ba ch, nhng (dy chuyn c tng Pht v nhng an kinh) ch l gip cho chng ta t tin tng chnh ni chng ta. Cng ging nh vy, mt s Pht t ti cha xin nc thi v vi an dy c trn kinh c tp trung ch thnh tng nim. Vic trn v tm

l em cho ngi s dng sc mnh v lng tin tung v nhc nh cho h chn l trnh by trong kinh, nhng li Pht dy. ---o0o--M AU Mi y c nhiu ch trch nhm vo cc v lnh o Pht Gio cho rng nhng ngi au yu khng c quan tm n. Nhng li ch trch nhn mnh l nhng tn tn gio khc i t bnh vin ny n bnh vin khc y lo cc bnh nhn. Vic lo lng v nhng ngi au m l mt iu thc ra rt ng c ca ngi. Trong nhng nc Pht Gio, nhng ngi thnh tm mi cc nh s n ving thm cc ngi au yu, cc nh s thc ra c thin ch hn th na, sn sng gip v phng din ny. Tht ra cc nh s thng thng sut v vic dng cc thuc truyn thng, thng c tham kho c vn v cc nh s bao gi cng tnh nguyn gip trong cc vic ny. V mt s Pht t khng am tng o ca mnh phn cng li chin thut ca nhng ngi ?o khc, s h hng ca mt s Pht t ny khin mt s tn ca o khc li dng tnh trng v quy np nhng ngi o Pht. Nhng ngi khc o cn i xa hn na l ha kh cu ri v em a ngc ra da nt cc nn nhn theo ng li nh vy quy np h! Cc nh s Pht Gio khng dnh lu g n vic ny c. Tuy nhin cc nh s lc no cng y thin ch, khi c cc thn quyn bn b ngi au yu cung thnh, n bnh vin hay t gia thm ving y lo cc bnh nhn. m au l mt phn v mt mnh i sng thng nht ca chng ta trn th gian ny, v chng ta phi chp nhn trn con ng tin b. D sao, trong trng hp mt ngi b au, ngoi vic tm cch cha tr theo ng li tin tin hin i, vic nn lm l mi cc nh s n lm l cu an cho mau ht bnh. Vic cu an ny khi c tip nhn vi mt u c thch nghi s mang nh hng tinh thn v tm l ng k cho bnh nhn v vic hi phc c mau chng. c bit, khi bnh no c lin quan n thi tm tr ngi bnh, l cu an do mt v s gip ch rt nhiu. Chng hn khi tin tng nguyn nhn ca bnh l do nh hng xu bn ngoi hay do ma qu, l cu an to mt thi tm l rt tt em n cc ln sng (tm linh) cho c th gip cho mau khi bnh. Tuy nhin, l ngi Pht t, chng ta khng nn t chng ta u hng nim tin sai lm ma qu l nguyn nhn chnh ca bnh hon.

Li khuyn ca c Pht: - " Bt c bao gi thn bn bnh nhng ng d tm tr bn bnh". Li khuyn ny qu tht rt ng. Theo li khuyn ny, chng ta phi c hng dn bng tr thng minh v cm ngh thng thng tm phng thuc thch hp cho bnh tt ca chng ta hn l t u hng nhng d oan v cn c. ---o0o--CHT Con ngi l phi cht v ci cht l iu phi n. Tuy nhin, rt t ngi c th chp nhn s chia la hay s hi xy ra sau ci cht. Qu nhiu ngu si gia hng Pht t i vi ci cht v mt s i o c mt cuc mai tng "thch ng" chc chn c mau v thin ng. Gia nh chia r v nhng a con theo o khc i o ca cha m khi cha m sp cht trn ging bnh. Mt s con ci ca Pht t khng uy quyn v khng c hc hi bit ngi Pht t chn chnh phi lm g. Cho nn rt quan trng cho cc bc cha m phi di chc r rng c nguyn ca mnh dy con ci phi lm g lc lm chung. Nhiu ngi ngu si king c khng d tang l trong mt thi gian no ngh rng nu khng lm nh vy th s b ri ro. Tr em phi c bit ngay t khi cn nh cht l iu t nhin trong i sng. Cc em phi c dy khng c s hi khi nhn thy quan ti hay cc t thi. Cc em phi bit c thc trong tang l. Nhng iu trn y nu nh khng c dy bo cho em khi cc em ln ln cc em s b lc lng v s b cc ngi tn gio khc v lng tm lung lc iu khin em em i o hay tiu mt s tin ln vo cc vic m tn d oan v ngha. Trc tin chng ta phi hiu quan im ca ngi Pht t i vi ci cht. Ni theo khoa hc "i Sng" l mt lot ln xung khng ngng. T bo trong c th ta cht lin min v thay th bi cc t bo mi. Cng nh vy, sanh v cht pht hin bt c lc no. Hin tng cht ch l mt cuc kt thc gy xc ng ca cuc tin hnh lin tip y. Nhng kt thc khng thng cn. Tht ra ci "Tri" ln lin sau khi cht ti sanh pht xut. Cho nn trong Pht Gio ci cht khng c gi l an gic ngn thu trong tm t ca mt ng thn linh sng to no m l cuc tip din khng ngng trong mt dng thc khc. Do vy khng cn thit phi s hi ci cht. Trong quan dim ny, c Pht khng m t nghi thc c bit no v vic sp t t thi. T thi ca ngi cht phi c em i trang nghim v phi

c i x thch ng vi nim knh trng tng nh ngi cht c cng trong lc cn sng. Hnh ng qu kh ca ngi cht (Nghip) s quyt nh i sng tng lai s ra sao. Chng ta i n nhng g ngi cht phc v cho chng trong lc ti th. Phin mun ni ln trong tm tr chng ta v l ngi thn m chng ta thng yu ra i gia chng ta. Khi chng ta tp hp chung quanh xc thn ngi thng yu ca chng ta, l bn b hay thn quyn chng ta tm ngun an i ni nhng ngi cng n chia s ni bun au v ng h tinh thn chng ta trong gi pht au bun. Nhng vic thc hnh vn ha khc nhau (trong tang l) rt hu ch gim thiu nim au thng ca chng ta. ---o0o--TRC TANG L Ngy nay cht trong trung hp c bit phi cn n s iu tra th vic thc hnh thng thng ti cc bnh vin gio nghim t thi kim sot nguyn nhn. i khi thn quyn phn i vic ny v cho rng ct m t thi l phm thnh. Vi ngi Pht t khng c l do tn gio no m phi phn i vic ny. ng ra, vic lm trc tang l ny gip cho ngi sng, cho cc nhn vin chuyn mn y khoa c c nhiu hiu bit hn cha tr cc bnh tt. Vic lm ny phi c coi nh mt cng c v phn ngi Pht t. Nh ni trc y, xc thn vt l chng l g c m ch l hn hp ca cc cht (t, nc, gi, la) s phn hy khi cht. Cho nn khng c l do no m phi tin rng linh hn ca ngi cht s tc gin khi xc thn c s dng vo mc tiu khoa hc. Chng ta c th an tm chc chn l cc bc s v cc ngi chuyn mn u c tinh thn trch nhim, o c ngh nghip, rt thn trng trong vic gio nghim t thi nn cc thn nhn khng cn lo lng v vn ny. C nhiu ngi tnh nguyn khi cht cho bnh vin v cc sinh vin y khoa t thi nghin cu vic gii phu. Trong vic lin quan trn y, phi c coi l mt cng c cao c ca ngi Pht T khi cho nhng b phn c th mnh sau khi cht c th gip ch cho ngi khc. Chnh c Pht nhiu ln trong tin kip Ngi cho xc thn ca Ngi ngi khc c li lc. Ngi cho mt, mu, tht v mt ln Ngi cho c xc thn cu ngui khc. Pht Gio rt minh bch v vn ny - vic tng cc b phn ca c th em li ch cho ngi khc l mt cng c v i, c nhit lit khuyn khch.

---o0o--TANG L Trong hu ht cc x hi vn minh c vn ha, tang l c coi l dp bun phin, trang nghim. Tang l ca ngi Pht t phi c c hnh trang nghim theo tinh thn y. D oan lan trn gia mt s ngi cho l "ri ro" khi mang v nh t thi cht mt ni no . Chng ta chc chn phi t lng knh trng tng nh n ngi cht v phi qu trng t thi, v tang l phi c c hnh tm tt. T thi mang v nh hay khng mang v nh ty theo gia nh tang quyn. Trong vic ny, chng ta cng phi nu ln l khng s hi hay king c g v vic iu ng t thi. Mt s ngi s hi chm vo t thi e ngi b "ri ro". Nu qu l nh th th cc bc s v cc y t iu dng phi l nhng ngi au kh nht trn tri t! Nu thc tnh chng ta mun tn knh tng nh ngi ra i chng ta phi tm ra v mc qun o cho ngi cht v khng mt ngi l hay nh hm lm vic ny cho chng ta. Phi nh rng, d oan, ngu si, v s hi v l mang nhiu "ri ro" n hn l bit n, thng yu v khiu thm m. Tri vi nim tin thng thng i chng, tang l n o, trau chut, v i khi ph trng, hay nhng tang l tng bng tn km c ngn ng v nhng th khng cn thit m xa ny c coi nh vic lm bnh thng ca ngi Pht t m thc ra vic thi trin ny khng phi l Pht gio cht no c. l mt quan nim hon ton sai lm em thc thi cc vic trn y vo Pht Gio. Vic thc hnh ny ch l s tip din khng ngng ca tp qun c xa truyn tha t th h trong qu kh c st nhp mt cch m qung. Khi nhn mt m tang vi cc nghi l trn cc ngi o khc thng tng rng ci m h ang c mc kch l mt cuc vui diu hnh no hn l mt tang l trang nghim. Thng thng mt loi nhc rn rng c p dng thay loi trang nghim trong lc tin a linh cu. Cho nn ngi ta c cm tung y l mt cuc l c tnh cch trnh din ph trng giu c hn l by t s bun au chn tht knh trng ngi qu c. Pht Gio khng phn i vic vic duy tr cc vic thc thi vn ha nu nhng vic thc hnh ny khng mu thun vi gio l ca c Pht nhng khi thy cc iu thc hnh ph phm, hoang ph v khng cn thit khng em li ch g cho c ngi sng ln ngi cht th khng tn ng v nn loi b. Chng hn tp tc v vic t vng m, giy tin, nh tng, vi mc ch cho ngi cht s dng bn

kia th gii hon ton khng Pht gio cht no. Tuy nhin trn phung din tm l c th gim thiu ni bun au, ng nhn c th lm iu g c th em li lc cho ngi ra i nu iu v hi v khng nn c hnh ng cc oan tin tng rng iu d sao cng gip ch ngi ra i. Pht Gio khng phn i cc cng ng thi trin tang l khc nhau thch hp cho tng a phng v thi im. Nhng iu quan trng nht l cc tang l phi c kh thi v chp nhn l c vn ha. Nghi l p dng trong mt tang l Pht Gio phi n gin, trang nghim, c phm cch v ngha. Ti nhiu quc gia cc nh s Pht Gio c mi n nh tang quyn thc thi mt s nghi thc trc khi tang l. Cng hoa v t mt vi ngn nn hay vi nn nhang c chp thun trong trng ny. Thep tc l, t lng tn knh ngi ra i, bn b v thn quyn gi nhng vng hoa chia bun tang quyn. Nhng vng hoa ny khng nn gi n vo trc ngy tang l c c hnh v hoa gi sm s b ho. Khi tang quyn thng bo "khng nhn hoa" th iu ny phi uc trit d tun theo. V l thn quyn thng c nhng kin khc nhau cho nn c nhiu tranh lun trong vic thc hnh tang l. Nhng cu hi sau y thng c nu ln: 1. Nn chn hay ha tng? 2. Nu ha tng, phn tro ct cn li phi lm g? 3. Nn dng loi quan ti no? 4. Phi mc en hay trng? 5. Nn phi dng mu g, hay trng? 6. Xc c th nh bao nhiu ngy trc khi chn hay ha tng? 7. Chi ph ti a cho mt tang l l bao nhiu? Nhng cu hi trn y c tr li mt cch n gin nhu sau:

Tang l phi c hnh n gin, n o gim thiu n mc ti a, nhng phi c phm cch. C l iu hp l nht l thn quyn gn nht vi ngi qa c v mt s b bn thn cn nn cng nhau tho lun trong mt cuc hp bt thng tm ra phng cch tt nht trong vic sp xp c hnh tang l cho thch hp, thnh hnh, trnh trng v khng gy cc mn chi tiu khng cn thit. Nu nh khng th cng nhau hi hp nh trn th iu tt hn l nn cho mt nh thu nhn vic chung s c tn nhim m nhim cho v nhng ngi ny h bit phi lm nhng g v nh vy thn quyn gp kh khn tr ngi. iu khuyn tt l c th tm n mt nh s kh knh v nh v ny hng dn gia nh cch thc tt nht sp xp vic tang l ng theo ung li ca Pht Gio. Nn nh l cho n nay, nghi l trong Pht gio khng c lut l g kh khn v cp tc m phi trit thi hnh. Trong tt c mi vn chng ta lun lun theo li dy ca c Pht duy tr iu v tn knh trong bt c iu g chng ta lm khng gy thit hi cho ngui khc. Nu chng ta suy gm bit n n iu thin do ngui qu c lm trong lc cn ti th, v khng qun chnh chng ta mt ngy no phi ra i nn chng ta phi c gng lm iu tt trong lc cn sng th vic ng gp ca chng ta s c ngha l v c qu trng Cch n mc ng cch trong tang l nh th no? Trong Pht Gio, chng ta bao gi cng c khuyn bo phi n mc t chnh v va phi. Khng c lut l cng rn hay cht ch no bt chng ta phi n mc nh th no trong tang l, tuy nhin phng din thm m dy chng ta nn n mc mu ti v trnh cc trang sc trong nim tn knh cm ngh ca tang gia v tng nh n ngi qu c. Ph n trong tang ch vn c th eo nhn ci hay nhn ha hn. Tt nht l mc en, trng, sm hay cc mu tng t, vn hon ton do c nhn quyt nh trong nim s hu d en thng c cng nhn tng trng trong lc tang ch. Xc cht nn gi bao lu trc khi chn hay ha thiu? Vi ngi sng trong kh hu nng v m thp, chng ta hiu rng phn hy mc ra rt nhanh nn vic gi xc lu mt v sinh. Ngoi ra, vic gi lu khin cho tinh thn thn nhn b cng thng v phi k cn xc cht trong mt thi gian di qu lu thc ra khng cn thit. Cng c mt s thn nhn v qu i au thng hn hay s m xc cht qu ng. nh rng cm ngh tnh cm cao vi ngi qu c m thn nhn phi chu ng, nhng tnh cm ny khng nn qu mc v khng nn khuyn khch. Khi khng c ch bo ta phi gi xc bao lu cho ng, ta cng nn khn ngoan khng nn ko di cc l nghi. Theo lut l thng thng, thi gian vic gi xc cht ch vo

khong mt hay hai ngy sa son vic tang l cng nh thng bo cho bn b thn quyn. Vo ngy chn ct, cc nh s Pht Gio c mi n trin khai cc nghi thc tn gio cn thit ti nh v ti ngha a. C mt s ngi em heo hay g quay tng trng nhng phm vt cng cho ngi qu c. Vic lm ny khng nn tn thnh trong Pht Gio v a n s git hi cc loi vt v ti. em hy sinh cc con vt dng cng cho ngi ra i phn li gio l t bi ca c Pht nn phi c loi b. n gin vi mt vi trng hoa cng vi vi nn nhang v n nn tng trung cho cc phm vt dng cng. ---o0o--CHN V HA TNG Nhiu Pht T hi l nn em chn hay ha tng ngi cht. Pht Gio l mt tn gio t do nn linh ng trong vn ny. Khng c lut l cng rn hay bt buc trong vn ny. Tuy nhin ti mt vi x Pht Gio, vic ha thiu thung c thi hnh. Vic la chn cch ny hay cch khc ty thuc nguyn vng cui cng ca ngi qu c hoc mun ca ngi thn nhn. Theo quan nim hin i, ha tng l mt hnh thc rt v sinh, nn cn c khuyn khch. V y t c ci tin, v nn nhn mn, t ai ngy cng him c, cho nn vic ha tng thch hp hn. Nn t cho ngi sng hn l xy y nhng m ch. D chn ct hay ha tng, mt s ngi nng tnh cm, a b nhng vt dng qu gi vo quan ti ngi cht vi hy vng rng ngi cht s dng n. Vic chn hay ha thiu nhng vt qu gi nh vy khng c ngha l g ht. Thay v b nhng vt dng vo quan ti hay l thiu, tt hn l em qun o, giy dp, v nhng th khc cho nhng ngi ngho kh, khn cng, hoc tng cc hi t thin. Bt c s gip no cho ngi ngho v ngi tng qun l mt hnh ng ng khen v c li cho cho c ngi sng ln ngi cht. Vic s hi khng dm cho k khc dng vt ca ngi cht tht v ngha v sai lm. ---o0o---

LU GI TRO CT Cu hi thng c t ra l c nn chn tro ct, gn gi th cng hay hay em rc xung bin. c Pht khng li mt ch th r rng v vn ny. v Ngi mun chng ta hiu xc thn ch l s hn hp ca vt cht v sau khi cht, nhng th ny li tr thnh nhng nguyn t. c Pht dy xc thn l do cc nguyn t t, Nc, Gi La lp thnh. Sau khi cht, hai cht cn li l t v Nc tr thnh tro sau khi thiu, khng cn mt ngha v tm linh g c. V di th ca ngui cht l nhng ngi ta thung yu, nn chng ta phi knh trng. Nhng chng ta phi hiu l khng nn qu xon-xt quanh nhng di th ny, hoc ngh rng du sao chng ta chng cn lin h g vi ngi cht. Kinh Pht dy rng sau khi ta cht, linh hn hay (thn thc) thot khi thn xc, v g vo mt thn xc khc mt ni no . Vic lu gi xc cht c t hi xa xa ca chng ta. Vo thi , ngi ta tin rng linh hn bt t. Trng hp nhng ngui Ai Cp p xc v h hy vng ngi cht vn cn c th lin lc c vi ngi sng. Nhng lng m v i v nhng lu i uc xy dng gn gi xc cht. Nhng nhng vic thc hnh ny ch dnh cho cc nhn vt quan trng nh vua cha v cc v lnh o tn gio. Phn cn li, xc cht ca dn chng ch c chn ct sao cho thun tin, Tri li mt tp tc khc gi l th cng T-Tin. Theo , ngi sng lin lc vi ngi cht qua nhng tp tc l nghi chung quanh bn th ngi cht. iu ny a n vic lu gi tro ct trong bnh hoc th. Vic lm ny vn cn c thi hnh cho n ngy nay. Mt s ngi thch th cng tro ct trong nh, mt s ngi khc li em chn, hoc em tro ct rc xung bIn hay xung sng. y l tp tc cn bn ca n Gio v h tin rng tro ct cui cng s hp nht vi lc khai sng ra n. p dng mt trong nhng phng php trn khng c g hi c. Nhng chng ta ng qun l Pht t, chng ta phi p dng phng php no. Chng ta cng ng hiu lm rng tro ct nhng ni thing ling nh cha chin, ngi qu vng s c "an ton" v khng b nghip lc li ko. Vic tro ct trong cha chng c g hn ngoi vic biu l s knh trng vi ngi khut. Trong Pht o. vic gi tro ct ngi qu c hon ton do tang quyn nh ot ty theo s thch v l nghi.

---o0o--THI GIAN TANG Khi mt ngi cht, thn nhn thng dnh mt thi gian tang. Thi gian ny ty theo s lin h ca ngi qu c vi nhng thn quyn trong gia nh c tang . Trong thi gian ny, thn nhn phc sc theo mt li no , trnh cc hi h, nh m v du h. Mt s ngi mc trng, mt s khc mc en, mt s khng tham d cc l ci hay nhng tic tng thi gian mt nm vn vn.. Vic trn khng phi l c l ca ngi Pht T phi p dng v kinh Pht khng h ni n. Tuy nhin cc cng ng t ra mt s nghi thc ring bit cn c theo tp tc vn ha ca mnh, v c chp nhn l ca "Pht T". Hu ca h l tng nim ngi qu vng, nhc nh vic t vong ca chnh mnh, v pht trin ngun tnh gic tm linh. Nu p dng mt cch sng sut, v nu cc vic thc thi khng lm tr ngi g n cuc sng, l Pht T, chng ta khng c l do g phn i. Con ng ca Ngi Pht T L Con ng Trung o, Con ng iu Trong Tt C Mi Vic. ---o0o--NGHI THC SAU TANG L V CC BUI L TNG NIM. Ri c nhng cu hi v nghi thc sau tang l. Mt s ngi cu nguyn cho ngi cht vo ngy th by, ngy th 49, vo ngy th 100, trong khi mt s ngi khc, ngoi vic lm l cu nguyn vo ngy th by, cn lm l sau ba thng v mt nm. Mt s ngi tin tng l thn thc ngi cht c th tr v vo nhng thi gian c bit . Tin hay khng tin, vic khng quan trng vi chng ta. Mt bui l tung nim ngi qu c, c bn b v tang quyn tham d cng nhau chia s v tm linh, h tr tinh thn v lm vi ni au bun ca thn nhn rt l cao qu. Cc bui l nh vy khng cn thit phi c t chc vo mt ngy c bit no . Bt c ngy no thun tin cho tt c mi ngi l chp nhn c cho vic t chc bui l ny. NGY C-HN khng phi l danh t hay vic tp tc ca Pht Gio. Tuy nhin l mt vic lm tt khi c cng ng dnh mt ngy ring bit tung nim nhng ngi qu c, cng nhau lm sch s cc ngha a v dng hoa t t lng tn knh. Vic ny cho thy con chu ngi qu c t lng hiu tho v lm trn nhim v i vi T tin. Pht Gio khng h phn i vic by t lng bit n v tng nh cao p ny khi nhng hnh

ng gip cc gii tr t by lng tn knh nhng ngi gi c, v tch cc thc thi truyn thng vinh danh hng hn T tin. Tuy nhin, vic mt s ngi gy n tng s hi l nu khng thi hnh nhng tp tc ni trn, ngi cht s hin v hnh h v nhiu lon thn quyn l hon ton v cn c. ---o0o--B TH CNG DNG Trong hu ht cc cng ng, cc bui l tn gio thng uc thi hnh trong mt thi gian theo sau tang l. Vic lm ny ca ngi Pht T l gp phn trong phn cng dng v hi hung cng c cho ngi qu c. Thn nhn tang quyn v mt s bn b thng mi cc nh s v dng cng vt dng cn thit nh thc phm v thuc men. Vic dng cng ny gp phn vo i sng vt cht ca cc v thnh thin c coi nh l mt hnh ng cng c. Nhng ngi Pht T hiu bit cn tng phm vt cho cc t chc t thin, cc ngi tng bn, v cc k hoch xy dng c s tn gio cng nh tng khng kinh sch tn gio cho dn chng tng nh mi mi n ngi khut. Nhng ngi thnh tm dng cng vi mt tm lng khn thit, tm a h tr nn phng khong. H c nhng hnh ng tt nh vy l tng nh v to si dy lin lc tm linh vi ngi qu c. Nu ngi qu vng trong mt v th thun li tip nhn cc ngun sng tm linh (hi hng cng c), h s nhiu iu li lc. Mt khc nu h khng trong mt mi trng thun li, nhng vic thin cng khng ph phm v n gip cho ngi sng, mt khi c t tng tt, s c mt tm hn cao p. Cc nh s Pht Gio ti bt c cha no lc no cng sn sng khuyn co tang quyn phi lm nhng iu cn thit trong vic cng dung . ---o0o--KT LUN Chng ti tha thit hy vng cc bc lnh o Pht T a phng nhn thc c mt s tp tc ni trn ang thnh hnh c tnh cch tiu cc v thnh kin, ng hu ci to cho bt c nhng tp tc no m chng ta thi hnh phi c y d ngha. Cc bc lnh o ca chng ta nn nh gi li nhng tp tc hin hnh v nhn thc nhng iu khn thit ci t vic gio dc qun chng v vic ph bin rng ri mc tiu ny.

---o0o--HT