ĐẠI SỐ SƠ CẤP - ÔN THI ĐẠI HỌC

Lê Ngọc Sơn_Hồ Quan Bằng_Nguyễn Xuân Tuần_Nguyễn Quốc Việt
TÀI LIỆU ÔN THI ĐẠI HỌC

(Đại số sơ cấp)
PHẦN I: PHƯƠNG TRÌNH VÀ BẤT PHƯƠNG TRÌNH
 Phương trình và bất phương trình bậc 2, (ax 2  bx  c  0; a   .
Câu 1: Tìm m để phương trình: x 2  2(m  3)x  4m  12  0 có hai nghiệm cùng lớn hơn -1.
Giải
Để pt đã cho có hai nghiệm cùng lớn hơn -1 thì m thỏa mãn hệ sau:

 ' (m  3)2  4m  12  0
  0 
1.f (1)  0  1  2(m  3)  4m  12  0   7  m  3.
 
  2
 x1  x 2 1  m  3
1  
 2
Câu 2: Tìm a để BPT: (a  1)x 2  2(a  2)x  2a  1  0 (1) , có nghiệm trong (1,2).
Giải
Xét ba trường hợp của a như sau
1
 TH1: a  1; (1)  6x  3  0  x   . (thỏa mãn)
2
 TH2: a  1; ta có
Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -1-

5  3 5 5  3 5
  a 
  0
' 
 a 2
 5a  5  0 
  2 2
  2  2
x 1  2  (a  2)  a  5a  5  2(a  1)   a  5a  5  3a
  
x 2  1 (a  2)  a 2  5a  5  (a  1)  a 2  5a  5  3
  

 5  3 5 5  3 5
 a 
 2 2
 2
  a  5a  5  3a . (VN)

1  a  4


 TH3: a  1
+ '  0  a  (1; ).
5  3 5 5  3 5  5  3 5 5  3 5
'  0   a    a 
  
1  x   2 2
  2 2
  2  2
 1
1(a  1)  (a  2)  a  5a  5  3   a  5a  5
2  x 2    
 
2(a  1)   (a  2)  a 2
 5a  5  3a  a  5a  5
2
 
 5  3 5 5  3 5
 a  5  3 5
 2 2 a ( ; 1 / 2).
 2
a  (; 1 / 2)  (1; )
Câu 3: Tìm m để pt: x 2  2x [x ]+x  m  0 , có hai nghiệm không âm. ([x] là phần nguyên của x).
Giải
Đặt y  [x ]; z  x  [x ] , ta có, z 2  z  y 2  y  m  0, trong đó y nguyên và 0  z  1.
1   1  
Pt theo z có nghiệm z  , với   1  4(y 2  y  m ) , vì z  0 nên z  và
2 2
1  
0z   1 hay 1    9  0  y 2  y  m  2.
2
Gọi x 1  x 2 là hai nghiệm không âm của pt, ta có y1  [x 1 ]; y2  [x 2 ] đều không âm, và

z 1  x 1  [x 1 ]; z 2  x 2  [x 2 ].

- Nếu y1  y2 thì [x 1 ]  [x 2 ] và x 12  2x 1[x 1 ]+x 1  m  0; x 22  2x 2 [x 2 ]+x 2  m  0 , trừ vế

theo vế ta được x 1  x 2 (trái với GT)
- Nếu y1  y2  y1  y2  1 (do số nguyên).
Vì 0  y12  y1  m  2; 0  y22  y2  m  2  2  y 22  y2  m  0(*) nên

2  y12  y22  y 2  y1  2 | y12  y22  y2  y1 | 2  (y1  y2 ) | y1  y 2  1 | 2, Vì y1  y 2
| y  y  1 | 1
là số nguyên dương nên  1 2
| y1  y2  1 | 0

- TH1: | y1  y 2  1 | 1  y1  y2  2  y1  2; y2  0 (không thỏa)

- TH2: | y1  y2  1 | 0  y1  y2  1  y1  1; y 2  0  [x 1 ]  1; [x 2 ]  0
1  1  4m
Từ (*) suy ra: 0  m  2 và nghiệm x1,2  .
2
Câu 4. Tìm ĐK của a,b để pt: x 2  ax  1  0 (1); x   bx     có nghiệm chung. Khi
đó tìm GTNN của P | a |  | b | .
Giải
- Gọi x 0 là nghiệm chung của hai pt trên, ta có,
x 2  ax     
 0 
 2  a  bx     x   a  b. Thế vào (1) ta được :
x 0  bx      a b

2
 1  1
   a  1  0  1  a(a  b)  (a  b )2  0
a  b  a b
 2a  3ab  b 2  1  0  3ab  2a 2  b 2  1  0
2
a  b
Vậy điều kiện của a,b là  thì pt có hai chung.
3ab  2a 2  b 2  1

- Ta có P  | a || b | , thế vào điều kiện trên ta được

3 | a || b | 2 | a |2  | b |2 1  6a 2  P 2  1  5 | a | P  0
Để pt luôn có nghiệm thì   P 2  24  0  P 2  24 | P | 2 6  MinP    

Phương trình và bất pt quy về bậc hai
Ví dụ 1. Tìm m để pt : (x  m )x   mx  m     , cos 3 nghiệm phân biệt thỏa mãn
x 1  1  x 2  2  x 3.
Giải
pt (1) đã có 1 nghiệm x  m nên pt x   mx  m     phải có haio nghiệm phân biệt

thảo một trong các TH sau :
- TH1 : m  1  x 1  2  x 2 .
- TH2 : x 1  1  m  2  x 2 .
- TH3 : x 1  1  x 2  2  m.
m  1

m  1 1.f (1)  0


- Xét TH1 : m  1  x 1  2  x 2   1  x 1  x 2   S (VN)
   1
x 1  2  x 2  2
 1.f (2)  0

- Xét TH2 :
1  m  2 2  m  1
 
'  0 m 2  2m  3  0
  1
x 1  1  m  2  x 2     2  m   .
x 1  1 m  m  2m  3  1
2
6
 
x 2  2 m  m 2  2m  3  2



m  2 m  2
 m 2  2m  3  0 m  2
  0 '  
   1
- Xét TH3 : x 1  1  x 2  2  m    1.f (1)  0  m  
x 1  1  x 2   6
 1.f (2)  0 m  2
x 1  x 2  2  
S  2
 2
(VN)
1
- Vậy với 2  m   thì pt (1) có 3 nghiệm thỏa mãn x 1  1  x 2  2  x 3 .
6

Ví dụ 2. Tìm m để pt : x 3  3mx 2  3x  2m  0 có 3 nghiệm thỏa mãn x 1  1  x 2  2  x 3.
giải
Xét hàm số f (x )  x 3  3mx 2  3x  2m; f '(x )  3x 2  6mx  m
- pt f '(x )  0 luôn có hai nghiệm phân biệt nen hs luôn có CĐ, CT. Giả sử x1  x 2 là hai
nghiệm của pt f '(x )  0 , khi đó :
y1  2(1  m 2 )x 1  m; y2  2(1  m 2 )x 2  m
 y1.y 2  2(1  m 2 )x 1  m  2(1  m 2 )x 2  m   4m 2  7m 2  4  0, m
  
- Suy ra, pt đã cho luôn có ba nghiệm x 1  x 2  x 3
- Vì x1 x 2  1  0 nên pt luôn có 2 nghiệm trái dấu. Để pt có nghiệm thỏa mãn ĐKBT thì
 f (1)  0 m  2  0 m  2

   1
     1   m  2.
 f (2)  0 10m  2  0 m  5
   5
Bài 1. Biện luận theo m số nghiệm của pt : x (x  1)(x  2)(x  3)  1  m  0 (1).
Giải
Pt 1  (x 2  3x )(x 2  3x  2)  1  m  0  (x 2  3x )2  2(x 2  3x )  1  m  0.
9
Đặt t  (x 2  3x ), t  .
4
Pt quay trở về : t 2  2t  1  m  0 (2); '  m.
- TH1 : '  0  m  0 , Pt có 2 nghiệm PB
9 25
+ Nếu 1  m   m thì pt (2) có 2 nghiệm PB dẫn đến pt (1) có 4 nghiệm PB.
4 16
9 25
+ Nếu 1  m   m thì pt (2) có 1 nghiệm đẫn đến pt (1) có 2 nghiệm PB.
4 16
- TH2 : '  0  m  0 , pt (2) có nghiệm kép t  1 , dẫn đén pt (1) có 2 nghiệm phân
biệt.

- TH3 : '  0  m  0 , pt (2) vô nghiệm dẫn đến pt (1) vô nghiệm.
Bài 2. Tìm a để pt : 16ax 4  ax   a  x   ax      cos 4 nghiệm PB lập thành
một cấp số nhân.
Giải
Nhận thấy x  0 không là nghiệm của pt (1), chia hai vế pt (1) cho x 2 ta được
 1  1 1
16 x 2  2   a x    2a  17  0 , đặt t  x  ;| t | 2 , ta có :
 x   x  x
16t 2  at  2a  15  0 
Để pt (1) có 4 nghiệm PB thì pt (2) phait có 2 nghiệm phân biệt thỏa mãn | t1 |,| t2 | 2. Gọi
x 1, x 2, x 3, x 4 là 4 nghiệm lập thành một CSN của pt (1), ta có x 1, x 4 là hai nghiệm của pt :
x 2  t1x  1  0 , và x 2 ; x 3 là hai nghiệm của pt x 2  t2x  1  0 , gọi q là công bội ta có,
1
x 2  x 1.q ; x 3  x 1.q 2 ; x 4  x 1.q 3  x 1x 4  x 1.q 3  1  x 1.q 3  x 1  ;
q3
1
x 3  x 2q  x 2x 3  x 22q  x 22q  1  x 2  .
q
1 1
Vậy x 1  ; x2  ;x3  q ;x4  q 3 .
3
q q
Theo ĐL Viét ta có,

  1 1 a
x  x  x  x   b    q  q3 
 3 16
 1   q q
2 3 4
 a
 c  1 1 2a  17
x 1x 2  x 1x 3  x 1x 2  x 2x 4  x 3x 4 
2
 2   1  1  q  q 
 a q q 16
 3
t  2t  a
1 15
Đặt t   q ;| t | 2 ta được   16  t 4  2t 3  3t 2  4t  0
q  4 2 2a  15 16
t  3t 
 16
3 5 1  2 5 a 85
PT này có nghiệm : t  ;t  ;t  vì | t | 2 nên t     a  170.
2 2 2 2 16 8

BÀI TẬP
Bài 1. Biết PT ax   27x 2  12x  2001  0 có ba nghiệm PB. Tính số nghiệm của PT :
4(ax   27x 2  12x  2001)(3ax  27)  (3ax   x   .
Giải
Đặt
f (x )  ax   27x 2  12x  2001  f '(x )  3ax 2  54x  12  f ''(x )  6ax  54  2(3ax  27)
Pt quy về : 2 f (x ).f ''(x )  [f '(x )]2 .
Đặt g(x )  2 f (x ).f ''(x )  [f '(x )]2  g '(x )  2 f (x ).f '''(x ).
Gọi x1  x 2  x 3 là nghiệm của pt : f (x )  0 , suy ra

f (x )  a(x  x 1 )(x  x 2 )(x  x 3 )  g '(x )  12a 2 (x  x 1 )(x  x 2 )(x  x 3 ) , vậy g '(x )  0
cũng có 3 nghiệm PB x 1, x 2, x 3 do đó hs g x  đạt cực trị tại ba điểm. Ta có
g(x )  [f '(x )]2  0

 1 1
g(x )  [f '(x )]2  0  g (x )  0 có hai nghiệm PB
 2
 2
g(x 3 )  [f '(x 3 )]2  0


1. Phương trình và bất pt chứa căn
1 1 x 1
Bài 1. Giải bất pt : x  1  (1).
x x x
 x 2  1
 0 1  x  0  x  1
ĐK :  x    1  x  0  x  1.
 x  1 x  0  x  1
 0 
 x
- Với x  1 ;

x2 1 x 1 x 1 x 1 x  1 x 1 (x  1)2
(1)      
x x x x x x2
x 1
 x 1 1   x (x  1)  x  x  1  x (x  1)  x  1  x
- x
 x (x  1)  x  1  x  2 x (x  1)  x (x  1)  2 x (x  1)  1  0  ( x (x  1)  1)2  0
1 5 1 5
 x (x  1)  1  x 2  x  1  0  x  x  (x  1)
2 2
- Với 1  x  0
1x x 1 1x (1  x )2 1x

(1)     x  1 1 
x x (x )2 x
 x (x  1)  x  1  x  x (x  1)  1  x  x
 x (x  1)  1  x  x  2 x (1  x )  x (1  x )  2 x (1  x )  1  0
 ( x (1  x )  1)2  0 (VN )
1 5
Vậy bất pt có nghiệm là : x  1; x  .
2
x2
Bài 2. Giải bất pt : x 1  1 x  2  (1)
4
Giải
ĐK : 1  x  1
2
 x2 
  x4
2
(1)  x 1  1 x  2    2  2 1  x 2  4  x 2 
 4  16
x2  x2
 2(1  1  x )  x (1  )  2(1  1  x )(1  1  x )  x (1  )(1  1  x 2 )
2 2 2 2
16 16
2
x
 x   x  (1  )(1  1  x 2 ) 
16
+ x   là một nghiệm của (*).
+ Khi x  0 ,

x2 x2
  2  (1  )(1  1  x 2 )  2  1  1  x 2  (1  1  x 2 )
16 16
2
2 x
2 1  x  1  (1  1  x 2 )2
x 16
 1  x 2  1  (1  1  x 2 )  0  0
16 (1  1  x 2 )
x2
x  (1  1  x 2 )2
2
 16  0 (ñuùng vôùi moïi x  0)

2
(1  1  x )
Vậy tập nghiệm của bất pt là S  [  1;1].
2 1x2
Bài 2. Giải pt 1  1  x 2  (1  x )3  (1  x )3    (1)
  3 3
Giải
- Với 1  x  0
 1  x  1  x  (1  x )3  (1  x )3
 
 1  1  x 2  (1  x )3  (1  x )3   0  (1)V .N
 

- Với 0  x  1 , đặt x  c os(t ); 0  t  .
2
  2 sin t
(1)  1  sin t  (1  cos t )3    cos t    
  3 

 t t  t t    sin t
   sin  cos  cos  sin  
        
 t t  t t  t t  t t
   sin  cos  cos  sin    sin cos      sin cos 
  
   
        
 t t   cos t   cos t 
  cos  sin          
       
 
 cos t  x 
 
6 10
Bài 3. Giải pt  4 (1)
2x 3 x
Giải

6
t  0.
2 x
10 10t 2 10t 2
(1)  t  4t 2 4 2  4 t
2t 2  6 t 6 t 6
3
t2
0  t  4
  
Đặt   10t 2  0  t  4  0  t  4
  (4  t )2 10t 2  (4  t )2 (t 2  6) t 4  8t 3  12t 2  48t  96  0
t  6
2 
 
0  t  4 0  t  4

    (vì (t 3  6t 2  48)  0).
(t  2)(t  6t  48)  0
3 2
t  2
 
6 6 1
Vôùi t  2  2 4x  .
2x 2x 2
Bài 4. Giải pt 3
x 2  7x  8  3 x 2  6x  7  3 2x 2  3x  12  3 (1)
Giải
- Đặt t  3 x 2  7x  8; u  3 x 2  6x  7; v   3 2x 2  3x  12
(1)  t  u  v  3
t 3  u 3  v 3  27  (t  u  v )3  t 3  u 3  v 3  (t  u  v )3
 t 2 (u  v )  u 2 (t  v )  tv(v  u )  uv(v  t )  0
 (u  v )(t 2  tv )  (t  v )(u 2  uv )  0
u  v

 (u  v )(t  v )(t  u )  0  v  t
t  u

75 5
 Khi u  v töùc laø 3 x 2  6x  7  3 2x 2  3x  12  x  ,
2
75 5
 Khi v  t töùc laø  3 2x 2  3x  12  x  ,
2
x  5

 Khi t  u töù c laø 3
x 2
 6x  7   3
x 2
 7x  8   .
- Ta có, x  3
 2
75 5 75 5 3
- Vậy pt có 6 nghiệm x  ;x  ; x  5; x  .
2 2 2
Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên - 10 -

1 1
Bài 5. Giải bất pt x  x  x  ...  x   x 5 (1)
2 4
Giải
2
1 1 1  1 1 

ĐK : x  ; ta có x   x    x    .
4 2 4  4 2 
2
1 1  1 1 1 9

(1)  x  x  x  ...    x    5   x   5  x  
 2 4  2 4 4 2
1
 x  20    x  20.
4
Bài 6. Giải pt x 3  6 3 6x  4  4  0 (1)
- Đặt t  3 6x  4 ,
t 3  6x  4  0
ta có  3  t 3  x 3  6(t  x )  0  (t  x )(t 2  x 2  tx  6)  0
x  6t  4  0

t  x
 (I)
t  x t 3  6x  4  0
 
2 , hệ pt trên tương đương với hệ  2
t  x 2  tx  6  0
2
t  x  tx  6  0  3 (II)
t  x 3  6(t  x )  8  0

t  x t  x
 (I )   3  
t  6x  4  0 (t  2)(t 2  2t  2)  0
 

 

t  2 t  1  3 t  1  3
      .
x  2 x  1  3 x  1  3
  
t 2  x 2  tx  6  0

 (II)   3 ; đặt S  x  t, P  tx (S 2  4P  0)
t  x 3  6(t  x )  8  0



S 2  P  6  0 P  S 2  6 P  58
(II )       9
S (S  P  6)  8  0
2
S (12)  8  0  2
  S  
 3
4 58
- Vì S 2  4 p   4.  0 nên hệ (II) vô nghiệm.
9 9
Vậy pt co 3 nghiệm là x  2; x  1  3.
Bài 7. Giải pt 2(x 2  3x  2)  3 x 3  8 (1).
Giải
ĐK : x  2.
- Đặt u  x  2  0; v  x 2  2x  4  0.
(1)  2(u 2  v 2 )  3uv  2u 2  2v 2  3uv  0  2v(v  2u )  u(v  2u )  0

v  2u
 (v  2u )(2v  u )  0  
u  2v (loaïi)
- v  2u  x 2  2x  4  2 x  2  x 2  6x  4  0  x  3  13
 1 x  1
 2
Bài 8. Giải bất pt 2 2  x     x  18x  7 (1).
 2 4 
Giải
1
ĐK : x 
2
1 x 1 x 2  18x  7 1 x 1 (x  1)2
(1)  x     x    2x  1
2 4 8 2 4 8
1 x 1
- Đặt u  x  ; v  , khi đó u  v  2u 2  2v 2  u  v  2 u 2  v 2
2 4
1 x 1
 u 2  2uv  v 2  0  (u  v )2  0  u  v  x    x 2  6x  3  0
2 4
 x  3  6.

x  1
Vậy nghiệm của bất pt là :  2

x  3  6
2001
Bài 9. Giải bất pt 3
3x  1  2x  4  3  x (1).
304
ĐK : x  2
2001
(1)  3 3x  1  2x  4  x 3 ;
304
2001 1 1 2001
xét f (x )  3 3x  1  2x  4  x ; f '(x )    0
304 3
(3x  1)2
2x  4 304
Vậy f (x ) đồng biến, f (x )  3  x  0 , suy ra tập nghiệm là : 2  x  0.
3
Bài 10. Giải pt x 2  3x  1   x 4  x2 1 (1).
3
Giải
2 2 3 2 x2 x  1
(1)  2(x  x  1)  (x  x  1)   (x  x  1) 2
3 x x 1
x2  x  1 3 x2 x 1
2 2 1  
x x 1 3 x2 x 1

t  1
2
x x 1 3  3
- Đặt t  ; t  0; (1)  2t 2
 1   t  
2
x x 1 3 
t   3 (loaïi)
 2
1 x2  x 1 1 x2 x 1 1
- t  2
  2
  x 2  2x  1  x  1
3 x x 1 3 x x 1 3

- Vậy pt có một nghiệm x  1 .
Bài 11. Giải và biện luận pt x  3  2 x  4  x  4 x  4  m (1) .
Giải
ĐK : x  4
   
2 2
(1)  x  4 1  x  4 2 m  x  4 1  x  4  2  m
- Đặt t  x  4; t  0; (1) | t  1 |  | t  2 | m (2).
3m
+ TH1 : 0  t  1; (2)  t  1  t  2  m  2t  3  m  t  .
2
3m 3m 3m

Nếu 0   1  1  m  3 , thì (2) có nghiệm là t   x 4 
2 2 2
2
 3  m 
 x  4    là nghiệm của (1).
 2 
Nếu m  1  m  3 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) cũng vô nghiệm.
+ TH2 : 1  t  2;(2)  t  1  t  2  m  m  1
Nếu m  1 thì (2) có vô số nghiệm, do đó (1) cso vô số nghiệm.
Nếu m  1 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) vô nghiệm.
m 3
+ TH3 : t  2;(2)  t  1  t  2  m  t 
2
2
m 3 m 3 m 3  m  3 
Nếu  2  m  1 thì (2)  t   x 4   x  4    .
2 2 2  2 
Nếu m  1 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) vô nghiệm.
x 3
Bài 12. giải pt 2x 2  4x  (1) .
2
Giải

ĐK : x  3
x 3 x 3 x  2y 2  4y  1 (1)
2
(1)  2x  4x  1   1 ; đặt y  
 1;(1)  
2 2 y  2x 2  4x  1 (2)

 x  y  2(y 2  x 2 )  4(y  x )  2(y  x )(y  x )  5(y  x )  0

y  x
 (y  x )[2(y  x )  5]  0  
2(y  x )  5  0
y  x

x  2y 2  4y  1 (I)

Hệ đã cho tương đương với 
2(y  x )  5  0
 (II)
x  y  2(y 2  x 2 )  4(y  x )  2

 3  17  3  17
y  x 
x  x 
- (I )   2   4   4 .
2y  3y  1  0   3  17 
 3  17
 y  y 
 4  4
2(x  y )  5  0 2(x  y )  5  0
- (II )    
2[(x  y )  2xy ]  3(x  y )  2  0
2
2(x  y )2 3(x  y )  4xy  2  0
 
+ Đặt S  x  y; P  xy (S 2  4P  0).

2S  5  0 S   5
(II )   2   2
2S  3S  4P  2  0  3
 P 
 4
5 3 5  13
X 2  X   0  4X 2  10X  3  0  X 
2 4 4
 5  13  
 5  13
Khi đó x , y là nghiệm của pt x  y 
  4   4 .
 5  13   5  13
y  x 
 4  4
5  13 3  17
Vậy (1) có 4 ngiệm là : x  ;x  .
4 4

1x3 2
Bài 13. Giải pt  (1).
2x 2
5
Giải
ĐK : x  1 ; đặt u  x  1; v  1  x  x 2 .
uv 2
(1)  2 2
  2(u 2  v 2 )  5uv  2u(u  2v )  v(u  2v )  0
u v 5
u  2v
 (u  2v )(2u  v )  0  
v  2u
- u  2v  1  x  2 x 2  x  1  x  1  4(x 2  x  1)  4x 2  5x  3  0(VN )
5  37
- v  2u  2 1  x  x 2  x  1  4x  4  x 2  x  1  x 2  5x  3  0  x 
2
5  37
Vậy (1) có 2 nghiệm x  .
2
Bài 14. Giải pt 3

7x  1  3 x 2  x  8  3 x 2  8x  1  2 (1).
Giải
- Đặt u  3 7x  1; v   3 x 2  x  8; w  3 x 2  8x  1  u  v  w  2,
- Ta có, u 3  v 3  w       u  v  w 
Suy ra, u 3  v 3  w   u 3  v 3  w   u  v )(v  w u  w 

u  v 3 3 2
  7x  1  x  x  8

 u  v )(v  w u  w     v  w   3 x 2  x  8  3 x 2  8x  1
u  w 
 3 3 2
 7x  1   x  8x  1

7x  1  x 2  x  8 x   x     x    x  
  
 x 2  x  8  x 2  8x  1  x    x  
 2   x    x  
7x  1  x  8x  1 x  x   
- Vậy pt có 4 nghiệm x  0; x  1; x  9.
 Phương trình và bất pt mũ, lôgarit
x 
Bài 1. Giải pt log22 x  x log 7 (x  3)  log x   2 log7 (x  3) (1).
2 
 
Giải
ĐK : x  0
 x  x
(1)  log22 log2 x    2 log 7 (x  3) log2 x    0
 2   2 
 


 x   log x  x
 log2 x   [ log2 x  2 log 7 (x  3)]=0   2
 2   log x  22 log (x  3)
 2 7
x ln x ln 2
- log2 x   x 2  2x  ln(x 2 )  ln 2x  
2 x 2
ln t 1  ln t
Xét f (t )  ; t  0  f '(t )  ; f '(t )  0  t  0 , suy ra pt có nhiều nhất là hai
t t2
nghiệm, x  2; x  4 (nhẩm nghiệm)
- log2 x  2 log 7 (x  3) , đặt t  log2 x  x  2t
Ta có, log7 (x  3)2  t  (x  3)2  7t  (2t  3)2  7t  4t  6.2t  9  7t
t t
4 2  9
    6    t  1
 7   7  7

t t t t
 4 2 9 4 4 2 2 9 1
+ Xét f (t )     6    t  f '(t )    ln  6   ln  t ln  0  f (t ) N .B
 7   7  7  7  7  7  7 7 7
Suy ra, f (t )  1 có duy nhất một nghiệm là t  2  log2 x  2  x  4
KL : (1) có hai nghiệm là x  2; x  4 .
Bài 2. CMR không tồn tại a để bất pt sau có nghiệm duy nhất :
 
loga 11   log 1
 2
 
ax   2x  3  loga ax   2x      

Giải
ax   x    
ĐK :  ; đặt t  ax   x  ; t  .
  a  

   
 loga t      loga t    
 log   a 
 log t      loga 11  
 log   a 
  loga 11    log t    
 a   a 
   
 loga t      loga t    
 loga 11    . loga t      loga 11    . loga t   *
 log    log  
 a   a 
- Nếu a  1  loga 2  0 thì (*)  loga 2. loga 11  loga t   . loga t  
+ Xét f (t )  loga t   . loga t  
t 1
 f '(t )  . loga
(t  1)  . loga t 2  1 (a  1; t  0)
2
(t  2) ln a (t  1) ln a
Do đó, f (t ); t  0 là hàm đồng biến, f (t )  3  t  3 , BPT có vô số nghiệm
- Nếu 0  a  1  loga 2  0, (*)  loga 2. loga 11  loga t 2  2 loga (t  1)
Tương tự trường hợp trên ta có, f (t )  f (3)  t  3 hay ax 2  2x  1  9  ax 2  2x  8  0 ,

vì bất phương trình này luôn có nhiều hơn một nghiệm nên không tồn tại a để BPT có nghiệm duy
nhất.
 1  a 2 x 1  a 2 
Bài 3. Giải PT       1 , với 0  a  1
 2a   2a 

Giải
 1  a 2 x  1  a 2   2a x

Chia hai vế của pt cho   ta được, 1       (*)
 2 2
 2a   1  a   1  a 
 

- Đặt a  tan t ; 0  t  , ta có, (*)  (sin 2t )x  (c os2t )x  1
4
Vì 0  sin 2t  1, 0  c os2t  1 nên (sin 2t )x  (c os2t )x là hàm nghịch biến, do đó PT có nghiệm

duy nhất x  2.
2. Phương trình và bất phương trình lượng giác
1    
Bài 1. Giải pt  cos x  cos x   cos x  cos x 
16    
Giải
2 2
 1  3  1 3 1
PT  cos x    cos x     cos x   cos x  
 4  
 4   4 4 2
 
cos x  
   
 
  cos x   cos x 
  
   
 
  cos x  
    
     
cos x    cos x 
   
 
cos x  
   
     
cos x   cos x  
   
 
cos x  
-     (loaïi)
  
cos x 
 


cos x   1
    
 
 cos x  

2  3  cos x   1
  cos x  1 
- (2)      2 2
 1   2 1
     cos x  3
 2   3  cos x  3  2 2
 2 2
 5
cos x  cos
 6
  2
 2
  k 2 | x | 5  k 2
cos x  cos
  3  3 6 (k  )
 
cos x    k 2 | x |   k 2
  cos 6
3  3

cos x  cos


 6
    
cos x   cos x  3  cos x  cos
 x     k 2
  6  
- (3)     2  6 (k  )
    3  5  5
cos x  cos x   cos x  cos 6 x   6  k 2
   2  
 2
  k 2 | x | 5  k 2

Vậy bất pt đã cho có nghiệm là  3 6 (k  ).
   k 2 | x |   k 2
3 6

Bài 2. Giải pt 3 1  tan x sin x   cos x   sin x   cos x  
 
  k   x    k 
    
tan x   cos x . sin x       
       
ĐK :      k   x   k 
cos x       
 x   k  
  
x   k 
 
 
  k   x    k 

  
  k   x    k 
 
 

  3 1  tan x tan x    tan x   ; đặt t  tan x , ta được :

3 1  t (t  2)  5(t  3) (*)
- Đặt u  1  t  t  u 2  1
(*)  3u(u 2  1)  5(u 2  2)  3u 3  5u 2  3u  10  0  (u  2)(3u 2  u  5)  0

 u  2  t  1  2  t  3  tan x    x  arctan   k.
- Vậy pt đã cho có nghiệm là x  arctan   k  k  .
Bài tập
sin x   cos x 
Bài 1. Giải pt 3 1  tan x  tan x 
sin x   cos x
Giải

cos x . sinx        
tan x       k   x   k 
     
ĐK : cos x    x   k     
     k   x   k 
sin x   cos x   tan x     
  x  arctan   k 
 
tan x   
   1  tan x  tan x , đặt t  tan x , ta được,
tan x  
t  
3 1t  t *
t 
t 2 2
- Ta xét hàm số f (t )  1  t ; g(t )  ; h(t )  21t
t 3
- Vì f (t ), g(t ) là các hàm đồng biến nên f (t ).g(t ) cũng là hàm đồng biến, mặt khác h(t ) là
hàm nghịch biến nên (*) có nghiệm duy nhất, ta nhẩm được nghiệm đó là t  0
- Suy ra, tan x    x  k  k   .

Bài 2. Giải BPT | cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x |

Giải


- Giả sử | cos x |

Đặt | cos x | cos x   cos x     | cos x |   t    | cos x || t    |   t 
| cos x |  | cos x | t  1  2t 2  t (1  2t )  1  1 (1)

+ TH1: | cos x |

1
Chứng minh tương tự trên ta có, | cos x |  | cos x | (2)

3
Từ (1) và (2) ta có: | cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x | 2 
2
1
+ TH2: | cos x |
2

Vì | cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x |


| cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x |

1
- Giả sử | cos x |

1
+ TH1: | cos x | , chứng minh tương tự trên ta có | cos x |  | cos x | 1
2
 
Suy ra, | cos x |  | cos x |  | cos x | | cos x |  | cos x |  | cos x |  | cos x |
 
1
+ TH2: | cos x |

1
Khi | cos x | | cos x |  | cos x | 1 , ta có điều phải chứng minh
2
1
Khi | cos x | , ta luôn có điều phải chứng minh.
2

x  Pn 2 ( x)
Bài 6. Cho Pn ( x ), n   thỏa P0 ( x )  0, Pn 1 ( x )  Pn ( x )  ; n  1 . CMR:
2
2
0  x  Pn ( x) 
n 1
Giải
x  P0 2 ( x ) x
+ Với n  0 thì P1 ( x)  P0 ( x)    0  P0 ( x)
2 2
x  P12 ( x ) x x x
+ Với n  1 thì P2 ( x)  P1 ( x)      P1 ( x )
2 2 4 2
+…
Vậy 0  Pn ( x )  Pn 1 ( x )
2
x  Pn 2 ( x) x 1  Pn ( x ) 
Mặt khác 1  Pn1 ( x)  1  Pn ( x)     0  Pn1 ( x )  1
2 2 2
Vậy Pn ( x ), n   tăng và bị chặn
+ Đặt lim Pn ( x)  f ( x) . Từ công thức đã cho ta được f 2 ( x)  x  f ( x )  x

n
Do Pn ( x ), n   tăng nên Pn ( x )  f ( x)  x
Đặt
x  Pn 2 ( x)
un ( x)  x  Pn ( x)  un1 ( x)  x  Pn1 ( x)  un ( x) 
2
u ( x)( x  Pn ( x ))  x  Pn ( x)   x
 un ( x)  n  un ( x ) 1   u
 n  ( x ) 1  
2  2   2 
2 n
 x  x  x
 un ( x)  un1 ( x) 1   u (
 n2  x ) 1    ...  x 1  
 2   2   2 
n
 t
Xét hàm số y  t 1   trong đó t  x ; t   0;1
 2

n n 1
 t n  t 2
y '  1    t. . 1   ; y'  0  x 
 2 2  2 n 1
2
 max y 
t0;1 n 1
n
 t
Mặt khác y  t 1   trong đó t   0;1 nên y  0
 2
2
Suy ra 0  x  Pn ( x) 
n 1
 2 2 2 3
 x  y  z 
2

 3
Bài 7 Giải hệ  xy  yz  zx   (1)
 4
 1
 xyz  8
Giải
 2 3
 ( x  y  z )  2( xy  yz  zx ) 
2

 3
(1)   xy  yz  zx  
 4
 1
 xyz 
8

x  y  z  0

 3
  xy  yz  zx  
 4
 1
 xyz  8
Theo định lí viet ta có x, y , z là nghiệm của pt
3 1 1
t 3  t   0  4t 3  3t   0 (2)
4 8 2

Đặt t  cos u ;(0  u   )
1
(2)  4cos3 u  3cos u  0
2
1
 cos3u 
2
 5u 7u
u ;u  ;u 
9 9 9
 5 7
Vậy x  cos ;y  ;z  và các hoán vị của chúng
9 9 9
3
 x  mx  y  0 (1)
Bài 8 Tìm m để hệ  3 có 5 nghiệm
 y  my  x  0 (2)
Giải
+ x  y  0 là một nghiệm của hệ
+ Ta tìm m để hệ có 4 nghiệm khác 0
 x 4  mx 2  yx  0 4 4 2 2
Hệ   4 2
 x  y  m ( x  y )m0
 y  my  yx  0
Thế y  x3  mx vào (2) ta được
( x 3  mx)3  m( x 3  mx)  x  0
 x 2 ( x 2  m) 3  m ( x 2  m )  1  0
Đặt t  x 2  m, t   m
Phương trình trở thành
(t  m) 2 t 3  mt  1  0  t 4  mt 3  mt  1  0
1 1
 t 2  mt  m  2  0 (t  0)
t t
2
 1  1
 t    m t    2  0
 t  t

1
Đặt u  t  . Phương trình trở thành u 2  mu  2  0 (3)
t
+ Pt có 2 nghiệm    m2  8  0  m  2 2
1
+ Ta có u  t   t 2  ut  1  0 : có 2 nghiệm trái dấu thỏa mãn  m  t1  0  t2
t
2
Suy ra ứng với mỗi t thì pt x  t  m có 2 nghiệm x
Vậy m  2 2 là giá trị cần tìm
 2 x 2 y 2  x 4 y 4  y 6  x 2 (1  x)
Bài 9 Giải hệ 
 1  ( x  y )2  x(3 y 3  x 3 )  0
Giải
 1  (1  x 2 y 2 )2  y 6  x 2 (1  x ) (1)
Hệ  
 1  ( x  y )2   x (2 y 3  x 3 ) (2)
Lấy (1) – (2) ta được
1  (1  x 2 y 2 )2  1  ( x  y )2  y 6  x 2  x 3  2 xy 3  x3
 1  (1  x 2 y 2 ) 2  1  ( x  y ) 2  y 6  x 2  2 xy 3
 1  (1  x 2 y 2 ) 2  1  ( x  y ) 2  ( x  y 3 ) 2
Ta thấy VP  0;VT  0  VT  VP  0
1  (1  x 2 y 2 ) 2  1  ( x  y )2  ( x  y 3 ) 2  0
  x  1
3  x   y3 
 x   y  y 1
  x   y  
2 2 2 2  x  1
 1  (1  x y )  1  ( x  y ) 1  x 2 y 2 

  y  1

Thử lại thấy (1; -1) là nghiệm của hệ
 ax 2  bx  c  1
Bài 10 Cho a  b  c  17 . CMR hệ  có nghiệm
 0  x  1
Giải
Giả sử hệ vô nghiệm thì ax 2  bx  c  1; x   0,1
Cho
x 1 a  b  c 1
1 a b
x    c 1
2 4 2
x  0  c 1
Xét hệ
C  a  b  c
  a  2 A  4 B  2C
 a b 
 B    c   b  3 A  4 B  C
 4 2 c  A
 A  c 
Khi đó
a  b  c  2 A  4 B  2C  3 A  4 B  C  A
 2 A  4 B  2C  3 A  4 B  C  A  17
Mâu thuẫn với giả thiết. Vậy hệ có nghiệm
 x  m2  y  m 2  k (1)


Bài 11. Giải và biện luân hệ  y  n 2  z  n 2  k (2)
 2 2
 z  p  x  p  k (3)

k 3
Với m, n, p  0  m  n  p 
2
Giải
+ Giả sử ( x; y; z ),( x '; y '; z ') là 2 nghiệm phân biệt của hệ và x  x '
Từ (1): x  m2  y  m2  k  x ' m2  y ' m 2  y  y '
Từ (2): y  n2  z  n2  k  y ' n2  z ' n 2  z  z '
Từ (3): z  p 2  x  p 2  k  z ' p 2  x ' p 2  x  x '
Do đó hệ đã cho nếu có nghiệm thì có nghiệm duy nhất
+ Ta chỉ cần chỉ ra 1 nghiệm của hệ
Xét tam giác đều ABC cạnh k: Từ một điểm bất kì trong tam giác thì khoảng cách từ điểm đó đền
các cạnh có tổng bằng đường cao. Nên ta tìm được điểm I sao cho
 IM  m
 IN  n A

 IP  p

 IM  IN  IP  k 3 M P
 2 I
B N C
Khi đó
MA  IA2  IM 2  x  m2 
  x  m2  y  m2  k ( thỏa (1) )
MB  IB 2  IM 2  y  m2 
Tương tự các trương hợp còn lại.

e x  y  e x  y
 y yz
Bài 12 Giải hệ phương trình e  z  e
e z  x  e x z

Giải
1  y  e  y (1)
+ Nếu x  0 ta có hệ  y yz
e  z  e (2)
Đặt f ( y )  1  y  e  y
 f '( y )  1  e  y  0, y : hàm số nghịch biến

 f '(0)  0
Do đó f ( y)  0 có nghiệm duy nhất y  0  z  0
Hệ có nghiệm x  y  z  0
+ Nếu x  0  yz  0 . Khi đó hệ tương đương với
 x 1  x y.e y
e  1  e y   y e  e y  1
   
 y 1  y y.e z
e  1  z   z  e  z ()
  e   e 1
 z 1  z y.e x
 e 1  x   x e  x
  e   e 1
t.et et (et  t  1)
Xét hàm g (t )   g '(t )   0, t  g (t ) đồng biến
et  1 (et  1) 2
Khi đó : nếu
x  y  g ( x)  g ( y )  e z  e x
 z  x  g ( z )  g ( x)
 e y  e z  y  z  x (voâ lí)
Do đó x  0 hệ vô nghiệm. Vậy nghiệm của hệ là x  y  z  0

 0  x, y  1

 3 2 x 3 2
Bài 13. Giải hệ phương trình e x  x  x1  ln  e y  y  y 1 (1)
 y
64 x 6  96 y 4  36 x 2  3  0 (2)

Giải
3
x  x2  x 1 3 2
+ PT (1)  e  ln x  e y  y  y 1
 ln y
Xét hàm số
3
 t 2 t 1
f (t )  et  ln t ; 0  t  1
3
 t 2 t 1 1
 f '(t )  (3t 2  2t  1)et   0; 0  t  1
t
 f (t ) là hàm số đồng biến. Mà f ( x)  f ( y)  x  y
+ Thay x  y vào (2) ta được: 64 x6  96 x 4  36 x 2  3  0
  6 4 2
Đặt x  cos u ; u   0;  . PT trở thành: 46cos u  96cos u  36cos u  3  0
 2
 4 (4cos3 u )2  24cos 4 u  9cos 2 u   3  0

2
 4  4cos3 u  3cos u   2  1
 2  2cos 2 3u  1  1
1
 cos6u 
2
 k
u 
18 3
   5 7
Do u   0;  u  ;u  ;u 
 2 18 18 18
    5 5   7 7 
Vậy hệ đã cho có 3 nghiệm là  cos ;cos  ;  cos ;cos  ;  cos ;cos 
 18 18   18 18   18 18 

Bài 14 Giải hệ
 x3  x 2 (13  y  z )  x (2 y  2 z  2 yz  26)  5 yz  7 y  7 z  30  0 (1)

 3 2
 x  x (17  y  z )  x(2 y  2 z  2 yz  26)  3 yz  y  z  2  0 (2)
 x 2  11x 2  28  0 (3)

Giải
+ Từ (3) ta có : 4  x  7 (*)
u  y  z
+ Đặt  thì (1) và (2) trở thành
v  yz
 x 3  x 2 (13  u )  x(2u  2v  26)  5v  7u  30  0

 3 2
 x  x (17  u )  x(2u  2v  26)  3v  u  2  0
u (2 x  x 2  7)  v(5  x)  x3  13 x 2  26 x  30  0
 2 2
u (1  2 x  x )  v (2 x  3)  17 x  26 x  2  0
u  x  5 y  z  x  5
 
v  5 x  1  yz  5 x  1
Suy ra y, z là nghiệm của pt : X 2  ( x  5) X  5 x  1  0
x  3
PT có nghiệm    x 2  10 x  21  0   x7 (do (*))
 x  7
Thay x = 7 vào pt ta được y = z = 6
Vậy nghiệm của hệ là (7;6;6)
 ax 2  bx  c  y
 2
Bài 15 Cho hệ  ay 2  by  c  z ; a  0 . CMR:  b  1  4ac  0 thì hệ vô nghiệm
 az 2  bz  c  x

Giải:
Cộng 3 phương trình ta được

ax 2  (b  1) x  c  ay 2  (b  1) y  c  az 2  (b  1) z  c  0 (*)
Đặt f (t )  at 2  (b  1)t  c . Khi đó (*) trở thành: f ( x)  f ( y)  f ( z )  0
Từ giả thiết
(b  1) 2  4ac  0  f (t )  0 voâ nghieäm

 af (t )  0; t
 af ( x)  af ( y )  af ( z )  0; x, y , z
 a ( f ( x)  f ( y )  f ( z ))  0; x, y, z
Suy ra (*) vô nghiệm hay hệ đã cho vô nghiệm
 2 2 1 a
 x  2 xy  7 y  (1)
Bài 16 Tìm a sao cho:  1 a có nghiệm
3 x  10 xy  5 y  2
2 2
(2)

Giải
4
+ Lấy (1) nhân 2 trừ cho (2) ta được : ( x  3 y )2    a  1
1 a
1 a
+ Khi đó, lấy a bất kì: a < -1 thì  1 . Lúc đó ta xét hệ
1 a
 x 2  2 xy  7 y 2  1 (3)
 2 2
3 x  10 xy  5 y  2 (4)
Lấy 2 nhân (3) trừ (4) ta được: ( x  3 y ) 2  0  x  3 y
1
Thay x = - 3y vào (3) ta được pt: 9 y 2  6 y  7 y 2  1  y  
2
 3  3
 x  2  x   2
Với a < -1 thay   vào hệ đã cho (thỏa)
y   1 y  1
 2  2
Vậy a < -1 là giá trị cần tìm

 tan 2 x  tan 2 y  tan 2 z  m 2

Bài 17. Giải hệ  3 3 3 3
 tan x  tan y  tan z  m
Giải
 
 x   k
2

 
ĐK  y   k
 2
 
 z  2  k
Đặt u  tan x; v  tan y; w  tan z
u 2  v 2  w2  m 2
Ta quy về hệ sau:  3 3 3 3
u  v  w  m
+ Nếu m = 0 thì
u 2  v 2  w2  0  u  v  w  0  tan u  tan v  tan w  0

 x  k

  y  l
 z  p

+ Nếu m  0 thì
m 6  (u.u 2  v.v 2  w.w2 )  (u 2  v 2  w2 )(u 4  v 4  w4 )

= m 2 (u 4  v 4  w4 )
 u 4  v 4  w4  m 4
Mặt khác ta có
m 4  (u 2  v 2  w2 )2  u 4  v 4  w4  2(u 2 v 2  u 2 w2  v 2 w2 )
 m 4  2(u 2v 2  u 2 w2  v 2 w2 )

u  v  0
 u 2v 2  u 2 w2  v 2 w2  0  uv  uw  vw  0  v  w  0
 w  u  0
 x  k
 tan x  tan y  0 
TH1: u  v  0  w  m     y  l
 tan z  m  z  arctan m  p

 z  k
 tan z  tan y  0 
TH2: w  v  0  u  m     y  l
 tan x  m  x  arctan m  p

 x  k
 tan x  tan z  0 
TH3: u  w  0  v  m     z  l
 tan y  m  y  arctan m  p

 x  k  x  k
 
Vậy hệ có nghiệm  y  l ;  z  l và các hoán vị
 z  p  y  arctan m  p
 
(2  x)(3 x  2 z )  3  z (1)

 3 2 2
 y  3 y  x  3x  2 (2)
Bài 18 Giải hệ  2 2
 y  z  6z (3)
z  3 (4)

Giải
Từ (3)  y 2  6 z  z 2  0  0  z  6
Từ (1)  3 x 2  2(3  z ) x  3 z  3  0 . Phương trình nay có nghiệm khi
z  0
  z 2  3z  0  
z  3
z  3
 z  0
Khi đó ta có: 0  z  6 
z  0  z  3 z  3


x  1
+ Với z  0  
y  0
x  2
+ Với z  3  
 y  3
Vậy hệ có nghiệm là (1;0;0); (2;-3;3)
a b
   c  xz (1)
x z
b c
Bài 19 Giải hệ    a  xy (2) ; a, b, c  0
y x
c a
   b  yz (3)
z y
Giải
Lấy (1).c + (2).a +(3).b ta được:
ac bc ab ac bc ab
      (b  yz )  (a  xy )  (c  xz )
x z y y z z
 0  a 2  b 2  c 2  axy  byz  czy
 a 2  b 2  c 2  axy  byz  czy (*)
 az  bx  cxz  x 2 z 2

Quy đông pt trong hệ ta được bx  cy  axy  x 2 y 2
cy  az  byz  y 2 z 2

Cộng các pt ta được
az  bx  bx  cy  cy  az  axy  byz  cxz  y 2 z 2  x 2 y 2  x 2 z 2

 0  axy  byz  cxz  y 2 z 2  x 2 y 2  x 2 z 2
 axy  byz  cxz  y 2 z 2  x 2 y 2  x 2 z 2 (**)
Lấy (*) + (**) ta được

 yx  a
(a  xy ) 2  (b  yz ) 2  (c  xz )2  0   yz  b
 zx  c
Nhân các pt trong hệ ta suy ra x 2 y 2 z 2  abc  xyz   abc
Từ đó ta có nghiệm của hệ là
 ac  ac
 x  x  
 b  b
 ab  ab
y   y   ( Vì x,y,z cùng dấu)
 c  c
 bc  bc
z  z  
 a  a
2 x  x 2 y  y

Bài 20 Giải hệ  2 y  y 2 z  z
2 z  z 2 x  x

Giải
Ta thấy x = y =z =0 là một nghiệm của hệ
Mặt khác x  1; y  1; z  1 không phải là nghiệm của hệ
 2x
 y  1  x2

 2y
Khi đó ta đưa hệ về dạng:  z  2
 1 y
 2z
x 
 1  z2
Đặt
2 tan a
x  tan a  y   tan 2a  z  tan 4a  x  tan8a
1  tan 2 a
k
 x  tan a  tan8a  a 
7

Thử lại (thỏa)
 k k 2 k 4 
Vậy hệ có nghiệm (0;0;0);  tan ;tan ;tan 
 7 7 7 
PHẦN II : BẤT ĐẲNG THỨC
I. BẤT ĐẲNG THỨC CƠ BẢN
Bài 1: Cho A, B, C là 3 góc của một tam giác bất kì. Tìm GTLN của biểu thức:
F  4cos A  4cos B  3cos C

Khái quát: Cho 0  M  2 N . Tìm GTLN của F  M cos A  M cos B  N cos C
Giải
Vì A, B, C là 3 góc của một tam giác nên ta có
A B  C  A B  C
   cos    sin
2 2 2  2  2
 F  4cos A  4cos B  3cos C  4(cos A  cos B)  3cos C

A B A B  C C C A B
 8cos cos  3 1  sin 2   6sin 2  8sin cos 3
2 2  2 2 2 2
2
 C 2 A B  8 2 A B 8 17
 6  sin  cos   cos 3 3
 2 3 2  3 2 3 3
 2 A B
cos 2  1
Dấu = xảy ra khi 
sin C  2 cos A  B
 2 3 2

 A B  A  B
  cos
2
 1   2  k 2
 
C
 sin  cos 2 A  B  sin C  2
  2 3 2   2 3
 
 cos A  B  1   A  B    k 2
  2   2
   C 2 (loaïi)
C
 sin  cos 2 A  B  sin 
  2 3 2   2 3
 A  B  0(k  0 vì A  B  C  0)  A  B
 
 2  2
C  2arcsin C  2arcsin
3 3
17
Vậy GTLN của F là
3
Khái quát tương tự trên, ta có
C C A B
F  M cos A  M cos B  N cos C  2 N sin 2  2 M sin cos N
2 2 2
2
 C M A B  M2 2 AB M2
 2 N  sin  cos   cos N N
 2 2N 2  2N 2 2N
A  B
M2 
Vậy GTLN của F là  N . Đạt được khi  M
2N C  2arcsin 2 N
Bài 2 Cho p 2  q 2  a 2  b 2  c 2  d 2  0 . Cmr
( p 2  a 2  c 2 )(q 2  b 2  d 2 )  ( pq  ab  cd ) 2
Tổng quát cho nhiều cặp số
n n 2
2 2 2 2 2 n 2  2 n 2   n

Cho p  q   ak   bk  0 . Cmr  p   ak  q   bk    pq   ak bk 
k 1 k 1  k 1  k 1   k 1 
Giải
+ Nếu ( p 2  a 2  c 2 )(q 2  b 2  d 2 )  0 thì (1) đúng
+ Nếu ( p 2  a 2  c 2 )(q 2  b 2  d 2 )  0 thì kết hợp với đk bài toán ta có
( p 2  a 2  c 2 )(q 2  b 2  d 2 )  0  p 2  a 2  c 2  0
 2 2 2 2 2 2
 2 2 2
 pq  0
 p  q  a  b  c  d  0  q  b  d  0
Xét tam thức bậc hai
f ( x)  ( p 2  a 2  c 2 ) x 2  2( pq  ab  cd ) x  q 2  b 2  d 2
 p 2 x 2  2 pqx  q 2  a 2 x 2  2abx  b 2  c 2 x 2  2cdx  d 2
 ( px  q)2  (ax  b)2  (cx  d )2
 p
 ( p2  a 2  c2 ) f    0
q
 f ( x)  0 có nghiệm
   ( pq  ab  cd )2  ( p 2  a 2  c 2 )(q 2  b 2  d 2 )  0
 ñpcm
n
Khái quát tương tự ta xét f ( x )  ( px  q )2 
2
 (a x  b )
k 1
k k có nghiệm suy ra kết luận
Bài 3 Cho a  b  c . Cmr 3a  a  b  c  a 2  b 2  c 2  ab  bc  ca  3c
Giải
Xét tam thức f ( x )  3 x 2  2( a  b  c) x  ab  bc  ca có nghiệm
a  b  c  a 2  b 2  c 2  ab  bc  ca
x1,2 
3
Mà ta lại có
3 f (a )  3a 2  2(a  b  c)a  ab  bc  ca
 a 2  ab  ac  bc  a (a  b)  c(a  b)
 (a  b)(a  c)  0 (gt)
3 f (c)  (c  b)(c  a )  0 (gt)

abc
Và a  c
3
a  b  c  a 2  b 2  c 2  ab  bc  ca
 a  x1,2  c  a   c  ñpcm
3
II. Bất đẳng thức Cauchy
 xyz  32
Bài 1. Tìm nghiệm dương của hệ  2 2 2
 x  4 xy  4 y  2 z  96
Giải
Áp dụng BĐT Cauchy ta có
x 2  4 xy  4 y 2  2 z 2  ( x 2  z 2 )  ( z 2  4 y 2 )  4 xy
 2 xz  4 yz  4 xy  2( xz  2 yz  2 xy )
 2.3 3 4( xyz )2  96 (do xyz  1)
 x2  z 2  4 y 2

 xz  2 yz  2 xy x  z  2 y y  2
Dấu bằng xảy ra khi   
 x, y , z  0  xyz  32 x  z  4
 xyz  32
y  2
Vậy  là nghiệm của hệ
 x  z  4
Bất đẳng thức F ( A)  F ( B)  F (C )  G( A)  G ( B)  G (C )
Bài 1. Cmr x   , ta có
x x x
 12   15   20  x x x
      3 4 5
 5  4  3 
Khi nào dấu đẳng thức xảy ra

a) Cho a, b, c  0 . Cmr a 2  b 2  c 2  a bc  b ca  c ab
x2 y2 z2 3
b) Cho x, y, z  0 thỏa mãn xyz  1 . Cmr   
1 y 1 z 1 x 2
Giải

x x
 12   15  x 2 x
      2 (3 )  2.3
 5  4
x x
 12   20  x 2 x
      2 (4 )  2.4
 5  3 
x x
 15   20  x 2 x
      2 (5 )  2.5
 4  3 
 12  x  15  x  20  x 
 2           2(3x  4 x  5 x )
 5   4   3  
 đpcm
 12  x  15  x
    
 5   4 
Dấu = xảy ra khi  x x
 x0
 15   20 
 4    3 

a) Áp dụng BĐT Cauchy ta có
(a 2  b 2 )  (b 2  c 2 )  (c 2  a 2 )  2ab  2bc  2ca  (ab  bc )  (bc  ca )  (ca  ab)

 2a bc  2b ca  2c ab
 đpcm
a2  b2  c 2
Dấu = xảy ra khi   abc
 ab  bc  ca
b) Áp dụng BĐT Cauchy ta có

 x2 y 1
1  y  x
 4
 y2 z 1 x2 y2 z2 1
  y    x  y  z   x  y  z  3
1  z 4 1 y 1 z 1 x 4
2
 z 1 x
1  x  4  z

x2 y2 z2 3 3 3
  
1 y 1 z 1 x 4 4

  x  y  z  1  3 3 xyz  1 
2

x  y  z
Dấu = xảy ra khi   x  y  z 1
 xyz  1
Bài 2 Cho các số dương x, y , z thỏa mãn xyz  1 . Cmr:
1  x3  y 3 1  y 3  z3 1  z 3  x3
  3 3
xy yz zx
Giải
3
1  x 3  y 3  3 3  xy   3xy
3
1  y 3  z 3  3 3  yz   3 yz
3
1  z 3  x3  3 3  zx   3zx
1  x3  y 3 1  y3  z 3 1  z3  x3
   z 1  x3  y 3  x 1  z 3  x3  y 1  z 3  x3
xy yz zx
2
 z 3xy  x 3 yz  y 3zx  3( z xy  x yz  y zx )  3.3 3  xyz   3 3
1  x3  y 3 1  y 3  z3 1  z 3  x3
Vậy   3 3
xy yz zx
Dấu = xảy ra khi x  y  z  1

Bài 3. Cho x, y, x  0 thỏa mãn xyz  1 . Cmr :
1 1 1
  1
2x  y  z x  2 y  z x  y  2z
1 1 1 9 1 1 1 1 1
a)         
a b c abc a b c 9 a b c 
1 1 4 1 11 1
b)       
a b a b a b 4 a b
Giải
1 1 1 1
+ Trước tiên ta cm với a, b  0 thì    
a  b 4 a b 
Thật vậy, áp dung BĐT Cauchy ta có
 a  b  2 ab
 1 1 1 11 1
1 1 1   a  b      4     
   2  a b  a  b 4 a b
a b ab
+ Áp dụng BĐT trên ta có
1 1 1 1 1 
   
2 x  y  z ( x  y )  ( x  z ) 4  x  y x  z 
1 1 1 1 1 
   
x  2 y  z ( x  y )  ( y  z ) 4  x  y y  z 
1 1 1 1 1 
    
x  y  2z ( x  z)  ( y  z) 4  x  z z  z 

1 1 1 1 1 1 1 
      
2 x  y  z x  2 y  z x  y  2 z 2  x  y y  z z  x 
1  1  1 1  1  1 1  1  1 1  1  1 1 1 
                   1
2  4  x y  4  y z  4  z x  4  x y z 
x  y  y  z  z  x
x  y  z
 3
Dấu = xảy ra khi  1 1 1 xyz
x  y  z  4 4

 x, y, z  0
LUYỆN TẬP
Bài 1. Cho x, y , z  0  xy 2 z 3  1 . Cmr: x  2 y  3z  6
Giải
Ta có
x  2 y  3z  x  y  y  z  z  z  6 6 xy 2 z 3  6
x  y  z

Dấu = xảy ra khi  xy 2 z 3  1  x  y  z  1
 x, y, z  0

1 1 1
Bài 2. Cho x, y, z  0     1 . Cmr: x  y  z  9
x y z
Giải
Áp dung BĐT Cauchy ta có
 x  y  z  3 3 xyz
 1 1 1
1 1 1 1   x  y  z  x  y  z   9  x  y  z  9
    33  
x y z xyz
x  y  z

Dấu = xảy ra khi  1 1 1  x y z 3

x y z   1

Bài 3. Cho a, b, c    a, b, c  0 . Cmr
a 2 b2 c 2 a b c a 3 b3 c 3 a b c
a) 2  2  2    b) 3  3  3   
b c a b c a b c a b c a
a 2 b2 c 2 b c a
c) 2  2  2   
b c a a b c
Giải
a) Áp dụng BĐT Cauchy ta có
a2 a a
2
1 2  2 
b b b
b2 b b  a 2 b2 c2 a b c
 1  2  2      3  2     (1)
c2 c c  b2 c2 a 2 b c a
c2 c c
 1  2  2 
a2 a a
Mặt khác ta có
a 2 b2 c2 a b c
2
 2  2  33 . .  3 (2)
b c a b c a
Từ (1) và (2) ta suy ra
 a 2 b 2 c2  a b c a 2 b2 c2 a b c
2 2  2  2   2     2  2  2   
b c a  b c a b c a b c a
b) Do a, b, c  0 nên áp dụng BĐT Cauchy ta có
a3 a3 a
 1  1  3 3  3. 
b3 b3 b
b3 b3 b  a 3 b3 c 3 a b c
3
 1  1  3 3  3.   3  3  3  6  3    
3 (3)
c c c b c a b c a
c3 c3 c
 1  1  3 3  3. 
3
a3 a a 

Mặt khác ta có
a 3 b3 c3  a3 b3 c3 
6  2.3 3 . .  2  3  3  3 (4)
b3 c 3 a 3 b c a 
Từ (3) và (4) ta suy ra đpcm
c) Áp dụng BĐT Cauchy ta có
a 2 b2 a 2 b2 a a
  2 .  2  2. 
b2 c2 b2 c2 c c

a 2 c2 a 2 c2 c c
  2 2 . 2  2  2.   đpcm
b2 b2 b b a a
c 2 b2 c2 b2 c c 
  2 2 . 2  2  2.
a 2 c2 a c a a 
Bài 4: Cho x,y thay đổi. Tìm GTNN của
A  ( x  1) 2  y 2  ( x  1) 2  y 2  y  2
Giải
Trong mp Oxy, xét M ( x  1;  y) và N ( x  1; y)
Theo BĐT tam giác ta có OM  ON  MN nên:
( x  1)2  y 2  ( x  1)2  y 2  4  4 y 2  2 1  y 2
Do đó A  2 1  y 2  y  2 : f ( y )
+ Với y  2 ta có f ( y )  2 1  y 2  2  y

2y
f '( y )  1
1  y2
2y
f '( y )  0  1  0  2 y  1  y2
1  y2
y  0
 2 2
4 y  1  y
1
 y
3
Ta có bảng biến thiên
1
y  2
3
f '( y)  0 
 2 5
f ( y)
2 3
 Min f ( y )  2  3
+ Với y  2 ta có f ( y )  2 1  y 2  2 5  2  3
x  0

Vậy A  2  3 . Đạt được khi  1
 y 
 3
Bài 5: Cho x, y, z  0 , và xyz  0 . Tìm
 x 2 ( y  z) y 2 ( z  x) z 2 ( x  y) 
min    
 y y  2z z z z  2x x x x  2 y y
 
Giải
Ta có
y  z 2 yz 2
x 2 ( y  z)  2 2
 2 2   2x x
y z y z y y .z z
2 2 2
Với xyz  x y z  x x y yz z  1
 y 2 ( z  x)  2 y y
Tương tự ta cũng có: 
2
 z ( x  y )  2 z z
Đặt a  x x , b  y y , c  z z . Ta được
x 2 ( y  z) y 2 ( z  x) z 2 ( x  y) a b c
    
y y  2 z z z z  2 x x x x  2 y y b  2c c  2a a  2b
Khi đó bài toán chuyển thành:
 a b c 
Cho a, b, c  0 và abc  1. Tìm min    
 b  2c c  2a a  2b 
Ta có
2
2  a b c 
a  b  c  . a (b  2c)  . b (c  2 a )  . c (a  2b) 
 b  2c c  2a a  2b 
Áp dụng BĐT Bunhiacopski ta có
2  a b c 
a  b  c      3ab  3bc  3ca 
 b  2c c  2a a  2b 

a

b

c

a  b  c
b  2c c  2a a  2b 3ab  3bc  3ca
Mà

a 2  b 2  c 2  ab  bc  ca  a 2  b 2  c 2  2 ab  2bc  2ca  3  ab  bc  ca 
2
  a  b  c   3  ab  bc  ca 
Do đó ta được
a b c
  1
b  2c c  2a a  2b
 a b c  a  b  c
 min      1 . Đạt được khi   a  b  c 1
 b  2c c  2a a  2b   abc  1
Bài 6: Cho x, y, z  0 . Tìm
 x 1   y 1   z 1 
min  x     y     z    
  2 yz   2 zx   2 xy  
Giải
Ta có
x 1  y 1  z 1   x y z 
x     y     z      xyz  2     
 2 yz   2 zx   2 xy   2 yz 2 zx 2 xy 
 x y z 
  xyz  1  1    
 2 yz 2 zx 2 xy 
xyz  1  1  3 3 xyz 
  x y z  9
x y z 1    xyz  1  1  2 yz  2 zx  2 xy   2
   33   
2 yz 2 zx 2 xy 8 xyz 
 x 1   y 1   z 1  9
Vậy min  x     y     z    
  2 yz   2 zx   2 xy   2

Đạt được khi x  y  z  1
Bài 7: Cho x, y , z là 3 số dương và x  y  z  1 . Chứng minh rằng
1 1 1
x2  2
 y 2  2  z 2  2  82
x y z
Giải
  
Với mọi u , v, w ta luôn có
     
uvw  u  v  w
  1   1    1
Xét u   x;  , v   y;  , w   z;  . Ta có
 x  y  z
2
1 1 1 1 1 1
P : x  2  y 2  2  z 2  2  ( x  y  z )2     
2
x y z x y z
 
2 1   9t  9
 9 3
 xyz   9
 3
 xyz 
2  t
 
2
2 x yz 1
Với t  3
 xyz  . Đk: 0  t    
 3  9
9  1
Đặt f (t )  9t  , t   0; 
t  9
9 1
f '(t )  9  2
 0, t  (0; ]
t 9
1
 hàm số nghịch biến. Do đó f (t )  f    82
9

x  y  z
 1 1
 2
Vậy P  82 . Đạt được khi  3  xyz    x  y  z 
 9 3
 x, y, z  0
Bài 8: Chứng minh
2 2 2 3 2
A : x 2  1  y   y 2  1  z   z 2  1  z  
2
Giải

Với mọi u, v ta có
   
uv  u  v
   
Đặt u   x;1  y  , v  1  z; y  , w   z;1  x  , w '  1  x; z  . Ta có
    2 2 2
+ u  v  uv  x 2  1  y   y 2  1  z   1  1  x  z 
   
+ v  w  vw  y 2  (1  z 2 )  z 2  (1  x ) 2  1  (1  x  y ) 2
     
+ v  w  v  w'  v  w'  x 2  (1  y 2 )  z 2  (1  x) 2  1  (1  y  z ) 2
  
 
 2 u  v  w  1  (1  z  x) 2  1  (1  x  y )2  1  (1  y  z )2
  
Đặt a  (1;1  z  x); b  (1;1  x  y ); c  (1;1  y  z )
     
a  b  c  a  b  c  1  (1  z  x) 2  1  (1  x  y ) 2  1  (1  y  z ) 2  18  3 2
      3 2
 
2 u  v  w 3 2  u  v  w 
2
 đpcm

b a
 1   1
Bài 9. Cho a  b  0 . Cmr:  2 a  a    2b  b 
 2   2 
Giải
b a
 a 1   b 1  a 1   b 1
 2  a    2  b   b log 2  2  a   a log 2  2  b 
 2   2   2   2 
1  1  1  1
 log 2  2 a  a   log 2  2b  b 
a  2  b  2 
 1   1
 log 2a  2a  a   log 2b  2b  b 
 2   2 
   
a 1  b 1 
 log 2a 2 1   log 2b 2 1 
  2a 2    2b  2 
   
   
 1   1 
 log 2a 1   log 2b 1 
  2a 2    2b 2 
   
   
1 1
ln 1   ln 1  
  2a 2    2b 2 
  a
 
b

ln 2 ln 2
Đặt x  2a ; y  2b  x  y  1 (do a  b  1)
 1
ln  1  2 
t 
Xét hàm số: f (t )  
ln t
YCBT tương đương với bài toán: Cho x  y  1. Cmr f ( x)  f ( y)
Ta có
2 1 1  1 2  1
 3. .ln t  .ln 1  2  .ln t  ln 1  2 
t 1 1 t  t  2 1  t 
t  1  2 
t2 1  t 
f '(t )    .  0 ,t  1
ln 2 t t ln 2 t
 f (t ) nghịch biến t  1  f ( x )  f ( y) với x  y  1  đpcm

LUYỆN TẬP THÊM PHƯƠNG TRÌNH - BPT - HỆ
1
Bài 1. Cho  ,  thay đổi luôn thỏa sin   sin   . Tìm GTLN và GTNN của
2
P  cos 2  cos 2  .
Giải
 1  1
sin   sin   sin   sin  
Xét hệ:  2  2
cos 2  cos 2  P 1  2sin 2   1  2 cos 2   P

 1
sin   sin   2  x  sin 
 * đặt  : x  1, y  1
2  2  sin 2   sin 2    p  y  sin 

 1  1
x  y  2 x  y  2
Khi đó: *   
2  2  x  y   p
2 2 2  2  x  y 2  4 xy  p
 
 1
 x  y  2 1 2p3
 khi đó: x, y là nghiệm của phương trình: X 2  X  0
 xy  2 p  3 2 8
 8
Phương trình này có nghiệm thoả 1  X 1  X 2  1
1 2 p  3
 4  2  0
 
  0 1  1  2 p  3  0  7
  p  4
 f  1  0  2 8  2  2 p  3  1 
  1 2p 3   9
  f 1  0  1   0  2 p  3  12   p  
S  2 8 2 p  3  4  2
 1  0  1   1
2 1  2  0 p   2
S  
 1  0  1 1  0
2  2
1 7
  p
2 4
7 1
Vậy max P  ; min P   .
4 2

A B C
Bài 2. Cho A, B, C là 3 góc của 1 tam giác thỏa tan 2  tan 2  tan 2  2 .
2 2 2
A B C 4
CMR: tan , tan , tan  .
2 2 2 3
Giải
Trong tam giác bất kỳ ta luôn có:
A B B C A C
tan tan  tan tan  tan tan  1
2 2 2 2 2 2
A B C A B 1
Thật vậy: ta có tan  cot  tan 
2 2 2 C
tan
2
A B
tan  tan
 2 2  1  tan A tan B  tan B tan C  tan A tan C  1
A B C 2 2 2 2 2 2
1  tan tan tan
2 2 2
Xét hệ:
 A B B C A C
tan 2 tan 2  tan 2 tan 2  tan 2 tan 2  1
 *
tan 2 A  tan 2 B  tan 2 C  2
 2 2 2
 A
 x  tan 2

 B
Đặt  y  tan  x, y , m  0 
 2
 C
m  tan 2

 xy   y  x  m  1
 xy  ym  mx  1  xy   y  x  m  1
*   2 2 2
  2
  2
 x  y  m   2  m  x  y   xy   2
2
x  y  m  2  x  y   2 xy  m  2
  xy  1   x  y  m
 xy  1   x  y  m  1
 xy   y  x  m  1   x  y  2  m
 2
  x  y  m  2  
 x  y  m   4  x  y  m  2   xy  1   x  y  m  2
   x  y  2  m


+ Giải  2  : Ta thấy
2
S 2  4 P   2  m   4 1  m  2  m  
 4m 2  8m  4  m 2  2m   0, m
  2  vô nghiệm.
+ Giải 1 : ta có x, y là nghiệm của phương trình
X 2  2  m X  1 m 2  m  0
 X 2   2  m  X  m 2  2m  1  0 **
Vậy hệ có nghiệm x, y  0  ** có nghiệm X1 , X 2  0
2
 2  m   4  m 2  2m  1  0
  0 
  2 3m 2  4m  0
  P  0   m  2m  1  0 
S  0 2  m  0 m  2
 
 4
0  m  4
 3 0m
 m  2 3
4
Vì x, y , m có vai trò như nhau nên 0  x, y , m 
3
A B C 4
 tan , tan , tan 
2 2 2 3
3
 x  2 y  3 x
Bài 3. Giải hệ phương trình:  3 I 
 y  2 x  3 y
Giải

 x  y   x  xy  y  5   0
2 2
 x3  y 3  2  y  x   3  x  y  
I    3 3 
 x  y  2  x  y   3  x  y   x  y   x  xy  y    x  y   0
2 2
  x  y
 x  y 
  2  
  x  y   x 2  xy  y 2  5  2 xy  4   0
2
   x  xy  y  5  0  2 2
   x  xy  y  5  0
 x  y   x  xy  y  5  2 xy  4   0
2 2

x  y   x 2  xy  y 2  5  2 xy  4   0
 

  x  0  x  1  x  1
     x  0  x  1  x  1
  x  y  y  0  y  1  y   1   
 y y
   0   1  y  1
 2 x  x  1  0   x   y
2
    2 2
    x   5  x  5
2 2    x  xy  y  5  0  
  x  xy  y  5  0
    y  5  y   5
    xy  2 
   x  y   2 xy  4   0     vng 0
   x 2  xy  y 2  5  0
 
Vậy nghiệm của hệ là  0; 0  , 1; 1 ,  1;  1 ,  

5;  5 ,  5; 5 
2 x  y  1  m
Bài 4. Tìm m để hệ phương trình:  I  có ít nhất 1 nghiệm.
2 y  x  1  m
Giải
ĐK: x, y  1
t  y  1  0 2
 y  t  1
Đặt:   2
khi đó:
u  x  1  0 
 x  u  1
2  u 2  1  t  m 1
 I    2
2  t  1  u  m  2
Lấy 1   2  vế theo vế ta có:

2u2  t 2   t  u  0
  u  t   2  u  t   1  0
u  t

u  t  1
 2
+ TH1: u  t thay vào 1 ta có: 2u 2  u  2  m  0  * để hệ  I  có ít nhất một nghiệm thì *
phải có nghiệm không âm, tức:

8m  15  0
  0 
  1
 P  0    0  phương trình * vô nghiệm, vậy  I  vô nghiệm.
S  0  4
 2  m
 2  0
1 5
+ TH2: u  t  thay vào 1 ta có: 2t 2  t   m  0 ** để hệ  I  có ít nhất một nghiệm thì
2 2
** phải có nghiệm không âm, tức:

8m  19  0  19
  0  m
 5 m 
 8  19  m  5
P  0     0  
S  0 4 2 m  5 8 2
 1  2
 4  0
Bài 5. Giải các hệ phương trình:
 x 3  y 3  3 x  y 1
a  2
 x  2 xy  2  2
Giải
2  x2 2
Ta thấy x  0 không là nghiệm của  2   y    x thay vào 1 ta có:
x x

3
2  2
x 3    x   3 x   x  2 x 4  10 x 2  8  0
x  x
4 2
 x2  1  x  1  y  1
 x  5x  4  0   2  
x  4  x  2  y  1
Vậy nghiệm của hệ là: 1; 1 ,  1;  1 ,  2;  1 ,  2; 1 .
 x 2 y  2 y 3  2  x  y  1
b  2
 y  xy  2  2
Giải
Thay  2  vào 1 ta có:
y  0
x 2 y  2 y 3   y 2  xy   x  y   y 3  2 xy 2  0  y 2  y  2 x   0  
 y  2x
+ TH1: y  0 không thỏa
+ TH2: y  2 x thay vào 2 ta có:
1 2
4 x 2  2 x 2  2  3x2  1  x    y
3 3
 1 2   1 2 
Vậy nghiệm của hệ là:  ; ,   ; .
 3 3  3 3
Bài 6. Giải các phương trình và bất phương trình:
x 1
a  x2  1   x  7  1
x 1
Giải
x  1
ĐK: 
 x  1
- TH1: x  1 khi đó:

x 1 x7
1   x  1 x  1   x  7   x 1 
x 1 x 1
 x  1  x  7 (vô lý)
 1 vô nghiệm.
- TH2: x  1
+ x  1 là nghiệm của 1
+ x  1 ta có:
 1  x 
1  1  x   1  x    x  7 
1 x
x7
 1 x 
1 x
 1 x  x  7
 x  3
Vậy phương trình 1 có nghiệm là: x  1; x  3
b  3 x  1  3 2 x  1  3 3x  1  2
Giải
 2   x  1  2 x  3  3 3  x  1 2 x  1  3 x  1  3 2 x  1   3x  1
 3 3  x  1 2 x  1 3 3 3 x  1  3
  x  1 2 x  1 3x  1  1
3
  x  1 2 x  1 3 x  1  1
 6 x3  7 x 2  0
 x2  6x  7   0
x  0

x  7
 6

Ta có: x  0 không thỏa 1
7
Vậy 1 có nghiệm x 
6
c 2 x  2 x 1  x  2 x 1  2x  1  3
Giải
Đk: x  1
 2
 x  2 x  1   x 1 1   x 1 1
Ta có: 
2
 x  2 x 1 
  x  1  1  x 1 1
 3  2 x 1 1  x  1  1  2x  1
 2 x 1 1  x 1  2x
  x  1  1  0   x  1  1
  2
 3 x  1  2 x  2  9  x  1  4 x  8 x  4
 

 x  1  1  0   x  1  1
   2

   x  1  2 x  2   x  1  4 x  8 x  4
 x  2
 2 ( voâ nghieäm )
  4 x  x  13  0 4 x 2  9 x  5  0
 
2
  4 x  9 x  5  0 x  2
  x  2
 x  1

 5
  x 
 4
 x  2

5
Vậy nghiệm của phương trình là: x  1  x 
4
1 1 1
d x  x   x   4
2 4 2
Giải
1
ĐK: x  
4
2
1 1  1 1 1 1
Ta có: x  x   x    x 
2 4  4 2 4 2
1 1 1
 4  x  x 
2 4 2
1 1 1
  x 
2 4 2
1 1
 x 0 x
4 4
1
Vậy nghiệm của phương trình là x  
4
a  3x  2  x  3  2 x  5 1
Giải
2
ĐK: x 
3
2
t  3x  2  0 t  3 x  2
Đặt   2
u  x  3  0 u  x  3

1  t  u  t 2  u 2
  t  u  t  u  1  0
t  u

t  1  u
+ TH1: t  u
 3x  2  x  3
 3x  2  x  3
5
x
2
+ TH2: t  1  u
 3x  2  1  x  3
 3x  2  x  3  1
  3x  2  x  3  2 x
x 1
 x2  7 x  6  0 
x  6
5
Vậy nghiệm của hệ là: x  1; x  6; x 
2
10 x
b  x3  2
8 x  1  3x  1
Giải
ĐK: x  0
Ta có x  0 không là nghiệm của 1
Với x  0 :

 2 
10 x  8 x  1  3x  1  x3
8 x  1  3x  1
2  
8 x  1  3x  1  x  3
 2 8x  1  x  3  2 3x  1
19 x  3  3
   x  3 3x  1  x 
4  19 
 313x 2  274 x  39  0
x  1

 x   39
 313
Kết hợp với ĐK ta có nghiệm của BPT là: x  1
c  1 x 1  1  x  x2  x  7  x   3
Giải
Đk: x  1
Ta có x  0 không là nghiệm của  3
Với x  0 ta có:
x
 3  1  x  x2  x  7 
1 x 1
 1  x  x2  x  7 
x  1 x 1 
1  x 1
2
 1 x  x  x  7  1 x 1
x  2
 x2  x  6  0  
 x  3 (loaïi)
Vậy nghiệm của phương trình là x  2
2 x  2 x 2
d   4
2 x  2 x x

Giải
Đk: 2  x  2 và x  0
2
 4 
 2 x  2 x  
2
2 x2 x x
 2  x  2  x  2 4  x2  4
 4  x 2  0  2  x  2
Kết hợp với điều kiện ta có nghiệm của phương trình là 2  x  0  0  x  2
2x 1  x  1 2
e  3  5
2x  1  x 1 x
Giải
 1
x  
Đk:  2
 x  0
 5 
 2x  1  x  1  
3x  2
2x  1  x 1 x
 2x  1 x  1 2  2 x  1 x  1  3x  2
  2 x  1 x  1  0   2 x  1 x  1  0
 1
x  
 2

 x  1  loaïi 
1
Vậy phương trình có 1 ngiệm là x  
2
g  x 2  3x  2  x2  1  x  1 6
Giải
 x  1
ĐK:  x  2
 x  1
+ TH1: x  1

2
 6    x  1 x  2    x  1 x  1   x  1
 x  2  x 1  x 1
2  x  1 x  2    x
VP  0 
Ta có   Phương trình  6  vô nghiệm.
VT  0 
+ TH2: x  2 tương tự  6  vô nghiệm.
Vậy phương trình  6  có nghiệm duy nhất là x  1
h  2 x2  5 x  3  1  x 2  x  2  x  7
Giải
x  1
 3
Đk:  x 
 2
 x  2

 7    x  1 2 x  3   x  1 x  2  x  1 *

+ TH1: x  1 là nghiệm của  7 
3
+ TH2: x 
2
2
*   2 x  3 x  1   x  1 x  2    x  1
 2x  3  x  2  x 1
  x  2 x  1  2
 x 2  x  0  x  x  1  0
x  0

 x  1
3
Kết hợp với điều kiện ta có: x 
2

+ TH3: x  2
2
*   2 x  3  x  1    x  1  x  2     x  1
 2 x  3   x  2   x  1
 x2  x  2  2
x  2
 x2  x  6  0 
 x  3
Kết hợp với ĐK ta có BPT vô nghiệm.
3
Vậy nghiệm của  7  là x  1  x 
2

i  2 x 1  x 2  3 x  1  1  x2  8
Giải
Đk: 1  x  1
 8  2 x 1  x 1  x   3   x  1  1  x 1  x  
  2 x  3 1  x 1  x   3 1  x   0

 1  x  2 x  3 1  x  3 1  x  0 
 1 x  0

 2 x  3 x  1  3 1  x
x 1
x 1 
 3 2
 x  0
4x  8x  6 x  0  4 x 2  8 x  6  0 (voâ nghieäm)
Vậy phương trình có nghiệm x  0  x  1
1 x 1 x 1
k x   
x x x
(đã giải ở phần trước)

x2 x 1
a 2 3 1
x 1 x2
Giải
Đk: x  2  x  1
x2
Đặt t  0
x 1
1
1  t  2 3
t
t  1
 t 2  3t  2  0  
t  2
 x2
 1
x 1 x  2  x 1  voâ lyù
   
 x2  x  2  4  x  1 x  2
 2
 x 1
Vậy x  2 là nghiệm duy nhất của 1
b x  x2  1  4 x  x2  1  2  2
Giải
Đk: x  1  x  1
Đặt t  4 x  x 2  1  0 khi đó:
1
 2  2
 t  2  t 3  2t 2  1  0
t
t  1
  t  1  t 2  t  1  0   2
t  t  1  0


t  1

1 5 3 5 73 5
 t   t2   t4 
 2 2 2

t  1  5 ( loaïi)
 2
 4 x  x2  1  1  x  x2  1  1
 
  73 5
4 1 5 2
 x  x2  1   x  x  1 
 2 2
 x2  1  1  x ( x  1)

 2 73 5  73 5 
 x 1  x x  
 2  2 
 x2  1  x 2  2 x  1 x  1


2
 2 73 5 
 x 1    x x  7
2  2
  
7
Vậy phương trình có nghiệm là x  1  x 
2
x  1 x 1
c  2  3
x 1 x 1
Giải
x  1
ĐK: 
 x  1
x 1
Đặt t  0
x 1
1
 3  t  2
t
 t 2  2t  1  0  t  1
x 1
 1  x 1  x 1  x  1
x 1
x  0 (loaïi)
 x2  3x  0  
x  3

Vậy x  3 là nghiệm của phương trình.
d *  4 x  1 x 2  x  2  2  2 x 2  x   4
Giải
Đk: x  
1
Ta có x  không là nghiệm của Phương trình  4  .
4
2
2  2x2  x   1 1 
 4  x x2   x  ;   x  0
4x  1  4 2 
2
4  4 x 4  4 x3   x 2 
 x x2
16 x 2  8 x  1
 8 x 3  21x 2  15 x  2  0   x  1  8 x 2  13 x  2   0

x  1

x  1 13  150
 2   x 
8 x  13 x  2  0 16

 13  150
 x  (loaïi)
16
13  150
Vậy nghiệm của phương trình là x  1  x 
16
e * x 2  2 x  2 2 x  1 5
Giải
1
Đk: x 
2
1 2 1
 5    x  1   2 2x 1
2 2
Đặt y  1  2 x  1  y  1

2 1 2 1
  y  1   2 x  1   y  1   2 x  1 a
2 2
1 2 1 1 2 1
Theo đề ta có y  1   x  1    x  1  y  b 
2 2 2 2
x  y
Lấy  b    a  ta có x 2  y 2  0  
x  y
+ Với x  y  x  1  2 x  1  x  1
 x2  2 x  1  2x 1
 x2  4 x  2  0
x  2  2

 x  2  2 (loaïi)
+ với x   y   x  1  2 x  1  x  1
 x2  2 x  1  2 x  1
 x 2  2 (voâ lyù)
Vậy phương trình có nghiệm là x  2  2 .
f  3x2  5 x  7  3x 2  7 x  2  3 7
Giải
x  2
Đk:  1
x 
 3
t  3 x 2  5 x  7  0
Đặt 
u  3 x 2  7 x  2  0
Ta có hệ:

 7 x
t  u  3 t
t  u  3   3
2 2
 2x  5  
t  u  2 x  5 t  u  3 u  2  x
 3
2
 7 x  2 7 x
2
 3 x  5 x  7  3 3 x  5 x  7   
  3 
  2
 3x 2  7 x  2  2  x  2  2 x
 3 3 x  7 x  2   3 

x  2
 26 x  59 x  14  0  
2
x  7
 26
7
Vậy phương trình có nghiệm là x  2  x 
26
g  4 1  x  4 x  15  2 8
Giải
Đk: 15  x  1
t  4 1  x  0
Đặt  ta có hệ phương trình:
4
u  x  15  0
t  u  2 t  u  2

4  2
4
t  u  16  2
  t  u   2tu   2t 2u 2  16
t  u  2

t  u  2 t  u  2  t  0
 2 2 2
 2 2  
  4  2ut   2t u  16  2t u  16tu  0  u  0
 tu  0
 t  0  1 x  0  x  1
 u  0  x  15
t  u  2
 ( voâ nghieäm )
tu  16
Vậy phương trình có nghiệm là x  1  x  15

h  3 3x  2  x  2  4 9
Giải
Đk: x  2
t3  2
Đặt t  3 3x  2  x 
3
t3  2
 9  t  4
3
t3  2
  4t t  4
3
 t 3  2  3 16t 2  8t  16 
 t 3  3t 2  24t  44  0
t  2
  t  2   t 2  t  22   0   2
t  t  22  0 ( voâ nghieäm )
 3 3x  2  2  3 x  6  x  2
Vậy phương trình có nghiệm x  2
Bài 9. Giải các phương trình, bất phương trình:
x 2
a  log 2 4 2 x  log x 4 2 x  log 2 4  log x 4  log 2 x 1
2 x
Giải
Đk: x  2
Ta có:

1 1
log 2 4 2 x  log 2 2 x  1  log 2 x 
4 4
1 1
log x 4 2 x  log x 2 x  1  log x 2 
4 4
x 1 x 1
log 2 4  log 2   log 2 x  1
2 4 2 4
2 1 2 1
log x  log x   log x 2  1
4
x 4 x 4
1
 
 log 2 4 2 x  log x 4 2 x   2  log 2 x  log x 2 
4
2
 log 2 x  log x 2 
 
 2
 
 x 2 1
  log 2 4  log x 4    log 2 x  log x 2  2 
 2 x 4
2
 log 2 x  log x 2 
 
 2
 
log 2 x  log x 2 log 2 x  log x 2
 1    log 2 x *
2 2
Vì x  2 nên ta có:
*  log 2 x  log 2 x, ñuùng x  2.

Vậy nghiệm của 1 là x  2
log2 x  2
b  2log2 x.3log2 x 1.5  12  2
Giải
Đk: x  2
1 log 2 x 1 log2 x
 2   2log x 2
3 5  12
3 25
 30log 2 x  900  30 2
 log 2 x  2  x  4

Vậy nghiệm của BPT là x  4
c  log 2  7.10 x  5.25x   2 x  1  3

Giải
Đk: 7.10x  5.25x  0
 3  7.10 x  5.25x  22 x1

x x
5  2
 7  5   2  *
2 5
x
5
Đặt t     0
2
2
*  7  5t 
t
2
 5t 2  7t  2  0   t 1
5
x
2 5
     1  1  x  0
5 2
Vậy nghiệm của BPT là 1  x  0
2 1
d  log 4  x 2  7 x  12   log 2
 x  2   log 2 x  4 1 4
2
Giải
x  2

Đk:  x  3
x  4


 4   log 2 x 2  7 x  12  log 2  x  2   log 2 x  4  log 2 2

  x  2 x  4 
 log 2 x 2  7 x  12  log 2   *
 2 
 TH1 : x  4
  x  2  x  4  
*  log 2  x2  7 x  12   log 2  
 2 
 2 x 2  14 x  24  x 2  6 x  8
2
 x 2  8 x  16  0   x  4   0 (voâ lyù)
- TH2: x  3
  x  2  4  x  
*  log 2  x2  7 x  12   log 2  
 2 
 2 x 2  14 x  24   x 2  6 x  8
 3 x 2  20 x  32  0
8
 x4
3
8
  x3
3
TH3: 3  x  4
  x  2  4  x  
*  log 2   x 2  7 x  12  log 2  
 2 
 2 x 2  14 x  24   x 2  6 x  8
 x 2  8 x  16  0 (ñuùng x  4)
Vậy
8
nghiệm của BPT là  x  3 3  x  4
3
e   x 2  1 lg 2  x 2  1  4 2  x 2  1 .lg  x 2  1  0 5
Giải
Đk: x  1  x  1
Đặt t  2  x 2  1 lg  x 2  1  0

t  0
 5  t 2  4t  0  
t  4 (loaïi)
 2  x 2  1 lg  x 2  1  0
 x2 1  0  x  1
  x  0
lg  x  1  0
2
 (loaïi)
Vậy nghiệm của phương trình là x  1
f   23 x  8.23 x   6  2 x  2.2 x   1  6
Giải
Đặt t  2 x  0
8 12
6  t 3  3
 6t   1
t t
3
 2 2
 t   1  t  1
 t t
t  1 (loaïi)
 t2  t  2  0  
t  2
 2x  2
 x 1
g  32 x  8.3x  x4
 9.9 x4
0 7
Giải
Đk: x  4
2
3 x4  3 x4 
7  1  8  9 x
 3   0 *
3x  
x4
3
Đặt t  0
3x

*  9t 2  8t  1  0
1 1
 1  t  0t
9 9
 3 x 4
 x 0 (ñuùng x  4)
3

 3 x 4 1
 x 
 3 9
x4
3  3x  2  x  4  x  2 ( x  2)
 x  0 (loaïi)
 x2  5x  0  
x  5
Vậy nghiệm của BPT là x  4

x4 x 4
x 1 x
h  8.3 9 9 8
Giải
Đk: x  0
x4 x 4
x x
 8  8.3  9.9 9 0
4
x x x
3 9
 8. 4
x
9 4
x
0
9 9
x4 x x 4 x
 8.3 9 9 0 *
x4 x
Đặt t  3 0
t  1 (loaïi)
*  t 2  8t  9  0  
t  9
x4 x
3  9  32
 x  4 x 2 x  4 x 20
 4 x  1 (loaïi)

 4 x  2
 x  16
Vậy nghiệm của PT là x  16
k  125 x  50 x  23 x 1  9
Giải
 9  5x.25x  2 x.25x  2.23 x  0

x 2x
5 2
   1 2  0 *
2 5
x
5
Đặt t     0
2
2
*  t  1  0
t2
 t3  t2  2  0  t  1
x
 5
   1 x  0
 2
Vậy nghiệm của PT là x  0

1 1 1
x x
l 9  6  4  0
x
10 
Giải
Đk: x  0
1 1
3 x 2 x
10         1  0 *
 2 3
1
 3 x
Đặt t     0
2
1
*  t  1   0  t 2  t 1  0
t
 1  5
t 
 2
 1  5
t  (loaïi)
 2
1
3 1  5
x 1
   x
2 2  1  5 
log 3  
2
2 

1
Nghiệm của BPT x 
 1  5 
log 3  
2
2 
m  8.3x  3.2 x  24  6 x 11

Giải
11  8  3x  3  2 x  3x  3  0
3 x  3 x 1
  3  3 8  2   0   x
x x

2  8 x  3
Vậy nghiệm của PT là x  1  x  3

x x
 
o  5  21  7 5  21    2 x3 12 
Giải
x x
 5  21   5  21 
12      7  8 *
 2   2 
x
 5  21 
Đặt t    0
 2 
7
*  t   8  t 2  8t  7  0
t
 5  21  x
  1
t  1  2  x  0
  x
  x  log 7
 t  7  5  21   5  21
 2
  7
 2 
Vậy nghiệm của PT là x  0  x  log 5 21

7
2
Bài 10. Giải bất phương trình: log 3  x  

x  1  log 9 4 x  3  4 x 1  1
Giải
Đk: x  0

1  x x 1  4 x  3  4 x 1 *
+ TH1: 0  x  1
 *  1  1 (ñuùng x  0;1 )
+ TH2: x>1
*  2 x 1  8 x  7 **
Đặt t  x  0
 1
**  2t  1  8t  7
t  
 2
t  1
 4t 2  12t  8  0  
t  2
1 1 1
 t  1   x 1  x 1
Kết hợp với điều kiện ta có  2  2  4
  
 t  2  x  2 x  4
0  x  1
Vậy nghiệm của BPT là 
x  4

log3 x 2  3 x   x 2  3x log 1 x 
Bải 11. Giải phương trìn: x   3
1
Giải
Đk: 0  x  1
Ta có:
log 3  x 3  3 x   log 3 x.log x  x 3  3 x 


log3 x 3 3 x  
log3 x .log x x3 3 x  log 3 x
x x   x3  3x 
log3 x log 3 1 x 
1   x3  3x    x3  3x 

 3  13
x  (loaïi)
 2
 x3  3x  1  1
  x 
 2
 log 3 x  log 3 1  x    
 3  3  13

 x  3 x  1  x
 
 2
 3  13
x 
 2
1 3  13
Vậy nghiệm của BPT là x  x
2 2
Bài 12. Giải phương trình: log x  x  x  2   log 5 x  6  5 x  2 

x 1
Giải
6
Đk: x 
5
2
1  log x  x  x  2   log x  5 x  6  5 x  2 
2
  x  x  2   5 x  6  5 x  2 
 2 x 2  9 x  10  2 x x  2  5 x  2  0  *
+ TH1: x  2
x  2
*  4 x 2  18 x  20  0  
x  5
6
+TH2: x2
5
6 
*  0  0 (ñuùng x   ;2  )
5 
6
Vậy nghiệm của BPT là  x  2 x  5
5
Bài 13. Giải và biện luận phương trình: log x 2  log x m * 

Giải
Đk: 0  x  1
- TH1: m  0  * vô nghiệm.

- TH2: m  0
 Vôùi 0  x  1: *  m  2
 Nếu m  2 thì * có vô số nghiệm

 Nếu 0  m  2 thì * vô nghiệm
 Vôùi x  1: *  m  2
 Nếu m  2 thì * vô nghiệm

 Nếu 0  m  2 thì * có vô số nghiệm.
Bài 14. Giải các phương trình:
a  log 2 x  4 log 4 x  5  0 1
Đk:
x  1
 x  1

Đặt t  log 4 x , t  0.
1
 t 2  log 4 x  log 2 x  log 2 x .
2
Khi đó
t   1  loaïi 
1  t 2  4t  5  0  
t  5
 log 4 x  5  log 4 x  25
 x  4 25  x  425.
Vậy nghiệm của pt đã cho là: x  425.
b  32 x 1  3x  2  1  6.3x  3 
2 x 1
 2
2
 2   3.32 x  9.3x  3.3 x
 1
 3.32 x  9.3x  3.3x  1 *
Đặt t  3x , t  0

*  3t 2  9t  3t  1 **
1
- TH1: t 
3
**  3t 2  12t  1  0
 6  33
t   loaïi 
3

 6  33
t 
 3
6  33 6  33
 3x   x  log 3 .
3 3
1
- TH2: 0  t  .
3
**  3t 2  6t  1  0
 3 2 3
3

 32 3
 3
6  33
Vậy nghiệm của pt đã cho là: x  log 3 .
3
c  2  5x  24   5 x  7  5 x  7
x  a 1 a ax
Bài 15. Giải và biện luận phương trình: 1  x 2   1  x 2  1
Giải
Đk: x  0
 x  0 : 1 thỏa a  0

x0
1  x  a 1  a  a  x
 x  a  a  x  a 1  a  1
 2 a2  x2  1  a2
2
 4 x 2    a 2  1
 a 2  1  0  a  1 (voâ lyù).
 a 2  1  0  a  1 (phöông trình voâ nghieäm).
Vậy phương trình có nghiệm x  0, a  0
Bài 16. Giải các hệ:
 1
 x  y  y  x 1
a  2 I 
 x  y  x  3 y  2

Giải
Đk: x  0, y  0
Ta thấy x  0, y  0 là một nghiện của hệ.
Với y  0 , đặt x  t y , t  0 ta có:
 2 1
 t y  y  y 
2
t y 1' 
  
I 
 t 2 y  y  t y  3 y  2'

Chia 1' cho  2' vế theo vế ta được:
t2 1 t
  6  t 2  1   t 2  1 t 2
 t  1 t 6
2
 6t 2  6t  t 4  t 2  t 4  5t 2  6  0
 t  3

t 2 3  t   3  loaïi 
 2 
t 2  t  2

 t   2  loaïi 

+ t  3  x  3 y  x  3 y . Thay vào 1 ta được:
1 3 3 3
2y y  3y  y  x .
2 4 4
+ t  2  x  2 y  x  2 y. Thay vào 1 ta được:
2
3y 2 y  3 y  y   x  2.
2
 3 3 3  2 
Vậy nghiệm của hpt đã cho là:  ; ,  ; 2 .
 4 4   2 
 1
 x   x  y 3  3
 y
b   II 
2 x  y  1  8
 y
Giải
Đk:
 1
x   0
 y
x  y  3  0

1
Đặt t  x  , u  x  y  3; t  0, u  0 .
y
t  u  3 t  u  3 t  u  3
  2 2
II    2 
t  u  5  t  u   2tu  5 tu  2
 t , u là 2 nghiệm của phương trình:
 t  1

X 1 u  2
2
X  3X  2  0   
X  2  t  2

 u  1

 1  1
t  1  x  1  x  1
  y  y
 u  2  x  y  7
 x  y 3  2 
 2  10
x  ; y  3  10
3  10

 2  10
x  ; y  3  10
 3  10
 1  1
t  2  x 2  x 4
  y  y
 u  1  x  y  4
 x  y 3 1 
 x  3; y  1

 x  5; y  1
 2  10   2  10 
Vậy nghiệm của hpt đã cho là:  ; 3  10  ,  ; 3  10  ,  3; 1 ,  5;  1 .
 3  10   3  10 
 x  y  xy  14
c   III 
2 2
 x  y  xy  84
Giải
Đk: xy  0.
Đặt u  xy , v  x  y; u  0.
v  u  14 v  u  14
 III   2 2
 
v  u  84 v  u  6
v  10  xy  4  xy  16
  
u  4  x  y  10  x  y  10
 x, y là 2 nghiệm của phương trình:

X  8
X 2  10 X  16  0  
X  2
Vậy nghiệm của hpt đã cho là:  8; 2  ,  2; 8  .
2  x  y   3

d 
 3
x 2 y  3 xy 2   IV 
 3 x  3 y  6
Giải
Đặt t  3 x , u  3 y
 2  t  u   3  t  u  tu
3 3
  
IV 
t  u  6
2  t 2  tu  u 2   3tu 2
2  t  u   9tu t  u  6
  
t  u  6 t  u  6 tu  8
Vậy t , u là nghiệm của phương trình
X  4
X 2  6X  8  0  
X  2
  3 x 2  x  8
 
  3 y 4  y  64
 
  3 x 4   x  64
 
  3 y 2   y  8
Vậy nghiệm của hpt đã cho là  8; 64  ,  64; 8 
3 5
 x  3 y  6 xy 1
e  2
 x  y  10  2

Giải

Đk: xy  0
- Nếu y  0 không là nghiệm của hệ.
- Nếu y  0 đặt x  ky ta có:
56 2
1  3 ky  3 y ky
2
56
 3 k 1  k  *
2
Đặt t  6 k  0
t  2 6 k  2
5
*  t 2  t  1  0   1   6 1
2 t k 
 2  2
 2
  x  13

  y  128
 k  64  x  64 y   13
 1   1  
k  x  y   x  128
 64  64   13

 y  2
  13
 2 128   128 2 
Vậy nghiệm của hpt đã cho là  ; ,  ; 
 13 13   13 13 
3lg x  4lg y
f lg 4 lg 3 V 
 4 x    3 y 
Giải
Đk: x, y  0

lg x lg 3  lg y lg 4
V   
lg 4  lg 4  lg x   lg 3  lg 3  lg y 
lg x lg 3  lg y lg 4
 2 2
lg 4  lg 4 lg x  lg 3  lg 3lg y
lg x lg 3lg 4  lg y lg 2 4

lg 3lg 4lg x  lg 3lg y   lg 3  lg 4  lg 3
2 2 2
lg x lg 3lg 4  lg y lg 2 4

lg y  lg 4  lg 3   lg 3  lg 4  lg 3
2 2 2 2
1 1
 lg y   lg 3  y   x 
3 4
1 1
Vậy nghiệm của hpt đã cho là  ; 
 4 3
2 2
 x  y  1
g  VI 
log 2  x  y   log3  x  y   1
Giải
x  y
Đk: 
x   y
 x  y  x  y   1 1
VI   
log 2  x  y   log 3  x  y   1  2
Đặt t  x  y  0

1
 2   log 2 t  log3 1
t
 log 2 t  log 3 t  1
 log 2 3log 3 t  log 3 t  1
1 1
 log 3 t  
log 2 3  1 log 2 6
1
log 2 6
t 3  3log6 2
 1
 log 6 2
 3log6 2
 x  y  3log6 2 3
  x 
  2
1
 x  y  log6 2  1
 3 3.3log6 2  log6 2
y  3
 2
Là nghiệm của hệ.
 x 3  y 3   3 y  3x  1  xy 
h  VII 
2 2
 x  y  1
Giải
 x  y   x 2  xy  y 2    3 y  3x  1  xy 
VII    2 2
 x  y  1
 x  y 1  xy    3 y  3x  1  xy 

2 2
 x  y  1
1  xy   x  y  3x  3 y   0

2 2
 x  y  1
  xy  1
  xy  1  2 2
*
 x y  x  y  1
  x  y  3  3  0   x y
 2   x  y  3  3  0
2
x  y  1   x 2  y 2  1
**

- Ta giải *
+ x  0 không là nghiệm của *

+ x  0  * vô nghiệm
- Giải ** : Thay ** vào VII  ta có: x 3  y 3   x  y 1  xy 
 x  y  0
 2 2
 x  y  x  y  1  xy   0  x  y  1
 2 2

x  y  1 x  y  1  xy
  
  x 2  y 2  1
 1
x  y   2

 x  0  x  1
 y  1   y  0
 
Là nghiệm của hệ.
log1 x 1  2 y  y 2   log1 y 1  2 x  x 2   4 1

k 
log1 x 1  2 y   log1 y 1  2 x   2  2
Giải
 1
 2  x  1, x  0
Đk: 
 1  y  1, y  0
 2
1  2log1 x 1  y   2 log1 y 1  x   4

 log1 x 1  y   log1 y 1  x   2
1
 log1 x 1  y   2
log1 x 1  y 
 log1 x 1  y   1
 x   y thay vaøo  2  ta coù
log1 y 1  2 y   log1 y 1  2 y   2
2
 1  2 y 1  2 y   1  y 
y  0 x  0
 5y  2y  0  
2

y  2 x   2
 5  5

 2 2
Vậy hệ phương trình có 2 nghiệm là  0,0     , 
 5 5
log xy  x  y   1
m  VIII 
2 log 5 xy  log x  y xy
Giải
 xy  1

Đk:  x  y  0
x  y  1

 x  y  xy

VIII    2  1
 log 5 log  x  y 
 xy xy
 x  y  x y
 2
log xy  x  y   log xy 5
2
 x  y   x y
2 2
 x  y  x y
 2
 2
  x  y   5  x  y   5
 x 2  y 2  x 2 y 2  2 xy
 2 2
 x y  4 xy  5  0 *
 xy  1 loaïi
xeùt * : x 2 y 2  4 xy  5  0  
 xy  5
 xy  5  y2  5y  5  0
 
x  y  5 x  y  5
 5  5  5  5
y  y 
 2  2
   loaïi vì x  y
x  5  5 x  5  5
 2  2
 5  5 5  5 
Vậy hệ phương trình có nghiệm là:  ; 
 2 2 

 2 x2  2 x 3 log2 3  3 y 4

n 
1
2
 4 y  y  1   y  3  8  2
Giải
1  x 2  2 x  3  log 2 3    y  4  .log 2 3

 x 2  2 x  3    y  3 .log 2 3
Đk: y  3
 2   4 y  1  y  y 2  6 y  9  8
 y2  3y  0
 3  y  0
 y  3 thoûa maõn heä phöông trình
 x  1
Vôùi y  3 ta coù x 2  2 x  3  0  
x  3
Vậy hệ có nghiệm  1; 3   3; 3
4 x  y 1  3.42 y 1  2 1

p 
 x  3 y  2  log 4 2  2
Giải
1
 2  x  3 y  2  
2
Vì 4 x  y 1  0, 3.42 y 1  0 nên áp dụng bất đẳng thức cauchy ta có:
1
4 x  y 1  3.42 y 1  2 3.4 x  3 y  2  2 3.  2
2
x  y 1 2 y 1
4  3.4 2
Mâu thuẫn với 1 . Vậy hệ vô nghiệm.
PHƯƠNG TRÌNH VÀ BẤT PHƯƠNG TRÌNH

1. CÁC HỆ CƠ BẢN
a. Hệ đối xứng loại I
 x  y  1
(2004-D) Tìm m để hệ sau có nghiệm:  I 
 x x  y y  1  3m
Giải
u  x  0
Đặt: 
v  y  0
u  v  1
I    3 3
*
u  v  1  3m
u  v  1

uv  m
Khi đó u, v là nghiệm của phương trình
X2  X m0 **
Hệ đã cho có nghiệm  x; y   * có nghiệm u  0, v  0  ** có 2 nghiệm dương:
   1  4m  0
 1
S  1  0 0m
P  m  0 4

Bài tập tương tự:
 x 2  y 2  2  m  1
Bài 1. Tìm m để hệ sau có 2 nghiệm:  2
I 
 x  y   4
Giải
 x  y  2  2 xy  2  m  1
I    2
 *
 x  y   4
Đặt t  x  y , u  xy

t 2  2u  2  m  1 t   2
*   2 
t  4 u  1  m
Điều kiện để hệ có nghiệm là:
t 2  4u  0  4  4 1  m   0
m0
Khi đó x, y là nghiệm của phương trình:
 X 2  2X 1 m  0
 2
 X  2X 1 m  0
Cả 2 phương trình đều có  '  m
Để hệ chỉ có 2 nghiệm thì m  0
X  x  y 1
Khi đó  1
 X 2  x  y  1
Vậy hệ có 2 nghiệm khi m  0 và 2 nghiệm đó là 1;1 ,  1;  1
 x  y  xy  2m  1
Bài 2. Tìm m để hệ sau có 4 nghiệm:  2 2 2
I 
 x y  xy  m  m
Giải
Đặt S  x  y, P  xy
 S  P  2m  1
I    2
 SP  m  m
Khi đó S , P là nghiệm của phương trình
X 2   2m  1 X  m 2  m  0  *
 X  m 1  S1  m  1, P1  m
Có   1  0  * có 2 nghiệm phân biệt là  1   S  m, P  m  1
X2  m  2 2
Để hệ  I  có 4 nghiệm thì:

 S12  4 P1  0 2
 m  6m  1  0
 2  2
 S2  4 P2  0  m  4m  4  0
 m  3  2  m  3  2

 m  2
a 2  b 2  c 2  2 4 4
Bài 3. Cho a, b, c thay đổi thỏa:  I  CMR:   a, b, c 
ab  bc  ca  1 3 3
Giải
 a  b 2  2ab  c 2  2
I   
 ab   a  b  c  1
Đặt S  a  b, P  ab ta có:
S 2  2P  c 2  2

 P  Sc  1
 S 2  2 1  Sc   c 2  2

 P  1  Sc
  S  c  2   S  c  2
  2
2 2
 S  2Sc  c  4  0  P  1  Sc   P   c  1
  
  S  c  2
 P  1  Sc    S  c  2
  P  1  Sc  2
  P   c  1
S 2  4P  0
 
 c  2 2  4  c  12  0 2
3c  4c  0  3  c  0
Điều kiện để hệ I có nghiệm là    2 
 c  2  2  4  c  12  0  3c  4 c  0 0  c  4

 3
 4 4
 c   ; 
 3 3
4 4
Vì vai trò của a, b, c như nhau nên ta có :   a, b, c 
3 3

1
Bài 4. Cho  ,  thay đổi luôn thỏa sin   sin   . Tìm GTLN và GTNN của
2
P  cos 2  cos 2  .
(Đã giải)
b. Hệ đối xứng loại II.
 y2  2
3 y  x 2

(2003-B) Giải hệ phương trình:  2 I 
3 x  x  2
 y2
Giải
Đk: x  0, y  0 khi đó:
3 x 2 y  y 2  2  x  y  3 xy  x  y   0
I    2 2   2 2
3 xy  x  2 3 xy  x  2
 x  y
 2 2
 3 xy  x  2

3 xy  x  y  0
  voâ nghieäm
 3 xy 2  x 2  2
x  1

y 1
Vậy nghiệm của hệ là 1;1
 x 3  2 y  3 x
Bài 1. Giải hệ phương trình:  3
 y  2 x  3 y
(Đã giải)
2 x  y  1  m
Bài 2. Tìm m để hệ phương trình:  có ít nhất 1 nghiệm.
2 y  x  1  m
(Đã giải)

c. Hệ đẳng cấp bậc hai.
2 x 2  3 xy  y 2  4 1
Bài 1. Giải hệ phương trình:  2 2
 x  xy  3 y  3  2
Giải
+ x  0 : 1  y 2  4 vô nghiệm.
+ x  0 đặt y  tx khi đó hệ
2 x 2  3tx 2  t 2 x 2  4
 2 2 2 2
 x  x t  3t x  3
 x 2  t 2  3t  2   4  3


 x  3t  t  1  3
2 2
 4
VP của  3  0 nên VT của  3  0
Chia  4  cho  3 ta có:
 2
3t 2  t  1 3 2  t
  15t  13t  2  0  15
t 2  3t  2 4 
 t  1
2 x  y  x  1
+ với t  1 t  ta có hệ:  2 
15  x  1  y  1
 2  2
y  x y
2  15  89
+ với t  ta có hệ:  
15  x 2  225 x   15
 89  89
 15 2   15 2 
Vậy hệ có nghiệm là 1;1 ,  1;  1 ,  ; ,   ; 
 89 89   89 89 
 x 2  3 xy  y 2  m  4 1
Bài 2. Tìm m để hệ phương trình:  2 2
có 4 nghiệm.
3 x  xy  y  2  m  2
Giải

+ Nếu x  0 từ  2   y 2  m  2 , với m  2  x  0 không là nghiệm của phương trình.
+ x  0 , đặt y  tx hệ trở thành
 x 2  3 x 2t  t 2 x 2  m  4  3
 2 2 2 2
3 x  x t  t x  2  m  4
 x 2 1  3t  t 2   m  4


 x  3  t  t   2  m
2 2
VP của  4   0 nên VT của  4   0 . Chia 2 vế của  3 cho  4  ta có:
t 2  3t  1 m  4
2
  3t 2   5  m  t   2m  5   0 *
t  t  3 2  m
Để hệ có 4 nghiệm phân biệt thì * phải có 2 nghiệm phân biệt tức là
  m2  34m  35  0  m  2  m  35
Vậy phương trình có 4 nghiệm khi m  2  m  35
d. Một số hệ khác.
 1 1
x  x  y  y 1
(2003-A) Giải hệ phương trình: 
2 y  x 3  1  2

Giải
Đk: x, y  0

 1  x  y
1   x  y  1    0   xy  1
 xy  
 x  y
 x  y  3
 3  x  2 x  1  0
 2 y  x  1 
   1
 xy  1  y  
  x
 2 y  x 3  1   4
 x  x  2  0
x  y 1

 x  y  1  5
 2

 x  y  1  5
 2

 y   1
  x
 2 2  voâ nghieäm 
  x 4  x  2   x 2  1    x 2  1   3  0, x
     
 2  2 2
 1  5 1  5   1  5 1  5 
Vậy nghiệm của hệ là  ;   1; 1   ; .
 2 2   2 2 
e x  e y  ln 1  x   ln 1  y 
(2006-D) Chúng minh với a  0 , hệ:   I  có nghiệm duy nhất.
 y  x  a
Giải
e x  ln 1  x   e y  ln 1  y 
I   
 y  x  a
ax x
e  ln 1  a  x   e  ln 1  x   0 1

 y  x  a  2
Hệ  I  có nghiệm duy nhất khi  2  có nghiệm duy nhất trên  1;    .
Đặt f  x   e a  x  ln 1  a  x   e x  ln 1  x 
1 1
 f   x   ea x  e x  
1 x 1 a  x

Vì a  0  x  1 ta có:
e a  x  e x  0

 1 1
  0
1  x 1  a  x
 f   x   0, x  1
 f  x  đồng biến trên  1;   
  I  có nghiệm duy nhất trên  1;   
 x 3  y 3   3 y  3x  1  xy 
Bài 1. Giải hệ phương trình: 
2 2
 x  y  1
(Đã giải)
Bài 2. Giải các hệ phương trình:

3 3
 x  y  3 x  y
a  2
 x  xy  2
(Đã giải)
 x 2 y  2 y 3  2  x  y 
b  2
 y  xy  2
(Đã giải)
PHƯƠNG TRÌNH VÀ BẤT PHƯƠNG TRÌNH CHỨA CĂN
Bài 1: Giải phương trình và bất phương trình :

2 x 1
a) x  1  (x  7)
3 3
b) x  1  2x  1  3 3x  1
x 1
Giải:
x 1
a) x 2  1  (x  7) (1)
x 1
Đk: x  1  x 1
Từ (1)  (x  1) x  1  (x  7) x  1
x   1
   x  1
x  1  x  7
Thế x  1 vào phương trình (1) ( thoả mãn).
Vậy nghiệm của PT (1) là x  1
b) 3 x  1  3 2x  1  3 3x  1 (1)
Ta có: (1)  x  1  2x  1  3 3 (x  1)(2x  1)( 3 x  1  3 2x  1)  3x  1
 3 3 (x  1)(2x  1)(3x  1)  3
x  0

 (x  1)(2x  1)(3x  1)  1  x (6x  2x  9)  0  
2
x  1  55

 6
1  55
Thử lại ta thấy x  ( thỏa mãn)
6
1  55
Vậy phương trình(1) có 2 nghiệm x 
6

c) 2 x  2 x  1  x  2 x  1  2x  1 (*)
Đk: x  1
2 x  1  2  x  1  1  2x  1 (1)

Từ (*)  2 x  1  1  x  1  1  2x  1  
2  2 x  1  x  1  1  2x  1 (2)

+Giải (1): (1)  3 x  1  2x  2  4x 2  x  13  0 phương trình vô nghiệm
x  1

+Giải (2): (2)  x  1  2  2x  4x  9x  5  0  
2
x  5
 4
5
Thế x  1 ; x  vào phương trình (*); x  1 thoả mãn
4
Vậy nghiệm của phương trình (*) là x  1 .
1 1 1
d) x x  x  (1)
2 4 2
1
Đk: x  
4
1 1 1 1 1 1 1
Ta có: x x  x   x x  x  
2 4 2 4 4 4 2
1 1 1 1 1 1
 x x    x  
4 2 2 4 2 2
1 1
 x 0 x  .
4 4
1 1
Thay x   vào phương trình (1) thoả mãn nên x   là nghiệm của pt (1)
4 4
Bài 2: Giải phương trình và bất phương trình :
10x
a) 3x  2  x  3  2x  5 b)  x 3
8x  1  3x  1
2 2 x  2x 2
c) ( 1  x  1)( 1  x  x  x  7)  x d) 
2  x  2x x
Giải:
a) 3x  2  x  3  2x  5 (1)
2
ĐK: x 
3
Ta có: (1)  3x  2  x  3  3x  2  (x  3)
Đặt u  3x  2  0 , v  x  3  0
u 2  3v 2  11
u 2  3v 2  11 u 2  3v 2  11 
Ta có hệ  

  u  v

u  v  u 2  v 2 (u  v )(u  v  1)  0 
  u  v  1  0

u  v

u 2  3v 2  11 (2)

 
u  v  1  0
 2 (3)
u  3v 2  11


 3x  2  11
u  v
+)Giải(2): (2)   2  u  v 
11
  2
v  3v  11
2
2  11
  x  3 
 2


3x  2  11
  2 x5
 11 2
x  3 
 2
u  1  v
u  1  v u  1  v  u  1
+)Giải(3): (3)   
 2  
 v  2   (loại)
(1  v )  3v  11
2 2
v  v  6  0  v  2
  v  3 (l ) 

5
Vậy phương trình (1) có nghiệm là x 
2
10x
b)  x  3 (1).
8x  1  3x  1
1
ĐK: x  
8
Ta có: (1) 
 
8x  1  3x  1 10x
 x 3 (vì 8x  1  3x  1  0 )
8x  1  (3x  1)
2  
8x  1  3x  1  x  3

 4 11x  2  2 (8x  1)(3x  1)  x  3 
 8 (8x  1)(3x  1)  43x  5
43x  5  0
 
64(8x  1)(3x  1)  (43x  5)2


x   5
 43
 2
313x  274x  39  0

x   5
  43 x 1
 39
x    x 1
 313

Vậy tập nghiệm của bất phương trình (1) là: 1; 

c) ( 1  x  1)( 1  x  x 2  x  7)  x (1)
Đk: x  1
Ta có: (1)  1  x  (x 2  x  6) 1  x  x 2  x  7  x
 (x 2  x  6)( 1  x  1)  0
 x2  x  6  0 ( do 1  x  1  0 )
x  2 (n )
 
x  3 (l )
Vậy nghiệm của của PT là : x  2
2 x  2x 2
d) 
2  x  2x x
Đk: x  2;2 \ 0
 
2
2x  2x 2 2 x  2x 2

Ta có:   
2  x  2x x 2x x
2  x  2 x  2 4 x2  4
 0
2x
4 x2
  0  x  0;2
x 
Vậy tập nghiệm của BPT là: (0;2]
1  2x  x  1 2
e)  3 (1)
1  2x  x  1 x

 1 
Đk: x   ;  \ {0}
 2 

 
2
1  2x  x  1 2 1  2x  x  1  3x  2
Ta có :  3  0
1  2x  x  1 x x
1  2x  x  1  2 (1  2x )(x  1)  3x  2
 0
x
2 (1  2x )(x  1)
  0  (1  2x )(x  1)  0
x

x   1
 
x  12

Ta thấy x  1 không thỏa mãn phương trình
1
Vậy nghiệm của phương trình (1) là x  
2
g) x 2  3x  2  x 2  1  x  1 (*)
Đk: x  (; 2]  [1; )  {  1}
 2
u  x  3x  2  0 u2  v2
Đặt    x 1
v  x 2  1  0 3

u2  v2 u  v 
Khi đó PT (*) trở thành: u v   (u  v )   1  0
3  3 
u  v u  v
 (1)
 u  v  
 u  3  v (2)
 3  1  0
+ Giải (1): (1)  u  v  0  x  1 ( nhận)
+ Giải (2): (2)  x 2  3x  2  3  x 2  1  x 2  3x  2  9  (x 2  1)  6 x 2  1

x  2
  x  1  x  2   2
2
4(x  1)  x 2  4x  4

x  2
x  2 
 2   vô
3x  4x  8  0 x  2  2 7
  3
nghiệm
Vậy PT (*) có nghiệm duy nhất: x  1
h) 2x 2  5x  3  1  x 2  x  2  x (1)
x  ; 2  1; 

   3 
Đk:   3   x  ; 2   ;   {1}


x  ; 1    ; 
  2 

 2
 

Ta xét các trường hợp sau:
+) TH1: x  1 là nghiệm của (1)
+) TH2: x  2 : (1)
 1  x . 3  2x  1  x . x  2  ( 1 
 1 x.  
3  2x  1  x  1  x . x  2
 3  2x  1  x  x  2 (do 1  x  0)
 3  2x . 1  x  x  3
( vô nghiệm vì VP  0 VT  0 )
+) TH3: x 
3
2
: (1)  x 1  
x  2  x  1  2x  3  0

 x  2  x  1  2x  3  0 (do x  1  0)
 x  2  x  1  2x  3
 x  2  x  1  2 (x  2)(x  1)  2x  3
 2 (x  2)(x  1)  4 (vô nghiệm)
Vậy bất phương trình có duy nhất nghiệm: x  1
1 x 1 x 1
k) x  
x x x

x  1  0
Đk:   x  1  x  0  x  1
 1
1   0
 x
+)Với x  1 thìBPT:
x 1 x  1 x 1 (x  1)2
 
x x x2
x 1
 x 1 1 
x
 x (x  1)  x  x  1
 x2  x  x  2 x2 x  x 1
 x2 x 2 x2 x 1  0
 
2
2
 x  x  1  0.
Đúng x  1
+)Với 1  x  0 ,ta có: x 1
1 1
x  1
x x
1 1
 x   1
x x
1 1
 x   1  0
x x

x 1
Mà  0; x  [  1; 0) .Suy ra BPT đã cho vô nghiệm.
x
Vậy nghiệm của BPT đã cho là : x  1
m) 2x 1  x 2  3(x  1  1  x 2 ) (1)
Đk: x  1;1
 
Ta có: (1)  1  x 2  2x 1  x 2  x 2  1  3(x  1  x 2 )  3
 (x  1  x 2 )2  1  3(x  1  x 2 )  3 (2)
t  1
Đặt t  x  1  x , PT (2) trở thành: t  3t  2  0  
2 2
t  2
x  1
+ Với t  1  x  1  x  1  
2
x  0
+ Với t  2  x  1  x 2  2  2x 2  4x  3  0 (vô nghiệm )
x  1
Thử lại ta thấy  thỏa mãn
x  0
x  1
Vậy phương trình có nghiệm 
x  0
Bài 3. Giải phương trình và bất phương trình:
x 2 x 1 2 4 2
a) 2 3 b) x  x  1  x  x  1  2
x 1 x 2
x 1 x 1 2 2
c)  2 d) (4x  1) x  x  2  2(2x  x )
x 1 x 1
2 2
f) 3x  5x  7  3x  7x  2  3
2
e) x  2x  2 2x  1
Giải:
Cách 1:
x 2 x 1
a) 2  3 (1)
x 1 x 2
Đk: x  ; 2  1; 
x 2 2 t  1
Đặt t   0 , PT trên trở thành: t   3  t 2  3t  2  0  
x 1 t t  2

x 2
+) Với t  1   1  x  2  x  1 Vô nghiệm
x 1
x 2 x 2
+) Với t  2  2  4  x  2  4x  4  x  2
x 1 x 1
Vậy phương trình có nghiệm x  2
Cách 2:
x 2 x 1
 4 4  9
x 1 x 2
(1)  x  2  4 x  1  5 x  1x  2  0
2 2
 9x  18  0
x 2

4
b) x  x 2  1  x  x 2  1  2 (1)
Đk: x  1
Vì 4
x  
x 2  1 x  x 2  1  1 nên (1)   4
1
2
4
 x  x2 1  2
 x  x 2  1 
 
4 1
Đặt t  x  x 2  1  0 ; PT trên trở thành: 2
 t  2  t 3  t2  1  0
t

t  1 (2)

 1 5
 t  (3)
 2

t  1  5  0 ( loại )
 2
4
+) Giải (2): t  1  x  x 2  1  1  x  x 2  1  1  x 2  1  x 2  1  2x  x  1
1 5
+) Giải (3): t 
2
4 1 5
 x  x2 1 
2
   
4
 16 x  x 2  1  1  5
 2x  2 x 2  1  7  3 5
 4x 2  4  94  42 5  4 7  3 5 x  4x 2  
49  21 5 7
x 
14  6 5 2
7
Thử lại ta có x  1 và x  thoả mãn (1)
2

7
Vậy x  1 và x  là nghiệm của (1)
2
x 1 x 1
c)  2
x 1 x 1
Đk: 1 x  1
x 1 1 x 1
+ Đặt t   t   2  t 2  2t  1  0  t  1  1
x 1 t x 1
 x  1  x 1
 x 2  2x  1  x  1
x  0
 x  3x  0  
2
x  3
Thử lại ta có x  3 thỏa mãn
Vậy phương trình có nghiệm là x  3
d) (4x  1) x 2  x  2  2(2x 2  x ) (1)
TXĐ: D  
Ta có: (1)  (4x  1) x 2  x  2  4x 2  2x
 (4x  1) x 2  x  2  3x 2  x  2  x 2  x  2 (2)
Đặt t  x 2  x  2  0 , PT(2) trở thành: t 2  (4x  1)t  3x 2  x  2  0 ;
t  x  1 (3)
Ta có   (2x  3)2 nên PT trên có nghiệm 
t  3x  2 (4)
+) Giải(3): t  x  1  x 2  x  2  x  1  x 2  x  2  x 2  2x  1
 x =1
+) Giải(4): t  3x  2  x 2  x  2  3x  2

 9x 2  12x  4  x 2  x  2
 8x 2  13x  2  0

x  13  105
 16
 

x  13  105
 16
13  105
Thử lại ta có x  1 , x  thỏa mãn
16
13  105
Vậy nghiệm của phương trình (1) là x =1, x 
16
e) x 2  2x  2 2x  1
1 
Đk: x   ; 
2 

Ta có x 2  2x  2 2x  1  2 2x  1  x  1  1 (1)
2
Đặt y  1  2x  1 , y  1 , Ta đưa về hệ :
y  1  2x  1 
y  1  2x  1
2

  
2(y  1)  x  12  1  x  1 2  2y  1
  
y  x y  x  2  2 y  x   0


x  1  2y  1
2

x  y
y  x y  x   0 

  x  y
x  1  2y  1
2

x  1  2y  1
2



x  y x  y
 
  (2)
x  1  2y  1 x  1  2x  1
2 2
   


x  1  2y  1 x  1  2x  1
2 2
  (3)
x  y x  y
 
+) Giải (2): ta thấy x  y  2  2 không thỏa mãn nên x  y  2  2 là nghiệm
+) Giải (3): Vô nghiệm
Vậy nghiệm của phương trình là x  2  2
f) 3x 2  5x  7  3x 2  7x  2  3 (1)
Ta có: (1)  3x 2  5x  7  3  3x 2  7x  2
 3x 2  5x  7  9  3x 2  7x  2  6 3x 2  7x  2
 6 3x 2  7x  2  4  2x
 
 36 3x 2  7x  2  16  16x  4x 2
x  2

 26x  59x  14  0  
2
x  7
 26
7
Thử lại nghiệm ta có x  , x  2 thỏa.
26
7
Vậy nghiệm của phương trình là x  ,x 2
26
4
g) 1  x  4 x  15  2 (1)
Đk: x  15;1
u  4 1  x  0

Đặt 
v  4 x  15  0


u  v  2 u  v  2
PT(1) qui về hệ sau:  4 

 2
u  v 4  16 u  v 2  2u 2v 2  16
 
u  v  2 u  v  2
 u  v  2 
 uv  0
  2    
u  v   2uv   2u 2v 2  16
2
4  2uv   2u 2v 2  16
2

   uv  8

u  v  2 u  0
 
uv  0 
u  v  2 v  2
 
   

u  v  2 uv  0 u  2
  
uv  8 vô nghiệm v  0
 
u  0  4 1  x  0 1  x  0

+) Với       x 1
v  2  4 x  15  2 x  15  16
  
u  2  4 1  x  2 1  x  16
 
+) Với      x  15
v  0  x  15  0
4 x  15  0
  
Vậy nghiệm của phương trình là x  1 , x   15
h) 3 3x  2  x  2  4 (1)
Đk: x  2; 
u  3 3x  2

Đặt 
v  x  2  0

u  v  4 v  4  u v  4  u

 
PT (1) đưa về hệ sau:  2    3
3 4  u   u  4
2
3v  u  4
3 3 u  3u 2  24u  44  0
  
v  2  3 3x  2  2 3x  2  8
 
     x 2
u  2  x  2  2 x  2  4
  

Biến đổi cơ bản:
x
(2002-B) Giải bất phương trình: logx (log 3 (9  72))  1 (1)
Giải:
log (9x  72)  0 9x  72  1

Điều kiện:  3
   x  log9 73
0  x  1 0  x  1
 
Ta có: (1)  logx x  logx (log 3 (9x  72))
 (x  1)(x  log 3 (9x  72))  0

x  1  0

x  log (9x  72)  0 (*)

 
3

x  1  0
 (vn vì x  log9 73)
x  log 3 (9x  72)  0

x  1

Giải (*) và kết hợp với điều kiện ta được:   0  x  2  log9 73  x  2

x  log9 73

Vậy nghiệm của bất phương trình là: log9 73  x  2 .
x 2 x 2 2
(2006-D) Giải phương trình: 2  4.2x x  2x  4  0 (1)
Giải:
2
Ta có: (1)  2x (2x  4.2x )  (2x  4)  0

2
 (22x  4)(2x  2x )  0
 22 x  4 x  1

  x2  
x  0
x
 2  2
x  1
Vậy  là nghiệm cần tìm.
x  0
(2006-A) Giải phương trình: 3.8x  4.12x  18x  2.27x  0
Giải
Pt  3.23x  4.22x .3x  32x.2x  2.33x  0
Nhận thấy 33x không là nghiệm của Pt, ta chia hai vế của Pt cho 33x , ta được:
3x 2x x
2 2 2
3.    4.       2  0
 3   3   3 
 x
 2  2
  
 3  3
 x  x 1
 2 
   1 loai
 3 

Vậy x =1 là nghiệm cần tìm.
BÀI TẬP TƯƠNG TỰ:

1. Giải phương trình: log x logx
6

6  x  0 (1)
Giải:

x  6

Điều kiện:  0  x  1 1x 5

log 6  x  0
 x

x
Nhận xét:  1 khi 1  x  5 nên (1)  logx 6  x  1  logx x
6
 (x  1)(x  6  x )  0
2x 5
Vậy nghiệm của (1) là 2 < x < 5.
2. Giải phương trình : log2(log3x) + log3(log2x) = log2(log2x) (1)
Giải:
Điều kiện: x  1
 log x 
Ta có: (1)  log2  2  + log3(log2x) = log2(log2x)
 log 3 
 2 
 log2(log2x) – log2(log23) + log3(log2x) = log2(log2x)
 log3(log2x) = log2(log23)
 log2x = 3log2(log23)
log (log 3 )
2 2
 x = 23 >1
log (log 3 )
2 2
Vậy x = 23 là nghiệm của (1).
3. Giải phương trình : logx (2x  1)  log2x 3 x 2 (4x 3  4x 2  x ) (1)
Giải:
0  x  1

2x  1  0
Điều kiện:    0x 1
0  2x 3  x 2  1
 3 2
4x  4x  x  0
1 2
Ta có: (1)  logx (2x  1)  
2  logx (2x  1) log(2x 1)[x 2 (2x  1)]

1 2
 logx (2x  1)  
2  logx (2x  1) 2
1
logx (2x  1)
 log2x (2x  1)  1
log (2x  1)  1 log (2x  1)  log x
 x x
  x  
 log (2x  1)   1 log (2x  1)  log 1
x
 x x
x
(x  1)(2x  1  x )  0 x  1
 
  
(x  1)(2x  1  1 )  0 x  1
 x  2
1
Kết hợp với điều kiện ta có nghiệm của (1) là: x  .
2
x 2 2x
4. Giải bất phương trình : 2 .3
x
.52x 1  270 (1)
Giải:
2
2 x
Ta có: (1)  2x.3x .52x 1  2.33.5
2
 2x 1.3x 2x 3
.52x 2  1
2
 log2 2x 1  log2 3x 2x 3  log2 52x 2  0
 x  1  (x  1)(x  3) log2 3  2(x  1) log2 5  0
 (x  1)[1  (x  3) log2 3  2 log2 5]  0
 (x  1)(x log2 3  3 log2 3  2 log2 5  1)  0
3 log2 3  2 log2 5  1
1x 
log2 3
 3 log 3  2 log 5  1

Vậy tập nghiệm của bpt là 1; 2 2 
 log2 3 
10. Giải bất phương trình : log3   

x  x  1  log9 4 x  3  4 x  1  (*)

Giải:
Đk: x  0
Ta có: (*)  log 3  x  x 1   1

2 
log 3 4 x  3  4 x  1 
   log 4 
2
 log 3 x  x 1 3
x  3  4 x 1
  4
2
 x  x 1 x  3  4 x  1 (1)
t  1
Đặt t  x  x  1  1 , khi đó PT(1) trở thành: t 2  4t  3  0  
t  3
+)Với t  1  x  x  1  1  x  0;1
+)Với t  3  x  x  1  3  x   4; 
Vậy tập nghiệm của bất phương trình là x   0;1   4; 
  log 3 1x 
 
log 3 x 2 3 x
11. Giải phương trình : x  x 2  3x (*)
Giải:
Đk: x  ; 3  0;1
 
Ta có: (*)  log 3 x 2  3x log x 2 3x x  log 3 1  x 
 
 log3 x  log3 1  x 
1
 x  1x  x 
2
12. Giải phương trình : log

x
x  x  2   log 5x  6  5 x  2  (*)
x
Giải:

Đk: 0  x  1
   
2
Ta có: (*)  logx x  x  2  logx 5x  6  5 x  2
 
2
 x  x 2  5x  6  5 x  2
t  2
Đặt t  x  x  2  0 , PT trên trở thành: t 2  5t  6  t 2  5t  6  0  
t  3
+) Với t  2  x  x  2  2  x  0
5
+) Với t  3  x  x  2  3  x 
2
5
Thử lại ta có x  0 , x  thỏa.
2
25 log m
13. nghiệm
Vậy Giải và biện
của luận bất phương
phương x  :0log
trình là trình , xx  x
2
Giải:
+) m  0 : Bất phương trình vô nghiệm
+) 0  m  2 : Tập nghiệm của bất phương trình S  1; 
+) m  2 : Tập nghiệm của bất phương trình S  0;1
ĐẶT ẨN PHỤ
2
(2002-A) log 3 x  log23 x  1  2m  1  0 (1)
a) Giải (1) khi m=2

Giải:
b) Tìm m để (1) có ít nhất một nghiệm
 3
thuộc 1; 3 
a) Với m=2, ta có: log 3 x  log 3 x  1  5  0 
2 2

 log23 x  1  log23 x  1  6  0
 2 log x  3 x  3 3
 log 3 x  1  3 (loai)  3 
  
 log x  1  2
2
log 3 x   3 x  3 3
 3  
3
b) Ta có: 1  x  3  1  log23 x  1  2
Đặt f( log23 x  1 ) = log23 x  1  log23 x  1  2m  2
3
Khi đó: f(1).f(2)  0  m(3  2m )  0  0  m 
2
Vậy với m  0; 3  thì thỏa mãn đề ra.

 2
x x 2
(2006-B) log5 (4  144)  4 log 5 2  1  log 5 (2  1) (1)
Giải:
 4x  144 
Ta có: (1)  log 5    log5 [5(2x 2  1)]
 2 
4
4x  144
 4
 5(2x 2  1)
2
 22x  144  24.5.2x 2  24.5  0
 22x  20.2x  64  0
2x  22
  x 4
2x 4
2  2
Vậy nghiệm của (1) là: 2< x <4.
1. Giải phương trình:
a) logx 2. log2x 2. log 2 4x  1 (1) b) 2. logx 3  log 3x  3 log 9x 3  0 (1)

Giải:
a) logx 2. log2x 2. log2 4x  1 (1)
Điều kiện: 0  x  1
1
Ta có: (1)  (2  log2 x )  1  2  log2 x  log2 x  log22 x
log2 x . log2 2x
 log22 x  2
log x  2 x  2 2
 2 
 
log2 x   2 x  2 2
 
x  2 2

Vậy nghiệm của phương trình là: 
x  2 2

b) 2. logx 3  log 3x  3 log9x 3  0 (1)
Điều kiện: 0  x  1
2 1 3
Ta có: (1)    0
log3 x log3 3x log3 9x
 6 log23 x  11 log3 x  4  0
 
log x   4
4

 x 3 3
 3 3
  1
log x   1 x  32
 3 2 

 4
x  3 3
Vậy nghiệm của (1) là  1
.
x  32

2. Giải phương trình và bất phương trình
5 x 2 x
   3  2 2 
x x
x 2 x 2
x
a) 4  9x  6 b) 3  2 2 6
2
   
x x
c) 3  5  3  5  3.2x d) log2 (x 2  x )  logx 2 x 32  6
2
e) log x x  40 log 4x x  14 log16x x 3
2
Giải:
2
x 2
x 5 x 2 x
a) 4x  9x  6 (1)
2
x 2 x x 2 x
2 3 5
Ta có: (1)       
 3   2  2
x 2 x
2
Đặt t =   , t > 0.
 3 
1 5
(1) trở thành: t    2t 2  5t  2  0
t 2
 x 2 x
 2  1
 1    (1)
t   3  2
 2   x 2 x
  2 
t  2   2 (2)
 3 

 1
 1  1  4 log 2
 2
 3
1 x 
Giải (1): (1)  x 2  x   log 2  2
2  1
3  1  1  4 log
 2
2
x  3

 2

 1  1  4 log 2 2

 3
x 
Giải (2): (2)  x  x   log 2 2  
2 2
3  1  1  4 log 2 2
 3
x 
 2
Vậy phươnh trình có 4 nghiệm.
   3  2 2 
x x
b) 3  2 2  6 (1)

Ta có: 3  2 2 =  1
3  2 2 
 
x
Đặt t = 3  2 2 , t > 0
1
Ta có: (1) trở thành: t   6  t 2  6t  1  0
t

 
x
t  3  2 2  32 2  3 2 2 x  1

    
  x  1
x
t  3  2 2  32 2  32 2
 
x  1
Vậy nghiệm của (1) là  .
 x  1
   3  5 
x x
c) 3  5  3.2x (1)
x x
 3  5   3  5 
3  5   3  5     
x x
 3.2x     3
 2   2 
3 5 1
Ta có: 
2 3 5
2

x
 3  5 
  , t > 0 ; (1) trở thành t  1  3  t 2  3t  1  0
Đặt t = 
 2  t
 x
  3  5  3 5
t  3  5   
  2  2
 2  
 x
t  3  5  3  5  3 5
    
2  2  2

x  1
 
x  1
x  1
Vậy nghiệm của phương trình là 
x  1
d) log2 (x 2  x )  logx 2 x 32  6 (1)
x  (; 0)  (1; )

x 2  x  0 

Điều kiện:  2   1  5 
x  x  1 x   
   2 
  
5
Ta có: (1)  log2 (x 2  x )  6
log2 (x 2  x )
 log22 (x 2  x )  6 log2 (x 2  x )  0
 1  log2 (x 2  x )  5
x 2  x  2  0
 2  x  x  32   2
2
x  x  32  0

x  (; 1]  [2; )
  1  129   1  129 
     ; 1  2; 
 1  129 1  129   x   
x   ;   2   2 
  2 2    
  
 1  129   1  129 

Vậy ta có tập nghiệm của (1) là x   ; 1  2; 
2 2 
   

e) log x x 2  40 log 4x x  14 log16x x 3 (1)

2
 1 1 
Điều kiện: 0  x   ; ;1;2
16 4 
log2 x 2 log2 x log2 x 3 2 log2 x log2 x log2 x

Tacó :(1)   40  14   20  42
x log2 4x log2 16x log2 x  1 2  log2 x 4  log2 x
log2
2
 2 log22 x  3 log2 x  2  0
 
log2 x   1
1
x  2 2
 2
 x  4
log2 x  2 
 1
x  22
Vậy nghiệm của phương trình (1) là 
x  4

g) log12x (6x 2  5x  1)  log13x (4x 2  4x  1)  2 (1)

0  1  2x  1 x  1
  2
0  1  3x  1  
1 1
Điều kiện:   2  x   x  ; 
6x  5x  1  0  3  3 
 2   1   1 
4x  4x  1  0 x  ;    ; 
 
 
3   2 
1
Ta có: (1)  1  log12x (1  3x )  2 2
log12x (1  3x )
 log2 (1  3x )  log12x (1  3x )  2  0
12 x
 log (1  3x )  1  1
 log (1  3x )  log
 12x
 12 x 12 x
1  2x
log (1  3 x )  2 
 12x log
 12x (1  3x )  log 12x
(1  2x )2
 1   x (6x 2  5x )
  (1  3x )  ((1  2 x )  1)  0  0
   1  2x    1  2x
 

 
 (1  3x )  (1  2x )2 ((1  2x )  1)  0 2
 x (4x  x )  0


1 5  1  1 
 x   ;    ;   x   ; 
2 6   4  4 
   
 1 1
Kết hợp với điều kiện ban đầu ta được tâp nghiệm của (1) là x   ;  .
 4 3 

3. Giải các phương trình và bất phương trình:
sin2 x 2
x 2 2x x 2 2x
a) 2  2cos x
3 b) (5  2 6)  (5  2 6)  10
c) log 21
(cos x  1)  log32 2 (cos 2x  3) d) log 2 x  4 log 4 x  5  0
f) 32x 1  3x 2  1  6.3x  32(x 1) h) 2(5x  24)  5x  7  5x  7
Giải:
2 2
x x
a) 2sin  2cos  3 (1)
2 2 2 2
Ta có: (1)  2sin x  2
 3  22 sin x  3.2sin x  2  0
x
2sin
2sin2 x  1 sin2 x  0 x  k 
  
  sin2 x  sin2 x  1   ,k  Z
2 2  x    k 
  2
x  k 

Vậy nghiệm của phương trình là  ,k  Z
x    k 
 2
x 2 2x x 2 2x
b) (5  2 6)  (5  2 6)  10 (1)
Điều kiện: x 2  2x  0  x  (; 0)  (2; )

1
Ta có: 5  2 6 
52 6
x 2 2x
Đặt t  (5  2 6) , t > 0.
1
(1) trở thành t   10
t
 t 2  10t  1  0
t  5  2 6  x 2 2x
 (5  2 6)  5 2 6
  
t  5  2 6 (5  2 6)
2
x 2x
  5  2 6(vn )

x  1  2
2 
 x  2x  1  0  
x  1  2

x  1  2

Vậy nghiệm của phương trình là  .
x  1  2

c) log 21
(cos x  1)  log32 2 (cos 2x  3) (1)
cosx  1  0
Điều kiện:     x  
cos2x  3  0

1
Ta có: (1)  log 2 1
(cos x  1)  log 2 1
(cos 2x  3) 2
1
 cos x  1  (cos 2x  3) 2
 cos2 x  2 cos x  1  0
 cos x  1
 x  k 2
Kết hợp với điều kiện ban đầu ta được: x = 0
Vậy x = 0 là nghiệm của (1).
d) log2 x  4 log 4 x  5  0 (1)
Điều kiện: x  0

Ta có: (1)  2 log 4 x  4 log4 x  5  0

 log x  2  14 (*)
 4
2 18  4 14
  log4 x 
 4
 log 4 x  2  14  0
 2
 184 14
184 14 x  4 4
 x 4 4
  18 4 14

x  4 4
 184 14
x  4 4
Vậy nghiệm của (1) là  184 14

 x   4 4
f) 32x 1  3x 2  1  6.3x  32(x 1) (1)
Điều kiện: 1  6.3x  32(x 1)  0 x  R
Ta có: (1)  3.32x  9.3x  (3.3x  1)2
 3.32x  9.3x  3.3x  1

 3.32x  12.3x  1  0

 3x  6  2 6 x  log (6  2 6)  1
 3 
  3
 x x  log 3 (6  2 6)  1
3  6  2 6 
 3
x  log (6  2 6)  1
 3
Vậy nghiệm của (1) là: 
x  log 3 (6  2 6)  1

h) 2(5x  24)  5x  7  5x  7 (1)
Điều kiện: x  log5 7
Ta có: (1)  2.5x  48  5x  7  2 2(5x  24)(5x  7)  5x  7

 2.5x  34  2 2(5x  24)(5x  7)

 (2.5x )2  2500
x 2
Vậy x=2 là nghiệm của (1).
   
x a 1 a  a x
4. Giải và biện luận phương trình: x 2  1  x2 1
Giải:
+ a  0 phương trình có nghiệm x  0
   
x a 1 a  a x
+ Ta có x 2  1  x2 1  x a  a x  a 1
 x  a  a  x  2 a 2  x 2  a 2  2a  1  2 a 2  x 2  a 2  1
 
2
 4a 2  4x 2  a 4  2a 2  1  4x 2  a 2  1
+ a  0, a  1 phương trình vô nghiệm
+ a  1 phương trình có nghiệm x  0
Phương trình đối nghịch của mũ, loga:
1. Giải các phương trình và bất phương trình:
x
a) 3 2  1  2x 1 c) (x  2)log3 x  5
Giải:
x
a) 3  1  2x 1
2
(1)
x x
Ta có: (1)  3  1  2.4 2 2

x x x x
+TH 1: x  0, 4  3  0  4 2  3 2  2.4 2  1  3 2  (1) vô nghiệm
x x x x
+TH 2: x  0  1  3  2.4  1  3  (1) vô nghiệm
2 2 2 2
+TH 3: x  0 không phải là nghiệm của (1)
Vậy phương trình (1) vô nghiệm
b) loga x  logx a  2 cos a  0 : ĐK 1  x  0
1
Đặt loga x  t . Ta có pt: t   2 cos a  0
t
t 2  2t cos a  1
 0
t
Xét pt t 2  2t cos a  1  0
 '  cos2 a  1   sin 2 a  0
Do đó t 2  2t cos a  1  0 t
+ TH1: t 2  2t cos a  1  0
 '   sin2 a  0  a  k
1
* a  2n  (n  0)  t  1  x  (1)
a
* a  (2n  1) (n  0)  t  1  x  a (2)
t 2  2t cos a  1  0
+TH2:   t  0  loga x  0
t  0

* 0 a 1 x  1 (3)
* a  1  0  x  1 (4)
0  a  1 : x  1

Từ (1), (2), (3), (4)   a  1 : 0  x  1

a  (2n  1) (n  0)

0  a  1 : x  1

KL:  a  1 : 0  x  1

a  (2n  1) (n  0)

c) (x  2)log3 x  5 (1) , ĐK: x  0
5
(1)  log 3 x 
x 2
+ Nhận thấy (1) có nghiệm x  3
5
+ ta có f (x )  log 3 x là một hàm đồng biến, g(x )  là một hàm nghịch biến.Tức là f (x )
x 2
giao với g(x ) tại duy nhất một điểm
Vậy pt có duy nhất một nghiệm x  3

log2 3 log5 x log2 10
d) x x x x (1) .
ĐK: x  0
+ Đặt t  log2 x
t t t
 1   3   1
(1)  2  3  5  10           1 (2)
t t t t
 5  10   2 
Nhận thấy t  1 là một nghiệm của (2)

t t t t t t
1   3  1 1   1   3   3   1 1
+ Đặt f (x )          ta có f '(t )    ln      ln      ln    0
 5   10   2   5   5  10  10   2   2 
 f (t ) là hàm đồng biến, vế phải của (2) là một hàm hằng nên t  1 là nghiệm duy nhất
Với t  1  log2 x =1  x  2
2. Giải các phương trình và bất phương trình
log (x 3)
a ) Sư
Lớp 2 Phạm
5

Toán c)
x K07 _ ĐH Tây Nguyên 3.9x  (13  3x )3x  4  x  0 - 134 -
Giải:
log5 (x 3)
a) 2 x (1)
x  3
ĐK   x 0
x  0

(1)  log5 (x  3)  log2 x . Đặt log2 x  t
Ta có
2t  x  2 
t
 1 
t
  
 t
t t
 5  2  3  1     3   (3)
5  x  3
  5   5 
Nhận thấy t = 1 là một nghiệm của (3)

t t
2  1
Đặt f (t )     3    f '(t )  0 nên f (t ) là hàm nghịch biến, vế tráicủa (3) là hàm hằng
 5   5 
nên (3) có nghiệm duy nhất t = 1
Với = 1  x = 2
Vậy nghiệm của phương trình là x = 2
b) log2 x  log3 (x 2  3x  13) (1)
ĐK: x  0 , x 2  3x  13  0
2t  x
+ Đặt log2 x  t (1)   t  3t  3.2t  13  4t
3  x  3x  13
2

t t t
3  1 1
    3    13    1 (2)
 4   2   4 

(2) nhận t = 3 là một nghiệm

t t t
 3 1 1
+ Đặt f (t )     3    13    f '(t )  0  f (t ) là hà nghịch biến, vế phải của (2) là
 4   2   4 
một hàm hằng nên t = 3 là nghiệm duy nhất
Với t = 3  x = 8 (thoả đk)
Vậy nghiệm của phương trình là x= 8
c) 3.9x  (13  3x )3x  4  x  0
Đặt t  3x pt tương đương 3t 2  (13  3x )t  4  x  0
  (3x  11)2

t  1
  3

t  4  x

1 x 1
+t  3  3  x  1
3
+ t  4  x  3x  4  x (1) Đặt f (x )  3x  x là hàm đồng biến ( f '(x )  0 )
Nên (2) có nghiệm duy nhất x = 1
Vậy nghiệm của phương trình là x   1
d) (x 2  x )log52 x  (11x  5)log5 x  30  0 (1) ĐK: x  0
Đặt log5 x  t .(1)  (x 2  x )t 2  (11x  5)t  30  0 x  5
  121x 2  110x  25  120x 2  120x = (x  5)2

t  6
 x 1
 
 5
t 
 x
5 5
+t  log5 x   x  5
x x

6 6
+t  log5 x  
x 1 x 1
3. Giải các phương trình và bất phương trình
a) log2 3  log 32x x 2 (4  2x  x 2 )

b) log2 ( x 2  3x  2  1)  log 3 (x 2  3x  4)  0
Giải:
a) log2 3  log32x x 2 (4  2x  x 2 )
1  3  2x  x 2  0
ĐK:   x
4  2x  x 2  0

+ Ta có log2 3  log2(1x )2 (3  (1  x )2 ) (1)
+ Đặt t  (1  x )2  log2 3  log2t (3  t )
t=0 là 1 nghiệm, mà VT là hàm hằng, vế phải là hàm đồng biến nên t=0 là nghiệm duy nhất
 (1  x )2 =0  x=1
Vậy nghiệm của phương trình là x = 1
b) log2 ( x 2  3x  2  1)  log3 (x 2  3x  4)  0 (1)
ĐK: x  ; 2  1; 
Đặt t  x 2  3x  2 (1)  log2 (t  1)  log3 (t 2  2)  0 (*)
(*) nhận t=1 làm nghiệm mà VT (*) đồng biến, vế phải là hàm hắng  t=1 là nghiệm duy nhất


x  3  5
 2
t = 1 x 2  3x  2  1   (thoả)
 3  5
x 
 2
3  5 3  5
Vậy nghiệm của phương trình là x  ,x
2 2
Hệ mũ, loga:

log (y  x )  log 1  1
(2004-A) Giải hệ phương trình: 
1 4
 4 y
 2 2
x  y  25
Giải:
y  x
Điều kiện: 
y  0

log y  1  log (y  x ) y

 4 4
  y  x
Hpt   2   4
x  y 2  25  2 2
 x  y  25

3y  4x  0 x  3 y x  3

 2    
 4
x  y 2  25  2 y  4
 25y  400 
Vậy hệ có nghiệm là (3;4).
23x  5y 2  4y

(2002-D)Giải hệ phương trình:   4x  2x 1 (1)
  y
 2x  2
Giải:

4x  2x 1
Ta có: x
 y  2x  y
2 2
y  2x x  0
 
y 3  5y 2  4y  0   y  1
 y0 
Ta có: (1)   x     
2  y

 y  1 x  2
  
 y  4 y  4
 
Vậy nghiệm của (1) là: (0;1) v (2;4).
 x  1  2  y  1

(2005-B) Giải hệ phương trình:  (1)
3 log (3x )2  log y 3  3
 9 3
Giải:
x  1
Điều kiện: 
0  y  2

2 (x  1)(2  y )  y  x
x  1  2  y  2 (x  1)(2  y )  1 
 
Hpt    3
log (3x )  log y  3
3 3 log (3x )  log 27
 3 3
 3 y 3 3
y  x
 x  y  1
 x 2  y 2  2xy  8x  4y  8  0  
 x  y  2
y  x

Vậy nghiệm của (1) là (1;1) v (2;2).
3lg x  4 lg y x 2  y 2  1
 
b)  d) 
Sư
4x Phạm  Toán
3y  K07 _ ĐH Tây Nguyên log2 x  y   log 3 x  y   1
lg 4 lg 3
Lớp  - 139 -
log x  y   1
log
e) 
 2
  2
 1x 1  2y  y  log1y 1  2x  x  4  g) 
 xy

Giải:
3lg x  4 lg y

b)  lg 3 ,
4x   3y 
lg 4

ĐK: x  0, y  0
3lg x  4 lg y lg 3 lg x  lg 4 lg y
 
Ta có    2
4x   3y 
lg 4 lg 3
lg 4  lg 4 lg x  lg2 3  lg 3 lg y
 
lg 4 lg 3 lg x  lg2 4 lg y

  lg 3 lg2 4  lg2 4 lg y  lg 3 3  lg2 3 lg y
lg 3 lg 4  lg 3 lg 4 lg x  lg 3  lg 3 lg y
2 3 2

     
 lg y lg2 4  lg2 3  lg 3 lg2 4  lg2 3  0  lg2 4  lg2 3 lg y  lg 3  0
1 1
 lg y   lg 3  y  x 
3 4
1 1
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ; 
 4 3 
x 2  y 2  1
d)  ,
log2 x  y   log 3 x  y   1


ĐK: x  y  0, x  y  0
x  y x  y   1
x 2  y 2  1 
 
Ta có  
log2 x  y   log 3 x  y   1 log2 x  y   log3 1  1
  x y
log3 x  y 
 log2 x  y   log3 x  y   1   log3 x  y   1
log3 2
 log3 2
 1 

 1log 3 2
log 3 2 x  y  3
 log 3 x  y    1  1  log 3 x  y   
 log3 2   log 3 2
1  log 3 2 
x  y  3 1log 3 2

log3 2 log3 2 log 3 2 log 3 2
 
1log3 2 1log3 2 1log3 2 1log3 2
3 3 3 3
x  ;y 
2 2
 log3 2 log 3 2 log3 2 log3 2 

 1log3 2 1log 3 2 
 
3
1log3 2 1log 3 2
3 
 3 3 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ; 
 2 2 
 
log
e) 
 2
  2
 1x 1  2y  y  log1y 1  2x  x  4
(*)

log 1  2y   log 1  2x   2
 1x 1y
Giải:
0  1  x  1
  1
0  1  y  1   x
ĐK    
 2
1  2y  0  1
   y  1
1  2x  0  2
log 1  y   log 1  x   2 1


(*)   1x 1y
log1x 1  2y   log1y 1  2x   2 2

Ta có: (1)  log21x 1  y   2 log1x 1  y   1  0  log1x 1  y   1

 1y  1 x
 y  x
thế vào (2) ta được
log1x 1  2x   log1x 1  2x   2  log1x 1  4x 2   log1x 1  x 

2
 1  4x 2  1  x   5x 2  2x  0
2
x  0 (l oai)
 2 2
  2  x  y 
x   5 5
 5
2 2
Vậy nghiệm của hệ phương trình là x   , y 
5 5
log x  y   1

g)  xy (*) ,
2 log xy  log xy
 5 x y
xy  1, x  y
Đk: 
xy  0, 0  x  y  1

Giải:
 xy  x  y
  xy  x  y  xy  x  y
 
Ta có: (*)   1 1    
  2 log xy 5  log xy (x  y ) x  y  25
 2 log xy 5 log xy (x  y )  

25
 x (25  x )  x  25  x  25x  x 2  2x  25 , đk x 
2
 (25x  x 2  2x  25)(25x  x 2  2x  25)  0  (23x  x 2  25)(27x  x 2  25) =0
23x  x 2  25  0 (1)
  2
27x  x  25  0 (2)


x  23  629 (l oai )
 2
(1)  

x  23  629  y  27  629
 2 2
27  629 23  629
(2)  x  y  (loại vì x<y)
2 2
23  629 27  629
Vậy nghiệm của hệ phương trình là x  ;y 
2 2
 1 x
 y 9  9 2y (1)
3
h)  
 x  3y 2x
  4 (2)
 x y
Giải:
Điều kiện: x  0, y  Z 
1 1 x 2y x

(1)  9 .9  9
2 y 2y
9 2y
9 2y
 2  y  x.
2  y  3y 4  2y 1
(2)    4  y  4 v y=
2 y y 2
Vậy hệ có nghiệm là: x = -2, y = 4.
 x 2 2x 3 log2 3
2  3y 4 (1)
b*) 
4 y  y  1  y  3 2  8
   (2)
x 2 2 x 3 log2 3
Giải: (1)  2  3y 4
* Với y  1
Ta có (2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  9y  2  0 vô nghiệm vì VT >0
* Với 0  y  1:
(2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  11y  0  11  y  0 suy ra y=0

* Với y  0:
(2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  3y  0  3  y  0  y  3  0
x 2 2x 3
 3y 3  1 Mặt khác x 2  2x  3  0  2  1 . Từ đó ta có hệ
3y 3  1 y  3  0 x  1 x  3

  
 x 2 2x 3   2   hoặc 
2 1 x  2x  3  0 y  3 y  3
   
Vậy nghiệm của hệ phương trình là (1; 3);(3; 3)
4x y 1  3.42y 1  1 (1)

c*) 
x  3y  2  log 4 2 (2)

 log4 2 1
Giải: Ta có (2)  4x 3y 2  4  Áp dụng bất đẳng thức Cauchy ta có:
2
1
(2)  2  4x y 1  3.42y 1  2 3.4x 3y 2  2 3  2 (vô lí)
2
Vậy hệ phương trình vô nghiệm
16. Giải các hệ phương trình

  x  1  x  y  3  3
x  y  y  1 x 
a)  2 b)  
y
  1
x  y  x  3 y 2x  y   8
 y
x  y  xy  14
c) 

 2

d) 

2 x  y   3 3 x 2y  3 y 2x 
x  y 2  xy  84  3 x  3 y  6
 
 3 3lg x  4 lg y
 x  3 y  5 6 xy 
e)  f) 
x  y  10 2 4x   3y 
lg 4 lg 3
 
g) 
x 2  y 2  1

x  y  3  3

h) 

3 3
 y x
1  xy 
log2 x  y   log 3 x  y   1 x 2  y 2  1
 
Giải:

x  y  y  1 x (1)
a)  2

x  y  x  3 y (2)
ĐK: x  0, y  0 + x  y  0 là 1 nghiệm của hệ
x y x
+ x , y  0 (1):(2)    6xy  6y 2  x 2  xy  x 2  6y 2  5xy  0 
x y 6y
x
2   2 (3)
 x 
   5  6  0   y
x
(3)  x  2y  3y 2y  3 y  y 
1
x  2
 y  y x 2
  3 (4)
 y
3 3 3
(4)  x  3y  4y 3y  3 y  y  x 
4 4
 1   3 3 3 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  2;  ,  ; 
 2   4 4 


 x  1  x  y  3  3

b)  
y
 1
2x  y   8
 y
 
 x  1  x  y  3  3  x  1  x  y  3  3
 
+ Ta có  
y  
y
 1  1
2x  y   8 x   x  y  3  5
 y  y
1 u  v  3
+ Đặt u  x   0 , v  x  y  3  0    
2
2
 2  u  3  u 5 
y u  v 2  5

u  1  v  2 (1)
u  9  u  6u  5  2u  6u  4  0  u  3u  2  0  
2 2 2 2
u  2  v  1 (2)
  
 x  1  1 x  1  1 7  y  1  1 x  4  10 x  4  10
(1)    y   y   y   , (2) 
   y  3  10 y  3  10
 x  y  3  2 x  y  7 x  7  y  

 

 x  1  2   x  5  10 x  3  10
x  1  4 4  y  1  4  
 y   y   y   2 ,
 2
    
3  10  5  10
 x  y  3  1 x  y  4 x  4  y y  y 
  2  2
 5  10  3  10
x  4  10 x  4  10  x  x 
 
Vậy nghiệm của hệ pt là  ; ;  2 ;  2
y  3  10 y  3  10  y  3  10 y  5  10
   
2 2
x  y  xy  14

c)  2
x  y 2  xy  84


x  y  xy  14 
xy  196  28 x  y   x  y 
2

Ta có  2  
x  y 2  xy  84  x  y 2  xy  84
  
x  y  10

       
2 2
x  y  84  196  28 x  y  x  y  28 x  y  280  x  y  10  
xy  16

x  2 x  8
  ;
y  8 y  2
 

d) 

2 x  y   3 3 x 2y  3 y 2x 
 3 x  3 y  6


Ta có 
2 x  y   3 3 x 2y  3 y 2x   

2 x  y   3 3 xy  3
x 3y 
 3 x  3 y  6  3 x  3 y  6
 
   
3
Mà 3
x y 3
 63  x  y  3 3
x 2y  3 y 2x  216  3 x  y   216  x  y  72
x  8 y  8
 144  18 3 xy  xy  512   ,
y  64 x  64
 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là 8; 64, 64; 8
 3
 x  3 y  5 6 xy
e) 
x  y  10 2

5 6  3 
     3
2
xy   10 
3 3
Ta có x 3y x 2  3 xy  3 y 2  10  xy  x  3 y 3
2  
 2 
5 6  5 6  5 13
xy  xy   3 xy   10  6 xy . 3 xy  10
3
2  2   2 4
 
 
x  2 y  2
256
 xy    13 ;  13
169  128  128
y  x 
 13  13

 2 128  128 2 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ; ,  ; 
 13 13   13 13 
3lg x  4 lg y

f)  lg 3 ,
4x   3y 
lg 4

ĐK: x  0, y  0
3lg x  4 lg y lg 3 lg x  lg 4 lg y
 
Ta có     2 
4x   3y 
lg 4 lg 3
lg 4  lg 4 lg x  lg2 3  lg 3 lg y
 
lg 4 lg 3 lg x  lg2 4 lg y

  lg 3 lg2 4  lg2 4 lg y  lg 3 3  lg2 3 lg y 
lg 3 lg2 4  lg 3 lg 4 lg x  lg 3 3  lg2 3 lg y

     
lg y lg2 4  lg2 3  lg 3 lg2 4  lg2 3  0  lg2 4  lg2 3 lg y  lg 3  0  lg y   lg 3 
1 1
y x 
3 4
1 1
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ; 
 4 3 
x 2  y 2  1
g) 
log2 x  y   log 3 x  y   1

ĐK: x  y  0, x  y  0

x  y x  y   1
x 2  y 2  1 
 
Ta có   
log2 x  y   log 3 x  y   1 log2 x  y   log3 1  1
  x y
log3 x  y 
log2 x  y   log3 x  y   1   log3 x  y   1
log3 2
 log3 2
 1 

x  y  3 1log 3 2
log 3 2
 log 3 x  y    1  1  log 3 x  y    
 log3 2   log 3 2
1  log 3 2 
x  y  3 1log 3 2

log3 2 log3 2 log 3 2 log 3 2
 
1log3 2 1log3 2 1log3 2 1log3 2
3 3 3 3
x  ;y 
2 2
 log3 2 log 3 2 log3 2 log3 2 

 1log3 2 1log 3 2 
 
3
1log3 2 1log 3 2
3 
 3 3 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ; 
 2 2 
 

h)  2

x 3  y 3  3y  3x 1  xy
  
x  y  1
2


Ta có  2

x 3  y 3  3y  3x 1  xy
  
 2

x 3  y 3  3y  3x 1  xy
   
x  y  1
2
x  y  1 2
 
xy  1
xy  1  (1)

 x  y 1  xy  3y  3x 1  xy
       3y  3x  x  y  x 2  y 2  1
 
 2 
x  y 2  1  2 3y  3x  x  y
 x  y  1
2
 2 (2)
 x  y 2  1

(1)  x  y   2  1 Vô nghiệm
2
3y  y  x  3x
(2)   2 ; Đặt f (t )  t  3t ; f (t ) đồng biến nên: x  y  f (x )  f (y ) . Do đó x =
x  y 2  1

y

 
x  1 x   1
x  y  

 2  2 ; 2
 
x  y 2  1  y  1  1
 y  
 2  2

 1 1  1 1 
Vậy nghiệm của hệ phương trình là  ;  ,  ;  
 2 2   2 2 
log
k) 
 2
  2
 1x 1  2y  y  log1y 1  2x  x  4
(*)

log 1  2y   log 1  2x   2
 1x 1y
Giải:
0  1  x  1
  1
0  1  y  1   x
ĐK    
 2
1  2y  0  1
   y  1
1  2x  0  2
log 1  y   log 1  x   2 1


(*)   1x 1y
log1x 1  2y   log1y 1  2x   2 2

(1)  log21x 1  y   2 log1x 1  y   1  0  log1x 1  y   1  1  y  1  x
 y  x thế vào (2) ta được
log1x 1  2x   log1x 1  2x   2  log1x 1  4x 2   log1x 1  x 

2
x  0 (l oai)
 2 2
 1  4x  1  x 
2
2
 5x  2x  0  
2
2  x  y 
x   5 5
 5
2 2
Vậy nghiệm của hệ phương trình là x   , y 
5 5
log x  y   1 xy  1, x  y
 xy
1)  (*) , Đk: 
2 log xy  log xy xy  0, 0  x  y  1
 5 x y 

 xy  x  y
  xy  x  y  xy  x  y
 
Giải : (*)   1 1    
  2 log xy 5  log xy (x  y ) x  y  25
 2 log xy 5 log xy (x  y )  

25
 x (25  x )  x  25  x  25x  x 2  2x  25 , đk x 
2
 (25x  x 2  2x  25)(25x  x 2  2x  25)  0  (23x  x 2  25)(27x  x 2  25) =0
23x  x 2  25  0 (1)
  2
27x  x  25  0 (2)

x  23  629 loại
 2
(1)  

x  23  629  y  27  629
 2 2
27  629 23  629
(2)  x  y  (loại vì x<y)
2 2
23  629 27  629
Vậy nghiệm của hệ phương trình là x  ;y 
2 2
 x 2 2x 3 log2 3
2  3y 4 (1)
n) 
4 y  y  1  y  3 2  8
   (2)
x 2 2 x 3 log2 3
Giải: (1)  2  3y 4
* Với y  1 ta có (2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  9y  2  0 vô nghiệm vì VT >0
* Với 0  y  1:(2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  11y  0  11  y  0
suy ra y  0
* Với y  0:(2)  4y  y  1  (y  3)2  8  y 2  3y  0  3  y  0
 y  3  0

x 2 2x 3
 3y 3  1 Mặt khác x 2  2x  3  0  2 1
Từ đó ta có hệ
3y 3  1 y  3  0 x  1 x  3

   
 x 2 2x 3   2   hoặc 
2 1 x  2x  3  0 y  3 y  3
   
Vậy nghiệm của hệ phương trình là (1; 3);(3; 3)
4x y 1  3.42y 1  2 (1)

p) 
x  3y  2  log 4 2 (2)

 log4 2 1
Giải: Ta có (2)  4x 3y 2  4 
2
1
(2)  2  4x y 1  3.42y 1  2 3.4x 3y2  2 3.  2 (vô lí)
2
Vậy hệ phương trình vô nghiệm

ĐẠI SỐ SƠ CẤP - ÔN THI ĐẠI HỌC

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

ĐẠI SỐ SƠ CẤP - ÔN THI ĐẠI HỌC

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Lê Ngọc Sơn_Hồ Quan Bằng_Nguyễn Xuân Tuần_Nguyễn Quốc Việt

TÀI LIỆU ÔN THI ĐẠI HỌC

PHẦN I: PHƯƠNG TRÌNH VÀ BẤT PHƯƠNG TRÌNH

 Phương trình và bất phương trình bậc 2, (ax 2  bx  c  0; a   .

Xét ba trường hợp của a như sau

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -1-

+ '  0  a  (1; ).

Đặt y  [x ]; z  x  [x ] , ta có, z 2  z  y 2  y  m  0, trong đó y nguyên và 0  z  1.

Gọi x 1  x 2 là hai nghiệm không âm của pt, ta có y1  [x 1 ]; y2  [x 2 ] đều không âm, và

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -2-

- Nếu y1  y2 thì [x 1 ]  [x 2 ] và x 12  2x 1[x 1 ]+x 1  m  0; x 22  2x 2 [x 2 ]+x 2  m  0 , trừ vế

Vì 0  y12  y1  m  2; 0  y22  y2  m  2  2  y 22  y2  m  0(*) nên

- TH1: | y1  y 2  1 | 1  y1  y2  2  y1  2; y2  0 (không thỏa)

- Gọi x 0 là nghiệm chung của hai pt trên, ta có,

- Ta có P  | a || b | , thế vào điều kiện trên ta được

Để pt luôn có nghiệm thì   P 2  24  0  P 2  24 | P | 2 6  MinP    

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -3-

Phương trình và bất pt quy về bậc hai

pt (1) đã có 1 nghiệm x  m nên pt x   mx  m     phải có haio nghiệm phân biệt

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -4-

Ví dụ 2. Tìm m để pt : x 3  3mx 2  3x  2m  0 có 3 nghiệm thỏa mãn x 1  1  x 2  2  x 3.

Xét hàm số f (x )  x 3  3mx 2  3x  2m; f '(x )  3x 2  6mx  m

- Suy ra, pt đã cho luôn có ba nghiệm x 1  x 2  x 3

 f (1)  0 m  2  0 m  2

Bài 1. Biện luận theo m số nghiệm của pt : x (x  1)(x  2)(x  3)  1  m  0 (1).

Pt 1  (x 2  3x )(x 2  3x  2)  1  m  0  (x 2  3x )2  2(x 2  3x )  1  m  0.

Pt quay trở về : t 2  2t  1  m  0 (2); '  m.

- TH1 : '  0  m  0 , Pt có 2 nghiệm PB

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -5-

- TH3 : '  0  m  0 , pt (2) vô nghiệm dẫn đến pt (1) vô nghiệm.

x 2  t1x  1  0 , và x 2 ; x 3 là hai nghiệm của pt x 2  t2x  1  0 , gọi q là công bội ta có,

Theo ĐL Viét ta có,

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -6-

4(ax   27x 2  12x  2001)(3ax  27)  (3ax   x   .

Đặt g(x )  2 f (x ).f ''(x )  [f '(x )]2  g '(x )  2 f (x ).f '''(x ).

Gọi x1  x 2  x 3 là nghiệm của pt : f (x )  0 , suy ra

g(x )  [f '(x )]2  0

g(x 3 )  [f '(x 3 )]2  0

1. Phương trình và bất pt chứa căn

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -7-

1x x 1 1x (1  x )2 1x

+ x   là một nghiệm của (*).

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -8-

 16  0 (ñuùng vôùi moïi x  0)

Vậy tập nghiệm của bất pt là S  [  1;1].

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên -9-

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên - 10 -

Bài 6. Giải pt x 3  6 3 6x  4  4  0 (1)

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên - 11 -

Vậy pt co 3 nghiệm là x  2; x  1  3.

Bài 7. Giải pt 2(x 2  3x  2)  3 x 3  8 (1).

(1)  2(u 2  v 2 )  3uv  2u 2  2v 2  3uv  0  2v(v  2u )  u(v  2u )  0

Vậy f (x ) đồng biến, f (x )  3  x  0 , suy ra tập nghiệm là : 2  x  0.

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên - 13 -

- Vậy pt có một nghiệm x  1 .

Bài 11. Giải và biện luận pt x  3  2 x  4  x  4 x  4  m (1) .

- Đặt t  x  4; t  0; (1) | t  1 |  | t  2 | m (2).

3m 3m 3m

Nếu m  1  m  3 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) cũng vô nghiệm.

Nếu m  1 thì (2) có vô số nghiệm, do đó (1) cso vô số nghiệm.

Nếu m  1 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) vô nghiệm.

Nếu m  1 thì (2) vô nghiệm, do đó (1) vô nghiệm.

Lớp Sư Phạm Toán K07 _ ĐH Tây Nguyên - 14 -