Hn Ch Sanh - Cc Tn Gio V Khoa Hc Php

Nguyn Minh L Hu Phng ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 16-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
I. Nga thai II. Tn Gio v vic nga thai III. Ph Thai IV. Tn Gio v ngng thai c V. Phi v Khoa Hc

---o0o--T my nghn nm nay, i vi ngi ph n, vic sanh con l ngun vui v tn nu a con c ch i, nhng cng c th l mt c chic tuyt vng nu a con khng c mong mun. Tin b ln ca th k th XX ny l khoa hc em n cho ph n v cho v chng phng tin c th chn la s con mnh mun v lc sanh thun tin em li hnh phc trong gia nh. Quyn c bn c lm cha m c trch nhim , c ghi trong cc ngh quyt v cc tha thun siu quc gia, nh trong tuyn ngn ca Hi ng u-chu (thng 11-1975 v thng 3-1978) hay trong ngh vin u-chu (30-03-81, 12-03-90). Phng tin c chn la lc c con v s con, d nh l s Nga thai v s ngng thai theo mun. Nga thai v ngng thai theo mun. l iu kin quan trng trong vic gii phng ph n m cng l mt s kin x hi trn th gii. Hai phng tin ny c hp php trong mt s ln cc nc. Hn ch sanh "hin i" cn gp rt nhiu kh khn vi nhng thnh kin c truyn, vi nhng phong tc tp qun khc nhau v nht l vi nhng tn gio, trong o Thin Cha v ang chng i mt cch tuyt i; cc tn gio khc c thi t cng rn hn. o Pht c cc nc phng Ty coi l o bao dung v nhn o nht.

Hnh ngh y Php t lu, c cm tnh vi s u tranh quyn ph n v vic hp php ha ca hn ch sanh , m cng l mt Pht t tn trng tt c cc tn gio chn chnh khc, ti xin php trnh by sau y vi s kin ca qu trnh hn ch sanh Php v thi ca nhng tn gio trc vic hn ch sanh ny. ---o0o---

I. Nga thai
Trng tm ca hn ch sanh l nga thai ch khng phi ph thai. V Nga thai, cc nc phng Ty, ngi ta thng dng ti bc cho n ng, thuc ung nga thai v vng xon cho n b. Thuc ung nga thai lm ra nm 1950 v p dng vo khong 56-57. Vng xon c tm ra nm 1928 v p dng Nht, Israel, M nm 1950. Ngoi ra ti bc cn l phng tin nga cc bnh truyn nhim do giao hp nam n em li nht l bnh Sida. Nhng cht dit tinh ti ch dng nh khng cn dng na. Lm tuyt sinh sn bng th thut ct vi t cung thuc vo nhng trng hp c bit. Th thut ct ng dn tinh trng ch cn dng vi nc ang tin. Hin gi, vaxcin nga thai ang c nghin cu. Nn ni thm l nhng thuc vin ung nga thai ngy nay c dng d dng v iu lng t hn lc trc t 5 n 7 ln. Trc khi lut Neuwirth ra i (1967), nga thai vn cn b trng pht nng n Php. Lut nm 1920 kt n b t t 1 n 6 thng v b pht t 36.000 n 1.800.000 FF, nhng ai c lin quan g vi tuyn truyn vic chng th thai..." Lc y, Php c li 850.000 ph thai ln lt mi nm ngha l mi khi mt a b sanh ra th c mt a b cht v ph thai ln lt. l mt s kin x hi xy ra cc gia nh ngho, ng con, ph thai trong iu kin thiu v sinh; cho nn vo nhng nm 50, t l t vong ca ngi m c n vi chc ngn ngi v s ngi n b khng c con c sau khi ph thai cng c n vi chc ngn ngi (Janine Mossuz-Lavau - Les lois de l'amour - Documents Payot 1991). Ti chng kin, vo nm 1959, ch ring nh sn khoa ca nh thng Lariboisire, 3 ngi n b tr cht trong mt thng v ph thai ln lt, 2 ngi b nhim khun huyt (septicmie), 1 ngi b chy mu. Trong lc , nhng gia nh c phng tin, i ph thai cc bnh vin Thy-s hoc Anh.

Cng nh theo li Pht dy trong kinh Nim X (Trung b kinh), mun hiu r th no l thn khng trong sch, cc t kheo c th ra ngha a nhn "thi th b qung b, mt ngy, hai ngy, ba ngy, thi th y trng phng ln, xanh en li, nt thi ra. T kheo qun thn y l nh vy...". Ai mun hiu r tnh trng au kh ca nhng ngi m hay nhng a tr cht v ph thai vo thi k 50-60, hy vo nh xc ca cc nh thng hay cc bnh vin chuyn v khoa sn m nhn xem thi th. Phong tro "Sanh c k hoch trong gia nh" (Planning familial) do b Lagrove Weill Hall hng dn bt u hot ng bn cng khai t nm 1950. Trong lc , cc nc u ty, cc trung tm hn ch sanh (birth control) hot ng cng khai t lu: Ha Lan t 1882, Danemark t 1905, M t 1916, Anh t 1921... B Lagrova Weill Hall kin quyt v nhit tnh u tranh ku gi cc gii y hc, khoa hc v nhng ai quan tm n vic gi gn sc khe ca ph n, vic sanh bo m trong gia nh... phi i bi b lut 1920. Trong sut mi my nm, Phong tro sanh c k hoch trong gia nh dn dn c nhiu phong tro khc hng ng: 1953, nhm Littr ca bc s Simon hp cng vi cc bc s franc-ma s b, thy s, ha lan nhm mc ch thng tin v tuyn truyn phng php nga thai nhp vo phong tro Sanh c k hoch ca b Weill Hall; vi nm sau, c thm phong tro i quyn ph n. Sau cng, l mt s ln cc nhn vt v ng o qun chng, cng ngy cng tham gia ng h cng ng, c ting vang n mt s bo ch. Trc tnh th si ni nh vy, cc nh chnh tr khng th khng c phn ng: di s thc p ca cc ng chnh tr pha t trc, ri n mt phn ca cc ng pha hu sau, nm 1967, lut Neuwirh c Quc Hi chp nhn: bi b lut 1920 v cho php chng th thai bng thuc vin, vng trnh th thai hoc hormone cy di da. D nga thai c hp php, Ph Thai vn khng c hp php. Tuy vy, Phong tro sanh c k hoch trong gia nh v nhiu phong tro i quyn ph n coi l mt thng li ln cho ngi ph n Php, t nay c quyn t do la chn lc c con. Ngi ph n lm ch c vic sanh theo mun ca mnh, l lm ch c thn ca mnh. Ngoi bn phn lm m, ngi ph n cn c kh nng lao ng v lm nhiu vic khc c ch cho x hi. Ngi ta bt u nhn ngi ph n vi ci nhn khc; ci nhn

phm ca h phi c tn trng. Ph n khng cn l ci my con v ci my lm vic ni tr na.

---o0o---

II. Tn Gio v vic nga thai

Tr ngi ln nht ca s tranh u v p dng nga thai Php l o Thin Cha v phong tc do thi-c c. Lut Neuwirth cho php nga thai c tuyn b cui nm 1967 th ngy 29-7-68, thng co ca c Gio Hong (Humanae Vitae) xc nhn li mt ln na s chng i ca o Thin Cha v nhng phng php nga thai "hin i" (thuc ung nga thai v vng trnh th thai). Mi n ngy nay, thi y cng vn khng thay i. Trong kinh Cu c (Ancien testament), s khng con b coi nh l s trng pht ca c Cha Tri; cn c con nhiu, l php lnh ca c Cha Tri ban cho (Evangelium vitae-Jean Paul II). Dng phng php nga thai s i ngc hng vi Kinh Cu c. Cng trong Evangelium vitae trang 55, c Gio hong Jean Paul II ni thm: "lc khi nguyn, s hin hu ca con ngi nm trong d nh ca c Cha Tri v c thnh ha (consacr), trc khi c hnh thnh trong bng m". Ngoi ra, t lc th tinh, trng c mt s sng ring bit, khng phi ca cha hay ca m m l ca Thng ban cho. Ngi m ch l ngi nhn s sng . Ngc li, i vi Gio s Ren Frydman, ngi to ra Amandine, a b gi sanh ra u tin Php (1982) theo phng php "sanh sn trong ng nghim v chuyn phi vo t cung" (Gs Frydman cng l thnh vin Ban t vn o c quc gia (84-88): D nh ca cha m mun c con l thing ling: "Nu ci phi c cha m mong mun, th n l thing ling, v gi, phi vn dng nhng g c th c n tip tc s sng ca n. Cn nu n khng nm trong d nh , nu khng ai mun chp nhn mang n, chng ti cng knh trng n vi danh ngha ca nhng g n c th tr thnh, nhng khng phi l s tn trng ngy ng v v iu kin. S tn trng hp l c th nht tr vi kin v nghin cu khoa hc... (Dieu, la mdecine et l'embryon-Edt. Odile Jacob 1996. Trang 198). Xin nhc li, v

sinh hc, gi phi l trng mang trong bng m, t lc th tinh n tun th 12; sau tun th 12, cc b phn c hnh thnh, th gi l thai. L do chnh ca o Thin cha chng nga thai l: theo o Thin cha, mc ch ca giao hp gia v chng l sanh sn. Giao hp v sanh sn khng th tch ri nhau c. Dng nhng phng php no giao hp khng c thai hoc c thai m khng c giao hp nh sanh trong ng nghim v chuyn phi vo t cung l khng hp php vi o Thin Cha. Cn v vic thch th t nhin ca s giao hp, phi ch n nm 1951, c Gio Hong PIE XII mi nhn nhn rng v chng c quyn hng th s thch th trc , i vi o Thin cha, giao hp ch l mt bn phn thi. Nhng dn dn, vic hn ch sanh cng lm cho hong y gio ch suy ngh. Trc kia, ngi trong o Thin cha khng c quyn bn ti vic hn ch sanh . Vo thp nin 30, c gio hong cho php v chng c th giao hp trong giai on khng sinh sn ca ngi v trong mi thng v cho php v chng c quyn giao hp t do trong trng hp hoc ngi chng, hoc ngi v khng sinh sn c. V sau cng, cho php dng phng php Ogino l phng php ni trn hn ch s con trong gia nh. o Thin cha cm trit dng nhng phng php khc d rng ti bc khng lm tn hi cho ai m cn l phng tin chng bnh Sida c cng hiu. iu nn nhn mnh l c s chnh lch ln gia Quyn y gio ch cng rn ca Vatican v mt s ln tn Thin cha trong vic p dng nga thai. C th ni rng gio l ca mt o m tn khng theo, l gio l trng rng. Gi s c Cha Jsus sng thi i ny, ti tin rng Ngi s cho php tn nga thai. i vi cc tn gio khc, nh o Tin lnh, o Do thi, o Hi, phong tro u tranh t do nga thai khng gp kh khn g trong thc t. Vo thp nin 60, o Pht cha c pht trin nhiu Php. Theo kinh sch v theo gio l ca o Pht l o t bi, dit kh, khng l do g m khng chp nhn nga thai. "Nga thai khng bo lc" cn c c Dalai-Lama ch trng trong vic hn ch sanh phng gim nn tng gia dn s trn th gii. ---o0o---

III. Ph Thai
Vi nm sau lut cho php nga thai ra i, s ngi ph thai ln lt vn cn cao, vic truyn thng tin tc nga thai cha c ph bin rng ra nhiu trong qun chng, nht l cc cp dn ngho, tnh nh v nng thn. o Thin cha tip tc chng i mnh lit: cc gim mc Php nhc i, nhc li nhiu ln: "i sng ca con ngi khng thuc v k khc, khng thuc v cha m d rng cha m sanh ra, khng thuc v quc gia, cng khng thuc v con ngi ca mnh m thuc v c Cha Tri." Mt khc, thc t cho bit rng thnh kin v phong tc C c vn cn in su trong mt s ln ngi Php, nht l nhng ngi c tui. Lut 1920 chng ph thai vn cn p dng v trng pht nng n, phi t t 6 thng n 3 nm v tin pht t 100 F n 300 F (c) nhng ai tuyn truyn ph thai bng li ni, giy in, sch v... nhng ni cng cng... v iu khon 317 ca o lut 1939 cn pht nng thm: nhng ngi thuc ngnh y s b cm hnh ngh t nht l 5 nm hoc sut i... nhng ngi ti phm s b t t 5 n 10 nm v b pht t 5.000 F n 20.000 F (c). Nm 1955, mt s iu khon khc li cn kht khe hn na, nhng ngc li, cng vo nm 1955, lut 11-05 cho php Ph Thai iu Tr, nu c thai hi n tnh mng ca ngi m. Vi nm u, sau khi c php t do nga thai, phng tin nga thai hin i khng thu ht c ng o ph n. 1970: 6-7% dng thuc nga thai -1971: 12-13% -1975: 24-25%. Phi ch dn nm 88, t s ph n t 18 ti 49 tui dng thuc nga thai v vng xon ln n 49% v vi nm sau n 2/3. Hai thp nin 60-70 l hai thp nin lch s to ra nhiu iu kin thun tin cho Phong Tro i Quyn Ph Thai. Hai iu kin thun tin nht l: tnh hnh x hi ca nc Php lc by gi v phong tro i n quyn. Tnh hnh nc Php thay i mt cch bt ng. Nhng thnh phn tr, khng nhng Php m c th gii, chn ch chin tranh trn th gii, nht l Vit Nam, chn ch i sng n iu, quan li kh th, vng ln nm 1968 b gy cc c cu v t tng ca x hi c rch, i quyn t do nhiu hn. Mt trong nhng t do , l t do gii tnh, t do luyn i vi khu hiu m nhiu ngi th h y cn nh: "Hy luyn i. Khng chin tranh" (Faites l'amour et non la guerre). Phong tro i n quyn ra i ma h 70, pht trin mnh m. V mt sinh sn, ph n i quyn t do lm ch ly

thn mnh, ngha l, trc tin, quyn t do ph thai. Phong tro ny ng h tch cc Phong tro sanh sn c k hoch trong gia nh. C 3 s kin thc y Quc hi phi ly quyt nh v vic ph thai. S kin th nht: thng 05-71, bo Le Nouvel Observateur ng ln bn tuyn ngn ca 343 ph n t nhn mnh c ph thai: "Mt triu ngi n b ph thai trong mt nm Php. V bt buc, nn h phi ph thai ln lt trong iu kin nguy him, thay v c ph thai d dng, di s bo m ca y hc. Khng ai ni n c triu ngi n b y. Ti tuyn b rng ti l mt trong nhng ngi ph n y. Ti tuyn b rng ti c ph thai. Cng nh chng ti i quyn t do s dng nhng phng php nga thai, chng ti i quyn t do ph thai." Trong s ngi k tn, c nhiu nhn vt ni ting nh Simone de Beauvoir, Margueritte Duras, Lolleh Bellon, Catherine Deneuve, Gisle Halimi, Fran se Sagan... Tuyn ngn l mt qu bom, gy ra cm tnh tt trong qun chng v s gii phng hon ton nga thai v ph thai. Nhng ngi k tn trn bn tuyn ngn ch i b ku ra ta v phm php; nhng rt cuc ri ta khng nhc nhch. S kin th nh: khng bao lu sau bn tuyn ngn ca 343 ngi ph n, 252 bc s ra bn tuyn ngn ni ln lp trng ca h trong vic ph thai. "Lnh vc chuyn mn ca chng ti khng cho php chng ti cp n vn o c hay h thng t tng trong vic ph thai. Xc nhn rng ph thai l mt trng ti hay khng trng ti thuc quyn t do c nhn. Php, theo c tnh thng thng, c 850.000 v ph thai trong mt nm. Ph thai trong iu kin c bo m hay khng l ty thuc c tin hay khng c tin, mc d ph thai l chuyn bt hp php. D mun d khng, ph thai l mt quyn nh nhng ph n tuyn b v l mt s kin xy ra mi ngy. Trong kinh nghim hnh ngh hng ngy, chng ti khng th no khng bit n." Hai thng sau, c thm mt s bc s khc k tn vo bn tuyn ngn : tng cng c 560 ch k v c ting di vang ln bo ch. S kin th ba l "v kin Bobigny": mt c b 16 tui b a ra ta v ph thai. Ngi tnh nhn ca c t co. C c ta x th lng. Ngy hm sau, nhiu bo ch bnh lun v vic th lng ny v nhn thy rng, y khng phi l ln u tin m lut cm k ph thai khng c p dng. C lut m khng p dng th lut l lut ma.

Hm sau, n lt ngi m ca c, ngi ph thai v hai ngi bn ca ngi m ca c lm trung gian gii thiu c cho ngi ph thai. Lut s Gisle Halimi a ra ta mt s ngi lm chng trong c mt s nhn vt nh Michel Rocard, i biu quc hi, gio s Paul Milliez, gio s Jacques Monod (gii thng Nobel v y hc), Simone de Beauvoir, gio s Francis Jacob (gii thng Nobel v y hc)... Jacques Monod cho kin ca ng: "quyn la chn cho s sng, trc ht thuc v ngi ang sng ngha l ngi m... Cui cng, ta tha hai ngi lm "trung gian", pht ngi m 500 F treo, ngi ph thai mt nm t treo. Tt c cc ngi lm chng u ng rng: ch c ngi ph n mi c quyn chn la c con hay khng; ngi bc s hay mt th ch no i na cng khng c quyn thay th ngi ph n ly quyt nh v vic . Di sc mnh ca ng o qun chng, ca nhiu phong tro i quyn ph n, ni chung ca th h nhng thp nin 60-70, ngy 13-11-74, B Veil, b trng b y t, a ra Quc hi, d n lut nhm cho quyn ph thai. Ngy 15-01-75, d n c thng qua, thng thng gi l lut Veil. Lut ny cho php ngi ph n c thai c quyn hi mt bc s ngng thai vi hai iu kin sau y: 1. ngi ph n phi trong tnh th c chic tuyt vng (situation de dtresse). 2. Phi ngng thai trc cui tun th mi sau khi th tinh ( Ha-Lan cho php ngng thai trc cui tun th 20; Anh trc cui tun th 23). Qua tun th 11, ngng thai c s khng hp php. Trong trng hp Ngng thai iu tr v s c thai v sanh c hi n tnh mng ca ngi m hay v ci thai c bnh him ngho, thi gian ngng thai khng c hn nh. Ngoi ra, ngi bc s c quyn t chi ph thai, nhng phi cho ngi m bit sm. Tuy vic ngng thai c c p dng Php trn 20 nm nay nhng d lun vn cn phn tn trong qun chng v gia cc i biu quc hi. T 1975 n gi, s ph thai c khng tng ln: gia 150.000 - 160.000 mt nm. iu ng ch l, ngy nay, t vong ca ngi m khng cn na. Kh nng sanh sn Php (cng nh cc nc ca cng ng kinh t u chu) c gim xung: mt ngi n b, trung bnh c 1 a con ri

(khng thay th mt th h. Trong lc Phi chu, min nam sa mc Sahara, mt ngi n b c trung bnh 6 a con). Mun t c kt qu nh vy phi c nhiu yu t hi li: tuyn truyn v thng tin hn ch sanh mt quy m rng ln. Gio dc hn ch sanh cho v thnh nin trong c nc. Mc hc hi v mc sng trong nc phi c nng cao mt ti thiu no .

---o0o---

IV. Tn Gio v ngng thai c

Nga thai l mt chuyn. "Ngng thai c " l chuyn khc, phc tp hn, kh khn hn v n dnh lu vi vn o c v tn gio. Trng tm ca vn l: phi l mt vt, mt con ngi (individu), mt nhn th (personnalit) hay mt tim tng nhn th (mt nhn th tr thnh, une personne potentielle)? T lc no phi c s sng? (Trong kinh ca cc o thn khi, t animation thng c dng ch s sng hoc linh hn; linh hn trong o Thin cha v trong cc o thn khi khc l bt bin, bt dit). Phi c linh hn trc lc th thai, ngay t lc th thai hay sau lc th thai? Nu phi l con ngi, th ph phi l git ngi. Cho nn phi nh ngha quy ch ca phi. y ban t vn quc gia o c Php nh ngha phi l tim tng con ngi (con ngi tr thnh). nh nha ny khng tha mn ai c. Cng nh cc nh trit hc v y hc, o Thin cha bit rng khng th no xc nh c phi l ngi hay khng. Trong lch s ca o Thin cha, quy ch ca phi thay i nhiu ln: trong kinh Cu c, i sng ca a b cha sanh c coi nh tng ng vi i sng mt ngi trng thnh v c hai u l do c cha tri ban cho. Sau , Nh th chia ra lm hai lung t tng: mt lung tin rng phi c linh hn - l ngi - mt thi gian sau khi trng th tinh: Tertullien (th k th II sau Cng nguyn), Jrome v Augustin (th k th IV-V). Lung t tng khc xc dnh rng phi c linh hn ngay t lc trng th tinh: Clment d'Alexandrie, (th k th II sau CN), Grgoire de Nysse (th k th IV sau CN). Cn theo Thnh Thomas d'Aquin (th k t XIII sau CN), th

Phi c linh hn mt thi gian sau khi th tinh: 40 ngy trong trng hp con trai, 80 ngy trong trng hp con gi. - thi Trung i (moyen ge), ty theo trng hp thai c hn hay khng c hn m ngi n b ph thai b hnh pht nng hay nh: "Ngi dn b ph thai b pht t 3 nm ri nu ph sau lc th tinh, 7 nm nu thai c hnh thnh v 14 nm nu thai c hn." 1854, c gio hong PIE IX tuyn ngn v s th thai "trong trng" ca Dc M Sainte Marie (th thai khng c giao hp, c M khng c ti gc - pch originel) bo cha chnh : thai c linh hn ngay t lc th thai. Hin gi, theo lut gio hi Thin cha thng qua nm 1917 v theo bi ging thn hc ca c gio hong, Nh th tuyn b: "thai c quyn sng t lc th tinh, ph thai l phm ti git tr con mi v thai l mt con ngi hay t na l mt con ngi tr thnh. Ngi n b b ph thai hay ngi ph thai s b trc xut ra khi o." Khng th tho lun hay tranh lun vi nhng ngi i din nh th v vn ph thai; ngi theo o Thin cha phi coi c gio hong khng bao gi sai lm, v c tin cng nh v o c. l mt gio iu. Nhng cng xin nhc li l mt s c gio hong trc c gio hong Jean Paul II phm phi bn sai lm ln: sai lm th nht l v ln n nh bc hc Galile (1564-1642) trc ta n d gio, bt Galile phi t chi vic xc nhn tri t v nhng hnh tinh khc xoay xung quanh mt tri v tri t t xoay mt vng trong mt ngy. Phi ch n nm 1992, GH Jean Paul II mi phc hi danh d cho Galile. Sai lm th nh l Nh th chng i Hc thuyt tin ha cc loi ca Darwin (1859). Gn y, GH Jean Paul II nhn nhn hc thuyt ny c gi tr. S kin th ba l Nh th chng i s chng u (vaccination) th k ri. S kin th t l nh th chng nhn quyn trong 150 nm, trc khi tranh u cho nhn quyn. Ngoi ra, o Thin cha trit cm ph thai, d rng tnh trng b hm hip hay lon lun (inceste). o Thin Cha Chnh Thng (Eglise orthodoxe) khng c thng co chnh thc. Tu s thn hc Jean Breck cho mt nh (postulat) v nhn loi hc: con ngi l thing ling v s sng c t lc th thai. o Thin cha chnh thng cm ph thai. Nhng thng cm trong nhng trng hp tuyt vng, khn kh v nhn t. Trong nhng trng hp ngoi l , ngi n b nn hi kin ca mt gim mc.

o Do Thi v o Hi (Islam) c nhiu im ging nhau, khng c tp trung ca mt c quan ti cao nh quyn y gio ch ca o Thin cha. Mt gio trng (rabbin) ca o Do thi hay mt Trung tm t tng nh i hc ca Hi gio sunnite Al Azhar c quyn hn kh ln. o Do thi v o Hi c mt t chc c tnh cch "cng ng" hn. Theo hai o ny, s sng ca phi xut hin ra mt thi gian sau khi th tinh: 40 ngy theo su tp Talmud ca o Do thi - 40 ngy hay 120 ty theo kinh sch ca o Hi. Sau thi gian y, s sng hin nhin c tnh cch thing ling. i vi o Hi, s sng bt u t lc "n thai" (bouton embryonnaire) c thy - ngha l theo nh thng thi Iran Avicenne (th k th nht sau cng nguyn) ngy th 21 sau khi trng th tinh; theo mt s nh quan st khc, ngy th 30 sau khi th tinh. Trong o, cng c lung t tng tin rng s sng c mt lc va mi th tinh nhng s ngi tin nh vy rt t. Tin s Dalil Boubakeur, hiu trng n th Hi gio Paris v i din cho tn phi malkite, xc nh rng phi tn trng tuyt i s sng ca phi t lc hai di sn di truyn nhp hp li ngha l t lc th tinh trong bng m hay trong ng nghim. Xc nh ca ng Boubakeur tri ngc vi kinh in ca nhiu tn phi khc ca o Hi v khong thi gian xut hin ca s sng. V l thuyt, s sng c th hin din hay khng vo lc th tinh. Nhng trong thc t, ni chung l o Hi chng ph thai, tr hai ngoi l: nu c thai c th hi n tnh mng ngi m v nu thai c bnh dn n t vong. Cch nhn ca o Do thi c khc hn. o ny coi s sng ca ngi m phi c u tin hn s sng ca phi. o Do thi cng chng ph thai; khng nhng ph thai hy b s sng m cn l s "ct b" mt phn thn ca ngi m. V vy nn quy ch ca phi trong bng m v phi trong ng nghim c khc bit trc Lut ca o. Trong bng m, phi coi nh mt phn ca thn m; mun hy n i, phi c l do chnh ng. Ngc li, vic tr b phi trong ng nghim khng dnh dng g vi thn ca ngi m. Trong cc tn gio c thn, o Do thi l o u tin cp n s sng ca phi hin ra 40 ngy sau khi th tinh. Theo kinh Talmud, trc phi ch l nc. Cc nh khoa hc ngy nay suy ra rng c th c php nghin cu khoa hc trn phi di 40 ngy v s sng cha c.

Ngoi ra, ton b lut ca o Do thi (Torah) ni r l phi khng phi l ngi trong bng m. C nhiu kinh cho rng a b c linh hn hay s sng khi no ci u ca n ra khi lng m. Nu a b khng c thy ngoi lng m th n khng c quy ch. Trong trng hp sanh kh, lun lun phi cu ngi m trc. Chng no phi mi thnh ngi? Phi s dn dn thnh ngi t ngy 40 n lc sanh ra. o Do thi v o Hi u ng trn mt im chnh: s sng ca phi hin ra t nht l 40 ngy sau khi th tinh, ngha l trc 40 ngy phi khng phi l ngi. Nu khng phi l ngi, ti sao khng cho php ph thai? Mu thun hi kh hiu. C kinh ni rng, tuy cha phi l ngi, phi vn c coi nh ci g thing ling. Trong hai o, iu chnh l khi gp kh khn, tn nn hi kin ca mt Rabbin hay mt Imam v hai v ny thay mt o, c quyn ly quyt nh, gii quyt tng trng hp mt. Lut o Do thi c c im l bin ng v mm do. Trong thc t, cui cng mi ngi t ly trch nhim. Pht gio khng chp nhn nim v Ngi sng to v S sng to. Quan nim ca Pht gio v phi c th tm li trong nhng cu sau y trch ra quyn sch Tm o ca Ha thng Thch Thin Chu - 1996. "Mt cch tng qut, khoa sinh vt hc chng minh rng mt nhn phi l s hp nht ca hai thnh t, tinh trng ca ngi n ng v non (trng) ca ngi n b. Pht gio xc nhn rng ngoi hai thnh t ny cn c mt thnh t th ba na l ci Thc ti sinh (patisandhivinnana) xut hin vo lc th thai: iu y mun bo rng trong khi nhng iu kin di truyn c th hin trong mt iu kin thun tin, mt hnh thc tm vt l xm nhp v gip cho s tng tc ca s sng ca mt hu th ngi (tre humain) nh c Pht dy. "Ch no c ba thnh t y tp hp th ch y mt mm sng c gieo." "Theo thuyt ti sinh, s cht l mt ci ca m ra mt hnh thc sinh ra khc. Hai s hin hu (i sng) c ni li bi ci thc ti sinh, c to ra bi tng ngay trc khi cht v ti xut hin vo lc th thai tc l vi s hnh thnh mt s sng mi trong ngi m. Ci thc ny c nhn nh nh l "ci hu th s sinh ra. Ngy sau , n bin vo trong ci dng tim thc (subconscient) ca s sng mi m n khng ngng to ra. Chnh ci thc ti sinh quyt nh tnh cht tim n ca mt c nhn".

Hai cng thc thu hp sau y c th m t c s khc bit gia cc tn gio c thn v Pht gio v phi: Theo tn gio c thn: Phi=Tp hp tinh trng ca cha + trng ca m + Linh hn (me) c c cha Tri ban cho ---> cho s sng. Theo o Pht: Phi=Tp hp tinh trng ca cha + trng ca m + nguyn l sng (Thc ti sinh=chng t (bija) + nghip lc (karma) + Kht i (tanha) ---> cho s sng mi. o Pht coi ph thai l git hi i sng ca mt hu th. Tn trng i sng l mt trong nhng gii c bn ca o Pht. Nhng o Pht, o ca thc ti, thc dng m cng l o ca Dit kh. C nhiu trng hp ngoi l, thai nghn l ngun gc v cng kh au, c th hi cho tnh mng ca ngi m hay ngi m c th sanh ra mt a con d thng hoc c bnh him ngho bt tr. Trong nhng trng hp , o Pht dng t bi m bao dung cho vic ngng thai. iu ny, c Dalai Lama c nu ra trong nhng cuc m thoi vi nhiu nh khoa hc M hay Php (Dalai Lama - Au del des dogmes - Albin Michel 1994, tr 55). ---o0o---

V. Phi v Khoa Hc
Phi l g i vi nhng nh Khoa Hc? "Cu tr li ca cc nh sinh vt hc rt r rng: Phi c tnh cht ngi v thuc v loi ngi. Nhng s sng l g? Tt c t bo ca chng ta "sng", tinh trng, trng trc khi th tinh cng "sng". Chng c thuc v loi ngi khng? - Qu tht l khng. i vi cc nh phi hc cng vy, c nhiu yu t c bn khng th chi ci c, nh c nhiu giai on trong s pht trin ca phi: mt tin trnh l k, va l mt s lin tc khng ngng, va l mt s ni tip ca nhiu giai on c xc nh r rng. Giai on I : giai on ny, trng c phn chia ra, t lc th thai n khi hnh thnh li 8 t bo (48 gi). Lc , di sn di truyn ca ngi cha pht hin ra rt t; trng sng c l nh cht d tr ca ngi m. 8 t bo y gi l hp t. Gi hp t l phi th qu ng. Ngi ta thng gi nh vy, ti cng gi nh vy cho tin. n lc by gi, nhng t bo y cn l tng nng ngha l mi t bo, khi tch ra, cho c mt phi khc.

Giai on II : l giai on phn bit ha (diffrentiation). Bt u t by gi, mt ci bao, le trophoblaste (sau ny s l ci nhau) s tch ri ra khi mt nhm t bo khc. Nhm t bo ny l n phi (sau s thnh phi). Lc , hp t c li 5 ngy. Gi n l phi c chnh ng chng? C th chnh ng. Tuy vy, phi hp v chia tch t bo cn c th cho phi khc c. Giai on III : ngy th 7, trng chun b bm vo t cung. Mng trong (membrane pellucide) bao bc trng lp ngoi tan ra, t bo trophoblaste sinh ny ra bm vo t cung. T bo ca n phi vn cha ny n nhng gp g c hon cnh xung quanh, bt u s biu sinh tht s (biu sinh l s hnh thnh dn dn ca phi). Giai on IV : sau khi bm vo t cung, cc t bo bt u pht trin theo hng chuyn mn ca chng: mt s t bo sanh ny ra sau cng cho tim, mt s khc cho thn, mt s khc cho no v.v... Nhng n cui tun th hai, phi c th chia i ra cho 2 a b s sinh (sinh i). Sau ngy th 14, tch t bo ra s to thnh qui thai, v d sanh i dnh nhau (siamois). M v Anh, cc nh sinh vt hc gi khi t bo nh vo khong ngy th 14 l "Mm phi". V mt sinh hc, gi nh vy cng c l. V mt trit hc, phn bit sinh hc nh vy c ngha l phn bit quy ch bn th hc (ontologique) ca phi, trc v sau khi phi bm vo t cung. Ngi M v ngi Anh coi vic phn bit y rt quan trng v n ngy th 14, mm phi c th chia ra lm i v cho hai a b ngha l hai c th (individus). Nh vy mm phi khng phi l mt hu th ngi (tre humain) v hu th ngi, theo thc cht v theo nh ngha, l mt, l duy nht. Nu khng phi l "hu th ngi" th c th nghin cu trn . "L lun nh vy, theo ti l pha trn sinh hc (t bo tng nng) vi siu hnh hc (quy ch ca con ngi), khng lm ti hon ton tha mn. Ti cng ng mt phn no, nhng ti nhn mnh mt ln na, vai tung nng ct ca mun, d nh ca cha m trong s xc nh quy ch mi ca nhm t bo ... Nu cha m mong mun c con, c d nh c con, th i vi ti, phi thai s c coi l thing ling, l bc u ca tin trnh dn n vic tr thnh con ngi sau ny." (Ren FRYDMAN). Cng theo Ren Frydman, cc nh khoa hc phi nh mt ngng no cho php vic th nghim trn phi. Ci ngng , i vi R. Frydman l giai on m phi-hp t bm vo t cung (di ngy th 14).

iu , y ban t vn v o c c th chp nhn c. Sau ngy th 14 th phi s bt kh xm phm. S phn tch cc giai on ca phi t ra mt cu hi m ti cha c tr li "- giai on I: trong trng hp th tinh trong ng nghim chng hn. Nu ng nh cc tn gio xc nhn rng c linh hn ngay t lc th tinh hay theo Pht gio, c thc ti sinh vo lc th tinh, sau 48 gi, trng th tinh s chia ra lm 8 t bo hp t; gi s, nh khoa sn chuyn mi hp t vo mt t cung v trong trng hp hon ton thnh cng, s c 8 phi khc nhau v sau ny s c 8 a b sanh ra. Lm sao gii thch c, t mt linh hn hoc mt tm thc c th chia ra lm 8 linh hn hay 8 tm thc cho tm a b c? (Ti nhn mnh li mt ln na rng linh hn ca cc tn gio thn khi v tm thc ca Pht gio khc nhau mt tri mt vc: linh hn ca cc tn gio l mt, bt bin v vnh vin. Cn tm thc ca Pht gio cng l mt nhng tm thc c ci dng thay i lun lun v ci th vnh hng. Ci th y l Chn tm hay Pht tnh). Cu hi trn y c tnh cch siu hnh hiu k ch khng lm thay i g v nim tin ca ti i vi chnh php nghn nm bt dit ca Pht gio. *** Khoa hc, c bit l sinh vt hc tin nhanh vi tc m lut php khng theo kp. Amandine ra i nm 1982 m Php cha c lut php v sinh sn trong ng nghim v chuyn phi. 1983: Thnh lp y ban T vn Quc gia v o c. y ban ny c thnh lp ln u tin trn th gii. y ban gm c 1 ch tch, 1 ch tch danh d v 39 thnh vin do mt sc lnh ch nh: 5 i din cho nhng truyn thng tm linh hay trit hc (thin cha, tin lnh, do thi, o Hi v marxiste), 19 nhn vt hot ng hay t r thnh tm nhn o v 15 i din gii khoa hc (Inserm, universit, Cnrs, acadmie des sciences, collge de France...). Mi nhim k l 4 nm. Ch tch v thnh vin c th li mt nhim k th nh mt ln. Nhim v ca y ban ny khng phi l lm lut m l tm mt tha thun chung ca nhng lung t tng khc nhau thng tin nhng pht minh mi v vch ra ng li thn trng tn trng con ngi v nhn phm ca n. Nm 1984, y ban cho kin v quy ch ca phi: "Phi hay thai phi c nhn nhn nh mt ngi tr thnh ang hay sng v phi c mi ngi tn trng". Do , khng c mua bn phi - khng c th nghim

phi trong hay ngoi bng m - phi c quyn cht vi nhn cch: khng c quyn gi phi sng mt cch nhn to ly m (tissu) - khng c quyn ngng thai iu tr hay ngng thai theo mun s dng m phi. Nu suy ngh k th thy trong quy ch phi ca y ban c ba iu khng r rng: 1. c nhn nhn nh mt ngi: ngha l cha phi l ngi nhng cng khng phi l vt. Ngha l g? 2. C nhiu tc gi cho "mt ngi" l quan trng. Nh vy, ngng thai l git ngi. 3. C nhiu tc gi cho "tr thnh" l quan trng. Nh vy, ngng thai khng phi l git ngi. Quy ch ca phi n ngy nay cng vn khng thay i. y ban t vn v o c cn nhiu vn phc tp cn phi gii quyt nht l vn sanh sn nhn to, th nghim phi v kin to di truyn. *** Tm li: Kinh nghim Php cho ta thy rng: u tranh i quyn nga thai v ngng thai l vic rt kh khn: trong ph n l ch ng, khoa hc l phng tin. 1. Nga thai em li cho ngi ph n v cho v chng chn la c lc c con v s con d nh. Lm ch c vic thai nghn v lm ch c thn mnh l vn c bn trong vic gii phng ph n. 2. Nga thai l vic trng yu trong vn hn ch sanh . Ngng thai c hay ngng thai iu tr l trng hp ngoi l. 3. i vi cc tn gio Php, ch c o Thin cha c thi cng rn chng nga thai. Cc tn gio khc, tuy cng rn trn nguyn tc nhng mm do trong p dng. 4. o Pht khng chng i nga thai. Ngc li, coi nga thai l mt phng php c th gip cho vic gim tng gia dn s trn th gii, mt

trong nhng nguy c ln cho loi ngi th k sp n. i vi vic ngng thai, o Pht c thi t bi trong nhng trng hp au kh ngoi l. 5. Khoa hc tin nhanh vi tc m lut php khng chy theo kp. Khoa hc t ra nhiu vn phc tp cho nn cn c mt y ban t vn quc gia o c, hp li mt s nh khoa hc, trit hc, tn gio... suy ngh v vch ra li i tt nht v thn trng nht cho khoa hc phc v loi ngi.

---o0o--Ht