Mc tiu kha hc: Hiu c tm l ca tr trong hon cnh kh khn Gip hc vin c th nhn din c cc vn ca tr Tm ra phng cch h tr v p ng nhu

hu cu ca tr gip tr thay i tch cc d dng hi nhp v pht trin mt cch bnh thng trong cuc sng bnh thng. 1. Khi nim Hon cnh kh khn Phc tp v do nhiu nguyn nhn Hon cnh gy tn thng tr hoc khin tr c nguy c b tn thng. Khi c s tng phn qu ln gia thc trng v nhng mong i hp l ca tr. Cc yu t tiu cc : b b b, thiu n, bnh tt, tht hc, b lm dngb hnh h v mt th xc v tinh thn. Khng cc yu t tch cc : Yu thng, c hi.. Khi nim kh khn : Mc kh khn no mi gy s ch ca qun chng c bo v, can thip. Thng khng c sn ti nguyn h tr, ch khi no mt s ln tr ri vo hon cnh kh khn th mi c huy ng. 2. Cc yu t gy kh khn Thiu n thiu mc Thiu ch tr thn Thiu s chm sc y t Thiu tnh thng v quan tm h tr Thiu c hi hc hnh, vui chi, gii tr Ngi c trch nhim thiu kin thc v nhu cu ca tr Ngi c trch nhim thiu phng tin p ng nhu cu ca tr Thiu s bo v Qu nhiu cm d v th thch Qu nhiu trch nhim trc tui. Cc nguyn nhn gy ra hon cnh kh khn. Thin tai, chin tranh Nguyn nhn khng do t bin, tng bc mt, to s th thch sc chu ng ca tr, b ngoi khng nhn thy s tc ng. Nu mng li h tr ca cng ng yu km th khng ai thy v khng ai chu trch nhim. Ch khi no c trng hp thng tm, gy xc ng cho d lun x hi th x hi mi quan tm n. Ngho i Cha m c vn : c ch gin c chm tht. 3. Cc dng tr trong hon cnh kh khn. Tr m ci Tr em ng ph Tr khuyt tt Tr nghin ma ty Tr mi dm Tr lm tri php lut

Tr lao ng Tr b b ri, b bo hnh Tr b nhim cht c mu da cam. Tr t nn

Cc dng hon cnh kh khn t c cp n : Tr c trch nhim qu nng n nh nui cha m Tr b lm dng trong gia nh, m thm chu ng Tr b b ri v a vo cc trng tri. Tr khng c i hc. (iu 3, Lut Bo v, Chm sc v Gio dc tr em 2004) Tr em c hon cnh c bit l tr em c hon cnh khng bnh thng v th cht hoc tinh thn, khng iu kin thc hin quyn c bn v ha nhp vi gia nh, cng ng. iu 40. Tr em c hon cnh c bit Tr em c hon cnh c bit bao gm tr em m ci khng ni nng ta, tr em b b ri; tr em khuyt tt, tn tt; tr em l nn nhn ca cht c ha hc; tr em nhim HIV/AIDS; tr em phi lm vic nng nhc, nguy him, tip xc vi cht c hi; tr em phi lm vic xa gia nh; tr em lang thang; tr em b xm hi tnh dc; tr em nghin ma ty; tr em vi phm php lut. (Lut Bo v, Chm sc v Gio dc tr em 2004) 4. nh hng ca s lm dng nh hng s b b i vi tr em c tp trung ch trong nhiu nghin cu. Nhiu tr em chu nguy c b b xut thn t mi trng kinh t x hi thp v km may mn hoc cc nhm thiu s b thit thi v vn ha. Cc em khc n t nhng gia nh lon chc nng c nhng vn tm l, lm dng ma ty v/hoc ru ch hoc c nhng vn v ti chnh. S b b c th dn ti nhng vn v hnh vi, chuyn cn km, im hc tp thp v ni chung l thnh t yu. Tr em b b b cho thy mi nguy c cao c triu chng sau ny trong i b ri lon nhn cch c tnh chng x hi. Cc cha m lm dng thn th c c im chung l khng nhn trch nhim v hnh vi ca h, ti cho con, khng nht qun ni mt ng lm mt no, dng quyn lc i vi con ci, khng tin cy cc con, ch k, v qu quan tm ti nhu cu ca chnh h. Cc tr em b lm dng thn th t nh v chu ng s lm dng ko di ti tui tr em thng phi ng vi s lm dng bng mt trong hai cch. Cc em c th bc l cm ngh bng hnh ng theo li chng x hi vi mc gy hn cao, hoc gi li cc cm ngh trong lng vi hu qu l pht trin tnh trm cm v ny sinh tng t t. Cc em giu cm ngh bn trong cng c th thu mnh v ct t cc giao tip x hi chnh thc ca tr em v b loi b ri vo cc nhm bn cng la tui tch ri khi x hi (Schmidt, 1991). Cc nghin cu nh hng lu di v lm dng tnh dc tr em cho thy rng, khi ln ln, cc nn nhn ca s lm dng y c mc cao v nhng vn

thuc sc khe tm thn, k c trm cm, ri lon lo lng, lm dng ma ty, lon chc nng tnh dc v nhng kh khn trong giao tip vi ngi khc. Garnefski v Diekstra (1996) lu rng cc em trai b lm dng tnh dc b xc ng rt nhiu v c nhng vn v hnh vi, bao gm hnh vi t t nhiu hn l cc nn nhn n. Nghin cu ca cc v y cho thy hu qu ca s lm dng tnh dc i vi cc b trai t hi v phc tp hn i vi cc b gi. B gi v thnh nin b lm dng tnh dc thng c mc cm t ti hoc chn ght n tnh v tnh dc ca mnh. R rng l b lm dng tnh dc tui thiu nhi v xo trn v hnh nh thn th l c lin quan vi nhau. Ging nh nn lm dng tnh dc m nn nhn c th tr thnh ngi lm dng, cc em phi nhn chu, hoc chng kin, cnh bo lc trong gia nh c v chnh mnh cng tr thnh hung bo.

5. Cc c im tm l ca tr em c hon cnh kh khn 5.1. Nim tin hu hoi Cc tr em thng c mt s nim tin a cc em ti ch c x hoc suy ngh, theo nhng hng c hi cho cc em. TS Albert Ellis, ngi sng lp php tr liu l tr tnh cm, hin nay c mi ngi bit n nh l php tr liu hnh vi l tr tnh cm (REBT=Rational Emotive Behavior Therapy- 1955) php tr liu ny ko s ch ti yu cu l cc nh tham vn thch thc iu m ng m t thn ch l nhng nim tin v l ca thn ch. L thuyt ny i khi c m t theo khung ABC : A : l s kin tc ng (Activating event) B : l nim tin (Belief) chi phi phn ng i vi s kin C : l hu qu (Consequence) ca phn ng Nhng nim tin t hy hoi khp vi cc loi sau y : Nhng nim tin phi, buc phi: phi lm nhng iu ngi khc mun tr phi lm ch khng phi t cc nhu cu ca bn thn. Nhng nim tin gy thm ha: khng a n mt kh nng la chn no cho tng lai v khng trnh khi khin tr cm thy tht vng chn nn ( Em khng bao gi hc na) Nhng nim tin lun lun v khng bao gi: S phng i s tht v khin tr cm thy kh chu v c nhng lc c iu tch cc xy ra u b lm ng hoc ph nhn. Mi ngi lun lun ch trch em Nhng nim tin khng khoan dung ngi khc: nim tin cho rng ngi khc vn h hn, xu xa hoc c , khng lm iu ng ra h phi lm v khng t ti k vng ca tr a n nhng cm ngh tiu cc v lm hng cc mi quan h. Nhng nim tin li: kim c khc t nhu cu t sa i, v mun ai khc phi thay i. Nhng nim tin nhn thc tiu cc v bn thn: Em kh a, em l ngi xu, nim tin b loi 5.2. S ng ph vi trm cm Trm cm c biu l bng trng thi suy km r rng vi s mt quan tm hoc vui th trong cc hot ng bnh thng

S trm cm cng c th l kt qu ca nhng ngha tiu cc. Nhng ngha ny c th bao gm ci nhn tiu cc v bn thn, nhng din dch tiu cc v cc kinh nghim ring v nhng quan im tiu cc v tng lai. Tr em ng ph vi chng trm cm bng rt nhiu cch. Mt s tr em c th trn chy khi gia nh. Mt s, c bit l cc em trai, biu l cm ngh bng nhng hnh vi hng ngoi v c th hnh ng qu khch. Cc em gi thng biu l s trm cm theo cch hng ni, bn khon v/hoc tr nn lo lng. Tr em tri qua ri lon lo lng c th cho thy cc triu chng nn nng, bt an, phin mun, mt ng, km tp trung, i tiu thng, trng thi kch ng, tr tu yu, chong vng, cng c bp hoc d b mt. 5.3. Mc cm c ti, t trch mnh : Tr h thn v nhng g xy n cho mnh nh b cng dm, b lm nhc hoc cc em t trch mnh v khng t bo v c. 5.4. Gin d v c c cm : Mt s tr tc gin ngi ln v b bc i hoc khng c chm sc thch ng hoc c th do cc em c inh ninh s b ph bnh hoc trng pht. 5.5. Hoi nghi, thiu tin tng : Tr sng trong hon cnh kh khn thng c l do ng vc. Nhng ngi ln m cc em thng gp thng c v xa cch vi tr v khng hiu c nhng kh khn ny. 5.6. Kh din t cm xc bng li : C th do b chong ngp bi chnh tm trng ca mnh v mun nn nhng tm trng hoc tr cha bao gi c khuyn khch t ni v mnh v khng c li din t tm trng. 5.7. Khng ni tht : V tr c m mt hon cnh khc, trnh n nhng ti au thng, s b hu qu xu, tr c gng mun ly lng ngi ln ( c gng ni ra nhng iu hay hoc nhng iu m ngi ln mun nghe), c ni di trnh cu chuyn, khng mun tip xc vi ngi khc hoc gy s ch ca ngi nghe. 6. Tm trng ca tr trong hon cnh kh khn. Tr trong hon cnh kh khn thng biu l cc tm trng nh sau : Mt i s ham thch v sinh lc : Tr au kh, lo lng hoc s st c th ngi yn mt ch sut ngy, khng ham thch mt hot ng no, mt ht c sinh lc. t tp trung v nhiu bc rt : Tr bun, lo lng thng kh tp trung t tng. i khi cng thng qu, tr tr nn ht sc nng ng, bc rt : chy nhy khp ni, khng th ngi yn v c thi gn d, d b kch ng. Hung hng v ph phch : Tr d m ra hung hng, ph phch khi c cm xc mnh. V khng th din t tm trng bng li ni, tr c th nh p ngi khc khi chng cm thy cng thng, tc gin hoc s hi. Tr bt chc nhng hnh vi hung hng v tr tng l nn nhn ca nhng hnh vi bo lc. Khng tin tng vo ngi ln nu tr tng b ngi ln i x hung bo. Tuy nhin, nhng tr m ci li bm cht ly ngi ln nh s s b b ri, c tr li khng mun em lng thng mn ai. Bun b v kh tnh, rt d ni cu. Tr khng phi lc no cng c th ni v tm trng ca mnh. Tr c th v qu bi ri hoc s hi nn khng xc nh c tm trng ca mnh hoc khng bit ni nh th no din t tm trng.