Khu d tr sinh quyn

1. Chng trnh Con ngi v sinh quyn (MAB) v cc khu d tr sinh quyn (DTSQ) Nu nh trc y khu bo tn thng c xem nh mt ci chai nt kn, l s tch bit mt khu vc t nhin ra khi th gii loi ngi. Cch tip cn nh vy sm hay mun c th dn n tht bi do nhng p lc x hi v sinh thi c trong v ngoi khu bo tn. Nhng cch lm khng hp l v bo tn cn c thay i. Thc t cho thy cc khu bo tn vn cn c mt s khu vc khng c hoc chu rt t tc ng ca con ngi vi nhng quy nh kim sot cht ch, c gi l vng li. Bn cnh cn thc y pht trin kinh t thn thin vi mi trng, pht trin gio dc v bo tn cc gi tr vn ha truyn thng cc vng xung quanh c gi l cc vng m v chuyn tip trong ngi dn a phng ng vai tr ch cht th cng tc bo tn mi t c hiu qu lu di v bn vng. Hnh 37,38 Khi nim khu DTSQ do Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (Tn ting Anh l: Man and Biosphere Program; Vit tt l: MAB) ca t chc Vn ha v Khoa hc Gio dc Lin hp quc (UNESCO) ln u tin c a ra ti hi ngh khoa hc S dng hp l v bo tn ti nguyn ca Sinh quyn t chc ti Paris vo thng 9 nm 1968 vi s tham gia ca 236 i biu t 63 nc v 88 i din ca cc t chc lin chnh ph v phi chnh ph ca nhiu ngnh khoa hc khc nhau, cc nh qun l v ngoi giao. Sau ny c gi l Hi ngh Sinh quyn do UNESCO t chc vi s ng h tch cc ca T chc Lng thc, T chc Y t th gii, cc t chc bo tn v chng trnh sinh hc quc t thuc Hi ng Khoa hc Quc t (IBP/ICSU). tng xy dng khu DTSQ nhm gii quyt mt trong nhng vn thc tin quan trng nht m con ngi ang i mt hin nay l lm th no c th to nn s cn bng gia bo tn a dng sinh hc, cc ngun ti nguyn thin nhin vi s thc y pht trin kinh t-x hi, duy tr cc gi tr vn ho truyn thng p ng nhu cu ngy cng cao ca con ngi. M hnh khu DTSQ va cung cp c s l lun va l cng c thc hin chng trnh nghin cu a quc gia v Con ngi v Sinh quyn (MAB), th hin phng php lun v cch tip cn c bn l Con ngi l mt phn ca sinh quyn, l Cng dn sinh thi. Cm t sinh quyn hin nay tr nn quen thuc v i vo i sng quc t c s dng rng ri. Ti hi ngh Thng nh Tri t v Mi trng t chc ti Stockholm, Thy in nm 1972, cm t Hi ngh Sinh quyn thng c nhc ti khi nh gi cc vn mi trng mt cch bao qut v ton din do vic s dng v bo tn ti nguyn thin nhin phi i i vi pht trin kinh t nng cao mc sng ngi dn hn l i lp, cn khuyn khch nhng cch tip cn nghin cu v qun l t c mc tiu ny. Nm 1969, Ban T vn Khoa hc ca Chng trnh Con ngi v Sinh quyn xut vic thnh lp mng li hp tc trn ton th gii bao gm c cc vn quc gia. khu d tr sinh quyn v cc hnh thc bo tn khc phc v cho cng tc bo tn cng nh y mnh cc cng trnh nghin cu. gio dc v o to. Cc chc nng c bn ca mng li ny bao gm:

(a) ng gp vo vic bo tn dng di truyn, loi, h sinh thi v duy tr a dng sinh hc (chc nng bo tn); (b) to iu kin cho cc hot ng nghin cu v gim st, gio dc v trao i thng tin gia cc a phng, quc gia quc t v bo tn v pht trin bn vng (chc nng h tr); (c) kt hp cht ch gia bo mi trng v pht trin kinh nng cao mc sng ngi dn . y l nhn t c bn m bo cho s thnh cng ca cng tc bo tn (chc nng pht trin). Nh vy, khu DTSQ s l phng th nghim sng cho vic nghin cu, gio dc, o to v gim st cc h sinh thi em li li ch cho cng ng a phng quc gia v quc t. Hnh nh chic cha kha m ngi Ai Cp c i th hin con ng tm ra s cn bng trong cuc sng c th hin trong biu tng ca Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB). 2. T mt tng n cc k hoch hnh ng quc gia

Mt s v d thc t pht trin kinh t gn vi bo tn thinnhin cc khu DTSQ Cng ha Lin bang c Pht trin sn phm a phng: Cc sn phm nh to, ru, cn, nc gii kht hoa qu ca khu DTSQ Rhon (CHLB c), nng cao vai tr ca chnh quyn a phng v ban qun l khu DTSQ, a dng ho sn phm, xy dng mng li tiu th Cm tri thin nhin hoang d trong rng Khu DTSQ Barvarian: xy dng khu iu hnh, nh trn cy, nh di hm t, nh trn mt h, m t nhin, t chc cc hi tho thin nhin, cc lp hc t nhin To vic lm mi: phi hp s lao ng v x hi vi ban qun l vn quc gia gii thiu vic lm v nhu cu lao ng Xy dng cc m hnh pht trin bn vng: Thit k logo, xy dng tiu ch. trin khai, cc khu vc kinh t tham gia, to hng i mi Xy dng c cu t chc cho Agenda 21: C cu t chc, m hnh pht trin kinh t c s tham gia ca cng ng Du lch vi thin nhin - con ngi vi bo tn thin nhin: h thng hng dn du khch, cu hi v tr li khi vo khu DTSQ, phng php trin khai c s tham gia ca ngi dn Pht trin nng nghip bn vng Gio dc mi trng: Mt yu t trong pht trin bn vng

v v v t

Chng trnh Con ngi v Sinh quyn ca T chc Vn ha, Khoa hc v Gio dc Lin hp quc (UNESCO) Ngun: German MAB National Committee, 1996 lc u ch mang tnh cht thun tu khoa hc, sau thi gian pht trin cho n nay n tr thnh mt mng li bo tn v pht trin trn phm vi ton th gii v ang tr thnh nhng m hnh cho pht trin bn vng trong cc k hoch hnh ng ca mi quc gia. Vo giai on u nhng nm 1970, mc ch ca chng trnh l nghin cu v p dng nhng nguyn l khoa hc c bn cho vic bo tn v s dng hp l ti nguyn thin nhin ca sinh quyn vi qui m ton cu. y l chng trnh u tin trn th gii tp trung vo mi quan h gia con ngi v sinh quyn (UNESCO-MAB. 2000; Stiling P. 1999). Hu ht cc nc thnh vin ca UNESCO u c k hoch thc hin chng trnh ngay sau khi ra i bng vic thnh lp cc U ban Quc gia Chng trnh Con ngi v Sinh quyn, gi tt l U ban MAB Quc gia. Thc cht, y l mt chng trnh khoa hc mang tnh ng dng cao, nhu cu i hi phi c nhng kt qu c th t nghin cu mang vo p dng trong chnh sch qun l, qui

hoch v thc nghim ti ch. Mng li cc khu d tr sinh quyn th gii ra i nhm p ng nhu cu trn. Tuy nhin, khi nim khu d tr sinh quyn c chnh thc s dng trong khun kh Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB) ca UNESCO vo nm 1974. Cc khu d tr sinh quyn l cc h sinh thi ni a, bin hoc ven bin tch ri hoc kt hp vi nhau trong mt khu vc c thit k theo mu hng dn chung v c t chc UNESCO cng nhn trong khun kh chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB). Mng li cc khu d tr sinh quyn th gii c hnh thnh vo nm 1976. n thng 6/2005 c 482 khu DTSQ thuc 102 quc gia. Cc khu d tr sinh quyn th hin r chc nng ca mnh l Phng th nghim sng trong thin nhin, ni th nghim, trnh din v rt kinh nghim trong vic thc hin mc tiu pht trin bn vng (UNESCO-MAB. 2000). Nh vy mt khu d tr sinh quyn ch mang li hiu qu khi c s tham gia tch cc ca cc nh khoa hc t nhin, khoa hc x hi, cc nh qun l, cc cn b lnh o v nhn dn a phng.. cng lm vic vi nhau a ra cc gii php v gii quyt thnh cng cc vn phc tp. Nm 1983, UNESCO, T chc Nng nghip v Lng thc th gii (FAO), Hip hi Bo tn quc t (IUCN) v Chng trnh Mi trng Lin hp quc (UNEP) t chc Hi ngh Cc khu d tr sinh quyn Quc t ti Minsk, nc Cng ho Belarus a ra k hoch hnh ng cho cc khu d tr sinh quyn da trn vic thc hin Cng c v a dng sinh hc nu ra trong Hi ngh thng nh tri t 6/1992 ti Rio de Janero, Braxin. Hi ngh nhn mnh cch tip cn ca khu d tr sinh quyn l kt hp hi ha gia bo tn a dng sinh hc v nhu cu pht trin ca cc cng ng ngi dn a phng vi s tham gia ca cc thnh phn, tng lp ngi dn trong cc qu trnh ra quyt nh, gii quyt cc tranh chp v tm ra cc gii php s dng bn vng ngun li. Bn cnh cc khu d tr sinh quyn theo cu trc truyn thng th mt s loi khu d tr sinh quyn mi ra i l cc khu d tr sinh quyn theo chuyn , cc khu d tr sinh quyn lin tnh, lin quc gia, xuyn bin gii. Trong khun kh mng li cc khu d tr sinh quyn quc t, hng lot nhng mng li cc khu d tr sinh quyn khu vc ra i nh Mng li cc khu d tr sinh quyn chu u v Bc M (EuroMAB); Mng li cc khu d tr sinh quyn ng Nam (SeaBRNet); Mng li cc khu d tr sinh quyn cc nc ng (SABRN); Mng li cc khu d tr sinh quyn Chu Phi (AfriMAB); Mng li cc khu d tr sinh quyn cc nc vng Trung v Nam (SACAM); Mng li cc khu d tr sinh quyn cc nc rp (ArabMAB); Mng li cc khu d tr sinh quyn cc nc M La tinh, B o Nha v Ty Ban Nha (IberoMAB).... ...vi s hp tc ca nhiu quc gia vi vic s dng cng ngh thng tin hin i (GIS, internet...) trong vic gim st. trao i thng tin v chia s kinh nghim... ( GEF/UNDP/IMO. 1996; Diesendorf M. C. Hamilton. 1997) Nm 1991, UNESCO thit lp mt Ban t vn cho cc khu d tr sinh quyn nhm nh gi tnh hiu qu ca cc k hoch hnh ng, chin lc pht trin cc khu d tr sinh quyn trong th k 21. Theo ngh quyt ca i hi ng UNESCO, mt hi ngh quc t v cc khu d tr sinh quyn c t chc ti Seville, Ty Ban Nha t 20 n 25/3/1995 vi 400 chuyn gia t 102 nc v 15 t chc quc t. Hi ngh thng qua Chin lc Seville v phng hng pht trin mng li cc khu d tr sinh quyn th gii trong thi gian trc mt cng nh lu di. Trong th k 21, th gii phi i mt vi nhng vn phc tp nh tng dn s, tng nhu cu v nng lng, s dng ti nguyn thin nhin, ton cu ho v cc hnh thc thng mi gy p lc ln cc vng nng thn, xung cp v vn ho, xi mn v o c, mt cng bng v chia s thng tin

v cng bng x hi. Tt c nhng vn trn lm m m bc tranh v mi trng v pht trin trong tng lai ca th k ny. Gn y Hi ng Pht trin Bn vng Lin hp quc xut nhng phng hng ci thin mi trng, cng bng x hi, tn trng cng ng a phng v nhng gi tr truyn thng nhm thc hin Agenda 21, Cng c bo tn a dng sinh hc, Cng c khung v bin i kh hu, sa mc ho v cc cng c quc t khc ng thi xc nh phng hng c tnh ton cu gii quyt cc vn ny. Nhng trn thc t lm th no c th thc y cng mt lc c hai lnh vc bo tn thin nhin v pht trin kinh t x hi bn vng. iu ny ch c th thc hin thng qua nhng n lc hp tc ca tt c cc lnh vc vn ho, x hi, kinh t, mi trng trn c s khoa hc. Khu d tr sinh quyn chnh l im trnh din nhng tng ny. 3. ngha biu tng (logo) ca Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB) Hnh 39 Biu tng MAB c ch a nh cao ca t ankh l k hiu ca ngi Ai Cp c i. Theo ch tng hnh ca Ai Cp th ankh tng trng cho s sng lu v sinh lc, l mt phn trong cc cm t nh sc kho v hnh phc. Hnh dng ca biu tng MAB tng trng cho vng quay ca cuc sng vn nhn nhp v cng tn ti. Hnh dng ny cng c hiu nh mt ci n buc li cc yu t hnh thnh nn ci chung bn cnh s kt hp vi hng lot cc biu tng c tnh h thng khc. Nm 2000, biu tng ca MAB c thit k b sung vi hnh ch thp c dng chic cha kho cng vi di ruy bng mu tng trng cho s phn chia cc h sinh thi ca Tri t. Cc mu trn biu tng c ngha nh sau: - Mu xanh da tri tng trng cho nc, bao gm nc ngt v nc mn trn t lin v bin. - Mu xanh l cy tng trng cho rng, cy bi v ng c. - Mu trng tng trng cho nh ni ph tuyt, ni lu gi khi lng ln nc trn tri t, sau n chuyn thnh cc dng kh, lng quay tr v i dng. - Mu tng trng cho sa mc v nhng vng t ang rt cn nc. Tt c nhng mu sc xen ln nhau tng trng cho cc h sinh thi an xen trn tri t. iu ny th hin mc tiu ca MAB l tr gip pht trin vi nhng cch tip cn mi lm cho mi ngi sng hi ho vi cc h sinh thi trn tri t thn yu ngi nh chung ca ton nhn loi. 4. Cu trc v chc nng khu d tr sinh quyn V mt khng gian, mi khu d tr sinh quyn phi qui hoch thnh ba vng r rt: vng li, vng m v vng chuyn tip. Mi khu d tr sinh quyn c th c mt hoc nhiu vng li, l cc khu vc dnh ring cho bo tn a dng sinh hc, cc hot ng gim st, nghin cu, gio dc tc ng ti thiu ti cc h sinh thi. Cc vng m thng bao quanh vng li, pht trin kinh t trn c s bn vng sinh thi nh du lch mi trng, gio dc mi trng, vng chuyn tip pha ngoi cng thc hin cc m hnh pht trin kinh t, nng nghip bn vng, ni gp g v cng lm vic ca cc nh khoa hc, cn b qun l, cc thnh phn kinh doanh, hot ng vn ho...nhm qun l v pht trin bn vng ngun li. Mc d c cu trc theo vng ng tm nhng kch thc v b cc rt mm do v a dng tu thuc vo tnh hnh a phng. chnh l im ct li ca khi nim khu d tr sinh quyn (UNESCO. 1996; UNESCO. 1994 v Bioret F. C. Cibien. J.C Genot. J. Lecomte. 1998)

Mt s nc a cc khu d tr sinh quyn vo h thng qun l c tnh lut php ca nh nc, mt s quc gia khc th ch qun l vng li theo theo h thng vn bn lut php p dng cho cc khu bo v. Cc khu d tr sinh quyn thng c din tch ln bao trm ln cc vn quc gia. khu bo tn thin nhin. khu bo v.. mt s ng thi l khu Ramsar, khu di sn thin nhin th gii...Nh vy, trong mt khu d tr sinh quyn s c rt nhiu cc vn bn, php qui ca c quc gia v quc t v a phng. iu ny cho thy cng vic qun l cc khu d tr sinh quyn thc cht l iu phi v tn dng ti a cc vn bn, ngun nhn lc v ti chnh hin c ti a phng. Khu d tr sinh quyn khng phi l hn o tr tri gia nhng tc ng nhiu mt ca con ngi m l nh ht th hin s hi ho gia con ngi v thin nhin, mang kin thc ca qu kh phc v cho tng lai, to ra nhng gii php vt qua nhng tranh chp, khng hong. Khu d tr sinh quyn th hin rt nhiu chc nng so vi khu bo v, khu bo tn thin nhin thng thng. Nhng li ch t khu DTSQ c th phn tch nh sau: - Nhng ngi lm nng nghip, lm nghim v ng nghip: c hng li t cc d n trnh din v o to v cch thc qun l v s dng t v ti nguyn bn vng trong cc khu DTSQ. - Cc nh khoa hc: Hu ht cc hot ng nghin cu chuyn su v lin ngnh cng nh gim st lu di v cc qu trnh sinh thi v a dng sinh hc u c trin khai trong cc khu DTSQ. y l Phng th nghim sng trong t nhin cung cp d liu cc nh khoa hc c th da vo xy dng cc gi thuyt mi v cc mi quan h gi con ngi v t nhin cng nh xc nh xu hng bin i kh hu v mi trng trong tng lai. - Cng ng a phng (Ngi dn a phng, cc hip hi, on th v ch trang tri .v.v.): cc li ch c bo m nh bo v c ngun li t v nc, to c s kinh t n nh v phong ph hn, bnh n gi c cc sn phm a phng, to cng n vic lm, c ting ni trong vic ra quyt nh v s dng t, gim mu thun, c c hi tip tc duy tr cc truyn thng v li sng c t lu i, c mi trng trong sch v lnh mnh hn cho cc cng ng a phng v con chu ca h. - Cc cn b lnh o v c quan nh nc: Khu DTSQ cung cp cho h cc thng tin, nng cao nng lc, s ng h rng ln ca nhn dn, nhng m hnh thc t v qun l bn vng ti nguyn thin nhin. y cng l mt cng c cc quc gia p ng ngha v ca mnh trong cc cng c quc t nh cng c v a dng sinh hc, Sa mc ho v Chng trnh ngh s 21. - Cng ng th gii: Khu DTSQ l nhng m hnh trn thc t gii quyt cc mu thun trong s dng t v bo tn a dng sinh hc, to ra nhng c hi trong gio dc, gii tr v du lch, thc on kt gia tt c nhn dn trn ton th gii qun l bn vng Sinh quyn, tri t ngi nh chung ca chng ta. Khu d tr sinh quyn mang li mt t duy mi v khoa hc bo tn, n khng ch cho thy mi quan h gia con ngi v thin nhin bn trong v xung quanh nhng khu vc m cn th hin cch lm sao cho hi ho, p ng nhng nhu cu x hi tin ti mt tng lai bn vng. Trong Chin lc Seville 1995, hai cch tip cn mi c thng qua l r sot li nhng bi hc kinh nghim trong qu kh trong vic thc hin nhng t duy mi v khu d tr sinh quyn v nhn mnh tnh cht hi ho ca ba chc nng c bn ca khu d tr sinh quyn (bo tn, pht trin v cung cp dch v). Hi ngh Seville ra 10 im xc nh phng hng c bn trong vic pht trin cc khu d tr sinh quyn trong nhng nm ti (German MAB National Committee. 1996; UNESCO (Ed.). 2002. 5. Mng li cc khu DTSQ quc gia v quc t

Ban Th k Chng trnh Con ngi v Sinh quyn Quc t thuc UNESCO trc tip iu phi cc hot ng ca mng li cc khu d tr sinh quyn trn ton th gii. Vic thng tin, thng bo v trao i kinh nghim gia cc khu d tr sinh quyn trn th gii c thc hin qua cc t tin, tp ch, mng internet, cc hi tho khoa hc. Mt s chu lc v khu vc a l cn thnh lp mng li iu phi cc hot ng ca cc khu d tr sinh quyn trong khu vc, v d: Mng li cc khu d tr sinh quyn Chu u v Bc M, Mng li cc khu d tr sinh quyn vng ng Nam . Cc mng li ny tr gip cng tc qun l ca mi khu d tr sinh quyn thng qua vic trao i thng tin, ti liu, tp hun, cung cp c s d liu cho cng vic gim st ngun li. Ngoi ra, mt i ng cc nh khoa hc, cc chuyn gia trn th gii c kinh nghim sn sng tr gip cc khu d tr sinh quyn khi c yu cu. mi quc gia, U ban Quc gia Chng trnh Con ngi v Sinh quyn trc tip iu phi cc hot ng ca mng li quc gia cc khu d tr sinh quyn. U ban c trch nhim lin h vi cc cp chnh quyn a phng to iu kin cho cc hot ng ca cc khu d tr sinh quyn. Mt trong nhng nhim v chnh ca U ban Quc gia l cung cp t vn cc vn k thut, cc chuyn gia, cc nh khoa hc trn cc lnh vc nghin cu, gio dc o to v qun l. 6. Mt s s kin quan trng trong lch s ra i v pht trin ca khi nim khu DTSQ v mng li cc khu DTSQ quc t Nm 1960: Chng trnh Sinh hc Quc t (IBP) xut vic thit lp cc khu vc bo v ngun gien trn th gii. Nm 1968: Hi ngh Sinh quyn a quc gia u tin c t chc vo thng 9 ti UNESCO, Pa ri (Php) 1970: i hi ng UNESCO thng qua k hoch xy dng Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB). 1971: Phin hp u tin ca Hi ng iu phi Quc t Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (MAB) 1973: Thng qua danh sch chuyn gia ca d n MAB s 8 v Bo tn nhng khu t nhin v ngun gien (IUCN-Morges. Bo co ca MAB s 12). 1974: MAB thng qua bn hng dn Tiu ch v phng hng la chn, thit lp cc khu DTSQ (UNESCO-Paris, Bo co ca MAB s 22). Mt cuc hp cp cao gia Ch tch Brezhnev (Lin X) v Tng thng Nixon (M) ti Moscow k ngh nh hp tc v thit lp cc khu DTSQ. 1976: MAB thng qua cc khu DTSQ u tin. M v Nga t chc hi ngh chuyn v khu DTSQ ti Moscow. 1977: Hi tho khu vc u tin v khu DTSQ ca vng a Trung hi ti Side, Th Nh K. 1981: Hi ngh quc t v Sinh thi trong thc tin ti Paris, nh gi mi nm u hot ng ca MAB. Thng qua nm p phch v Chin lc bo tn v cc khu DTSQ trong s 36 p phch ti cuc trin lm Hnh ng sinh thi. 1983: Hi ngh quc t v cc khu DTSQ ti Minsk, Ucraina. 1984: MAB thng qua k hoch hnh ng ca cc khu DTSQ v sau c i hi ng UNESCO v Hi ng Chng trnh Mi trng Lin hp Quc (UNEP) thng qua. 1985: Ban t vn khoa hc v cc khu DTSQ c cuc hp u tin ti Php. 1986: Hi ngh Chu u v khu DTSQ v quan trc sinh thi. Ban t vn khoa hc v khu DTSQ nhm hp ln th hai ti La Paz.

1987: Hi ngh chuyn v vai tr gio dc v o to mi trng ca khu DTSQ trong hi ngh ca UNESCO-UNEP v gio dc mi trng ti Moscow (Nga). 1989: Hi tho quc t v ng dng khi nim khu DTSQ cho vng ven bin ti San Francisco (M), v cng ngh vin thm cho khu DTSQ ti Moscow(Nga). 1990: Ln u tin ra mt Bn khu DTSQ th gii. 1991: Cuc hp ca MAB Chu u ti Strasbourg (Php) ngh thnh lp Chng trnh qun l cc ch s nh gi cc khu DTSQ. thnh lp U ban T vn Quc t v khu DTSQ. 1992: Cuc hp chnh thc u tin ca U ban T vn v khu DTSQ (thng 4). Hi tho nh gi nhng kinh nghim v cc hot ng khu DTSQ. Hi ngh quc t cc khu vn quc gia, cc khu c bo v ln th 4 ti Caracas v cuc hp u tin ca hai mng li khu DTSQ vng Chu M La tinh. 1994: Hai cuc hp u tin ca mng li khu DTSQ ng (EABRN) ti Trung Quc (thng 4 v thng 8), ra i mt Hip nh hp tc bo tn quc t (thng 4), ra mt s u tin ca Tp san khu DTSQ (thng 6), cuc hp u tin ca cc nh iu phi vin v qun l khu DTSQ ca MAB Chu u. 1995: Nhm nghin cu ca MAB Chu u v Kha cnh x hi ca khu DTSQ: khu DTSQ dnh cho mi ngi(thng 1). Hi ngh quc t v khu DTSQ ti Seville, Ty Ban Nha (thng 3). Hi ngh UNESCO thng qua chin lc Seville cho khu DTSQ v c cu t chc hp php ca mng li th gii (thng 11). 1996: Hi tho v vic thc hin chin lc Seville cho khu DTSQ trong chng trnh Hi ngh bo tn th gii (IUCN) ti Montreal. Canada (thng 10). Mng li MAB Chu Phi c thnh lp v t chc hi ngh ti Dakar (thng 10). Ln u tin t chc nh gi nh k cc khu DTSQ theo chu k 10 nm. 1998: Ra i Mng li cc khu DTSQ khu vc ng Nam (SeaBRnet) ti Hi ngh Xy dng khu DTSQ Cn Gi TP. H Ch Minh. Hi ngh SeaBRnet ln th 2 ti H Ni, Vit Nam (2001) v ti Xim Rip. Cam Pu Chia (2003). 1999: Hi tho MAB cc nc Rp v nghin cu so snh cc khu DTSQ xuyn bin gii. 2000: MAB Chu u t chc nhm hp cc u ban MAB quc gia v cc nh iu phi vin, nh qun l cc khu DTSQ ti Cambridge, Anh (thng 4). Cun sch minh ho v tip cn h sinh thi v khu DTSQ c ra mt vo cuc hp ln th 5 ti Nairobi. Ra mt Bn khu DTSQ th gii kiu mi (thng 6). Hi ngh bo tn th gii ti Amman (thng 10) cng nhn khu DTSQ nh mt cng c chnh thc hin s tip cn h sinh thi. Hi tho MAB Chu Phi, kho st ch s thc hin chin lc Seville. Hi tho Seville+5 ti Pamplona, Ty Ban Nha (thng 10), kho hp ln th 16 ca hi ng MAB (thng 11). 2001: Trng i hc Columbia (M) phi hp vi UNESCO t chc hi ngh chuyn v X hi v a dng sinh hc ti New York (thng 5). Ra mt cc n phm bn khu DTSQ th gii bng cc th ting Rp, Trung Quc, c. B o Nha v Nga. Cc kho o to v khu DTSQ ti cng ho Lin bang Nga (thng 6). Hong t x Asturias Concord trao tng phn thng cho mng li quc t cc khu DTSQ (thng 10). L k nim ln th 30 ngy thnh lp Chng trnh Con ngi v Sinh quyn (thng11).

7. Qun l cc khu d tr sinh quyn S khc nhau gia cc khu d tr sinh quyn vi cc vn quc gia v khu bo tn khc ch cc khu d tr sinh quyn khng trc tip qun l v mt lnh th. Cng vic qun l cc khu d tr sinh quyn l iu phi cc hot ng vi s tham gia ca cng ng a phng, l s th hin mi quan h gia con ngi v sinh quyn. Cc khu d tr sinh quyn c th gii cng nhn cng c ngha

l vic qun l phi tun th hng dn thc hin ca cc cng c quc t nh cam kt. Hu ht cc vng li ca khu d tr sinh quyn l cc vn quc gia hoc khu bo tn nn n phi tun theo cc qui nh ca Chnh ph v qun l cc khu ny. Vng m v vng chuyn tip nm di s qun l trc tip ca chinh quyn a phng hoc cc n v kinh t - x hi. Vic chuyn i mc ch s dng t, thay i qui hoch, k hoach pht trin kinh t x hi cho ph hp vi pht trin bn vng do c quan a phng c thm quyn quyt nh (UNEP. 1999; UNESCO (Ed.)). Cng vic iu phi cc khu d tr sinh quyn da trn cc mi quan h hnh chnh v ngoi h thng hnh chnh to mi lin kt v hp tc trong cc lnh vc: bo tn a dng sinh hc, a dng vn ho, pht trin bn vng, ku gi u t v tr gip cc hot ng nghin cu, gim st ngun li v pht trin kinh t x h, du lch sinh thi, gio dc v o to... Cc hot ng ny s c trin khai da trn s phn vng chc nng ca cc khu d tr sinh quyn (UNESCO (Ed.). 1996; UNESCO-MAB. 2000). Vng li: L khu vc u tin cho bo tn a dng sinh hc v gim st cc h sinh thi, cc hot ng nghin cu, gio dc khng nh hng ti a dng sinh hc c th c tin hnh y. Vng m: Thng bao quanh cc vng li, cc vng m gp phn hn ch tc ng ca con ngi tng cng cho vic bo tn vng li. Cc hot ng pht trin kinh t, khai thc hp l ti nguyn, pht trin du lch sinh thi, nghin cu, gio dc, o to.. c th trin khai y. Nng cao mc sng ngi dn vng m l yu t quan trng m bo cho bo tn thnh cng vng li. Vng chuyn tip: Cc m hnh pht trin kinh t. hp tc pht trin c khuyn khch vi s tham gia ca cn b qun l, cc c s kinh t, cc t chc on th, tn gio, vn ho, x hi, cc nh khoa hc, tuyn truyn v gio dc.. 7.1. Hng dn qun l cc vng li Mc tiu: Mc tiu qun l vng li l bo tn a dng sinh hc, hn ch cc hot ng ca con ngi. Mt s vng li bo tn cc loi ng vt di c hoc kim n trong phm vi rng ln (chim di c, b bin, ra bin ...) th vic bo tn khng ch gii hn vng li m cn phi hp cht ch vi vng m v chuyn tip. Cc hot ng nghin cu khoa hc, qun l h sinh thi c th tin hnh mc nht nh. Cc hot ng c th Bc 1: iu tra, lp danh mc v xy dng c s d liu v bo tn a dng sinh hc Danh mc cc loi cn bo v v hnh thc bo tn Danh mc tt c cc loi thc vt, ng vt v mi trng sng ca chng Danh mc cc loi theo h thng pht sinh cho mc ch bo tn di sn thin nhin Danh mc cc a danh, cc hot ng vn ho, truyn thng cho mc ch bo tn di sn vn ho v cnh quan Lch s, truyn thng, a l nhn vn ca i phng Nhng tc ng trong qu kh v hin ti ca con ngi Bc 2: nh gi, iu chnh v b sung nh gi c s d liu hin c: ti liu, bo co, bn , nh...cn c b sung, hon thin

nh gi di sn: xc nh th t u tin trong bo tn Di sn thin nhin: iu tra s lng cc loi, cc h sinh thi v cnh quan Danh mc cc loi cn bo v mc a phng, quc gia, khu vc v quc t Danh mc v ti liu lin quan ti cc loi trong sch Vit Nam Danh mc cc h sinh thi, vng cho bo tn t nhin, bo tn loi.. Di sn vn ho, cnh quan v lch s: Lch s v cnh quan: di tch lch s v vn ho (B Vn ho v Thng tin), di sn quc t (UNESCO) Vn ho: cc l hi truyn thng, sinh hot cng ng, nhng nt vn ho c trng nh gi cc bin php v gii php bo tn: nh gi hiu qu ca cc gii php hin ti v d kin nhng gii php i vi nhng tc ng ca tham quan, du lch (s lng v s ln). Trong mt s trng hp phi lp k hoch di chuyn hoc hn ch mt s hot ng du lch do tc ng xu v lu di ti di sn. Bc 3: Xc nh mc tiu Cc mc tiu nng cao hiu bit, kin thc bo tn a dng sinh hc v tc ng ca cc hot ng do con ngi gy ra: cc chng trnh iu tra, kho st, nghin cu, gim st nhm b sung, iu chnh v hon thin thng tin hin c Cc mc tiu qun l: Xc nh mc tiu cn t ti Phn loi cc nhn t c bn t mc tiu Phn loi cc kh khn v tn ti cn vt qua Phn loi cc loi tranh chp (ngun li, quyn li kinh t, lnh th...) Xc nh mc tiu qun l c th cho tng khu vc, lnh vc trong qun l Cc mc tiu lin quan vi gii php thc hin: cc tng mi, qu trnh mi, cch lm mi nhm nng cao hiu qu ca cng tc bo tn Bc 4: Xy dng k hoch hnh ng K hoch hnh ng gm cc bc c th thc hin tng mc tiu trn theo trnh t thi gian v mc t c cng vi k hach ti chnh m bo cho cc hot ng thc hin ng tin . Bc 5: Gim st v nh gi k hoch Gim st v nh gi cc hot ng xem c ph hp vi mc tiu t ra hay khng, tnh hnh thc hin v hiu qu cng vic, phn tch nguyn nhn thnh cng v tht bi; nh gi kinh t cn lm r gi tr kinh t ca vic bo tn loi, h sinh thi trong thi gian thc hin v trong tng lai, ngun nhn lc v ti chnh s dng; nh gi tc ng v mt x hi ca cc hot ng; nh gi cc gii php cng c v cng ngh nhm nng cao hiu qu cng tc qun l... 7.2. Hng dn qun l cc vng m Mc ch: To nn mt hnh lang an ton cho bo tn vng li, khai thc v s dng bn vng ti nguyn thin nhin, pht trin kinh t x hi. Vic qun l vng m khng lm nh hng m tr gip cho hiu qu bo tn a dng sinh hc vng li. Cc hot ng pht trin nng nghip, thu sn, nghin cu, gio dc, o to, tuyn truyn, du lch v gii tr pht trin da trn c s sinh thi hc trong vic s dng hp l ti nguyn thin nhin

Cc hot ng c th Bc 1: iu tra. phn loi iu tra trnh nhn thc v hiu bit ca ngi dn v cc hot ng kinh t x hi lin quan vi s dng ngun li v tc ng ca chng ln a dng sinh hc (nghin cu khoa hc, kinh t x hi), k hoch qun l (qui hoch s dng t, xy dng cc khu dn c v th, k hoch pht trin kinh t x hi...) Phn tch thc t khai thc cng nh s dng ngun li v cc hot ng qun l ang trin khai nh nng nghip, thu sn, du lch, khai thc v sn bt. Phn loi cc ban ngnh c lin quan trong qun l: qun l thc t v t ai, khai thc ngun li, cc c s kinh t (nh nc, tp th, t nhn), cc t chc qun chng, hip hi, nghin cu khoa hc, gio dc, tuyn truyn Bc 2: nh gi S dng cc tiu ch nh gi cht lng mi trng, sinh thi: Cc nhu cu cht lng mi trng (xanh, sach, p, qun l cht thi, nhim), duy tr a dng sinh hc v s bn vng ngun li S dng cc tiu ch x hi: sc kho, gio dc, an ninh, dn ch.. S dng cc tiu ch kinh t: thu nhp, hiu qu s dng ngun li, to ngh nghip mi, ngun thu nhp mi, tip th, th trng mi v cht lng sn phm S dng cc tiu ch cng bng v gii: Cng bng x hi ( gia cc gii, ngi thiu s, gim ngho i..). cng bng trong cng th h v gia cc th h. Bc 3: Phn tch tnh hnh tranh chp v kh nng gii quyt Phn tch li ch v tranh chp trong s dng ngun li: gia nhng ngi s dng ngun li, c quan c thm quyn qun l thc s lin quan vi mc tiu bo tn Phn tch mc nghim trng ca cc tranh chp, nhng nhn t chnh cn tc ng nh gi tc ng v mt sinh thi, kinh t x hi v vn ho ca cc hot ng ny Ban iu phi, hi ng khoa hc trong qun l khu d tr sinh quyn ng vai tr ho gii trong gii quyt cc tranh chp Bc 4: K hoch hnh ng Xc nh mc tiu ca vng m l pht trin kinh t i i vi bo tn, bo m an ton cho vng li a vo k hoch hnh ng cc gii php qun l nhm s dng hp l ngun li thin nhin trn c s khoa hc v kinh nghim truyn thng, xy dng m hnh pht trin kinh t v bo tn, pht trin mng li th trng, hnh thnh trang tri c hiu qu kinh t 7.3. Hng dn qun l vng chuyn tip Mc tiu: Vng chuyn tip cn c gi l vng pht trin bn vng, ni thc hin s cng tc cht ch v c hiu qu ca ca nh khoa hc, nh qun l v ngi dn a phng trong pht trin kinh t x hi. Cc hot ng pht trin kinh t, du lch, dch v i i vi tuyn truyn gio dc nng cao nhn thc cng ng.

Cc hot ng c th Bc 1: Phn loi Cc hot ng lin quan vi s dng v qun l ngun li: pht trin nng nghip, lm nghip, du lch, cng nghip.. Thc trng s dng bn vng ngun li, tc ng v sinh thi v kinh t x hi Thc trng mi trng ca cc c s sn xut, kinh doanh, dch v Phn loi cc i tc: qun l thc s ngun li, cc t chc nh nc v t nhn, cc t chc ngh nghip, hip hi... Cc hot ng thng tin, tuyn truyn, gio dc v o to cho cc tng lp ngi ln tui, thanh nin v cc tng lp x hi Cc hot ng vn ho v truyn thng Bc 2: nh gi: Phn tch cc nhu cu trong pht trin bn vng v nh gi tc ng ca chng Chuyn Sinh quyn v cc khu DTSQ c ging dy mt s trng i hc ca nc Cng ha Php

- Sinh quyn, UNESCO, lch s chng trnh MAB, cc giai on pht trin, mng li cc khu DTSQ quc t v khu vc Bc 3: Xy dng k hoch - Khi nim sinh quyn, khu DTSQ. a dng sinh hc, pht hnh ng Phn tch chiu hng tc trin bn vng, tip cn h sinh thi trong qun l, sinh hc ng mi trng ca cc hot bo tn.. ng pht trin kinh t vng - Th ch v hnh chnh chuyn tip (thng rt ln v - Quc t: cc nguyn tc hot ng ca mng li cc khu phc tp) n vng m v DTSQ quc t vng li, c k hoch tuyn - Quc gia: p dng cc nguyn tc hot ng ca quc t truyn v gio dc qun l trong qun l cc khu DTSQ v mng li cc khu DTSQ khng gian trong pht trin bn quc gia vng. - Chng trnh Con ngi v Sinh quyn: chin lc, t chc, hot ng, mng li cc khu DTSQ quc gia (gii thiu Hnh ng pht trin bn chung, a l, a dng, hp tc trong nc v quc t vng: Khu d tr sinh - Bo tn v pht trin: chin lc bo tn v p dng, cc hot quyn c ngi dn chp nhn rng ri do quan im ng pht trin lin quan vi bo tn t chc, phn vng hp l - Pht trin kinh t trong cc khu DTSQ: kinh t cht lng, thc y hp tc cc thnh nhn mc, cht lng sn phm phn kinh t a phng - Nghin cu v qun l lm c s cho bo tn, bao - Gim st: cc ch s, cng c cho qun l, thng tin, tuyn gm: Pht trin kinh t a truyn, c s d liu v h thng thng tin a l phng nh qung co cht - Gio dc. o to, thc tp, thc t, hc tp sut i v hc lng sn phm mang nhn tp v pht trin bn vng hiu khu DTSQ; xy dng - Xy dng d n nghin cu v pht trin qu tnh thng; ci thin - Hp tc quc t: hai bn, nhiu bn mi trng x nghip; pht trin cc hnh thc kinh Ngun: Bioret F, C. Cibien, J.C Genot, J. Lecomte, 1998 doanh (nh nc, tp th, t nhn), tm kim cc gii php cng ngh, ti chnh gim thiu nhim mi trng v to mi trng hng th thng tin bn vng trong mi lnh vc chnh tr, kinh t, x hi v gio dc.

 Ci thin khng gian bo tn trong mi lin quan vi khng gian vn ho, khng gian kinh t v cuc sng 7.4. iu phi tng th khu d tr sinh quyn Gio dc. o to v thng tin tuyn truyn: Cc hot ng ny trin khai trn c 3 vng ca khu d tr sinh quyn a. Xy dng s hiu bit cng ng Tt c mi ngi dn, mi tng lp la tui cn c thng tin v khu d tr sinh quyn. Hot ng quan trng nht l gio dc mi trng cho th h tr, mi ngi dn c hiu bit v mi trng sng ca mnh, bo tn thin nhin, nng nghip, lm nghip, thu sn, du lch bn vng... a dng cc hnh thc tuyn truyn gio dc thng qua cc n phm c, d hiu, d thc hin, cc hot ng t chc nh cc cuc thi tm hiu, ng x.. thng qua cc phng tin thng tin i chng v cc hnh thc khng chnh qui s ng gp rt ln vo hiu qu cng tc qun l. b. Ni dung tuyn truyn v hnh thc tuyn truyn S hiu bit chung v khu vc, di sn thin nhin v di sn vn ho c tuyn truyn v gio dc mi hnh thc khc nhau Cnh bo v iu kin mi trng: nhim, cht thi, cht lng khng kh, t, nc... Xy dng cc m hnh qun l s dng ngun li hp l, nghin cu v ng dng ngun nng lng mi, qun l v truyn ti thng tin ti vng su vng xa S dng phng tin thng tin i chng tuyn truyn v khi nim, cu trc v chc nng khu d tr sinh quyn. Cc thng tin ny khng ch c truyn t trong cc trng ph thng, vin nghin cu, cc trng i hc m c cc t chc ngh nghip, on th x hi, c bit l khch du lch trong vng. Cn thit k v p dng cc mun gio dc mi trng trong o to gio vin, trao i thng tin gia cc trng ph thng, i hc thng qua mng internet, hi ngh, hi tho Xy dng danh mc cc i tc cho tt c cc loi hot ng nu trn theo tng ch m h quan tm nht nh: th no l kinh t bn vng, xc nh nhng hot ng cho pht trin bn vng a phng. thc hnh ngh nghip lin quan n pht trin bn vng cc mc khc nhau. c. Nghin cu Cc hot ng nghin cu ng vai tr chnh trong cc hot ng ca khu d tr sinh quyn. Cc nh khoa hc ca cc lnh vc khoa hc t nhin, khoa hc x hi cng lm vic xy dng k hoch qun l khu d tr sinh quyn, c bit l nghin cu v lm r c im v chc nng ca tng vng. Cc kt qu nghin cu v s thay i, chuyn i s dng t, tc ng mi trng ca cc hot ng kinh t, du lch, xut cc gii php... to iu kin cho cc nh qun l ra nhng quyt sch ph hp vi iu kin v hon cnh ca tng a phng. d. Xy dng i ng v tr gip k thut Lp danh mc cc nh khoa hc, nhng ti nghin cu (, ang v s trin khai), i ng chuyn gia cn c hon thin trong k hoch qun l khu d tr sinh quyn. Nhu cu gii quyt nhng vn thc t qun l v kh nng p ng ca cc nh nghin cu, chuyn gia cn c thng nht trong hon cnh a phng.

 Khu d tr sinh quyn phi l c s d liu sng v c cp nht hng ngy thng qua vic s dng h thng thng tin a l (GIS). Cc thng tin ny cn c xut bn cho tng loi i tng t ngi dn n nh qun l. e. Xy dng c s h tng C s h tng vt cht k thut (ng x, cu cng, cc c s dch v, b tr khu dn c..) cn c pht trin hi ho trong Mt s chuyn ngnh khoa hc lin quan n khu DTSQ khung cnh thin nhin khu (Da trn s phn loi ca mt s trng i hc ca Cng ha Php) d tr sinh quyn, cn c nghin cu nh gi tc - Khoa hc cho bo tn v khoa hc bo tn ng mi trng khi pht trin cc hot ng ny. Cn - Khoa hc qun l - S chia ct mi trng. ni sng coi trng xy dng v pht - Qun th v mta qun th trin c s h tng vn ho, - Qun th vi m thng tin, tuyn truyn, bo - a dng sinh hc tn cc gi tr a dng vn - Phn tch bin ho v truyn thng. - Loi nhp ni - Di truyn v khoa hc bo tn f. nh gi k hoch qun - Qun l tranh chp l - Qun l lnh th v cc khu DTSQ K hoch v cc hot ng - Cc khu DTSQ qun l cn c tng kt, - nh gi qun l nh gi v rt kinh nghim - Cc tiu ch cho bo tn thnh cng hng nm. Cc vn nh - a tr li v khi phc li qun th hng trong thi gian di - Qu trnh dit chng ca qun th cn c tng kt v b - Tm quan trng ca ly mu trong nghin cu sung sau 5 hoc 10 nm. Vic nh gi hng nm cho - Nhn chng hc v bo tn - Mi trng, ni sng lin tc php tng kt v rt ra bi hc thc tin thnh cng - nh gi mi trng, ni sng cng nh tht bi, iu - Tip cn sinh thi h thng chnh thch hp nu thy - Lut php v khai thc ngun li di truyn cn thit. Nhng tng kt - a dng sinh hc. kin thc khoa hc v qun l di hn c tnh nh hng, - Pht trin sn phm nng nghip v qun l bn vng a dng sinh c th b sung nhng hc tng, khi nim mi ph - Chnh sch qun l hp vi hon cnh tng a - Tip cn lin ngnh phng, quc gia, khu vc - a l v khoa hc bo tn v quc t. - Pht trin a phng. bo tn v thay i - Khng gian v bo tn 7.5. B my qun l v - Bin i mi trng ton cu nhng vn khc - Sinh thi v m v sinh thi qun x - a dng sinh hc v chc nng h sinh thi Hiu qu ca cc hot ng - Sinh thi cnh quan ca khu d tr sinh quyn - Thit k d n v khoa hc bo tn k c xy dng v iu hnh - Cc ch s sinh thi v x hi k hoch qun l ph thuc Ngun: Bioret F, C. Cibien, J.C Genot, J. Lecomte, 1998

phn ln vo b my qun l. Thng thng mi khu d tr sinh quyn u c mt Ban iu hnh v mt Hi ng t vn. Thnh phn v cch thc hin khc nhau tu thuc vo tnh hnh c th ca tng a phng. Ban iu hnh: Chu trch nhim xy dng k hoch v iu phi cc hot ng ca khu d tr sinh quyn. Trng Ban thng l i din UBND Tnh, cc thnh vin trong Ban bao gm lnh o vn quc gia, khu bo tn, cc i din lnh o cp huyn v hip hi qun chng. Ban iu hnh s hp bn ra quyt nh v nhng vn ch yu trong cng tc qun l trc mt cng nh lu di. Khi c nhng tng mi, vn mi c xut Ban iu hnh c th ngh triu tp tho lun tu thuc thi gian v a im thch hp. Hi ng T vn: Mt trong nhng k hoch qun l chnh ca khu d tr sinh quyn l lm sao ng vin c cng ng cc nh khoa hc, cc chuyn gia trin khai cc ti nghin cu khoa hc c bn, qun l ngun li. pht trin bn vng, cc d n nghin cu lin ngnh, di hn p ng mc tiu bo tn v nhng ti p ng nhu cu qun l. Nhng kt qu nghin c p dng ngay ti khu d tr sinh quyn s chng minh cho tnh hiu qu ca cng tc qun l. Khu d tr sinh quyn c th ti tr ti cho cc hot ng nghin cu theo n t hng ca mnh. Chc nng khu d tr sinh quyn rt nhiu v a dng, cc hot ng qun l l phi hp c v k thut, hnh chnh v chnh sch. Khu d tr sinh quyn cn c bo tn thch ng vi h thng hnh chnh, iu kin kinh t x hi v vn ho vn rt khc nhau tng a phng. Bn Hng dn xy dng k hoch qun l nhn mnh cng tc qun l cho tng phn vng theo cu trc v chc nng, trnh t cc vn c cp bao gm: hin trng, nh gi v sp xp vn u tin, xc nh mc tiu, bin php thc hin. Bn hng dn cn c xy dng cho ph hp iu kin hon cnh c th tng khu d tr sinh quyn nhm thc hin hiu qu tng Khu d tr sinh quyn l ni gp g gia Con ngi v Thin nhin Bng 13: Phn tch kinh t da trn chc nng sinh thi i vi chu trnh nc mt s khu d tr sinh quyn nc ta
V d v khu bo tn Khu d tr sinh quyn Ct Tin v Ct B Chc nng sinh thi - Bo v lu vc - Lm chm dng chy thng lu v gim l lt h lu - iu tit dng chy trong ma kh; iu ho kh hu v m nh bc hi nc - Ngn cn xi mn bng cch gim vn tc dng nc v tng thm nc, gi m ca t. - Thm thu nc v bo v/ ci thin cht lng nc cho cc qu trnh h lu k c dng cho gia nh. - Thu sn. mi trng sinh sng ng gp kinh t - Trnh thit hi do l lt - Cung cp nc cho v ma b sung (v d v la th hai) - Gi mu m cho t, tit kim t vic gim nhu cu dng phn ho hc thay th. - Trnh cc chi ph cho cc phng php thay th lc nc v li ch mang li cho cng nghip nh vo cht lng nc cao cung cp cho ch bin v sn xut.

Khu d tr sinh quyn Cn Gi

- iu ho nhit v thnh phn ho hc ca nc cc loi c gi tr thng mi pht trin tt, gii phng ngun cung cp thc n cho cc loi c gi tr - Cung cp v gi cht lng nc ph hp v cc iu kin khc nh u vo min ph cho vic tng trng v ti sinh cc loi c

Khu d tr sinh quyn Ct Tin v Cn Gi

- C s m nui - X l nc v loi tr hin tng phi dng - Ngun cung cp cc loi c gi tr thng mi

Khu d tr sinh quyn Chu th sng Hng v Cn Gi

nh cua. tm - Thay th t bi - Ngun thc phm, thuc cha bnh t thc vt - Bo v b bin khi bo, sng thn v sng bin - Thu sn. rng ngp mn, lm giu v thay th t bi

gi tr thng mi. - Cung cp nguyn liu th c gi tr thng mi nh cc loi cy. - Gim thit hi do thin tai - Gi tr thng mi ca thu sn v lm sn ngoi g, nng cao tc sinh trng ca cc loi thu hoch trang tri t mi trng t b nhim hn.