Professional Documents
Culture Documents
Chng 7
OP-AMP-KHUCH I V NG DNG
Trng Vn Tm
VII-1
Mch in T
l tng tr vo ca tng vi sai sau c th lm mt cn bng tng tr ra ca tng vi sai trc. Tng sau khng cn dng ngun dng in. b/ Mc vi sai ni tip vi n cc: Ngi ta thng dng tng n cc : - D s dng. - D to mch cng sut. Nhng mch n cc s lm pht sinh mt s vn mi: - Lm mt cn bng tng vi sai, nn hai in tr RC ca tng vi sai i khi phi c tr s khc nhau b tr cho s mt cn bng. - Lm tng c AVS v AC nn (1 c th thay i, do ch nn dng tng n cc ni c thnh phn chung tht nh (sau hai hoc ba tng vi sai)
- in th phn cc ti ng ra bng 0 volt khi hai ng vo 0 volt. a/ iu kin v tng tr ra: c tng tr ra nh, ngi ta thngdng mch cc thu chung.
tnh tng tr ra ta dng mch tng ng hnh 7.3b; Trong RS l tng tr ra ca tng (n cc) ng trc.
b/ iu kin v in th phn cc: V cc tng c mc trc tip vi nhau nn in th phn cc ng ra ca tng cui c th khng 0 volt khi ng vo 0 volt. gii quyt ngi ta dng mch di chuyn in th (Level shifting network) gm c: mt ngun dng in I v mt in tr R sao cho: E = RI.
Trng Vn Tm
VII-3
Mch in T
7.1.3 Mt v d:
Op-amp pc 709 ca hng Fairchild. T1, T2: Mch vi sai cn bn ng vo. T3: Ngun dng in cho T1 v T2. in th phn cc ti cc nn ca T3 c xc nh bi cu phn th gm T6 (mc thnh diode), in tr 480 v 2.4k. T4, T5: khng phi l vi sai v 2 chn E ni mass. T4 c nhim v n nh in th ti im A cho T1 v T2.
Trng Vn Tm
VII-4
Mch in T
T5: L tng n cc chuyn tip gia vi sai v tng cui. T7: L mch cc thu chung u tin v T8 l mch di chuyn in th vi in tr 3.4k. T9: L mch cc thu chung cng l tng cui t c tng tr ra nh.
T cc c tnh trn ta thy: . - Zi nn khng c dng in chy vo op-amp t cc ng vo. - Z0 0 nn ng ra v0 khng b nh hng khi mc ti. - V A rt ln nn phi dng op-amp vi hi tip m. Vi hi tip m, ta c hai dng mch khuch i cn bn sau:
(7.2) Nhn xt: - Khi Zf v Zi l in tr thun th v0 v vi s lch pha 1800 (nn c gi l mch khuch i o v ng vo ( - ) c gi l ng vo o). - Zf ng vai tr mch hi tip m. Zf cng ln (hi tip m cng nh) khuch i ca mch cng ln. - Khi Zf v Zi l in tr thun th op-amp c tnh khuch i c in th mt chiu.
Trng Vn Tm VII-6 Mch in T
Suy ra:
Nhn xt: - Zf, Zi c th c bt k dng no. - v0 v vi cng c th c bt k dng no. - Khi Zf, Zi l in tr thun th ng ra v0 s c cng pha vi ng vo vi (nn mch c gi l mch khuch i khng o v ng vo ( + ) c gi l ng vo khng o). - Zf cng ng vai tr hi tip m. tng khuch i AV, ta c th tng Zf hoc gim Zi. - Mch khuch i c tn hiu mt chiu khi Zf v Zi l in tr thun. Mch cng gi nguyn tnh cht khng o v c cng cng thc vi trng hp ca tn hiu xoay chiu. - Khi Zf=0, ta c: AV=1 v0=vi hoc Zi= ta cng c AV=1 v v0=vi (hnh 7.10). Lc ny mch c gi l mch voltage follower thng c dng lm mch m (buffer) v c tng tr vo ln v tng tr ra nh nh mch cc thu chung BJT.
Trng Vn Tm
VII-7
Mch in T
Ngi ta phi phn cc mt ng vo (thng l ng vo +) in th phn cc hai ng vo lc ny l VCC /2 v in th phn cc ng ra cng l VCC /2. Hai in tr R phi c chn kh ln trnh lm gim tng tr vo ca op-amp. Khi a tn hiu vo phi qua t lin lc (C2 trong mch) khng lm lch in th phn cc. Nh vy, khi phn cc bng ngun n, op-amp mt tnh cht khuch i tn hiu mt chiu. Trong hnh a, mch khuch i o, C1 l t lc in th phn cc ng vo (+). Trong hnh b, mch khuch i khng o, C1 dng to hi tip xoay chiu cho mch v gi in th phn cc ng vo (-) l VCC /2. khuch i ca mch vn khng i.
Trng Vn Tm
VII-8
Mch in T
Tn hiu ng ra bng tng cc tn hiu ng vo nhng ngc pha. Ta ch l vi l mt in th bt k c th l mt chiu hoc xoay chiu. b/ Mch tr: Ta c 2 cch to mch tr. * Tr bng phng php i du: tr mt s, ta cng vi s i ca s .
Trng Vn Tm
VII-9
Mch in T
* Hai vn thc t: - iu kin ban u hay hng s tch phn: Dng mch cn bn
Trng Vn Tm
VII-10
Mch in T
s thp. Nh vy khi c Rf, mch ch c tnh tch phn khi tn s ca tn hiu f tha: , Rf khng c qu ln v s hI tip m s yu. d/ Mch vi phn: Dng mch
Vn thc t: gim tp m. Mch n gin nh trn t c dng trong thc t v c c tnh khuch i tp m tn s cao, y l do li ca ton mchtng theo tn s. khc phc mt phn no, ngi ta mc thm mt in tr ni tip vi t C ng vo nh hnh 7.19.
Trng Vn Tm
VII-11
Mch in T
ln.
Khi Ed nh, v0 c xc nh. Khi Ed vt qu mt tr s no th v0 t n tr s bo ha v c gi l VSat.. Tr s ca Ed ty thuc vo mi op-amp v c tr s vo khong vi chc V. - Khi Ed m, mch o pha nn v0=-VSat - Khi Ed dng, tc v1>v2 th v0=+VSat. in th ng ra bo ha thng nh hn in th ngun t 1 volt n 2 volt. l |+VSat| c th khc |-VSat|. Nh vy ta thy in th Ed ti a l:
Trng Vn Tm
VII-12
Mch in T
- So snh mc dng o:
* So snh mc m o v khng o:
Trng Vn Tm
VII-14
Mch in T
- So snh mc m o:
Trng Vn Tm
VII-15
Mch in T
tip dng nn v0 lun lun trng thi bo ha. Ty theo mc tn hiu vo m v0 giao hon mt trong hai trng thi +VSat v -VSat.
Nu ta tng Ei t t, ta nhn thy: Khi Ei<Vref th v0=+VSat Khi Ei>Vref th v0=-VSat Tr s ca Ei=Vref =.(+VSat) lm cho mch bt u i trng thi c gi l im ny trn (upper trigger point) hay im thm trn (upper threshold point). (7.12) VUTP=.(+VSat) By gi nu ta gim Ei t t, ch l lc ny v0=-VSat v Vref=(-VSat), ta thy khi Ei<(-VSat) th v0 chuyn sang trng thi +VSat. Tr s ca Ei lc ny: Ei= Vref = (-VSat) c gi l im ny di hay im thm di (lower trigger point-lower threshold pointVLTP). Nh vy chu trnh trng thi ca mch nh hnh 7.34. Ngi ta nh ngha: VH=(Hysteresis)=VUTP-VLTP VH={(+VSat)-(-VSat)] (7.13) Nu |+VSat|=|-VSat|VH=|2.VSat|
- By gi nu ta gim Ei (v0 ang l +VSat), khi VA bt u nh hn Vref=0v th v0 i trng thi v bng -VSat. Tr s ca Ei lc ny gi l im ny di VLTP.
Trng Vn Tm
VII-16
Mch in T
e/ Mch so snh trong trng hp 2 ng vo c in th bt k vi hi tip dng: *Dng mch khng o: Dng mch
Trng Vn Tm
VII-17
Mch in T
Khi VA=Vref th mch i trng thi (v0 i thnh +VSat), tr s ca Ei lc ny gi l im ny trn VUTP. T (7.17) ta tm c:
Nu ta gim Ei t t, n khi Ei=VA mch s i trng thi (v0= -VSat) v Ei=VA lc c tr s l VLTP (im ny di).
Nu ta chn R2=R1 th |AV0|=1 p tuyn tn s dc -20dB/dec v khi tn s tng ln 10 ln th khuch i gim i 10 ln tc -20dB. Ngi ta hay dng mch voltage follower lm mch lc nh hnh 7.41. y l mch khuch i khng o, nhng do khng c in tr ni mass ng vo (-) nn li bng +1.
Trng Vn Tm
VII-20
Mch in T
* Mch lc h thng -40dB/dec: Trong nhiu ng dng, ta cn phi gim nhanh li ca mch khi tn s vt qu tn s ct, c ngha l dc ca bng tn phi ln hn na. l mc ch ca cc mch lc bc cao. Dng mch
Nu chn C2=2C1, ta c:
mch ny khuch i s gim i 40dB khi tn s tng ln 10 ln ( li gim i 100 ln khi tn s tng ln 10 ln).
Trng Vn Tm
VII-21
Mch in T
* Mch lc h thng -60dB/dec: t c dc hn na-gn vi l tng-ngi ta dng mch lc -20dB/dec mc ni tip vi mch lc -40dB/dec c dc -60dB/dec ( li gim i 60dB khi tn s tng ln 10 ln-gc pha ti tn s ct l -1350). Dng mch cn bn nh hnh 7.44
Trng Vn Tm
VII-22
Mch in T
b/ Mch lc thng thng (high-pass filter) y l mt mch m li ca mch rt nh tn s thp cho n mt tn s no (gi l tn s ct) th tn hiu mi qua c ht. Nh vy tc dng ca mch lc thng thng ngc vi mch lc h thng. * Mch lc thng thng 20dB/dec: Dng mch nh hnh 7.46 y l mch voltage follower nn AV=1. Do in th ng ra v0 bng vi in th 2 u in tr R nn:
Khi tn s cao, tng tr ca t in khng ng k nn AV0=v0/vi=1. Khi tn s gim dn, n lc no li bt u gim. Tn s m ti li gim cn 0.707 AV0 gi l tn s ct. Lc ta c:
Trng Vn Tm VII-23 Mch in T
* Mch lc thng thng 60dB/dec Ngi ta dng 2 mch 40dB/dec v 20dB/dec ni tip nhau t c dc 60dB/dec.
Trng Vn Tm
VII-25
Mch in T
Chn C1=C2=C3=C;
Ti tn s ct:
c/ Mch lc di thng: (band pass filter) y l mt mch m ng ra ch c mt di tn gii hn no trong ton b di tn ca tn hiu a vo ng vo.
Trng Vn Tm
VII-26
Mch in T
Vi mch ny in th ng ra v0max t n tr s ti a mt tn s no gi l tn s cng hng r. Khi tn s khc vi tn s cng hng, khuch i gim dn. Tn s thp hn r lm li gim i cn 0.707v0max gi l tn s ngt thp L v tn s cao hn r lm li gim cn 0.707v0max gi l tn s ngt cao h. Bng thng c nh ngha: B=H - L Khi B<0.1r mch c gi l lc di thng bng tn hp hay mch lc cng hng. Khi B>0.1r c gi l mch lc di thng bng tn rng.
Trng Vn Tm
VII-27
Mch in T
Ti tn s cng hng r:
Trng Vn Tm
VII-28
Mch in T
* Mch lc di thng bng tn rng Thng thng c mt mch di thng bng tn rng, ngi ta dng hai mch lc h thng v thng thng mc ni tip nhau nhng phi tha mn iu kin tn s ct 2 ca mch lc h thng phi ln hn tn s ct 1 ca mch lc thng thng.
Ta tm c 2 tn s ct l:
Trng Vn Tm
VII-29
Mch in T
Phi chn R1, R2, C1, C2 sao cho 1 < 2. d/Mch lc loi tr: (di trit-Notch Filter) y l mch dng lc b mt di tn s no trong ton b di tn. Mch thng c dng lc b cc nhiu do mt b phn no trong mch to ra th d nh tn s 50Hz, 60Hz hay 400Hz ca mt. C rt nhiu dng mch lc di trit, thng dng nht l mc 2 mch h thng v thng thng song song vi nhau hoc c th dng mch nh hnh 7.58.
Trng Vn Tm
VII-30
Mch in T
IB =
+ Hnh 7.59
I B+ + I B 2
(7.35)
IB-
a. nh hng ca dng in phn cc ng vo (-) Trong phn ny ta coi in th offset ng vo vio=0V. vio s c bn n phn sau - mch follower:
Trng Vn Tm
VII-31
Mch in T
Rf IB-
0V
vo=Rf.IB-
+
vi=0V Hnh 7.60
- mch khuch i o:
Rf IBRi 0V
I=0 vi=0V
vo=Rf.IB-
Hnh 7.61
Ri vi=0V
IBRM 0V
R v o = 1 + M R f .I B + R M .I B Ri
Hnh 7.62
Do IB- rt nh nn ta khng o trc tip m o v0 sau 1o suy ra IB-. vo kh ln ta nn chn Rf ln. Th d nu Rf=1M, RM=10K, Ri=1K Ta c: v o 11R f .I B
Trng Vn Tm
IB =
vo 11Rf
(7.36)
Mch in T
VII-32
vo=RG.IB+
(7.38)
0V
vo
+
vi=0V IB+ Hnh 7.64a
Phn gii ta tm c:
v o = R G ( I B+ I B ) = R G .I os
= 0 nu I B+ = I B Vi mch o:
Rf
Ri
0V IB-
vo
+
IB+ R=Rf //Ri
Trng Vn Tm
VII-33
Hnh 7.64b
Mch in T
Phn gii ta tm c:
v o = R f ( I B+ I B ) = R f .I os
= 0 nu I B+ = I B Nh vy gim thiu nh hng ca Ios ln vo, trong mch khng o ta mc thm RG=Rf v trong mch o mc thm R=Rf//Ri. Cc in tr ny c gi l in tr b chnh dng in. T cc l lun trn ta c th thy nguyn tc chung gim thiu nh hng ca Ios l mch phi c thit k sao cho: in tr nhn t ng vo (+) xung mass bng in tr nhn t ng vo (-) xung mass.
7.4.3. in th offset ng vo
a. nh ngha v m hnh Trong mch in hnh 7.65a, ng ra khng phi l 0V nh l tng m c mt tr s no . in th ny to ra do s mt cn bng bn trong ca mt op-amp thc t. Tr s vo ny thay i ty op-amp, thng hng v n mv. tin trong phn gii, ngi ta c th coi nh c mt ngun in th vio mc ni tip ng vo (+) ca mt op-amp l tng (hnh 7.65b) v vio ny c gi l in th offset ng vo
Op-Amp thc t
+
(a) Hnh 7.65
vio=2mv
(b)
Nu ng ra v0<0 th i cc vio li b. nh hng ca in th offset ng vo ln in th ng ra - Trong mch vng h, nu A kh ln v vio cng kh ln, ng ra ca op-amp c th b bo ha.
|Ed | A vo=|vosat|=A. |E |
+
vio
Hnh 7.66
Trng Vn Tm
VII-34
Mch in T
- Ta c th dng mch sau o vio Rf khng c qa ln gim thiu nh hng ca dng in phn cc ng vo T .01 gim nhiu tn s cao Nh sn xut thng ch dn cch lm gim thiu nh hng ca vio
.01 Rf Ri Ei=0v
+
741
vo = (1 +
Rf Ri
)vio
7.4.5. p ng tn s ca op-amp
a. B chnh tn s bn trong li vng h A c tr s ln v u n mt tr s no ri gim dn theo tn s. y l ch ch ca nh ch to vi 2 l do: mt l op-amp t khi s dng dng vng h m thng c hi tip, nh vy li thc t Av thng nh hn A, hai l trnh hin tng d dao ng tn s cao. Mun vy, cu trc bn trong ca op-amp lun c cc t b chnh tn s (c gi tr trn di 30pF). Thng gim ca A c chn l 20dB/decade. i vi nhng op-amp c bng tn t nhin rng hn v gim nh hay ln hn -20dB/decade thng lm cho op-amp d b dao ng khi dng mch hi tip (theo nh lut Nyquist). Trong trng hp nh ch to s ch dn phng php sa cha p ng bng cc mch hi tip bn ngoi (thng l t in, t in-in tr)
A A (dB) 120 106 105 104
2.105
Trng Vn Tm
103
P P
VII-35
102
P P
10
* Bng tn li n v (unity-gain bandwidth) L bng tn ca op-amp c li vng h bng 1. Th d op-amp 741 l B=1MHz. * Thi gian chyn tip (thi gian qu - Rise time) mch c li vng h bng 1, nu tn hiu vo l mt xung vung l tng (c bin t 0 Ei) th ng ra khng thay i ngay t 0 n Ei khi c xung vo m phi mt mt thi gian gi l p ng thi gian tng qu (transient response rise time). Thng thi gian ny c tnh t khi ng ra t 10% gi tr cc i n 90% gi tr cc i. i khi nh sn xut khng cho ta bit p ng tn s t nhin (tc khng bit bng tn li n v B) m li cho bit thi gian qu ny (rise time). Bng tn n v B c tnh t cng thc:
B= 0.35 risetime (7.39)
b. li in th v p ng tn s li thc t Av ca mch khuch i c hi tip khng nhng ty thuc cc in tr bn ngoi m cn ty thuc vo li vng h A. Do A theo tn s nn Av cng thay i theo tn s. ta xem li hai mch khuch i cn bn: * Mch khuch i khng o
vi va
+
741
vo
Rf Ri
Ta c: A =
vo vi va vo va va = Rf Ri
Hnh 7.69
T cng thc thc t ny ta thy: Nu vi l tn hiu in th mt chiu (tn s f=0) hoc vi l tn hiu xoay chiu tn s rt thp th A kh ln nn A v 1 + ln, do A gim nn Av gim theo. * Mch khuch i o:
Trng Vn Tm VII-36 Ri vi
B B B B
Rf . Khi vi c tn s Ri
Rf
va
B B
741
Mch in T
vo
B B
A=
vo va vi va va vo = Ri Rf
vo = vi Rf Ri (7.41)
Gii, ta tm c: A v =
1 R + Rf 1+ i A Ri
Nhn xt ta cng thy Av c tnh cht nh mch khng o (thay i theo A tc theo tn s). c. rng bng tn - gii hn tn s cao Bng tn cng c nh ngha l gii hn ca hai tn s fL v fH m ti li ca mch gim 2 ln so vi li cc i. Vi op-amp c tn s gii hn pha thp fL thng rt nh (vi Hz) nn bng tn xem nh bng gii hn tn s cao fH.
A A
AV
fH
xc nh gn ng bng tn ca mch khuch i dng op-amp ta c 2 cch: - Mt l c th dng p ng t nhin (vng h) c m t hnh 7.71 Hai l c th tnh t cng thc: f H =
B Ri + Rf Ri (7.42)
in th ca op-ampkhng th tng t ngt ln tr s cao m phi mt mt thi gian np in vo cc t b chnh tn s bn trong ca op-amp. c tnh ny c o bng vn tc tng th v c n v l v/s. Nu I l dng np ti a v C l in dung ca t bi chnh, ta c:
Trng Vn Tm VII-37 Mch in T
Th d op-amp 741: I=15A ; C=30pF slew rate = 0,5V/s. Vn tc tng th ty thuc vo li in th, t b chnh tn s v in th ng ra dng hay m, thng c nh sn xut cho bit.
741
vo = E n (1 +
Rf Ri
+
En=2v Rf //Ri
Hnh 7.72
Nh sn xut thng cho bit ngun nhiu (khong vi V) trong khong tn s no vi mt khong thay i ca Ri. Th d op-amp 741 c En = 2V trong di tn s t 10 Hz 10 KHz. Ngun nhiu ny khng thay i khi 200 < Ri < 20K. Khi Ri > 20K ngun nhiu ny s tng ln rt nhanh. T m hnh ho ca ngun nhiu v c tnh nh trn, gim nhiu ta thc hin : - Khng dng Rf v Ri qu ln. Ri c thit k < 10K. - Mc mt t nh (khong 3pF) song song vi Rf gim nhiu tn s cao.
Trng Vn Tm VII-38 Mch in T
- Khng bao gi mc thm t song song vi Ri hoc t ng vo (-) xung mass v nh th s lm gim tng tr vo v tng li in th gy nhiu nhiu tn s cao. Nhiu dng in (dng in offset ng) vo cng xut hin 2 ng vo ca op-amp. Nn mc thm in tr b chnh gim nhiu dng in a n gim nhiu in th ng ra.
Trng Vn Tm
VII-39
Mch in T
Bi 3: Xc nh IL trong mch hnh 7.61. Thay RL=5k, tnh li IL. Mch trn l mch g?
Bi 4: Mt op-amp c cc c tnh
Trng Vn Tm
VII-40
Mch in T
Bi 6: Cho mch in hnh 7.64 a/ Tnh bng thng ca mch b/ p dng bng s khi: R1=R2=10k C1=0.1F; C2=0.002F Rf=10 k; Rg =5 k
g?
- Diode c xem nh l tng. - vi c dng sin bin ln. Tm dng tn hiu ra v0 v bin ca v0 theo vi. Mch trn c tc dng ca mch
VII-41 Mch in T
Trng Vn Tm
Bi 9: Cho mch hnh 7.67 Chng t nu vi l tn hiu in th mt chiu th ng ra c xc nh bng phng trnh:
b. Cc BJT hon ton ging ht nhau, c ch to bng Si v c phn cc vi VBE=0.7v. Mch hon ton cn bng v l tng. c tnh tr s ca tt c cc dng in phn cc IC ca cc BJT trong mch v in th cc chn BJT (xem IC IE). Bi 11: Cho mch in nh hnh 7.69. Gi s op-amp l tng v c phn cc bng ngun i xng 15v a. Tm v0 theo R, RA, v1, v2 b. Gi s v1 bin i t 0v 0.8v v V2 bin i t 01.3v. Cho R2=2k v ng ra bo ha ca op-amp l V0Sat=15v. Hy c tnh tr s ca RA li in th ca mch t tr s ti a v v0 khng bin dng (chn RA c gi tr tiu chun). Tnh AV trong trng hp .
Trng Vn Tm
VII-43
Mch in T