HNG DN LM BI TP LLQHQT Phn I: Bi 1: Ch th: cc quc gia trong ch yu l M v Lin X.

X. Cc ng minh: cng sn (khi Vacsava) t bn (khi NATO) Lut chi: Cn bng lc lng: hai bn lc lng gn bng nhau khng bn no c th vt ln m m bo thng li ton vn cc bn d chng nhau. Zero sum game: ch c 1 bn c li. Dilema security: M v LX c lc lng ngang bng nhau, khng th bit r lc lng bn kia nh th no. 2 nc ri vo cuc chy ua v trang mt an ninh, bt n, lun trong trng thi lo s. Li ko ng minh. Cc nc th gii th 3 b li ko. Cc yu t ny sinh: Phong tro khng lin kt (thuc th gii th 3) TG th 3: nhng nc mi thnh lp, ginh c c lp m khng thuc t bn cng khng thuc cng sn. Vd: n (trung lp) TQ c tr thnh 1 nc lnh o i chi vi LX v M. Chin tranh lnh: chy ua v trang, mt n nh (nguy c an ninh, xung t trc tip) CMKHKT (ny sinh t chy ua v trang) Bi 2: H thng Vecxai Washington: M, Anh, Php l nhng nc thng li c quyn phn chia th gii 3 quc gia c vai tr quan trng nht trong h thng Vecxai W (t nm 1919 1939)

V-W l h thng khng bnh ng: M, Anh, Php c hng rt nhiu thuc a (thuc a l vn quan trng trong thi k ny) n ni ci nc quc khc nh c, , Nht gn nh khng c thuc a mu thun

Chnh sch dung dng c ca M. Qu trnh chuyn i: H thng: ch th (a cc, M, Anh, Php - c, , Nht) lut chi (A.P.M chi phi quan h quc t th gii, .Y.N thua thit) Yu t thay i:

+ Great depression (1929-1933) M suy thoi kinh t k c A v P sc mnh gim st. + Tuy nhin .Y.N li mnh thm do phi tng cng qun s Hitler tuyn truyn v h thng V-W khng bnh ng nn phi tp trung qun s ginh quyn bnh ng. Mu thun li ch m phn khng thnh cng chia li th gii Yalta Bi 3: Ch th: Quc gia l ch th quan trng, Phi quc gia.

Quc gia: L ch th c thi gian tn ti lu di (ch quyn, th ch) Chi phi cc t chc khc (Cc cty a quc gia khi n quc gia no u phi xin php cng nh tun theo lut ca quc gia ) Nht siu a cng: c nhiu nc mnh nhng trong s c nhng nc mnh hn. M mnh nht, xung quanh M l Nga, TQ, Nht, n , Anh, EU. Ghi ch: Sc mnh quc gia xt trn 2 kha cnh qun s v kinh t. Phi quc gia: LHQ quan trng nht, NGOs

Bi 4: TH1: A xut 1 + B, C ng lut chi mi TH2: A xut 1 + B, C khng ng B,C a ra d xut 2 m phn, li ko ng minh xut 3 TH3: A, B, C mi nc 1 xut m phn li ko ng minh lut chi mi. TH4: B, C xut 1 + A ko ng A a xut 2 m phn li ko ng minh lut chi mi. Bi 5: (xem chi tit blog kha) Bi 6: Ch th quc gia: XV, M, TQ, Nht, A. Ch th phi quc gia: NGO, ICO, ASEAN +1 +1 +1, ng , APEC, TNC. Lut chi: Ko xm lc ch quyn Khu vc thnh vng chung Ko can thip ni b 3 tr ct chnh: kinh t, vn ha, an ninh (din n an ninh Chu TBD) - Kt qu: khu vc n nh v lut chi cht ch cn bng lc lng. Nu TQ tr thnh i trng ca M th khu vc ny s mt n nh. Bin ng lun l im nng. Bi 7: Ch th: 10 nc ASEAN Lut chi: l lut chi ca ASEAN PHN HAI: CH TH TRONG H THNG QHQT Bi 1: Chng minh quc gia dn tc l ch th c vai tr quan trng hn trong so snh vi cc ch th khc trong h thng QHQT hin i. 1. QG-DT c thc lc v tim lc vt tri so vi cc ch th khc trong h thng QHQT hin nay (bao gm ch th ASEAN: AFTA

quc gia v phi quc gia, t cp c nhn n ton cu-LHQ). V d trong so snh v sc mnh kinh t gia QG-DT vi cc TNC, r rng QG-DT c kh nng huy ng s vn t x hi m bt c TNC no cng khng lm oc. 2. QG-DT c kh nng tc ng n hot ng ca tt c cc ch th cn li, thm ch c kh nng chm dt s hot ng ca mt s loi ch th khc, trc ht l cc t chc quc t. Bi 2: Nhng thch thc i vi vai tr nh mt ch th quan trng nht ca mt quc gia-dn tc trong QHQT ng i trong nhng trng hp: a/ Quc gia l mt nc cng nghip pht trin b/ Quc gia l mt nc ang pht trin c/ Quc gia l mt nc tm trung 1/ Nc cng nghip pht trin: - Tranh ginh v th lm b ch th gii - Gnh nng phi gip cc nc nh li ko ng minh - c mng b quyn - Cc vn ton cu nh: nhim mi trng; An ninh(khng b); Bnh dch; Suy thoi kinh t; Ti phm; Tham nhng; Ton cu ha( c li l tiu th sn phm trn th trng ton th gii; c hi l ton cu ha mang n sc mnh cho cc nc tm trung khc c nguy c tr thnh mi da vi cc nc ny) 2/ Nc tm trung - B cc nc ln chn p trong trng thi gi cn bng lc lng - Phi gip cc nc nh nu mun vn ln v th cao hn - Lo s cc nc nh cnh tranh v vt mnh - Cnh tranh v th gia cc nc tm trung mt n nh an ninh khu vc 3/ Cc nc nh - Bt buc phi lien kt vi nhau thnh 1 t chc lm i trng vi cc nc ln - B cc nc ln cnh tranh, chn p v mi mt cc nc nh c xu hng lien minh vi nhau Bi 3: Cho A l mt cng ty xuyn quc gia, phn tch nhng tc ng ca A ln h thng QHQT hin nay Tc ng ca cc TNC i vi cc nc ln khc, vi nhng nc nh khc nhau. - i vi cc nc ln: + Cc TNC thng vn ng chnh ph ca cc nc ny to ra cc chnh sch no bnh trng nh hng ca h trn th trng ton cu lm lng on th trng cc nc ln v gy sc p chnh tr - i vi cc nc nh:

+ V kinh t: TNC thu tm cc tp on, cng ty nh trong nc c quyn trong th trng v y l bc n gin nht v nhanh nht lng on th trng + V chnh tr: C 1 im chung l chnh ph ca cc nc nh u tham nhng, do TNC i vo th trng cc nc ny thng qua hi l, mua chuc cc quan chc trong chnh ph Tuy vy, cc nc nh u cn n cc TNC v: - V kinh t: + To ng lc cnh tranh cho cc cng ty bn a + Tng ngun u t v ngun ngoi t + To vn ha kinh doanh - V chnh tr: Gin tip to n inh chnh tr v cc cng ty kinh doanh u mun lm n tt nn trc ht, chnh tr phi n nh TNC a ra cc o lut cho cc nc nh, cc nc ny khng b chn p bi 1 s nc ln Bi 4: Cc t chc phi chnh ph (NGO) c nhng kh nng j c th tc ng ln h thng QHQT ng i - V kinh t: nh hng khng nhiu v l cc t chc phi li nhun, tr mt vi trng hp c bit nh cc t chc FAO, OPEC - V chnh tr: + Mt s NGO gy ri lon chnh tr cho cc nc nh, c bit l cc t chc lin quan n tn gio + Gy nh hng ln cng lun, s n nh ca th gii + Khi hot ng trong ni a th cc NGO u b qun l bi B Ngoi Giao v n nh hng n chnh tr ca cc nc - nh hng tt: Gip gii quyt nhiu vn th gii, quc t m 1 quc gia khng th t gii quyt c. Ngoi ra, gip cc quc gia d c mu thun vi nhau nhng vn phi lin kt vi nhau. Bi 5: Lin minh Chu u c nhng c im j khc bit so vi nhng ch th quc gia khc? EU c phi l mt ch th nh nc khng? - V ch quyn: EU c ch quyn chung sau khi hip c Schengen c k kt. - V th ch: + C tng th k EU nhng ch mang tnh tng trng, ch c quyn iu hnh m khng c quyn a ra cc quyt nh quan trng + C ngh vin, cc quc gia Chu u u c thnh vin trong ngh vin + Cha c chnh ph, B trng Ngoi Giao, nhng c mt s chc danh m nhn vai tr , nh cao y ph trch v kinh t, thng mi + C lut php, hin php chung v cc quc gia u phi p dng - V chnh sch i ngoi: Cha c chnh sch i ngoi chung v cc nc trong Eu c li ch cha ng nht nhau

- V chnh sch i ni: Cng cha c chnh sch chung v cc nc u c a l, chnh sch, nhng b my nh nc khc nhau. Nhn chung, EU ang trn ng tr thnh 1 ch th quc gia v cha p ng y c cc tiu ch ca 1 ch th quc gia. Phn 3: V quc gia, dn tc 1. A l nc nh, c nhng li ch g A phi bo v trong qu trnh tham gia vo i sng quc t hin nay. Ch quyn quc gia: ch quyn ca bn thn mnh, c gng gi n nh an ninh khu vc m bo an ninh quc gia t trong an ninh khu vc, c gng duy tr nh hng tch cc ca ban thn duy tr an ninh khu vc Kinh t: Cnh tranh vi cc nc nh khc m nhp vo mt th trng ln; chng li s lng on ca cc nc ln, cc cng ty xuyn quc gia Ngoi ra, c th lm theo hng tm hiu v li ch: Kinh t, vn ha, chnh tr, lut php v ngoi giao ca quc gia. 2. A l nc ln, A c gng t c g trong quan h i ngoi Ch quyn quc gia: ch quyn ca ban thn mnh v thuc a, ng minh. An ninh khu vc v th gii: m bo an ninh quc gia, khu vc v th gii; gi an ninh khu vc v kim sot mi yu t c th ny sinh. Kinh t: Kim sot kinh t khu vc, gy nh hng n kinh t th gii. 3. Cho A l mt nc ln, B l mt nc nh. Trong qu trnh quan h vi nhau, gia hai nc thng c nhng mu thun g?

- Khc bit v quyn li : Phm vi , tm nh hng , v th ca A&B trong khu vc ca A ; ca B v trn phm vi ton cu

- Khc bit v ch chnh tr => khc bit v chnh sch i ngoi ca A & B vi mt nhm nc c lin quan ( tm gi l C ) , khc bit v h thng kinh t , gio dc , vn ha , php lut gy tr ngi khng nh trong qu trnh hai nc quan h

- Tranh chp v vn ch quyn quc gia ( trong trng hp A & B l hai quc gia lng ging hoc do nh hng ca chin tranh trong qu kh m c A & B c lin quan ) => c hai bn phi c mt bn trung gian th 3 ( tm gi l C ) lm trng ti trong qu trnh tranh chp , hai bn phi c c s cng nhn ch quyn ca cng ng quc t thng qua mt c quan php lut quc t ti cao ( ta n quc t )
-

Trong trng hp thng c nhng vn g gii quyt?( Lm lun phn trn ri ;) )

4. Cho A, B l 2 nc ln. Trong mi trng quc t gia chng thng xut hin nhng mu thun j? Trong trng hp ny , A v B thng c cch x l no?

Mu thun v quyn li : V l hai nc ln nn A&B u mun cnh tranh v phm vi nh hng ca mnh trn phm vi ton cu . Trong trng hp ny A & B c th tin hnh nhng bin php nhm th hin sc mnh , tim lc quc gia ca hai bn ( chy ua v trang , tin hnh tp trn trung vi cc ng minh thn cn ) ng thi tm kim thm ng minh cc khu vc khc nhm tm kim thm s ng h Mu thun v th trng : th trng y c hiu l th trng va tiu th sn phm ca A&B va l ni A&B khai thc v nhiu mt : ngun lao ng , c s h tng . A hoc B c th tm th trng ni khc hoc tm cc bin php nhm to nh hng buc th trng ca mnh ( tm gi l C ) u tin A hoc B hn Mu thun trc tip v ch quyn quc gia ( nh cu 3 )

5. Cho mt nhm nc ln A, B, C, D, trong A l nc c sc mnh vt tri hn hn. Trong trng hp ny: a. A thng c chnh sch j trong quan h vi B, C, D -

Nu B , C, D l ng minh : A s c 2 hng thc thi chnh sch : Th nht thit lp quan h vi c 3 nc trn c s bnh ng hp tc ha bnh Mt trong 3 nc l i trng ca hai nc cn li : A c th s dng mt nc l i trng ( TH : B >< C &D ) lm con t ch bi trong vic th hin sc mnh vt tri ca mnh v suy gim nh hng ca C+D thng qua vic xc tin hp tc vi B trn cc lnh vc ngoi giao , qun s Thm ch A cng c th dng nh hng ca mnh li ko B chy theo cc ng minh ca mnh (bao gm c cc nc nh) , kt hp gy mu thun gia B v C+D nhm h thp thm v th ca C +D v chin tranh khng ting sng ( chin tranh tm l , cch mng mu ) gy ri ni b trong lng C & D => C+D suy yu ( A cng c th dng C+D chng li B nu mun ) C B, C, D u khng phi l ng minh ca nhau : A s thm d cc ng minh ca 3 nc trn . Dng nh hng t sc mnh vt tri ca mnh li ko , thao tng cc ng minh ca B, C, D nhm to lp v th c tn

b. B s c chnh sch th no i ph vi A -

Lin kt vi C & D nhm suy gim nh hng ca A Vn ng,li ko , thnh lp lin minh vi cc nc i trng ca A kt hp vi C & D cng cc ng minh ca c 3 to ra nhng kh khn v kinh t , chnh tr, vn ha cho A B tm n nhng th trng m A t ch trng to nh hng thng qua cc bin php hp tc , vin tr v nhiu mt nhm gim tm nh hng ca A ( Ch : Trong bi ny phi tnh n c nhng nhm nc nh)

6. A l nc nh, A thng phi chu nhng sc p t bn ngoi no buc phi iu chnh chnh sch i ni?

Gn ging nc ln song l nc nh th lun phi thm d cc nc ln a ra chnh sch i ni m khng lm nh hng n quan h song phng hoc a phng. 7. A l mt nc ln, nhng yu t bn ngoi no tc ng n chnh sch i ni ca A? Cc yu t nh hng n chnh sch i ni : chnh l chnh sch i ngoi Bao gm : vn chnh tr, bin gii, pht trin kinh t, pht trin v giao lu vn ha. VD: vn bin gii : Trung Quc vs VN : vn bin gii buc TQ phi iu chnh chnh sch i ni ph hp vic iu chnh bin gii : vn pht trin kinh t, li th cnh tranh vi VN. VD: mun xut khu nng sn sang Vit Nam phi ra cc chnh sch i ni phn vng sn xut, pht trin.... Tng quan n nhau. Hoc vn xu hng ly khai buc cc nc ln phi suy ngh trc khi tham gia vo mt vn i ngoi v n s nh hng n i ni. ( cng nc ln cng nhiu vn ) Cc vn kinh t quc t : VD: nu th gii ang suy thoi phi quan tm vn tht cht kinh t trong nc. 8. Xu th ton cu ha, khu vc ha hin nay buc cc quc gia phi iu chnh chnh sch i ni th no? Ton cu ha : hin tng trong cc quan h x hi c m rng trn ton th gii, loi tr dn tnh trng khp kn, bit lp gia cc quc gia, a n s chuyn ho ln nhau trong mi trng quc t m mi nc u c nhng v tr nht nh trong qu trnh hnh thnh, xc lp nhng quan h v ng x cng ng, nhng tiu ch v lut l, c ch v trt t cng ng

Khu vc ha : hin tng trong cc quan h x hi c m rng trong phm vi khu vc loi tr dn tnh trng khp kn , bit lp gia cc quc gia , a n s chuyn ha ln nhau trong mi trng khu vc m mi nc u c nhng v tr nht nh trong qu trnh hnh thnh , xc lp nhng quan h v ng x cng ng , nhng tiu ch v lut l , c ch v trt t cng ng .

Chnh sch i ni : ch trng , ng li , bin php thc thi mang tnh quc gia i vi trong nc vo thi im hin ti , di tc ng trc tip ca xu th ton cu ha trong mt mi trng hi nhp ( khng hong kinh t , s tri dy ca ch ngha khng b sau s kin 11-9 , thin tai dch bnh ) cc quc gia u phi cng c chnh sch i ni ton din mi mt nhm ng ph vi nhng bin ng ca tnh hnh th gii . Cc quc gia s phi c nhng chnh sch tp trung vo cc mt kinh t ( chuyn dch c cu kinh t theo hng ph hp , h tr cc doanh nghip trong nc trc s bin ng ca nn kinh t th gii . ) , chnh tr ( cng c , nng cao tm nh hng trong nc ca giai cp cm quyn , to nim tin , nng cao nhn thc trong nhn dn v nhng thay i ca tnh hnh bn ngoi ) , gii quyt nhng vn x hi ( vn lao ng , gio dc , y t ). Bn cnh , c bit ch trng vn an ninh quc phng nhm bo v ch quyn , s ton vn lnh th ca t nc Nhng c im tiu biu ca m hnh lin kt ASEAN SEAN: Kinh t : pht trin hng u.

Nguyn tc c bn: - T nguyn, Khng can thip. Gii quyt vn , ha bnh.

ASEAN l mt h thng cc nc lin minh v kinh t, da trn mt s iu khon lng lo v tinh thn hp tc. Hin chng ra cc nguyn tc ca ASEAN l tn trng c lp, ch quyn, bnh ng, ton vn lnh th v bn sc ca tt c cc quc gia thnh vin ASEAN; gii quyt tranh chp bng cc bin php ha bnh; khng can thip cc cng vic ni b ca nhau; tn trng quyn con ngi v cc quyn t do c bn; tun th cc nguyn tc thng mi a phng 9. Cho A l mt nc ang pht trin ( nc nh), cch x l ti u ca A trong vic gii quyt vn ly khai hin nay l j ? n p Xoa du

Kt hp Ly khai mt phn. Lnh th tuyn b hon ton c lp v kinh t, lnh th

Nguyn nhn: - Xung t tn gio, sc tc c nc ln hu thun.

Gii php:
-

Bp cht t trng nc. m bo n nh chnh tr tuyt i. Kim sot gt gao mi nguy c ( mi ngun ly khai, NGO, phn lnh th mu thun sc tc) VD: Ty Nguyn, Champa c. Xoa du: ng Timor c c hi tch khi Indo.

Phn IV. V NHNG QUY LUT C BN TRONG I SNG CHNH TR QUC T. 1. A l nc ln, B l nc nh. A ang gy sc p ln B trong vn kinh t ( hoc nhn quyn) trong qu trnh hp tc song phng. Quy trnh chuyn ha gia hai mt hp tc- u tranh th hin trong cch x l ca B trong tnh hung ny nh th no? A i vi B: Ha du, u hng v iu kin. u tranh: + Phn i : qua knh Ngoi giao + m phn. + Li ko lin minh + chnh tr. K hp.

Ha du : - Xoa du, nhng b

u hng.

Xy dng vn : Li ch : - u tranh hp tc - u tranh , nhng b.

2. A l 1 nc nh, trong trng thi cn bng lc lng gia

1 nhm nc ln ( bao gm B,C, D, E), A s gp nhng thun li v kh khn j? A: Thun li :

-

B, C, D,E li ko cng c ngun li v kinh t, chnh tr, vn ha. C kh nng v c n nh v kinh t, chnh tr, vn ha. Kh khn:

4 nc B C D E tp trung tn cng . VD: Lin x, Trung Quc. 3,2 nc lin minh tn cng.

3. Nhng iu kin cn v cho mt trng thi cn bng

lc lng ti khu vc ng l j? Ch th: 1 nc ln c kh nng chi phi tt c. Cc nc ln tr ln tng i cn bng v sm?

Cn : C ch a phng, tt c cc nc tham gia, 1 c ch hp tc : ARF ( Asian Rational Forum) APEC , ASEAN. C t nht hai nc ln cn : lc lng M, Trung Quc : siu cng. : Ch th: + L tng 1: M, TQ cn bng lc lng ( 1 nc mnh gn, 1 nc mnh xa)

4. Nhng iu kin cn c 1 nc nh c th thc hin c Chnh sch cn bng quan h vi cc nc ln. i ni : n nh an ninh i ni. V tr a l. Khng qu ph thuc Mnh c mun cn bng hay ko? Ch quan, ni ti. i ngoi : - khng qu ph thuc vo nc ngoi. Cc nc ln tng i cn bng. Khch quan. Bn thn quc gia mun cn bng khng?

Bn thn ngi khc mun cn bng khng? V tr a l? 5. A l mt nc ang pht trin ang tin hnh cng nghip ha, l trnh hi nhp A s thc hin nh th no trong nhm cc i tng sau : a. Nhm cc nc ln. Mt mt ch ng m ca mt mt pht huy th mnh cc ngun lc trong nc nhm to iu kin cho vic thit lp quan h vi cc nc v nhiu mt trn c ha bnh - n nh cng hp tc & pht trin c bit v kinh t nhm tn dng s ng h , vin tr v c s h tng , vt cht k thut , tn dng cc thnh tu vn c ca cc nc ny thc hin bc i tt n u ng thi rt ra c kinh nghim i trc ca cc nc trn a nn kinh t ni chung v nn cng nghip ni ring pht trin vt bc . b. Nhm nc nh Mt mt ch ng thit lp quan h mt mt ku gi hp tc vi cc nc ny nhm pht huy th mnh , hn ch ti a sai lm trong qu trnh thc thi cng nghip ha hin i ha nh cc quc gia k trn tng mc phi .

Tch cc gip v kinh t , nhn lc .cho mt s quc gia nh khc( nu c iu kin ) nhm tranh th s ng h ca cc nc ny

c. T chc khu vc ca cc nc nh cng trong khu vc vi A Mt mt ch ng tch cc , thit lp quan h trn nhiu lnh vc vi cc quc gia l thnh vin ch cht ca t chc ny mt khc ku gi u tu, hp tc , pht huy sc mnh ni lc+ ngoi lc nhm tng bc m phn tr thnh thnh vin ca cc t chc ny. Cam kt & thc hin cc iu kin cn v tham gia cc t chc k trn . Qua c bc khi ng khi bc vo cc sn chi mang tnh khu vc v th gii khc

d. Cc t chc quc t cc khu vc khc. Thng qua cc t chc m mnh ang l thnh vin cng vi cc nc ln ( l thnh vin ch cht trong cc t chc k trn ) pht trin k hoch quan h & hp tc lu di , bn vng vi cc t chc trn nhm xc tin vic hp tc vi cc t chc quc t mang tnh ton cu qua tng bc hi nhp vi th gii e. Lin Hp Quc Xy dng v pht trin quan h vi cc thnh vin ch cht ca Lin Hp Quc nhm tranh th s ng h ng thi xy dng ng li chnh sch ph hp vi ch trng pht trin chung ca Lin Hp Quc . Tch cc ng gp kin , xut tng nhm xy dng v pht trin Lin Hp Quc

f. Cc t chc ti chnh Tin t i mi , chuyn dch c cu nn kinh t , sa i h thng php lut , hon thin b my qun l , cam kt thc hin nhng tha thun chung gia chnh ph ca quc gia vi cc t chc ny nhm to iu kin v bo m cho vic hot ng ca cc t chc ny trong nc cng nh vic gia nhp ca quc gia A vi cc t chc ny => hi nhp dn v kinh t

g. WTO

Thay i m hnh kinh t , chuyn dch c cu ngnh ph hp vi mc tiu pht trin ca quc gia A v ph hp vi yu cu ca WTO .K kt cc hip nh thng mi nhm m bo thc hin cc quy nh ca WTO. Tin hnh cc vng m phn song phng v a phng vi cc bn lin quan nhm to iu kin cho quc gia A tr than thnh vin ca WTO

6. Gii thch th no v vic tn ti cc cuc chin tranh, xung t khu vc trong xu th Ha bnh, n nh pht trin.

V da trn quy lut ngu nhin. Trong xu th chung vn c nhng ci ngu nhin xy ra l chin tranh, xung t. Tranh chp v bin gii gia cc quc gia hnh thnh t lu ( Thi Lan tranh chp vi Cam Pu Chia v vic s hu n Preah Vihear ti khu vc bin gii 2 nc , tranh chp gia Palestine v Israel di Gaza ) S tri dy ca ch ngha khng b sau s kin 11/9/2001 => M pht ng cuc chin chng khng b bng vic pht ng chin tranh cc quc gia b cho l ni n nu ca khng b nh Afghanistan , Iraq nh hng tiu cc ca bin i kh hu => khng hong lng thc => chnh tr , x hi bt n mt s nc ( c bit l nc ang pht trin ) Mu thun sc tc ( Ngi Kurd & ngi Shiite Iraq ) , mu thun tn gio gay gt => Chin tranh sc tc & chin tranh tn gio