Ôn thi Đại Học theo chuyên đề có lời giải chi tiết

1
Dao ng c hc
Phn I. con lc l xo
I. kin thc c bn.
1. Phng trnh dao ng c dng : . ( ) x Acos t e = + hoc .sin( . ). x A t e = +
Trong : + A l bin dao ng.
+e l vn tc gc, n v (rad/s).
+ l pha ban u ( l pha thi im t = 0),n v (rad).
+ x l li dao ng thi im t.
+ ( .t e + ) l pha dao ng ( l pha thi im t).
2. Vn tc trong dao ng iu ho.
'
. .sin( ) v x A t e e = = + ;
'
. . ( . ). v x A cos t e e = = +
3. Gia tc trong dao ng iu ho.
' " 2 2
. . ( . ) . a v x A cos t x e e e = = = + =
Hoc
' " 2 2
. .sin( . ) . a v x A t x e e e = = = + =
4. Cc h thc lin h gia x , v, a:
2 2 2
2 2 2 2
2 2 2 2
; 1; .
.
v x v
A x v A x
A A e e
= + + = =
5. Chu k dao ng:
2. 1
2. . .
m
T
k f
t
t
e
= = =
6. Tn s dao ng :
1 1
. .
2. 2.
k
f
T m
e
t t
= = =
7. Lc trong dao ng iu ho :
+ Lc n hi : . . .sin( . ) .
dh
F k l x k l A t e = A = A +
+ Lc phc hi :
2 2
. . . . . .sin( . ).
ph
F k x m x m A t e e e = = = +
8. Nng lng trong dao ng iu ho : E = E
+ E
t

Trong : + E
=
2 2 2 2
1 1
. . . . . .sin ( . ).
2 2
mv m A t e e = + L ng nng ca vt dao ng
+ E
t
=
2 2 2 2 2 2
1 1 1
. . . . . ( . ) . . . .cos ( . ).
2 2 2
k x k A cos t m A t e e e = + = + L th nng ca vt
dao ng ( Th nng n hi ).

2 2 2
1 1
. . . . .
2 2
d t
E E E m A k A const e = + = = = .
9. Cc loi dao ng : + Dao ng tun hon. + Dao ng iu ho.
+ Dao ng t do. + Dao ng tt dn.
+ Dao ng cng bc. + S t dao ng.
II. Bi tp
Dng 1. Xc nh cc c im trong dao ng iu ho
I.Phng php.
+ Nu u bi cho phng trnh dao ng ca mt vt di dng c bn :
.sin( . ), x A t e = + th ta ch cn a ra cc i lng cn tm nh : A, x, e, ,
+ Nu u bi cho phng trnh dao ng ca mt vt di dng khng c bn th ta phi p dng cc
php bin i lng gic hoc php i bin s ( hoc c hai) a phng trnh v dng c bn ri
tin hnh lm nh trng hp trn.
II. Bi Tp.
Bi 1. Cho cc phng trnh dao ng iu ho nh sau :
a) 5.sin(4. . )
6
x t
t
t = + (cm). b) 5.sin(2. . )
4
x t
t
t = + (cm).
c) 5.sin( . ) x t t = (cm). d) 10. (5. . )
3
x cos t
t
t = + (cm).
Xc nh bin , tn s gc, pha ban u,chu k, tn s, ca cc dao ng iu ho ?
Li Gii
2
a) 5.sin(4. . )
6
x t
t
t = + (cm). 5( ); 4. ( / ); ( );
6
A cm Rad s Rad
t
e t = = =

2. 2. 1 1
0, 5( ); 2( )
4. 0, 5
T s f Hz
T
t t
e t
= = = = = =
b)
5.
5.sin(2. . ) 5.sin(2. . ) 5.sin(2. . ).
4 4 4
x t t t
t t t
t t t t = + = + + = + (cm).
5.
5( ); 2. ( / ); ( )
4
A cm rad s Rad
t
e t = = =
2. 1
1( ); 1( ). T s f Hz
T
t
e
= = = =
c) 5.sin( . )( ) 5.sin( . )( ) x t cm t cm t t t = = +
2.
5( ); ( / ); ( ); 2( ); 0, 5( ). A cm Rad s Rad T s f Hz
t
e t t
t
= = = = = =
d)
5.
10. (5. . ) 10.sin(5. . ) 10.sin(5. . )
3 3 2 6
x cos t cm t cm t cm
t t t t
t t t = + = + + = + .
5. 2. 1
10( ); 5. ( / ); ( ); 0.4( ); 2, 5( )
6 5. 0, 4
A cm Rad s Rad T s f Hz
t t
e t
t
= = = = = = = .
Bi 2. Cho cc chuyn ng c m t bi cc phng trnh sau:
a) 5. ( . ) 1 x cos t t = + (cm) b)
2
2.sin (2. . )
6
x t
t
t = + (cm) c) 3.sin(4. . ) 3. (4. . ) x t cos t t t = + (cm)
Chng minh rng nhng chuyn ng trn u l nhng dao ng iu ho. Xc nh bin , tn s,
pha ban u, v v tr cn bng ca cc dao ng .
Li Gii
a) 5. ( . ) 1 x cos t t = + 1 5. ( . ) 5.sin( . )
2
x cos t t
t
t t = = + .
t x-1 = X. ta c 5.sin( . )
2
X t
t
t = + l mt dao ng iu ho
Vi 5( ); 0, 5( ); ( )
2. 2. 2
A cm f Hz Rad
e t t
t t
= = = = =
VTCB ca dao ng l : 0 1 0 1( ). X x x cm = = =
b)
2
2.sin (2. . ) 1 (4. . ) 1 sin(4. . ) 1 sin(4. . )
6 3 3 2 6
x t cos t t t
t t t t t
t t t t = + = + = + + = +
t X = x-1 sin(4. . )
6
X t
t
t = l mt dao ng iu ho.
Vi
4.
1( ); 2( ); ( )
2. 2. 6
A cm f s Rad
e t t
t t
= = = = =
c) 3.sin(4. . ) 3. (4. . ) 3.2sin(4. ). ( ) 3. 2.sin(4. . )( )
4 4 4
x t cos t t cos x t cm
t t t
t t t t = + = + = +
l mt dao ng iu ho. Vi
4.
3. 2( ); 2( ); ( )
2. 4
A cm f s Rad
t t
t
= = = =
Bi 3. Hai dao ng iu ho cng phng , cng tn s, c cc phng trnh dao ng l:
1
3.sin( . )
4
x t
t
e = (cm) v
2
4.sin( . )
4
x t
t
e = + (cm) . Bin ca dao ng tng hp hai dao ng
trn l:
A. 5 cm. B. 7 cm. C. 1 cm. D. 12 cm.
Bi 4. Hai dao ng cng phng , cng tn s :
1
2 .sin( . )
3
x a t
t
e = + (cm) v
2
.sin( . ) x a t e t = + (cm) . Hy vit phng trnh tng hp ca hai
phng trnh thnh phn trn?
A. . 2.sin( . )
2
x a t
t
e = + (cm). B. . 3.sin( . )
2
x a t
t
e = + (cm).
3
C.
3.
.sin( . )
2 4
a
x t
t
e = + (cm). D.
2.
.sin( . )
4 6
a
x t
t
e = + (cm).
Dng 2. Xc nh Li , vn tc, gia tc, lc phc hi mt
thi im hay ng vi pha cho
I. Phng php.
+ Mun xc nh x, v, a, F
ph
mt thi im hay ng vi pha d cho ta ch cn thay t hay pha cho
vo cc cng thc :
. ( . ) x Acos t e = + hoc .sin( . ) x A t e = + ; . .sin( . ) v A t e e = + hoc . . ( . ) v A cos t e e = +
2
. . ( . ) a A cos t e e = + hoc
2
. .sin( . ) a A t e e = + v .
ph
F k x = .
+ Nu xc nh c li x, ta c th xc nh gia tc, lc phc hi theo biu thc nh sau :
2
. a x e = v
2
. . .
ph
F k x m x e = =
+ Ch : - Khi 0; 0;
ph
v a F o f f f : Vn tc, gia tc, lc phc hi cng chiu vi chiu dng trc
to .
- Khi 0; 0; 0
ph
v a F p p p : Vn tc , gia tc, lc phc hi ngc chiu vi chiu dng
trc to .
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt cht im c khi lng m = 100g dao ng iu ho theo phng trnh :
5.sin(2. . )
6
x t
t
t = + (cm) . Ly
2
10. t ~ Xc nh li , vn tc, gia tc, lc phc hi trong cc trng
hp sau :
a) thi im t = 5(s).
b) Khi pha dao ng l 120
0
.
Li Gii
T phng trnh 5.sin(2. . )
6
x t
t
t = + (cm) 5( ); 2. ( / ) A cm Rad s e t = =
Vy
2 2
. 0,1.4. 4( / ). k m N m e t = = ~
Ta c
'
. . ( . ) 5.2. . (2. . ) 10. . (2. . )
6 6
v x A cos t cos t cos t
t t
e e t t t t = = + = + = +
a) Thay t= 5(s) vo phng trnh ca x, v ta c :
5.sin(2. .5 ) 5.sin( ) 2, 5( ).
6 6
x cm
t t
t = + = =

3
10. . (2. .5 ) 10. . ( ) 10. . 5. 30
6 6 2
v cos cos
t t
t t t t = + = = = (cm/s).

2 2
2 2
. 4. .2, 5 100( ) 1( )
cm m
a x
s s
e t = = = = .
Du chng t gia tc ngc chiu vi chiu dng trc to .

2
. 4.2, 5.10 0,1( ).
ph
F k x N
= = =
Du chng t Lc phc hi ngc chiu vi chiu dng trc to .
b) Khi pha dao ng l 120
0
thay vo ta c :
- Li :
0
5.sin120 2, 5. 3 x = = (cm).
- Vn tc :
0
10. . 120 5. v cos t t = = (cm/s).
- Gia tc :
2 2
. 4. .2, 5. 3 3 a x e t = = = (cm/s
2
).
- Lc phc hi : . 4.2, 5. 3 0,1. 3
ph
F k x = = = (N).
Bi 2. To ca mt vt bin thin theo thi gian theo nh lut : 4. (4. . ) x cos t t = (cm). Tnh tn s
dao ng , li v vn tc ca vt sau khi n bt u dao ng c 5 (s).
Li Gii
T phng trnh 4. (4. . ) x cos t t = (cm)
4
Ta c : 4 ; 4. ( / ) 2( )
2.
A cm Rad s f Hz
e
e t
t
= = = = .
- Li ca vt sau khi dao ng c 5(s) l : 4. (4. .5) 4 x cos t = = (cm).
- Vn tc ca vt sau khi dao ng c 5(s) l :
'
4. .4.sin(4. .5) 0 v x t t = = =
Bi 3. Phng trnh ca mt vt dao ng iu ho c dng : 6.sin(100. . ) x t t t = + .
Cc n v c s dng l centimet v giy.
a) Xc nh bin , tn s, vn tc gc, chu k ca dao ng.
b) Tnh li v vn tc ca dao ng khi pha dao ng l -30
0
.
Bi 4. Mt vt dao ng iu ho theo phng trnh : 4.sin(10. . )
4
x t
t
t = + (cm).
a) Tm chiu di ca qu o, chu k, tn s.
b) Vo thi im t = 0 , vt ang u v ang di chuyn theo chiu no? Vn tc bng bao nhiu?

Dng 3. Ct ghp l xo
I. Phng php.
Bi ton : Mt l xo c chiu di t nhin l
0
, cng l k
0
, c ct ra thnh hai l xo c chiu di v
cng tng ng l : l
1
, k
1
v l
2
, k
2
. Ghp hai l xo vi nhau. Tm cng ca h l xo c
ghp.
Li gii :
+ Trng hp 1 : Ghp ni tip hai l xo (l
1
, k
1
) v ( l
2
,k
2
).

1 2
1 2
dh dh
F F F
l l l
= =
A = A + A
Ta c
1 1 1 2 2 2
. ; . ; .
dh dh
F k l F k l F k l = A = A = A .
1 2
1 2
1 2
; ; .
dh dh
F F F
l l l
k k k
A = A = A = Vy ta c :
1 2
1 2 1 2
1 1 1
dh dh
F F F
k k k k k k
= + = + (1)
+ Trng hp 2 : Ghp song song hai l xo (l
1
, k
1
) v ( l
2
,k
2
).

1 2
1 2
dh dh
F F F
l l l
= +
A = A = A

1 1 2 2 1 2
. . . k l k l k l k k k A = A + A = + (2)
Ch : cng ca vt n hi c xc nh theo biu thc : .
S
k E
l
= (3)
Trong : + E l sut Yng, n v : Pa,
2 2
;1 1
N N
Pa
m m
= .
+ S l tit din ngang ca vt n hi, n v : m
2
.
+ l l chiu di ban u ca vt n hi, n v : m.
T (3) ta c : k
0
.l
0
= k
1
.l
1
= k
2
.l
2
= Const = E.S.
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt vt khi lng m treo vo l xo c cng k
1
= 30(N/m) th dao ng vi chu k T
1
= 0,4(s)
.Nu mc vt m trn vo l xo c cng k
2
= 60(N/m) th n dao ng vi chu k T
2
= 0,3(s). Tm chu
k dao ng ca m khi mc m vo h l xo trong hai trng hp:
a) Hai l xo mc ni tip. b) Hai l xo mc song song.
Bi 2. Hai l xo L
1
,L
2
c cng chiu di t nhin. khi treo mt vt c khi lng m=200g bng l xo L
1

th n dao ng vi chu k T
1
= 0,3(s); khi treo vt m bng l xo L
2
th n dao ng vi chu k
T
2
=0,4(s).
1.Ni hai l xo trn vi nhau thnh mt l xo di gp i ri treo vt m trn vo th vt m s dao ng
vi chu k bao nhiu? Mun chu k dao ng ca vt
'
1 2
1
( )
2
T T T = + th phi tng hay gim khi lng
m bao nhiu?
2. Ni hai l xo vi nhau bng c hai u c mt l xo c cng di ri treo vt m trn th chu
k dao ng l bng bao nhiu? Mun chu k dao ng ca vt l 0,3(s) th phi tng hay gim khi
lng vt m bao nhiu?
Bi 3. Mt l xo OA=l
0
=40cm, cng k
0
= 100(N/m). M l mt im treo trn l xo vi OM = l
0
/4.
1. Treo vo u A mt vt c khi lng m = 1kg lm n dn ra, cc im A v M n v tr A
v M

.Tnh OA
v OM
.Ly g = 10 (m/s
2
).
2. Ct l xo ti M thnh hai l xo . Tnh cng tng ng ca mi on l xo.
k
m

m
k
1
,l
1

k
2
,l
2

5
3. Cn phi treo vt m cu 1 vo im no n dao ng vi chu k T =
. 2
10
t
s.
Bi 4. Khi gn qu nng m
1
vo l xo , n dao ng vi chu k T
1
= 1,2s. Khi gn qu nng m
2
vo l xo ,
n dao ng vi chu k T
2
= 1,6s. Hi sau khi gn ng thi c hai vt nng m
1
v m
2
vo l xo th chng
dao ng vi chu k bng bao nhiu?

Dng 4. vit phng trnh dao ng iu ho
I. Phng php.
Phng trnh dao ng c dng : . ( . ) x Acos t e = + hoc .sin( . ) x A t e = + .
1. Tm bin dao ng A: Da vo mt trong cc biu thc sau:
+
2
2 2 2 2 2
2
1
. ; . ; . . . ; . . ;
2
max max max
v
v A a A F m A k A E k A A x e e e
e
= = = = = = + (1)
+ Nu bit chiu di ca qu o l l th
2
l
A = .
+ Nu bit qung ng i c trong mt chu k l s th
4
s
A = .
Ch : A > 0.
2. Tm vn tc gc e : Da vo mt trong cc biu thc sau :
+
2.
2. .
k
f
T m
t
e t = = = .
+ T (1) ta cng c th tm c e nu bit cc i lng cn li.
Ch : -Trong thi gian t vt thc hin n dao ng, chu k ca dao ng l :
t
T
n
=
- e > 0 ; n v : Rad/s
3. Tm pha ban u : Da vo iu kin ban u ( t = 0 ).
Gi tr ca pha ban u ( ) phi tho mn 2 phng trnh :
0
0
.sin
. .
x A
v A cos
e
=
=

Ch : Mt s trng hp c bit :
+ Vt qua VTCB : x
0
= 0.
+ Vt v tr bin : x
0
= +A hoc x
0
= - A.
+ Bung tay ( th nh ), khng vn tc ban u : v
0
= 0.
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt con lc l xo dao ng vi bin A = 5cm, chu k T = 0,5s. Vit phng trnh dao ng
ca con lc trong cc trng hp:
a) t = 0 , vt qua VTCB theo chiu dng.
b) t = 0 , vt cch VTCB 5cm, theo chiu dng.
c) t = 0 , vt cch VTCB 2,5cm, ang chuyn ng theo chiu dng.
Li Gii
Phng trnh dao ng c dng : .sin( . ) x A t e = + .
Phng trnh vn tc c dng :
'
. . ( . ) v x A cos t e e = = + .
Vn tc gc :
2. 2.
4 ( / )
0, 5
Rad s
T
t t
e t = = = .
a) t = 0 ;
0
0
.sin
. .
x A
v A cos
e
=
=

0
0 5.sin
5.4. . 0 v cos
t
=
= f
0 = . Vy 5.sin(4. . ) x t t = (cm).
b) t = 0 ;
0
0
.sin
. .
x A
v A cos
e
=
=

0
5 5.sin
5.4. . 0 v cos
t
=
= f
( )
2
rad
t
= .
Vy 5.sin(4. . )
2
x t
t
t = + (cm).
6
c) t = 0 ;
0
0
.sin
. .
x A
v A cos
e
=
=

0
2, 5 5.sin
5.4. . 0 v cos
t
=
= f
( )
6
rad
t
= .
Vy 5.sin(4. . )
6
x t
t
t = + (cm).
Bi 2. Mt con lc l xo dao ng vi chu k T = 1(s). Lc t = 2,5(s), vt qua v tr c li 5. 2 x =
(cm) vi vn tc 10. . 2 v t = (cm/s). Vit phng trnh dao ng ca con lc.
Li Gii
Phng trnh vn tc c dng :
'
. . ( . ) v x A cos t e e = = + .
Vn tc gc :
2. 2.
2 ( / )
1
Rad s
T
t t
e t = = = .
ADCT :
2
2 2
2
v
A x
e
= +
2 2
2 2
2 2
( 10. . 2)
( 5. 2)
(2. )
v
A x
t
e t
= + = + = 10 (cm).
iu kin ban u : t = 2,5(s) ;
.sin
. .
x A
v A cos
e
=
=

5. 2 .sin
10. . 2 .2. .
A
A cos
t t
=
=

tan 1 = ( )
4
rad
t
= . Vy 10.sin(2. . )
4
x t
t
t = + (cm).
Bi 3. Mt vt c khi lng m = 100g c treo vo u di ca mt l xo c cng k = 100(N/m).
u trn ca l xo gn vo mt im c nh. Ban u vt c gi sao cho l xo khng b bin dng.
Bung tay khng vn tc ban u cho vt dao ng. Vit phng trnh da ng ca vt. Ly g = 10
(m/s
2
);
2
10 t ~ .
Li Gii
100
10.
0,1
k
m
e t = = = (Rad/s).
Ti VTCB l xo dn ra mt on l :
2
. 0,1.10
10 ( ) 1 1
100
m g
l m cm A l cm
k

A = = = = = A = .
iu kin ban u t = 0 , gi l xo sao cho n khng bin dng tc x
0
= - l A . Ta c
t = 0 ;
0
0
1 .sin
. . 0
x l A
v A cos

e
= A = =
= f
( )
2
rad
t
= . Vy sin(10. . )
2
x t
t
t = (cm).
Bi 4. Mt vt dao ng iu ho dc theo trc Ox. Lc vt qua v tr c li 2 x = (cm) th c vn
tc . 2 v t = (cm/s) v gia tc
2
2. a t = (cm/s
2
). Chn gc to v tr trn. Vit phng trnh dao
ng ca vt di dng hm s cosin.
Li Gii
Phng trnh c dng : x = A.cos( .t e + ).
Phng trnh vn tc : v = - A. .sin( . ) t e e + .
Phng trnh gia tc : a= - A.
2
. ( . ) cos t e e + .
Khi t = 0 ; thay cc gi tr x, v, a vo 3 phng trnh ta c :
2 2
2 . ; . 2 . .sin ; . 2 . x Acos v A a Acos t e t e = = = = = = .
Ly a chia cho x ta c : ( / ) rad s e t = .
Ly v chia cho a ta c :
3.
tan 1 ( )
4
rad
t
= = (v cos < 0 )
2 A cm = . Vy :
3.
2.sin( . )
4
x t
t
t = + (cm).
Bi 5. Mt con lc l xo l tng t nm ngang, t VTCB ko l xo dn 6 cm . Lc t = 0 bung nh ,
sau
5
12
s u tin , vt i c qung ng 21 cm. Phng trnh dao ng ca vt l :
7
A. 6.sin(20. . )
2
x t
t
t = + (cm) B. 6.sin(20. . )
2
x t
t
t = (cm)
C. 6.sin(4. . )
2
x t
t
t = + (cm) D. 6.sin(40. . )
2
x t
t
t = + (cm)

Bi 6. Mt con lc l xo treo thng ng gm mt vt m = 100g, l xo c cng k = 100(N/m). Ko
vt ra khi VTCB mt on x= 2cm v truyn vn tc 62,8. 3 v = (cm/s) theo phng l xo .Chn t =
0 lc vt bt u dao ng ( ly
2
2
10; 10
m
g
s
t ~ = ) th phng trnh dao ng ca vt l:
A. 4.sin(10. . )
3
x t
t
t = + (cm) B. 4.sin(10. . )
6
x t
t
t = + (cm)
C.
5.
4.sin(10. . )
6
x t
t
t = + (cm) D. 4.sin(10. . )
3
x t
t
t = (cm)
Bi 7. Mt qu cu khi lng m = 100g treo vo l xo c chiu di t nhin
l
0
= 20cm, cng k = 25 (N/m).
a) Tnh chiu di ca l xo to v tr cn bng. Ly g = 10 (m/s
2
).
b) Ko qu cu xung di, cch v tr cn bng mt on 6cm ri bung nh ra cho n dao ng.
Tm chu k dao ng, tn s . Ly
2
10 t ~ .
c) Vit phng trnh dao ng ca qu cu chn gc thi gian l lc bung vt; gc to ti v tr
cn bng, chiu dng hng xung.
Bi 8. Mt qu cu khi lng m = 500g c treo vo l xo c chiu di t nhin l
0
= 40cm.
a) Tm chiu di ca l xo ti v tr cn bng, bit rng l xo trn khi treo vt m
0
= 100g, l
xo dn thm 1cm. Ly g = 10 (m/s
2
). Tnh cng ca l xo.
b) Ko qu cu xung di cch v tr cn bng 8cm ri bung nh cho dao ng. Vit
phng trnh dao ng (Chn gc thi gian l lc th vt, chiu dng hng xung).
Bi 9. Vt c khi lng m treo vo l xo c cng k = 5000(N/m). Ko vt ra khi v tr cn bng
mt on 3cm ri truyn vn tc 200cm/s theo phng thng ng th vt dao ng vi chu k
25
T s
t
= .
a) Tnh khi lng m ca vt.
b) Vit phng trnh chuyn ng ca vt . Chn gc thi gian l lc vt qua v tr c li x = -
2,5cm theo chiu dng.
Bi 10: Cho con lc l xo dao ng iu ho theo phng thng ng vt nng c khi lng m = 400g,
l xo c cng k, c nng ton phn E = 25mJ. Ti thi im t = 0, ko vt xung di VTCB l xo
dn 2,6cm ng thi truyn cho vt vn tc 25cm/s hng ln ngc chiu dng Ox (g = 10m/s
2
). Vit
phng trnh dao ng?

Dng 5. chng minh mt vt dao ng iu ho
I. Phng php.
1. Phng php ng lc hc.
+ Chn HQC sao cho vic gii bi ton l n gin nht.( Thng chn l TT Ox, O trng vi VTCB
ca vt, chiu dng trng vi chiu chuyn ng).
+ Xt vt VTCB :
1 2
0 ... 0 hl
n
F F F F = + + + =
ur uur uur uur

chiu ln HQC thu c phng trinh v hng:

1 2 3
... 0
n
F F F F + = (1)
+ Xt vt thi im t, c li l x : p dng nh lut 2 Newton, ta c:

1 2
. ... .
hl n
F ma F F F ma = + + + =
uur r uur uur uur r

chiu ln HQC thu c phng trinh v hng:

1 2
... .
n
F F F ma = (2)
Thay (1) vo (2) ta c dng :
" 2
. 0 x x e + = . Phng trnh ny c nghim dng:
. ( . ) x Acos t e = + hoc .sin( . ) x A t e = + t dao ng iu ho, vi tn s gc l e .

2. Phng php nng lng.
m
8
+ Chn mt phng lm mc tnh th nng, sao cho vic gii bi ton l n gin nht.
+ C nng ca vt dao ng l : E = E
+ E
t

2 2 2
1 1 1
. . . . . .
2 2 2
k A mv k x = + (3)
+ Ly o hm hai v theo thi gian t , ta c :
' ' ' '
1 1
0 . .2. . . .2. . 0 . . . .
2 2
m v v k x x mv v k x x = + = + .
Mt khc ta c : x
= v ; v
= a = x
, thay ln ta c : 0 = m.v.a + k.x.v

" "
0 . . . 0
k
m x k x x x
m
= + + = . t
2
k
m
e = . Vy ta c :
" 2
. 0 x x e + =
Phng trnh ny c nghim dng: . ( . ) x Acos t e = + hoc .sin( . ) x A t e = +
Vt dao ng iu ho, vi tn s gc l e. pcm.
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt l xo c khi lng nh khng ng k, c treo vo mt im c nh O c di t nhin
l OA = l
0
. Treo mt vt m
1
= 100g vo l xo th di l xo l OB = l
1
= 31cm. Treo thm vt m
2
= 100g
vo th di ca n l
OC = l
2
=32cm.
1. Xc nh cng k v di t nhin l
0
.
2. B vt m
2
i ri nng vt m
1
ln sao cho l xo trng thi t nhin l
0
, sau th cho h chuyn ng t
do. Chng minh vt m
1
dao ng iu ho. Tnh chu k v vit phng trnh dao ng . B qua sc cn
ca khng kh.
3. Tnh vn tc ca m
1
khi n

nm cch A 1,2 cm. Ly g=10(m/s
2
).
Bi 2. Mt vt khi lng m = 250g treo vo l xo c cng k = 25 (N/m) v t trn mt phng
nghing mt gc = 30
0
so vi phng ngang.
a. Tnh chiu di ca l xo ti VTCB. Bit chiu di t
nhin ca l xo l 25cm. Ly g=10(m/s
2
).
b. Ko vt xung di mt on l x
0
= 4cm ri th ra cho vt dao
ng. Chng minh vt dao ng iu ho. B qua mi ma st.Vit
phng trnh dao ng.

Bi 3. Mt l xo c cng k = 80(N/m) c t thng ng, pha trn c vt khi lng m = 400g. L
xo lun gi thng ng.
a) Tnh bin dng ca l xo khi vt cn bng. Ly g = 10(m/s
2
).
b) T v tr cn bng n vt m xung mt on x
0
= 2cm ri bung nh. Chng minh
vt m dao ng iu ho. Tnh chu k dao ng. Vit phng trnh dao ng ca
vt m.
c) Tnh lc tc dng cc i v cc tiu m l xo nn ln sn.

Bi 4. Mt vt nng c khi lng m = 200g c gn trn l xo c cng
k = 100(N/m), chiu di t nhin l
0
= 12cm,theo s nh hnh v. Khi vt cn bng , l xo di 11cm. B
qua mi ma st, ly g = 10(m/s
2
).
1.Tnh gc .
2.Chn trc to song song vi ng dc v c gc to
O trng vi VTCB ca vt. Ko vt ri khi VTCB n v tr
c li x = +4,5cm ri th nh cho vt dao ng.

a) Chng minh vt dao ng iu ho v vit phng trnh dao ng ca vt, chn gc thi gian l lc th
vt.
b) Tnh chiu di ln nht v nh nht ca l xo khi vt dao ng.
Bi 5. Cho h dao ng nh hnh v, chiu di t nhien ca l xo l l
0
, sau
khi gn m vo u cn li th chiu di ca l xo l l
1
. T v tr cn bng n m
xung sao cho l xo c chiu di l
2
, ri th nh. B qua mi ma st.
a) Chng minh vt m dao ng iu ho. Vit phng trnh dao ng.
b) p dng bng s: l
0
= 20cm; l
1
=18cm; l
2
=15cm; g=10m/s
2
; =30
0
.

Dng 6. tm chiu di ca l xo trong qu trnh dao ng.
Nng lng trong dao ng iu ho
I. Phng php.
1. Chiu di:
+ Nu con lc l xo t nm ngang : l
max
= l
0
+ A; l
min
= l
0
- A.
+ Nu con lc l xo t thng ng :
0 max
l l l A = + A + ;
min 0
l l l A = + A .
2. Nng lng :
9
+ ng nng ca vt trong dao ng iu ho

2 2 2 2
1 1
. . . . . . ( . )
2 2
d
E mv m A cos t e e = = + hoc
2 2 2 2
1 1
. . . . . .sin ( . )
2 2
d
E mv m A t e e = = +
+ Th nng ca vt trong dao ng iu ho :

2 2 2 2
1 1
. . . . . .sin ( . )
2 2
t
E k x m A t e e = = + hoc
2 2 2 2
1 1
. . . . . . ( . )
2 2
t
E k x m A cos t e e = = +
+ C nng ca vt trong dao ng iu ho:
2 2 2
1 1
. . . . .
2 2
d t
E E E k A m A Const e = + = = = .
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt vt khi lng m = 500g treo vo l xo th dao ng vi tn s f= 4(Hz).
a) Tm cng ca l xo, ly
2
10. t ~
b) Bit l xo c chiu di t nhin l
0
= 20cm v dao ng vi bin 4cm. Tnh chiu di nh nht v
ln nht ca l xo trong qu trnh dao ng. Ly g = 10(m/s
2
).
c) Thay vt m bng m
= 750g th h dao ng vi tn s bao nhiu?

Bi 2. Mt qu cu khi lng m =1 kg treo vo mt l xo c cng
k = 400(N/m). Qu cu dao ng iu ho vi c nng E = 0,5(J) ( theo phng thng ng ).
a) Tnh chu k v bin ca dao ng.
b) Tnh chiu di cc tiu v cc i ca l xo trong qu trnh dao ng. Bit l
0
= 30cm.
c. Tnh vn tc ca qu cu thi im m chiu di ca l xo l 35cm. Ly g=10(m/s
2
).
Bi 3. Mt qu cu khi lng m = 500g gn vo mt l xo dao ng iu ho vi bin 4cm. cng
ca l xo l 100(N/m).
a) Tnh c nng ca qu cu dao ng.
b) Tm li v vn tc ca qu cu ti mt im, bit rng ni , ng nng ca qu cu bng th
nng.
c) Tnh vn tc cc i ca qu cu.
Bi 4. Mt vt c khi lng m = 500g treo vo mt l xo c cng k = 50(N/m). Ngi ta ko vt ra
khi v tr cn bng mt on 2(cm) ri truyn cho n mt vn tc ban u v
0
= 20(cm/s) dc theo
phng ca l xo.
a) Tnh nng lng dao ng.
b) Tnh bin dao ng.
c) Vn tc ln nht m vt c c trong qu trnh dao ng.
Bi 5. Mt con lc l xo c khi lng m = 50g dao ng iu ho theo phng trnh :
10.sin(10. . )
2
x t
t
t = + (cm) .
a) Tm bin , tn s gc, tn s, pha ban u ca dao ng.
b) Tm nng lng v cng ca l xo.
Bi 6. Mt con lc l xo dao ng iu ho bit vt c khi lng m = 200g, tn s f = 2Hz. Ly
2
10 t ~ , thi im t
1
vt c li x
1
= 4cm, th nng ca con lc thi im t
2
sau thi im t
1
1,25s l :
A. 256mJ B. 2,56mJ C. 25,6mJ D. 0,256mJ

Dng 7. bi ton v lc
I. Phng php.
Bi ton: Tm lc tc dng ln nht, nh nht vo im treo hay nn ln sn...
Hng dn:
+ Bc 1: Xem lc cn tm l lc g? V d hnh bn :
dh
F
uuur

+ Bc 2: Xt vt thi im t, vt c li x, p dng nh lut
2 Newton dng v hng, ri rt ra lc cn tm.
"
. . . .
dh dh
ma P F F P ma m g m x = = = (1)
+ Bc 3: Thay
" 2
. x x e = vo (1) ri bin lun lc cn tm theo
li x. Ta c
2
. . .
dh
F m g m x e = + .
*
2
( ) . . .
dh
F Max m g m A e = + khi x = +A (m)
* Mun tm gi tr nh nht ca F
h
ta phi so snh
l A ( bin dng ca l xo ti v tr cn bng) v A (bin dao ng)
O(VTCB)
x(+)
P
ur

dh
F
uuur
A
10
- Nu l A < A
2
( ) . . .
dh
F Min m g m l e = A khi x l = A .
- Nu l A > A
2
( ) . . .
dh
F Min m g m A e = khi x = -A.
II. Bi Tp.
Bi 1. Treo mt vt nng c khi lng m = 100g vo u mt l xo c cng k = 20 (N/m). u trn
ca l xo c gi c nh. Ly g = 10(m/s
2
).
a) Tm dn ca l xo khi vt VTCB.
b) Nng vt n v tr l xo khng b nin dng ri th nh cho vt dao ng. B qua mi ma st.
Chng t vt m dao ng iu ho. Vit phng trnh dao ng ca vt. Chon gc thi gian l lc
th.
c) Tm gi tr ln nht v nh nht ca lc phc hi v lc n hi ca l xo.
Bi 2. Mt l xo c treo thng ng, u trn ca l xo c gi c nh, u di ca l xo treo mt
vt m = 100g. L xo c cng k = 25(N/m). Ko vt ra khi VTCB theo phng thng ng v hng
xung di mt on 2cm ri truyn cho n mt vn tc
0
10. . 3 v t = (cm/s) hng ln. Chn gc thi
gian l lc truyn vn tc cho vt, gc to l VTCB, chiu dng hng xung. Ly g = 10(m/s
2
).
2
10 t ~ .
a) Vit phng trnh dao ng.
b) Xc nh thi im m vt qua v tr l xo dn 2cm ln u tin.
c) Tm ln lc phc hi nh cu b.
Bi 3. Cho mt con lc l xo c b tr nh hnh v. L xo c cng
k=200(N/m); vt c khi lng m = 500g.
1) T v tr cn bng n vt m xung mt on x
0
= 2,5cm theo phng thng ng
ri th nh cho vt dao ng.
a) Lp phng trnh dao ng.
b) Tnh lc tc dng ln nht v nh nht m l xo nn ln mt gi .
2) t ln m mt gia trng m
0
= 100g. T VTCB n h xung mt on x
0
ri th
nh.
a) Tnh p lc ca m
0
ln m khi l xo khng bin dng.
b) m
0
nm yn trn m th bin dao ng phi tho mn iu kin g? Suy ra gi tr ca x
0
. Ly
g =10(m/s
2
).
Bi 4. Mt l xo c cng k = 40(N/m) c t thng ng , pha trn c vt khi lng m = 400g.
L xo lun gi thng ng.
a) Tnh bin dng ca l xo khi vt cn bng. Ly g = 10 (m/s
2
).
b) T VTCB n xung di mt on x
0
= 2cm ri bung nh. Chng t vt m dao ng iu ho.
Tnh chu k dao ng.
c) Tnh lc tc dng ln nht v nh nht m l xo nn ln sn.
Bi 5. Mt l xo k = 100(N/m) pha trn c gn vt khi lng m = 100g. Mt vt khi lng m
0
= 400g
ri t do t cao h = 50cm xung a. Sau va chm chng dnh vo nhau v dao ng iu ho. Hy tnh :
a) Nng lng dao ng.
b) Chu k dao ng.
c) Bin dao ng.
d) Lc nn ln nht ca l xo ln sn. Ly g = 10 (m/s
2
).

Dng 8 xc nh thi im ca vt trong qu trnh dao ng
I. Phng php.
Bi ton 1: Xc nh thi im vt i qua v tr cho trc trn qu o.
Hng dn: Gi s phng trnh dao ng ca vt c dng:
.sin( . ) x A t e = + , trong A, , e bit. Thi im vt i qua v tr c li x
0
c xc nh nh
sau:
0
0
.sin( . ) sin( . )
x
x A t x t
A
e e = + = + = . t
0
sin
x
A
| = ( . ) sin sin t e | + =
h
m
m
k
m
0

m
11
Vi ;
2 2
t t
|
(
e
(

.
*) Nu vt i qua v tr c li x
0
theo chiu dng th :
. . ( . ) v A cos t e e = + > 0 . Vy thi im vt i qua v tr c li x
0
c xc nh :

.2
. .2 .
k
t k t k T
| t |
e | t
e e e

+ = + = + = +
(Vi iu kin t > 0; k l s nguyn, T l chu k dao ng).
*) Nu vt i qua v tr c li x
0
theo chiu m th : . . ( . ) v A cos t e e = + < 0 . Vy thi
im vt i qua v tr c li x
0
c xc nh :

.2
. .2 .
k
t k t k T
t | t t |
e t | t
e e e

+ = + = + = +
(Vi iu kin t > 0; k l s nguyn, T l chu k dao ng).
Ch : Tu theo iu kin c th ca u bi m ly k sao cho ph hp.
Bi ton 2: Xc nh khong thi gian ngn nht vt i t v tr c li x
1
n v tr c li x
2
.
Hng dn:
+ Cch 1: Khi chn thi im ban u t = 0 khng phi l thi im vt v tr c li x
1
th
khong thi gian t cn tnh c xc nh t h thc t = t
2
- t
1
, trong t
1
, t
2
c xc nh t h thc :
1
1 1 1
.sin( . ) sin( . )
x
x A t t
A
e e = + + =
1
... t =
2
2 2 2
.sin( . ) sin( . )
x
x A t t
A
e e = + + =
2
... t =
+ Cch 2: Khi chn thi im ban u t = 0 l thi im vt v tr c li x
1
v chuyn
ng theo chiu t x
1
n x
2
th khong thi gian cn xc nh c xc nh t phng trnh sau :
2
2
.sin( . ) sin( . )
x
x A t x t
A
e e = + = + = ... t =
+ Cch 3: Da vo mi lin h gia chuyn ng trn u v dao ng iu ho. Khong thi
gian c xc nh theo biu thc :
t
o
e
=

Bi ton 3: Xc nh thi im vt c vn tc xc nh.
Hng dn: Gi s vt dao ng vi phng trnh .sin( . ) x A t e = + , vn tc ca vt c dng :
. . ( . ) v A cos t e e = + .
Thi im vn tc ca vt l v
1
c xc nh theo phng trnh:
1
1
. . ( . ) ( . )
.
v
v A cos t v cos t
A
e e e
e
= + = + = .
*) Nu vt chuyn ng theo chiu dng : v
1
> 0.
t
1
.
v
cos
A

e
= ( . ) cos t cos e + = .
1
2
. .2
. .2
t k
t k
e t
e t
+ = +
+ = +

1
2
.
.
t k T
t k T

e

e
= +

= +

Ch : - Vi k l s nguyn, t > 0, T l chu k
- H thc xc nh t
1
ng x > 0, h thc xc nh t
2
ng vi x < 0.
*) Nu vt chuyn ng ngc chiu dng : v
1
< 0.
t
1
.
v
cos
A

e
= ( . ) cos t cos e + = .

A
x(cm)
O
x
1
x
2
e
12
1
2
. .2
. .2
t k
t k
e t t
e t t
+ = +
+ = + +

1
2
.
.
t k T
t k T
t
e
t
e

= +
+
= +

Ch : - Vi k l s nguyn, t > 0, T l chu k
- H thc xc nh t
1
ng x > 0, h thc xc nh t
2
ng vi x < 0.
- xc nh ln th bao nhiu vn tc ca vt c ln v
1
khi chuyn ng theo chiu dng hay
chiu m, cn cn c vo v tr v chiu chuyn ng ca vt thi im ban u t = 0.
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt vt dao ng vi phng trnh : 10.sin(2. . )
2
x t
t
t = + (cm). Tm thi im vt i qua v tr c
li x = 5(cm) ln th hai theo chiu dng.
Li Gii
cc thi im vt i qua v tr c li x = 5cm c xc nh bi phng trnh:
1
10.sin(2. . ) 5 sin(2 )
2 2 2
x t t
t t
t t = + = + =
2. . .2
2 6
5.
2. . .2
2 6
t k
t k
t t
t t
t t
t t
+ = +
+ = +
( ; k Z e t > 0)
Ta c :
'
2. .10. (2 )
2
v x cos t
t
t t = = + . V vt i theo chiu dng nn v > 0
'
2. .10. (2 )
2
v x cos t
t
t t = = + > 0. tho mn iu kin ny ta chn
2. . .2
2 6
t k
t t
t t + = +
1
6
t k
= + vi k = 1, 2, 3, 4,... (v t > 0)
Vt i qua v tr x = 5cm ln hai theo chiu dng k = 2. Vy ta c
t =
1 11
2
6 6
+ = (s).
Bi 2. Mt vt dao ng iu ho vi phng trnh : 10.sin( . )
2
x t
t
t = (cm) . Xc nh thi im vt i
qua v tr c li x = - 5 2 (cm) ln th ba theo chiu m.
Li Gii
Thi im vt i qua v tr c li x = - 5 2 (cm) theo chiu m c xc nh theo phng trnh sau :
2
10.sin( . ) 5 2 sin( ) sin( )
2 2 2 4
x t t
t t t
t t = = = = . Suy ra
.2
2 4
.2
2 4
t k
t k
t t
t t
t t
t t t
= +
= + +
( k Z e ) . Ta c vn tc ca vt l :
'
.10. ( )
2
v x cos t
t
t t = =
V vt i qua v tr c li x = - 5 2 (cm) theo chiu m nn v < 0. Vy ta c:
'
.10. ( )
2
v x cos t
t
t t = = < 0. tho mn iu kin ny ta chn .2
2 4
t k
t t
t t t = + +

7
2.
4
t k = + ( 0,1, 2, 3,... k = ; t > 0 ) Vt i qua v tr c li x = - 5 2 (cm) theo chiu m, ln 3
l :
7 23
2.2
4 4
t = + = (s).
13
Bi 3. Mt vt dao ng iu ho vi phng trnh : 10.sin(10. . )
2
x t
t
t = + (cm). Xc nh thi im vt
i qua v tr c li x = 5cm ln th 2008.
Li Gii
Thi im vt i qua v tr c li x = 5cm c xc nh t phng trnh:

1
10.sin(10. . ) 5 sin(10. . )
2 2 2
x t t
t t
t t = + = + =
10. . .2
2 6
5
10. . .2
2 6
t k
t k
t t
t t
t t
t t
+ = +
+ = +
v t > 0 nn ta c
1
30 5
k
t = + vi k = 1, 2, 3, 4,... (1)
Hoc
1
30 5
k
t = + vi k = 0, 1, 2, 3, 4,... (2)
+ (1) ng vi cc thi im vt i qua v tr x = 5cm theo chiu dng ( v > 0 ).

'
100 . (10 )
2
v x cos t
t
t t = = + > 0 v t > 0
+ (2) ng vi cc thi im vt i qua v tr x = 5cm theo chiu m ( v < 0 ).

'
100 . (10 )
2
v x cos t
t
t t = = + < 0 v t > 0
+ Khi t = 0 10.sin 10
2
x cm
t
= = , vt bt u dao ng t v tr bin dng. Vt i qua v tr x = 5cm
ln th nht theo chiu m, qua v tr ny ln 2 theo chiu dng. Ta c ngay vt qua v tr x = 5cm ln th
2008 theo chiu dng, trong s 2008 ln vt qua v tr x = 5cm th c 1004 ln vt qua v tr theo chiu
dng. Vy thi im vt qua v tr x = 5cm ln th 2008 l :
1
30 5
k
t = + vi k = 1004.

1 1004 6024 1 6023
30 5 30 30
t

= + = = (s).
Bi 4. Mt vt dao ng iu ho c bin bng 4 (cm) v chu k bng 0,1 (s).
a) Vit phng trnh dao ng ca vt khi chn t = 0 l lc vt i qua v tr cn bng theo chiu
dng.
b) Tnh khong thi gian ngn nht vt i t v tr c li x
1
= 2 (cm) n v tr x
2
= 4 (cm).
Li Gii
a) Phng trnh dao ng : Phng trnh c dng : .sin( . ) x A t e = +
Trong : A = 4cm,
2 2
20 ( / )
0,1
rad s
T
t t
e t = = = .
Chn t = 0 l lc vt qua VTCB theo chiu dng, ta c :
x
0
= A.sin = 0, v
0
= A. e .cos > 0 0( ) rad = . Vy 4.sin(20 . ) x t t = (cm)
b) Khong thi gian ngn nht vt i t v tr c li x
1
= 2 (cm) n v tr
x
2
= 4 (cm).
+ Cch 1: -
1
1
4sin(20 . ) 2 sin(20 . )
2
x x t t t t = = =
1
1
( )
120
t s = ( v v > 0 )
-
2
4sin(20 . ) 4 sin(20 . ) 1 x x t t t t = = =
2
1
( )
40
t s = ( v v > 0 )
Kt lun : Khong thi gian ngn nht vt i t v tr c li x
1
= 2 (cm) n v tr x
2
= 4 (cm) l :
t = t
2
t
1
=
1 1 1
( )
40 120 60
s = .
+ Cch 2: Chn t = 0 l lc vt i qua v tr c li x
0
= x
1
= 2cm theo chiu dng, ta c :
0 1
1
4.sin( ) 2 sin
2 6
x x x
t
= = = = = = (rad) ( v v > 0 )
14
4.sin(20 . )
6
x t
t
t = + (cm).
Thi gian vt i t v tr x
0
n v tr x = 4cm c xc nh bi phng trnh:
1
4.sin(20 . ) 4 sin(20. . ) 1 ( )
6 6 60
x t t t s
t t
t t = + = + = = ( v v > 0 )
+ Cch 3 : Da vo mi lin h gia chuyn ng trn u v dao ng iu ho: Da vo hnh v ta
c : cos =
2 1
4 2 3
t
o = = (rad).
Vy t =
1
( )
3.20 60
s
o t
e t
= = .

Bi 5. Mt vt dao ng iu ho theo phng trnh : 10.sin(10 . ) x t t = (cm). Xc nh thi im vn tc
ca vt c ln bng na vn tc cc i ln th nht, ln th hai.
Li Gii
+ T phng trnh 10.sin(10 . ) x t t = (cm)
'
100. . (10. . )( / ) v x cos t cm s t t = = . Suy ra vn tc cc i
l: . 10 .10 100 ( / )
max
v A cm s e t t = = = .
+ Khi t = 0, v > 0 vt bt u chuyn ng t VTCB, theo chiu dng. Ln th nht vt chuyn ng
theo chiu dng v c ln vn tc bng na vn tc cc i. Ln th hai vt chuyn ng ngc chiu
dng.
+ Khi vt chuyn ng theo chiu dng, ta c :
1
100. . (10. . ) .100
2
v cos t t t t = =
1
(10. . )
2
cos t t =
10. . .2
3
10. . .2
3
t k
t k
t
t t
t
t t
= +
= +
( vi ; k Z e t > 0 )
1
30 5
k
t = + vi k = 0, 1, 2, 3, .... (1)

1
30 5
k
t = + vi k =1, 2, 3, ...... (2)
H thc (1) ng vi li ca vt 10.sin(10 . ) x t t = > 0.
H thc (2) ng vi li ca vt 10.sin(10 . ) x t t = < 0.
Do vt bt u chuyn ng t VTCB theo chiu dng nn ln u tin vn tc ca vt bng na vn tc
cc i thi im,
1
( )
30
t s = ( k = 0 ).
+ Khi vt chuyn ng ngc chiu dng:
1
100. . (10. . ) .100
2
v cos t t t t = =
1
(10. . )
2
cos t t =
2
10. . .2
3
2
10. . .2
3
t k
t k
t
t t
t
t t
= +
= +
( vi ; k Z e t > 0 )
1
15 5
k
t = + (vi k = 0, 1, 2, 3, ....; t > 0 ) (3)

1
15 5
k
t = + (vi k =1, 2, 3, ......; t > 0 ) (4)
H thc (3) ng vi li ca vt 10.sin(10 . ) x t t = > 0.
O
2
4
x(c

e
15
H thc (4) ng vi li ca vt 10.sin(10 . ) x t t = < 0.
Do vt bt u chuyn ng t VTCB theo chiu dng nn ln th hai vn tc ca vt c ln bng na
vn tc cc i thi im,
1
( )
15
t s = ( k = 0 ).
Bi 6. Mt vt dao ng iu ho theo phng trnh : 10.sin(5 . )
2
x t
t
t = (cm). Xc nh thi im vn
tc ca vt c ln bng 25 2.t (cm/s) ln th nht, ln th hai v ln th ba.
Li Gii
- Khi t = 0 10 x cm = . Vt btt u chuyn ng t v tr bin m ( x= -A). Do khi vt chuyn
ng theo chiu dng th c ln 1 v ln th 2 vn tc u c ln 25 2.t (cm/s), nhng ln 1
ng vi x < 0, cn ln 2 ng vi x > 0. Ln th 3 vn tc ca vt bng 25 2.t (cm/s) khi vt
chuyn ng theo chiu m.
- Vt chuyn ng theo chiu dng, thi im ca vt c xc nh nh sau:

2
50. . (5 ) 25 2. (5 )
2 2 2
v cos t cos t
t t
t t t t = = =
5 .2
2 4
5 .2
2 4
t k
t k
t t
t t
t t
t t
= +
= +
( k Z e )

3
0, 4.
20
t k = + (vi k = 0, 1, 2, 3, 4, .....); ng vi x > 0 (1)

1
0, 4.
20
t k = + (vi k = 0, 1, 2, 3, 4, .....); ng vi x < 0 (2)
Vt bt u chuyn ng t v tr bin m nn ln th 1 v ln th 2 vn tc ca vt bng 25 2.t (cm/s)
cc thi im tng ng l :

1
1
( ) 0, 05( )
20
t s s = = ( theo h thc (2), ng k = 0 ).

2
3
( ) 0,15( )
20
t s s = = ( theo h thc (1), ng k = 0 ).
- Vt chuyn ng theo chiu m, thi im ca vt c xc nh nh sau :
2
50. . (5 ) 25 2. (5 )
2 2 2
v cos t cos t
t t
t t t t = = =
3
5 .2
2 4
3
5 .2
2 4
t k
t k
t t
t t
t t
t t
= +
= +
( k Z e )

1
0, 4.
4
t k = + (vi k = 0, 1, 2, 3, 4, ...; t > 0 ); ng vi x > 0 (3)

1
0, 4.
20
t k = + (vi k = 1, 2, 3, 4, .....; t > 0 ); ng vi x < 0 (4)
Vy vt bt u chuyn ng t v tr bin m nn ln th 3 vn tc ca vt bng 25 2.t (cm/s) thi
im tng ng l :

3
1
( ) 0, 25( )
4
t s s = = ( theo h thc (3), ng k = 0 ).
Dng 9 xc nh Vn tc, gia tc ti mt im trn qu o
I. Phng php
1. xc nh vn tc ti mt im trn qu o, ta lm nh sau :
- Ti v tr vt c li l x, vn tc l v, ta c :

16
.sin( )
. . ( )
x A t
v A cos t
e
e e
= +
= +

.sin( )
. ( )
x A t
v
Acos t
e
e
e
= +
= +
Bnh phng hai v, cng v vi v, ta c:
2
2 2 2 2
2
v
A x v A x e
e
= + = .
- Ch : + v > 0 : vn tc cng chiu dng trc to .
+ v < 0 : vn tc ngc chiu dng trc to .
2. xc nh gia tc ti mt im trn qu o, ta p dng cng thc:

2
. a x e =
- Ch : + a > 0 : gia tc cng chiu dng trc to .
+ a < 0 : gia tc ngc chiu dng trc to .
II. Bi Tp
Bi 1. Mt vt dao ng iu ho vi chu k ( )
10
T s
t
= v i c qung ng 40cm trong mt chu
k. Xc nh vn tc v gia tc ca vt khi i qua v tr c li x = 8cm theo chiu hng v VTCB.
Li Gii
- ADCT:
40
10
4 4
s
A cm = = = ;
2 2
20( / )
10
rad s
T
t t
e
t
= = =
- Ta c :
.sin( )
. . ( )
x A t
v A cos t
e
e e
= +
= +

.sin( )
. ( )
x A t
v
Acos t
e
e
e
= +
= +
Bnh phng hai v, cng v vi v, ta c:
2
2 2 2 2
2
v
A x v A x e
e
= + = .
- Theo u bi ta c:
2 2 2 2
20. 10 8 120( / ) v A x cm s e = = = ( v v < 0 )
- Ta c :
2 2 2 2
. 20 .8 3200( / ) 32( / ) a x cm s m s e = = = = . Du chng t gia tc ngc
chiu vi chiu dng trc to , tc l n hng v VTCB.
Bi 2. Mt vt dao ng iu ho trn on thng di 10cm v thc hin 50 dao ng trong 78,5s. Tm
vn tc v gia tc ca vt khi n i qua v tr c to
x = -3cm theo chiu hng v VTCB.
Li Gii
- Bin : A =
10
5
2 2
l
cm = = ; Chu k: T =
78, 5
1, 57
50
t
s
n
= = ; Tn s gc:
2
4( / ) rad s
T
t
e = = .
Vn tc:
2 2 2 2
4 5 3 16 / 0,16( / ) v A x cm s m s e = = = =
- Gia tc:
2 2 2 2
. 4 .( 3) 48( / ) 0, 48( / ) a x cm s m s e = = = =
Dng 10 xc nh qung ng i c sau khong
thi gian cho
I. Phng php
+ Khi pha ban u bng : 0,
2
t
:
- Nu trong khong thi gian t, s chu k dao ng m vt thc hin c l:
n,
1
2
n + ,
1
4
n + ,
3
4
n + , ( n l s nguyn ) th qung ng m vt i c tng ng l n.4A,
(
1
2
n + ).4A, (
1
4
n + ).4A, (
3
4
n + ).4A, ( A l bin dao ng).
- Nu trong khong thi gian t, s chu k dao ng n m vt thc hin khc vi cc s ni trn th
qung ng m vt i c tnh theo cng thc : s = s
1
+ s
2
.
17
Trong s
1
l qung ng i dc trong n
1
chu k dao ng v c tnh theo mt s trung hp
trn, vi n
1
nh hn hoc gn n nht. Cn s
2
l qung ng m vt i c trong phn chu k cn li n
2
,
vi n
2
= n n
1
.
tnh s
2
cn xc nh li ti thi im cui cng ca khong thi gian cho v ch n v tr,
chiu chuyn ng ca vt sau khi thc hin n
1
chu k dao ng. C th:
- Nu sau khi thc hin n
1
chu k dao ng, vt VTCB v cui khong thi gian t, vt c
li l x th : s
2
= x .
- Nu sau khi thc hin n
1
chu k dao ng, vt v tr bin v cui khong thi gian t, c li
x th : s
2
= A - x .
+ Khi pha ban u khc 0,
2
t
:
- Nu trong khong thi gian t, s chu k dao ng m vt thc hin c l:
n hoc
1
2
n + , ( n nguyn) th qung ng i c tng ng l: n.4A, (
1
2
n + ).4A
- Nu trong khong thi gian t, s chu k dao ng n m vt thc hin khc vi cc s ni trn th qung
ng m vt i c tnh theo cng thc : s = s
1
+ s
2
.
Trong s
1
l qung ng i dc trong n
1
chu k dao ng v c tnh theo mt s trung hp
trn, vi n
1
nh hn hoc gn n nht. Cn s
2
l qung ng m vt i c trong phn chu k cn li n
2
,
vi n
2
= n n
1
.
tnh s
2
cn xc nh li x v chiu chuyn ng ca vt thi im cui ca khong thi gian
cho v ch khi vt i t v tr x
1
( sau khi thc hin n
1
dao ng ) n v tr c li x th chiu chuyn
ng c thay i hay khng?
Ch : Tm n ta da vo biu thc sau :
t
n
T
= .
II. Bi Tp.
Bi 1. Mt cht im dao ng iu ho vi phng trnh: 5.sin(2 . ) x t t = (cm).
Xc nh qung ng vt i c sau khong thi gian t(s) k t khi vt bt u dao ng trong cc
trng hp sau :
a) t = t
1
= 5(s). b) t = t
2
= 7,5(s). c) t = t
3
= 11,25(s).
Li Gii
- T phng trnh : 5.sin(2 . ) x t t =
2
2 ( / ) 1( )
2
rad s T s
t
e t
t
= = = .
a) Trong khong thi gian t
1
= 5s, s dao ng m vt thc hin c l :
1
5
5
1
t
n
T
= = = (chu k). Vy qung ng m vt i c sau khong thi gian t
1
= 5
l : s = n.4A = 5.4.5 = 100cm = 1m.
b) Trong khong thi gian t
2
= 7,5s, s dao ng m vt thc hin c l :
2
7, 5
7, 5
1
t
n
T
= = = (chu k). Vy qung ng m vt i c sau khong thi gian
t
2
=7, 5s l : s =7,5.4A =7,5 . 4 . 5 = 150cm = 1,5 m.
c) Trong khong thi gian t
3
3
11, 25
11, 25
1
t
n
T
3
=11, 25s l :
s =11,25.4A =11,25 . 4 . 5 = 225cm = 2,25 m.
Bi 2. Mt cht im dao ng iu ho vi phng trnh: 10.sin(5 . )
2
x t
t
t = + (cm).
Xc nh qung ng vt i c sau khong thi gian t(s) k t khi vt bt u dao ng trong cc
trng hp sau :
a) t = t
1
= 1(s). b) t = t
2
= 2(s). c) t = t
3
= 2,5(s).
Li Gii
T phng trnh : 10.sin(5 . )
2
x t
t
t = + 5 ( / ) rad s e t =
2
0, 4
5
T s
t
t
= =
18
1
1
1
2, 5
0, 4
t
n
T
t
1
= 1(s) l : s = n.4A = 2,5 . 4 .10 = 100cm = 1m.
2
2
2
5
0, 4
t
n
T
t
2
=2s l : s =5.4A =5 . 4 . 10 = 200cm = 2 m.
3
= 2,5, s dao ng m vt thc hin c l :
3
2, 5
6, 25
0, 4
t
n
T
3
=2,5s l : s
=11,25.4A =6,25 . 4 . 5 = 250cm = 2,5 m.
Bi 3. Mt cht im dao ng iu ho vi phng trnh: 10.sin(5 . )
6
x t
t
t = + (cm). Xc nh qung
ng vt i c sau khong thi gian t(s) k t khi vt bt u dao ng trong cc trng hp sau :
a) t = t
1
= 2(s). b) t = t
2
= 2,2(s). c) t = t
3
= 2,5(s).
Li Gii
T phng trnh : 10.sin(5 . )
6
x t
t
t = + 5 ( / ) rad s e t =
2
0, 4
5
T s
t
t
= =
1
1
2
5
0, 4
t
n
T
t
1
= 2(s) l : s = n.4A = 5 . 4 .10 = 200cm = 2m.
2
2
2, 2
5, 5
0, 4
t
n
T
t
2
=2s l : s =5,5 . 4A =5,5 . 4 . 10 = 220cm = 2,2 m.
3
= 2,5, s dao ng m vt thc hin c l :
3
2, 5
6, 25
0, 4
t
n
T
= = = (chu k).
- thi im t
3
= 2,5(s), li ca vt l:
2
10.sin(5 .2, 5 ) 10.sin 5 3( )
6 3
x cm
t t
t = + = =
Nh vy sau 6 chu k dao ng vt tr v v tr c li
0
2
A
x = theo chiu dng v trong 0,25 chu k
tip theo , vt i t v tr ny n v tr bin x = A, ri sau i chiu chuyn ng v i n v tr c
li 5 3( ) x cm = . Qung ng m vt i c sau 6,25 chu k l: s = s
1
+ s
2
= 6 . 4. 10 + ( A x
0
) +
( A x) = 246,34(cm).
Bi 4 Mt vt dao ng iu ho dc theo trc Ox, xung qu8anh VTCB x = 0. Tn s dao ng
4( / ) rad s e = . Ti mt thi im no , li ca vt l x
0
= 25cm v vn tc ca vt l
v
0
= 100cm/s. Tm li x v vn tc ca vt sau thi gian
3
2, 4( )
4
t s
t
= ~ .
S : x = -25cm, v = -100cm/s.
Bi 5. Mt vt dao ng iu ho theo phng trnh : .sin( . ) x A t e = + . Xc nh tn s gc, bin
A ca dao ng. Cho bit, trong khong thi gian 1/60 (s) u tin, vt i t v tr x
0
= 0 n v tr
x =
3
2
A
theo chiu dng v ti im cch VTCB 2(cm) vt c vn tc 40 3 t (cm/s).
S : 20 ( )
rad
s
e t = , A= 4(cm).
19
Bi 6. Mt vt dao ng iu ho i qua VTCB theo chiu dng thi im ban u. Khi vt c li l
3(cm) th vn tc ca vt l 8t (cm/s), khi vt c li l 4(cm) th vt c vn tc l 6t (cm/s). Vit
phng trnh dao ng ca vt ni trn.
S : 5.sin(2 . ) x t cm t = .
Dng 11 h mt l xo ( mt vt hoc hai vt ) c lin kt
rng rc
I. Phng php
- p dng nh lut bo ton v cng: Cc my c hc khng cho ta c li v cng, tc l c li
bao nhiu ln v lc th thit by nhiu ln v ng i
- V d : Rng rc, n by, mt phng nghing,...
II.Bi tp
Bi 1. Cho hai c h b tr nh hnh v. L xo c cng k = 20(N/m), vt nng c khi lng
m = 100g. B qua lc ma st, khi lng ca rng rc, khi lng dy treo ( dy khng dn ) v cc l xo
l khng ng k.
1. Tnh dn ca mi l xo khi vt VTCB. Ly g = 10(m/s
2
).
2. Nng vt ln v tr sao cho l xo khng bin dng, ri th nh cho vt dao ng. Chng minh vt m dao
ng iu ho. Tm bin , chu k ca vt.
Li Gii
a) Hnh a: Chn HQC l trc to Ox, O trng
vi VTCB ca m, chiu dng hng xung.
- Khi h VTCB, ta c:
+ Vt m:
1
0 P T + =
ur ur
.
+ im I:
2
0
dh
T F + =
uur uuur
. Chiu ln HQC, ta c
1
0 P T = (1).
2
0
dh
F T = (2). V l xo khng dn nn
T
1
= T
2
. T (1) v (2), ta c : P = F
h
(*)
. 0,1.10
. . 0, 05 5
20
m g
m g k l l m cm
k
= A A = = = = .
- Khi h thi im t, c li x, ta c:
+ Vt m :
1
. P T ma + =
ur ur r

+ im I:
2
.
dh I
T F m a + =
uur uuur r
. V m
I
= 0 nn ta c:
1
. P T ma = (3).
2
0
dh
F T = (4). . . ( ) .
dh
P F ma m g k x l ma = + A = (**)
Thay (*) vo (**) ta c:
" "
. . . 0
k
k x m x x x
m
= + = . t
2 " 2
. 0
k
x x
m
e e = + = . C nghim
dng .sin( ) x A t e = + H vt dao ng iu ho, vi tn s gc
k
m
e = .
- Khi nng vt ln v tr sao cho l xo khng bin dng, ta suy ra A = 5cm. Chu k dao ng
2 0,1
2 2 . 0, 314 2
20
m
T
k
t
t t
e
= = = = (s).
b) Hnh b:
- Khi h VTCB, ta c:
+ Vt m:
1
0 P T + =
ur ur
.
+ Rng rc:
2 3
0
dh
T T F + + =
uur uur uuur
. Chiu ln HQC, ta c :
1
0 P T = (5).
3 2
0
dh
F T T + + = (6). V l xo khng dn nn T
0
= T
3
= T
1
= T
2
. T (6) ta suy ra
P
ur
1
T
ur
dh
F
uuur
2
T
uur
3
T
uur
O(VTCB)
P
ur
1
T
ur
I
dh
F
uuur
2
T
uur
a)
b)
20
0
2.
dh
F T =
0
2
dh
F
T = . Thay vo phng trnh s (5) ta c :
2. .
0 2. . . 0,1 10
2 2
dh dh
F F m g
P P m g k l l m cm
k
= = = A A = = = . (***)
- Khi h thi im t, c li x, ta c:
+ Vt m :
1
. P T ma + =
ur ur r

+ Rng rc:
2 3
.
dh rr
T T F m a + + =
uur uur uuur r
. Chiu ln HQC, ta c :
1
. P T ma = (7)
V m
rr
= 0 nn ta c:
3 2
0
dh
F T T + + = (8). V l xo khng dn nn T
0
= T
3
= T
1
= T
2
. T (8) ta suy ra
0
2.
dh
F T = thay vo (7) ta c:
"
1
. . . .( ) .
2 2 2
dh
F x
P ma m g k l m x = A + = ( V theo nh lut bo
ton cng ta c, khi vt m i xung mt on l x th l xo dn thm mt on x/2 ). Thay (***) vo ta
c:
" "
.
. . 0
4 4.
k x k
m x x x
m
= + = . t
2
4
k
m
e =
" 2
. 0 x x e + = . Vy vt m dao ng iu ho.
Bin dao ng A=20cm;
chu k dao ng T =
2 2 4 4.0,1
2 . 2 0, 628 2
20
4
m
k k
m
t t
t t
e
= = = = (s).
Bi 2. Qu cu khi lng m
1
= 600g gn vo l xo c cng k
= 200(N/m). Vt nng m
2
= 1kg ni vi m
1
bng si dy mnh ,
khng dn vt qua rng rc. B qua mi ma st ca m
1
v sn,
khi lng rng rc v l xo l khng ng k.
a) Tm dn ca l xo khi vt cn bng. Ly g = 10(m/s
2
).
b) Ko m
2
xung theo phng thng ng mt on x
0
= 2cm
ri bung nh khng vn tc u. Chng minh m
2
dao ng iu ho.
Vit phng trnh dao ng.
Bi 3. Cho mt h vt dao ng nh hv. L xo v rng rc khi
lng khng ng k. cng ca l xo k = 200 N/m, M = 4 kg,
m
0
=1kg. Vt M c th trt khng ma st trn mt phng nghing
gc nghing = 30
0
.
a) Xc nh bin dng ca l xo khi h cn bng.
b) T VTCB, ko M dc theo mt phng nghing xung di
mt on x
0
= 2,5cm ri th nh. CM h dao ng iu ho. Vit
phng trnh dao ng. Ly g = 10 m/s
2
,
2
= 10.
Bi 4: Mt l xo c cng k = 80 N/m, l
0
=20cm, mt u c nh
u kia mc vo mt vt C khi lng m
1
= 600g c th trt trn
mt mt phng nm ngang. Vt C c ni vi vt D c khi lng
m
2
= 200g bng mt si dy khng dn qua mt rng rc si dy v
rng rc c khi lng khng ng k. Gi vt D sao cho l xo c
di l
1
= 21cm ri th ra nh nhng. B qua mi ma st, ly g = 10
m/s
2
,
2
= 10.
a) Chng minh h dao ng iu ho v vit phng trnh dao
ng.
b) t h thng l xo, vt C cho trn mt phng nghing gc
= 30
0
. Chng minh h dao ng iu ho v vit phng trnh
dao ng.

k
dh
F
uuur
T
ur
T
ur
T
ur
T
ur
P
ur
m
A
m
0
M
k
o

m
1
m
2

m
1

m
2

21
Dng 12 iu kin hai vt chng ln nhau dao ng cng
gia tc
I. Phng php
- Trng hp 1. Khi m
0
th ln m v kch thch cho h dao ng theo phng song song vi b mt
tip xc gia hai vt. m
0
khng b trt trn m th lc ngh ma st cc i m m tc dng m
0
trong qu
trnh dao ng phi nh hn hoc bng lc ma st trt gia hai vt.
f
msn
(Max) < f
mst

2
0 0 0 0
. . . . . . . m a m g m x m g e s s
2
0 0
. . . . m A m g e s
Trong : l h s ma st trt.
- Trng hp 2. Khi m
0
t ln m v kch thch cho h dao ng theo phng thng ng. m
0

khng ri khi m trong qu trnh dao ng th:
a
max

2
. g A g e s s
II. Bi Tp
Bi 1. Cho c h dao ng nh hnh v, khi lng ca cc vt tng ng l
m = 1kg, m
0
= 250g, l xo c khi lng khng ng k, cng k =
50(N/m). Ma st gia m v mt phng nm ngang khng ng k. H s ma
st gia m v m
0
l 0, 2 = . Tm bin dao ng ln nht ca vt m
m
0
khng trt trn b mt ngang ca vt m. Cho g = 10(m/s
2
),
2
10 t ~ .
Li Gii
- Khi m
0
khng trt trn b mt ca m th h hai vt dao ng nh l mt vt
( m+m
0
). Lc truyn gia tc cho m
0
l lc ma st ngh xut hin gia hai vt.

2
0 0
. . .
msn
f m a m x e = = .
Gi tr ln nht ca lc ma st ngh l :
2
0
( ) . .
msn
f Max m A e = (1)
- Nu m
0
trt trn b mt ca m th lc ma st trt xut hin gia hai vt l lc ma st trt :
0
. .
mst
f m g = (2)
- m
0
khng b trt trn m th phi c:
2
0 0
( ) . . . .
msn mst
f Max f m A m g e s s
2
.g
A

e
s ; m
2
0
k
m m
e =
+
nn ta c :
0
. . 0, 05 5 .
m m
A g A m A cm
k

+
s s s
Vy bin ln nht ca m m
0
khng trt trn m l A
max
= 5cm.
Bi 2. Mt vt c khi lng m = 400g c gn trn mt l xo thng ng c
cng k = 50(N/m). t vt m c khi lng 50g ln trn m nh hnh v. Kch thch
cho m dao ng theo phng thng ng vi bin nh. B qua sc cn ca
khng kh. Tm bin dao ng ln nht ca m m khng ri khi m trong
qu trnh dao ng. Ly g = 10 (m/s
2
).

Li Gii
m khng ri khi m trong qu trnh dao ng th h ( m+m) dao ng vi cng gia tc. Ta phi c:
a
max

2
. g A g e s s
2
( ').
0, 09
g m m g
A A A m
k e
+
s s s 9 9
max
A cm A cm s = .

Dng 13 Bi ton v va chm
I. Phng php
- nh lut bo ton ng lng : p const =
ur

1 2 3
...
n
p p p p Const + + + + =
uur uur uur uur
.
(iu kin p dng l h kn)
- nh lut bo ton c nng : E = const E
+ E
t
= const.
(iu kin p dng l h kn, khng ma st)
- nh l bin thin ng nng :
d ngoailuc
E A A =
2 2
2 1 2 1
1 1
. . . .
2 2
d d ngoailuc ngoailuc
E E A mv mv A = = .
- Ch : i vi va cham n hi ta c :
2 2 2 2
2 2 1 1 2 2 1 1
1 1 1 1
. . . . . . ' . . '
2 2 2 2
m v m v m v m v + = +
m
m
0

k
m
m
k
22
II. Bi Tp
Bi 1. C h dao ng nh hnh v gm mt vt M = 200g gn vo l xo c cng k, khi lng khng
ng k. Vt M c th trt khng ma st trn mt ngang. H trng thi cn bng ngi ta bn mt vt
m = 50g theo phng ngang vi vn tc v
0
= 2(m/s) n va chm vi M.
Sau va chm, vt M dao ng iu ho, chiu di cc i v cc tiu ca l xo l 28cm v 20cm.
a) Tnh chu k dao ng ca M.
b) Tnh cng k ca l xo.

Li Gii
a) Tm chu k dao ng:
- p dng LBTL:
0
. . . mv mv M V = +
uur r ur
; trong ; v V
r ur
l vn tc ca m v M ngay sau va chm.
Phng trnh v hng:
0
. . . mv mv M V = +
0 0
.( ) . .
M
m v v M V v v V
m
= = (1)
- p dng LBTCN:

2 2 2 2 2 2 2 2 2
0 0 0
1 1 1
. . . . . . .( ) . ( ) .
2 2 2
M
mv mv M V m v v M V v v V
m
= + = = (2)
Ly (2) chia cho (1) ta c: v
0
+ v =V (3)
Ly (1) cng (3), ta c:
0
0
2. .
2. . 0,8( / )
mv M m
v V V m s
m M m
+
= = =
+
.
Mt khc ta c :
min
4 .
2
max
l l
A cm
= =
Vn tc ca M ngay sau va chm l vn tc cc i trong dao ng ca vt M, ta c

2 2 . 2 .4
. . 0, 314( )
80
A
V A A T s
T V
t t t
e = = = = ~ .
b) Tm cng k ca l xo:
2
2 2
2
4.
. . 80( / )
k
k M M N m
M T
t
e e = = = = .
Bi 2. Mt ci a khi lng M = 900g t trn l xo c cng k = 25(N/m).
Mt vt nh m = 100g ri khng vn tc ban u t cao h = 20(cm) ( so vi a) xung a v dnh vo
a. Sau va chm h hai vt dao ng iu ho.
1. Vit phng trnh dao ng ca h hai vt, chn gc to l VTCB ca h vt,
chiu dng hng thng ng t trn xung, gc thi gian l lc bt u va chm. Ly
g = 10(m/s
2
).
2. Tnh cc thi im m ng nng ca hai vt bng ba ln th nng ca l xo.Ly
gc tnh th nng ca l xo l VTCB ca hai vt.
Li Gii
1. Chn mt phng i qua a lm mc tnh th nng, ta c:
Gi v
0
l vn tc ca m ngay trc va chm, p dng LBTCN, ta c

2
0
0
.
. . 2. . 2( / )
2
mv
m g h v g h m s = = =
Do va chm l va chm mm nn ngay sau khi va cham c h chuyn ng vi vn tc v ;
p dng LBTL, ta c:
0
0
.
. ( ). 20( / )
mv
mv M m v v cm s
M m
= + = =
+
.
Khi h VTCB, h nn thm mt on l: . . 4( )
mg
m g k l l cm
k
= A A = =
Phng trnh c dng: .sin( ) x A t e = + ; vi 5( / )
k
rad s
M m
e = =
+

thi im ban u, t = 0
0
0
.sin 4
. . 20 /
x A cm
v A cos cm s
e
= =
= =
; 4 2
4
rad A cm
t
= = .
4 2.sin(5 )
4
x t cm
t
=
M
m
0
v
uur

k
m
M
k
h
23
Nu vit phng trnh theo hm cosin ta c: ( ) x Acos t e = +
thi im ban u, t = 0
0
0
. 4
. .sin 20 /
x Acos cm
v A cm s
e
= =
= =

3
; 4 2
4
rad A cm
t
= = .

3
4 2. (5 )
4
x cos t cm
t
= +
2. Tm cc thi im m E
= 3E
t
: Ta c E = E
+ E
t
=
2
1
. .
2
k A m E
= 3.E
t
nn thay v ta c: 4E
t
= E
2 2
1 1
4. . . . .
2 2 2
A
k x k A x = =
3 4 2
4 2. (5 )
4 2
x cos t
t
= + =

3 1
(5 )
4 2
cos t
t
+ =
Khi
3 1
(5 )
4 2
cos t
t
+ =
3
5 .2
4 3
3
5 .2
4 3
t n
t n
t t
t
t t
t
+ = +
+ = +

5 2
.
60 5
13 2
.
60 5
t n
t n
t
t
t
t
= +
= +
vi
1, 2, 3, 4,...
1, 2, 3, 4, 5,...
n
n
=
=

Khi
3 1
(5 )
4 2
cos t
t
+ =
3 2
5 .2
4 3
3 2
5 .2
4 3
t n
t n
t t
t
t t
t
+ = +
+ = +

2
.
60 5
17 2
.
60 5
t n
t n
t
t
t
t
= +
= +
vi
1, 2, 3, 4, 5,...
1, 2, 3, 4, 5,...
n
n
=
=

Bi 3. Mt ci a nm ngang, c khi lng M = 200g, c gn vao u trn ca mt l xo thng ng
c cng k = 20(N/m). u di ca l xo c gi c nh. a c th chuyn ng theo phng thng
ng. B qua mi ma st v sc cn ca khng kh.
1. Ban u a VTCB. n a xung mt on A = 4cm ri th cho a dao ng t do. Hy vit phng
trnh dao ng ( Ly trc to hng ln trn, gc to l VTCB ca a, gc thi gian l lc th).
2. a ang nm VTCB, ngi ta th mt vt c khi lng m = 100g, t cao
h = 7,5cm so vi mt a. Va chm gia vt v a l hon ton n hi. Sau va chm u tin vt ny ln
v c gi khng cho ri xung a na.
Ly g = 10(m/s
2
)
a) Tnh tn s gc dao ng ca a.
b) Tnh bin A
dao ng ca a.
c) Vit phng trnh dao ng ca a.
Li Gii
1. Phng trnh dao ng c dng : . ( ) x Acos t e = + . Trong :
20
10( / )
0, 2
k
rad s
M
e = = = ;
theo iu kin ban u ta c: t = 0
0
0
. 4
. .sin 0
x Acos cm
v A

e
= =
= =

4
0
sin 0
cos
A
=
=
p
; 4 A cm t = = .
Vy ta c 4. (10 ) 4 (10 ) x cos t cos t cm t = + = .
2. Gi v l vn tc ca m trc va chm; v
1
, V l vn tc ca m v M sau va chm.
Coi h l kn, p dng LBTL ta c:
1
. . .
t s
p p mv mv M V = = +
uur uur r ur ur
. chiu ln ta c:
-m.v = m.v
1
M.V
1
.( ) . m v v M V + = (1)
Mt khc ta c: p dng LBTCN : m.g.h = m.
2
2
2. .
2
v
v g h = (2)
Do va chm l tuyt i n hi nn:
2 2 2
1
. .
2 2 2
mv mv MV
= + (3)
Gii h (1), (2), (3), ta c : 1, 2( / ) v m s ~ v 0,8( / ) V m s =
p dng LBTCN trong dao ng iu ho : E = E
+ E
t
( E
t
= 0 ) nn E = E

24
2 2
1 1
. . ' . . ' 0.082 8, 2
2 2
k A M V A m cm = = = .
3. Phng trnh dao ng ca a c dng : '. ( ) x A cos t e = +
trong 10( / ) rad s e = ; A = 8,2cm.
Ti thi im ban u t = 0
0
0
0 '.
' .sin
x A cos
v V A

e
= =
= =

2
' 8, 2
rad
A cm
t
=
=
.
Vy phng trnh ca a l : 8, 2. (10 )
2
x cos t cm
t
= + .

Dng 14 bi ton v dao ng ca vt sau khi ri khi gi

I. Phng php
- Qung ng S m gi i c k t khi bt u chuyn ng n khi vt ri khi gi bng phn
tng bin dng ca l xo trong khong thi gian . Khong thi gian t lc gi bt u chuyn
ng n khi vt ri khi gi c xc nh theo cng thc :
2
1 2
2
S
S at t
a
= = ( a l gia tc ca
gi ) (1)
- Vn tc ca vt khi ri khi gi l : 2 . v a S = (2)
- Gi
0
l A l bin dng ca l xo khi vt VTCB ( khng cn gi ), l A l bin dng ca l xo
khi vt ri gi . Li x ca vt thi im ri khi gi l

0
x l l = A A
- Ta c
2
2 2
2
v
x A
e
+ =
II. Bi Tp.
Bi 1. Con lc l xo gm mt vt nng c khi lng m = 1kg v mt l xo c cng k
= 100N/m, c treo thng ng nh hnh v. Lc u gi gi D sao cho l xo khng
bin dng. Sau cho D chuyn ng thng ng xung di nhanh dn u vi gia tc a
= 2m/s
2
.
1. Tm thi gian k t khi D bt u chuyn ng cho ti khi m bt u ri khi D.
2. CMR sau khi ri khi D vt m dao ng iu ho. Vit phng trnh dao ng, chiu
dng xung di, gc thi gian l lc vt m bt u kri khi D.
Ly g = 10m/s
2
. B qua mi ma st v khi lng ca l xo.
Li Gii
1. V gi D sao cho l xo khng bin dng nn khi D chuyn ng xung di th vt m
cng chuyn ng xung di vi cng vn tc v gia tc ca D. Gi s D i c qung
ng l S th m ri khi D. Lc l xo cng dn mt on S.
p dng L II Niu Tn ta c :
.
dh
P F ma + =
ur uuur r

( )
0, 08 8
m g a
mg kS ma S m cm
k
= = = =
Mt khc ta c :
2
1 2
. 0, 28
2
S
S a t t s
a
= = =
2. Chng minh M dao ng iu ho:
- xt m VTCB (khng cn gi )

0
0
dh
P F + =
ur uuuur

0 0
0 0,1 10 .
mg
mg k l l m cm
k
A = A = = = (1)
- xt vt m thi im t, c li l x:
.
dh
P F ma + =
ur uuur r

0
( ) mg k l x ma A + =
0
mg k l kx ma A = ( 2)
D
k

m
25
Thay (1) vo (2) ta c:
2
" 0 " . 0
k
x x x x
m
e + = + = vi
k
m
e = .
( ) x Acos t e = + Vy m dao ng iu ho. Ta c 10( / )
k
rad s
m
e = = .
Khi ri khi gi vt m c vn tc l
0
2 0, 4 2( / ) 40 2( / ) v aS m s cm s = = =
thi im ri gi vt m c li x
0
so vi gc to .
0 0
( ) 2 x l S cm = A =
Bin dao ng ca vt l : A
2
=
2
2 0
0 2
v
x
e
+ 6 A cm = .
Khi t = 0
0
0
2 .
. .sin
x Acos
v A

e
= =
=

2
40 2
sin
10
cos
A
A
=
=
tan 2 2 = .
Bi 2. Con lc l xo gm vt c khi lng m = 1kg v l xo c cng k = 50N/m c
treo nh hnh v. Khi gi D ng yn th l xo dn mt on 1cm. Cho D chuyn
ng thng ng xung di nhanh dn u vi gia tc a = 1m/s
2
, v vn tc ban u
bng khng. B qua mi ma st v sc cn , ly g = 10m/s
2
.
1. xc nh qung ng m gi i c k t khi bt u chuyn ng n thi im
vt ri khi gi .
2. Sau khi ri khi gi , vt m dao ng iu ho. Tnh bin dao ng ca vt.
Li gii
1. Khi ri khi gi , l xo c bin dng l l A . thi im vt ri khi gi , ta c:
.( )
. . 0, 09 9
dh
m g a
P F ma mg k l ma l m cm
k
+ = A = A = = =
ur uuur r

Khi gi bt u chuyn ng th l xo dn mt on
0
l A =1cm, do qung ng i c ca gi
k t khi bt u chuyn ng cho ti khi vt ri gi l:
0
9 1 8 S l l cm = A A = = .
2. Sau khi ri khi gi , vt m dao ng iu ho. Ti VTCB l xo dn mt on l:
' 0,1 10
mg
l m cm
k
A = = =
thi im vt ri khi gi , vt c li l :
0
( ' ) 1 x l l cm = A A =
Khi ri khi gi , vt c vn tc l:
0
2 40 / v aS cm s = =
Tn s gc ca dao ng l: 5 2( / )
k
rad s
m
e = =
Vy bin dao ng l:
2
2 0
0 2
33
v
A x cm
e
= + =
dng 15 tng hp hai dao ng iu ho cng phng, cng tn s
I. Phng php
- Cho hai dao ng cng phng, cng tn s:

1 1 1
. ( ) x A cos t e = + v
2 2 2
. ( ) x A cos t e = +
- Dao ng tng hp c dng : . ( ) x Acos t e = +
Trong A, c xc nh theo cng thc sau:

2 2 2
1 2 1 2 1 2
2. . . ( ) A A A A A cos = + + ;
1 1 2 2
1 1 2 2
.sin .sin
tan
. .
A A
A cos A cos

+
=
+

- Ch : + C th tm phng trnh dao ng tng hp bng phng php lng gic
+ Nu hai dao ng cng pha: A = A
1
+ A
2

+ Nu hai dao ng ngc pha: A =
1 2
A A .
D
k

m
O P
2
P
1
P x
M
M
2
M
1
26
II. Bi Tp
Bi 1. Hai dao ng c cng phng, cng tn s f = 50Hz, c bin A
1
= 2a, A
2
= a. Cc pha ban u
1 2
( ); ( )
3
rad rad
t
t = = .
1. Vit phng trnh ca hai dao ng .
2. Tm bin v pha ban u ca dao ng tng hp. V trn cng mt gin vc t cc vc t
1 2
; ; A A A
uur uur ur
.
Li Gii
1. Phng trnh dao ng l:
1
2 . ( 100 )
3
x a cos cm
t
t = + ;
2
. (100 ) x a cos cm t t = + .
2. Ta c:
2 2 2 2 2 2
1 2 1 2 1 2
2
2. . . ( ) 4 4 . ( )
3
A A A A A cos a a a cos
t
= + + = + +

2 2 2 2
5 2 3 3 A a a a A a cm = = = .
Pha ban u ca dao ng tng hp l:
1 1 2 2
1 1 2 2
.sin .sin
tan
. .
A A
A cos A cos

+
=
+

2 .sin .sin
3
3
tan ( )
0 2
2 .cos .cos
3
a a
a
rad
a a
t
t
t

t
t
+
= = =
+
.
Bi 2. Cho hai dao ng c phng trnh:
1 1 2 2
3sin( ); 5sin( ) x t x t t t = + = +
Hy xc nh phng trnh v v gin vc t ca dao ng tng hp trong cc trng hp sau:
1. Hai dao ng cng pha.
2. Hai dao ng ngc pha.
3. Hai dao ng lch pha mt gc
2
t
( xc nh pha ban u ca dao ng tng hp ph thuc vo
1 2
; ).
Bi 3 Cho hai dao ng cng phng, cng tn s, c cc phng trnh dao ng l :
1 2
3sin( )( ); 4sin( )( )
4 4
x t cm x t cm
t t
e e = = + . Tm bin ca dao ng tng hp trn?
Bi 4. Hai dao ng c iu ho, cng phng, cng tn s gc 50 / rad s e = , c bin ln lt l
6cm v 8cm, dao ng th hai tr pha hn dao ng th nht l
2
rad
t
. Xc nh bin ca dao ng
tng hp. T suy ra dao ng tng hp.

dng 16 hin tng cng hng c hc
I. Phng php
H dao ng c tn s dao ng ring l f
0
, nu h chu tc dng ca lc cng bc bin thin tun hon
vi tn s f th bin dao ng ca h ln nht khi: f
0
= f
II. Bi Tp
Bi 1. Mt chic xe gn my chy trn mt con ng lt gch, c cch khong 9m trn ng li c mt
rnh nh. Chu k dao ng ring ca khung xe my trn l xo gim xc l 1,5s. Hi vi vn tc bng bao
nhiu th xe b xc mnh nht.
Li Gii
Xe my b xc mnh nht khi f
0
= f
0
T T = m T = s/v suy ra v = s/T = 9/1,5 = 6(m/s) = 21,6(km/h).
Bi 2. Mt ngi xch mt x nc i trn ng, mi bc i c 50cm. Chu k dao ng ca nc
trong x l 1s. Ngi i vi vn tc no th nc trong x b snh nhiu nht.
/s : v = 1,8km/h
Bi 3. Mt hnh khch dng mt si dy cao su treo mt ti xch ln trn toa tu ngay v tr pha trn
mt trc bnh xe ca tu ho. Khi lng ti xch l 16kg, h s cng ca dy cao su 900N/m, chiu di
27
ca mi thanh ray l 12,5m, ch ni hai thanh ray c khe nh. Tu chy vi vn tc bng bao nhiu th
ti xch dao ng mnh nht?
/s:v = 15m/s=54km/h
Bi 4. Mt con lc n c di l = 30cm c treo trong toa tu ngay v tr pha trn trc ca bnh xe.
Chiu di ca mi thanh ray l 12,5m. Vn tc tu bng bao nhiu th con lc dao ng mnh nht?
/s : v = 41km/h

dng 17 dao ng ca con lc l xo trong trng lc l

I. Phng php
* Lc l l lc y Acsimet.
A
F DV g =
uur ur

- Vt VTCB : 0 0
dh A dh A
P F F P F F + + = =
ur uuur uur

0
. . . 0 mg k l S h Dg A = (1)
- Xt vt thi im t, c li x:
dh A dh A
P F F ma P F F ma + + = =
ur uuur uur r

0
( ) ( ). . " mg k l x S h x D g mx A + + =
0
. . ( ) " mg k l S h Dg x k SDg mx A + =
Thay (1) vo ta c: " . 0
k SDg
x x
m
+
+ = C nghim dng
. ( ) x Acos t e = + . Vy vt m dao ng iu ho vi tn s gc

k SDg
m
e
+
=
*Lc l l lc qun tnh. .
qt
F ma =
uur r

trong h quy chiu khng qun tnh ngoi lc n hi ca l xo, trng lc tc dng vo vt, vt cn chu
tc dng ca lc qun tnh. Du - cho ta bit lc qun tnh lun hng ngc vi gia tc ca chuyn
ng.
* Lc ma st. .
mst
F N =
II. Bi Tp
Bi 1. Mt vt nng c dng hnh tr c khi lng m = 0,4kg, chiu cao
h = 10cm, tit din S = 50cm
2
, c treo vo mt l xo c cng k = 150N/m. Khi cn bng, mt na
vt b nhng chm trong cht lng c khi lng ring
D = 10
3
kg/m
3
. Ko vt theo phng thng ng xung di mt on l 4cm ri th nh cho vt dao
ng. B qua sc cn. Ly g = 10m/s.
1. Xc nh bin dng ca l xo ti VTCB.
2. Chng minh vt dao ng iu ho. Tnh chu k dao ng ca vt.
3. Tnh c nng ca vt.
Bi 2. Treo con lc l xo gm mt vt nng c khi lng m = 200g vo l xo c cng k = 80N/m v
chiu di t nhin l
0
= 24cm trong thang my. Cho thang my chuyn ng ln trn nhanh dn u vi
gia tc a = 2m/s
2
. Ly g = 10m/s
2
.
1.Tnh bin dng ca l xo ti VTCB.
2. Kch thch cho vt dao ng vi bin nh theo phng thng ng. Chng ming m dao ng iu
ho. Tnh chu k ca dao ng. C nhn xt g v kt qu?
Bi 3. Mt con lc l xo gm mt vt nng c khi lng m = 250g gn vo l xo c cng k =
100N/m v chiu di t nhin l
0
= 30cm. Mt u l xo treo vo thang my. Cho thang my chuyn ng
nhanh dn u ln trn vi vn tc ban u bng khngv gia tc a th thy rng l xo c chiu di l l
1
=
33cm.
1. Tnh gia tc a ca thang my. Ly g = 10m/s
2
.
2. Ko vt nng xung di n v tr sao cho l xo c chiu di l
2
= 36cm ri th nh nhng cho dao
ng iu ho. Tnh chu k v bin ca con lc.
Bi 4 Mt vt c khi lng m c gn vo mt l xo c cng kv
khi lng l xo khng ng k. Ko vt ri VTCB dc theo trc ca
l xo mt on a ri th nh nhng cho dao ng. H s ma st gia
vt m v mt phng nm ngang l khng i. Gia tc trng trng
P
ur

dh
F
uuur

A
F
uur

28
l g. B qua lc cn ca khng kh. Tnh thi gian thc hin dao ng
u tin ca vt.
Bi 5. Gn mt vt c khi lng m = 200g vo l xo c cng k = 80N/m. Mt u l xo c gi c
nh. Ko m khi VTCB mt on 10cm dc theo trc ca l xo ri th nh nhng cho vt dao ng. Bit
h s ma st gia m v mt nm ngang l = 0,1. Ly g = 10m/s
2
.
1. Tm chiu di qung ng m vt i c cho n khi dng li.
2. Chng minh rng gim bin dao ng sau mi mt chu k l mt s khng i.
3. Tm thi gian dao ng ca vt.
Li gii
1. khi c ma st vt dao ng tt dn cho n khi dng li. C nng b trit tiu bi cng ca lc ma st. Ta
c:

2
1
. . .
2
ms
kA F s mg s = =
2 2
. 80.0,1
2
2 . 2.0,1.0, 2.10
k A
s m
mg
= = =
2.Gi s ti thi im vt ang v tr c bin A
1
. Sau na chu k , vt n v tr c bin A
2
. S
gim bin l do cng ca lc ma st trn on ng
(A
1
+ A
2
) lm gim c nng ca vt. Ta c:
2 2
1 2 1 2
1 1
. ( )
2 2
kA kA mg A A = +
1 2
2 .mg
A A
k
= . Lp lun tng t, khi vt i t v tr bin A

2
n v tr c bin A
3
, tc l
na chu k tip theo th:
2 3
2 .mg
A A
k
= . gim bin sau mi mt chu k l:

1 2 2 3
4 .
( ) ( )
mg
A A A A A
k
A = + = = Const. pcm
3. gim bin sau mi mt chu k l: 0, 01 1 A m cm A = =
S chu k thc hin l 10
A
n
A
= =
A
chu k. Vy thi gian dao ng l:
t = n.T = 3,14s

dng 18 dao ng ca mt vt ( hoc hai vt ) gn vi h hai l xo

I. Phng php
A. H hai l xo cha c lin kt.
t vn : Hai l xo c chiu di t nhin L
01
v L
02
. Hai u ca l xo gn vo 2 im c nh A v B.
Hai u cn li gn vo 1 vt c khi lng m. Chng minh m dao ng iu ho, vit phng trng dao
ng,...
* Trng hp 1. AB = L
01
+ L
02
.
( Ti VTCB hai l xo khng bin dng )
Xt vt m thi im t c li l x:

1 2
.
dh dh
ma F F = +
r uuur uuuur
. Chiu ln trc Ox, ta c:
1 2 1 2
. . ( ) ma k x k x x k k = = +
1 2
1 2
( ) 0 " . 0
k k
ma x k k x x
m
+
+ + = + = . t
2 1 2
k k
m
e
+
= .
Vy ta c:
2
" . 0 x x e + = C nghim l . ( ) x Acos t e = + . Vy vt m dao ng iu ho vi tn s
gc l
1 2
k k
m
e
+
=
* Trng hp 2. AB > L
01
+ L
02
( Trong qu trnh dao ng hai l xo lun lun b dn ).
- Cch 1: Gi
1
l A v
2
l A ln lt l dn ca hai l xo ti VTCB
+ Xt vt m VTCB:
0 1 0 2
0
dh dh
F F = +
uuuur uuuuur
.
Chiu ln trc Ox, ta c
2 2 1 1
. . 0 k l k l A A = (1)
+ Xt vt m thi im t, c li x:
1 2
.
dh dh
ma F F = +
r uuur uuuur

A
B
k
1
m k
2

O
x ( + )
29
Chiu ln trc Ox:
2 1 2 2 1 1
" ( ) ( )
dh dh
ma F F mx k l x k l x = = A A + (2)
1 2 1 2
. . ( ) ma k x k x x k k = = +
1 2
1 2
( ) 0 " . 0
k k
ma x k k x x
m
+
+ + = + = . t
2 1 2
k k
m
e
+
= . Vy ta c:
2
" . 0 x x e + = C
nghim l . ( ) x Acos t e = + . Vy vt m dao ng iu ho vi tn s gc l
1 2
k k
m
e
+
=
- Cch 2: Gi x
0
l khong cch t v tr ( sao cho mt trong hai l xo khng b bin dng ) n VTCB
ca vt m. Gi s L
02
c chiu di t nhin. Ta c
+ Vt m VTCB :
0 1 0 2
0
dh dh
F F = +
uuuur uuuuur

2 0 1 0
. .( ) 0 k x k d x = (3). Trong d = AB ( L
01
+ L
02
); x
0
l khong cch t v tr m L
02

khng b bin dng n VTCB.
1 2
.
dh dh
ma F F = +
r uuur uuuur

Chiu ln trc Ox:
2 0 1 0
.( ) .( ) " k x x k d x x mx + = (4). Thay (3) vo (4) ta c

1 2 1 2
" . . ( ) mx k x k x x k k = = +
1 2
1 2
" ( ) 0 " . 0
k k
mx x k k x x
m
+
+ + = + = . t
2 1 2
k k
m
e
+
= .
Vy ta c:
2
gc l
1 2
k k
m
e
+
= .
* Trng hp 3. AB < L
01
+ L
02
( trong qu trnh dao ng hai l xo lun lun b nn ).
- Cch 1: Gi
1
l A v
2
l A ln lt l nn ca hai l xo ti VTCB
+ Xt vt m VTCB:
0 1 0 2
0
dh dh
F F = +
uuuur uuuuur
.
Chiu ln trc Ox, ta c
2 2 1 1
. . 0 k l k l A + A = (1)
1 2
.
dh dh
ma F F = +
r uuur uuuur

Chiu ln trc Ox:
2 1 2 2 1 1
" ( ) ( )
dh dh
ma F F mx k l x k l x = + = A + + A (2)
1 2 1 2
. . ( ) ma k x k x x k k = = +
1 2
1 2
( ) 0 " . 0
k k
ma x k k x x
m
+
+ + = + = . t
2 1 2
k k
m
e
+
= . Vy ta c:
2
" . 0 x x e + = C
nghim l . ( ) x Acos t e = + . Vy vt m dao ng iu ho vi tn s gc l
1 2
k k
m
e
+
=
- Cch 2: Gi x
0
l khong cch t v tr ( sao cho mt trong hai l xo khng b bin dng ) n VTCB
ca vt m. Gi s L
02
c chiu di t nhin. Ta c
+ Vt m VTCB :
0 1 0 2
0
dh dh
F F = +
uuuur uuuuur

2 0 1 0
. .( ) 0 k x k d x + = (3).
Trong d = AB ( L
01
+ L
02
); x
0
l khong cch t v tr m L
02
khng b bin dng n VTCB.
1 2
.
dh dh
ma F F = +
r uuur uuuur

Chiu ln trc Ox:
2 0 1 0
.( ) .( ) " k x x k d x x mx + + = (4). Thay (3) vo (4) ta c

1 2 1 2
" . . ( ) mx k x k x x k k = = +
1 2
1 2
" ( ) 0 " . 0
k k
mx x k k x x
m
+
+ + = + = . t
2 1 2
k k
m
e
+
= .
Vy ta c:
2
gc l
1 2
k k
m
e
+
= .

30
B. H hai l xo c lin kt rng rc.
p dng nh lut bo ton cng: Cc my c hc khng cho ta li v
cng, c li bao nhiu ln v lc th thit by nhiu ln v ng i
.

II. Bi Tp
Bi 1. ( Bi 56/206 Bi ton dao ng v sng c) Cho h dao ng nh hnh v. Chiu di t nhin v
cng ca cc l xo ln lt l l
01
= 20cm, l
02
= 25cm, k
1
= 40N/m, k
2
= 50N/m. Vt nng c khi lng m
= 100g, kch thch khng ng k. Khong cch AB = 50cm. B qua mi ma st.
1. Tnh bin dng ca mi l xo ti v tr cn bng.
2. T VTCB ko v pha B mt on 3cm ri th nh.
a. Chng t m dao ng iu ho v vit phng trnh dao ng.
b. Tm cng ca h l xo v lc n hi ln nht xut hin trn cc l xo.
Bi 2. ( Bi 57/206 Bi ton dao ng v sng c)
Mt vt c khi lng m = 300g
c gn vo hai l xo c cng k
1
, k
2

nh hnh v. Hai l xo c cng chiu di
t nhin l
0
= 50cm v k
1
= 2k
2
.
Khong cch AB = 100cm. Ko vt theo phng AB ti v tr cch A mt on 45cm ri th nh cho vt
dao ng. B qua mi ma st, khi lng ca l xo v kch thc ca vt m.
1. Chng minh m dao ng iu ho.
2. Sau thi gian t =
15
s
t
k t lc th ra, vt i dc qung ng di 7,5cm. Tnh k
1
, k
2
.
Bi 3. ( Bi 58/206 Bi ton dao ng v sng c).
Mt vt c khi lng m = 100g, chiu di khng ng k, c th trt khng ma st trn mt phng
nm ngang. Vt c ni vi hai l xo L
1
, L
2
c cng ln lt l k
1
= 60N/m, k
2
= 40N/m. Ngi ta
ko vt n v tr sao cho L
1
dn mt on 20 l cm A = th thy L
2
khng b bin dng. B qua mi ma
st v khi lng ca l xo.
1. Chng minh vt m dao ng iu ho.
2. Vit phng trnh dao ng. Tnh chu k dao ng v nng lng ca dao ng cho
2
10 t = .
3. V v tnh cng cc lc do cc l xo tc dng ln cc im c nh A v B ti thi im t = T/2.

Hai l xo c khi lng khng ng k, cng chiu di t nhin l
0
, cng cng
k = 1000N/m v vt c khi lng m = 2kg, kch thc khng ng k. Cc l xo lun
thng ng. Ly g = 10m/s
2
;
2
10 t = .
1. Tnh bin dng ca mi l xo khi vt cn bng.
2. a m n v tr cc l xo c chiu di t nhin ri bung ra khng vn tc ban
u. Chng minh m dao ng iu ho. Vit phng trnh dao ng ( Gc to l
VTCB, chiu dng hng xung, gc thi gian l lc th ).
3. Xc nh ln v phng chiu ca cc lc n hi do tng l xo tc dng vo m
khi m xung v tr thp nht.
Cho mt l xo c cu to ng u, khi lng khng ng k, c chiu di t
nhin l
0
= 45cm, h s n hi k
0
200N/m. Ct l xo thnh hai l xo L
1
, L
2
c chiu
di v h s n hi l l
1
,k
1
v l
2
, k
2
; l
2
= 2.l
1
.
1.Chng minh rng k
1
/k
2
= l
2
/l
1
. Tnh k
1
, k
2
.
2. B tr c h nh hnh v. Cc dy ni khng dn, khi lng khng ng k, khi
lng rng rc b qua, kch thc ca m khng ng k. Ko m xung di theo
phng thng ng khi VTCB mt on x
0
= 2cm ri bung ra khng vn tc ban u.
m
k
1

k
2
m
k
1
k
2
A
B
k
1
m k
2

O
x ( + )
K
1

m

K
2

m
k
1

k
2
31
a. Chng minh m dao ng iu ho.
b. Vit phng trnh dao ng, bit chu k dao ng l T = 1s, ly
2
10 t = .
c. Tnh lc tc dng cc i ln im A, lc tc dng cc tiu ln im B. Ly g = 10m/s
2

dng 19 Mt s bi ton v h hai vt gn vi l xo
Bi 1. Mt vt nh khi lng m = 200g treo vo si dy AB khng dn v treo vo l xo
c cng k = 20N/m nh hnh v. Ko l xo xung di VTCB mt on 2cm ri th
ra khng vn tc ban u. Chn gc to l VTCB ca m, chiu dng hng xung,
gc thi gian l lc th. Cho g = 10m/s
2
.
1. Chng minh m dao ng iu ho. Vit phng trnh dao ng ( B qua khi lng ca
l xo v dy treo AB. B qua lc cn ca khng kh ).
2. Tm biu thc ph thuc vo thi gian ca lc cng dy. V th s ph thuc ny.
3. Bin dao ng ca m phi tho mn iu kin no dy AB lun cng m khng t. Bit rng
dy ch chu c lc cng ti a l T
max
= 3N.
Bi 2. Mt l xo c cng k = 80N/m. u trn c gn c nh u di treo mt vt nh A c khi
lng m
1
. Vt A c ni vi vt B c khi lng m
2
bng mt si dy khng dn. B qua khi lng ca
l xo v dy ni. Cho g = 10m/s
2
,
m
1
= m
2
= 200g.
1. H ng yn, v hnh ch r cc lc tc dng ln vt A v B. Tnh lc cng ca dy v dn
ca l xo.
2. Gi s ti thi im t = 0, dy ni AB b t. Vt A dao ng iu ho. Vit phng trnh
dao ng ca vt A.( Chn gc to l VTCB ca A, chiu dng hng xung ).

Bi 3. Cho h vt dao ng nh hnh v. Hai vt c khi lng l M
1
v M
2
. L xo c cng
k, khi lng khng ng k v lun c phng thng ng. n vt M
1
thng ng xung di
mt on x
0
= a ri th nh cho dao ng.
1. Tnh gi tr ln nht v nh nht ca lc m l xo p xung gi .
2. M
2
khng b nng ln khi mt gi th x
0
phi tho mn iu kin g?
Li gii
1. Chn HQC nh hnh v. Cc lc tc dng vo M
1
gm:
1
;
dh
P F
ur uuur

- Khi M
1
VTCB ta c:
1
0
dh
P F + =
ur uuur
. Chiu ln Ox ta c:
1
1 1
0 . 0
dh
M g
P F M g k l l
k
= A = A = (1)
- Xt M
1
v tr c li x, ta c:
1 dh
P F ma + =
ur uuur r
. Chiu ln Ox ta c:
1 1
.( )
dh
P F ma M g k l x ma = A + = (2)
Thay (1) vo (2) ta c: " " . 0
k
mx kx x x
m
= + = . t
2
k
m
e = , vy ta c
2
" . 0 x x e + = C nghim dng . ( ) x Acos t e = + . Vy M
1
dao ng iu ho.
- Khi t = 0 ta c : x = x
0
= a = A cos ; v = v
0
= - A. e .sin = 0. Suy ra
0; A a = = ;
1
k
M
e = . Vy phng trnh l: . ( . ) x a cos t e = .
- Da vo hnh v ta c lc p xung gi l:
'
dh
P F F + =
uuur
ur ur
. Chiu ln Ox ta c:

2
.( ) F M g k l x = + A +

Lc n hi Max khi x = +A = +a
2
.( )
Max
F M g k l a = + A +
Lc n hi Min khi x = -A = -a
2
.( )
Min
F M g k l a = + A .
2. iu kin M
2
khng b nng ln khi gi l F
min
0 >

2
min 2
. .
.( ) 0
M g k l
F M g k l a a
k
+ A
= + A > s .
k

A

B
m
k

A

B
M
1

k

M
2

O
x (+)
1 P
ur

dh
F
uuur

2 P
ur

'
dh
F
uuur

32
Bi 4. Cho h dao ng nh hnh v.: k = 100N/m; m
A
= 100g; m
B
= 200g. Thi im ban u
ko m
A
xung di mt on 1cm v truyn cho n vn tc 0, 3 m/s. Bit on dy JB khng
dn, khi lng dy khng ng k. Ly g = 10m/s
2
,
2
10 t ~ .
1. Tnh bin dng ca l xo ti VTCB.
2. Bit rng vi iu kin trn ch c m
A
dao ng. Vit phng trnh dao ng ca m
A
.
3. Tm iu kin ca bin dao ng ca m
A
m
B
lun ng yn.

Phn II. con lc n con lc vt l
I. kin thc c bn.
1. M t con lc n: Gm mt si dy khng dn, mt u c treo vo mt im c nh, u con li
gn vo mt vt khi lng m, kch thc ca m khng ng k, rt nh so vi chiu di ca dy, khi
lng ca dy coi khng ng k. B qua sc cn ca khng kh. Khi gc lch ca con lc n < 10
0
th
dao ng ca con lc n c coi l dao ng iu ho.
2. Phng trnh dao ng ca con lc n. Phng trnh
0
. ( . ) s S cos t e = +
hoc theo li gc l:
0
. ( . ) cos t o o e = + vi
0
0
S
l
o = .
+ Tn s gc ca dao ng:
g
l
e =
+ Chu k v tn s ca dao ng:
1 2
2 .
l
T
f g
t
t
e
= = =
3. Vn tc, ng nng, th nng, c nng.
- Vn tc:
0
' . .sin( . ) v s S t e e = = +
- ng nng ca con lc:
2 2 2 2
0
1 1
. . . . .sin ( . )
2 2
d
W mv m S t e e = = + .
- Th nng ca con lc:
2 2 2
0
1 1
. . (1 ) . . ( . )
2 2
t
W m g h mgl cos mgl mgl cos t o o o e = = ~ = +
2 2 2 2 2 2 2
0 0
1 1
. . . . ( . ) . . ( . )
2 2
t
W m l cos t m S cos t e o e e e = + = +
- C nng:
2 2 2
0 0
1 1
. . . . .
2 2
d t
W W W m S m g l e o = + = = =Const.
- Ch : Khi gc lch o ln th dao ng khng phi l dao ng iu ho m ch l dao ng tun
hon.
4. Cng thc gn ng.
- (1 ) 1 .
n
n c c ~ Vi 1 c =
-
2
1 (1 )(1 ) 1 c c c = + ~ Vi 1 c =
-
1 2
1 2 3
3
(1 ) .(1 )
1
(1 )
m n
p
a a
ma na pa
a

~
m Vi 1 c =
5. Con lc n khng phi l mt dao ng t do v chu k ca n ph thuc vo cc yu t bn
ngoi nh: nhit , v , cao,...
- Cng thc v s n di:
0
.(1 . ) l l t o = + Trong l v l
0
tng ng l chiu di ca con lc t
0
C
v 0
0
C, cn l h s n di.
- Cng thc gia tc trng trng ph thuc vo: cao, v , lc l,...

2
0
.( )
h
R
g g
R h
=
+
hay
2
.
( )
h
M
g G
R h
=
+

m
B

k

m
A
J
33
6. Vn tc ti mt v tr o :
- W
A
= mgl(1 cos
0
)
- W
B
=
2
1
. (1 )
2
mv mgl coso +
- p dng nh lut bo ton c nng ta c: W
A
= W
B

0
2 ( ) v gl cos cos o o = .
7. Lc cng ca dy treo.
Xt con lc ti v tr lch so vi phng thng ng mt gc o . Vn dng
LII NiuTn, ta c: . P ma t + =
ur r r
. Chiu ln trc to , c phng dc dy
treo, gc ti VTCB ca vt, chiu dng hng t di ln.
. . ma P cos ma mg cos t o t o = = + m
2
v
a
l
= thay v xung ta c:
0
0
2 .( )
2 .( )
gl cos cos
a g cos cos
l
o o
o o
= = . Vy ta c:
0
3 . 2 . mg cos mg cos t o o =
8.Con lc vt l.
a. M t con lc vt l: L mt vt rn c quay quanh mt trc nm ngang c nh.
b. Phng trnh dao ng ca con lc:
0
. ( . ) cos t o o e = + ;
- Tn s gc:
. mg d
I
e = Trong m l khi
lng vt rn, d l khong cch t trng tm vt rn n trc
quay ( d = OG ), I l mmen qun tnh ca vt rn i vi trc
quay( n v kg.m
2
).
- Chu k dao ng:
2 1
2
.
I
T
mg d f
t
t
e
= = =
- ng dng ca con lc vt l l dng o gia tc trng trng g

II. cc dng bi tp
Dng 1 phng trnh dao ng v tnh cc i lng c trng
t phng trnh dao ng
1. Phng php
- Phng trnh dao ng c dng:
0
. ( . ) s S cos t e = +
Ch : :
g
l
e = ;
1 2
2 .
l
T
f g
t
t
e
= = = ;
0
0 0 0
.
S
S l
l
o o = =
- Vic tm cc i lng nh: s, v, W
, W
t
, W,...hay xc nh cc thi im con lc c li , vn tc,
khong thi gian con lc i t s
1
n s
2
cng thc hin tng t nh con lc l xo.
2. Bi Tp.
Bi 1. ( Bi 108/206 Bi ton dao ng v sng c )
Mt con lc n dao ng iu ho vi chu k T = 4s v bin S
0
= 6cm.
1. Vit phng trnh dao ng ca con lc. Chn gc thi gian l lc con lc qua VTCB theo chiu dng.
2. Tnh di v vn tc ca vt nng ti cc thi im t
1
= 0,5s v t
2
= 1s. T kt qu tnh c suy ra
trng thi dao ng ca con lc cc thi im .
3. Tnh thi gian ngn nht con lc i t:
a. VTCB n v tr s =3cm.
b. V tr s = 3cm n v tr S
0
= 6cm. Nhn xt v kt qu tm c.
Li Gii
1. Phng trnh dao ng c dng:
0
. ( . ) s S cos t e = + Trong : S
0
= 6cm;
2 2
( / )
4 2
rad s
T
t t t
e = = =
0
o

O
A
B
P
ur

t
r

O

G
P
ur

R
ur

O
G
P
ur

R
ur

o
d
34
Theo bi , t = 0 th s = 0 v v = s = - e .S
0
.sin > 0, ta c:
0
sin 0
cos
=
<
( )
2
rad
t
= .
Vy phng trnh l : 6. ( . )( )
2 2
s cos t cm
t t
= .
2. Phng trnh vn tc c dng: v = s = -
0
. .sin( . ) .6.sin( )
2 2 2
S t t
t t t
e e + = (cm/s)
Hay 3 .sin( )( / )
2 2
v t cm s
t t
t = .
+ Khi t = t
1
= 0,5s:
2
6. ( . )( ) 6. ( .0, 5 )( ) 6. ( )( ) 6. ( ) 3. 2( )
2 2 2 2 4 2
s cos t cm cos cm cos cm cm cm
t t t t t
= = = = = .
2
3 .sin( ) 3 .sin( .0, 5 ) 3 .sin( ) 3 .( ) 1, 5 2( / )
2 2 2 2 4 2
v t cm s
t t t t t
t t t t t = = = = = .
+ Khi t = t
2
= 1s:
6. ( . )( ) 6. ( .1 )( ) 6. (0)( ) 6( )
2 2 2 2
s cos t cm cos cm cos cm cm
t t t t
= = = = .
3 .sin( ) 3 .sin( .1 ) 3 .sin(0) 0.
2 2 2 2
v t
t t t t
t t t = = = =

3.+ Cc thi im vt i t VTCB n v tr c s = 3cm.

1
3 6. ( . ) ( . )
2 2 2 2 2
s cos t cos t
t t t t
= = =
. .2
2 2 3
. .2
2 2 3
t k
t k
t t t
t
t t t
t
= +
= +
(vi k Z e )
. .2
2 3 2
. .2
2 3 2
t k
t k
t t t
t
t t t
t
= + +
= + +

5
4 ; (1)
3
1
4 ; (2)
3
t k
t k
= +
= +
vi k Z e
H thc (1) ng vi trng hp con lc qua v tr s = 3cm theo chiu ngc vi chiu dng; h thc (2)
ng vi con lc i theo chiu dng trc to . Vy thi gian ngn nht con lc i t VTCB n v tr s
= 3cm l t
1
= 1/3 (s) vi k = 0.
+ Thi gian vt i t VTCB n v tr bin l :
4
T
Thi gian ngn nht con lc i t v tr s = 3cm
n v tr bin s = 6cm l: t
2
=
1
4
T
t = 2/3(s).
* Nhn xt: Tuy hai qung ng l nh nhau nhng thi gian i cc qung ng l khc nhau v
chuyn ng c vn tc thay i theo thi gian t.
Mt con lc c chiu di l = 1m, vt nng c khi lng m = 100g. Ko con lc ra khi VTCB mt gc
0
o = 6
0
ri th khng vn tc ban u.
1. Lp biu thc vn tc ng vi li gc o . Suy ra biu thc vn tc cc i.
2. Lp biu thc lc cng ng vi li gc o . Suy ra biu thc lc cng cc i, cc tiu. Ly g =
10m/s
2
,
2
10. t ~
/s: 1. v
max
= 33cm/s; 2.
min
1, 01 ; 0, 99
max
N N t t = = .
Mt con lc n gm mt si dy c chiu di l = 1m, khi lng vt nng m = 100g. Khi con lc ang
v tr cn bng, dng ba g nh vo qu nng lm cho n c vn tc v
0
= 20cm/s theo phng thng nm
ngang cho con lc dao ng. B qua mi ma st v lc cn. Ly g = 10m/s
2
v
2
10. t ~
1. Tnh gc lch cc i ca con lc khi VTCB.
35
2. Vit phng trnh dao ng ca con lc, chn gc thi gian l lc bt u dao ng v chiu dng l
chiu ca vct
0
v
uur
.
3. Xc nh thi im u tin vn tc c ln bng na vn tc v
0
.
/s: 1.
0
= 0,0632(rad); 2. s = 6,32.cos( .
2
t
t
t )cm; 3. t = 1/3 (s).
Mt con lc n gm mt si dy c chiu di l = 1m, treo vt nng c khi lng m = 100g. Khi con lc
ang VTCB, ngi ta truyn cho vt nng vn tc ban u v
0
theo phng ngang cho con lc dao ng.
B qua mi ma st v lc cn.
Coi dao ng ca con lc l dao ng nh. Lp biu thc vn tc ca vt nng v lc cng ca dy treo
theo li gc . Xt trng hp vn tc v lc cng cc i, cc tiu.
/s: a) v
max
= v
0
khi = 0, v
min
= 0 khi =
0
.
b) 1,1
max
N t = khi = 0 ,
min
0, 95N t = khi =
0
.
Bi 5. Mt con lc n c chiu di l = 1m treo vt nng c khi lng 50g.
a. Cho con lc n dao ng vi li gic gc cc i
0
0,1( ) rad o = . Tm chu k v vit phng trnh dao
ng con lc. Chn gc thi gian l lc vt v tr bin
0
o o = .
b. Cho con lc n dao ng vi li gic gc cc i
0
= 60
0
. Tm vn tc di ca con lc. Tnh lc cng
khi = 0
0
, = 30
0
.
c. Trng hp con lc dao ng vi
0
= 60
0
, ngi ta t dy treo con lc khi qua VTCB.
+ Tm vn tc, ng nng ca hn bi khi chm t. Bit VTCB cch mt t l 4m.
+ Tm khong cch t im hn bi chm t n ng thng ng i qua im treo. Ly g = 10m/s
2
,
2
10. t ~ B qua mi ma st.
/s: a) s = 10.cos( .t t )cm; b) = 0
0
th ( / ); 1( ) v m s N t t = = ;
= 30
0
th
3 3 2
. 3 1( / ); ( )
4
v m s N t t

= =
c)
) 3 ( / ); 2, 25( ).
) 2 2( )
d
max
v m s W J
x m
t + = =
+ =

Dng 2 quan h gia chu k, tn s v chiu di ca con lc
1. Phng php
- Chu k ca con lc:
2
2
1 2 4 .
2 .
l l
T g
f g T
t t
t
e
= = = = .
- Hai con lc n c chiu di l l
1
, l
2
dao ng vi chu k tng ng l T
1
, T
2
.
+ Con lc c chiu di: l = l
1
+ l
2
, c chu k dao ng T c xc nh theo biu thc:
2 2
1 2
T T T = + .
+ Con lc c chiu di: l = l
1
- l
2
, c chu k dao ng T c xc nh theo biu thc:
2 2
1 2
' T T T = .
- Trong cng mt khong thi gian, con lc c chu k T
1
thc hin N
1
dao ng, con lc c chu k T
2
thc
hin N
2
dao ng th ta c:

1 2 1 2
1 1 2 2
2 1 2 1
. .
N T f l
N T N T
N T f l
= = = = .
2.Bi Tp.
Bi 1. Mt con lc c di bng l
1
dao ng vi chu k T
1
= 1,5s. Mt con lc khc c di l
2
dao
ng vi chu k T
2
= 2s. Tm chu k ca con lc c di bng l
1
+ l
2
; l
2
l
1
.
/s: T = 2,5(s); T = 4 2, 25 1, 75 = (s).
Bi 2. Hai con lc n c chiu di l
1
, l
2
( l
1
>l
2
) v c chu k dao ng tng ng l T
1
v T
2
ti ni c gia
tc trng trng g = 9,8m/s
2
. Bit rng ti ni , con lc c chiu di l
1
+ l
2
c chu k dao ng l 1,8s
v con lc c chiu di l
1
l
2
dao ng vi chu k 0,9s. Tm T
1
, T
2
v l
1
, l
2
.
/s: T
1
= 1,42s, T
2
= 1,1s; l
1
= 50,1cm, l
2
= 30,1cm.
36
Bi 3. Mt hc sinh buc hn vo u mt si dy nh v cho n dao ng. Trong 10 pht n thc
hin c 299 dao ng. V khng xc nh c chnh xc di ca con lc ny, hc sinh ct
ngn si dy bt 40cm, ri cho n dao ng li. Trong 10 pht n thc hin c 386 dao ng. Hy
dng kt qu xc nh gia tc trng trng ni lm th nghim.
/s: g = 9,80m/s
2
.
Bi 4. Trong cng mt khong thi gian, con lc th nht thc hin c 10 chu k dao ng, con lc th
hai thc hin 6 chu k dao ng. Bit hiu s chiu di dy treo ca chng l 48cm.
1. Tm chiu di dy treo mi con lc.
2. Xc nh chu k dao ng tng ng. Ly g = 10m/s
2
.
/s: 1) l
1
= 27cm, l
2
= 75cm; 2) T
1
= 1,03s, T
2
= 1,73s.
Bi 5. Mt vt rn c khi lng m = 1,5kg c th quay quanh mt trc nm ngang. Di tc dng ca
trng lc, vt dao ng nh vi chu k T = 0,5s. Khong cch t trc quay n trng tm ca vt rn l d
= 10cm. Tnh mmen qun tnh ca vt i vi trc quay. Ly g = 10m/s
2
.
/s: I = 0,0095kg.m
2
.
Bi 6. Mt con lc n c chiu di l l dao ng vi chu k T
0
= 2s.
1. Tnh chu k ca con lc khi chiu di ca dy treo tng ln 1% chiu di ban u.
2. Nu ti thi im ban u hai con lc trn cng qua VTCB v chuyn ng cng chiu. Tm thi gian
m chng lp li trng thi trn. Khi mi con lc thc hin bao nhiu dao ng?
/s: 1) T = 2,0099s; 2) T
0
- 201, T 200 dao ng.
Dng 3 tm s bin thin chu k ca con lc n khi thay i
nhit , cao, v tr trn tri t
1. Phng php
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc khi cha c s thay i: 2
l
T
g
t = .
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc khi c s thay i:
'
' 2
'
l
T
g
t = .
- Lp t s:
' ' .
. '
T l g
T l g
= . p dng cng thc gn ng, ta c:
'
' .
T
m T mT
T
~ ~ .
- Tnh T A : ' .( 1) T T T T m A = = + 0 ' 1 T T T m A > > > Chu k tng.
+ 0 ' 1 T T T m A < < < Chu k gim.
2. Bi Tp
ngi ta a mt con lc t mt t ln cao h = 10km. Phi gim di ca n i bao nhiu chu k
dao ng ca n khng thay i. Cho bn knh tri t
R = 6400km v b qua s nh hng ca nhit .
/s: Gim 0,3% chiu di ban u ca con lc.
Mt con lc Phu c treo thnh Ixac( XanhPtecbua) l mt conlc n c chiu di 98m. Gia tc ri t
do XanhPtecbua l 9,819m/s
2
.
1. Tnh chu k dao ng ca con lc .
2. Nu treo con lc H Ni, chu k ca n s l bao nhiu? Bit gia tc ri t do ti H Ni l
9,793m/s
2
v b qua nh hng ca nhit .
3. Nu mun con lc khi treo H Ni m vn dao ng vi chu k nh XanhPtecbua th phi thay
i di ca n nh th na?
/s: 1) T
1
= 19,84s; 2) T
2
= 19,87s; 3) Gim mt lng ' 0, 26 26 l l l m cm A = = = .
Bi 3. Con lc ton mt t, nhit 30
0
C, c chu k T = 2s. a ln cao
h = 0,64km, nhit 5
0
C, chu k tng hay gim bao nhiu? Cho h s n di
5 1
2.10 K

= .
/s: Chu k gim 3.10
-4
s.
Bi 4. Con lc n dao ng b mt t c nhit 30
0
C. a ln cao
h = 0,64km chu k dao ng b vn khng thay i. Bit h s n di ca dy treo l
5 1
2.10 K

= . Hy
tnh nhit cao ny. Cho bn knh tri t R = 6400km.
/s: 20
0
C.
Bi 5. Con lc ton hc di 1m 20
0
C dao ng nh ni g =
2
t (SI).
1. Tnh chu k dao ng.
37
2. Tng nhit ln 40
0
C, chu k ca con lc tng hay gim bao nhiu? Bit h s n di ca dy treo con
lc l
5 1
2.10 K

= .
/s: 1) 2s; 2) Tng 4.10
-4
s.
Bi 6. Mt con lc ng c chu k dao ng T
1
= 1s ti ni c gia tc trng trng g =
2
t (m/s
2
), nhit
t
1
= 20
0
C.
1. Tm chiu di dy treo con lc 20
0
C.
2. Tnh chu k dao ng ca con lc ti ni nhit 30
0
C. Cho h s n di ca dy treo con lc l
5 1
4.10 K

= .
/s: 1) l
1
= 0,25m = 25cm; 2) T
2
= 1,0002s.

Dng 4 tm s bin thin chu k ca con lc n khi thay i
trng trng lc
1. Phng php
- Chu k ca con lc khi gia tc trng trng lc l g
1
:
1
1
2 .
l
T
g
t = .
- Chu k ca con lc khi gia tc trng trng lc l g
2
:
2
2
2 .
l
T
g
t = .
- Lp t s:
2 1 1
2 1
1 2 2
.
T g g
T T
T g g
= = . Trong g = G.
2
M
R
.
- Trong cng mt khong thi gian, ng h c chu k con lc l T
1
c s ch t
1
th ng h c chu k con
lc l T
2
c s ch t
2
, ta c: t
2
.T
2
= t
1
. T
1

2 1
1 2
.
t T
t T
=
2.Bi Tp
Bi 1. Mt Trng c khi lng bng
1
81
khi lng Tri t v c bn knh bng
1
3, 7
bn knh Tri
t. Coi nhit Mt Trng c gi nh trn Tri t.
a. Chu k dao ng ca mt con lc n thay i nhu th no khi a con lc t Tri t ln Mt Trng?
b. chu k ca con lc trn Mt Trng vn nh khi Tri t th cn phi thay i chiu di con lc
nh th no?
/s: a) T
MT
= 2,43. T
T
; b) 83,1%
l
l
A
= .
Bi 2. Ngi ta a mt ng fh qu lc t Tri t ln Mt Trng m khng iu chnh li. Theo ng
h ny trn Mt Trng th thi gian Tri t t quay c mt vng l bao nhiu? Bit gia tc ri t do
trn Mt Trng bng 1/6 gia tc ri t do trn Tri t v b qua s nh hng ca nhit .
/s: t
2
= 9
h
48
ph
.
Dng 5 tm s bin thin chu k ca con lc n
khi c thm lc l
1. Phng php
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc khi cha c lc l: 2
l
T
g
t = .
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc khi cha c lc l: ' 2
'
l
T
g
t = .
Trong g l gia tc trng trng biu kin c xc nh theo biu thc sau y:
' . ' .
n n
P P F m g m g F = + = +
uur ur uur uur ur uur
. Khi cn bng, dy treo con lc c phng ca ' P
uur
.
Ngoi lc
n
F
uur
c th l:
+ Lc in trng: .
d
F q E =
uur ur

d
F E ||
uur ur
nu q > 0;
d
F E |+
uur ur
nu q < 0.
38
Ch : ln: F
= . q E v
U
E
d
= .
+ Lc y Acsimt: . .
A
F V D g =
uur ur
, c ln . .
A
F V D g = .
+ Lc qun tnh: .
qt
F ma =
uur r
, c ln .
qt
F ma = .
+ Lc t: . . .sin
t
F B I l o = hoc . . .sin
t
F q v B o = .
2.Bi Tp
Bi 1. Mt con lc n gm mt si dy c chiu di l = 1m v qu cu nh c khi lng m = 100g,
c treo ti ni c gia tc trng trng g = 9,8m/s
2
.
1. Tnh chu k dao ng nh cca qu cu.
2. Cho qu cu mang in q = 2,5.10
-4
C v to ra in trng u c cng in trng E = 1000V/m.
Hy xc nh phng ca dy treo con lc khi cn bng v chu k ca con lc trong cc trng hp:
a. Vc t E
ur
hng thng ng xung di.
b. Vc t E
ur
c phng nm ngang.
/s: 1) T
0
= 2s; 2a) T
1
= 1,8s; 2b) T
2
= 1,97s.
Bi 2. Mt con lc n gm mt qu cu nh, khi lng 10g c treo bng mt si dy di 1m ti ni
m g = 10m/s
2
. Cho
2
10 t = .
1. Tnh chu k dao ng T
0
ca con lc.
2. Tch in cho qu cu mt in tch q = 10
-5
C ri cho n dao ng trong mt in trng u c
phng thng ng th thy chu k dao ng ca n l T =
0
2
.
3
T .
Xc nh chiu v ln ca cng in trng?
/s: E
ur
c phng thng ng, c chiu hng xung, ln 1,25.10
4
V/m.
Bi 3. Mt con lc n dao ng vi chu k T
0
trong chn khngv chu k T trong mt cht kh. Bit T
khc T
0
ch do lc y Acsimt.
1a. Chng minh rng T = T
0
.(1+
1
2
c ) . Trong
0
D
D
c = ; D
0
l khi lng ring ca cht kh, D l khi
lng ring ca qu nng lm con lc.
1b. Tnh chu k T trong khng kh. Bit T
0
= 2s, D
0
= 1,300kg/m
3
, D = 8450kg/m
3
.
2. T = T
0
th phi tng hay gim nhit ca khng kh bao nhiu? Bit h s n di ca con lc l
5 1
1, 7.10 ( ) K

= .
/s: 1) T = 2,00015s; 2)
0
9 t C A ~ .
Bi 4. Mt con lc dao ng vi bin nh c chu k T
0
ti ni c g = 10m/s
2
. Treo con lc trn mt
chic xe ri cho xe chuyn ng nhanh dn u trn mt mt ng nm ngang th dy treo hp vi
phng thng ng mt gc nh
0
0
9 o = .
a. Hy gii thch hin tng v tm gia tc a ca xe.
b. Cho con lc dao ng vi bin nh, tnh chu k T ca con lc theo T
0
.
/s: a) a = 1,57m/s
2
; b) T = T
0
. coso .
Bi 5. Mt con lc n c chu k dao ng nh l T = 1,5s ti ni c gia tc trng trng g = 9,80m/s
2
.
Treo con lc trong mt thang my. Hy tnh chu k ca con lc trong cc trng hp sau:
a. Thang my i ln nhanh dn u vi gia tc a = 1m/s
2
.
b. Thang my i ln chm dn u vi gia tc a = 1m/s
2
.
c. Thang my chuyn ng thng u.
/s: a) 1,43s; b) 1,58s; c) 1,5s.
Bi 6. Mt con lc ton hc c chiu di 17,32cm thc hin dao ng iu ho trn mt t chuyn ng
trn mt mt phng nghing mt gc
0
30 | = . Xc nh VTCB tng i ca con lc. Tm chu k dao
ng ca con lc trong hai trng hp:
a) t chuyn ng xung dc vi gia tc a = 5m/s
2
.
b) t chuyn ng ln dc vi gia tc a = 2m/s
2
. Ly g = 10m/s
2
,
2
10 t = .

39
Dng 6 tm thi gian nhanh hay chm ca con lc
ng h trong thi gian t
1. Phng php
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc ng h khi n chy ng: T
1
.
- Vit biu thc tnh chu k ca con lc ng h khi n chy sai: T
2
.
- Lp t s:
2
1
T
T
p dng cng thc gn ng:
2
2 1
1
.
T
m T mT
T
~ = .
- Tnh
2 1
T T T A = : + Nu T A > 0
2 1
T T > ng h chy chm.
+ Nu T A < 0
2 1
T T < ng h chy nhanh.
Mi chu k ng h chy nhanh hay chm mt lng T A .
Trong thi gian t ng h chy ng thc hin s dao ng:
1
t
n
T
= .
Vy thi gian nhanh hay chm ca ng h l:
1
. .
t
n T T
T
u = A = A .
2. Bi Tp
Bi 1. ( Bi 78/540 Bi tp Vt l ) Mt con lc ng h, dy treo c h s n di l
5 1
2.10 ( ) K

= .
Bn knh ca Tri t l 6400km.
a) Khi a xung ging m, ng h chy nhanh hay chm? Ti sao ?
b) Bit ging su 800m v tht ra ng h vn chy ng. Gii thch v tnh s chnh lch nhit gia
ging v mt t.
/s: a) chy chm do chu k tng; b)
0
6, 25 t C A = .
Bi 2. ( Bi 76/540 Bi tp Vt l ) Mt con lc ng h gm mt qu cu bng st v mt si dy kim
loi mnh c h s n di
5 1
2.10 ( ) K

= . ng h chy ng 20
0
C vi chu k T = 2s.
a) Khi gim nhit xung n 0
0
C ng h chy nhanh hay chm sau mt ngy m?
b) Vn gi nhit 0
0
C, ngi ta dng nam chm to lc ht thng ng. Phi t nam chm nh
th no, ln bao nhiu ng h chy ng tr li. Cho khi lng qu cu l m = 50g, ly g =
10m/s
2
.
/s: a) T = 8,64s; b) 10
-4
N.
Bi 3. ( Bi 77/540 Bi tp Vt l ) Mt con lc ng h c h s n di ca dy treo
5 1
2.10 ( ) K

= .
Vt nng c khi lng ring D = 8400kg/m
3
. ng h chy ng 20
0
C khi dao ng trong khng kh.
a) Ti ni d, vn 20
0
nu t trong chn khng th ng h chy nhanh hay chm mi ngy bao
nhiu giy?
b) Phi tng hay gim nhit ? n gi tr no? trong chn khng ng h vn chy ng tr
li. Cho khi lng ring ca khng kh D
0
= 1,3kg/m
3
v ch tnh n lc y Acsimt.
/s: a) T = 6,68s; b) t = 27,73
0
C.
Bi 4. ( Bi 67/540 Bi tp Vt l ) Mt con lc ng h chy ng 20
0
C ti ni c gia tc trng trng
bng 10m/s
2
. Bit dy treo c h s n di
5 1
4.10 ( ) K

= , vt nng tch in q = 10
-6
C.
a) Nu con lc t trong in trng u c cng E = 50V/m thng ng hng xung di th
sau 1 ngy m ng h chy nhanh hay chm bao nhiu? Bit vt c khi lng m = 100g.
b) ng h chy ng tr li cn phi tng hay gim nhit l bao nhiu?
/s: a) 4,32s; b) 21,25
0
C.
Bi 5. Ti mt ni ngang bng vi mc nc bi, nhit 10
0
C, mt ng h qu lc trong mt ngy
m chy nhanh 6,48s. Coi con lc ng h nh con lc n. Thanh treo con lc c h s n di
5 1
4.10 ( ) K

= .
a) Ti v tr ni trn, nhhit no th ng h chy ng gi?
b) a ng h ln nh ni, ti nhit l 6
0
C, ta thy ng h chy ng gi. Gii thch hin
tng v tnh cao ca nh ni so vi mc nc bin. Coi Tri t l hnh cu, c bn knh
R = 6400km.

40
Phn III. ng lc hc vt rn
I. kin thc c bn.
1. Phng trnh ng hc ca vt rn.
- Tc gc: + Tc gc trung bnh:
tb
t
e
A
=
A
.
+ Tc gc tc thi:
0
lim '( ).
t
d
t
t dt

e e
A
A
= = =
A

- Gia tc gc: + Gia tc gc trung bnh:
tb
t
e
A
=
A
.
+ Gia tc gc tc thi:
0
lim '( ) "( ).
t
d
t t
t dt
e e
e
A
A
= = = =
A

- Phng trnh ng hc ca chuyn ng quay:

0
t e = + ;
0
t e e = + ;
2
0 0
1
2
t t e = + + ;
2 2
0 0
2 ( ) e e =
- Vn tc v gia tc ca cc im trn qu ao: + . v r e =
+
2
2
.
ht n
v
a r a
r
e = = = .
Ch : Nu vt rn quay khng u th
n t
a a a = +
r uur ur
trong
n
a v
uur r
c trng s thay i v hng ca
v
r
;
t
a v
ur r
P c trng s thay i v ln ca v
r
.
' ( . ) ' .
t
dv
a v r r
dt
e = = = = ;
2 2
2
; tan
t
n t
n
a
a a a
a

o
e
= + = = .

2. Phng trnh ng lc hc ca vt rn.
Mi lin h gia gia tc gc v mmen lc:
+
2
( . ). M mr = .
+ Mmen ca lc i vi mt trc quay: M = F.d ( d l khong cch t trc quay n gi ca lc, gi
l cnh tay n ).
- Tng qut:
2
( . ).
i i i
i i
M M m r = =

- Mmen qun tnh:
+ Tng qut
2
.
n
i i
i
I m r =

+ Cc trng hp c bit:
*) Thanh c tit din nh so vi chiu di:
2
1
. .
12
I ml = . ( Hnh a )
*) Vnh trn c bn knh R:
2
. I m R = . (Hnh b )
*) a trn mng bn knh R:
2
1
. .
2
I m R = . ( Hnh c)
*) Khi cu c:
2
2
. .
5
I m R = . ( Hnh d )
- Phng trnh ng lc hc ca vt rn quay
quanh mt trc c nh: . M I = .
4. Mmen ng lng.
nh lut bo ton mmen lng.
*) Mmen ng lng:
- Dng khc ca phng trnh ng lc hc ca vt rn
quay quanh mt trc c nh.
M
n
a
uur
O
t
a
ur

a
r

R
A
Hnh b
l
A
Hnh a
R
A
Hnh c
Hnh d
O
r
F
ur

m
41
Ta c: . .
d
M I M I
dt
e
= = ; I = Const, ta c:
( . ) d I
M
dt
e
= .
t L = I. e
dL
M
dt
= (1). Phng trnh ng cho c trng hp mmen qun tnh ca vt hay h vt
thay i.
- Mmen ng lng: i lng L = I. e gi l mmen ng lng ca vt rn quay quanh mt trc c
nh. n v: kg.m
2
/s.
*) nh lut bo ton mmen ng lng:
0
dL
M L Const
dt
= = =
- Nu I = Const th vt khng quay hoc quay u quanh trc ang xt.
- Nu I thay i th . I e = Const
1 2 1 1 2 2
. . L L I I e e = =
5. ng nng ca vt rn quay quanh mt trc c nh.
- Biu thc ng nng ca vt rn quay quanh mt trc c nh:
2
1
. .
2
d
W I e =
- nh l bin thin ng nng:
2 2
2 1 2 1
1 1
. . . .
2 2
nl
d d d F
W W W I I A e e A = = =
II. bi tp.
Dng 1. Tm cc i lng trong chuyn ng quay ca
vt rn quanh mt trc c nh
1. Phng php.
- Tc gc: + Tc gc trung bnh:
tb
t
e
A
=
A
.
+ Tc gc tc thi:
0
lim '( ).
t
d
t
t dt

e e
A
A
= = =
A

- Gia tc gc: + Gia tc gc trung bnh:
tb
t
e
A
=
A
.
+ Gia tc gc tc thi:
0
lim '( ) "( ).
t
d
t t
t dt
e e
e
A
A
= = = =
A

- Phng trnh ng hc ca chuyn ng quay:

0
t e = + ;
0
t e e = + ;
2
0 0
1
2
t t e = + + ;
2 2
0 0
2 ( ) e e =
- Vn tc v gia tc ca cc im trn qu ao: + . v r e =
+
2
2
.
ht n
v
a r a
r
e = = = .
Ch : Nu vt rn quay khng u th
n t
a a a = +
r uur ur
trong
n
a v
uur r
c trng s thay i v hng ca
v
r
;
t
a v
ur r
P c trng s thay i v ln ca v
r
.
' ( . ) ' .
t
dv
a v r r
dt
e = = = = ;
2 2
2
; tan
t
n t
n
a
a a a
a

o
e
= + = =

II. Bi Tp.
Bi 1. Mt cnh qut di 30cm, quay vi tc gc khng i l e= 95 rad/s. Tc di ti mt im
vnh cnh qut bng:
A. 2850 m/s. B. 28,5 m/s. C. 316,7 m/s. D. 31,67 m/s.
Bi 2. Mt im trn vt rn cch trc quay mt khong R. khi vt rn quay u quanh trc, im c
tc di v. Tc ca vt rn l:
M
n
a
uur
O
t
a
ur

a
r

42
A.
v
R
e = . B.
2
v
R
e = . C. . v R e = . D. .
R
v
e =
Bi 3. Bnh ca mt ng c t lc khi ng n lc t tc gc 140 rad/s phi mt 2s. Bit ng
c quay nhanh dn u. Gc quay ca bnh trong thi gian trn l:
A. 140 rad. B. 70 rad. C. 35 rad. D. 35t rad.
Bi 4. Mt bnh xe quay nhanh dn u quanh trc. Lc t = 0 bnh xe c tc gc 5 rad/s. Sau 5 s tc
gc ca n tng ln n 7 rad/s. Gia tc gc ca bnh xe l:
A. 0,2 rad/s
2
. B. 0,4 rad/s
2
. C. 2,4 rad/s
2
. D. 0,8 rad/s
2
.
Bi 5. Rto ca mt ng c quay u, c mi pht quay c 3000 vng. Trong 20s, rto quay c
mt gc bng bao nhiu? /s: 6280 rad.
Bi 6. Mt cnh qut ca my pht in chy bng sc gi c ng knh 8 m, quay u vi tc 45
vng/pht. Tnh tc di ti mt im nm vnh ca cnh qut.
/s: 188,4 m/s.
Bi 7. Ti thi im t = 0, mt bnh xe p bt u quay quanh mt trc vi gia tc gc khng i. Sau 5
s n quay c mt gc bng 25 rad. Tnh tc gc v gia tc gc ca bnh xe ti thi im t = 5 s.
/s: 10 rad/s; 2 rad/s
2
.

Dng 2. phng trnh ng lc hc ca vt rn
quay quanh mt trc c nh
1. Phng php.
- Mmen ca lc i vi mt trc quay: M = F.d ( d l khong cch t trc quay n gi ca lc, gi l
cnh tay n ).
- Mi lin h gia gia tc gc v mmen lc:
+
2
( . ). M mr = .
+ Tng qut:
2
( . ).
i i i
i i
M M m r = =

- Mmen qun tnh:
+ Tng qut
2
.
n
i i
i
I m r =

+ Cc trng hp c bit:
*) Thanh c tit din nh so vi chiu di:
2
1
. .
12
I ml = . ( Hnh a )
*) Vnh trn c bn knh R:
2
. I m R = . (Hnh b )
*) a trn mng bn knh R:
2
1
. .
2
I m R = . ( Hnh c)
*) Khi cu c:
2
2
. .
5
I m R = . ( Hnh d )
- Phng trnh ng lc hc ca vt rn quay
quanh mt trc c nh: . M I = .
2. Bi Tp.
Bi 1. Mt cu b y mt chic u quay
c ng knh 4 m vi mt lc 60 N t ti vnh
ca chic u theo phng tip tuyn. Mmen lc
tc dng vo u quay c gi tr:
A. 30 N.m. B. 15 N.m. C. 240 N.m. D. 120 N.m.
Bi 2. Hai cht im c khi lng 1kg v 2kg c gn hai u
ca mt thanh nh c chiu di 1m. Mmen qun tnh ca h i vi trc quay i qua trung im ca
thanh v vung gc vi thanh c gi tr:
A. 1,5 kg.m
2
B. 0,75 kg.m
2
C. 0,5 kg.m
2
D. 1.75 kg.m
2
.
Bi 3. Mt a trn ng cht c bn knh R = 50cm, khi lng m = 1kg. Tnh mmen qun tnh ca a
i vi trc vung gc vi mt a ti tm O ca a.
/s: 0,125 kg.m
2
.
O
r
F
ur

m
R
A
Hnh b
l
A
Hnh a
R
A
Hnh c
Hnh d
43
Bi 4. Mt rng rc c bn knh 20 cm, c mmen qun tnh 0,04 kg.m
2
i vi trc ca n. Rng rc
chu tc dng bi mt lc khng i 1,2 N tip tuyn vi vnh. Lc u rng rc ng yn. Tnh tc
gc ca rng rc sau khi quay c 5 s. B qua mi lc cn.
/s: 30 rad/s.
Bi 5. Mt bnh xe c mmen qun tnh i vi trc quay c nh l 6 kg.m
2
, ang ng yn th chu tc
dng ca mt mmen lc 30 N.m i vi trc quay. B qua mi lc cn. Sau bao lu, k t khi bt u
quay, bnh xe t ti tc gc 100rad/s?
/s: 20 s.
Dng 3. mmen ng lng
nh lut bo ton mmen ng lng
1. Phng php.
*) Mmen ng lng:
- Dng khc ca phng trnh ng lc hc ca vt rn
quay quanh mt trc c nh.
Ta c: . .
d
M I M I
dt
e
= = ; I = Const, ta c:
( . ) d I
M
dt
e
= .
t L = I. e
dL
M
dt
= (1). Phng trnh ng cho c trng hp mmen qun tnh ca vt hay h vt
thay i.
- Mmen ng lng: i lng L = I. e gi l mmen ng lng ca vt rn quay quanh mt trc c
nh. n v: kg.m
2
/s.
*) nh lut bo ton mmen ng lng:
0
dL
M L Const
dt
= = =
- Nu I = Const th vt khng quay hoc quay u quanh trc ang xt.
- Nu I thay i th . I e = Const
1 2 1 1 2 2
. . L L I I e e = =
2. Bi Tp.
Bi 1. Mt vt c mmen qun tnh 0,72 kg.m
2
quay u 10 vng trong 1,8 s. Mmen ng lng ca vt
c ln bng:
A. 4 kg.m
2
/s. B. 8 kg.m
2
/s. C. 13 kg.m
2
/s. D. 25 kg.m
2
/s.
Bi 2. Hai a trn c mmen qun tnh ln lt I
1
v I
2
ang quay ng trc v cng chiu vi tc
gc
1
e v
2
e . Ma st trc quay nh khng ng k. Sau cho hai a dnh vo nhau, h hai a quay
vi tc gc e c ln c xc nh bng cng thc:
A.
1 2
1 1 2 2
. .
I I
I I
e
e e
+
=
+
. B.
1 1 2 2
1 2
. . I I
I I
e e
e
+
=
+
.
C.
1 2 2 1
1 2
. . I I
I I
e e
e
+
=
+
. D.
1 1 2 2
1 2
. . I I
I I
e e
e

=
+
.
Bi 3. Mt ngi ng trn mt chic gh ang quay, hai tay cm hai qu t. Khi ngi y dang tay theo
phng ngang, gh v ngi quay vi tc gc e . Ma st trc quay nh khng ng k. Sau ,
ngi y co tay li ko hai qu t vo gn st vai. Tc gc mi ca h ngi + gh s:
A. tng ln. B. gim i.
C. lc u tng, sau gim dn n 0. D. lc u gim, sau bng 0.
Bi 4. Mt a trn ng cht c bn knh R = 50cm, khi lng m = 1kg quay u vi tc gc
6 / rad s e = quanh mt trc thng ng i qua tm ca a. Tnh mmen ng lng ca a i vi
trc quay .
/s: 0,75 kg.m
2
/s.

44
Dng 4. ng nng ca vt rn quay quanh mt trc
c nh
1. Phng php.
- Biu thc ng nng ca vt rn quay quanh mt trc c nh:
2
1
. .
2
d
W I e =
- nh l bin thin ng nng:
2 2
2 1 2 1
1 1
. . . .
2 2
nl
d d d F
W W W I I A e e A = = =
2. Bi Tp.
Bi 1. Mt bnh c mmen qun tnh 2,5 kg.m
2
, quay vi tc gc 8900rad/s. ng nng quay ca
bnh l:
A. 9,1.10
8
J. B. 11125 J. C. 9,9.10
7
J. D. 22250 J.
Bi 2. Mt a trn c mmen qun tnh l I, ang quay quanh mt trc c nh vi tc gc
0
e . Ma
st trc nh khng ng k. Nu tc gc ca a gim i hai ln th mmen ng lng v ng
nng quay ca a i vi trc quay thay i nh th no?
A. Mmen ng lng tng 4 ln, ng nng quay tng 2 ln.
B. Mmen ng lng gim 4 ln, ng nng quay tng 4 ln.
C. Mmen ng lng tng 2 ln, ng nng quay gim 2 ln.
D. Mmen ng lng gim 2 ln, ng nng quay gim 4 ln.
Bi 3. Hai a trn c cng mmen qun tnh i vi cng mt trc quay i qua tm ca cc a. Lc u,
a 2( pha trn ) ang ng yn, a 1 quay vi tc gc
0
e . Ma st trc quay nh khng ng k.
Sau , cho hai a dnh vo nhau, h quay vi tc gc e . ng nng ca h hai a lc sau so vi lc
u l:
A. tng 3 ln. B. gim 4 ln. C. tng 9 ln. D. gim 2 ln.
Bi 4. Hai bnh xe A v B c cng ng nng quay, tc gc 3.
A B
e e = . T s mmen qun tnh
B
A
I
I

i vi trc quay i qua tm ca A v B c gi tr no sau y?
A. 3. B. 9. C. 6. D. 1.
Bi 5. Mt a trn ng cht c bn knh R = 50cm, khi lng 1kg quay u vi tc gc
6 / rad s e = quanh mt trc vung gc vi a v i qua tm ca a. Tnh ng nng ca a.
/s: 2,25 J.
Bi 6. Mt rng rc c mmen qun tnh i vi trc quay c nh l 10 kg.m
2
, quay u vi tc 60
vng/pht. Tnh ng nng quay ca rng rc.
/s: 197 J.
Bi 7. Mt bnh quay nhanh dn u t trng thi ngh sau 5s th tc gc 200 rad/s v c ng
nng quay l 60 kJ. Tnh gia tc gc v mmen qun tnh ca bnh i vi trc quay.
/s: 40 rad/s
2
; 3kg.m
2
.
Bi Tp m rng
cao ng 2007
Bi 1. Mt vt rn c mmen qun tnhi vi mt trc quay A c nh xuyn qua vt l 5.10
-3
kg.m
2
.
Vt quay u quanh trc quay A vi vn tc gc 600 vng/pht
. Ly
2
10 t = , ng nng quay ca vt l:
A. 20 J. B. 10 J. C. 0,5 J. D. 2,5 J.
Bi 2. Thanh AB ng cht, tit din u c chiu di 60 cm, khi lng m. Vt nh c khi lng 2m
c gn u A ca thanh. Trng tm ca h cch u B ca thanh mt khong l:
A. 50 cm. B. 20 cm. C. 10 cm. D. 15 cm.
Bi 3. H c hc gm thanh AB c chiu di l, khi lng khng ng k, u A ca thanh c gn vo
cht im c khi lng m v u B ca thanh c gn vo cht im c khi lng 3m. Mmen qun
tnh ca h i vi trc quay vung gc vi AB v i qua trung im ca thanh l:
A. ml
2
. B. 3ml
2
. C. 4ml
2
. D. 2ml
2
.
Bi 4. Mt thanh OA ng cht, tit din u, c khi lng 1kg. Thanh c th quay quanh mt trc c
nh theo phng i qua u O v vung gc vi thanh. u A ca thanh c treo bng mt si dy c
khi lng khng ng k. B qua mi ma st, ly g = 10 m/s
2
. Khi thanh trng thi cn bng theo
phng ngang th dy treo thng ng, vy lc cng ca dy l:
45
A. 1 N. B. 10 N. C. 20 N. D. 5 N.
Bi 5. Ti thi im t = 0, mt vt rn bt u quay quanh mt trc c nh xuyn qua vt vi gia tc gc
khng i. Sau 5 s n quay c mt gc 25 rad. Vn tc gc tc thi ca vt ti thi im t = 5s l:
A. 5 rad/s. B. 15 rad/s. C. 10 rad/s. D. 25 rad/s.
Bi 6. Ban u mt vn ng vin trt bng ngh thut hai tay dang rng ang thc hin ng tc quay
quanh trc thng ng i qua trng tm ca ngi . B qua ma st nh hng n s quay. Sau vn
ng vin khp tay li th chuyn ng quay s:
A. quay chm li. B. quay nhanh hn. C. dng li ngay. D. khng thay i.
Bi 7. Tc dng ca mt ngu lc ln thanh MN t trn sn nm ngang. Thanh MN khng c trc quay
c nh. B qua ma st gia thanh v sn. Nu mt phng cha ngu lc ( mt phng ngu lc ) song
song vi sn th thanh s quay quanh trc i qua:
A. u M v vung gc vi mt phng ngu lc.
B. u N v vung gc vi mt phng ngu lc.
C. trng tm ca thanh v vung gc vi mt phng ngu lc.
D. im bt k trn thanhv vung gc vi mt phng ngu lc.
i hc 2007
Bi 1. Mt vt rn ang quay chm dn u quanh mt trc c nh xuyn qua vt th:
A. gia tc gc lung c gi tr m. B. tch vn tc gc v gia tc gc l s m.
C. vn tc gc lung c gi tr m. D. tch vn tc gc v gia tc gc l s dng.
Bi 2. Mt vt rn ang quay quanh mt trc c nh xuyn qua vt. Cc im trn vt rn ( khng thuc
trc quay )
A. cng mt thi im, khng cng gia tc gc.
B. quay c nhng gc khng bng nhau trong cng mt khong thi gian.
C. cng mt thi im, c cng vn tc gc.
D. cng mt thi im, c cng vn tc di.
Bi 3. Pht biu no sau y l sai khi ni v mmen qun tnh ca mt vt rn i vi mt trc quay xc
nh?
A. Mmen qun tnh ca mt vt rn c th dng, c th m tu thuc vo chiu quay ca vt.
B. Mmen qun tnh ca mt vt rn ph thuc vo v tr trc quay.
C. Mmen qun tnh ca mt vt rn c trng cho mc qun tnh ca vt trong chuyn ng quay.
D. Mmen qun tnh ca mt vt rn lun lun dng.
Bi 4. Mt bnh xe c mmen qun tnh i vi trc quay A c nh l 6 kg.m
2
ang ng yn th chu
tc dng ca mt mmen lc 30 N.m i vi trc quay A. B qua mi lc cn. Sau bao lu, k t khi bt
u quay, bnh xe t ti vn tc gc c ln 100 rad.s?
A. 15 s. B. 12 s. C. 30 s. D. 20 s.
Bi 5. Mt con lc vt l l mt thanh mnh , hnh tr, ng cht, khi lng m, chiu di l, dao ng
iu ho ( trong mt phng thng ng ) quanh mt trc c nh nm ngang i qua mt u thanh. Bit
mmen qun tnh ca thanh i vi trc quay cho l I =
2
1
. .
3
ml . Ti ni c gia tc trng trng l g,
dao ng ca con lc c tn s l:
A.
2
3
g
l
e = . B.
g
l
e = . C.
3
2
g
l
e = . D.
3
g
l
e = .
Bi 6. C 3 qu cu nh ng cht khi lng m
1
, m
2
v m
3
c gn theo th t ti cc im A, B, C trn
mt thanh AC hnh tr mnh, cng, c khi lng khng ng k, sao cho thanh xuyn qua tm ca cc
qu cu. Bit m
1
= 2m
2
= 2M v AB = BC. khi tm ca h nm ti trung im ca AB th khi lng
m
3
phi bng:
A.
2
3
M
. B.
3
M
. C. M. D. 2M.
Bi 7. Mt ngi ang ng mp ca mt sn hnh trn, nm ngang. Sn c th quay trong mt phng
nm ngang quanh mt trc c nh, thng ng, i qua tm sn. B qua cc lc cn. Lc u sn v ngi
ng yn. Nu ngi y chy quanh mp theo mt chiu th sn:
A. quay cng chiu chuyn ng ca ngi ri sau quay ngc li.
B. quay cng chiu chuyn ng ca ngi.
C. quay ngc chiu chuyn ng ca ngi.
D. Vn ng yn v khi lng ca sn ln hn khi lng ca ngi.
Phn IV. sng c
46
I. kin thc c bn.
1. Phng trnh sng.
- Gi s dao ng ca phn t O ca sng l iu ho, ta c phng trnh sng ti O:

2
. . u Acos t
T
t
=
Trong
2
T
t
e = l tn s gc ca sng; T l chu k sng(l chu k ca cc phn t ca mi trng dao
ng).
- Sng t O truyn n mt im M bt k nm trn phng truyn sng, cng chiu vi chiu dng trc
Ox, cch O mt on x l c dng:
( ) . 2 .( )
M
t x
u t Acos
T
t
(
=
(

trong : l bc sng (l qung ng m sng truyn i c trong mt chu k hay l khong cch
gia hai im gn nhau nht trn phng truyn sng m dao ng ti cng pha)
- c bit nu dao ng ngun O c dng:
0
2
. ( . ) u Acos t
T
t
= +
0
( ) . 2 .( )
M
t x
u t Acos
T
t
(
= +
(

- Sng t O truyn n mt im N bt k nm trn phng truyn sng, ngc chiu vi chiu dng
trc Ox, cch O mt on x l c dng:
( ) . 2 .( )
N
t x
u t Acos
T
t
(
= +
(

2. Giao thoa sng.
a. Phng trnh giao thoa sng.
- Xt im M nm trn phng truyn sng, S
1
M = d
1
, S
2
M = d
2
. Cc ngun S
1
, S
2
dao ng cng tn s,
cng pha, c theo phng trnh
1 2
2
. ( ) . . u u A cos t A cos t
T
t
e = = =

+ Sng ti M do S
1
truyn n c dng:
1
1
. 2 ( )
M
d t
u A cos
T
t
=

+ Sng ti M do S
2
truyn n c dng:
2
2
. 2 ( )
M
d t
u A cos
T
t
=

Dao ng ti M l tng hp hai dao ng t S
1
, S
2
truyn n : u
M
= u
1M
+ u
2M

2 1 2 1
( )
2 . . ( . )
M
d d d d
u Acos cos t
t
e t

+
= (*)
Trong :
2 1
2 1 2 1
2
2 .( ) .( )
d d
d d
t
t

A = = = gi l lch pha ca hai dao ng.

Vy ta c:
2 1 2 1 2 1
( )
2 . . ( . ) 2. . ( ). ( . )
2
M
d d d d d d
u Acos cos t Acos cos t
t
e t e t

+ + A
= = .
t A
M
= 2A. cos( )
2
A
: bin dao ng ti M
2 1
. ( . )
M M
d d
u A cos t e t
+
= .
- Nu 2 .k t A = (Hai dao ng cng pha)
M
A t gi tr Max. Ta c:
2 1
2
.( ) 2 d d k
t
t
= .

2 1
. d d k = vi 0, 1, 2,... k =
- Nu (2 1). k t A = + (Hai dao ng ngc pha)
M
A t gi tr Min. Ta c
2 1
2
.( ) (2 1). d d k
t
t
= +

2 1
1
( ) . ( 2 1) .
2 2
d d k k

= + = +
vi 0, 1, 2,... k =
b. iu kin c hin tng giao thoa. Hai sng xut pht t hai ngun daao ng c cng tn s,
cng phng v c lch pha khng i.
3. Sng dng.
a. nh ngha: Sng dng l sng c cc bng v cc nt c nh trong khng gian.
O
M N
(+)
x
A M
B
d
Sng ti
Sng phn
x
47
b. S to thnh sng dng trn dy:
- Gi s thi im t, sng ti truyn n B
v truyn n mt dao ng c phng trnh l:
. (2 . )
B
u Acos f t t =
- Chn gc to O ti B, chiu dng trc Ox l chiu t B n M. Sng ti truyn n t M n B,
bit M cch B mt on d c phng trnh:

2
. (2 . )
M
d
u Acos f t
t
t
= +
- Sng phn x ti B c li ngc chiu vi sng ti. Do sng phn x ti B c phng trnh l:
' . (2 . ) . (2 . )
B
u Acos f t Acos f t t t t = =
- Sng phn x truyn t B n M, ti M c phng trnh l :
2
' . (2 . )
M
d
u Acos f t
t
t t
= .
- Dao ng ti M l tng hp hai dao ng do sng ti v sng phn x truyn n, ta c:

2 2 2
' . (2 . ) . (2 . ) 2 . ( ) (2 . )
2 2
M M
d d d
u u u Acos f t Acos f t Acos cos f t
t t t t t
t t t t

= + = + + = +
t
2
2 . ( ) . (2 . )
2 2
d
a Acos u a cos f t
t t t
t
= + = .
+ Nu .
2
d k

= th a t Min, a
Min
= 0 M l nt.
+ Nu
1
.
2 2
d k
| |
= +
|
\ .
th a t Max, a
Max
= 2A M l bng.
c. iu kin c sng dng.
* Vt cn c nh(si dy c hai u c nh v mt u dao ng vi bin nh):

.
2
l n

=
( vi n = 1, 2, 3, ...)
* Vt cn t do(si dy c mt u c nh, mt u t do):

. ( 2 1).
4 4
l m n

= = +
(vi m = 1, 3, 5, 7,...; m = 2n+1)
Trong l l chiu di ca dy, l bc sng, n l s bng quan st c.
II. bi tp.
Dng 1. Cc i lng c trng ca sng c
1. Phng php.
- Mun tnh cc i lng nh chu k, tn s, bc sng, vn tc truyn sng,... Ta s dng cc cng
thc sau:
1 2
; 2 ; .
v
T f v T
f T f
t
e t = = = = =

- Ch : + Khi sng lan truyn trong mi trng th khong cch gia hai nh sng bng mt bc
sng. + Nu trong khong thi gian t, s ln nh ln ca vt ni trn mt nc khi c sng lan truyn
hay s ngn sng i qua mt ngi quan st l n th s chu k dao ng ca sng trong khong thi gian
l ( n 1 ).
+ Khong cch gia n nh sng l ( n - 1). .
2. Bi Tp.
Bi 1. Mt ngi quan st mt chic phao ni trn mt nc bin thy n nh ln 6 ln trong 15 giy.
Coi sng bi l sng ngang.
a) Tnh chu k ca sng bin.
b) Vn tc truyn sng l 3m/s. Tm bc sng.
/s: a) T = 3s; b) 9m = .
Bi 2. Mt ngi quan st mt bin thy c 5 ngn sng i qua trc mt mnh trong khong thi gian 10
giy v o c khong cch gia hai ngn sng lin tip bng 5m. Coi sng bin l sng ngang.
a) Tm chu k ca sng bin.
b) Tm vn tc ca sng bin.
48
/s: a) T = 2,5s; b) v = 2m/s.
Bi 3. Mt ngi ngi bin nhn thy rng khong cch gia hai ngn sng lin tip l 10m. Ngoi ra
ngi cn m c 20 ngn sng i qua trc mt mnh trong thi gian 76 giy. Hy xc nh vn
tc truyn sng ca sng bin.
/s: T = 4s; v = 2,5m/s.
Bi 4. Cho bit sng lan truyn dc theo mt ng thng. Mt im cch xa tm dao ng bng 1/3
bc sng thi im bng 1/2 chu k th c dch chuyn bng 5cm. Xc nh bin ca dao ng.
/s: 5,77cm.
Bi 5. Mt sng c c tn s 50Hz truyn trong mi trng vi vn tc 160m/s. cng mt thi im, hai
im gn nhau nht trn phng truyn sng c dao ng cng pha, cch nhau l:
A. 1,6 m. B. 0,8 m. C. 3,2 m. D. 2,4 m.
Dng 2. lp phng trnh sng
1. Phng php.
- Gi s dao ng ca phn t O ca sng l iu ho, ta c phng trnh sng ti O:

2
. . u Acos t
T
t
=
Trong
2
T
t
e = l tn s gc ca sng; T l chu k sng(l chu k ca cc phn t ca mi trng dao
ng).
- Sng t O truyn n mt im M bt k nm trn phng truyn sng, cng chiu vi chiu dng trc
Ox, cch O mt on x l c dng:

( ) . 2 .( )
M
t x
u t A cos
T
t
(
=
(

trong : l bc sng (l qung ng m sng truyn i c trong mt chu k hay l khong cch
gia hai im gn nhau nht trn phng truyn sng m dao ng ti cng pha)
- c bit nu dao ng ngun O c dng:
0
2
. ( . ) u Acos t
T
t
= +
0
( ) . 2 .( )
M
t x
u t Acos
T
t
(
= +
(

- Sng t O truyn n mt im N bt k nm trn phng truyn sng, ngc chiu vi chiu dng
trc Ox, cch O mt on x l c dng:

( ) . 2 .( )
N
t x
u t A cos
T
t
(
= +
(

2. Bi Tp.
Bi 1. (Bi 115/540 Bi Tp Vt L)
u O ca mt si dy cao su bt u dao ng ti thi im t = 0 vi: 2.sin(40 . ) u t cm t = .
a) Xc nh dng si dy vo lc t = 1,125s.
b) Vit phng trnh dao ng ti im M v N vi MO = 20cm; ON = 30cm. Cho vn tc truyn sng
trn dy l v = 2m/s.
Bi 2. (Bi 116/540 Bi Tp Vt L)
u A ca dy cao su cng c lm cho dao ng theo phng vung gc vi dy vi bin 2cm, chu
k 1,6s. Sau 3s th sng chuyn ng c 12m dc theo dy.
a) Tnh bc sng.
b) Vit phng trnh dao ng ti mt im cch A l 1,6m. Chn gc thi gian l lc A bt u dao ng
t VTCB.
Bi 3. (Bi 118/540 Bi Tp Vt L)
Mt dy cao su AB = l = 2m c cng thng nm ngang. Ti A ngi ta lm cho dy cao su dao ng
theo phng thng ng vi bin 3m. Sau 0,5s ngi ta thy sng truyn ti B.
a) Tm vn tc truyn sng, bc sng nu chu k ca sng l 0,2s.
b) Vit phng trnh dao ng ti M, N cch A ln lt l AM = 0,5m; AN = 1,5m. lch pha ca hai
sng ti M v N ? Cho bit sng ti A khi t = 0 l : u
A
= a.cos t e .
Bi 4. (Bi 119/540 Bi Tp Vt L)
Ti O trn mt cht lng, ngi ta gy ra dao ng vi tn s f = 2Hz, bin 2cm, vn tc truyn sng
trn mt cht lng l 60cm/s.
a) Tnh khong cch t vng sng th 2 n vng sng th 6 k t tm O ra.
b) Gi s ti nhng im cch O mt on l x th bin gim 2,5 x ln. Vit biu thc ti M cch O
mt on 25cm. Li Gii
O
M N
(+)
x
49
a) Khong cch t vng sng th 2 n vng sng th 6 l L = 4 . Ta c: 30 .
v
cm
f
= =
4.30 120 L cm = = .
b) Biu thc sng ti im cch O mt on x l:
2
. (4 ) . (4 )
15
x
u a cos t cm a cos t x
t t
t t
= = cm.
Mt khc ta c
2 2
0,16
2, 5. 2, 5. 25
a cm
x
= = = . Vy ta c:
5
0,16. (4 )
3
u cos t cm
t
t = .
Bi 5. (Bi 164/206 Bi Ton dao ng & Sng c)
Mt ngun dao ng iu ho theo phng trnh . (10 )
2
u Acos t
t
t = + . Khong cch gia hai im gn
nhau nht trn phng truyn sng m ti dao ng ca cc phn t mi trng lch pha nhau
3
t
l
5m. Hy tm vn tc truyn sng.
/s: v = 150m/s.
Bi 6. (Bi 120/540 Bi Tp Vt L)
Mt qu cu nh gn vo m thoa dao ng vi tn s f = 120Hz. Cho qu cu chm vo mt nc ngi
ta thy mt h sng trn lan rng ra xa m tm l im chm S ca qu cu vi mt nc. Cho bin
sng l a = 0,5cm v khng i.
a) Tnh vn tc truyn sng trn mt nc. Bit khong cch gia 10 gn li lin tip l 4, 5 . d cm A =
b) Vit phng trnh dao ng ca im M trn mt nc cch S mt on 12cm. Cho dao ng sng ti S
c dng: u = a.cos t e .
c) Tnh khong cch gia hai im trn mt nc dao ng cng pha, ngc pha, vung pha.( trn cng
mt ng thng i qua S ).
Dng 3. giao thoa sng
1. Phng php.
a. Phng trnh giao thoa sng.
- Xt im M nm trn phng truyn sng, S
1
M = d
1
, S
2
M = d
2
. Cc ngun S
1
, S
2
dao ng cng tn s,
cng pha, c theo phng trnh
1 2
2
. ( ) . . u u Acos t Acos t
T
t
e = = =
+ Sng ti M do S
1
truyn n c dng:
1
1
. 2 ( )
M
d t
u Acos
T
t
=
+ Sng ti M do S
2
truyn n c dng:
2
2
. 2 ( )
M
d t
u Acos
T
t
=
Dao ng ti M l tng hp hai dao ng t S
1
, S
2
truyn n : u
M
= u
1M
+ u
2M

2 1 2 1
( )
2 . . ( . )
M
d d d d
u Acos cos t
t
e t

+
= (*)
Trong :
2 1
2 1 2 1
2
2 .( ) .( )
d d
d d
t
t

A = = = gi l lch pha ca hai dao ng.

Vy ta c:
2 1 2 1 2 1
( )
2 . . ( . ) 2. . ( ). ( . )
2
M
d d d d d d
u Acos cos t Acos cos t
t
e t e t

+ + A
= = .
t A
M
= 2A. cos( )
2
A
: bin dao ng ti M
2 1
. ( . )
M M
d d
u A cos t e t
+
= .
- Nu 2 .k t A = (Hai dao ng cng pha)
M
A t gi tr Max. Ta c:
2 1
2
.( ) 2 d d k
t
t
= .

2 1
. d d k = vi 0, 1, 2,... k =
- Nu (2 1). k t A = + (Hai dao ng ngc pha)
M
A t gi tr Min. Ta c
2 1
2
.( ) (2 1). d d k
t
t
= +

2 1
1
( ). (2 1).
2 2
d d k k

= + = + vi 0, 1, 2,... k =
50
b. iu kin c hin tng giao thoa. Hai sng xut pht t hai ngun daao ng c cng tn s,
cng phng v c lch pha khng i.
2. Bi Tp.
Bi 1. (Bi 63/351 bi ton vt l 12).
To ti hai im S
1
v S
2
hai m n cng tn s f = 440 Hz lan truyn trong khng kh vi vn tc v =
352 m/s. Khong cch S
1
S
2
= 16 m. Bin dao ng tng ngun l a. Hy vit biu thc ca dao ng
m thanh ti:
a) Trung im M ca S
1
S
2
.
b) im M
nm trn on S
1
S
2
cch M mt on d = 20 cm.
Bi 2. (Bi 64/351 bi ton vt l 12).
Cho nc nh u tng git ti mt im A trn mt nc yn lng vi tn s 90 ln trong mt pht.
Vn tc truyn sng trn mt nc l 60 cm/s.
a) M t hin tng. Tnh khong cch gia hai vng sng k tip nhau.
b) Bin dao ng ca mi phn t l 5 mm. Vit phng trnh dao ng ca mt phn t trn mt nc
cch A 10 cm.
c) hai im A v B trn mt nc cch nhau 100 cm, ta thc hin hai dao ng kt hp cng bin ,
cng tn s vi dao ng ni trn. Kho st hin tng nhn thy trn mt nc. Dao ng ca mt nt N
cch A 80 cm v cch B 60 cm s nh th no? Xc nh v tr cc nt trn on AB.
Bi 3. m thoa in mang mt nhnh cha hai dao ng vi tn s f = 400 Hz chm vo mt nc ti hai
im S
1
v S
2
. Ngay khi c hai h sng trn cng bin a lan ra vi vn tc v = 1,6 m/s. Xt mt
im M nm trn ng thng xy song song vi S
1
S
2
cch S
1
S
2
mt khong D = 1 m. Gi C l giao im
ca xy vi ng trung trc ca S
1
S
2
. t x = CM. Coi khong cch S
1
S
2
= l = 4 cm v x rt nh so vi D.
a) Tnh hiu ng i ca hai sng ti M, k hiu
1 2
S M S M o = theo x, l, D.
b) Tnh bin dao ng ca cc im M cch C mt on x = 5 cm v x = 7,5 cm theo a.

Dng 4. tm s bng, s nt, s gn trong
trng giao thoa sng
1. Phng php.
Trn ng thng ni hai ngun
a) S bng = S nhng im dao ng vi bin cc i = S gn li.
Gi s tm v tr im M nm trn ng thng ni hai ngun S
1
S
2
( cch S
1
mt on d
1
, cch S
2
mt
on d
2
) dao ng vi bin cc i, ta lm nh sau:

1 2
1 2 1 2
. d d k
d d S S
=
+ =

1 2
1
1 1 2
.
2 2
0
S S
d k
d S S
= +
s s

1 2 1 2
S S S S
k

s s . (vi k Z e ) (1)
+ Cch 1: C bao nhiu gi tr ca k th c by nhiu im M dao ng vi bin cc i (hay c by
nhiu bng, gn li ). V tr cc bng cch S
1
c xc nh
1 2
1
.
2 2
S S
d k

= + . (vi k Z e )
+ Cch 2: S bng bng s gn v bng (2k+1) vi k l s t nhin ln nht tho mn phng trnh (1)
b) S nt = S gn lm.
Gi s tm v tr im M nm trn ng thng ni hai ngun S
1
S
2
( cch S
1
mt on d
1
, cch S
2
mt
on d
2
) dao ng vi bin cc tiu (ng yn), ta lm nh sau:

1 2
1 2 1 2
(2 1).
2
d d k
d d S S
= +
+ =

1 2
1
1 1 2
(2 1).
2 4
0
S S
d k
d S S
= + +
s s

1 2 1 2
1 1
2 2
S S S S
k

s s . (vi k Z e ) (2)
+ Cch 1: C bao gi tr ca k th c by nhiu im dao ng vi bin cc tiu (hay ng yn). V tr
cc nt ny cch S
1
mt on
1 2
1
(2 1).
2 4
S S
d k

= + + .
+ Cch 2: S nt bng s gn lm v bng 2k vi k l s t nhin ln nht tho mn phng trnh (2).
*) Ch : + Nu S
1
S
2
m chia ht cho , tc S
1
S
2
= n. ( n e N ) th s bng l 2n+1, s nt l 2n, s
gn 2n - 1.
51
+ Tm s gn li hay gn lm c th lm nh sau:
1 2
1 2
.
(2 1).
2
k S S
k S S
+ s
+ + s

2 1
2
Max
Max
k
k
+ +
(1)
(2)

Vy S bng c xc nh theo (1), s nt c xc nh theo (2), vi k N e .
+ Cho M dao ng vi bin cc i, gia M v ng trung trc ca S
1
S
2
c m cc dy cc
i th M nm trn cc dy cc i th m so vi ng trung trc tho mn h thc:

1 2
( 1). d d m = +
2. Bi Tp.
Bi 1. Hai u A v B ca mt mu dy thp hnh ch U c t chm vo nc. Cho mu dy thp dao
ng iu ho theo phng vung gc vi mt nc.
1) Trn mt nc thy cc gn sng hnh g? Gii thch hin tng.
2) Cho bit khong cch AB = 6,5cm, tn s f = 80Hz, vn tc truyn sng v = 32cm/s, bin sng
khng i a = 0,5cm.
a) Lp phng trnh dao ng tng hp ti im M trn nc bit M cch A mt on d
1
= 7,79cm;
cch B mt on d
2
= 5,09cm.
b) So snh pha ca dao ng tng hp ti M v pha dao ng ti hai ngun A v B.
c) Tm s gn v v tr ca chng trn on AB.
Bi 2. Hai ngun sng c O
1
v O
2
cch nhau 20 cm dao ng theo phng trnh:
1 2
4. (40 ) u u cos t t = = cm, lan truyn trong mi trng vi vn tc v = 1,2 m/s. Xt cc im trn on
thng ni O
1
v O
2
.
a) C bao nhiu im khng dao ng v tnh khong cch t cc im n O
1
.
b) Tnh bin dao ng tng hp ti cc im cch O
1
ln lt l: 9,5 cm; 10,75 cm; 11 cm.
Bi 3. Trong th nghim giao thoa, ngi ta to ra trn mt nc hai sng A v B dao ng vi phng
trnh 5. (10 )
A B
u u cos t t = = . Vn tc truyn sng l 20 cm/s. Coi bin sng l khng i.
a) Vit phng trnh dao ng ti M trn mt nc, bit M cch A l 7,2 cm v cch B l 8,2 cm.
Nhn xt v dao ng ny.
b) Mt im N nm trn mt nc vi AN BN = - 10cm. Hi im N dao ng cc i hay ng yn?
L ng th bao nhiu v v pha no so vi ng trung trc ca AB.
Bi 4. Ti hai im A v B cch nhau 8m c hai ngun sng m kt hp. Tn s f = 440Hz, vn tc m
trong khng kh l 352m/s. Chng minh rng trn on AB c nhng im m to cc i so vi nhng
im ln cn, v xc nh v tr ca cc im ny.
Bi 5. Hai m thoa nh ging nhau c coi nh hai ngun pht ra sng m S
1
v S
2
t cch nhau mt
khong 20 m, cng pht ra mt m c bn c tn s 420 Hz. Vn tc truyn m trong khng kh l 336
m/s. Coi bin sng m ti mt im trn phng truyn sng bng a, ngha l sng m khng tt dn.
a) Chng minh rng trn on thng ni S
1
S
2
c nhng im ti khng nhn c m thanh.
b) Xc nh v tr cc im trn on thng S
1
S
2
ti khng nhn c m thanh.
c) Vit phng trnh dao ng m tng hp ti trung im M
0
ca on S
1
S
2
v ti M trn S
1
S
2
cch M
0

20 cm. So snh pha dao ng ca hai im M
0
v M vi pha dao ng ca ngun.

52
Dng 5. sng dng
1. Phng php.
a) iu kin c sng dng:
+ i vi si dy c hai u c nh hay mt u c nh v mt u dao ng vi bin nh ( vt
cn c nh).
.
2
l k

= ( k N e )
+ i vi si dy c mt u t do ( vt cn t do ).

1
(2 1). ( )
4 2 2
l k k

= + = + ( k N e ) hoc
4
l m
= ( m = 1, 3, 5, 7,...)
b) Ch : Khi c sng dng trn dy th:
+ Khong cch gia mt bng sng v mt nt sng lin tip l
4
.
+ Khong cch gia hai bng sng hay hai nt sng lin tip l
2
.
+ B rng ca bng sng l 4A.
2. Bi tp
Bi 1: Mt si dy OA di l, u A c nh, u O dao ng iu ho c phng trnh .
O
u Acos t e = .
a) Vit phng trnh dao ng ca mt im M cch A mt khong bng d, do s giao thoa ca sng
ti v sng phn x t A. Bit vn tc truyn sng l v v bin sng coi l khng gim.
b) Xc nh v tr cc nt dao ng.
Bi 2: Mt dy thp AB di 1,2 m cng ngang. Nam chm in t pha trn dy thp. Cho dng in
xoay chiu tn s 50 Hz qua nam chm, ta thy trn dy c sng dng vi 4 mi sng. Tm vn tc truyn
dao ng trn dy.
/S: v = 60m/s
Bi 3: Mt dy AB treo l lng, u A gn vo mt nhnh ca m thoa ang dao ng vi tn s 100Hz.
a) Bit khong cch t B n nt dao ng th 3 k t B l 5cm. Tm bc sng.
b) Tm khong cch t B n cc nt v bng dao ng trn dy. Nu chiu di ca dy l 21cm. Tm s
nt v s bng sng dng nhn thy c trn dy.
/S: a) 4cm = ; b) d = 2k (cm), s nt: 10 k s , s bng: 10, 5 k s
Bi 4: Mt dy AB = 2m cng nm ngang, u B c nh, u A dao ng vi chu k 0,02s. Ngi ta m
c t A n B c 5 nt.
a) Tm tc truyn sng trn dy.
b) Nu mun rung dy thnh 2 mi th tn s dao ng ca A l bao nhiu?
/S: a) 50 / v m s = ; b) ' 25 f Hz =
Bi 5: Trn dy n hi AB, u B c nh, u A gn vo m thoa dao ng vi tn s 120Hz, bin
0,4cm. Bit vn tc truyn sng trn dy l 6m/s.
a) Vit phng trnh sng ti ti B v sng phn x t B.
b) Vit phng trnh dao ng ti M cch B mt on 12,5cm do sng ti v sng phn x to nn.
Bi 6: Mt dy cao su di l = 4m, mt u c nh, u kia cho dao ng vi tn s f = 2Hz. Khi ,
hai u l hai nt dao ng, gia c 4 nt khc. Tm vn tc truyn sng trn dy.
/S: 3, 2 / v m s =
Bi 7: Si dy OB u B t do, u O dao ng ngang vi tn s 100Hz. Vn tc truyn sng trn dy l
4m/s.
a) Cho dy di l
1
= 21cm v l
2
= 80 cm th c sng dng xy ra khng? Ti sao?
b) Nu c sng dng hy tnh s bng v s nt.
c) Vi l = 21 cm, mun c 8 bng sng th tn s dao ng phi l bao nhiu?
/S: a) l
1
= 21cm th k = 10 c sng dng, l
2
= 80cm khng c sng dng;
b) c 11 bng v 11 nt; c) f = 71,4Hz
Bi 8: Mt dy n c sng ng vi 3 tn s lin tip f
1
= 75Hz, f
2
= 125Hz, f
3
= 175Hz.
a) Cho bit dy ny c hai u c nh hay mt u c nh. Gii thch.
b) Tnh tn s dy c sng dng ng vi s mi t nht ( tn s c bn).
c) Tm chiu di dy. Cho vn tc truyn sng trn dy l 400m/s.
/S: a) Mt u c nh; b) f = 25 Hz; l = 4 m
53
Dng 6. s truyn m v vn tc m
1. Phng php.
+ Tnh cc i lng nh chu k, tn s ca m, vn tc m v bc sng ca sng m ta s dng cc
cng thc sau y:

1 2
; 2 ;
v
T f vT
f T f
t
e t = = = = =
+ Nu vn tc m trong mi trng l v th sau khong thi gian t, sng truyn n im M trong mi
trng cch ngun mt on l d: d = v.t
+ lch pha gia hai im trn cng mt phng truyn sng cch nhau mt on l d v cch ngun
m ln lt l d
1
v d
2
c xc nh nh sau:

1 2
2 2
d d d
t t

A = =
2. Bi Tp.
Bi 1: Ngi ta dng ba g mnh xung ng ray xe la. Cch ch 1090 m, mt ngi p tai xung
ng ray nghe thy ting g truyn qua ng ray v 3 giy sau mi nghe thy ting g truyn qua
khng kh. Tnh vn tc truyn m trong thp. Bit vn tc truyn m trong khng kh l 340 m/s.
/S: 5291 m/s
Bi 2: Mt ngi dng ba g mnh vo u ca mt ng kim loi bng thp c chiu di L. Mt ngi
khc u kia ca ng nghe thy hai m do sng truyn dc theo ng v sng truyn qua khng kh cch
nhau mt khong thi gian l t = 1s. Bit vn tc truyn m trong kim loi v trong khng kh ln lt l
v
1
= 5941 m/s v v
2
= 343 m/s. Tm chiu di L ca ng.
/S: 364 m

Bi 3: Mt ngi ng gn chn ni bn mt pht sng v sau 6,5 s th nghe ting vang t ni vng li.
Bit vn tc trong khng kh l 340 m/s, tnh khong cch t chn ni n ngi .
/S: 1105 m
Bi 4: Hai im cch ngun m nhng khong 6,10 m v 6,35 m. Tn s m l 680 Hz, vn tc m
trong khng kh l 340 m/s. Tnh lch pha ca sng m ti hai im .
/S: A = t
Dng 7. cng m. mc cng m
1. Phng php.
a) Cng m:
+ Cng m ti mt im l i lng oc xc nh bng lng nng lng truyn qua mt n v
din tch t vung gc vi phng truyn m ti im trong mt n v thi gian.
+ K hiu: I
+ n v: W/m
2
.
b) Mc cng m:
+ Cng thc:
0
( ) l g
I
L B
I
=
hay
0
( ) 10 lg
I
L dB
I
=

Trong I
0
l cng m chun ( I
0
=
12 2
10 ( / ) W m

2. Bi Tp.
Bi 1: Mc cng m ti mt im l L = 40(dB). Hy tnh cng am ti im . Cho bit cng
m chun l
12
0 2
10 ( )
W
I
m
=
. /S: I =
8
2
10 ( )
W
m

Bi 2: Mt ngi th mt vin ri t ming ging xung ging v 3 giy sau nghe thy ting ng do
chm vo mt nc. Hi su ca ging l bao nhiu? Cho bit vn tc m trong khng kh l 340
m/s v gia tc trng trng l g = 10 m/s
2
. /S: h = 41,42 m
Bi 3: Mt ngi ng trc mt ci loa mt khong 50 m, nghe c m mc cng 80dB. Tnh
cng sut pht m ca loa. Co bit loa c dng hnh nn c na gc nh l 30
0
, cng m chun l
12
0 2
10 ( )
W
I
m
=
. B qua s hp th m ca khng kh. /S: P = I. S = 0,21W
54
Dng 8 Hiu ng p-ple
1. Phng php
a) Ngun m ng yn, ngi quan st (my thu) chuyn ng.
+ Ngi quan st chuyn ng li gn ngun m th tn s m ln hn tn s m pht ra:
'
M
v v
f f
v
+
=
+ Ngi quan st chuyn ng ra xa ngun m th tn s m nh hn tn s m pht ra:
'
M
v v
f f
v
=
b) Ngi quan st (my thu) ng yn, ngun m chuyn ng.
+ Ngun m chuyn ng li gn ngi quan st th tn s m ln hn tn s m pht ra:
''
S
v
f f
v v
=

+ Ngun m chuyn ng ra xa ngi quan st th tn s m nh hn tn s m pht ra:
''
S
v
f f
v v
=
+

2. Bi tp
Bi 1: Mt ci ci pht ra m c tn s 1000Hz chuyn ng i ra xa mt ngi ng bn ng
v pha mt vch vi tc 10m/s. Ly tc m trong khng kh l 330m/s. Hy tnh:
a) Tn s m ca ngi nghe trc tip t ci ci.
b) Tn s m ca ngi nghe c khi m phn x li t vch .
Bi 2: Mt cnh st giao thng ng bn ng dng ci in pht ra mt m c tn s 1000Hz
hng v mt chivs t ang chuyn ng v pha mnh vi tc 36km/h. Sng m truyn
trong khng kh vi tc 340m/s.
a) Hi tn s ca m phn x t t m ngi nghe c.
b) t phat ra mt m c tn s 800Hz, hi tn hiu ny n tai ngi cnh st giao thng vi tn
s l bao nhiu?
55
Phn V dng in xoay chiu
Dng 1 Vit biu thc cng dng in in p
1. Phng php
a. Vit biu thc cng dng in tc thi.
+ Nu on mch cho biu thc ca in p tc thi, ta c: Biu thc cng dng in tc thi c dng

| |
0
( ) i I cos pha i =
Pha(i) = Pha(u) -
Trong ta c: l lch pha gia u v i.
Ch : Yu cu vit biu thc cho on mch no th ta xt on mch ; Vi on mch ta xt th
tan
L C
Z Z
R

= ;
0
0
U
I
Z
= ;
2 2
( )
L C
Z R Z Z = +
+ Nu on mch cho cc gi tr hiu dng th phng trnh cng dng in c dng;

0
( ) i I cos t e =
trong :
2
2 f
T
t
e t = = ; tan
L C
Z Z
R

= ;
0
0
2
U
I I
Z
= = ;
2 2
( )
L C
Z R Z Z = +
b. Vit biu thc in p tic thi.
Xt on mch cn vit biu thc in p tc thi, ta c:
| |
0
( ) u U cos pha u =
trong : Pha(u) = Pha(i) + ;
2 2
0 0 0
2 . . ( )
L C
U U I Z I R Z Z = = = + ; tan
L C
Z Z
R

=
2. Bi tp
Bi 1: Mt mch in gm in tr thun R = 75 (W) mc ni tip vi mt cun thun cm c t cm
5
( )
4
L H
t
= v mt t in c in dung
3
10
( )
5
C F
t
= . Dng in xoay chiu trong mch c biu thc;

2sin100 ( ) i t A t = .
a) Tnh cm khng, dung khng, tng tr ca on mch.
b) Vit biu thc in p tc thi gia hai u in tr, gia hai u cun cm, gia hai u t in.
c) Tnh lch pha gia in p v cng dng in.
d) Vit biu thc tc thi va in p gia hai u on mch.
Bi 2: Cho on mch nh hnh v. Bit
3
1 10
( ); ( )
10 4
L H C F
t t
= = v mt bng n ghi ( 40V 40W

)
t vo hai u A v N mt in p xoay chiu 120 2 100 ( )
AN
u cos t V t = . Cc dng c o khng lm
nh hng n mch in.
a) Tm s ch ca cc dng c o.
b) Vit biu thc cng dng in qua mch.
c) Vit biu thc ca in p gia hai u on mch AB.
Bi 3: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. Bit
4
1 10
( ); 100( ); ( )
2
L H R C F
t t
= = O = v biu thc
in p gia hai u on mch l 200 2 100 ( )
AB
u cos t V t = . Vit biu thc in p gia hai u: in
tr, cung thun cm, t in.

Bi 4: Cho mch in xoay chiu c R, L, C mc ni tip
trong : R = 40 ( O);
3
3 10
( ); ( )
10 7
L H C F
t t
= = .
Biu thc in p 120 100 ( )
AF
u cos t V t = . Cho tan37
0
= 0,75.
Lp biu thc ca:
a) Cng dng in qua mch.
A B
N
L C

- - -
A B
R L C
A B
L
C
R
F
- - -
56
b) in p gia hai u on mch.
57
Bi 5: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. Bit R = 10O; cun dy c h s t cm
0, 2
; 10 L H r
t
= = O. in p gia hai u on mch l 20 2 100 ( ) u cos t V t = . Vit biu thc cng
dng in chy trong mch v in p hai u cun dy.

Bi 6: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. Bit t in c in dung
4
10
( )
1, 2
C F
t
= ni tip vi mt bin tr R. iu chnh R

cng sut hai u on mch 160W. Vit biu thc cng dng in qua mch.
Bi 7: Mt mch in xoay chiu gm in tr R, t in C v cun dy thun cm L mc ni
tip. Hiu in th tc thi gian gia hai u on mch l
200
.
2
u cos t e = . Khi tn s dng in
xoay chiu c gi tr cc i l 50 Hz th cng hiu dng ca dng in c gi tr cc i l
2,5 A. Khi tn s dng in xoay chiu l 100Hz th cng hiu dng ca dng in l 2 A.
a) Tm R, L, C.
b) Vit biu thc in p hai u cc phn t R, L, C
Bi 8: Cho mch R,L,C, u = 240 2 cos(100tt) V, R = 40, Z
C
= 60 , Z
L
= 20 .Vit biu thc ca
dng in trong mch
A. i = 3 2 cos(100tt) A B. i = 6cos(100tt)A
C. i = 3 2 cos(100tt + t/4) A D. i = 6cos(100tt + t/4)A
Bi 9: Cho mch in R,L,C cho u = 240 2 cos(100tt) V, R = 40 , Z
L
= 60 , Z
C
= 20, Vit biu
thc ca cng dng in trong mch
A. i = 3 2 cos(100tt)A. B. i = 6cos(100tt) A.
C. i = 3 2 cos(100tt t/4)A D. i = 6cos(100tt - t/4)A
Bi 10: Cho mch R,L,C, R = 40, Z
L
= Z
C
= 40 , u = 240 2 cos(100tt). Vit biu thc i
A. i = 6 2 cos(100tt )A B. i = 3 2 cos(100tt)A
C. i = 6 2 cos(100tt + t/3)A D. 6 2 cos(100tt + t/2)A
Bi 11: Cho mch R,L,C, u = 120 2 cos(100tt)V. R = 40, L = 0,3/t H. C = 1/3000t F, xc nh e = ?
mch c cng hng, xc nh biu thc ca i.
A. e = 100t, i = 3 2 cos(100tt)A. B. e = 100t, i = 3 2 cos(100tt + t )A.
C. e = 100t, i = 3 2 cos(100tt + t/2)A. D. e = 100t, i = 3 2 cos(100tt t/2)A.
Bi 12: Cho mch R,L,C, u = 120 2 cos(100tt)V. R = 30 , Z
L
= 10 3 , Z
C
= 20 3 , xc nh
biu thc i.
A. i = 2 3 cos(100tt)A B. i = 2 6 cos(100tt)A
C. i = 2 3 cos(100tt + t/6)A D. i = 2 6 cos(100tt + t/6)A
R
L, r
B
A
R C
B A
58
Dng 2 Tm s ch ca ampek vn k
1. Phng php
+ My o ch cc gi tr hiu dng: U = I.R
U
I
R
= .
+ S dng gin vc t:
2 2 2
( )
R L C
U U U U = + . Ta tm c U sau suy ra R, L, C.
2. Bi tp
Bi 1: CHo mt mch in xoay chiu c tn s f = 50Hz.
in tr R = 33O, t in c in dung C =
2
10
56
F
t
. Ampe
k ch I = 2A. Hy tm s ch ca cc vn k. Bit rng
ampek c in tr rt nh, vnk c in tr rt ln.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu nh hnh v, RLC mc ni tip.
Cc vn k V
1
ch U
R
= 5V; V
2
ch U
L
= 9V; V ch U = 13 V.
Hy tm s ch ca vn k V
3
.

Bi 3: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. in p t vo hai
u on mch l 400 2 100 ( ) u cos t V t = ; Cc vn k ch cc gi tr
hiu dng: V
1
ch U
1
= 200V; V
3
ch U
3
= 200V,
bit dng in bin thin
cng pha vi in p.
a) Tm s ch ca V
2
.
b) Vit biu thc in p hai u R, L, C.
Bi 4: Mt mch in xoay chiu gm mt in tr hot ng R = 800O, cun thun cm L = 1,27H v
mt t in c in dung C = 1,59 F mc ni tip. Ngi ta t vo hai u on mch mt in p
xoay chiu c tn s f = 50Hz vi gi tr hiu dng U = 127V. Hy tm:
a) Cng hiu dng ca dng in qua mch.
b) Gc lch pha gia in p v dng in.
c) cc gi tr hiu dng ca in p hai u in tr, hai u cun dy, hai u t in.
Bi 5: Mt mch in mc nh hnh v. R l in tr hot ng, C l in dung ca t in. Khi t mt
in p xoay chiu c tn s f = 50Hz vo hai u M v N ta thy ampek ch 0,5A; vn k V
1
ch 75V;
vn k V
2
ch 100V. Hy tnh:
a) Gi tr ca in tr R, C.
b) in p hiu dng gia hai im M v N.
Bi 6: Cho mch in nh hnh v. Bit 100 3 R = O
4
10
2
C F
t
= v cun thun cm L. t vo hai u mt in p

xoay chiu 200 2 100 ( ) u cos t V t = . Bit h s cng sut ton mch l
3
2
, b qua in tr ca dy
ni v ampek.
a) Tm L.
b) Tm s ch ampek.
c) Vit biu thc cng dng in.
V
V2 V
1
C R
A B
L
C
R
F
- - -
V
V
1
V
2
V
3

A B
L
C
R
F
- - -
V
V
1
V
2
V
3

V
V2 V
1
C R
A
A B
R L C
A
59
Dng 3 iu kin cng pha hin tng cng hng in
1. Phng php
a) iu kin cng pha.
cng dng in v in p cng pha th
2
0 tan 0 1
L C
L C
Z Z
Z Z LC
R
e
= = = = =
b) Hin tng cng hng in: Khi c hin tng cng in th
+
2
1
. . 1
2
L C
Z Z LC f
LC
e
t
= = =
+
U
Z R I
R
= = = I
Max
v cng sut ca mch t gi tr Max
2
2
.
Max
U
P I R U I
R
= = =
+ in p v cng dng in cng pha.
2. Bi tp
Bi 1: on mch xoay chiu khng phn nhnh gm mt in tr hot ng R = 30O, mt cun thun
cm
1
2
L H
t
= v mt t in c in dung bin i c. in p t vo hai u mch l:
180 100 ( ) u cos t V t = .
1. Cho
3
10
2
C F
t
= , tm:
a) Tng tr ca mch.
b) Biu thc ca dng in qua mch.
2. Thay i C sao cho cng dng in qua mch cng pha vi in p hai u mch. Tm:
a) Gi tr C.
b) Biu thc dng in qua mch.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu nh hnh v: 120 2 100 ( )
AB
u cos t V t = . in tr 24 R = O, cun
thun cm
1
5
L H
t
= . T in
2
1
10
2
C F
t
= , vn k c in tr rt ln.
1. Tm:
a) Tng tr ca mch.
b) S ch ca vn k.
2. Ghp thm vi t C
1
mt t c in dung C
2
sao cho vn k c s ch ln nht. Hy cho bit:
a) Cch ghp v tnh C
2
.
b) S ch ca vn k khi .
Bi 3: on mch xoay chiu gm mt in tr hot ng 60 R = O, cun thun cm
2
5
L H
t
= v mt
t
4
1
10
C F
t
= mc ni tip vi nhau. in p gia hai u on mch l 120 2 100 ( ) u cos t V t = .

1. Tm:
a) Tng tr ca mch.
b) Biu thc dng in qua mch.
2. Ghp C
1
vi C
2
sao cho cng dng in qua mch cng pha vi in p hai u on mch. Hy:
a) Cho bit cch ghp v tnh C
2
.
b) Biu thc ca dng in khi .
Bi 4: Cho mch in xoay chiu. in p xoay chiu t vo
hai u on mch 220 2 100 ( ) u cos t V t = . in tr
22 R = O, cun thun cm 0, 318 L H = .
Tm C s ch ca vn k t gi tr cc i. Hy cho bit s
ch ca vn k v ampek khi .
A B
R L C
V
R C
L
V
A
60
Dng 4 xc nh lch pha
1. Phng php
a. Phng php i s.
ADCT : tan ; ; sin
L C L C
Z Z Z Z R
cos
R Z Z

= = = .
b. Phng php hnh hc ( Phng php gin Fre-nen)
+ V gin vc t, ly trc dng in lm gc.
Cc vc t biu din cc gi tr hiu dng hoc cc i.
+ Biu din cc vc t
1 2 3
; ; ;...;
n
U U U U
uur uur uur uur
.
Vc t tng
1 2
......
n
U U U U = + + +
ur uur uur uur
.
+ Gi l lch pha gia u v i ta c:

1 1 2 2
1 1 2 2
sin
tan
U U sin
U cos U cos

+
=
+

Ch : kim tra xem v ng hay sai ta c th lm nh sau
Dng nh l hm cosin kim tra.
2 2 2
2 2 2 2 1
1 2 2
2
2 . .
2 .
U U U
U U U U U cos cos
U U
o o
+
= + =
- Nu cos > 0 th < /2. Suy ra u chm pha hn i.
- Nu cos < 0 th > /2. Suy ra u sm pha hn i.
Hoc ta c th so snh U
1
.sin
1
v
2 2
sin U :
- Nu U
1
.sin
1
>
2 2
sin U : U sm pha hn i
- Nu U
1
.sin
1
<
2 2
sin U : U tr pha hn i
2. Bi tp
Bi 1: on mch xoay chiu gm mt in tr hot ng R v mt cun thun cm L mc ni tip. in
p hai u on mch l 120 2 (100 )
6
u cos t V
t
t = + v cng dng in 2 (100 )
12
i cos t
t
t = A.
Tnh R, L.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu, in p t vo hai u on
mch c dng: 150 2 100 ( ) u cos t V t = . in tr R ni tip vi
cun thun cm L v t in C. Ampek c in tr rt nh. Khi
kho K m, cng dng in qua mch l
5 (100 )( )
4
i cos t A
t
t = + . Khi kho K ng, ampek ch I = 3A.
Tm R, L, C.
Bi 3: on mch xoay chiu khng phn nhnh gm mt cun dy v mt t in. in p gia hai u
on mch l 120 2 100 u cos t t = (V). in p hiu dng gia hai u cun dy l U
1
= 120V, gia hai
bn t in l U
2
= 120V.
1) Tm lch pha gia in p hai u on mch v cng dng in chy qua mch.
2) Cng hiu dng ca dng in l I = 2A.
a) Vit biu thc dng in.
b) Tnh in dung C ca t in, in tr hot ng v t cm L.
Bi 4: Cho mch in xoay chiu nh hnh v.
90 2 100 ( )
AB
u cos t V t = . Cc my o khng nh hng g n
dng in chy qua mch. V
1
ch U
1
= 120V; V
2
ch U
2
= 150V.
a) Tm lch pha gia u v i.
b) Ampek ch I = 3A.
+ Vit biu thc cng dng in.
+ Tnh in dung C ca t in, in tr hot ng r v t cm
ca cun dy.
O
I
1
U
uur
U
ur

2
U
uur

o
U
ur

2 U
ur

1 U
ur

o
U
ur

2 U
ur
1 U
ur

:
R
L
C
K
V
1
V
2

r, L C
A
:
61
Dng 5 Hai on mch cng pha vung pha
1. Phng php
Xt hai on mch trn cng mt mch in; gi s hai on mch ny lch pha nhau mt gc | . ta c:

1 2
| =
+
2
t
| = Hai on mch vung pha.
+ 0 | = Hai on mch cng pha.
+ | l bt k
1 2
tan tan( ) | = =
2
2
tan tan
1 tan tan
|
|
m
.
c bit:
2
t
| = , ta c:
1 2 2
2
1
tan tan( ) cot
2 tan
an
t

= = =
1 2
tan . tan 1 =
2. Bi tp
Bi 1: Cho mch in xoay chiu nh hnh v:
2
1 1 2
10 1
4 ; ; 100 ;
8
R C F R L H
t t
= O = = O = ; f = 50Hz.
Tm in dung C
2
bit rng in p u
AE
v u
EB
cng pha.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu. Tm mi lin h gia R
1
, R
2
, C v L u
AE
v u
EB
vung pha nhau.

Bi 3: Cho mch in hnh bn, f = 50Hz,
4
10
C F
t
= . Hy tnh in tr hot ng ca cun dy bit

in p u
AE
lch pha vi in p u
EB
mt gc 135
0
v cng qua mch cng pha vi in p u
AB
.

Bi 4: Hai cun dy mc ni tip vi nhau v mc vo mng in xoay chiu. Tm mi lin h gia R
1
, L
1
,
R
2
, L
2
tng tr on mch Z = Z
1
+ Z
2
. Trong Z
1
, Z
2
l tng tr hai cun dy.

f = 50Hz, U
AB
= 120V, R = 100O, R
A
= 0.
Khi khoa K ng v khi K m, ampek c sos ch khng i,
cn cng dng in lch pha nhau
2
t
. Hy tm:
a) L v C.
b) S ch ca ampek.
R
1
C
1
R
1
,L
C
2
B
A

E

- - -
R
1
C R
2

L
B A
C
A
r, L
B
E
- - -
R
1
, L
1
R
2
, L
2

:
L,r C
K
62
Dng 6 Cun dy c in tr thun
1. Phng php
+ Cun dy c in tr hot ng, ta coi nh mt in tr thun hot ng ni tip vi mt cun thun
cm.
+ Cc c im ca on mch:
- Pha(u
cd
) = Pha(i) +
L
.
- U
cd
= I. Z
cd
; Z
cd
=
2 2
L L
R Z + .
- Gin vc t:
2. Bi tp
Bi 1: on mch xoay chiu khng phn nhnh
gm mt in tr hot ng R
1
= 24O, mt cun dy c in tr hot ng
2
16 R = O v c t cm
L
2
4 10
;
25 46
H C F
t t
= . in p hai u on mch : 150 100 ( ) u cos t V t = . Tm:

a) Cm khng , dung khng, tng tr ca cun dy v tng tr ca on mch.
b) Biu thc ca cng dng in chy qua on mch; in p hai u cun dy.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. Tn s f = 50Hz;
3
10
18 ;
4
R C F
t
= O = ; cun dy c in tr thun
2
2
9 ;
5
R L H
t
= O = . Cc my o c nh hng khng ng k
i vi dng in qua mch. Vn k V
2
ch 82V. Hy tm s ch
ca cng dng in, vn k V
1
, vn k V
3
v vn k V.
Bi 3: Cho mch in xoay chiu nh hnh v.
in p hai u on mch 25 2 100 ( )
AB
u cos V t = .
V
1
ch U
1
= 12V; V
2
ch U
2
= 17V, Ampek ch I = 0,5A. Tm in tr
R
1
, R
2
v L ca cun dy.

Bi 4: on mch xoay chiu khng phn nhnh gm mt cun dy c in tr hot ng 30 R = O v
c t cm
2
5
L H
t
= , mt t in c in dung
3
10
C F
t
= . in p hai u cun dy l
200 100 ( )
cd
u cos t V t = . Tm biu thc ca:
a) Cng dng in qua mch.
b) in p gia hai u t in v hai u on mach.
Bi 5: Mt cun dy khi mc vo ngun in khng i U
1
= 100V th cng dng in qua cun dy
l I
1
= 2,5 A, khi mc vo ngun in xoay chiu U
2
= 100V, f = 50Hz th cng dng in qua cun
dy l I
2
= 2 A. Tnh in tr thun ca cung dy v h s t cm L.
/S: 40 ; 0.096 R L H = O =
L,R
L

L R
L

L

cd U
ur

I
r

A B
L
C
R
F
- - -
V
V
1
V
2
V
3

V
R
2

R
1

R
2
,L
A
V
2
V
1
63
Dng 7 Tm cng sut ca on mch xoay chiu
khng phn nhnh
1. Phng php
Dng nh ngha : P UIcos = =
2
RI ; cos
R
Z
.
2. Bi tp
Bi 1: in p xoay chiu ca on mch 120 2 (100 )( )
4
u cos t V
t
t = v cng dng in trong
mch 3 2 (100 )( )
12
u cos t A
t
t = + . Tm cng sut ca mch in.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. Cc my o
khng nh hng n dng in qua mch. V
1
ch U
1
= 36V, V
2

ch U
2
= 40V, V

ch U = 68V Ampek ch I = 2A. Tm cng
sut ca mch.

Bi 3: on mch xoay chiu khng phn nhnh in p U = 220V gm mt in tr hot ng
R
1
= 160O v mt cun dy. in p hai u in tr R
1
l U
1
= 80V, hai u cun dy l U
2
= 180V.
Tm cng sut tiu th ca cun dy.
Bi 4: Cho mch in xoay chiu nh hnh v,
60 6 100 ( )
AB
u cos t V t = , V
1
ch U
1
= 60V, V
2
ch U
2
= 120V. Cc
vn k c in tr rt ln, ampek c in tr rt nh.
a) Tnh h s cng sut.
b) Ampek ch I = 2A. Tnh:
+ Cng sut ca mch in.
+ in tr R v t cm L ca cun dy v in dung C ca t
in.
Bi 5: in p hai u on mch l: 120 2 100 ( )
AB
u cos t V t = vi in tr R = 100O, ng dy c
h s t cm L v in tr khng ng k, t in c in dung C c th thay i c.
1. Khi kha K ng:
a) Tnh h s t cm L ca ng dy. Bit lch pha gia in
p hai u on mch v dng in l 60
0
.
b) Tnh tng tr ca on mch v vit biu thc tc thi ca
dng in qua mch.
2. Kho K m:
a) Xc nh in dung C ca t in in p gia hai u on
mch cng pha vi cng dng in.
b) Tnh cng sut tiu th ca on mch.
R
1

R
2
,L
A
V
2
V
1
V
C
A
R,L
:
R
L C
B
A
K
64
Dng 8 bi ton cc tr
I. Phng php
1. Bi ton 1: Kho st cng sut theo R, theo L, theo C hoc theo f
a) Bin lun cng sut theo R: ( Tm R P
Max
, tm P
Max
)
- ADCT:
2 2
2
2 2 2
( )
L C
RU RU
P RI
Z R Z Z
= = =
+
2
( )
L C
U
Z Z
R
R
=

+
.
Ta c: U = const. Do P
Max
khi v ch khi mu s Min, ta c:
2
( )
2.
L C
L C
Z Z
MS R Z Z
R
= + > 2
Min L C
MS Z Z =
2
( )
L C
L C
Z Z
R R Z Z
R
= = Vy ta c:
2 2
2 2
Max
L C
U U
P
Z z R
= =

- th biu din s ph thuc ca cng sut vo R.

b) Bin lun cng sut theo L: ( Tm L P
Max
, tm P
Max
)
- ADCT:
2 2
2
2 2 2
( )
L C
RU RU
P RI
Z R Z Z
= = =
+

- Ta c: U = const, R = const. Do P
Max
khi v ch khi mu s Min. Vy ta c:
1
0 .
L C L C
Z Z Z Z L
C
e
e
= = =
2
1
.
L
C e
= ( Hin tng cng hng in xy ra)
Vy cng sut Max: P
Max
=
2
U
R

- th biu din s ph thuc ca cng sut vo L.

2
2 2
0 0
L
C
U R
L Z P
R Z
= = =
+
; 0
L
L Z P
c) Bin lun cng sut theo C: ( Tm C P
Max
, tm P
Max
)
- - ADCT:
2 2
2
2 2 2
( )
L C
RU RU
P RI
Z R Z Z
= = =
+

- Ta c: U = const, R = const. Do P
Max
khi v ch khi mu s Min.
Vy ta c:
1
0 .
L C L C
Z Z Z Z L
C
e
e
= = =

2
1
.
C
L e
= ( Hin tng cng hng in xy ra)
Vy cng sut Max: P
Max
=
2
U
R

- th biu din s ph thuc ca cng sut vo C.
0 0
C
C Z P = = ;
2
2 2
0
C
L
U R
C Z P
R Z
= =
+

d) Bin lun cng sut theo f: ( Tm f P
Max
, tm P
Max
)
Lm tng t nh bin lun cng sut theo L v C
2 2 2
1 1
4 f
LC LC
e t = =
1
2
f
LC t
= P
Max
=
2
U
R

P
Max
P(W)
R()
O
L C
R Z Z =

O
P
Max
P(W)
P
L(H)
O C(F)
P(W)
P
Max
P
O
f(Hz)
P
Max
P(W)
65
2. Bi ton 2: Kho st in p theo L, theo C.
+ Dng o hm.
+ Dng bt ng thc csi, bt ng thc Bunhiacpski.
+ Dng gin Fre-nen.
a) Bin lun in p theo L:
- V gin vc t, ly trc dng in lm gc, cc vc t ch cc gi tr hiu dng.
Ta c: R L C RC L U U U U U U = + + = +
ur ur ur ur ur ur

- p dng nh l hm sin trong tam gic ABO.
sin
AB
|
=
sin sin
OA OB
B A
=
sin sin sin
RC L
U U U
B A |
= = (1 )
+ Tm U
L
max:
(1 ) sin
sin
L
U
U
B
| =
Ta c: U = const, sinB =
2 2
R
RC
C
U R
U
R Z
=
+
= const. Vy
U
L
max khi sin | t gi tr max sin 1( )
2
t
| | = =
2 2
( )
C
L
U R Z
U max
R
+
=
+ Tm L:
(1 ) sin
sin
RC
L
U
U
A
| = . V tam gic ABO vung O nn sinA = CosB =
2 2
C
C
Z
R Z +

2 2
2 2 RC C
L C L
C C
U R Z
U R Z Z
Z Z
+
= + =
2 2
2 2
( )
1
C
C
R Z
L C R Z
C
e
e
+
= = +
b) Bin lun in p theo C:
- V gin vc t, ly trc dng in lm gc, cc vc t ch cc gi tr hiu dng.
Ta c: R L C C RL U U U U U U = + + = +
ur ur ur ur ur ur

- p dng nh l hm sin trong tam gic ABO.
sin
AB
|
=
sin sin
OA OB
B A
=
sin sin sin
C RL
U U U
A B |
= = (2 )
+ Tm U
C
max:
(2 ) sin
sin
C
U
U
A
| =
Ta c: U = const, sinA=
2 2
R
RL
L
U R
U
R Z
=
+
= const. Vy
U
C
max khi sin | t gi tr max sin 1( )
2
t
| | = =
2 2
( )
L
C
U R Z
U max
R
+
=
+ Tm C:
(1 ) sin
sin
RL
C
U
U
B
| = . V tam gic ABO vung O nn sinB = CosA =
2 2
L
L
Z
R Z +

2 2
2 2 RL L
C L C
L L
U R Z
U R Z Z
Z Z
+
= + =
2 2
2 2
1
L
L
R Z L
C
C L R Z e e
+
= =
+

* Ch : Nu vn k mc vo c 2 trong 3 phn t ca mch in th phi dng o hm tm cc tr
ca in p.
I
r

C U
ur

R U
ur

RC U
ur

U
ur

L U
ur

O
B
A
U
ur

R U
ur

RL U
ur

L U
ur

O
C U
ur

A
B
66
II. Bi tp
Bi 1: on mch xoay chiu khng phn nhnh gm mt in tr hot ng 50 R = O, mt cun thun
cm
1
L H
t
= , mt t in c in dung l C. in p hai u on mch l: 260 2 100 ( ) u cos t V t =
1. Cho
3
10
22
C F
t
= . Tm:
a) Tng tr ca on mch.
b) Cng sut v h s cng sut.
2. Thay i C sao cho cng sut ca mch ln nht. Tm:
a) Gi tr ca C.
b) Cng sut ca mch khi .
Bi 2: on mch xoay chiu khng phn nhnh gm mt cun dy c in tr hot ng 30 R = Ov
t cm l L, mt t in c in dung
3
1
10
8
C F
t
= . in p hai u on mch l U = 100V, tn s

f = 50Hz. Cng sut tiu th ca on mch l P = 120W.
1. Tnh h s cng sut ca mch.
2. Tm t cm L ca cun dy.
3. Ghp thm vi C
1
mt t C
2
sao cho h s cng sut max.
a) Hy cho bit cch ghp C
2
v tnh C
2
.
b) Tm cng sut ca mch khi .
Bi 3: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. 120 2 100 ( )
AB
u cos t V t =
4
1 4.10
;
10
L H C F
t t

= = , R
l mt bin tr.
1. Cho R = 20O. Tm:
a) Tng tr ca mch in.
c) biu thc ca dng in.
2. Thay i R sao cho cng sut ca mch l max. Tm:
a) R.
c) Biu thc ca dng in.
4
10
100 ; R C F
t
= O = . t vo hai u on mch mt
in p xoay chiu 200 100 ( )
AB
u cos t V t = . Cun dy thun cm c t cm L thay i c.
a) Tm L cng sut ca mch ln nht. Tnh cng sut tiu th ca
mch khi .
b) Tm L cng sut ca mch l 100W. Vit biu thc dng
in trong mch.
c) Kho st s thy i ca cng sut theo L khi L thay i t 0
n v cng.
d) Tm L vn k ch gi tr ln nht, tm gi tr ln nht ca vn k khi .
Bi 5: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. in p hai u on mch l U, in tr thun R, cun
dy thun cm c t cm L, t in c in dung C. Tn s f ca dng in c th thay i c. Tm
e:
a) in p hiu dng hai u R Max.
b) in p hiu dng hai u L Max.
c) in p hiu dng hai u C Max.
Bi 6: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. 120 2 100 ( )
AB
u cos t V t = ,
2
30 ;
5
r L H
t
= O =
V
R . Tm C Vn k ch gi tr ln nht.
Tm gi tr ln nht ca vn k khi .

B
A B
C
R
L
R C
L
V
A
A B
C
R
L
C
A
r, L
B
E
- - -
V
67
Bi 7: CHo mch in xoay chiu nh hnh. in tr thun 40 R = O, t c in dung
4
10
C F
t
= ,
t cm L c th thay i c. t vo hai u on mch AB mt in p xoay chiu khng i.
1. Khi
3
5
L H
t
= , in p trn on mch DB l: 80 (100 )( )
3
DB
u cos t V
t
t = .
a) Vit biu thc cng dng in tc thi chy qua mch
v in p tc thi hai u on mch.
b) Tnh in lng chuyn qua tit din ca dy dn trong 1/4
chu k k t lc dng in b trit tiu.
2. Cho L bin thin t 0 n v cng.
a) Tm L in p hai u cun dy t gi tr max. Tm gi tr ln nht ca in p hai u cun
dy.
b) V th biu din s ph thuc U
L
vo L.
Bi 8: Cho mch R,L,C, u = 150 2 cos(100tt) V. L = 2/t H, C = 10
-4
/0,8t F, mch tiu th vi cng
sut P = 90 W. Xc nh R trong mch.
A. 90 B. 160 C. 250 D. c A v B
Bi 9: Cho mch R,L,C, cho u = 30 2 cos(100tt)V, khi R = 9 th i
1
lch pha
1
so vi u. Khi R = 16
th i lch
2
so vi u. Cho ln ca
1
+
2
= t/2. Xc nh L.
A. 0,08/t H B. 0,32/t H C. 0,24/t H D. c A v B
Bi 10: Cho mch R,L,C, u = 100 2 cos(100tt)V, L = 1,4/t H, C = 10
-4
/2t F. Xc nh cng sut tiu
th cc i trong mc
A. 120W B. 83,3 W C. 160 W D. 100W
Bi 11: Cho mch R,L,C, u = 200cos(100tt) R = 100, L = 1/t H, C = 10
- 4
/2t F. Xc nh biu thc
hiu in th hai u in tr R
A. u = 100 cos(100tt + t/4) V B. u = 100 2 cos(100tt + t/4) V
C. u = 100 2 cos(100tt + 3t/4)V D. u = 100 cos(100tt t/4)V
Bi 12. Cho mch R,L,C R c th thay i c, U = U
RL
= 100 2 V, U
C
= 200V. Xc nh cng sut
tiu th trong mch.
A. 100W B. 100 2 W C. 200W D. 200 2 W
Bi 13: Cho mch in xoay chiu c i = 2 cos(100tt) A. cho mch ch c mt phn t duy nht l C
vi Z
C
= 100 . Biu thc ca hiu in th t vo hai u on mch l
A. u = 100 2 cos(100tt) V C. u = 100 2 cos(100t t +t ) V
B. u = 100 2 cos(100t t + t/2)V D. u = 100 2 cos(100t t t/2)V
Bi 14: Cho mch in xoay chiu RLC ghp ni tip nhau, R = 140 , L = 1 H, C = 25 mF, I = 0,5 A,
f = 50 Hz. Tng tr ca ton mch v hiu in th hai u mch l
A. 233 , 117 V B. 323 , 117V C. 233 , 220V D. 323 , 220 V
Bi 15: Mt bn l in coi nh mt in tr thun R c mc vo mng in 110 V 50Hz. Cho bit
bn l chy chun nht 110 V 60 Hz. Hi cng sut ca bn l x thay i th no.
A. c th tng hoc gim xung C. Tng ln
B. Gim xung D. Khng i
Bi 16: Mt cun dy c L = 2/15t H v R = 12 , c t vo mt hiu in th xoay chiu 100 V
60 Hz. Hi cng dng in qua cun dy v nhit lng ta ra trn in tr trong mt pht l ?
A. 3A, 15 kJ B. 4A, 12 kJ C. 5A, 18kJ D. 6A, 24kJ
Bi 17: Hiu in th t vo mch in l u = 100 2 cos(100t t t/6 ) V. Dng in trong mch l
i = 4 2 cos(100tt - t/2 ) A. Cng sut tiu th ca on mch l
A. 200W. B. 400W C. 600W D. 800W
Bi 18: Mt thit b in c ghi gi tr nh mc trn nhn l 110 V. Hi thit b phi chi c hiu in
th ti thiu l bao nhiu?
A. 220 2 V B. 220V C. 110 2 V D. 110V
A B
C
R
L
68
Dng 9 bi ton hp en
I. Phng php
+ Da vo d kin ca bi ton cho bit hp en cha phn t no.
+ Da vo c im ca tng on mch;
- on mch c in p nhanh pha hn dng in th mch c th c: L ; L v C ( Z
Z
> Z
C
); L v R
hoc R,L,C ni tip ( Z
Z
> Z
C
).
- on mch c in p tr pha hn dng in th mch c th c: C ; L v C ( Z
Z
< Z
C
); C v R
hoc R,L,C ni tip ( Z
Z
< Z
C
).
- on mch m in p cng pha vi dng in th c th c: R hoc RLC ( Z
L
= Z
C
).
- on mch c in p vung pha dng in th mch c th c: ch c C hoc ch c L hoc c c
L v C.
II. Bi tp
Bi 1: Xho mch in xoay chiu nh hn v. X v Y l hai hp, mi hp ch cha hai trong ba phn t:
in tr thun, thun cm v t in mc ni tip vi nhau. Cc vn k V
1
, V
2
v ampek o c c dng
in xoay chiu v dng in mt chiu. ;
V A
R R ? = .
Khi mc hai im A v M vo 2 cc ca ngun in
mt chiu, ampek ch 2A, V
1
ch 60V. Khi mc
A v B vo ngun in xoay chiu, tn s 50Hz th
ampek ch 1A, cc vn k ch cng mt gi tr 60V, nhng
u
AM
v u
MB
lch pha nhau /2. Hp X v Y cha nhng phn t no? Tnh gi tr ca chng.
Bi 2: Cho mch in xoay chiu nh hnh v. R l bin tr, t in C c in dung
3
10
9
F
t
. X l on
mch gm hai trong ba phn t: R
0
, L
0
, C
0
mc ni tip. t vo hai u A v B mt in p xoay chiu c
in p hiu dng U
AB
l khng i.
1. Khi R = R
1
= 90O th: 180 2 (100 )( )
2
AM
u cos t V
t
t =
60 2 100 ( )
MB
u cos t V t = .
a) Vit biu thc u
AB
.
b) Xc nh cc phn t ca X v gi tr ca chng.
2. Khi cho R bin i t 0 cho n v cng.
a) Khi R = R
2
th cng sut ca mch cc i. Tm R
2
v P
Max
.
b) V th biu din s ph thuc ca P vo R.
Bi 3: Cho mt hp en X bn trong cha 2 trong 3 phn t R, L,C. t mt hiu in th khng
i
U = 100 V vo hai u on mch th thy I = 1 A. Xc nh cc phn t trong mch v gi tr
ca cc phn t .
A. R,L R = 200 B. R,C C. R,L R = Z
L
= 100 D. R,L R = 100 .
Bi 4: Cho mt hp en bn trong cha mt s phn t ( mi loi mt phn t) Mc mt hiu
in th khng i vo hai u hp th nhn thy cng dng in qua hp t cc i l v
cng. Xc nh phn t trong hp.
A. Ch cha L B. Cha L,C v cng hng
C. khng xc nh c D. C A v C
Bi 5: Cho hai hp en, mi hp ch c phn t duy nht mc vo mch in xoay chiu c
f = hng s. Ngi ta nhn thy hiu in th hai u on mch nhanh pha t/4 so vi cng
dng in hai u mch. Xc nh cc phn t ca mi hp
A. R, L B. R,C C. C, L. D. R, L v R = Z
L

X Y
A
V
2 V
1
M

A

B

A B
X
R
C
M
-
- -
69
Dng 10 bi ton my pht in xoay chiu mt pha
ba pha
I. Phng php
1. Tn s do my pht in pht ra: . f n p = . Trong : p l s cp cc ca my pht in.
n l tc quay ca rto ( vng/giy)
f l tn s dng in do my pht ra.
2. T thng qua phn ng:
0
. . . . N B S cos t N cos t e e u = = u

0
BS u = : t thng cc i qua mt vng dy.
3. Sut in ng tc thi qua phn ng:
0 0
.sin sin sin e NBS t N t E t e e e e e = = u = ;
trong
0
E NBSe = c gi l sut in ng cc i.
4. Quan h gia in p dy v in p pha ca my pht in ba pha.
+ Mc hnh sao: 3. ;
d p d p
U U I I = = .
+ Mc hnh tam gic: ; 3.
d p d p
U U I I = = .
5. Hiu sut ca ng c in.
.
.
c i co
t p dien
P P
H
P P
= =
6. t cm ca ng dy:
2
7
4 .10 .
N
L S
l
t

=
II. Bi tp
Bi 1: Mt my in gm phn cm c 12 cp cc quay vi tc 300 vng / pht. T thng cc i qua
cc cund y lc i ngang qua u cc l 0,2 Wb v mi cun dy c 5 vng. Tm:
a) Tn s dng in pht ra.
b) Biu thc sut in ng xut hin phn ng. Sut in ng hiu dng.
/S: a) f = 60Hz; b) 9034 120 ( ); 6407 e cos t V E V t = =
Bi 2: Mt my dao in c rto 4 cc quay u vi tc 25 vng / pht. Stato l phn ng gm 100
vng dy dn din tch 6.10
-2
m
2
. Cm ng t B = 5.10
-2
T.
1. Vit biu thc sut in ng cm ng v tnh sut in ng hiu dng ca my pht.
2. Hai cc ca my pht c ni vi in tr thun R, nhng vo trong 1kg nc. Nhit ca nc sau
mi pht tng thm 1,9
0
. Tnh R (Tng tr ca phn ng ca my dao in c b qua). Nhit dung ring
ca nc l 4186 J/kg..
/S: 1. 94, 2 100 ( ); 66, 6 e cos t V E V t = = ; 2. 33, 5 R ~ O
Bi 3: Mt my dao in c sut in ng hiu dng E = 100V, tn s f = 50Hz c hai cc ni vi cun
dy c t cm L =
3
10
H
t
, c qun bng l = 10m dy Ni-Cr c in tr sut
6 2
10 . ; 0,25 mS mm

= O = .
Dng in qua cun dy trong thi gian t = 35 pht v ton b nhit lng to ra dng cung cp cho
khi lng m = 1kg nc ang nhit
0
1
20 C u = . Nhit dung ring ca nc l c = 4200J/kg..
1. Tnh nhit sau cng
2
u ca khi nc. Gi s tng tr ca my dao in khng ng k.
2. My gm khung hnh ch nht din tch S
k
= 0,04m
2
, gm N = 500 vng dy quay u trong t trng
u B
ur
, vung gc vi trc quay. Tm B.
/S: 1.
0
2
100 C u = ; 2. B = 0,023 T
Bi 4: Mt my pht in ba pha c tn s f= 50Hz.
1. Cun dy phn ng mc hnh sao. Bit in p gia mi dy pha v dy trung ho l U
P
= 220V. Tm
in p gia mi dy pha vi nhau.
2. Ta mc mi ti vo mi pha ca mng in: Ti Z
1
( R, L ni tip) mc vo pha 1; ti Z
2
( R, C ni tip)
mc vo pha 2, ti Z
3
( RLC ni tip) mc vo pha 3. Cho
2
6 ; 2, 55.10 ; 306 R l H C F
= O = = . Tm:
a) I
1
= ? I
2
= ? I
3
= ?
b) P
1
= ? P
2
= ? P
3
= ? v P =?
/S: a) I
1
= 22A, I
2
= 18,3A, I
3
= 34A; b) P
1
= 2904W, P
2
= 2009W, P
3
= 6936W, P = 11849W
70
Dng 11 bi ton my bin p
I. Phng php
+ Sut in ng trong cun s cp:
1 1
. e N
t
Au
=
A

+ Sut in ng trong cun th cp:
2 2
. e N
t
Au
=
A

1 1
2 2
e N
e N
= (1)
Trong e
1
c coi nh ngun thu: e
1
= u
1
i
1
.r
1

e
2
c coi nh ngun pht: e
2
= u
2
+ i
2
.r
2

1 1 1 1 1
2 2 2 2 2
.
.
e u i r N
e u i r N
= =
+
(2)
Khi
1 2
0 r r ~ ~ th ta c:
1 1 1 1
2 2 2 2
e E U N
k
e E U N
= = = = (3)
- Nu k > 1 U
1
> U
2
my h p
- Nu k < 1 U
1
< U
2
my tng p
+ Cng sut ca my bin th: - Cng sut ca cun s cp: P
1
= U
1
I
1
cos
1

- Cng sut ca cun th cp: P
2
= U
2
I
2
cos
2

+ Hiu sut ca my bin th:
2 2 2 2
1 1 1 1
U I cos
H
U I cos
P
= =
P

+ Nu b qua hao ph tiu th in nng tc
1 2
cos cos = v H = 1 th ta c:
1 2 1 1
2 1 2 2
U I N E
U I N E
= = =
II. Bi tp
Bi 1: Cun s cp ca mt my bin p c ni vi mng in xoay chiu c in p 380V. Cun th
cp c dng in 1,5A chy qua v c in p gia hai u dy l 12V. Bit s vng dy ca cun th cp
l 30. Tm s vng dy ca cun s cp v cng dng in chy qua n. B qua hao ph in nng
trong my.
/S: N
1
= 950 vng; I
1
= 0,047A
Bi 2: Mt my bin p c cun s cp gm 300 vng dy, cun th cp gm 1500 vng dy. Cun dy
s cp c ni vi mng in xoay chiu c in p 120 V.
1) Tm in p hai u cun th cp.
2) B qua tn hao in nng trong my, cun s cp c dng in 2 A chy qua. Tm dng in chy
trn cun th cp.
/S: 1) U
2
= 600 V; 2) I
2
= 0,4 A
Bi 3: Mt my bin p l tng c hai cun dy ln lt c s vng l 20000 vng v 100 vng.
a) Mun tng p th cun no l s cp? Nu t vo cun s cp in p hiu dng 220 th in p hiu
dng cun th cp bng bao nhiu?
b) Cun no c tit din dy ln hn?
Bi 4: Mt my bin p cung cp mt dng in 30 A di hiu in th hiu dng 220 V. in p hiu
dng cun s cp l 5 kV.
a) Tnh cng sut tiu th ca vo v ra ca my bin p.
b) Tnh cng hiu dng cun s cp. (Coi my bin p l l tng)
Bi 5: Mt my bin p gm cun s cp 300 vng, cun th cp 1500 vng. Mc cun s cp vo mt
hiu in th xoay chiu c gi tr hiu dng 120 V.
a) Tm in p hiu dng cun th cp.
b) Cho hiu sut ca my bin p l 1 (khng hao ph nng lng). Tnh cng hiu dng cun s
cp, nu cng hiu dng cun th cp l 2 A.
71
Dng 12 bi ton truyn ti in nng
I. Phng php
+ Gi s in p v cng
dng in lun lun cng pha. Tc
l 1 cos = .
+ Cng sut hao ph trn ng dy
l: P = I
2
.R =
2
2
.
P
R
U
.
trong R l in tr ca dy dn.
P l cng sut nh my pht in (P = P
A
); U hiu sut hai u dy (U = U
A
).
+ gim th trn ng dy l: U = U
A
U
B
= U U
B
= I.R

+ Hiu sut ti in:
B A
A A
P P P P P
H
P P P
A A
= = =
II. bi tp
Bi 1: Mt trm pht in truyn i vi cng sut 50 kW, in tr ca dy dn l 4.
1. Tnh gim th, cng sut hao ph trn dy dn v hiu sut ti in, bit rng hiu in th
trm pht l 500 V.
2. Nu ni hai cc ca trm pht in vi mt my p c h s cng sut k = 0,1 (k = U
1
/U
2
) th
cng sut hao ph trn ng dy v hiu sut ca s ti in by gi bng bao nhiu? B qua s
hao ph nng lng trong my bin p. Gi s in p v dng in lun lun cng pha.
/S: 1. U = 400 V, H = 20 %; 2. P = 400 W, H = 99,2 %.
Bi 2: Hai thnh ph A v B cch nhau 100 km. in nng c ti t mt bin th A ti mt bin th
B bng hai dy ng tit din trn, ng knh d = 1 cm. Cng dng in trn dy ti l I = 50 A,
cng sut tiu th in tiu hao trn ng dy bng 5 % cng sut tiu th B v in p hiu dng
cun th cp h th B l U = 200 V. Tnh:
1. Cng sut tiu th in B.
2. T s bin th ca ci h p B.
3. in p hai u cun th cp ca ci tng p A.
Cho in tr sut ca dy ng l
8
1, 6.10 m

= O . Dng in v in p lun lun cng pha, hao
ph bin p l khng ng k.
/S: 1. 2.10
6
W, 2. 200, 3. 42000 V
Bi 3: Mt my bin p c s vng ca cun s cp v th cp l 6250 vng v 1250 vng. Hiu sut ca
my bin p l 96 %. My nhn cng sut 10 kW cun s cp.
1. Tnh hiu in th hai u cun th cp, bit hiu in th hai u cun s cp l 1000 V (cho
bit hiu sut khng nh hng n in p).
2. Tnh cng sut nhn c cun th cp v cng hiu dng trong mch th cp. Bit h s
cng sut mch th cp l 0,8.
3. Bit h s t cm tng cng mch th cp l 0,2 H. Tm in tr ca mch th cp. Tn s dng
in l 50 Hz.
/S: 1. U
2
= 200 V; P
2
= 9600 W, I
2
= 60 A; 3. R = 83,7
Bi 4: Mt my pht in c cng sut 100 kW. in p hiu dng hai cc my pht l 1 kV. truyn
n ni tiu th ngi ta dng mt ng dy ti in c in tr tng cng l 6 .
1. Tnh hiu sut ca s ti in ny.
2. Tnh in p hiu dng hai u dy ni tiu th.
3. tng hiu sut ti in, ngi ta dng mt my bin p t ni my pht c t s gia vng
dy cun s cp v th cp l 10. Tnh cng sut hao ph trn dy v hiu sut ti in lc ny. B
qua hao ph trong my bin p.
4. ni tiu th cn dng in c in p hiu dng 200 V th phi dng mt bin p c t s vng
gia hai cun dy s cp v th cp l bng bao nhiu?
/S: 1. H = 40 %; 2. U = 400 V; 3. P = 600 W, H = 99,4%; 4. 49,7
Nh
my
pht
in
Ni
tiu
th
in
A B
'
A
U

B
U

I
72
Phn VI dao ng v sng in t
Dng 1 tm chu k - nng lng ca mch dao ng
I. Phng php
1. Chu k dao ng in (chu k dao ng ring): 2 T LC t =
2. Tn s dao ng ring:
1
2
f
LC t
=
3. Nng lng ca mch dao ng:
+ Nng lng in trng:
2
2 0
1 1
( )
2 2
d
Q
W qu cos t
C
e = = +
+ Nng lng t trng:
2 2 2 2
0
1 1
. . sin ( )
2 2
t
W L i L Q t e e = = +
+ Nng lng in t (nng lng trong mch dao ng): W = W
+ W
t
=
2
2 2 0
0 0
1 1
. .
2 2 2
Q
CU L I
C
= =
* Ch : + Hin tng bin I
0
t gi tr cc i khi tn s e ca in p cng bc bng tn s dao
ng ring
0
e ca mch dao ng gi l hin tng cng hng.
+ S ph thuc ca bin I
0
ca dao ng in xoay chiu i vo hiu
0
e e :
0 0 0
0
2 2
2 2
1
( )
( )
L C
U U U
I
Z
R Z Z
R L
C
e
e
= = =
+
+
. Tn s dao ng ring
0 0
1
2 f
LC
e t = = .
Vy ta c:
0
2
2 2 2 2
0 2
( )
U
I
L
R e e
e
=
+
. Nu
0
e e >> hoc
0
e e << th I
0
rt nh. lch pha gia dao
ng in t cng bc v in p cng bc l:
2 2
0
tan .( )
L C
Z Z L
R R
e e
e
= =
+ Khi xy ra cng hng trong mch dao ng (
0
e e = ), ta c:
0
0max
U
I
R
= .
II. Bi tp
Bi 1: Mt khung dao ng c cun dy c h s t cm L = 5 H v t in c in dung C = 5.10
-6
F.
in p cc i trn hai bn ca t in l 10 V. Hy tm:
1. Chu k dao ng in t trong khung.
2. Nng lng ca khung dao ng. /s: 1. 0,0314 s; 2. 2,5.10
-4
J
Bi 2: Mt khung dao ng gm in dung C = 1/ (mF) v cun dy thun cm c L = 1/ (H). in p
cc itn hai bn ca t in l 6 (V).
1. Tnh tn s dao ring ca khung.
2. Tnh nng lng ca khung dao ng. /s: 1. 500 Hz; 2. 5,73.10
-6
J
Bi 3: Cun cm ca mt mch dao ng c t cm 3mH. T in trong mch l t in xoay c in
dung c th bin thin t 12pF n 1200pF. Hi tn s dao ng ring ca mch c th thay i trong
khong no?
Bi 4: T in ca mt mch dao ng c in dung 4,5pF; cun cm c t cm 0,8mH; in tr ca
mch l 1.
1. Tm tn s dao ng ring ca mch.
2. To ra trong mch mt in p cng bc c bin khng i 1mV v tn s f c th thay i
c. Hy tnh bin ca dao ng in t cng bc I
0
trong mch ng vi cc tn s ca in
p cng bc 1MHz; 2MHz; 3MHz v 4MHz.
3. Hy tm bin ca dao ng in t cng hng I
0Max
.
4. Hy v th biu din s ph thuc ca bin dao ng in t cng bc I
0
theo tn s f ca
in p cng bc trong khong bin thin ca f t 1MHz n 4MHz.
73
Dng 2 bc sng in t
I. Phng php
+ Bc sng in t: . 2 . .
c
cT c LC
f
t = = =
+ Ch : c = 3.10
8
m/s; f l tn s ca sng in t (Hz).
- T in xoay gm n bn, mi bn c tit din i din S, khong cch hai bn lin tip d:
C = (n-1).C
0
= (n-1).S/4.k.d
- Ghp t in ni tip:
1 2
1 1 1 1
...
n
C C C C
= + + + ; Ch : C < C
1
, C
2
, ....,C
n

- Ghp t song song: C = C
1
+ C
2
+...+ C
n
; Ch : C > C
1
, C
2
, ..., C
n

II. Bi tp
Bi 1: Mt khung dy gm c in dung C = 50 pF v cun dy c L = 5 mH. Hi khung dao ng ny c
th thu c sng in t c bc sng bng bao nhiu?
/s: 942m
Bi 2: Khung dao ng gm mt cun dy L v t in C thc hin dao ng in t t do. in tch cc
i trn mt bn l Q
0
= 10
-6
C v cng dng in cc i trong khung l I
0
= 10 A.
1. Tm bc sng ca dao ng t do trong khung.
2. Nu thay t in C bng t in C th bc sng ca khung dao ng tng ln 2 ln. Hi bc
sng ca khung l bao nhiu nu mc C song song vi C; C ni tip vi C.
/s: 1. 188,4m; 2. C song song C: 421,3m; C ni tip C: 168,5m
Bi 3: T in xoay c tt c 19 tm nhm c din tch i din S = 3,14 cm
2
, khong cch ca hai tm
lin tip l d = 1mm.
1. Tm in dung ca t in xoay. cho k = 9.10
9
Nm
2
/C
2
.
2. mc hai u t in xoay vi cun cm L = 5mH. Hi khung ny dao ng th c th thu c
sng in t c bc sng bng bao nhiu?
/s:1. C = 50pF; 2. 942 m
Bi 4: Mt mch dao ng chn sng ca mt my thu thanh gm mt cun dy c h s t cm
L = 17,6 H v mt t in c in dung C = 1000pF; cc dy ni v in dung khng ng k.
1. Mch dao ng ni trn c th bt c sng c tn s bao nhiu?
2. my nt c sng c di sng t 10m n 50m, ngi ta ghp thm mt t bin i vi t
trn. Hi t bin i phi ghp nh th no v c in dung trong khong no?
3. Khi , bt c bc sng 25m phi t t bin i v tr c in dung bng bao nhiu?
/s: 1. f = 1,2MHz, 250m = ; 2. C ghp ni tip vi C, 1, 6 ' 41, 6 pF C pF < < ; 3. C = 10pF
Bi 5: Khi khung dao ng dng t in C
1
th tn s dao ng ring ca khung l 30 KHz, cn khi thay
C
1
bng C
2
th tn s dao ng ring ca khung l 40KHz.
a. Hi tn s dao ng ring ca khung l bng bao nhiu khi C
2
c ni song song vi C
1
?
b. Cn nu C
2
ni tip vi C
1
th tn s dao ng ring ca khung l bng bao nhiu?
/s: a. f = 24 KHz; b. f = 50 KHz

74
Phn VII quang l - tnh cht sng ca nh sng
Dng 1 mt bc x - nh sng n sc
I. Phng php
+ Khong vn:
.D
i
a
= Trong : D l khong cch t hai ngun n mn; a = S

1
S
2
khong cch ca hai
ngun; l bc sng ca nh sng n sc.
+ V tr vn sng:
.D
x k
a
= ( k Z e )

+ V tr vn ti:
1 .
( )
2
D
x k
a
= + ( k Z e )
II. Bi tp
Bi 1: Hai khe Young cch nhau 1mm, ngun sng n sc c bc sng 0,6m cch u hai khe. Tnh
khong cch gia hai vn sng (hay ti) nm lin k nhau trn mn c t song song v cch u hai
khe mt khong 0,2cm. /s: i = 0,12mm
Bi 2: Trong th nghim Young, khong cch gia hai khe sng l 1mm. Khong cch t hai khe n mn
nh l 1m. Bc sng nh sng dng trong th nghim l 0,6m.
1. Tnh hiu ng i t S
1
v S
2
n mn v cch vn trung tm 1,5cm.
2. Tnh khong cch ca hai vn sng lin tip. /s: 1. 15 m o = ; 2. i = 0,6 mm
Bi 3: Trong th nghim giao thoa nh sng vi hai ngun kt hp S
1
, S
2
cch nhau 2mm v cch mn
D = 1,2m, ta c khong vn i = 0,3mm. Tnh bc sng ca nh sng n sc dng. /s: 0,5m
Bi 4: Hai khe Young cch nhau 0,5mm. Ngun snh cch u cc khe pht ra nh sng n sc c bc
sng 0, 5 m = . Vn giao thoa hng c trn mn E cch cc khe l 2m. Tm khong cch gia hai
vn sng (hay hai vn ti) lin tip. /s: i = 2mm
Bi 5: Quan st giao thoa nh sng trn mn E ngi ta o c khong cch gia hai vn sng lin tip l
1,5mm. Khong cch t hai khe n mn l 2m, khong cch hai khe l 1mm. Tnh bc sng dng trong
th nghim. /s: 0, 75 m =
75
Dng 2 Hai bc x - nh sng trng
I. Phng php
+ Trng hp 1.
t vn : Cho bit v tr vn sng (hay vn ti) x, cho khong gii hn ca bc sng. Tm cc i,
cc tiu ca hai bc x trng nhau?
Gii quyt vn : Hai vn sng trng nhau, ta c: x
1
= x
2

2
1 1 2 2 1 2
1
. . k k k k
= =
trong k
1
, k
2
l bi s.
+ Trng hp 2. nh sng trng
- Cc i:
. .
.
D a x
x k
a k D
= = m
.
? ? ? ? ? ?
.
a x
k
k D
< < < < < <
C bao nhiu k c by nhiu bc x c cc i trng nhau.
- Cc tiu:
2 .
(2 1)
2 (2 1)
D a x
x k
a k D
= + =
+
m
2 .
? ? ? ? ? ?
(2 1).
a x
k
k D
< < < < < <
+

C bao nhiu gi tr ca k th c by nhiu bc x c cc tiu trng nhau.
- V tr bc x b tt (cc tiu): x suy ra m 0, 4 0, 76 m m < <
II. Bi tp
Bi 1: Th nghim giao thoa nh sng vi ngun sng l hai bc x c bc sng ln lt l
1 2
0, 5 ; 0, 6 m m = = . Xc nh v tr cc vn sng ca hai h vn trng nhau.
Bi 2: Hai khe Young cch nhau 2mm, c chiu bng nh sng trng. Hin tng giao thoa quan st
c trn mn E t song song v cch S
1
S
2
l 2m. Xc nh bc sng ca nhng bc x b tt ti v tr
cch vn sng trung tm 3,3mm.
Bi 3: Trong th nghim giao thoa vi nh sng trng. Tm nhng vch sng ca nh sng n sc no
nm trng vo v tr vn sng bc 4 (k = 4) ca nh sng mu c 0, 75
d
x m = . Bit rng khi quan st
ch nhn thy cc vn ca nh sng c bc sng t 0, 4 0, 76 m m .
Bi 4: Trong th nghim giao thoa nh sng vi hai bc sng
1 2
0, 6 ; m = . Trn mn nh ngi ta
thy vn ti th 5 ca h vn ng vi
1
trng vi vn sng th 5 ca h vn ng vi
2
. Tm bc sng
2
dng trong th nghim.
Bi 5: Hai khe Young S
1
, S
2
cch nhau a = 2mm c chiu bi ngun sng S.
1. S pht nh sng n sc c bc sng
1
, ngi ta quan st c 7 vn sng m khong cch gia
hai vn sng ngoi cng o c l 2,16mm. Tm bc sng
1
bit mn quan st t cch S
1
S
2

mt khong D = 1,2m.
2. S pht ng thi hai bc x: mu c bc sng
2
640nm = , v mu lam c bc sng
3
0, 480 m = , tnh khong vn i
2
, i
3
ng vi hai bc x ny. Tnh khong cch t vn sng
trung tm (vn s 0) n vn sng cng mu gn vi n nht.
3. S pht ra nh sng trng. im M cch vn sng trung tm O mt khong OM = 1mm. Hi ti M
mt ta trng thy vn sng ca nhng bc x no?
/s: 1.
1
0, 6 m = ; 2.
2 3 min 2 2 3 3
0, 384 ; 0, 288 ; 1,152 i mm i mm x k i k i mm = = = = = ; 3. k = 3, k = 4
76
Dng 3 tm khong vn - tnh cht vn giao thoa
I. Phng php
- Khong vn:
D
i
a
=
- Tnh cht vn giao thoa: Gi s vn A cch vn trung tm mt on l x.
Nu
x
n
i
= (n eN) th vn A l vn sng.
Nu
1
2
x
n
i
= + (n eN) th vn A l vn ti.
- S vn trong trng giao thoa: Gi s L l b rng ca trng giao thoa. Lp t s
L
i
.
S vn sng l s t nhin l gn t s ny.
S vn ti l s t nhin chn gn t s ny.
Nu
L
i
bng ng mt s t nhin th s vn sng hay vn ti ln hn t s ny mt n v.
II. Bi tp
Bi 1: Ngi ta m c trn mn 12 vn sng tri di trn b rng 13,2mm. Tnh khong vn.
/s: i = 1,2mm
Bi 2: Trong th nghim giao thoa nh sng bng khe Young, khong cch ca hai khe l 0,3mm, khong
cch t hai khe n mn l 1m, khong vn o c 2mm.
a. Tm bc sng nh sng lm th nghim.
b. Xc nh v tr vn sng bc 5.
/s: a. 0, 6 m = ; b.
5
10
s
x mm =
Bi 3: trong giao thoa khe Young c a = 1,5mm, D = 3m, ngi ta m c khong cch ca vn sng
bc 2 v vn sng bc 5 cng mt pha vn trung tm l 3mm.
1. Tm bc sng ca nh sng lm th nghim.
2. Tnh khong cch ca vn sng bc 3 v vn sng bc 8 cng mt pha vn trung tm.
3. Tm s vn quan st c trn vng giao thoa c b rng 11mm.
/s: 1. 0, 5 m = ; 2. 5 x mm A = ; 3. 11 vn sng
Bi 4: Trong th nghim giao thoa nh sng bng khe Young c a = 1,2mm, 0, 6 m = . Trn mn nh
ngi ta m c 16 vn sng tri di trn b rng 18mm.
1. Tnh khong cch t hai khe n mn.
2. Thay nh sng n sc trn bng nh sng c bc sng ' , trn vng quan st , ngi ta m
c 21 vn sng. Tnh ' .
3. Ti v tr cch vn trung tm 6mm l vn sng hay vn ti? Bc th my ng vi hai nh sng n
sc trn.
/s: 1. D = 2,4m; 2. ' 0, 45 m = ; 3. Vn sng bc 5 ca , ti th 7 ca '
Bi 5: Trong giao thoa nh sng bng khe Young, khong cch ca hai khe a = 2mm, khong cch t hai
khe n mn l D = 3m, nh sng n sc c bc sng 0, 5 m = . B rng vng giao thoa quan st
L = 3cm (khng i).
a. Xc nh s vn sng, vn ti quan st c trn vng giao thoa.
b. Thay nh sng n sc trn bng nh sng n sc c bc sng ' 0, 6 m = . S vn sng quan
st c tng hay gim. Tnh s vn sng quan st c lc ny.
c. Vn dng nh sng c bc sng . Di chuyn mn quan st ra xa hai khe. S vn sng quan st
c tng hay gim? Tnh s vn sng khi khong cch t mn n hai khe D = 4m.
/s: a. 41 vn sng, 41 vn ti; b. Gim, 33 vn sng; c. Gim, 31 vn sng
77
Dng 4 h vn dch chuyn khi t bn mt song song
trc mt trong hai khe
I. Phng php
+ Khi c bn mt song song t trc mt trong hai khe, vn sng trung tm dch chuyn t v tr ban u
O n v tr mi O (x
0
= OO). Gi e l b dy ca bn mt song song.
Thi gian nh sng tryn qua bn mt l
e
t
v
= . (1)
Cng thi gian ny nh sng truyn trong chn khng mt qung ng e = c.t (2)
Thay (1) vo (2) ta c: ' . .
e
e c n e
v
= = (n = c/v)
+ Bn mt c tc dng lm chm s truyn nh sng hoc tng ng vi s ko di ng i ca tia
sng mt on : e = e e = e.(n - 1). Nu c bn mt t trc S
1
ta c: d
1
d
1
.
d
1
= d
1
+ e = d
1
+ e.(n - 1) (3)
+ Hiu ng i hay hiu quang trnh lc ny l:
2 1 2 1
' .( 1) d d d d e n o o = =
m
2 1
. a x
d d
D
= nn
2 1 2 1
.
' .( 1) ( 1)
a x
d d d d e n e n
D
= =
+ O l vn sng trung tm th
0
2 1 0
. . .( 1)
0 ' 0 ( 1) 0
a x De n
d d e n x
D a
o

= = = =
Trong x
0
l dch chuyn ca vn sng trung tm. H vn cng dch chuyn mt on x
0

II. Bi tp
Bi 1: Trong th nghim giao thoa nh sng bng khe Young, hai khe S
1
v S
2
c chiu sng bng nh
sng n sc. Khong cch ca hai khe l a = 1mm. Khong cch gia hai mt phng cha hai khe n
mn l D = 3m.
1. Bit bc sng ca chm sng n sc 0, 5 m = . Hy tm khong cch gia hai vn sng
hoc hai vn ti lin tip.
2. Hy xc nh v tr vn sng bc hai v vn ti th t trn mn quan st.
3. t ngay sau S
1
mt bn mng hai mt song song b dy e = 10m. Hi h thng vn giao thoa
dch chuyn v pha no? Nu chit sut ca bn mng l n = 1,51, tnh dch chuyn ca vn
sng chnh gia so vi khi cha t bn mt.
/s: 1. 1, 5 i mm = ; 2.
2 4
3 ; 5, 25
s t
x mm x mm = = ; 3.
0
15, 3 x mm =
Bi 2: Trong th nghim giao thoa nh sng bng khe YoungKhong cch ca hai khe a = 2mm, khong
cch ca hai khe n mn l D = 4m. CHiu vo hai klhe bc x n sc. Trn mn ngi ta o c
khong cch gia 5 vn sng lin tip l 4,8mm.
1. Tm bc sng ca nh sng dng trong th nghim.
2. t sau khe S
1
mt bn mng, phng c hai mt song song, dy e = 5 m . Lc h vn trn
mn di i mt on x
0
= 6mm (v pha khe S
1
). Tnh chit sut ca cht lm bn mt song song.
/s: 1. i = 0,6.10
-3
mm; 2. n = 1,6
Bi 3: Khe Young c khong cch hai khe a = 1mm c chiu bi mt nh sng n sc c bc sng
0, 5 m = .
a. Ti v tr cch vn trung tm 4,2mm ta c vn sng hay vn ti? Bc (vn) th my? Bit khong
cch t hai khe n mn l D = 2,4m.
b. Cn phi t bn mt c chit sut n = 1,5 dy bao nhiu? Sau khe no h vn di n v tr
trn.
/s: a. i = 1,2mm; Vn ti th 4; b. e = 3,5m
Bi 4: Trong th nghim giao thoa, khong cch ca hai khe a = 4mm, mn M cch hai khe mt on
D = 2m.
1) Tnh bc sng ca nh sng dng trong th nghim. Bit khong cch ca hai vn sng bc 2 l
1,5mm.
2) t bn mt song song bng thu tinh c chit sut n
1
= 1,5 sau mt khe Young th thy h vn
trn mn di chuyn mt on no .Thay i bn mt trn bng mt bn thu tinh khc c cng
b dy th thy h vn di chuyn mt on gp 1,4 ln so vi lc u. Tnh chit sut n
2
ca bn
th hai. /s: a)
2
0, 6 ; ) 1, 7 m b n = =
78
Dng 5 cc thit b to ra vn giao thoa nh sng
I. Phng php
1. Khe Young
+ Hiu quang trnh:
2 1 1 2
ax
r r S M S M
D
o = = ~
+ Khong cch gia hai khe: a = S
1
S
2

+ Khong cch t hai khe n mn: D = IO
+ V tr vn sng:
s
k D
x
a
=
+ V tr vn ti: (2 1)
2
t
D
x k
a
= +

2. Lng Lng knh Fre-nen
1
S
2
= 2(n-1).A.SI
+ Khong cch t hai khe n mn: D = IO + SI
+ B rng trng giao thoa: A
1
A
2
= IO.2(n-1).A
+ Gc lch .( 1) A n =

3. Thu knh Bi
1
S
2
=
1 2
' '
. .
SS d d
OO e
SO d
+
=
+ Khong cch t hai khe n mn: D = SI
1
A
2
=
1 2
.
SI SI
OO e
OS d
=

4. Gng Fre-nen
+

1 2 1 2
1
2
S SS S S = ;

1 2 1 2
1
2
S OS S S =

1 2 1 2 1 2
1 1
2 2
S SS S OS S OS o = =
1 2
2 S OS o = .
Ta c: ( )
1 2
. sin ;
2
S S
d o o o o = ~ =
1 2
2 . S S d o = ( d = SO; o l gc hp bi 2 gng)
+ Khong cch t hai khe n mn: D = HO + OI
1
A
2
= 2o .IO

I
S
1

S
2

O
M
r
1

r
2

D
A
S
S
2

S
1

I
O
A
2
A
1

O
1

S S
S
2

S
1

I
O
2

d d
-
O

S
S
1

S
2

A
2

I
A
1
G
2
G
1
o
H
79
II. Bi tp
Bi 1: hai lng knh c gc chit quang A = 10 lm bng thu tinh c chit sut n = 1,5, c y
gn cht to thnh lng lng knh. Mt khe sng S t trn mt phng trng vi y chung, cch
hai lng knh mt khong d = 50cm pht ra nh sng n sc c bc sng = 500nm.
a. Tnh khong cch gia hai nh S
1
v S
2
ca S to bi hai lng knh. Coi S
1
, S
2
nm trong mt
phng vi S, cho 1 = 3.10
-4
rad.
b. Tm b rng trng giao thoa trn mn E t song song v cch hai khe d = 150cm. Tnh s
vn quan st c trn mn.
/S: a. a = 1,5mm; b. L = 4,5mm; n = 7
Bi 2: Mt thu knh hi t c tiu c f = 20cm c ct lm i dc theo ng knh v a ra
xa 1mm. Thu knh c bn knh chu vi R = 4cm. Ngun sng S cch thu knh 60cm, trn trc
chnh v pht ra nh sng n sc c bc sng 0, 6 m = . mn M t ch lng thu knh
80cm. Hy tnh:
a. Khong vn i.
b. B rng trng giao thoa trn mn quan st.
c. S vn sng, vn ti quan st c.
/S: a. i = 0,2mm; b. 2,33mm; c. 11 vn sng, 12 vn ti
Bi 3: Trong th nghim giao thoa khe Young, khong cch hai khe sng l 0,6mm; khong cch
t hai khe n mn l 1,2m. Giao thoa thc hin vi nh sng n sc c bc sng 0, 75 m = .
a. Xc nh v tr vn sng bc 9 v vn ti th 9 trn mn quan st.
b. Thay nh sng trn bng nh sng n sc c bc sng th thy khong vn gim i 1,2
ln. Tnh ' .
c. Thc hin giao thoa vi nh sng trng c bc sng t 0,38m n 0,76m. Tm rng ca
quang ph bc 1 trn mn.
/S: a. x
s9
= 13,5mm; x
t9
= 12,75mm; b. ' 0, 625 m = ; c. 0,7mm
Bi 4: Hai gng phng M
1
, M
2
t nghing vi nhau mt gc rt nh
3
5.10 rad o

= , khong
cch t giao tuyn I ca hai gng n ngun F bng d
1
= 1m; khong cch t I n mn quan st
M t song song vi F
1
v F
2
bng d
2
= 2m. Bc sng ca nh sng n sc pht ra 540nm = .
a. Tnh khong vn v s vn quan st c trn mn M.
b. Nu F l ngun pht ra nh sng trng th ti M
1
cch vn trung tm O mt khong
x
1
= 0,8mm c nhng bc x no cho vn ti?
c. Gi nguyn v tr gng M
2
, cho M
1
tnh tin trong mt phng ca n n v tr I
1
M
1
vi II
1
= b.
Tnh b b rng trng giao thoa gim i mt na. Bit SI to vi M
1
gc
0
30 . | =
/S: a. 0,162mm; A
1
A
2
= 2cm; b/ k = 4, 5, 6; c. b = 6,7mm
Bi 5: Trong th nghim giao thoa khe Young, khong cch ca hai khe 1mm, khong cch t hai
khe n mn 2m, nh sng n sc c bc sng
1
660nm = . Bit rng ca mn
13, 2mm A = , vn sng trung tm chnh gia mn.
a. Tnh khong vn. Tnh s vn sng v vn ti quan st c trn mn( k c hai vn ngoi
cng).
b. Nu chiu ng thi hai bc x
1 2
, th vn sng th 3 ca bc x
1
trng vi vn sng th
hai ca bc x
2
. Tm
2
.
/S: a. i = 1,32mm; 11 vn sng; 10 vn ti; b.
2
= 440nm
Bi 6: Trong th nghim giao thoa khe Young, hai khe cch nhau 0,5mm. Mn quan st cch mt
phng hai khe 1m.
a. Ti M trn mn quan st, cch vn sng trung tm 4,4mm l vn ti th 6. Tm bc sng ca
nh sng n sc lm th nghim. nh sng mu g?
b. Tnh tin mt on l theo phng vung gc vi mt phng cha hai khe th ti M l vn ti
th 5. Xc nh l v chiu di chuyn ca mn.
/S: a. 0, 4 ; m = b. D = 1,22m. mn ri xa mt on 0,22m
80
Dng 6 hin tng tn sc nh sng
I. Phng php
- S dng cc cng thc ca lng knh:
sini
1
= n. sinr
1
; sini
2
= n sinr
2
; A = r
1
+ r
2
; D = i
1
+ i
2
A; Nu A<< th D = (n-1).A .
Nu i
1
= i
2
v r
1
= r
2
th
min
sin( ) sin( )
2 2
D A A
n
+
= v 2.i
1
= D
min

+ A
- Ta c :
2
b
n a
= + ; a v b l hng s; l bc sng ca nh sng i vi lng knh c chit

sut n.
- Ta c:
c
n
v
= hay tng qut
2 1
1 2
n v
n v
= .
II. Bi tp
Bi 1: Mt lng knh c gc chit quang A = 60
0
, chit sut n = 1,717 = 3 nhs sng mu vng
ca natri, nhn mt chm tia sng trng v c iu chnh sao cho lch vi nh sng mu
vng l cc tiu.
a. Tnh gc ti.
b. tm lch vi nh sng mu vng.
c. v ng i ca tia sng trng qua lng knh.
/S: a. i
1
= 60
0
; D = 60
0

Bi 2: Cho mt lng knh c tit din l mt tam gic u ABC, y l BC, A l gc chit quang.
Chit sut ca thu tinh lm lng knh l ph thuc vo bc sng ca nh sng theo cng thc
2
b
n a
= + ; a = 1,26; b = 7,555.10
-14
m
2
, bc sng o bng mt. Chiu tia sng trng SI vo mt
bn AB ca lng knh sao cho tia ti nm di php tuyn ca im ti. Tia tm c
1
400nm =
v tia c
2
700nm = .
a. Xc nh gii hn ti ca SI trn AB sao cho tia tm c gc lch min. Tm D
Min
.
b. Mun cho tia c gc lch min th phi quay lng knh mt gc bng bao nhiu? Theo
chiu no?
/S: a. i
T1
= 60
0
; D
Tmin
= 60
0
; b. D
min
= 30
0
; quay ngc KH mt gc 15
0

Bi 3: Mt lng knh c tit din l mt tam gic cn ABC, gc chit quang A = 120
0
, lm bng
thu tinh, c chit sut i vi tia mu l n
= 1,414 = 2 ; mu tm l n
t
= 1,732 = 3 . t
lng knh vo trong khng kh v chiu mt tia sng trng SI theo phng song song vi ddays
ca BC, p vo mt bn ti im ti I.
1) Chng minh rng mi tia khc x u phn x ton phn ti y BC v chm tia l khi
AC s song song vi BC. M t quang ph ca chm tia .
2) Tm b rng ca chm tia l. B rng c ph thuc vo im ti I hay khng? Cho
bbit chiu cao ca tam gic ABC l AH = h = 5cm.
81
Phn VIIi lng t nh sng
Dng 1 tm gii hn quang in
0
; vn tc ban u
cc i ca quang electron; nng lng phtn
I. Phng php
- Gii hn quang in
0
: ADCT
0
. h c
A
= .
- Vn tc ban u cc i ca quang electron:
+ ADCT Anhstanh:
2
0
. 1
. . .
2
max
h c
h f A mv c
= = = +
+ Mun dng quang in b trit tiu, ta c:
2
0
1
. . .
2
max h
mv e U =
+ Cng thc lin h gia v
0max
v in th cc i ca qu cu bng kim loi ( vt ) tch
in:
2
0
1
. . .
2
max h
mv e V =
- Nng lng phtn:
2
0
. 1
. . .
2
max
h c
h f A mv c
= = = +
* Ch :
19
1 1, 6.10 ( ) eV J
= ;
13 6
1 1, 6.10 ( );1 10 MeV J MeV eV
== =
II. Bi tp
Bi 1: Tm gii hn quang in ca kim loi. Bit rng nng lng dng tch mt electron ra
khi kim loi c dng lm catt ca mt t bo quang in l 3,31.10
-19
(J).
/S: 600 (nm)
Bi 2: Mt t bo quang in c bc sng
0
600( ) nm = c chiu bi mt tia sng n sc c
bc sng 400 (nm). Tnh:
a. Cng bt in t.
b. Vn tc cc i ca electron bt ra.
/S: a. A = 3,31.10
-19
(J); b. v
0max
= 0,604.10
6
(m/s)
Bi 3: Cng bt in t khi mt kim loi Natri l 2,27 (eV).
1) Tm gii hn quang in ca Natri.
2) Catt ca mt t bo quang in c lm bng natri v khi c ri sng bng bc x c
bc sng 360nm th cho mt dng quang in c cng 2.10
-6
(A).
a. Tm vn tc ban u cc i ca in t.
b. Tm nng lng ton phn ca ph tn gy ra hin tng quang in trong mt pht.
Cho c = 3.10
8
(m/s); h = 6,625.10
-34
(J.s); m
e
= 9,1.10
-31
(kg); e = -1,6.10
-19
(C). Bit hiu
sut lng t l 1%.
/S: 1.
0
550( ) nm = ; 2. a. v
0max
= 65.10
4
(m/s); b. W = n.
4
.
'. 414.10 ( )
h c
n J c

= =
Bi 4: 1) Hin tng quang in l g? iu kin xy ra hin tng quang in l g?
2) Chiu chm bc x c bc sng 2000A
0
vo mt tm kim loi. Cc electron bn ra c
ng nng cc i bng 5eV. Hi khi chiu vo tm kim loi ln lt hai bc x c bc sng
16000A
0
v 1000A
0
th c hin tng quang in xy ra hay khng? Nu c hy tnh ng nng
ban u cc i ca cc electron bn ra. Ly h = 6,625.10
-34
(J.s), c = 3.10
8
(m/s)
19 31
1, 6.10 ( ); 9,1.10 ( )
e
e C m kg

= = .
/S: 2a. Khng c; 2b. C, W
0max
= 17,9.10
-19
(J)

82
Dng 2 Tm hng s plng - hiu in th hm
hiu sut lng t
I. Phng php
- Hng s plng: ADCT
2
0
. .
.
2
max
mv h c
h f A c
= = = +
- Cng dng quang in bo ho: . .
e
bh e
N
I n e e
t
= =
- Hiu sut lng t: (%)
e e
f f
n N
H
n N
= = ; (trong :
e
e
N
n
t
= l s electron bt ra khi catt trong
thi gian t;
f
f
N
n
t
= l s phtn ri vo catt trong thi gian t).
- Cng sut bc x:
.
. . .
f f f
h c
P n n n h f c
= = = .
* Ch : Nu dng quang in b trit tiu, ta c:
2
0
2
0
. .
.
2
.
2
max
max
h
mv h c
h f A
mv
e U
c
= = = +
=
h
hc
A e U
= +
II. Bi tp
Bi 1: Khi chiu mt bc x c tn s f
1
= 2,200.10
15
Hz vo kim loi th c hin tng quang
in xy ra. Cc electron quang in bn ra b gi li bi hiu in th hm U
1
= 6,6V. Cn khi
chiu bc x c tn s f
2
= 2,538.10
15
Hz vo kim loi th cc quang electron bn ra c gi
bi hiu in th hm U
2
= 8V. Tm hng s plng. /S: h = 6,627.10
-34
(J.s)
Bi 2: Chiu mt bc x c bc sng 546nm = ln b mt kim loi dng lm catt, thu c
dng quang in bo ho I
bh
= 2mA. Cng sut bc x P = 1,515W. Tm hiu sut lng t.
/S: H = 0,3.10
-2
%
Bi 3: Catt ca mt t bo quang in lm bng cht c cng thot A = 2,26eV. Dng n chiu
catt pht ra bc x n sc c bc sng 400nm.
a) Tm gii hn ca kim loi dng lm catt.
b) B mt catt nhn c mt cng sut chiu sng P = 3mW. Tnh s phtn n
f
m
catt nhn c trong mi giy.
c) Cho hiu sut lng t H = 67%. Hy tnh s electron quang in bt ra khi catt
trong mi giy v cng dng quang in bo ho.
/S: a.
15
0
549 ; . 6, 04.10 ( / )
f
nm b n photon s = = ; c.n
e
= 4,046.10
15
(electron/s); I
bh
= 0,647mA
Bi 4: Ton b nh sng n sc, bc sng 420nm, pht ra t mt ngn n c cng sut pht
x 10W, c chiu n catt ca mt t bo quang in lm xut hin dng quang in. Nu t
gia catt v ant mt hiu in th hm U
h
= 0,95V th dng quang in bin mt. Tnh:
1) S phtn do n pht ra trong 1 giy.
2) Cng thot ca electron khi b mt catt (tnh bng eV).
/S: 1. n
f
= 2,11.10
19
(phtn/s); 2. 2eV
Bi 5: Chiu ln lt vo catt ca mt t bo quang in hai bc x c tn s f
1
, f
2
vi f
2
= 2.f
1

th hiu in th lm cho dng quang in trit tiu c gi tr tuyt i tng ng l 6V v 8V.
Tm gii hn quang in ca kim loi dng lm catt v cc tn s f
1
, f
2
.
/S:
15 15
0 1 2
310( ); 2, 415.10 ( ); 4, 83.10 ( ) nm f Hz f Hz = = =
83
Dng 3 Tia Rn ghen
I. Phng php
- Bc sng nh nht ca tia Rnghen pht ra t ng Rnghen:
2
max
min
1
.
2
hc
h f mv
= = .
- ng nng ca lectron c c do cng ca lc in trng:
2 2
0
1 1
2 2
AK
mv mv e U = .
Trong : v
0
l vn tc ban u ca lectron bt ra khi catt, v l vn tc ca lectron trc khi
p vo i m cc. N bi ton khng ni g th coi v
0
= 0.
- Nhit lng to ra:
2 1
. . . .( ) Q C m t C m t t = A = .
- Khi lng ca nc chy qua ng trong n v thi gian t l: m = L.D
Trong L l lu lng ca nc chy qua ng trong mt n v thi gian; D l khi lng ring.
II. Bi tp
Bi 1: Trong ng Rnghen cng dng in i qua ng l 0,8mA v hiu in th gia ant
v catt l 1,2kV.
a. Tm s lectron p vo i catt mi giy v vn tc ca lectron khi i ti i
catt.
b. Tm bc sng nh nht ca tia Rnghen m ng c th pht ra.
c. i catt l mt bn platin c din tch 1cm
2
v dy 2mm. Gi s ton b ng
nng ca lectron p vo i catt dng lm nng bn platin . Hi sau bao
lu nhit ca bn tng thm 500
0
C?
/S: a. n = 5.10
15
ht, v = 2,05.10
7
m/s; b.
10 0
min
10, 35.10 10, 35 m A

= = ; c. t = 422,5
Bi 2: Trong mt ng Rnghen ngi ta to ra mt hiu in th khng i U = 2.10
4
V gia hai
cc.
1) Tnh ng nng ca lectron n i catt (b qua ng nng ban u ca lectron khi
bt ra khi catt).
2) Tnh tn s cc i ca tia Rnghen.
3) Trong mt pht ngi ta m c 6.10
18
lectron p vo i catt. Tnh cng dng
in qua ng Rnghen.
4) Ni r c ch to thnh tia Rnghen i catt.
/S: 1) W
= 3,2.10
-15
J; 2) f
max
= 4,8.10
18
Hz; 3) I = 16mA
Bi 3: Mt ng Rnghen pht ra c bc x c bc sng nh nht l 5A
0
.
1) Tnh vn tc ca lectron ti p vo i catt v hiu in th gia hai cc ca ng.
2) Khi ng Rnghen hot ng cng dng in qua ng l 0,002A. Tnh s lectron
p vo i m cc catt trong mi giy v nhit lng to ra trn i catt trong mi
pht nu coi rng ton b ng nng ca lectron p vo i m cc c dng t
nng n.
3) tng cng ca tia Rnghen, tc l gim bc sng ca n, ngi ta cho hiu
in th gia hai cc tng thm 500 U V A = . Tnh bc sng ngn nht ca tia Rnghen
pht ra khi .
/S: 1) v = 2,96.10
7
m/s; 2) n = 1,25.10
16
ht; Q = 300J; 3)
0
min
4,17A =
Bi 4: Trong chm tia Rnghen pht ra t mt ng Rnghen, ngi ta thy c nhng tia c tn s
ln nht 5.10
18
Hz.
1. Tnh hiu in th gia hai cc ca ng v ng nng cc i ca lectron p vo i m cc.
2. Trong 20s ngi ta xc nh c 10
18
lectron p vo i m cc. Tnh cng dng in
qua ng.
3. i catt c lm ngui bng dng nc chy lun bn trong. Nhit li ra cao hn hn
li vo 10
0
C. Tnh lu lng theo n v m
3
/s ca dng nc . Xem gn ng rng 100% ng
nng ca chm lectron u chuyn thnh nhit lm nng i catt. Cho C = 4186J/kg.;
D = 10
3
kg/m
3
; m = 9,1.10
-31
kg; e = -1,6.10
-19
C; h = 6,625.10
-34
Js.
/S: 1. U = 20,7kV, W
omax
= 3,3125.10
-15
J; 2. I = 8mA; 3. L = 3,96.10
-6
m
3
/s
84
Dng 4 Quang ph Hir
I. Phng php
- Bn knh qu o dng: r
n
= n
2
.r
0
(trong r
0
= 5,3.10
-11
m bn knh Bo). Nu n = 1 lectron
trng thi dng c bn (qu o K).
- Nng lng trng thi dng:
0
2 n
E
E
n
= (trong E
0
= 13,6eV nng lng trng thi c
bn). Du - cho bit mun lectron bt ra khi nguyn t th phi tn mt nng lng.
- Nng lng bao gi cng c xu hng chuyn t trng thi c mc nng lng cao v trng thi
c mc nng lng thp, ng thi pht ra mt phtn c nng lng:
.
.
h c
h f c
= = .
0
0 2 2 2 2 2 2
1 1 1 1 1 1 1 1
. ( ) .( ) ( )
mn m n
mn mn mn
E hc
h f E E E R
n m hc n m n m
= = = = =
trong
7 0
1, 097.10 ( )
E
R m
hc

= = , c gi l hng s Ritbecv (n < m).
- Quang ph Hir gm c nhiu dy tch nhau: n = 1 ta c dy Laiman; n = 2 ta c dy Banme;
n =3 ta c dy Pasen.
II. Bi tp
Bi 1: Bc sng ca vch th nht trong dy Laiman ca quang ph hir l
1
0,122
L
m = ,
ca vch trong dy Banme l 0, 656
B
m
o
= . Hy tnh bc sng ca vch th hai trong dy
Laiman.
/S:
2
0,103
L
m =
Bi 2: Bit bc sng ca bn vch trong dy banme l 0, 6563 ; 0, 4861 ; m m
o |
= =
0, 4340 ; 0, 4102 m m
o
= = . Hy tnh bc sng ca ba vch trong dy Pasen vng hng
ngoi.
/S: 1,094m; 1,281m; 1,874m
Bi 3: Trong quang ph hir cc bc sng tnh theo (m): Vch th nht ca dy Laiman
21
0,121568 = ; Vch ca dy Banme
32
0, 656279 = ; ba vch ca dy Pasen ln lt l
43 53 63
1,8751; 1, 2818; 1, 0938 = = = .
1. Tnh tn s dao ng ca cc bc x trn.
2. Tnh bc sng ca hai vch th hai v th ba ca dy Laiman v cc vch lam, chm, tm ca
dy Banme. Cho vn tc nh sng trong chn khng c = 3.10
8
m/s.
Bi 4: Vch quang ph u tin (c bc sng di nht) ca dy Laiman, banme, Pasen trong
quang ph hir ln lt c bc sng 0,122m; 0,656 m; 1,875 m. Tm bc sng ca vch
quang ph th hai trong dy Laiman v dy Banme. cc vch thuc min no ca thang sng
in t?
/S: 0,1029 m (thuc min t ngoi); 0,4859 m (thuc min nh sng nhn thy mu
chm)
Bi 5: Bc sng ca vch quang ph th nht trong dy Laiman trn quang ph hir l
1
= 0,122 m; bc sng ca hai vch , H H
o |
ln lt l 0, 656 ; 0, 486 m m
o |
= = . Hy
tnh bc sng hai vch tip theo trong dy Laiman v vch u tin trong dy Pasen.
/S:
1
2 3
0,1029 ; 0, 097 ; 1, 875
L
m m m = = =
85
Dng 5 Tm bn knh qu o - lch ca lectron
I. Phng php
- Xc nh bn knh qu o ca quang lectron chuyn ng trong t trng u c vc t cm
ng t B
ur
: Di tc dng ca lc Lorenxo, quang lectron chuyn ng theo qu o trn vi bn
knh qu o r. Lc Lorenxo ng vai tr l lc hng tm. Ta c:
2
.
. . .sin . . . .sin
. .sin
L ht ht
mv mv
F F e v B ma e v B r
r B e
o o
o
= = = =
- Xc nh lch ca lectron quang in trong in trng u c cng E:
ADCT v bi ton nm ngang hoc nm xin:
+ Trc Ox: Chuyn ng ca quang lectron coi nh l chuyn ng trn u:
V
x
= V
0x
= V
0
.coso ; x = V
x
. t = V
0
.coso .t (1)
+ Trc Oy: Chuyn ng ca quang lectron l chuyn ng thng u:
0 0
2
0
. .sin .
1
2
y y
y
v v a t v a t
y v at
o = + = +
= +

Trong gia tc a c xc nh theo nh lut II Niutn: . hl F m a =
ur r

II. Bi tp
Bi 1: Dng mt mn chn tch mt chm sng hp lectron quang in v hng n vo trong
mt t trng u vung gc vi vc t vn tc cc i c ln v
max
= 3,32.10
5
m/s v c ln
B = 6,1.10
-5
T. Xc nh bn knh cc i ca quang lectron.
/S: r
max
= 3,06 cm
Bi 2- (4.12/Tuyn tp cc bi ton Vt l): Khi ri vo cat phng ca mt t bo quang in,
mt bc x in t c bc sng 330 nm th c th lm dng quang in b trit tiu bng cch
ni ant v catt ca t bo quang in vi hiu in th 0, 3125
AK
U V s .
a. Xc nh gii hn quang in ca catt.
b. Ant ca t bo quang in cng c dng phng song song vi catt, t i
din v cch catt mt khong d = 1cm. Hi khi ri chm bc x rt hp vo tm
catt v t mt hiu in th U
AK
= 4,45V, th bn knh ln nht ca vng trn b
mt ant m cc lectron ti p vo bng bao nhiu?
/S: a. 360 nm; b. r
max
= 5,22 mm
Bi 3-(4.14/Tuyn tp cc bi ton vt l): Mt in cc phng bng nhm c ri bng nh
sng t ngoi c bc sng 83 nm.
1. Hi lectron quang in c th ri xa b mt in cc mt khong bng bao nhiu nu bn
ngoi in cc c mt in trng cn E = 7,5 V/cm? Cho bit gii hn quang in ca nhm l
332 nm.
2. Trong trng hp khng c in trng hm v in cc c ni t qua mt in tr
1 R M = O th dng quang in cc i qua in tr l bao nhiu?
/S: 1. s = 1,5 cm; 2. I
0
= 11,21 A
Bi 4-(HVCNBCVT_1999): Chiu mt bc x c bc sng 560 nm vo catt ca mt t bo
quang in.
a. Bit cng dng quang in bo ho l 2 mA. Tnh xem trong mi giy c bao nhiu quang
lectron c gii phng khi catt.
b. Dng mn chn tch mt chm hp quang lectron, hng vo trong mt t trng u c
B = 7,64.10
-5
T, sao cho
0max
B v
ur r
. Ta thy qu o ca lectron trong t trng l nhng ng
trn c bn knh ln nht l r
max
= 2,5 cm.
+ Xc nh vn tc ban u cc i ca quang lectron.
+ Tnh gii hn quang in ca kim loi dng lm catt.
86
Phn IX Vt L Ht nhn
Dng 1 Hin tng phng x ht nhn nguyn t
1. Phng php
- Phng trnh phng x ht nhn nguyn t c dng: A B C +
a) Tm s nguyn t cn li thi im t: Gi N l s nguyn t cn li thi m t. p dng
nh lut phng x, ta c:
ln 2
.
.ln 2 0
0 0 0
. . .
2
t
t k
T
k
N
N N e N e N e

= = = =
Trong : N
0
l s nguyn t ban u; k l hng s phng x (
ln 2 0, 693
T T
= = );
t
k
T
= .
* Ch :
0
0 0
( )
.
( )
A
A
A g N
m N
m g N
A
=

b) Tm s nguyn t phn r sau thi gian t: Ta c:
. .
0 0 0 0 0 0 0 .
1 1 1
. (1 ) (1 ) (1 )
2
t
t t
k t t
e
N N N N N e N e N N N
e e

A = = = = = =
Nu t << T 1
t
e
<< , ta c:
0 0
(1 1 ) N N t N t A ~ + =
c) Tm khi lng cn li thi im t: Gi m l khi lng cn li thi im t, ta c:
0
0
.
2
t
k
m
m m e

= =
d) Tm khi lng phn ra sau thi gian t:
0 0 0
1
(1 ) (1 )
2
t
k
m m m m e m

A = = =
e) Xc nh phng x: phng x H c xc nh:
0 0
. . .
t t
H N N e H e

= = =
Ngoi ra, ta c th s dng:
dN
H
dt
= ; Trong H
0
l phng x ban u.
1Ci = 3,7.10
10
Bq; 1Bq = 1 phn r/giy.
f) Tnh tui ca mu vt: Ta c th da vo cc phng php:
+ Da theo phng x.
+ Da theo t l khi lng ca cht sinh ra v khi lng ca cht phng x cn li.
+ Da theo t s gia hai cht phng x c chu k khc nhau.
2. bi tp
Bi 1: Mt cht phng x c chu k bn r T = 10s, lc u c phng x H
0
= 2.10
7
Bq.
a) Tnh hng s phng x.
b) Tnh s nguyn t ban u.
c) Tnh s nguyn t cn li v phng x sau thi gian 30s.
/S: a. 0,0693 s
-1
; b. N
0
= 2,9.10
8
; c. N = 3,6.10
7
; H = 2,5.10
6
Bq
Bi 2: Dng 21 mg cht phng x
210
84
Po . Chu k bn r ca Poloni l 140 ngy m. Khi phng
x tia o , Poloni bin thnh ch (Pb).
a. Vit phng trnh phn ng.
b. Tm s ht nhn Poloni phn r sau 280 ngy m.
c. Tm khi lng ch sinh ra trong thi gian ni trn.
/S: b. 4,515.10
19
; c.15,45mg
Bi 3: Chu k bn r ca
226
88
Ra l 1600 nm. Khi phn r, Ra di bin thnh Radon
222
86
Rn .
a. Radi phng x ht g? Vit phng trnh phn ng ht nhn.
b. Lc u c 8g Radi, sau bao lu th cn 0,5g Radi?
/S: t = 6400 nm
87
Bi 4: ng v
24
11
Na l cht phng x |
to thnh ng v ca magi. Mu
24
11
Na c khi lng
ban u l m
0
= 0,24g. Sau 105 gi, phng x ca n gim i 128 ln. Cho N
A
= 6,02.10
23

a. Vit phng trnh phn ng.
b. Tm chu k bn r v phng x ban u ( tnh ra Bq).
c. Tm khi lng magi to thnh sau 45 gi.
/S: b. T = 15 (gi), H
0
= 7,23.10
16
(Bq); c. m
Mg
= 0,21g
Bi 5: Khi phn tch mt mu g, ngi ta xc nh c rng 87,5% s nguyn t ng v
phng x
14
6
C b phn r thnh cc nguyn t
14
7
N . Xc nh tui ca mu g ny. Bit chu k
bn r ca
14
6
C l 5570 nm.
/S: t = 16710 nm
Bi 6: u nm 1999 mt phng th nghim mua mt ngun phng x Xsi
137
55
Cs c phng
x H
0
= 1,8.10
5
Bq. Chu k bn r ca Xsi l 30 nm.
a. Phng x Xsi phng x tia |
. Vit phng trnh phn r.

b. Tnh khi lng Xsi cha trong mu.
c. Tm phng x ca mu vo nm 2009.
d. Vo thi gian phng x ca mu bng 3,6.10
4
Bq.
/S: b. m
0
= 5,6.10
-8
g; c. H = 1,4.10
5
Bq; d. t = 69 nm
Bi 7: Ban u, mt mu Poloni
210
84
Po nguyn cht c khi lng m
0
= 1,00g. Cc ht nhn
Poloni phng x ht o v bin thnh ht nhn
A
Z
X .
a. Xc nh ht nhn
A
Z
X v vit phng trnh phn ng.
b. Xc nh chu k bn r ca Poloni phng x, bit rng trong 1 nm (365 ngy) n to ra
th tch V = 89,5 cm
3
kh Hli iu kin tiu chun.
c. Tnh tui ca mu cht trn, bit rng ti thi im kho st t s gia khi lng
A
Z
X v
khi lng Poloni c trong mu cht l 0,4. Tnh cc khi lng .
/S: a.
206
82
Pb ; b. T = 138 ngy; c. t = 68,4 ngy; m
Po
= 0,71g; m
Pb
= 0,28g
Bi 8: xc nh mu trong c th mt bnh nhn, bc s tim vo mu ngi 10 cm
3
mt
dung dch cha
24
11
Na (c chu k bn r 15 gi) vi nng 10
-3
mol/lt.
a. Hy tnh s mol (v s gam) Na24 a vo trong mu bnh nhn.
b. Hi sau 6 gi lng cht phng x Na24 cn li trong mu bnh nhn l bao nhiu?
c. Sau 6 gi ngi ta ly ra 10 cm
3
mu bnh nhn v tm thy 1,5.10
-8
mol ca cht
Na24. Hy tnh th tch mu trong c th bnh nhn. Gi thit rng cht phng x c
phn b trong ton b th tch mu bnh nhn.
/S: a. n = 10
-5
mol, m
0
= 2,4.10
-4
g; b. m = 1,8.10
-4
g; c. V = 5lt
88
Dng 2 Xc nh nguyn t s v s khi ca mt ht nhn x
1. Phng php
- Phng trnh phn ng ht nhn:
3 1 2 4
1 2 3 4
A A A A
Z Z Z Z
A B C D + +
- p dng nh lut bo ton in tch ht nhn (nh lut bo ton s hiu nguyn t):
Z
1
+ Z
2
= Z
3
+ Z
4

- p dng nh lut bo s khi:
A
1
+ A
2
= A
3
+ A
4

2. bi tp
Bi 1: Vit li cho y cc phn ng ht nhn sau y:
10 8
5 4
23 20
11 10
37
18
)
)
)
a B X Be
b Na p Ne X
c X p n Ar
o + +
+ +
+ +

Bi 2: Cho phn ng ht nhn Urani c dng:
238 206
92 82
. . U Pb x y o |
+ +
a) Tm x, y.
b) Chu k bn r ca Urani l T = 4,5.10
9
nm. Lc u c 1g Urani nguyn cht.
+ Tnh phng x ban u v phng x sau 9.10
9
nm ca Urani ra Bccren.
+ Tnh s nguyn t Urani b phn r sau 1 nm. Bit rng t <<T th 1
t
e t
~ ; coi 1 nm
bng 365 ngy.
Bi 3: Dng prtn bn ph ht nhn
60
28
Ni ta c ht nhn X v mt ntron. Cht X phn r
thnh cht Y v phng x |
. Vit phng trnh phn ng xy ra v xc nh cc nguyn t X v

Y.
Bi 4: a. Cho bit cu to ca ht nhn nhm
27
13
Al .
b. Bn ph ht nhn nhm bng chm ht Hli, phn ng sinh ra ht nhn X v mt
Ntron. Vit phng trnh phn ng v cho bit cu to ca ht nhn X.
c. Ht nhn X l cht phng x |
+
. Vit phng trnh phn r phng x ca ht nhn X.
Bi 5: Xc nh cc ht nhn X trong cc phn ng sau y:
19 16
9 8
25 22
12 11
14
7
2 2
1 1
9
4
14 17
7 8
)
)
)
)
)
)
a F p X O
b Mg X Na
c n N X
d D D X n
e Be X n
f N X O p
o
o
o
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +
+ +

89
Dng 3 Xc nh nng lng
1. Phng php
a) Xc nh nng lng lin kt v nng lng lin kt ring:
+ Tnh ht khi:
0
. ( ).
p n
m m m Z m A Z m m A = = + .
+ Nng lng lin kt ht nhn:
2 2
0 0
( ). .
lk
W E E m m c mc = = = A .
+ Nng lng lin kt ring: Lp t s : Nng lng lin kt ring
lk
W
A
= .
* Ch : NLLK ring cng ln th ht nhn cng bn vng.
b) Nng lng phn ng ht nhn: Xt phn ng ht nhn A B C D + +
+ Tnh chnh lch khi lng ca cc ht nhn trc v sau phn ng
0
( ) ( )
A B C D
m m m m m m m A = = + +
Trong : m
0
= m
A
+ m
B
l khi lng ca cc ht nhn trc phn ng.
m = m
C
+ m
D
l khi lng ca cc ht nhn sau phn ng.
* Nu m
0
> m th phn ng to nng lng. Nng lng to ra l: W
to
= (m
0
m).c
2
=
2
. mc A .
* Nu m
0
< m th phn ng thu nng lng. Nng lng thu vo l: W
thu
= -W
to
= (m m
0
).c
2
.
+ Mun thc hin phn ng thu nng lng, ta phi cung cp cho cc ht A v B mt nng lng
W di dng ng nng (bng cch bn A vo B). Gi s cc ht sinh ra c tng ng nng l
W
. Vy nng lng cn phi cung cp W tho mn iu kin:

W = W
+ W
thu
= W
+ (m m
0
).c
2

Ch : 1u.c
2
= 931,5 MeV; 1eV = 1,6.10
-19
J; 1u = 1,66055.10
-27
kg.
2. bi tp
Bi 1: Tm ht khi v nng lng lin kt ca ht nhn Liti
7
3
Li . Bit khi lng nguyn t
Liti , ntron v prtn c khi lng ln lt l: m
Li
= 7,016005u; m
n
= 1,008665u v
m
p
= 1,007825u.
/S: 0, 068328 ; 63, 613368
lk
m u W MeV A = =
Bi 2: Cho phn ng ht nhn:
1 9 4
1 4 2
2,1 H Be He X MeV + + +
a) Xc nh ht nhn X.
b) Tnh nng lng to ra t phn ng trn khi tng hp 2 gam Hli. Bit s Avgar
N
A
= 6,02.10
23
.
/S: a. X
7
3
Li = ; b. W
to
= N.2,1 = 6,321.10
23
MeV
Bi 3: Cho phn ng ht nhn:
23 20
11 10
X Na Ne o + +
a) Xc nh ht nhn X.
b) Phn ng trn to hay thu nng lng? Tnh ln ca nng lng to ra hay thu vo?
Cho bit m
X
= 1,0073u; m
Na
= 22,9837u; m
Ne
= 19,9870u; m
He
= 4,0015u
1u = 1,66055.10
-27
kg = 931MeV/c
2
.
/S: a. X
1
1
; H = b. W
to
= 2,3275 MeV
Bi 4: Cho bit :
4 16 1
4, 0015 ; 15, 999 ; 1, 007276 ; 1, 008667
n
He O H
m u m u m u m u = = = = . Hy sp xp
cc ht nhn
4 16 12
2 8 6
; ; He O C theo th t tng dn ca bn vng.
Bi 5: Xt phn ng ht nhn sau:
2 3 4 1
1 1 2 0
D T He n + + . Bit ht khi khi to thnh ht nhn
2 3 4
1 1 2
; ; D T He ln lt l 0, 0024 ; 0, 0087 ; 0, 0305
D T He
m u m u m u A = A = A = . Phn ng trn to hay
thu nng lng? Nng lng to ra hay thu vo bng bao nhiu?
90
Dng 4 Xc nh vn tc, ng nng, ng lng ca ht nhn
1. Phng php
a) Vn dng nh lut bo ton nng lng ton phn: NLTP = NLN + N
E
T
+ W
trc
= E
S
+ W
sau

Trong : E
0
, E l nng lng ngh ca ht nhn trc v sau phn ng.
W
trc
, W
sau
ln lt l ng nng ca ht nhn trc v sau phn ng.
b) Vn dng nh lut bo ton ng lng: p =
ur
Const
tr s
p p =
ur ur

c) Mi quan h gia ng nng v ng lng: p = m.v; W
=
2 2
1
2. .
2
mv p m = W

2. bi tp
Bi 1: Ngi ta dung mt ht prtn c ng nng W
p
= 1,6MeV bn vo mt ht nhn ang
ng yn
7
3
Li v thu c hai ht ging nhau c cng ng nng.
a) Vit phng trnh phn ng ht nhn. Ghi r nguyn t s Z v s khi A ca ht nhn
sn phm.
b) Tnh ng nng ca m ht.
Bit rng khi lng ht nhn: 1, 0073 ; 7, 0144 ; 4, 0015
p Li X
m u m u m u = = = v n v khi lng
nguyn t 1u = 1,66055.10
-27
kg = 931 MeV/c
2
.
/S: W
He
= 9,5MeV
Bi 2: Ngi ta dng mt ht prtn bn ph ht nhn Beri ang ng yn. Hai ht nhn sinh ra l
Hli v ht nhn X:
9
4
p Be X o + + .
1. Vit y phn ng ht nhn. X l ht nhn g?
2. Bit rng prtn c ng nng W
p
= 5,45MeV; Hli c vn tc vung gc vi vn tc ca
prtn v c ng nng W
He
= 4MeV. Tnh ng nng ca X.
3. Tm nng lng m phn ng to ra.
Ch : Ngi ta khng cho khi lng chnh xc ca cc ht nhn nhng c th tnh gn ng
khi lng ca mt ht nhn o bng n v u c gi tr gn bng s khi ca n.
/S: a.
6
3
X Li = ; b. W
X
= 3,575MeV; c. 2,125 E MeV A =
Bi 3: Ht nhn Urani phng x ra ht o .
a) Tnh nng lng to ra (di dng ng nng ca cc ht). Cho bit
m(U234) = 233,9904u; m(Th230) = 229,9737u; m(He4) = 4,0015u v 1 u = 1,66055.10
-27
kg.
b) Tnh ng nng ca ht Hli.
c) ng nng ca ht Hli ch bng 13 MeV, do c bc x gamma pht ra. Tnh bc sng
ca bc x gamma.
/S: a)
11
0, 227.10 E J
A = ; b) W
He
= 13,95MeV; c)
12
1, 31.10 m

=
Bi 4: Bn mt ht Hli c ng nng W
He
= 5MeV vo ht nhn X ang ng yn ta thu c
mt ht prtn v ht nhn
17
8
O.
a) Tm ht nhn X.
b) Tnh ht khi ca phn ng. Bit m
p
= 1,0073u; m
He
= 4,0015u; m
X
= 13,9992u v
m
O
= 16,9947u.
c) Phn ng ny thu hay to nng lng? Nng lng to ra hay thu vo l bao nhiu?
d) Bit prtn bay ra theo hng vung gc vi ht nhn
17
8
O v c ng nng l 4MeV.
Tm ng nng v vn tc ca ht nhn
17
8
O v gc to bi ca ht nhn
17
8
O so vi ht
nhn Hli.
91
Dng 5 Nh my in nguyn t ht nhn
1. Phng php
+ Hiu sut nh my: (%)
ci
tp
P
H
P
=
+ Tng nng lng tiu th trong thi gian t: A = P
tp
. t
+ S phn hch:
.
tp
P t
A
N
E E
A = =
A A
(Trong E A l nng lng to ra trong mt phn hch)
+ Nhit lng to ra: Q = m. q.
2. bi tp
Bi 1: Xt phn ng phn hch Urani 235 c phng trnh:
235 95 139
92 42 57
2. 7. U n Mo La n e
+ + + +
Tnh nng lng m mt phn hch to ra. Bit m
U235
= 234,99u; m
Mo
= 94,88u; m
La
= 138,87u.
B qua khi lng ca lectron.
/S: 214MeV
Bi 2: Mt ht nhn Urani 235 phn hch to nng lng 200MeV. Tnh khi lng Urani tiu
th trong 24 gi bi mt nh my in nguyn t c cng sut 5000KW. Bit hiu sut nhm l
17%. S Avgar l N
A
= kmol
-1
.
/S: m =31 g
Bi 3: Dng mt prtn c ng nng 2MeV bn vo ht nhn
7
3
Li ng yn, ta thu c hai ht
ging nhau c cng ng nng.
a) Vit phng trnh phn ng.
b) Tm ng nng mi ht sinh ra.
c) Tnh gc hp bi phng chuyn ng ca hai ht nhn va sinh ra. Cho m
H
= 1,0073u;
m
Li
= 7,0144u;
m
He
= 4,0015u; 1u = 931MeV/c
2
.
Bi 4: Chu k bn r ca Urani 238 l 4,5.10
9
nm.
1) Tnh s nguyn t b phn r trong mt gam Urani 238.
2) Hin nay trong qung Uran thin nhin c ln U238 v U235 theo t l l 140:1. Gi thit
rng thi im hnh thnh tri t, t l trn l 1:1. Tnh tui tri t. Bit chu k bn r
ca U235 l 7,13.10
8
nm. Bit 1
x
x e x
<< ~ .
/S: a. 39.10
10
(nguyn t); b. t = 6.10
9
nm
Bi 5: Tnh tui ca mt ci tng g, bit rng phng x |
ca n bng 0,77 ln phng

x ca mt khc g cng khi lng v va mi cht.
/S: 2100 nm
Bi 6: Dng mt my m xung tm chu k bn r ca mt cht phng x. Trong cng khong
thi gian m t A , lc bt u ngi ta thy c 6400 phn r th 6 gi sau m li s phn r ch l
100 trong cng khong thi gian t A ny. Hy tm ck bn r ca cht phng x ny.
LG Bi 6
+ Gi N
1
l s nguyn t cn li lc t
1
(bt u m):
1
1 0
.2
t
T
N N

= . Sau thi gian t A , s nguyn
t cn li l:
1
'
1 0
.2
t t
T
N N
+A
= . S nguyn t cn li trong khong thi gian t A l:

1
1 1 1 0
' .2 (1 2 )
t t
T T
N N N N
A
A = =
+ Tng t, sau khong thi gian m t A lc t
2
= t
1
+ 6gi, ta c:
2
2 0
.2 (1 2 )
t t
T T
N N
A
A = .
+ Lp t s:
6/ 6 1
2
6400
2 2 1
100
T
N
T h
N
A
= = = =
A

Ôn thi Đại Học theo chuyên đề có lời giải chi tiết

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ôn thi Đại Học theo chuyên đề có lời giải chi tiết

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

1

, thay ln ta c : 0 = m.v.a + k.x.v

= 750g th h dao ng vi tn s bao nhiu?

= . Lp lun tng t, khi vt i t v tr bin A

= . gim bin sau mi mt chu k l:

A = = = gi l lch pha ca hai dao ng.

A = = = gi l lch pha ca hai dao ng.

= . Dng in xoay chiu trong mch c biu thc;

= = v mt bng n ghi ( 40V 40W

= ni tip vi mt bin tr R. iu chnh R

= v cun thun cm L. t vo hai u mt in p

= mc ni tip vi nhau. in p gia hai u on mch l 120 2 100 ( ) u cos t V t = .

= . Hy tnh in tr hot ng ca cun dy bit

= . in p hai u on mch : 150 100 ( ) u cos t V t = . Tm:

= . in p hai u on mch l U = 100V, tn s

= Trong : D l khong cch t hai ngun n mn; a = S

= + ; a v b l hng s; l bc sng ca nh sng i vi lng knh c chit

. Vit phng trnh phn r.

. Vit phng trnh phn ng xy ra v xc nh cc nguyn t X v

. Vy nng lng cn phi cung cp W tho mn iu kin:

ca n bng 0,77 ln phng

= . S nguyn t cn li trong khong thi gian t A l:

You might also like