CHÖÔNG III

HEÄ THOÁNG THU GOM CHAÁT THAÛI

RAÉN

Thu gom chaát thaûi raén trong khu ñoâ thò laø vaán ñeà khoù khaên vaø
phöùc taïp bôûi vì chaát thaûi raén khu daân cö, thöông maïi vaø coâng
nghieäp phaùt sinh töø moïi nhaø, moïi khu thöông maïi, coâng nghieäp
cuõng nhö treân caùc ñöôøng phoá, coâng vieân vaø ngay caû khu vöïc
troáng. Söï phaùt trieån nhö naám cuûa caùc vuøng ngoaïi oâ laän caän
trung taâm ñoâ thò ñaõ laøm phöùc taïp theâm coâng taùc thu gom.

Khi söï phaùt sinh chaát thaûi raén phaân taùn (khoâng taäp trung) vaø
khoái löôïng chaát thaûi raén toång coäng gia taêng thì coâng taùc thu gom
trôû neân phöùc taïp hôn bôûi vì chi phí nhieân lieäu vaø nhaân coâng cao.
Trong toaøn boä tieàn chi traû cho coâng taùc thu gom, vaän chuyeån vaø
ñoå boû chaát thaûi raén chieám khoaûng 50-70% toång chi phí heä thoáng
quaûn lyù. Ñaây laø moät vaán ñeà quan troïng bôûi vì chæ caàn caûi tieán
moät phaàn nhoû trong hoaït ñoäng thu gom coù theå tieát kieäm ñaùng
keå chi phí toång coäng. Coâng taùc thu gom ñöôïc xem xeùt ôû 4 khía
caïnh nhö sau:
+ Caùc loaïi dòch vuï thu gom ñaõ ñöôïc cung caáp.
+ Caùc heä thoáng thu gom, loaïi thieát bò söû duïng vaø yeâu caàu veà
nhaân coâng cuûa caùc heä thoáng ñoù.
+ Phaân tích heä thoáng thu gom, bao goàm caùc quan heä toaùn hoïc coù
theå söû duïng ñeå tính toaùn nhaân coâng, soá xe thu gom.
+ Phöông phaùp toång quaùt ñeå thieát laäp tuyeán thu gom.
3.1Caùc Loaïi Dòch Vuï Thu Gom

Thuaät ngöõ thu gom khoâng nhöõng bao goàm vieäc thu nhaët vaø caùc
loaïi chaát thaûi töø caùc nguoàn khaùc nhau maø coøn vaän chuyeån caùc
chaát thaûi ñeán caùc vò trí maø caùc xe thu gom raùc coù theå mang raùc
ñi ñeán nôi xöû lyù ñöôïc. Trong khi caùc hoaït ñoäng vaän chuyeån vaø ñoå
boû raùc vaøo caùc xe thu gom töông töï nhau trong haàu heát caùc heä
thoáng thu gom thì vieäc thu nhaët CTR bieán ñoåi raát lôùn tuyø thuoäc
raát nhieàu vaøo loaïi chaát thaûi vaø caùc vò trí phaùt sinh. Heä thoáng
dòch vuï thu gom ñöôc chia ra laøm 2 loaïi laø thu gom chaát thaûi khoâng
coù heä thoáng phaân loaïi taïi nguoàn vaø heä thoáng phaân loaïi taïi
nguoàn.

3.1.1Heä thoáng thu gom khoâng phaân loaïi taïi nguoàn

28
Phöông phaùp aùp duïng cho caùc khu daân cö bieät laäp thaáp taàng bao
goàm:
1. Leà ñöôøng.
2. Loái ñi, ngoõ heõm.
3. Mang ñi - Traû veà.
4. Mang ñi.
∗ Dòch vuï thu gom ôû leà ñöôøng (Curb): ÔÛ nhöõng nôi dòch vuï
thu gom kieåu leà ñöôøng ñöôïc söû duïng ngöôøi chuû nhaø chòu traùch
nhieäm ñaët caùc container ñaõ ñaày raùc ôû leà ñöôøng vaøo ngaøy thu
gom vaø chòu traùch nhieäm mang caùc container ñaõ ñöôïc ñoå boû
trôû veà vò trí ñaët chuùng ñeå tieáp tuïc chöùa chaát thaûi.

∗ Dòch vuï thu gom ôû loái ñi - ngoõ heõm (Alley): Ôû nhöõng khu
vöïc loái ñi vaø ngoõ heõm laø moät phaàn cuûa sô ñoà boá trí thaønh
phoá hoaëc khu daân cö thì caùc container chöùa raùc ñaët ôû ñaàu
caùc loái ñi, ngoõ heõm.

∗ Dòch vuï thu gom kieåu mang ñi - traû veà (Setout - setback):
Trong dòch vuï kieåu mang ñi - traû veà caùc container ñöôïc mang ñi
vaø mang traû laïi caùc nhaø sôû höõu noù sau khi chuùng ñöôïc ñoå boû
nhôø caùc ñoäi trôï giuùp, chính caùc toaùn ñoäi trôï giuùp naøy seõ
laøm vieäc keát hôïp vôùi ñoäi thu gom chòu traùch nhieän dôõ taûi töø
caùc container leân xe thu gom.

∗ Dòch vu thu gom kieåu mang ñi (Setout): Dòch vuï kieåu mang ñi
veà cô baûn gioánng nhö dòch vuï kieåu mang ñi - traû veà, nhöng khaùc
ôû choå chuû nhaø chòu traùch nhieäm mang caùc container trôû veà vò
trí ban ñaàu.

Phöông phaùp thu gom thuû coâng thöôøng ñöôïc aùp duïng ñeå thu gom
CTR trong caùc hoä daân cö bao goàm: (1) Tröïc tieáp mang caùc thuøng
chöùa raùc ñeán caùc nôi thu gom; (2) Boû raùc thaûi vaøo caùc xe nhoû
vaø keùo ñeán nôi thu gom ñoå boû; (3) Söû duïng caùc maùy naâng raùc
nhoû thu gom vaø mang caùc thuøng chöùa ñeán nôi thu gom raùc thaûi.

Phöông phaùp aùp duïng cho caùc khu daân cö thaáp taàng vaø
trung bình:

Dòch vuï thu gom leà ñöôøng laø phöông phaùp phoå bieán cho caùc khu
daân cö thaáp taàng vaø trung bình. Nhöõng ngöôøi thu gom töø caùc caên
hoä coù traùch nhieäm vaän chuyeån caùc thuøng chöùa raùc ñeán caùc
leà ñöøông baèng phöông phaùp thuû coâng hoaëc cô khí tuyø thuoäc vaøo
soá löôïng raùc caàn thieát phaûi vaän chuyeån.

29
Phöông phaùp aùp duïng cho caùc khu daân cö cao taàng:

Ñoái vôùi khu chung cö cao taàng caùc loaïi thuøng chöùa lôùn ñöôïc söû
duïng ñeå thu gom CTR. Tuyø thuoäc vaøo kích thöôùc vaø kieåu cuûa caùc
thuøng chöùa ñöôïc söû duïng maø thieát keá caùc thieát bò thu gom cho
phuø hôïp hoaëc laø caùc xe thu gom coù boä phaän naâng caùc thuøng
chöùa vaø thaûi boû chuùng hoaëc laø keùo caùc thuøng chöùa ñeán caùc
nôi khaùc ñeå thaûi boû.

Phöông phaùp aùp duïng cho caùc khu thöông maïi-coâng nghieäp:

Caû 2 phöông phaùp thuû coâng vaø cô khí ñöôïc söû duïng ñeå thu gom
CTR töø khu thöông maïi. Ñeå traùnh tình traïng keït xe vaøo thôøi ñieåm
ban ngaøy, CTR ñöôïc thu gom vaøo ban ñeâm hoaëc laø luùc saùng sôùm.
Khi aùp duïng phöông phaùp thu gom thuû coâng thì chaát thaûi raén ñöôïc
ñaët vaøo caùc tuùi baèng plastic hoaëc caùc loaïi thuøng giaáy vaø ñöôïc
ñaët doïc theo ñöôøng phoá ñeå thu gom. Vieäc thu gom chaát thaûi thoâng
thöôøng goàm 1 nhoùm coù 3 ngöôøi, trong moät vaøi tröôøng hôïp coù
theå ñeán 4 ngöôøi: goàm 1 taøi xeá vaø töø 2 ñeán 3 ngöôøi mang raùc
töø nôi thu gom ñoå vaøo xe thu gom raùc.

Neáu söï hoãn ñoän khoâng phaûi laø moät vaán ñeà chính vaø khoaûng
khoâng gian ñeå löu tröõ chaát thaûi phuø hôïp thì caùc dòch vuï thu gom
taïi caùc trung taâm thöông maïi - coâng nghieäp coù theå söû duïng caùc
container coù theå di chuyeån ñöôïc, caùc contianer coù theå gaén keát 2
caùi trong tröôøng hôïp caùc xe eùp raùc coù kích thöôùc lôùn.

3.1.2Heä thoáng thu gom phaân loaïi taïi nguoàn:

Caùc loaïi vaät lieäu ñaõ ñöôïc phaân chia taïi nguoàn caàn phaûi ñöôïc thu
gom ñeå söû duïng cho muïc ñích taùi cheá. Phöông phaùp cô baûn hieän
taïi ñang ñöôïc söû duïng ñeå thu gom caùc loaïi vaät lieäu naøy laø thu
gom doïc theo leà ñöôøng söû duïng nhöõng phöông tieän thu gom thoâng
thöôøng hoaëc thieát keá caùc thieát bò ñaëc bieät chuyeân duïng.

Caùc chöông trình thu gom chaát thaûi taùi cheá thay ñoåi tuyø thuoäc
vaøo qui ñònh töøng coäng ñoàng khaùc nhau. Ví duï nhö, moät vaøi
chöông trình yeâu caàu nhöõng ngöôøi daân phaân chia caùc loaïi vaät
lieäu khaùc nhau nhö giaáy baùo, nhöïa, thuyû tinh, vaø kim loaïi. Caùc
chöông ttrình khaùc thì chæ söû duïng 1 container ñeå löu tröõ caùc loaïi
vaät lieäu taùi cheá hoaëc laø 2 container: 1 duøng ñeå ñöïng giaáy, thuøng
coøn laïi duøng ñeå chöùa caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá naëng nhö: thuyû
tinh, nhoâm vaø can thieác. Moät caùch roõ raøng caùc hoaït ñoäng thu
gom caùc loaïi vaät lieäu khaùc nhau seõ aûnh höôûng tröïc tieáp ñeán
vieäc thieát keá caùc phöông tieän thu gom.

30
Baøi taäp ví duï 3.1: Xaùc ñònh soá chuyeán thu gom vaät lieäu phaân
loaïi taùi cheá doïc theo leà ñöôøng

Moät coäng ñoàng yeâu caàu thieát keá loaïi xe chuyeân duïng ñeå thu gom
caùc loaïi chaát thaûi ñaõ ñöôïc phaân loaïi taïi nguoàn. Moãi hoä gia ñình
ñöôïc cung caáp 3 thuøng chöùa caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá bao goàm
giaáy, nhöïa vaø thuyû tinh, can nhoâm vaø thieác. Moãi tuaàn caùc hoä daân
mang caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá ñeán caùc nôi thu gom doïc theo leà
ñöôøng ñeå caùc xe thu gom thu hoài caùc loaïi vaät lieäu naøy. Öôùc tính
theå tích caàn thieát ñeå thu hoài caùc vaät lieäu taùi cheá cho caùc xe
chuyeân duïng. Giaû söû raèng caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá ñöôïc thu hoài
laø 80% vaø trong soá giaáy ñöôïc phaân loaïi chæ coù giaáy in ñöôïc taùi
cheá chieám tæ leä 20% löôïng giaáy ñöôïc taùi cheá. Tæ leä hoä daân tham
gia vaøo chöông trình phaân loaïi caùc vaät lieäu taùi cheá laø 60%. Neáu
toång soá hoä daân trong khu vöïc thu gom laø 1.200 hoä vaø moãi hoä coù
trung bình 3,5 nhaân khaåu. Bieát raèng theå tích cuûa moãi xe thu gom laø
15 yd3 vaø moãi ngöôøi phaùt sinh löôïng chaát thaûi laø 3,82
kg/(ngöôøi.ngaøy), 1 yd3 = 27 ft3.

31
Giaûi ñaùp:

1. Thieát laäp baûng tính theå tích cuûa caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá
Thaønh phaàn Khoái KL vaät lieäu Khoái löôïng Theå tích,
löôïng taùi cheá rieâng kg/m3 m3/100kg
kg kg
Chaát höõu cô
Thöïc phaåm 8,0 - 288,3 -
thöøa 35,8 5,7a 89,7 0,06
Giaáy 6,4 5,1 49,7 0,10
Giaáy carton 6,9 5,5 65,7 0,08
Nhöïa 1,8 - 65,7 -
Vaûi vuïn 0,4 - 129,8 -
Cao su 0,4 - 160,2 -
Da 17,3 - 100,9 -
Chaát thaûi trong 1,8 - 237,1 -
vöôøn
Goã 9,1 7,3 195,4 0,04
Chaát voâ cô 5,8 4,6 89,7 0,05
Thuyû tinh 0,6 0,5 160,2 0,003
Can thieác 3,0 - 320,4
Can nhoâm 2,7 - 480,6
Kim loaïi khaùc
Buïi, tro
Toång coäng 100,0 28,7 0,333
5,7 kg = (35,8 kg x 0,20) x 0,8
a

2. Xaùc ñònh theå tích caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá

a. Theå tích caùc vaät lieäu taùi cheá

- Giaáy in + giaáy carton = 0,06 + 0,1 = 0,16 m3

- Nhöïa + thuyû tinh = 0,08 + 0,04 = 0,12 m3

- Can nhoâm vaø thieác = 0,05 + 0,003 = 0,053 m3

b. Tæ leä theå tích khi so saùnh caùc loaïi vaät lieäu taùi cheá khaùc so
vôùi can nhoâm vaø thieác

- Giaáy in + giaáy carton = 3,02 ( = 0,16 m3/0,053 m3)

- Nhöïa + thuyû tinh = 2,26 ( = 0,12 m3/0,053 m3)

- Can nhoâm vaø thieác = 1,0

c. Vì vaäy neáu söû duïng xe chuyeân duïng coù theå tích 15 yd3 thì tính
theo tæ leä ta coù 7,3yd3((3,02/6,28) x 15) duøng ñeå chöùa giaáy in

32
 vaø giaáy carton 5,3yd3 chöùa nhöïa vaø thuyû tinh, vaø 2,4 yd3 chöùa
can thieác vaø nhoâm.

3. Xaùc ñònh soá löôïng xe caàn thieát ñeå thu gom caùc vaät lieäu phaân
loaïi

a. Öôùc tính löôïng raùc phaùt sinh haøng tuaàn töø moãi hoä daân cö

3,5 ngöôøi x 7 ngaøy/tuaàn x 3,82 kg/(ngöôøi.ngaøy) = 93,6 kg/tuaàn

b. Öôùc tính löôïng giaáy in vaø giaáy carton phaân loaïi ñeå thu gom
haøng tuaàn

+ Giaáy in: 93,6 kg/tuaàn x (5,7/100) = 5,3 kg/tuaàn

+ Giaáy carton: 93,6 kg/tuaàn x (5,1/100) = 4,8 kg/tuaàn

c. Öôùc tính toång theå tích giaáy in vaø giaáy carton ñöôïc phaân loaïi
ñeå thu gom

+ Giaáy in: (5,3 kg/tuaàn)/(89,7 kg/m3) = 475,41m3/tuaàn

+ Giaáy carton: (4,8 kg/tuaàn)/(49,7 kg/m3) = 238,56m3/tuaàn

d. Öôùc tính toång soá xe thu gom chaát thaûi phaân loaïi haøng tuaàn:

(1 = 1,5)ft3/(tuaàn.hoä) x 1.200 hoä x 0,60 (tæ leä thu gom)/(27 ft3/yd3)/(7,3

yd3/xe)

= 9,1 xe/tuaàn.

3.2 Caùc Loaïi Heä Thoáng Thu Gom

3.2.1Heä thoáng container di ñoäng: (HCS - Hauled Container

System)

Trong heä thoáng container di ñoäng thì caùc container ñöôïc söû duïng ñeå
chöùa chaát thaûi raén vaø ñöôïc vaän chuyeån ñeán baõi ñoå, ñoå boû
chaát thaûi raén vaø mang trôû veà vò trí thu gom ban ñaàu hoaëc vò trí
thu gom môùi.

Heä thoáng container di ñoäng thích hôïp cho caùc nguoàn phaùt sinh chaát
thaûi vôùi toác ñoä lôùn bôûi vì heä thoáng naøy söû duïng caùc container coù
kích thöôùc lôùn. Vieäc söû duïng container kích thöôùc lôùn giaûm thôøi gian
vaän chuyeån, haïn cheá vieäc chöùa chaát thaûi thôøi gian daøi vaø haïn cheá
caùc ñieàu kieän veä sinh keùm khi söû duïng container kích thöôùc nhoû. Theo
lyù thuyeát, heä thoáng naøy chæ vaàn moät coâng nhaân taøi xeá ñeå laáy
container ñaày chaát thaûi, laùi xe mang container naøy töø nôi thu gom ñeán
baõi ñoå vaø mang container trôû veà vò trí ban ñaàu hay vò trí thu gom môùi.
33
Trong thöïc teá, ñeå ñaûm baûo an toaøn khi chaát taûi vaø dôõ taûi thöôøng
saép xeáp 2 coâng nhaân cho moãi xe thu gom: taøi xeá coù nhieäm vuï laùi
xe vaø ngöôøi giuùp vieäc (coâng nhaân phuï) coù traùch nhieäm thaùo laép
caùc daây buoäc container. Khi vaän chuyeån chaát thaûi ñoäc haïi baét buoäc
phaûi coù 2 coâng nhaân cho heä thoáng naøy.

Trong heä thoáng naøy chaát thaûi ñoå vaøo container baèng thuû coâng
neân heä soá söû duïng container thaáp. Heä soá söû duïng container laø
tyû soá giöõa theå tích chaát thaûi raén chieám choã vaø theå tích toång
coäng cuûa container.

3.2.2Heä thoáng container coá ñònh: (SCS - Stationnary Container

System)

Trong heä thoáng container coá ñònh ñöôïc söû duïng chöùa chaát thaûi
raén vaãn giöõ ôû vò trí thu gom khi laáy taûi, chuùng chæ ñöôïc di chuyeån
moät khhoaûng caùch ngaén töø nguoàn phaùt sinh ñeán vò trí thu gom
ñeå dôõ taûi. Heä thoáng naøy phuï thuoäc vaøo khoái löôïng chaát thaûi
phaùt sinh vaø ñieåm laáy taûi (ñieåm thu gom) .

Heä thoáng naøy chia ra thaønh 2 loaïi chính: 1) Heä thoáng thu gom laáy
taûi cô giôùi; 2) Heä thoáng thu gom chaát taûi thuû coâng. Haàu heát caùc
xe thu gom söû duïng trong heä thoáng naøy thöôøng ñöôïc trang bò thieát
bò eùp chaát thaûi ñeå laøm giaûm theå tích, taêng khoái löôïng chaát thaûi
vaän chuyeån. Ñaây laø öu ñieåm chính cuûa heä thoáng container coá
ñònh. Trong heä thoáng naøy xe thu gom seõ vaän chuyeån chaát thaûi
ñeán baõi ñoå sau khi taûi ñöôïc chaát ñaày neân heä soá söû duïng theå
tích container raát cao so vôùi heä thoáng container di ñoäng.

Nhöôïc ñieåm lôùn cuûa heä thoáng naøy laø thaân xe thu gom coù caáu
taïo phöùc taïp seõ khoù khaên trong vieäc baûo trì. Maët khaùc heä thoáng
naøy khoâng thích hôïp ñeå thu gom caùc chaát thaûi coù kích thöôùc lôùn
vaø chaát thaûi xaây döïng.

Nhaân coâng trong heä thoáng thu gom phuï thuoäc vaøo vieäc laáy taûi cô
khí hay laáy taûi thuû coâng. Ñoái vôùi heä thoáng container coá ñònh laáy
taûi cô khí, soá löôïng nhaân coâng gioáng nhö heä thoáng container di
ñoäng laø 2 ngöôøi. Trong tröôøng hôïp naøy taøi xeá laùi xe coù theå giuùp
ñôõ ngöôøi coâng nhaân laáy taûi trong vieäc di chuyeån caùc container
ñaày taûi ñeán xe thu gom vaø traû container veà vò trí ban ñaàu. ÔÛ
nhöõng nôi coù vò trí ñaët container chöùa chaát thaûi xa vò trí thu gom
nhö caùc khu thöông maïi, khu daân cö coù nhieàu heõm nhoû… soá löôïng
coâng nhaân seõ laø 3 ngöôøi, trong ñoù goàm 2 ngöôøi laáy taûi.

34
Ñoái vôùi heä thoáng container coá ñònh laáy taûi thuû coâng soá löôïng
nhaân coâng thay ñoåi töø 1 ñeán 3 ngöôøi. Thoâng thöôøng seõ goàm 2
ngöôøi khi söû duïng dòch vuï thu gom kieåu leà ñöôøng vaø kieåu loái ñi -
ngoõ heõm. Ngoaøi ra, khi caàn thieát ñoäi laáy taûi seõ nhieàu hôn 3
ngöôøi.

3.3Phaân Tích Heä Thoáng Thu Gom

Ñeå tính toaùn soá löôïng xe thu gom vaø soá löôïng nhaân coâng cho caùc
loaïi heä thoáng thu gom, thôøi gian ñôn vò ñeå thöïc hieän cho moãi loaïi
hoaït ñoäng phaûi ñöôïc xaùc ñònh. Baèng caùch chia hoaït ñoäng thu gom
thaønh caùc hoaït ñoäng ñôn vò chuùng ta coù theå nghieân cöùu vaø
thieát laäp caùc bieåu thöùc tính toaùn ñeå söû duïng cho tröôøng hôïp
chung, ñoàng thôøi ñaùnh giaù ñöôïc caùc bieán soá lieân quan ñeán caùc
hoaït ñoäng thu gom.

35
3.3.1Ñònh nghóa caùc thuaät ngöõ

Tröôùc khi thieát laäp caùc coâng thöùc tính toaùn cho caùc heä thoáng thu
gom, caùc hoaït ñoäng ñôn vò phaûi ñöôïc moâ taû. Caùc hoaït ñoäng lieân
quan ñeán vieäc thu gom chaát thaûi raén coù theå ñöôïc phaân tích thaønh
4 hoaït ñoäng ñôn vò sau:
• Thôøi gian laáy taûi (pickup)
• Thôøi gian vaän chuyeån (haul)
• Thôøi gian ôû baõi ñoå (at-site)
• Thôøi gian phuï - thôøi gian khoâng saûn xuaát (off-route)

1. Thôøi gian laáy taûi (P): phuï thuoäc vaøo loaïi heä thoáng thu gom

a. Ñoái vôùi heä thoáng contaier di ñoäng: hoaït ñoäng theo phöông phaùp
coå ñieån thì thôøi gian laáy taûi (Phcs) laø toång cuûa thôøi gian ñeå laùi
xe thu gom ñeán vò trí ñaët container keá tieáp sau khi moät container
roãng ñöôïc thaû xuoáng, thôøi gian nhaéc container ñaày taûi leân xe
vaø thôøi gian thaû container xuoáng sau khi chaát thaûi trong noù ñöôïc
ñoå boû. Ñoái vôùi heä thoáng container di ñoäng hoaït ñoäng theo
phöông phaùp trao ñoåi container thì thôøi gian laáy taûi laø thôøi gian
nhaët container ñaõ ñaày taûi vaø thaû container naøy ôû vò trí keá tieáp
sau khi chaát thaûi trong noù ñöôïc ñoå boû.

b. Heä thoáng container coá ñònh (Pscs): Thôøi gian laáy taûi laø thôøi gian
söû duïng ñeå chaát taûi leân xe thu gom: Baét ñaàu tính töø khi xe
döøng vaø laáy taûi taïi vò trí ñaët container ñaàu tieân treân tuyeán thu
gom vaø keát thuùc khi tuyeán container cuoái cuøng ñöôïc dôõ taûi.
Thôøi gian laáy taûi trong heä thoáng container coá ñònh phuï thuoäc
vaøo loaïi xe thu gom phöông phaùp laáy taûi.

2. Thôøi gian vaän chuyeån (h): cuõng phuï thuoäc vaøo loaïi heä thoáng
thu gom

a. Heä thoáng container di ñoäng: Thôøi gian vaän chuyeån laø toång cuûa
thôøi gian caàn thieát ñeå ñi ñeán vò trí dôõ taûi (traïm trung chuyeån,
traïm thu hoài vaät lieäu, hay baõi ñoå) vaø thôøi gian baét ñaàu sau khi
moät container ñaõ ñöôïc dôõ taûi ñaët treân xe taûi ñeán khi xe thu gom
ñi ñeán vò trí maø ôû ñoù container roãng ñöôïc thaû xuoáng. Thôøi gian
vaän chuyeån khoâng tính ñeán thôøi gian ôû baõi ñoå hay traïm trung
chuyeån…

b. Heä thoáng container coá ñònh: Thôøi gian vaän chuyeån laø toång cuûa
thôøi gian caàn thieát ñi ñeán vò trí dôõ taûi (traïm trung chuyeån, traïm
thu hoài vaät lieäu, hay baõi ñoå) baét ñaàu khi container cuoái cuøng
36
treân tuyeán thu gom ñöôïc dôõ taûi hoaëc xe thu gom ñaõ ñaày chaát
thaûi vaø thôøi gian sau khi rôøi khoûi vò trí dôõ taûi cho ñeán khi xe thu
gom ñi ñeán vò trí ñaët container ñaàu tieân treân tuyeán thu gom tieáp
theo. Thôøi gian vaän chuyeån khoâng keå thôøi gian ôû baõi ñoå hay
traïm trung chuyeån…

37
3. Thôøi gian ôû baõi ñoå (s)

Laø thôøi gian caàn thieát ñeå dôõ taûi ra khoûi caùc container ( ñoái vôùi
heä thoáng container di ñoäng) hoaëc xe thu gom ( ñoái vôùi heä thoáng
container coá ñònh) taïi vò trí dôõ taûi ( traïm trung chuyeån, traïm taùi thu
hoài vaät lieäu, hay baõi ñoå) bao goàm thôøi gian chôø ñôïi dôõ taûi vaø
thôøi gian dôõ taûi chaát thaûi raén töø caùc container hay xe thu gom.

4. Thôøi gian phuï - thôøi gian khoâng saûn xuaát (W):

Bao goàm toaøn boä thôøi gian hao phí cho caùc hoaït ñoäng khoâng saûn
xuaát. Thôøi gian hao phí cho caùc hoaït ñoäng khoâng saûn xuaát coù theå
chia thaønh 2 loaïi: thôøi gian hao phí caàn thieát vaø thôøi gian hao phí
khoâng caàn thieát. Tuy nhieân trong thöïc teá caû hai loaïi thôøi gian ñöôïc
xem xeùt cuøng vôùi nhau bôûi vì chuùng phaûi ñöôïc phaân phoái ñeàu treân
hoaït ñoäng toång theå. Thôøi gian hao phí caàn thieát bao goàm: thôøi gian
hao phí cho vieäc kieåm tra xe khi ñi vaø khi veà vaøo ñaàu vaø cuoái ngaøy,
thôøi gian hao phí cho taét ngheõn giao thoâng vaø thôøi gian hao phí cho
vieäc söõa chöõa, baûo quaûn caùc thieát bò,… Thôøi gian hao phí khoâng
caàn thieát bao goàm thôøi gian hao phí cho böõa aên tröa vöôït quaù thôøi
gian qui ñònh vaø thôøi gian hao phí cho vieäc, troø chuyeän taùn gaãu,…

3.3.2Heä thoáng container di ñoäng:

Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán vaän chuyeån, cuõng chính laø
thôøi gian ñoå boû moät container baèng toång coäng thôøi gian laáy taûi,
baõi ñoå, vaän chuyeån. Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán ñöôïc
tính theo coâng thöùc sau:
Thcs = (Phcs + s + h) (3.1)
Trong ñoù:
Thcs: Thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán, ñoái vôùi heä thoáng
container di ñoäng giôø/ch.
Phcs: Thôøi gian laáy taûi cho moät chuyeán, giôø/ch.
s : Thôøi gian ôû baõi ñoå, giôø/ch.
h : Thôøi gian vaän chuyeån cho moät chuyeán, giôø/ch.
Trong heä thoáng container di ñoäng thì thôøi gian laáy taûi vaø thôøi gian
ôû baõi ñoå laø haèng soá. Traùi laïi thôøi gian vaän chuyeån phuï thuoäc
vaøo toác ñoä xe thu gom vaø khoaûng caùch vaän chuyeån. Qua nghieân
cöùu phaân tích moät soá caùc döõ lieäu veà thôøi gian vaän chuyeån cuûa
nhieàu loaïi xe thu gom, ngöôøi ta thaáy raèng thôøi gian vaän chuyeån (h)
coù theå tính gaàn ñuùng theo coâng thöùc sau:
h = a + bx (3.2)
Trong ñoù:

38
h: thôøi gian vaän chuyeån, giôø/ch.
a: haèng soá thôøi gian theo thöïc nghieäm, giôø/km
b: haèng soá thôøi gian theo thöïc nghieäm, giôø/km (giôø/mile)
x: khoaûng caùch vaän chuyeån 2 chieàu trung bình km/ch (mile/ch)

Hình veõ 3.1: Bieåu ñoà bieåu dieãn moái quan heä giöõa toác ñoä
vaän chuyeån trung bình vaø khoaûng caùch vaän chuyeån 2
chieàu cho xe thu gom chaát thaûi raén.

Haèng soá toác ñoä vaän chuyeån a,b cho trong baûng sau:

Toác ñoä giôùi haïn a (h/ch) b (h/km)

(km/h)
88,5 0,016 0,01119
72,4 0,022 0,01367
56,3 0,034 0,01802
40,2 0,050 0,02860
24,1 0,060 0,04164
Khi soá vò trí thu gom trong khu vöïc phuïc vuï ñöôïc xaùc ñònh, khoaûng
caùch vaän chuyeån 2 chieàu trung bình ñöôïc tính töø troïng taâm cuûa
khu vöïc phuïc vuï ñeán baõi ñoå vaø coâng thöùc (3.2) coù theå aùp duïng
trong tröôøng hôïp naøy.
Thay theá bieåu thöùc h cho ôû phöông trình (3.2) vaøo (3.1) ta coù thôøi
gian caàn thieát cho moät chuyeán coù theå bieåu dieãn nhö sau:
Thcs = (Phcs + s + a + bx) (3.3)
Ñoái vôùi heä thoáng container di ñoäng, thôøi gian laáy taûi cho moät
chuyeán seõ ñöôïc tính theo coâng thöùc:

Phcs = pc + uc + dbc (3.4)

Trong ñoù:

39
Phcs: thôøi gian laáy taûi cho moät chuyeán, giôø/ch.
pc : thôøi gian hao phí cho vieäc nhaët container, giôø/ch.
uc: thôøi gian hao phí cho vieäc thaû container roãng (ñaõ dôõ taûi)
xuoáng, giôø/ch.
dbc: thôøi gian hao phí ñeå laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët container,
giôø/ch.
Neáu khoâng bieát ñöôïc thôøi gian trung bình hao phí ñeå laùi xe giöõa
caùc container (dbc) thì thôøi gian naøy coù theå tính theo coâng thöùc
(3.2). Khoaûng caùch vaän chuyeån 2 chieàu thay baèng khoaûng caùch
giöõa caùc container vaø haèng soá thôøi gian vaän chuyeån ñöôïc söû
duïng laø 24,1km/h.

Ñoái vôùi heä thoáng container di ñoäng, soá chuyeán thu gom cho moät
xe trong moät ngaøy hoaït ñoäng coù theå ñöôïc tính toaùn baèng caùch
ñöa vaøo heä soá thôøi gian khoâng saûn xuaát W, coâng thöùc tính toaùn
nhö sau:

[ H (1 − W ) − ( t1 − t 2 ) ]
Nd = (3.5)
Thcs

Trong ñoù:
Nd: soá chuyeán trong ngaøy, ch/ngaøy.
H: soá giôø laøm vieäc trong ngaøy, giôø/ngaøy.
W: heä soá keå ñeán caùc yeáu toá khoâng saûn xuaát, bieåu dieãn
baèng tyû soá.
t1: thôøi gian laùi xe töø traïm ñieàu vaän ñeán vò trí ñaët container
ñaàu tieân, giôø.
t2: thôøi gian laùi xe töø vò trí ñaët container cuoái cuøng veà traïm
ñieàu vaän, giôø.
Thcs: thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán, giôø/ch.
Trong phöông trình (3.5) giaû thieát raèng caùc hoaït ñoäng khoâng saûn
xuaát coù theå xaûy ra ôû baát kyø thôøi ñieåm naøo trong ngaøy hoaït
ñoäng. Heä soá keå ñeán caùc hoaït ñoäng khoâng saûn xuaát trong
phöông trình (3.5) thay ñoåi töø 0,10 - 0,40 trung bình laø 0,15.

Soá chuyeán coù theå thöïc hieän trong ngaøy tính toaùn töø phöông trình
(3.5) coù theå so saùnh vôùi soá chuyeán yeâu caàu trong ngaøy (trong
tuaàn), ñöôïc tính baèng caùch söû duïng bieåu thöùc sau:

Vd
Nd = (3.6)
( cf )
Trong ñoù:

40
Nd: soá chuyeán trong ngaøy, ch/ngaøy.
Vd: khoái löôïng chaát thaûi raén thu gom trung bình haøng ngaøy, m/ngaøy.
c: kích thöôùc trung bình cuûa container, m3ch.
f: heä soá hieäu duïng trung bình cuûa container (heä soá söû duïng
container trung bình)
Heä soá söû duïng cotainer coù theå ñöôïc ñònh nghóa laø tyû soá (tyû leä)
cuûa theå tích container bò chaát thaûi raén chieám choã vôùi theå tích
hình hoïc cuûa container. Heä soá naøy thay ñoåi theo kích thöôùc cuûa
container neân phöông trình (3.6) phaûi duøng heä soá söû duïng container
ñöôïc chaát taûi. Heä soá ñöôïc chaát taûi coù theå tìm baèng caùch chia
giaù trò toång coäng (coù ñöôïc töø vieäc nhaân soá container öùng vôùi
töøng kích thöôùc vôùi heä soá söû duïng töông öùng) cho toång soá
container.
k

f1 n1 + f 2 n2 + f 3 n3 + ... + f k nk ∑f
i =1
i ni
f = =
n1 + n2 + n3 + ... + nk k

∑n
i =1
i

Trong ñoù:

fi: heä soá söû duïng cuûa container loaïi i

ni: soá löôïng container loaïi i.

Baøi taäp ví duï 3.2: Phaân tích heä thoáng container di ñoäng:

Chaát thaûi raén töø moät khu coâng nghieäp môùi ñöôïc thu gom trong
caùc container coù kích thöôùc lôùn, moät vaøi container trong soá naøy
seõ ñöôïc söû duïng lieân keát vôùi maùy neùn raùc coá ñònh. Treân cô sôû
nghieân cöùu giao thoâng taïi caùc khu coâng nghieäp töông töï, öôùc tính
raèng thôøi gian trung bình ñeå laùi xe töø traïm ñieàu vaän ñeán vò trí
ñaët container ñaàu tieân (t1) vaø töø vò trí container cuoái cuøng (t2) ñeán
traïm ñieàu vaän moãi ngaøy seõ töông öùng laø 15 phuùt vaø 20 phuùt.
Thôøi gian trung bình hao phí ñeå laùi xe giöõa caùc container laø 6 phuùt
vaø khoaûng caùch vaän chuyeån moät chieàu ñeàn baõi ñoå laø 15,5 mile
(giôùi haïn toác ñoä 55 mile/giôø). Xaùc ñònh soá container ñöôïc ñoå boû
moãi ngaøy. Giaû thieát raèng moãi ngaøy laøm vieäc 8 giôø vaø heä soá
keå ñeán caùc yeáu toá khoâng saûn xuaát W = 0,15, thôøi gian hao phí
cho vieäc nhaët vaø thaû container roãng laø 0,4 giôø/chuyeán, thôøi gian
ôû baõi ñoå 0,133 giôø/chuyeán.

Giaûi ñaùp:

41
 1. Xaùc ñònh thôøi gian laáy taûi cho moät chuyeán söû duïng coâng
thöùc:
Phcs = pc + uc + dbc
pc + uc = 0,4; dbc = 6 phuùt = 0,1 h/ch
Phcs = 0,4 + 0,1 = 0,5 h/ch
2. Xaùc ñònh thôøi gian caàn thieát cho moät chuyeán
Thcs = (Phcs+ s + a + bx)
s = 0,133 h/ch; x = 15,5 km; a = 0,034 h/ch; b = 0,01802 h/km
Thcs = (0,5 + 0,133 + 0,034 + 0,01802 x 15,5 x 2) = 1,23 h/ch ≈ 74 ph/ch

3. Xaùc ñònh soá chuyeán caàn thieát söû duïng trong ngaøy ñeå vaän
haønh caùc container
[ H (1 − W ) − ( t1 − t 2 ) ]
Nd = Thcs

Soá giôø laøm vieäc trong ngaøy H = 8 giôø; heä soá keå ñeán caùc yeáu
toá khoâng saûn xuaát W= 0,15; t1 = 0,25 giôø; t2 = 0,33 giôø

Nd =
[8(1 − 0,15) − ( 0,25 + 0,33) ]
1,23

= 5,06 chuyeán/ngaøy; choïn 5 chuyeán/ngaøy

4. Xaùc ñònh thôøi gian thaät söï laøm vieäc trong ngaøy

5trips / day =
[ H (1 − 0,15) ] − ( 0,25 + 0,33)
1,23
Nhö vaäy H = 7,9 giôø (thôøi gian khoâng caàn thieát 8 giôø)
Chuù thích: Neáu giaû thieát raèng khoâng coù caùc hoaït ñoäng khoâng
saûn xuaát trong suoát thôøi gian t1 vaø t2 thì soá chuyeán tính theo lyù
thuyeát seõ laø 5,21 chuyeán/ngaøy. Trong thöïc teá chæ caàn hoaït ñoäng
5 chuyeán/ngaøy. Tuy nhieân neáu soá chuyeán laø 5,8 chuyeán/ngaøy thì
chi phí thöïc söï chi traû cho caùc taøi xeá trong suoát thôøi gian laø 6
chuyeán/ngaøy.

3.3.3Heä thoáng contianer coá ñònh:

Do coù söï khaùc bieät giöõa vieäc laáy taûi cô khí hay thuû coâng, neân
caùc loaïi heä thoáng container coá ñònh phaûi ñöôïc xem xeùt rieâng bieät.

3.3.3.1Heä thoáng container coá ñònh vôùi xe thu gom laáy taûi cô khí

Ñoái vôùi heä thoáng söû duïng xe thu gom chaát taûi töï ñoäng, thôøi gian cho
moät chuyeán bieåu dieãn nhö sau:

42
 TSCS = (PSCS + s + a + bx) (3.7)

Trong ñoù:
TSCS: thôøi gian cho moät chuyeán ñoái vôùi heä thoáng container coá ñònh,
giôø/ch.
PSCS: thôøi gian laáy taûi cho moät chuyeán, giôø/ch.
s: thôøi gian laáy taïi baõi ñoå, giôø/ch
a: haèng soá thöïc nghieäm, giôø/ch.
b: haèng soá thöïc nghieäm, giôø/km.
x: khoaûng caùch vaän chuyeån 2 chieàu trung bình, km/ch.
Gioáng nhö heä thoáng container di ñoäng, neáu khoâng coù soá lieäu
khoaûng caùch vaän chuyeån 2 chieàu trung bình thì khoaûng caùch naøy
laáy baèng khoaûng caùch töø troïng taâm cuûa khu vöïc phuïc vuï ñeán
baõi ñoå.

Chæ coù söï khaùc nhau giöõa phöông trình (3.7) vaø (3.3) ñoái vôùi heä
thoáng container di ñoäng laø soá haïng thôøi gian laáy taûi.

43
Ñoái vôùi heä thoáng containe coá ñònh, thôøi gian laáy taûi ñöôïc tính theo
coâng thöùc:

PSCS = Ct (uc) + (nP - 1)(dbc) (3.8)

Trong ñoù:
PSCS: thôøi gian laáy taûi cho moät chuyeán, giôø/ch.
Ct : soá container ñoå boû (dôõ taûi) trong moät chuyeán thu gom
container/ch.
uc: thôøi gian dôõ taûi trung bình cho moät container, giôø/container.
np: soá vò trí nhaët container treân moät chuyeán thu gom, vò trí/ch.
dbc: thôøi gian trung bình hao phí ñeå laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët
container, giôø/vò trí.

Soá haïng (nP - 1) bieåu thò cho soá laàn xe thu gom seõ ñi giöõa caùc vò trí
ñaët container vaø baèng soá vò trí ñaët container tröø ñi 1. Gioáng nhö
tröôøng hôïp heä thoáng container di ñoäng, neáu khoâng bieát thôøi gian hao
phí ñeå laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët container, thì thôøi gian naøy ñöôïc tính
toaùn baèng phöông trình (3.2), trong ñoù thay theá khoaûng caùch vaän
chuyeån 2 chieàu baèng khoaûng caùch giöõa caùc container vaø caùc haèng
soá thôøi gian vaän chuyeån töông öùng vôùi 24,1 km/h (hình veõ 3.1)

Soá container ñöôïc ñoå boû treân moät chuyeán thu gom tæ leä thuaän
vôùi theå tích cuûa xe thu gom vaø tyû soá neùn buoàng chöùa cuûa xe thu
gom. Soá container naøy ñöôïc tính theo coâng thöùc:

vr
Ct = (3.9)
( cf )
Trong ñoù:
Ct : soá container ñoå boû treân moät chuyeán, container/ch.
v: theå tích xe thu gom, m3/ch.
r: tyû soá neùn.
c: theå tích cuûa container, m3/container.
f: heä soá söû duïng container ñaõ ñöôïc chaát taûi.
Soá chuyeán phaûi thöïc hieän trong ngaøy coù theå tính toaùn theo bieåu
thöùc sau:

Vd
Nd = (3.10)
vr
Trong ñoù:

44
Nd: soá chuyeán thu gom thöïc hieän haøng ngaøy
Vd: khoái löôïng trung bình ngaøy cuûa chaát thaûi thu gom, yd3/ngaøy.
Thôøi gian coâng taùc trong ngaøy khi tính toaùn ñeán heä soá keå ñeán
caùc yeáu toá khoâng saûn xuaát W coù theå tính nhö sau:

( t1 + t 2 ) + N d ( TSCS )
H= (3.11)
1−W

Trong ñoù:

t1: thôøi gian laùi xe töø traïm ñieàu vaän ñeán vò trí ñaët container ñaàu
tieân ñeå laáy taûi treân tuyeán thu gom ñaàu tieân trong ngaøy, giôø.

t2: thôøi gian laùi xe töø "vò trí ñaët container cuoái cuøng" treân tuyeán
thu gom sau cuøng cuûa ngaøy coâng taùc ñeán traïm ñieàu vaän, giôø.

Caùc kyù hieäu khaùc ñöôïc quy öôùc gioáng nhö ñöôïc söû duïng trong
caùc coâng thöùc treân.

Trong ñòng nghóa t2, thuaät ngöõ "vò trí ñaët container cuoái cuøng" ñöôïc
söû duïng bôûi vì trong heä thoáng container coá ñònh, xe thu gom thöôøng
laùi (tröïc tieáp) veà traïm ñieàu vaän sau khi chaát thaûi thu gom treân
tuyeán cuoái cuøng ñöôïc ñoå boû taïi baõi ñoå. Neáu thôøi gian ñi töø baõi
ñoå (hay ñieåm trung chuyeån) ñeán traïm ñieàu vaän nhoû hôn moät nöûa
thôøi gian vaän chuyeån 2 chieàu (toaøn tuyeán) trung bình, t2 ñöôïc giaû
söû baèng 0. Neáu thôøi gian ñi töø baõi ñoå (hay ñieåm trung chuyeån)
ñeán traïm ñieàu vaän lôùn hôn thôøi gian ñi töø vò trí thu gom cuoái cuøng
ñeán baõi ñoå, thì thôøi gian t2 ñöôïc giaû söû baèng söï cheânh leäch giöõa
thôøi gian ñeå laùi xe ñeán traïm ñieàu vaän töø baõi ñoå vaø 1/2 thôøi
gian vaän chuyeån toaøn tuyeán (2 chieàu) trung bình.

ÔÛ nôi coù soá chuyeán thu gom moãi ngaøy laø moät soá nguyeân, söï keát
hôïp chính xaùc hay ñuùng soá chuyeán trong ngaøy vaø kích thöôùc xe thu
gom coù theå ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông trình (3.11) vaø caùc phaân tích
kinh teá. Ñeå xaùc ñònh theå tích xe thu gom, thay theá 2 hoaëc 3 giaù trò
cuûa Nd trong phöông trình (3.11) vaø tính toaùn xaùc ñònh thôøi gian laáy taûi
ñaõ söû duïng treân chuyeán thu gom. Sau ñoù baèng baøi toaùn thöû daàn söû
duïng caùc phöông trình (3.8), (3.9) xaùc ñònh theå tích xe thu gom cho moãi
giaù trò Nd. Töø nhöõng kích thöôùc xe thu gom xaùc ñònh treân, löïa choïn
moät giaù trò gaàn vôùi giaù trò ñaõ tính toaùn nhaát. Neáu kích thöôùc xe thu
gom nhoû hôn giaù trò ñaõ choïn, tính toaùn thôøi gian coâng taùc thöïc teá
trong ngaøy. Sau ñoù coù theå löïa choïn xe treân cô sôû keát hôïp vôùi chi phí
hieäu quaû.

45
Khi kích thöôùc xe thu gom ñöôïc coá ñònh, vaø soá chuyeán thu gom trong
moãi ngaøy laø soá nguyeân, thì thôøi gian coâng taùc trong ngaøy ñöôïc tính
toaùn baèng phöông trình (3.8), (3.9) vaø (3.11).

Moät khi nhaân coâng yeâu caàu cho moãi xe thu gom vaø soá chuyeán
thu gom trong moãi ngaøy ñöôïc xaùc ñònh, vieäc löïa choïn xe thu gom
coù theå keát hôïp vôùi chi phí hieäu quaû nhaát. Ví duï, ôû nhöõng khoaûng
caùch vaän chuyeån daøi, vieäc söû duïng xe thu gom lôùn vaø thöïc hieän
2 ch/ngaøy seõ hieäu quaû kinh teá hôn laø söû duïng xe thu gom nhoû vaø
thöïc hieän 3 ch/ngaøy trong suoát thôøi gian coâng taùc (maëc duø thænh
thoaûng ôû cuoái ngaøy coù theå khoâng hoaït ñoäng).

Baøi taäp ví duï 3.3: So saùnh giöõa heä thoáng container di ñoäng vaø
container coá ñònh

Moät coâng ty thu gom chaát thaûi raén tö nhaân muuoán ñaët moät traïm
taùi thu hoài vaät lieäu ôû gaàn khu thöông maïi. Coâng ty naøy muoán söû
duïng heä thoáng container di ñoäng nhöng hoï e ngaïi raèng chi phí vaän
chuyeån cao. Phaûi ñaët traïm taùi thu hoài vaät lieäu caùch xa khu thöông
maïi moät khoaûng caùch toái ña laø bao nhieâu ñeå chi phí haøng tuaàn cho
heä thoáng container di ñoäng khoâng lôùn hôn so vôùi heä thoáng container
coá ñònh? Giaû söû raèng chæ moät ngöôøi vöøa laùi xe vöøa thu gom ñöôïc
söû duïng cho moãi heä thoáng vaø caùc soá lieäu sau ñaây ñöôïc aùp duïng.
Trong ví duï naøy, giaû söû thôøi gian t1 vaø t2 tính trong W bao goàm caû caùc
yeáu toá khoâng saûn xuaát, H = 8 giôø/ngaøy, W = 0,15

1. Heä thoáng container di ñoäng

a. Khoái löôïng chaát thaûi raén 300m3/tuaàn.
b. Kích thöôùc container 8m3/ch
c. Heä soá söû duïng container 0,67
d. Thôøi gian nhaët container 0,033giôø/ch.
e. Thôøi gian dôõ taûi container 0,033giôø/ch.
f. Haèng soá thôøi gian vaän chuyeåna = 0,022h/ch vaø b = 0,01367h/km
g. Thôøi gian ôû baõi ñoå 0,053giôø/ch
h. Chi phí toångcoäng 6 trieäu/tuaàn
i. Chi phí vaän haønh 200.000ñ/h laøm vieäc
2. Heä thoáng container coá ñònh
a. Khoái löôïng chaát thaûi 300m3/tuaàn
b. Kích thöùôc container 8m3/vò trí ñaët container
c. Heä soá söû duïng container 0,67
d. Dung tích xe thu gom 30m3/ch.
e. Tyû soá neùn xe thu gom r = 2.
f. Thôøi gian dôõ taûi 0,050giôø/container.

46
g. Haèng soá thôøi gian vaän chuyeåna = 0,022h/ch vaø b = 0,01367h/km.
h. Thôøi gian ôû baõi ñoå 0,10giôø/ch
i. Chi phí toång coäng 11trieäu/tuaàn.
j. Chi phí vaän haønh 300.000ñ/h.
3. Ñaëc ñieåm vò trí
a. Khoaûng caùch trung bình giöõa caùc vò trí ñaët container = 0,1mile =
161m
b. Haèng soá ñeå tính toaùn thôøi gian laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët
container cho caû 2 heä thoáng laø a' = 0,060h/ch vaø b' = 0,067h/mile
= 0,04164h/m.

47
Giaûi ñaùp:

1. Heä soá container di ñoäng:

a. Xaùc ñònh soá chuyeán/tuaàn döïa vaøo coâng thöùc 3.6

NW = VW/cf = (300m3/tuaàn)/(8m3/chuyeán)(0,67) = 56
chuyeán/tuaàn

b. Öôùc tính thôøi gian laáy taûi trung bình cho moät chuyeán aùp duïng
cho heä thoáng container di ñoäng döïa vaøo coâng thöùc 3.4

Phcs = pc + uc + dbc = pc + uc + a' + b'x'

= 0,033giôø/chuyeán + 0,033giôø/chuyeán + 0,060giôø/chuyeán +

(0,04164giôø/km)(150m/ch)

= 0,133 giôø/chuyeán

c. Öôùc tính thôøi gian caàn thieát trong tuaàn, Tw

TW = NW (Phcs + s + a + bx)/[H(1 - W)]

TW = (56chuyeán/tuaàn)(0,133giôø/chuyeán + 0,053giôø/chuyeán +
0,022giôø/chuyeán + (0,01367h/km) X [(8giôø/ngaøy)(1 - 0,15)]

= 1,71 + 0,1125h/km X

d. Xaùc ñònh chi phí vaän haønh

Chi phí vaän haønh = (200.000ñ/h)(8h/ngaøy)[1,71 + 0,1125h/km]

ngaøy/tuaàn

= [2,736 .106 + 0,18 .106 /km X]/ñ/tuaàn

= (2,736 + 0,18.X) trieäu ñoàng/tuaàn

2. Heä thoáng container coá ñònh:

a. Xaùc ñònh soá container caàn phaûi dôõ taûi treân chuyeán söû duïng
coâng thöùc 3.9

Ct = vr/cf = (30m3/ch)(2)/(8m3/container)(0,67)

= 11,19 container/chuyeán = 11 container/chuyeán

b. Öôùc tính thôøi gian laáy taûi cho 1 container söû duïng coâng thöùc3.8

Pscs = Ct (uc) + (np - 1)(dbc)

48
Pscs = Ct (uc) + (np - )(a’ + b’x’)

= (11container/chuyeán)(0,05h/container) + (11 – 1 vò trí/chuyeán)[

(0,06 giôø/vò trí) + (0,04164h/km)(161m/vò trí)] = 1,22h/chuyeán.

c. Xaùc ñònh soá chuyeán caàn thieát ñeå vaän chuyeån trong tuaàn söû
duïng coâng thöùc 3.10

Nw = Vw/vr = (300m3/tuaàn)/(30m3/chuyeán)(2) = 5 chuyeán/tuaàn.

d. Xaùc ñònh thôøi gian caàn thieát trong tuaàn, TW. Giaù trò tW ñaïi dieän
cho soá nguyeân soá chuyeán vaän chuyeån ñeán vò trí maø nôi ñoù
caùc container ñöôïc dôõ taûi. Giaù trò tW xaùc ñònh baèng soá chuyeán
vaän chuyeån trong tuaàn NW khi laøm troøn.

Tw(scs) = ((Nw) Pscs + tw(s + a + bx))/[H(1 – W)]

= {(5 chuyeán/tuaàn)(1,22h/chuyeán) + (5 chuyeán/tuaàn) x

((0,1h/chuyeán + 0,022 h/chuyeán + 0,01367 h/km)(X))}/[
(8h/ngaøy)(1 – 0,15)]

= [0,99 + 0,01/km (X)] ngaøy/tuaàn

e. Xaùc ñònh chi phí vaän haønh haøng tuaàn

Chi phí vaän haønh = (300.000ñ/h)(8h/ngaøy) x [0,99 + 0,01/km (X)]

ngaøy/tuaàn

= [2,376. 106 + 0,024. 106 (X)] ñoàng/tuaàn

= [2,376 + 0,024 (X)] trieäu ñoàng/tuaàn.

3. So saùnh 2 heä thoáng:

Vieäc xaùc ñònh giaù trò X töùc laø xaùc ñònh khoaûng caùch vaän
chuyeån trung bình 2 chieàu toái ña baèng caùch cho chi phí heä thoáng
container di ñoäng = chi phí heä thoáng container coá ñònh.

Ta coù:

6 + (2,736 + 0,18 X) = 11 + (2,376 + 0,024 X)

Chuyeån ñoåi 2 veá ta coù : 0,156 X = 4,64

Keát quaû X = 29,74km. Nhö vaäy moät chieàu vaän chuyeån coù khoaûng
caùch laø 14,9km ñeå ñaûm baûo raèng chi phí haøng tuaàn cho heä

49
thoáng container di ñoäng khoâng lôùn hôn so vôùi heä thoáng container
coá ñònh.

50
3.3.3.2Heä thoáng container coá ñònh laáy taûi thuû coâng:

Phaân tích vaø thieát keá heä thoáng thu gom chaát thaûi raén ñoâ thò khi
xe thu gom chaát thaûi thuû coâng coù theå toùm taét nhö sau. Neáu H laø
soá giôø laøm vieäc trong ngaøy vaø soá chuyeán thu gom trong ngaøy laø
coá ñònh hay ñaõ bieát thì thôøi gian caàn thieát cho hoaït ñoäng thu gom
coù theå tính baèng phöông trình 3.11 bôûi vì taát caû caùc heä soá ñaõ
bieát hoaëc coù theå ñöôïc giaû ñònh. Khi thôøi gian laáy taûi treân 1
chuyeán ñaõ bieát, soá vò trí laáy taûi maø chaát thaûi coù theå ñöôïc thu
gom treân moät chuyeán coù theå ñöôïc tính toaùn nhö sau:

60 Pscs n
NP = (3.12)
tP

Trong ñoù:

NP: soá vò trí thu gom trong moät chuyeán, vò trí/ch.

60: heä soá chuyeån ñoåi töø giôø sang phuùt, 60phuùt/giôø.

PSCS: thôøi gia laáy taûi treân moät chuyeán, giôø/ch.

n: soá ngöôøi thu gom, ngöôøi.

tp: thôøi gian laáy taûi treân vò trí thu gom – phuùt/vò trí.

Thôøi gian laáy taûi tP treân 1 vò trí phuï thuoäc vaøo thôøi gian hao phí ñeå
laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët container, soá container treân vò trí thu gom
vaø % vò trí thu gom ñaët sau nhaø. Bieåu thöùc tính nhö sau:

tp = dbc + k1Cn + k2(PRH) (3.13)

Trong ñoù:

tp: thôøi gian laáy taûi trung bình treân moät vò trí, ngöôøi – phuùt/vò trí.

dbc: thôøi gian trung bình hao phí laùi xe giöõa caùc vò trí ñaët container,
phuùt/vò trí.

k1: haèng soá lieân heä vôùi thôøi gian laáy taûi 1 container,
phuùt/container.

Cn: soá container trung bình ôû moãi vò trí laáy taûi.

k2: haèng soá lieân heä vôùi thôøi gian hao phí ñeå thu gom chaát thaûi
töø sau vöôøn cuûa moät caên hoä, phuùt/PRH.

PRH: soá vò trí thu gom ñaët phía sau nhaø,%.

51
Phöông trình (3.13) laø phöông trình ñöôïc thaønh laäp töø söï quan saùt
thöïc teá thôøi gian laáy taûi cho moät vò trí. Dó nhieân, thôøi gian hao phí
ñeå laùi xe giöõa caùc vò trí thu gom seõ phuï thuoäc vaøo caùc ñaëc tính
cuûa khu daân cö. Khi bieát soá vò trí thu gom treân chuyeán, ta coù theå
tính ñöôïc kích thöôùc thích hôïp cuûa xe thu gom nhö sau:

VP N P
v=
r
Trong ñoù:

v: theå tích xe thu gom yd3/ch.

VP: theå tích chaát thaûi raén thu gom treân moät vò trí laáy raùc, yd3/vò
trí.

NP: soá vò trí thu gom treân moät chuyeán, vò trí/ch.

r: heä soá neùn

Nhieàu khu nhaø ôû, taàn xuaát thu gom laø 2 laàn trong tuaàn. Trong soá
haïng tínnh toaùn nhaân coâng, yeâu caáu nhaân coâng cho laàn thu gom
thöù 2 trong tuaàn khoaûng 0,9 – 0,95 laàn so vôùi nhu caàu nhaân coâng
cho laàn thhu gom thöù nhaát. Thoâng thöôøng nhu caàu nhaân coâng
khoâng khaùc nhieàu bôûi vì thôøi gian vaän chuyeån container gaàn nhö
baèng nhau cho caû container ñaày vaø container chaát taûi moät phaàn.
Thoâng thöôøng söï cheânh leäch naøy khoâng ñöôïc chuù yù trong tính
toaùn nhaân coâng.

Baøi taäp ví duï 3.4: Thieát keá heä thoáng thu gom cho khu daân cö.

Thieát keá heä thoáng thu gom kieåu leà ñöôøng ñeå phuïc vuï cho moät
khu daân cö vôùi 1000 caênhoä rieâng bieät. Tính toaùn söû duïng 2 heä
thoáng thu gom chaát taûi thuû coâng. Heä thoáng thöù nhaát söû duïng xe
thu gom chaát taûi maët beân thuøng chöùa vôùi moät ngöôøi, heä thoángn
thöù 2 söû duïng xe thu gom chaát taûi phía sau vôùi nhaân coâng laø 2
ngöôøi. Xaùc ñònh kích thöôùc xe thu gom vaø so saùnh nhu caàu nhaân
coâng cuûa moãi heä thoáng thu gom. Giaû söû caùc soá lieäu sau ñaây
ñöôïc aùp duïng:

1. Soá ngöôøi daân trung bình söû duïng moät vò trí phuïc vuï laø:
3,5ngöôøi/vò trí.

2. Toác ñoä phaùt sinh chaát thaûi raén treân ñaàu ngöôøi laø : 2,5
kg/(ngöôøi.ngaøy).

52
3. Thôøi gian laáy taûi aùp duïng cho moät ngöôøi thu gom taïi moãi vò trí
laø 0,92 phuùt/vò trí.

4. Khoái löôïng rieâng cuûa chaát thaûi raén (trong container) = 200kg/m3.

5. Soá container söû duïng cho moät vò trí thu gom laø: 2 container 32gal
vaø 1,5 container carton (trungbình laø 20gal).

6. Taàn suaát thu gom: 1 laàn/tuaàn.

7. Tyû soá neùn cuûa xe thu gom: r =2,5.

8. Khoaûng caùch vaän chuyeån 2 chieàu: x = 35 mile = 56,35km

9. Thôøi gian laøm vieäc trong ngaøy: H = 8 giôø.

10.Soá chuyeán trong ngaøy: Nd = 2.

11.Thôøi gian ñi ñeán vò trí thu gom ñaàu tieân trong ngaøy t1 = 0,3h.

12.Thôøi gian ñi töø vò trí thu gom cuoái cuøng ñeán traïm ñieàu vaän
trong ngaøy t2 = 0,4h.

13.Heä soá keå ñeán caùc yeáu toá khoâng saûn xuaát W = 0,15.

14.Haèng soá thôøi gian vaän chuyeån: a = 0,016h/ch vaø b =

0,01119h/km.

15.Thôøi gian ôû baõi ñoå cuûa moät chuyeán: s = 0,10h/ch.

16.Ñoái vôùi 1 ngöôøi thu gom tP = 0,92 ngöôøi-phuùt/vò trí; 2 ngöôøi thu
gom thôøi gian laùi xe giöõa caù vò trí ñaët container 0,72 phuùt, k 1 =
0,18 phuùt.

Giaûi ñaùp:

1. Xaùc ñònh thôøi gian thích hôïp ñeå laáy taûi cho moät chuyeán öû duïng
coâng thöùc (3.11)

Thay theá giaù trò Tscs trong coâng thöùc 3.7 vaøo coâng thöùc 3.11

H = ((t1 + t2) + Nd(Pscs + s + a + bx))/(1 – W)

Pscs = (H(1 – W) – (t1 + t2))/Nd – (s + a + bx)

= ((8h/ngaøy)(1 – 0,15) – (0,3h/ngaøy + 0,4

h/ngaøy))/(2chuyeán/ngaøy) – (0,1h/chuyeán + 0,016h/chuyeán +
(0,01119h/km)(56,35km/chuyeán)

= 2,30 h/chuyeán

53
2. Xaùc ñònh thôøi gian laáy taûi caàn thieát ñeå laáy taûi taïi moãi vò trí
söû duïng coâng thöùc (3.13)

(a) moät ngöôøi thu gom

tp = 0,92 ngöôøi-phuùt/vò trí

(b)hai ngöôøi thu gom

tp = 0,72 + 0,18(Cn) = 0,72 + 0,18 (3,5) = 1,35 ngöôøi- phuùt/ vò trí.

3. Xaùc ñònh soá vò trí caàn phaûi laáy taûi töø löôïng chaá thaûi phaùt sinh
coù theå thu gom söû duïng coâng thöùc (3.12)

(a) moät ngöôøi thu gom

Np = 60 Pscs n/tp

= (60 phuùt/giôø)(2,3 giôø/chuyeán)(1ngöôøi)/(0,92ngöôøi-

phuùt/vò trí)

= 150 vò trí/chuyeán.

(b)hai ngöôøi thu gom

Np = 60 Pscs n/tp

= (60 phuùt/giôø)(2,3 giôø/chuyeán)(2ngöôøi)/(1,35ngöôøi-

phuùt/vò trí)

= 240 vò trí/chuyeán.

4. Xaùc ñònh theå tích chaát thaûi phaùt sinh taïi moät vò trí laáy taûi trong
thôøi gian 1 tuaàn

Theå tích = (2,5kg/(ngöôøi.ngaøy)(3,5ngöôøi/vò trí laáy

taûi)(7ngaøy/tuaàn)(200kg/m3)(1/tuaàn)

= 0,306m3/vò trí.

5. Xaùc ñònh theå tích xe taûi söû duïng coâng thöùc (3.14)

(a) moät ngöôøi thu gom

v = VpNp/r = (0,306m3/vò trí)(150 vò trí/chuyeán)/2,5 = 18,4

m3/chuyeán.

(b)hai ngöôøi thu gom

54
 v = V pNp/r = (0,306m3/vò trí)(204 vò trí/chuyeán)/2,5 = 25
m3/chuyeán.

6. Xaùc ñònh soá chuyeán caàn thieát trong tuaàn

(a) moät ngöôøi thu gom

Nw = (1000 vò trí)(1/tuaàn)/(150 vò trí/chuyeán) = 6,67

chuyeán/tuaàn.

(b)hai ngöôøi thu gom

Nw = (1000 vò trí)(1/tuaàn)/(204 vò trí/chuyeán) = 4,90

chuyeán/tuaàn.

7. Xaùc ñònh soá lao ñoäng caàn thieát

(a) moät ngöôøi thu gom

1 ngöôøi {(6,67 chuyeán/tuaàn)(2,3 h/chuyeán) + (7 chuyeán/tuaàn)[

0,10h/chuyeán + 0,016 h/chuyeán + (0,01119 h/km)(56,35km/chuyeán)]}
/(1 – 0,15)(8h/ngaøy)

= 3,02 ngöôøi-ngaøy/tuaàn.

(b)hai ngöôøi thu gom

2 ngöôøi {(4,90 chuyeán/tuaàn)(2,3 h/chuyeán) + (7 chuyeán/tuaàn)[

0,10h/chuyeán + 0,016 h/chuyeán + (0,01119 h/km)(56,35km/chuyeán)]}
/(1 – 0,15)(8h/ngaøy)

= 4,41 ngöôøi-ngaøy/tuaàn.

3.4.Vaïch Tuyeán Thu Gom

Khi thieát bò vaø nhaân coâng ñöôïc xaùc ñònh, tuyeán thu gom phaûi
ñöôïc thieát laäp sao cho caû 2 yeáu toá nhaân coâng vaø thieát bò ñöôïc
söû duïng moät caùch hieäu quaû nhaát. Thoâng thöôøng, boá trí tuyeán
thu gom laø baøi toaùn thöû daàn, khoâng coù nhhöõng qui luaät chung
ñeå aùp duïng cho taát caû caùc tröôøng hôïp. Vì vaäy, baøi toaùn vaïch
tuyeán thu gom hieän nay vaãn laø moät quaù trình tìm toøi, chuû yeáu söû
duïnng khaû naêng phaùn ñoaùn.

Moät soá nguyeân taéc chung höôùng daãn khi vaïch tuyeán thu gom nhö
sau:

55
• Xaùc ñònh nhöõng chính saùch, ñöôøng loái vaø luaät leä hieän haønh
lieân quan ñeán heä thoáng quaûn lyù chaát thaûi raén, vò trí thu gom vaø
taàn suaát thu gom.

• Khaûo saùt ñaëc ñieåm heä thoáng thu gom hieän haønh nhö laø: soá
ngöôøi cuûa ñoäi thu gom, loaïi xe thu gom.

• ÔÛ nhhöõng nôi coù theå, tuyeán thu gom phaûi ñöôïc boá trí ñeå noù
baét ñaàu vaø keát thuùc gaàn ñöôøng phoá chính. Söû duïng nhhöõng
raøo caûn ñòa lyù vaø töï nhieân nhö laø ñöôøng ranh giôùi cuûa tuyeán
thu gom.

• ÔÛ nhöõng khu vöïc, tuyeán thu gom phaûi ñöôïc baét ñaàu ôû ñænh doác
vaø ñi tieán xuoáng doác khi xe thu gom ñöôïc chaát taûi naëng daàn.

• Tuyeán thu gom phaûi ñöôïc boá trí sao cho container cuoái cuøng ñöôïc
thu gom treân tuyeán ñaët ôû gaàn baõi ñoå nhaát.

• Chaát thaûi raén phaùt sinh ôû nhöõng vò trí taét ngheõn giao thoâng
phaûi ñöôïc thu gom vaøo thôøi ñieåm saùng sôùm nhaát trong ngaøy.

• Caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi raén vôùi khoái löôïng lôùn phaûi
ñöôïc phuïc vuï suoát thôøi gian ñaàu cuûa ngaøy coâng taùc.

• Nhöõng ñieåm thu gom naèm raûi raùc (nôi coùkhoái löôïng chaát thaûi
phaùt sinh nhoû) coù cuøng soá laàn thu gom, neáu coù theå phaûi saép
xeáp ñeå thu gom treân cuøng 1 chuyeán trong cuøng 1 ngaøy.

3.4.1.Thieát laäp vaïch tuyeán thu gom:

Thoâng thöôøng ñeå thieát laäp tuyeán thu gom bao goàm caùc böôùc sau:

1. Chuaån bò baûn ñoà vò trí treân ñoù bieåu dieãn caùc döõ lieäu vaø
thoâng tin lieân quan ñeán caùc nguoàn phaùt sinh chaát thaûi.

2. Phaân tích caùc döõ lieäu vaø chuaån bò caùc baûng bieåu toùm taét
thoâng tin.

3. Boá trí sô ñoà caùc tuyeán thu gom.

4. Öôùc tính caùc tuyeán thu gom sô boä vaø töø ñoù ñöa ra caùc
tuyeán thu gom chính xaùc baèng phöông phaùp thöû daàn.

Böôùc 1 veà cô baûn gioáng nhau cho taát caû caùc loaïi heä thoáng thu
gom, coøn caùc böôùc 2,3,4 thì khaùc nhau cho töøng loaïi heä thoáng thu
gom neân seõ phaân tích rieâng cho töønng heä thoáng. Chuù yù raèng
caùc tuyeán thu gom chính xaùc (thaät) chuaån bò trong vaên phoøng

56
ñöôïc ñöa ñeán nhöõng ngöôøi laùi xe thu gom, ñeå hoï thöïc hieän coâng
vieäc thu gom treân thöïc ñòa. Treân cô sôû kinh nghieäm thöïc teá cuûa
ngöôøi laùi xe thu gom, moãi tuyeán thu gom ñöôïc ñieàu chænh cho phuø
hôïp vôùi hoaøn caûnh rieâng cuûa vò trí. Trong ñoâ thò lôùn, nhöõng ngöôøi
giaùm saùt tuyeán thu gom chòu traùch nhieäm chuaån bò (saép xeáp)
caùc tuyeán thu gom. Trong nhieàu tröôøng hôïp, tuyeán thu gom ñöôïc
döïa treân kinh nghieäm ñieàu khieån hoaït ñoäng cuûa ngöôøi giaùm saùt
coâng taùc thu gom, thu thaäp ñöôïc nhieàu naêm coâng taùc trong cuøng
moät khu vöïc cuûa thaønh phoá. Caùc ñieàu thaûo luaän sau ñaây ñöôïc
phaùt hoaï (trình baøy) ñeå xaùc ñònh soá löôïng treân lyù thuyeát ñöôïc
haàu heát nhöõnng ngöôøi giaùm saùt tuyeán thu gom laøm trong ñaàu
hoï.

Böôùc 1: Boá trí tuyeán thu gom:

Treân baûn ñoà tæ leä lôùn cuûa khu vöïc phuïc vuï (khu thöông maïi, khu
coâng nghieäp, hay khu vöïc nhaø ôû daân cö), caùc döõ lieäu sau ñaây
phaûi ñöôïc veõ ghi cho moãi ñeåm (laáy) thu gom chaát thaûi: vò trí, taàn
suaát thu gom, soá container. Neáu khu thöông maïi hay khu coâng nghieäp
phuïc vuï söû duïng heä thoáng container coá ñònh chaát taûi cô khí thì
khoái löôïng chaát thaûi ñaõ öôùc tính ñeå thu gom ôû moãi vò trí (laáy) thu
gom cuõng phaûi ghi leân baûn ñoà. Ñoái vôùi nguoàn daân cö thì thöôøng
giaû ñònh raèng khoái löôïng chaát thaûi thu gom taïi moãi vò trí seõ xaáp
xæ baèng nhau vaø baèng khoái löôïng chaát thaûi trung bình. Thoâng
thöôøng ñoái vôùi caùc nguoàn phaùt sinh töø khu daân cö chæ coù moät
soá nhaø treân khoái ñöôïc theå hieän ghi cheùp.

Bôûi vì boá trí caùc tuyeán thu gom lieân quan ñeán moät loaït (chuoãi)
caùc baøi toaùn thöû daàn neân baûn ñoà veõ nhaùp phaûi ñöôïc söû duïng
tröôùc khi caùc soá lieäu cô baûn ñöôïc ghi leân baûn veõ coâng taùc (thöïc
hieän). Phuï thuoäc vaøo ñoä lôùn khu vöïc phuïc vuï vaø soá ñieåm thu
gom, maø coù theå chia khu vöïc phuïc vuï ra thaønh nhöõng khu vöïc
töông öùng vôùi caùc khu ñaát ñaõ söû duïng nhö laø: khu daân cö, khu
coâng nghieäp, khu thöông maïi. Ñoái vôùi nhöõng nôi coù soá vò trí (laáy)
thu gom nhoû hôn 30 thì böôùc naøy thöôøng boû qua. Ñoái vôùi nhöõng
khu vöïc lôùn hôn caàn phaûi chia ra thaønh nhöõng khu cuøng loaïi (gioáng
töông töï nhau) ( nhö khu daân cö, thöông maïi, khu coâng nghieäp) nhoû
hôn vaø ñöa vaøo caùc heä soá tính toaùn nhö laø toác ñoä phaùt sinh
chaát thaûi vaø taàn suaát thu gom.

Böôùc 2, 3, 4 : Ñoái vôùi heä thoáng container di ñoäng

Böôùc 2: Treân tôø ghi chöông trình phaân phoái ñaàu tieân ghi treân caùc
tieâu ñeà nhö sau: taàn suaát thu gom, laàn/tuaàn; soá vò trí thu gom,

57
toång soá container; soá chuyeán thu gom, chuyeán/tuaàn; vaø moät coät
taùch rôøi ñeå ghi töøng ngaøy trong tuaàn trong suoát thôøi gian chaát
thaûi seõ ñöôïc thu gom. Thöù hai, xaùc ñònh soá vò trí thu gom yeâu caàu
(laáy) thu gom nhieàu laàn trong tuaàn (ví duï: töø thöù 2 ñeán thöù 6
hoaëc thöù 2, 4 vaø 6) vaø ghi nhöõng tin töùc (thoâng tin) leân tôø chöông
trình phaân phoái. Baét ñaàu baûng danh saùch vôùi nhöõng vò trí thu gom
coù soá laàn thu gom cao nhaát trong tuaàn (ví duï: 5laàn/tuaàn). Thöù ba,
phaân phoái soá container yeâu caàu chæ 1 laàn phuïc vuï trong tuaàn ñeå
soá container ñoå boû trong moät ngaøy ñöôïc caân baèng ñoái vôùi moãi
ngaøy thu gom.Tuyeán thu gom sô boä coù theå ñöôïc boá trí khi nhöõng
thoâng tin naøy ñöôïc bieát.

Böôùc 3: Söû duïng caùc ñieàu kieän ñaõ cho ôû böôùc 2; vieäc boá trí
tuyeán thu gom coù theå ñöôïc phaùt thaûo nhhö sau. Baét ñaàu töø traïm
ñieàu vaän hoaëc baõi ñaäu xe thu gom, moät tuyeán thu gom seõ ñöôïc
boá trí noái taát caû caùc ñieåm thu gom ñeå phuïc vuï trong suoát ngaøy
coâng taùc. Böôùc keá tieáp laø söûa ñoåi tuyeán thu gom cô sôû keå caû
caùc container theâm vaøo maø noù seõ phuïc vuï cho moãi ngaøy thu
gom. Moãi tuyeán thu gom haøng ngaøy phaûi ñöôïc boá trí ñeå noù baét
ñaàu vaø keát thuùc gaàn traïm ñieàu vaän. Hoaït ñoäng thu gom phaûi
dieãn ra moät caùch logic.

Böôùc 4: Khi nhöõng tuyeán thu gom sô boä ñöôïc boá trí, khoaûng caùch
trung bình ñeå di chuyeån giöõa caùc vò trí ñaët container phaûi ñöôïc tính
toaùn. Neáu caùc tuyeán thu gom naøy khoâng caân baèng veà phöông
dieän khoaûng caùch vaän chuyeån (15%) thì chuùng phaûi ñöôïc thieát keá
laïi ñeå moãi tuyeán thu gom khoáng cheá trong taàm khoaûng caùch gaàn
xaáp xæ gioáng nhau. Thoâng thöôøng, moät soá tuyeán thu phaûi ñöôïc
laøm thöû tröôùc khi nhöõng tuyeán quyeát ñònh (sau cuøng) ñöôïc löïa
choïn. Khi tính toaùn vôùi löôïng xe thu gom lôùn hôn 1 thì tuyeán thu gom
cho moãi khu vöïc phuïc vuï hay phaûi ñöôïc boá trí vaø coâng vieäc dôõ
taûi cho moãi laùi xe phaûi caân baèng.

Böôùc 2, 3, 4: Ñoái vôùi heä thoánng container coá ñònh vôùi xe

thu gom chaát taûi cô khí

Böôùc 2: Treân tôø ghi chöông trình phaân phoái ñaàu tieân ghi caùc tieâu
ñeà nhö sau: taàn suaát thu gom, laàn/tuaàn; soá vò trí thu gom; toång
khoái löông chaát thaûi vaø moät coät taùch rieâng ñeå ghi töøng ngaøy
trong tuaàn trong suoát thôøi gian thu gom chaát thaûi. Thöù hai, xaùc
ñònh soá löôïng chaát thaûi ñeå thu gom töø nhöõng vò trí thu gom yeâu
caàu (laáy) thu gom chaát thaûi raén nhieàu laàn trong tuaàn (ví duï: thöù 2
ñeán thöù 6; hoaëc 2, 4, 6) vaø ghi caùc ñieàu kieän ñaõ cho (thoâng tin)
leân tôø chöông trình phaân phoái. Baét ñaàu danh saùch baèng caùc vò trí

58
yeâu caàu soá laàn (laáy raùc) thu gom cao nhaát trong tuaàn (ví duï:
5laàn/tuaàn). Thöù ba, söû duïng theå tích höõu ích cuûa xe thu gom (theå
tích xe thu gom danh nghóa x tæ soá neùn). Xaùc ñònh soá löôïng chaát
thaûi taêng theâm maø noù coù theå ñöôïc thu gom moãi ngaøy töø
nhhöõng vò trí nhaän chæ 1 laàn thu gom trong tuaàn. Phaân phoái soá
löôïng chaát thaûi thu gom ñeå soá löôïng chaát thaûi thu gom (vaø soá
container ñoå boû) treân moät chuyeán ñöôïc caân baèng cho moãi tuyeán
thu gom. Khi nhöõng ñieàu kieän naøy ñaõ bieát thì tuyeán thu gom sô boä
coù theå ñöôïc boá trí.

Böôùc 3: Khi bieát caùc thoâng tin (caùc ñieàu kieän) ñaõ noùi treân, thì
vieäc boá trí caùc tuyeán thu gom coù theå tieáp tuïc nhö sau. Baét ñaàu
töø traïm ñieàu vaän (hay nôi xe hôi ñaäu), moät tuyeánthu gom phaûi
ñöôïc boá trí noái vôùi taát caû caùc ñieåm thu gom ñeå phuïc vuï suoát
moãi ngaøy thu gom, phuï thuoäc treânkhoái löôïng chaát thaûi phaûi thu
gom coù theå boá trí vaøi tuyeán thu gom.

Böôùc keá tieáp laø söûa ñoåi tuyeán cô baûn (sô boä) bao goàm caû caùc
ñieåm thu gom theâm vaøo maø noù seõ phuïc vuï ñeå hoaøn thaønh vieäc
chaát taûi. Vieäc söûa ñoåi naøy phaûi ñöôïc thöïc hieän ñeå cho khu vöïc
phaùt sinh gioáng nhau ñöôïc phuïc vuï vôùi cuøng moät tuyeán thu gom.
Ñoái vôùi caùc khu vöïc lôùn ñaõ ñöôïc chia nhoû vaø caùc khu vöïc nhoû
naøy phaûi phuïc vuï thu gom haøng ngaøy, thì caàn phaûi thieát laäp caùc
tuyeán thu gom cô sôû cho moãi khu vöïc ñaõ chia nhoû. Giöõa nhöõng khu
vöïc chia nhoû naøy trong moät vaøi tröôøng hôïp coù söï phuï thuoäc vaøo
soá chuyeán thu gom ñöôïc thöïc hieän moãi ngaøy.

Böôùc 4: Khi caùc tuyeán thu gom ñaõ ñöôïc boá trí thì khoái löôïng chaát
thaûi raén vaø khoaûng caùch thu gom cho moãi tuyeán phaûi ñöôïc xaùc
ñònh. Trong moät vaøi tröôøng hôïp coù theå ñieåu chænh laïi caùc tuyeán
thu gom ñeå caân baèng coâng vieäc chaát taûi cuûa caùc nhaân coâng.
Sau khi caùc tuyeán thu gom ñöôïc thieát laäp vaø tính toaùn, chuùng phaûi
ñöôïc veõ leân baûn ñoà chính.

Böôùc 2, 3, 4: Ñoái vôùi heä thoáng container coá ñònh chaát taûi
thuû coâng:

Böôùc 2: Öôùc tính toång khoái löôïng chaát thaûi ñöôïc thu gom töø
nhöõng vò trí laáy raùc (phaûi phuïc vuï) moãi ngaøy vaø hoaït ñoäng thu
gom ñöôïc chæ ñaïo hay ñieàu khieån. Söû duïng theå tích höõu ích cuûa xe
thu gom (theå tích xe thu gom danh nghóa x tæ soá neùn), xaùc ñònh soá
hoä (cö daân) trung bình maø chaát thaûi töø caùc hoä naøy ñöôïc thu gom
trong suoát moãi chuyeán thu gom.

59
Böôùc 3: Khi ñaõ bieát caùc soá lieäu noùi treân, vieäc boá trí tuyeán thu
gom coù theå tieán haønh tieáp tuïc nhö sau. Baét ñaàu töø traïm ñieàu
vaän (hay garage) boá trí hay vaïch nhöõng tuyeán thu gom maø noù phaûi
bao haøm hay laø ñi qua taát caû caùc ñieåm (laáy) hay laø thu gom phaûi
ñöôïc phuïc vuï trong suoát tuyeán thu gom. Caùc tuyeán naøy phaûi ñöôïc
boá trí ñeå cho vò trí thu gom cuoái cuøng ôû gaàn baõi ñoå nhaát.

Böôùc 4: Khi tuyeán thu gom ñaõ ñöôïc vaïch, soá löôïng container vaø
khoaûng caùch vaän chuyeån cuûa moãi tuyeán phaûi ñöôïc xaùc ñònh.
Caùc soá lieäu treân vaø nhu caàu nhaân coâng trong moät ngaøy phaûi
ñöôïc kieåm tra laïi so vôùi thôøi gian (coâng taùc) coù theå söû duïng trong
moät ngaøy. Trong vaøi tröôøng hôïp noù coù theå caàn thieát ñeå ñieàu
chænh laïi tuyeán thu gom ñeå caân baèng khoái löôïng coâng vieäc chaát
taûi. Sau khi ñaõ thieát laäp tuyeán thu gom, thì veõ chuùng leân baûn ñoà
ñòa chính.

3.4.2.Thôøi gian bieåu:

Moät baûng thôøi gian bieåu ñieàu khieån cho moãi tuyeán thu gom phaûi
ñöôïc chuaån bò bôûi phoøng kyõ thuaät vaø ngöôøi ñieàu haønh vaän
chuyeån. Phaûi chuaån bò cho moãi ngöôøi taøi xeá moät bieåu thôøi gian
maø trong ñoù coù ghi vò trí vaø trình töï ñieåm thu gom. Theâm vaøo ñoù,
moät quyeån saùch ghi loä trình phaûi thöïc hieän bôûi taøi xeá laùi thu
gom. Nhöõng taøi xeá söû duïng quyeån soå ghi loä trình naøy ñeå kieåm
tra caùc vò trí thu gom vaø keâ khai baûng thanh toaùn tieàn, maëc khaùc
quyeån soå naøy cuõng ghi cheùp laïi baát kyø vaán ñeà naøo xaûy ra khi
thöïc hieän quaù trình thu gom. Caùc thoâng tin ghi trong quyeån soå loä
trình raát höõu duïng khi ñieàu chænh hay söûa ñoåi tuyeán thu gom.

60