Quan Nim V Tr T Ca o Pht

Nguyn Phc Bu Tp ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 16-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org ---o0o--Gn y, trn th gii nht l ti M d lun b kch ng v vi ngi y s cng khai tham gia hnh ng "tr t" (Euthanasia), v chp nhn trch nhim, t a tay vo cng ca cnh st, hu nh thch php lut. D lun qun chng rt phn tn, k ch v lng, ngi th ym tr v c bit l cc tn gio ln trong nc u ln ting xc nh lp trng. Cu hi ta t t ra tm hiu l lp trng ca o Pht trong mt vn nng v o c, trit l nh vn tr t, c c Pht ngy xa v kinh in ca Ngi li minh nh nh th no. Trc tin, ta s tm hiu r danh t; k n ta tm hiu nhn nh phn tch quan im ca o Pht, hng vic hc o Pht vo h thng, ng vng trong bi su kho nh ny s da vo cc cun Pht hc T in hin xut bn. Tr t (euthanasia: ting Anh; euthanasie: ting Php) l "s lm cho ngi sp cht ng m i, lm cho cht bnh an" (o Duy Anh). Trong bi ny, ta dng danh t tr t cho gn, tr c ngha l gip . Y nim chp nhn hay ngn cm tr t c t xa. Trong kinh Do Thi Talmud c ni ti, ri n trit gia Plato trong sch Republic v trit gia Thomas More trong sch Utopia (th k mi lm), nhng ngi u tin dng danh t v phn tch cn nguyn vn l W.E.H. Leckey, hc gi v o c v lun l hc, trong mt bi bo vit nm 1869, ti Lun n. Ni chung, tm lc kin ngi i trc v dng phng cch phn loi, ta ghi nhn c cc im sau: Trn b mt d kin, mt con bnh n giai on cui cng ca vic iu tr, au n cc , c mt ngi y s hay mt ngi hnh ngh iu tr chm dt tnh trng au n bng mt phng tin nh nhng, cu ri, l hnh ng tr t.

Trng hp th nht con bnh mt hn kh nng hiu bit ko di i sng l lm trin min mi thng tm, ngi y s iu tr v thn thuc ca con bnh dng phng php nh nhng kt liu i sng. y, ta gi l tr t tiu cc (negative euthanasia), ng vo cng v ca con bnh, khng hay bit s cht ca mnh. Trng hp th hai, con bnh cn kh nng tm tr, v chnh y yu cu c chm dt au n bng phng tin tr t, ta gi l tr t t nguyn (voluntary euthanasia). Trong c hai trng hp, ngi ch trng vic tr t u c st sinh, d cho nhum mu sc nhn o ti cc . Trng hp th hai gim khinh hn v nn nhn yu cu, nhng s kin vn l mu gip mt ngi cn t t st. Mt im c ghi nhn na l ngy trc, nim v hot ng tr t ch nm trong lnh vc y khoa, v mi vic phn on hot ng ca ngi y s tr t, phn nhiu l kn o, u nm trong vng o c y t. Ngy nay, vn lan qua nhiu lnh vc khc trong i sng. Nhn vo quan im ca o Pht i vi hnh ng tr t. chng ta phi khng nh ngay t by gi - khng bung lung hnh ng kt liu i sng ca chnh mnh v ca k khc, nhng l lun gii thch vic ngn cm hnh ng tr t, o Pht nhn st vo s tht, nhn chn l mun vt, trong c con ngi, tha thit v cng vi s sng v v l , mi sinh vt u c quyn sng t do theo c hiu sinh, khng b ch tr. Mun thc hin i sng t do, c nhn khng c quyn hm hi i sng ca tha nhn. i ti c nguyn tc cao p , Pht dy con ngi phi hc c nhn ni (ahimsa.ksanti), t bi (karuna), khng lm hi i sng ca nhng ngi chung quanh. o Pht khng xem con ngi l mt c th ring bit, m xem con ngi l mt thnh phn c hu, ton nguyn (integral) ca mt cng ng x hi. Gio l o Pht khng bao gi tch con ngi ra khi mi trng gia nh v cng ng. Th cho nn khi ta hy hoi i sng ca mt c nhn, khng nhng ta hm hi ring c nhn , m ta nh hng trn cu trc ca cng ng x hi. Vin vo hai mi lp lun trn, gio l o Pht khng chp nhn hnh ng tr t. Th nhng ta nghe rt nhiu l cn bn ca o Pht l nhn i, tnh thng. Vy, c th no thy vic au kh ti mc cng cc

m ngi tin Pht li ngonh mt lm ng? Gio l nh Pht gii thch lm sao mi mu thun ny? o Pht trnh hnh vi tr t khng da vo nn tng thc tin, m da vo cn bn o c v hng linh. o Pht t i sng trong khung cnh lun hi (samsara). i sng ca mun vt (trong c con ngi) khng ch khi u lc m dng phi hp sinh sn; i sng ny cng khng chm dt khi c th tan r, hy dit. Cho ti khi i sng c khai phng, gii thot khi vng lun hi, n s lun lun tip ni nh mt ngn triu x y khng ngng. Trong chui di v tn ca lun hi, i sng hin ti ch l mt mu, mt khc nh. V con ngi trong i sng hin ti khng nhng b chi phi bi cc yu t sinh l, x hi, kinh t, mi sinh... m cn b chi phi bi mt yu t mun vn ln quan trng hn l yu t tm l v hnh gi l nghip (karma). Nghip theo ngi nh bng vi hnh: "c mt nghn con b ang n ngoi ng, vy m mt con b b nh i lc cng tm c ngay n con b m", con ngi khng thot c nghip. Nghip l hnh ng; hnh ng kip trc to ra i sng kip ny; nghip kip ny chi phi i sng kip sau. Cuc i hin ti l mt khc nh ca chui di lun hi kt bng au kh (dukkha), bnh hon (ting Phn l vyadhi), ch l mt kha cnh ca dukkha, tp s mt trong "t diu ". Nh vy, trong qu trnh lun hi, ci cht hin ti ch l mt bin c gin on tm thi ca dukkha, v dukkha s tip din trong kip sau. Khng c g m bo c kip sau ca ta s trnh c au kh, v au kh do nghip tch ly t mun i trc to ra. Hiu c vy, th trnh kh au hin ti bng cch to c ci cht sm hn (tr t tnh nguyn), hay gip ngi khc sm cht v khng mun nhn thy au kh (hnh ng tr t tiu cc) cng ch l nhng hnh ng v b, thiu thc t, khng a kip ngi n u. Trnh by quan im nh Pht khng tn thnh hnh ng tr t, nng tnh cch l thuyt. Nhng thng thng nhng bi thuyt ging ca c Pht khng phi ch thun ty l thuyt m li c rt ra t nhng trng hp c th. Hc gi Pht gio S.K. Nanayakkara su kho trong kinh Vinaya Pitaka (quyn II) c nhng trng hp c th c Pht phn quyt v hnh ng tr t.

Trng hp th nht l mt bin c tr t tp th (Encyclopaedia of Buddhism, Vol IV). Trong tng on, mt hi c nm v t kheo hiu sai kinh in, cho l th xc ca mnh khng tinh khit, mun thot ly i sng. H i tm mt tay t o tn l Milagandika tr trn vo sng trong tng on lm n, bn bnh bt v o trng cho tu s. H nh y gip cho h tm phng cch t vn. S vic b bi l, n trc c Pht. Ngi dy "Ngi t kheo no ch tm kt liu i sng k khc, ngi l k tht bi (parajika), khng c thin cn v phi b loi ra khi tng on (asamvasa)". Trng hp th hai l mt bin c v k lut ca su ngi t kheo xi dc ngi ang c chng b bnh nng gn cht, kt liu i sng ca chng. S vic n tai c Pht, Ngi dy: "K no ch tm kt liu i sng ca tha nhn, li by v nn cht khe hn sng bnh cc hnh, k khng c thin cn (parajika) v phi loi ra khi tng on (asamvasa)". Trng hp th ba cng trong kinh Vinaya, thut li mt hnh ng tr t in hnh. Mt v t kheo qu gi yu, mc bnh nan y, au kh trin min. ng nh bn ng mn v h v lng nhn o ng gip cho ng sm cht. S vic n c Pht v Ngi dy l nhng k gip git ngi thiu cn tu. Tuy trng hp gim khinh v tm lng nhn i, nhng ti li vn r rng. c Pht nhn mnh l o c mun gip tha nhn khng , cn phi xt n kt qu ca hnh ng (vipaka), tht s l st nhn. Vy ta thy r gio l ca c Pht rt nghim tc trong vn hnh ng tr t. Kinh Vinaya c c Pht ging dy trong i sng tng on, nhng chc chn l i vi c s ti gia v tn ni chung cng phi c p dng. Nhng cho n by gi ta vn khng c cu tr li thit thc cho cu hi l s mu thun gia ni au n ca con bnh v thi dng dng khng can thip v gio l cm on. Trn thc t, gio l nh Pht c mt phng cch c em ra s dng trnh hnh ng tr t. l vic hnh tri o c, to cho con ngi mt ci nhn ci m, khng qu gn b vi tc ly. Nh thi sn c m trc cn au kh khi gn lm chung, mi c nhn gi c bnh thn t ti. Cng nh thi sn c ny m ngi ng ngoi bit nhn vi cm thng, bit chia s au kh m khng phm ti st nhn.

Gio l nh Pht n nay s d cn tn ti vng mnh v thng thch ng c vo hon cnh x hi mi chnh l v nh li dy ca c Pht t g b, rt linh ng v d tp qun vo hon cnh mi sinh. C iu l trn thc t, hin ti cc tn gio ln ngoi o Pht, nh c nht tr trong h thng lnh o v qun tr, nh c t chc lin minh hu hiu tng quc gia, tng lc a cho nn d kp thi thay i vic p dng gio l khi nhu cu i hi. o Pht thiu hn mt c cu t chc nh vy, thnh ra lp trng ca o Pht trn nhng vn thit yu ngy nay tuy khng bo th m thnh ra bo th (v thiu iu chnh), tuy c th ng m khng ai nhn thy. phi l mt mi u lo chnh ng cho nhng ngi ch o Pht gio ngy nay. ---o0o--Ht