SNG V CHT

HT.Nh in ---o0o--Ngun http://thuvienhoasen.org Chuyn sang ebook 16-8-2009 Ngi thc hin : Nam Thin namthien@gmail.com Link Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org Mc Lc
Li vo sch Chng I.Nhng mu chuyn lin quan v vn i u thai Chng II.Quan nim v s sng v cht i vi ngi Vit Nam Chng III .Quan nim v s sng v cht i vi ngi Trung Quc v Nht Bn Chng IV .Cc l nghi tun tht, phong tc tp qun v tang l theo truyn thng ca ngi Vit Nam Chng V.Cc l nghi tun tht, phong tc tp qun v tang l theo truyn thng ca ngi Trung Quc v ngi Nht Bn Chng VI.L nhp thp ca ch Tng Chng VII.Kt lun

---o0o---

Li vo sch
Hm nay l ngy Mng Mt thng Nm nhun nm Mu Dn, nhm ngy 24 thng 6 nm 1998 sau khi lm l B Tt (Uposatta) tng gii ni chnh in, tr li th phng, ti bt u vit cho quyn sch ca nm nay nhan l: Sng v Cht theo quan nim ca Pht Gio. Mi ngi trong chng ta u c mt thi quen khc nhau. Ti th c thi quen hay vit sch vo ma h. V y l ma an c kit h; nn c nhiu thi gian hn cc thng khc. V li, chnh trong 3 thng ny ni tm cng yn tnh hn v ngoi cnh cng p hn v thng thng ti hay ung 3 chung tr trc khi i vo mt quyn sch, bit u, vi hng v quen thuc y c th gip mnh thm mt sng to no trong khi vit sch. C 2 tun nay, khi ma an c kit h bt u; nhng ti chng vit c mt trang sch no c, l do ch n thun l cn phi chun b cho mt s cng vic bn ngoi na; cho nn mi n hm nay mi bt u.

Nm nay li nhun 2 thng nm na; nn an c cng bt u vo gia thng 5 m lch, ch khng phi gia thng 4 m lch nh mi khi. Do vy m rm thng 7 m lch nm nay cng s tr n u thng 9 dng lch. Ngy 16 thng 7 m lch mi l ngy ra h ca ch Tng; nm nay nhm ngy 6 thng 9 nm 1998. gn n ma Thu ri, cn g na? Cn khng my ngy na l ln sinh nht th 50 ca ti. ng k nh vy, ch theo Ty Phng mi ln th 49 m thi. Ngi Ty Phng v ng Phng c nhiu ci ging nhau v nhiu ci khc nhau lm. Bit lm sao gii thch cho ht c. Thi th phi tp lm quen vi nhau ri mi c th hiu vi nhau thi. V d ngi Chu phi lm quen vi dao na khi n ung v ngi u Chu phi quen vi a khi mun tm hiu n vn ha ca Chu. Trn tng thng trc phng ca qu ch c mt chu hoa qunh rt p v mi nm thng hay cho rt nhiu bng vo ma h. Nm nay sinh nht ca ti c 8 hoa qunh n. D nhin l v tnh ri; nhng loi hoa ny c l cng mun cng hin mt cht hng sc vi i, nn mi n r vo ngy ny chng? Nghe u hoa qunh n mang nhiu vui ti v c vng n cho mi ngi. Hoa mu vng nht, hng thm. L ra phi n v m; nhng x u Chu ny hay n vo bui chiu, lc mt tri gn ln v ch mt m thi, ngy mai qunh li tn. Qunh cu mang c thng, t khi cn trng thi l mt chi v tr thnh bp, ri n hoa, nhng ch mt m, qu tht l loi hoa vng gi. Nm ri 1997 l nm tui ca ti. Khi ni n nm tui l hay ni n tam tai. C ngha l nm y s c 3 ci nn ln. l hao ti, tiu tn v mt mng. D nhin l ti khng tin t vi ri. V ti tin theo o Pht; nhng cng c nhiu ci thuc v hnh nhi h hc cng phi tin, nht l chuyn y qua ri v nghim li thy ng, ch khng phi nht thit l hnh nhi thng hc ht. Nhiu ngi Chu hay tin t 49 n 53 tui cuc sng nng n lm. V nm tui, v sao hn v.v... V li ci tui ny c l cng l ci tui i vo x chiu ca cuc sng; nn c nhiu iu khng may n vi mi ngi chng? Theo s gii thch v tam tai th nhng nm y ngi ta phi mt mt tin bc; ngi thn ra i, hay chnh mnh phi cht. Nghim li th nm ri c ng vi ti iu no chng? Hin nhin l c mt n hai s vic. l 2 S C ln tui cha ra i t ngt cch nhau trong vng 7 ting ng h. Mt ngi mt vo lc 4 gi chiu v mt ngi khc mt vo 1 gi ri khuya. l iu ly tn hay tiu tn. Cn mt mng th ti cha cht; nhng nm ri cng phi m chn ly ra mt cc tht d; nh

vy l mt i mt t ca mng mnh ri. Cn hao ti th nm ri khng ng k. B li cha c trng 2 cy ng tin (Geldblaetter); cy ny him khi tr bng lm; nhng trc khi c Hnh Nim v c Hnh Tnh mt, c 2 cy u n hoa v c 3 thng hoa vn cha tn. Cy ny ti t thy khi no ra hoa. Do vy m nhiu ngi bo l ti hn, s c cha ln hn cha Vin Gic na. iu y c ng khng th hy ch xem. Cy ng tin c l nh nh ng bc bng km, mu ta v thn ng nc; nhng rt chc. Khi ng sang cng nh H n, cy u mnh khe v ung nc rt nhiu. Bng ca cy nh li ti nh cc hoa di, mu trng, c thm mt t mu ph, trng cng rt pht ti. Hoa n c l mang n cho ngi nim vui, hn l tin bc; nhng c l nhiu ngi v nhiu i tin nh vy, ngay c ngi c na; nn tn ca cy mi c gi l "Cy L Tin". n nm nay 1998 cha Vin Gic ti Hannover, phn ngoi duyn gp nhiu chuyn khng may; nhng ng thi cng c lm iu may mn. V d nm nay trong cha c nhiu ngi bnh cm, ho c my thng. iu ny c l ti thi tit bn ngoi. M ng vy. Ti c nm nay khng c ma h. Thng thng th thng 6 hay thng 7 nng chi chang; nhng nm nay ba chp nng chy da, ba chp lnh; nn phi mc o m. i u cng nghe ngi ta ni v thi tit i thay; nhng ring v con ngi th rt t ngi nhc n. phi chng l mt s thiu st. Ri qu v cn s ca cha li ra i vnh vin, c v li phi vo nh thng. ng l cuc i v thng ri, ch cn g na. Khng c g chc tht c, mc du l bn thn ca ta, bng da bng tht ny. Xe cha my chic cng b tng h, hoc i tng ngi khc, hoc phi vo ngha a xe hi an gic ngn thu nh thn th ca con ngi. Khi cn sng lo i phc v chuyn ch cho ngi ta; nhng khi b ph thi i ri chng ai dm ng n na, m cn ra chiu khinh khi ht hi na. My Thy t i hc xa ti i Loan th gp nn b nh cp mt ht giy t v tin bc. R l kh x ngi; nhng nu hiu l nhn duyn ca nh Pht, s c c mt phn an i nho nh no . iu hn nm nay cng khng phi l t, trc nht phi ni n vn u t tr tu - Hnh Tn v Hnh Nguyn l 2 Thy t xut gia ca ti, tu hc ti c v n hn 12 nm ri. Hnh Tn tt nghip Cao Hc Tn Gio Hc ti i Hc Hannover v sang n hc tip tc chng trnh hu i Hc ti New Delhi v nm nay xong chng trnh Tin S Tn Gio Hc. Hnh Tn l ngi c hc, c

hnh v c tu. Nm 1999 s v li c lo cho Expo nm 2000 vi ch Hnh Ho ngi c v lo vic cha, ph gip cho ti trong nhng nm ti. Hnh Tn cng vit v dch nhiu tc phm hay nh: Ngi Mang Hy Vng, X Pht Tnh Qu, Ung La Th t v.v... Hnh Nguyn ang tu hc ti tu vin Sera theo truyn phi Pht Gio Ty Tng, hc nm th hai ti i Hc Tu Vin ny, cng sng tc ng gp vi i v o qua cc tc phm Milarepa bng tranh, t truyn Mt Ngi Tu 1 + 2, X Pht Tnh Qu v.v... Tuy qu Thy ny c o ti ti ngoi quc; nhng vn phong v hng vn mt lng cho Qu hng v Gio hi. Cng chnh nm ny 2 Thy t c chng trnh ku gi qu o Hu v qu Pht T khp ni ng h Trung Tm Tu Hc Vin Gic ti B o Trng, n , v cng c qu Pht T khp ni h tr. Ri Frank Sanzenbacher Php danh Thin Bnh, Php t Hnh Ho. Mt ngi c cao ln, ni ting Trung Hoa rt rnh v Vit ng cng kh. Cn ting c cng nh ting Anh l ting m ca ch ri. Nm ny cng xong lun n tt nghip Cao Hc ti i Hc Hamburg vi ti ra trng l: "Thp Mc Ngu Tng" bng ting Hn ca Ha Thng Qung Tr ngi Vit Nam bin son, vo thi Trnh-Nguyn phn tranh, dch v bnh ch ra ting c. C mt cng trnh nghin cu nh th rt cng phu. Sau khi xut gia v th gii Sa Di, cho n nay ch cha Vin Gic hn 4 nm ri v ang lo hng dn cc lp hc ngi c ti Cha cng vi ng Rotar Rieder. C l sau nm 2000 s cho ch th gii T Kheo v tha phng cu hc. Hnh Bo c kh nng v ting Trung Hoa, nn ti cho sang Singapur tu hc; nhng y giy t kh khn, nh phi v li c lm giy t i i Loan hc ti cc Pht Hc Vin v c th ti i Hc. Tuy kh tm v mt giy t v tin bc ti i Loan; nhng c l s tip tc con ng hc Pht ti . ti cha, ch Hnh Ha nm nay ang hc nm th 2 v phn khoa Tn Gio Hc v Anh vn ti i Hc Hannover. Ch l ngi gii ngoi ng nn ph cho ti v phng din ngoi giao ti y. Ti i Hc ny c Th H Lc, vn cn l mt c s ti gia; nhng nm nay ra trng Cao Hc vi lun n tt nghip ti u vi ti l: Pht Gio Vit Nam ti c.

Tc phm ny s c xut bn trong nay mai gii thiu vi ngi c v s pht trin ca Pht Gio Vit Nam x ny. Ch Hnh Sa va xong T Ti v nay ghi danh hc v Pht hc ti i Hc Hamburg. Ngoi ra cn cc ch Hnh Vn, Hnh T, Hnh An, Hnh nh, Hnh Tr, Hnh Lun ang hc ni in ti cha qua s hng dn ca ti v Thy Gio Th Thch Qung Bnh. Thy dy v ch Hn v nghi l. V vy by gi qu Pht T n cha Vin Gic nghe nhng m thanh l ca trng, ca chung, linh, tang, m, u, khnh v.v... l cng c ca Thng Ta Gio Th Thch Qung Bnh dy cho cc ch. Phn ti bn rn mun b, nn mi tun ch hng dn cho qu c qu ch 2 n 3 ln m thi. Thng th dy cnh sch bng ch Hn, lut Sa Di bng ch Hn v i Tr Lun bng ting Vit. Qu c ti cha by gi ch cn Ni S Nh Vin, S c Hnh Chu, S c Hnh n, c Hnh Ngc v chng 10 ngi lm cng qu. Qu c ln tui cng rt bn rn cho chuyn tu, chuyn hc v chuyn cng qu ti cha. l kt qu ca phn tr tu m cy cng c y gieo trng t 12 nm trc. Hy vng vi nhng cy ny, Pht Gio Vit Nam s gt c nhng qu tr tu vo cc nm ti, u th k 21 ny. l cha k cc Pht T ti cc a phng khp ni trn x c ny, rt nhiu ngi tin Pht, hnh hnh Pht v th hin lng t bi ca mnh n vi tha nhn bng hu trong cch sng ca mnh. i vo i ca nm nay, Gio Hi Pht Gio Vit Nam ti c d nh mua li mt khch sn lm mt Trung Tm Dng Lo cho ngi Pht T Vit Nam sng ti x c ny. y c l cng l mt d n u tin ca Pht Gio Vit Nam ti Hi Ngoi. V l, xa qu, cn c mt qu hng thu hp li gn gi ci ngun nh ngi c khi n c hay M, Canada vn cn ngh v qu hng ca h vy. y cng l mt phm tr thuc lnh vc tinh thn m chng ti c gng thc hin. Hy vng mi vic s gp nhiu thun duyn. Trn y l mt s im tt v xu. Xu v tt thc s ra cng l 2 mt ca cuc i; nhng ch mt li vo thi. Ai thc, s ra khi ca kh au ny. Ai cn thiu t duy, c i vo vi con ng sanh t trin min trong cuc sng ny vy. Ti khng tin bi ton v on s bn mng; nhng tin rng cuc sng c thng trm, i ngi c lc ny lc n. Cng ging nh mt

con ng, u phi lc no cng thng tp a ngi i n ch u? C lc cong, c lc thng. C lc bng phng, c lc khc khuu, ngon ngoo, lc ng tt, lc ng xu v.v... Do vy m ti vn thng hay ni trong ci tt c ci xu v trong ci xu n c ci tt l vy. Tr v li sinh hot thng nht ca cha nm nay trong ma An C Kit H cng nh mi nm; ngha l t sng sm qu Thy, qu c, qu ch dy v ng 6 gi km 15 pht l mi ngi vn tp ni T ng l T. Sau ln chnh in ngi thin 15 pht. Nay th qu ch t h canh c ri, ti khng cn phi h na. Sau tr tng thn ch Th Lng Nghim v kinh hnh nhiu Pht. n 7 gi nghi l xong, c ch no c phin trc nht phi lo nu dn cho trong ngy th phi c mt ni nh bp sa son. 8 gi sng tt c i chng u dng sng chung. T 7 n 8 gi sng l gi vit sch ca ti. Nu bui sng c th gi, ti vit tip t 9 n 10 gi ri. C rng r v u n mi ma h nh th, m cho n nay ti c 25 tc phm ri. D nhin sch ti khng hay so vi mt s tc gi ni danh khc; nhng n l nhng t liu sng v nhng g c tn ni y lng, ti em phi by cho mi ngi c v hiu cho mt ngi tu, ch n gin c th thi. Cu: "C cng mi st c ngy nn kim", ti vn thng hay ng dng vo cuc sng ca mnh l vy. T 9 n 10 gi 30 sng c lc qu ch Sa Di phi hc lut, qu v khc th chun b cho bui qu ng. ng 11 gi ch Tng Ni dng ng trai, sau i kinh hnh nhiu Pht. Nm nay c thm phn nh chung trng bt nh vo lc ch Tng ln chnh in, cho qu ch quen dn vi vic x dng chung, trng ln. Trc 11 gi c mt ch ln chnh in cng Ng na. 12 gi tra l gi ca cc ch Sa Di Th Gi v nhng ngi gip vic dng tra. Sau l gi ch tnh cho n 2 gi chiu. T 2 gi 30 n 4 gi l gi hc. Vo cui tun gi hc ny khng c; nhng thay vo l cc gi thuyt ging trong cc bui Th Bt Quan Trai. 5 gi chiu c bui cng phu chiu, tng Di , Hng Danh v Th Thc. n 18 gi 30 dng ti bng cho nh v 20 gi tt c ln chnh in l kinh i Bt Nit Bn, mi ch mi ly. Kinh i Bt Nit Bn gm 2 quyn, chng 1.500 trang. Cha Vin Gic sau khi l xong kinh Php Hoa, cng mi ch mi ly, cui nm 1995 bt u qua ly kinh i Bt Nit Bn. n hm nay, cui thng 6 nm 1998, mi c 200 trang, m mi bui ti thng ly t 250 n 300 ly. C l kinh ny phi ly tt c trong 15 ma h mi xong. S d ti pht nguyn ly nh th, v thy bao nhiu ngi ln tui i cha mun l mt l cng khng trn vn; nn ngh

ti gi nua, tui tc v v thng nn mi pht nguyn nh vy v nm nay pht nguyn lm Trung Tm Dng Lo, cng v thy nhiu ngi ln tui sng c n trn x ngi, nn phi c mt ni gn gi cng nh an i nhng bc cao nin; nn mi bt u cng vic to ln v cc nhc khc. Tt c cng ch khi i t tm nim sanh ca ngi xut gia m thi. V cuc sng ca ngi Tng s l: "Nht bt thin gia phn C thn vn l du K vi sanh t s Thuyt php xun thu" Ngha l: "Mt bt cm ngn nh Mt thn mun dm xa Ch v s sanh t Thuyt php ngi qua. n gin nhng kh thc hin v cng. n 21 gi 30 l xong l. Sau l gi t do ca Tng chng nh n bi, tm ra, git gi v.v... Tip theo l ch tnh tip tc ngy hm sau. Trong ma an c kit h mi nm 3 thng ti Cha Vin Gic, Tng chng v c nhn ti u thc hin nh vy. Ngoi ra 9 thng khc trong nm, mi ngy ch cn li 2 thi cng phu sng v chiu v cc lp hc c xp vo bui ti. V ban ngy c nhiu ch phi i hc ti i Hc. Cuc sng ca ngi tu hnh c nh th m thong th tri i v cng phi gip cho mi ngi trong vic lm l ci hi cho cc Pht T ti gia, gii quyt nhng kh khn ni ti ca gia nh v vic cht ca mi ngi con Pht, l ng nhin l qu Thy qu C hin din ngay t lc cn bnh hon ti nh thng kia.

Ti l mt ngi m hay gn gi vi ngi cht khng t. V l mi ln c ai cht, gia nh u gi v cha nh qu Thy i m. Trc ht l ci cht ca ngi thn, nh c ln ti k trong tc phm "Git Ma u H" c Cha Khnh Anh ti Php xut bn vo nm 1979, v s ra i ca thn mu ti v nm nay cng l k nim 100 nm ngy sinh ca thn ph ti, ngi cng mt i t nm 1986. Ti ra i khi ngi 50 tui v l a con t trong gia nh; nn cng c nhiu phc duyn khi i vo con ng o. Ngi sinh nm 1898, tc nm Mu Tut, nm nay 1998 l nm Mu Dn. ng mt trm nm. Mt trm nm trc ti qu hng x Qung ca chng ti, triu nh nh Nguyn ti Hu, lc by gi vua Thnh Thi ang tr v, sc phong cho dn x ny l "Ng Phng T Phi". Ngha l 5 con phng cng bay mt lc. Con chim phng hay phng hong l mt trong cc cha t ca loi chim, p nht trn gian ny v c lc T Hy Thi Hu cng ly biu tng ca con chim Phng Hong lm quc huy cho triu nh ca mnh. L do l t Qung Nam ra Hu thi c 3 v u Tin S, trong c ng Phm Liu, v 2 v u Ph Bng, ging nh Cao Hc ngy nay. C mt nc ch c my ngi u m Qung Nam c 5 ngi u u khoa Mu Tut y; nn ngi Qung Nam cng thng hay t ho l x ca Vn Hin, ca ngn nm vn vt, ch c ti l ngho hn cc x khc trong nc m thi. Ngho nhng vn t ho rng: "t Qung Nam cha ma thm Ru hng o cha nhm say" Qung Nam khng bit c ch c ru hng o khng? Ch cn ru lm t go th chc chn c ri. V y l x nng nghip m. Ngi Qung Nam li qu, t c ngi no lm nn nghip ln, m phi xa qu mi to dng c cho x s ca mnh mt gi tr su thm ca ni tm. V th vn c Phan Khi, Bi Ging. V cch mng c Trn Qu Cp, Trn Cao Vn, v Pht Gio c cc v Cao Tng thc c nh Hng Hi Thin S v Vnh Gia i S v.v... v ngy nay ngoi quc cng c nhiu ngi con ca x Qung ang gy dng nghip ln. Quyn sch ny c vit nhm lc k nim 100 nm ca ph thn v 50 nm ra i ca tc gi; nn c nhn ti cng mun nhn y hi hng phc bu ny ln 2 bc sinh thnh qu vng v nguyn cu cho nhng n c sanh thnh dng dc cao dy y c n p trong kip hin ti ny, kip lai sinh khc c nh gnh tang bng.

Mi nm B Ni V Cng Ha Lin Bang c ti tr cho ti xut bn mt quyn sch, k t nm 1981 n nay, gn 20 nm ri, cn g na. n y xin nguyn khc ghi v ngha c cao p ny chc nm thng tri qua khng bao gi mt ni tm thc ca mt ngi lun lun mong mun n n ngha tr. Ti cng mong rng tp sch ny s c dch ra ting c. V l ngi c lm quen t nhiu vi vic sng, cht, ti sanh qua Pht Gio Ty Tng; nhng vi Pht Gio Vit Nam v cc x Pht Gio Chu khc hu nh cn xa l. M khng ring g ngi c, ngay c ngi Vit Nam cng t khi lu tm n s cht. V ngh rng mnh cha cht; nn cha lo. Nhng u c ai ng rng: ai sinh ra ri cng phi cht ht. Thc t ny li hay ph phng v tri ngc, v ai cng ch ham sng ch rt t ngi lo chun b cho s cht c. Mt ngy n cm 3 bui, ung nc, dng in, gas, si, o mc, ht th khng kh ca t tri v.v... Tt c u l n ngha ca chng sanh v mun loi, khng nn hoang ph. V tt c u phc v cho tha nhn v mang s li ch sng chung v cng chia st vi nhau nhiu bn phn. Cng nh con ngi th cn O2 v cy c cng phi cn n CO2 l vy. Ci ny sng nh vo ci kia v ci kia tn ti c l nh ci ny. iu ny cng rt hp vi thuyt nhn duyn ca nh Pht. B Ni V Cng Ha Lin Bang c gip cho chng ti ra mt quyn sch gm 2 th ting Vit v c mi nm. C nh th vn ha ca Vit Nam, c bit vn ha ca Pht Gio mi c c hi tn ti ni mnh t t nn ny. Nhng ngi t nn sng ti Cng Ha Lin Bang c ny, mt mt phi hi nhp vo i sng vn ha, phong tc ca x c v ng thi ngi t nn cng khng c php qun ngn ng m ca mnh. V nu qun phong tc tp qun v tn gio cng nh vn ha ca mnh th ngha hi nhp vo x hi mi khng cn na. iu y b ng ha ri. Nm ny l nm th 20, B Ni V c gip cho ngi Pht T Vit Nam t nn ca chng ta nhiu lnh vc khc nhau ca vn ha. Xin chn thnh cm n s quan tm ca chnh ph n ngi Vit Nam ca chng ti ti y v ng thi ngi t nn cng hin dng nhng tinh hoa vn ha ca dn tc mnh, c bit l vn ha ca Pht Gio, nh mang mt bng hoa mi l, p khc trng vo trong mt vn hoa khc, vn p ri, s cn p hn na. iu y c l cng khng ph cng lao kh nhc m

chnh ph c gip cho ngi t nn Vit Nam hn 20 nm qua v mong rng n ngha y vn cn tn ti mi mi. Cho n gi ny, vit sch hay bt c vit bi g, ti u vit bng tay ln giy bn tho, ch khng dng Computer. V y ch l thi quen. i khi s dng t tng ca mnh b chi phi, do hay dng bt vit, hn l nh my vo my. Nhng vit phi l loi vit c bit, mc long, nh. Khi vit khng cn phi dng sc nng ln vit v c nh th mi vit c nhiu hn, dng t tng cng lin tc nh th m chy mi, chy mi. Sau mi cho nh my, sau khi nh my, ti li sa li mt ln na v sau mi cho dch ra ting c cng nh trang tr v xem li ln cui trc khi lm phim. Ch vit ca ti tng i kh c, tuy nhin Ch Sanh v Ch Nga quen nn cng khng gp nhiu tr ngi my. Nu ai l ngi ln u c th ti, c l s khng c c ht. V l khng c th gi vit chm v s dng t tng b ngng ng, nn phi vit nhanh. V vit nhanh nn ch xu cng l chuyn bnh thng. c Th nm nay cng c gng dch sch ny ra ting c gii thiu vi ngi c v ci nhn ca mt ngi Pht T v s sng v s cht qua cc nc Pht Gio ng Nam m lu nay h cha c c hi lm quen. Trnh by, trang tr, in n do anh Nh Thn v cc anh em cng qu Thin Nh, Thin Lai thc hin. T khi vit mt quyn sch, n khi in, ng v ct thnh sch, thi gian t nht cng mt t 6 thng n mt nm, ty theo dy mng ca sch. Nhng tu trung phi cn mt thi gian t nht l nh th. Tt c nhng n ngha y, ni thm tm ti bao gi cng ghi nh mi. V khng c nhng tr duyn ny, chc chn rng tc phm s khng c ra i v c gi s khng c c hi hiu bit thm mt vn , nhiu khi cng khng phi l v b. Chim bn ngoi ang ht, mt tri ang dn ln cao. Ni ni tm ca mnh cm thy c mt ci g i thay. C l y cng l mt trong nhng vin nh ca tm thc v mong rng nhng trang sch tip theo s phi by ht mi kha cnh ca vn , c gi c mt ci nhn tng qut hn. Nu c nh vy qu l ch li cho c ngi vit ln ngi c.

Mong lm thay. Tc gi cn bt Vit ti th phng Cha Vin Gic vo mt sng ma h nm Mu Dn 1998 ---o0o---

Chng I.Nhng mu chuyn lin quan v vn i u thai

Sut 49 nm thuyt php sanh, c Bn S Thch Ca Mu Ni hong ha khng ngng ngh. Ngi i khp min Trung, Nam n ging php v ngy nay sau 25 th k tri qua, mc du Ngi th tch Nit Bn; nhng php m y vang vng khp mi ni mi chn ci Ta B ny. Tht ng vi ngha "Hy t mnh thp uc ln m i". l li dy ca c Pht trc khi th tch Nit Bn. Khi c Pht cn ti th, Ngi l mt bc gio ch v khi Ngi tch dit i ri, khng c mt gio ch khc thay th vo v tr ca Ngi, ch c gio php, mi l bc Thy ca tt c chng sanh, cn Tng on cng nh C s l nhng ngi hnh tr gio php y. Nu ai thc hnh ng n qua vic nghe thy, suy ngh v hnh ng theo s hiu bit nhn thc ca mnh, th gio l y chnh l mt cht liu dng sinh trong cuc sng hng ngy khi cn sng, cng nh s mang theo khi qua bn kia b gii thot. c Pht v chng sanh v khai ng mi vn trong cuc sng. T s kh cho n con ng dit kh. T s tm ra nguyn nhn, ri n dng thuc gii nh hu cha lnh cn bnh tham, sn, si ca con ngi vn c ci gc t trong v lng kip. Ngi cng ni v v thng, kh, khng, v ng, v tng, v tnh v Nit Bn sanh t. Ngi ni v nhn duyn, v lun hi, v gii thot sanh t. Ngi ging v k nhng cu chuyn v tin thn ca Ngi lc cn thc hnh hnh B Tt. C lc Ngi cn trong A T a ngc, c lc Ngi u Sut thin cung. C lc Ngi lm con nai, c lc Ngi lm con chim. C khi Ngi lm Vua, c lc lm

Thi T; nhng hu nh bao nhiu vai tung trong 6 no lun hi, Ngi u ng vai thin nam t, hu nh v khng khi no Ngi ng vai mt ngi c, m tt c u hin lnh, c hnh, chn tu theo mi vai tr m Ngi th hin ni chn Ta B ny. C khi Ngi k chuyn Ngi vi Cng cha Da Du La v nhn duyn tin kip. C khi Ngi nhn thu sut qua tam gii v v v lng kip v trc nhc li nhng s lin h gia Ngi v Ngi X Li Pht hay Ngi Mc Kin Lin hay B t a, hay A Nan, hay Di Mu Kiu m Di, hoc Vua Tnh Phn v.v... Qua con mt tr tu sau khi chng o c Bn S Thch Ca Mu Ni Pht gii thiu cho tt c chng sanh th gii Ta B ny nhiu th gii khc, nhiu cuc i khc, m vn b mn v minh che khut; nn chng sanh khng th dng con mt thng tnh v tr hiu bit bnh thng nghe, hiu v thy c. Ngi ni rt r th gii y u; chn kh y ch no; con ngi u thai kip trc v kip sau y l ai; nhng ai c th tin c iu , ngoi tr nhng bc chng thnh qu. Tht s ra trc khi c Pht chng qu cng c nhng bc Thnh ca n gio chng thnh qu, cng ni v lun hi, v ti sanh; nhng nhng v Thnh ny h khng ch li gii thot cho chng sanh. Do vy m Ngi phi i tm mt li gii thot cho ring mnh v a chng sanh ra khi vng lun hi sanh t y. c Pht sau khi thnh o, Ngi ri khi cy b v ni cu ni u tin l: "K l thay, tt c chng sanh u c Pht tnh". Chnh ci Pht tnh ny l ci nhn gic ng; nhng a phn ci nhn y b che lp bi nghip lc v v minh, nn t ai t tm ra li thot, ging nh con nga b che 2 mt, ch c ng thng chy thi v ch cho khi no ngi ch m 2 mt b che, mi thy c chung quanh c nhng cnh l khc. Thng thng chng ta t tri buc mnh vo kh au, tnh i, nghip lc v.v... nhng t ai t mnh ci tri c khi kh au, m ch nh ngi khc m dm v y thc sinh mng ca mnh cho nhng ngi c quyn th y. iu hn sai, v khng ai c th thay cho mnh ci tri khi v minh c, ngoi tr chnh mnh phi ci tri cho mnh qua s h tr ca gio l. C ln c Pht k li nguyn nhn lm sao m vua A X Th li bt hiu vi ph vng ca mnh l vua Tn B Sa La nh th, th y l cu chuyn: "Khi vua Tn B Sa La ln tui nhng cha c con ni di ngi vua, th nh Vua v Hong Hu lo s rng ngi bu y s b trao v tay ngi khc, do vy c Vua ln Hong Hu lun khn cu ngy m mong c c

mt ngi con ni di vng nghip. Mt hm vua nm mng thy c mt v thn nhn n mch bo rng: Trong ni Hy M Lp Sn kia c mt v Tin nhn tu 500 nm ri v sau khi mn kip sng, s th thai ni Hong Hu, n sanh thnh Thi T gip vua tr nc. Sau khi tnh dy Vua bo tin ny cho Hong Hu v b quan vn v triu thn u bit, ai ny u ht sc vui mng v t chnh nh Vua cng vi ty tng vo su trong ni Hy M Lp Sn tm v tu tin y. Qu ng nh vy, khi vua Tn B Sa La n, v Tin nhn kia cng k li rng, sau khi cht, s u thai vo hong gia ca nh vua; nhng vua li nn n, v vua tui gi ri, khng bit cn sng bao lu na chm sc cho Thi T, khi Thi T ra i. V Tin nhn y suy ngh mi; nhng ng thi nh vua cng hi thc mi, nn cui cng v Tin nhn y quyt nh bng ci cht lp tc tm thc ca mnh i u thai v trc khi cht, v Tin nhn y c ni rng: Ti cha ti lc phi cht; nhng v b h khn cu. Vy sau ny a tr c u thai c iu g bt hiu, mong b h khng on trch. Lc by gi vua Tn B Sa La ch mun c con ch khng mun g khc; nn mi tr li rng: Du bt c mi hu qu g, ta cng s gnh chu. Sau khi hai bn ni li y xong, v Tin nhn y kt liu i mnh v thn thc c u thai vo Hong Hu Vi Hy, v vua Tn B Sa La. Ngy li thng qua Hong Hu lm bn; nhng cc v tng s u on rng sau khi Thi T ny c sanh ra s ot ngi vua v git cha, giam gi m. Vua nghe nh th tc gin bo l hy git i; nhng Hong Hu v cng mang nng au nn khng n lng no git khi cn bo thai trong bng m. Hong Hu ch ngh rng, khi sanh, tm cch ng ch khng nm. Lc thai nhi sanh ra ri t trn cao xung s b cht th tt hn l t git. Th nhng Thi T ch b gy ni ngn tay t thi. V chnh ngn tay t ny m cng l u mi ca cu chuyn khi A X Th ln ln, hi nguyn nhn ti sao vi B t a v B t a k r li mi tnh tit xy ra, th l mt s on th bt u vay tr, cho nn ni oan oan tng bo l nh th ...." Cu chuyn cn di lm, di sut c mt i ngi my mi nm lun, khng phi chm dt ni y; nhng iu mun ni quyn sch ny khng phi vic xu tt, lnh d v.v... m iu mun ni y l nhng hnh ng lc cn t nghip v nim lc i u thai n quan trng nh th no. C nhiu ch thuyt cho l khng c lun hi, khng c qu bo. C nhiu tn gio ch trng rng c mt linh hn bt t. Nu tin tng vo Thng s c ln Thin ng. Nu khng, th ngc li. C nhiu ch ngha bo rng: Cht l ht, khng cn g ht c; nhng iu y c tht khng?

Qua cu chuyn ca c Pht va k li trn v qua kt qu ca chng ta vn thng thy hng ngy? Vic v Tin nhn i u thai m mang mi hn cu, rng cha n lc cht m phi cht. Do vy mi c oan oan tng bo vi nhau. y l im hnh nghip chnh m thuyt lun hi ca o Pht ch v rt r rng, nhng t c ngi lu . V khi sng, thch tranh danh ot li, a dua nnh, u tranh, khen ch th tc. Tt c u ch v t ng v c nng niu bn ng chiu chung theo thi h tt xu ca mnh, t khi n sau khi cht s i v u v du c n gi pht cn t nghip i chng na cng t c ngi lo s. n khi i u thai vo mt chn no trong 6 no lun hi, lc y mi bng tnh, th tr qu ri. Ci nhn sn hn s ra ci qu sn hn. Ci nhn t bi s gt hi ci qu t bi. Ci nhn tham lam s gt hi qu keo kit. Ci nhn hiu hnh s gt hi c ci qu sng m m hnh phc trong gia nh. Ci nhn st sanh s gp ci qu thng hay au m v cht yu. Ci nhn trm cp, chc chn s b ngi khc trm li. Hoc gi sanh vo kip khc s b bn cng, cm khng n, o khng m. Ci nhn t dm s gt hi ci qu l chnh mnh hay v con s em lng lan ch vi k khc. Ci nhn ung ru s gt hi ci qu l tr tu khng c, ti tm m mt, sanh ra i b m n khng c li cn nh bao nhiu ngi khc. Ci nhn m thc, chi bi s ra ci qu gia nh ca mnh b ln xn khng yn. Ci nhn gin hn s sinh ra ci qu si m ngu mui. Ngc li nhng nhn v qu xu bn trn, chng ta c th thy c nhng nhn v qu tt nh sau: Ngi a phng sanh v cu mng sng ca k khc th ci qu ca ngi y s gt l kip ny hay kip sau c sng lu v t hay bnh hon. Ngi hay b th gip ngi th ci qu ca kip ny hay kip sau c giu sang vinh hin. Nu n ng hay n b sng mt i sng c hnh, khng lan ch th i ny hoc i sau s c tng mo trang nghim, khi gp, ai ai cng knh mn. Nu ngi lun lun ni li chn tht th hin ti v v lai lun lun c ngi khc tin cy. Nu mt ngi khng ung ru th tr tu dn dn sng t. Trn y l mt s nhn tt v qu tt; ng thi cng c mt s nhn xu v qu xu. C nhng loi nhn gy ra trong i ny, kt qu s gt hi ngay trong hin ti; nhng cng c nhiu loi nhn gy ra trong i ny m i

sau mi gt hi v cng c nhiu loi nhn gy ra trong i ny m nhiu i sau mi gt hi. Cng c lc nhng g ang hng trong hin ti l ci qu gieo trong i trc, hoc tt hoc xu. Ci ny lm nhn cho ci kia. Ci kia lm nhn cho ci n. C nhiu khi ngi ta ngh l tri ngc nhau; nhng trn thc t khng phi vy. V d c ngi trong i ny ch lm ton l chuyn lng thin; nhng lc no cng gp nhng chuyn kh au phin no. Do khng tin nhn qu ca nh Pht; nhng trn thc t phi hiu rng: Du cho ngi y trong hin ti c lm thin nhiu; nhng ci nhn trong qu kh lm vic xu, c; nn trong hin ti phi tr qu xu trc, mc du vn lm thin. Hoc ngc li c nhiu ngi sng trong i ny tn c, v tm; nhng h lun lun giu sang vinh hin. C ngi cng bo rng lut nhn qu ca nh Pht khng ng; nhng trn thc t phi hiu nh th ny. S d ngi ny hng c qu lnh l do i trc hoc nhiu i trc na gy nhn lnh; nn hin ti ang hng qu tt, mc du h ang lm nhng vic xu. Ni cho d hiu, ta c th tm tt nhng vic trn nh sau: Ngi nhn hu nhng vn gp tai ng v nh ngi b tin trong ngn hng nhng cha sinh li. V tin li c tr vo vn mn trong thi gian qu kh. Ngc li ngi c vn gp chuyn lnh, v nh ngi tin trong ngn hng nhiu nm, by gi ch lo hng li, do vy m sung sng; nhng khi hng xong, khng lo tu phc tip th qu xu s n thay th vo . y mi chnh l nhn qu m o Pht hay c Pht mun nhc n cho chng ta hiu hnh tr. Cu chuyn th hai cng xy ra ti n . y l ni dung ca cu chuyn: "C mt cp v chng ngi B La Mn sinh c mt ngi con trai. Khi con khn ln, cha m mun con tu hnh thanh tnh v tr thnh mt gio s ca B La Mn gio. Cu con trai c gio dc trong mt mi trng rt tt v d nhin cu ta c nhiu c hi hc hi qua kinh in v sch v tm hiu nhng iu chn thin m; nhng ci hc ca cu ta khng dng li , cu cn mun hc hiu xa hn na. Do vy m cu ta c cho n hc vi mt Gio s B La Mn khc danh ting trong lng. Khi n hc, cu ta rt chm ch ngi thin, luyn ni tm, qun chiu ngoi cnh v.v... chng bao lu cu ta thng sut kinh s ca B La Mn gio, nn Thy dy hc li cho v nh. Khi v n nh cha m cu ta han hi iu v s hc vn cng nh s tin b ca ni tm. Cu ta t t tr li thng sut. Cui cng b m hi cu ta rng: M thy con nhc qua nhng loi kinh con

hc; nhng con hc v loi kinh tnh yu cha con? Ngi con nghe th mi hi li m mnh rng: - B c b kinh sao m? sao con khng nghe Thy con ni? - Lm sao khng c c. C l Thy con cha dy cho con . Thi con hy ngh y vi ngy v hy tr v li ni Thy con, hc nt b kinh y i. Sau khi hc xong, con hy tr v li y vi cha m. Ngi con vng li m, li mt ln na khn gi ln ng. Khi n nh v Thy c, ng ta ngc nhin hi ti sao cn tr li y. V nhng loi kinh cn bn ng ta dy ht ri. Cu ta tnh thit trnh by vi Thy mnh rng: M cu ta bo phi tr li y hc nt v b kinh tnh yu mi xong bn phn. Thc s ra th khng c b kinh no gi l kinh tnh yu ht c; nhng nu cu mun, thi th ta s dy cho. Nguyn l v Thy B La Mn ny c mt ngi m gi 120 tui. Ngy ngy ng ta sn sc cho m rt chu o. No tm git, ra ry thn th cho m, t cm, hu cho khi tri gi tr tri. Tt c u ch v m v l mt tnh thing ling mu t; nhng khi nghe ngi hc tr ny mun hc v kinh tnh yu nn ng ta mi bo rng: - M ta gi 120 tui, ta vn thng chm sc hng ngy. Ngi hy thay ta tm ra, bng m m ta, thay th ta hc hi v b kinh quan trng ny. - Khng c g kh khn c. Ngi hc tr tr li th. Ri cu ta ngy li thng qua lm cng vic ca Thy mnh lm cho b lo. Mt hm lo b phng phu k bn tai cu hc tr ca con mnh, b ta ni rng: Ta yu ngi. Khi mi nghe n , ngi hc tr chon vng mt my. V mnh ch xng vai chu con thi, lm sao c th ngh n vic y. V li b ta qu gi, lm sao c th ni chuyn yu ng nh vy c. Ngi hc tr s st v tr li rng: - Con u dm th. V l con cng ch lm mt bn phn thi, con thay th cho Thy ca con m. - Khng sao c. B lo bo th.

- Nhng Thy con th sao? mt mi no con gp Thy con. - Khng sao c. Con hy git quch n i. - Nhng ngi y l Thy con m. dy cho con nn ngi nh ngy hm nay. - C sao u, git i l yn chuyn. Nu ngi khng git th ta s git con ta. B lo tr li trong s phu pho nh th. Ngi con l mt ngi liu o v bit rng cn c ca m mnh v nghip lc chiu cm nng n v tnh yu nh th, nn ng ta mi bo cho ngi hc tr rng: - Con hy ly mt tri b tht trn gi lm ci u ca ta v hy vo vn cht mt cy chui, gi lm thn hnh ca ta, cht hai tu l gi lm 2 cnh tay ca ta. Xong u em nhng vt ny ln trn ging ca ta, ph khn chiu li nh ta ang ng bnh thng, sau hy ra bo cho ta bit. Sau khi lm xong, ngi hc tr bo cho Thy mnh bit v Thy cng cho ngi hc tr bit rng cng chnh hm nay m ta s cht v tm thc y s di u thai vo 6 no lun hi do ch i m ra. Ngi hc tr tr li ging b lo. B ta hi cu hc tr rng: - Th con ta u ri? - Tha b, Thy con ang ng trn ging. - Ngi hy ly cho ta mt ci ba. - Ly lm g vy? - Th ngi khng git n, ta phi git n chng ta c tnh yu, khi s d ngh. Ngi hc tr ing hn; nhng cng phi i tm ci ba cho b lo. B ta b li ging ngi con v dng ht sc bnh sinh ging xung c ca

ngi con. Khi y khc chui t ngang. B ta cng va tt th. V Thy B La Mn mi bo ngi hc tr rng: l kinh tnh yu vy. Qua cu chuyn ny chng ta thy c nhiu kha cnh khc nhau. Kha cnh th nht l kha cnh v nghip i. Khi yu th chng lun g gi tr. V nghip i l nghip chnh trong 12 nhn duyn ca nh Pht. T V Minh cho n hnh, thc, danh sc, lc nhp, th, xc, i, th, hu, sanh, lo, t. y l 12 mc xch. Mun on v minh khng phi d. V tr tu u c m on v minh. Ch c i l d on nht. Nhng nh trn ni, nghip i khng n thun. Tuy khng c hnh hi nhng n tri buc bit bao tao nhn mc khch. V th Tn , mt thi s Vit Nam ni v ci tnh nh sau: "Ci tnh l ci chi chi Du chi chi cng chi chi vi tnh a tnh l d mc vo g cho ra Kho khuy ngi mt gic thin ma Tri buc k ho hoa bit my gi ngi nm thin c dy Li a hn mng ng canh i..." Ngi cht mt ngn nm di m m khi nghe v ch tnh cng lm ngm ngi dy. i! y mi tht l tnh yu v i nghip. C ai liu ng c chng? Hay bao nhiu ngi ra, ri cng c lm k ang pht nguyn li vo tr n xa v gy n mi. Kha cnh th hai, iu c bit mun ni quyn sch ny l v cn t nghip v s ti sanh. Khi lo b ny cht, chc chn thn thc ch ngh n chuyn yu ng v git hi. Tnh yu khng dng li u c. V nu tm mnh khng t dng li th tui tc no, cng v no, thi im no, th ma lc ny n s quyn r mnh vo cm by ca kh au. Cng ging

nh ln sng in, ci ny pht ra, ci kia thu vo ty theo tng s v ty theo chu k ca mi s vic, th y s ti sanh vo chn no cng n gin d hiu thi. iu quan trng ni o Pht khng phi ch l s hiu bit m cn phi tri hnh hp nht, hng ci tm y i vo no thin v c vt ra khi s sanh t lun hi. y mi l im chnh ca o Pht. n vn ti sinh cn rt nhiu. Ngay c thi c Pht cn ti th hay du cho n ngy nay, ngi n chp nhn mt cch rt d dng v rt ph cp trong dn chng. By gi chng ta i xa hn mt cht na, hng v Trung Quc; ni Pht Gio cng c mt gn 2.000 nm lch s v nhng mu chuyn ti sanh cng rt nhiu; nhng ni y ch n c 2 mu chuyn cn bn m thi. Chuyn th nht k v B i Ha Thng v nhng vic tin on ca Ngi qua con mt tr tu. Chuyn rng: Vo th k th 10 c mt v Ha Thng thng hay ngao du sn thy, i n u cng xin n v ht nhng bi ht kh hiu. Con nt thng hay bu quanh Ngi xem v nhiu khi cn chc gho Ngi na. Nhng khng sao, Ngi vn t bi v mi khi xin c tin hay thc n u ku chng ti n chung. Dn d tr thnh thn thin. Ngi c hnh dng to ln, bng b v trn vai quy mt ci y tht ln cha thc n cng nh dng c c nhn. Mi ln cc tr n Ngi, Ngi u dy chng nim Pht. My ln u, nu tr no nim c nhiu cu Pht hiu, Ngi s cho tin chng. Chng ham nim Pht c tin; nhng sau dn thnh thi quen, khng c tin chng vn nim Pht. Mt hm c mt m ci i ngang qua trc ni Ngi ngi thin. Ngi lin ci nhiu trng khng dt, khin cho mi ngi bo rng: Lo Ha Thng khng. Ngi khng ni chi v ch lo ci mi. on c ngi t m c v thn thin n hi c sao Ngi ci. Ngi bo rng: Ta nc ci cho ci m ci kia. V chng git cha, ci b cho chu. Ngi kia nghe khng hiu v nh Ngi gii thch cn k dm. Lm sao c chuyn git cha ci b cho chu c. Vic y l th no? Ngi ung dung ngi k li s vic: "Ta thy rng chng sanh c mt cng nh m. V l tt c nhng hnh nghip gy ra trong i ny u do v minh che y, khng thy u l chnh, u l t. Nguyn l nh th ny: C du sp ci chnh l b ni ca ch r. V i u thai xa nn khng bit; nhng cng v c n ngha

nhiu i, nn nay li phi lm v v cng ti nh kia, nhn m ci y c git mt con heo. Con heo chnh l cha ca ch r ny u thai vy". Cu chuyn nghe nh hoang ng; nhng l s tht i vi nhng bc gic ng c tr tu. Cn i vi chng sanh v v minh che y th khng th gii thch c. Nu c ni, h cng khng tin. y c th nu ra 2 vn : Vn th nht l sau khi cht, con ngi c th u thai lm ngi tr li m cng c khi lm con vt nh cu chuyn trn din t. Thnh ngi, nu cn t nghip c nhn duyn tr li lm ngi. Thnh vt nu nhn duyn ca cn t nghip n, phi chp nhn nh th. iu ny c lin quan vi cu chuyn chp tng v b l thuc vo ngi thn ca mnh nh sau: C mt v Tng s c mi n mt nh qun tip dn cho vong linh ngi mt. Ti nh qun bao nhiu quan ti u ngang nhau, c tnh cch bnh ng khi cht. Trc mi quan ti c tn ca ngi mt thn nhn d nhn din. Khi gia nh y cng v Tng s vo phng th nht, gia ch thy khng phi, ci v i tip phng th hai. Ti y cng th, mi ngi u ci; nhng n phng th ba, sau khi c tn xong, mi ngi u khc. Ti sao vy? Cu tr li n gin rng: V l ngi thn ca mnh. iu y ng; nhng cn hn hp lm. V chnh ch chp c, chp tng v b s lin h ny m chng sanh c mi mi trong vng lun hi sanh t vy. S cht, tt c u ging nhau; nhng ai lin h mi b kh au. Nu nhn t c Pht v cc bc gic ng, th s kh khng ring cho mt ai; nhng chng sanh v s hiu bit cn gii hn, do vy m vn cn ln hp mi mi ni lc o ny. Cng chnh s lin h ny m lc lm chng, lm cha, lc lm con, lc lm chu v.v... Kha cnh th 2 cu chuyn m ci nhc cho chng ta thy rng: Sau khi cht, con ngi khng nht thit phi tr li lm ngi, m c th lm th. V l tm ca ngi y khi cht, dn cht vo hnh nghip ca th, nn mi u thai lm con heo nh n v cng chnh con heo kia b lm tht lo cho ngy vui ca ch r. Khi c du vui bn ch r, cng c th l tnh thng ca kip trc cn li v by gi bin thnh tnh yu b chu bn nhau m khng h hay bit g c.

Cuc i ny tt c ging nh mt gic mng; nhng nhiu ngi vn khng chp nhn. Nhiu lc ly mng lm tht v cng c khi ly tht lm mng. V d trong m ti chng ta thy nhiu cnh p, giu sang hay ngay c nhng mng c, lc y trong tm rt sung sng hoc s st; nhng khi tnh mng ri, tt c u bnh thng. l m, d cho mn v minh i vi chng sanh. Cn ban ngy i vi chng ta, n ung, ng, ngh, lm vic, hc hnh, yu ng, thi th tnh thng v.v... tt c chng ta cho l tht; nhng trn thc t, i vi cc bc gic ng, n cng ch l gi danh m thi. V ci g cn hnh tng, tc ci y u h vng c. Nu ai ai cng thc c nh vy, chc chn cnh kh khng cn ni th gian ny na; nhng hu nh ngy nay, cn ngc li l khc. Chng ta cho vt cht lm ch tm mnh, sai khin ng ch ny phi lm n l cho mi tin nghi c sung sng; nhng u c bit rng, chng s la chng ta i vo con ng ti li. Cu chuyn th hai c tnh cch cao thng hn, gii thot hn, cng xy ra ti Trung Quc, xin ghi ra y qu v c gi lm tng. Chuyn ny rt ra t quyn "Ty Phng Du K" ca Ngi Khon Tnh Ha Thng. Ngi l mt bc tu hnh o cao c trng Trung Quc. Sut i Ngi n trn ni cao, chuyn tm nim Pht A Di cu nguyn vng sanh. c bit Ngi hay tng kinh Lng Nghim v tr kinh Php Hoa, ch mong c gp c c Quan Th m B Tt. Mt hm Ngi ang nim Pht th c mt Lo Tng n r Ngi ra i, Ngi vng li ra i cng Lo Tng v t t Ngi c cm gic khc l, thn thc ca Ngi bay bng ln khng trung, dng nh khng cn s c gng no na, Ngi ch lm rm nim thn ch. Th l Ngi c n cc tng tri ca ch thin, sau n cnh gii ca tri u Sut v cui cng Ngi n c cnh gii ca c Pht A Di , gp c Quan Th m B Tt qua vic ha thn l mt Lo Tng, a Ngi Khon Tnh v th gii Cc Lc ny. c i Th Ch B Tt v cc v B Tt khc Ngi cng din kin. c bit th gii Cc Lc, Ngi gp n Quang i S v ci tri u Sut, Ngi gp H Vn i Lo Ha Thng. Sau mt thi gian ngn my chc ngy ci trn, Ngi v li trn gian th thy cnh vt i thay kh nhiu, ai cng gi i hng chc tui v hang ng ni Ngi tu, ngy nay cng b chn vi vi cy c. y l cu chuyn c tht do mt bc i Tng Trung Quc thut li. l Ngi Khon Tnh Ha Thng. Khi nghe cu chuyn ny d nhin l c ngi tin v c l cng khng tin; nhng tin hay khng l quyn ca mi ngi. Th m i

c nhiu s tht ngoi nhng s tht ang c. Nu dng con mt bnh thng t c ngi s hiu thu c. Ch c con mt tr tu mi c th nhn r ngun cn c. V Trung Quc, 2 cu chuyn trn tiu biu cho mt vn . Ngha l sau khi cht khng phi l ht, m cn i ti sanh na. Ngoi ra con ngi cng c th sanh v th gii cao hn, nu trong i ny nht tm nim Pht, tr ch, khi lm chung s c vng sanh v nc Cc Lc. Sau y l 2 cu chuyn Vit Nam tiu biu v vic ti sanh. Mt chuyn lin quan vi Trung Quc v mt chuyn xy ra Vit Nam vo u th k th 20 ny. Chuyn k rng: Vo nhng nm thng xa xa khi m Vit Nam v Trung Quc cn bang giao cht ch. Lc by gi nh Minh sang h nc Vit Nam, do vy m h bt i rt nhiu ngi Vit Nam ti gii sang Trung Quc xy dng T Cm Thnh Bc Kinh by gi. Ngy nay ngi Trung Quc khng nhc ti ai l Kin trc s ca T Cm Thnh ti Thin An Mn; nhng ngi Vit Nam th lun t ho rng: l mt ngi Vit Nam. Trong s nhng ngi sang Trung Quc cng c nhng v Tng s Vit Nam ti gii v khi qua Trung Quc, khng bit v quc th hay v li nguyn, c mt v Tng Vit Nam pht nguyn rng s lm vua Trung Quc. Trc khi v Tng vin tch c bo cho mi ngi bit rng trn mnh Ngi c mt bt son bn tay phi. Sau mt nm nu Hong Hu ng triu mang thai m a tr c mt bt son nh th, th ng l Ngi ti sanh. Qu tht nh vy, sau khi sanh Hong T, mi ngi trong cung cm u n nhau bit rng: Thi T c im l nh th. V Hong T y sau ny ln lm vua ly hiu l Cn Long. Cu chuyn ny thc h th no th khng r; nhng qua mt li nguyn ca mt v i Tng. Vic y tr thnh s tht. iu y chng t rng, qua con mt tr tu chng c ca v S ngi Vit Nam, bo cho mi ngi bit l vic g s xy ra mt nm sau . Nu iu y sai, hn vic y tr thnh thu dt; nhng iu y ng. Vy chng ta c nn tin chng? Cu chuyn th 2 xy ra cho mt ngi n b Vit Nam ti tnh M Tho. Cu chuyn c chnh ng s k li trong quyn sch "C Ba Cho G", nh sau:

Bnh sinh b ta lm ngh bn cho g. Mi sng sm b ct c g, nh lng, luc g v sau l nu cho. on mang ra ch bn, n tra hoc x b li i mua g, ngy mai cn lm tht tip, em ra ch bn na. C th v c th, ngy li thng qua b sinh sng vi ni cho g. Sng mang cho ra ch bn, chiu quy gnh v. Mt hm n b b bnh tht nng, thn th yu ui, thn thc b vua Dim Vng v qu s dn i xung nhiu ca ngc khc nhau. n u b cng b nhng con g n i mng. Nhiu ni cn c qu d mun hi mng b. Sau khi i ht 9 tng a ngc v nhiu ca ngc khc nhau, b hi hn lm nn mi pht tm lm lnh lnh d v quyt cha b mi li lm. Do vy m thn thc ca b tr li dng th, nhp vo hnh hi ang nm thoi thp trn ging bnh. Sau thi gian tnh dng b nh li mi chi tit ca cu chuyn trn, b thut li cho mi ngi bit v chp thnh mt quyn sch vi ta nh trn, din t nhiu ca ngc i qua v nhng hnh pht sau khi cht. y cng l mt cu chuyn c tht; nhng khi k ra cng t ngi tin. V thng thng "cha thy quan ti, cha l" l vy. M nu c l cho ngi thn, cho gia nh lc ban u, ri chng bao lu li qun i. V nghip thc ca chng sanh bn cht l v minh nn hay qun nhng g c gi l ti li, m cng chng nh nhng g gi l thnh thin ni tm thc ca mnh lu bn hn. Trn y l 6 cu chuyn, 2 cu chuyn xy ra ti n , 2 cu chuyn ti Trung Quc v 2 cu chuyn ti Vit Nam. Mi cu chuyn mang mt mu sc khc nhau. Gii thot c, a lc c. Cao thng c, thp hn c. Thnh thin c m thp hn cng chng phi l khng. Tt c cng u i n mt im chung l: Trc khi sinh ra v sau khi cht i, khng phi l khng c g c, m trong ci khong khng to tng y li c nhng ci v hnh, m chnh ci ny lm nhn cho ci kia tc dng ln nhau, nh lp sng ny chng ln lp sng khc, c th v c th cun trn tri git vo b, ri li li xa hn na tr thnh nhng t sng cao hn, ln hn v lan rng xa hn, lm cho sinh linh y mi mi chm ngp ni ci a ng. Ch c ai mun tch ra khi lp sng y, vn mnh ngi dy, i thng vo i, xy dng o mt cch chn thnh, th k y mi l k thc tnh. K y mi l k ng ni v ng noi theo. ---o0o---

Chng II.Quan nim v s sng v cht i vi ngi Vit Nam

Ngi Vit Nam thng hay quan nim rng: "Sng Gi Thc V". H ch ni n gin th thi. Cu ni ch c 4 ch y bao gm mt trit l su xa ca o Pht. u tin ni v nim v thng ca cuc sng. Sau cho bit cuc sng ny trc c s sng v sau khi cht li cn s sng khc tip tc na. c Pht dy v v thng, kh, khng v v ng; nhng chp nhn li dy y phi tri qua hng ngn nm ngi ta mi hiu v hnh tr c. V mt trit l cao siu nh th khng n gin hi nhp vo mt dn tc ch trong vng mt thi gian ngn m c c. V thng, v cuc sng ny khng chc tht; nn gi l gi. Ch gi y cng c ngha l tm b thi. Gi thn ny ci trn th 10 nm, 20 nm, 50 nm hay du cho n mt trm nm i chng na, cng ch l mt cuc sng tm b thi; khng c g chc tht ht. Nhng sau khi cht, ngi Vit Nam ni chung v ngi Pht T ni ring u mong mun tr v. Vy h s tr v u? y l mt th gii v hnh. C th v li nguyn th ca t tri vn vt, m cng c th v vi Pht, vi Thnh, vi Tin. Hay gn hn na l v vi ng B T Tin. Thin Tng c mt cng n hay cho cc Thin sinh phi thc tp suy ngh rng: "Trc khi cha m cha sinh ta, ta l ai vy?". Cu hi ny khin cho ngi hc o phi p nt v v minh mi c th khm ph ra chn l c. Do vy, ngi bnh dn ch ni chung chung v hiu tng qut thi, ch khng i vo tng chi tit c th. Mi ngi Vit Nam u quan nim rng c mt ci g trc khi cha m mnh sinh ra mnh. Cho nn ngi Vit Nam cng thng hay ni: Cha m sinh con, tri sinh tnh. iu y ng; nhng ch tri y dng ch cho nhng ng ti cao, cao hn trn u ca loi ngi, ch khng nht thit phi l mt v gio ch ca cc tn gio khc. H tin rng cha m ch l mt ci nhn tc hp sinh ra mt ngi con vi trn vn vc dng, hnh hi; nhng cha m chc chn rng khng th sinh c tinh thn ca ngi con c. M ci tnh y, chnh l mt s ti sanh ca mt kip lun hi no . S sng ca chng ta ging nh mt ci bng n. Bng n y c nhiu hnh tng khc nhau nh di, ngn, trn, vung. Hoc gi c nhiu mu sc khc nhau v sng cng c nhiu khc nhau; nhng n mt hm no

bng n ny b h i v mu sc cng phai nht v tri qua thi gian nm thng x dng. Nhn li thn th ca chng ta cng vy, u c khc g nhng bng n kia. C ngi c thn hnh cao, c ngi thp, c ngi p, c ngi xu v.v... nhng tt c u l thn th ca mt con ngi. Bng n h cng c ngha l thn th con ngi phi mt. Nhng chc chn mt iu l dng in vn cn tn ti cng nh tm thc khng th mt hn i c. V l, nu thay mt bng n khc th bng n li sng. Cng nh th y khi tm thc va chm vi s c mun ca i phng, tm thc y s nhp vo v tr thnh ci i tng s c tip tc, c th l ngi, c th l ng vt, m cng c th sinh ra vo nhng th gii khc ngoi con ngi. Tt c u do nhng nguyn nhn ca chng ta t to t kip ny hay kip trc m thi. Nh vy c th ni r ra rng: Khng ai t sinh, m cng khng ai t dit c. Tt c u l thuc vo nhn duyn ca mt vic hay mt s vic. V l y m c Nguyn Du cng din t trong truyn Kiu rng: "C tri m li c ta Tu l ci phc, tnh l dy oan" Ta sng y gia t tri bao la ca th gii, ta l mhn chng ca mi vt, ta cng c th cao thng, m ta cng c th yu hn nh bao nhiu sinh linh khc. Ch c con ng tu tm dng tnh mi l con ng phc c. Ngoi ra nhng chuyn tnh lm cm ca th gian u l nhng si dy oan tri ct cht cuc i mnh vo nhng ni kh trin min khng li thot y. Du cho l mi tnh vng gi ca vua cha hay mi tnh ca nhng k lng t khng nh khng ca i chng na, tt c cng ch l nhng si dy oan nghit ca cuc sng m thi. Nhng i my ai c toi nguyn vi cuc sng ca mnh? bt c mt hon cnh no, mt a v no trong x hi i chng na, h cng khng tha mn. Nu nguyn c khng thnh, h m ra trch tri, trch ngi; nhng cha ai t trch mnh thy rng vic g cn phi lm ngay. Bi th trong truyn Kiu c Nguyn Du cng kt lun cho tc phm ny bng th di hn my ngn cu theo tinh thn tam gio Pht, Lo, Khng, nh sau: " mang ly nghip vo thn

Cng ng trch bi tri gn tri xa Thin cn vn ti lng ta Ch tm kia mi bng ba ch ti Li qu gp nht dng di Mua vui ch c mt vi trng canh" Ngi no bit an phn vi cuc sng ca mnh v ngh rng kt qu ca s sng ngy hm nay l do chnh mnh gy to t nhiu i nhiu kip, th ngi y s an lc m tip tc on hnh trnh cn li. Nu k no khng bit chn l ny, du c sng trn nhung la, vt cht d tha, h vn cm thy thiu v thy au kh nh thng. Chng ta khi gp hon nn, hay trch tri, trch ngi, nhng rt him ngi t trch mnh. Cu ny c ngha l hy t qun chiu ni tm ca mnh y. Phi nhn vo bn trong mi bit mnh l ai, ch c nhn mi bn ngoi th ch hiu ngi khc m s khng bao gi hiu mnh ni. Ci cn lnh y sn c ni tm ca mnh ri, khng nn chy i tm kim ni no xa xi na. Du ngi no c lch lm trn chin trng hay thng trng, kch trng i chng na, n mt ngy no cng phi gc kim t quan thi. Ci ti thao lc n c gii hn ca tui tc. Cn ci tm n li thay i qua rt nhiu giai on ca cuc i, ngay c trc hoc sau khi sinh ra. Do vy m hy lo tu sa ci tm ny. Nguyn Cng Tr, mt v tng, mt nh th ln ca Vit Nam sau khi th nghim cuc i, ng ta a ra c nhng t tng sng nh sau: Tri tc tin tc i tc h thi tc Tri nhn tin nhn i nhn h thi nhn Ngha l: Bit , i , ch s khng bao gi Bit nhn, i nhn, ch nhn s khng bao gi nhn.

y l t tng ca Nho gio nh hng vo tm trng ca s phu cng nh nhn dn Vit Nam trong cuc sng hng ngy. Ngi no bit tc bit sng. V ci mong cu khng bao gi c ci cui cng. T tng ny ca Nho gia cng tng hp vi Pht Gio. Do vy m o Pht khi c truyn vo Vit Nam c dn tc Vit Nam chp nhn mt cch d dng. Nhn v cc x c i sng vt cht tn tin nh u Chu v M Chu, t chng ta cng c th nhn qua tn cc x ngho nn ca Phi Chu hoc mt phn t ca Chu. So snh gia ngi ngho v ngi giu cch sng v nhn cch ca con ngi nhng ni y ra sao? Ti M Chu v u Chu ngi ta c mt cuc sng y v vt cht, nu khng ni l d tha; nhng con ngi c hi lng vi hin ti khng? Mi ngi u i tm ci g li ch hn, sung sng hn, giu c hn, tin nghi hn v.v... nhng tt c cng ch cung phng cho tm thn t i gi hp ny m thi. Trong khi th tm hn h hu nh rng tot. Nim tin v Tn Gio bp bnh, tm tr b ri lon; nhiu cuc t st xy ra, lun l o c, hc ng b suy i mt cch trm trng. l ci gi tr phi tr, khi con ngi phi sng theo sng vn minh ca vt cht. Nhn v cc dn tc i kh khc ca Phi Chu hoc mt vi nc ti Chu, chng ta thy h kh s v vt cht ; nhng lc no trn mi ca h cng n mt n ci khoan dung, lng; trong khi ti u M tm nhng n ci nh th rt l him. Mc du h ngho v vt cht; nhng ni tm ca h rt phong ph. V trong h cn cha ci g c tnh cch uyn nguyn thuc v t tri vn hu. Ngi Vit Nam cng kh au khng thua g cc dn tc trn th gii. Sut gn mt th k th 20 ny, ngi Vit Nam b cht bi chin tranh chng 11.000.000 ngi, ng thi cng sanh ra gp 3 hay 4 ln th th. Ci kh v vt cht v c tinh thn li tng ln nhiu ln hn na; nhng ngi Vit Nam cng phi bit qun i qu kh m sng. Nu c nu ko li qu kh, chng khc no i tm mt vt, bit rng khng th no tm c; nhng vn i tm. l iu v ngha vy. Trong nhn gian Vit Nam cng c mt quan nim sng rt n gin l: hin, gp lnh. Cng ch 4 ch nh "Sng gi Thc v" nh bn trn trnh by; nhng y l mt trit l sng ca dn tc. V nu trong i trc hoc i ny n hin lnh phc c, th chnh i ny hoc i sau s gt hi c nhng thnh qu tt p v mi mt trong cuc sng. iu ny n cng ng hp vi cu: Thin hu thin bo, c hu c bo, trong kinh in

ca nh Pht. Ngha l lm vic lnh s c qu bo tt v lm vic c s b qu bo xu. Ngi Vit Nam v c l mi ngi trn th gii cng u hiu nh th; nhng thc hnh ng theo li dy o c ny mi dn tc li c cch lm khc nhau. C ngi v v minh che khut m hnh ng mt cch m qung th li v mnh. C ngi v p lc phe nhm m phi lm nhng iu tri vi lng tm o c; nhng tt c u khng qua ch nghip v lng ham mun ca con ngi khng bit dng ng ch. Cng may l th gian ny cn c hc ng, cn c tn gio, cn c lut php. Nu khng, c l th gii ny s i vo mt cn i nn bin thin ca lch s gh gm lm, cha tng thy xy ra. Nhn v qu kh, con ngi sng ni rng su ni thm. Tuy vt cht khng pht trin kh quan nh ngy hm nay; nhng tm hn ai ai cng thnh thi trong sng, sng ha hp vi thin nhin. Cn by gi cuc sng th thnh qu y tin nghi; nhng nhn qua nhn li mi ngi u sng trn mt hi o c n xa l, mc du l v chng, con ci sng trong mt gia nh vi nhau. H gn nhau trong gang tc; nhng tm thc th xa nhau trong mun vn dm. Trong bt c ngi cha no ca Vit Nam cng u c th ng Thin v ng c. ng Thin c trch nhim ph h, gip cho nhng ngi sng ngay thng trung trc. ng c s trng tr nhng ngi sng ngoi vng php lut v o c. Khi m nn vn minh nhn bn ca nhn loi cha t n nhng s tinh t ca lut php nh ngy hm nay, th t tng thng pht ca cc Tn Gio cng l mt cn cn cng l nghim tr nhng ngi khng i ng theo con ng o c. Ngi Vit Nam sng mt i gia nh, nhiu khi gm c 5 i cng c ng di mt mi nh; nn gi l ng i ng ng. l ng b c, ng b ni, cha m, con ci v chu cht. Sng nh th th hin c mt tinh thn cng hu v d cm thng nhau hn. Chia s nhng kh khn khi mt thnh vin trong gia nh gp phi. V d nh khi au m hay bn vic. X hi Chu, nht l x hi Vit Nam tt c u sng v nng nghip; nn rung ng l chnh. H t canh tc bng sc lao ng ca h sng, nui bn thn v gia nh. C th h xem gia nh h l mt quc gia thu hp. Ni y khng c tin tr cp x hi khi b tht nghip hoc tin tr cp thuc men; nhng chnh con ci ca h l mt ngun ti tr rt di do. H

quan nim rng: Cha m c cng sinh ta ra, khi ln ln ngi con y phi c bn phn i lm lng v phng dng cha m cho n khi gi khi cht v rt t ngi con no Vit Nam m khng lo phng dng cha m. Thnh thong cng c mt s ngi con bt hiu; nhng rt him thy. Trong khi cc x hi u M th ngc li. Ai cng mun sng ring l mt nh, mt mnh, mt xe v.v... tt c u thuc v ch quyn ring, ngay c tin bc ca v chng. Con ci nui ln ln n 18 tui th ra ring. Tt c u trng ch v x hi. Nu a tr y bit lp thn, s thnh ngi. Nu khng, s b h n v l mt gnh nng ca x hi. l gnh nng o c b bng hoi. Cc nh tm l hc ngy nay cng xc nhn rng mt a tr b sa m v mt a tr b sa b, khi ln ln, tnh cm ca 2 a tr ny i x vi m rt khc nhau. V ci tnh thng v nhn cch sng ca m chng, nh hng ln chng rt nhiu. Ni nh th khng c ngha l chung c b mi, m ni ra rt mt bi hc kinh nghim trong s sng hng ngy. Nhng l x hi nng nghip ngy xa, nu trong tng lai x hi Vit Nam pht trin v cng nghip v i sng nng thn khng cn coi trng na, th ci lun l o c y cng chng khc g cc x hi Ty Phng trong hin ti. Nhn chung gia 2 quan im ng v Ty. pha no cng c ci tch cc v tiu cc ca n; nhng nu nhn di nhn quan ca Pht Gio c l d kt lun hn. Ngha l du sng di bt c ch no, hon cnh no, m con ngi khng bit th ngi vn kh nh thng. C th c 2 mt, vt cht v ngay c tinh thn. y xin nu ra mt cu chuyn c nhn gian Vit Nam c lin quan n mi vn trong cuc sng cng nh nhn qu ca Pht Gio ngi c c mt ci nhn c th hn. Chuyn k rng: "C mt gia nh n c 2 ngi con trai, khi cha m sp qua i, cha m ku 2 ngi con n chia ca; nhng ngi anh th mnh ln nn ln hip em v ginh phn ln rung t v minh, ch chia cho em mnh mt tha t nh trn c mt cy kh rt sai tri. V chng ngi anh giu c nh rung t ca cha m li m cn sanh tnh tham lam bn xn; nn chng bao lu gia nh ngi anh li cn

c tin ca nhiu hn. Trong khi ngi em an phn sng vi tha vn ca mnh. Bng mt hm c mt by qu t u bay n u trn cy kh, va n kh va ni rng: "n kh tr vng, may ti ba gang, ng vng n khng ht". V chng ngi em mi ly lm l v hi li chng k cng hn. Chng bo rng ngy mai hy mang n y mt ti nh v cng i vi chng. Chng ng hn, ngy mai ti rung th l qu cng bay n. Chng khnh chng ln, t t bay vo khng trung vi ti ng vng. Chng mang chng n u, chng thy mi l n . Bng chng t t p xung mt hn ni, ni ch thy ton l vng bc v kim cng, chng tha h chn la. Sau khi lm mt ti 3 gang tay, l qu li mang chng v li qu hng c. T ngy y chng n nn lm ra v giu c hn c v chng anh ca mnh gp bi. Mt hm ch du ca chng sang nh chng thm chi, mi thy lm l, ti sao cu em chng giu c n th, c phi n cp ca gia nh mnh chng? hay cu ta trng s? l nhng cu hi c nghi vn bi ch du ca chng. Nhng sau khi hi k cng ngi ch du mi bit c rng, ngi em chng giu l nh cy kh v l qu. Th l ngi ch du v bn vi chng mnh nn n cy kh quan st v lm y ht nh ngi em, bit u li c c hi giu hn em mnh. V chng ngi anh lng nghe by qu ni: "n kh tr vng, may ti ba gang ng vng, n khng ht". Khi nghe vy, ngi v ni tm tham bn vi chng, ti ch 3 gang ng sao c nhiu vng; chng ta nn may gp i ly cho c nhiu. Th ri by qu cng khnh ng anh ca chng i, tri qua cc ni i trng ip, cui cng cng n mt ni n. Ni y ton l vng bc v kim cng. Sau khi lm xong nhng ca qu ny vo ti 6 gang, chng cn tm cch nhn y mnh y ti nhng vt qu gi ny. L qu cng bu li khnh chng v li qu xa; nhng v l vng qu ti, khing n na ng chng khng sc na nn nh th ri chng xung t. Th l chng cht v ca ci li c ngi khc n nh cp. nh v chng ch chng mi cng ra ho mn, mt ngy n v chng cng ra ngi thin c. Trong khi gia nh ngi em sng mt cuc sng hnh phc bn ngi v ca mnh cng nh gia ti s nghip phong ph y". y l mt cu chuyn c tch nhn gian Vit Nam nhng n m mu sc v Tn Gio, nht l vn nhn qu. C ngha l cng tham lam bao nhiu th cng gt hi nhiu kh au by nhiu. Cng an phn bao nhiu th cuc sng cng c an lc by nhiu. Khng tham lam ch k th kt qu s

khng kh au su mun. Nu khng t ch bt s ham mun ca mnh th kt qu li rt ph phng. Cng c mt s cu chuyn khc lin quan n vn lun l o c, nhm nhc nh con ngi nh sau: Sng lm v khp ngi ta Cht xung m ph lm ma khng chng" Cu trn ni v nhn ca s vic. Cu di ni v kt qu ca s vic. Khi cn sng, ngi n b y c mt cuc sng bung th, lng l. Lc lm v ngi ny, lc lm tnh k khc, gy cho bit bao nhiu kh au v s trc nt ca mnh; nhng no u c hay bit. n khi cht, chc chn thn thc khng c i ln ci cao hn ri, m phi i xung. i xung y ch cnh gii kh au hn cnh gii ca loi ngi v ct yu l tr qu ca i trc, nhng g m ng s gy ra. l vic khng c chng con hoc ngi thn bn cnh. y l mt hnh pht thuc v nhn no qu ny trn gian hay ngay c ni a ngc v y cng l mt bi hc lun l rt xng ng cho nhng ngi n b trc nt. Cng c nhiu cu chuyn nghch l trong cuc sng; nhng l s tht trong bao nhiu s tht ca cuc i. l vic: "Cu vt, vt tr n. Cu nhn, nhn tr on". C mt cu chuyn k rng: "Mt ngi hc tr ngho i thi khng u, gia ng gp mt ng Thy tng s. ng ta bo rng: Ti thy tng cu s cht yu, chc sng khng cn bao lu na u. Ngi hc tr nghe vy bun lm; nhng cng lng thng v nh. Khi i qua sng gp mt by kin ang b tri gia dng nc, chng th sinh thy ti nghip, nn vt by kin ln b. on tr v nh trong v t v ch ngy mn s. Chng ch n 3 thng sau, ri 4 thng, 5 thng ri 6 thng; nhng thn cht cng khng n gi chng i. Chng bn tr li chn xa gp ng Thy tng s c. ng Thy y cng ngc nhin, khng hiu lm sao chng c th sng mi cho n ngy nay. Sau chng mi k u ui ngn ngnh nhng vic g chng ta lm trong thi gian my thng trc . ng ra s chng phi cht; nhng nh cu thot by kin kia khi s cht, m mng sng ca chng li c ko di thm ra. Nh vy nh cu vt , m vt mang li s sng cho mnh. Trong khi cu ngi m khng c phc, tri li cn b oan khin na. Nn mi c cu

"Lm n mc on" l th y. V d nh gia Thy Kiu, T Hi v H Tn Hin l mt bng chng rt hng hn v vic ny. Kiu v nghe li khuyn ca H Tn Hin buc T Hi phi v vi triu nh c yn thn v Kiu thy c l v ch ngh n thun l khi T Hi v hng vi triu nh th mi vic s m p; nhng u c ng Kiu mc mu H Tn Hin. Cui cng th T Hi b cht oan v thn phn ca Kiu cng ba chm by ni ni sng Tin ng. Cng c nhiu cch sng khc m ngi Vit Nam vn xem trng danh d hn l ca ci v n ngha i vi h l mt phn quan trng trong cuc sng o c hng ngy nn mi c cu: "Ngi lm n nn qun, k chu n nn nh". Nu lm phc gip ngi, cu ngi ra khi cnh kh au th hy nn qun i nhng g lm. V ch l hnh ng "Thi n bt cu bo". Trong khi k chu n c cu mng c bn phn phi ghi nh sut i. Chu c bit l Vit Nam ngi ta khng tr n bng tin bc, bng mt b hoa cm n, bng mt tm thip nh u M, m l mt cch sng. Nhn cch sng y phi ph hp vi vn ha v o c ca dn tc Vit Nam. V l y m cng c nhiu cu ca dao t Pht Gio m thnh hnh nh: "Du xy chn t ph Khng bng lm phc cu cho mt ngi" "Chn t ph " y c hiu l mt ngi thp chn tng. Nu xy c mt ngi cha, ngi thp nguy nga s nh th nhng khng cu c mt ngi qua cn i kh, cht chc th cng c xy cha y khng bng cng c ca vic cu ngi. V l mng sng ca con ngi quan trng hn ti sn ca ci gp ngn vn ln. Mi ngi ai ai cng s rng sau khi cht s i vo ch xu xa, ti li; nn khi cn sng, ai cng c gng lm nhng vic phc c. V "Hm cht da, ngi ta cht ting" l vy. Cp beo, h si l nhng loi th vt hung d; nn khi cht b ngi ta lt da trang tr hay lm gh ngi v.v... Cn ngi ta, nu lc cn sng m n c c vi con chu, xm ging th khi cht khng ai tic thng u, li cn b chi bi v xua ui na. Ting tt th t ai bit n. Nu c bit cng mau qun i; nhng ting xu th mun i vn cn b nguyn ra. V vy nn trong dn gian Vit Nam cng c cu:

"Ting lnh n gn Ting d n xa" l vy. Vic tt du lm sut i cng khng ht. Cn vic xu, ch l lm mt cht ti li thi, l ta c th sa vo a ngc ri. Cng c nhiu ngi ngh rng khi sng phi nh vo nh ca m c tr; nhng khi cht phi l nm m. V vy c nhiu ngi Vit Nam giu c xy nhiu ngi m ln nh ngi nh lc cn sng. V h ngh rng: Cht cha phi l ht, m cht mi ch l mt s ngh ngi m thi. Do vy m khi cht ngi thn cng cn cng gi nhng n, ung cho ngi cht m lc cn sng h hay thch nhng mn . Nhng cng c nhiu ngi mun che ming th gian; nn khi cht th cng king rt linh nh. Cn khi sng th i x vi cha m rt t bc. Bi vy nn ming i mi mai ma rng: "Sng khng cho n Cht lm vn t rui" Lc sng mi l quan trng, nu lm con, bit hiu , phng dng cha m, y mi l iu hiu tho, tt p. Nu ch cho cha m cht mi khc lc k l, lm m ma cho ln. iu y khng c ngha no c. i vi ngi cht khng hng c g, m i vi ngi cn sng, h thy rng, lm nh th cng ch "che mt th gian" l cng. Mi ngi bnh dn Vit Nam, khng nht thit phi l mt Pht T u quan nim rng: S sng l mt ci g hin nhin; nhng s cht l mt ci g cn tn ti. Bi vy cho nn c Nguyn Du ni trong truyn Kiu rng: "Cht l th phch, cn l tinh anh" l vy. Th phch y chnh l thn xc ny. Thn xc ny c cu to bi bn cht ln. l t, nc, gi v la. Bn s ha hp ny n mt lc no cng phi tan r. t tr v cho t. Nc tr li vi sng h, ao bin. Gi tr li vi thin nhin v la tr li vi hi m. Nhng cn mt ci g linh thing hn na. l tm thc hay linh hn. Ci ny s cn mi. Cn mi khng c ngha l linh hn bt t, m cn mi

v l tm thc y s lun chuyn trong 6 no lun hi i u thai trong vng lc o, ci cao hn hoc thp hn. Do vy m mi khi cng bi, ngi cn sng hay ng trc bn th ngi cht vi rng: Xin ng (b) c, d v.v... sng khn thc thing, v y ph h cho gia nh con chu c mnh gii lm n v.v... Nh vy qu tht cht; nhng vn cn sng. V chnh ngi cht y cn c bn phn phi tr li chm sc cho gia nh phn tm linh kia m. Chc chn l vy. V l trong "Liu sanh thot t " ca Pht Gio cng din t rt rnh r v nhng trng thi trc khi cht, trong khi cht v sau khi cht. Tm thc y vn cn quyn luyn vi gia nh, thn nhn, bng hu. Do vy m Chu, c bit Vit Nam t c ngi no t chc mng sinh nht ca mnh, m gia nh thng hay t chc ngy cng k ca cha m hay anh em hng nm con chu c c hi nh li ci ngun. y c l cng l mt im d bit to ln i vi u M. V l ngi Chu, c bit l ngi Vit Nam tin c lun hi v ti sanh; nn khng coi trng ngy sanh, m rt trn qu ngy mt ca thn nhn mnh. Bng chng l c nhiu ngi Chu khi b hi sinh ngy no thng no nm no? H on chng l nm thng ngy , khng chc chn lm. C th nhiu ngi u M ngh rng b chin tranh lon lc, hoc gi ti qu nh khng c lch, nn cha m khng bit ngy sanh ca con ci mnh. iu y cha hn ng. V l trong gia nh c bao nhiu ngy gi, t thng ging n thng chp, h u nh rt r rng l thn nhn ca h mt vo ngy my thng my nm my. Ngc li u Chu, ngi ta xem trng ngy sinh nht, i ng tic tng rt to ln. m tang cng th; nhng sau khi cht ri, t c gia nh no lo cho ngi cht n 100 nm; nhng Vit Nam th c y. V mi nm u c cng gi ng T, ng C cho n i con, i chu, i cht, i cht. Do vy m c th ko di hng trm nm sau khi cht. Cn u M c l ngi ta tin rng ngi cht i v Thin ng hay i vo mt ni khc; nn h chng th ngi cht, nh ngi Vit Nam vn ang th. Cng c nhiu cp v chng sng rt hnh phc bn nhau nn hay th tht rng: "Sng ng tch ng sng Cht ng quan ng quch"

Khi sng ngi chung nhau mt gh, nm chung nhau mt ging, th khi cht cng nn ng mt quan ti v ng mt huyt m. Ni l ni vy, ch khng bit c c bao nhiu cp v chng hnh phc nh th. Nhiu ngi khi mi yu nhau th thng nhau thm thit. Trong khi thng yu nhau, du cho chuyn g c xu xa xy ra trong cuc sng cng ni "mt s nhn chn s lnh"; nhng thi gian lu ngy sng chung ng vi nhau, sanh ra nhiu tt xu, khin cho c 2 bn u khng chu ng ni, mt ngy no phi em ra ta. Khi ra ta ly d, chng c bn no ni c ci tt ca bn no c, m tt c ch li cho nhau v ni tt c nhng ci xu ca nhau ra gia cng chng c phn gii. iu y tht mu thun vi nhng g giao c lc ban u. K cng tht l ti nghip cho mt kip nhn sinh. Ti sao con ngi , hnh hi , m qua thi gian chung sng i n nhng v kh hn gn nh vy. y c th gii thch cho ch nghip v nhn duyn c l d hiu hn. Cn duyn th sng chung ng vi nhau, ht duyn th ng ai ny i vy. Chu ngy xa trong c Vit Nam, cc ta n cha c hnh thnh th lng x v ming i cng l mt quan ta rt trung thc. Do vy m nh no c chuyn g cm khng lnh, canh khng ngt th phi "ng ca dy nhau", ch t ai dm lm cho gia cng xo xo nh x hi vn minh ngy nay. Vua L Thnh Tn, mt ng vua rt hin c, hay gi dng nng dn ra ng thm dn chng lm vic v theo di cch sng ca nhn dn c hi lng khng khi sng di s tr v ca ng vo th k th 16. ng c li mt bi th bt h nhan l: "Miu V Chng Trng". y chng ta c th theo di cu chuyn ny qua bi th ng lut sau y: "Nghi ngt u gnh ta khi hng Miu ai nh miu v chng Trng Ngn n du tt ng nghe tr Ln nc chi cho ly n nng Chng qu c i vng nht nguyt Gii oan chi mn n n trng

Qua y mi bit ngun cn y Kho trch chng Trng qu ph phng" Cu chuyn ny c din li bng vn xui nh sau: mt lng qu n, ngi chng nghe theo lnh vua nn ra i tng qun nhp ng, gip vua n nh ci b. Khi ra i th v mnh mang thai; nhng chng khng bit. a con nh c sinh ra v khi ln ln mt hai tui n bt u hi n b ca n u, th m n thng hay ch hnh ca mnh in ln vch, mi m khi nh n du soi ri ln v a tr cng yn tr rng: B mnh ch c ti mi v ch ban ngy th khng c. Sau mt thi gian chinh chin tm yn, ngi chng tr v tm li v xa th bit rng nng sinh ra cho mnh mt mn con trai, chng mng qu mi a sm ti con v xng l b v. a con nhanh nhu p: B ti khng c ban ngy, ch ban m mi n thi. Khi nghe nh vy ngi chng t v nghi ng v mnh v th l tm t qua nhng li nng nh lm cho nng phi ti h v khng bit gii thch lm sao cho chng hiu, nn tm ci cht, nhy xung sng t t. m hm sau chng ngi m con di nh n du, bun b ru con th a con cht nhn ln vch v qua nh n du soi t, gi nh trn tng l B con v ri . Lc y ngi chng mi v l, th than i, ngi v cht ri. V th vua L Thnh Tn mi c trch ngi chinh phu l vy. Nu chng hiu bit th phi hi cn k thc h ni ngi v v ngi v, c l l mt ngi n b Vit Nam, bit chu ng v hy sinh hnh phc ca mnh cho chng v khng mun cho chng hiu mnh l ngi thay lng i d; nn mi chn ci cht gii quyt s vic. Chuyn k ny trong dn gian Vit Nam gi l: "Thiu Ph Nam Xng" v c din t thnh kch cng nh ci lng, ai xem cng chnh lng; nhng c phi cht l xong u. V cn bao nhiu vn khc cn li m ngi chng kia phi gii quyt nh phi nui con cho khn ln v ai lo gia nghip cho mnh y, khi m trong gia nh khng c bng dng ca mt ngi n b? Xt li ngi n ng kia cng t bc na. V l khng bit tm l ca ngi v mt cht g c. Mc du sng vi nhau c mt mn con ri. Nu c 2 bn u c s gii thch v hi vi nhau, lm g c xy ra chuyn y, m v chng s on vin vui v di mt mi m gia nh c con ci quy qun.

y l mt cu chuyn xa xy ra ti Vit Nam cch y hn 400 nm v trc. Khng bit trong hin ti mt vic tng t nh vy xy ra ngi chng hay v phi gii quyt nh th no, ch chc chn rng cht th tit nh ngi xa th khng cn na. y ci nhn phm v gi tr o c ca con ngi trong x hi n cao hn bt c ti sn ca ci no m con ngi hin c. Ci t cch ca con ngi trong khi sng mi l iu ng qu. V vy m tc ng Vit Nam cng c cu: "n qu nh k trng cy" hay: "n cy no, ro cy y" V khng c ngi trng cy th lm sao chng ta c c qu ngt ngy hm nay. Khi n chng, phi nh cng ngi trng ra chng v trong mt mi trng no, mt x hi no i chng na, phi lun lun bo v cho gia nh mnh, cho tn tc mnh v nht l cho quc gia, x hi. y l mt tinh thn cng ng rt quan trng m trong cc x hi cha c vn minh nh Vit Nam cn phi tn trng cng nh gn gi chng. o c khng l mt lu i nhiu tng; nhng mt cuc sng thiu o c th cuc sng v ngha ri. V con ngi khng phi ch sng vi go cm, qun o m cn phi sng cho c tnh c ngha vi gia nh, vi xm lng v vi cng ng trong x hi na. X hi ngy nay khc xa x hi ngy xa rt nhiu ri, nht l v cc quan im sng, cht, hn nhn, tn gio, ci hi, ma chay, tic tng v.v... nhng nu khng c ci c th s khng bao gi c ci mi. V ngi xa vn thng ni rng: "Giy rch phi gi ly l" m. Sch khng p, mc cho sch; nhng gy sch v l sch nn gi li. V l nu khng c nhng trang ch a, b, c bt u, th ngi hc tr khng th tr thnh Sinh vin, Tin s, Bc s c. Mun vy phi: "Ung nc nh ngun". Nu khng nh th th con ngi khng cn l mt con ngi thun ty na. l ngi Vit Nam, nht l mt ngi Pht T phi m rng tm mt v s hiu bit chp nhn mi ngi, mi loi di du hiu tnh thng ca ch Pht v ch v B Tt th mi vic s tr li hin hu hn cng nh ngha hn. Ngay c s sng cng nh s cht.

---o0o---

Chng III .Quan nim v s sng v cht i vi ngi Trung Quc v Nht Bn
Trung quc v Vit Nam rt gn nhau, ch cch mt bin gii thi; nn du mun du khng Vit Nam v Trung Quc cng c s lin h vi nhau lu i v nhiu phng din nh vn ha, tn gio, phong tc, tp qun, l nghi v.v... C nhng ci ngi Trung Quc cng phi hc ca nhng nc nh. Ngc li cc nc nh lng bang ca Trung Quc phi hc hi ti y rt nhiu, sau mang nhng t tng hc thut ny v li qu hng ca mnh bin ch ra thnh thc n tinh thn cho dn tc mnh. Nht Bn, i Hn, Vit Nam l nhng nc nh hng rt su m v nn vn ha ca Trung Quc, do vy m quan nim v s sng cng nh cht i vi cc dn tc ny cng c nhiu iu ging nhau. Trung Quc c n 5.000 nm vn hin. Ni y sn xut ra khng bit bao nhiu nhn ti v v nhn ca th gii nh Khng Phu T, Mnh T, Lo T, T ng Pha v.v... l v phng din i. Cn phng din o th cng c v s k cc bc T s nh Hu Kh, Tng Xng, o Tn, Hong Nhn, Hu Nng, Lm T v.v... Hay gn y nh n Quang i S, H Vn Lo Ha Thng v.v... Tt c nhng gi tr tinh thn ny l mt quc bo v gi ca gia ti Trung Quc vy. Khi cc dn tc yu th ny nhn v Trung Quc cng c thn phc nhiu phng din; nhng nu Trung Quc mun ln chim lnh th, hoc gy hn th Trung Quc cng b cc nc lng bang tn cng li nh thng. V d vo thi L, Trn Vit Nam vo th k 11 n 14, bao cuc ng vi Vit Nam, cui cng ri Trung Quc cng phi thua v chy v nc. Hay mi n th k 18, vua Quang Trung Nguyn Hu em i binh qua n Qung ng v Qung Ty ca Trung Quc chinh pht. Ri gn y nht, u th k 20 ny, khi s kin Mn Chu xy ra, Nht Bn n lm ch Trung Quc my nm lin vo u thp nin 40 v y l bn p Nht Bn c th tin xung cc nc ng Nam Chu chim lm thuc a. Nhn trn bn th gii, nc Nht mi ch ln hn mt hn o Hi Nam ca Trung Quc m dm em qun xm chim mt nc ln hn mnh c

vn ln. Qu l iu v tng; nhng l s tht. Khng bit nhng nh cm quyn thu by gi da trn lp trng v chnh sch no i chinh pht k khc, gi th nh by gi ngi ta phi nng cy vo sng ng v kinh t. Cn lc c l Nht Bn da vo tinh thn cc oan ca dn tc h chng? Chin tranh c g? chng ai tr li cho trn vn cu hi ny. Ch c kt qu l nh tan ca nt, gia nh ly tn, ca ci mt mt v gy bao cnh kh cho hng vn sinh linh. Khng bit nhng nh lnh o ca th gii ngh g khi h ban hnh nhng o lut git ngi y. V th, theo ti lun ngh rng: Ngi lm Tn Gio khng cn theo mt th thc chnh tr no c. V l, du bt c di ch no, Tn Gio vn phi tn ti. Ngc li, nhng ngi lm chnh tr m khng c o c ca Tn Gio qu l mt iu lm ln. n th k th 18 th u Chu tch tn gio ra khi vng quyn. iu y ng; nhng nhng ngi cai dn tr nc by gi trn th gii rt him ngi c mt i sng o c tn gio tht su sc. Mc du c Quc hi Lng vin, c lut php bo v; nhng tt c ch l nhng ci tng i ca th gian v lut php m thi. Nhn li Trung Hoa my ngn nm trc v Trung Quc ngy nay, chng ta hc hi c g? qua bao nhiu triu i phong kin v cng sn. Ch no cng t cho mnh l nht; nhng so snh vi ngy xa, qu thua st rt nhiu. Ngy xa tuy vn minh vt cht khng tin b nh ngy hm nay; nhng i sng tinh thn qu l mt kho tng v gi. Khng T dy cch sng cho k s cng nh mi ngi lc by gi rng: Tu thn, t gia, tr quc, bnh thin h. Phi thun chiu nh th th nh mi yn v nc khng c lon. Nu t thn khng c o c th gia nh khng th ha hp c. Khi khng lm ch c gia nh lm sao c th cai qun c quc gia, t i n kt lun rng khng th lm cho thin h thi bnh c. Cn ngy nay li khc, ngi ta lm ngc li nhng nguyn tc trn. Ngha l bnh thin h trc, n tr nc sau v lo cho gia nh, ri mi n bn thn. Bi vy nn lun thng o l u thay i rt nhanh chng v x hi b chao o mi iu; lng ngi cng khng yn n cht no trong mt cuc sng khng hong v tm linh nh th. Khng T cng dy ngi con trai c nm c tnh quan trng phi lm trn. l Nhn, Ngha, L, Tr v Tn. Nhn y c ngha l lng thng ngi. Ngha y l tnh ngha Thy tr, cha m, v chng. Sng vi nhau phi c ci ngha l vy. Ngoi ra phi c tr tu phn xt s vic trc khi hnh ng v cui cng, nht l nim tin. Nu khng c ch tn th mi

s kh thnh. Ngi ta tin tng vi nhau li ni. Nu ha sai, hoc ni sai, tc khng ng c tin cy. Khng T cng dy cho ngi n b c 4 c tnh quan trng trong cuc sng hng ngy l Cng, Dung, Ngn v Hnh. y l nhng nt p ca ngi ph n Trung Quc ni ring v ngi ph n Chu ni chung. Cng y c ngha l vic lm. Ngy xa ngi n b hay nh lo vic t gia ni tr, ngi chng c th gi lo cho cng vic bn ngoi. Sc p cng l mt iu rt trn qu v y l mt li kh rt quan trng ca n gii khi hnh x vi i. Li ni phi nh nh, n ha, khim cung, l php v nht l c hnh ca mt ngi n b phi trong sch, thy chung v.v... Tt c by nhiu nu lm c ht th x hi s c an n. l ch trng ca Khng T trong vic tr th; nhng ci khuyt im ca Khng T l khng ch cho con ngi mt li thot l sau khi cht, i v u? Lc sng ch lo phng s cho con ngi, cho quc gia v x hi; nhng khng c mt li thot, khi mn phn ci tm ny. C l Khng T ch l mt bc hin trit, mt chnh nhn qun t chng? Khng phi l mt bc xut th gian, do vy m kh c th i hi Khng T mt gi tr tuyt i v 2 mt sng cht ca cuc i cho y c. Do vy m lc Lo T xut hin ti Trung Quc cch my ngn nm trc b sung cho cch sng ny. l vic xut th. Lo T ch trng mi vic trn th gian u gi hp, ch c cnh thanh tnh yn lng, ni mi chnh l o. C ln ng cng dy cho mn ca ng rng: o m ni ln c th khng cn gi l o c na. Ci tn m cn gi ln c th ci ch l mt b h danh. Nu so snh c 2 loi trit l trn, chng ta c th thy rng Khng T ch trng nhp th tch cc v Lo T th ch trng xut th tiu cc. C 2 cng ch p ng c mt mt ca cuc i thi. Do vy, o Pht khi n vi ngi Trung Quc, h chp nhn mt cch rt d dng v dung ha mau l vo trong mt t nc to ln nh th ny. V o Pht c c c 2 phng din. Ngha l khi cn sng, ngi Pht T bit mnh phi lm g v khi cht, h t bit mnh phi i v u? Mt nn o phng khong bao dung nh vy, c c nhp th ln xut th nh th nn vua Hn V lc by gi vo u th k th nht trn qu n nhn trit l ca o Pht t n c truyn sang Trung Hoa, nh mt mn qu cao c nht v tri qua hng my chc triu i, sut gn 2.000 nm lch s ti Trung Hoa, Pht Gio sn sinh ra khng bit bao nhiu bc danh Tng chn tu thc hc. Pht Gio o to ra khng bit bao nhiu ng vua Pht T chn chnh bit chn dn tr nc v thng dn nh

chnh thng con mnh. Nu khng nh tinh thn t bi, v ng ca o Pht th chc chn Trung Hoa khng c nhng bc minh qun hin c nh th. Ri hc thut, Vn ha, Tr o, Th o, Kim o, Thin o v.v... tt c ci nhn cch sng y ca ngi Trung Quc ng dng o vo th, o vo tr, o vo Thin, o vo cung tn, nhu o v.v... tt c l nhng bng hoa thm ngt ta rng mt khung tri hn 1 t dn trong hin ti v chnh bng hoa y ng gp cho nn trit hc, ngh thut ca Trung Quc thm cho chiu dy ca lch s nc ny cng ngy cng vng mnh hn. D nhin, nu khng c o Pht, ngi Trung Quc, Ty Tng, n , Vit Nam, Nht Bn v.v... hay ngay c ngi u M vn c th sng, vn c th lm n, hng th v.v... Nhng c thm o Pht vo mt dn tc no , l c thm mt cht liu dng sinh v tinh thn, m dn tc c c mt tr lc v hnh, khin cho chnh dn tc mnh c mt nim hnh din vi chnh mnh v cng l nim hnh din chung ca nhn loi ngy nay khi nhn v Trung Quc. Ti sao ngi i Hn, Mng C, Nht Bn, Vit Nam phi qua Trung Quc hc hi? V l d hiu l ni Trung Quc lc by gi c nhng g m nhng dn tc lng bang khc cha c. V d Thin t n c truyn sang Trung Quc; nhng ngi Trung Quc bin ch, sa i li cho hp vi tinh thn ca dn tc mnh. cng l mt cch sng vy v n khi ngi Nht sang Trung Quc cng hc Thin, ri khi tr v nc, ngi Nht bin thnh ci Thin ca h. Do vy m ngy nay nhng ngi u M khi nghe n ch ZEN hay CHADO, KENDO v.v... l ngh ngay ch c ngi Nht mi c: nhng trn thc t, ngi Nht cng ch hc li ca ngi Trung Quc m thi; nhng ngi Nht gii ch kho lo ti tnh bin ch; trong khi , ngi Vit Nam cha c c ci cch sng ny. Nhng g m cc s phu Vit Nam sang Trung Quc hc, mang v p dng ging ht nh ti Trung Quc. Do vy m bao nhiu ch ngha, bao nhiu hc thut hay b tht bi v khi t m cht l nhng t ai chung quanh b nh hng khng nh. Ch c mt t qu v i S ngi Vit Nam bit dung ha 2 nn vn ha, ngh thut, chnh tr, tn gio ny th c th pht trin mt cch thun thc; nhng rt chm chp. V a phn ngi Vit Nam u vng ngoi, rt khc xa vi tinh thn ca ngi Nht Bn. Ngi Pht T Trung Quc b nh hng gio l ca o Pht nn h cng xem cuc i ny l v thng, khng c g chc tht c. Do vy m quan nim "Sng Gi Thc V" cng c rt nhiu ngi Trung Quc ng dng vo kip nhn sinh ca mnh. Trong cuc sng y h cng b nh hng bi t tng "Tri tc thng lc" ca Pht Gio, ri h vui vi nhng g

trong hin ti, khng i hi xa hoa, m t mn vi nhng g ang c. Nht l ci gi tr tinh thn m Pht Gio cng hin cho h. Mt B t Ma t n sang, trao truyn cho dn tc Trung Quc mt sc sng rt mnh lit v ni tm. Mt vua Lng V li hu th bit bao nhiu di ngn khng li, khin cho qu hng thanh bnh thnh tr, qua cch chn dn tr nc da theo tinh thn ca Pht Gio. Mt Huyn Trang i S, Ngi ra i v Ngi tr li Trung Quc vi bit bao nhiu l hnh trang v t liu hc hi c t n , t Pht Gio c trang tri khp non sng, nh trang tri mt tm lng B Tt cho tt c chng sanh ni ci Ta B ny. Vit lm sao cho ht, ni lm sao cho cng trong mt tc phm nh my trm trang ny; nhng ni gn cng c th ch dng mt ch m hnh thnh. l ch "TM" cho Trung Quc. Ch Tm ny n bin i sn h i a, ch Tm ny n gi ngi Trung Quc ngi dy, ch Tm ny n thc gic ngi Trung Quc phi sng, ch Tm ny n bin i t quan nim hu thn, a thn thnh v thn (theo ci hiu ca Pht Gio ch khng phi ch ngha cng sn) t bc ln ch ngha t tu, t chng, t thnh, nh cc bc T S v i ca Trung Quc qua vai tr ca Ngi Hu Nng, Thn T, Lm T, M T v.v... chnh l cch sng ca Pht Gio vy v cng t cch sng ny, Pht Gio ch cho ngi Trung Quc con ng phi i, tt c n. l Nit Bn an lc, gii thot, an vui hay a ngc A T ni giam gi nhng oan hn ung t. Cu "Thin hu thin bo, c hu c bo" nhc cho ngi Trung Quc hiu rng: Nhn lnh s ra qu tt v nhn xu s gt qu xu l chuyn ng nhin. Do vy m, vi tinh thn ny tuy khng phi l hng ro km gai, khng phi l nh t giam hm, m l mt khun php v hnh gip v vn o c cho ngi dn sng sao cho khi b sa vo vng li php lut. Ngi Trung Quc cng quan trng ci cht nh hoc hn ngi Vit Nam na. V ngoi o Pht ra, h cn nh hng bi Khng Gio. Do vy m cch lm ngi khi sng cng nh khi cht b trch nhim v bn phn rng buc nhiu hn. Ngi Trung Quc ngy xa cng sng trong mt ch a h. Ngha l c nhiu i cng sng di mt mi nh ging nh ngi Vit Nam. V l Trung Quc ngy xa hu ht u sng v nng nghip, nh c hay sn bn. Khi m x hi cha pht trin tnh ngi t b phn ly. Lc m cuc sng vt cht cng ngy cng nng cao, cng c ngha l i sng tinh thn khng cn vng vng nh nhng th h trc na. Ngy xa t thy ly d,

mc du sng trong mt x hi chm tin; cn ngy nay tuy sng trong mt x hi vi thng tin ng hng u, khoa hc tin b vt bc; nhng tm con ngi u c an n cht no. Lc no cng lo lng, s hi, b e da, khng b v.v... Con ngi by gi mi ngy cng mun cuc sng c y tin nghi hn. Do vy m i sng tinh thn cng b l l i rt nhiu. Ngy nay, cui th k th 20 ny, nu ai c ln ving thm Trung Quc th phi ht sc ngc nhin. V l t c ngi cn quan tm n Tn Gio. Nu c i chng na, a phn cng b hnh thc m tn, d oan cu o nhiu hn l thc hnh ng vi li khuyn ca cc v T S vo nhng th k trc. Nu cn chng trong hin ti Trung Quc l nhng cha chin, n i, miu mt s. Khin khch lm du phi trm tr khen ngi. Nhng c ci tinh thn bao dung v lm nn nhng cng trnh to ln nh vy phi cn mt t tng tht v i lc by gi mi c c v ci t tng y ngy nay n ln trn ni no ri, khng ai khi dy ni. V chng Trung Quc phi cn mt bc i Danh Tng nh H Vn i Lo Ha Thng hay n Quang i S ra i vo u th k th 21 na chn chnh Pht hc nh Thi H i S lm vo u th k th 20 va qua? Sang qua lnh vc sng v cht ca ngi Nht cng c t nhiu khc nhau so vi ngi Trung Quc v Vit Nam. V d nh ngy nay nhng tr nh ngi Nht u c sinh ra ti nh thng, ln ln ti nh v hc ng. Khi ci hi a phn lm l ti nh th ( cha hu nh rt him). Khi cht mi ngi li lc tc sp hng vo cha. Khng bit y l quan nim tn gio ca Nht Bn hay sao? C l l mt thi quen ng hn v thi quen y da trn thi trang cng nh cch sng trong hin ti. V d ti Nht Bn theo thng k ch c 1% l Thin Cha Gio; nhng n ngy l Ging Sinh vo 25 thng 12 mi nm, i u cng thy qu bnh Ging Sinh, lm nh nc Nht l mt nc a phn theo Thin Cha Gio khng bng? Vic ci hi ti nh th ngy nay c l cng nh th thi. Cp thanh nin nam n no t chc theo thi trang v cch sng hin i s c nhiu ngi hng ng hn. Mc du h cng t bit rng nim tin ca h vo mt ng ti cao cng khng tha thit my. Ri khi cht c l h cng khng thch vo cha my. Nhng ng b h c chn ti t cha, by gi h phi chn y. Do vy m tr thnh mt truyn thng. M Nht ch c cha mi c t ai rng ri, cn nh ca dn chng th qu sc cht hp, lm sao c t chn thn nhn mnh. Vy l ngoi cha ra, khng c ni no i c, khi m h phi b tm thn t i gi tm gia cuc i ny.

Ngi Nht c tn gio th quan nim rng sau khi cht s thnh Pht v thnh Thnh ht, khng phi i lun hi ti sanh nh cc nc theo Pht Gio khc quan nim. y cng l ch trng ca Nht Lin Tn v Tnh Tng. Bi vy h khng b rng buc trong cuc sng ny bng nhng nguyn l o c, bn phn nh cc quc gia Pht Gio khc, m a s u quan nim rng s c gii thot sau kip sng ny. o Pht c truyn vo Nht Bn vo th k th 6. n th k th 7, o Pht c pht trin ti y mt cch vng mnh qua vic ng c tr nc qua t tng Tam Quy Ng Gii m v vua Pht T nh Thnh c Thi T hnh x vo th k th 7 va qua ti Nht Bn. Nht Bn l mt o quc, do kh b nh hng bi mt lung t tng hc thut no t ngoi n, ngoi tr Trung Quc l x vn minh gn gi Nht Bn hn c n v u Chu hay M Chu. Ngi Nht n Trung Quc qua con ng bin. H n y hc v Thin, v Tr, v sui nc nng, v th, ha v.v... v sau khi tr v, cc v Thin s ngi Nht ch to ra mt loi Thin khc, mt loi tr khc v mt loi ngn ng khc thch nghi vi ngi Nht a phng, th l Pht Gio m chi bt r ni ny sut c 1.400 nm lch s tri qua. Ngy nay ngi Nht vn hp th i sng vn minh tn tin ca u Chu, nht l M, k ra cng c nhiu im qu ; nhng nhn chung ngi Nht vn cn duy tr c nhng g thuc v vn ha, tn gio, hc thut cng nh t tng c th ca Nht Bn. Mt i Hc Nalanda ti n vo th k th nht do Ngi Long Th lm Vin Trng, lc by gi c hng chc ngn Sinh vin Tng s lu hc ti v i Hc ny tn ti n th k th 8, th 9 ti n ; nhng tri qua bao cuc bin thin ca lch s Nalanda trong hin ti vo cui th k th 20 ny, thu hp li ch cn c th dy cho chng 50 Sinh vin l cng. Trong khi Pht Gio Nht Bn li khc. T con s khng to tng v t tng, hc thut, tn gio v khi c mt ca Pht Gio cho n nay tri qua nhiu chng ng lch s khc nhau; nhng tu chung h vt thot qua khi bao chng ngi t tn. Ngy nay ti Nht Bn khng phi ch c mt vi i Hc Pht Gio, t ra trn ton ci Nht Bn ngy nay cng c hn 100 i Hc Pht Gio so vi hn 1.000 i Hc cng t thc m Nht Bn hin c. y qu l mt p s rt to ln kt lun v gio dc v Tn Gio ti Nht Bn ngy nay. Trong khi ti i Hn ngy nay thnh th cng nh thn qu u u cng thy bng dng ca Thnh Gi nhiu hn cha chin. y l mt mi nguy ca Pht Gio i Hn trong hin ti. Ngy xa, nhng th k trc,

Pht Gio ti quc gia ny gn nh l quc gio, m ngy nay ti i Hc Pht Gio Seoul ch c my chc Sinh vin hc v phn khoa Pht Hc. y qu l mt iu ng lo lng cho Pht Gio i Hn trong hin ti. i sng ca Tng s Nht Bn trong hin ti vn khng thanh tnh nh i sng ca ch Tng Nam Tng hay mt s cc nc Pht Gio Bc Tng khc; nhng v kin thc vn ha, Pht hc, c nhiu v tri hn cc nc khc. C l v phi bin i t tn mt o quc, nht l sau thi k Minh Tr Duy Tn (1868) n nay; nn tt c ngi Nht phi vn ln, trong c Pht Gio. Nh vy m nhng bng hoa vn ha ca Pht Gio vn cn n thm khng nhng ch ti bu tri ng Kinh m cn ta rng ra khp c x Nht ny. Tinh thn Tng phi ti Trung Quc khc bit nhau qua 10 Tng nh: Tnh , Thin, Lut, Php Hoa, Php Tng, Cu X, Thnh Tht, Thi Tng, Hoa Nghim Tng, Tam Lun Tng m khi n Nht Bn, cc Tng ny li chia ra nhiu phi khc nhau. V d trong Thin Tng li c chia ra Lm T v To ng phi. Trong Php Hoa Tng li chia ra: Nht Lin Chnh Tng, Sng Gi Hc Hi v Lp Chnh Gio Thnh Hi. Trong mi phi li c nhiu Chi Nhnh khc nhau v c th c th cnh tranh sinh tn. Ai c ln i n Kyoto th s r. Cng l 2 cha theo Tnh Tng; nhng mt cha gi l ng Bn Nguyn v mt cha gi l Ty Bn Nguyn. Cha no cng c s tn rt ng o. Bn no cng th Pht A Di , Quan m, Th Ch; nhng ch trng ca cc v T ca 2 bn khc nhau, do vy m nim tin ca h cng khc. Tinh thn tng phi cng l tinh thn tt thi; nhng chng ta nn nh mt iu l cnh tranh sinh tn, ch khng phi cnh tranh tiu dit nhau. So vi Vit Nam trong hin ti, quc ni cng nh hi ngoi, tinh thn tng phi i Tha, Tiu Tha, Thin hoc Tnh cng c chia ra r rt; nhng khng v th m cnh tranh nhau ro rit i n ch h th nhau. Ch c mt iu ti Vit Nam cng nh Nht Bn c hai u hp th nn t tng hc thut cng nh vn ha tn gio ca Trung Quc qua sut dng lch s, m Nht Bn ngy nay vn cn gi gn. Trong khi tip thu ci mi vn cn bo v nhng gi tr tinh thn ca ci c. Trong lc Pht Gio Vit Nm li khng thc hin c chc nng ny. C l v chin tranh lon lc xy ra lm cho lng ngi ly tn, nghi k chng? Ngi Nht c tinh thn v s o rt cao thng. Ngha l khi thua th chu cht ch khng chu u hng. Ngy xa chng ta thng thy h trung

thnh vi l tng ny m m bng t st chng t lng trung thnh vi l tng, t chc hoc quc gia, dn tc. Ngy nay tinh thn y hu nh khng cn na i vi dn tc Nht. C l l mt tinh thn quc gia cc oan chng? Nhn li lch s, vo th chin th nht 1914-1918 v th chin th hai 1939-1945 ngi Nht v tinh thn quc gia cc oan ny m xua qun trn khp Chu chim lm thuc a; nhng vi chiu bi l gip cc nc Chu ginh li c lp t tay ngi u Chu, trong c Vit Nam, Lo, Cam Bt v.v... nhng thc t, y ch l mt ch ngha xm lc, ch khng phi ch ngha Chu ca ngi Chu nh ngi Nht vn hay ru rao khi ra chin u. Ri i qun Kaminokaze (Thn Phong) l mt i qun quyt t, quyt chin u vi M; nhng cui cng Nht Bn vn b bi trn qua 2 qu bom nguyn t ti Hiroshima v Nagasaki. Qua s kin ny cho chng ta thy c rng ci no c tnh cch cc oan qu khch u khng th tn ti lu di ni mt dn tc. Ti u Chu cng vy, Hitler cng v ch ngha quc gia cc oan v mng b ch in cung ca ng m c khng bit bao nhiu ngi Do Thi b cht mt cch th thm v ngy nay ngi ta nhc li s kin git ngi ny vn cn gh tm, chng khc g t nn dit chng ti Cam Bt. Ch khc nhau mt iu l Hitler ch trng git Do Thi, cn ngi Cao Min t o ho chn dn tc mnh qua mt ch ngha khng tng i ng ca cng sn th gii. Ci cht ca ngi Nht h coi nh nh th khi tinh thn quc gia b nhi nht vo u c h. Cn trong hin ti cc thanh nin, thanh n Nht Bn khng cht cho nhng l tng nh th m i khi v tht tnh, tht ch, mt cng n vic lm, hi l v.v... cng t t rt nhiu trnh i bao mi nhc nhn ca x hi m t h khng th gii quyt c. Tht ra vai tr ca Tn Gio rt l quan trng trong nhng trng hp ny; nhng tn gio ngy nay ti Nht a phn cng ging nh chn thng trng, t c ni no cn thun ty l mt ni khai phng tm linh nh nhng th k trc. Ngy nay nu cn nhng trung tm tu hc to ln, hoc gi nhng cha vin s nguy nga m chng ta c trng thy , cng ch l nhng g m nhng th k trc li, ch cc bc danh tng cng t xut hin hu bn th k th 20 ny. Ngi Nht tuy khng tin lun hi nh ngi n , Ty Tng, Vit Nam; nhng h cng rt qu trng ngi cht. Ti hu ht cc vn cha u c th cc tng a Tng. Trc cc tng a Tng u c th nhng linh hn cht yu. Ting Nht gi l Mizunoko, iu y c ngha l cc a b cn trong trng nc. C th do kh sinh m c hin tng ny, hoc gi do nghip lc m kt t li. Mi nm l Ohigan vo ma xun v ma thu cng

nh l Vu Lan vo ngy 15 thng 7, ngi Nht ai ai cng i cha cng m m ng b t tin ca mnh v cu nguyn cho h c cao ng Pht quc. Nht ngy nay khng cn chn ct sau khi cht na m tt c u phi thiu. l lut nh, on em v cha th mt thi gian, sau em ra huyt m chn chung vi gia nh. Vic cng gi cng khc ngi Trung Hoa v Vit Nam, chng sau s trnh by chi tit hn. Ngi n b Nht c ting l thc n. Sng mt cuc i oan chnh phng s chng v chiu chng ht mc. iu ny khng phi b nh hng ca Khng Gio t Trung Quc du nhp sang, m y l tinh thn t tn ca Nht Bn. y cng l cch bo v gia phong qua tinh thn o c ca ngi ph n Nht; nhng mi nhn vo trng c v b p ch, hay gng p; nhng vi ngi Nht xa, iu nh l mt bn phn t nhin thi. Cn ngy nay d nhin l c nhiu thay i ri. V x hi thay i th cc phong tc, tp qun v Tn Gio cng phi bin thi. Nu khng, s khng cn tn ti vi x hi c na. V d in hnh iu ny phm vi Tn Gio th ta s r. Trc khi vua Minh Tr sa i t nc vo nm 1868, tt c Nht Bn u sng trong np sng ca Khng Gio v t tng Pht Gio; nhng sau cuc cch mng ny t tng hng th ca Ty Phng, ly vt cht lm thc o cho cuc sng th mi c cu ca x hi Nht u b i thay. Ngi Tng s mun c tn ti, phi thch nghi nh mt ngi th tc. Ngha l phi i lnh nu n tui ngha v qun s. Phi lp gia nh v d nhin cha chin khng cn l chn Gi Lam thanh tnh nh nhng th k trc na. sng v t sinh tn, ngi Tng s cng ch ra nhiu iu khng ng vi chnh php kinh ti v sng cn trong mt x hi lm iu th thch, nht l vt cht. iu ny tt hay xu kh phn on c. Nu t chng ta l ngi Tng s Nht Bn, chng ta phi x tr sao y? Cu tr li dnh cho mi ngi ni chng ta c mi hon cnh khc nhau, ch khng dnh ring cho mt ai c. Ngi Pht T Nam Tng tin tng ni s th hin ca c Pht khc vi ngi Pht T Bc Tng, m c bit Bc Tng ca Nht Bn li cn khc hn na. V h quan nim rng Pht Thch Ca l Pht qu kh ri. Ch c nhng v T ca Nht mi thay th Pht m ha . Do vy m ngi Nht, bt c mt tng phi no ngi ta th T ln hn l th Pht. V d Nht Lin Tng ch tr tng phm Phng Tin th 2 v phm Nh Lai V Lng Th th 16 trong kinh Diu Php Lin Hoa v thnh thong mi tr tng phm Ph Mn th 25; nhng qua s gii thch ca ngi Nht, kinh Php

Hoa m chnh c Pht ging ti Linh Thu sn, n , ngy nay h hiu rt khc vi nhng g Pht Gio Nguyn Thy dy cho tn ca h. C l khi Pht Gio n Nht, nh hng ca Pht Gio n khng cn nhiu; nn thay vo l nh hng ca T S sng lp ra tng phi nhiu hn l nh hng ca Pht Gio cng nn. Nh vy v hnh chung di mt ngi Tng s cng nh Pht T Nht Bn, cc v T S ca h l nhng v Pht thay th c Bn S Thch Ca Mu Ni tuyn thuyt gio php ny ti Nht Bn vy. iu ny ng hay sai, cng kh c th khng nh c. C l im ny do tinh thn quc gia ca mi dn tc m cu to thnh con ngi v t tng ca mi nn vn hc, vn ha m Pht Gio c du nhp vo. Nu quan nim nh th c l s d dng thng cm hn. Qu t ny u th k th 20 mi c 3 t ngi. Sau 100 nm, qu t phi cha thm 3 t ngi na. S ngi sinh ra cng ngy cng nhiu. S ngi cht i cng khng phi l t; nhng sinh tn, loi ngi tm mi cch sng. Tt c nhng g t lng t nh vng bc, qu, kim loi, du la, than b vi i rt nhiu. Di mt t s l mt khong khng to tng vo th k th 21 ny. Trong khi phn bn trn mt t th b chy rng, lt li, ni la, ng t v.v... tt c u do con ngi gy ra; nn thin nhin mi b nh hng. Ri y qu t ny s b v tan ra, cc mnh t ca nm chu bn b ny s rt vo trong qu o ca mt trc xoay khc v thn th ca con ngi cng nh tm thc ny s i u thai trong vn no lun hi thnh ngi, thnh th hay thnh thin thn. l mt nh lut m do con ngi gy ra, t c ngy phi hng qu ly. Khoa hc k thut ngy nay pht trin nhanh, iu y ng qu; nhng c nhiu phm vi khng phi phng s con ngi, m hy dit con ngi, qua chin tranh nguyn t hay sng n, xe tng, thit gip dng trong chin tranh. Nu nh lut mnh c yu thua c mt gi tr tng i trn th gian ny th nh nghip v lun hi nhn qu l mt nguyn l chc tht m bao nhiu i, bao nhiu th k cng khng th no thay i ni. Nc Nht ngy hm nay l mt cng quc k ngh ca Chu cng nh ca th gii; nhng vo cui th k th 20 ny ngi Nht cng b nh hng khng t vo s suy thoi ca kinh t Chu. Do vy m tht nghip gia tng, kinh t suy i, nhiu ngi tm gii php n nh nht, l mt s cht. Ngy xa nc no gy ra chin tranh, nc lnh hu qu; nhng

by gi ci qu y l mt ci qu dy chuyn, ch khng phi l mt hu qu ring cho mt ai hay mt dn tc no. Do vy m ta c th ni rng: y l mt trng hp cng nghip ca tt c nhn loi ngy nay trn th gii. By gi ch trong mt giy, mt pht, mt gi tt c mi thng tin t cung trng, t khp ni trn th gii chng ta cng c th hiu c qua Internet, qua in thoi, qua in th, qua truyn hnh v.v... nhng nhng ngi gn ta nh v chng, con ci, anh em, bng hu, xm ging v.v... th chng ta li t ra xa l v tm cch trnh n khng gp g, khng to s cm thng cho nhau. V a phn chng ta u hng ra, hng ti mt mc ch xa xm no khc, ch rt t ngi mun hng vo v hng v ni tm. Do vy m cn phi c th gi, c iu kin thng cm nhau hn. Kt qu ny l do s tin b ca vt cht, ca k thut m ra y. T nhiu ngi u M, ngay c ngi Nht ngy nay h mun tm v vi ci ngun, vi thin nhin v vi nim tin ca tn gio. Mi y trn truyn hnh c c mt bng thng k v l do i ngh h. Hn 45% tr li rng h mun tr v vi thin nhin, 25% i tm hiu vn ha, hc hi. 20% i tm nh sng mt tri. S cn li l nhng l do khc; nhng l do ny ch chim 10% thi. So vi 45% bn trn, con ngi lc no cng mun yn tnh ch khng mun ng nim; nhng v l th gii quay cung h phi quay cung theo. y l mt iu kin tt yu t tn. Ai ai cng trng cho n k ngh h. Trong my tun l , h mun tr v vi con ngi tht ca h. Nu khng c nhng gi pht ngh ngi nh th, chc rng h s b kh tm khng t nh bao nhiu ngi Nht Bn trong qu kh chu ng. Nht, ngi ta sng t c th gi cho vic i do, gii tr, thm ving nhau cui tun nh ti u hay M Chu. V ngi Nht quan nim rng h ch c lm vic v lm vic. Ngoi lm vic v hng th nhng tin nghi vt cht ra, h khng c li thot. Ci g cng lm cho nhanh, n cho nhanh, hc cho nhanh v c kt qu cho nhanh, ri tt c tr nn in lon, khng hong. Mc du trong hin ti h c tin rt nhiu, c ca ci rt nhiu; nhng nhn ng tin , ng ca ci h chng thy hnh phc, chng thy s an lc cht no, m s kh tm, s dy v ca tm thc lm cho h khn n nhiu hn. Trong hin ti ngi Ty Phng tm v gi tr ch thc tinh thn ca ni tm; nn tm n Pht Gio v ni gio l ca c Pht c kh nng hon ci nhiu kha cnh tm l ca h m cc tn gio khc cn thiu st. H hng v nhng trung tm thin hc trn th gii trong c Nht Bn. V h ngh rng Nht Bn gia hai nn vn minh vt cht v tinh thn, a

phn gi vng c trng thi qun bnh . Nu Nht Bn so vi cc nc u M, iu y c th ng; nhng Nht Bn ngy nay so vi cc nc Chu khc, v phng din ny phi cn thm nh li. Tinh thn con ngi ngy nay yu ui lm. Tt c ai ai v u u cng mun nng ta vo nhau m sng, rt t ngi t mun ng thng vo cuc i vn ln v tr thnh gic ng. Trong quyn Qui Sn Cnh Sch c dy rng: Nu khng lm c nh cy tng cy bch c thn thng ng v y can m hng chu gi sng m thnh trng ni ni rng, th hy nh dy leo bm vo cy. Cy cao n u th dy leo b n cng tt thi. T dy nh vy m ngy nay con ngi li bing lm. Nhiu lc khng mun lm dy leo na kia, ch mun rng ai leo dm cho mnh, mnh c an phn. Nh vy th khng cn cch no ni na, m tt c u l thuc vo con ngi ch khng l thuc vo gio php na. Mt loi thuc du hay bao nhiu i chng na cng s chng cng hiu; nu bnh nhn khng chu ung nhng loi thuc c cng hiu nh th. Trn y l mt s nim tng qut tiu biu v quan nim s sng cng nh s cht i vi ngi Trung Quc cng nh i vi ngi Nht Bn. cc chng sau s phn tch t m hn v l nghi, phong tc cng nh hnh thc m tang ca mi dn tc nu trn. ---o0o---

Chng IV .Cc l nghi tun tht, phong tc tp qun v tang l theo truyn thng ca ngi Vit Nam
Ti thng hay c c hi i thuyt ging trn khp nc c v nhiu ni trn th gii v mi ln nh vy u c nhng gi rnh cho hc vin hi cng nh tr li. y cng l c hi ngi Pht T gn gi qu Thy hn. C lc ti hi qu Pht T ti gia rng: c mt m ci ngi ta phi chun b bao lu? - C nhiu cu tr li c nghe l, trc mt nm, na nm hay tr nht l ba thng. Sau ti t mt cu hi tip. Vy qu v trong y c ai chun b cho mnh mt s cht, nh chun b mt m ci khng? th chng ai tr li, m u nhe rng ci. Bnh thng m ni ci g chun b k cng th kt qu s tt p. Cn ci g l nh th kt qu cng ch l mt s hp thnh ca s chnh mn m thi. Tuy bit rng chng ta ang sng cng c ngha l chng ta ang i n trn con ng cht chc ; nhng rt him ngi lu tm, c cho ci cht n gn k ri mi tnh ton. Lc y lm sao c sng sut m chun b?

C nhiu ngi gp m ci th chc mng, m ma th chia bun; nhng theo ti th quan nim khc. ng ra m ci phi chia bun mi phi v m ma nn chc mng cho ngi cht. V sao c s l i y? Ni v m ci trc. C phi chng lu nay c cu sng c thn, t do, hn nhin vui tnh, tt c mi vic hu nh khng b ai tri buc mnh. By gi trong i sng ring t ca mnh, ngay c gic ng, cng b mt ngi th hai chi phi. Ngi c th l chng hay v. Lc y v thng, nn tt c u tha th, b qua i ht. V v minh che lp nn du c kh au cng rng m chu i ly s sung sng gi tm trong mt pht giy no . Vy tt c nhng iu trn y u c g vui m chia vui hay chung vui vi c du ch r, m phi thnh tht chia bun mi ng. V t y c hai khng cn t do nh xa na. Cn v m ma. Tht ra ngi cht hay c din t l: H s mm ci, bung xui hai tay v ni chn sui. Th hi cn g sung sng hn khi c x bo thn ny? thn ct bi s ln lt tr v cho ct bi. Vy u c g ng bun m lo? Nu hiu ng ngha theo tinh thn trn, chnh l tinh thn tiu biu tch cc ca Pht Gio; nhng kh c ngi chp nhn lm. V l trong khi ta gi, ai khen mnh tr mnh vn vui. Trong khi ta tm thng, ai khen mnh gii, mnh vn hnh din. Tt c ch l o nh ca cuc i thi. Khng c g l s tht c ngoi tr chn l. Th nhng ngi ta mun sng vi nhng cm gic khng tht y nhiu hn l s tht. V s tht bao gi cng mt lng m! Trung ngn nghch nh l th! Ch nhng ngi c tu Pht, hc theo Pht v hnh hnh Pht th h mi lo xa, bit dnh v tch t phc c. Cn nhng ngi ch bit sng nng ta theo vt cht v khng tin vo mt tn gio no, h cng chng bit l sau khi cht h s i v u? Ngi c nim tin ni tn gio c ngha l ngi bit lo xa, bit phi cn ci g sau khi x bo thn ny. Ngi khng hiu o th dnh tin ca li cho con chu, quan ti li cho mnh; nhng nhng th y khng bn. V n b bin i qua lut v thng. Cn k hiu o h khng dnh li ti sn bnh thng m li cng c cho con chu, li s an lc ni chnh mnh v chp nhn s cht khi hi th ht. li tin ca c ngy con ci xi ri cng ht; nhng nu cha m bit o c li cho con th mun i dng hoi cng khng ht c. Ngi bit lo xa l ngi bit nh hng, mnh s i li no khi ri nh xch nn ra i. Cn ngi sng khng c nim tin, khng c mc ch, khng c l tng chng khc no cng xch nn ra i khi nh; nhng

chng bit i u. l s khc bit nhau gia ngi thc hnh tn gio v ngi chnh mng vi nim tin ca mnh. T tng "sng gi thc v" nh chng hai trnh by, ngi Vit Nam vn tin l sau khi cht khng phi l ht, m cht ch l mi bt u mt kip sng khc thi. Tm thc tng trng cho m thanh, khng kh, in v.v... tuy khng thy chng c; nhng n l mt thc th. Tuy khng s m c; nhng phi cm nhn c s hin hu ca chng. N ch thay i v tr tn ti, ch khng b tiu dit du bt c di dng thc no i na. Trc khi lm chung, d nhin l nhiu trng thi khc nhau. Ngi b bnh ni thng hay ngoi thng, mi mt bnh tnh c ni au khc nhau. Khng ai au th cho ai c c v cng khng ai c th chu kh thay cho mnh, ngoi tr nhng v hnh B Tt o, nguyn thay th cho chng sanh trong bao cnh nhc nhn ca sanh t nh Ngi a Tng, Ngi Quan m. Ngi A Nan v.v... ch c nhng bc i gic khi pht nguyn sanh mi c th lm c. Cn a phn, nu l chng sanh th ch c th th qu bo lnh hay d, ch kh m c d phc c ngi, trong khi vn ling tu hnh ca mnh cn thiu. Trong thi k chin tranh Vit Nam, sut c th k th 20 ny s cht chc xy ra hng ngy v gia nh ai cng c ngi thn ra i v nht l chin tranh gia quc gia cng nh cng sn t nm 1954 n 1975 v t 1975 n 1995 c khng bit bao nhiu ngi nm xung trn qu hng Vit Nam v cng c lm k lm mi cho th d rng su hay cht chm ni bin c khi i vt bin t nn. S ngi cht ny trong 40 nm c chng 11 triu ngi. Trong 11 triu ngi cht ny, khng bit c c bao nhiu ngi v cnh gii bn trn v bao nhiu ngi b sa vo a ngc hay i u thai vo kip khc th ch c nhng bc gic ng dng con mt tr tu mi kim sot c. Hoc gi chnh nhng c nhn sau khi thnh o s nhn li kip sng tin kip ca mnh c th bit l lc y mnh l g? b cht ra sao v lm ngi Vit Nam giai on no ging nh c Bn S Thch Ca Mu Ni ca chng ta k li 547 kip qu kh ca Ngi trong Tc Sanh truyn, c ngha l chuyn tin thn ca Ngi. y xin nh r l kip ch khng phi l mt i sng. Mt i sng c th l 5, 10, 20, 50 hay 100 nm; nhng mt kip nh th ko di chng 1 triu nm. Trong 1 triu nm y chng ta lm g, qu l v s chuyn k v v s chuyn ni. c Bn S thut li rng: C lc Ngi lm sanh linh ni A T a Ngc, c lc Ngi lm loi sc sanh, lm chim, lm nai, lm hu v.v... c lc Ngi lm Thin Thn. C lc Ngi lm B Tt, c lc lm ngi v

kip cui cng trong th gii Ta B ny Ngi thnh Pht. Trng nh vy th bit l phi dng cng nhiu lm mi c th tri qua v lng kip sanh t c. l cha k nhng lc pht tm tu hnh mt cch dng mnh tinh tn, c lc li thi ch, gii i v nhiu nghch duyn kim hm ni tm cng nh ngoi cnh. Chng ta mi ngi sinh ra u c bit nghip v cng nghip khc nhau, khng ai ging ai ht. iu y cng ht nh ch tay v trng mt ca mi ngi. Tuy th gii ny c gn 6 t ngi; nhng khng mt ngi no c ch tay ging ngi no c v cng khng c mt ngi no c con ngi ging ht nh nhau. Nh vy v phn tm linh cng th thi. Mt tm thc i u thai, ng hoc s cng khng bao gi ging ht nhau. Ngay c n khi thnh Pht cng vy, mi v s sanh khc nhau v c v li vi nhp Nit Bn ch khng li vi ci i kh au ny na. Nhng ci cht v ngoi thng nh th khng ai lng c. V u c ai chun b cht u, khi c mt vin n, mt qu mn, mt trn bom ri xung trn u dn Vit... qu tht l kh s; nhng c l s kh do dn Vit tch t qua bao i m by gi phi tr qu chng? C l cng ng mt phn no. C mt vng quc ca Chim Thnh, c mt nc Chn Lp c i vi my ngn nm vn hin, ngi Vit Nam trong qu kh tiu dit h ht v ngy nay h tr thnh dn tc thiu s trn qu hng ca h m thi v bit u nhng k ra lnh git hi h, chnh li l mnh trong hin ti hay chnh l xc cht ca mnh mt thi im no trong th k ny? Ngi Vit Nam c xng l anh hng; hay thng gic ngoi xm; nhng khi v cai dn tr nc th thng hay b lon. y l mt bi hc tht xng ng m nhng ngi lnh o khng chu hc. H ch ch sau khi thnh cng lo hng th m thi. iu quan trng mi ngi l phi lo tu nhn tch c, lm lnh lnh d trnh nhng bit nghip hoc cng nghip nh trong bao nhiu th k xy ra cho dn tc Vit Nam mi phi, ng ny li khng phi nh th; nn mi ra nng ni ny. Ngy nay hn 2 triu ngi Vit Nam ngoi quc. iu y vinh hay nhc, hnh phc hay kh au, may mn hay ri ro chng c ai c th tr li chnh xc c; nhng qua s ra i c gn 1 triu ngi cht, 1 triu sanh linh y vt vng ni chn tri v nh no cng cha c ai lm mt l gii oan cho nhng linh hn khn kh kia cho h i u thai c d dng.

Qua bnh hon m cht th Vit Nam hay ngoi quc u c v s trng hp khc nhau; nhng y ch xin nu ra mt s trng hp c th, chng ta c mt ci nhn khi qut v quan nim ca ngi Vit Nam i vi s cht. V d ngi c tu hc v bit chun b cho s ra i ca mnh thng hay nim Pht khi tui v gi. Vit Nam c mt loi nim Pht gi l nim Pht cng c. Ti cha mi Pht T s nhn c mt quyn s nim Pht cng c v nh, lc no rnh th c nim Pht. C mi trng l 108 cu nim Pht v c 108 trng nh th chm mt chm vo chung quanh hnh Pht A Di . Ti y cng c 108 trng nh vy. Trong quyn s ny chia ra lm nhiu trang khc nhau t h phm h sanh n h phm trung sanh v h phm thng sanh. Ri trung phm h sanh n trung phm trung sanh ri trung phm thng sanh. Cui cng l thng phm h sanh n thng phm trung sanh v thng phm thng sanh. C mi mt trng ht 108 nh th nu nim chm ri th tn 5 pht m 108 ln 5 pht nh vy tc 540 pht, chia ra thnh 9 ting ng h nim lin tc. Ty theo mi ngi mi ngy nim c bao nhiu gi cng qu. Nu 9 ting ng h mi chm mt chm vo sch, m mi trang sch c 108 ch trng nh th. C vy m nhn ln. Trong kinh c chp rng : Ngc Ma Ni gieo vo nc c, nc c tr thnh trong. Cu nim Pht gieo vo tm lon, tm lon y tr thnh tm Pht. Do vy m vic nim Pht tr nn cn thit v hu hiu v cng. y l mt mn tr tm rt cng hiu khi sng trong i cng nh lc lm chung. c rt nhiu C s ti gia tu theo php mn nim Pht ny m c vng sanh Tnh , Vit Nam cng vy m hi ngoi ngy nay cng th. S n c mt s trng hp c bit y phn sau. Trong kinh A Di , c Pht Thch Ca thuyt ging ti K Vin Tnh X, Ngi t gii thiu mt cnh gii an lc cho chng sanh ci Ta B ny; nu sau khi lm chung mun sanh v th phi c 3 iu kin cn bn l: Tn, Nguyn v Hnh. y l gio l ct tr, gio l cn bn ca php mn Nim Pht. Tn y c ngha tin tht l su. Tin vo li dy ca c Th Tn, tin vo s hin hu ca c Pht A Di qua s gii thiu ca c Bn S Thch Ca Mu Ni. Nguyn y c ngha l t mnh sau khi tin phi pht nguyn dng mnh hn na, tinh chuyn hn na khi lm chung c c Pht A Di v ch Thnh chng n tip dn v cnh gii Ty phng Cc Lc. iu cn bn cui cng l Hnh. Hnh y c ngha l thc hnh nim Pht, tng nh n Pht nh php mn nim Pht cng c bn trn trnh by. Nu 3 vic ny thc hnh u n v tinh chuyn th chc chn khi lm chung s c vng sanh v th gii Cc Lc. V c A Di Pht trong 48 li nguyn, Ngi c ni rng : Nu ai nht tm nim

n danh hiu ta trc khi lm chung, m ta khng tip dn v th gii Cc Lc th ta s khng thnh Pht ci ny. y l mt li ni chn tht ca mt bc i Gic Th Tn ta khng th nghi ng c. Ci Ty phng Cc Lc cng cn gi l ci Phm Thnh ng C Tnh na. Do vy m, nu cn nhng nghip lc vi t, cng c th c vng sanh. Lc v , chng ta s tu tip gii nghip v khi c v y ri th khng s cn b lun hi sanh t na. C nhiu ngi cho rng php tu ny ging nh mt s cu ri ca cc o hu thn khc. Xin tha, hon ton kh khc nhau. L do phi c hiu nh sau. Mt ht ct du nh bao nhiu khi b vo nc ct vn b chm; nu mt hn ln bao nhiu i chng na m c chuyn ch trn mt chic thuyn th hn kia s c ni v thuyn s a i u ty . Ti li ca chng ta cng ging nh ht ct v hn . Cn tha lc ca ch Pht ging nh chic thuyn; nhng chic thuyn y ch c bn phn phi chuyn ch theo li th nguyn m thi, cn khi v c Ty phng Cc Lc ri cc khng th tr thnh ht ct, hoc khng cn g c c; nu ngi y khng bit tu tip th ct v vn cn nguyn vn, ch khng bin thi c. y l iu cn bn khc bit hn vi cc tn gio khc l vy. o Pht hay ng hn l c Pht qua ci nhn ca mt bc gic ng tu chng nn gii thiu mt cch tng qut nhiu th gii khc. C nhng th gii trong vng lun hi sanh t v cng c nhng th gii khng c kh au, ch ton l an lc v gii thot. Ring chng ta, ch c con mt phm phu, khng c tr tu lm sao chng ta c th hiu v c th tin nhng iu . C nhiu ngi bo rng khi no h c thy h mi tin, th c l phi ch mi trong vng lun hi sanh t cng kh m ra c. Nhng trn i ny c nhng ci khng thy m cng phi tin nh thng. V d nh khng kh ta u c thy c, in ta u c thy c; nhng nu khng c khng kh ta s cht ngt, khng c in ta s thiu phng tin sinh hot trong cuc sng. th gii ny c nhiu vic ta khng thy ta cn phi tin, th i hi th gii khc, lm sao chng ta c th thy ht c? iu quan trng ca ngi c tn gio l phi thc hnh, t c ngy s thnh tu. V d mt ngi hc tr mi ngy c cp sch n trng v nm ny qua thng n s t. Nu gi s ngi hc tr ny c hi rng s t y ch no v lm sao ti c th n c ??? vn vn v vn vn. Nu c hi hoi nh vy th bt c ai cng khng c kh nng tr li c v bt c ai cng khng th m bo c cho ngi hc tr c th u c. Ngoi tr ngi hc tr y phi t i hc, t hc bi v t thi c th mi c th ra trng c.

n Quang i S, mt v i S ngi Trung Hoa u th k th 20 ny c oan chc rng: Trong i mt php ny 10 ngi tu Thin ch chng c c mt; cn 10 ngi tu Tnh th u chng c c 10 ngi. Nu ai c c tu Thin ln tu Tnh th chng khc no cha t ca sn lm m cn c thm mng vt na. Nh vy, hin nhin php tu Tnh , Nim Pht A Di qu l hiu nghim v ngay c phn trn, ni quyn Ty Phng Du K cng c cho bit rng Ngi Khon Tnh Ha Thng gp n Quang i S ni Thng phm Thng sanh th gii Ty phng Cc Lc ri. i chnh php ch v T S tu Thin rt nhiu ngi chng o. Ring i Tng php v Mt php ngay c cc v T S chng o cng cn rt him, hung g ni n C s khi tu o Thin m chng qu th trong lch s Pht Gio cha thy mt v no c. Ring v Tnh ngay trong i ny c tng ln tc u c th chng o. Sau y l 2 cu chuyn s minh chng iu . Chuyn th nht k v mt n Pht T tu theo php mn Tnh Texas, Hoa K. Vo nhng nm trc y b Vng Ngc Tuyt cng l mt ngi Pht T bnh thng ging nh bao nhiu ngi Vit ngi Hoa khc. Ngha l hng ngy vn i lm, v nh lo cm nc cho chng cho con v thnh thong c i cha cng nh lm vic phc thin. Bng mt hm b thy kh chu nn mi i khm bc s. Sau khi khm nghim xong, bc s cho b bit l b b ung th v khng th ko di cuc sng lu hn na. Khi nghe c tin ny b khng bun nh bao nhiu ngi khc b ung th nhng khng c nim tin ni Tn Gio. Ring b, b quyt nh ngh lm v nh, sing i cha hn, nim Pht nhiu hn v mun mt cn nh ring yn tnh t lo phn cui ca i mnh. Chng b chu b v b cng c toi nguyn. Mi ngy b Tuyt nim Pht cng nhiu hn, nim Pht khng ngng ngh. Mc du chng bnh ung th cng lm cho b au nhc hn. Tc bt u rng nhiu v thn hnh b tr nn tiu ty; nhng b vn thanh thn nim Pht. Trong nhng ngy cui ca i b, b ch mun gp my ngi con thi. Ngoi ra bt c ai, ngay c chng b v cc ngi thn thuc, b cng khng mun gp. C l b s h thay v mang n s an lc cho mnh, s lm cho b phn tm, khng c th gi ch tm nim Pht na. Bng mt hm nh b sng rc, khng phi l nh sng mt tri, m l nh ho quang ca ch Pht v ch v B Tt di vi nh b v n n rc b i. Sau vi gi th b tt hi th cui cng vn trong ting nim Pht ca ch Tng h nim v con ci ca b ng chung quanh. Vic ny xy ra vo nm 1997 ti Texas, Hoa K c bao nhiu ngi

chng kin. Mt iu ht sc ngc nhin, m cng hin nhin thi, l sau khi thiu thn xc b, cn lu li rt nhiu x li loi ngc bch, loi bch ngc, loi hng ngc v.v... iu ny li cho hu th mt s minh chng l c s, m y li l c s n vn c th chng o nh thng, nu nht tm nim Pht A Di v cu v ci Ty phng Cc Lc. c nhiu ngi tin v nhn thy bng chng; nhng vic thc hnh ging nh b Vng Ngc Tuyt, khng phi ai cng c th lm c. V l ni l mt chuyn, m lm li l mt chuyn khc. Chuyn th hai l chuyn ca mt ngi n ng, lp gia nh, c con ci v a v trong x hi Vit Nam trc nm 1975. Sau ng sang M, cng sng mt cuc sng bnh thng nh bao nhiu ngi Vit Nam khc. Khi n tui 60 ng ta mun xut gia u Pht v iu y c toi nguyn. Ha Thng Thch Trung Qun vin ch cha Hoa Nghim ti Php cho ng xut gia v th gii Sa Di vi php t l Minh t - th danh ca ng l Nhm Ngc Hu - mt cu Trung T trong qun lc Vit Nam Cng Ha. Sau v vn giy t, ng khng Php c nn mi v li M, trc khi v li M; ch Sa Di Minh t 60 tui ny i khp u Chu mt vng thm cc cha v lc y c gh li cha Vin Gic Hannover. n u nm 1998 ny ch Minh t li sang cha T n Ottawa - Canada thm ving v li y my thng, sau b bnh v chun b v li M th ch ra i vnh vin v li rt nhiu x li cho cha T n sau khi ha thiu. Ti ch thn n cha T n vo thng 4 nm 1998 ny cng chim ngng x li ca Thy Sa Di Minh t v cng trnh by cho qu Pht T ti y hiu r th no l x li ca Pht ca T v ca ch Tng cng nh Pht T. Khi ti n thm cha, c li phng ch Tng, v cng chnh ni y Thy Minh t tch, nhn ln cnh ca cn thy rt r nt ch ca Thy vit. "Trc khi cha m ta sinh ra ta, vy ta l ai?" - y l mt cng n ca Thin Tng, c bit ca Lm T. Ngoi ra cn cu ai nim Pht? cng nh cu : i sng v thng, hy chm nim Pht. Nt ch run run, chng t cn bnh ca Thy cng ngt ngho lm, mc du tui i ca Thy chng cao nh bao nhiu v khc 90 hay 100 tui mi vit nhng nt ch run ry nh th. Chnh mt ti thy x li ca Thy Minh t c nhiu mu, xanh, vng, , tm, trng v c nhiu loi khc nhau. Trn c, mo c, ln c, nh c. By gi cha T n ti Ottawa, Canada li nhn nhp hn ln. V ni c mt Thy Sa Di lu li x li. Ai cng mun chim ngng l bi; nhng mun tu hnh nh Thy Sa Di ny hay

nh n Pht T Vng Ngc Tuyt kia, th khng bit trong h c c my ngi. Ti bao ln c chim ngng x li ca Pht v cc v Thnh Tng ri; nn ln ny xem cng c mt cm xc tng t nh vy. V y l kt qu ca s tu hnh, ca cng phu hnh tr php mn nim Pht. l mt kt qu hin nhin, c rt nhiu ngi mong mun. C l lu lu mi c mt ngi nh th, th hin ra nhng iu c bit th gian ny tin tng v t vic pht tm cng dng mnh hn. Nu l mt Pht T bnh thng trc khi lm chung nn mi qu Thy n bnh vin hay t gia h nim. Ni no khng c qu Thy, qu Pht T ti gia, hoc ngay c thn nhn trong gia nh cng c th h nim ni ging nm ca bnh nhn. iu cui cng khng ai c th lm c vic ny cng c th m bng cassette nim Pht tr nim cho hng linh c. V tm thc lc cn t nghip n cn phi c s hng dn sng sut th thn thc c th i u thai th gii cao hn. Hai cu chuyn n trong chng trc c k v vic vua Tn B Sa La v v Tin Nhn, hay cu chuyn i nghip dn n vic ngi m c th tm mi cch git con mnh i theo ting gi ca ch i, l nhng iu minh chng r rng nht. Mt v d khc c th chng minh trong cn t nghip hay thin v c gi cui l quan trng nh sau. V d c mt ngi, trong cuc sng bnh thng, anh ta rt hin lnh, d thng, nt na o c; nhng vo mt ngy n c mt ngi bn n chi, r anh ta i nh bc. Th l tm thc tham lam, tim n lu nay ni ni tm, mu c bc ni dy, nn anh ta vo phng v vt ht tt c vng bc, n trang ca v em ra thi th vi sng bi. Kt qu l s tht bi rt ch, v anh ta cha c kinh nghim trong cuc chi ny. Mt th d khc. C mt ngi rt hung bo, khng bao gi lm chuyn o c; nhng mt hm c mt ngi bn n nh r i cha, lm vic thin, chng ta bu mi; nhng cng nghe theo bn i cha. Ti y anh ta thy an lc hn nh v ng c ci chn l y. T cu chuyn ny ngi ta bo rng : t bung dao thnh Pht l vy. Ai c c, ai cc cn, ai sn hn bao nhiu i chng na; nhng vo pht cui ca cuc i, nu c tr duyn tt, th kt qu s tt. Ngc li cu chuyn u cho ta thy, ngi y sut i n hin lnh m cn t nghip xu dn n, chnh ci xu ny n cng c sc mnh li ko ngi ta i vo ci a lc. V vy mi c cu rng : Vic phc lm sut i vn khng . Cn vic c, ch cn phng tm mt my may thi, cng y dy c h khng ri.

Trong khi h nim nn thong th r rng, khng hp tp v nu c c qu Thy qu C h nim xong, nn ni kinh v thng cho ngi sp lm chung nghe. Nghe h s hiu v lc thn thc chp nhn s v thng, kh, khng v v ng d hn l lc bnh thng khi ngi y cn sng. c bit sau khi tt th khng nn ng y n thn xc v phi sau 24 ting ng h mi c lim. Nhng cng c th tm hiu ni ngi thn ca mnh hi nng cui cng cn nm ti ni u, v iu ny rt quan trng. c Pht khi cn ti th, khi Ngi mun cho mi loi chng sanh, Ngi thng phng ho quang nhng ni khc nhau trn thn th ca Ngi . V mi mt loi chng sanh mi ci, ch cm nhn c nh sng ng gii hn ca n m thi. V d nu ngi cht, hi nng cui cng nm ni lng bn chn th chc chn ngi ny kip sau s sanh ra lm loi sc sanh. Nu hi nng cn nm u gi, th ngi ny s cnh gii ng qu. Nu hi nng bng th ngi ny s i vo a ngc. Nu hi nng nm t ngc tr xung bng, s sanh vo hng A Tu La. Nu hi nng cn li ni ngc, chc chn ngi ny s tr li lm ngi. Nu t ming tr ln cn nng, ngi ny s lm ch Thin. T nh mn trn u cn nng, chc chn ngi ny s sanh vo nhng th gii cao hn loi ngi. l kt qu lung ho quang ca Pht khi chiu di vo cc ci thuyt php sanh. Do vy m phi lu tm n trc khi lm chung. Khi c ngi thn ra i, cng khng nn khc lc, k l nhiu. V nu khc lc nhiu s lm cho thn thc ca ngi mt kh siu thot c. Mc du xc thn khng cn hi m na; nhng thn thc vn cn lng vng y; h nh thng quay qut, khng th gn gi ngi thn c. Do vy m phi cn n cu nim Pht nhiu hn gip cho ngi mt sm c siu thot. Khi cht cng khng c ngha l cc t bo hon ton cht ht. Do vy, nu c mt iu kin thun tin no nh mt ln gi thi qua, hay c th l con mo, con ch gn k thi th ngi cht, khin cho h sng dy. Trng hp ny xy ra khng t ti Vit Nam v hin tng ny gi l hi dng. V l y nn c rt nhiu cu chuyn c k khi nhng ngi y sng tr li v ni n gin nh ngi bnh dn vn thng hay ni l hn nhp li xc. Chuyn k rt hp dn nhng cng rt rng rn. V d di a ngc c qu s u tru mt nga. C ngi cht xung b ca i ra b vo cho du nu. C ngi b chim ch phanh thy. C ngi b rt nhiu nm thng trong a ngc V Gin v A T a Ngc. Cc ti nhn thng sau khi sng li tu nhn tch c, n hin lnh. Nhng ngi b vo A T a Ngc gm c 5 loi.

Loi th nht l lm cho thn Pht ra mu. C ngha l c hi Pht. Ngy nay Pht khng cn ti th nhng cng c th hiu rng p ph tng Pht, hoc nhng ni tn nghim, u thuc v ti ny. Ti th hai l git A La Hn; tc nhng bc Thnh Nhn; nhng bc gic ng. Nhng v ny rt kh c trong i m mnh cn an tm st hi, th ti y phi u thai rt nhiu kip a ngc. Ti th ba l git cha v ti th t l git m. Cha m sanh ta ra, nui ta khn ln nn ngi, n dng dc cn cha n p ni, n no ta li phm vo ti ny? Ti th nm l ph ha hp Tng. Ngha l Tng chng ang sng an ho ni Thin vin, chnh mnh gy chia r, phn ha, lm cho chng l trong cha, trong t vin khng ha hp. Ti ny cng b a vo a ngc A T. C mt iu cng ht sc quan trng cn phi bit. l thi gian a ngc ca Pht Gio khng c tnh cch vnh vin, m sau khi tr n vay xong, s c i u thai kip khc. y l mt iu rt khc bit vi cc Tn Gio khc. Chnh c Bn S ca chng ta ni ra iu ny v khi Ngi lc cn ni A T a Ngc cng pht khi thin tm, c ngy Ngi thnh Pht trong hin ti. Nh vy a ngc khng phi l chuyn khng c. V d qua cu chuyn Mc Lin tm m hay rt nhiu chuyn khc m c Pht k v qu kh ca Ngi X Li Pht, Ngi Mc Kin Lin, Cng cha Da Du La hay bt c mt nhn vt no c nhn duyn vi Pht th Pht k r. T chng ta cng c th ni rng : a ngc cng khng phi l gi tng; nhng tin hay khng th ty mi ngi. C nhiu ngi tin m cng c lm ngi khng tin; nhng iu ai c th hiu bit hn nhng bc gic ng hiu bit. Nu sc mt con ch m mun c bng ln bng con b th khng th c. Thc t khng phi l khng c con b. iu y hin nhin ng i vi nhng ngi no bit nhn xt, phn tch v chng s sai khi mun dng tr nng cn ca mnh hiu bit v nhng vic ngoi tm hiu bit th kh lm. Trong kinh Hoa Nghim, kinh Php Hoa, kinh Lng Hong Sm v.v... v hu nh trong tt c nhng b kinh quan trng. c Pht khi thuyt php, c dp Ngi u ni qua v nhiu lc cn gii thiu rt cn k v cc cnh gii khc trong vng lc o, hay nhng cnh gii xa hn ngoi ci lun hi

ny, nh cnh gii Cc Lc hay ci tri u Sut v.v... Ngy xa khi khoa hc cha tin b, tt c mi ngi u ngh rng ch c qu t ni chng ta ang l c tht; nhng ngy nay, qua bao nhiu nghin cu ca khoa hc, ngi ta tm trong v tr ny cn c khng bit bao nhiu tinh t khc, bao nhiu thin h khc, m vi ci nhn ca khoa hc trong hin ti l ci khng cng tn. T y tinh thn Bt Nh v Tnh Khng ca o Pht p dng vo cho mi ngi, nht l ngi Ty phng hiu nghim v cng v cng chng minh c rng li dy ca c Pht l ng. Bi vy nh Bc hc Albert Einstein, ngi c gc Do Thi v c quc tch M, cha ca thuyt tng i tuyn b rng : Nu mt Tn Gio no trong tng lai m khoa hc c th da vo pht trin c, ngoi tr Pht Gio ra, khng c Tn Gio no c th c c tnh cch khoa hc . t ai ngh rng mnh phi cht, nht l lc cn tr, khi m tng lai cn i ch h v cn nhiu hy vng; nhng ai u c ng c rng s cht khng c ch ai ht. Chng ta c th cht bt c lc no v vo mt thi im no. Ai sinh ra ri cng phi cht c. l mt nh lut; nhng u c ai chun b cht u. Qu l mt iu ht sc v l. V bnh thng trong cuc sng chng ta lo cho bao nhiu th. V d lo cho n, mc. Lo cho c ca ci d tha. Lo chun b i ngh h. Lo i mua sm cui tun. Lo cho cng vic nh, cng vic s. Lo cho chng, lo cho con, lo cho gia ti s nghip v.v... tt c mi vic trn chng ta u c lo ; nhng lo cho ngi khc, lo cho bn ngoi bn thn mnh. Cn chnh bn thn mnh th sao? Hu nh trng vng. Liu ci lo cho tha nhn y c ch g sau khi chng ta cht i khng? C cn ai lo tip tc cho nhng ngi cn li khng? hay ta vn cn phi vng vn ni trn th, ri tm thc phi i u thai tr li tip tc lo trong ci vng ln qun y. Chnh ci ny y; chnh ci th, ci i, ci chp trc ny n lm cho ta b dnh cht vo mi v kh thot ly l vy. C nhiu ngi c kinh sch, khi ngng u ln u bit nh vy; nhng khi nhn xa th thy cn ngt ngn th thch; nn li thi. V con ng gic ng kh lm; nn ln xe v tr li ci Ta B y kh au tc ly ny. Cuc sng ca chng ta cng ging nh mt chic xe ch chy vng trn v c nhiu trm ngh khc nhau. Ai c y nng lc s t i ra khi ci vng trn y. Ai cm thy s hi v trng vng th chnh ngi li chn con ng tr li trn chic xe kia ngi vo v xe c tip tc ln bnh, ngi c tip tc vay tr tr vay. Sau khi tt th 24 ting ng h th c l nhp lim v sau l l pht tang. L nhp lim ti Vit Nam thng c hnh ti t gia, khc vi c v cc nc u M. Ngha l ngi cht du nh hay nh thng cng u

c c hnh mi l nghi ti cha. Ngy nay mt s cha ti Vit Nam c lm nhng nh qung v thp th tro ct. Do vy m thn nhn, tang quyn nu t gia cht, cng c th n cha lm m. Ring nh qung Vit Nam khng phi nh nh qung ca c - nh qung ti Vit Nam ch c xe a tang, o t (nhng ngi khing quan ti), bn hng n, bn Pht, chung trng v.v... t c nh qung no c ni rng ri t chc m tang, m ti ngha a cng ch c m m ch khng c phng lm l (Kapelle) nh c ny. Trc khi lim, thn nhn tm ra cho ngi mt v mc mi cho ngi cht. ny gi l dng gi m trc khi mt, h chun b trc cho va . Ngay c ci hm, ngi ta cng t chn trc cho mnh, sau em v nh , ch n khi cht, em ra dng. C nhiu ngi king c khng nh th mang v cha gi. Cng c nhiu ngi chun b xy m cho mnh trc khi mt gi l kim tnh. Cn m cho ngi tu, c bit l cc v Thng Ta hay cc Ha Thng th gi l thp. Nhng cng c nhiu ngi khng cht c trn qu hng ca mnh, m phi cht trong rng su hay trn bin c, khi ra i vt bin tm t do, cng c nhiu ngi qua n c, n M, c, Canada mi cht, th nhng s chun b trc v hnh thc b ngoi y n v ngha. ng l v thng tht. Nu ai bit chun b cho tm linh ca mnh th du sng u hay cht u cng khng c th mt mt c; nhng my ai hiu v thc hin c iu ny qua li dy ca c Pht? Ngi Vit Nam chn ci hm g tht tt chn. G cng nng cng chc bao nhiu, ngi Vit Nam cng thch by nhiu. H ngh rng chn vi g nh vy s bo qun c thn th lu v nh g tt nn thn th ngi cht sau bao nhiu nm qua s xc tc ca t, nc s lm cho thi th y kt li, khng b thiu ri i v h tin rng con chu s lm n pht ti, giu c ln. C nhiu vic lm ca ngi Chu, hay ngi Vit Nam ni ring, k thc khng phi cho ngi cht, m l cho ngi sng. H hy vng linh hn ca ngi cht s v ph h tr cho h, nu h lm p lng ngi mt v h cng s b qu pht, tr dp bi ngi cht; nu ngi sng khng lo cng quy t t. y l mt quan nim vay tr thng pht ca nhn gian, khng nht thit phi l ca Pht Gio; nhng nu c hng dn theo tinh thn nhn qu ca o Pht th c l hay hn nhiu. Do iu kin kh hu v v sinh vng nhit i nn khi lim, cc m cng v o t phi try t bn tht k bn trong hm, ko s lu b chy nc. C lc h lim chung vi tr, ct cho ht i nhng cht nc b

chy ra t t thi. Nu l n ng h b vo ming 7 ht go, nu l n b h b vo ming 9 ht go. H tin rng n ng c 7 hn, n b c 9 va. C nhiu ngi cn mang theo c n trang, vng bc, qu nh cm thch, kim cng. H eo vo tay hay b vo ming ca ngi cht. c bit l o ca ngi cht khng c nt bng st, m tt c u ct bng vi. Np quan ti sau khi y li cng khng c ng inh, m thng l ng bng nhng mng g hoc tre bm vo nhau. V ngi thn quan nim rng, linh hn ca ngi cht king c st, do vy m tt c nhng g thuc v quan ti v t thi, khng c ln ln mt cht st no c. Khi lim, nu l Pht T, s c i m Quan m, o lc th v c tm La Ni tri ln bn trn t thi; tm vi ny c in cc ch Phn nh : n Ma Ni Bt Di Hng v thn ch i Bi v.v... Hai bn tay, hai bn chn cng c mang v vo. C nhiu ngi lc sng bnh thng th xu t, m lc cht li p hn ra, v nh nhng mi ny. V l y m ngi Vit Nam t mun thiu ngi cht. V h s rng thiu l khng cn xc v hn cng b nng, khng th nhp vo xc tr li thm gia nh m m ng b v con v.v... nhng l quan nim bnh thng. Cn theo Pht Gio sau khi cht, k t khi thn thc ri khi thn trung m cho n 49 ngy phi i u thai. Nu khng i u thai c, phi lm c hn sng vt vng khng c ni nng ta. V l y m ti mi cha Vit Nam hay ngoi quc ngy nay vo lc 5 gi chiu, u c l cng c hn, gi l i cng phu chiu, tng kinh Di , Hng Danh v Mng Sn Th Thc nhm siu nhng linh hn khng c ni nng ta ny. Nhng ngi Vit Nam khng dng s cng kin 49 ngy m cn tip tc cc tun tht v gi quy theo nhiu nm. Phn ny s c tip tc trnh by sau cc l quan trng cho ngi cht sp i chn. L tr quan nhp lim qu Thy hoc qu S C thng tng ch i Bi v Thp Ch trong phn cui ca kinh Lng Nghim, sau cho y np hm. V lu ngy ti t gia; nn vic bt, trm cc m trn quan ti cng rt t m, nhiu lc tn c ting ng h mi xong. Trong kinh Bt Dng c ni rng : Sanh hu hn, t bt k. Ngha l : khi sanh ra c th bit ngy gi nm thng l lc no c sanh; nhng cht th bt k vo lc no. Th m c khng bit bao nhiu ngi la ngy tt chn, nhp lim, thnh phc v.v... m chng ai c th la c ngy tt cho mnh cht c. V vy m Thin Tng thng hay hi cu : Ph Mu sanh tin ng th thy? l vy. Ngha l trc khi cha m sinh ta ra,

ta l ai? Cu ny l nhng cng n rt v i ni v s sng v s cht, m mt Thin sinh sut i phi cu mang v lm cho sng t. Khi no lm sng t vic sanh t, lc y chnh l lc hiu o. Trong cuc i, sng v cht l 2 s kin rt quan trng m con ngi cn khng lm ch c, th hi coi ngy tt chn n c nh hng c g cho ngi cht chng? hay nu c cng ch cho nhng ngi cn sng bt lo s m thi. Trong kinh a Tng c dy rng : khi mt ngi cht i ri, nu c thn nhn lm phc b th, in kinh, cng dng Tam Bo v.v... th phc ngi cht ch hng c 1 phn 7 m thi. Cn 6 phn 7 l thn nhn cn sng hng. Do vy m, nu lc sng khng to c mt phc in g, khi cht mi lo tu v lm phc ngh ra cng tr lm; nhng c tr cng cn hn khng. V c nhiu ngi n lc cht ri cng cha bit mnh i v u. Sng sut c mt i lang bt, nay da vo v, mai nng vo chng, mt vo con, ngy kia hy vng vo x hi v.v... nhng tt c nhng loi ny khng c g l bn chc c. Th m c lm ngi tin. Khng c c mt tm nhn cao xa hn, ngoi nhng g m mnh ang b tri buc . Sau l nhp lim, thn nhn thit lp bn vong v lo may tang lm l thnh phc. Trc ht l mu sc. Ngi Chu, nht l ngi Trung Quc v Vit Nam dng mu trng tng trng cho s bun b, tang tc, mt mt; ngc li ngi u Chu thng hay dng mu en cho m ma v mu trng cho c du khi ci hi. Chu, nu m ci c trng vo l mt iu i k. Ngay c vic i rc du v a du cng khng c php i l. Ngha l phi cp, v h tin rng i l th c du v ch r s thiu hnh phc trong cuc sng hn nhn. Tang ch cho con trai khc, cho con du khc, cho chu ni khc, r, con gi v chu ngoi cng khc bit nhau. V d con trai v con du phi mc c qun o di, pha sau lng c may mt ming vi nh. Ming vi ny x lm 3 ming. gia ln v 2 bn nh. Tt c o v qun u may ngc. Ngha l b tri dng mc, b mt ng che y li. iu ny c ngha l : trong khi gia nh c tang, nhng g p u khng c dng n. Ngy xa khi cha hoc m cht, ngi con trai sut 3 nm khng co ru tc v lm mt ci nh nh bn m ca cha m c tang nh th, n khi no mn tang mi thi. Khi tang con trai v du, sut trong thi gian y khng c chung ng v xc tht (theo quan nim ngy xa, ch by gi th khc) v nhng tic vui nh ci hi, tic tng, v nh mi v.v... tt c u khng c tham gia, v cn trong thi k tang ch. C ni cn cho

con trai i m bc v lng th tht giy rm, chn i giy c. ni cha m l nhng bc sinh thnh ra ta, nui ta kh nhc, do vy m phi c bn phn hiu, mi xng l ngi con trai trong gia nh. Con trai, du v chu ni th tang 3 nm. Ni l 3 nm ch tht ra ch c 27 thng. Ngha l ngi cht ng 1 nm gi l Tiu Tng hay gi u. Gip 2 nm gi l i Tng. Sau thm 3 thng na. l thng ca tri, t v ngi; nhng t ai mn tang 24 thng, m n 36 thng cng thng hay xy ra ti Vit Nam. Con trai, chu ni v du l nhng ngi gn gi trong gia nh, sng cht vi tc h. Cn con gi ly chng, l thuc v nh chng ri, khng cn vi cha m; nn tang ch cng nh r v chu ngoi. Ngha l khng cu k c dy rm m bc, m n thun mt vnh khn tang, c ni cho mc o di; nhng khng may di ai pha sau lng. iu y phn bit ai thuc v bn ni v ai thuc v bn ngoi. Nu con gi m cha thnh lp gia nh, c xem nh l con trai, do vy m tang ch cng mc ging nh con trai. Con trai hoc chu ni c nhim v phi mang hnh nh v bt nhang khi di quan, cng nh th t hng linh ngi qu c ti nh ca mnh v sau ny. Ngoi nhng ngi thn gn gi trong gia nh ra, nhng ngi b con bn cha hay bn m cng tang nh ch, bc, c, cu, d, dng v.v... tt c u ch cht mt vnh khn tang ni ln s lin h trong gia tc. Ngy xa c nhiu ngi giu c, tha tin ca; nhng khng c con ci ni di tng ng, h thng hay thu ngi n khc mn v c tr tin gi. H cng mc tang nh con chu thn thuc trong gia nh v cng khc la thm thit khi di quan, hay lc h quan ti ni huyt m. Thng thng sau l pht tang ti t gia, ti cha hay ti mt ni cng cng no th Ban Kinh S gm ch Tn c Tng Ni c gia ch mi, s lun phin tng nim nh th trong nhiu ngy, ch cho n ngy tt c chn, trnh ngy trng nht, th t v.v... Thy a l hoc qu S Tng chn ngy tt pht tang, ngy tt nhp lim, ngy tt a m, chn ct v.v... Tt c u phi tun theo li Thy a l. V Thy a l cn c vo tui tc ca ngi cht v ngi sng trong gia nh trnh ngy trng. H quan nim rng, nu khng lm nh vy th hn ma khng siu thot v ngi sng b hm hi, khng pht trin c. l quan nim ca dn gian. Cn quan nim ca Pht Gio th nh th no? - Nh trong kinh Bt Dng c ni : Sanh hu hn, t bt k. Ngha l khi sanh ra chng ta cn bit c ngy no thng no. Ch cn cht th khng hn ngy c. Nu trong cuc sng ca chng ta c 2 s kin quan trng l sng v cht m

chng ta cn khng lm ch c, th hi nu c coi ngy tt chn, ngy tt lim v.v... cng chng c ch li g c; nhng v ngi sng khng an tm. Do vy m phi lo coi hng huyt m xy v u, lo coi ngy tt xu v.v... k thc ra l coi cho ngi sng ch khng phi cho ngi cht. V c Pht hay dy rng: Cuc i l v thng, th gian l gi hp. Nu ai thc c vic ny, chc rng lc sng lo tu tnh thn tm, th lc cht khng cn s hi na. Ngha l chng ta bit chng ta phi i v u ri. Sau 3, 5 hay 7 ngy; c khi quan ti ti gia nh n 15 ngy, mi em i chn. Trong thi gian y, nu l gia nh theo o Pht, n chay trng, tng kinh a Tng, Thy Sm, hay Lng Hong Sm cu nguyn cho linh hn ca ngi mt c cao ng Pht quc. Trong thi gian y cho n 49 ngy thng hay n chay, gi gii thanh tnh v trong thi gian ny thn nhn trong gia nh hay ngh n ngi cht nhiu hn. Nu gia nh khng theo o Pht, h thng lm tht heo, g, tru, b i khch n d m tang. H quan nim rng: Ma ch, ci trch. Do vy m phi lm cho n my, n mt cho cha m hay ngi thn qu c, khng cho hng xm ch ci v ngh rng ti sao cha m mnh giu c, n khi cht ch i khch n gin nh th. m ci cng vy, nu l ngi thn m qun mi d tic ci cng hay b trch mc. Do vy m phi phng khi m ma, hay m ci phi gi mi tt c nhng ngi trong gia tc n d l. Ngy nay ti u Chu cc nghi l ci hi v ma chay rt n gin v rt t ngi tham d. Ngoi tr nhng ngi giu c v quen bit ln, cn thng thng c m ma ch 5 hay 10 ngi tham d. Trong khi , Vit Nam, ngi cht, nu l ngi c a v trong x hi, hay cc bc Ha Thng, Thng Ta, S B hu danh th hng ngn, hng vn ngi n tin a, phng iu. Nhiu ngi quan nim rng: m ci khng c mi th khng tham d; nhng m ma khng ai mi cng i. iu y c ngha l, h n chia s ni bun ca ngi cn li v cm n ngi ra i, c ci g cm kch c lng h; nn h mi n. Ch h cng chng c nhiu th gi phi: "n ba gi, l ba cy" y. m ma Vit Nam du nh n u cng hng trm ngi i a m. H l dn khing quan ti, l ngi hng xm, l tr con, l Pht T, l Ban H Nim v.v... tt c u gn gi, ging nh ngi thn trong gia nh. L ng quan, ri l di quan, l co o l l nhng l bng l nhang khi bn th vong, ri a quan ti ra khi nh v n gia ng quan ti xung, co vi t tri l ngi cht ra i, xa lng, xa xm, xa b con

quyn thuc. Nu ngi cht v bnh tt hay gi yu l nhng ci cht bnh thng, t ai s hi; nhng nu ci cht y b oan ung nh t t, b st hi, b tai nn v.v... ngi thn t em v nh, m hay nhng ni cng cng nh cha chin, bnh vin v.v... c ngi v qu thng yu ngi mt, nn cng c em xc cht v nh; nhng khi l di quan c c hnh th ngi nh phi p mt ci ni bng t nung b ra lm nhiu mnh v ku tht ln ting, nhm ui hn oan y khng nn lng vng trong gia nh na. iu ny tuy c v m tn; nhng cng rt hp vi s lun hi sinh t ca o Pht. V o Pht quan nim rng cht khng phi l ht m khi thn trung m cn hot ng, c ngha l tnh bit khng mt, ch c th xc khng cn hi th thi, ch trn thc t ngi cht vn bit rt nhiu. Tm thc h s v li gia nh xem v con mnh s ra sao, ngi thn k thuc ra sao. Ngi cht khng ngh rng mnh cht, h nm bt ngi thn, khc lc k l vi ngi thn; nhng tt c u v vng, h ni, ngi cn sng khng nghe c. V by gi ci xc khng cn ci hn; nn h khng lm ch h c. Thng thng mt m ma lc a m c sp xp theo th t nh sau : Bn u tin l mt tng Di phng quang tip dn, c 4 ngi khing, sau l lin, i, trng, vng hoa phng iu, k n l ch tn c Tng Ni tip dn h nim. Sau ch Tng Ni l l triu cao chng 3 thc. Trn thn triu ny c ghi ni sanh qun v tn tui ca ngi cht, cng nh ngy sinh v ngy t. Sau l triu l bn vong, trn y c di nh ca ngi qu c v l nhang cng nh linh v. Bn ny cng c 4 ngi khing. Tip theo l dn nhc m ma, thi ln nhng bn bun thng ai on. Tip n l chp lnh, tc ngi hng dn dn khing quan ti ln xung nhp nhng v ra lnh khi no i, khi no ngh. Nhng dn khing thng l trai tr trong lng mi c sc mnh, v quan ti rt nng, gm g tt, trt t st rt nhiu khi lim khi r nc v nht l g phi tt. Ngi Vit Nam quan nim rng : sng ci nh, gi ci m; nn quan ti, phi c chn loi g p v tt nht hy vng rng xc s gi c lu hn v h mong rng xc c kt li, cho con chu lm n pht t. Vit Nam ngy xa khng thiu, hu nh u chn ct t t. V h quan nim rng : thiu l ng xc v xc s b nng. n gia th k th 20 ny nhng thnh ph ln nh Si Gn mi c l thiu. Tuy nhin s ngi thiu rt t, chng 10%. Cn bao nhiu l chn theo cch ngy xa, nht l nhng ngi c rung t ring. Nu mt mai y dn s Vit Nam pht trin nhiu, c l cng phi chn phng php thiu l sch s v tin li nht.

m ma thng ko di hng cy s ty theo s ngi i a, c th t hn, m cng c th nhiu hn nh th. T nh n ngha a. Vit Nam ti ngha a khng c nh qun nh c v tt c xc cht c qun ti t gia hoc ti cha, nh vy m cng hn v ngi cht cng nh ngi sng ti bun. Khi n huyt, qu Thy phi lm l tr huyt, xong u quan ti mi c h xung, vng bc giy tin, u, m, 3 nm t c ngi thn ri xung huyt m tin a ngi qu c v ni an ngh cui cng. iu ny Ty v ng u ging nhau. Ch c vng bc giy tin l khng c u Chu v ring ngi Pht T thun thnh cng t khi dng n. Theo ngi Hoa quan nim rng : khi cht xung ci m, khng dng tin trn dng th c, ch c giy tin v vng m l i trao ni ci m c. V th ngi thn thng hay t hoc b nguyn xp xung huyt m cho ngi cht l vy. Mi ngi i a s ln lt ln b t vo huyt m v chia bun vi thn nhn v mi ngi s nhn c mt cy ko, tng trng cho s ngt ngo, mt si ch tng trng cho s may mn v ra v. Nu c tang ch mi i ung tr hoc n cm th mi ngi i a s n ni . Vit Nam ngi ta thng t chc tic ny sau l tr linh. Ngi c nhim v n lp huyt v p m ln thnh nm cao, trong khi mi ngi thn u v li gia nh lm l tr linh. L tr linh c ngha l l a hnh vong, bi v v l nhang v li nh. By gi ngi ta lp mt ci bn th ring bn cnh bn th ng b qu vng t trc. Trn bn th mi ny c chng by hoa, qu, nc tr, thc n, bnh tri v.v... n cy c dng trn bn th ny mu trng. Theo quan nim ngi Vit Nam v Trung Quc, mu trng l mu tang, bun b. Nhng ngi Trung Quc, nu ngi thn mt trn 70 tui, h hay dng n cy t. V h cho rng l tui th, khng lin h n s yu mng na. Trong khi ngi Vit Nam vn dng mu trng, ngay c n hoa chng trn bn th, du cho ngi tui th no i chng na, 70, 80 hay 90 hoc 100 tui. Ngi Vit Nam thng hay cng mi ngy 3 ba cm nh th trn bn vong ca ngi thn mt. H quan nim rng sng nh th no, th cht cng nh vy thi. Nu lc sng phi n cm mt ngy 3 ba, th lc cht cng s v nh 3 ln hng mi nhang khi v mi v ca cm canh. H quan nim gia sng v cht ch cch nhau mt ln ranh, mt cnh ca thi. i vo bn trong cnh ca, tc nhp cuc vi i sng tc ly ny. i ra khi cnh ca y, tc tr v mt cnh gii khc. Cnh gii y c th cao hn

hoc thp hn cnh gii trong hin ti; nhng gia t v sanh ch cch nhau c mt cnh ca thi. Ngi c gic ng gi l Nit Bn, an lc, gii thot. K cn b lun hi sanh t gi l a Ngc, A Tu La, sc sanh, ng qu v.v... Cn bn trong cnh ca t sanh do mi ngi gy nghip v chn nghip ri cui i mnh phi i u thai nh th. Du th no i chng na ngi thn cng phi c bn phn cng kin cho h, v thn nhn s nu khng cng, h s tr thnh nhng c hn khng c ni nng ta th ti nghip cho ngi cht. y l mt ci o hiu ca ngi Vit Nam. By gi quan ti c vi su ni lng t lnh, thn nhn sau l tr linh ti nh th c ngh ngi, ch 3 ngy sau li i m ca m. L m ca m c ngha l lm l mi linh hn ra khi ni u ti kia, i v thm nh, hoc gi i u thai ni khc. L m ca m i khi cng c qu Thy n lm l. min Nam Vit Nam hay dng mt ci thang bng tre nh v mt con g cng. Bt con g leo ln ci thang, tng trng cho linh hn ca ngi mt t huyt m ra khi ni chn ct, sau dn con g i chung quanh huyt m 3 ln, on th g ra ni ngha a. Nu ngi cht l mt thiu ph ang mang thai cha sanh, chn c m cng con, th ngi ta hay trng bn huyt m mt cy chui. Khi no cy chui tr hoa, ra tri, ngi ta tin rng ngi cht sinh con. mt ngha no trong cuc sng, ngi cn li thy nh thng v gip cho ngi cht khng b tc ti khi lm chung thi, ch thc t khng phi l nh vy. y xin nhc li mt cu chuyn c Pht Gio din t s v thng ca cuc sng v s hin hu ca tm thc nh sau : "... Ngy xa c mt ng Trng Gi rt giu c, ng ta ci b v th nht, chung sng lu ngy vi nhau khng sanh con ci g ht, ban u tnh ngha cn mn nng, ng chng cn thng yu cht nh; nhng lu ngy qu sinh chn. Mt phn v b ny nhan sc cng khng mn m lm; nn ng Trng Gi ngh l mnh phi c c v khc. B v c bng lng v th l ng ta i ly mt ngi v th hai. Ngi ny tr p hn b c, duyn dng hn, khin ng Trng Gi m mt, ngy m mi mit bn sc p ca v hai mnh; nhng ngy li thng qua ri ng cng chn, v nhan sc ca b khng cn nh ngy xa na. Do vy m ng ta ngh vi 2 b cho ng ta i ly v ba. C hai b u ng . B th 3 khi v lm v ng ch lo chm sc vng bc trang sc ni thn, ch t khi lu tm n ng, do vy m ng cng chn, cui cng ri ng mun ni cho ba b bit l, ng ta chn ngy ba b ri, ng mun i ly b v th 4. C ba b u ng , khng t ra mt s chng c no. V l ngy xa n , n ng giu c,

c nhiu v l chuyn thng, min sao phi chu ton cho cc ngi v y l c. B th 4 v lm v ng c mt thi gian ngn th ng b bnh, v tui i chng cht, chn gi khng cn mn nng nh thi cn son tr na. Mt hm ng ku b th 4 li v bo rng : - Tht ra ta rt thng b; nh b bit ta gi, khng to cho b hnh phc lu bn c. Vy mt mai nu ta c cht i th b s lm g? - Nu ng mt i th ti cng ch a ng n huyt m l cng. Ngi v th 4 tr li th. Sau ng hi b th 3 cng ging nh ng hi b th 4. - B th 3 tr li rng : Nu ng c cht i, ti cng ch tang mt thi gian, sau khi x tang, ti li xin ti gi. Khi ng Trng Gi nghe nh vy cng cm thy bun nhng bit ni sao hn. V by gi ng khng cn sc lc nh xa na. B th hai cng tr li rng : Nu ng c cht th ti cng ch lo cm nc hoa qu p cng ng thi, sau ti phi lo phn trang im cho ti ch. Sau khi nghe ba b v tr li nh th, ng bun lm. on ng mi ku b th nht li bo rng : - Lu nay ti vn khng thng b, v b xu x; nhng nu mt mai y ti cht th b s lm g? - Thip s nguyn theo sut trn cuc hnh trnh ca chng. B v c tr li th. ng Trng Gi ngc nhin, xoe trn i mt ra v tt th. Cu chuyn ch c th; nhng y mi b v tng trng cho mt c tnh khc nhau. B th 4 tng trng cho b con lng xm, du thn thit n bao nhiu i chng na, khi mnh cht i ri; nhng ngi quen cng ch a mnh ti huyt m ri ra v.

B th 3 tng trng cho tin bc, ca ci, ti sn. Du giu c cho n u, cao sang n bc no i na, khi cht ca ci, ti sn y cng khng th mang theo c. B th 2 tng trng cho sc p. Du sc nc hng tri, p nh Hng Nga, c K v.v... sc p ny cng khng tn ti mi th gian; khi cht i li cng chng mang n theo c. iu ny chng t cho s v thng ca nhn th l vy. Ring b v c, b v m ng chng chng thng yu cht no; nhng khi ng Trng Gi cht, li nguyn theo ng sut i, khng ri nhau mt bc. l tm thc, l nghip. Nghip, du mnh khng thng tng n n, ght b n, khng yu n, n vn quanh qun bn mnh. Do vy, l ngi Pht T, phi bit thc tnh v vn ny; phi bit thc rng : tt c mi vt g trn th gian ny u khng c gi tr, ngay c sc p, ti sn ca ci v ngi thn, ch c tm thc ca mnh l vn quan trng. Khi sng, ci g cng c; nhng khi cht, khng c g c ngoi tr tm thc theo nghip lc chiu cm ca mnh m i u thai. Khi sp lm chung mi suy ngh n, qu l iu qu tr. V vy trong kinh ni rng : "B Tt s nhn, chng sanh s qu". Ngha l nhng bc gic ng khi gy ra nhn g, u bit kt qu s nh th no. Trong khi chng sanh li khc, c gy bt c nhn g trong cuc sng, du cho thin hay c vn khng s, ch khi sp lm chung mi s qu bo. l chng sanh vy. Hoc gi, nhiu khi bit rng qu y s khng tt; nhng vn khng s. V d : bit rng kt qu ca s ung ru l say sa, in o; nhng khi ung c ai u s qu. Bit rng ht thuc s hi cho sc khe; nhng vn ht. Nh vy nu so snh ch ca bc gic ng v ch ca k phm phu, c nhiu sai bit lm. Lm tun tht k ngy mt v m ca m th k ngy chn. V d ngi cht sau 10 ngy mi chn, n 7 ngy phi lm tht th nht ri. Cn m ca m, sau khi chn, n ngy th 3 l m ca m, du cho ngi cht y my ngy i na cng khng tnh vo. Mi tht nh th u c mi Thy, S C v t gia cng, i khi cng c ln cha cng. u tin cc v ch l khai kinh, dng s v cng vong. Trong nhng tun tht y ti t gia thng hay tng cc b kinh a Tng, Thy Sm, Lng Hong Sm v.v... Thi gian ny, trong 49 ngy thn nhn thng hay mua chim, c em n cha phng sanh, cu nguyn cho th gii c ha bnh, gia tc bnh yn, sng lu, tui th. Nhng ngi thn trong gia nh cng thng hay hn tin li in kinh sch n tng, tng, biu cho nhng ngi khc, nhm

cu nguyn cho hng linh sm v cnh gii an lc hn. S hn phc v cu nguyn trong giai on 49 ngy ny, c ngha l h tr cho tm thc ca ngi mt sng sut hn, mnh dn hn dn thn trn con ng gii thot. Vic lm ny tuy v hnh, nh gi, khng c hnh tng; nhng c th lm giao ng cy ci c. Nhng vic phc c cng ging nh th, c tch ly dn dn, s c ngy tc ng n ch thin, loi ngi, hay ngay c ci m. Pht T Vit Nam vo th k th 18, 19 v 20 ny a phn u theo Tnh tng. Ngha l, qua s gii thiu ca c Pht Thch Ca Mu Ni khi cn ti th, qua kinh A Di , phng Ty cch y 10 vn c quc Pht; ni c c Pht A Di ang thuyt php, sanh. Nu ai thnh tm nim Ngi trc khi lm chung mt cch ch tm th Ngi s phng ho quang n th gii Ta B cng vi nh v B Tt Quan Th m v i Th Ch n tip dn v th gii Ty phng Cc Lc. Mi nghe qua vic nim Pht cu vng sanh ny khng khc cc o hu thin my; nhng trn thc t c th chng minh c nh sau : chng sanh du to ti nh hay ln, v nh ht ct b vo trong nc, ct y s chm. Nu ti to nh hn nng m c ghe thuyn chuyn ch th y s ni. Ghe, thuyn chnh l s tr nim ca ch Pht v ch v B Tt ci Ty phng Cc Lc. Nu khng c s gip y, hng linh s khng c vng sanh; nhng y khc vi nhng o Hu thin khc l, ch Pht v ch v B Tt khng th lm cho ti ca mnh tiu i c, cng khng th lm cho phc ca mnh tng trng c, m phi do chnh mi c nhn phi t tu v t to phc lnh th phc mi tng, ti mi gim. Nh vy, khi v c Cc Lc ri ht ct vn cn l ht ct, cc vn cn l cc thi. D nhin l ti s tiu i t t do mi chng sanh c gng tu hnh t ln a v B Tt v Pht cao hn na. Cn vic a lc tr xung ci Ta B ny, chc chn rng khng. V ni th gii y c sc gia tr ca ch Pht nn ci y l ci Tnh ch khng d u nh chng ta y. Nhiu ngi tu Thin trong cc th k gn y t c ngi chng o, ngoi tr cc bc T, cc v xut gia, dng cng tht su, thc hnh php qun tm tht k mi chng c o. Cn c s ti gia tu thin cha thy ai chng o, gii thot c. Ring cc v tu Tnh , ngay c c s ln tu s trong th gii ny v ngay cui th k th 20 ny, ch thc hnh php mn nim Pht m c chng c qua vic lu li x li sau khi thiu, nh trng hp ca b Vng Ngc Tuyt Houston, Texas, Hoa k vo nm 1997 v mi y vo thng 3 nm 1998 ca Thy Minh t ti cha T n, Ottawa, Canada. l nhng bng chng c th chng minh cho nhng ngi tu

Tnh khng ph cng sc ca mnh, khi tr nim danh hiu ca c Pht A Di . Sau tun 49 ngy l tun 100 ngy. ng theo tinh thn ca Pht Gio ch cng n 49 ngy l ; nhng y ngi Vit Nam v nh hng bi phong tc, tp qun ca ngi Trung Quc sut c hn ngn nm; nn vic cng bi, t l, tun tht cng b nh hng khng nh. V ngi Trung Hoa quan nim rng : sau khi cht, linh hn phi i qua 10 ca ngc c phn xt ti c lc cn sng trn th gian ny. Do vy m 7 tun u sau khi cht i qua 7 ca ngc, tun 100 ngy qua ca th 8, tun Tiu tng gip 1 nm linh hn qua ca th 9 v tun i tng gip 2 nm sau khi cht, qua ca th 10. Sau khi i qua 10 ca ngc y, linh hn mi i u thai. Do l y, tr thnh thi quen lu i; nn ngi Vit Nam, ngay c l mt Pht T thun thnh, vn hay cng bi cho ngi cht theo tc l c. Khi cng 49 ngy, 100 ngy, hay gip nm, hai nm v.v... thn nhn ca ngi cht hay cng dng trai tng, dng t vt dng ln ch Tng, nh phc c ca ch Tng m hng linh c hng nh. Nguyn nhn ca cu chuyn cng dng trai tng l qua hnh nh ca Ngi Mc Kin Lin, lc Pht cn ti th, mun cu m ra khi a ngc v c Pht dy cho Ngi cch bo hiu, bng cch dng t vt dng ln ch Tng. y l cu chuyn. "... Lc by gi Ngi Mc Kin Lin xut gia vi c Pht, chng Thnh qu A La Hn; nhng mi ln Ngi nh n m mnh, cm thy xt thng. Do vy mt hm Ngi dng chnh thn thng ca mnh qun st th m mnh sanh vo ni no. Cui cng Ngi tm c m mnh thc sanh vo A T a Ngc, rt i kh, trn u i chu mu v di t phi ngi ln bn chng, Ngi au lng qu nn mi ly cm dng cho m; nhng m Ngi u c n c. Cm kia bin thnh than la, m nut khng c, ku la thm thit, Ngi Mc Kin Lin li cng au lng hn. Ngi tc tc v li trn gian bo li vic ny ln c Pht v tha hi nguyn nhn v sao v Ngi phi lm g cu m ra khi chn ti tm kia? c Pht dy rng : v m Ngi trc kia tham lam, bn xn, nn sau khi cht phi lm thn ng qu. Mun cu m Ngi, mt mnh Ngi khng th lm c, m phi cn n thn lc ca mi phng Tng, nht l ngy rm thng by m lch mi nm. Ngy m ch Tng u cng u cu hi v mt cha ln lm l t t, nhn c hi ny ngi Pht T ti gia cng nh xut gia, dn t vt dng ln ch Tng, sau khi dng cm xong, ch Tng cu nguyn cho ngi mt; nh nhiu ch Tng v nh lng thnh ca tn ch, nn ngi

thn s c siu thot, hoc ti nng s tr thnh nh nhng, kh khn s khng cn na." Ngi Mc Kin Lin lm ging nh li Pht dy; nn m Ngi ra khi cnh A T a Ngc v sanh ln ci Tri hng tui th di lu hn, khng cn kh au ni a ngc na. Do cu chuyn ny m Pht T Vit Nam v Trung Hoa hay cng l trai tng vo ngy rm thng by mi nm cng nh cng l trai tng mi khi gia nh c hu s nh cu an cho ngi bnh hoc cu siu cho ngi mt. Nhng l ny ch c cc nc theo Pht Gio i Tha nh Trung Hoa, Nht Bn, i Hn v Vit Nam, trong khi cc nc Nam Tng Pht Gio khng c t chc l ny. Tuy h cng c t chc l trai tng dng t vt dng ln ch Tng nhng mt ngha khc, nhm cu phc cho chnh mnh kip ny hay kip sau m thi. Ty Tng tuy cng l mt x theo Pht Gio i Tha, nhng khng c truyn thng nh Nht Bn hay Vit Nam hoc Trung Hoa. V o Pht c truyn vo Ty Tng trc tip t n , khng qua mt nc khc nh Trung Hoa. V trc khi o Pht c truyn vo Trung Hoa, ti y ngi Trung Hoa sng theo tinh thn o Hiu ca Khng Gio. Do vy m, khi o Pht c truyn vo y, cc v i S ngi Trung Hoa mun cu chuyn Ngi Mc Kin Lin thch nghi vo vn ha, phong tc s ti, nn mi cho ngi Pht T Trung Hoa c c hi bo hiu cho cha m cng nh ngi thn mt. Qu tht y l mt vic lm rt tt p, nhm nh n nhng ngi sanh trng ra mnh. o Pht cng l mt o hiu, do vy m cu chuyn trn khng c g chng tri li tp qun ca ngi Trung Hoa, ngc li ngi Trung Hoa, Vit Nam, Nht Bn v i Hn chp nhn vic ny mt cch rt d dng. o Nho dy rng : Mt ngn quyn kinh mt vn quyn sch, ch Hiu l ng u. o Pht dy : ai bit knh th cha m, y l knh th Pht. Xt ra 2 li dy ny song hnh vi nhau; nn o Pht Bc Tng, hay ni ng hn l i Tha Pht Gio truyn vo cc nc c nh hng ca Nho Gio mt cch rt d dng. T vt dng dng ln ch Tng Ni gm c 4 loi nh sau : thc n, y o, thuc men v ch . Ngy l trai tng, thn nhn ngi qu c nu thc n ti nh hay cha gm nhiu mn v trnh trng dng ln ch Tng, Ni. Trc c mt l tc bch i nh th ny. Nam M Bn S Thch Ca Mu Ni Pht.

Knh bch ch tn Ha Thng, ch Thng Ta, i c, Tng Ni. Chng con c duyn s xin u thnh nh l tc bch (ly xung mt ly ri qu c). Thn mu (thn ph) ca chng con tn l ......... php danh ......... sanh ngy ... thng ... nm ...., x bo thn ngy ... thng ... nm .... hng th .... tui. Nay chng con, hng Pht T ti gia, noi theo gng hiu hnh ca Ngi Mc Kin Lin, nn sm sa trai duyn cng dng dng t vt dng ln ch Tng. Knh mong ch tn c t bi np th cho chng con c n trim cng c v cu nguyn cho thn mu (thn ph) chng con c cao ng Pht quc. Sau v ch l s p li i nh sau : Qu Pht T c lng thnh mun bo n bo hiu cho m cha; nay chng ti xin i din cho ch Tng, Ni hin din xin lnh th vic cng dng ny. Xin cu nguyn cho ph mu ca qu Pht T c cao ng Pht quc v ngi cn c tng phc tng th. Sau khi nghe li v ch l p li nh vy, thn nhn ca ngi mt tha tip rng : Trn ch tn c Tng Ni t bi ha kh cho ri, chng con xin u nh l cng dng tam bi. Ch Tng s tng kinh cu nguyn, sau dng cm trong yn lng. Thn nhn lui v nh tr v ch ch Tng dng cm xong, sau ln qu trc bn th ti trai ng nghe kinh v cui cng l dng ln ch Tng y o, thuc men cng nh tnh ti trong cc gi qu gi sn. y l mt l trai tng thng thng xy ra ti t gia hoc ti cha mi khi c ngi thn qu vng. Ngoi l trai tng ny ra ngi Pht T Vit Nam c mt l gn bng hng ln o tng nh n ngi m du cn hay mt nhn ngy l Vu Lan bo hiu cng rt cm ng. Ngi Vit Nam kt hp c vic ny mt cch linh ng nh th v ch c Pht Gio Vit Nam mi c, trong khi cc nc Pht Gio khc trn th gii cha c l ny. Nhn ngy Vu Lan bo hiu con ci a cha m ln cha lm l chc th. Nu ai cn m th ci ln mnh mt cnh hoa hng, tng trng cho tnh thng bao la vi diu ca t mu. Nu ai m mt i ri, s ci ln mnh

mt cnh hoa trng, tng trng cho tnh thng min vin xa ri nh mt thong my bay. Nhng du hoa mu hng hay hoa mu trng, iu y khng quan trng. iu quan trng y l nhn ngy Vu Lan Bo Hiu, con ci c c hi nh ngh n cc bc sanh thnh v thc hin ch hiu khi cha m cn sng cha m vui lng v du cho cha m qua i i chng na, cng l mt nim an i ca hai ng t thn. Mi ln nghe n bi Bng Hng Ci o nhn ma Vua Lan bo hiu v, ai cng cm ng, khc thng. V khng ai l khng c cha m. Nu khng c cha m lm sao ta hin hu ni cuc i ny. Cng nh bi "Lng M" mi khi nhc v so ro rc xen k vo nhau, khng ai l khng chnh lng nh n mu thn ca mnh. Ngi Chu sng tnh cm rt nhiu, do vy m nc mt c biu hin qua h khi nhng g qu xc ng. V d nh khi cha m mt, khi lm nguy, khi khn kh hay c khi vui mng nh trng s, thi u v.v... vui qu cng ly nc mt biu hin, m mng qu cng vy hay au kh qu, chu ng khng ni na cng ch c nc mt mi din t c. Mc du trong kinh sch cng c dn d rt k l khi ngi thn mt khng nn khc lc thm thit. V tm thc khi tr li nh thy nghe thn nhn bi ly nh vy h khng th i u thai c. Phi tnh to trong cu nim Pht tr nim vng sanh. l iu cn thit nht. Tuy ni l vy; nhng trn thc t rt kh ngn cn i ging l. Ngi u Chu cng khc lc ngi thn ra i, h cng khc khi lc qu vui mng nh thng gii th thao chng hn. iu ny gia ng v Ty ging nhau; nhng ci khc ca ngi Chu bi ly hn, trong khi ci khc ca ngi u Chu thm kn hn, t khi k thnh li. C l do v gn nhau hn nn c nhiu chuyn ni, cn ngi u M khi n tui trng thnh thng hay sng ring l vi m cha nn ci tnh cm y t thm thit chng? Ngn ng Rp c ni rng : "Khi ti sinh ra trong cuc i ny bng 3 ting khc cho i, th mi ngi chung quanh ti u ci n mng ti ra i. Ri sut trong khong thi gian y, c th l 30 nm, 50 nm, hay 100 nm, ti phi lm mt ci g cho cuc i, ri mt ngy no ti phi nhm mt, tt hi, bung xui 2 tay trng thi mm ci, th hn mnh v ni chn sui, mi ngi chung quanh ti u khc". Qu tht cuc i ny c g ng ni u. N bt u bng ting khc, ci v kt cuc bng ci khc. Hai iu nhc ny ha tu ln ln nhau, khng xa ri c. Bi vy cho nn ci kh ca t sanh vn cn chng cht y, khin cho con ngi phi mi mi ri vo cnh trn lao phin no ca 6 no lun hi.

Nguyn Cng Tr l mt tng lnh ca qun i v l mt i thi s ca Vit Nam sng vo th k th 19, sau khi chim nghim vi cuc i, ng ta than rng : Thot sinh ra th khc che Trn c vui sao chng ci kh Khi h lc, khi i dc, khi su bi Cha chi lm mt bu nhn dc Tri tc tin tc, i tc, h thi tc Tri nhn tin nhn, i nhn, h thi nhn ... Nh th th bit t tao nhn mc khch n trng gi cng t, ni chn phn hoa hi, hay ni thn d qu ma, ai ai cng phi khc khi sinh ra v trong chng ta ai cng cha c c mt n ci khi ra i, chng t cuc i ny l kh, chng c g vui. Nu i vui, ngi ta ci lc c sinh, ch khng phi bt u bng ting khc. Ni ta sng ngy hm nay y, cch y my ngn nm t tin ta cng sng. Do vy m s sng cht di mt mt ngi hiu o, ch nh mt cn mng thi. bit mng ri th phi tnh mng. Nu bit cuc i l gic mng m cn say m trong ng mng, qu tht chng ta khng t x dng tr tu ca mnh qua khi bn m v tr v b gic. Sau 1 nm hay 2 nm tang, con trai con du, chu ni cng nh con gi, r, chu ngoi v nhng ngi thn trong gia nh lm l x tang. X tang c ngha l ci b lp o tang y i. y l ci khn kh m mnh phi mang trong mt thi gian di n p cng n sanh thnh dng dc ca m cha. n ngy Tiu tng hoc i tng gia nh mi ch Tng Ni n nh lm l v cng x tang. Ln cui con chu vn mc tang. Sau khi tng ch vng sanh, cc tang c em t. C th ti nh hay ngoi huyt m. C nhiu ni, vn cn theo xa, khng nhng t o qun tang ch m cn t theo nhng loi bng giy nh nh ca, xe c, vng bc, tru b, ngi hu v.v... v h quan nim rng, c nh th, ni ci m ngi

cht mi c nh , ngi sai, tin tiu v.v... Ngy nay nhng ngi Pht T khng cn lm nhng chuyn ny na m dnh s tin y gip ngi ngho hoc in kinh n tng, phn pht ra cho mi ngi c tng vn c phc c hn. Sau khi mn tang, c mi nm, ngi Vit Nam vn hay cng gi ngi cht nh th cho n khi no nhiu i con chu v sau qun i th thi. Nh vy c th ko di n c 100 hay 200 nm, m ngi thn trong gia nh vn cn lm m gi cng ngi cht. Vi thi gian y h i u thai ri. Tuy nhin ngy gi cng l ngy con chu c c hi t hp li vi nhau cng quy v nh v n sanh thnh dng dc ca ngi mt. Chu, nht l Vit Nam, nhng ngi sinh ra vng qu, mt phn v chin tranh, mt phn khng c lch, nn ngi ta hay nh ngy cht ca ngi thn ca mnh hn l sinh nht ca bn thn. Bi vy, c nhiu ngi khi c hi - B hay ng sinh nm no? h c n chng tr li nm thi, ch ngy v thng sanh th h khng nh. L do th ba quan trng hn hai l do trn. l quan nim v s ti sanh ca o Pht. o Pht quan nim rng cht khng phi l ht, m cht ch l mi bt u cho mt cuc sng khc. V vy lm l cu nguyn cho nhng ngi cht, sanh v mt th gii cao hn, quan trng hn l lm sinh nht cho chnh mnh. Quan nim ny gia ng v Ty c nhiu im khng ging nhau. V ngi u M quan nim rng : cht l ht, khng c lun hi, a phn l nh vy. Cho nn h tn hng i sng vt cht ny, i sau khng cn c kh nng na; nhng quan nim ny, ti u M ngy nay cng dn dn c thay th bi quan nim ca Pht Gio. Ngha l ng sau s cht ca mt kip nhn sinh, cn nhiu s sng khc na. Khoa hc cng ngy cng tin b, h c th i n mt trng v cc hnh tinh khc; nhng cng khm ph ra ci mi, h cng m tt v v tr ny. Cho nn nhiu khoa hc gia kt lun rng li dy ca c Pht l ng. Ngha l v tr v con ngi ny c th t ci khng bt u v chm dt t ch khng chm dt. Ni ngn gn l khng c u v khng c ui. Khng c cui cng v cng chng c nguyn thy. i ra khi vng t sinh ny, mi c gi l ngi gic ng; nhng khng nht thit ch l mt i, m gm nhiu i, nhiu kip sng chng cht ln nhau. Con trai, du v chu ni th tang 3 nm. Ni l 3 nm ch tht ra ch c 27 thng. Ngha l ngi cht ng 1 nm gi l Tiu Tng hay gi u. Gip 2 nm gi l i Tng. Sau thm 3 thng na. l thng ca tri, t v ngi; nhng t ai mn tang 24 thng, m n 36 thng cng

thng hay xy ra ti Vit Nam. Con trai, chu ni v du l nhng ngi gn gi trong gia nh, sng cht vi tc h. Cn con gi ly chng, l thuc v nh chng ri, khng cn vi cha m; nn tang ch cng nh r v chu ngoi. Ngha l khng cu k c dy rm m bc, m n thun mt vnh khn tang, c ni cho mc o di; nhng khng may di ai pha sau lng. iu y phn bit ai thuc v bn ni v ai thuc v bn ngoi. Nu con gi m cha thnh lp gia nh, c xem nh l con trai, do vy m tang ch cng mc ging nh con trai. Con trai hoc chu ni c nhim v phi mang hnh nh v bt nhang khi di quan, cng nh th t hng linh ngi qu c ti nh ca mnh v sau ny. Ngoi nhng ngi thn gn gi trong gia nh ra, nhng ngi b con bn cha hay bn m cng tang nh ch, bc, c, cu, d, dng v.v... tt c u ch cht mt vnh khn tang ni ln s lin h trong gia tc. Ngy xa c nhiu ngi giu c, tha tin ca; nhng khng c con ci ni di tng ng, h thng hay thu ngi n khc mn v c tr tin gi. H cng mc tang nh con chu thn thuc trong gia nh v cng khc la thm thit khi di quan, hay lc h quan ti ni huyt m. Thng thng sau l pht tang ti t gia, ti cha hay ti mt ni cng cng no th Ban Kinh S gm ch Tn c Tng Ni c gia ch mi, s lun phin tng nim nh th trong nhiu ngy, ch cho n ngy tt c chn, trnh ngy trng nht, th t v.v... Thy a l hoc qu S Tng chn ngy tt pht tang, ngy tt nhp lim, ngy tt a m, chn ct v.v... Tt c u phi tun theo li Thy a l. V Thy a l cn c vo tui tc ca ngi cht v ngi sng trong gia nh trnh ngy trng. H quan nim rng, nu khng lm nh vy th hn ma khng siu thot v ngi sng b hm hi, khng pht trin c. l quan nim ca dn gian. Cn quan nim ca Pht Gio th nh th no? - Nh trong kinh Bt Dng c ni : Sanh hu hn, t bt k. Ngha l khi sanh ra chng ta cn bit c ngy no thng no. Ch cn cht th khng hn ngy c. Nu trong cuc sng ca chng ta c 2 s kin quan trng l sng v cht m chng ta cn khng lm ch c, th hi nu c coi ngy tt chn, ngy tt lim v.v... cng chng c ch li g c; nhng v ngi sng khng an tm. Do vy m phi lo coi hng huyt m xy v u, lo coi ngy tt xu v.v... k thc ra l coi cho ngi sng ch khng phi cho ngi cht. V c Pht hay dy rng: Cuc i l v thng, th gian l gi hp. Nu ai thc c vic ny, chc rng lc sng lo tu tnh thn tm, th lc cht khng cn s hi na. Ngha l chng ta bit chng ta phi i v u ri.

Sau 3, 5 hay 7 ngy; c khi quan ti ti gia nh n 15 ngy, mi em i chn. Trong thi gian y, nu l gia nh theo o Pht, n chay trng, tng kinh a Tng, Thy Sm, hay Lng Hong Sm cu nguyn cho linh hn ca ngi mt c cao ng Pht quc. Trong thi gian y cho n 49 ngy thng hay n chay, gi gii thanh tnh v trong thi gian ny thn nhn trong gia nh hay ngh n ngi cht nhiu hn. Nu gia nh khng theo o Pht, h thng lm tht heo, g, tru, b i khch n d m tang. H quan nim rng: Ma ch, ci trch. Do vy m phi lm cho n my, n mt cho cha m hay ngi thn qu c, khng cho hng xm ch ci v ngh rng ti sao cha m mnh giu c, n khi cht ch i khch n gin nh th. m ci cng vy, nu l ngi thn m qun mi d tic ci cng hay b trch mc. Do vy m phi phng khi m ma, hay m ci phi gi mi tt c nhng ngi trong gia tc n d l. Ngy nay ti u Chu cc nghi l ci hi v ma chay rt n gin v rt t ngi tham d. Ngoi tr nhng ngi giu c v quen bit ln, cn thng thng c m ma ch 5 hay 10 ngi tham d. Trong khi , Vit Nam, ngi cht, nu l ngi c a v trong x hi, hay cc bc Ha Thng, Thng Ta, S B hu danh th hng ngn, hng vn ngi n tin a, phng iu. Nhiu ngi quan nim rng: m ci khng c mi th khng tham d; nhng m ma khng ai mi cng i. iu y c ngha l, h n chia s ni bun ca ngi cn li v cm n ngi ra i, c ci g cm kch c lng h; nn h mi n. Ch h cng chng c nhiu th gi phi: "n ba gi, l ba cy" y. m ma Vit Nam du nh n u cng hng trm ngi i a m. H l dn khing quan ti, l ngi hng xm, l tr con, l Pht T, l Ban H Nim v.v... tt c u gn gi, ging nh ngi thn trong gia nh. L ng quan, ri l di quan, l co o l l nhng l bng l nhang khi bn th vong, ri a quan ti ra khi nh v n gia ng quan ti xung, co vi t tri l ngi cht ra i, xa lng, xa xm, xa b con quyn thuc. Nu ngi cht v bnh tt hay gi yu l nhng ci cht bnh thng, t ai s hi; nhng nu ci cht y b oan ung nh t t, b st hi, b tai nn v.v... ngi thn t em v nh, m hay nhng ni cng cng nh cha chin, bnh vin v.v... c ngi v qu thng yu ngi mt, nn cng c em xc cht v nh; nhng khi l di quan c c hnh th ngi nh phi p mt ci ni bng t nung b ra lm nhiu mnh v ku tht ln ting, nhm ui hn oan y khng nn lng vng trong gia nh na. iu ny tuy c v m tn; nhng cng rt hp vi s lun hi sinh t

ca o Pht. V o Pht quan nim rng cht khng phi l ht m khi thn trung m cn hot ng, c ngha l tnh bit khng mt, ch c th xc khng cn hi th thi, ch trn thc t ngi cht vn bit rt nhiu. Tm thc h s v li gia nh xem v con mnh s ra sao, ngi thn k thuc ra sao. Ngi cht khng ngh rng mnh cht, h nm bt ngi thn, khc lc k l vi ngi thn; nhng tt c u v vng, h ni, ngi cn sng khng nghe c. V by gi ci xc khng cn ci hn; nn h khng lm ch h c. Thng thng mt m ma lc a m c sp xp theo th t nh sau : Bn u tin l mt tng Di phng quang tip dn, c 4 ngi khing, sau l lin, i, trng, vng hoa phng iu, k n l ch tn c Tng Ni tip dn h nim. Sau ch Tng Ni l l triu cao chng 3 thc. Trn thn triu ny c ghi ni sanh qun v tn tui ca ngi cht, cng nh ngy sinh v ngy t. Sau l triu l bn vong, trn y c di nh ca ngi qu c v l nhang cng nh linh v. Bn ny cng c 4 ngi khing. Tip theo l dn nhc m ma, thi ln nhng bn bun thng ai on. Tip n l chp lnh, tc ngi hng dn dn khing quan ti ln xung nhp nhng v ra lnh khi no i, khi no ngh. Nhng dn khing thng l trai tr trong lng mi c sc mnh, v quan ti rt nng, gm g tt, trt t st rt nhiu khi lim khi r nc v nht l g phi tt. Ngi Vit Nam quan nim rng : sng ci nh, gi ci m; nn quan ti, phi c chn loi g p v tt nht hy vng rng xc s gi c lu hn v h mong rng xc c kt li, cho con chu lm n pht t. Vit Nam ngy xa khng thiu, hu nh u chn ct t t. V h quan nim rng : thiu l ng xc v xc s b nng. n gia th k th 20 ny nhng thnh ph ln nh Si Gn mi c l thiu. Tuy nhin s ngi thiu rt t, chng 10%. Cn bao nhiu l chn theo cch ngy xa, nht l nhng ngi c rung t ring. Nu mt mai y dn s Vit Nam pht trin nhiu, c l cng phi chn phng php thiu l sch s v tin li nht. m ma thng ko di hng cy s ty theo s ngi i a, c th t hn, m cng c th nhiu hn nh th. T nh n ngha a. Vit Nam ti ngha a khng c nh qun nh c v tt c xc cht c qun ti t gia hoc ti cha, nh vy m cng hn v ngi cht cng nh ngi sng ti bun. Khi n huyt, qu Thy phi lm l tr huyt, xong u quan ti mi c h xung, vng bc giy tin, u, m, 3 nm t c ngi thn ri xung huyt m tin a ngi qu c v ni an ngh cui

cng. iu ny Ty v ng u ging nhau. Ch c vng bc giy tin l khng c u Chu v ring ngi Pht T thun thnh cng t khi dng n. Theo ngi Hoa quan nim rng : khi cht xung ci m, khng dng tin trn dng th c, ch c giy tin v vng m l i trao ni ci m c. V th ngi thn thng hay t hoc b nguyn xp xung huyt m cho ngi cht l vy. Mi ngi i a s ln lt ln b t vo huyt m v chia bun vi thn nhn v mi ngi s nhn c mt cy ko, tng trng cho s ngt ngo, mt si ch tng trng cho s may mn v ra v. Nu c tang ch mi i ung tr hoc n cm th mi ngi i a s n ni . Vit Nam ngi ta thng t chc tic ny sau l tr linh. Ngi c nhim v n lp huyt v p m ln thnh nm cao, trong khi mi ngi thn u v li gia nh lm l tr linh. L tr linh c ngha l l a hnh vong, bi v v l nhang v li nh. By gi ngi ta lp mt ci bn th ring bn cnh bn th ng b qu vng t trc. Trn bn th mi ny c chng by hoa, qu, nc tr, thc n, bnh tri v.v... n cy c dng trn bn th ny mu trng. Theo quan nim ngi Vit Nam v Trung Quc, mu trng l mu tang, bun b. Nhng ngi Trung Quc, nu ngi thn mt trn 70 tui, h hay dng n cy t. V h cho rng l tui th, khng lin h n s yu mng na. Trong khi ngi Vit Nam vn dng mu trng, ngay c n hoa chng trn bn th, du cho ngi tui th no i chng na, 70, 80 hay 90 hoc 100 tui. Ngi Vit Nam thng hay cng mi ngy 3 ba cm nh th trn bn vong ca ngi thn mt. H quan nim rng sng nh th no, th cht cng nh vy thi. Nu lc sng phi n cm mt ngy 3 ba, th lc cht cng s v nh 3 ln hng mi nhang khi v mi v ca cm canh. H quan nim gia sng v cht ch cch nhau mt ln ranh, mt cnh ca thi. i vo bn trong cnh ca, tc nhp cuc vi i sng tc ly ny. i ra khi cnh ca y, tc tr v mt cnh gii khc. Cnh gii y c th cao hn hoc thp hn cnh gii trong hin ti; nhng gia t v sanh ch cch nhau c mt cnh ca thi. Ngi c gic ng gi l Nit Bn, an lc, gii thot. K cn b lun hi sanh t gi l a Ngc, A Tu La, sc sanh, ng qu v.v... Cn bn trong cnh ca t sanh do mi ngi gy nghip v chn nghip ri cui i mnh phi i u thai nh th. Du th no i chng na ngi thn cng phi c bn phn cng kin cho h, v thn nhn s nu khng cng, h s tr thnh nhng c hn khng c ni nng ta th ti nghip cho ngi cht. y l mt ci o hiu ca ngi Vit Nam.

By gi quan ti c vi su ni lng t lnh, thn nhn sau l tr linh ti nh th c ngh ngi, ch 3 ngy sau li i m ca m. L m ca m c ngha l lm l mi linh hn ra khi ni u ti kia, i v thm nh, hoc gi i u thai ni khc. L m ca m i khi cng c qu Thy n lm l. min Nam Vit Nam hay dng mt ci thang bng tre nh v mt con g cng. Bt con g leo ln ci thang, tng trng cho linh hn ca ngi mt t huyt m ra khi ni chn ct, sau dn con g i chung quanh huyt m 3 ln, on th g ra ni ngha a. Nu ngi cht l mt thiu ph ang mang thai cha sanh, chn c m cng con, th ngi ta hay trng bn huyt m mt cy chui. Khi no cy chui tr hoa, ra tri, ngi ta tin rng ngi cht sinh con. mt ngha no trong cuc sng, ngi cn li thy nh thng v gip cho ngi cht khng b tc ti khi lm chung thi, ch thc t khng phi l nh vy. y xin nhc li mt cu chuyn c Pht Gio din t s v thng ca cuc sng v s hin hu ca tm thc nh sau : "... Ngy xa c mt ng Trng Gi rt giu c, ng ta ci b v th nht, chung sng lu ngy vi nhau khng sanh con ci g ht, ban u tnh ngha cn mn nng, ng chng cn thng yu cht nh; nhng lu ngy qu sinh chn. Mt phn v b ny nhan sc cng khng mn m lm; nn ng Trng Gi ngh l mnh phi c c v khc. B v c bng lng v th l ng ta i ly mt ngi v th hai. Ngi ny tr p hn b c, duyn dng hn, khin ng Trng Gi m mt, ngy m mi mit bn sc p ca v hai mnh; nhng ngy li thng qua ri ng cng chn, v nhan sc ca b khng cn nh ngy xa na. Do vy m ng ta ngh vi 2 b cho ng ta i ly v ba. C hai b u ng . B th 3 khi v lm v ng ch lo chm sc vng bc trang sc ni thn, ch t khi lu tm n ng, do vy m ng cng chn, cui cng ri ng mun ni cho ba b bit l, ng ta chn ngy ba b ri, ng mun i ly b v th 4. C ba b u ng , khng t ra mt s chng c no. V l ngy xa n , n ng giu c, c nhiu v l chuyn thng, min sao phi chu ton cho cc ngi v y l c. B th 4 v lm v ng c mt thi gian ngn th ng b bnh, v tui i chng cht, chn gi khng cn mn nng nh thi cn son tr na. Mt hm ng ku b th 4 li v bo rng :

- Tht ra ta rt thng b; nh b bit ta gi, khng to cho b hnh phc lu bn c. Vy mt mai nu ta c cht i th b s lm g? - Nu ng mt i th ti cng ch a ng n huyt m l cng. Ngi v th 4 tr li th. Sau ng hi b th 3 cng ging nh ng hi b th 4. - B th 3 tr li rng : Nu ng c cht i, ti cng ch tang mt thi gian, sau khi x tang, ti li xin ti gi. Khi ng Trng Gi nghe nh vy cng cm thy bun nhng bit ni sao hn. V by gi ng khng cn sc lc nh xa na. B th hai cng tr li rng : Nu ng c cht th ti cng ch lo cm nc hoa qu p cng ng thi, sau ti phi lo phn trang im cho ti ch. Sau khi nghe ba b v tr li nh th, ng bun lm. on ng mi ku b th nht li bo rng : - Lu nay ti vn khng thng b, v b xu x; nhng nu mt mai y ti cht th b s lm g? - Thip s nguyn theo sut trn cuc hnh trnh ca chng. B v c tr li th. ng Trng Gi ngc nhin, xoe trn i mt ra v tt th. Cu chuyn ch c th; nhng y mi b v tng trng cho mt c tnh khc nhau. B th 4 tng trng cho b con lng xm, du thn thit n bao nhiu i chng na, khi mnh cht i ri; nhng ngi quen cng ch a mnh ti huyt m ri ra v. B th 3 tng trng cho tin bc, ca ci, ti sn. Du giu c cho n u, cao sang n bc no i na, khi cht ca ci, ti sn y cng khng th mang theo c. B th 2 tng trng cho sc p. Du sc nc hng tri, p nh Hng Nga, c K v.v... sc p ny cng khng tn ti mi th gian; khi cht

i li cng chng mang n theo c. iu ny chng t cho s v thng ca nhn th l vy. Ring b v c, b v m ng chng chng thng yu cht no; nhng khi ng Trng Gi cht, li nguyn theo ng sut i, khng ri nhau mt bc. l tm thc, l nghip. Nghip, du mnh khng thng tng n n, ght b n, khng yu n, n vn quanh qun bn mnh. Do vy, l ngi Pht T, phi bit thc tnh v vn ny; phi bit thc rng : tt c mi vt g trn th gian ny u khng c gi tr, ngay c sc p, ti sn ca ci v ngi thn, ch c tm thc ca mnh l vn quan trng. Khi sng, ci g cng c; nhng khi cht, khng c g c ngoi tr tm thc theo nghip lc chiu cm ca mnh m i u thai. Khi sp lm chung mi suy ngh n, qu l iu qu tr. V vy trong kinh ni rng : "B Tt s nhn, chng sanh s qu". Ngha l nhng bc gic ng khi gy ra nhn g, u bit kt qu s nh th no. Trong khi chng sanh li khc, c gy bt c nhn g trong cuc sng, du cho thin hay c vn khng s, ch khi sp lm chung mi s qu bo. l chng sanh vy. Hoc gi, nhiu khi bit rng qu y s khng tt; nhng vn khng s. V d : bit rng kt qu ca s ung ru l say sa, in o; nhng khi ung c ai u s qu. Bit rng ht thuc s hi cho sc khe; nhng vn ht. Nh vy nu so snh ch ca bc gic ng v ch ca k phm phu, c nhiu sai bit lm. Lm tun tht k ngy mt v m ca m th k ngy chn. V d ngi cht sau 10 ngy mi chn, n 7 ngy phi lm tht th nht ri. Cn m ca m, sau khi chn, n ngy th 3 l m ca m, du cho ngi cht y my ngy i na cng khng tnh vo. Mi tht nh th u c mi Thy, S C v t gia cng, i khi cng c ln cha cng. u tin cc v ch l khai kinh, dng s v cng vong. Trong nhng tun tht y ti t gia thng hay tng cc b kinh a Tng, Thy Sm, Lng Hong Sm v.v... Thi gian ny, trong 49 ngy thn nhn thng hay mua chim, c em n cha phng sanh, cu nguyn cho th gii c ha bnh, gia tc bnh yn, sng lu, tui th. Nhng ngi thn trong gia nh cng thng hay hn tin li in kinh sch n tng, tng, biu cho nhng ngi khc, nhm cu nguyn cho hng linh sm v cnh gii an lc hn. S hn phc v cu nguyn trong giai on 49 ngy ny, c ngha l h tr cho tm thc ca ngi mt sng sut hn, mnh dn hn dn thn trn con ng gii thot. Vic lm ny tuy v hnh, nh gi, khng c hnh tng; nhng c th lm giao ng cy ci c. Nhng vic phc c cng ging nh th, c tch ly dn dn, s c ngy tc ng n ch thin, loi ngi, hay ngay c ci m.

Pht T Vit Nam vo th k th 18, 19 v 20 ny a phn u theo Tnh tng. Ngha l, qua s gii thiu ca c Pht Thch Ca Mu Ni khi cn ti th, qua kinh A Di , phng Ty cch y 10 vn c quc Pht; ni c c Pht A Di ang thuyt php, sanh. Nu ai thnh tm nim Ngi trc khi lm chung mt cch ch tm th Ngi s phng ho quang n th gii Ta B cng vi nh v B Tt Quan Th m v i Th Ch n tip dn v th gii Ty phng Cc Lc. Mi nghe qua vic nim Pht cu vng sanh ny khng khc cc o hu thin my; nhng trn thc t c th chng minh c nh sau : chng sanh du to ti nh hay ln, v nh ht ct b vo trong nc, ct y s chm. Nu ti to nh hn nng m c ghe thuyn chuyn ch th y s ni. Ghe, thuyn chnh l s tr nim ca ch Pht v ch v B Tt ci Ty phng Cc Lc. Nu khng c s gip y, hng linh s khng c vng sanh; nhng y khc vi nhng o Hu thin khc l, ch Pht v ch v B Tt khng th lm cho ti ca mnh tiu i c, cng khng th lm cho phc ca mnh tng trng c, m phi do chnh mi c nhn phi t tu v t to phc lnh th phc mi tng, ti mi gim. Nh vy, khi v c Cc Lc ri ht ct vn cn l ht ct, cc vn cn l cc thi. D nhin l ti s tiu i t t do mi chng sanh c gng tu hnh t ln a v B Tt v Pht cao hn na. Cn vic a lc tr xung ci Ta B ny, chc chn rng khng. V ni th gii y c sc gia tr ca ch Pht nn ci y l ci Tnh ch khng d u nh chng ta y. Nhiu ngi tu Thin trong cc th k gn y t c ngi chng o, ngoi tr cc bc T, cc v xut gia, dng cng tht su, thc hnh php qun tm tht k mi chng c o. Cn c s ti gia tu thin cha thy ai chng o, gii thot c. Ring cc v tu Tnh , ngay c c s ln tu s trong th gii ny v ngay cui th k th 20 ny, ch thc hnh php mn nim Pht m c chng c qua vic lu li x li sau khi thiu, nh trng hp ca b Vng Ngc Tuyt Houston, Texas, Hoa k vo nm 1997 v mi y vo thng 3 nm 1998 ca Thy Minh t ti cha T n, Ottawa, Canada. l nhng bng chng c th chng minh cho nhng ngi tu Tnh khng ph cng sc ca mnh, khi tr nim danh hiu ca c Pht A Di . Sau tun 49 ngy l tun 100 ngy. ng theo tinh thn ca Pht Gio ch cng n 49 ngy l ; nhng y ngi Vit Nam v nh hng bi phong tc, tp qun ca ngi Trung Quc sut c hn ngn nm; nn vic cng bi, t l, tun tht cng b nh hng khng nh. V ngi Trung Hoa

quan nim rng : sau khi cht, linh hn phi i qua 10 ca ngc c phn xt ti c lc cn sng trn th gian ny. Do vy m 7 tun u sau khi cht i qua 7 ca ngc, tun 100 ngy qua ca th 8, tun Tiu tng gip 1 nm linh hn qua ca th 9 v tun i tng gip 2 nm sau khi cht, qua ca th 10. Sau khi i qua 10 ca ngc y, linh hn mi i u thai. Do l y, tr thnh thi quen lu i; nn ngi Vit Nam, ngay c l mt Pht T thun thnh, vn hay cng bi cho ngi cht theo tc l c. Khi cng 49 ngy, 100 ngy, hay gip nm, hai nm v.v... thn nhn ca ngi cht hay cng dng trai tng, dng t vt dng ln ch Tng, nh phc c ca ch Tng m hng linh c hng nh. Nguyn nhn ca cu chuyn cng dng trai tng l qua hnh nh ca Ngi Mc Kin Lin, lc Pht cn ti th, mun cu m ra khi a ngc v c Pht dy cho Ngi cch bo hiu, bng cch dng t vt dng ln ch Tng. y l cu chuyn. "... Lc by gi Ngi Mc Kin Lin xut gia vi c Pht, chng Thnh qu A La Hn; nhng mi ln Ngi nh n m mnh, cm thy xt thng. Do vy mt hm Ngi dng chnh thn thng ca mnh qun st th m mnh sanh vo ni no. Cui cng Ngi tm c m mnh thc sanh vo A T a Ngc, rt i kh, trn u i chu mu v di t phi ngi ln bn chng, Ngi au lng qu nn mi ly cm dng cho m; nhng m Ngi u c n c. Cm kia bin thnh than la, m nut khng c, ku la thm thit, Ngi Mc Kin Lin li cng au lng hn. Ngi tc tc v li trn gian bo li vic ny ln c Pht v tha hi nguyn nhn v sao v Ngi phi lm g cu m ra khi chn ti tm kia? c Pht dy rng : v m Ngi trc kia tham lam, bn xn, nn sau khi cht phi lm thn ng qu. Mun cu m Ngi, mt mnh Ngi khng th lm c, m phi cn n thn lc ca mi phng Tng, nht l ngy rm thng by m lch mi nm. Ngy m ch Tng u cng u cu hi v mt cha ln lm l t t, nhn c hi ny ngi Pht T ti gia cng nh xut gia, dn t vt dng ln ch Tng, sau khi dng cm xong, ch Tng cu nguyn cho ngi mt; nh nhiu ch Tng v nh lng thnh ca tn ch, nn ngi thn s c siu thot, hoc ti nng s tr thnh nh nhng, kh khn s khng cn na." Ngi Mc Kin Lin lm ging nh li Pht dy; nn m Ngi ra khi cnh A T a Ngc v sanh ln ci Tri hng tui th di lu hn, khng cn kh au ni a ngc na. Do cu chuyn ny m Pht T Vit Nam v Trung Hoa hay cng l trai tng vo ngy rm thng by mi nm

cng nh cng l trai tng mi khi gia nh c hu s nh cu an cho ngi bnh hoc cu siu cho ngi mt. Nhng l ny ch c cc nc theo Pht Gio i Tha nh Trung Hoa, Nht Bn, i Hn v Vit Nam, trong khi cc nc Nam Tng Pht Gio khng c t chc l ny. Tuy h cng c t chc l trai tng dng t vt dng ln ch Tng nhng mt ngha khc, nhm cu phc cho chnh mnh kip ny hay kip sau m thi. Ty Tng tuy cng l mt x theo Pht Gio i Tha, nhng khng c truyn thng nh Nht Bn hay Vit Nam hoc Trung Hoa. V o Pht c truyn vo Ty Tng trc tip t n , khng qua mt nc khc nh Trung Hoa. V trc khi o Pht c truyn vo Trung Hoa, ti y ngi Trung Hoa sng theo tinh thn o Hiu ca Khng Gio. Do vy m, khi o Pht c truyn vo y, cc v i S ngi Trung Hoa mun cu chuyn Ngi Mc Kin Lin thch nghi vo vn ha, phong tc s ti, nn mi cho ngi Pht T Trung Hoa c c hi bo hiu cho cha m cng nh ngi thn mt. Qu tht y l mt vic lm rt tt p, nhm nh n nhng ngi sanh trng ra mnh. o Pht cng l mt o hiu, do vy m cu chuyn trn khng c g chng tri li tp qun ca ngi Trung Hoa, ngc li ngi Trung Hoa, Vit Nam, Nht Bn v i Hn chp nhn vic ny mt cch rt d dng. o Nho dy rng : Mt ngn quyn kinh mt vn quyn sch, ch Hiu l ng u. o Pht dy : ai bit knh th cha m, y l knh th Pht. Xt ra 2 li dy ny song hnh vi nhau; nn o Pht Bc Tng, hay ni ng hn l i Tha Pht Gio truyn vo cc nc c nh hng ca Nho Gio mt cch rt d dng. T vt dng dng ln ch Tng Ni gm c 4 loi nh sau : thc n, y o, thuc men v ch . Ngy l trai tng, thn nhn ngi qu c nu thc n ti nh hay cha gm nhiu mn v trnh trng dng ln ch Tng, Ni. Trc c mt l tc bch i nh th ny. Nam M Bn S Thch Ca Mu Ni Pht. Knh bch ch tn Ha Thng, ch Thng Ta, i c, Tng Ni. Chng con c duyn s xin u thnh nh l tc bch (ly xung mt ly ri qu c). Thn mu (thn ph) ca chng con tn l ......... php danh ......... sanh ngy ... thng ... nm ...., x bo thn ngy ... thng ... nm .... hng th .... tui. Nay chng con, hng Pht T ti gia, noi theo gng hiu hnh ca Ngi Mc Kin Lin, nn sm sa trai duyn cng dng dng t vt dng ln ch Tng. Knh mong ch tn c t bi np th cho chng con

c n trim cng c v cu nguyn cho thn mu (thn ph) chng con c cao ng Pht quc. Sau v ch l s p li i nh sau : Qu Pht T c lng thnh mun bo n bo hiu cho m cha; nay chng ti xin i din cho ch Tng, Ni hin din xin lnh th vic cng dng ny. Xin cu nguyn cho ph mu ca qu Pht T c cao ng Pht quc v ngi cn c tng phc tng th. Sau khi nghe li v ch l p li nh vy, thn nhn ca ngi mt tha tip rng : Trn ch tn c Tng Ni t bi ha kh cho ri, chng con xin u nh l cng dng tam bi. Ch Tng s tng kinh cu nguyn, sau dng cm trong yn lng. Thn nhn lui v nh tr v ch ch Tng dng cm xong, sau ln qu trc bn th ti trai ng nghe kinh v cui cng l dng ln ch Tng y o, thuc men cng nh tnh ti trong cc gi qu gi sn. y l mt l trai tng thng thng xy ra ti t gia hoc ti cha mi khi c ngi thn qu vng. Ngoi l trai tng ny ra ngi Pht T Vit Nam c mt l gn bng hng ln o tng nh n ngi m du cn hay mt nhn ngy l Vu Lan bo hiu cng rt cm ng. Ngi Vit Nam kt hp c vic ny mt cch linh ng nh th v ch c Pht Gio Vit Nam mi c, trong khi cc nc Pht Gio khc trn th gii cha c l ny. Nhn ngy Vu Lan bo hiu con ci a cha m ln cha lm l chc th. Nu ai cn m th ci ln mnh mt cnh hoa hng, tng trng cho tnh thng bao la vi diu ca t mu. Nu ai m mt i ri, s ci ln mnh mt cnh hoa trng, tng trng cho tnh thng min vin xa ri nh mt thong my bay. Nhng du hoa mu hng hay hoa mu trng, iu y khng quan trng. iu quan trng y l nhn ngy Vu Lan Bo Hiu, con ci c c hi nh ngh n cc bc sanh thnh v thc hin ch hiu khi cha m cn sng cha m vui lng v du cho cha m qua i i chng na, cng l mt nim an i ca hai ng t thn. Mi ln nghe n bi Bng Hng Ci o nhn ma Vua Lan bo hiu v, ai cng cm ng, khc thng. V khng ai l khng c cha m. Nu khng

c cha m lm sao ta hin hu ni cuc i ny. Cng nh bi "Lng M" mi khi nhc v so ro rc xen k vo nhau, khng ai l khng chnh lng nh n mu thn ca mnh. Ngi Chu sng tnh cm rt nhiu, do vy m nc mt c biu hin qua h khi nhng g qu xc ng. V d nh khi cha m mt, khi lm nguy, khi khn kh hay c khi vui mng nh trng s, thi u v.v... vui qu cng ly nc mt biu hin, m mng qu cng vy hay au kh qu, chu ng khng ni na cng ch c nc mt mi din t c. Mc du trong kinh sch cng c dn d rt k l khi ngi thn mt khng nn khc lc thm thit. V tm thc khi tr li nh thy nghe thn nhn bi ly nh vy h khng th i u thai c. Phi tnh to trong cu nim Pht tr nim vng sanh. l iu cn thit nht. Tuy ni l vy; nhng trn thc t rt kh ngn cn i ging l. Ngi u Chu cng khc lc ngi thn ra i, h cng khc khi lc qu vui mng nh thng gii th thao chng hn. iu ny gia ng v Ty ging nhau; nhng ci khc ca ngi Chu bi ly hn, trong khi ci khc ca ngi u Chu thm kn hn, t khi k thnh li. C l do v gn nhau hn nn c nhiu chuyn ni, cn ngi u M khi n tui trng thnh thng hay sng ring l vi m cha nn ci tnh cm y t thm thit chng? Ngn ng Rp c ni rng : "Khi ti sinh ra trong cuc i ny bng 3 ting khc cho i, th mi ngi chung quanh ti u ci n mng ti ra i. Ri sut trong khong thi gian y, c th l 30 nm, 50 nm, hay 100 nm, ti phi lm mt ci g cho cuc i, ri mt ngy no ti phi nhm mt, tt hi, bung xui 2 tay trng thi mm ci, th hn mnh v ni chn sui, mi ngi chung quanh ti u khc". Qu tht cuc i ny c g ng ni u. N bt u bng ting khc, ci v kt cuc bng ci khc. Hai iu nhc ny ha tu ln ln nhau, khng xa ri c. Bi vy cho nn ci kh ca t sanh vn cn chng cht y, khin cho con ngi phi mi mi ri vo cnh trn lao phin no ca 6 no lun hi. Nguyn Cng Tr l mt tng lnh ca qun i v l mt i thi s ca Vit Nam sng vo th k th 19, sau khi chim nghim vi cuc i, ng ta than rng : Thot sinh ra th khc che Trn c vui sao chng ci kh

Khi h lc, khi i dc, khi su bi Cha chi lm mt bu nhn dc Tri tc tin tc, i tc, h thi tc Tri nhn tin nhn, i nhn, h thi nhn ... Nh th th bit t tao nhn mc khch n trng gi cng t, ni chn phn hoa hi, hay ni thn d qu ma, ai ai cng phi khc khi sinh ra v trong chng ta ai cng cha c c mt n ci khi ra i, chng t cuc i ny l kh, chng c g vui. Nu i vui, ngi ta ci lc c sinh, ch khng phi bt u bng ting khc. Ni ta sng ngy hm nay y, cch y my ngn nm t tin ta cng sng. Do vy m s sng cht di mt mt ngi hiu o, ch nh mt cn mng thi. bit mng ri th phi tnh mng. Nu bit cuc i l gic mng m cn say m trong ng mng, qu tht chng ta khng t x dng tr tu ca mnh qua khi bn m v tr v b gic. Sau 1 nm hay 2 nm tang, con trai con du, chu ni cng nh con gi, r, chu ngoi v nhng ngi thn trong gia nh lm l x tang. X tang c ngha l ci b lp o tang y i. y l ci khn kh m mnh phi mang trong mt thi gian di n p cng n sanh thnh dng dc ca m cha. n ngy Tiu tng hoc i tng gia nh mi ch Tng Ni n nh lm l v cng x tang. Ln cui con chu vn mc tang. Sau khi tng ch vng sanh, cc tang c em t. C th ti nh hay ngoi huyt m. C nhiu ni, vn cn theo xa, khng nhng t o qun tang ch m cn t theo nhng loi bng giy nh nh ca, xe c, vng bc, tru b, ngi hu v.v... v h quan nim rng, c nh th, ni ci m ngi cht mi c nh , ngi sai, tin tiu v.v... Ngy nay nhng ngi Pht T khng cn lm nhng chuyn ny na m dnh s tin y gip ngi ngho hoc in kinh n tng, phn pht ra cho mi ngi c tng vn c phc c hn. Sau khi mn tang, c mi nm, ngi Vit Nam vn hay cng gi ngi cht nh th cho n khi no nhiu i con chu v sau qun i th thi. Nh vy c th ko di n c 100 hay 200 nm, m ngi thn trong gia nh vn cn lm m gi cng ngi cht. Vi thi gian y h i u

thai ri. Tuy nhin ngy gi cng l ngy con chu c c hi t hp li vi nhau cng quy v nh v n sanh thnh dng dc ca ngi mt. Chu, nht l Vit Nam, nhng ngi sinh ra vng qu, mt phn v chin tranh, mt phn khng c lch, nn ngi ta hay nh ngy cht ca ngi thn ca mnh hn l sinh nht ca bn thn. Bi vy, c nhiu ngi khi c hi - B hay ng sinh nm no? h c n chng tr li nm thi, ch ngy v thng sanh th h khng nh. L do th ba quan trng hn hai l do trn. l quan nim v s ti sanh ca o Pht. o Pht quan nim rng cht khng phi l ht, m cht ch l mi bt u cho mt cuc sng khc. V vy lm l cu nguyn cho nhng ngi cht, sanh v mt th gii cao hn, quan trng hn l lm sinh nht cho chnh mnh. Quan nim ny gia ng v Ty c nhiu im khng ging nhau. V ngi u M quan nim rng : cht l ht, khng c lun hi, a phn l nh vy. Cho nn h tn hng i sng vt cht ny, i sau khng cn c kh nng na; nhng quan nim ny, ti u M ngy nay cng dn dn c thay th bi quan nim ca Pht Gio. Ngha l ng sau s cht ca mt kip nhn sinh, cn nhiu s sng khc na. Khoa hc cng ngy cng tin b, h c th i n mt trng v cc hnh tinh khc; nhng cng khm ph ra ci mi, h cng m tt v v tr ny. Cho nn nhiu khoa hc gia kt lun rng li dy ca c Pht l ng. Ngha l v tr v con ngi ny c th t ci khng bt u v chm dt t ch khng chm dt. Ni ngn gn l khng c u v khng c ui. Khng c cui cng v cng chng c nguyn thy. i ra khi vng t sinh ny, mi c gi l ngi gic ng; nhng khng nht thit ch l mt i, m gm nhiu i, nhiu kip sng chng cht ln nhau. ---o0o---

Chng V.Cc l nghi tun tht, phong tc tp qun v tang l theo truyn thng ca ngi Trung Quc v ngi Nht Bn
Ngi Trung Quc c xa khc; ngi Trung Quc thi vua cha tr v khc; ngi Trung Quc thi cng sn khc, thi hu cng sn khc v ngi Trung Quc ngoi quc cng khc vi ngi Trung Quc ti bn x ca mnh.

Mt dn tc c c 5.000 nm vn hin, chc chn c rt nhiu phong tc tp qun hn l mt t nc ch c vn minh k thut c gii 200 nm. Do vy m kh so snh ni no tt, ni no xu; ni no ng, ni no sai. Nu c s so snh y, cng ch l vic tng i thng c trong cuc sng hng ngy, khng mang mt gi tr tuyt i no c. Trc khi Khng T v Lo T ra i, Trung Quc cng c hn 2.000 nm lch s v sau khi cc bc v nhn y xut hin ti Trung Hoa, k cho n nay cng hn 2.500 nm ri. Ngha l cng thi vi c Pht Thch Ca Mu Ni, Gio ch ca Pht Gio. Lc by gi cc v vua, cc v Vn th S biu ny ch ra cc quy c, tp tc cho ngi Trung Hoa h sng theo tinh thn ca Nho Gio thi y. V d o Khng ch trng rng n ng trong x hi phi c 5 c tnh cn bn lm ngi. l: Nhn, Ngha, L, Tr, Tn. Nhn ngha l phm lm ngi, phi c tnh thng i vi nhn loi. V vy ngy xa Trung Quc cng c cc v vua cai tr dn rt dn ch, nn c truyn li rng: Dn Vi Qu, X Tc Th Chi, Qun Vi Khinh. Nu vua cha Trung Hoa cai tr dn theo ng tinh thn ny th nc Trung Hoa khi cn lm cch mng na. V cch mng cng cho dn v v dn, ch khng phi cch mng cho nhng ngi lnh o c vinh thn ph gia. Dn l trn ht, sau mi n t nc v cui cng l ngi lnh o. Nu ngi lnh o hiu v thc hnh c ci lng nhn nh vy, qu thc t nc s an lnh, thnh tr. Ngha y l ngha v, ci ngha v chng, cha con, huynh , ti t v.v... mi mt i tng phi c bn phn vi nhau, khng ai phi hy sinh cho ai c. Ri n L cng vy. Ci l ca ngi hc tr phi i x vi Thy dy hc ra sao? phi i vi quan chc v vua cha ra sao? tt tt u phi hc v hnh i sng c thng hoa trn mt o c. Tr y l s hc hi, trau gii vn chng, kinh s ra i gip vua tr nc v cui cng l lng tin tng gia ngi v ngi. Tn nu khng c s tin tng vi nhau, th s khng th lp nn nhng cng nghip v i c.

Ngoi ra ngi Trung Quc cng c 3 iu phi thc hin theo th t u tin, l: Qun, S v Ph. Qun tc l vua. Vua ng u c nc, nh vua c c tr dn nn nc nh mi an bnh thnh tr. Do vy m ngi dn, nht l n ng phi c bn phn cung knh vua cha v nghe theo nhng mnh lnh ca vua cha truyn t. S y c ngha l Thy. Thy dy o v Thy dy i. Bt c ai, gip ta, ch v cho ta nn ngi, ngi y l Thy ca ta, ta phi c bn phn nh n cho n khi cuc sng ny khng cn na. Ph ngha l cha, Cng cha ngha m rt ln, cha m sinh ta, mang ta vo i v nui ta ln khn ln gia cuc sng ny. Vy l mt ng nam nhi, my ru nam t, khng c php qun n ngha cao c ca hai ng sanh thnh. Ngi n b i vi x hi Trung Hoa thi c cng c nhng bn phn v trch nhim i vi gia nh, con ci, x hi v.v... l Tam tng v T c. Tam tng c ngha l 3 iu phi theo sut c cuc i. iu th nht khi cha lp gia nh phi nng theo cha m m sng. iu th 2 khi kt hn ri phi nng theo chng m sng. iu th 3 khi chng cht phi nui con khn ln v nng con cy nh. Ba iu ny so ra vi ngy nay c nhng iu hi c xa, m ngi ph n ngy nay du Trung Hoa hay Nht Bn v ngay c Vit Nam cng u mun vn ln ci cch v i hi nam n bnh quyn. T c l 4 c tnh ca ngi n b theo quan nim ca Nho Gio cho n ngy nay vn cn tt p. l Cng, Dung, Ngn v Hnh. Cng y c ngha l nhng ngh nghip n cng ca ngi n b nh thu tha, may v; ni chung l nhng ngh nghip nh nhng. Dung y l sc p. Sc p l mt v kh t nhin m ngi n b c c; nn bo trng n nh vng ngc bn mnh. Ngn l ngn ng ca ngi n b phi ti mt, ngt ngo, tnh cm, khi nghe n ai ai cng mt lng, d cm mn.

Hnh y c ngha l tnh nt. Ngi n b d p n u m c hnh khng c, qu tht ngi n b y khng c g so snh na. Do vy m ngi Trung Quc v Vit Nam hay ni rng: "Ci nt nh cht ci p" hay "Tt g hn tt nc sn" l vy. Trc khi o Pht n Trung Quc, ngi Trung Quc theo o Khng l mt o nhp th, h dy cho ngi n ng Tam Cng, Ng Thng v n b c Tam Tng, T c. Ngoi ra ngi Trung Hoa cn sng theo o Lo, coi i l h o, v vi. Nn o Lo c xem nh l mt o xut th. C 2 o ny u khng ni v lun hi hay ti sanh m ch ni ti phc, nhn, qu. Khng ni v php tu gii thot, m ch ni v cch sng thoi mi cnh ny hay cnh tin. Do vy khi o Pht n x ny dung ha c phn trit hc hnh nhi thng v cc sinh hot bnh thng hnh nhi h; nn phi ni rng o Pht n Trung Quc mang mt sc thi mi, m sc thi y, ngy nay tri qua hn 2.000 nm lch s khi o Pht c mt ti t nc ny c nhn dn chp nhn mt cch rt hi ha, ni bt. Ngy nay nu ai c dp sang Trung Quc th phi cng tm m ni cha chin ca Pht Gio nhiu gp 100 ln n th ca Khng T v Lo T. V mt nhn sinh quan, v tr quan cng th, nh hng ca Pht Gio khng t trong i sng sinh hot hng ngy ca nhn dn Trung Quc, nht l nhng ngi Pht T vn ly trit l ca o Pht lm kim ch nam cho cuc sng ca mnh. Ngi Trung Hoa cng quan nim rng: sng gi, thc v nh ngi Vit Nam trong qu kh v hin ti. y l mt quan nim chung, gn gi gia Nho Gio v Pht Gio. Pht Gio cng quan nim "huyn thn mng trch" nh Ngi Qui Sn ngi Trung Hoa dy Tng chng trong vn Cnh Sch. Ngha l thn ny do t i hp thnh. t, nc, gi, la ny khng c tht. Do nhn duyn ha hp, ri cng do nhn duyn tan r m thi. Nhng chng sanh thy c hnh tng con ngi, s vt, vt th v.v... nn chp n l c; nhng k thc th khng c. Ngi nh m chng ta ang y cng khng c tht. Tuy n cu to bi g, , gch, st, ct, sn v.v... nhng nhng th ny cng do nhn duyn c to thnh, ri cng s do nhn duyn m tan r. Cho nn gi l nh mng. Ngay c 3 ci Dc gii, Sc gii v V Sc gii ny cng th, nh trong kinh Php Hoa ni: Ba ci khng yn, ging nh nh la. Tt c chng sanh trong tam gii u trong ngi nh la, u c vui g. Tuy nhin v vng tng, v m m, nn tt c b m chm trong lun hi sanh t. Ch Pht v ch v B Tt ch cho ta li ra; nhng v chng ta ham vui ni ng dc ci i ny nn cui cng i

ny c sanh lm ngi; nhng kip khc li ri vo con ng c. Hoc gi i ny c lm ch Thin, hng dc lc ni ci tri, ri i sau phi chu trm lun kh s. C mi mi nho ln trong tam gii ca s lun hi sanh t nh th. Ngi Trung Hoa ngy xa c tang ni phn m ca thn nhn, cho n mn tang mi thi, nht l nhng ngi cht chng, hoc cht v; nhng ngy nay ngi Trung Hoa lc a rt gin n, c khi cn khng thy ngha a chn hi ct na. C l v ngi Trung Hoa trong hin ti ng o v cn t ai canh tc, nn sau khi thiu xc, h ri tro tm vo rung t bn phn; nn nhn ni ni x x ti Trung Quc khng thy mt nm m, ngoi tr nhng ngi m xa cn li c bo qun rt cn mt. V nhng ngi m ny c tnh cch lch s ca n nh m ca vua cha hay ch Tng, Ni. Ngi Trung Quc cng quan nim v ti v phc rt r rng; nn khi sng h c gng gy to phc c mt mai c ra i khi ci th ny h mong rng s hng c nhng g gy ra trong qu kh. Cu "Mt ngi lm phc, ngn ngi hng. Mt cy tr hoa, mi ngn cy c thm ly". y qu tht l mt vic lm y ngha. Ngi Trung Hoa ti i Loan khc v ngi Trung Hoa ngoi quc li cng khc hn na, nht l nhng ngi sinh sng lm n ni cc x hi u M ny, th gi quan trng hn l tin bc; nn h lm ma chay cng rt n gin v tang ch cng khng rm ra nh thi qu kh xa xi na. V qu hng h xa ngt ngn trong mun vn dm. Nu cn chng, ch l nhng d m ca thi xa xa c m thi. Cha m nh c tp tc no th truyn li cho con chu, ch t gia nh no ging gia nh no. V ngi Qung ng c phong tc khc, ngi Phc Kin, ngi Triu Chu, ngi Hi Nam v ngi Bc Kinh cng th. Ngy xa ngi Trung Quc cn c tang n 3 nn, ch by gi hu ht nhng ngi Trung Hoa ngoi quc ch c tang trong vng 49 ngy. C ni sau khi chn x tang ri. V h quan nim rng tang ch nh th rt kh lm n v pht trin kinh t. Khi cht h cng khc lc thm thit, lm phc b th cng dng; nhng sau mt thi gian ngn h cng qun i mau chng. iu y cng ging nh nhng cp tnh nhn thi. Giai on u my nm cn mn nng tnh ngha, sau khi sanh con ci ri, nhan sc tn phai, cng danh s nghip khng t thnh, s c nhiu du hiu chia r. Lc by gi ch nh vi nhau ton l nhng chuyn xu trong cuc sng ch u c ai nh n ci tt, ci p ca ngi xa u.

Ngy xa ti Trung Hoa c l Tt Thanh Minh cng rt c ngha. Mi nm vo thng 3 m lch, c dn tc u c mt ngy l gi l to m. C ngha l i thm m m ng b t tin, c ni cn giy c trn nm m, sau v nh cng kin rt linh nh nhm nh n t tin gy dng cho dng h v s nghip ca con chu c pht t. y cng l mt tc l hay. Khng bit ngy nay ngi Trung Hoa ti lc a c cn gi khng, ch nhiu ngi Trung Hoa sng ti ngoi quc vn cn gi gn tc l y. Ngi Vit Nam i khi cn qun ngy l ny, ch ngi Trung Quc th h c bit lu tm v ngy l c truyn ca dn tc. Tc ng c cu: " u c la th c khi". iu y hin nhin; nhng ngy nay ngi ngoi quc hay t cho ngi Trung Hoa mt cu tc ng khc l: u c ngi Trung Hoa l s c la. M qu tht nh vy, ngi Trung Hoa i n u cng sng bng ngh bun bn, ch th lm n, t trng cng danh s nghip nh ngi Vit Nam, m h kinh t phi i hng u. Do vy ngi Trung Hoa khi cho nhau t m ming bng cu hi mnh khe khng? nh ngi u M m h hi: n cm cha? Cu hi ny cng c nhiu ngha rt t nh. Th nht c ngha l: C y cm go sng khng? Th 2 trong tnh ngha ng bo rut tht, nu cha n th xin mi n chung vi gia nh. Tu chung cu hi y cng ch hng v sc khe. V nu yu ui, bnh hon lm sao n ung c. Ch khi no mnh khe mi c th gnh vc cng vic nh, hng xng c. Nhn chung ngi Trung Hoa h thch to phc hn ngi Vit Nam v do ci phc hu lu ny nn i u h cng giu c, m bc vi nhau sng. i vi h ch tn l ng hng u. Mc du h khng c nhng t giy giao ko bng bt mc c ch k ca i bn nh ti u M; nhng li ha ca mt ngi i vi mt ngi, l mt bng chng ng tin cy nht. Nu li ha khng thc hin, k nh ngi khng c tin tng na. X hi mi ngy mi bin thin thay i. Ring ti, c bit nghin cu v cc phong tc tp qun ca ngi Trung Quc lc tang cng nh lo tun tht, do vy xin lt qua phn ni t nc ny ti c c hi sng 5 nm ri v sng ti mt ngi cha Nht, do vy m t nhiu v phong tc tp qun ca h cng c bit s qua v sau y l nhng phong tc tp qun ca ngi Nht i vi ngi mt. ***

Nhiu ngi thng ni rng: Ngi Nht trong hin ti khi sanh ra ti nh thng, ln ln ti nh. Lc lm m ci ti nh th v khi cht i ngi Nht no cng gi ct ca mnh vo cha. Bt lun l khi ngi y cn sng theo Tn Gio no, h khng nht thit phi l Pht T, lc cht h u n cha v khng nht thit l mt tn ca Thin Cha Gio, lc kt hn thng hay c hnh ti nh th. Trong thc t Thin Cha Gio c mt ti Nht hn 400 nm nay; nhng h ch chim 1% dn s, trong khi ti Vit Nam l 10%, Nam Hn hn 50% v Phi Lut Tn chim 80% ri. Mi nm l Ging Sinh vo ngy 25 thng 12 thy bnh tri by bn khp ni trn ton x Nht; nhng iu ny ch c gi tr trn vn thng mi, ch khng phi l thc Tn Gio. Xin ng lm ln iu quan trng ny khi qu v t chn n x Nht. K t cuc cch mng ca vua Minh Tr nm 1868, cch nay 130 nm chn, nc Nht cha m ca bun bn vi cc nc phng Ty t nh by gi. D nhin trc , i sng ca h rt thun thc v rp y theo khun mu ca nn gio dc Trung Hoa. Phi thnh tht m ni rng: Nu khng c vn ha ca Pht Gio du nhp vo Nht Bn th k th 7, lc by gi Thnh c Thi T ly tam quy ng gii ca o Pht lm hin php chn dn, tr nc, th ngy nay ngi Nht Bn khng phi l ngi Nht Bn trong hin ti ri. Ngi Nht Bn ca th h hin ti l ngi Nht Bn bit qu trng gi tr c truyn em dung ha vi ci hc thut u M a x hi h vo i sng tinh thn c chiu hng pht trin thun chiu ch khng phi nghch l. iu ny ch nhm n i a s ca qun chng, tn ; ch khng ni ring mt nhm, mt tng phi no c. y cng l mt c trng quan trng ca tinh thn ngi Nht. V d i Hn v Vit Nam l 2 in hnh. C 2 nc ny Pht Gio cng l mt tn gio lu i nht, nc th c truyn vo cui th k th 2; nc th cui th k th 5; nhng khi Thin Cha Gio n, h chp nhn Thin Cha mt cch rt d dng hn l Nht Bn. Cu hi ti sao c l phi hi nhiu ln cho nhn dn Nht Bn v ngi Vit Nam cng nh ngi i Hn phi tr li ly. Nu ni gio l ca o Pht khng cn thch nghi na vi ngi Vit Nam v i Hn cng khng ng. Nu ni vy, ti sao gio l ca Pht Gio li thch hp vi Nht Bn. iu ny c l nh hng bi dn tc tnh ca tng nc nhiu hn. V d nh o Pht pht xut t x n, m ngy nay o Pht ti n cha n 1%. iu y khng c ngha l gio l ca c Pht khng ph hp vi dn tc n, m tri li ci tnh t dn tc, ci vn ha lu i nh hng khng nh vi dn tc h khi tin tng theo mt o no. Ngh li cng ng lu tm. o Pht ti cc x Chu

khc hay ngay c u, M, c, Phi Chu ngy nay pht trin mt cch rm r, trong khi ti n th khng. o Thin Cha cng th. Ngy nay ti thnh a Do Thi, ni m Cha sinh ra, c nhiu ngi tin Cha bng M, u, c, , Phi khng? K cng l mt iu l; nhng s gii thch c nhiu l do ring l ca n. Trong cc cha ti Nht hay nhng ngha a cng cng u c dng tng a Tng. y l hnh thc cu nguyn cho nhng linh hn cht yu khi mi sinh. Trc cc tng a Tng ny ngi ta hay cng bnh tri, hoa hng n cy v.v... nhm cu nguyn cho nhng vong linh ny siu thot. Mi vong linh l mi tng a Tng; nn hu nh bt c vn cha Nht Bn no cng c th nhiu tng a Tng. Ngi Nht cng quan nim rng: Cht khng phi l ht. Do vy m s cu nguyn c ti sanh thng hay lp i lp li i ny qua kip n, tr thnh mt thi quen ca dn tc ny. Sau khi Pht Gio du nhp vo Nht Bn vo th k th 6, th 7 sau Ty Lch, ti Nht cha c tn gio no r rng, ngoi tr nhn dn tin vo vc v thn linh nh sm st, mt tri, gi, ni v.v... Sau thi k Pht Gio pht trin mnh vo giai on th k th 7 n th 13, cc v qun vng cng mun sng ch ra cho mnh, cho triu nh v cho dn chng mt Tn Gio mi d b cai tr gi l Thn o "Shinto". y l mt s lp li cc quy c nh ca Khng Gio ti Trung Quc; nhng mang nhiu sc thi ca Nht Bn hn. iu ny cng ging nh Anh Gio ca Hong gia Anh, Chnh Thng Gio ca Nga hong. Cc v vua cha thi xa, a phn u ngh rng mnh thay tri tr dn, nn c nhiu quyn thng pht trong tay v hn th na, rt hin tht; nn nhiu ng Vua, b N Hong c tng mnh l thn linh, nn bt dn chng tin theo v tung h nh l mt v Thn thc t. Nhng g gi danh nhng c lp i lp li hoi cng s tr thnh s tht; nu ngi i sau khng kim chng li nhng vic lm qua. Cc ch ngha trn th gian ny bin i qua nhiu thi i khc nhau. T ch ngha thn linh gm c a thn, tin ln ch ngha cng ng, ch ngha qun ch chuyn chnh ri bin th qua ch ngha qun ch lp hin, ri cng ha, ri dn ch, ri x hi, ri x hi ch ngha, ri t bn ch ngha v.v... Cc ch ngha ny c thay i hoi; nhng l thuyt ca cc Tn Gio nht l Pht Gio cha bao gi thay i c v tn ti sut c mt chiu di lch s hn 2.500 nm, nht l vn ti sanh cng nh thuyt nhn duyn v nghip lc. Cho hay ci g n hp vi lng dn th tn ti lu di, ci g khng thch hp, t n qua thi gian cng phi b thay i. Ring Pht Gio,

khng nhng cn tn ti vng vng m ngy nay cn pht trin mt cch rt c quy c ti cc nc u Chu, M Chu, c Chu v ngay c Phi Chu trn qu a cu ny. Cy Pht Gio pht xut t Chu, r c mc ti qu hng n , thn cy gic ng y tng trng ti Chu, ri m chi ny lc, ra hoa kt tri ti u M ngy nay. l kt qu ca mt gio l thc nghim, khng sai tri vi thuyt nhn duyn sanh. V c Pht l mt bc i tr tu siu phm, cho nn di ci nhn ca Ngi, khng c g c th phn bc li c, m tri li ngy nay khi khoa hc cng tin b chng no th gio l ca Pht Gio cng c lm sng t tnh cch hp l chng y. y l iu m mi ngi con Pht rt vui mng cng nh tin tng vo gio l siu vit gii thot ca mnh ang tin theo. Ngi Nht khng bt buc c bo him x hi v bo him sc khe nh ngi u Chu trong hin ti, mc du Nht Bn l mt x hi rt tn tin. Do vy khi b au m tn km v cng. Khi Tng Thng Clinton tranh c chc v ny c vo ta Bch c, ng ta cng ha l s t chc x hi v y t ging nh m hnh ca c; nhng n nay hn mt nhim k ri, ng ta cng cha thc hin trn vn c li ha y cho nc M. y ai au bnh ch vo nh thng, iu u tin khng phi b hi v bnh tnh m hay b hi v vic c bo him sc khe hay khng? u Chu khng nh th, h cu ngi quan trng hn l phng tin. Chu, nht l Nht, vn bo him sc khe khng c tnh cch bt buc nh c. Do khi b bnh nm xung qu tht tn km v cng. C nhiu ngi giu c; nhng qua mt cn bnh, tan gia bi sn. Trong khi nhng ngi ngho khng c bo him sc khe l iu nan gii v cng. T l do ny c nhiu ngi nh nh cht, chu au n, ch tin u ra cha bnh. Nht, ngi cht cng c th qun ti gia, nu nh ca ca ngi cht rng ri. Ti y khng bt buc em vo nh qun hay ngha a lm l, m tt c cc l nghi u c thc hin ti cha. Nu ngi mt l mt Pht T th cc nghi l s c chun b nh sau: Tang ch in thoi n cha mi Thy n nh cng. c bit l quan ti ch a v nh trc mt m tng kinh m khng lu nh Vit Nam hay Trung Quc. m gi l Ostsuja -ngha l "thng d" qua m- cng c ngha l sut m gia quyn sum vy t l hng linh v ngy mai s a m. Chung quanh quan ti c nhng cy n in, trn quan ti c hoa ti v trc quan ti c l nhang cng nh hnh ca hng linh. Nht

ngi ta t nhang bt hoc nhang cy nhng khng c cng gia nh Vit Nam v Trung Hoa. Mi ngi ln ving hng linh u t nhang hin cng, l ny gi l l thiu hng v nhng ngi n thm m tang thng hay chia bun vi tang ch bng 3 ch: "Ng su thng" (Goshsho). Mi ngi u mc en, chng t s au bun vi tang quyn. Ngay c tang ch cng mc en t o cho n qun, c-vt, giy, m, gng tay v.v... Tc l ny ngi Nht hon ton b nh hng bi ngi u Chu, c l l sau cuc sa i ci cch ca vua Minh Tr Thin Hong vo nm 1868. m ci h cng mc en, ngoi tr c du mc trng. Ngy nay tt c l ti Nht u nh vy. Tt c u ging nhau; khng mt ai ra ngoi thng l y. Ring ngi Vit Nam ch quy nh ni tang ch c ngi mt ch cha ra n ngi ngoi. V d Vit Nam tt c gia nh tang ch u mc trng khi c m tang; nhng nhng ngi i a tang khng nht thit phi mc trng. Cn i m ci li mun mu, mun v khc nhau. Nhn mt dn tc i vo n np c l nn nhn nhiu phng din, m cch n mc l mt. Ngi Nht t khc khi a m nh ngi Vit hay ngi Hoa. Tuy cng l ngi Chu; nhng nhng phong thi ca ngi Nht ngy nay a phn ging u M, mc du cn mt s phong tc tp qun p h gi gn li; ngoi ra b u M ha rt nhiu, ngay c ngn ng. Ti Nht hu nh 99,99% l thiu, d nhin cn 00,01% l chn. l nhng v Vua, Hong Hu, i Tng v.v... V l ti Nht t ai rt him, ngi ng, do vy m thiu l ng nht v rt hp v sinh. Quan ti s c a ln xe n l thiu. Ti Nht c rt nhiu l thiu v l thiu rt ln, mi l c th thiu mt ln c 50 n 100 ngi. Mi ln thiu 1 ting ng h cho ngi ln v 30 n 45 pht cho tr em. Khi quan ti c a vo l thiu, thn nhn v ngi i a m ng trc ni thiu tng kinh trong vng 1 ting ng h y. Nu l Thin Tng th s tr tng Bt Nh v T Hong Th Nguyn. Nu Tnh Tng hoc Tnh Chn Tng th tng kinh Di , nim Pht. Nu Mt Tng th tr ch v tng vng sanh.

Sau 1 ting ng h y bng nng quan ti s c ko ra, by gi ch cn c xng, ngoi ra khng cn mt vt g khc. Mi ngi mi loi xng khc nhau. Ngi th trng, k th en, ngi th mu nu, k mu nht. Tt c u do nhn duyn v nghip lc ca mnh gy to trong i, m kt qu s th hin vo lc lm chung ny. Mi ngi trong tang quyn dng a gp xng cn li sau khi thiu b vo h v c gia nh mang h tro cng xng y v cha. Ti cha ct ny s c 49 ngy hay mt nm, sau em ct vo huyt m gi l l np ct. Cc ct ny s chung vi ct ca ng b cha m qu vng. Ti Nht t ai qu hn vng. V d ti Shinjuku, mi thc vung t, gi chng 200 n 500.000 $US, do vy tt c u phi vn kho . Ngay c ni lc cn sng ca ngi Nht cng phi va co gin ch ch khng c d tha. V t cht, ngi ng. Trong khi cha chin li c nhiu t; nn trong vn cha l mt ngha a. Vit Nam cng vy; nhng ngha a Nht ch chn ton ct thiu, ch khng phi chn lun c quan ti nh ti Vit Nam. Ti Nht, nhng nh m ca mi gia nh nh th thng hay xy nhiu tng di lng t, n khi c ngi mt, li ct vo, rt n gin, sch s v ngn np. Sau khi i m ma v, mi ngi s c mi d mt i yn. Tic ny dng ty ra nhng g xu xa nn mt i. Do vy m nhng g bun thm trong nhng ngy tang ch li tri qua mt cch nhanh chng. iu ny ngi Nht khc vi ngi Trung Quc v Vit Nam. Ngi Vit Nam v Trung Hoa nu trong thi gian tang ch 3 nm y c ai mi ci hi, v nh mi, khai trng ca tim, sinh nht v.v... u khng tham d, ly l do l ang c tang cho cha hay cho m, cho chng hay cho v, nhiu lm l gi thip hoc qu ti nh ngi thn tng thi. Ngi Trung Hoa sau khi d l tang ch tng mi ngi mt si ch , tng trng cho hng phc s n vi ngi mnh chc. Mt cy ko tng trng cho s ngt ngo, x i bao phin trc ca th gian. Ngi Vit cng khng mun ci xui xo y mang v nh, nn sau khi a m ma tr v, trc ca nh c mt chu nc, trong y c l chanh, l bi thm tho, m mi ngi trc khi vo nh u phi ra tay, ra mt, tng trng cho nhng g xu xa, ri rm phi b ngoi ca. Cho hay mi dn tc c mt tp qun khc nhau v mi mt quc c mt vn ha khc nhau, do vy mi c nhiu iu cm thy khng thch hp vi

dn tc ny m li thch hp vi dn tc khc vy. Ngi Phi Chu quan nim v ci cht khc ngi u Chu. Ngi M Chu khc vi ngi v ngi c Chu v trong khi cng mt Chu ; nhng ngi n quan nim v ci cht khc vi ngi Trung Hoa v Vit Nam; nhng tt c phi hiu rng: Cht l ht. Tt c ch l gi danh, khng c g thc tng c. Ngay n bn thn ca chng ta cng ch do s gi hp ca t nc gi la m thnh. Cho nn khng c g l tht ngoi tr bn th chn nh ca tm thc. Chnh ci tm thc ca mi ngi n sai khin chng ta i u thai, cao hay thp, thin hay c, u b l thuc vo dng t tng, s hiu bit y. Gic ng l Pht, B Tt, La Hn. Nu m, th l chng sanh l phm phu, tc ly. Ch n gin th thi. bt c tn gio no, t nc no, phong tc no i chng na cng hng con ngi vo no thin. Khuyn con ngi lc sng cng nh trc khi cht phi to nhiu nhn duyn tt p, khi thc sanh c u thai vo nhng th gii cao hn. Th gii y c th l Nit Bn, Thin ng, ci gii thot, ci H V, Ci V sanh, Ci An vui tch dit v.v... tt c u l chn l ; nhng chn l y hp vi mi o v mi ngi. Khng c ci no hn ci no, khng c ci no km ci no c. Cuc i l g nh? Chng ai tr li c cu hi ny cho trn vn. V n a din. Di mt mt ngi tu, h s tr li khc. Di mt nh ngh s, nh kinh doanh v.v... chc chn s c nhiu nhn thc khc nhau; nhng t ai nm vng c bn cht v thng ca n. N ging nh in chp, nh sng sa, nh gi thong, nh ma bay... khng c mt ngha g c. Mt ngi khi sinh ra bng 3 ting khc cho i; ln ln bng sa m, bng cm cho. Sau n hc v vo i lp nghip ri tranh danh ot li, ct tha ch tang bng. Ngi c, k khng; ngi tht bi lin tc, k thnh cng hng v. C ngi giu c th vui, lo th th kim li. Ngi ngho th bun chn, t t quyn sinh hoc tht vng i vo vi con ng ht sch, vui say vi men ru... Tt c ch l hnh tng. Tt c ch l gi danh; nhng khi cn ang sng c ai hiu c vic ny chng? hay du c hiu i chng na; nhng lc no cng lo th, ri mt ngy no x bo thn ny cng u c mang c g theo, ngoi tr ci tm thc, vn khng mun mang theo, n cng c theo ta hoi. Gi y ngh li chuyn v thng m ngn ngm, ngn cho tnh i ngha o, ngn cho kip nhn sinh. Sng y hay u trn qu a cu ny khng ra ngoi ng dc. l tin ti, sc p, danh vng, n ung v ng ngh. Mi tin nghi ngy nay c c ca con ngi, u phc v cho nm th ny. Trong khi phn tm linh ca chng ta th nh th no? hu nh

b b trng, b ri trong qun lng ca v tnh m nhiu khi cng c phn c na. Nhiu ngi khng ngh rng mnh phi cht bt c mt thi im no , cho nn mi say m vi danh vi li, vi quyn th bc vng; nhng cui cng nhng loi ny cng ging nh ng Trng Gi c 4 ngi v trnh by bn trn thi. Nhng ngi mnh thng nht, cui cng h s l nhng ngi xa mnh trc nht; nhng th mnh khng a nht, nh nghip lc v nhn qu, tri li n li gn gi mnh nht. l mt nh lut, nhn no qu ny; nhng rt him ngi lu tm,ch n khi no hu s, lc y mi la hong nh cha chy. Khi chy xong ri cng lng qun lun, lo hun tp nhng nghip lc khc, ch t ai lo vun bi phc c nhiu hn to nghip. Do vy m mi sanh t lun hi, mi trin min trong cnh kh ca th nhn. Trong kinh in Pht Gio thng hay v d v ng dc vi cu chuyn in hnh nh sau: "C mt ngi ang b con voi d rt chy, anh ta n mt ming ging ht ng thot thn, do vy m anh ta nng theo dy leo xung ging nhm trnh voi d; nhng khi gn ti y ging ri thy my con rn nn chng dm xung; trong khi eo chi vi vi r cy, anh ta ngc u nhn ln thy 2 con chut, mt en v mt trng ang gm si dy m anh ta ang bm vu vo . Bng nhin t u mt by ong bay li, nh vo ming anh ta 5 git mt; anh ta ly li lim nhng git mt ngt lm y v qun i nhng g ang vy hm chung quanh mnh". Cu chuyn ch c th, nhng nu gii thch ra th rt l th. Con voi d tng trng cho sc mnh ca sanh t. Hai con chut trng en tng trng cho thi gian ngy v m. R cy tng trng cho s v thng. Rn c tng trng cho nghip lc v 5 git mt tng trng cho ng dc ti, sc, danh, thc, thy. Cuc sng ca chng ta cng u ging ht nh vy. Ch v mt ngt trong chc lt, chng ta qun i cc cnh kh trong cuc i cng trong chc lt thi; nhng sau khi mt ht, ci kh vn cn chung quanh mnh. l nghip lc, l nhn qu lun hi. Nu chng sanh no cng liu ng c iu ny th vic tinh tn tu hnh cu gii thot khng cn kh khn na; ch c nhng ngi hiu m khng lm, hoc gi c tnh lm ng th bao gi cng cn phi gp nhiu gian trun trong vng sanh t t sanh m thi. Nhng c bit mt iu, mi tng phi ca Pht Gio Nht Bn u ch trng: "tc thn thnh Pht" ngha l: ai cht ri cng s thnh Pht. D

nhin l Pht Gio Nht Bn cng c tin lun hi; nhng trong nghip ny ai lm thin, kip sau s khng b lun hi sanh t na, m s c chng qu Nit Bn. Cng nh Nht Lin Tng (Nichirenshyu) h tin rng: c Pht Thch Ca nhp dit t lu, ch c nhng v T mi l hin thn ca Pht. T l do ny Nht Lin Tng ca Nht Bn th T ngay gia chnh in, cn Pht khng c hnh tng no c hoc nh hn T, hoc ch cn cu kinh duy nht lng vo bi v: Nam M Diu Php Lin Hoa Kinh. y l vic lm c ch trng ca cc v T; hoc gi ngi i sau nng theo T a T ln a v Pht, m a phn cc tng phi Pht Gio Nht Bn lm. Nht Lin Tng hay tng phm th 2 v Phng Tin v phm th 16 v Nh Lai V Lng Th ca kinh Diu Php Lin Hoa v h ngh rng thi hin ti ch c Ngi Nht Lin l v Pht ca Pht Gio Nht Bn m thi. Ring Tnh Tng v Tnh Chn Tng ca Pht Gio Nht Bn c th hnh tng c Pht A Di , Quan m, Th Ch ngay ti chnh in; nhng T ng ca Ngi Thn Loan Thnh Nhn (Shinranshnin) v khai sng Tng ny cng to bng hoc i khi ln hn chnh in th Pht. y l t tng ca Pht Gio Nht Bn khc vi Pht Gio Trung Hoa v Vit Nam. Ni chnh in, ni trang nghim thanh tnh nht, bao gi cng dng th Pht; cn ch v T S lun lun th pha sau Pht v khim nhng hn. V l ci c m ch T vn khi cn sng rt khim cung, cng ly Pht lm bc Thy, soi ng ch li, ch t thn cc Ngi, nu khng c Pht v gio l ca c Pht, cc Ngi cng khng lm T c. a phn Pht t Nht Bn cng quan nim "tc thn thnh Pht" nh th; nn nhng gii th cn bn ca ngi ti gia hu nh khng c hnh tr. Ngay c ch Tng Ni cng khng ly gii lut lm u, m Nht Bn trong hin ti ly phng tin hnh B Tt o lm u trong s tu hc ca mnh. iu ny ng hay sai cng kh kt lun. V nh trn trnh by, mi mt dn tc, mt quc c mt phong tc, tp qun khc nhau. Ri mai y, Pht Gio c truyn vo u M mt cch su rng, t tng ny cng s b bin th na ph hp vi cn c v trnh ca chng sanh nhng quc theo ch ngha t do ny. Qu tht cng kh lng v hu qu ca nhng t tng ny; nhng y l mt vn thc t m nhng ngi c trch nhim vi mng mch ca Pht Gio cn phi lu tm.

Sau khi thiu, ngi Nht khng lm tun tht nh ngi Vit Nam v Trung Quc, m c mi nm n ngy gi h hay ti cha hoc mi Thy v t gia cng. H cng chng vi nm nh th th ngh v c 10 nm, 25 nm, 50 nm, 75 nm v 100 nm h cng mt ln. y cng l hnh thc nh n t tin v i i con chu phi ly ci c ca ng b noi theo. Ti Nht mi nm c 3 l ln ca Pht Gio, l l B Ngn (Higan) vo ma Xun t 21 n 28 thng 3 v ma Thu vo ngy 21 n 28 thng 9. Ngoi ra l Vu Lan cng l mt i l rt quan trng ca Pht Gio Nht Bn c c hnh vo ngy 15.7 dng lch. Ngoi 3 l y ra c mt l ln khc, l Tt Nguyn n. L ny ngi ta t i cha nh Vit Nam m hay i n n th ca vua cha xin xm. y l mt tc l c t ngn nm ti Nht Bn. Tuy vua cha trong hin ti khng cn l hin thn ca quyn lc na; nhng ngi Nht lm vic ny nh mt thi quen, cng nh vic ci hi, tuy khng l con chin ca o Thin Cha nhng h mang vo nh th lm l nh vy. Ngi Nht Bn cng c ngun gc vn ha pht xut t Trung Hoa, h ch sa i mt t ph hp vi tinh thn ca dn tc h v iu cng l mt iu d hiu, khi cc dn tc Chu hoc u Chu mun thot ra khi ch hu ca cc i quc nh Trung Hoa hay Php, .v.v... Ngy xa khi k ngh cha pht trin, con ngi vn cn cuc sng th s vi nng nghip. Con ngi c nhiu th gi vi ni tm hn. Cn ngy nay, tt c u chy theo thi gi. Cng v thi gian khng c nn mi l nghi cng rt n gin, khng trang trng nh ngy xa. Tt c u lm cho c l. V xa by nay bt chc. Khng cn tnh cch thing ling na. C nhiu ni b thng mi ha rt nhiu, ngay c m tang. Tht l au lng. Khng bit rng vn minh vt cht cng tin n u na v lc y con ngi s ra sao, khi i sng tm linh ca con ngi, cng ngy cng b chn vi vo trong qun lng. Cng v l do hin i ha, k ngh ha m ngi Nht ngy nay cc l nghi cng b nh hng rt nhiu. V d mt tun l Vu Lan, mt tun l Higan vo ma Xun v mt tun l Higan vo ma Thu ch Tng Ni t ng i n nh Pht T tng kinh cu nguyn, m khng cn c li thnh mi ca n gia, tn . iu ny tr thnh mt nghip v ca ngi tu ti Nht. L Higan ting Vit c hiu l L B Ngn. iu y c ngha l: Khi con ngi cn th gii Ta B au kh ny gi l Th Ngn, tc b

bn ny. Cn B Ngn c ngha l b bn kia. Ni ch ton l gii thot, ch khng cn kh au na. Nh vy ngi Nht vn tin lun hi, gii thot sinh t; nhng ch mt i thi: ging nh t tng ca Thin Tng: "Tu nht kip, ng nht thi" l vy. Ma Vu Lan l ma bo n bo hiu. Do vy nhng dn tc no nh hng vi vn ha Trung Hoa, m nht l vn ha ca Pht Gio, khng th khng t chc l tng nim n n c sanh thnh ca m cha c. l mt bn phn. Do vy ngi Nht, Pht T cng nh khng Pht T lun lun c hnh ngy Vu Lan rt trng i. Mi ngi u i cha v thm m ca thn nhn. y s tch Ngi Mc Kin Lin dng o nhn i tm m ni a ngc khng cn nh hng mnh nh ti Trung Quc v Vit Nam na; nhng ngy Vu Lan l ngy m con ci phi nh n ci c hiu sinh ca ng b cha m m vun bi tip tc trong cuc sng hng ngy ca mnh. C nhiu nm l Vu Lan bu tri ti ng Kinh, nht l nhng ni c cha chin khi hng m mt, bay ta rng c mt vng, mi thm ngo ngt. Ngi Nht ngy nay tuy sng trong mt x hi vn minh c gii; nhng nhng g thuc v truyn thng lu i; nht l truyn thng ca Pht Gio, h khng bao gi b lng qun. Thi gi c eo hp , hon cnh c khc nhau ; nhng l n np tt, ngi Nht vn trn qu gi gn. Chng ny vit v s sng cht v cc nghi l i vi ngi Pht T Chu, c bit l Trung Hoa, Nht Bn v Vit Nam, chc chn rng khc xa vi ci cht theo ngi Ty Tng din t trong mt s sch v. Mc du cng l nhng nc theo Pht Gio; nhng mi nc c mt truyn thng khc nhau, nn nc ny quan nim khng ging nhng nc khc cng l mt vic rt bnh thng. L ra sch ny s c chm dt chng ny; nhng chng ti mun qu c gi c thm mt chng na v l nhp thp ca ch Tng Ni sau khi vin tch, chng ta c mt ci nhn k hn v nhng hin tng cht ca con ngi. ---o0o---

Chng VI.L nhp thp ca ch Tng

Ngy xa, c Pht trc khi nhp Nit Bn 3 thng, Ngi ni cho Tn gi A Nan v ch t xut gia cng nh ti gia rng: Ngi khng cn i bao lu na v Ngi s vo v d Nit Bn. Khi chng Tng nghe vy, nhiu ngi bun b khc than. C ngi bo rng ti sao c Pht i ngn ngi th; nhng ma ba tun th lun lun mun c Pht nn ri khi chn

ny, chng c c hi quy nhiu loi ngi, m chng thng bin minh l theo li ha ca c Pht; rng sau khi vic sanh mn, Ngi phi vo Nit Bn. Ngi t bit mnh phi lm g khi bo thn ny mn, khng cn ai nhc nh, Ngi cng s ra i. C nh th ch Tng, Ni v Pht T mi c gng m hnh tr gii lut, nng vo m tu hc i n qu v gii thot. c Pht cng cn dn rt r rng trong kinh Di Gio, nhng g mun ni Ngi ni; nhng g dy, Ngi dy v trng thi Nit Bn l trng thi ca an vui tch tnh, nh ci ht th la tt vy thi. Ngy nay c khng bit bao nhiu ngi c c gng tm hiu v Nit Bn; nhng iu y hn v ch. c Pht vn thng hay dy rng: V nh mt mi tn c b bn vo mt k khc. iu quan trng v trc ht l phi rt mi tn c ra khi thn th ngi b nn, khng cn bit nguyn nhn mi tn y t u bn ti, mi tn y lm bng g v tm thuc c no. Hoc gi hi ti sao ngi kia li b tn c v.v... tt c u v ngha. Nu c dng th gi hi cho ra ngn ngnh nhng cu hi ny, th thuc c ngm su vo ngi , h s b cht i mt. Vy iu quan trng l phi cu mng sng trc, ch khng phi truy cu l do. Con ngi ca chng ta cng th, sanh t lun hi cn cha khi, ging nh mt mi tn. Dc vng v ng dc ging nh thuc c; th m chng ta thc c g u, trong khi sanh t cn k, khng lo gii quyt, m lo i tm Nit Bn, qu l iu xa l vin vng. C ni c Pht cng tr li v Nit Bn; nhng rt n gin, khng o su vo ni dung. V Ngi thy rng khng cn thit lm. Cng nh mt ngi kht nc, ngi y s ung mt ly nc, thy kht v cng. Mt ngi ng bn cnh hi ngi kia rng: Ung nc kht nh th no, th chc chn ngi ung nc khng tr li c v du c din t nh th no i chng na; ngi khng ung nc s khng cm nhn c s kht nh ngi ung nc. Nit Bn cng tng t nh th y. Trc khi nhp Nit Bn, c Pht cng dy cho ch Tng v php t y, tc 4 ni nng ta cn phi c vo nhng i sau nh: - Y php bt y nhn - Y ngha bt y ng - Y tr bt y thc - Y liu ngha bt y bt liu ngha.

iu th nht: Y php bt y nhn c ngha l nng vo gio php tu hc; khng nn nng vo ngi theo o. Ngi y c th l Thy dy hc, Thy Bn S, ch v T, ch v A La Hn, B Tt, hoc gi ngay c c Pht na. L do l con ngi vn c sai c ng, c c c mt, c vi t nghip, c phc c, c li cn v.v... tt c thn ny do t i gi hp m thnh. Do vy m cng s b phn ly, chi phi bi nhng s v thng, kh, khng v v ng. Ch c gio php mi l chn l. Chn l bao gi cng bt bin v khng b thay i bi thi gian cng nh khng gian. Do vy m c Pht cng thng hay dy rng: Tt c li dy trong kinh in cng ging nh ngn tay ch mt trng thi. Ngn tay l phng tin, ch c mt trng mi l chn l. Mt trng cho nh sng, cho s hiu bit cho con ngi. Trong khi ngn tay li x dch, bin i. Ngn tay v cho ch Tng, ch Pht, ch T... ch c i sng c hnh, phng php tu hc ca ch Tng mi ng tn knh m thi. Cn vc dng ca v Tng y nh th no, p, xu, th thin, trang trng v.v... khng thnh vn na. y l li dy v cng quan trng trong gio l o Pht. Ngy nay vo thi mt php ny, nhiu ngi i tm nhng v Gio ch, cc v cao Tng nng nh; nhng nu khng hiu tinh thn y php bt y nhn nh trn th mt mai, nu v Gio ch y, hoc cc bc T S y c mt hnh ng g , c mt li lm g , con ngi s m ra tht vng, chn chng, ri b cha, b Thy, b o. Khng nhng th, khi ra ngoi cn hy bn, thu dt ni xu khng tic li. V tt c u t nim tin ni con ngi ch khng phi nng ta vo php tu. iu ny nn thn trng v phi t nh mi tm ra c hng i cho chnh mnh. Y ngha bt y ng c ngha l y c vo ca kinh in m tu hnh, khng nn nng vo li ni. V l li ni c lc ng, lc sai, lc phng tin, lc quyn tha, lc thi im ny, lc thi im khc, dng phng tin chuyn ch mi chng sanh n b bn gic ng gii thot; khng v phng tin m qun i mc ch chnh y. Chng sanh c th dng nhiu phng tin khc nhau, dng nhiu ngn ng khc nhau l gii v vn chn l, v vn l nhn duyn sanh v.v... chng ta l nhng ngi hc Pht, khng nn y c hon ton vo cc tr duyn , m phi hiu rng chnh ca nhng li ni y l g. Y tr bt y thc ngha l nng vo tr tu, s nhn xt m tu hnh, khng nn nng vo s hiu bit nng cn m hnh tr mt php mn. iu ny nhiu ngi c hc cng lm tng rng: Bng cp l tt c. y khng hn th. Bng cp ch l phng tin thi. Nng theo phng tin bng cp y nhn bit mnh l ai, gio l gii thot l g v tu lm sao c gic

ng, y mi l nhng iu cn bn cn phi tm n. C mt cu chuyn k li nh sau: T Thin Tng th 27 ca n l Ngi Bt Nh a La. Ngi c ting rt nhn t c hnh, hay cu nhn th v c bit l cha cc bnh nan y. Lc by gi c mt nh Vua x n b bnh nan tr. Nh vua c truyn i rng: Nu ai cha lnh c bnh, nh vua s biu cho mt vin ngc kim cng nh rt qu gi. Th ri, T Bt Nh cng n hong cung tr bnh. Sau khi bnh tnh ca vua c cha khi, vua y li v biu cho T mt vin ngc nh rt qu gi. Sau T em vin ngc ny hi cc v Thi T con vua rng c g trn th gian ny qu hn vin ngc ny chng? C 2 v Thi T u u tha rng: Knh Bch Ngi, ph thn ca chng t ch c vin ngc ny l v gi, ngay c giang sn ny cng khng th snh ni, khng c g bng c. on Ngi day sang v Thi T th 3 hi tng t nh trc v v ny tr li rng: Bch Ngi, c ch! l tr tu vy. S d chng ta bit c vin ngc y qu, v l qua tr tu m nhn bit c, ch t th ca vin ngc khng qu cng khng km. S d c p, xu, km, hn, tt p cng nh bt ho u qua s nhn xt ca tr tu m c c. Mi ngi khen Thi T th 3 l c l v k t , Thi T ny ngy m theo T Bt Nh a La hc kinh, c sch, tham thin, hi o. n mt ngy bng tnh v chn l c khng, Ngi c T th 27 trao truyn li tm thin tr thnh T th 28 ca n v l S T ca Thin Tng Trung Hoa. l Ngi B t Ma vy. Y liu ngha bt y bt liu ngha. iu ny c ngha l y c vo nhng g rt ro tu hc; khng nn nng vo nhng g cha rt ro. l phng tin v mc ch. V d nh c Pht ra i v cu chng sanh; nn phng tin quyn tha lp ra khng bit bao nhiu th d v quyn bin ni khng bit bao nhiu php chng sanh tu hnh. Do c chia ra cc php Tiu Tha, Trung Tha v i Tha. cng l nhng tha ca Thanh Vn, Duyn Gic, B Tt v Pht Tha. Theo trong kinh i Bt Nit Bn dy rng: Nhng g khng liu ngha l nhng php mn thuc v Thanh Vn v Duyn Gic tha. Nhng g liu ngha thuc v B Tt Tha v Pht Tha. Tm li 4 php nng ta ny ch r cho chng sanh v i sau, u l phng tin, u l mc ch, t chnh mi ngi phi c gng cng i su vo bin gio l tr tu y m hnh tr v khng nn nng vo mt v Gio ch no c, du cho v sng T y c nhng g c bit i chng na.

Khi c Pht vo i Nit Bn qu t rng ng nhiu ln, ch Thin v loi ngi cung knh hng v ng ton gic v lng ng tm t ca mnh li, nhm hng n mt mc ch cao c hn. Thn xc t i c hp thnh ca Ngi tan r, phn cn li ca xng c gi l x li. Tm thc ca Ngi bay bng vo cnh gii an nhin tnh mc; ch cn li th gian ny l li dy, gii lut v.v... chng sanh t bc vo ngi nh gii thot. Ngi khng c di ngn no li bao nhiu ngi cha, bao nhiu ngi tnh x, bao nhiu bt v.v... m Ngi ch trao li chnh php nhn tng v Nit Bn diu tm cho Ngi Ma Ha Ca Dip cng nh chng t xut gia v ti gia. Cng khng truyn ngi Gio ch li cho mt v t no c, m tt c phi "t mnh thp uc ln m i" l li di ngn cn bn nht ca c Pht. Ri cc bc T c ln lt truyn tha qua 28 i n , sut 1.000 nm lch s ti . Pht Gio thnh suy qua bao ni thng trm; nhng ri ta ngi nh o qua Trung Hoa vi 6 v T truyn tha lm rng danh Pht Gio. Ri tm Pht y c truyn qua Vit Nam, Nht Bn, i Hn, Ty Tng, Mng C v.v... u u cng rng ngi tm gic ng gii thot. Vi gio l cao c y c khng bit bao nhiu chng sanh ang ni tri trong b kh lun hi. Trn t vua quan, thng lu tr thc, di n dn gi ngho cng, ai ai cng ly gio l Pht Gio lm cht liu dng sinh cho cuc sng ca i mnh v cht liu y c nui dng qua cc thi k ph hng ca lch s, lc no Pht Gio cng l Pht Gio ca dn tc. Pht Gio cha bao gi phn bi li mt dn tc no c, mc du Pht Gio cng c truyn t ngoi vo, ch khng phi pht sinh ti qu hng ca mnh, ngoi tr n . Cc v T S n v i khi ci Ta B ny v mi Ngi nh th u li mt hnh trng khc nhau; nhng tu chung cng l gio l gii thot gic ng, khin cho nhn sinh b c lm lnh, quay v con ng chn thin m, khng b dc lc ci i ng tr, nu ngi mun thot ly sanh t lun hi. Mt ngi bnh thng cht khc mt ngi tu v nhng nghi l, cch th cng, tang ch cng khc mt ngi bnh thng; nn y xin n c mt vi trng hp l tr t, nhp thp ca ch Tng c gi lm tng. Nh qu v u bit, cuc i ca ch Tng l cuc i c thn, sng khng c gia nh ring l k t khi ct i ly gia. Do vy di mt mt bc chn Tng, khng c g l ca ring mnh, ngoi tr 3 y v mt bnh bt. Cuc sng ca ngi tu hnh rt n gin; nhng cha ng rt nhiu ngha cao thng. Ly chng sanh lm ni thc tp hnh nguyn B Tt ca

mnh. Ci kh ca chng sanh cng l ci kh ca mnh. n u v u cng khng c g b rng buc c. Ngi i b rng buc bi o cm, danh li, bc tin, nh ca, ca ci v.v... nhng ngi tu th khng b chm m ni cuc i ni tri y; khng ti sn, khng v con, khng on th, khng oan tri, khng c tnh yu ring l v.v... do vy m h gii thot ngay trong cuc sng ny ch u cn g i n khi cht i mi gii thot. Ngi tu ch v mt mc ch sinh t m i n u cng thuyt php cho mi ngi, chuyn m khai ng, lm cho tiu tr phin no v ti chng bc vo ngi nh gic ng ca Nh Lai m thi. Ngoi ra ngi tu khng cn mt mc ch g khc na; ngoi tr vn sinh t quan trng y. Trong Qui Sn Cnh Sch, mt quyn sch nm lng ca ngi tu, c bit l nhng ngi mi xut gia, T Qui Sn dy rng: Phm cuc sng ca ngi xut gia ging nh mt cnh chim tri, ra i vi sng gi. Thn hnh v tm thc khc hn ngi th gian; nhm mc ch lm hng thnh ht ging Thnh, chn nhip ni ma v ngoi ma trn n 4 n nng, di cu kh mun loi. Nu khng lm nh vy, tc ung cng ch ca ngi xut gia. y ch l mt on ngn trong Cnh Sch; nhng ni ln c ht tt c tm nguyn ca ngi tu hnh ri. Du cho ngi l ngi nc no i chng na. Nu chp nhn con ng ca o Pht, tc phi chp nhn l tng gii thot khi sinh t lun hi ny. Nu ngi tu khng lm trn c bn phn y, chng khc no mt m rung h, khng th gieo vo mt loi ht no c. Nu ngi tu khng sng ng vi phm hnh ca mnh, chng khc no mt thy cht tri linh inh trn bin c khng c ngy cp bn. Tuy ngi tu khng ngh n c nhn mnh; nhng t xut gia v ti gia hay ngh n n gio dng ca Thy mnh, nn cng bo n, bo hiu bng cch phng s cho S ph ca mnh ng theo tinh thn ca lut tng khi au yu, lc gi nua v ngay c khi vin tch. C nhiu ngn thp xy cao cht ngt gia Ta B ny tng nh n n s Thy T. C thp cao n 9 tng, 11 tng, 13 tng v thng thng l cao 3 n 7 tng. Bi th nn nhiu khi trong dn gian cng c s ma mai ni v vic lm y nh sau: "Du xy chn t ph Khng bng lm phc cho mt ngi"

t ph c ngha l nhng ta thp; nhng iu ny cng khng hp l my. V l xy thp cho S ph l do t xy, ch u phi do S ph t lo xy cho mnh; nhng cng c ni rng: Cu ngi quan trng hn l xy cha, xy thp, do vy mi c cu ca dao bn trn, nhm gii quyt nhng kh khn nht thi ca con ngi. Thng thng ngi thp c xy trc khi qu v i Tng vin tch. Di cng nn thp l mt kim tnh. Tc l mt huyt m c o su di lng t. Xy kn bn trn, pha di, hai bn hng v mt mt u, ch cha trng li pha chn sau ny a quan ti vo v xy bt phn cn li, th l thn th c nm yn ni lng t lnh. Pha trc kim tnh cng o mt huyt ln t trn xung di nh th, khi h quan ti, dng n by by quan ti vo tn y huyt xy kim tnh trc, on lp t li. Bn trn ngi ta thng xy ngi thp c 6 cnh. Mi cnh thp nh th mt ch, v d nh ch n hoc ch Nam. V d cu n Ma Ni Bt Di Hng chng hn. Hay cu Nam M A Di Pht, cng lm cho mt cc thp trang nghim p hn. a phn cc thp ny c xy trong vn cha v ty theo cng trng ca mi v i S m c t hay ngi i sau xy dng to ln nh n gio dng ca bc m phm ca i mnh. Cc v i S a phn rt sng sut trc khi cht v c bit l tui th ca cc Ngi rt cao. Mt ngi bnh thng sng ti 80 hay 90 tui l him; nhng trong cc T c, hay cc v tu hnh tui th ny l tui th trung bnh. a phn cc v sng trn 100 tui, nh Ngi Gic Nhin, nh Tng Thng ca Vit Nam sng n 105 tui. Ngi H Vn i Lo Ha Thng sng n 120 tui th. Mc du trong cuc sng v vt cht khng c g cao sang quyn qu; nhng cc Ngi sng ngho nh vui vi o, nn tinh thn thoi mi, t ti ung dung. Th nn h xem ci sng v ci cht rt nh. Khng b vic sanh t quy ry, nht l nhng ngi tu hnh liu o. Cc Ngi bo rng ng ngy rm hay mng mt thng ny hy tm ra cho ta sch s, ta s thu thn tch dit. C Ngi sau khi nim Pht nhiu nm, bo rng ngy , thng s c c Pht A Di cng vi c Quan Th m B Tt, c i Th Ch B Tt phng quang n tip dn v ci Ty Phng Cc Lc v.v... c nhiu hin tng l nh trong kinh Di din t xy ra khi cc Ngi sp lm chung. iu ny cng c tng thut li ni quyn: Php Mn Tnh , hay Tnh Thp Nghi Lun, Long Th Tnh v L Th Tnh . y l kt qu tu hc ca cc Ngi qua my mi nm hong ha sanh trong cuc i ca mnh. C v cn mun lm ch hi th ca mnh, nn mun i ngy no th i v mun li ci trn

ny bao lu th . iu ny rt him c i vi cc v C s ti gia; nhng i vi cc bc cao Tng thc c chuyn ny khng kh. V cc Ngi lm ch c chnh cc Ngi. Thng thng trong cuc sng, chng ta t t lm ch c mnh, cho nn cc gic phin no, tham, sn, si dy y ni ni tm, do c nghip v cc chng t bt thin hay ni ln quy ph ni tm ca mnh; nn trc khi lm chng cc iu d, iu xu, tm king chiu hu ca cuc i soi ri mi vic lnh d trong th gian v c th, tm thc li hn m tn lon. Nu khng c s tr lc ca ch Tng h nim th kh m thot ra khi ng d. Ch c ch Tng, nhng ngi hnh tr ng theo gii lut, chc chn rng tm thc ca cc v ny s c thng sut v vic x ly sanh t lun hi, u thai v cnh gii cao hn qu l iu hin nhin nh vy; nhng cng c mt s qu v B Tt khng chu nhp vo v d Nit Bn, m pht nguyn tr li th gii Ta B sanh v chu u thai vo mi mt loi trong lc o li l mt iu khc na. V cc Ngi lm ch c chnh mnh. Khng b nghip lc dn dt i u thai m vic u thai y do chnh hnh nguyn ca cc Ngi m thnh tu. Ngi tu khng c con ci ring, nn t l nhng ngi thay th cho v tr y chm sc S ph ca mnh lc sng cng nh lc gi yu v ngay c khi mn phn. Nu mt bc i Tng mt, trong mn hiu quyn s hp li vi nhau bn bc cch t chc tang l sao cho hp vi o v ng vi bn hoi ca Thy T mnh cn dn trc khi lm chung. T l nhp lim cho n l di quan, nht nht u phi tun theo v Trng Ban Tang L y. C ni cn t ra nhiu Ban nh: Ban Nghi L, Ban Tip Dn, Ban H Nim, Ban Th K, Ban Trn Thit, Ban m Nhc, Ban Pht Chn, Ban Kinh S v.v... mi Ban u lm theo trch nhim ca mnh c c ra. Vit Nam a phn cc v i Tng khi vin tch vn cn theo tc l l chn th xc vi quan ti ch t thiu, do vy m quan ti cng phi c la chn bng nhng loi g qu v khi lim cng c tm bng nc hoa, o qun c mc theo kiu tu hnh nh lc cn sng. C p y o, i m Quan m, hay Hip Chng l ty theo s nguyn ca cc i S trc khi lm chung c dn li. Sau l nhp lim l l th tang. L th tang chia ra lm 3 phn. Phn chnh l cho ngi xut gia. Trong xut gia c 2 phn, mt phn l t ca v i S y; phn khc l ch Tng Ni ngoi mn phi, t . Phn th hai l lm l th tang cho cc Pht T ti gia quy y vi v i S y. C 2 loi tang ny u c dng mu vng. Khng ai dng tang bt trn u, m a phn tang bng mt ming vi hnh thoi gn ni ngc. Loi th 3 bng

tang trng. Du sao i na cc v i S vn cn b con quyn thuc ni ngoi trc khi xut gia. Do vy m thn bng quyn thuc c tang mu trng nh nhng ngi th tc khc, nh n s lin h ca gia nh. D nhin l khng khc lc thm thng nh nhng m ma bnh thng, v l ngi xut gia ly gia ct i my chc nm trng, nn s bi ly khng c t by mt cch si ng nh nhng m ma bnh thng khc. Mi ngy, trc khi lm l nhp thp vn c cng cm cho gic linh ca v mt. Hnh thc cng cm ny cng ging nh L Cng Ng mi ngy ti cha. Mn hiu quyn, t xut gia v ti gia u c mt ni t gic linh cng cm. Lc ny c kn trng bt m ni ln cng dng ha vi ting tn tng ca Ban Nghi L, Ban Kinh S v ch Tng mn t dng cng cm theo nghi l ca Thin Mn rt y cung cch hin dng cho mt bc i S v chng sanh m ra i vnh vin khi ci trn ny. Pha trc kim quan thng tn tr mt bn th Pht c Ty Phng Tam Thnh ng trong v th tip dn. Pha sau cha mt li i trng ch Tng v Pht T khi phng iu c th i nhiu chung quanh quan ti t lng tn knh mt bc i S v i v o m x thn. K tip l kim quan ca i S. Sau phn kim quan l bn th ca v i S va vin tch. Trn bn th ny c dng cng y hng hoa l vt tr nc, cm canh v.v... Trn c an tr mt di nh v bn cnh l mt long v. Thng thng trn long v c vit hoc chm tr nh th ny: "T Lm T Chnh Tn T Thp Nht (...) Th Khai Sn... T Thng... H... Hiu... i Lo Ha Thng Lin Ta" Ngha l: Xut x tng Thin Lm T i th 41 (...) Xy cha... Php danh... o hiu... Ha Thng, ngi trn hoa sen" Mt ngi cht bnh thng khng c php lm long v m ch lm bi v. Trong khi cc bc i S, vua cha u c quyn khc tn tui, ngy thng nm sinh v ngy vin tch ln long v y cho i sau t phng th. Du ngi tu khng c con ring; nhng t cn c ngha hn l con rut. V th dng Thin hay ni ng hn l dng nc To Kh t cha Nam Hoa Trung Quc vn cn lu chuyn mi mi vo lng ngi, cho by gi v n tn c ngn nm sau na vn khng b tht truyn.

L triu T l l m ch Tng Ni mn hiu quyn cung thnh long v, di nh v bt nhang ca i S va vin tch i v T nh lm l co bch vi ch tin c T S qu vng. L ny cng rt trang nghim v thnh knh. Ch mn hiu quyn khing kiu cc loi ny. Khi n T nh, sau rc vo T in bi T. iu ny cng c ngha l, i S va vin tch n nh l ln cui ra i vnh vin. Ni y ch Tng Ni hp cng vi mn hiu quyn c hnh mt nghi l triu T rt trang trng v i khi cng c nhc li tiu s ca i S i vi lit i T S tin bi. Trong thi gian tang l, ch Tng Ni thng lun phin tng nim kinh Thy Sm, Lng Hong Sm hoc a Tng. Nhng b kinh ny thng c tng trong m. V l ban ngy c nhiu phi on n phng iu. Nu v i S vin tch l mt i Danh Tng th m tang long trng hn v c nhiu phi on n phng iu. Nu phi on l nhng bc Ha Thng, Thng Ta thi l trc kim quan th ch Tng Ni hiu phi p l bng cch ly t nh l t Tam Bo. a phn ngi ta i phng iu vng hoa, hng, tri cy, tin bc v lin i. Nhiu cu lin i khi c i nh sau: - Hoa Khai Kin Pht - Thng Phm Thng Sanh - Cng Vin Qu Mn - V Thng Th Thng - Liu Sanh Thot T - Vng Sanh Cc Lc - Lin Tr Hi Hi - Hi Nhp Ta B - V Sanh Php Nhn - Nhp Bt Thi a - v.v...

C th cu i l 4 ch, 8 ch hay 12 ch, ty theo cng nghip ca i S m ngi ta t ni dung ca cu i din t s knh trng ca ngi cn i vi k mt. Tun t cc l khc c tin hnh nh l ng quan, l trit linh sng, l di quan v l nhp thp. Mi l nh th thng t 1 ting ng h tr ln. Ngi ta phi xem cho ng gi thc hnh nhng nghi l y. Khi di quan, v chp lnh thng l mt v Ha Thng hay mt v Thng Ta v khing kim quan l nhng mn hiu quyn. C m ln cn cho 4 v T Kheo mc nh t Thin Vng i h hai bn kim quan. a phn c chn trong vn cha, do vy m s di chuyn tn km thi gian, cng nh khng lm cn tr lu thng ca dn chng. Ch tr nhng cha thnh ph khng c t, mi phi di chuyn ra cha ngoi chn. L nhp thp nh bn trn c trnh by s qua. u tin l l tr huyt. Thng thng ch Tn c Tng Ni hin din tng i bi thp ch, sau i nhiu huyt, nu thi gian cho php v c khng gian trng c th i li. V lc rt nhiu ngi n tin a. Kim Quan c bn trn huyt, nhng bi iu vn, nhng cm tng ca i din mn phi, i din chnh quyn, i din mn hiu quyn c c ln ni ny. a phn l nhng bi k li cng c ca v i S sut i lm g cho t nc cho o Php. Thng l nhng li tn dng c nghip ca i S v vn hong ha sanh. Cui cng mn hiu quyn c li cm t v sau kim quan t t h xung trong s au n ca mi ngi v n by trn t pha di kim quan s c di chuyn qua s iu ng ca Thy chp lnh, kim quan c a vo an tr ni bo thp. n y mt i hong php sanh c vin mn. Huyt gi pha trc ca thp c lp li v hng n li c t ln ti thp ny cho n 49 ngy. Tt c mi ngi ri ni chn tr v li T ng lm l cng cm v an linh, sau l cm nc v cui cng mi ngi s v li ni tr x ca mnh. Khi c hu s, Thy tr, t , mn phi quy qun li di mi cha lo; nhng khi vic xong ri, phn ai tr li phn s ny v ch cn li nhng v Trng T ca i S lo tun tht cho S ph ca mnh. n tun chung tht th mi ngi li vn tp mt ln na d l v mn hiu quyn ln ny hp sc li t chc L Trai Tng, nh l mt l t

n ch Tn c quang lm chng minh, h nim trong sut thi gian tang l ca S ph mnh. L Trai Tng cng tng t nh cc l trai tng khc, cng tha bch v dng t vt dng ln ch Tng Ni hin tin. Bui chiu trong ngy c ni t chc L Trai n Chn T, bt ch hng linh qu vng. L Chn T l mt nghi l c t ngn xa, nhm cu kh cho nhng sinh linh cn m chm ni a ngc. Mt L Chn T c din tin nh sau: Ngoi Tam Bo ni ni chnh in ri, pha i din ngoi sn thit lp my bn th na, gi l Tam Bo ngoi. Chnh gia xy vo l bn Tiu Din i S ha thn ca c Quan Th m B Tt, chnh gia xy ra l bn c a Tng Vng B Tt. Gia c k mt ci bn cho 4 hay 6 v Kinh S, c gh ngi. Sau bn Kinh S l bn Ch Sm. Ch Sm l mt v o cao c trng, s thng ta chn th cho c hn. Pha sau v Ch Sm c hnh con Thnh, ging nh con s t xanh m c a Tng Vng ci. V Ch Sm i m T L, p y b np mu , c th xnh lm hiu v c tch trng dn vong. Trc bn c a Tng thng c thit tr 5 bn th ng phng ng Pht gm: ng Phng, Ty Phng, Nam Phng, Bc Phng v Trung ng Pht. Mi bn nh th u c chng hoa qu v t nhang n cng nh cng cm cho cho cc hng linh. Khi chn th c mt bn th tht ln c thit trc tng Tiu Din i S, no bnh, chui, tri cy, tin l, cho, go v.v... Sau khi chn t xong, ngi ln, con nt nho v git bnh tri ny gi l L X C hay git gin. Ngoi ra cng c l thng phan. Phan l mt ming vi di 20 thc, treo cao trn mt cy tre ni chn t; trn c vit tn tui ca cc v Pht v nhng cu kinh cu ch. Ngi ta quan nim rng, nu ai git c nhng ming vi ny em v may o cho con tr th chng ng khi git mnh v t thy c mng. Nhng ng tin c l cng th, khi lm c, em v nh eo vo c nhng a tr kh nui, s c toi nguyn. y l mt tn ngng dn gian c t ngn xa. V t lc ca con ngi cn yu nn phi nng vo tha lc ca ch Tng v ch v Long Thn H Php. u tin l l khai kinh bch Pht. y l hnh thc gii thiu v tn dng ch Pht qua nhng cu kinh, li k v trnh ln ch Pht cng nh ch v B Tt chng minh cho nhng l sp c hnh trong mt, hai hay ba ngy. Gia ch hay mn , php quyn ca gia nh hoc ca cha, ca mn phi s i s dng ln cng Pht. S l mt ci b th hnh ch nht. Ngi i

s dng 2 tay ln cao, trnh trng nh tha gi mt iu g, trong khi v Ch Sm hoc v Cng vn tuyn c s ny. Ni dung ca s cng ging nh mt t trnh tha. V d ngi mt qu qun u, sinh ngy no, thng no, nm no? v cht ngy no, thng no, nm no? hng th c bao nhiu tui v sau l tn h php danh ca con chu trong gia nh hay trong mn php quyn. Tt c mi ngi u qu, chp tay, nht tm hng v Tam Bo v cu nguyn lc gia tr ca Tam Bo gia h cho gic linh hoc hng linh c cao ng Pht Quc. Sau l khai kinh bch Pht n l thnh Tam Bo ngoi, gm c: thnh Ngi a Tng, Ngi Tiu Din i S v Ngi H Php. Sau thnh ng phng ng Pht. Ti bn th a Tng cng c s nh th. Ban nhc bt m thng hay thi kn, nh trng, nh thanh la, chp ch, m, chung, n c v linh tang ha thnh mt l nhc tuyt vi ca Thin Mn. Tuy dn nhc ny khng c nhc trng nh Ty Phng; nhng ting n c, ting tang linh ha theo vi hi ca v Ch Sm gia tr v cc v Kinh S rt nhp nhng. Chung trng bt nh s thnh s ng bo ta. V t bch s c nhng li mi thnh rt trang trng, on v Ch Sm thng ta mt ci bn cao hn cc v Kinh S, ri lm n quyt theo khoa Du Gi. y cng l hnh thc ca Mt Tng Ty Tng v l nghi ny c l c truyn vo Vit Nam t thi nh Trn th k th 13. Sau v Ch Sm an ta v ch Tng trong Ban Kinh S bt u vo nghi Chn T C Hn tht s. Trong nghi ny c l thnh 12 loi c hn, i loi nh sau: Nhng ngi cht khng c siu thot trong c vua cha, quan thn, t tng, hc tr, tng s, k n, binh lnh, nng dn, ngi bn mnh nui thn v.v... Nghi l ny nhm chiu cm vong linh cht nhng cha c gii thot, vi l nghi ny, mi tt c v ni y nghe kinh v n ung c gii thot. Qua hnh thc ca l nghi, mi xem trng nh m tn, d oan; nhng nu i su vo thc t, y l mt iu hin thc ca tm linh. V l khi sng nh th no th thc cng nh th y. Ngha l sau khi cht khng phi l ht, m cht ch l mt giai on ngh ngi trong on ng di sanh t m thi. Chc chn rng nhng c hn y khng n c nhng cng th; nhng qua cc cu thn ch, c th bin ha thc n v c hn cng nh ng qu c th dng c thc n ny nh mnh vn thng dng ba. iu ny cng d hiu thi. V l ch Thin dng thc n khc, ch B Tt v ch Pht hng thc n khc. Con ngi n cm, go, rau qu. Con b n c, n

rau. Con g n trng, n tm. A Tu La n khc v d nhin nga qu phi n ton bng la v nhng loi chng sanh trong a ngc th n ti, nut sng ti nhn v.v... tt c u b kh au v tc ly dy v. Ch c ting kinh li k mi c th mang h ra khi t sinh, sinh t, th y nghi l chn t c hn th hin c trn vn ngha siu ch vong linh qu c y. Thng thng mt L Chn T Cu Siu bt nh th c hnh t nht l 1 ngy m nhiu nht l 3 ngy. Ngoi nghi l chn t, vo bui chiu ngy cui, cn c l phan v l vt vong trong 2 bui ti na. Xen k vo l tng nhng b kinh nh Thy Sm hoc a Tng. Nghi Phan c c hnh nh sau: Trn trn c treo mt ci u phan. Thn v ui phan c trn mt ci bn. V Ch Sm cng vi cc v Kinh S lm l chp bt vit tn, tui, qu qun, ngy sinh cng nh ngy t ca ngi mt vo thn phan. Vit mt ch, nim Pht bng bao nhiu cu Pht hiu. Rt trang nghim thnh knh v mu nhim. Nghi l ny thng thng mt dn 2 ting ng h. Sau cng thn phan c kt chung vi u phan v ti bn linh sut trong my ngy l, cui cng em t. L Vt Vong hay L Vt n, c ngha l nhng hng linh b cht ui, nhng ngi b cht non, b cht bn, b cht oan c v.v... u c c hnh theo nghi l Pht Gio. Ngi ta lm mt hoc nhiu nh ngc khc nhau, chung quanh c nhng qu s hnh th u tru, mt nga rt gh rn. y l cnh c tht a ngc theo nh trong kinh a Tng c din t. gia ngc l ti nhn. Ti nhn y tng trng cho ngi thn qu c ca mnh, khi ra i khng c vn ton thn th, hoc gi hn cht oan thng hay v bo mng kh s, on than. Do vy m thn nhn mi lm n trng gii oan cho nhng linh hn b y a ni chn m cung u ti ny. n m vt vong, thn nhn ngi chung quanh n c hnh th a ngc ny. Mt v Ch Sm ng bn ngoi cm tch trng v mc y, o, mo ging nh v a Tng ni a ngc. Theo sau l linh v ca hng linh. Bn trong c ngi ngi i p. C khi tng trng cho qu quan, c lc tng trng cho linh hn ca ngi mt. Bn ngoi, thn nhn, mi khi nghe hi p, u nim ln cu: Nam M A Di Pht, nhm h tr cho thn nhn mnh v cu nguyn c sanh v th gii an lnh hn. Bui l ny ko di chng 3 ting ng h. Cc nghi l bn trn c gi chung l L Chn T C Hn. Ni nm na l l ban pht tnh thng v s sng cho nhng linh hn b c c. Pht Gio

ch trng khng nhng ly tnh thng xa tan th hn i vi ngi cn sng, m cn ch trng ban pht tnh thng cho nhng ngi ci m cha c siu thot, m phi qua nhng li kinh, ting k mi mong hng linh nng theo m sanh v th gii an lnh hn. i vi ngi cn sng, y l mt l nghi rt cn thit khi n hn rng mnh khng lm g cho ngi qu c. C th ngi l Thy ca mnh, hay cha m ca mnh. V ch n v ch hiu rt c coi trng nhng x hi Chu, nht l nhng x hi b nh hng bi Khng Gio v Pht Gio. Trong kinh in ca nh Pht cng c dy rng: Thin kinh vn quyn hiu hnh vi tin l vy. Du cho mt ngn quyn kinh, mt vn quyn sch cng khng bng ch hiu. Ch hiu bao gi cng phi c ng u trong mun hnh ca con ngi, lc cn sng cng nh khi cht. Ngi Chu, nht l nhng ngi Pht T hay quan nim rng trong khi sng, i sng vt cht ra sao cng c; nhng n khi cht, cc l nghi cn phi y , du cho c tn km n bao nhiu i chng na cng khng bao gi than van. V ngi cn sng quan nim rng: Cha m sanh ta ra, nui ta sut i, cho ta n hc thnh ti, nn ngi, ra gip i gip o; c bao gi cha m, Thy T i k cng vi ta u. Do , nu l con, l t c hiu vi cha m, vi Thy th phi c bn phn hu h lc cha m gi yu cng nh lo cho cha m y cc nghi l mn phn. Lc sng rt t ngi Vit Nam n mng sinh nht, nhng khi cht ri, mi nm c n ngy cht ca ngi thn, th l con chu, t, tn quay qun v nh hay v cha, v T nh cng nhau cng k v chnh ngy gi y nhc nh cho con chu phi sng cho ng vi tinh thn o c m cha ng, Thy T truyn tha ci mng mch y li cho con chu v t sau ny. Tc ng Vit Nam vn c cu: c c khng sc m n. iu y c ngha l nhng bc cha m no giu lng nhn ngha, Thy T n s no c y mi t tm i vi chng sanh v mun loi th th h con chu, t i sau s hng c phc c ca cha m, ng b, Thy T v lun lun c vinh hin sung sng, an hng trong cnh ph qu vinh hoa, khng b no phin lm cn tr s sinh sng ca mnh. Ch Tng Ni ai cng c v Bn S hay Y Ch S hoc gi Th Bn S, do vy vic bo n, bo hiu ca ch Tng Ni i vi Thy T ca mnh cng ging nh bao nhiu s bo n, bo hiu khc ca th gian. Ngha l sau l tr t, nhp thp xong, c mi nm n ngy gi k, tt c mn ,

hiu quyn u v cha T bi vng v gic linh n s ca mnh. Cy c ci, nc c ngun l th. ---o0o---

Chng VII.Kt lun

Ma an c kit h nm nay -Pht lch 2542 - dng lch 1998, ring ti c nhng nim vui v cng c nhiu ni bun bnh thng nh bao nhiu ni bun ca nhn th. Vui l vui ci g v ti sao mt ngi xut gia hc o 35 nm ri, cn bun ci g na? y l cu tr li. Nim vui u tin l nm nay Gio Hi Pht Gio Vit Nam Thng Nht u Chu t chc c kha an c kit h ngn hn 10 ngy t ngy 11 thng 7 n 21 thng 7 nm 1998 ti Hannover, c Quc. C 50 Tng Ni v 30 C s tng h tu hc. y l nim vui ln nht ca ti. V xy cha xong, cng vic tip Tng Chng khng th thiu c. Nu mt ngi cha ln, m khng c hnh bng ca Tng s, qu l iu ng tic v cng. Mc du chng l thng trc ti cha Vin Gic cng tng gim t 18 n 20 ngi; nhng Tng chng cng ng, cha cng c nhiu np sinh hot c th hn. V "c chng nh hi" m. Hu ht qu v tn tc, trn t Ha Thng Trng Ban iu Hnh Gio Hi; Thng Ta Trng v Ph Tng V Trng Tng V Tng S; Thng Ta Tng V Trng Tng V Gio Dc; Thng Ta Tng V Trng Tng V C S v.v... u c mt. Tng chng ca 2 cha Khung Vit - Na Uy, v Vin Gic - c Quc, c s lng ng nht. Nm nay qu Thy T Kheo i tr tr cc cha khp ni ti u Chu cng vn tp v ng tng h trong 10 ngy. Khng kh ca ngi cha Vin Gic nhn nhp hn ln, khng phi v s huyn no m l khng kh tu hc cng nh nghim tr gii lut ca mt ngi xut gia. V tu hc v hnh o c chia ra nhng thi kha r rt nh sau: - Sng t 5 gi 30 c thc chng - 5 gi 45 mi ngi u vn tp ln T ng, nh l ch v T S, sau ch Tng Ni ng lm bo in h canh v ta thin. - ng 6 gi tr tng thn ch Th Lng Nghim

- T 7 gi n 8 gi l gi chp tc cng vic trong cha ca chng Sa Di v Sa Di Ni. - ng 8 gi mi ngi vn tp ni trai ng dng im tm. - T 9 gi n 10 gi 30 chng Sa Di v Sa Di Ni chia phin trc hnh ng chun b cho gi ng trai, trong khi qu Thy T Kheo v qu c T Kheo Ni vn tp ni phng hp nghe qu Thy i trc truyn t cc kinh nghim ra lm vic o. Nhng kh khn tr ngi, nhng thun duyn v nhng th thch cng c trnh by cn k, t m rt ra nhng u khuyt im cho chnh c nhn tng v. Lp ny do Ha Thng Ch Tch, Thng Ta Tng S, Thng Ta Tng V Trng Tng V Gio Dc v chng ti ph trch. Nm nay, y l ln u tin c lp "Nh Lai S Gi" ny. - ng 11 gi tra Tng chng li vn tp ni trai ng th trai v kinh hnh nhiu Pht. Sau ngh gii lao cho n 14 gi 30. - T 14 gi 30 n 16 gi c chng T Kheo v Sa Di, Sa Di Ni u c hc tp. Chng T Kheo trao i kinh nghim ti phng hi hp, trong khi chng Sa Di v Sa Di Ni cng nh nhng v C s tng h hc ti ging ng ca nh ng do Thng Ta Thch Nht Chn hng dn. - n 17 gi chiu chnh in ca cha Vin Gic li vang ln ting kinh cu nguyn cho m c siu v dng c thi. Ting chung u minh cng dn hn ngi qu c v cha nghe kinh tm phng gii thot. y l gi th thc c hn. Mt nghi l th hin lng t bi ca ngi sng i vi k qua i khng c ni nng ta; thng c c hnh mi ngy ti cc cha Vit Nam cng nh ngoi quc. - 18 gi 30 ch v Tng Ni dng cho hoc dng nhng mn n nh. - ng 20 gi tt c Tng Ni v Pht T vn tp ln chnh in ly kinh i Bt Nit Bn, mi ch mi ly v mi ti nh vy thng ly khong 300 ly. Kinh i Bt Nit Bn l mt b kinh ti thng tha gm 2 quyn, khong gn 2.000 trang ch nh. Nu mun ly ht b kinh ny phi cn 10 n 15 nm trong ma an c kit h. Cha Vin Gic ly kinh ny bc sang nm th 3 ri, hn 240 trang sch c phng tr mt cch rt trang

trng. y l mt cng hnh tu hnh pht sinh phc c v tr tu m c Tng ln Tc u c th th tr. Mt ngy tri qua nhanh nh th, mi ngi li ngh ngi, tip tc cng vic ca ngy khc. Th l 10 ngy tri qua mt ci vo. ng l "Bng cu qua ca s". Tng chng li luyn tic khng kh tu hc ny nn ngh sang nm, sang nm na v nhng nm k tip an c 2 tun hoc lu hn. iu y c Thng Ta Tng V Trng Tng V Tng S hi lng v tn ng, nn duy tr truyn thng tt p ny. Ri kha Tu Hc Pht Php u Chu k 10 c t chc ti Glaubenberg, Thy S, trong 10 ngy t 23 thng 7 n 1 thng 8 nm 1998, gm c 500 Pht T v 50 Tng Ni tham d, n t 14 nc trn th gii, a phn t u Chu. Nm nay cng l nm k nim 10 nm vic Pht s chung ny. Qu Thy v qu Pht T li vn tp v ni ni i trng ip ny sng nhng ngy cho tm linh tht y ngha. Chng trnh hc c 5 lp. u tin l lp Oanh V, gm cc em nh theo cha m i hc kha Gio L tui t 5 n 14. Lp ny c qu Thy Chc Nhun, C T Khnh, Ch Hnh nh v C Vin Chn ph trch v vn gio l v cc anh ch Huynh Trng Gia nh Pht T Thy S cng nh u Chu chu trch nhim v vn sinh hot ca cc em, gm tr chi, n ung, hc ting Vit, sinh hot cng ng v.v... Lp 1 l lp Gio L Cn Bn cho nhng v mi lm quen vi o. My nm trc ch c mt s qu i c m trch; nhng nm nay qu Thng Ta cng c gi hng dn cho lp 1 ny. Cc gi hc ca cc lp u ging nhau. Ngha l mi mt ln hc nh vy c 5 hay hn na, qu Thy lo m trch trc tip. V d sng t 9 gi 30 n 11 gi. Chiu t 4 gi n 5 gi ri v ti t 9 gi ti 10 gi ri. Ngoi 3 ln hc ra, cc kha sinh phi theo 4 thi kha cng phu sng vo lc 6 n 7 gi. Qu ng t 12 n 13 gi. L Cu An t 15 n 16 gi v l Tnh t 20 n 21 gi. Ngoi ra cc kha sinh phi vo 1 trong 3 Ban nh Trai Son, Hnh ng v V Sinh thc tp, hc hi v ng gp phn v ca mnh vo trong cng vic chung c cng c. Lp 2 l lp chuyn khoa, mi nm hc mt b kinh. Nm nay Thng Ta Thch Nht Chn, c y Gio Dc c dy v Gii Tng v Gii Php cho c 2 lp. c bit c Thng Ta Thch Phc Nhn t c n o su v php mn Tnh . Ring ti, hng dn Pht T mt phn nh trong

kinh Bo Tch v B Tt o. Thng Ta Thch Thin Hu ging v Long Th Tnh . y l 4 Thy ging s chnh ca lp 2 ca Kha Tu Hc nm 98 ny. Nm nay lp cho Sa Di, Sa Di Ni hc ring. Lp ny cng do Ha Thng Ch Tch v qu Thng Ta ln trong Gio Hi hng dn. Ring ti c hng dn lp ny v Oai Nghi T Hnh v Sm Ng Nim bng ch Hn. Nm nay qu Ch v qu C gn 30 v; nn khng kh hc c v ci m vui ti ho hng hn mi nm. Cui cng l kha dnh cho qu v T Kheo i tr tr mt s T Vin ti u Chu. Thng thng cc nm khc khng c kha ny; nhng nm nay sau 10 ngy an c ti Vin Gic, kha ny vn cn m hng; nn qu Thy T Kheo ngh c tip tc hc v trao i kinh nghim trong khi lm vic o, vic Hi. Lp ny chng 15 v do Ha Thng Ch Tch, Thng Ta Tng S, Thng Ta Nht Chn, Thng Ta Thin Hu, Thng Ta Phc Nhn v chng ti m trch. a phn gii p nhng kh khn m qu v i c ny khi ra lm vic o gp phi. Khng kh tu hc rt ti tr v t sang nm tr i, kha ny vn c duy tr. Trong kha Tu Hc Pht Php u Chu k 10 nm nay c mt phin hp ca ch Tng trong Gio Hi, c mt phin hp ca Tng V C S v mt kha hi tho ca ngnh Thiu, Gia nh Pht T u Chu. Trong phin hp ca Gio Hi u Chu k ny c my quyt nh ca Tng V Tng S cng rt ph hp vi s tu hc ngn hn nh sau: - K t nm 1999 tr i, nhn ma h khai m ti cha Vin Gic, Hannover - c Quc, vo thng 7, s cho xut gia gieo duyn cho qu Pht T no pht tm xung tc trong vng 2 tun l bo hiu, hoc trn li nguyn. Hoc gi xut gia c i khng c, th cng c th tu trong mt thi gian ngn nh th. - Cng k t nm 1999 tr i cc gii t th B Tt Gii n chay trng v sng cuc sng thanh tnh, khng c gia nh, c Tng V Tng S chun cho p y mu nu, tu ti gia. - Nhng v no th B Tt Gii m ch lnh 6 gii trng v 28 gii nh, ch n chay 10 ngy th ch c p y mu en trong ma an c kit h ti cha Vin Gic v kha Gio L u Chu m thi. Sau y o s do Tng V Tng S thu li ct gi, sang nm k tip li c nhn li.

Y ca qu Pht T ti gia th B Tt Gii c mu nu ln mu en u do Gio Hi u Chu cp pht, ch khng phi t may ly. S c thng bo ca Tng V Tng S gi n qu o Hu nay mai. Hai m vn ngh bc pht rt l ho hng. Mt m c t chc vo gia kha tu hc, trong lc qu Thy hp Gio Hi, th sinh ngh x hi; nghe ni cng rt thnh cng. Ni dung phong ph; nhng nghe u khng bng m vn ngh lc b ging. Sau l b ging c l k nim 10 nm, ct bnh sinh nht v ti hm l mt m tuyt vi i vi ch Tng Ni cng nh cc kha sinh. Chng trnh chi tit ca Ban Vn Ngh khng c sp t trc. Tuy nhin rt ha nhp n khp v cng. i c L Nguyn lm xng ngn vin bn gii Tng s th Th Hin Nguyn Hu Lc lm xng ngn vin cho C s. y l o i 2 ng cng ging nh Tn C giao duyn vy. Ai nghe cng ci ng nghing ng nga v nhng trng pho tay tn thng n lp p lin hi, dng nh ko di trong v tn. C 2 mn do Gia nh Pht T ng gp th c mt mn ca ch Tng ph ha vo. y l ln u tin c m vn ngh nh th, cha u c c v c l cng khng bao gi c din trn mt sn khu cng cng nh m vn ngh ca Kha Tu Hc Pht Php u Chu k 10 va ri. K vng c; ngi ngm th. K ht tn nhc, ngi nh n, thi so. Cc em Oanh V th ma nhng iu va mi tp, trng nng hi v hot no v cng. Th ri ngy chia tay cng n. Mi ngi ngy hm sau, ai ny cng bi ngi luyn tic, gi t ni ni i trng ip ny. Gi t nhng ngi bn o thn thng. Gi t nhng gi tu hc chung Thy, chung lp. Gi t ting kinh li k. Gi t ting tr th ch m trong gi sinh hot ca Oanh V. Th l mi ngi ra v. Ai ai cng nng tru ci lng, phi ch mt nm sau na mi c c hi trng phng trong 10 ngy ngn ngi nh th. C cuc vui no li chng tn u? C cuc sng no c ko di mi khng chm dt? C ci g tt p c cu to bng hnh tng trn i ny cn mi u? Thi th ci g ca nhn th, xin tr v vi nhn th. i l th. V cuc i l th. C hp th c tan. Trng c trn th c khuyt. Ngi c cn cng l lc phi chun b bit ly. Tt c u gi tng, tt c u b v thng bin i. Trn y l nhng tin vui v di y l nhng tin bun. Sau khi v li c, hun tu trong nhng ngy an c cn li, bu tri c Quc li m m hn. Tin t Vit Nam cho hay Ha Thng Bn S ca ti b cn bnh honh hnh v c th ra i bt c lc no. Th l lo u, thp thm li n. Bi vy

s v thng l th. C ri mt . Ci g lin h trc tip vi mnh th ci b nh hng, b li ko, b dn cht vo. Nu v thng xy ra vi mt k khc th mnh tr thnh khch bng quan, khng lu tm n. V ngh rng v thng cha n vi mnh, do vy m khng lo tu hc hoc sa son cho ngy v; nhng khi chng n ri th bao nhiu loi nghip chng khc li ra. Cc v B Tt, ch v A La Hn ly ci kh ca chng sanh lm ci kh ca mnh tu tin, hnh o. Do vy m di mt cc Ngi khng b tri buc vo mt i tng no nht nh c. Tnh thng ri u cho mi ngi v mi loi ch khng b ng khung nh tnh yu. Tnh yu l v k, tnh thng l v tha. Tnh yu b ng khung trong hnh vung, hnh trn, hnh thoi hay hnh ch nht. Ngc li tnh thng th gii phng ra khi s n l ca 4 bc tng ny. Tnh thng l s ci tri cho mi rng buc ca th nhn. Tnh thng l mong c cho v tnh yu l mong c nhn. Mt bn tng trng cho v tha v r rng bn khc tng trng cho v k. y l mt bi hc m ai trong chng ta cng c th hc thuc lng; nhng thc hin c bi , mi ngi li c mi phng thc khc nhau. T khi xut gia vi Thy, n nm nay (1998) l ng 35 nm. Trong 35 nm y hnh nh ca Thy ti c lc gn, c lc xa. V sut trong khong thi gian y, ti ch vi Thy c 2 nm. Trong 2 nm trng tuy Thy ti khng dy trc tip bng li; nhng gin tip qua hnh ng, c ch v.v... ti hc c t Thy ti rt nhiu. Thy l mt con ngi rt cng ngh, khng d di nhng bc bt c mt s kh khn no. Trn ng tu, Thy thnh cng nhiu lnh vc; nhng Thy cng b chng chnh nhiu v th khc nhau. ng l mi chng sanh khi sinh ra i, nghip lc ca mi ngi mi khc l vy. Thy rt am tng v nhiu phng din nh t chc, x hi v.v... nhng v phn hnh tr sinh ci c pha bn trong, Thy ti b thi gian v hon cnh chi phi, do vy m nhng ci nghip khc n tri buc Thy. iu ny t Thy bit r hn ai ht; nhng Thy ch chp nhn m thi. C l Thy ngh rng l mt nh nghip m Thy phi tr. Thy sinh nm 1927 ti Hi An, trong mt gia nh nho gio. ng anh Thy lm Dn Biu H Ngh Vin thi trc nm 1975. Cng c ting tm lng ly mt thi. Hi An l ci x kh s mun b; nhng Thy cng chng chi vi bao th thch ca hon cnh v thi cuc. Ti km thua Thy 23 tui; nhng ngy y khi mi vo cha, thy Thy v i qu, cao thng qu v ti, mt ch b nh qu ch bit lm theo nhng khun mu mc thc c trc m thi. Ngy xut gia ca ti l ngy 15 thng 5 nm 1964; nhng sau phi ra T nh Phc Lm vi Thng Ta

Thch Nh Vn t 1964 n 1966. V l Thy ti phi i Sign cha bnh. Ti hc c Thy Nh Vn cng nhiu v sau ti li ri T nh Phc Lm v cha Vin Gic t 1966 n 1968 ri tip tc xui Nam v nm 1972 li ra ngoi quc cho n ngy nay. Ti c bit Thng Ta Thch Nh Vn vin tch vo nm 1977 ti Hi An qua ln thm ving cha Tam Bo ti Montral, Canada, 1979. Nhng nm 75 n 80 hu nh c rt t tin tc t Vit Nam sang ngoi quc. Nh lc y khi ti cn Nht mi ln th i t Vit Nam qua Nht phi tn n 6 thng tri. Nhn k du bu in th th i qua Trung Quc, sang Nga ri mi vo Nht. Khi th n Nht, nhn thy l th nhng ch ngha phai mu v giy vit th cng qu xu. Nhn s pht trin ca Vit Nam vo cui thp nin nm 70, ti sng st. V lc y Nht Bn l mt cng quc k ngh trn th gii m. Cng v tin tc khng c, cho nn s ra i ca v n s Thng Ta Thch Nh Vn ti khng c bit. Mi n nm 79 mi hay tin v nay th cng gn 20 nm ri. Thi gian tri qua nhanh qu, mi m 20 nm ri. Th s nhiu i thay; nhng n s Thy T lc no cng canh cnh bn lng ca ti, ta h nh vic mi ngy no. ti n ngha nng tru hai vai, du cho n t bao gi cng khng th no qun c. Nh Ngi Tht Hin ngi Trung Hoa pht nguyn trong "Pht B Tm", i vi n Tam Bo, Cha M, Thy T, Quc Gia, X Hi v.v... phm mi chng sanh sinh ra trong i ny, khng ai c th sng c lp c, m mi ngi phi sng nng ta vo k khc mi phng din khc nhau. Trong 24 oai nghi ca mt ngi tu, trong y c my php dy th Thy, cung phng Thy lc au m cng nh khi gi yu, khi ra i v.v... ai m thc hnh k cng cung cch ny cng khng khc g Pht Gio Ty Tng my. Pht Gio Ty Tng, c bit v Lamring, tc tim tu - h xem Thy cn hn Pht. V Pht i vo qu kh, ch c Thy mi l thay mt Pht dy cho ta mi l l ca cuc i. Mi tnh thng, mi s hiu bit cng t y m sanh. Do vy m Pht Gio Ty Tng rt quan tm v lnh vc ny cng ging nh Pht Gio Nht Bn th hnh nh ca cc v T S khai tng ln hn Pht vy. Vit Nam th khng c bit nh th. V Pht, i vi ngi Pht T Vit Nam rt quan trng nn th gia chnh in. T quan trng th 2 nn th T sau lng Pht. Cn Thy cng quan trng; nhng vo hng th 3. Vit Nam khng th Thy trn T, th T trn Pht nh Pht Gio Ty Tng v Nht Bn c. C th ni rng Pht Gio Vit Nam c nhng nt c th khc hn cc nc theo Pht Gio trn th gii.

Hnh nh ca Thng Ta Thch Nh Vn ging nh mt ngi m hin. Thy ngi gy g m yu; nhng cng rt cng ngh. Bt c mt vic g Thy xng ra, Thy u tn ty lm cho xong vic. y l mt c tnh rt quan trng m c nhn ti nh hng c lc thiu thi. y cng l nhng du n, in rt m nt lc tui cn th. 15 tui lc y l ci tui cn rt hn nhin tip nhn nhng g cao qu nht trong khi hc o lc ban u. Ngy nay Thy ra i; nhng trong ti, hnh bng Thy vn cn sng ngi hin hin. Du Thy th gii no i chng na, hnh nh ca Thy vn lun mi bn con v my ngy nay ti li c tin S ph mnh chun b ra i vnh vin, nh bao s ra i khc ca nhn th. Cho nn ti chun b tng i y nhng g phi chun b lc Thy cha ra i. Chc chn mt ngy rt gn, Thy phi ra i. Ti gi Hnh Tn v Hnh Nguyn, hai ngi t u ang n v li Vit Nam hu S ng trong nhng ngy cn li. Ring phn mnh, mc du l Trng T nhng khng gian cch tr v thi gian khng cho php nn c quc vn cn xa v ngy v li qu xa, cn k bn Thy T, thm ngi cha xa, nh l ni chn thp ca Thy vn cn l mt nim hy vng ln lao vn cn gi mi ni ci lng m cha thc hin c. Cuc th xoay vn, s sng cht l l ng nhin. Do vy chun b s ra i cho mnh hay cho ngi vn l mt iu ng lm trc. V trc sau g, chng ta cng phi i qua con ng y. l mt s tht m t ngi mun chp nhn; nhng s tht bao gi cng l s tht. Sau y l bi iu vn ca mn hiu quyn do ti son v Hnh Tn s c bn kim quan ca Thy sau khi Thy vnh vin ra i: Ngng bch Gic linh n S Chng con i din cho mn , t php quyn ti cha Vin Gic, c Quc, xin bi vng v n s ni qu hng nghn trng xa cch ni ln tm lng ca mt ngi t theo Thy xut gia hc o, nay ng 35 nm trng. Thi gian c Xun, H, Thu, ng. Khng gian c ng, Ty, Nam, Bc; nhng vi con trong hin ti, v tr nh ngng quay v bu tri khng mt v sao sng. Du bit rng: Sng Gi Thc V v thn t i tr v cho t i; nhng ai u ng rng, qua tui tht thp c lai hy, Thy vi la ni trn th. Tm hnh B Tt o cha mn, thn th hin hnh t bi cha xong m v thng vi n, cho chng con hng t, tn ni phng

tri xa l v ni c quc thn yu ny mt i mt bc n s v chc chn rng chng con khng c c hi trng phng na. Sut 35 nm tu hc, m con ch vi Thy c 2 nm t 66 n 68. Thi gian ny Thy a oan Pht s i vi Gio Hi; nhng vn thn gio, khu gio v gio ca Thy i vi chng con khng bao gi thiu st. Thy khng bao gi la v qu pht t ca Thy mt cch nng li; nhng t no nhn nhng c ch im lng ca Thy cng bit rng Thy khng va , li phi sm hi, li phi lm trn bn phn ca mnh. Knh bch gic linh Thy L ra con phi v y, cn k bn kim quan ca Thy lm trn bn phn l ngi t i vi S Ph; nhng nh Thy bit, khng gian cch tr v hon cnh cha thun duyn; nn con nh chn tri Ty, xin ngng vng v gic linh Thy v t ca con s c ln nhng li ny th con, trong lc con vng mt. Knh mong Thy chng gim cho. Cy c ci, nc c ngun l vy. D ai i u v sng bt c ni u trn qu a cu ny; nu khng c cha m sinh thnh; nu khng c n s gio dng th khng nn ngi c. T cu "m thy truy nguyn" ny m con lun vng v qu hng cng nh c quc ni ln ni nim c l khi n s theo Pht v Ty. "Thy l bng cy che mt chng con. Thy l nh sng dt du lng con...". Thy l s sng ca mi ngi, Thy che ch mi ngi nh bng mt ca cy a cha Vin Gic vn ch che ma nng cho mi ngi c nh. By gi Thy ra i, ra i vnh vin khng c ngy tr li; nhng chng con cng mong rng vi hnh nguyn sanh ca B Tt, mong Thy tr li trn gian y kh au tc ly ny, sm gp c nhiu an lc trong cuc sng. V cuc i cn kh au th bn hoi ca ch T S v ch v B Tt cha hon thnh. Di mt hnh thc no , chng con mong mun Thy tr li Ta B ha chng sanh. Nhng lc vui, Thy cng khng vui qu, lc bun Thy cng ch bun ring vi mnh. t ai, ngay c nhng t ln ca Thy cng rt kh chia x vi Thy nhng vic Pht s m Thy cu mang trong qu kh. C l Thy ly ci kh ca chng sanh lm ci kh ca mnh; nn cui cng ri thn th li bnh hon v cn v thng n, a Thy v cnh gii an nhin.

Chng con bit rng: Ci trn th c nhiu iu tm b; nhng "v thng th thng" cng l l o huyn vi, ngng mong Thy ni cao minh no chng cho lng t chng con v chng con cng mong rng: sc thn Thy c b s gi huyn vi vo lng t lnh; nhng hnh nguyn ca Thy vn lun lun cn mi vi chng sanh trong ci i ng trc ny. Con v cc chng t, tn ni y xin chp tay nguyn cu gic linh Thy c cao ng thng phm v nhp vo trng thi chn nh, sm hi nhp Ta B, ha chng sanh. Kh th T: Thch Nh in ---o0o--Ti mun vit tht nhiu cho qu v c. Nhiu lc tng cht chng phi ghi ra giy vit cho c th t. Nhiu khi lo nm bt ny th kia chy mt. Do vy m c nhiu on vn khng lin tc nhau, hoc lp i lp li nhiu ln. i khi ti mun lm mt ci dn bi tht k, cho tt c s suy ngh vo mt khun kh nht nh no ; nhng iu y rt kh, i khi v c nhng s kin mi tip nhn c, nn vn li di do hn v ti li dn dt cu vn ca mnh i vo mt ng quanh khc. Nhiu khi mun o su hn na mt vn quan trng no ; nhng cha xong, phi qua vn khc. Do khi qu v c gi c sch ca ti vit, thy khng su sc l vy. C nhiu ngi vit mt cu chuyn nh thi m c th ko di c hng trm trang sch; nhng ti th khng c th. Cng c lc mun din t cu chuyn c thm v hn; nhng t tng li khng cho php. Th l vn kho cu chuyn li, ri sau khi in thnh sch, lc c li, thy sao m ngn qu, l ra ch ny hoc ch kia phi cn bn rng hn na. Tht ra mt quyn sch hay, khng nht thit phi l mt quyn sch dy, nhiu trang; nhng thng thng c gi hay ngay chnh c tc gi cng th, nu nhiu trang mt cht, qu tht l sch hay th c li vui hn. Ngi ta khi c sch xong phi tm c mt chnh ca tc gi mun gi n c gi. cng l thnh cng ri. Nhiu khi c sut mt quyn sch vit trng giang i hi; nhng c gi chng thu lm c chnh mun ni ci g, th y qu l chuyn bng a. Khng ai c nhiu th gi theo di mt cu chuyn khng c mt mc ch nht nh.

Du sao i na th tc phm th 25 ny cng xong. Ma h nm nay c nhiu nim vui v nhiu ni lo lng l th. Tuy nhin mi vic ri cng qua i, ch tic rng ti khng c nhiu th gi lo cho mi cng vic cng mt lc, nhiu lc b trch mc mi ni, trch nhim mt v Thy, cng v ca mt ngi tr tr; cng v ca mt ngi lnh o. Nhiu lc ti cng mun c gng ht mnh; nhng iu y khng phi l chuyn n gin. Khng ai hiu ht c tm l v nhu cu ca qun chng c. Mt chnh tr gia, mt nh tn gio, mt nh x hi hc cng th thi. Hung na y vi cng v mt Tr Tr t trn xung di phi chm sc mi mt ca mt ngi cha to ln nht nh ti hi ngoi, qu khng phi l chuyn n thun. Nhng cn sng l cn lm bn phn ca mnh cho n khi no khng th kham nhn c na, lc y mi thi. D nhin nhu cu i hi th nhiu, mi ngi, nhiu lnh vc khc nhau; nhng ngi lnh o, du gii n u i chng na, cng khng th cung ng mi vn cho tp th m cn phi c nhiu bn tay v khi c h tr vo. Xin nguyn cu cho s sng ca mi loi lun c ngha. Nu c cht cng tr v mt trng thi an nhn, khng kh au, khng gin vt, tm thc hay bng ln cao xanh, nhn li th gii kh au ny, ni con ngi sng, c c mt s cm thng no cho nhng sinh linh cn phi tip tc ni tri trong kip lun hi ny.

Vit xong ngy 30 thng 8 nm 1998 nhm ngy gi ca ph thn ln th 12, mng 9 thng 7 m lch ti th phng cha Vin Gic Tc gi: Thch Nh in

---o0o--Ht