Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

VN DNG HC THUYT KINH T MC LNIN TRONG XY DNG NN KINH T TH TRNG NH HNG XHCN VIT NAM
PGS. TS. Phm Vn Dng

1. Khi qut qu trnh nhn thc v vn dng hc thuyt kinh t Mc - Lnin trong xy dng nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam
Sau khi min Nam gii phng, t nc ho bnh thng nht, c nc ta i ln CNXH. Chng ta c gng xy dng CNXH vi nhng c trng m K.Marx v F.Egels ch ra: pht trin lc lng sn xut, xy dng ch cng hu v t liu sn xut, thc hin phn phi theo lao ng... bng s ch huy tp trung, thng nht ca nh nc. Chng ta hy vng sau 15-20 nm, Vit Nam s t c trnh pht trin ca cc nc XHCN ng u lc by gi. Mc d c nhiu n lc nhng tnh hnh kinh t - x hi nc ta vo cui thp nin by mi, u thp nin tm mi ca th k XX gp rt nhiu kh khn. T thc tin, ng Cng sn Vit Nam nhn thc c s khng ph hp ca c ch qun l kinh t hnh chnh, bao cp. Sau Hi ngh Trung ng su (kho IV) nm 1979, nhiu ngh quyt ca Trung ng, nhiu quyt nh ca ng v Nh nc v i mi c ch qun l kinh t c ban hnh, c bit l Ngh quyt Tm ca Trung ng (kho V) v Ngh quyt 306 ca B Chnh tr. Mt s ngnh v nhiu a phng, c s tin hnh nhng cuc th nghim, tm ti v cch lm n mi nhm khai thc kh nng tim tng ca nn kinh t pht trin sn xut, ci tin lu thng, phn phi, p ng nhu cu i sng nhn dn. Song, cho ti na u thp nin tm mi ca th k XX, c ch tp trung quan liu, bao cp v cn bn cha b xo b. C ch mi cha c thit lp ng b. Nhiu chnh sch, th ch li thi cha c thay i, mt s th ch qun l mi cn chp v, khng n khp, thm ch tri ngc nhau.1. i hi ln th VI ca ng (thng 12-1986) ra ng li i mi ton din t nc nhm thc hin c hiu qu hn cng cuc xy dng CNXH. i hi ch trng pht trin nn kinh t nhiu thnh phn vi nhng hnh thc kinh doanh ph hp. i hi xc nh: Nn kinh t c c cu nhiu thnh phn l mt c trng ca thi k qu .2 y chnh l t tng ca Lnin trong chnh sch kinh t mi v vic vn dng t tng ny cn c nh gi cao. thi im , c cu kinh t nhiu thnh phn hon ton tri ngc vi quan nim v CNXH. Phn ln cc nc XHCN lc khng chp nhn iu ny. Ngh quyt Hi ngh ln th t Ban chp hnh Trung ng ng (Kha VI) tin thm mt bc: cng nhn s tn ti lu di v tc ng tch cc ca kinh t gia nh, kinh t c th, kinh t t nhn sn xut, dch v; bo h quyn s hu, quyn tha k ti sn v thu nhp hp php ca cng dn trong cc loi hnh kinh t ny3... Hi ngh ln th su Ban chp hnh Trung ng ng (Kha VI) quy nh: Kinh t t nhn, k c t bn t nhn c pht trin theo lut php, khng hn ch v quy m, v a bn hot ng trong nc, c php kinh

___________
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 47, Nxb.CTQG, H.2006, tr.705. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.57. 3 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 48, Nxb.CTQG, H.2006, tr.582.
1 2

2 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

doanh trong lnh vc sn xut, xy dng, vn ti, thng nghip, dch v, bao gm c kinh doanh tn dng v dch v ngn hng, kinh doanh vng bc, dch v y t, gio dc... Vic tha nhn c cu kinh t nhiu thnh phn to tin ht sc quan trng cho s hnh thnh, pht trin nn kinh t th trng nc ta. Trong iu kin lc lng sn xut cn thp km, kinh t t nhn c vai tr to ln trong vic huy ng vn, to vic lm, m rng quan h kinh t i ngoi, nng cao nng lc cnh tranh... Pht trin nn kinh t nhiu thnh phn to ra s ph hp ca quan h sn xut vi tnh cht v trnh pht trin ca lc lng sn xut. Nh nhn thc v vn dng ng n hc thuyt Mc - Lnin, t nc ta t c nhng tin b kinh t quan trng, n nh chnh tr - x hi. C ch th trng l phng thc mi thc hin mc tiu CNXH. ng Cng sn Vit Nam sm nhn thc khng ch u vit, m c cc khuyt tt ca c ch kinh t ny. ng ng Cng sn Vit Nam ch trng: phi thng xuyn u tranh vi xu hng t pht t bn ch ngha v nhng mt tiu cc trong hot ng kinh t ca cc thnh phn . Nh nc dng php lut v chnh sch, da vo sc mnh ca kinh t XHCN kim sot v chi phi cc thnh phn kinh t theo phng chm s dng ci to, ci to s dng tt hn.1 Tng bc xy dng chnh sch bo tr x hi XHCN i vi ton dn, theo phng chm nh nc v nhn dn cng lm, m rng v pht trin cc cng trnh s nghip bo tr x hi, to lp nhiu h thng v hnh thc bo tr x hi cho nhng ngi c cng vi cch mng v nhng ngi gp kh khn. Nghin cu b sung chnh sch, ch bo tr x hi ph hp vi qu trnh i mi c ch qun l kinh t, qun l x hi.2 ng thi, ng ng Cng sn Vit Nam cng nhn thc r s cn thit phi thay i phng thc, mc can thip ca nh nc vo cc hot ng kinh t. Vai tr qun l kinh t ca nh nc l to iu kin cho cc c s kinh t hot ng c hiu qu. Nh nc kim sot v iu khin cc x nghip v n v sn xut, kinh doanh thuc mi thnh phn kinh t bng php lut, chnh sch kinh t, chnh sch tin b k thut, thay cho s can thip su vo hot ng sn xut, kinh doanh ca x nghip3. i hi ln th VII (6/1991) khng nh nhng thnh tu trong pht trin kinh t th trng nc ta: bc u hnh thnh nn kinh t hng ho nhiu thnh phn, vn ng theo c ch th trng c s qun l ca nh nc.4 ng thi, i hi tip tc khng nh, mc tiu pht trin kinh t th trng chnh l xy dng CNXH. Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi Vit Nam do i hi ln th VII thng qua th hin r iu : Pht trin mt nn kinh t hng ho nhiu thnh phn theo nh hng XHCN;5 ...phi gi vng nh hng XHCN trong qu trnh i mi, kt hp s kin nh v nguyn tc v chin lc cch mng vi s linh hot trong sch lc, nhy cm nm bt ci mi. i ln ch ngha x hi l con ng tt yu ca nc ta.6 ng thi, i hi cng cp r hn vic s dng kinh t th trng thc hin nh hng XHCN. Kinh t quc doanh gi vai tr ch o. Kinh t tp th khng ngng c

___________
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.62. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.100. 3 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 47, Nxb.CTQG, H.2006, tr.748. 4 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.231. 5 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 51, Nxb.CTQG, H.2006, tr.141. 6 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 51, Nxb.CTQG, H.2006, tr.86-87.
1 2

3 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh cng c v m rng.1 Mc tiu ca chnh sch x hi thng nht vi mc tiu pht trin kinh t, u nhm pht huy sc mnh ca nhn t con ngi v v con ngi. Kt hp hi ho gia pht trin kinh t vi pht trin vn ho, x hi, gia tng trng kinh t vi tin b x hi; gia i sng vt cht v i sng tinh thn ca nhn dn. Coi pht trin kinh t l c s v tin thc hin cc chnh sch x hi, thc hin tt chnh sch x hi l ng lc thc y pht trin kinh t.2 Chng t quan liu v nhng hnh vi xm phm quyn dn ch ca nhn dn; ngn chn v khc phc dn ch hnh thc... Tip tc ci cch b my nh nc theo phng hng: Nh nc thc s l ca dn, do dn v v dn. Nh nc qun l x hi bng php lut, di s lnh o ca ng3.
Hi ngh i biu ton quc gia nhim k Kho VII ca ng tip tc lm r quan h gia pht trin kinh t th trng v nh hng XHCN. Tng trng kinh t phi gn vi tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc pht trin... Khuyn khch lm giu hp php i i vi xo i gim ngho.4 i hi ln th VIII (thng 12/1996) khng nh: Sn xut hng ho khng i lp vi ch ngha x hi, m l thnh tu pht trin ca nn vn minh nhn loi, tn ti khch quan, cn thit cho cng cuc xy dng ch ngha x hi v c khi ch ngha x hi c xy dng5. i hi ln th VIII ch ra, kinh t th trng khng ch c tc ng tch cc n thc hin nh hng XHCN, m Kinh t th trng c nhng mt tiu cc mu thun vi bn cht ca ch ngha x hi. l xu th phn ho giu ngho qu mc, l tm l sng bi ng tin, v ng tin m ch p ln o c, nhn phm...6 i hi ln th VIII ch r cch thc gii quyt mi quan h : pht trin sc sn xut, cn pht huy kh nng ca mi thnh phn kinh t, tha nhn trn thc t cn c bc lt v s phn ha giu ngho nht nh trong x hi, nhng phi lun quan tm bo v li ch ca ngi lao ng, va khuyn khch lm giu hp php, chng lm giu phi php, va coi trng xa i gim ngho.7 Ly vic pht huy ngun lc con ngi lm yu t c bn cho s pht trin nhanh v bn vng. ng vin nhn dn cn kim xy dng t nc, khng ngng tng tch lu cho u t pht trin. Tng trng kinh t gn vi ci thin i sng nhn dn, pht trin vn ho, gio dc, thc hin tin b v cng bng x hi, bo v mi trng8. i hi ln th VIII xc nh rt r cch thc thc hin nh hng XHCN trong pht trin kinh t th trng: - Thc hin nht qun, lu di chnh sch pht trin nn kinh t hng ho nhiu thnh phn. Ly vic gii phng sc sn xut, ng vin ti a mi ngun lc bn trong v bn ngoi cho cng nghip ho, hin i ho, nng cao hiu qu kinh t v x hi, ci thin i sng ca nhn dn lm mc tiu hng u trong vic khuyn khch pht trin cc thnh phn kinh t v hnh thc t chc kinh doanh. - Ch ng i mi, pht trin v nng cao hiu qu kinh t nh nc, kinh t hp tc. Kinh t nh nc ng vai tr ch o, cng vi kinh t hp tc x dn dn tr thnh nn tng. To iu kin kinh t v php l thun li cc nh kinh doanh t nhn yn tm u t lm n lu

___________
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 51, Nxb.CTQG, H.2006, tr.141. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 51, Nxb.CTQG, H.2006, tr.104. 3 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, tp 51, Nxb.CTQG, H.2006, tr.120. 4 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.424. 5 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.481. 6 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.459. 7 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng ton quc ln th VIII, Nxb.CTQG, H.1996, tr.72-73. 8 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.471.
1 2

4 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

di. M rng cc hnh thc lin doanh, lin kt gia kinh t nh nc vi cc thnh phn kinh t khc c trong v ngoi nc. p dng ph bin cc hnh thc kinh t t bn nh nc. - Xc lp cng c v nng cao a v lm ch ca ngi lao ng trong nn sn xut x hi, thc hin cng bng x hi ngy mt tt hn. - Thc hin nhiu hnh thc phn phi, ly phn phi theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t l ch yu, ng thi phn phi da trn mc ng gp cc ngun lc khc vo kt qu sn xut - kinh doanh v phn phi thng qua phc li x hi. Phn phi v phn phi li hp l cc thu nhp; khuyn khch lm giu hp php i i vi xo i, gim ngho, khng din ra chnh lch qu ng v mc sng v trnh pht trin gia cc vng, cc tng lp dn c. - Tng cng hiu lc qun l v m ca Nh nc, khai thc trit vai tr tch cc i i vi khc phc v ngn nga, hn ch nhng tc ng tiu cc ca c ch th trng. Bo m s bnh ng v quyn v ngha v trc php lut ca mi doanh nghip v c nhn khng phn bit thnh phn kinh t. - Gi vng c lp, ch quyn v bo v li ch quc gia, dn tc trong quan h kinh t vi bn ngoi1. i hi ng ln th IX (4/2001) nng tm nhn thc l lun v vn dng hc thuyt kinh t Mc - Lnin ln mt trnh mi. ng CSVN nu ra m hnh kinh t tng qut ca c thi k qu ln CNXH nc ta l pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN. i hi ch r: nn kinh t th trng m chng ta cn xy dng l nn kinh t th trng theo nh hng XHCN. Nhng c trng ca nn kinh t ny l: - Mc ch ca nn kinh t th trng nh hng XHCN l pht trin lc lng sn xut, pht trin kinh t xy dng c s vt cht - k thut ca ch ngha x hi, nng cao i sng nhn dn. Pht trin lc lng sn xut hin i gn lin vi xy dng quan h sn xut mi ph hp trn c ba mt s hu, qun l v phn phi. - Kinh t th trng nh hng XHCN c nhiu hnh thc s hu, nhiu thnh phn kinh t, trong kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc cng vi kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng vng chc. - Kinh t th trng nh hng XHCN c s qun l ca Nh nc. Nh nc ta l Nh nc XHCN, qun l nn kinh t bng php lut, chin lc, quy hoch, k hoch, chnh sch, s dng c ch th trng, p dng cc hnh thc kinh t v phng php qun l ca kinh t th trng kch thch sn xut, gii phng sc sn xut, pht huy mt tch cc, hn ch v khc phc mt tiu cc ca c ch th trng, bo v li ch ca nhn dn lao ng, ca ton th nhn dn. - Kinh t th trng nh hng XHCN thc hin phn phi ch yu theo kt qu lao ng v hiu qu kinh t, ng thi phn phi theo mc ng gp vn v cc ngun lc khc vo sn xut, kinh doanh v thng qua phc li x hi. - Tng trng kinh t gn lin vi bo m tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc pht trin. Tng trng kinh t i i vi pht trin vn ha v gio dc, xy dng nn vn ha Vit Nam tin tin, m bn sc dn tc, lm cho ch ngha Mc - Lnin, t tng H Ch Minh gi vai tr ch o trong i sng tinh thn ca nhn dn, nng cao dn tr, gio dc v o to con ngi, xy dng v pht trin ngun nhn lc ca t nc2.

___________
1 2

ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.477. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb.CTQG, H.2005, tr.637.

5 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh Nhng c trng ca nn kinh t th trng nh hng XHCN bao hm c trng ca kinh t th trng v ca CNXH. Bi vy, ch trng xy dng v pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN l s vn dng hc thuyt kinh t Mc - Lnin vo hon cnh ca Vit Nam.
i hi ln th X ca ng (12/2006) tip tc khng nh: i ln ch ngha x hi, chng ta phi pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN.1 i hi ln th X bn su v xy dng th ch kinh t th trng nh hng XHCN. thc hin c iu , i hi ln th X k tha cc t tng ca i hi ln th VIII, IX v quan h gia pht trin kinh t th trng v nh hng XHCN v ch r nhng ni dung cn thc hin: - Nng cao vai tr v hiu lc qun l ca nh nc. Nh nc tp trung lm tt cc chc nng: nh hng s pht trin bng cc chin lc, quy hoch, k hoch v chnh sch trn c s tn trng v tun th cc nguyn tc ca th trng; to mi trng php l thun li pht huy cc ngun lc ca x hi cho pht trin; m bo tnh bn vng v tch cc ca cc cn i kinh t v m, hn ch cc ri ro v tc ng tiu cc ca kinh t th trng; thc hin qun l nh nc bng h thng php lut, gim ti a s can thip hnh chnh vo hot ng ca th trng v doanh nghip... - Pht trin ng b v qun l c hiu qu s vn hnh cc loi th trng c bn theo c ch cnh tranh lnh mnh. - Pht trin mnh cc thnh phn kinh t, cc loi hnh t chc sn xut, kinh doanh. Cc thnh phn kinh t... hot ng theo php lut u l b phn hp thnh quan trng ca nn kinh t th trng nh hng XHCN, bnh ng trc php lut, cng tn ti v pht trin lu di, hp tc v cnh tranh lnh mnh2. Tip tc t tng ca i hi ln th X, Hi ngh ln th su BCHTW (kho X) ni r hn v kinh t th trng. Kinh t th trng l sn phm ca vn minh nhn loi c pht trin ti trnh cao di CNTB, nhng t bn thn n khng ng ngha vi CNTB. Thc tin i mi nc ta chng minh y sc thuyt phc v vic s dng kinh t th trng lm phng tin xy dng CNXH. Di gc th ch, nn kinh t th trng nh hng XHCN c nh ngha: l nn kinh t trong cc thit ch, cng c v nguyn tc vn hnh kinh t th trng c t gic to lp v s dng gii phng trit sc sn xut, tng bc ci thin i sng nhn dn, v mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.3 Nn kinh t th trng nh hng XHCN nc ta l mt nn kinh t va tun theo quy lut ca kinh t th trng, va chu s chi phi bi cc quy lut kinh t ca ch ngha x hi v cc yu t bo m tnh nh hng XHCN. Hi ngh ln th su BCHTW (kho X) xc nh ni dung tip tc hon thin th ch kinh t th trng nh hng XHCN: - Hon thin th ch v s hu. - Hon thin th ch v phn phi. - Tip tc i mi, pht trin v nng cao hiu qu hot ng ca cc ch th trong nn kinh t.

___________
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng ton quc ln th X, Nxb.CTQG, H.1996, tr.69. ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi ng ton quc ln th X Nxb.CTQG, H.1996, tr.26-28. 3 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th su Ban chp hnh trung ng kha X, Nxb.CTQG, H.2008, tr.139.
1 2

6 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

- Hon thin th ch m bo ng b cc yu t th trng v pht trin ng b cc loi th trng. - Hon thin th ch gn kt tng trng kinh t vi tin b v cng bng x hi trong tng bc, tng chnh sch pht trin v bo v mi trng. - Hon thin th ch nng cao vai tr lnh o ca ng, hiu lc, hiu qu qun l nh nc v kinh t, tng cng s tham gia ca cc t chc chnh tr-x hi, cc t chc x hi ngh nghip v ca nhn dn vo qu trnh pht trin kinh t x hi1. Vic th ch ho nn kinh t th trng nh hng XHCN s c tc ng kp: va thc y kinh t th trng pht trin, va thc hin mc tiu CNXH.

2. Mt s nhn xt, nh gi
1. Trc y cng nh hin nay, ng CSVN lun nht qun thc hin mc tiu CNXH, dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch v vn minh. Chnh mc tiu ny, tiu chun ca chn l ny soi ng cho vic tm ti gii quyt cc vn ca thc tin v cho qu trnh nhn thc, vn dng hc thuyt kinh t Marx - Lenin. T pht trin nn kinh t nhiu thnh phn n xy dng, pht trin nn kinh t th trng nh hng XHCN l nhng trnh nhn thc v vn dng hc thuyt kinh t Marx - Lenin ngy cao, ngy cng hon thin. Nh , Vit Nam t c tc tng trng kinh t cao; tng bc nng cao i sng vt cht v tinh thn cho nhn dn; n nh chnh tr; pht trin cc mt ca i sng x hi... Nhng thnh cng bc u nhng rt quan trng trong vic s dng kinh t th trng xy dng CNXH khng nh con ng m Vit Nam la chn l ng n. Vit Nam vn dng thnh cng hc thuyt kinh t Marx - Lenin vo iu kin c th v mi m ca mnh. 2. Mt hc thuyt kinh t, d khoa hc n u cng khng th gii quyt c mi vn ca nn kinh t. Hc thuyt kinh t Marx - Lenin ch yu nghin cu cc xu hng, cc quy lut vn ng ca nn kinh t, tc l nhng vn mang tnh di hn. Do , vic gii quyt nhng vn cp thit, ngn hn m ch da vo hc thuyt kinh t ny s gp nhiu kh khn. Trong khi , cc hc thuyt kinh t ca J. Keynes, Trng phi chnh hin i, Ch ngha t do mi... li c kh nng gii quyt tt cc vn kinh t c th, ngn hn v trung hn. V th, vic tuyt i ho bt c hc thuyt kinh t no cng l iu nn trnh. Do , trong qu trnh xy dng CNXH, c bit l vic iu hnh kinh t v m, vic nghin cu, vn dng cc hc thuyt kinh t hin i l ht sc cn thit. T thc tin vn dng hc thuyt kinh t Marx - Lenin, c th rt ra bi hc l: vn dng bt c hc thuyt kinh t no cng phi ph hp vi iu kin c th. 3. Gia nhn thc l lun v t chc thc hin, vn dng hc thuyt kinh t Marx - Lenin nc ta vn cn khong cch. l vic gii quyt mi quan h gia nh nc v th trng; thc hin bnh ng gia cc thnh phn kinh t; tng trng kinh t gn kt vi tin b v cng bng x hi... trn thc t cn nhiu bt cp. Tnh trng cc c quan nh nc hot ng km hiu qu, bung lng qun l trn nhiu lnh vc; mt b phn cn b, cng chc nh nc thiu nng lc, thiu trch nhim, tham nhng, xm phm quyn li ca cng dn... lm cho nhiu quan im, ch trng ng n ca ng cha c thc hin trong thc t. iu ny

___________
ng Cng sn Vit Nam: Vn kin Hi ngh ln th su Ban chp hnh trung ng kha X, Nxb.CTQG, H.2008, tr.140-156.
1

Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

lm nh hng n lng tin ca ngi dn n s lnh o ca ng,Cng sn Vit Nam n nim tin vo hc thuyt kinh t Marx - Lenin. Nng cao phm cht v nng lc hnh ng, nng lc chu trch nhim ca ng vin, ca cn b, cng chc nh nc tr thnh nhn t quyt nh thnh cng s nghip xy dng CNXH trn t nc ta.

3. Mt vi khuyn ngh
1. CNXH da trn ch s hu cng cng v t liu sn xut. Logic n gin l, xy dng CNXH phi xy dng ch s hu . Do , cc nc XHCN trc y, ch s hu cng cng c xy dng bng nhng n lc ch quan, bng c bin php hnh chnh. Nn nh rng, theo t tng ca K.Marx v F.Engels, quan h sn xut, trong trc ht l quan h s hu phi ph hp vi tnh cht v trnh pht trin ca lc lng sn xut. Trong giai on u ca CNTB, ch s hu t nhn TBCN ph hp vi trnh cn thp km ca lc lng sn xut nn tr thnh ng lc cho s pht trin ca nn sn xut. Nh , nh K.Marx ni, ch trong vng my trm nm tn ti ca mnh, CNTB to ra mt khi lng ca ci nhiu gp nhiu ln khi lng ca ci ca cc x hi trc cng li. Ch khi lc lng sn xut pht trin cao, x hi ho cao , ch s hu t nhn TBCN mi tr nn lc hu, khng p ng c yu cu pht trin ca lc lng sn xut v phi c thay th bng ch s hu cng cng. Nh th, ch s hu cng cng khng phi l mc tiu cn phi thc hin, m l sn phm tt yu ca x hi ho. M c t ngn i v l mc tiu ca pht trin kinh t - x hi ca nhn loi l tha mn ngy cng tt hn nhu cu vt cht v tinh thn ca con ngi; con ngi c pht trin t do v ton din. Qua cc phng thc sn xut khc nhau, mc tiu, m c tng bc c thc hin. Nhng theo cc nh kinh in ca ch ngha Marx - Lenin, ch n CNXH v CNCS, lc lng sn xut pht trin rt cao, ch s hu cng cng c thit lp... mi c iu kin thc hin mc tiu, m c . Nh vy, ch s hu cng cng l ng lc cho pht trin, tht s v con ngi... phi da trn s pht trin cao ca lc lng sn xut. Hin nay, trnh pht trin ca nn kinh t nc ta cn thp1, ch s hu t nhn cn ph hp, l ng lc pht trin sn xut th ch s hu cng cng c c s kinh t tn ti v pht trin hay cha? Thc tin cho thy, hiu qu hot ng ca kinh t nh nc v kinh t tp th thp km hn so vi kinh t t nhn. Do , vic xc nh kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc v kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng c ph hp vi quy lut v s ph hp ca quan h sn xut vi tnh cht v trnh pht trin lc lng sn xut hay khng? Lm th no kinh t nh nc gi vai tr ch o; kinh t nh nc v kinh t tp th ngy cng tr thnh nn tng khi chng hot ng km hiu qu? Trong nn kinh t th trng hin i, kinh t nh nc l cng c iu tit kinh t v m nn s tn ti ca n l khch quan. cc nc pht trin, kinh t nh nc ch chim 10 - 15% GDP nhng vn c th thc hin c s mng . nc ta trong nhng nm qua, kinh t nh nc cha th gi vai tr ch o nhng t nc ta vn t c nhiu thnh tu to ln trong vic thc hin nh hng XHCN. Thut ng kinh t nh nc gi vai tr ch o c th gy hiu nhm trong ch o thc tin. S u tin cho kinh t nh nc lm mo m cc quan h th trng, lm cho th trng hot ng km hiu qu, vic thc hin nh hng XHCN gp nhiu

___________
Vn kin i hi ln th X xc nh phn u n nm 2010: a nc ta ra khi tnh trng km pht trin (Vn kin i hi ng thi k i mi, Nxb. CTQG, H.2005, tr.638).
1

8 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

kh khn. Do , chng ti ngh sa thut ng ny trong Cng lnh mi v trong Vn kin i hi ng ln th XI sp ti thnh kinh t nh nc phi l cng c iu tit kinh t v m tht s hiu qu. 2. nh hng XHCN i hi phi c s can thip ca nh nc vo nn kinh t th trng. Tuy nhin, nu s can thip ca nh nc qu mc hoc khng mc cn thit u nh hng xu n s pht trin kinh t th trng. pht huy vai tr ca kinh t th trng v ca chnh mnh, nh nc ch nn can thip nhm khc phc cc khuyt tt ca kinh t th trng; c bit khc phc mt tri ca qu trnh hi nhp quc t, tn dng cc ngun lc t bn ngoi pht trin kinh t th trng rt ngn. V nguyn tc, nn kinh t th trng pht trin cng cao, phm vi v mc can thip ca nh nc cng phi gim. Trong nn kinh t th trng, chc nng ch yu ca nh nc l to lp mi trng cc doanh nghip hot ng hiu qu. iu tit kinh t th trng hiu qu, bn thn nh nc phi thay i. Nh nc khng ng trn, ng ngoi m phi tng thch vi kinh t th trng. Trong iu kin ton cu ho, nhng nc i sau c kh nng thc hin pht trin rt ngn nhng kh nng ny c tr thnh hin thc hay khng l tu thuc vo nh nc. y l vai tr rt quan trng ca nh nc Vit Nam hin nay. Nh nc ca dn, do dn, v dn qun l nn kinh t l mt c trng ca nn kinh t th trng nh hng XHCN. Do , xy dng Nh nc ca dn, do dn, v dn tr thnh yu cu bc xc v l thch thc tht s s dng kinh t th trng thc hin nh hng XHCN. Nh nc ni chung c nhng khuyt tt c th dn ti s tht bi trong hot ng iu tit kinh t. Nhng nguyn nhn chnh l: i) B my nh nc c kh nng b chi phi bi cc nhm li ch v tr thnh nh nc trc li v tham nhng. ii) L b my quyn lc ca x hi, nh nc c kh nng lm quyn v i trch khi bn cht cng quyn ca mnh, chuyn thnh b my quyn lc ng trn x hi, i lp vi x hi. iii) Ch ngha tp th l mt thuc tnh vn c ca nh nc v i lin vi n l tnh trch nhim thp, tnh nng ng thp v hiu lc ca b my thp. iv) Trong iu kin cc nc chm pht trin, nh nc mang m du n ca ch chuyn ch, mt dn ch. Bi vy, xy dng nh nc ca dn, do dn, v dn cn phi tnh n v khc phc c nhng khuyt tt . 3. Kinh t th trng nh hng XHCN trc ht phi thc hin phn phi theo cc nguyn tc th trng, tc l theo quy m ng gp v hiu qu s dng cc ngun lc. Thc hin nguyn tc phn phi ny gp phn huy ng v nng cao hiu qu s dng cc ngun lc, thc y nn kinh t tng trng, pht trin nhanh. Cn phi hiu rng, u vit ca c ch th trng khng ch trong lnh vc sn xut, lu thng, m c trong lnh vc phn phi. Phn phi cho ng gp ca cc ngun lc cng cn cng bng nh phn phi cho lao ng. cao phn phi theo lao ng l khng ph hp vi c ch th trng v s khng thc hin c trong thc t. Mt tri ca nguyn tc phn phi theo c ch th trng l to ra gin cch v thu nhp, dn n phn ha giu ngho... iu cn c hn ch, khc phc bng cc chnh sch phn phi ca nh nc. Vic xc nh Tng trng kinh t gn lin vi bo m tin b v cng bng x hi ngay trong tng bc pht trin l chun xc. Nhng nm va qua, t nc ta t c nhiu thnh tu trong xo i, gim ngho v c th gii tha nhn.

Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

Tuy nhin, cn lu rng, mc cng bng li b quy nh bi trnh pht trin kinh t. Chng no t nc ta cha thot ra khi tnh trng chm pht trin, chng ngho i, mt cng bng... vn mang tnh bc xc. 4. Kinh t th trng l thnh tu chung ca nhn loi. Cc nc c ch x hi khc nhau suy cho cng u hng ti nhng gi tr chung nh dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch v vn minh. Bi vy, t nc ta xy dng, pht trin nn kinh t th trng, thc hin nh hng XHCN l ph hp vi xu th pht trin ca nhn loi v ca thi i. Cng v th, vic m ca hi nhp, tham kho kinh nghim ca cc nc i trc, tranh th cc ngun lc t bn ngoi, m rng th trng, nng cao nng lc cnh tranh... l cn thit, hp quy lut. Ngy nay, i vi cc nc ang pht trin, theo kp cc nc i trc khng n thun l m c, m tr thnh iu kin tn ti v pht trin. Bi vy, pht trin rt ngn l tt yu, l quy lut i vi t nc ta. Nghin cu con ng pht trin rt ngn ca cc nc i trc nh Nht Bn, cc nc v lnh th cng nghip mi chu cho thy, trong iu kin hin nay, nu chng ta nhn thc c cc quy lut pht trin v n lc hnh ng theo yu cu ca cc quy lut th hon ton c th thc hin pht trin rt ngn. Trong giai on hin i, mt s quc gia t c tc tng trng kinh t cao nhng phi tr gi v x hi v mi trng. Ngy nay, tng trng kinh t nhanh l khng , m phi thc hin pht trin bn vng. l qu trnh pht trin c s kt hp cht ch, hi ho gia tng trng kinh t, ci thin cc vn x hi v bo v mi trng. Pht trin bn vng th hin rt r mi quan h gia kinh t th trng vi nh hng XHCN v phng thc gii quyt mi quan h ny. Ngy nay, pht trin bn vng c c th gii quan tm v Vit Nam s khng th l ngoi l. Bi th, qu trnh pht trin kinh t th trng v thc hin nh hng XHCN ca Vit Nam cng mt lc phi gii quyt c c 3 vn : i) tng trng cao, n nh v tng bc nng cao cht lng tng trng. ii) hn ch v gim thiu cc vn x hi nh: phn ha giu ngho, t nn x hi... iii) bo v c ti nguyn thin nhin v mi trng; gi gn cn bng sinh thi. Thc hin ng thi c 3 vn trn thc cht l gii bi ton v s la chn, nh i. Nguyn tc ca s la chn phi l: ti u v hiu qu kinh t - x hi - mi trng. Khng pht trin bn vng khng th c CNXH. Bi vy, pht trin rt ngn v bn vng phi tr thnh c trng ca nn kinh t th trng nh hng XHCN Vit Nam.

Ti liu tham kho

1. GS.TS. V nh Bch - GS.TS Trn Minh o (2006) (ng ch bin): c trng ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. Nxb Chnh tr Quc gia. H Ni -. 2. BCHTW ng Cng sn Vit Nam: Bo co tng kt mt s vn l lun - thc tin qua 20 nm i mi (1986 2006) (2005). Nxb Chnh tr Quc gia. H Ni. 3. PGS. TS. Nguyn Cc - PGS. TS. Kim Vn Chnh (2006) (Ch bin): S hu nh nc v doanh nghip nh nc trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. Nxb L lun Chnh tr. H Ni. 4. ng (2005) Vn kin i hi ng thi k i mi. Nxb Chnh tr Quc gia. H Ni. 5. ng Cng sn Vit Nam (2006): Vn kin ng ton tp, tp 47, 48, 49, 50, 51 Nxb Chnh tr Quc gia, H Ni. 6. PGS.TSKH. Nguyn Bch t (2006) (Ch bin): Khu vc kinh t c vn u t nc ngoi trong nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha Vit Nam. Nxb Chnh tr Quc gia. H Ni.

10 Phn II: Cc vn kinh t v kinh doanh

7. PGS.TS. L Cao on (2008) (Ch bin): Cng nghip ha, hin i ha rt ngn - Nhng vn l lun v kinh nghim quc t. Nxb Khoa hc - x hi. H Ni. 8. TS.L Qu (2004) (Ch bin): Trt t kinh t quc t 20 nm u th k XXI. Nxb Th gii. H Ni. 9. Hi tho l lun gia ng Cng sn Trung Quc v ng Cng sn Vit Nam(2003): Ch ngha x hi v kinh t th trng: Kinh nghim ca Trung Quc - Kinh nghim ca Vit Nam. NXB Chnh tr Quc gia. H Ni. 10. PGS.TS. Kim Ngc (2005): Trin vng kinh t th gii 2020. NXB L lun chnh tr. H Ni 11. L Vn Sang (1994): Cc m hnh kinh t th trng trn th gii. Nxb Thng k. H Ni. 12. GS.TSKH.Nguyn Quang Thi - PGS.TS. Ng Thng Li (2007): Pht trin bn vng Vit Nam - Thnh tu, c hi, thch thc v trin vng. Nxb Lao ng - X hi. H Ni.