GARY CHAPMAN

NAM NGON NG TNH YEU DANH CHO BAN TRE

THE FIVE LOVE LANGUAGES OF TEENAGERS

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Ba 4: Cha khi nao viec nuoi day tre v thanh nien lai tr nen rac roi va phc tap nh hien nay. Co the noi, khong co bat ky cau tra li nao co the giai toa moi noi ban khoan ve giai oan ac biet nay cua tre. Trong cuon sach nay, toi tap trung vao nhng ieu ma toi tin la nen tang c ban nhat cua moi quan he thng yeu gia cha me va tre v thanh nien. Toi tin rang khi ban kham pha ra nguyen tac hoat ong cua nam ngon ng yeu thng nay va ap dung chung vao cuoc song cua mnh, moi quan he gia ban va con cai ban se c cai thien, va gia nh ban se la mot to am ngap tran niem hanh phuc.

Noi dung tay gap ba 1:

Cha bao gi cac bac cha me lai cam thay bat lc trong viec nuoi day tre v thanh nien nh ngay nay; nhng cung cha bao gi vai tro cua cha me lai tr nen quan trong nh luc nay Noi dung tay gap ba 4:

Co hai ngon gio ang thoi qua con ng trng thanh cua tre v thanh nien ngay nay. Mot ngon gio mang theo nhng tieng goi chan thanh cua hang ngan ban tre ang mong muon thiet lap moi quan he tot ep vi moi ngi, c hng dan va song co muc ch. Ngon gio th hai chnh la ngon gio xoay, va no co kha nang e doa ngon gio au tien

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

- Gary Chapman

. o

LI GII THIEU Co the noi, cha khi nao viec nuoi day tre v thanh nien lai tr nen rac roi va phc tap nh hien nay. Tnh trang bao lc tuoi v thanh nien khong ch la e tai tren phim anh ma a tr thanh mot phan trong nhng ban tin, bai bao chung ta theo doi hang ngay. Nhng hanh vi bao lc cung khong con gii han trong nhng khu vc ban cung thuoc cac thanh pho ln ma a lan tran en cac vung que va lam day len moi lo ngai ln cho toan xa hoi. La mot chuyen gia t van tnh yeu - hon nhan gia nh, toi co c hoi tro chuyen vi rat nhieu phu huynh. Ho to ra het sc hoang mang khi noi ve tnh trang cua tre v thanh nien hien nay, nhat la nhng phu huynh co con s dung chat kch thch, ang mang thai hoac a pha thai. Tuy nhien, khi tm hieu ve van e, cac bac phu huynh nay lai khong quan tam en cac nguyen nhan xuat phat t xa hoi ma lai at ra nhng cau hoi nham vao ban than, chang han nh: Toi a lam sai ieu g? hay Chung toi a co gang tr thanh nhng cha me tot. Chung toi a ap ng moi nhu cau cua con. Lam sao no lai lam ieu o vi ban than no va vi chung toi?. Khong co bat ky cau tra li nao co the giai toa moi noi ban khoan ve tam hon tre v thanh nien ngay nay. Cac ban tre ay ang song trong mot the gii nhieu khac biet so vi nhng the he trc. Cong nghe hien ai a a tre v thanh nien vao mot nen van hoa tot ep nhat nhng cung co the la xau xa nhat cua loai ngi. Khoang cach khong gian c rut ngan, rao can ve ngon ng, phong tuc tap quan dan c xoa bo va t tng xa hoi cung ang tr nen phong khoang hn. Do o, khong co g ngac nhien khi tre v thanh nien ngay nay de lam ng lac loi en nh vay. Theo toi, cha bao gi cac bac phu huynh lai cam thay bat lc trong viec nuoi day tre v thanh nien nh ngay nay; nhng toi cung cho rang cha bao gi vai tro cua ho lai tr nen quan trong nh luc nay. Tat ca nghien cu ve tre v thanh nien eu cho thay cac bac phu huynh chnh la ngi co anh hng ln nhat en cuoc i tre. Ch khi ho t choi vai tro o th tre mi tm kiem chung ban be ong la hay nhng ngi trng thanh khac. Trong cuon sach nay, toi tap trung vao nhng ieu ma toi tin la nen tang c ban nhat cua moi quan he thng yeu gia cha me va tre v thanh nien. Tnh yeu la t quan trong nhat trong moi ngon ng nhng no cung la t b hieu lam nhieu nhat. Toi hy vong cuon sach nay se xoa bo nhng quan niem nham lan o va giup cac bac phu huynh biet cach ap ng nhu cau tnh cam cua con em mnh. Hau het cac sai lam cua tre eu bat nguon t viec tre cam thay thieu thon tnh yeu thng. Tuy nhien, van e khong phai la cac bac cha me khong yeu thng con em ho, ma chnh la viec tre khong cam nhan c tnh yeu o. Sau thanh cong ve e tai ngon ng yeu thng cua v chong va cua tre nho, toi a nhan c nhieu li e ngh viet ve ngon ng yeu thng cua tuoi v thanh nien. Qua that, tre v thanh nien hoan toan khac so vi tre nho bi cac chau ang phai trai qua mot giai oan chuyen tiep rat quan trong trong cuoc i. Theo o, cac bac cha me se phai thay oi cach thc bay to tnh yeu neu muon tre cam nhan c tnh cam cua mnh. Toi viet cuon sach nay chu yeu hng vao cac bac phu huynh, nhng toi tin no cung se hu ch oi vi tat ca nhng ai quan tam en tre v thanh nien. Trong giai oan nay, tre khong nhng can nhan c tnh yeu cua cha me ma con can s quan tam, cham soc t nhng ngi co anh hng trc tiep en tre nh thay co giao, huan luyen vien, hay nhng ngi ho hang gan gui. Tre rat can s thong hieu va kinh nghiem cua nhng ngi trng thanh. Tuy nhien, ch khi cam nhan c tnh yeu va s thau hieu t nhng ngi

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

quan trong trong cuoc song cua mnh, tre mi chu lang nghe nhng trai nghiem cua lp ngi i trc mot cach nghiem tuc. Trong cuon sach nay, ban se bat gap nhng phan sau: Chng 1, chung ta se tm hieu ve nhng thay oi tre v thanh nien noi chung va ca s khac biet gia cac the he tre v thanh nien. Chng 2 se ban ve tam quan trong cua tnh yeu thng trong s phat trien ve cam xuc, tr tue, xa hoi va tinh than cua tre. T Chng 3 en Chng 7, chung ta se kham pha nam ngon ng yeu thng cua tre. Chng 8 hng dan cach tm ra ngon ng yeu thng can ban cua tre v thanh nien va cach ong ay khoang tnh cam cua tre mot cach hieu qua nhat. Chng 9 en Chng 12 se tap trung vao nhng van e noi bat trong cuoc song cua tre v thanh nien, bao gom ca s tc gian va nhu cau c oc lap. Chung ta se xem xet moi lien he gia tnh yeu vi s thau hieu va viec x ly cn gian d cua tre; viec thuc ay ca tnh oc lap; moi quan he gia t do va trach nhiem; cach tao nen nhng gii han bang tnh yeu thng, viec cung co gii han bang ky luat va nhng hau qua cua no. Chng 13, chung ta se tm hieu nhiem vu kho khan nhat cua tnh yeu: yeu thng khi con tre that bai. Trong hai chng cuoi cung, Chng 14 va Chng 15, ta se xem xet viec ap dung nam ngon ng yeu thng trong nhng trng hp ac biet: khi phu huynh n than nuoi con va khi gia nh co con rieng. Toi tin rang neu nhu cau cua tuoi v thanh nien ve tnh cam gia nh c ap ng ay u th khi trng thanh, tre se de dang tm thay hng i cua mnh, ong thi song manh me va co trach nhiem hn. Con bay gi, hay cung toi kham pha the gii cua tre v thanh nien va tm hieu ve nhng th thach, nhng c hoi e truyen at tnh yeu ti con em ban.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

- Gary Chapman

Nam ngon ng yeu thng danh cho ban tre

Li khen ngi Thi gian chia se Qua tang S tan tuy C ch au yem

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Chng 1

TM HIEU VE TRE V THANH NIEN NGAY NAY

Cach ay 60 nam, tuoi v thanh nien gan nh khong ton tai vi t cach la mot lp ngi rieng biet nh ngay nay. Cum t v thanh nien ch tr nen thong dung vao khoang The chien th II. (Xem phan phu luc e biet them ve lch s cua cum t nay). Tuy nhien, du ch ve cung mot la tuoi, nhng khai niem v thanh nien a co nhieu thay oi ke t khi xuat hien lan au tien trong nhan thc xa hoi vao nhng nam 40 cua the ky trc. Mot van e luon c nhieu ngi quan tam la nhu cau oc lap va y muon khang nh ban than cua tre em o tuoi nay. Cang ngay, tre v thanh nien cang nang ong trong viec khang nh ban than cung nh tr nen oc lap hn trong moi quan he vi cha me. ay la mot trong nhng khac biet c ban gia cac the he tre v thanh nien. Trc thi ai cong nghiep, tre v thanh nien thng lam viec trong nong trai cua cha me cho en khi ket hon va c cho, hoac tha ke, mot manh at cua rieng mnh. Tnh cach ban than khong phai la ieu ma tre v thanh nien luc bay gi tm kiem; ho tr thanh ngi nong dan khi u ln e lam viec ong ang. Va ho van la tre con cho en khi u tuoi ket hon. Cuoc tm kiem s oc lap va nh hnh tnh cach

Vi s xuat hien cua cong nghiep hoa, tnh cach a tr thanh mot yeu to quan trong oi vi mot ngi. Mot thieu nien co the sm hoc nghe e tr thanh th may, th det va lam viec trong cac nha may. Vi so tien kiem c, ho co the t cham lo cho cuoc song cua mnh, chuyen ra rieng va khang nh c s oc lap cua ban than. Nh vay, nhng thay oi cua nen van hoa ln a tr thanh nen tang cho van hoa tuoi v thanh nien nay sinh va phat trien. T thap nien 40 cua the ky 20, cac ban tre v thanh nien a i theo mo hnh phat trien oc lap va nh hnh tnh cach rieng. S phat trien cua khoa hoc ky thuat vi s ra i cua may bay, ien thoai, may vi tnh, truyen hnh cap a m rong kha nang tm kiem s oc lap, phat trien tnh kh cung nh nh hnh nhng phong cach mi cua tre. Ngay nay, tre v thanh nien ang song trong mot the gii m va mot xa hoi toan cau that s. Nhng ieu thu v la ho van tiep tuc tap trung vao ban than e khang nh tnh cach va s oc lap cua mnh. Nhng bieu hien the hien s oc lap va tnh cach cua tre cung thay oi qua thi gian, nhng ve c ban, van tu trung trong cac lnh vc nh: am nhac, nhay mua, thi trang, s thch lap d, ngon ng va cac moi quan he xung quanh. Chang han, the loai nhac luon c m rong qua thi gian, t jazz cho en nhac blue, rock & roll, dan gian, ong que, rap, va nhieu the loai khac na. Tre v thanh nien co rat nhieu chon la va mot ieu chac chan la s thch am nhac cua ho se khac biet vi s thch cua cha me va cac the he i trc. Quy tac nay cung ung vi tat ca cac lnh vc khac trong van hoa va nhan thc cua tre v thanh nien. Vay ieu g la tieu bieu cho van hoa cua tuoi v thanh nien ngay nay? Tuoi v thanh nien ngay nay giong va khac nhau nh the nao vi tuoi v thanh nien cua nhng the he trc?

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

iem giong nhau gia cac the he tre v thanh nien

1. oi mat vi nhng thay oi ve the chat va tam ly

Nhng th thach c ban ma tuoi v thanh nien ngay nay ang oi mat cung chnh la ieu ma tre v thanh nien the he trc a phai oi mat. au tien la th thach trong viec chap nhan va thch nghi vi nhng

thay oi dien ra ben trong c the cua mnh. Tay chan tre phat trien khong can xng, tao ra hien tng vung ve cua tuoi v thanh nien khien tre cam thay rat xau ho. Tiep theo, nhng ac iem gii tnh cung ang dan phat trien va em en cho ho ca s phan khch lan lo au. Nhng thay oi sinh ly nay t o ra vo so cau hoi trong tam tr cua cac tre v thanh nien. Mnh s trng nh th no khi tr thanh ngi ln nh? Lieu mnh co tr nen qua cao hoac qua lun khong? Lieu tai cua mnh co nho ra qua nhieu hay khong? Lieu ngc cua mnh co qua nho khong? Con mui cua mnh th sao nh? Hnh nh ban chan cua mnh to qua th phai? Mnh co qua map hay qua gay khong?. C nh vay, mot loat nh ng cau hoi dan xuat hien trong suy ngh cua cac ban tre tuoi v thanh nien. Cach thc tra li nhng cau hoi nay se da vao y thc va ca tnh cua moi ban tre. S phat trien ve the chat se i kem vi s boc phat ang en gan ve tr tue. Tuoi v thanh nien la giai oan hnh thanh va phat trien mot cach suy ngh mi. Khi con be, suy ngh cua tre ch gii han trong cac s kien va hanh ong cu the. en la tuoi nay, suy ngh cua tre bat au m rong ra nhng y niem tru tng nh s chan that, long trung thanh, cong ly Cach ngh tru tng nay se m ra mot the gii mi vi nhng kha nang vo han. Luc nay, tre a co kha nang suy ngh ve s khac nhau cua cac van e xay ra trong cuoc song, chang han nh the gii se ra sao neu khong co chien tranh hay cac bac cha me biet thong cam se oi x vi con cai ho nh the nao Cuoc song se m moi canh ca dan en y thc ca tnh ban than cua tre. Va tre se nhan ra rang: Mnh co the tr thanh bac s phau thuat, mot phi cong, va cung co the la mot ngi thu gom rac. Kha nang cua con ngi la vo han, va tre se mng tng ra vo so nghe nghiep khac nhau cho mnh trong tng lai. 2. Thi ky cua nhng nguyen do Tuoi v thanh nien cung chnh la thi ky cua nhng nguyen do. La tuoi nay a co kha nang suy ngh hp ly va nhn nhan hau qua cua cac quan iem khac nhau. Tre khong ch ap dung kha nang nay trong viec lap luan cua ban than ma con ca trong lap luan cua cac bac phu huynh. o la mot trong nhng ly do khien tre v thanh nien thch tranh cai. Trong thc te, ay la giai oan tre ang phat trien tam ly. Neu hieu c ieu nay, cac bac cha me co the tao ra nhng buoi tro chuyen y ngha va thu v vi con em mnh. Ngc lai, ho co the tao ra mot moi quan he ay cang thang. Vi s phat trien nhanh chong ve mat tr tue cung viec tiep thu nhng thong tin mi, tre thng cho rang mnh thong minh hn cha me, va trong mot so lnh vc, ieu o la ung. ieu nay a mang en cho tre v thanh nien nhng thach thc mi t cac moi quan he xa hoi. S tranh luan va lang nghe quan iem cua ngi khac co the dan tre en vi mot moi quan he than mat hn nhng cung co the tao ra moi quan he thu ch. Theo o, s phat trien cua nhng nhom xa hoi nho trong gii tre v thanh nien hien nay chu yeu da tren s ong thuan ve nhng van e xay ra trong cuoc song nhieu hn la da vao cach an mac va mau toc. Cung nh nhng ngi trng thanh, tre v thanh nien luon cam thay thoai mai khi song gan nhng ngi co cung s thch hoac tan ong suy ngh va hanh ong cua chung, va tre thng danh nhieu thi gian e giao tiep vi ho hn. Nhng kha nang tren a at ra mot th thach khac oi vi tre v thanh nien; cu the la viec nhn nhan lai van e ton giao, tn ngng ma mnh a c nuoi day cung nh quyet nh lieu co nen theo no hay khong. Lieu quan iem cua cha me ve Chua, ve ao c co ung khong? la cau hoi ma moi tre v thanh nien eu tng at ra. Neu khong hieu c ieu nay, cac bac cha me se a ra nhng tac ong khong tot va te hn la ngay cang ay con em ho xa long tin va cac gia tr ma ho a day cho chung trc o. Khi nhan c cau hoi ve c tin cua cac con ang o tuoi v thanh nien, nhng bac cha me sang suot luon chao on chung va co gang a ra nhng cau tra li chan thanh vi mot thai o ci m cung nh

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

3. oi mat vi nhng van e thuoc pham tru ao c va cac gia tr ca nhan

khuyen khch cac con tiep tuc tm hieu ve van e o. Noi cach khac, ho han hoan tiep nhan c hoi c oi thoai vi con em mnh ve van e c tin. Ngc lai, neu b ch trch hoac gan toi v s hoai nghi nay cua mnh, bon tre se tm en ni nao o e chia se thac mac. 4. Suy ngh ve ban nang gii tnh va hon nhan Mot thach thc quan trong khac oi vi tre v thanh nien la nhu cau hieu biet ve gii tnh va tiep thu vai tro xa hoi cua nam gii va n gii; tm hieu xem ieu g la thch hp va khong thch hp trong moi quan he vi nhng ngi khac gii; ieu g la ung va sai trong cach suy ngh va cam xuc tnh duc cua ban than. Cac bac cha me thng bo qua nhng cau hoi nay, nhng cac ban tre th khong. Ban nang gii tnh xuat hien tre v thanh nien va tr thanh mot phan cua chnh con ngi tre. Moi quan he vi nhng ngi khac gii ang tr thanh e tai thu hut s quan tam ac biet cua tre. Hau het tre v thanh nien eu m se ket hon vao mot ngay nao o. Trong mot cuoc khao sat, 86% cac ban tre cho rang co c mot gia nh on nh la ieu quan trong nhat trong ke hoach cuoc song tng lai cua ho. Cac bac cha me muon giup con em mnh thng dung nhng buoi tro chuyen than mat trong gia nh e noi ve nhng van e lien quan en tnh duc, viec hen ho va hon nhan. Ho se a ra nhng thong tin phu hp va hu ch cho con em cua mnh. Nha trng va cac to chc xa hoi cung thng xuyen m nhng buoi tro chuyen lien quan en van e nay. Nhng buoi tro chuyen nay co the giup tre co c nhng thong tin can thiet e xem xet van e mot cach ci m va thau ao. 5. at van e ve tng lai Co mot cau hoi ma tre v thanh nien luon tran tr, o la: Mnh se phai lam g vi cuoc i cua mnh?. Cau hoi nay khong nhng bao ham viec la chon nghe nghiep ma con la mot cau hoi mang tnh trach nhiem: Mnh nen au t thi gian vao au? Mnh se tm thay niem hanh phuc ln lao nhat ni nao?. ay la nhng cau hoi rat thc te oi vi tre v thanh nien. e tra li nhng cau hoi nay, tre buoc phai tra li nhng cau hoi xoay quanh no, chang han nh: Lieu mnh co nen hoc ai hoc khong? Neu hoc th mnh nen chon trng nao? Mnh co nen i tm viec lam? Neu co th mnh se tm cong viec g?. D nhien, tre luon hieu c rang moi la chon se dan mnh en mot con ng. Va moi bc i se anh hng en cuoc i cua ban than tre. Khi muon giup con em cua mnh, cac bac cha me thng chia se vi chung tat ca nhng kho khan, niem vui cung nh noi that vong ma mnh a trai qua. Li khuyen danh cho cac bac cha me la khong nen a ra nhng cau tra li san ma hay t van e con em ban tm kiem nhng nganh nghe thch hp vi chau hoac khuyen khch chau tro chuyen vi cac chuyen gia t van hng nghiep trng. Hoac ban cung co the khuyen khch con mnh noi theo gng cua Samuel, mot nha tien tri ngi Do Thai. Khi tuoi v thanh nien, ong a keu goi s ch ng cua Thng e va noi rang: Xin hay noi, v con chien cua Ngai ang lang nghe. Co the thay, nhng ngi lam nen nghiep ln chnh la nhng ngi co the cam nhan c tieng goi cua than thanh va i theo tieng goi o. Tren ay la nhng th thach ma bat ky the he tre v thanh nien nao cung phai oi mat. Nhng ngay nay, tre o tuoi nay ang song trong mot the gii rat khac so vi the gii ma cha me ho a song. Theo o, gia nhng the he ton tai mot ho sau ngan cach ln. Ho sau ngan cach o chnh la boi canh van hoa hien ai. Nhng nhng khac biet van hoa nay la g?

m S
1. Cong nghe

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Nam khac biet c ban

Mot trong nhng kho khan ma tre v thanh nien ngay nay phai oi mat chnh la viec ho a ln len trong mot the gii cua cong nghe cao. Co the trc ay, cha me cua ho a ln len vi ien thoai, radio va

truyen hnh, nhng ngay nay, vi s xuat hien cua truyen hnh ve tinh va truyen hnh cap, the gii a m rong ra trc mat tre va tao nen s ket noi toan cau vi rat nhieu loai hnh giai tr ac biet. Tuy vay, tre v thanh nien ngay nay khong b gii han bi nhng phng tien va chng trnh co nh. Vi nhng chiec may nghe nhac tien li ben mnh, ho co the nghe moi bai hat ma ho yeu thch, bat ke luc nao hay au. Gii tre ngay nay ln len cung nhng chiec may vi tnh. Internet a ket noi tre vi the gii ben ngoai cung nhng anh hng ca tch cc lan tieu cc. Ben canh viec giup tre nam bat nhanh chong nhng thong tin giai tr, no con cho phep tre giao tiep vi ban be mot cach thuan tien, nhat la trong viec thao luan cac y tng. Mot cuoc khao sat gan ay cho thay thi gian tre v thanh nien s dung mang internet e tan gau va tm kiem thong tin nhieu hn rat nhieu lan so vi thi gian chung lam bai tap nha. Tren thc te, nhng thiet b cong nghe nay a ket noi gii tre vi the gii va at tre vao mot moi trng van hoa vt xa nhng g cha me ho tng m en. 2. S hieu biet va tiep can trc tiep vi van e bao lc Khac biet van hoa th hai chnh la viec ngay nay, gii tre ln len vi qua nhieu hieu biet ve cac hanh vi bao lc. ieu ang noi la mot phan s hieu biet nay lai en t nhng tien bo ve ky thuat, cong nghe. That vay, bao lc xuat hien tren phng tien truyen thong ngay mot nhieu. Phim anh, truyen tranh cha ay nhng canh bao lc. Theo ket qua mot cuoc khao sat cua to chc Gallup, 36% tre v thanh nien a tng xem phim hoac oc nhng cuon truyen co nhieu noi dung bao lc; 8/10 tre v thanh nien a noi vi to chc Gallup rang chung khong gap rac roi g khi xem nhng bo phim hay oc nhng cuon truyen bao lc. Tuy nhien, 53% trong so tre o ong y rang bao lc tren truyen hnh va phim anh a truyen tai nhng thong iep sai trai en gii tre. Cung trong cuoc khao sat o, 65% tre v thanh nien cho rang phim anh va truyen hnh co anh hng rat ln en quan iem cua gii tre ngay nay. ieu ang lo ngai la ngay nay, van e bao lc khong ch ton tai tren cac phng tien truyen thong ma a tr thanh van e ang bao ong trong gii tre. Nhieu tre v thanh nien a tng la nan nhan va tham ch la thu pham trc tiep gay ra cac canh bao lc, ke ca giet ngi. Trong vong 30 nam qua, trong khi ty le pham toi tren toan nc My khong may thay oi th ty le pham toi gii tre ngay cang co xu hng gia tang. Giai oan tang manh nhat la t gia thap nien 80 en gia thap nien 90, khi ma so vu pham toi gii tre tang en 168%. Mac du ty le nay a giam i trong nhng nam gan ay nhng My cung nh nhieu quoc gia khac, van e bao lc trong gii tre van con la mot thach thc ln. 3. Gia nh tan v Yeu to van hoa th ba co anh hng en gii tre ngay nay chnh la s tan v gia nh. Sau nhieu nam ieu tra nghien cu, cac nha xa hoi hoc a ket luan rang: Ngay nay, cac mo hnh gia nh trong xa hoi tr nen a tr nen a dang: co nhng gia nh co ngi cha i lam khi ngi me nha lam noi tr; co nhng gia nh ca ngi cha lan ngi me eu i lam; co gia nh ch co cha hoac me; co gia nh th ngi cha va ngi me khong co ang ky ket hon vi nhau Ben canh o, nhng cuoc hon nhan th hai a mang nhng a tre xa la lai vi nhau; hay nhng cap khong co con quyet nh xin con nuoi... Chung ta ang song trong thi ky co nhieu thay oi ve cuoc song gia nh. Thc te la phan ln tre v thanh nien ngay nay eu ln len trong gia nh hat nhan ch bao gom cha me va con cai - ch khong phai trong ai gia nh co ca ong, ba, co, chu, va nhng ngi ho hang khac nh cac the he trc. Vi tnh lu ong cua mnh, ngay cang nhieu gia nh hat nhan song xa ai gia nh. Va neu trc kia cac gia nh lang gieng thng luan phien trong chng con cai cho nhau th ngay nay, cuoc song ban ron khien ho hiem khi co c hoi lam ieu o. Nhng anh hng tch cc ben ngoai gia nh oi vi tre ngay cang t dan.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

James Comer, giam oc Trung tam Tre em Yale, nhn nhan tac ong tieu cc cua s thu hep nay. Khi nhac ve thi nien thieu cua mnh, Comer a noi: Thng co t nhat nam ngi ban than cua cha me toi biet ve nhng viec lam sai trai cua toi va san sang bao cho cha me toi. Nhng ngay nay, cac ban tre khong con nhan c nhng s quan tam nh vay na. Neu nh trc ay, tuoi v thanh nien co the tin cay vao ai gia nh, vao nhng ngi hang xom tot, vao nha trng va cac nhom hoat ong cong ong, th ngay nay, tre v thanh nien thng khong co c nhng mang li ho tr nay. 4. S hieu biet va tiep can trc tiep vi van e tnh duc Mot khac biet khac la ngay nay, van e tnh duc cong khai ang tr nen pho bien trong gii tre. Neu trc ay, cac the he tre du chong oi lai quan iem co hu cua cha me ve tnh duc va hon nhan th ho van nh nhng quy tac cua van e nay va cam thay toi loi khi vi pham chung. Nhng gii tre ngay nay ln len trong mot the gii m va phim anh, sach bao, truyen thong eu e cap e e tai nay mot cach cong khai va thang than. Do o, phan ln tre v thanh nien eu co kien thc ve van e nay hoac a biet en viec quan he tnh duc. ieu ang noi la nhng ban tre tng lam viec nay thng cam thay mnh b lam dung va trong rong. Trong khi o, nhng tre khong biet en tnh duc lai b day vo vi nhng suy ngh nh: Lieu mnh co ang bo l mot ieu g o quan trong hay khong? Lieu mnh co van e g khong?. Ngoai ra, ngay nay, van e song th va quan he ong tnh cung tr thanh e tai pho bien trong gii tre. V the, co the noi, ay that s la mot thach thc ln ma tre v thanh nien phai trai qua. 5. Cac gia tr ao c va ton giao Khac biet cuoi cung ma tre v thanh nien ngay nay phai oi mat chnh la viec ho ang ln len trong mot the gii co nhieu bien ong ve ton giao va ao c. Trong mot cuoc khao sat vao nhng nam 1990, nhom Nghien cu Barna nhan thay rang 91% tre v thanh nien ong y vi quan iem: Co the ieu nay ung vi ngi nay nhng lai khong ung vi ngi khac trong trng hp tng t. Va 80% ong y vi quan niem: Chan ly cua moi ngi la khac nhau; va khong ai co the chac chan rang ieu ho biet la hoan toan ung ca. ieu ang noi la co en 57% tre v thanh nien a tin rang noi doi oi khi la can thiet. Tuoi v thanh nien luon la giai oan tm hieu ve ton giao, tn ngng cung nhng van e ve ao c. Cac tre v thanh nien thng at nhieu cau hoi xoay quanh e tai nay.

Cha me CO THE hng dan

Mot ieu ang mng la ngay nay, tre v thanh nien luon biet tm kiem s ch dan va ho tr t pha cha me. Trong mot cuoc khao sat gan ay, nhieu tre a cho biet cha me co anh hng en ho trong nhng van e sau: lam bai tap ve nha, tham d le hoi, tham gia tiec tung vi ban be. Ngoai ra, cha me cung ong vai tro quan trong trong viec nh hng tng lai hay nghe nghiep cua cac em. Trong khi o, ban be lai co anh hng en cac em trong quyet nh lien quan en cac van e trc mat nh viec cup hoc, hen ho, kieu toc, quan ao Trong cuoc khao sat, khi c hoi: Ai la ngi co anh hng nhieu nhat en quyet nh cua ban? Cha me hay ban be?, th cau tra li ma cac nha nghien cu nhan c nhieu nhat t pha cac ban tre chnh la cha me. Qua that, du giai oan nay tre v thanh nien chu nhieu anh hng cua ban be trong mot so van e ca nhan, nhng xet mot cach toan dien, cha me van co anh hng chu yeu en suy ngh, hanh ong cua tre. Va nhng chng sau cua cuon sach se giup cac bac cha me hoc cach ap ng nhu cau tnh cam cua con em, t o tao ra tam anh hng tch cc trong nhng lnh vc khac cua cuoc song tre v thanh nien.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Chng 2 TAM QUAN TRONG CUA TNH YEU T CHA ME Becky, ba me cua hai a con ang chuan b bc vao tuoi v thanh nien, a tam s vi toi bang giong lo lang: Tien s Chapman, toi lo qua! Con trai toi nam nay 13 tuoi va con gai toi a c 11 tuoi. Toi thng xuyen oc nhng cuon sach noi ve tuoi v thanh nien va cam thay lo lang het sc. Co ve nh ngay nay, hau het tre v thanh nien eu quan he tnh duc va s dung chat kch thch. Chang le moi chuyen toi te en nh vay sao?. Trong suot buoi noi chuyen, Becky khong ngng at cau hoi ve van e tam sinh ly cua gii tre. Cuoi cung, co noi: Trc ay, toi a ngh mnh se t day cho cac con ve van e tam sinh ly tuoi day th, nhng gi ay toi ang ban khoan ve quyet nh o. Toi khong biet lieu mnh co kha nang e lam viec o hay khong na. Toi a gap rat nhieu trng hp tng t nh Becky. Sau khi oc sach bao, xem truyen hnh ve e tai nuoi day tre v thanh nien, rat nhieu bac phu huynh to ra ban khoan va s hai. Neu ban cung ang co cung cam giac nh ho th toi tin chng nay se giup ban giam thieu s lo lang va u t tin e chu ong giup con em mnh.

Tin tc tot lanh

ieu au tien toi muon noi vi cac ban la mot tin tot, o la khong phai tat ca nhng g thuoc ve la tuoi v thanh nien eu xau ca. Theo thong ke, My hien nay ch co 57% tre v thanh nien song cung cha me, nhng ieu ang mng la co en 87% trong so cac em con gi lien lac vi cha hoac me ngay ca khi ho khong song cung nhau na. Phan ong gii tre (khoang 70%) noi rang ho cam thay cc ky hoac rat gan gui vi cha me. Va mot cuoc khao sat gan ay cho thay a so tre v thanh nien t 13 en 17 tuoi noi rang chung cam thay thoai mai khi en trng. Hai con so thong ke sau co the lam am long cac bac phu huynh quan tam en viec hoc hanh cua con em, o la co en 97% tre v thanh nien se tot nghiep pho thong, va 83% trong so o coi viec vao hoc ai hoc la muc tieu rat quan trong trong giai oan nay. Sau khi xem xet so lieu thong ke nay, George Gallup Jr. a mo ta ac iem cua gii tre ngay nay la c thuc ay bi chu ngha ly tng, s lac quan, tnh t chu va ci m. Gii tre ngay nay luon to ra nhiet tnh trong viec giup moi ngi, san sang cong hien v hoa bnh the gii. Va Gallup cung a a ra ket luan ve quan iem cua gii v thanh nien ve tng lai nh sau: Phan ln gii tre noi rang ho hanh phuc va phan chan ve tng lai, cam thay hai long vi cuoc song cua ban than, gan gui vi gia nh va khao khat chinh phuc nh cao tren con ng mnh a chon. Lawrence Steinberg, giao s mon tam ly hoc trng ai hoc Temple, cong tac vien Trung tam Nghien cu giao duc va s phat trien con ngi, a lu y: Tuoi day th von khong phai la mot giai oan kho khan. Nhng van e ve tam ly, suy ngh, hanh vi va xung ot gia nh la ieu pho bien trong moi la tuoi ch khong rieng g giai oan nay. Nhng chac chan ay la giai oan ma rat nhieu ban tre luon cam thay lo lang va gap nhieu rac roi khong mong i. Steinberg con noi them: Nhng van e ma chung ta coi nh la mot phan bnh thng trong s phat trien cua tre v thanh nien nghien ngap, pham phap, quan niem tnh duc thoang thc ra khong bnh thng chut nao. Tat ca eu co the c ngan nga va x ly. Va ieu chac chan la mot a tre tot khong the ot nhien tr nen xau trong giai oan v thanh nien c. S that la hau het nhng thong tin chung ta biet en qua sach bao hay cac phng tien thong tin ai chung ch e cap en 10% tre v thanh nien noi loan, va that s phan ln trong so o la nhng a tre noi loan. Xay dng moi quan he tch cc gia cha me va con cai khong ch la mong muon cua cac bac phu huynh ma cung la khao khat cua tre v thanh nien. Toi se e cap en kha canh quan trong nhat trong moi

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

quan he nay, o la nhu cau tnh cam cua con tre. Neu nhu cau nay c ap ng, tre v thanh nien se vt qua c nhng th thach ma chung ta a e cap en trong Chng 1. Khi c bao ve vng chac trong tnh yeu thng cua cha me, tre v thanh nien se t tin oi mat vi thach thc cung nh nhng anh hng tieu cc cua cuoc song. Ngc lai, neu khong co tnh yeu thng cua cha me, co nhieu kha nang tre v thanh nien se khong the khang c lai s cam do cua chat gay nghien, tnh duc truy lac va bao lc. Theo toi, khong co g quan trong hn viec cac bac cha me hoc c cach ap ng nhu cau tnh cam cua tre mot cach hieu qua. Vay nhu cau tnh cam ma toi muon noi en ay la g? Sau trong tam hon moi a tre noi chung va tre v thanh nien noi rieng eu co mot khat khao la c cha me chap nhan va quan tam. ay se la nen tang vng chac e tre se cam nhan c tnh yeu thng ma cha me danh cho mnh. Khi khong cam nhan c nhng ieu nay, tre se cam thay trong rong va s trong rong nay se anh hng rat ln en hanh vi cua chung. Hay e toi giai thch sau hn ve ieu nay.

Khao khat c gan ket

S hien dien cua cha me

Co rat nhieu bai viet a noi en tam quan trong cua viec gan ket gia con cai vi cha me. Cac nha tam ly hoc ve tre em eu cho rang neu khong co s gan ket nay, tre se cam thay bat on trong giai oan phat trien tam ly tuoi day th. Trai vi cam giac gan ket la cam giac b ruong bo. Neu cha me a mat, a ly d, hoac bo ri tre th cam xuc gan ket nay se khong the co c. ieu kien tien quyet cho s gan ket nay chnh la s hien dien cua cha me v no oi hoi ca hai phai co thi gian ben nhau. Nhng bac cha me t co thi gian ben tre v nhng ly do nh ly d hoac ban ron... se huy hoai cam giac c gan bo vi cha me cua tre. Khi cam thay b bo ri, tre se b am anh bi cau hoi: Mnh a lam g sai e cha me khong quan tam en mnh nh vay?. V the, neu cac bac cha me muon cho con mnh cam nhan c tnh yeu thng, nhat thiet ho phai danh thi gian ben chung. Sc manh cua s gan ket trong giao tiep Tat nhien, s phai bao gi s co mat cua cha me cung tao ra c s gan ket vi tre. Quan he tnh cam luon oi hoi s giao tiep. Ban co the thng xuyen nha nhng van khong co s noi ket vi con cai cua mnh neu nh ca hai t giao tiep vi nhau. Gan ay, toi tien hanh mot nghien cu va thu c mot ket qua ang mng khi co en 71% tre v thanh nien c hoi a cho biet chung dung t nhat mot ba an trong ngay vi gia nh. Nhng niem vui cua toi khong keo dai c lau khi toi kham pha ra rang hn mot na trong so nay cho biet ho a xem truyen hnh trong luc dung ba toi vi cha me. Them vao o, mot phan t trong so o noi rang ho va an va nghe radio va 15% oc sach bao trong khi ang an. ieu o co ngha rang hau het cac bac cha me eu khong s dung ba an e xay dng s gan ket vi con mnh. Theo toi, ban an la mot trong nhng ni tot nhat e xay dng quan he tnh cam vi con tre. V the, toi khuyen khch cac bac phu huynh nen thc hien theo y tng nay neu gia nh cac ban van thng xuyen dung ba cung nhau. Con neu gia nh ban khong co c ba an chung th nen nhanh chong tao lap thoi quen nay va tao ra khong kh than mat bang cach thc hien mot vai nguyen tac trong ba an gia nh. Chang han, hay yeu cau cac con ban noi li cam n en nhng ngi a chuan b ba an trc khi cho phep chung xem ti-vi, nghe radio hay oc sach bao. Sau o, hay yeu cau tng thanh vien chia se vi ca gia nh ba ieu a xay ra vi ho trong ngay hom o cung nh cam nhan cua ho ve chung. ieu can thiet la cac thanh vien con lai phai chu y lang nghe va co the hoi lai neu cha ro. Nhng ieu quan trong la cac ban khong c xet oan hoac a ra li khuyen, tr khi ngi ang noi muon c nh the.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Truyen thong mi nay se giup ban tao nen va duy tr c s gan ket cam xuc vi cac con cua mnh.

Khao khat c chap nhan

Sc manh cua cam giac c chap nhan hoac b t choi Yeu to th hai cua tnh cam yeu thng la cam giac c chap nhan va yeu thng vo ieu kien. Mot cau be 14 tuoi a noi vi toi: ieu tuyet vi nhat cha me chau chnh la viec ho luon chap nhan chau la chnh chau ch khong bat chau phai giong nh ch chau. Ro rang, chnh s chap nhan cua cha me a giup cau be nay co cam giac la mnh luon c yeu thng vo ieu kien. Cha me thch mnh nh the nay va mnh cam thay on la suy ngh thng trc cua nhng tre cam thay mnh c cong nhan. Trai ngc vi s chap nhan la s t choi. Thong iep cua no la: Cha me khong yeu thng mnh. Mnh khong gioi giang nh ho mong muon. Ho muon mnh phai tai ba hn. Va chac chan rang mot a tre cho rang mnh b hat hui se khong bao gi cam nhan c tnh yeu thng. Ronal Rohner, nha nhan loai hoc, a tien hanh tm hieu ve s t choi hn mot tram quoc gia khac nhau tren khap the gii. Cuoc nghien cu cua ong a cho thay, du moi nen van hoa boc lo s t choi khac nhau nhng hau qua ma no e lai oi vi gii tre khong khac biet bao nhieu. Nhng a tre b hat hui eu co nguy c gap phai cac van e ve tam ly, cam thay thieu hut cho da ve mat tinh than va thng gap kho khan trong viec kiem soat ban than. Anh hng cua viec b t choi nay manh en mc Rohner a v no la mot khoi u tam ly co the bao trum len ca he thong cam xuc cua tre, va chung luon phai chu ng s hanh ha o. Sau nhieu nam nghien cu ve tam ly cua nhng a tre thng s dung bao lc, James Garbarino, giao s trng ai hoc Cornell, ket luan rang cam giac b hat hui la mot trong nhng nguyen nhan quan trong gop phan tao ra mot a tre hung bao. Mot lan, Garbarino co dp phong van mot chang trai 18 tuoi b ket an chung than v giet ngi. Garbarino at hai bnh ng nc tren ban va noi vi ngi tu tre: Hay tng tng rang ca chiec ban nay la tnh yeu thng cua me cau. Bay gi, bnh nc nay la cau, con chiec bnh kia la anh trai cau. Tnh yeu thng cua me cau nh the nao trong moi chiec bnh?. Ngi tu tre ch vao bnh nc cua cau va noi rang mnh ch nhan c 20% tnh yeu thng cua me, con anh trai mnh c 80%. Bay gi, hay s dung cai ban nay e ch viec c chap nhan va b hat hui. Garbarino ch ve pha au ban ben nay. au nay co ngha la hoan toan c chap nhan; au ben kia la hoan toan b hat hui. Hay chon v tr cho hai bnh nc nay e thay me cau a tin cay cau va anh cau nh the nao. Chang trai at chiec bnh cua mnh gan sat pha au ban cua ben b hat hui va e chiec bnh c v la anh cau ve pha au ban ben kia, ngha la hoan toan tin cay.

Nhieu bac phu huynh cho rang bieu lo s tan thanh cua mnh oi vi tre la viec lam sai lam. Bob, mot ngi cha rat tan tam vi cac con, a noi vi toi: Tha tien s, toi khong hieu lam the nao ong co the chap nhan c hanh ong rat ang che trach cua tre. Toi khong muon cac con cua toi cam thay b hat hui, nhng thang than ma noi, toi khong thch nhng hanh ong cua chung. Co the chung cho rang toi khong tin tng chung, nhng that long, toi rat yeu thng va lo lang cho chung. Toi khong muon chung t huy hoai cuoc song cua mnh.

m S

90% hat hui cau va 100% tin cay anh cau a? - Garbarino hoi. Vang! Chang trai ap lai. Hien nhien, nhng a tre b hat hui khong bao gi cam thay mnh c yeu thng. Tin cay tre va sa cha hanh vi sai trai cua tre

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Tam s cua Bob cung chnh la tam s cua rat nhieu bac phu huynh khac. Ho la nhng ngi cha hoc c cach truyen at s tin cay trong luc sa cha nhng hanh vi sai trai cua tre. Chung ta se tm hieu sau hn ve van e nay khi e cap en tnh ky luat phan sau. Con bay gi, hay e toi lam ro muc ch cua chung ta bang mot minh hoa mang yeu to than hoc. Thanh Paul, mot tong o C oc giao the ky au tien, a noi en hoc thuyet trung tam cua ao C oc la Chua a chap nhan chung ta, nhng con ngi pham tuc, bi Ngi a xem chung ta nh mot phan cuoc song cua Ngi. Y tng cua Paul la: Mac du khong phai luc nao Chua cung hai long vi nhng hanh ong cua chung ta, nhng Ngi van luon hai long ve chung ta, v chung ta la nhng a con cua Ngi. Hay hoc tap Chua. Hay noi vi con ban rang ban that hanh phuc khi c lam cha me cua chung ma khong can lu tam en hanh ong cua chung. o chnh la tnh yeu vo ieu kien. Quan niem ve tnh yeu vo ieu kien la: Cha me yeu con, quan tam en con, cham lo cho con v con la con cua cha me. Khong phai luc nao cha me cung thch nhng ieu con lam, nhng cha me luon yeu va quan tam en con. Con la con cua cha me va khong ai hat hui con ca. Cha me se ay va lam nhng g ma cha me tin la tot nhat cho con, luon yeu thng con du viec g xay ra chang na. Ken Canfield, chu tch Trung tam Quoc gia ve tnh yeu - hon nhan - gia nh, a noi: ng bao gi quen cau hoi ln nhat cua tuoi v thanh nien la: Toi la ai?. Con cua ban phai t tm cau tra li cho mnh. Va ieu ma chung can nghe t ban la: Bat ke con co tr nen nh the nao, th cha van yeu con. Va Canfield cung noi them: ng bao gi quen noi s hai nhat cua tuoi v thanh nien la: Toi co bnh thng khong?. Va cau tra li ma tre muon nghe t cha cua chung la: Ngay ca khi con khac thng th cha van yeu con. Canfield ang noi ve s chap nhan va tnh yeu vo ieu kien. ay, toi se a ra mot vai phng phap n gian co the tac ong hieu qua en tre v thanh nien e chung biet on nhan li nhac nh hoac hng dan cua ban. Trc khi noi ve ieu ma ban mong muon tre, hay m au cau chuyen gia oi ben bang nhng cau nh sau: Cha/me yeu con rat nhieu, va van se yeu con ngay ca khi con khong lam theo nhng li khuyen cua cha/me. Nhng v yeu con nen cha/me van phai a ra li khuyen nay cua mnh. Va sau o, hay chia se nhng li khuyen khon ngoan, sau sac cua ban vi tre. Con cua ban can biet rang ban se van hoan nghenh, tin tng chung ngay ca khi ban khong chap nhan nhng hanh ong cua chung. Hay tm cach noi ma ban cam thay de chu nhat e noi ieu o, va noi that thng xuyen.

Khao khat c cham soc

Kha canh th ba cua tnh yeu thng ma ban danh cho cac con cua mnh chnh la viec cham soc chung. Cham soc ay bao ham ca viec nuoi dng tam hon. Chung ta cham soc cay trong bang cach cai thien at ai ni chung moc. Vay nen hay cham soc tre v thanh nien bang cach cai thien moi trng chung ang ln len. Khi c ln len trong s quan tam, khuyen khch va moi trng lanh manh, tre v thanh nien se cho ra thanh qua la nhng bong hoa ti ep, nhng trai chn ngot lanh khi chung trng thanh. Trai ngc vi viec nuoi dng trong tnh yeu thng chnh la s ngc ai. Viec ngc ai tre v thanh nien cung giong nh ang phun thuoc oc vao tam hon tre. Nhng tre v thanh nien ln len trong s oan ghet, cay nghiet hoac luon phai lang nghe nhng t ng tho tuc t cha me th ve sau, nhng vet thng long ay se am anh tre en suot cuoc i. Viec day do tre bang roi vot se e lai nhng anh hng tieu cc en s phat trien ca the chat lan tam hon tre. Va khi trng thanh, ieu o se lam cuoc song cua tre kho khan hn rat nhieu.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Tranh ngc ai tre

The nhng, co mot yeu to gay ton thng cho tam hon tre v thanh nien nhieu hn ca viec b ngc ai, o la viec tre rut ra ket luan tieu cc da tren nhng g mnh a quan sat va trai nghiem t cha me. Mot nghien cu cho thay nhng a tre i vao con ng bao lc thng a b ngc ai hoac thieu thon tnh yeu thng. Garbarino mieu ta ve hanh ong cua nhng a tre hung bao nh sau: Chung s dung ma tuy hoac cac chat kch thch khac. Chung co the anh nhau, trom cap, song buong tha nhng khi khong con ai xung quanh, chung khoc cho en khi ngu thiep i. ang sau nhng a tre hung bao o la nhng ngi cha, ngi me a ngc ai chung. Hay giup chung bang tnh yeu thng. Tnh yeu thng khong hanh ha ai ca. Tnh yeu ch boi ap, nuoi dng con ngi ma thoi. Hay la nhng bac cha me biet cach cham soc con tre e nuoi day mot tre v thanh nien, trc het ban can phai biet cach nuoi dng chnh ban than mnh. S that la co rat nhieu ngi khong c ln len trong s nuoi dng tch cc cua gia nh nen ve sau, khi tr thanh cha me, ho a ap dung cach thc nuoi day o cho con cai cua mnh. Neu ban cung ang ri vao tnh trang nay th viec au tien la ban phai oi mat vi noi au cua ban than va hoc cach kiem soat cn gian cua ban than ban. Ban co the thc hien c ieu nay thong qua viec oc nhng cuon sach viet ve cach oi mat vi cn gian d, tham gia vao cac hoat ong tap the, en nhng trung tam van hoa hoac tm en cac nha t van tam ly. Khong bao gi la qua muon e oi mat va loai bo nhng ky c tam toi. Cac con ban xng ang c nhan nhng g tot ep nhat va ban se khong the mang en cho chung nhng ieu o neu khong x ly c qua kh cua mnh. Cac bac phu huynh biet cach nuoi day con luon co gang hnh thanh cho mnh nhng quan iem tch cc trong cuoc song. Ho khong phu nhan nhng g a qua nhng ho biet chon con ng lac quan nhat. Ho tm kiem anh mat tri sau nhng am may e soi sang tam hon con tre cung nh phat hien nhng ieu tch cc trong hanh ong, li noi cua con tre e khch le va khen ngi chung. Trong chng tiep theo, chung ta se tm hieu nam ngon ng yeu thng cua tre v thanh nien. S dung nhuan nhuyen nam ngon ng nay se giup ban nuoi dng c tam hon tre va nang cao gia tr cuoc song cua chung. Nhan ra c tac ong cua viec cham soc tre S d tnh cam yeu thng tr nen quan trong oi vi tuoi v thanh nien la v no tac ong en moi kha canh trong cuoc song cua chung. Khi khong cam nhan c tnh yeu thng, tre se cho rang: Khong ai thc s quan tam en mnh ca. Khi o, moi ong lc e tre hoc hoi va vn len se tieu tan. Chung se t hoi: Tai sao mnh phai i hoc ch? Du sao th co ai quan tam en mnh au. Cam giac khong c yeu thng cung tac ong ln en kha nang ong cam cua tre. Khi o, tre se kho khan hn trong viec hieu va anh gia ung tac hai cua nhng hanh vi sai trai cua chung oi vi moi ngi. Mot nghien cu cho thay hau het tre v thanh nien pham toi lien quan en bao lc thng t co kha nang ong cam va chia se. Theo Daniel Goleman, cam xuc tinh te bat nguon t kha nang thau hieu cam xuc cua ngi khac, cung ho vt qua nhng th thach va ch i nhng ieu tot ep cua cuoc song. V the, neu thieu i cam xuc tinh te nay, tre se gap kho khan trong viec lien ket tch cc vi moi ngi xung quanh. Khong nhng the, thieu s thau hieu se tac ong en qua trnh hnh thanh, phat trien nhan cach va tam hon tre. Trong o tuoi v thanh nien, cac tieu chuan ve nhan cach cua mot con ngi se c hnh thanh. Neu nh trc ay, nhng tieu chuan nay c at ra t cha me th bay gi, tre se t hnh thanh nhng khai niem c ban cua rieng mnh ve pham tru ao c. Neu thieu i xuc cam yeu thng, chung se khong the thau hieu c ngi khac cung nh t khi co cam giac hoi han khi lam ton thng nhng ngi xung quanh. Con ve kha canh tinh than, neu nhu cau tnh yeu thng khong c ap ng, tre v thanh

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

nien se hoai nghi ve c tin va tn ngng. ieu nay ly giai tai sao nhieu tre v thanh nien thieu vang tnh yeu thng a quay lng lai vi tn ngng va boc lo s chong vi oi cha me. Noi tom lai, s phat trien ve tri thc, y thc xa hoi, tinh than va tam hon cua tre v thanh nien se c nang cao mot cach ang ke neu giai oan nay tre nhan c nhieu tnh yeu thng. Ngc lai, tre v thanh nien se tr nen h hong va kho khan ve mat cam xuc neu nhng nhu cau yeu thng cua tre khong c ap ng.

Nhu cau c ban nhat: Cam nhan c yeu thng

Theo cac nha xa hoi hoc, tam ly hoc, nhu cau c ban cua tre v thanh nien chnh la cam nhan c yeu thng t nhng ngi co y ngha quan trong trong cuoc i chung. David Popenoe, giao s xa hoi hoc ai hoc Rutgers va la cong tac vien cua Hoi Gia nh My, a cho biet: Tre em c phat trien tot nhat khi chung co c nhng moi quan he am ap, than mat, lien tuc va dai lau vi ca cha va me chung. Nha tam ly hoc Henry Cloud va John Townsend bo sung: Khong co g tuyet vi oi vi s phat trien cua tre v thanh nien hn la tnh yeu thng.

Tm kiem tnh yeu thng sai cho

Co mot s that rang neu cha me hoac nhng ngi ln quan trong trong cuoc i tre v thanh nien khong ap ng c nhu cau yeu thng cua chung, chung se tm kiem tnh yeu nhng ni khac. ieu nay ac biet nguy hiem khi tre tm en nhng ngi xau. Sau khi pham toi, Luke Woodham mot cau be 16 tuoi a cho biet cau b co lap va ngc ai trong gia nh va trng hoc. Sau o, cau be a de dang b loi keo vao mot nhom tre h hong trong khu pho. Cau cho biet: Toi a b bo ri va luon cam thay co n. Nhng du sao th cuoi cung toi cung a tm c mot vai ngi muon tr thanh ban toi. Garbarino a ket luan: Nhng a tre thieu thon tnh yeu thng va b ngc ai luon la muc tieu au tien cua nhng thanh phan bat hao trong xa hoi. Sau nhieu nam tm hieu ve tre v thanh nien bao hanh va lam loi, Garbarino ket luan: Khong co g e doa tam hon cua con ngi hn s ngc ai va thieu thon tnh yeu thng. Nhiem vu quan trong cua cac bac phu huynh la hoc cach ap ng nhu cau yeu thng cua con tre mot cach hieu qua. Trong nam chng ke tiep, toi se lan lt gii thieu nam ngon ng yeu thng c ban nam cach thc hieu qua nhat e gi ay chiec bnh cam xuc cua tre v thanh nien. Trc ay, toi a nhieu lan chia se kinh nghiem nay trong cac bai dien thuyet ve cach day do tre va nhan c phan ng tch cc t nhieu phu huynh. Va toi mong ban se at c ket qua nh mong muon sau khi ap dung chung.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Chng 3 Ngon ng yeu thng th 1:

LI KHEN NGI
Cau be Brad a lai van phong cua toi nh yeu cau cua cha me cau. Brad i oi giay xang an mau at, mac mot chiec quan nhieu tui va chiec ao thun cua cau in dong ch: T do la co tat ca keo hat au ma ban muon. Toi that s bat ng khi thay cau be cham chu lang nghe nhng cau hoi cua toi va thoai mai chia se suy ngh va cam giac cua cau. Trc o, cha me cua Brad phan nan vi toi rang cau be a tr nen bat tr va lao xc. Brad a doa se bo nha ra i va chnh li e doa o a khien cha me cau nhat quyet a cau en van phong cua toi. Cha cau tam s: Rat co the thang be se lam viec o. Thang be cha bao gi tiep xuc ngi la nen chung toi lo la no se gap phai bon la gat. V chong toi a co gang noi chuyen vi Brad, Me cau be tiep li. nhng co ve nh chung toi luon bat hoa vi nhau, e roi khi khong gi c bnh tnh, chung toi a noi ra nhng ieu khong nen noi. Du sau o chung toi a xin loi Brad va co gang giup chau nhng Brad lai to ra rat qua quat moi khi chung toi khong ong y vi no. Sau phan gii thieu ngan gon, toi qua quyet vi Brad rang vai tro cua toi khong phai la noi cho cau biet viec cau nen lam ma ch co the giup cau va cha me hieu nhau hn ma thoi. V muon ket ban vi Brad, toi quyet nh bat au cau chuyen t nhng van e hien tai thay v luc loi qua kh. Toi noi vi Brad: - Cha me chau noi rang chau ang ngh en chuyen bo nha i. Lieu chau co the noi cho chu biet ve chuyen o khong? - Chau khong co y nh bo nha i ngay bay gi. - Brad noi, lac au nguay nguay. - Chau ch bo nha i khi khong ai chu lang nghe chau na thoi. - Chau ngh chau se the nao khi bo nha i? - Toi hoi. - Chau co tng tng cuoc song cua mnh se nh the nao neu khong song chung vi cha me khong? - Chau se c t do lam nhng ieu chau muon. - Brad noi. - Chau se khong phai tranh cai vi cha me ve nhng ieu nho nhat na. o la ly do khien chau khong muon song nha. Toi biet Brad a b ton thng v nhng t ng tieu cc va ieu o chng to ngon ng yeu thng c ban cua cau be la li khen ngi. ay la ieu thng thay hau het tre v thanh nien.

- Chau biet la cha me yeu thng chau nhng khong hieu sao thnh thoang chau khong cam nhan c ieu o, nhat la trong nhng nam gan ay. - Khi chau con nho, cha me a the hien tnh yeu thng vi chau nh the nao? - Ho a noi rang chau that tuyet vi. - Cau be noi vi nu ci hanh dien. - Nhng chau ngh han bay gi ho a thay oi suy ngh roi. - The chau co nh mot vai ieu tot ep ma cha me noi vi chau khong? - Co a. Mot lan, khi en xem chau thi au cho mot oi bong tre, cha chau a noi rang chau la cau thu tuyet vi nhat ma ong tng biet. Va ong con noi mot ngay nao o chau co the chi bong chuyen nghiep neu chau muon.

m S

- Chau co cho rang cha me chau yeu thng chau khong? - Toi hoi. Brad dng lai mot chut va noi:

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

- Chau co chi bong trng trung hoc khong? Brad ap li toi bang mot cai gat au. - Chau chi c nhng chau khong ngh mnh chi gioi en mc o nh vay. Khi toi yeu cau Brad nh lai nhng ieu tch cc ma me cau a noi vi cau khi con nho, Brad a tra li: - Me luon noi rang Me yeu con, me yeu con rat nhieu. Du oi luc chau ngh me khong thanh that nhng no van khien chau cam thay hanh phuc. - Me van con noi nhng t o vi chau ch? - Vay me noi g khi phe phan chau? - Gan ay th khong. ieu duy nhat ma me lam bay gi la phe phan chau.

- Toi hom qua, me chau a noi rang chau vo trach nhiem. Me con noi rang chau cau tha va khong biet le phep. - Vay chau co the khong? - Toi do hoi. - Chau ngh la chau co cau tha. - Cau be cham cham tra li. - Nhng chau a khong vo le neu cha me khong theo doi chau suot ngay nh vay. - Cha me con phe phan chau ieu g na khong? - Moi th. Ho noi chau danh qua nhieu thi gian e noi chuyen ien thoai vi ban be; khong ve nha ung gi; khong goi ien thoai bao khi ve tre; khong danh u thi gian e lam bai tap ve nha; khong hoc hanh nghiem tuc trng Nh chau noi ay, moi th chau lam eu khien ho phien long. - Vi tat ca nhng phan xet o, chau cam thay nh the nao ve cha me cua mnh? - Co le chau se tm cach thoat khoi ho vao mot ngay nao o. - Brad noi. - Chau a qua met moi vi nhng cuoc cai va thng xuyen va keo dai nay. Sao cha me khong e chau c la chnh chau c ch? Chau khong ngh mnh toi te en vay. Chau ch mong ho e chau c t do thoi. - Chau se lam g neu ieu o xay ra? - Chau khong biet. - Brad noi. - Co the chau se hanh ong nh nhng a khac. Nhng chau se khong lam nhng viec ngu ngoc nh nghien hut hay tham gia cac tro bao lc. Chau biet cha me luon lo lang ve nhng ieu nay va cho rang tat ca tre v thanh nien eu nh vay. Nhng chau khong ngoc en mc o. Sao ho khong the tin chau c ch? Sau ba buoi tro chuyen vi Brad, toi ket luan rang cau be hoan toan bnh thng ve tam ly. Van e ma cau ang oi mat chnh la viec cau thieu thon tnh cam, xuat phat t viec cha me cau a ngng noi vi cau bang ngon ng yeu thng. Trc ay, khi con be, Brad thng nhan c nhng li khen ngi va yeu thng cua cha me va chung a tr thanh nhng ky c tot ep trong long cau be. Nhng gi ay, trong suy ngh cua cau, tat ca a thay oi bi v ieu cau nghe c ch la nhng li noi cam oan. Nhng g cau cam nhan c luc nay la s hat hui. Chiec bnh cha tnh cam yeu thng cua Brad ay tran khi cau con nho va a trong rong khi cau bc sang tuoi v thanh nien. Toi chia se vi Brad nhng suy ngh cua toi ve van e cua cau. Toi giai thch vi cau rang tat ca chung ta eu co mot bnh cha tnh cam yeu thng. Khi chiec bnh o ay tc la khi ta cam thay mnh c nhng ngi quan trong trong cuoc i mnh yeu thng th cuoc song cua ta luon tr nen ti ep. Khi o, ta co the thao luan nhng khac biet cua mnh theo hng tch cc. Nhng khi chiec bnh yeu thng

m S

Cam giac trong rong

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

cua ta trong rong, ngha la khi ta cam thay mnh b hat hui, th viec thao luan nhng khac biet ma khong cai va hay noi xau nhau la ieu rat kho. Toi noi vi Brad rang cha me cua cau cung co bnh cha tnh cam yeu thng cua rieng ho va cung nh cau, gi ay, chiec bnh tnh cam cua ho a can kiet. Toi noi vi Brad: Khi tnh cam trong chiec bnh yeu thng cua cha me chau can i, ho se co nhng li noi hoac hanh ong khong tot oi vi chau. Toi qua quyet vi Brad rang tat ca ieu o co the thay oi c va moi quan he gia cau va cha me co the tch cc nh trc. Toi con khang nh vi Brad rang ba nam tiep theo se la ba nam ep nhat cuoc i cau, va khi cau a vao ai hoc va song xa nha th co the cau se thay nh cha me rat nhieu. Brad ci ap: Chau se thch ieu o!. Toi ha vi Brad se tm cach giup cha me cau hieu c nhng ieu toi a noi vi cau ong thi khch cau bay to tnh yeu cua cau vi cha me, bat ke cam giac te hai ma cau cam thay ve ho luc nay. - Tnh yeu luon la mot la chon ung. - Toi noi. - Va chu ngha rang neu chon no, chau se tm ra cach giai quyet hp ly nhat cho van e cua mnh. Hay nh rang tnh yeu, ch khong phai long cam ghet, la ban ong hanh vi hoa bnh. Brad gat au, mm ci va noi: - Vang!

- Sau sau tuan, tc la khoang thi gian chu dung e noi chuyen vi cha me chau, hai chu chau ta se gap nhau lan na va xem moi viec tien trien the nao. - Toi e ngh. - Vang! Brad tra li va chao tam biet toi.

Nhng ieu toi trao oi vi cha me cua Brad cung la ieu toi muon truyen at en cac ban trong phan con lai cua chng nay. Cung giong nh cac ban, cha me cua Brad la nhng bac cha me rat tan tam. Ho a hoan thanh xuat sac vai tro cua mnh trong suot mi hai nam au i cua con trai mnh. Nhng khi con ho bc vao giai oan tuoi v thanh nien, ho a khong e y en nhng thay oi cua no. Ho cam thay het sc kho khan trong viec gi con thuyen lam cha me cua mnh khong b chm khi va vao nhng tang a xuat hien trong dong chay tam hon tre v thanh nien.

oi x vi tre v thanh nien ung vi tam ly la tuoi

Nhieu bac cha me tiep tuc duy tr phng phap nuoi day con ma ho a ap dung thanh cong trc ay, bat chap viec con cai ho a tr thanh tre v thanh nien. ay la mot sai lam rat nghiem trong bi luc nay, con cai cua ho khong con la tre con na. Chung ang trong thi ky qua o thanh ngi ln. Luc nay, giai ieu quan trong nhat vang len trong suy ngh cua tre chnh la s oc lap va nh hnh c ca tnh cua ban than. Giai ieu nay phai c hoa am vi tat ca nhng thay oi sinh ly, tnh cam va tinh than dien ra ben trong tre. Khi cac bac cha me khong hieu c nhng giai ieu nay, mau thuan nay sinh gia hai the he la ieu khong the khong tranh khoi. Xung ot tat yeu se xay ra khi ca hai khong tm c tieng noi chung. ieu nay thng tac ong tieu cc en i song tinh than, tnh cam cua tre v thanh nien. Ket qua cua nhng cuoc tranh cai nay la khoang cach gia cha me va con cai ngay cang xa. V the, li khuyen ma toi danh cho cac bac phu huynh la hay thay oi cach nhn nhan ve con cai cua ban. Co the khi con nho, con ban cam thay an toan trong tnh yeu thng nong am cua ban nhng gi ay, tam hon chung ang co nhng bien ong ln va chiec bnh yeu thng cua chung ang co nguy c b o v. Co the y nh nuoi day cua ban la tot ep nhng ket qua ma ban thu c lai khong nh mong muon. V the, ban hay thay oi hng i, neu khong, moi chuyen se cang tr nen toi te.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

That may, rat nhieu bac cha me a lam c ieu ma cha me cua Brad a lam nhan ra sai lam va kp thi sa cha. Toi a giai thch vi cha me Brad ve ngon ng yeu thng chnh cua cau be cung nh ieu ma ho a lam c trc ay. Tuy nhien, trong thi gian gan ay, khi Brad bc vao giai oan tuoi v thanh nien, ho a thay nhng li khang nh yeu thng bang nhng li ket toi, thay nhng li chap nhan bang nhng li t choi. Theo o, ho khong ch lam can kiet chiec bnh yeu thng cua Brad ma ho con o ay no bang s oan gian. Sau khi moi viec a c sang to, cha cua Brad noi vi toi: Gi th toi hieu ieu g a xay ra roi. Nhng chung toi phai sa cha nh the nao ay?. Toi that s vui mng trc cau hoi nay cua ong, bi v mot khi a muon hoc hoi th con ngi nhat nh se lam c!

Hay yeu thng va chap nhan con tre

Bc au tien ma toi e ngh vi cha me Brad la hay dap tat ngon la ket toi. Ke tiep, hay to chc mot buoi hop mat gia nh va ci m chia se vi Brad noi long cua mnh. Tren het, toi khuyen ho hay noi vi Brad ve tnh yeu thng ma ho danh cho cau be cung nh viec ho se luon yeu thng chau, bat ke nhng g chau a lam. Tiep theo, toi khuyen cha me cua Brad hay can than trc khi a ra cac ch dan. - Hay e chau biet rang anh ch muon hoc cach lam viec vi chau qua nhng cuoc tro chuyen ci m. Hay noi vi chau rang: Brad! Cha me muon oi x vi con nh mot ngi an ong; ton trong y kien va cam xuc cua con. Nhng e lam c ieu nay oi hoi rat nhieu thi gian va oi luc chung ta se mac phai sai lam trong qua trnh thc hien no. Tuy vay, cha me muon noi vi con rang, cha me ang co gang tr thanh nhng bac cha me tot nhat cua con. Cha me cua Brad a lam theo li khuyen cua toi. Mot thi gian sau, ho a ke vi toi ve cuoc hop gia nh lan o va cho biet no a tao nen mot bc ngoat quan trong trong moi quan he gia ho va Brad. Du khong qua lac quan ve kha nang thay oi cua ho nhng Brad a biet tha th cho nhng sai lam ma ho a pham phai. Toi biet han khong t ban se phan oi rang: Neu khong ch ra nhng hanh vi sai trai cua con em chung ta th lam sao ta day do chung c?. Mot ba me a noi vi toi: Tien s Chapman, co phai ong e ngh chung toi nen e cho con chung toi lam bat ky ieu g ma chung muon?. Toi tra li: D nhien la khong. Tre v thanh nien luon can nhng gii han va cac bac cha me nen at ra cho chung nhng gii han can thiet. Nhng ben canh viec ra lenh, chung ta con co mot cach hay hn e thuc ay tre v thanh nien t nguyen lam viec. Chung ta se thao luan viec nay chi tiet hn Chng 12, khi thao luan ve moi quan he gia tnh yeu va trach nhiem. ieu chung ta noi en ay la lam the nao e gi chiec bnh yeu thng luon tran ay. Nhng li noi coc can, s ket an, tranh cai ro rang khong phai la cach e duy tr tnh cam. Nhng hanh ong nay khong ch tac ong tieu cc en tre v thanh nien ma con pha huy ngon ng yeu thng can ban cua tre. Hau het tre v thanh nien eu vat lon vi y thc ve ca tnh cua ban than. Chung so sanh ban than vi nhng a tre cung trang la ve mat c the, tr oc, va xa hoi. Nhieu tre v thanh nien a ket luan rang chung khong the at ti chuan nh nhng a tre khac. Theo o, chung thng cam thay t ti va luon t trach ban than mnh. Co the noi, ay la giai oan ma con ngi can nhieu li noi yeu thng va khang nh nhat. en ay, toi nh en mot cau tuc ng Do Thai co: Cai chet va s song eu nam sc manh cua chiec li.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Lam cach nao e chap nhan con tre?

Vay chung ta nen noi g vi nhng a con tuoi v thanh nien cua mnh? Toi xin e xuat mot so cach lap ay tam hon cua con ban nh sau:

Li khen ngi Trc tien la hay s dung nhng li khen tang. Li khen phai gan lien vi viec ghi nhan nhng thanh qua ma con ban a at c. Hay chu y en nhng viec lam ung cua tre va tng thng cho tre bang nhng li khen. Co hai yeu to quan trong trong viec a ra li khen oi vi tre v thanh nien. au tien la s chan that. Tre v thanh nien luon tm kiem va ch i tnh trung thc va s chnh trc ngi ln. Ban co the tang boc chung khi chung mi ba tuoi nhng viec lam nay se khong co ket qua khi chung a mi ba tuoi. Neu ban noi vi con ban rang: Con a don dep phong cua mnh rat tot trong khi no khong he lam nh vay th o that s la mot ieu nhao bang oi vi tr thong minh cua tre. ieu nay em en ac iem th hai ma ban can chu y khi khen tre v thanh nien: Hay khen cu the. Nhng li khen chung chung nh: Con a don dep phong cua mnh rat tot thng hiem khi co tac dung. S that th li khen ch co tac dung trong nhng trng hp cu the. Con a loai bo vet o ca phe ra khoi tam tham rat tot; Cam n con v a cho quan ao ban vao thung may giat; ieu o that s co ch khi me giat o sang nay; Cam n con v a cao la tren san vao th bay. Nhn that la gon gang la nhng li khen thng mang lai hieu qua cao oi vi tre v thanh nien. V the, hay tap quan sat va nhan ra nhng viec lam cu the nh vay. Barry, con trai cua Bob, chi trong oi bong chay trng trung hoc. Hom trc, cau be a co mot ngay te hai khi chi bong. Tuy oi cua cau a thua nhng trong tran au o, Barry a co mot cu phat bong hoan hao. Khi Barry tr ve nha, em trai cau bat chuyen: - Cha noi rang o la van au hay nhat ma cha tng xem. - Em ang noi en cai g vay? - Barry hoi. Cha cua Barry bc vao phong. - Cu phat bong cua anh! - Em trai cau tra li.

- ung vay. - Ong noi. - Cha se nh mai van au o. Du oi cua con a thua nhng cha that s an tng vi cu phat bong cua con. o la cu phat bong ngoan muc nhat ma cha tng thay! Con a chi c nh mot cau thu chuyen nghiep, con trai a. Barry i ra vi nu ci hanh phuc. Co the thay, nhng li khen tang cua ngi cha a lam ay chiec bnh yeu thng cua Barry. Ro rang, cha cua Barry a lam chu c nghe thuat khen ngi tre v thanh nien. Ben canh o, ban cung nen chu y en iem th ba khi khen ngi tre: Neu khong the khen ngi ket qua, hay khen ngi no lc. Chang han, khi a con mi ba tuoi cua ban cat co trong vn nha khong sach se, thay v nhn vao phan co cha c don sach, ban hay chu y en cong sc ma no a bo ra. Hay noi vi thang be rang: Nathan, con a tien bo rat nhieu trong viec cat co. Va cha rat vui trc no lc nay cua con!. Khi o, chiec bnh yeu thng cua cau be a c o ay bi cau nhan ra rang cha cau rat yeu thng cau va cong sc cua cau c ghi nhan. Co ngi a hoi toi: Nhng neu chung ta khong ch ra nhng cho co cha c cat th lam sao thang be tien bo c?. Cau tra li cua toi la: Hay i thi gian. Chac chan la sau hai gi cat co, chang ai cam thay khch le khi nhan c li che bai, trach c ca. ieu o ch khien con ban ghet viec cat co hn ma thoi. Khi c tng thng bang nhng li khen, tre se cam thay cong sc va no lc cua mnh a c ghi nhan va tre se co ong lc e hoan thanh no tot hn vao lan sau. Tre v thanh nien can c nghe nhng li khen t cha me. The nhng, ieu ang buon la nhieu phu huynh a qua chu tam en that bai, thieu sot cua tre ma khong thay c nhng hanh ong tch cc, ang khen cua chung. Hau qua la chiec bnh yeu thng cua con ho b trong rong. Vay nen, du ieu g xay ra

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

chang na th hay tiep tuc tm nhng hanh ong tch cc cua tre va trao cho chung nhng li khen ngi, khang nh. Li yeu thng Mot cach quan trong khac e noi nhng li khang nh vi tre v thanh nien la noi nhng li yeu thng. Neu li khen tap trung vao nhng hanh vi tot cua tre th s yeu men lai tap trung vao chnh ban than chung. Cau noi yeu thng cha ng sc manh nhieu nhat chnh la nhng t rat n gian: Cha/me yeu con. Ba t nay luon thch hp va to ro tac dung du co the co luc con cai ban khong muon nghe nhng li o khi co s hien dien cua cac ban cua chung. Thc te, tre v thanh nien khong c lang nghe nhng li noi yeu thng t cha me thng xuyen se trai qua nhng chan thng cam xuc sau sac khi trng thanh. Trong vai nam gan ay, toi thng noi chuyen vi mot so van ong vien chuyen nghiep ve cac van e hon nhan gia nh. Mot lan, mot van ong vien bong bau duc a tam s vi toi: Tien s Chapman a! Toi cha bao gi nghe cha toi noi cau Cha yeu con ca. Toi muon c om lay cha mot lan va noi vi ong ba t thieng lieng o biet bao!. Lan o, toi that s xuc ong khi nhn thay oi mat ngan ngan nc cua anh. Toi biet mnh co the noi vai li yeu thng va om anh ay nhng chac chan chung se khong bao gi thay the c li noi va hanh ong cua ngi cha. Li noi yeu thng cung co the tap trung vao ve be ngoai hoac tnh cach cua tre. Toc cua con hom nay that tuyet co the la tr nen ac biet oi vi mot a tre mi sau tuoi khi no ang phan van khong biet mnh co nhn c hay khong. Con that manh me co the la nhng li lam thay oi tam trang cua mot cau con trai mi lam tuoi ang qua quan tam en nhng nhc iem tren khuon mat mnh. Hay tm nhng ac iem hnh the noi troi cua tre e khen ngi. o la mot cach the hien tnh cam yeu thng rat hieu qua. Nhng li yeu thng co the cung tap trung vao tnh cach cua tre. Cha that hanh phuc khi con manh me nh vay. Co the con cho rang mnh kha nhut nhat nhng cha thay con rat ci m vi moi ngi, ac biet la khi con tro chuyen. Hay noi nhng cau noi tnh cam va co anh hng sau sac en tam hon tre. Chung se mang en cho con ban cam giac co gia tr, c tha nhan va c yeu thng. oi vi mot so bac cha me, viec the hien tnh cam yeu thng thng khong de dang. V the, toi khuyen cac ban nen co mot cuon so tay va ghi vao o nhng cau noi yeu thng ma ban tam ac. Ban cung co the t ngh ra nhng cach boc lo tnh cam rieng va thnh thoang thc hanh chung vi con mnh. Noi nhng li ghi nhan trc mat gia nh Nhng li khen ngi, khang nh va yeu thng thng co y ngha ln hn neu chung c noi khi co s hien dien cua ngi khac. Chang han, mot ngi cha noi ve co con gai mnh nh sau: Moi ngi co thay con gai toi toi nay chi bong tuyet khong? Con be a thc hien hai cu anh rat tuyet vi va giup oi gianh chien thang ay!. Chac chan co con gai khong ch hai long ve tran au ma con hanh phuc hn rat nhieu trc li khen ngi cua cha. ieu nay co y ngha sau sac vi co be hn khi ngi cha ch noi ieu o vi rieng co. Li ghi nhan la mot trong nam ngon ng yeu thng chnh cua tre v thanh nien. No se ti mat tam hon tre va giup tre lay lai c cam giac t tin. Va trong tat ca cac ngon ng yeu thng cua tre v thanh nien, khong g quan trong hn nhng li khang nh t cha me chung.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

Tre v thanh nien noi g?

Hay lang nghe nhng li tam s cua tre v thanh nien e hieu ro hn ve nhu cau tnh cam cua cac em.

Matt, 17 tuoi, thanh vien cua oi o vat: Khi con thang, khong co g quan trong hn la nghe cha noi rang: Con lam tot lam, con trai. Va khi con thua, khong g co ch hn la nghe ong noi: Con a the hien het kha nang cua mnh. Nhat nh lan sau con se thang. Bethany, 13 tuoi: Chau biet me chau yeu chau nhieu lam. Ba a noi vi chau rat nhieu lan ve ieu o. Chau ngh rang cha cung nh vay, du cha chang noi ra ieu o. Ryan, 15 tuoi, song trong khu pho co Chicago: Chau khong co cha, nhng bu lai, chau co tnh yeu cua me. Me a noi vi chau la ba t hao ve chau va luon khuyen khch chau hay t lam ieu g o. Yolanda, 18 tuoi: Vai thang na chau se vao ai hoc. Chau ngh mnh la co gai may man nhat tren i nay. Cha me chau eu yeu thng chau. Trong nhng nam thang kho khan cua tuoi v thanh nien, ho a luon luon khuyen khch chau. Cha chau noi rang: Con luon tuyet vi nhat! va me noi rang: Con co the tr thanh bat c ai ma con muon. Chau ch hy vong la mnh co the giup nhng ngi khac cung nh cach bo me a giup chau. Judith, 14 tuoi: Me chau bo i khi chau 4 tuoi nen chau khong co nhieu ky c ve ba. Sau o, cha chau a ket hon vi mot ngi khac va chau xem ba nh me ruot cua mnh. Khi chau that vong ve ban than, ba a noi vi chau rang ba yeu chau biet bao, va ba ke chau nghe nhng ieu tot ep ve ban than chau ma chau a khong nhan ra. Chau khong the vt qua nhng kho khan nh vay ma khong co ba. Co the thay, oi vi tre v thanh nien, ngon ng tnh yeu cua li ghi nhan luon co y ngha quan trong. Khi cha me thng xuyen noi nhng li nay, chiec bnh yeu thng cua tre se luon ay tran.

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o

m S

h it

g N

n e y u

i d u t S

. o