PHN MT LCH S TH GII THI NGUYN THY,C I V TRUNG I CHNG 1 X HI NGUYN THY BI 1 S XUT HIN LOI NGI V BY NGI

NGUYN THY (Tit 1) I. MC TIU BI HC 1. Kin thc HS cn hiu nhng mc v nhng bc tn trn chng ng di, phn du qua hng triu nm ca loi ngi nhm ci thin i sng v ci bin bn thn con ngi. 2. T tng Gio dc lng yu lao ng v lao ng khng nhng nng cao di sng ca con ngi m cn hon thin bn thn con ngi. 3. K nng Rn luyn k nng s dng SGK - k nng phn tch, nh gi v tng hp v c im tin ha ca loi ngi trong qu trnh hon thin mnh ng thi thy s sng to v pht trin khng ngng ca x hi loi ngi. II. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Gii thiu khi qut v chng trnh lch s lp 10 Yu cu v hng dn phng php hc b mn nh, lp. 2. Dn dt vo bi hc GV nu tnh hung qua cu hi to khng kh hc tp: Chng trnh lch s chng ta hc THCS c phn chia thnh my thi k? K tn cc thi k ? Hnh thi ch x hi gn lin vi mi thi k? X hi loi ngi v loi ngi xut hin nh th no? hiu iu , chng ta cng tm hiu bi hc hm nay. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: Lm vic c nhn 1. S xut hin loi ngi v i sng Trc ht GV k cu chuyn v by ngi nguyn thy ngun gc ca dn tc Vit Nam (B u C vi ci bc trm trng v chuyn Thng sng to ra loi ngi) sau nu cu hi: Loi ngi t du m ra? Cu chuyn k trn c ngha g?
1

- HS qua hiu bit, qua cu chuyn GV k v c SGK tr li cu hi? GV dn dt to khng kh tranh lun. - GV nhn xt b sung v cht : + Cu chuyn truyn thuyt phn nh xa xa con ngi mun l gii v ngun gc ca mnh, song cha c s khoa hc nn gi gm iu vo s thn thnh. + Ngy nay, khoa hc pht trin, c bit l kho c hc v sinh hc tm c bng c ni ln s pht trin lu di ca sinh gii, t ng vt bc thp ln ng vt bc cao m nh cao ca qu trnh ny l s bin chuyn t vn thnh ngi. - GV nu cu hi: Vy con ngi do u m ra? Cn c vo c s no? Thi gian? Nguyn nhn quan trng quyt nh n s chuyn bin ? Ngy nay qu trnh chuyn bin c din ra khng? Ti sao? Hot ng 2: Lm vic theo nhm - GV: Chng ng chuyn bin t vn n ngi din ra rt di. Bc pht trin trung gian l ngi ti c (Ngi thng c). Nhim v c th ca tng nhm l: + Nhm 1: Thi gian tm c du tch ngi ti c? a im? Tin ha trong c cu to c th? + Nhm 2: i sng vt cht v quan h x hi ca Ngi ti c. - HS: Tng nhm c SGK, tm tr li v tho lun thng nht kin trnh by trn giy 1/2 t A0. i din ca nhm trnh by kt qu ca mnh. GV yu cu HS nhm khc b sung. Cui cng GV nhn xt v cht : Nhm 1: + Thi gian tm dc du tch ca ngi ti c bt u khong 4 triu nm trc y. + Di ct tm thy ng Phi, Giava

- Loi ngi do mt loi vn chuyn bin thnh? Chng u ca qu trnh hnh thnh ny c khong 6 triu nm trc y.

- Bt u khong 4 triu nm trc ytm thy du vt ca Ngi ti c mt s ni nh ng Phi, Indonesia, Trung Quc, Vit Nam.
2

(Indonexia), Bc Kinh (Trung Quc)... Thanh Ha (Vit nam). + Ngi ti c hon ton i bng hai chn, i tay c t do cm nm, kim thc n. C th c nhiu bin i: trn, hp s... Nhm 2: i sng vt cht c nhiu thay i + Bit ch to cng c lao ng: H ly mnh hay cui ln em gh v to nn mt mt cho sc v va tay cm ru ( c - s k). + Bit lm ra la (pht minh ln iu quan trng ci thin cn bn cuc sng t n sng n chn. + Cng nhau lao ng tm kim thc n. Ch yu l hi lm v sn bt th. + Quan h hp qun x hi, c ngi ng du, c phn cng lao ng gia nam - n, cng chm sc con ci, sng quy qun theo quan h rut tht gm 5 - 7 gia nh. Sng trong hang ng hoc mi , lu dng bng cnh cy... Hp qun u tin by ngi nguyn thy. Hot ng 3: C lp GV dng nh v biu gii thch gip HS hiu v nm chc hn: nh v Ngi ti c, nh v cc cng c , biu thi gian ca Ngi ti c. - V hnh dng: Tuy cn nhiu du tch vn trn ngi nhng Ngi ti c khng cn l vn. - Ngi ti c l Ngi v d ch tc v s dng cng c (Mc d chic ru cn th kch n gin). - Thi gian:

- i sng vt cht ca ngi nguyn thy. + Ch to cng c ( c).

+ Lm ra la. + Tm kin thc n, sn bn - hi lm - Quan h x hi ca ngi ti c c gi l by ngi nguyn thy.

- Hn gh o s qua - Hi lm, sn bt th - By ngi Hot ng 1: Lm vic theo nhm

2. Ngi tinh khn v c sng to

3

GV trnh by: Qua qu trnh lao ng, cuc sng ca con ngi ngy cnh pht trin hn. ng thi con ngi t hon thnh qu trnh hon thin mnh to bc nhy vt t vn thnh Ngi ti c. Ta tm hiu bc nhy vt th 2 ca qu trnh ny. - GV chia lp thnh 3 nhm, nu cu hi cho tng nhm: + Nhm 1: Thi i Ngi tinh khn bt u xut hin vo thi gian no? Bc hon thin v hnh dng v cu to c th c biu hin nh th no? + Nhm 2: S sng to ca Ngi tinh khn trong vic ch to cng c lao ng bng . + Nhm 3: Nhng tin b khc trong cuc sng lao ng v vt cht. - HS c sch gio khoa, tho lun tm tr li. Sau khi i din nhm trnh by kt qu thng nht ca nhm. HS nhm khc b sung. Cui cng GV nhn xt v cht : Nhm 1: n cui thi c, khong 4vn nm trc y Ngi tinh khn (hay cn gi l ngi hin i) xut hin. Ngi tinh khn c cu to c th nh ngy nay: xng ct nh nhn, bn tay nh kho lo, ngn tay linh hot. Hp s v th tch no pht trin, trn cao, mt phng, hnh dng gn v linh hot, lp lng mng trn ngi khng cn na a n s xut hin nhng mu da khc nhau (3 i chng ln vng - en trng). Nhm 2: S sng to ca Ngi tinh khn trong k thut ch to cng c : Ngi ta bit gh 2 cnh sc hn ca mnh lm cho n gn v sc hn vi nhiu kiu, loi khc nhau. Sau khi c mi nhn, c khoan l hay nc tra cn Cng c a dng hn, ph hp vi tng cng vic

- Khong 4 vn nm trc y Ngi tinh khn xut hin. Hnh dng v cu to c th hon thin nh ngi ngy nay

- c sng to l s sng to ca ngi trong cng vic ci tin cng c v bit ch tc thm nhiu cng c mi. + Cng c : c mi (gh mi nhn - c l tra cn).

+ Cng c mi: Lao, cung tn.

4

lao ng, trau chut v c hiu qu hn mi. Nhm 3: c sng to ca Ngi tinh khn cn ch to ra nhiu cng c lao ng khc: Xng c, cnh cy lm lao, ch cung tn, an li nh c, lm gm. Cng t i sng vt cht c nng ln. Thc n tng ln ng k. Con ngi ri hang ng ra nh c a im thun li hn. C tr nh ca tr nn ph bin. Hot ng 1: Lm vic c lp v c nhn GV trnh by: - cuc cch mng mi - y l mt thut ng kho c hc nhng rt thch hp vi thc t pht trin ca con ngi. T khi Ngi khn xut hin thi c hu k, con ngi c mt bc tin di: c c tr nh ca, sng n nh v lu di (lp v c su 1m ni ln c th lu ti c nghn nm). Nh th cng phi ko di tch ly kinh nghim ti 3 vn nm. T 4 vn nm n 1 vn nm trc y mi bt u thi mi. GV nu cu hi: - mi l cng c c im khc nh th no so vi cng c c? HS c sch gio khoa tr li, HS khc b sung, cui cng GV nhn xt v cht li: mi l cng c c gh sc, mi nhn, tra cn dng tt hn. Khng nhng vy ngi ta cn s dng cung tn thun thc. GV t cu hi: Sang thi i mi cuc sng vt cht ca con ngi c bin i nh th no? HS c sch gio khoa tr li, HS khc b sung, cui cng GV nhn xt v cht : - Sang thi i mi cuc sng ca con ngi c nhng thay i ln lao. + T ch hi lm, sn bn trng

3. Cuc cch mng thi mi

- 1 vn nm trc y thi k mi bt u.

- Cuc sng con ngi c nhng thay i ln lao, ngi ta bit: + Trng trt, chn nui.
5

trt v chn nui (ngi ta trng mt s cy lng thc v thc phm nh la, bu, b... i sn bn c th nh ngi ta gi li nui v thun dng thnh nhiu gia sc nh nh ch, ln, cu, b,...) + Ngi ta bit lm sch nhng tm da th che thn cho m v "cho c vn ha" (Tm thy cc, kim xng). + Ngi ta bit lm trang sc (vng bng v c v ht xng, vng tay, vng c chn, hoa tai bng mu). + Con ngi bit n m nhc (cy so xng, n ,...). GV kt lun: Nh th, tng bc, tng bc con ngi khng ngng sng to, kim c thc n nhiu hn, sng tt hn v vui hn. Cuc sng bt dn s l thuc vo thin nhin. Cuc sng con ngi tin b vi tc nhanh hn v n nh hn t thi mi

+ Lm sch tm da th che thn. + Lm nhc c. Cuc sng no hn, p hn v vui hn, bt l thuc vo thin nhin.

4. S kt bi hc - GV kim tra hot ng nhn thc ca HS vi vic yu cu HS tr li cu hi: - Ngun gc ca loi ngi, nguyn nhn quyt nh n qu trnh tin ha. - Th no l Ngi ti c? Cuc sng vt cht v x hi ca Ngi ti c? - Nhng tin b v k thut khi Ngi tinh khn xut hin? 5. Dn d - Ra bi tp v nh - Nm c bi c. c trc bi mi v tr li cu hi trong sch gio khoa. - Bi tp: Lp bng so snh Ni dung Thi gian Ch nhn K thut ch to cng c i sng lao ng Thi k c Thi k mi

Bi 2 X HI NGUYN THY I. MC TIU BI HC 1. Kin thc - Hiu c c im t chc th tc, b lc, mi quan h trong t chc x hi u tin ca loi ngi. - Mc thi gian quan trng ca qu trnh xut hin kim loi v h qu x hi ca cng c kim loi. 2. T tng - Nui dng gic m chnh ng - xy dng mt thi i i ng trong vn minh. 3. K nng Rn cho HS k nng phn tch v nh gi t chc x hi th tc, b lc. K nng phn tch v tng hp v qu trnh ra i ca kim loi - nguyn nhn - h qu ca ch t hu ra i. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Tranh nh. - Mu truyn ngn v sing hot ca th tc, b lc. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Lp nin biu thi gian v qu trnh tin ha t vn thnh ngi? M t i sng vt cht v x hi ca Ngi ti c? Vu hi 2: Ti sao ni thi i Ngi tinh khn cuc sng ca con ngi tt hn, hn, p hn v vui hn? 2. Dn dt bi mi Bi mt cho chng ta hiu qu trnh tin ha v t hon thin ca con ngi. S hon thin v vc dng v cu to c th. S tin b trong cuc sng vt cht. i sng ca con ngi tt hn - hn - p hn - vui hn. V trong s pht trin y ta thy s hp qun ca by ngi nguyn thy - mt t chc x hi qu . T chc y cn mang tnh gin n, hoang s, cn y du n by n cng s t hon thin ca con ngi. By n pht trin to nn s gn kt v nh hnh ca mt t chc x hi loi ngi khc hn vi t chc by, n. hiu t chc thc cht, nh hnh u tin ca loi ngi , ta tm hiu bi hm nay. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: C lp v c nhn 1. Th tc - b lc Trc ht GV gi HS nh li nhng a. Th tc tin b, s hon thin ca con ngi trong thi i Ngi tinh khn. iu a n x hi by ngi nguyn thy, mt t chc hp qun v sinh hot theo tng gia nh trong hnh
7

thc by ngi cng khc i. S dn tng ln. Tng nhm ngi cng ng c, mi nhm c hn 10 gia nh (ng c hn trc gp 2 - 3 ln) gm 2, 3 th h gi tr c chung dng mu H hp thnh mt t chc x hi cht ch hn, gn b hn, c t chc hn. Hnh thc t chc y gi l th tc - nhng ngi "cng h". y l t chc thc cht v nh hnh u tin ca loi ngi. GV nu cu hi: Th no l th tc? Mi quan h trong th tc? HS nghe v c sch gio khoa tr li. HS khc b sung. Cui cng GV nhn xt v cht . + Th tc l nhm ngi c khong hn 10 gia nh, gm 2 - 3 th h gi tr c chung dng mu. + Trong th tc, mi thnh vin u hp sc, chung lng u ct, phi hp n vi nhau tm kim thc n. Ri c hng th bng nhau, cng bng. Trong th tc, con chu tn knh ng b cha m v ngc li, ng b cha m u yu thng, chm lo, bo m nui dy tt c con chu ca th tc. GV phn tch b sung d nhn mnh khi nim hp tc lao dng hng th bng nhau - cng dng. Cng vic lao ng hng u v thng xuyn ca th tc l kim thc n nui sng th tc. Lc by gi vi cng vic sn ui v sn by cc con th ln, th chy nhanh, con ngi khng th lao ng ring r, buc h phi cng hp sc to thnh mt vng vy, h ht, nm , nm lao, bn cung tn, dn th ch cn mt con ng chy duy nht, l h by. Yu cu ca cng vic v trnh thi buc phi hp tc nhiu ngi, thm ch ca c th tc. Vic tm kim thc n khng thng xuyn, khng nhiu.

- Th tc l nhm hn 10 gia nh v c chung dng mu. - Quan h trong th tc: cng bng, bnh ng, cng lm cng hng. Lp tr tn knh cha m, ng b v cha m u yu thng v chm sc tt c con chu ca th tc.

Khi n, h cng nhau n (k chuyn... Qua bc tranh v trn vch hang ng, ta thy: Sau khi i sn th v, h cng nhau nng tht ri n tht nng vi rau c c chia thnh cc khu phn u nhau. Hoc c ni thc n c trn tu l rng, tng ngi bc n t tn v khng c nhiu ngi ta n t do thoi mi). Vic chia khu phn n, ta thy ngay trong thi hin i ny khi pht hin th tc Tasaday Philippines. Tnh cng bng cng c th hin rt r. GV c th k thm cu chuyn mnh vi tng ca nh dn tc hc vi th dn Nam M. Qua cu chuyn, GV cht li: Nguyn tc vng trong x hi th tc l ca chung, vic chung, lm chung, thm ch l chung mt nh. Tuy nhin y l mt i dng trong thi k mng mui, kh khn ngng trong tng lai chng ta vn c th xy dng i ng trong thi i vn minh - mt i ng m trong con ngi c trnh vn minh cao v quan h cng ng lm theo nng lc v hng theo nhu cu. iu chng ta c th thc hin c - mt c m chnh ng m loi ngi hng ti. Hot ng 2: Lm vic c nhn GV nu cu hi: Ta bit c im ca th tc. Da trn hiu bit , hy: - nh ngha th no l b lc? - Nu im ging v im khc gia b lc v th tc? HS c SGK v tr li. HS khc b sung. GV nhn xt v cht : + B lc l tp hp mt s th tc, sng cnh nhau, c h hng vi nhau v c chung mt ngun gc t tin. + im ging: Cng c chung mt dng mu. + im khc: T chc ln hn (gm nhiu th tc).

b. B lc

- B lc l tp hp mt s th tc sng cnh nhau v c cng mt ngun gc t tin.

- Quan h ga cc th tc trong b lc l gn b, gip nhau.

9

Mi quan h trong b lc l s gn b, gip nhau, ch khng c quan h hp sc lao ng kim n. Hot ng 1: Theo nhm GV nu: T ch con ngi bit ch to cng c v ngy cng vi tin cng c gn hn, sc hn, s dng c hiu qu hn. Khng dng li cc cng c , xng, tre g m ngi ta pht hin ra kim loi, dng kim loi ch to dng v cng c lao ng. Qu trnh tm thy kim loi - s dng n nh th no v hiu qu ca n ra sao, chia nhm tm hiu. Nhm 1: Tm mc thi gian con ngi tm thy kim loi? V sao li cch xa nhau nh th? Nhm 2: S xut hin cng c bng kim loi c ngha nh th no i vi sn xut? HS c SGK, trao i thng nht kin. i din nhm trnh by. Cc nhm khc gp . Cui cng GV nhn xt v cht : + Qu trnh con ngi tm v s dng kim loi khong 5500 nm trc y, ngi Ty v Ai Cp s dng ng sm nht (ng ). Khong 4000 nm trc y, c dn nhiu ni bit dng ng thau. Khong 3000 nm trc y, c dn Ty v Nam chu u bit c v dng st. GV c th phn tch v nhn mnh: Con ngi tm thy cc kim loi kim kh cch rt xa nhau bi lc iu kin cn rt kh khn, vic pht minh mi v k thut l iu khng d. Mc du con ngi bc sang thi i kim kh t 5500 nm trc y nhng trong sut 1500 nm, kim loi (ng) cn rt t, qu nn h mi dng ch to thnh trang sc, v kh m cng c lao ng ch yu vn l ,

2. Bui u ca thi i kim kh a. Qu trnh tm v s dng kim loi

- Con ngi tm v s dng kim loi: + Khong 5.500 nm trc y - ng . + Khong 4.000 nm trc y - ng thau. + Khong 3.000 nm trc y - st.

10

g. Phi n thi k st con ngi mi ch to ph bin thnh cng c lao ng. y l nguyn nhn c bn to nn mt s bin i ln lao trong cuc sng ca con ngi: + S pht minh ra cng c kim kh c ngha ln lao trong cuc sng lao ng: Nng sut lao ng vt xa thi i , khai thc nhng vng t ai mi, cy su cuc bm, x g ng thuyn, x lm lu i; v c bit quan trng l t ch sng bp bnh, ti ch sng tin ti con ngi lm ra mt lng sn phm tha thng xuyn. Hot ng 1: C lp v c nhn Trc tin GV gi nh li quan h trong x hi nguyn thy. Trong x hi nguyn thy, s cng bng v bnh ng l "nguyn tc vng" nhng lc y, con ngi trong cng ng da vo nhau v tnh trng i sng cn qu thp. Khi bt u c sn phm tha th li khng c em chia u cho mi ngi. Chnh lng sn phm tha c cc thnh vin c chc phn nhn (ngi ch huy dn binh, ngi chuyn trch l nghi, hoc iu hnh cc cng vic chung ca th tc, b lc) qun l v em ra dng chung, sau li dng chc phn chim mt phn sn phm tha khi chi cho cc cng vic chung. GV nu cu hi: Vic chim sn phm tha ca mt s ngi c chc phn tc ng n x hi nguyn thy nh th no? HS c SGK tr li, cc HS khc gp ri GV nhn xt v cht : + Trong x hi c ngi nhiu, ngi t ca ci. Ca tha to c hi cho mt s ngi dng th ng chim lm ca ring. T hu xut hin trong cng ng bnh ng, khng c ca ci bt u b ph v.

b. H qu - Nng sut lao ng tng - Khai thc thm t ai trng trt - Thm nhiu ngnh ngh mi.

3. S xut hin t hu v x hi c giai cp

- Ngi li dng chc quyn chim ca chung t hu xut hin

- Gia nh ph h hay gia nh mu h.

- X hi phn chia giai cp

11

+ Trong gia nh cng thay i, n ng lm cng vic nng, cy ba to ra ngun thc n chnh v thng xuyn Gia nh ph h xut hin. + Kh nng lao ng ca mi gia nh cng khc nhau. Giu ngho giai cp ra i Cng x th tc rng v a con ngi bc sang thi i c giai cp u tin - thi c i. 4. S kt 1. Th no l th tc, b lc. 2. Nhng bin i ln lao ca i sng sn xut - quan h x hi ca thi i kim kh. 5. Bi tp - Dn d v nh - Tr li cc cu hi: 1. So snh im ging - khc nhau ca th tc v b lc. 2. Do u m t hu xut hin? iu ny dn ti s thay i trong x hi nh th no? - c bi 3: 1. Cc quc gia c i phng ng. 2. ngha ca bc tranh hnh 1 trang 11, hnh 2 trang 12. CHNG 2 X HI C I BI 3 CC QUC GIA C I PHNG NG I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc, yu cu HS phi nm c nhng vn sau: 1. V kin thc - Nhng c im ca iu kin t nhin ca cc quc gia phng ng v s pht trin ban u ca cc ngnh kinh t; t thy c nh hng ca iu kin t nhin v nn tng kinh t n qu trnh hnh thnh nh nc, c cu x hi, th ch chnh tr,... khu vc ny. - Nhng c im ca qu trnh hnh thnh x hi c giai cp v nh nc, c cu x hi ca x hi c i phng ng. - Thng qua vic tm hiu v c cu b my nh nc v quyn lc ca nh vua, HS hiu r th no l ch chuyn ch c i. Nhng thnh tu ln v vn ha ca cc quc gia c i phng ng. 2. V t tng, tnh cm
12

- Thng qua bi hc bi dng lng t ho v truyn thng lch s ca cc dn tc phng ng, trong c Vit Nam. 3. V k nng - Bit s dng bn phn tch nhng thun li, kh khn v vai tr ca cc iu kin a l cc quc gia c i phng ng. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn cc quc gia c i. - Bn th gii hin nay. - Tranh nh ni v nhng thnh tu vn ha ca cc quc gia c i phng ng minh ha (nu c th s dng phn mm Encarta 2005, phn gii thiu v nhng thnh tu ca Ai Cp c i). III. TIN TRNH T CHC DY - HC Bi ny dy trong 2 tit: Tit 1 ging mc 1, 2 v mc 3; Tit 2 ging mc 4 v 5 Kim tra bi c Cu hi kim tra tit 1: Nguyn nhn tan r ca x hi nguyn thy? Biu hin? 2. Dn dt vo bi mi - GV nhn xt cu tr li ca HS, khi qut bi c v dn dt HS vo bi mi v nu nhim v nhn thc cho HS nh sau: Trn lu vc cc dng sng ln chu v chu Phi t thin nin k IV TCN, c dn phng ng bit ti ngh luyn kim, lm nng nghip v chn nui gia sc. H xy dng cc quc gia u tin ca mnh, l x hi c giai cp u tin m trong thiu s qu tc thng tr a s nng dn cng x v n l. Qu trnh hnh thnh v pht trin ca nh nc cc quc gia c i phng ng khng ging nhau, nhng th ch chung l ch qun ch chuyn ch, m trong vua l ngi nm mi quyn hnh v c cha truyn, con ni. Qua bi hc ny chng ta cn bit c phng ng l ci ni ca vn minh nhn loi, ni m ln u tin con ngi bit sng to ra ch vit, vn hc, ngh thut v nhiu tri thc khoa hc khc. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: Lm vic c nhn 1. iu kin t nhin v s pht trin - GV treo bn "Cc quc gia c ca cc ngnh kinh t i" trn bng, yu cu HS quan st, a. iu kin t nhin: kt hp vi kin thc phn 1 trong SGK tr li cu hi: Cc quc gia c i phng ng nm u, c nhng thun li g? - GV gi mt HS tr li, cc HS khc c th b sung cho bn. - GV tip tc t cu hi: Bn cnh nhng thun li th c g kh khn?
13

Mun khc phc kh khn c dn phng ng phi lm g? - GV gi mt HS tr li, cc HS khc b sung cho bn. - GV nhn xt v cht : + Thun li: t ai ph sa mu m v mm nn cng c bng g, cng c th canh tc v to nn ma mng bi thu. + Kh khn: D b nc sng dng ln gy l lt, mt ma v nh hng n cuc sng ca ngi dn. - Mun bo v ma mng v cuc sng ca mnh, ngay t u c dn phng ng phi p , tr thy, lm thy li. Cng vic ny i hi cng sc ca nhiu ngi va to nn nhu cu mi ngi sng qun t, gn b vi nhau trong cc t chc x hi. - GV t cu hi: Nn kinh t chnh ca cc quc gia c i phng ng? - GV gi HS tr li, cc HS khc b sung. - GV cht li: Nng nghip ti nc, chn nui v th cng nghip, trao i hng ha,... trong nng nghip ti nc l ngnh kinh t chnh, ch o to ra sn phm d tha thng xuyn. Hot ng 1: Lm vic tp th v c nhn - GV t cu hi: Ti sao ch bng cng c ch yu bng g v , c dn trn cc dng sng ln chu , chu Phi sm xy dng nh nc ca mnh? - Cho HS tho lun sau gi mt HS tr li, cc em khc b sung cho bn. - Do iu kin t nhin thun li, sn xut pht trin m khng cn i n khi xut hin cng c bng st, trong x hi xut hin ca ci d tha dn n s phn ha x hi k giu,

- Thun li: t ai ph sa mu m, gn ngun nc ti, thun li cho sn xut v sinh sng. - Kh khn: D b l lt, gy mt ma, nh hng n i sng ca nhn dn. - Do thy li,... ngi ta sng qun t thnh nhng trung tm qun c ln v gn b vi nhau trong t chc cng x. Nh nh nc sm hnh thnh nhu cu sn xut v tr thy, lm thy li.

b. S pht trin ca cc ngnh kinh t

- Ngh nng nghip ti nc l gc, ngoi ra cn chn nui l lm th cng nghip. 2. S hnh thnh cc quc gia c i - C s hnh thnh: S pht trin ca sn xut dn ti s phn ha giai cp, t nh nc ra i.

14

ngi ngho, tng lp qu tc v bnh dn. Trn c s nh nc ra i. - GV t cu hi: Cc quc gia c i phng ng hnh thnh sm nht u? Trong khong thi gian no? - GV cho HS c SGK v tho lun, sau gi mt HS tr li, cc HS khc b sung cho bn. - GV c th ch trn bn quc gia c i Ai Cp hnh thnh nh th no, a bn ca cc quc gia c ngy nay l nhng nc no trn Bn th gii, v lin h Vit Nam trn lu vc sng Hng, sng C,... sm xut hin nh nc c i (phn ny s hc phn lch s Vit Nam). - GV cho HS xem s sau v nhn xt trong x hi c i phng ng c nhng tng lp no: Vua Qu tc Nng dn Cng x N l Hot ng theo nhm: GV giao nhim v cho tng nhm: - Nhm 1: Ngun gc v vai tr ca nng dn cng x trong x hi c i phng ng? - Nhm 2: Ngun gc ca qu tc? - Nhm 3: Ngun gc ca n l? N l c vai tr g? - GV nhn xt v cht : + Nhm 1: Do nhu cu tr thy v xy dng cc cng trnh thy li khin nng dn vng ny gn b trong khun kh ca cng x nng thn. h tn ti c "ci c" (nhng tn d ca x hi nguyn thy: cng lam

- Cc quc gia c i u tin xut hin Ai Cp, Lng H, n , Trung Quc, vo khong thin nin k th IV - IIITCN

3. X hi c giai cp u tin

- Nng dn cng x: Chim s ng trong x hi, h va tn ti "ci c", va l thnh vin ca x hi c giai cp. H t nui sng bn thn v gia nh, np thu cho nh nc v lm cc ngha v khc.

15

rung chung ca cng x v cng nhau tr thy). va tn ti "ci mi" ( l thnh vin ca x hi c giai cp: sng theo gia nh ph h, c ti sn t hu,...) h c gi l nng dn cng x. Vi ngh nng l chnh nn nng dn cng x l lc lng ng o nht, c vai tr to ln trong sn xut, h t nui sng bn thn cng gia nh v np thu cho qu tc, ngoi ra h cn phi lm mt s ngha v khc nh i lnh, xy dng cc cng trnh. + Nhm 2: Vn xut thn t cc b lo ng u cc th tc, h gm cc quan li t TW xung a phng. Tng lp ny sng sung sng ( nh rng v xy lng m ln) da trn s bc lt nng dn: h thu thu ca nng dn di quyn trc tip hoc nhn bng lc ca nh nc cng do thu thu ca nng dn. + Nhm 3: N l, ch yu l t binh hoc thnh vin cng x b mc n hoc b phm ti. Vai tr ca h l lm cc cng vic nng nhc, hu h qu tc, h cng l ngun b sung cho nng dn cng x. Hot ng tp th v c nhn: - GV cho HS c SGK tho lun v tr li cu hi: Nh nc phng ng hnh thnh nh th no? Th no l ch chuyn ch c i? Th no l vua chuyn ch? Vua da vo u tr thnh chuyn ch? - Gi mt HS tr li, cc HS khc b sung cho bn. - GV nhn xt v cht : Qu trnh hnh thnh nh nc l t cc lin minh b lc, do nhu cu tr thy v xy dng cc cng trnh thy li, cc lin minh b lc lin kt vi nhau Nh nc ra i iu hnh, qun l x hi. Quyn hnh tp trung vo tay nh vua to nn ch chuyn ch c

- Qu tc: Gm cc quan li a phng, cc th lnh qun s v nhng ngi ph trch l nghi tn gio. H sng sung sng da vo s bc lt nng dn.

- N l: Ch yu l t binh v thnh vin cng x b mc n hoc b phm ti. H phi lm vic nng nhc v hu h qu tc. Cng vi nng dn cng x h l tng lp b bc lt trong x hi. 4. Ch chuyn ch c i - Qu trnh hnh thnh nh nc l t cc lin minh b lc, do nhu cu tr thy v xy dng cc cng trnh thy li nn quyn hnh tp trung vo tay nh vua to nn ch chuyn ch c i.

- Ch nh nc do vua ng u, c quyn lc ti cao v mt b my quan liu gip vic tha hnh, th c gi l ch chuyn ch c i.

16

i. - Vua da vo b my qu tc v tn gio bt mi ngi phi phc tng, vua tr thnh vua chuyn ch. - Ch nh nc do vua ng u, c quyn lc ti cao (t coi mnh l thn thnh di trn gian, ngi ch ti cao ca t nc, t quyt nh mi chnh sch v cng vic) v gip vic cho vua l mt b my quan liu th c gi l ch chuyn ch c i. - GV c th khai thc thm knh hnh 2 SGK tr.12 thy c cuc sng sung sng ca vua ngay c khi cht (Quch vng tc hnh vua),... - Phn vn ha ny GV c th cho HS su tm trc v ln bng trnh by theo nhm. Nu c thi gian cho HS xem phn mm Encarta nm 2005 phn Lch s th gii c i. Hot ng theo nhm: - GV t cu hi cho cc nhm: - Nhm 1: Cch tnh lch ca c dn phng ng? Ti sao hai ngnh lch v thin vn li ra i sm nht phng ng? - Nhm 2: V sao ch vit ra i? Tc dng ca ch vit? - Nhm 3: Nguyn nhn ra i ca ton hc? Nhng thnh tu ca ton hc phng ng v tc dng ca n? - Nhm 4: Hy gii thiu nhng cng trnh kin trc c i phng ng? Nhng cng trnh no cn tn ti n ngy nay? - GV gi i din cc nhm ln trnh by v thnh vin ca cc nhm khc c th b sung cho bn, sau GV nhn xt v cht : - Nhm 1: - Thin vn hc v lch l 2 ngnh khoa hc ra i sm nht, gn lin vi nhu cu sn xut nng nghip. cy cy ng thi v, ngi nng dn u phi "trng Tri,

5. Vn ha c i phng ng

a. S ra i ca lch v thin vn hc

- Thin vn hc v lch l 2 ngnh khoa hc ra i sm nht, gn lin vi nhu cu sn xut nng nghip - Vic tnh lch ch ng tng i, nhng nng lch th c ngay tc dng i vi vic gieo trng.

17

trng t". H quan st chuyn ng ca mt Trng, mt Tri v t sng to ra lch - nng lch (lch nng nghip), ly 365 ngy l mt nm v chia lm 12 thng (c dn sng Nin cn da vo mc nc sng ln xung m chia lm 2 ma: ma ma l ma nc sng Nin ln; ma kh l ma nc sng Nin xung, t c k hoch gieo trng v thu hoch cho ph hp). - Vic tnh lch ch ng tng i, nhng nng lch th c ngay tc dng i vi vic gieo trng. - M rng hiu bit: Con ngi vn tm mt ti tri, t, trng, sao v mc ch lm rung ca mnh v nh sng to ra hai ngnh thin vn hc v php tnh lch (trong tay cha c ni cng c bng st nhng tm hiu v tr,..). - Nhm 2: Ch vit ra i l do x hi ngy cng pht trin, cc mi quan h phong ph, a dng. Hn na do nhu cu ghi chp, cai tr, lu gi nhng kinh nghim m ch vit ra i. Ch vit xut hin vo thin nin k th IV TCN m sm nht l Ai Cp v Lng H. Ban u l ch tng hnh (v hnh ging vt biu th), sau ny ngi ta cch iu ha ch tng hnh thnh nt v ghp cc nt theo quy c phn nh ngha con ngi mt cch phong ph hn gi l ch tng . Ch tng c ghp vi mt m thanh phn nh ting ni, ting gi c m sc, thanh iu ca con ngi. Ngi Ai Cp vit trn giy pa- pi- rt (v cy sy cn mng), ngi Lng H vit trn t st ri em nung kh, ngi Trung Quc vit trn mai ra, th tre, trc hoc trn la bch,... - GV cho HS xem tranh nh ni v cch vit ch tng hnh ca c dn

b. Ch vit - Nguyn nhn ra i ca ch vit: Do nhu cu trao i, lu gi kinh nghim m ch vit sm hnh thnh t thin nin k IV TCN. - Ban u l ch tng hnh, sau l tng , tng thanh. - Tc dng ca ch vit: y l pht minh quan trng nht, nh n m chng ta hiu c phn no lch s th gii c i.

18

phng ng xa v hin nay trn th gii vn cn mt s quc gia vit ch tng hnh nh: Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc,... - GV nhn xt: Ch vit l pht minh quan trng nht ca loi ngi, nh m cc nh nghin cu ngy nay hiu c phn no cuc sng ca c dn c i xa. - Nhm 3: Do nhu cu tnh li din tch rung t sau khi b ngp nc, tnh ton vt liu v kch thc khi xy dng cc cng trnh xy dng, tnh cc khong n nn nn ton hc sm xut hin phng ng. Ngi Ai Cp gii v tnh hnh hc, h bit cch tnh din tch hnh tam gic, hnh thang,... h cn tnh c s Pi bng 3,16 (tng i),... Ngi Lng H hay i bun xa gii v s hc, hoc c th lm cc php tnh nhn, chia cho ti hng triu. Ngi n pht minh ra s 0,... - GV nhn xt: Mc d ton hc cn s lc nhng c tc dng ngay trong cuc sng lc by gi v n cng li nhiu kinh nghim qu chun b cho bc pht trin cao hn giai on sau. - Nhm 4: Cc cng trnh kin trc c i: Do uy quyn ca cc hong , do chin tranh gia cc nc, do mun tn vinh cc vng triu ca mnh m cc quc gia c i phng ng xy dng nhiu cng trnh s nh Km t thp Ai Cp, Vn l trng thnh Trung Quc, khu n thp n , thnh Babilon Lng H,... (gv cho HS gii thiu v cc k quan ny qua tranh nh, a VCD,...) - Nhng cng trnh ny l nhng k tch v sc lao ng v ti nng sng to ca con ngi (trong tay cha c khoa hc, cng c cao nht ch bng

c. Ton hc - Nguyn nhn ra i: Do nhu cu tnh li rung t, nhu cu xy dng tnh ton,... m ton hc ra i. - Thnh tu Cc cng thc s ng v hnh hc, cc bi ton n gin v s hc,.. pht minh ra s 0 ca c dn n . - Tc dng: Phc v cuc sng lc by gi v li kinh nghim qu cho giai on sau.

d. Kin trc - Do uy quyn ca cc nh vua m hng lot cc cng trnh kin trc ra i: Kim t thp Ai Cp, vn treo Ba-bi-lon, Vn l trng thnh,... - Cc cng trnh ny thng s th hin cho uy quyn ca vua chuyn ch. - Ngy nay cn tn ti mt s cng trnh nh Kim t thp Ai Cp, Vn l trng thnh, cng I-s-ta thnh BAbi-lon,... Nhng cng trnh ny l nhng k tch v sc lao ng v ti nng sng to ca con ngi.

19

ng m to ra nhng cng trnh khng l cn li mi vi thi gian). Hin nay cn tn ti mt s cng trnh nh: Kim t thp Ai Cp, Vn l trng thnh, cng thnh I-s-ta thnh Ba-bi-lon (SGK- Hnh 3). - Nu cn thi gian GV c th i su vo gii thiu cho HS v kin trc xy dng Kim t thp, hoc s hng v ca Vn l trng thnh,... 4. S kt bi hc - Kim tra hot ng nhn thc ca HS, yu cu HS nm c nhng kin thc c bn ca bi hc: iu kin t nhin, nn kinh t ca cc quc gia c i phng ng? Th ch chnh tr v cc tng lp chnh trong x hi, vai tr ca nng dn cng x? Nhng thnh tu v vn ha m c dn phng ng li cho loi ngi (phn ny c th cho HS lm nhanh bi tp trc nghim ti lp hoc giao v nh). 5. Dn d, ra bi tp v nh - Giao bi tp v nh cho HS v yu cu HS c trc SGK bi 4. BI 4 CC QUC GIA C I PHNG TY - HY LP V R-MA I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c nhng vn sau: 1. V kin thc - iu kin t nhin ca vng a Trung Hi vi s pht trin ca th cng nghip v thng nghip ng bin v vi ch chim n. - T c s kinh t - x hi dn n vic hnh thnh th ch Nh nc dn ch - cng ha. 2. V t tng Gio dc cho HS thy c mu thun giai cp v u tranh giai cp m tiu biu l nhng cuc u tranh ca n l v dn ngho trong x hi chim n. T gip cc em thy c vai tr ca qun cng nhn dn trong lch s. 3. V k nng - Rn luyn cho HS k nng s dng bn phn tch c nhng thun li, kh khn v vai tr cu iu kin a l i vi s pht trin mi mt ca cc quc gia c i a Trung Hi. - Bit khai thc ni dung tranh nh. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn cc quc gia c i. - Tranh nh v mt s cng trnh ngh thut th gii c i. - Phn mm Encarta nm 2005 - phn Lch s th gii c i.
20

III. TIN TRNH T CHC DY - HC Bi ny dy trong 2 tit: Tit 1 ging mc 1 v mc 2; Tit 2 ging mc 3. 1. Kim tra bi c Cu hi kim tra tit 1 Cu hi 1: Cho HS lm nhanh cu hi trc nghim: Hy in vo ch trng: - Cc quc gia c i phng ng hnh thnh .................................................. - Thi gian hnh thnh Nh nc cc quc gia c i phng ng .................. - c im kinh t ca cc quc gia c i phng ng ..................................... - Giai cp chnh trong x hi .................................................................................. - Th ch chnh tr ................................................................................................... (Cu hi ny c th chun b ra kh giy A0 treo ln bng cho HS din vo hoc in ra giy A4 kim tra cng mt lc c nhiu HS). Cu hi 2: C dn phng ng thi c i c nhng ng gp g v mt vn ha cho nhn loi? Cu hi kim tra tit 2 Ti sao Hy Lp, R-ma c mt nn kinh t pht trin? Bn cht ca nn dn ch c i Hy Lp, R-ma l g? 2. Dn dt vo bi mi GV khi qut ni dung phn kim tra bi c (phn kim tra tit 1) dn dt HS vo bi mi v nu nhim v nhn thc v bi mi cho HS nh sau: Hy Lp v R-ma bao gm nhiu o v bn o nh, nm trn b bc a Trung Hi. a Tring Hi ging nh mt ci h ln, to nn s giao thng thun li gia cc nc vi nhau, do t rt sm c nhng hot ng hng hi, ng nghip v thng nghip bin. Trn c s , Hy Lp v R-ma pht trin rt cao v kinh t v x hi lm c s cho mt nn vn ha rt rc r. hiu c iu kin t nhin chi phi s pht trin kinh t v x hi ca cc quc gia c i Hy Lp, R-ma nh th no? Th no l th quc? S hnh thnh th ch Nh nc dn ch cng ha ra sao? Nhng thnh tu vn ha tiu biu ca c dn c i Hy Lp, R-ma li cho loi ngi? So snh n vi cc quc gia c i phng ng? Chng ta cng tm hiu bi hc ngy hm nay tr li cho nhng vn trn. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: Lm vic c nhn 1. Thin nhin v i sng ca con GV gi li bi hc cc quc gia c ngi i phng ng hnh thnh sm nh iu kin t nhin thun li. Cn iu kin t nhin cc quc gia c i a Trung Hi c nhng thun li v kh khn g? - HS c SGK tr li cu hi, HS
21

khc c th b sung cho bn. GV nhn xt, b sung v cht : - Hy Lp, R- ma nm ven bin a Trung Hi, nhiu o, t canh tc t v kh cng, to ra nhng thun li v kh khn: + Thun li: C bin, nhiu hi cng, giao thng trn bin d dng, ngh hng hi sm pht trin. + Kh khn: t t v xu, nn ch thch hp loi cy lu nm, do lng thc thiu lun phi nhp. GV phn tch cho HS thy c: Vi cng c bng ng trong iu kin t nhin nh vy th cha th hnh thnh x hi c giai cp v nh nc. - GV nu cu hi: ngha ca cng c bng st i vi vng a Trung Hi? HS c SGK v tr li cu hi. GV nhn xt v kt lun: - Vic cng c bng st ra i c ngha khng ch c tc dng trong canh tc cy su, cuc bm, m rng din tch trng trt m cn m ra mt trnh k thut cao hn v ton din (sn xut th cng v kinh t hng ha tin t).

- Vic cng c bng st ra i c ngha: Din tch trng trt tng, sn xut th cng v kinh t hng ha tin t pht trin. Nh vy cuc sng ban u ca c dn a Trung Hi l: Sm bit bun bn, i bin v trng trt. 2. Th quc a Trung Hi

Hot ng 2: HS lm vic theo nhm GV t cu hi: Nhm 1: Nguyn nhn ra i ca th quc? Ngh chnh ca th quc? Nhm 2: T chc ca th quc? - Cho cc nhm c SGK v tho lun vi nhau sau gi cc nhm ln trnh by v b sung cho nhau. - Cui cng GV nhn xt v cht : Nhm 1: Do a hnh chia ct, t ai nhiu vng nh, khng c iu kin tp trung ng dn c mt ni. Hn na ngh bun bn v lm ngh th quc: tnh trng t ai phn tn nh cng l chnh nn mi b lc sng v c im ca c dn sng bng
22

tng mm bn o, khi hnh thnh x hi c giai cp th y cng hnh thnh nh nc (Th quc). Nhm 2: T chc ca th quc: Ch yu l thnh th vi vng t ai trng trt bao quanh. Thnh th c ph x, lu i, n th, sn vn ng, nh ht v quan trng l c bn cng. GV cho HS tm hiu v thnh th Aten (SGK) minh ha. Hot ng 3: Hot ng tp th GV t cu hi cho c lp suy ngh v gi mt s HS tr li: Th ch dn ch c i biu hin im no? So vi phng ng? HS c SGK v tr li, cc c nhn b sung cho nhau. - Khng chp nhn c vua, c i hi cng dn, Hi ng 500 nh A-ten, tin b hn phng ng (quyn lc nm trong tay qu tc m cao nht l vua). GV b sung cho HS v phn tch thm, ly v d A-ten. GV t cu hi HS suy ngh tip: C phi ai cng c quyn cng dn hay khng? Vy bn cht ca nn dn ch y l g? HS suy ngh tr li, GV b sung phn tch v cht : Bn cht ca nn dn ch c i Hy Lp, R-ma: l nn dn ch ch n rt ln trong x hi va c quyn lc chnh tr va giu c da trn s bc lt n l (l cc ng ch, s hu nhiu n l). - GV c th cho HS t c thm SGK hiu thm v kinh t ca cc th quc, mi quan h gia cc th quc. Ngoi ra gi cho HS xem tng Pri-clet: ng l ai? L ngi nh th no? Ti sao ngi ta li tc tng ng? (ng la ngi anh hng ch huy nh thng Ba T, c cng xy dng A-ten thnh vng p . Trong x

ngh th cng v thng nghip nn hnh thnh cc th quc - T chc ca th quc: V n v hnh chnh l mt nc, trong nc thnh th l ch yu. Thnh th c lu i, ph x, sn vn ng v bn cng.

- Tnh cht dn ch ca th quc: Quyn lc khng nm trong tay qu tc m nm trong tay i hi cng dn, Hi ng 500,... mi cng dn u c pht biu v biu quyt nhng cng vic ln ca quc gia.

- Bn cht ca nn dn ch c i Hy Lp, R-ma: l nn dn ch ch n, da vo s bc lt thm t ca ch n i vi n l.

23

hi dn ch c i, hnh tng cao qu nht l ngi chin s bnh thng, gn gi, thn mt, c t qung trng t lng tn knh, ngng m). GV khai thc knh hnh 6 trong SGK v t cu hi cho HS suy ngh: Ti sao n l li u tranh? Hu qu ca cc cuc u tranh ? (Cu hi ny nu cn thi gian th cho HS tho lun trn lp, nu khng cn thi gian, GV cho HS v nh suy ngh). Tit 2 (Dnh cho mc vn ha c i Hy Lp v R-ma) - Kim tra bi c: Cu hi mc trn GV dn dt HS vo bi mi: Mt ch da trn s bc lt ca ch n i vi n l ngi ta gi l ch chim hu n l, n l b bc lt v u tranh lm cho thi c i v ch chim hu n l chm dt. Nhng cng thi k , da vo trnh pht trin cao v kinh t cng thng v th ch dn ch, c dn c i a Trung Hi li cho nhn loi mt nn vn ha rc r. Nhng thnh tu l g, tit hc ny s gip cc em thy c nhng gi tr vn ha . Hot ng theo nhm GV nn cho HS bi hc su tm v vn ha c i Hy Lp, R-ma nh trc, tit ny HS trnh by theo nhm theo yu cu t ra ca GV. GV t cu hi: Nhng hiu bit ca c dn a Trung Hi v lch s v ch vit? So vi c dn c i phng ng c g tin b hn? ngha ca vic pht minh ra ch vit? i din nhm 1 ln trnh by, cc nhm khc b sung, sau GV cht li v cho im (iu ny s ng vin c HS). GV nn c cc cu hi gi m cho cc nhm tho lun v tr li nh: Quan nim ca c dn a Trung Hi v tri t, mt tri? Cch

3. Vn ha c i Hy Lp v R-ma

a. Lch v ch vit - Lch: c dn c i a Trung Hi tnh c lch mt nm c 365 ngy v 1/4 nn h nh ra mt thng ln lt c 30 v 31 ngy, ring thng hai c 28 ngy. D cha bit tht chnh xc nhng cng rt gn vi hiu bit ngy nay. - Ch vit: Pht minh ra h thng ch
24

tnh lch so vi c dn c i phng ng? Ch vit ca c dn a Trung Hi c d c, d vit hn phng ng khng? Nhng ch trn Khi hon mn Trai-an c g ging vi chng ta ang s dng by gi?

GV t cu hi: Hy trnh by nhng hiu bit ca nhm em v cc lnh vc khoa hc ca c dn c i a Trung Hi? Ti sao ni: "Khoa hc c t lu nhng n Hy Lp, R-ma khoa hc mi thc s tr thnh khoa hc"? Cho i din nhm 2 ln trnh by v cc lnh vc ton, l, s, a v cc nh l Ta-lt, Pi-ta-go hay Ac-si-met (cu chuyn v nh bc hc Ac-simet), c th ghi ln bng gii thiu cho c lp mt nh l. Cc nhm khc b sung cho nhm bn. GV nhn xt, cht v cho im nhm trnh by. - GV t cu hi: Nhng thnh tu v vn hc, ngh thut ca c dn c i a Trung Hi? Nhm 3 ln trnh by v cc nhm khc b sung. - Vn hc: C cc anh hng ca ni ting ca H-me-r l I- li- at v i- x; Kch c nh vit kch Xphc-l vi v -p lm vua, - sin vit v - re- xti,... - GV c th k c th cho HS nghe mt cu chuyn v cho HS nhn xt v ni dung? (mang tnh nhn o, cao ci thin, ci p, phn nh cc quan h trong x hi,...). - Ngh thut: Cho cc em gii thiu v cc tc phm ngh thut m cc em su tm c, miu t n Pc- tnng, u trng R-ma trong SGK, ngoi ra cho HS quan st tranh:

ci A, B, C,... lc u c 20 ch, sau thm 6 ch na tr thnh h thng ch ci hon chnh nh ngy nay. - ngha ca vic pht minh ra ch vit: y l cng hin ln lao ca c dn a Trung Hi cho nn vn minh nhn loi. b. S ra i ca khoa hc Ch yu cc lnh vc: ton, l, s, a. - Khoa hc n thi Hy Lp, R-ma mi thc s tr thnh khoa hc v c chnh xc ca khoa hc, t ti trnh khi qut thnh nh l, l thuyt v n c thc hin bi cc nh khoa hc c tn tui, t nn mng cho ngnh khoa hc .

c. Vn hc - Ch yu l kch (kch km theo ht). - Mt s nh vit kch tiu biu nh S phc, -sin,... - Gi tr ca cc v kch: Ca ngi ci p, ci thin v c tnh nhn o su sc.

25

tng lc s nm a, tranh tng n thn A- th- na,... - GV t cu hi: Hy nhn xt v ngh thut ca Hy Lp, R-ma? - GV gi HS tr li v cc nhm b d. Ngh thut sung cho nhau, sau GV cht : Ch yu l ngh thut tc tng thn v ngh thut xy dng cc n th thn. Tng m rt "ngi", rt sinh - Ngh thut tc tng thn v xy ng, thanh khit. Cc cng trnh n th thn t n nh cao. ngh thut ch yu lm bng cm thch trng: "Thanh thot... lm say m lng ngi l kit tc ca mun i". 4. S kt bi hc GV kim tra hot ng nhn thc ca HS, yu cu HS nhc li c trng v diu kin t nhin, kinh t, th ch chnh tr, x hi v nhng thnh tu vn ha tiu biu ca cc quc gia c i a Trung Hi. 5. Dn d, ra bi tp v nh - Hc bi c, lm bi tp trong SGK v lp bng so snh hai m hnh x hi c i (v iu kin t nhin, kinh t, chnh tr, x hi). CHNG 3 TRUNG QUC THI PHONG KIN BI 5 TRUNG QUC THI PHONG KIN (2 tit) I. MC TIU BI HC 1. V kin thc Nm c: - S hnh thnh x hi phong kin Trung Quc v cc quan h trong x hi. - B my chnh quyn phong kin c hnh thnh, cng c t thi Tn - Hn cho n thi Minh - Thanh. Chnh sch xm lc chim t ai ca cc hong Trung Hoa. - Nhng c im v kinh t Trung Quc thi phong kin: Nng nghip l ch yu, hng thnh theo chu k, mm mng kinh t TBCN xut hin nhng cn yu t. - Vn ha Trung Quc pht trin rc r. 2. V t tng, tnh cm - Gip HS thy c tnh cht phi ngha ca cc cuc xm lc ca cc triu i phong kin Trung Quc.
26

- Qu trng cc di sn vn ha, hiu c cc nh hng ca vn ha Trung Quc i vi Vit Nam. 3. V k nng - Trn c s cc s kin lch s, gip HS bit phn tch v rt ra kt lun. - Bit v s hoc t v c lc hiu c bi ging. - Nm vng cc khi nim c bn. II. THIT B, TI LIU DY - HC Bn Trung Quc qua cc thi k. Su tm tranh nh nh: Vn l Trng thnh, C cung, gm s ca Trung Quc thi phong kin. Cc bi th ng hay, cc tiu thuyt thi Minh Thanh. V cc s v s hnh thnh x hi phong kin Trung Quc, s v b my nh nc thi Minh - Thanh. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi: Ti sao ni "khoa hc c t lu nhng n thi Hy Lp, R-ma khoa ha mi tr thnh khoa hc"? 2. Dn dt vo bi mi GV khi qut phn kim tra bi c v dn dt HS vo bi mi, nu nhim v nhn thc bi mi nh sau: Trn c s thuc m hnh cc quc gia c i phng ng, Trung Quc vo nhng th k cui cng nguyn do s pht trin ca sn xut, x hi phn ha giai cp nn ch phong kin y hnh thnh sm. Nh Tn khi u xy dng chnh quyn phong kin, hong c quyn tuyt i. Kinh t phong kin Trung Quc ch yu l nng nghip pht trin thng trm theo s hng thnh ca chnh tr. Cui thi Minh - Thanh xut hin mm mng quan h sn xut TBCN nhng n khng pht trin c. Trn c s nhng iu kin kinh t x hi mi, k tha truyn thng ca nn vn ha c i, nhn dn Trung Quc t nhiu thnh tu vn ha rc r. hiu c qu trnh hnh thnh phong kin ra sao? Pht trin qua cc triu i nh th no? S hng thnh v kinh t gn vi chnh tr nh th no? Ti sao c cc cuc khi ngha nng dn vo cui cc thi i? Nhng thnh tu vn ha rc r ca Trung Quc l g? Bi hc hm nay s gip cc em nm bt c nhng vn trn. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: Hot ng c nhn 1. Ch phong kin thi Tn - Hn - Trc ht GV gi li cho HS nh li kin thc hc bi cc quc gia c i phng ng, v cc giai cp c bn trong x hi, sau t cu hi: + Vic s dng cng c bng st Trung Quc vo th k th V TCN c
27

tc dng g? Cho HS c lp xem s treo trn bng v gi mt HS tr li, cc HS khc b sung cho bn. Qu tc ND giu Nng dn Cng x ND t canh ND ngho Nng dn lnh canh a ch

HS da vo nhng kin thc hc nhng bi trc v da vo s tr li. GV cng c v gii thch thm cho HS r: + Trong x hi Trung Quc, t khi st xut hin, x hi c s phn ha, hnh thnh hai giai cp mi a ch v nng dn lnh canh t y hnh thnh quan h sn xut phong kin, l quan h bc lt gia a ch l nng dn lnh canh thay th cho quan h bc lt qu tc v nng dn cng x. + Nh Tn - Hn c hnh thnh nh th no? Ti sao nh Tn li thng nht c Trung Quc? Cho HS c SGK, gi mt HS tr li v cc em khc b sung. GV cng c v cht : Trn lu vc Hong H v Trng Giang thi c i c nhiu nc nh thng chin tranh xu x thn tnh ln nhau lm thnh cc din Xun Thu - Chin Quc. n th k IV - TCN, nh Tn c tim lc kinh t, qun s mnh hn c ln lt tiu dit cc i th. n nm 221 - TCN, thng nht Trung Quc, vua Tn t xng l Tn Thy Hong, ch phong kin Trung Quc hnh thnh.

a. S hnh thnh nh Tn - Hn:

- Nm 221 - TCN, nh Tn thng nht Trung Quc, vua Tn t xng l Tn Thy Hong. - Lu Bang lp ra nh Hn 206 - 220 TCN. n y ch phong kin Trung Quc c xc lp.
28

Nh Tn tn ti c 15 nm sau b cuc khi ngha ca Trn Thng v Ng Qung lm cho sp . - Lu Bang lp ra nh Hn 206 TCN 220. n y ch phong kin Trung Quc c xc lp. - GV cho HS quan st s t chc b my nh nc phong kin v tr li cu hi: T chc b my phong b. T chc b my nh nc thi Tn kin thi Tn - Hn Trung ng v - Hn: a phng nh th no? Hong Tha tng
Cc chc quan khc Cc quan vn

Thi y
Cc quan v Cc chc quan khc

- TW: Hong c quyn tuyt i, bn di c tha tng, thi y cng cc quan vn, v.

Qun
Huyn Huyn

Qun
Huyn Huyn

- a phng: Quan thi th v Huyn lnh GV t cu hi: Hy k tn cc cuc (tuyn dng quan li ch yu l hnh khi ngha ca nhn dn ta chng li thc tin c) s xm lc ca nh Tn, nh Hn? (gi : VD cuc khi ngha ca nhn - Chnh sch xm lc ca nh Tn dn ta chng qun Tn TCN, cuc Hn: xm lc cc vng xung quanh, khi ngha Hai B Trng chng qun xm lc Triu Tin v t ai ca Hn nm 40,...). ngi Vit c. Hot ng 2: Hot ng theo tng nhm - GV nu cu hi cho tng nhm: + Nhm 1: Nh ng c thnh lp nh th no? Kinh t thi ng so vi cc triu i trc? Ni dung ca chnh sch Qun in? 2. S pht trin ch phong kin + Nhm 2: B my nh nc thi di thi ng ng c g khc so vi cc triu i
29

trc? + Nhm 3: V sao li n ra cc cuc khi ngha nng dn vo cui triu i nh ng? HS tng nhm c SGK, tm tr li v tho lun vi nhau. Sau i din cc nhm ln trnh by, cc nhm khc nghe v b sung. - Cui cng GV nhn xt v cht : + Nhm 1: Sau nh Hn, Trung Quc lm vo tnh trnh lon lc ko di, L Uyn dp c lon, ln ngi hong , lp ra nh ng (618 907). - Kinh t nh ng pht trin hn cc triu i trc c bit trong nng nghip c chnh sch qun in (ly rung t cng v rung t b hoang chia cho nng dn. Khi nhn rung nng dn phi np thu cho nh nc theo ch t, dung, iu, np bng la, ngy cng lao dch v bng vi). Ngoi ra th cng nghip v thng nghip thnh t di thi ng. + Nhm 2: B my nh ng tip tc c cng c t TW n a phng lm cho b my cai tr phong kin ngy cng hon chnh. C thm chc Tit s. Chn quan li bn cnh vic c con em quan li cai qun a phng cn c ch thi tuyn chon ngi lm quan. - Nh ng tip tc chnh sch xm lc lng ging, m rng lnh th. Nh ng tng t ch thng tr ln t nc ta v b nhn dn ta vng ln khi ngha trong c cuc khi ngha tiu biu ca Mai Thc Loan (nm 722), chng li s h ca nha ng. + Nhm 3: Cui triu i nh ng, mu thun x hi gia nng dn vi a ch quan li ngy cng gay gt dn n khi ngha nng dn v nh ng sp .

a. V kinh t: + Nng nghip: chnh sch qun in, p dng k thut canh tc mi, chn ging,... dn ti nng sut tng. + Th cng nghip v thng nghip pht trin thnh t: c cc xng th cng (tc phng) luyn st, ng thuyn. Kinh t thi ng pht trin cao hn so vi cc triu i trc. b. V chnh tr: - Tng bc hon thin chnh quyn t TW xung a phng, c chc Tit s. - Tuyn dng quan li bng thi c (bn cnh c con em thn tn xung cc a phng). - Mu thun x hi dn n khi ngha nng dn th k X khin cho nh ng sp .

30

Hot ng 3: Hot ng tp th v c nhn GV t cu hi cho c lp: Nh Minh, nh Thanh c thnh lp nh th no? - Cho HS tm hiu SGK v tr li, gi mt HS tr li, HS khc b sung. - GV nhn xt v cht : Sau nh ng n nh Tng, nh Nguyn. - Phong tro khi ngha nng dn ca Chu Nguyn Chng thnh lp nh Minh (1638 - 1644). Khi ngha ca L T Thnh lm cho nh Minh sp , gia lc b tc Mn Thanh pha Bc Trung Quc nh bi L T Thnh lp ra nh Thanh (1644 1911). - GV t cu hi: Di thi Minh kinh t c im g mi so vi cc triu i trc? Biu hin? - GV cho c lp tho lun v gi mt HS tr li, cc HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt v cht li: Cc vua triu Minh thi hnh nhiu bin php nhm khi phc, pht trin kinh t. u th k XVI quan h sn xut TBCN xut hin Trung Quc, biu hin trong cc ngnh nng nghip, th cng, thng nghip. Cc thnh th mc ln nhiu v rt phn thnh. Bc Kinh, Nam Kinh khng ch l trung tm chnh tr m cn l trung tm kinh t ln. - GV c th gii thch thm: S thnh tr ca nh Minh cn biu hin lnh vc chnh tr: ngay t khi ln ngi, Minh Thi T quan tm n xy dng ch qun ch chuyn ch TW tp quyn (quyn lc ngy cng tp trung vo tay nh vua, b chc tha tng, thi y, gip vic cho vua l 6 b, vua tp trung mi quyn hnh trong tay, trc tip ch huy qun i). GV t cu hi: Ti sao nh Minh vi

3. Trung Quc thi Minh - Thanh a. S thnh lp nh Minh, nh Thanh: - Nh Minh thnh lp (1638 - 1644), ngi sng lp l Chu Nguyn Chng. - Nh Thanh thnh lp 1644 - 1911.

b. S pht trin kinh t di triu Minh: T th k XVI xut hin mm mng kinh t TBCN: + Th cng nghip: xut hin cng trng th cng, quan h ch - ngi lm thu. + Thng nghip pht trin, thnh th m rng v phn thnh.

31

nn kinh t v chnh tr thnh t nh vy li sp ? - Gi HS tr li v GV nhn xt v phn tch cho HS thy: Cng nh cc triu i phong kin trc , cui triu Minh rung t ngy cng tp trung vo tay giai cp qu tc, a ch cn nng dn ngy cng cc kh rung t, su cao, thu nng cng vi phi i lnh phc v cho cc cuc chin tranh xm lc, m rng lnh th ca cc triu vua, v vy mu thun gia nng dn vi a ch ngy cng gay gt v cuc khi ngha nng dn ca L T Thnh lm cho nh Minh sp . GV t cu hi: Chnh sch cai tr ca nh Thanh? Gi mt HS tr li, cc HS khc b sung sau GV nhn xt, cht : Ngi Mn Thanh khi vo Trung Quc lp ra nh Thanh v thi hnh chnh sch p bc dn tc, bt ngi Trung Quc n mc v theo phong tc ngi Mn, mua chuc a ch ngi Hn, gim thu cho nng dn nhng mu thun dn tc vn tng dn n khi ngha nng dn khp ni. - i ngoi: Thi hnh chnh sch "b quan ta cng" trong bi cnh b s nhm ng ca t bn phng Ty dn n s suy sp ca ch phong kin. Cch mng Tn Hi nm 1911 lm cho nh Thanh sp . Hot ng 4: Lm vic theo nhm GV chia c lp lm 2 nhm chnh v giao nhim v cho mi nhm: - Nhm 1: nhng thnh tu trn lnh vc t tng ca ch phong kin Trung Quc: - Nhm 2: Nhng thnh tu trn cc lnh vc s hc, vn hc, khoa hc k thut? GV cho i din cc nhm trnh by, v b sung cho nhau, sau gV nhn

c. V chnh tr: B my nh nc phong kin ngy cng tp quyn. Quyn lc ngy cng tp trung trong tay nh vua. - M rng bnh trng ra bn ngoi trong c sang xm lc i Vit nhng tht bi nng n.

d. Chnh sch ca nh Thanh: - i ni: p bc dn tc, mua chuc a ch ngi Hn. - i ngoi: Thi hnh chnh sch "b quan ta cng" Ch phong kin nh Thanh sp nm 1911.

4. Vn ha Trung Quc

32

xt v cht : + Nhm 1: Nho gio gi vai tr quan trng trong lnh vc t tng. Ngi khi xng nho hc l Khng T. T thi Hn Nho gio tr thnh cng c thng tr tinh thn vi quan nim v vua - ti, cha - con, chng - v, nhng v sau Nho gio cng tr nn bo th, li thi v km hm s pht trin ca x hi. - Pht gio cng thnh hnh nht l thi ng.Thi ng, vua ng c cc nh s sang n ly kinh pht nh cuc hnh trnh y gian nan vt v ca nh s ng Huyn Trang. + Nhm 2: Bt u t thi Ty Hn, s hc tr thnh lnh vc c lp, Ngi t nn mng l T M Thin vi b s k. Vn hc: Th pht trin mnh di thi ng vi nhng tc gi tiu biu: Ph, L Bch, Bch C D. Tiu thuyt pht trin mnh thi Minh - Thanh vi cc b tiu thuyt ni ting nh Thy h ca Thi Ni Am, Tam quc din ngha ca La Qun Trung, Ty Du K ca Ng Tha n, Hng Lu Mng ca To Tuyt Cn. Cc tiu thuyt ca Trung Quc u da vo nhng s kin c tht v h cu thm "7 thc, 3 h", n phn nh phn no i sng ca nhn dn Trung Quc v cc mi quan h x hi thi phong kin (nu cn thi gian GV c th k ngn gn ni dung ca mt tc phm,...). Khoa hc k thut: Ngi Trung Quc t c nhiu thnh tu rc r trong lnh vc hng hi nh bnh li, la bn, thuyn bum nhiu lp. Ngh in , lm giy, gm, dt, luyn st, khai thc kh t, cng c ngi Trung Quc bit n kh sm (GV c th cho HS quan st cc tranh su tm v

a. T tng: - Nho gio gi vai tr quan trng trong h t tng phong kin l cng c tinh thn bo v ch phong kin, v sau Nho gio cng tr nn bo th, li thi v km hm s pht trin ca x hi.

- Pht gio cng thnh hnh nht l thi ng.

b. S hc: T M Thin vi b s k.

c. Vn hc: + Th pht trin mnh di thi ng + Tiu thuyt pht trin mnh thi Minh - Thanh.

d. Khoa hc k thut: t c nhiu thnh tu trong lnh vc hng hi, ngh in, lm giy, gm, dt, luyn st,
33

 gm, s, hnh dt, cho HS nhn v k thut xy dng cc cung in xt v GV phn tch cho HS thy trnh phc v cho ch phong kin. cao ca ngi Trung Quc trong vic sn xut ra nhng sn phm ny). - GV cho HS xem tranh C cung Bc Kinh v yu cu HS nhn xt. Sau GV c th phn tch cho HS thy: C cung n biu tng cho uy quyn ca ch phong kin, nhng ng thi n cng biu hin ti nng v ngh thut trong xy dng ca nhn dn Trung Quc. 4. S kt bi hc Gv kim tra hot ng nhn thc ca HS vi vic yu cu HS nu li s hnh thnh x hi phong kin Trung Quc, s pht trin ca ch phong kin Trung Quc qua cc triu i, im ni bt ca mi triu i: V sao cui cc triu i u c khi ngha nng dn? Nhng thnh tu vn ha tiu biu ca Trung Quc thi phong kin? 5. Dn d v giao bi tp - Hc bi c, lm bi tp trong SGK, c trc bi mi. - Bi tp: 1. K tn cc triu i phong kin Trung Quc, thi gian tn ti? Triu i no ch phong kin Trung Quc t n nh cao? Biu hin? 2. Nhng thnh tu vn ha ch yu ca Trung Quc thi phong kin? Tm hiu tc phm S k ca T M Thin. CHNG 4 N THI PHONG KIN BI 6 CC QUC GIA N V VN HA TRUYN THNG N I. MC TIU BI HC 1. V kin thc - Qua bi hc gip HS nhn thc c: + n l quc gia c nn vn minh lu i, pht trin cao, cng vi Trung Quc c nh hng su rng chu v trn th gii. + Thi Gp- ta nh hnh vn ha truyn thng n . + Ni dung ca vn ha truyn thng. 2. V t tng - Vn ha n c nh hng trc tip n Vit Nam, to nn mi quan h kinh t v vn ha mt thit gia hai nc. 3. V k nng
34

- Rn luyn k nng phn tch, tng hp. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc n trong SGK phng to. - Bn n ngy nay. - Tranh nh v cc cng trnh ngh thut ca n . - Chun b on bng video v vn ha n ( pht trn VTV2 vo thng 6 2003). III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - Cu 1: Hy nu nhng nt c bn trong b my nh nc phong kin thi Tn - Hn v ng? - Cu 2: Mm mng kinh t TBCN xut hin Trung Quc khi no? Biu hin? Ti sao n khng c tip tc pht trin? 2. Dn dt vo bi mi GV khi phn kim tra bi c , dn dt vo bi mi v nu nhim v nhn thc bi mi cho HS nh sau: - n alf mt trong nhng quc gia c i phng ng c nn vn minh lu i khong 3000 nm n 1500 nm TCN l khi u cho nn vn minh dng Hng, bi hc ca chng ta ch nghin cu t nn vn minh sng Hng nm vng ng bc, l ng bng rng ln v mu m, qu hng , ni sinh trng ca nn vn ha truyn thng v vn minh n . hiu c vn ha truyn thng n l g? N pht trin ra sao? N nh hng ra bn ngoi nh th no? Vit Nam chu nh hng ca vn ha n nh th no? Bi hc hm nay s gip cc em hiu c nhng vn trn. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: Lm vic c nhn GV t cu hi: V sao mt s nh nc u tin li hnh thnh bn lu vc sng Hng? HS c SGK tr li cu hi, cc HS khc b sung. Gv nhn xt v cht : Khong 1500 nm TCN, vng lu vc sng Hng pha ng Bc c iu kin t nhin thun li, cc b lc n y sinh sng v hnh thnh cc nh nc, ng u l cc tiu vng quc ln mnh v tranh ginh nh hng ln nhau. GV t cu hi: Qu trnh hnh thnh v pht trin ca nc Ma-ga-a? - GV t cu hi gi m: Vai tr ca Nhng kin thc HS cn nm vng 1. Thi k cc quc gia u tin

- Khong 1500 nm TCN ng bng sng Hng hnh thnh mt s nc, thng xy ra tranh ginh nh hng nhng mnh nht l nc Ma-ga-a.

35

vua Asca? - GV gi mt HS tr li, cc HS khc b sung, sau GV cht : + A-s-ca l vua th 11 ca nc Magaa, ln ngi vo u th k III TCN. ng xy dng t nc, em qun i nh cc nc nh, thng nht n (thng nht gn ht bn o n , ch tr cc nam (Pan-ia). GV ch trn lc trong SGK phng to treo trn bng, ng thi cho HS thy lnh th n c i rng ln so vi n ngy nay (ch trn bn th gii n ngy nay). - Sau khi thng nht n , chn cnh binh ao, ng mt lng theo o pht v to iu kin cho o pht truyn b su rng khp n n tn Xri-lan-ca. ng cn cho khc ch ln ct st "ct A-s-ca" ni ln chin cng v lng sng knh ca ng. - A-s-ca qua i vo cui th k III TCN, n li ri vo giai on khng hong. Hot ng 2: Hot ng theo nhm - GV t cu hi cho cc nhm Nhm 1: Qu trnh hnh thnh vng triu Gp-ta? Thi gian tn ti? Vai tr v mt chnh tr ca vng triu ny? Nhm 2: im ni bt trong vn ha n di thi Gp-ta? Ni dung c th? Nhm 3: Vn ha n thi Gp-ta nh hng nh th no n n giai on sau v nh hng ra bn ngoi nh th no? Vit Nam nh hng vn ha n nhng lnh vc no? - Gv gi i din cc nhm ln trnh by v cc nhm khc b sung cho bn, sau GV nhn xt v cht : + Nhm 1: - u cng nguyn, min Bc n c thng nht - ni bt vng triu Gp-ta (319 - 467),

- Vua m nc l Bim-bi-sa-ra, nhng kit xut nht (vua th 11) l A-s-ca (th k III TCN). + nh dp cc nc nh thng nht lnh th. + Theo o pht v c cng to iu kin cho o pht truyn b rng khp. ng cho dng nhiu "ct A-sca"

2. Thi k vng triu Gp-ta v s pht trin ca vn ha truyn thng n .

Qu trnh hnh thnh v vai tr v mt chnh tr: - u cng nguyn, min Bc n c thng nht - ni bt vng triu
36

vng triu ny t chc khng c khng cho ngi Ty xm ln t pha ty bc, thng nht min bc n , lm ch gn nh ton b min trung n . S pht trin v nt c sc ca vng triu Gp-ta cn gi c thi Hc-sa giai on sau (606 - 647). + Nhm 2: im ni bt ca thi k Gp-ta l s nh hnh v pht trin ca vn ha truyn thng n . C th: + o pht c tip tc pht trin sau hng nm ra i n n thi Gp-ta c truyn b khp n v truyn ra nhiu ni. Cng vi o pht pht trin kin trc nh hng ca o, nh cha Hang mc nhiu ni v nhng pho tng pht iu khc bng , trn (gii thiu chua Hang t-gian-ta,...). + o n hay o Hin-u vn l o c xa ca ngi n cng ra i v pht trin, th 3 v thn chnh: thn Sng to, thn thin, thn c v nhiu v thn khc. Cng vi o Hin-u pht trin th cc cng trnh kin trc th thn cng c xy dng. Cc ngi n c xy bng cao s, hnh chp ni, l ni ng tr ca cc thn v ni tc nhiu tng thn thnh bng , (gii thiu cho HS xem n thp hnh ni Meenu, lng m hnh bn cu, hnh bt p,...). + Ch vit: T ch vit c Brahmi nng ln, sng to v hon chnh h ch Sanskrit (ch Phn) l ch vit ph bin n thi by gi v l c s hnh thnh ch vit n ngy nay. Ch vit pht trin to iu kin cho nn vn hc vit ca n pht trin rc r vi cc tc gi v tc phm tiu biu nh S kun ta la ca Ka li a sa. + Nhm 3: Vn ha thi Gp-ta

Gp-ta (319- 467), Gp-ta thng nht min Bc n , lm ch gn nh ton b min trung n .

- V vn ha di thi Gp-ta: + o pht: Tip tc c pht trin truyn b khp n v truyn ra nhiu ni. Kin trc pht gio pht trin (cha Hang, tng pht bng ).

+ o n hay o Hin-u ra i v pht trin, th 3 v thn chnh: thn Sng to, Thn thin, Thn c. Cc cng trnh kin trc th thn cng c xy dng.

+ Ch vit: T ch vit c Brahmi nng ln, sng to v hon chnh h ch sanskrit. Vn hc c in n vn hc Hin-u, mang tinh thn v trit l Hin-u gio rt pht trin. Tm li thi Gp-ta nh hnh vn ha truyn thng n vi nhng tn gio ln v nhng cng trnh kin trc, tng, nhng tc phm vn hc tuyt vi, lm nn cho vn ha truyn thng n c gi tr vn ha vnh cu.
37

pht trin khp n , n cn rc r sang c thi Hc-sa. Ngy nay dn s n a s theo o n , ch vit ngy nay ca n da trn ch Sanskrit. Trong qu trnh bun bn vi cc quc gia ng Nam , vn ha n nh hng sang cc nc ny ch yu l tn gio o pht, o Hin-u v ch Sankrt. Vit Nam cng nh hng ca vn ha n (ch Chm c l da trn ch Sanskrit, o B-la-mn ca ngi Chm v kin trc thp Chm, o pht v cc cng trnh cha mang kin trc nh hng ca pht gio n ,...).

- Ngi n mang vn ha, c bit l vn ha truyn thng truyn b ra bn ngoi m ng Nam l nh hng r nt nht. Vit Nam cng nh hng ca vn ha n (thp Chm, o pht, o Hin-u).

BI 7 S PHT TRIN LCH S V NN VN HA A DNG CA N I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn: 1. V kin thc Nm c s pht trin ca lch s v vn ha truyn thng ca n . 2. V t tng - Gio dc cho HS bit c s pht trin a dng cu vn ha n , qua gio dc cc em s trn trng nhng tinh hoa vn ha ca nhn loi. 3. V k nng - Rn cho HS cc k nng phn tch tng hp cc s kin lch s ca n qua cc thi k lch s. - K nng khai thc tranh nh, lc lch s. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Tranh nh v t nc v con ngi n thi phong kin. - Lc v n . - Cc ti liu c lin quan n n thi phong kin. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu chnh sch v kinh t, chnh tr ca vng triu M-gn? Cu hi 2: V tr vng triu -li v M-gn trong lch s n ? Cu hi 3: Hy cho bit s hnh thnh v pht trin ca cc quc gia u tin n ? Cu hi 4: Nhng yu t vn ha truyn thng ca n c nh hng ra bn ngoi nh th no v nhng ni no chu nh hng ca vn ha n ? 2. Dn dt vo bi mi
38

n l quc gia ln trn th gii c lch s vn ha truyn thng lu i, l ni khi ngun ca n Hin-u gio. Lch s pht trin ca n c nhng bc thng trm vi nhiu thi k lch s v cc vng triu khc nhau. hiu c s pht trin ca lch s vn ha truyn thng n nh th no? n tri qua cc vng triu no? Bi hc hm nay s tr li cc cu hi nu trn. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: Lm vic c nhn - GV nu cu hi: Hy cho bit tnh hnh n sau thi k Gp-ta v Hc-sa? - HS c SGK tr li cu hi. - GV trnh by v phn tch: n th k VII, n li ri vo tnh trnh chia r, phn tn. Nguyn nhn l do chnh quyn Trung ng suy yu, mt khc tri qua 6 - 7 th k trn t nc rng ln v ngn cch nhau, mi vng lnh th li c nhng iu kin v sc thi ca ring mnh, t nc li chia thnh hai min. Bc v Nam, mi min li tch thnh ba vng, ba nc ring, thnh su nc, trong nc Pa-la vng ng Bc v nc Pa-la-va min Nam l c vai tr ni tri hn. - Tip GV nu cu hi: Vic t nc b phn chia nh vy th vn ha pht trin nh th no? - HS da vo vn kin thc ca mnh v SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : Mi nc li tip tc pht trin su rng nn vn ha ca ring mnh trn c s vn ha truyn thng n , ch vit, vn hc ngh thut Hin-u. - ng thi nhn mnh thm s phn lit khng ni ln tnh trng khng hong, suy thoi m li phn nh s pht trin t cng ca cc vng, cc a phng. - Cui cng GV trnh by nc Pa-lava min Nam c vai tr tch cc Nhng kin thc HS cn nm vng 1. S pht trin ca lch s v vn ha truyn thng trn ton lnh th n

- n th k VII, n li ri vo tnh trng chia r, phn tn. Ni ln vai tr ca Pa-la vng ng Bc v nc Pa-la-va min Nam.

- V vn ha, mi nc li tip tc pht trin su rng nn vn ha ring ca mnh trn c s vn ha truyn thng n - ch vit vn hc ngh thut Hin-u.

39

trong vic ph bin vn ha n . - GV nu cu hi: Ti sao nc Pa-lava ng vai tr tch cc trong vic ph bin vn ha truyn thng n ? - HS da vao SGK tr li cu hi. - GV cht : Pa-la-va thun li v bn cng v ng bin. - GV s kt mc 1 khng nh: Vn ha n th k VII- XII pht trin su rng trn ton lnh th v c nh hng ra bn ngoi. Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Hon cnh ra i ca vng triu Hi gio -li? - HS c SGK tr li cu hi. HS khc b sung cho bn. - GV nhn xt v cht : Do s phn tn khng em li sc mnh thng nht ngi n chng li c cuc tn cng bn ngoi ca ngi Hi gio gc Th. - GV nu cu hi: Qu trnh ngi Th nh chim n thit lp vng triu -li din ra nh th no? - HS nghin cu SGK tr li. - GV trnh by v phn tch: + Nm 1055, ngi Th nh chim Bt-a lp nn vng quc Hi gio vng Lng H. o Hi c truyn b n I- ran v Trung , lp nn vng quc Hi gio na trn vng gip Ty Bc n . + Ngi Hi gio gc Trung tin hnh chinh chin vo t n , lp ln vng quc Hi gio n gi tn l -li (ng -li bc n ) tn ti hn 300 nm t 1206 1526. Hot ng 2: Nhm - GV chia lp thnh cc nhm, giao nhim v c th ca cc nhm nh sau: Nhm 1: Nu chnh sch thng tr ca vng quc Hi gio -li.

- Vn ha n th k VII - XVII pht trin su rng trn ton lnh th v c nh hng ra bn ngoi. 2. Vng triu Hi gio -li

- Hon cnh ra i: Do s phn tn khng em li sc mnh thng nht chng li cuc tn cng bn ngoi ca ngi Hi gio gc Th.

- Qu trnh hnh thnh: 1206 ngi Hi gio chim vo t n , lp nn vng quc Hi gio n gi tn l -li.

40

Nhm 2: Nu chnh sch v tn gio. Nhm 3: Nu chnh sch v vn ha. Nhm 4: Tm hiu thnh tu kin trc. - HS c SGK tho lun v c i din nhm trnh by. HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt, b sung v cht : + Nhm 1: Vng quc Hi gio li truyn b, p t Hi gio trong c dn c Pht gio v ang theo Hin-u gio, t dnh cho mnh quyn u tin rung t, a v trong b my quan li. Ngi khng theo o Hi ngoi thu rung t 1/5 thu hoch cn phi np thu ngoi o. + Nhm 2: V tn gio, thi hnh chnh sch mm mng, song s phn bit tn gio dn n s bt bnh ca nhn dn. + Nhm 3: V vn ha, vn ha Hi gio c du nhp vo n . + Nhm 4: V kin trc, xy dng mt s cng trnh mang du n kin trc Hi gio, xy dng kinh -li tr thnh mt thnh ph ln nht th gii. GV nu cu hi: V tr ca vng triu -li trong lch s n ? - GV gi : C s giao lu gia hai nn vn ha hay l trit tiu; quan h giao lu v bun bn, truyn b vn ha. - HS c SGK tr li cu hi. - GV cht : + S pht hin nhau gia hai nn vn minh c sc l n Hin-u gio v Hi gio A-rp, bc u to ra s giao lu vn ha ng-Ty. + Di thi vng triu Hi gio li o Hi c truyn b n mt s nc trong khu vc ng Nam . Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht GV trnh by v phn

- Chnh sch thng tr: truyn b, p t Hi gio, t dnh cho mnh quyn u tin rung t, a v trong b my quan li.

- V tn gio, thi hnh chnh sch mm mng, song xut hin s phn bit tn gio. - V vn ha, vn ha Hi gio c du nhp vo n . - V kin trc, xy dng mt s cng trnh mang du n kin trc Hi gio, xy dng kinh -li tr thnh mt thnh ph ln nht th gii.

- V tr ca vng triu -li: + Bc u to ra s giao lu vn ha ng - Ty. + o Hi c truyn b n mt s nc trong khu vc ng Nam .

3. Vng triu M-gn - Nm 1398 th lnh - vua Ti-mua theo dng di Mng C tn cng n , n nm 1526 lp ra vng triu M-gn.
41

tch: Th k XV vng triu Hi gio -li suy yu, 1398 th lnh - vua Timua Leng theo dng di Mng C tn cng n , n nm 1526 mi chim c -li, lp ra Vng triu M-gn (gc Mng C). - GV nu cu hi: Em c nhn xt g v Vng triu M-gn? - GV gi : Vng triu M-gn c phi l ch phong kin cui cng khng? Chnh sch cng c t nc theo hng no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Vng triu M-gn l thi k cui cng ca ch phong kin n , song khng phi suy thoi v tan r. + Cc ng vua u ra sc cng c theo hng n ha v xy dng t nc, a n ln bc pht trin mi di thi vua A-c-ba (1556 - 1605). - HS c nhanh nhng chnh sch tch cc ca vua A-c-ba trong SGK. - GV kt hp gii thiu hnh 17 "Cng lng A-c-ba Xi-can-dra" trong SGK. - GV nu cu hi: Tc ng ca nhng chnh sch ca vua A-c-ba i vi s pht trin ca n ? - HS da vo hiu bit ca mnh v SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Lm cho x hi n n nh, kinh t pht trin, vn ha c nhiu thnh tu mi, t nc thnh vng. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: Hu ht cc ng vua cn li ca vng triu u dng quyn chuyn ch, c on cai tr t nc, mt s cn dng nhng bin php n p quyt lit, hnh pht khc nghit,... - GV gii thiu v hnh 18 "Lng Ta-

- Cc ng vua u ra sc cng c theo hng n ha v xy dng t nc, a n bc pht trin mi di thi vua A-c-ba (1556 - 1605).

- Giai on cui do nhng chnh sch thng tr h khc ca giai cp thng tr, n lm vo khng hong. - n ng trc thch thc xm lc ca thc dn phng Ty (B o Nha v Anh).

42

gi-Ma-han" trong SGK. - GV nu cu hi: Hu qu ca nhng chnh sch thng tr h khc ? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : t nc lm vo tinhd trng chia r v khng hong. - GV trnh by r: S suy yu , t n trc s xm lc ca thc dn phng Ty (B o Nha v Anh). 4. S kt bi hc Kim tra nhn thc ca HS bng cc cu hi: + Nu s pht trin ca vn ha truyn thng n ? + Nhng nt chnh ca Vng triu Hi gio -li v Vng triu M-gn? + V tr ca vng triu Hi gio -li v vng triu M-gn trong lch s n ? 5. Dn d, bi tp v nh - Hc bi c, tr li cu hi trong SGK. - Bi tp: + Lp bng thng k cc giai on pht trin ca lch s n . +So snh vng triu Hi gio -li vi vng triu M-gn. CHNG V NG NAM THI PHONG KIN BI 8 S HNH THNH V PHT TRIN CC VNG QUC NG NAM I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c: 1. Kin thc - Nhng nt chnh v iu kin hnh thnh v s ra i ca cc vng quc c ng Nam . - S ra i v pht trin ca cc quc gia phong kin ng Nam . 2. T tng Gip HS bit qu trnh hnh thnh v pht trin khng ngng ca cc dn tc trong khu vc, qua gio dc cc em tnh on kt v trn trng nhng gi tr lch s. 3. K nng Thng qua bi hc,rn luyn cho HS k nng khi qut ha s hnh thnh v pht trin ca cc quc gia ng Nam , k nng v lp bng thng k v pht trin ca cc quc gia ng Nam qua cc thi k lch s.
43

- Bit khai thc ni dung tranh nh. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Tranh nh v con ngi v t nc ng Nam thi c v phong kin. - Lc chu , lc v cc quc gia ng Nam . - Cun lch ng Nam . III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu chnh sch v kinh t, chnh tr ca Vng triu M-gn? Cu hi 2: V tr Vng triu -li v M-gn trong lch s n 2. Dn dt vo bi mi ng Nam t lu c coi l khu vc lch s a ly - vn ha ring bit trn c s pht trin st v kinh t nng nghip trng la nc, t nhng th k u ca Cng nguyn, cc vng quc c u tin c hnh thnh ng Nam ; tip khong th k IX - X cc quc gia ng Nam c xc lp v pht trin thnh t vo th k X - XV. hiu iu kin no dn n s ra i ca cc vng quc c ng Nam ? S hnh thnh v pht trin ca cc quc gia phong kin ng Nam c biu hin nh th no? Bi hc hm nay s tr li cc cu hi nu trn. 3. T chc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: Lm vic c lp v c nhn - Trc ht, GV treo lc cc quc gia ng Nam ln bng v yu cu HS ch trn lc hin nay khu vc gm nhng nc no. - HS ln bng ch lc . - GV nhn xt v gii thiu tn v v tr trn lc 11 quc gia hin nay. - Tip , GV nu cu hi: Nu nhng nt chung, nhng im tng ng ca cc nc trong khu vc? - HS da vo vn kin thc ca mnh v SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung ng thi trnh by v phn tch: ng Nam c a hnh rng, song a hnh phn tn b chia ct bi nhng dy ni v vng nhit i, nhng thin nhin u i cho vng ny iu kin t nhin thun li l gi ma, to nn hai ma r rt: ma lnh mt, ma ma Nhng kin thc HS cn nm vng 1. S ra i ca cc vng quc c ng Nam

- ng Nam c iu kin t nhin u i - gi ma, thun li cho s pht trin ca cy la nc v nhiu loi cy trng khc. * iu kin ra i cc vng quc c ng Nam - u cng nguyn, c dn ng Nam bit s dng st. Nng nghip vn l ngnh sn xut chnh,
44

tng i nng. Gi ma km theo ma rt thun li cho s pht trin ca cy la nc. - GV trnh by: u Cng nguyn, c dn ng Nam bit s dng st. Nng nghip vn l ngnh sn xut chnh, nhng mi nc c ngh th cng truyn thng pht trin nh dt, lm gm, c ng v rn st. Mt khc do nhu cu trao i sn phm, vic bun bn ng bin rt pht t, mt s thnh th - hi cng ra i v hot ng nhn nhp nh c Eo (An Giang, Vit Nam), Ta-kola (M Lai),... - GV nu cu hi: V mt vn ha, khu vc ng Nam cn b nh hng bi nn vn ha no? ngha ca s nh hng ? - GV c th gi v nh hng ca vn ha n n khu vc. - HS da vo kin thc hc bi n v c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Vn ha n nh hng khu vc, s nh hng ca vn ha n gn lin vi vic cc nc pht trin vn ha c ca mnh. Ni bt mi nc u sng to ra ch vit ring. - n y GV kt lun: iu kin ra i ca cc vng quc c l: + Do vic sn xut v bun bn gia cc vng, s xut hin cc trung tm bun bn ni ting. + Do nh hng ca vn ha n vi vic cc nc pht trin vn ha c ca mnh. Hot ng 2: C lp - GV trnh by trn lc v tn gi, v tr tng i v khong thi gian ra i ca cc vng quc ng Nam . - GV chuyn : Cc vng quc c ng Nam lc cn nh b, phn tn trn a bn hp, sng ring r v

ngh th cng truyn thng pht trin nh dt, lm gm, c ng v lm st. - Vic bun bn ng bin rt pht t, mt s thnh th - hi cng ra i nh c Eo (An Giang, Vit Nam), Ta-k-la (M Lai),...

- Do s nh hng ca vn ha n vi vic cc nc pht trin vn ha c ca mnh. chnh l iu kin ra i cc vng quc c ng Nam .

* S hnh thnh cc vng quc c: Khong 10 th k sau cng nguyn hng lot cc vng quc nh hnh thnh: Cham-pa Trung B Vit Nam. Ph Nam h lu sng M Cng, cc vng quc h lu sng M Nam v o Innxia.

45

nhiu khi cn tranh chp nhau, l nguyn nhn dn n s v, ri trn c s hnh thnh cc quc gia phong kin dn tc hng mnh. Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht GV trnh by: Trong khong thi gian t th k VII n X, ng Nam hnh thnh mt s quc gia ly mt dn tc hng ng nht lm nng ct, thng gi l cc quc gia phong kin dn tc. - Tip , GV gii thiu trn lc ng Nam tn gi v v tr cu tng nc: Vng quc Cam-pu-chia ca ngi Kh me, cc vng quc ca ngi Mn v ngi Min h lu sng M Nam, ngi Innxia o Xu-ma-t-va v Gia-va. - GV nu cu hi: Cc quc gia phong kin ng Nam pht trin nht vo thi gian no? l nhng nc no? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt trnh by v phn tch: + T khong na sau th k X n na u th k XVIII l thi k pht trin nht ca cc quc gia phong kin ng Nam . + Innxia cui th k XVIII dng vua Gia-va mnh ln chinh phc c Xu-ma-t-ra, thng nht c Indonexia di vng triu M-gipa-ht (1213 - 1527) hng mnh, bao gm 10 nc nh v o ph thuc c sn phm qu ch ng sau Rp. + Trn lu vc sng Iraoadi t gia th k XI, quc gia Pa- gan min trung chinh phc cc tiu quc gia khc m u hnh thnh v pht trin ca vng quc Mianma. GV gii thiu bc tranh hnh 19 SGK "Ton cnh th c Pa- gan Mianma" ng thi t chc cho HS khai thc bc tranh thy c s pht trin ca vng quc Mianma, GV nu cu hi: S kin no nh

2. S hnh thnh v pht trin ca cc quc gia phong kin ng Nam - T th k VII n X, ng Nam hnh thnh mt s quc gia phong kin dn tc nh Vng quc Campu-chia ca ngi Kh me, cc vng quc ngi Mn v ngi Min h lu sng M Nam, ngi Innxia o Xu-ma-t-ra v Gia-va.

- T khong na sau th k X n na y th k XVIII l thi k pht trin nht ca cc quc gia ng Nam : + Innxia thng nht v pht trin hng mnh di vng triu M-gipa-ht (1213 - 1527) + Trn bn o ng Dng ngoi quc gia i Vit, Chm pa, vng quc Campuchia t th k IX cng bc vo thi k ng co huy hong. + Trn lu vc sng Iraoai t gia th k XI, m u hnh thnh v pht trin ca vng quc Mi-an-ma.

46

du mc pht trin ca lch s khu vc? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v nhn mnh: Th k XIII l mc quan trng trong qu trnh pht trin ca lch s khu vc bi v: B dn y do cuc xm lc ca qun Mng C, mt b phn ngi Thi di c xung pha nam lp nn vng quc nh n th k XIV thng nht lp vng quc Thi. Mt nhm ngi Thi khc xung trung lu sng M Cng (ngi Lo Lm) lp nn vng quc Lan Xang vo gia th k XIV. Hot ng 2: Lm vic nhm - GV chia lp thnh cc nhm nu cu hi: Nhng biu hin ca s pht trin kinh t, chnh tr v vn ha ca cc quc gia c i ng Nam ? - HS lm vic theo nhm v c i din trnh by kt qu. HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt v cht : + Kinh t, cung cp mt khi lng ln la go, sn phm th cng (vi, s, ch phm kim kh,...), nht l sn vt thin nhin, nhiu li bun cc nc trn th gii n bun bn. + Chnh tr, t chc b my cht ch kin ton t trung ng n a phng. + Vn ha, cc dn tc ng Nam xy dng c nn vn ha ring ca mnh vi nhng nt c o. - GV trnh by: T na sau th k XVIII, cc quc gia ng Nam bc vo giai on suy thoi v trc s xm lc ca t bn phng Ty.

+ Th k XIV thng nht lp vng quc Thi. + Gia th k XIV vng quc Lan Xang thnh lp.

- Biu hin s pht trin thnh t: + Kinh t, cung cp mt khi lng ln la go, sn phm th cng (vi, s, ch phm kim kh), nht l sn vt thin nhin, nhiu li bun nhiu nc trn th gii n bun bn. + Chnh tr, t chc b my cht ch, kin ton t trung ng n a phng. + Vn ha, cc dn tc ng Nam xy dng c mt nn vn ha ring ca mnh vi nhng nt c o.

4. S kt bi hc - Kim tra s nhn thc ca HS i vi bi hc bng vic yu cu HS tr li cc cu hi a ra ngay t u gi hc: hiu iu kin no dn n s ra i ca
47

cc vng quc c ng Nam ? S hnh thnh v pht trin ca cc quc gia phong kin ng Nam c biu hin nh th no? 5. Dn d, ra bi tp v nh * Dn d - Hc bi c, c trc bi mi. - Su tm tranh nh v t nc v con ngi Lo, Cam-pu-chia thi phong kin. * Bi tp: - Tr li cu hi trong SGK. - V lc Lo, Cam-pu-chia. BI 9 VNG QUC CAM-PU-CHIA V VNG QUC LO I.MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn: 1. Kin thc - Nm c v tr a l, iu kin t nhin ca nhng nc lng ging gn gi vi Vit Nam. - Nhng giai on pht trin lch s ca hai vng quc Lo v Cam-pu-chia. - V nh hng cu nn vn ha n v vic xy dng nn vn ha dn tc ca hai nc ny. 2. T tng, tnhcm - Bi dng HS tnh cm yu qu trn trng nhng gi tr lch s truyn thng ca hai dn tc lng ging gn gi ca Vit Nam. - Gip cc em hiu r c mi quan h mt thit ca ba nc ta t xa xa, t gip HS hiu r vic xy dng quan h lng ging tt, on kt gip ln nhau l c s t trong lch s v cn thit cho c ba nc, ba dn tc trn bn o ng Dng. 3. K nng - K nng tng hp, phn tch cc s kin lch s v cc giai on pht trin ca vng quc Lo v Cam-pu-chia. - K nng lp bng nin biu cc giai on pht trin ca hai vng quc Lo v Cam-pu-chia. II. THIT B V TI LIU DY - HC - Bn hnh chnh khu vc ng Nam . - Su tm tranh nh v t nc v con ngi hai nc Lo v Cam-pu-chia thi phong kin. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi: S pht trin thnh t ca cc quc gia phong kin ng Nam th k X - XVIII c biu hin nh th no? 2. Dn dt vo bi mi Cam-pu-chia v Lo l hai nc lng ging gn gi vi Vit Nam, c truyn thn lch s lu i v mt nn vn ha c sc. tm hiu s pht trin ca
48

vng quc Cam-pu-chia v vng quc Lo pht trin qua cc thi k nh th no? Tnh hnh kinh t, x hi, nhng nt vn ha c sc ra sao? Ni dung bi hc hm nay s tr li cc cu hi nu trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht, GV treo bng cc nc ng Nam ln bng gii thiu trn lc nhng nt khi qut v a hnh ca Cam-pu-chia: Nh mt vng cho khng l, xung quanh l vng rng v cao nguyn bao bc, cn y l bin H v vng ph cn vi nhng cnh ng ph nhiu, mu m. - Tip theo GV nu cu hi: Ngi Cam-pu-chia l ai? H sng u? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Ngi Kh me l b phn ca c dn c ng Nam gi l ngi Mng C sng trn phm vi rng hu nh bao trm ht cc nc ng Nam lc a. + Ban u l pha Bc nc Cam-puchia ngy nay trn cao nguyn C Rt v mn trung lu sng M Cng sau mi di c v pha Nam. - GV hi: Qu trnh lp nc din ra nh th no? - HS suy ngh t tr li cu hi. - GV cht : Ngi Kh me gii sn bn, quen o ao, p h tr nc. H sm tip thu vn ha n , bit khc bia bng ch Phn; n th k VI vng quc ngi Cam-pu-chia c thnh lp. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Giai on no Campu-chia pht trin thnh t nht? Nhng biu hin ca s pht trin thnh t? - HS c SGK t tr li cu hi.
49

Nhng kin thc HS cn nm vng 1. Vng quc Cam-pu-chia

- Cam-pu-chia tc ngi ch yu l Kh me. - a bn sinh sng ban u l pha bc nc Cam-pu-chia ngy nay trn cao nguyn C Rt v mn trung lu sng M Cng; n th k VI Vng quc ngi Cam-pu-chia c thnh lp.

- Thi k ng-co (802 - 1432) l thi k pht trin nht ca vng

- GV nhn xt, trnh by v phn tch: + Thi k ng-co (802 - 1432) l thi k pht trin nht ca vng quc Cam-pu-chia, h qun c bc Bin h, kinh l ng-co c xy dng ty bc Bin h (tnh Xim Rip ngy nay). GV ch trn bn : a bn ban u (th k V - VII) h lu sng Se-mun (Nam C Rt), a bn qun c th k X - XV a bn bc Bin H, kt hp gii thiu tranh nh v t nc con ngi Cam-pu-chia . ch n gii thiu ng Co Vt. + Biu hin ca s pht trin thnh t: V kinh t : nng nghip, ng nghip, th cng nghip u pht trin. Xy dng nhiu cng trnh kin trc ln. ng-co cn chinh phuc cc nc lng ging, tr thnh cng quc trong khu vc. - HS c hai on ch nh trong SGK ni v s pht trin kinh t v cuc chin tranh xm lc ca Cam-pu-chia di thi ng co chng minh cho s pht trin. - GV nu cu hi: Nu nhng nt pht trin c o v vn ha ca vng quc Cam-pu-chia? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Ngi dn Cam-pu-chia xy dng mt nn vn ha ring ht sc c o: + Sng to ra ch vit ring ca mnh trn c s ch Phn ca n . + Vn hc dn gian vn hc vit vi nhng cu chuyn c gi tr ngh thut. + Kin trc, ni ting nht l qun th kin trc ng co. Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht GV gii thiu trn bn v v tr cua vng quc Lo v nhng nt c bn v a hnh: t nc Lo gn lin vi con sng M-Cng, con
50

quc Cam-pu-chia, h qun c bc Bin H, kinh l ng-co c xy dng ty bc Bin H.

- Biu hin ca s pht trin thnh t: + V kinh t: nng nghip, ng nghip, th cng nghip u pht trin. + Xy dng nhiu cng trnh kin trc ln. + ng co cn chinh phc cc nc lng ging, tr thnh cng quc trong khu vc.

- Vn ha: Sng to ra nhng ch vit ring ca mnh trn c s ch Phn ca n . Vn hc dn gian v vn hc vit vi nhng cu chuyn c gi tr ngh thut. - Kin trc, ni ting nht l qun th kin trc ng co. 2. Vng quc Lo

sng va cung cp ngun thy vn di do, trc ng giao thng quan trng ca t nc, va l yu t cu s thng nht v mt a l. C ng bng ven sng tuy hp nhng mu m. - Tip theo GV trnh by v phn tch: + C dn c chnh l ngi Lo Thng ch nhn ca nn vn ha , ng. Hng nghn nm trc h sng to ra nhng chic chum khng l cnh ng Chum. GV c tranh nh v cnh ng Chum c th kt hp gii thiu. + n th k XIII mi c nhm ngi ni ting Thi di c n sng ha hp vi ngi Lo Thng gi l Lo Lm (ngi Lo thp). T chc x hi s khai ca ngi Lo l cc mng c. - HS c on ch nh trong SGK thy c cuc sng, t chc x hi s khai ca ngi Lo. + Nm 1353 Pha Ngm thng nht cc mng Lo ln ngi t tn nc l Lan Xang (triu voi). - GV nu cu hi: Thi k thnh vng ca vng quc Cam-pu-chia? Nhng biu hin ca s thnh vng? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, cht : + Thi k thnh vng nht l cui th k XVII u th k XVIII, di triu vua Xu-li-nha Vng-xa Nhng biu hin pht trin: + T chc b my cht ch hn: chia t nc thnh cc mng, t quan cai tr, xy dng qun i do nh vua ch huy. + t nc c nhiu sn vt qu, bun bn trao i vi c ngi chu u. Lo cn l trung tm pht gio. + Gi quan h ha hiu vi Cam-puchia v i Vit, kin quyt chng qun xm lc Min in. - HS c on ch nh trong SGK chng minh cho vic t chc b my
51

- C dn c chnh l ngi Lo Thng ch nhn ca nn vn ha ng.

- n th k XIII nhm ngi ni ting Thi di c n sng ha hp vi ngi Lo Thng gi l Lo Lm. T chc x hi s khai ca ngi Lo l cc mng c.

- Nm 1353 Pha Ngm thng nht cc mng Lo ln ngi t tn nc l Lan Xang (triu voi).

- Thi k thnh vng nht l cui th k XVII u th k XVIII, di triu vua Xu-li-nha Vng-xa. - Nhng biu hin pht trin: + T chc b my cht ch hn: chia t nc thnh cc mng, t quan cai tr, xy dng qun i do nh vua ch huy. + Bun bn trao i vi c ngi chu u. Lo cn l trung tm pht gio. + Gi quan h ha hiu vi Cam-puchia v i Vit, kin quyt chng qun xm lc Min in.

cht ch v xy dng qun i quy c hn. - GV trnh by: n u th k XVIII, Lan Xang suy yu v b Xim nh chim bin thnh mt tnh, sau tr thnh thuc a ca Php 1893. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Nu nhng nt chnh v vn ha ca Vng quc Lo? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v kt lun: + Ngi Lo sng to ra ch vit ring ca mnh trn c s ch vit ca Campu-chia v Mi-an-ma. + i sng vn ha ca ngi Lo rt phong ph hn nhin. + Xy dng mt s cng trnh kin trc Pht gio, in hnh l That Lung Ving Chn. GV kt hp gii thiu hnh 22 trong SGK "Thp That Lung Ving Chn (Lo)". GV nhn mnh: Cam-pu-chia v Lo u chu nh hng ca vn ha n trn cc lnh vc ch vit, tn gio, vn hc, kin trc. Tuy nhin khi tip thu vn ha nc ngoi, nht l vn ha n trong qu trnh giao lu vn ha, mi nc u em lng ni dung ca mnh vo, xy dng nn vn ha m bn sc dn tc. Chnh bn sc dn tc l si dy lin kt dn tc v thc y cuc u tranh bo v ch quyn dn tc. + Ch vit: T hc ch Phn sng to ra ch vit ring ca dn tc mnh. + Vn hc dn gian v vn hc vit. + Tn gio: o Hin-u v o pht. + Kin trc Hin-u gio v Pht gio.

- Vn ha: + Ngi Lo sng to ra ch vit ring ca mnh trn c s ch vit ca Cam-pu-chia v Mi-an-ma. + i sng vn ha ca ngi Lo rt phong ph, hn nhin. - Kin trc: Xy dng mt s cng trnh kin trc Pht gio in hnh l That Lung Ving Chn.

- Nn vn ha truyn thng: Campu-chia v Lo u chu nh hng ca vn ha n trn cc lnh vc ch vit, tn gio, vn hc, kin trc. Song tip thu mi nc u em lng ni dung ca mnh vo, xy dng nn vn ha m bn sc dn tc.

4. S kt bi hc - Hng dn HS tr li cu hi nhn thc t ra ngay t u gi hc cng c kin thc hc.1 5. Dn d, bi tp v nh - Hc bi c, tr li cu hi bi tp trong SGK.
52

- c chun b trc bi mi. - Lp bng nin biu cc giai on pht trin ca vng quc Cam-pu-chia v Lo theo ni dung sau: Tn vng quc Thi gian hnh thnh vng quc Giai on pht trin thnh t nht Biu hin ca s pht trin

CHNG VI TY U THI TRUNG I BI 10 THI K HNH THNH V PHT TRIN CA CH PHONG KIN TY U (T th k V th k XIV) I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn: 1. Kin thc - Hiu c nguyn nhn v qu trnh dn n s ra i ca cc quc gia phong kin Ty u. - Nm c cc giai cp v a v x hi ca tng giai cp trong x hi; hiu c th no l lnh a v i sng kinh t, chnh tr trong lnh a. - Nm c nguyn nhn, hot ng v vai tr ca cc thnh th trung i. 2. V t tng - Gio dc cho HS thy c bn cht ca giai cp bc lt, tinh thn lao ng ca qun chng nhn dn. 3. K nng - Rn cho HS k nng phn tch, tng hp nh gi v s ra i ca cc vng quc phong kin ty u , s ra i ca cc thnh th v vai tr cu n. - Bit khai thc ni dung tranh nh trong SGK. II. THIT B TI LIU DY - HC - Tranh nh trong SGK. - Su tm tranh nh v cc lu i, thnh quch, cnh sinh hot bun bn cc ch trong thi k ny. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c

53

Cu hi 1: Lp nin biu cc giai on lch s ln ca Cam-pu-chia v Lo (GV c th chun b ra giy trong chiu hoc chun b ra giy t-r-ki). Cu hi 2: Lo v Cam-pu-chia t c nhng thnh tu vn ha g? Nu bng chng th hin s sng to vn ha ca hai dn tc ny? 2. Dn dt vo bi mi - GV khi qut ni dung phn kim tra bi c, dn dt vo bi mi v nu nhim v nhn thc v bi mi cho HS nh sau: T th k V , Ty u cng dn hnh thnh cc quc gia phong kin cu ngi Gic-man, quan h sn xut phong kin cng dn c hnh thnh v ci cng c pht trin, cng vi l s xut hin cc thnh th trung o vo th k XI - XII c vai tr ht sc to ln i vi s pht trin kinh t x hi chu u thi trung i. hiu qu trnh din tra nh th no? Mi quan h cc giai cp trong x hi ra sao? Nguyn nhn, hot ng v vai tr ca thnh th nh th no? Chng ta cng tm hiu bi hc l gii cho nhng cu hi nu trn? 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: Lm vic c nhn - Trc ht GV gi li cho HS nh li nhng kin thc c bn ca x hi c i phng Ty nht l s bnh trng v ln mnh ca quc Rma. Sau GV nu cu hi: nhng biu hin s khng hong ca quc R-ma th k III? - HS c SGK tr li cu hi, HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt, b sung v cht . - Tip GV nhn mnh: trong tnh hnh , cui th k V , quc Rma b ngi Gic-man trn xung xm chim. - GV nu cu hi: Hu qu vic ngi Gic-man xm lc quc R-ma? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt HS tr li v kt lun. Hot ng 2: Lm vic theo nhm - GV nu cu hi: - Nhim v c th ca tng nhm l: + Nhm 1: Khi trn vo lnh th ca R-ma, ngi Gic-man c nhng vic lm g? + Nhm 2: Tc ng ca nhng vic lm i vi x hi phong kin chu Nhng kin thc HS cn nm vng 1. S hnh thnh cc vng quc phong kin Ty u

- Th k III, quc R-ma lm vo khng hong, n l ni dy u tranh sn xut st km, x hi ri ren.

- Cui th k V, quc R-ma b ng Gic-man xm chim, nm 476 quc R ma b dit vong, thi i phong kin chu u hnh thnh chu u.

54

u? - HS tng nhm c SGK, tm tr li v tho lun vi nhau. - Sau i din nhm trnh by kt qu ca mnh , GV c th yu cu HS nhm khc b sung. - Cui cng GV nhn xt v cht : + Nhm 1: Khi trn vo lnh th Rma, ngi Gic-man th tiu b my nh nc c, thnh lp nn nhiu vng quc mi ca h nhe vng quc ca ngi ng-gl Xc- xng, vng quc Ph-rng, vng quc Ty Gc, ng Gc... Ngi Gic man cn chim rung t ca ch n R-ma c ri em chia cho nhau trong cc tng lnh qun s v cc qu tc c phn nhiu hn. ng thi, cc th lnh b lc, cc qu tc ngi Gic-man cng t xng vua, t phong cho nhau cc tc v cao cp nh cng tc, b tc, nam tc, to nn h thng ng cp qu tc v s. Ngi Gic-man cng t b cc tn gio nguyn thy ca mnh v tip thu Ki - t gio, xy dng nh th v tm cch chim rung ca nng dn, ng thi h cng c nh vua ban rung t. + Nhm 2: Hnh thnh cc giai cp mi: Lnh cha phong kin, nng n, cng vi l quan h sn xut phong kin chu u c hnh thnh. Hot ng 1: C lp - GV trnh by v phn tch: n gia th k IX phn ln t ai c cc qu tc v nh th chia nhau chim ot xong, nhng vng t ai rng ln nhanh chng b h bin thnh khu t ca mnh gi l lnh a phong kin. lnh a chnh l n v hnh chnh kinh t c bn trong thi k phong kin phn quyn Ty u. - GV gii thch khi nim v lnh a

- Nhng vic lm ca ngi Gicman: + Th tiu b my nh nc c, thnh lp nn nhiu vng quc mi.

+ Chim rung t ca ch n R-ma c ri chia cho nhau.

+ T b cc tn gio nguyn thy ca mnh v tip thu Ki-t gio, xy dng nh th v tm cch chim rung ca nng dn. - Cc giai cp mi hnh thnh: lnh cha phong kin, nng n, quan h sn xut phong kin chu u bt u hnh thnh. 2. X hi phong kin Ty u

- Gia th k IX cc lnh a phong

55

bng vic kt hp khai thc trang nh trong SGK " Lu i v thnh quch kin c ca lnh cha" hoc vi nhng tranh nh su tm c. lnh a l mt khu t rng bao gm t ca lnh cha v t khu phn. Trong khu t ca lnh cha coa nhng lu i, dinh th, nh th, nh kho, chung tri... c ho su, tng cao, to thnh nhng pho i kin c. t khu phn xung quanh pho i c cc lnh cha giao cho nng n cy cy v thu t thu. Hot ng 2: Lm vic theo nhm - GV chia lp thnh 4 nhm, nu cu hi cho tng nhm nh sau: + Nhm 1: Miu t cuc sng ca nng n trong cc lnh a? + Nhm 2: Nu c trng kinh t ca lnh a? + Nhm 3: i sng chnh tr ca cc lnh a? + Nhm 4: Miu t cuc sng ca cc lnh cha trong lnh a? - HS nhm c SGK, tho lun v tm tr li. Sau i din nhm trnh by kt qu ca mnh, nhm khc b sung. - Cui cng GV nhn xt v cht : + Nng n l ngi sn xut chnh trong cc lnh a. H b gn cht v ph thuc vo lnh cha. B trn s b trng pht rt nng. H nhn rung t v cy cy v phi np t nng, ngoi ra h cn phi np nhiu th thu khc. Song h vn c t do trong sn xut, c gia nh ring, c nng c v gia sc. + Trong sn xut h bit dng phn bn, gieo trng theo thi v, mi th dng trong lnh a u do nng n t sn xut ra, t c s trao i bun bn vi bn ngoi. GV nhn mnh: lnh a l mt c s kinh t ng kn, mang tnh cht t

kin Ty u ra i, y l n v chnh tr kinh t c bn trong thi k phong kin phn quyn.

- Cc giai cp trong x hi: + Nng n l ngi sn xut chnh trong cc lnh a. H b gn cht v l thuc vo lnh cha. + Lnh cha c cuc sng nhn ri, xa hoa, sung sng bng vic bc lt t thu v sc lao ng ca nng n. - Lnh a l mt c s kinh t ng kn, mang tnh cht t nhin, t cung, t cp, t tc. - Lnh a l mt n v chnh tr c lp c qun i, ta n, php lut ring, ch thu kha ring, tin t ring...

56

nhin, t cung, t cp, t tc. + Lnh cha c coi l ng vua con, c qun i, ta n, php lut ring, ch thu kha ring, tin t ring... Lnh cha cn c th buc nh vua ban cho mnh quyn min tr khng can thip vo lnh a ca mnh. + Lnh cha c cuc sng nhn ri, xa hoa, sung sng, thi bnh ch luyn tp cung kim, ci nga, d hi, tic tng. Hot ng 1: Lm vic c lp v c nhn - GV trnh by: T th k XI Ty u xut hin nhng tin ca nn kinh t hng ha, th trng c m rng khng b ng kn trong lnh a.Th cng nghip din ra qu trnh chuyn mn ha mnh m nh mc, da, gm. - GV nu cu hi: Trc s pht trin ca sn xut thnh th ra di nh th no? - HS c SGK tim ni dung tr li, HS khc c th b sung. - GV nhn xt v cht : c iu kin thun li cho sn xut, trao i bun bn, th th cng n ng ba ng, bn sng ni c ng ngi qua li lp xng sn xut v trung bun bn hnh thnh cc thnh th. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV trnh by hot ng ca thnh th: C dn ch yu ca thnh th l th th cng v thng nhn, h tp hp li vi nhau trong cc t chc gi l phng hi hay thng hi v t ra nhng quy ch ring (phng quy) nhm gi c quyn sn xut v tiu th sn phm ca mnh, u tranh chng p bc sch nhiu ca cc lnh cha. - GV gii thiu ni dung bc tranh hnh 24 trong SGK "Hi ch c", y l bc tranh th hin cnh mua

3. S xut hin thnh th trung i - Nguyn nhn thnh th ra i: + Ty u xut hin nhng tin ca nn kinh t hng ha. + Th trng bun bn t do. + Th cng nghip din ra qu trnh chuyn mn ha.

- Th th cng n ng ba ng, bn sng ni c ng ngi qua li lp xng sn xut v bun bn hnh thnh cc thnh th.

57

bn ti hi ch c phn nh s pht trin ca thng nghip ca x hi phong kin Ty u lc by gi. - GV nu cu hi: Nu vai tr ca thnh th? HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : S pht trin ca cc ngnh th cng ph v nn kinh t t nhin, t cp t tc, to iu kin cho kinh t hng ha pht trin, gp phn tch cc xa b ch phn quyn. c bit mang li khng kh t do.

- Vai tr thnh th: + Ph v nn kinh t t nhin, t cp, t tc, to iu kin cho kinh t hng ha pht trin. + Gp phn tch cc xa b ch phn quyn. c bit mang li khng kh t do cho x hi phong kin Ty u.

4. S kt bi hc - GV kim tra hot ng nhn thc ca HS vi vic yu cu HS nu li s ra i ca cc vng quc phong kin Ty u; yu cu gii thch khi nim th no l lnh a? Cc giai cp trong x hi phong kin Ty u v a v ca tng giai cp trong x hi. Nguyn nhn s ra i v vai tr ca thnh th trung i. 5. Dn d, ra bi tp v nh - Hc bi c, c trc bi mi v tr li cu hi trong SGK. - Bi tp: + Lp bng so snh s ging nhau v khc nhau gia ch phong kin phng ng vi Ty u theo nhng ni dung sau: Ni dung so snh -Giai cp trong x hi - c trng kinh t - Th ch chnh tr BI 11 TY U THI HU K TRUNG I I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c: 1. V kin thc - Nm c nguyn nhn v cc cuc pht kin a l. - Hiu bit c khi nim th no l tch ly vn ban u, gii thch c ti sao ch ngha t bn li ny sinh chu u, nm c nhng biu hin s ny sinh ch ngha t bn chu u.
58

Ch phong kin phng ng

Ch phong kin Ty u

- Nm c nguyn nhn, thnh tu ca vn ha phc hng, ci cch tn gio v chin tranh nng dn. 2. T tng - Gip cc em thy c cng lao ca cc nh pht kin a l, trn trng nhng gi tr vn ha ca nhn loi thi k phc hng li; v tinh thn u tranh ca nhn dn lao ng trong trn tuyn chng li ch phong kin. 3. K nng - K nng phn tch, nh gi s kin v s ra i ca ch ch ngha t bn, lp bng thng k cuc u tranh ci cch tn gio, chin tranh nng dn c. - K nng khai thc lc "Nhng cuc pht kin a l", khai thc tranh nh v nhng thnh tu hi ha ca vn ha phc hng . II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc "Nhng cuc pht kin a l", bn chnh tr chu u. - Tranh nh v phong tro vn ha phc hng. - Su tm tranh nh mt s nh thm him. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi kim tra tit 1 Cu hi 1: Th no l lnh a? i sng kinh t v chnh tr trong cc lnh a nh th no? Cu hi 2: Nguyn nhn v vai tr ca cc thnh th trung i? 2. Dn dt vo bi mi Mt trong nhng thnh tu quan trng ca loi ngi th k XV l tin hnh cc cuc pht kin a l pht hin ra chu M v i vng quanh th gii, em li ngun ca ci ln v chu u, trn c s dn n qu trnh tch ly t bn ban u v quan h sn xut t bn ch ngha qua c hnh thnh cng vi hai giai cp mi: t sn v v sn ra i. hiu cc nguyn nhn no dn n cc cuc pht kin a l? Cc cuc pht kin a l din ra nh th no? H qu ca cc cuc pht kin a l ra sao? Nguyn nhn, ni dung phong tro vn ha phc hng? Nguyn nhn, din bin ci cch tn gio v chin tranh nng dn?Chng ta vo tm hiu bi hc hm nay tr li cc cu hi nu trn. 3. Ni dung bi mi Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: Lm vic c nhn - GV nu cu hi ti sao sang th k XV con ngi c th tin hnh cc cuc pht kin a l? - HS c SGK tr li cu hi, HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt v. ng thi nhn mnh trong cc nguyn nhn trn th s tin b khoa hc k thut l quan trng nht, v chnh nh m con Nhng kin thc HS cn nm vng 1. Nhng cuc pht kin a l

- Nguyn nhn pht kin a l: + Sn xut pht trin dn n nhu cu v hng liu, vng bc th trng cao.
59

ngi cso nhng con tu ln ch c nhiu ngi v lng thc, thc phm, nc ung cho nhng chuyn i di ngy. - GV trnh by r thm: Cc nh hng hi c hiu bit nhiu v i dng, c quan nim ng v hnh dnh Tri t, v c hi ghi r cc vng t, cc hn o c dn c. My mc thin vn, la bn c s dng trong vic nh hng i dng bao la. K thut ng tu c nhiu tin b, ngi ta ng c nhng tu c bnh li v h thng bum ln nh tu Ca-raven. Hot ng 2: Lm vic c lp v c nhn - GV trnh by: B o Nha v Ty Ban Nha l nhng nc tin phong trong cc cuc thm him a l, khm ph ra nhng min t mi. - Tip GV treo lc trn bng yu cu HS da vo ni dung SGK trnh by ni dung cc cuc pht kin a l. HS khc c th b sung. - GV nhn xt, b sung v cht : + Nm 1498, B. i-a-x l hip s "Hong gia" i vng cc Nam ca lc a Phi, t tn l mi Ho Vng. + Ngy 8 - 7 - 1497, vai tr-xc Ga-ma ri cng Li-xbon i sang phng ng; thng 5 - 1498, n c Ca-li-cut n , khi v ng c phong ph vng n . + Thng 8 - 1492, C. C-lm-b dn u on thy th v hng Ty, sau 3 thng ng n c Cu Ba v mt s o ng ti nhng ng tng lm l n . Tuy nhin khng nh C. C-lm-b l ngi u tin pht hin ra chu M. + Ma-gien-lan (1480 - 1521) l nguyn nhn thc hin chuyn i u tin vng quanh th gii bng ng bin t nm 1519 - 1521. on

+ Con ng giao lu bun bn qua Ty v a Trung Hi b ngi Rp c chim. + Khoa hc - k thut c nhng bc tin quan trng nh k thut mi trong ng tu xa bn, hi ...

- Cc cuc pht kin a l ln: + Nm 1498 B.i-a-x i vng cc Nam ca lc a Phi, t tn mi Ho Vng. + Va-xc Ga-ma n c Ca-li cut n (5- 1498).

+ Thng 8-1492 C.C-lm-b n c Cu Ba v mt s o vng ngti. ng l ngi u tin pht hin ra chu M. + Ma-gien-lan l ngi thc hin chuyn i u tin vng quanh th gii bng ng bin (1519 - 1521).

60

ca Ma-gien-lan i vng qua im cc Nam ca Nam M, tin vo i dng mnh mng (ng t tn l Thi Bnh Dng). Ti Phi-lp-pin, ng b thit mng do giao tranh vi th dn. Cui cng, on thm him ch cn 1 thuyn v 18 thy th khi v n Ty Ban Nha. Hot ng 3: Lm vic theo nhm - GV nu cu hi: H qu ca cc cuc pht kin a l? - HS c SGK tho lun, c i din nhm trnh by. HS khc b sung. - GV nhn xt v cht .

Hot ng 1: Lm vic c nhn - GV nu cu hi: S vn ban u m qu tc v thng nhn tch ly do u m c? - HS da vo kin thc hc bi trc, SGK tr li cu hi. HS khc c th b sung cho bn. - GV nhn xt, b sung v cht : - Sau cc cuc pht kin a l, kinh t chu u pht trin nhanh.Tng lp qu tc, thng Ty u ra sc cp bc cu ci, ti nguyn vng bc ca cc nc chu M, chu Phi v chu . Giai cp t sn tch ly c s vn ban u bng s cp bc th dn. - GV nhn mnh thm: Giai cp t sn thm ch cn dng bo lc tc ot rung t ca nng dn. Chng hn Anh c phong tro "Ro t cp rung", hng vn gia nh nng dn mt t, i lang thanh buc phi lm thu trong cc x nghip ca giai cp t sn. Ngay thnh th, th th cng cng b tc ot t liu sn xut, tr thnh ngi i lm thu. Hot ng 2: Lm vic theo nhm

H qu ca pht kin a l: + em li hiu bit mi v tri t, v nhng con ng mi, dn tc mi. Th trng th gii c m rng. + Thc y nhanh s tan r ca quan h phong kin v s ra i ca ch ngha t bn. + Ny sinh qu trnh cp bc thuc a v bun bn n l. 2. S ny sinh ch ngha t bn ty u

- Nguyn nhn: + Kinh t chu u pht trin nhanh. Tng lp qu tc, thng nhn ty u ra sc cp bc ca ci, ti nguyn vng bc ca cc nc chu M, chu Phi v chu . + Giai cp t sn cn cp ot rung t ca nng dn bin thnh cc n in.

61

- GV chia HS thnh cc nhm v giao nhim v cho cc nhm c th nh sau: Nhm 1: biu hin ca s ny sinh ch ngha t bn trong cng nghip ? Nhm 2: biu hin ca s ny sinh ch ngha t bn trong nng nghip? Nhm 3: biu hin ca s ny sinh ch ngha t bn trong thng nghip? Nhm 4: Nu nhng bin i giai cp trong x hi Ty u ? - HS c SGK tho lun theo nhm v c i din ln trnh by kt qu; HS khc c th b sung. - Cui cng GV nhn xt b sung v cht : + Trong th cng nghip, cc cng trng th cng mc ln thay th phng hi. Quy m ca cc xng th cng ln ti hn 100 ngi. Nh p dng k thut mi vo qui trnh sn xut m nng sut lao ng tng, gi h. Ch xng bc lt nguyn nhn lao ng lm thu, quan h ca h l quan h ca ch vi th. Quan h sn xut t bn ch ngha c hnh thnh. + nng thn, cc n in trang tri c hnh thnh, nphng lao ng bin thnh cng nhn nng nghip theo ch lm cng n lng. Ch rung t tr thnh t sn nng thn hay l qu tc mi. + Trong thng nghip, quan h sn xut t bn cng xm nhp vo vi vic ra i cc cng ty thng mi ln thay th cho cc thng hi. + X hi Ty u c s bin i, cc giai cp mi c hnh thnh - giai cp t sn v giai cp cng nhn. Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: nguyn nhn n n phong tro vn ha phc hng? - HS c SGK tr li cu hi, HS

- Biu hin ny sinh CNTB: + Trong th cng nghip, cc cng trng th cng mc ln thay th phng hi hnh thnh quan h ch vi th.

+ trong nng nghip, cc n in trang tri c hnh thnh, ngi lao ng bin thnh cng nhn nng nghip. + Trong thng nghip, cc cng ty thng mi ln thay th cho cc thng hi. - X hi Ty u c s bin i, cc giai cp mi c hnh thnh - giai cp t sn v giai cp cng nhn. 3. Vn ha phc hng

- Nguyn nhn: + Giai cp t sn c th lc v kinh

62

khc c th b sung. - Cui cng, GV nhn xt v cht : Giai cp t sn c th lc v kinh t, song cha c a v x hi tng ng. Mt khc giai cp t sn ng ln u tranh chng li Ki-t vi nhng quan im li thi ca x hi phong kin. - Tip GV trnh by: giai cp t sn, mt mt mun khi phc tinh hoa vn ha xn ln cu quc gia c HyLp - R-ma, mt khc cng gp phn xy dng mt nn vn ha mi, cao gi tr chn chnh ca con ngi , i quyn t do c nhn, coi trng khoa hc k thut - nn vn ha gi l Vn ha phc hng. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Nu nhng thnh tu ca vn ha phc hng? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV b sung v cht : Thi i vn ha phc hng c nhng tin b vt bc ca khoa hc k thut, vn hc ngh thut v hi ha vi cc nh khoa hc, nh vn, th, ha s v nhng tc phm tiu biu: Ra-b-le va l nh vn va l nh y hc; cc-t va l nh ton hc xut sc va l nh trit hc; L--na- Vanh xi va l ha s thin ti va l k s ni ting; Sch-xpia l nh son kch v i... Tip , GV nu cu hi: Hy cho bit ngha ca phong tro vn ha phc hng? HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : ng thi nhn mnh thc cht ca phong tro vn ha phc hng l cuc u tranh ca giai cp t sn chng li ch phong kin trn mt trn vn ha t tng. - GV gii thiu cho HS bc tranh hnh 26 trong SGK "Bc ha La Gi-cng

t, song cha c a v v x hi tng ng. + Nhng quan im li thi ca x hi phong kin km hm s pht trin ca giai cp t sn. - Phong tro Vn ha Phc hng khi phc tinh hoa vn ha sng lng c i Hy Lp, R-ma, xy dng mt nn vn ha mi cao gi tr chn chnh ca con ngi, i quyn t do c nhn, coi trng khoa hc k thut. - C nhng tin b v khoa hc k thut, s pht trin v vn hc hi ha.

- ngha: + Ln n gio hi Ki-t, tn cng vo trt t phong kin, cao t do, xy dng th gii quan tin b. + y l cuc u tranh ca giai cp t sn chng li ch phong kin trn mt trn vn ha t tng.

4. Ci cch tn gio v chin tranh nng dn

63

ca L--na- Vanh xi". Hot ng 1: Lm vic c nhn - GV nu cu hi: nguyn nhn dn n ci cch tn gio? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt b sung v cht : Chnh s phn ng, ngn cn hot ng ca Gio hi vi giai cp t sn dn n s bng n ca phong tro ci cch tn gio. - GV trnh by v phn tch kt hp vi vic ch trn bn chu u v a im cc nc din ra phong tro ci cch tn gio: Phong tro ci cch tn gio din ra khp cc nc Ty u. i u l c, Thy S sau B, H Lan, Anh. Ni ting nht l cuc ci cch ca Lu-Th (1483 - 1546) c v ca Can-vanh. - GV kt hp vi vic gii thiu tranh nh v hai nh ci cch tn gio Luth v Can-vanh. - GV nu cu hi: c im ca ci cch tn gio? - HS c SGK tr li cu hi. HS khc b sung cho bn. - GV nhn xt v cht : + Khng mun th tiu tn gio, dng nhng bin php n ha quay v gio l Ki-t nguyn thy. + i th tiu vai tr ca Gio hi, Gio hong, i bi b cc th tc v nghi l phin toi. Gv nhn mnh: Ci cch c nhn dn ng h, nhng Gio hi li phn ng mnh m, dn n s phn ha trong x hi Ty u thnh hai phe: Tn gio v Cu gio (Ki-t gio). Hot ng 2: Lm vic c nhn - GV nu cu hi: ngha ca ci cch tn gio v Vn ha Phc hng? - HS da vo vn hiu bit ca mnh qua ni dung hc v SGK tr li. - GV nhn xt,b sung v cht : + L cuc u tranh cng khai u

a) Ci cch tn gio - Nguyn nhn: S phn ng, ngn cn hot ng ca Gio hi i vi giai cp t sn dn n s bng n ca phong tro ci cch tn gio. - Nt chnh v phong tro: din ra khp cc nc Ty u. i u l c, Thy S, sau B, H Lan, Anh. Ni ting nht l cuc ci cch ca Lu-th c v ca Can-vanh ti Thy S. - c im: + Khng th tiu tn gio, dng nhng bin php n ha quay v gio l Ki-t nguyn thy. + i th tiu vai tr ca Gio hi, Gio hong, i bi b cc th tc v nghi l phin toi. - ngha: + L cuc u tranh cng khai u tin trn lnh vc vn ha t tng ca giai cp t sn chng li ch phong kin. + C v v m ng cho nn vn ha chu u pht trin cao hn. b. Chin tranh nng dn c - Nguyn nhn: + Ch phong kin bo th cn tr s vn ln ca giai cp t sn. + Nng dn b p bc bc lt nng n, do tip thu t tng ci cch tn gio. - Din bin: + T ma xun 1524 cuc u tranh c tnh cht quyt lit, m u cho cuc chin tranh nng dn thc s. Lnh t kit xut ca phong tro l T-mt Muy-xe.

+ Phong tro nng dn ginh thng li bc u, i n i th tiu ch phong kin.

64

tin trn lnh vc vn ha t tng ca giai cp t sn chng li ch phong kin. + C v v m ng cho nn vn ha chu u pht trin cao hn. Hot ng 1: Lm vic c nhn - GV nu cu hi:Ti sao li din ra cuc chin tranh nng dn c: - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV trnh by v phn tch: Sau ci cch tn gio nn kinh t c thp km, chm pht trin trong c nng nghip, cng nghip v thng nghip, ch phong kin bo th cn tr s vn ln ca giai cp t sn. Nng dn b p bc bc lt nng n, do tip thu t tng ci cch tn gio. - Tip theo GV trnh by v phn tch: + T ma xun 1524, cuc u tranh c tnh cht quyt lit, m u cho cuc chin tranh nng dn thc s. Lnh t kit xut ca phong tro l tmt Muy-xe. - GV khai thc nh T-mt Muy-xe kt hp vi vic gii thiu v tiu s v nhng ng gp ca ng. Phong tro nng dn ginh thng li bc u, i n i th tiu ch phong kin. trc s pht trin ca phong tro, gii qu tc phong kin v tng l c dng mi th on, dc mi lc lng n p. Phong tro nng dn b tht bi. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Nu ngha ca chin tranh nng dn c? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt,b sung v cht : L mt s kin lch s ln lao, c biu hin tinh thn u tranh quyt lit v kh phch anh hng ca nng dn c u tranh chng li gio hi phong kin. N cng bo hiu s khng hong suy vong ca ch phong kin.

- ngha: + L mt s kin lch s ln lao, c biu hin tinh thn u tranh quyt lit v kh phch anh hng ca nng dn c u tranh chng li gio hi phong kin. + Bo hiu s khng hong suy vong ca ch phong kin.

65

4. S kt bi hc - Kim tra nhn thc ca HS i vi bi hc thng qua cc cu hi u gi hc: nguyn nhn no dn n cc cuc pht kin a l? Cc cuc pht kin a l din ra nh th no? H qu ca cc cuc pht kin a l ra sao? Nguyn nhn, ni dung phong tro vn ha phc hng? Nguyn nhn,din bin ci cch tn gio v chin tranh nng dn? 5. Dn d, bi tp v nh * Dn d Ha bi c Tr li cc cu hi trong SGK * Bi tp Lp bng thng k v phong tro Vn ha Phc hng, ci cch tn gio v chin tranh nng dn c theo ni dung sau: Tn phong tro Vn ha phc hng Ci cch tn gio Chin tranh dn c nng Nguyn nhn Dim bin chnh Ngi lnh o Kt qu, ngha

PHN HAI LCH S VIT NAM T NGUN GC N GIA TH K CHNG I VIT NAM T THI NGUYN THY N TH K X BI 13 VIT NAM THI NGUYN THY I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi HS cn nm bt c: 1. Kin thc - Cch ngy nay 30 - 40 vn nm, trn t nc ta c con ngi sinh sng (Ngi ti c). Vit Nam l mt trong nhng qu hng ca loi ngi. - Tri qua hng chc vn nm, Ngi ti c chuyn bin dn thnh Ngi tinh khn (Ngi hin i). - Nm c cc giai on pht trin ca x hi nguyn thy v: cng c lao ng, hot ng kinh t, t chc x hi, i sng vt cht v tinh thn. 2. T tng, tnh cm
66

- Gio dc lng yu qu hng, t nc, t ho v lch s lu i ca dn tc ta, thc c v tr ca lao ng v trch nhim lao ng xy dng qu hng t nc. 3. V k nng - Bit so snh gia cc giai on lch s rt ra nhng biu hin ca s chuyn bin v: kinh t, x hi... Bit quan st hnh nh cc hin vt bi hc rt ra nhn xt. II.THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam th hin nhng a bn lin quan n ni dung bi hc: Ni (Thanh Ha), Thm Khuyn, Thm Hai (Lng Sn), Hang Gn (ng Nai), An Lc (Bnh Phc), Ngm (Thi Nguyn), Sn Vi (Ph Th), Ha Bnh, Bc Sn. - Mt s tranh nh v cuc sng ngi nguyn thy hay nhng hnh nh v cng c ca ngi ni , Sn Vi, Ha Bnh... III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Tit trc n tp khng kim tra, c th kim tra trong qu trnh hc bi mi. 2. M bi Khi hc phn lch s th gii nguyn thy chng ta khng nh: Thi k nguyn thy l thi k u tin, ko di nht m dn tc no, t nc no cng phi tri qua. t nc Vit Nam ca chng ta cng nh nhiu nc khc tri qua thi k nguyn thy. Bi hc hm nay ta s tm hiu v thi k nguyn thy trn t nc Vit Nam. 3. T chc dy hc bi mi Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp v c nhn - GV dn dt: ngi Trung Quc, nguyn nhn Innxia thng t ho v t nc h l ni pht tch ca loi ngi, l ci ni sinh ra con ngi. Cn Vit Nam ca chng ta cng hon ton c th t ho v t nc Vit Nam chng kin nhng bc i chp chng u tin ca loi ngi, tng tri qua thi k nguyn thy. - GV t cu hi: Vy c bng chng g chng minh Vit Nam tng tri qua thi k nguyn thy khng? - HS theo di SGK phn 1 tr li cu hi. - GV b sung v kt lun: Kho c hc chng minh cch y 30 - 40 vn nm trn t nc Vit Namd c Nhng kin thc HS cn nm vng 1. Du tch ca Ngi ti c Vit Nam

- Cc nh kho c hc tm thy du tch Ngi ti c c nin i cch y 30 - 40 vn nm v nhiu cng c

67

Ngi ti c sinh sng.

gh o th s Thanh Ha, ng Nai, Bnh Phc...

- GV s dng bn Vit Nam c th hin a bn c tr ca Ngi ti c Thanh Ha, ng Nai, Ha Bnh ch cho HS theo di hoc gi mt HS ln ch bn a danh c ngi ti c sinh sng. - GV t cu hi: Em c nhn xt g v a bn sinh sng ca Ngi ti c Vit Nam? - HS suy ngh quan st bn tr li. - GV kt lun: a bn sinh sng tri di trn ba min t nc nhiu a phng c Ngi ti c sinh sng. - GV t cu hi: Vy Ngi ti c Vit Nam sinh sng th no? - HS theo di SGK, nh li nhng kin thc hc phn lch s th gii, tr li. - GV kt lun: Cng ging Ngi ti - Ngi ti c sng thnh by sn bt c cc ni khc trn th gii, Ngi th rng v hi lm hoa qu. ti c Vit Nam cng sng thnh by sn bt th rng v hi lm hoa qu. - GV tiu kt dn dt sang phn 2: Nh vy chng ta chng minh c Vit Nam tri qua giai on by ngi nguyn thy (giai on Ngi ti c). Ngi ti c tin ha thnh Ngi tinh khn v a Vit Nam bc vo giai on hnh thnh cng x th tc nguyn thy nh th no, chng ta cng tm hiu phn 2 2. Cng x th tc hnh thnh ca bi. Hot ng 1: C lp v c nhn - GV pht vn: Khi ngi tinh khn xut hin, cng x th tc hnh thnh, vy theo em Cng x th tc l g? - HS nh li kin thc hc phn lch s th gii tr li cu hi: Cng x th tc l giai on k tip
68

giai on by ngi nguyn thy. con ngi sng thnh th tc, b lc khng cn sng thnh tng by nh trc y. - GV ging gii: Cng nh nhiu ni khc trn th gii tri qua qu trnh lao ng lu di, nhng du vt ca ng vt mt dn. Ngi ti c Vit Nam tin ha dn thnh Ngi tinh khn (Ngi hin i). - HS theo di SGK phn (Trang 62) thy c bng chng du tch ca Ngi tinh khn Vit Nam. - GV kt lun: Cc nh kho c hc tm thy nhiu da phng ca nc ta nhng ha thch rng v nhiu cng c gh o ca Ngi hin i cc di tch thuc vn ha Ngm, Sn Vi. GV gii thch khi nim vn ha Ngm, Sn Vi - Gi theo di ch kho c chnh, tiu biu m cc nh kho c khai qut. - GV yu cu HS theo di SGK tr li cu hi: Ch nhn vn ha Ngm, Sn Vi c tr nhng a bn no? H sinh sng ra sao? (sng thnh by sn bt th rng v hi lm hoa qu). - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV b sung kt lun:

- nhiu a phng ca nc ta tm thy nhng ha thch rng v nhiu cng c ca Ngi hin i cc di tch vn ha Ngm, Sn Vi,... (Cch y 2 vn nm).

- Ch nhn vn ha Sn Vi sng trong mi , hang ng, ven b sng, sui trn a bn rng t Sn La n Qung Tr.

- Gv dng bn Vit Nam ch cho HS theo di a bn c tr ca ngi Sn Vi hoc gi mt HS ln ch bn v nhn xt v a bn c tr ca ngi Sn Vi. - GV: nhng tin b trong cuc sng ca ngi Sn Vi so vi Ngi ti c? - HS so snh tr li cu hi. - GV tiu kt dn dt sang phn 3:

- Ngi Sn Vi sng thnh th tc, s dng cng c gh o, ly sn bt, hi lm lm ngun sng chnh. 3. S pht trin ca cng x th tc

69

giai on vn ha Sn Vi cch y 2 vn nm cng x th tc nguyn thy hnh thnh, chng ta cng tm hiu phn 3 thy s pht trin ca cng x th tc nguyn thy Vit Nam. Hot ng 1: Theo nhm - GV s dng lc v cung cp kin thc cho HS. Cch y khong 12.000 nm n 6000 nm Ha Bnh, Bc Sn (Lng Sn) v nhiu ni khc nh: Thi Nguyn, Ninh Bnh, Thanh Ha, Ngh An, Qung Bnh tm thy du tch ca vn ha S k mi. Gi chung l vn ha Ha Bnh, Bc Sn (gi theo tn di ch kho c tiu biu). - GV chia HS lm 3 nhm yu cu cc nhm theo di SGK, so snh, tho lun nhm v tr li vi cu hi ca tng nhm. + Nhm 1: S tin b v t chc x hi ca c dn Ha Bnh, Bc Sn. + Nhm 2: Tin b trong cch ch to cng c? + Nhm 3: Tin b trong phng thc kim sng? - Cc nhm hot ng, c i din tr li. - GV b sung, kt lun:

- Cch y khong 12.000 nm n 6000 nm Ha Bnh, Bc Sn (Lng Sn) v mt s ni khc tm thy du tch ca vn ha S k mi. Gi chung l vn ha Ha Bnh, Bc Sn.

- i sng ca c dn Ha Bnh, Bc Sn: + Sng nh c lu di, hp thnh th tc, b lc. + Ngoi sn bt, hi lm cn bit trng trt: rau, c, cy n qu. + Bc u bit mi li ru, lm mt s cng c khc bng xng, tre, g, bt u bit nn gm. i sng vt cht, tinh thn c nng cao.

Cch ngy nay 6000 - 5000 nm (TCN), k thut ch to cng c c - GV tiu kt: Nh vy i sng vt bc pht trin mi gi l cuc "Cch cht v tinh thn ca c dn Ha mng mi". Bnh, Bc Sn c nng cao. Hot ng 2: C lp, c nhn - GV thng bo kin thc: Cch ngy
70

nay 6000 - 5000 nm (TCN), k thut ch to cng c c bc pht trin mang tnh t ph, lch s thng gi l cuc "Cch mng mi". - GV yu cu cu c lp c SGK tr li cu hi: Nhng tin b trong vic ch to cng c v trong i sng ca c dn? - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV b sung, kt lun nhng biu hin tin b:

- Biu hin tin b, pht trin: + S dng k thut ca khoan , lm gm bng bn xoay. + Bit trng la, dng cuc . Bit trao i sn phm gia cc th tc, b lc. i sng c dn n nh v c ci thin hn, a bn c tr cng m rng. 4. S ra i ca thut luyn kim v ngh nng trng la nc Hot ng 1: Nhm - Cch ngy nay khong 4000 - 3000 - GV: Trc ht GV thng bo kin nm (TCN) cc b lc trn t nc ta thc: bit n ng v thut luyn kim; Cch y khong 4000 - 3000 nm ngh trng la nc ph bin. cc b lc sng ri rc trn khp t nc ta t n trnh p cao ca k thut ch tc , lm gm c bit bit s dng nguyn liu ng v bit n thut luyn kim. Ngh trng la nc tr nn ph bin. Tiu biu c cc b lc Phng Nguyn, Sa Hunh, ng Nai. - GV s dng bn xc nh cc a bn trn. - GV chia lp thnh 3 nhm yu cu tr li cc cu hi theo nhm: + Nhm 1: a bn c tr, cng c lao ng, hot ng kinh t ca c dn Phng Nguyn? + Nhm 2: a bn c tr, cng c lao ng, hot ng kinh t ca c dn Sa Hunh? + Nhm 3: a bn c tr, cng c lao ng, hot ng kinh t ca c dn ng Nai? - Cc nhm HS tho lun, c mt i din vit ra giy nhp kin tr li ca c nhm, sau trnh by trc lp. - GV sau khi cc nhm trnh by xong GV treo ln bng mt bn thng k
71

kin thc chun b sn theo mu: - HS theo di bng thng k kin thc ca GV so snh vi phn t tm hiu v nhng phn cc nhm khc trnh by b sung, iu chnh kin thc cho chun xc. - GV pht vn: C th t mt s cu hi: + C dn Phng Nguyn c im g mi so vi c dn Ha Bnh, Bc Son? + C dn vn ha Sa Hunh, ng Nai c im g ging so vi c dn Phng Nguyn? + Em c nhn xt g v thi gian ra i thut luyn kim cc b lc? + S ra i ca thut luyn kim c ngha g vi cc b lc trn t nc ta? - HS theo di bng thng k kin thc trn bng so snh, suy ngh tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung, kt lun v s ra i ca thut kinh t luyn kim v ngh trng la nc.

- S ra i ca thut luyn kim cch y 4000 - 3000 nm a cc b lc trn cc vng min ca nc ta bc vo thi i s k ng thau, hnh thnh nn cc khu vc khc nhau lm tin cho s chuyn bin x hi sau ny.

4. Cng c - Cc giai on pht trin ca thi k nguyn thy Vit Nam. - S ra i ca thut luyn kim v ngha ca n. 5. Dn d - HS hc thuc bi, tr li cc cu hi v bi tp trong SGK, c trc bi mi. BI 14 CC QUC GIA C I TRN T NC VIT NAM I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi yu cu HS cn nm c: 1. V kin thc - Nhng nt i cng v ba nc C i trn t nc Vit Nam (S hnh thnh, c cu t chc nh nc, i sng vn ha, x hi). 2. V t tng - Bi dng tinh thn lao ng sng to, thc v ci ngun dn tc, lng yu qu hng t nc v thc gi gn bn sc vn ha dn tc. 3. V k nng
72

- Quan st, so snh cc hnh nh rt ra nc. Bc u rn luyn k nng xem xt cc s kin lch s trong mi quan h gia khng gian, thi gian v x hi. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc Giao Chu v Chmpa th k XI- XV. - Bn hnh chnh Vit Nam c cc di tch vn ha ng Nai, c Eo Nam b. - Su tm mt s tranh nh cng c lao ng, trang sc, nhc c, n thp... III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi: Thut luyn kim nc ta ra i t khi no, u v c ngha g vi s pht trin kinh t, x hi? 2. M bi Vo cui thi nguyn thy cc b lc trn t nc ta u bc vo thi s k ng thau, bit n thut luyn kim v ngh nng nghip trng la nc. S ra i ca thut luyn kim v ngh trng la nc to tin cho s chuyn bin ca x hi nguyn thy sang thi i mi - thi i c giai cp Nh nc hnh thnh cc quc gia C i trn t nc Vit Nam. hiu c s hnh thnh, c cu t chc Nh nc, i sng vn ha, x hi ca cc quc gia trn t nc ta, chng ta cng tm hiu bi 14. 3. T chc dy hc Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp - c nhn - Trc ht GV dn dt: Vn Lang l quc gia c nht trn t nc Vit Nam. Cc em c bit n nhiu truyn thuyt v nh nc Vn Lang nh: Truyn thuyt Trm trng, Bnh chng bnh dy... Cn v mt khoa hc, nh nc Vn Lang c hnh thnh trn c s no? - GV tip tc thuyt trnh: Cng nh cc ni khc nhau trn th gii cc quc gia c trn t nc Vit Nam c hnh thnh trn c s nn kinh t, x hi c s chuyn bin kinh t, x hi din ra mnh m thi k ng Sn (u thin nin k I TCN). - GV yu cu HS theo di SGK thy c din bin v kinh t thi k vn ha ng Sn thin nin k I TCN. - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung, kt lun: Nhng kin thc HS cn nm vng 1. Quc gia Vn Lang - u Lc

- C s hnh thnh Nh nc.

- Kinh t: u thin nin k I TCN c dn vn ha bit s dng cng c

73

Gii thch khi nim vn ha ng Sn l gi theo di ch kho c tiu biu ca ng Sn (Thanh Ha). - GV s dng mt s tranh nh trong SGK v nhng tranh nh su tm c chng minh cho HS thy nn nng nghip trng la nc, cy da kh pht trin. C ngha quan trng nh hnh mi lin h thc t hin nay. - GV pht vn: Hot ng kinh t ca c dn ng Sn c g khc so vi c dn Phng Nguyn? - HS so snh tr li: + S dng cng c ng ph bin, bit n cng c st. + Dng cy kh ph bin. + C s phn cng lao ng. i sng kinh t vt cht tin b hn, pht trin trnh cao hn hn. - GV tip tc yu cu HS c SGK thy s chuyn bin x hi ng Sn. - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung, kt lun v i sng ca c dn ng Sn. - GV c th minh ha cho SGK HS thy s phn ha giu ngho qua kt qu khai qut m tng ca cc nh kho c. - GV gii thch v t chc lng, xm thy c s bin i v x hi: a dng, phc tp hn, lin h vi thc t hin nay. - GV t vn : S bin i, pht trin kinh t, x hi t ra nhng yu cu i hi g? + Yu cu cu tr thy m bo nn nng nghip ven sng. + Qun l x hi. + Chng cc th lc ngoi xm p ng yu cu ny nh nc ra i. - GV dn dt: Nh vy ta thy c diu kin hnh thnh Nh nc C i Vit Nam, tip theo ta s tm

ng ph bin v bt u bit s dng cng c st. + Nng nghip dng cy kh pht trin, kt hp vi sn bn, chn nui v nh c. + C s phn chia lao ng gia nng nghip v th cng nghip.

- X hi: + S phn ha giu ngho cng r rt.

- V t chc x hi: Cng x th tc tan v, thay vo l cng x nng thn v gia nh ph h.

+ S chuyn bin kinh t, x hi t ra nhng yu cu mi: Tr thy, qun l x hi, chng gic ngoi xm Nh nc ra i p ng nhng nhu cu .

* Quc gia Vn Lang (VII - III TCN).

74

hiu v tng quc gia c th. Hot ng 2: C lp - c nhn - GV ging gii v thi gian hnh thnh a bn, kinh nc Vn Lang. - GV ging gii v c cu t chc b my nh nc Vn Lang - u Lc. Minh ha bng s : B my nh nc:

- Kinh : Bch Hc (Vit Tr - Ph Th). - T chc nh nc: + ng u nh nc l vua Hng, vua Thc. + Gip vic c cc Lc hu, Lc tng. C nc chia lm 15 b do Lc tng ng u. + cc lng x ng u l B chnh.

- GV pht vn: Em c nhn xt g v t chc b my nh nc v n v T chc b my Nh nc cn n hnh chnh thi Vn Lang - u Lc? gin, s khai. - HS quan st s suy ngh tr li. * Quc gia u Lc: (III - II TCN). - GV nhn xt,b sung kt lun: - GV yu cu HS c SGK thy c bc pht trin cao hn ca nh nc u Lc: - HS theo di SGK so snh, tr li. - GV b sung, kt lun: Nh nc tuy cng mt thi k lch s vi nh nc Vn Lang (Thi k c i) nhng c bc pht trin cao hn so vi nhng biu hin: - GV s dng tranh nh trong SGK v t liu v thnh C Loa, mi tn ng minh ha cho bc pht trin cao hn ca nc u Lc. Hot ng 3: C nhn - GV yu cu tt c HS theo di SGK thy c cch n, , mc ca ngi Vit c. - HS theo di SGK t ghi nh. - Kinh : C Loa (ng Anh - H Ni). - Lnh th m rng hn, t chc b my Nh nc cht ch hn. - C qun i mnh, v kh tt, thnh C Loa kin c, vng chc. Nh nc u Lc c bc pht trin cao hn nh nc Vn Lang.

* i sng vt cht - tinh thn ca ngi Vit C. + i sng vt cht: - n: go t, go np, tht c, rau c. - Mc: N mc o, vy, nam ng kh. - : Nh sn. + i sng tinh thn: - Sng bi thn linh, th cng t tin. - GV tip tc yu cu HS theo di - T chc ci xin, ma chay, l hi. SGK thy c i sng tinh thn, - C tp qun nhum rng en, n tm linh ca ngi Vit c. tru, xm mnh, dng trang sc. - HS theo di SGK t ghi nh. - GV pht vn: Em c nhn xt g v i sng vt cht tinh thn ca ngi Vit c?
75

- HS suy ngh tr li nhn xt ca mnh. - GV nhn xt, b sung, kt lun v i sng ca ngi Vit c kh phong ph, a dng, gin d, cht pht, nguyn s, ha nhp vi thin nhin. Hot ng 1: C lp, c nhn - GV dng lc Giao Chu v Chmpa th k VI n X xc nh a bn Chmpa: c hnh thnh trn c s vn ha Sa Hunh (Qung Ngi) gm khu vc ng bng ven bin min Trung B v Nam Trung B. - HS theo di lc ghi nh. - GV tip tc thuyt minh kt hp ch lc vung t ny thi Bc thuc b nh Hn xm lc v cai tr. Vo cui th k II nhn lc tnh hnh Trung Quc ri lon Khu Lin h ho nhn dn Tng Lm ni dy ginh chnh quyn t ch sau Khu Lin t lp lm vua, t tn nc l Lm p, lnh th ngy cng m rng pha bc n Honh Sn - Qung Bnh, pha nam n Bnh Thun Phan Rang. Th k VI i tn thnh Chmpa. - HS theo di v ghi chp a bn v s hnh thnh Nh nc Chmpa.

i sng vt cht tinh thn ca Ngi Vit c kh phong ph, ha nhp vi t nhin. 2. Quc gia c Chmpa hnh thnh v pht trin

- a bn: Trn c s vn ha Sa Hunh gm khu vc min Trung v Nam Trung B cui th k II Khu Lin hnh lp quc gia c Lm p, n th k VI i thnh Chmpa pht trin t X - XV sau suy thoi v hi nhp vi i Vit. - Kinh : Lc u Tr Kiu - Qung Nam sau ri n ng Dng Qung Nam, cui cng chuyn n Tr Bn - Bnh nh. - GV xc nh trn lc v tr Kinh - Tnh hnh Chmpa t th k II n Chmpa. X. Hot ng 2: Nhm - c nhn - GV chia lp thnh 3 nhm yu cu cc nhm theo di SGK, tho lun tr li cu hi ca tng nhm. + Nhm 1: Tnh hnh kinh t ca Chm pa t th k II - X.
76

+ Nhm 2: Tnh hnh chnh tr - x hi. + Nhm 3: Tnh hnh vn ha. - HS theo di SGK, tho lun theo nhm, c i din tr li. - GV nhn xt b sung cu tr li ca tng nhm, cui cng kt lun. - HS theo di, ghi nh. - GV minh ha k thut xy thp ca ngi Chm pa bng mt s tranh nh su tm c nh khu di tch M Sn, thp Chm, tng Chm...

- GV nhn mnh vn ha Chm pa chu nh hng su sc vn ha n .

+ Kinh t: - Hot ng ch yu l trng la nc. - S dng cng c st v sc ko tru b. - Th cng: Dt, lm trang sc, v kh, ng gch v xy dng, k thut xy thp t trnh cao. + Chnh tr - X hi: - Theo ch qun ch chuyn ch. - Chia nc lm 4 chu, di chu c huyn, lng. - X hi gm cc tng lp: Qu tc, nng dn t do, n l. + Vn ha: - Th k IV c ch vit t ch Phn (n ). - Theo Balamn gio v Pht gio. - nh sn, n tru, ha tng ngi cht. 3. Quc gia c Ph Nam

Hot ng 1: C nhn - GV thuyt trnh kt hp s dng lc gip HS nm c nhng kin thc c bn v thi gian ra i phm vi lnh th thnh phn dn c Ph Nam. - HS nghe, ghi nh.

- a bn: Qu trnh thnh lp: + Trn c s vn ha c Eo (An Giang) thuc chu th ng bng sng Cu Long hnh thnh quc gia c Ph Nam (th k I), pht trin thnh vng (III - V) n cui th k VI suy yu b Chn Lp thn tnh.

Hot ng 2: C nhn GV yu cu HS c SGK thy c tnh hnh kinh t, vn ha x hi cu Ph Nam. GV tm tt:

- Tnh hnh Ph Nam: + Kinh t: Sn xut nng nghip kt hp vi th cng, nh c, bun bn. + Vn ha: nh sn, theo Pht gio v Blamn gio, ngh thut ca, ma nhc pht trin. + X hi gm: Qu tc, bnh dn, n l.
77

4. Cng c - Dng lc cng c qu trnh hnh thnh cc quc gia c i trn t nc Vit Nam: a bn, thi gian hnh thnh, thnh phn c dn? - Nhng im ging v khc nhau trong i sng ca c dn Vn Lang - u Lc, Lm p - Chmpa, Ph Nam. 5, Dn d - Hc thuc bi, lam bi tp 4 trang 70. BI 15 THI BC THUC V CUC U TRANH GINH C LP DN TC (T TH K I N U TH K X) I. MC TIU BI HC 1. V kin thc - Gip HS nm c nhng ni dung c bn chnh sch h ca cc triu i phong kin phng Bc nc ta v nhng chuyn bin kinh t, vn ha, x hi nc ta trong thi Bc thuc. 2. V t tng, tnh cm - Gio dc tinh thn u tranh bn b chng ng ha ginh dc lp dn tc ca nhn dn ta. 3. V k nng - Bi dng k nng lin h gia nguyn nhn v kt qu, chnh tr vi kinh t, vn ha, x hi. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc SGK ban KHXH nhn vn lp 10. - Ti liu minh ha khc. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c. - Cu hi 1: Tm tt qu trnh hnh thnh quc gia Vn Lang - u Lc. - i sng vt cht tinh thn ca ngi Vit c trong x hi Vn Lang - u lc. 2. M bi T sau khi nc u Lc b Triu xm chim 179 TCN cho n u th k X nc ta b cc triu i phong kin phng Bc h. Lch s thng gi l thi k Bc thuc. thy c ch cai tr tn bo, m mu thm c ca phong kin phng Bc i vi dn tc ta v nhng chuyn bin v kinh t, vn ha x hi nc ta thi Bc thuc, chng ta s cng tm hiu bi 15. 3. T chc dy hc Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng CH CAI TR CA CC TRIU I PHONG KIN PHNG BC V NHNG CHUYN BIN
78

TRONG X HI VIT NAM Hot ng 1: C lp - c nhn 1. Ch cai tr - GV ging gii: 179 TCN Triu a. T chc b my cai tr xm lc u Lc, t nc ta ln lt b cc triu i phong kin Trung Quc: nh Triu, Hn, Ty, ng h. t u Lc c b chia thnh cc qun, huyn. - Nh Triu chia thnh 2 qun, sp nhp vo quc gia Nam Vit. - Nh Hn chia lm 3 qun, sp nhp vo b Giao Ch cng vi mt s qun ca Trung Quc. - Nh Ty, ng chia lm nhiu chu.T sau khi ngha Hai B Trng - Cc triu i phong kin phng nm 40, chnh quyn h c quan Bc t nh Triu, Hn, Ty, ng li cai tr n cp huyn (Trc tr). u chia nc ta thnh cc qun, huyn c quan li cai tr n cp - GV pht vn: Cc triu i phong huyn. kin phng Bc chia u Lc c thnh qun, huyn nhm mc ch g? - HS suy ngh tr li. - GV b sung, kt lun v m mu thm c ca chnh quyn phng - Mc ch ca phong kin phng Bc. Bc l sp nhp t nc u Lc c vo bn Trung Quc. Hot ng 2: C lp - c nhn b. Chnh sch bc lt v kinh t v - GV yu cu HS c SGK thy ng ha v vn ha nhng chnh sch bc lt kinh t chnh quyn h. - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung, kt lun. + Thc hin chnh sch bc lt, cng np nng n. + Nm c quyn mui v st. - GV c th minh ha bng t liu + Quan li h bo ngc tham ra tham kho v chnh sch bc lt tn sc bc lt dn chng lm giu. bo, trit ca chnh quyn h trong sch hng dn GV. - GV pht vn: Em c nhn xt g v chnh sch bc lt ca chnh quyn h? - HS suy ngh, tr li: l mt chnh sch bc lt trit tn bo, c bit nng n ch c
79

chnh quyn ngoi bang. Hot ng 3: C lp - c nhn - GV yu cu HS theo di SGK - Chnh sch ng ha v vn ha. thy c chnh sch v vn ha ca chnh quyn h. - HS theo di SGK, tr li cu hi. - GV b sung, kt lun. GV c th gi cho HS nh li nhng + Truyn b Nho gio, m lp dy kin thc hc v Nho gio. Gio l ch nho. ca Nho gio quy nh tn ti, trt t x hi rt kht khe ngt ngho v vy chnh quyn thng tr thng li dng Nho gio, bin Nho gio thnh cng c thng tr nhn dn.Chnh quyn h phng Bc truyn b Nho gio vo nc ta cng khng nm ngoi mc ch . + Bt nhn dn ta phi thay i phong tc, tp qun theo ngi Hn. + a ngi Hn vo sinh sng cng - GV pht vn: Chnh sch ca ngi Vit. chnh quyn h nhm mc dch g? GV c th gi : Chnh quyn h bt nhn dn phi thay i cho ging vi nguyn nhn Hn, ging n mc khng phn bit c u l ngi Hn u l ngi Vit th cng tt. - Hn ha ngi Vit m mu thng gi l g? - HS suy ngh v tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun: V mc ch ca chnh quyn h Nhm mc ch thc hin m mu HS thy c m mu thm c ca ng ha dn tc Vit Nam. chnh quyn phng Bc. - GV ging gii tip v lut php h khc v chnh sch n p cc cuc - Chnh quyn h cn p dng lut u tranh ca chnh quyn h. php h khc v thng tay n p cc - GV tiu kt: Chnh sch bc lt v cuc u tranh ca nhn dn ta. cng tn bo v thm c ca chnh quyn h ko di hng nghn nm trong thi Bc thuc qu l mt th thch v cng cam go, c lit vi dn tc ta trong cuc u tranh gi gn bn sc vn ha dn tc. Nhng chnh sch a n s chuyn bin x
80

hi nh th no? Chng ta vo mc 2. Hot ng: C lp - c nhn - GV thuyt trnh v tnh hnh kinh t 2. Nhng chuyn bin x hi ca nc ta thi Bc thuc c bn a. V kinh t nh trong SGK sau kt lun. - Trong nng nghip: + Cng c st c s dng ph bin. + Cng cuc khai hoang c y mnh. + Thy li c m mang. Nng sut la tng hn trc. - Th cng nghip, thng mi c s chuyn bin ng k. + Ngh c pht trin hn: Rn st, khai thc vng bc lm trang sc. + Mt s ngh mi xut hin nh lm giy, lm thy tinh. + ng giao thng thy b gia cc qun, vng hnh thnh. - GV pht vn: Em c nhn xt g v tnh hnh kinh t nc ta thi Bc thuc? GV c th gi : So vi thi k Vn Lang - u Lc c bin i khng? Bin i nhanh hay chm? Nguyn nhn dn n s bin i? - HS suy ngh, so snh tr li. - GV b sung kt lun: Mc d chu s km hm v bc lt nng n ca chnh quyn h nhng nn kinh t u Lc c vn pht trin tuy chm chp v khng ton din. Do s giao lu kinh t mt s thnh tu ca Trung Quc theo bc chn nhng k h vo nc ta nh s dng phn bn trong nng nghip, dng kin dit sau b, rn st, lm giy, lm thy tinh... gp phn lm bin i nn kinh t ca u Lc c. Hot ng 2: C lp - c nhn - GV yu cu HS c SGK thy b. V vn ha - x hi c trong bi cnh chnh quyn h ra sc thc hin m mu ng ha th vn ha dn tc ta pht trin nh th no?
81

- HS theo di SGK tr li cu hi. - GV b sung v kt lun. - GV c th minh ha thm tip thu c chn lc cc yu t bn ngoi l kt qu tt yu ca s giao lu vn ha. GV phn tch: Mc d chnh quyn h thi hnh nhng chnh sch ng ha bt nhn dn ta phi thay i phong tc theo ngi Hn. Nhng do t tin kin tr u tranh qua hng nghn nm nn bo v c bn sc vn ha dn tc. Di bu tri ca cc lng, x Vit Nam phong tc, tp qun ca dn tc vn c gi gn v pht huy. Hot ng 3: C nhn - GV yu cu HS theo di SGK ri so snh vi thi k Vn Lang u Lc thy c s bin i v x hi. - HS c SGK, so snh tm cu tr li. - GV nhn xt,b sung,kt lun:

+ V vn ha - Mt mt ta tip thu nhng yu t tch cc ca vn ha Trung Hoa thi Hn - ng nh ngn ng, vn t. - Bn cnh nhn dn ta vn gi c phong tc,tp qun: nhum rng, n tru, lm bnh chng, bnh dy, tn trng ph n. Nhn dn ta khng b ng ha.

V x hi c chuyn bin

- Quan h x hi l quan h gia nhn dn vi chnh quyn h (thng xuyn cng thng). - u tranh chng h. - mt s ni nng dn t do b nng n ha, b bc lt theo kiu a t phong kin.

- GV phn tch HS thy c quan h bc lt a t phong kin xm nhp vo t u Lc c v s dn n s bin i su sc hn v mt x hi. Cc tng lp x hi c s chuyn bin thnh cc tng lp mi. Mt s nng dn cng x t do bin thnh nng n, Mt s nguyn nhn ngho kh bin thnh n t. 4. Cng c - Chnh sch h ca chnh quyn phng Bc: Mc ch, kt qu. - S bin i v kinh t vn ha, x hi nc ta thi Bc thuc. 5. Dn d - HS tr bi, tr li cu hi trong SGK trang 73.
82

BI 16 THI BC THUC V CUC U TRANH GINH C LP DN TC (Tip theo) I. MC TIU BI HC 1. V kin thc - Gip HS thy c tnh lin tc rng ln, qun chng trong cuc u tranh ginh c lp dn tc ca nhn dn ta trong cc th k I - IX. Nguyn nhn l do chnh sch thng tr tn bo ca phong kin phng Bc v tinh thn u tranh bt khut khng cam chu lm n l ca nhn dn ta. - Nm c nhng nt chnh v din bin, kt qu, ngha ca mt s cuc khi ngha tiu biu: Hai B Trng, L B, chin thng Bch ng (938). 2. V t tng - Gio dc lng cm th qun xm lc v h. - Gio dc lng bit n cc v anh hung dn tc, t ho v nhng chin thng oanh lit ca dn tc. 3. V k nng - Rn k nng h thng ha kin thc, lp bng thn k, s dng bn trnh by din bin. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc khi ngha Hai B Trng, lc chin thng Bch ng (938). - Bng thng k v cc cuc khi ngha do GV t chun b. - Tranh nh trong SGK v ti liu c lin quan. III. T CHC TIN TRNH DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi: Chnh sch h ca chnh quyn phng Bc i vi nhn dn ta? 2. M bi Tri qua nhiu th k b phong kin phng Bc h t 179 TCN n 938 nhn dn ta khng ngng ni dy u tranh ginh c lp. hiu c tnh lin tc, rng ln tnh cht qun chng trong cuc u tranh ginh c lp ca nhn dn ta trong thi k Bc thuc, chng ta s tm hiu bi 16. 3. T chc dy hc Cc hot ng ca thy v tr Nhng kin thc HS cn nm vng

* Hot ng 1: C lp: II. CUC U TRANH GINH - GV s dng bng thng k cc cuc C LP (TH K I - U TH u tranh tiu biu chun b theo mu. K X) 1. Khi qut phong tro u tranh t th k I n u th k X. Thi gian 40 100, 137, 144 157 Tn cuc khi ngha KN Hai B Trng KN ca ND Nht Nam KN ca ND Cu Chn
83

a bn Ht Mn Qun Nht Nam Qun Cu Chn

178, 190 KN ca ND Giao Ch Qun Giao Ch 248 KN B Triu 542 KN L B 687 KN L T Tin 722 KN Mai Thc Loan 776- 791 KN Phng Hng 819- 820 KN Dng Thanh 905 KN Khc Tha D 938 KN Ng Quyn - Sau GV yu cu HS a ra nhn xt v cc cuc u tranh ca nhn dn ta - Trong sut 100 nm Bc thuc, thi Bc thuc. dn u Lc lin tip vng dy u - GV c th gi HS c nhn xt, tr tranh ging c lp dn tc. li... - Cc cuc khi ngha n ra lin - GV nhn xt, b sung, kt lun: tip, rng ln, nhiu cuc khi ngha c nhn dn c ba qun tham gia. - Kt qu: Nhiu cuc khi ngha thng li lp c chnh quyn t ch (Hai B Trng, L B, Khc Tha D). - ngha: Th hin tinh thn yu nc chng gic ngoi xm, ch t ch v tinh thn dn tc ca nhn dn u Lc. 2. Mt s cuc khi ngha tiu biu H 1: Nhm - c nhn - GV chia lp lm 4 nhm, yu cu cc nhm theo di sch gio khoa. Mi nhm theo di mt cuc khi ngha theo ni dung. + Thi gian bng n khi ngha. + Chng k th no (Triu i h no). + a bn ca cuc khi ngha. + Din bin chnh quyn khi ngha. + Kt qu, ngha. GV phn cng c th: + Nhm 1: KN Hai B Trng. + Nhm 2: KN L B + Nhm 3: KN Khc Tha D + Nhm 4: Chin thng Bch ng 938 - H theo di sch gio khoa; tho lun theo nhm, c i biu ghi ni dung tm
84

tt cuc khi ngha vo giy sau trnh by trc lp. Tng c nhn nghe v ghi nh. - GV nhn xt phn trnh by ca hai nhm sau s dng tng bng thng k chi tit v cc cuc khi ngha tiu biu ca nhn dn ta thi Bc thuc, theo mu sau. Cuc Thi khi gian ngha Hai B 3 - 40 Trng

K th Nh ng Hn

a bn Ht Mn M Linh, C Loa, Luy Lu

Tm tt din bin - Thng 3 - 40 Hai B Trng pht c khi ngha c nhn dn nhit lit hng ng chim c C Loa buc thi th T nh trn v TQ. KN thng li, Trng Trc ln lm vua xy dng chnh quyn t ch. - Nm 42 Nh Hn a hai vn qun sang xm lc. Hai B Trng t chc khng chin anh dng nhng do chnh lch v lc lng, khng chin tht bi Hai B Trng hi sinh. - Nm 542 L B lin kt cc chu thuc min Bc khi ngha. Lt ch h. - Nm 544 L B ln ngi lp nc Vn Xun. - Nm 542 nh
85

ngha

L B

542

Nh Long Lng Bin T Lch

Khc Tha D

905

ng Tng Bnh

Ng Quyn

938

Nam Hn

Sng Bch ng

Lng em qun xm lc, L B trao binh quyn cho Triu Quang Phc t chc khng chin nm 550 thng li. Triu Quang Phc ln ngi vua. - Nm 571 L Pht T cp ngi. - Nm 603 nh Ty xm lc, nc Vn Xun tht bi. - Nm 905 Khc Tha D c nhn dn ng h nh chim Tng Bnh, dnh quyn t chut (ginh chc Tit s). - Nm 907 Khc Ho xy dng chnh quyn c lp t ch. - Nm 938 qun Nm Hn xm lc nc ta, Ng Quyn lnh o nhn dn git cht tn phn tc Kiu Cng Tin (cu vin Nam Hn) v t chc nh qun Nam Hn trn sng Bch ng, p tan m mu xm lc ca nh Nam Hn.

- Lt ch h ca nh ng. ginh c lp t ch. - nh du thng li cn bn trong cuc u tranh ginh c lp ca nhn dn ta thi Bc thuc. - Bo v vng chc nn c lp t ch ca t nc. - M ra mt thi i mi thi i c lp t ch lu di cho dn tc. - Kt thc vnh vin 1 nghn nm h ca phong kin phng Bc.

4. Cng c - Tnh lin tc v rng ln ca phong tro u tranh chng Bc thuc.

86

- ng gp ca Hai B Trng, L B, Triu Quang Phc, Ng Quyn trong cuc u tranh ginh c lp thi Bc thuc. 5. Dn d - Hc bi, tr li cu hi trong SGK trang 77 su tm t liu lch s, tranh nh n th... cc v anh hng u tranh chng ch p bc h cuarpk phng Bc. - T hon thin bn thng k kin thc v cc cuc khi ngha tiu biu. CHNG II VIT NAM T TH K X N TH K XV BI 17 QU TRNH HNH THNH V PHT TRIN CA NH NC PHONG KIN (T TH K X N TH K XV) I. MC TIU BI HC 1. V kin thc Gip HS hiu: - Qu trnh xy dng v hon chnh nh nc phong kin Vit Nam din ra trong mt thi gian lu di trn mt lnh th thng nht. - Nh nc phong kin Vit Nam c t chc theo ch qun ch trung ng lp quyn, c php lut, qun i v c chnh sch i ni i ngoi y t ch v c lp. - Trn bc ng pht trin, mc d tnh giai cp ngy cng gia tng, nh nc phong kin Vit Nam vn gi c mi quan h gn gi vi nhn dn. 2. V t tng tnh cm - Bi dng thc c lp dn tc, bo v s thng nht nc nh. - Bi dng nim t ho dn tc. 3.V k nng Rn luyn k nng phn tch so snh. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam . - Tranh nh Vn Miu, nh nc. - Mt s t liu v nh nc cc triu i L, Trn, L, S. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Tm tt din bin, qua nu nguyn nhn thng li, ngha lch s ca chin thng Bch ng. 2. M bi - Th k X m u thi i phong kin c lp ca dn tc Vit Nam t th k X dn XV trn c s mt lnh th thng nht nh nc qun ch chuyn ch phong kin c thnh lp v tng bc pht trin, hon thin t n nh cao. hiu c qu trnh hnh thnh v pht trin ca nh nc phong kin Vit Nam, chng ta cng tm hiu bi 17.
87

3. Tin trnh t chc dy v hc Hot ng ca thy v tr *Hot ng: C lp - C nhn Trc ht GV nhc li ngha ca cuc chin thng Bch ng 938 m ra mt thi k c lp t ch lu di cho dn tc. Song sau hn 1000 nm Bc thuc nhiu yu cu lch s c t ra m trc mt l phi gi vng an ninh v thng nht t nc. nh li cc cuc xm lc ca nc ngoi, bo v nn c lp, t ch ca T quc, p ng yu cu , nm 939 Ng Quyn xng vng. - GV tip tc trnh by: Ng Quyn xng vng b chc Tit s, xy dng cung in, triu nh, t chiu quan nghi l theo ch qun ch. - GV pht vn HS: vic Ng Quyn xng vng xy dng mt chnh quyn mi c ngha g? - GV gi : Nm 905 Khc Tha D lnh o nhn dn ta nh bi Tit s nh ng v ginh ly chnh quyn. Song thit ch chnh tr vn t chc. - GV tip tc ging bi: Nh Ng suy vong, lon 12 s qun din ra, t nc b chia ct. Nm 968 sau khi dp lon 12 s qun inh B Lnh xng . - GV: ging gii thm v quc hiu o C Vit v tnh hnh nc ta cui thi inh, ni b lc c, vua mi cn nh (inh Ton 6 tui), li dng tnh hnh qun Tng em qun sang xm lc nc ta. Trc nguy c b xm lc, Thu hu Dng Th t quyn li dn tc ln trn quyn li dng h, ly o long cn khoc ln mnh L Hon v chnh thc mi Thp o tng qun Kin thc c bn I. BC U TIN XY DNG NH NC C LP TH K X

- Nm 939 Ng Quyn xng vng, thnh lp chnh quyn mi, ng ng Anh H Ni. M u xy dng nh nc c lp t ch.

- Nm 968 sau khi dp lon 12 s qun inh B Lnh ln ngi, t quc hiu l i C Vit. Chuyn kinh v Hoa L, Ninh Bnh.

88

L Hon ln lm vua, c iu kin lnh o chng Tng. Nh tin L thnh lp. - GV c th minh ha bng s n gin: Vua

- T chc b my nh nc: Thi inh, tin L chnh quyn trung ng c 3 ban: Ban vn; Ban v; Tng ban. + V hnh chnh chia nc thnh 10 o. + T chc qun i theo ch ng binh ng nng.

Ban vn

Ban v

Tng ban

- GV: Em c nhn xt g v t chc nh nc thi inh, tin L? Gi : So vi Ng Quyn + Thi Ng chnh quyn trung ng cha qun l c cc a phng lon 12 s qun. + Thi inh, thi Tin L: Di vua c 3 ban chnh quyn trung ng kim sot c 10 o a phng. - HS suy ngh v tr li. - GV nhn xt, kt lun:Thi inh, L nh nc qun ch chuyn ch chnh thc c thnh lp. - Gii thch khi nim qun ch chuyn ch: Vua ng u nm mi quyn hnh. Tuy nhin mc chuyn ch mi triu i, mi nc khc nhau. - HS: nghe v ghi. - GV tip tc PV: Nhn vo cch t chc b my nh nc nc ta th k X, em c nhn xt g? - HS suy ngh tr li - GV kt lun

Trong th k X nh nc c lp t ch treo thit ch qun ch chuyn ch c. Cn s khai, song l nh nc c lp t ch ca nhn dn ta.

II. PHT TRIN V HON CHNH * Hot ng 1: Lp v c nhn - GV thuyt trnh v s sp ca NH NC PHONG KIN U nh L v s thnh lp ca nh L, THK XI XV v nhng ngha trng i ca cc 1. T chc b my nh nc vua thi L. - Nm 1010 L Cng Un di t HS nghe v ghi nh Hoa L v Thng Long (th H Ni nay).
89

- Nm 1045 L Thnh Tng t quc hiu l i Vit. - GV c th m thoi vi HS v: L Cng Un, trch c chiu di v vic i quc hiu i Vit S tn ti ca kinh Thng Long, s ln mnh trng tn ca nc i Vit chng t nhng vic lm ca nhng ng vua u thi L thc s c ngha trng i v mt lch s . M ra mt thi k pht trin mi m ra mt thi k pht trin mi ca ca dn tc. dn tc thi k pht trin v hon chnh ca nh nc phong kin Vit Nam. * B my nh nc L Trn H. - Trc ht GV khi qut HS thy c s thay i cc triu i, t L sang Trn, t Trn sang H thy c th t cc triu i phong kin Vit Nam. - HS nghe v ghi nh. - GV yu cu HS c SGK thy c cch thc t chc b my chnh quyn trung ng thi L Trn H c t chc nh th no. - HS theo di SGK tr li cu hi. - GV nghe HS tr li,b sung kt lun kt hp vi s n gin ln bng. - HS theo di, v s vo v. Vua - GV ging tip. + Vua: C quyn ngy cng cao. + Gip vua tr nc c t tng v cc i thn. T tng i thn + Snh, vin, i l cc c quan trung ng (Lin h vi cc c quan trung ng ngy nay). Cc c quan trung ng bao gm: Snh Vin i Snh Mn h snh Thng th snh Mn Thng Hn th h lm snh snh vin
90

Hn lm vin Quc s vin

Quc s vin

Ng s i

Vin i

Ng s i

HS tip tc ty ban nha t chc chnh quyn a phng. - GV nhn xt, b sung, kt lun. Chnh quyn a phng: + Chia thnh l, trn do hong thn quc thch cai qun. + Di l: Ph, huyn, chu do quan li ca triu nh trng coi. + Thi Trn ng u cc x l x quan (Nh nc qun l thi cp x). - GV: Em c nhn xt g v t chc b my t chc thi L Trn H? Gi : So vi thi inh Tin L c chnh quyn trung ng rt ra nhn xt. - HS suy ngh, so snh, tr li. - GV b sung, kt lun. Gii thch im: Th ch chung l qun ch chuyn ch song chuyn ch cn c mc v dc vua cn c t tng v cc quan i thn. ng u cc l (tnh) ch c mt vi chc quan, cp ph huyn chu cng ch c mt chc quan t b my chnh quyn gn nh, khng cng knh. *Hot ng 2: C lp - c nhn - GV thng bo kin thc mi. - HS: Nghe v ghi chp.

B my nh nc qun ch chuyn ch c ci tin hon chnh hn.

* B my nh nc thi L s - Nm 1428 sau khi chin thng nh Minh L Li ln ngi hong lp nh L (L s). - Nhng nm 60 ca th k XV, L Thnh Tng tin hnh mt cuc ci cch hnh chnh ln.

GV: yu cu HS c SGK thy c nhng chnh sch ci cch ca - Chnh quyn trung ng: L Thnh Tng c trung ng ln Vua a phng. - HS theo di SGK pht biu. - GV b sung kt lun, kt hp vi s dn gin trn bng. Ng s Hn lm 6 B i vin
91

GV gii thch thm: cc chc quan trung gian gia vua v cc c quan hnh chnh (nh chc t tng) b bi b. Nh vua lam vic trc tip vi cc c quan trung ng L Thnh Tng thnh lp 6 b, mi b ph trch hot ng ca nh nc: B lc, L, H, Cng, Binh, Hnh. Vua c th trc tip bi min hoc b nhim cc chc quyn quyt nh mi vic khng cn qua cc chc quan trung gian. Chng t vua nm mi quyn hnh, chuyn ch mc cao hn thi k L Trn. - HS nghe v ghi nh - HS tip tc trnh by v ci cch a phng ca L Thnh Tng. - GV b sung kt lun. - HS nghe, ghi. - GV b sung thm: khc vi triu L Trn cc chc v cao cp trong triu nh v cai qun cc a phng u do vng hu qu tc dng h Trn nm gi. Cn thi L, quan li u phi tri qua thi c, t mi c b nhim. Cc qu tc mun lm quan cng phi nh vy. - PV: Em c nhn xt g v cuc ci cch ca L Thnh Tng v b my nh nc thi L s? - hs suy ngh v tr li. - GV kt lun: y l cuc ci cch hnh chnh ln ton din c tin hnh t trung ng n a phng. Ci cch tng cng quyn lc ca nh vua. Quyn lc tp trung trong tay vua, chng t b my nh nc qun ch chuyn ch nh L t n mc cao, hon thin. *Hot ng 1: C nhn - GV gip HS nm c s ra i ca cc b lut thi phong kin. - HS nghe, ghi chp. - GV yu cu HS c phn ch nh trong SGK tr li cu hi trong SGK

- Chnh quyn a phng: + C nc chia thnh 13 o tha tuyn mi o c 3 ti ( ti, tha ti, hin ti). + Di o l: Ph, Huyn, Chu, X.

Di thi L b my nh nc qun ch chuyn ch t mc cao, hoang chnh. 2. Lut php v qun i * Lut php - 1042 Vua L Thnh Tng ban hnh Hnh th (b lut u tin). - Thi Trn: Hnh lut. - Thi L bin son mt b lut y gi l Cui chiu hnh lut. Lut php nhm bo v quyn hnh ca giai cp thng tr, an ninh t nc
92

trang 80. - HS c SGK suy ngh v tr li. - GV kt lun v mc ch, tc dng ca cc iu lut. - HS nghe v ghi. *Hot ng 2: C nhn - GV ging nhanh. - HS: T ghi nh. *Hot ng 1: C lp - GV yu cu c lp c SGK thy c chnh sch i ni, i ngoi c bn ca cc triu i phong kin. - HS theo di SGK pht biu nhng chnh sch i ni, i ngoi ca nh nc. - GV nhn xt, b sung, kt lun. GV c th ha mt s chnh sch i ni ca nh nc: Chm lo iu, khuyn khch sn xut nng nghip, g con gi cho cc t trng min ni.

v mt s quyn li chn chnh ca nhn dn. * Qun i: c t chc quy c Cm binh (bo v kinh thnh) v qun chnh quy bo v t nc Gm Ngoi binh: Tuyn theo ch ng binh nng 3. Hot ng i ni v i ngoi * i ni: - Quan tm n i sng nhn dn. - Ch on kt n cc dn tc t ngi. * i ngoi: vi nc ln phng Bc: + Quan h ha hiu. + ng thi sn sng chin u bo v t quc. - Vi: Chmpa, Lo, Chn Lp c lc thn thin, c lc xy ra chin tranh.

4. Cng c + Cc giai on hnh thnh, phong tro v hon thin ca b my nh nc qun ch chuyn ch phong kin Vit Nam. + S hon chnh ca nh nc phong kin Vit Nam thi L s. 5. Dn d: HS hc bi v tr li cc cu hi trong SGK. BI 18 CNG CUC XY DNG V PHT TRIN KINH T TRONG CC TH K X - XV I. MC TIU BI HC 1. V kin thc Gip HS hiu c: - Tri qua 5 th k c lp, mc d i lc cn c nhiu bin ng, kh khn, nhn dn ta vn xy dng cho mnh nn kinh t a dng v hon thin. - Nn kinh t Vit Nam thi phong kin ch yu l nng nghip, tuy c nhiu mu thun trong vn rung t, nhng nhng yu t cn thit pht trin
93

nng nghip vn c pht trin nh: Thy li, m rng rung t, tng cc loi cy trng phc v i sng ngy cng cao. - Th cng nghip ngy cng pht trin, a dng, phong ph, cht lng c nng cao khng ch phc v trong nc m cn gp phn trao i vi bn ngoi. Thng nghip pht trin. - Trong hon cnh ca ch phong kin, rung t ngy cng tp trung vo tay giai cp a ch. 2. V t tng, tnh cm - T ho v nhng thnh tu kinh t dn tc t c. - Thy c s hn ch trong nn kinh t phong kin ngay trong giai on pht trin ca n, t lin h vi thc t hin nay. 3. V k nng - Rn k nng phn tch, nhn xt. - Rn k nng lin h thc t. II. THIT B, T LIU DY - HC - Tranh nh, lc c lin quan. - Nhng cu ca dao v kinh t, mt s nhn xt ca ngi nc ngoi... III. T CHC TIN TRNH DY - HC 1. Kim tra bi c Cu 1: Nu cc giai on hnh thnh, pht trin, hon thin ca nh nc phong kin Vit Nam. Cu 2: V s nh nc thi L - Trn - H, nhn xt. Cu 3: V s nh nc thi L s, nhn xt. 2. M bi Vi nim t ho chn chnh v thc vn ln, t th k X cho n th k XV nhn dn ta nhit tnh lao ng xy dng v pht trin mt s nn kinh t t ch ton din. hiu c cng cuc xy dng v pht trin kinh t ca nhn dn i Vit trong th k X -XV chng ta cng tm hiu bi 18. 3. T chc dy v hc Cc hot ng ca thy v tr Kin thc c bn

*Hot ng 1: C lp 1. M rng, pht trin nng - GV pht vn: Bi cnh lch s i nghip Vit t th k X - XV, bi cnh c tc ng nh th no n s pht trin kinh t? - HS theo di on u tin ca mc I trong SGK, da vo kin thc hc ca bi trc tr li. GV nhn xt, b sung, kt lun * Bi cnh lch s th k X - XV: - Th k X - XV l thi k tn ti ca cc triu i Ng, inh, Tin L, L, Trn, H, L s. - y l giai on u ca th k
94

*Hot ng 2: C lp, c nhn - GV yu cu HS c SGK tr li cu hi: Nhng biu hin ca s m rng v pht trin nng nghip t th k X XV. - GV gi : thi k u phong kin c lp s m rng v pht trin c biu hin qua cc lnh vc: + M rng din tch rung t. + M mang h thng iu. + Pht trin sc ko v gia tng cc loi cy cng nghip , cc lnh vc c biu hin nh th no? - HS theo di SGK, thc hin nhng yu cu ca GV, pht biu kin. - GV nhn xt, b sung, kt lun. GV c th gii thch thm v php quan dim chia rung cng cc lng x di thi L, mt chnh sch rung t cng thi k phong kin tc dng ca php qun in.

phong kin c lp, ng thi cng l thi k t nc thng nht. Bi cnh ny rt thun li to iu kin pht trin kinh t.

- Din tch t ngy cng m rng nh: + Nhn dn tch cc khai hoang vng chu th sng ln v ven bin. + Cc vua Trn khuyn khch cc vng hu qu tc khai hoang lp in trang. + Vua L cp rung t cho qu tc, quan li t php qun in. - Thy li c nh nc quan tm m mang. + Nh L cho xy p nhng con u tin. + 1248 Nh Trn cho p quai vc dc cc sng ln t u ngun n ca bin. t c quan: H s trng nom iu: - GV: Minh ha bng on trch trong - Cc nh nc L - Trn - L u chiu ca L Nhn Tng (trang 83) v quan tm bo v sc ko, pht trin s phong ph ca cc gin cy nng ca ging cy nng nghip. nghip ngoi la nc. - Pht vn: Em c nhn xt g v s pht trin nng nghip X - XV? Do u nng nghip pht trin? Tc dng ca s pht trin ? Vai tr ca nh nc?
95

- HS suy ngh v tr li. - GV kt lun. - GV minh ha bng nhng cu th.

+ Nh nc cng nhn dn gp sc pht trin nng nghip. + Chnh sch ca nh nc thc y nng nghip pht trin i sng nhn dn m no hnh phc, trt t x hi n nh, c lp c *Hot ng 1: C lp, c nhn cng c. - GV gip HS thy c nguyn nhn 2. Pht trin th cng nghip thc y th cng nghip pht trin trong thi k t X - XV ch yu xut pht t nhng nhu cu trong nc gia tng. - GV yu cu HS c SGK thy c s pht trin ca th cng nghip trong nhn dn. + Biu hin s pht trin. + Yu t nh hng n s pht trin th cng nghip ng thi. - HS theo di SGK pht biu. * Th cng nghip trong nhn dn: - GV nhn xt b sung, kt lun v s - Cc ngh th cng c truyn nh: pht trin th cng nghip trong nhn c ng, rn st, lm gm, dt dn. ngy cng pht trin cht lng sn - GV c th su tm mt s tranh nh, phm ngy cng c nng cao. chung, tng, gm, hnh rng... minh ha cho HS thy c s pht trin ca ngnh ngh th cng c v s lng v cht lng. - Cc ngnh ngh th cng ra i - GV khng nh s ra i ca cc nh; Th H, Bt Trng. ngnh ngh th cng c ngha rt ln i vi s pht trin ca th cng nghip th hin n nh ngh nghip v nng cao trnh k thut. + Do truyn thng ngh nghip vn - PV: Theo em nhn t no nh hng c, trong bi cnh t nc c iu n s pht trin ca cc ngnh ngh kin pht trin mnh. th cng ng thi? + Do nhu cu xy dng cung in, - HS tr li tip: n cha nn ngh sn xut gch, - GV nhn xt b sung, kt lun v chm khc u pht trin. nhng nhn t thc y s pht trin ca th cng nghip l. *Hot ng 2: C lp, c nhn - GV yu cu HS tip tc theo di SGK thy c s pht trin th cng nghip nh nc.
96

- HS theo di SGK, pht trin kin. * Th cng nghip nh nc - GV: b sung, kt lun v s pht trin - Nh nc c thnh lp cc quan ca th cng nghip nh nc. xng (Cc bch tc) Tp trung th gii trong nc sn xut: Tin, v kh, o m cho vua quan, thuyn chin. - Sn xut c mt s sn phm k thut cao nh: i bc, thuyn chin c lu. *Hot ng 3: C nhn - GV: Em nh gi nh th no v s pht trin ca th cng nghip nc ta ng thi? - HS da vo kin thc hc tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun. - Nhn xt: Cc ngnh ngh th cng phong ph. Bn cnh cc ngh th cng c truyn pht trin nhng ngh mi yu cu k thut cao: c sng, ng thuyn. - Mc ch: Phc v nhu cu trong - GV c th minh ha thm HS thy nc l chnh. k thut mt s ngnh t trnh cao + Cht lng sn phm tt. nh dt, gm khin ngi Trung Quc phi khm phc. (Trch c ch nh SGK trang 84). 3. M rng thng nghip *Hot ng 1: C lp, c nhn * Ni thng: - GV yu cu HS theo di SGK thy - Cc ch lng, ch huyn, ch cha c s pht trin ni thng v ngoi mc ln khp ni, l ni nhn dn thng ng thi. trao i sn phm nng nghip v - HS theo di SGK v pht biu. th cng nghip. - GV b sung, kt lun v s pht trin - Kinh Thng Long tr thnh m rng ni, ngoi thng. th ln (36 ph phng) - Trung tm + GV minh ha bng li nhn xt ca bun bn v lm ngh th cng. s gi nh Nguyn (SGK - trang 84). * Ngoi thng Thi L - Trn ngoi thng kh - GV dng t liu SGK minh ha, pht trin, nh nc cho xy dng kt hp mt s tranh nh su tm v s nhiu bn cng bun bn vi sm ut ca bn cng ng thi. nc ngoi. - vng bin gii Vit Trung cng hnh thnh cc c im bun bn. - Thi L: Ngoi thng b thu hp. *Hot ng 2: C nhn - Pht vn: Em nh gi nh th no v thng nghip nc ta ng thi?
97

+ Nguyn nhn dn n s pht trin? + Pht trin nh th no? - HS da vo phn hc tr li: - GV b sung, kt lun. - Nguyn nhn s pht trin: + Nng nghip th cng pht trin thc y thng nghip pht trin. + Do thng nht tin t, o lng. - Thng nghip m rng song ch yu pht trin ni thng, cn ngoi thng mi ch bun bn vi cc nc Trung Quc v cc nc ng Nam . 4. Tnh hnh phn ha x hi v cuc u tranh ca nng dn S pht trin kinh t trong hon cnh ch phong kin thc y s phn ha x hi + Rung t ngy cng tp trung vo tay a ch, qu tc, quan li. + Giai cp thng tr ngy cng n chi, xa x khng cn chm lo n sn xut v i sng nhn dn. + Thin tai, mt ma i km lm i sng nhn dn cc kh. Nhng cuc khi ngha nng dn bng n: + T 1344 n cui th k XIV nhiu cuc khi ngha n ra lm chnh quyn nh Trn ri vo khng hong. 4. Cng c S pht trin nng nghip v tcn th k XI - XV 5. Dn d Hc bi, lm bi tp, c trc bi 19, tm hiu cc v anh hng dn tc: Trn Quc Tun, L Thng Kit, L Li, Nguyn Tri... BI 19 NHNG CUC CHIN U CHNG NGOI XM CC TH K X XV
98

*Hot ng 1: C lp - GV trnh by hs thy c nhng yu t thc y s phn ha x hi (phn ha giai cp) v h qu ca x hi pht trin kinh t trong hon cnh ca ch phong kin thc y s phn ha x hi. + Rung t ngy cng tp trung vo tay a ch, qu tc, quan li. + Giai cp thng tr ngy cng n chi, xa x khng cn chm lo n sn xut v i sng nhn dn. + Thin tai, mt ma i km lm i sng nhn dn cc kh.

I. MC TIU BI HC 1. V kin thc - Gn 6 th k u thi k c lp, nhn dn Vit Nam phi lin tip t chc nhng cuc khng chin chng ngoi xm, bo v T quc. - Vi tinh thn dng cm, truyn thng yu nc ngy cng su m, nhn dn ta ch ng sng to, vt qua mi thch thc kh khn nh li cc cuc xm lc. - Trong s nghip chng ngoi xm v i , khng ch ni ln nhng trn quyt chin y sng to m cn xut hin mt lot cc nh ch huy qun s ti nng. 2. V t tng, tnh cm - Gio dc lng yu nc, thc bo v nn c lp v thng nht ca T quc. - Bi dng thc on kt, gip ln nhau gia cc dn tc. - Bi dng nim t ho dn tc vai tr lng bit n vi cc th h t tin, cc anh hng dn tc chin u qun mnh v T quc. 3. V k nng - Rn luyn k nng s dng bn trong hc tp, tch cc bi dng k nng phn tch, tng hp. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn lch s Vit Nam c ghi cc a danh lin quan. - Mt s tranh nh v chin trn hay v cc anh hng dn tc. Mt s on trch, th vn... III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nguyn nhn to nn s pht trin nng nghip th k XI - XV? Cu hi 2: S pht trin ca th cng nghip thi L - Trn - L? 2. M bi Trong nhng th k u c lp, xy dng t nc, nhn dn ta vn phi tip tc tin hnh cc cuc khng chin chng gic ngoi xm v lm nn bit bao chin thng huy hong gia vng nn c lp dn tc. Chng ta cng nhau tm hiu bi 19 cng nhau n li nhng chin thng huy hong y. 3. T chc dy v hc Cc hot ng ca thy v tr - Trc ht GV gi li cho HS nh v triu i nh Tng Trung Quc thnh lp v sp thi gian no. - HS nh li kin thc hc phn Trung Quc phong kin tr li. + Thnh lp: nm 960 + Sp : nm 1271 (cui th k XIII) - GV dn dt: trong thi gian tn ti 3 th k, nh Tng hai ln em qun
99

Kin thc c bn

xm lc nc ta, nhn dn i Vit hai ln khng chin chng Tng. *Hot ng 1: C lp v c nhn - GV yu cu HS theo di SGK thy c nguyn nhn qun Tng xm lc nc ta, triu nh t chc ks nh th no v ginh thng li ra sao? - HS theo di SGK, pht biu. - GV b sung v kt lun. - GV cp thm t liu: Nm 979 inh Tin Hong v con trng b m st, triu nh nh inh lc c gp nhiu kh khn, Vua mi inh Ton cn nh mi 6 tui. Tn m l Dng Th lm Hong Thi hu. + Trc nguy c b xm lc Thi hu Dng Th t quyn li ca t nc ln trn quyn li ca dng h, tn Thp o tng qun L Hon ln lm vua lnh o khng chin. + S mu lc ca L Hon trong qu trnh ch huy khng chin, lc th khiu chin, v thua nh gic lc th tr hng v bt ng nh p. - PV: Em nhn xt g v thng li ca cuc khng chin chng Tng v cho bit nguyn nhn cc cuc thng li. - HS suy ngh tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun: + y l thng li rt nhanh, rt ln bp ch xm lc ca qun Tng. Hng trm nm sau nhn dn ta c sng trong cnh yn bnh. Nm 1075 nh Tng mi dm ngh n xm lc i Vit. + Nguyn nhn thng li l do: Triu nh nh inh v Thi hu h Dng sn sng v li ch dn tc m hi sinh li ch dng h to thun li cho cuc khng chin chng Tng. Do ch quyt chin bo v c lp ca qun dn i Vit. Do c s ch huy mu lc ca L
100

I. CC CUC KHNG CHIN CHNG QUN XM LC TNG 1. Khng chin chng Tng thi tin L - Nm 980 nhn lc triu nh nh inh gp kh khn, vua Tng c qun sang xm lc nc ta. - Trc tnh hnh Thi hu h Dng v triu nh nh inh tn L Hon lm vua lnh o khng chin.

- HS: nghe, t ghi nh. - Thng li ln nhanh chng thng ngay vng ng Bc khin vua Tng khng dm ngh n vic xm lc i Vit, cng c vng chc nn c lp.

Hon. - HS nghe, t ghi nh. *Hot ng 1: C lp, c nhn - GV tip tc yu cu HS theo di SGK thy c: + m mu xm lc nc ta ca qun Tng. + Nh L t chc khng chin nh th no qua 2 giai on: Giai on 1: Ch ng em qun nh Tng. Giai on 2: Ch ng lui v phng th gic. - HS theo di SGK theo yu cu ca gio vin, pht biu v m mu xm lc ca nh Tng. - GV nhn xt, b sung, kt lun. + S khng hong ca nh Tng: Pha Bc phi i ph vi nc Liu (b tc Khit an), nc H (dn tc ng H), trong nc nng dn ni dy. Trong hon cnh vua Tng v t tng Vng An Thch ch trng nh i Vit hi vng dng chin cng ngoi bin gii ln nt tnh hnh trong nc, da nt Liu v H. + Cc hot ng chun b ca qun Tng: T chc khu vc bin gii Vit Trung thnh mt h thng cn c xm lc li hi. Trong Ung Chu (Nam Ninh, Qung Ty) v ca bin Khm Khu v Khm Lin Qung ng l nhng v tr xut qun ca iVit c b tr rt chu o, nht l Ung Chu c xy dng thnh cn c hu cn ln nht chun b cho vic xm lc (c thnh kin c vi 5000 qun). m mu v hnh ng chun b xm lc ca nh Tng l ra v nh L i ph nh th no? - HS tr li: Nh L khng chin th no qua 2 giai on. GV nhn xt, b sung. - Kt hp vi dng lc trnh by cc giai on ca cuc khng chin.
101

2. Khng chin chng Tng thi L (1075 - 1077)

- Thp k 70 ca th k XI nh Tng m mu xm lc i Vit, ng thi tch cc chun b cho cuc xm lc.

- GV c th m thoi vi HS v Thi hu Lan v Thi y L Thng Kit HS bit thm v cc nhn vt lch s. - GV gip hs nhn thc ng v hnh ng em qun sang nh Tng ca L Thng Kit, khng phi l hnh ng xm lc m l hnh ng t v.

- Trc m mu xm lc ca qun Tng, nh L t chc khng chin. + Giai on 1: L Thng Kit t chc thc hin chin lc "tin pht ch nhn" em qun nh trc chn th mnh ca gic. - Nm 1075 Qun triu nh cng cc dn tc min ni nh sang t Tng, Chu Khm, Chu Lin, Ung Chu, sau rt v phng th. + Giai on 2: Ch ng lui v phng th i gic. - Nm 1077 ba mi vn qun Tng - GV c th tng thut trn chin bn ko sang b bc ca sng Nh b sng Nh Nguyt: c li bi th Nguyt ta ch ng ging ha v thn ca L Thng Kit. ngha ca kt thc chin tranh. bi th, tc dng ca vic c vo ban m trong n th Trng Hng, Trng Ht (Hai v tng ca Triu Quang Phc). - HS nghe, t ghi nh: - Pht vn: khng chin chng Tng thi L c coi l cuc khng chin rt c bit trong lch s: Em cho bit nhng nt c bit y l g? - HS da vo din bin cuc khng chin suy ngh v tr li. - GV kt lun: + C giai on din ra ngoi lnh th (khng chin ngoi lnh th). II. KHNG CHIN CHNG + HS nghe v ghi nh. MNG - NGUYN THI TRN *Hot ng 1: C lp v c nhn (TH K XIII) - Trc ht GV tm tt v s pht trin ca quc Mng - Nguyn, t vic qun Mng C xm lc Nam Tng v lm ch Trung Quc rng ln, lp nn nh Nguyn l mt th lc hung bo chinh chin khp , u. Th k XIII, 3 ln em qun xm lc - Nm 1258 - 1288 qun Mng i Vit. Nguyn 3 ln xm lc nc ta. - Sau GV yu cu HS theo di SGK Gic rt mnh v hung bo. thy c quyt tm khng chin ca qun dn nh Trn v nhng thng li
102

tiu biu ca cuc khng chin. - HS theo di SGK theo yu cu ca GV, pht biu. - GV nhn xt, b sung, kt lun: GV: C th m thoi vi HS v nhn cch o c, ngh thut qun s ca Trn Quc Tun c nhn dn phong l c Thnh Trn, lp n th nhiu ni v quyt tm ca vua ti nh Trn. GV dng lc ch nhng ni din ra nhng trn nh tiu biu c ngha quyt nh n thng li ca cuc khng chin ln 1, ln 2, ln 3.

- GV pht vn: Nguyn nhn no a n thng li trong 3 ln khng chin chng Mng - Nguyn? - HS suy ngh v tr li: GV nhn xt, b sung, kt lun: + Nh Trn c vua hin, tng ti, triu nh quyt tm on kt ni b v on kt nhn dn chng xm lc. + Nh Trn vn c lng dn bi nhng chnh sch kinh t ca mnh nhn dn on kt xung quanh triu nh vng mnh khng chin. *Hot ng 1: C lp, c nhn - Trc ht GV cho HS thy cui th k XIV nh Trn suy vong. Nm 1400 nh H thnh lp. Cuc ci cch nh H cha t kt qu th qun Minh sang xm lc nc ta. Nh H t chc khng chin nhng tht bi. Nm 1407 nc ta ri vo ch thng tr ca nh Minh. - Sau GV yu cu HS theo di SGK thy c chnh sch tn bo ca nh Minh v h qu tt yu ca n. - HS theo di SGK pht biu. - GV kt lun: Chnh sch bo ngc ca nh Minh tt yu lm bng n cc cuc u tranh ca nhn dn ta... tiu
103

- Cc vua Trn cng nh qun s Trn Quc Tun lnh o nhn dn c nc quyt tm nh gic gi nc. - Nhng thng li tiu biu: ng B u, Hm T, Chng Dng, Vn Kip, Bch ng. + Ln 1: ng B u (bn sng Hng t dc Hng Than n dc Hc Mai Ba nh - H Ni). + Ln 2: y li qun xm lc nm 1285. Tiu biu nht l trn Bch ng nm 1288 bp ch xm lc ca qun Mng - Nguyn bo v vng chc c lp dn tc. + Nh Trn c vua hin, tng ti, triu nh quyt tm on kt ni b v on kt nhn dn chng xm lc. + Nh Trn vn c lng dn bi nhng chnh sch kinh t ca mnh nhn dn on kt xung quanh triu nh vng mnh khng chin.

III. PHONG TRO U TRANH CHNG QUN XM LC MINH V KHI NGHA LAM SN Nm 1407 cuc khng chin chng qun Minh ca nh H tht bi, nc ta ri vo ch thng tr ca nh Minh.

biu l cuc khi ngha Lam Sn ca L Li. - GV m thoi vi HS v L Li, Nguyn Tri. - GV dng lc trnh by nhng thng li tiu biu ca cuc khi ngha Lam Sn. - HS theo di v ghi chp

- Nm 1418: Khi ngha Lam Sn bng n do L Li - Nguyn Tri lnh o.

- Thng li tiu biu: + Cuc khi ngha bt u t Lam Sn (Thanh Ha) c s hng ng ca nhn dn vng gii phng cnh m rng t Thanh Ha vo Nam. + Chin thng Tt ng, y qun Minh vo th b ng. + Chin thng Chi Lng - Xng Giang p tan 10 vn qun cu vin khin gic cng qun tho chy v - GV: Rt ra vi c im ca khi nc. ngha Lam Sn. - HS suy ngh v tr li. - GV b sung kt lun. - c im: + T mt cuc chin tranh a phng pht trin thnh cuc u tranh gii phng dn tc. + Sut t u n cui cuc khi ngha t tng nhn ngha c cao. + C i bn doanh, cn c a. 4. Cng c c im ca cuc khng chin chng Tng v khi ngha Lam Sn. Nguyn nhn thng li ca cuc khng chin chng Mng - Nguyn. Hng dn HS lp nin biu cho cuc khng chin XI - XV. 5. Dn d Lp nin biu ca cuc khng chin XI - XV theo mu: Cuc khng chin Thi gian Qun xm lc Ngi ch huy Trn quyt chin chin lt

104

BI 20 XY DNG V PHT TRIN VN HA DN TC TRONG CC TH K X - XV I. MC TIU BI HC 1. V kin thc Gip HS hiu: - Trong nhng th k c lp, mc d tri qua nhiu bin ng, nhn dn ta vn n lc xy dng cho mnh mt nn vn ha dn tc, tin ln. - Tri qua cc triu i inh - L - L - Trn - H - L s cc th k X - XV, cng cuc xy dng vn ha c tin hnh u n nht qun. y cng l giai on hnh thnh ca nn vn ha i Vit (cn gi l vn ha Thng Long). - Nn vn ha Thng Long phn nh m t tng yu nc, t ho v c lp dn tc. 2. V t tng v tnh cm - Bi dng nim t ho v nn vn ha a dng ca dn tc. - Bi dng cc thc bo v cc di sn vn ha tt p ca dn tc. 3. K nng - Quan st, pht hin. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Mt s tranh nh ngh thut kin trc, iu khc th k X - XV. - Mt s bi th, ph ca cc nh vn hc ln. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - Nguyn nhn thng li ca cuc khng chin chng Mng - Nguyn? 2. M bi: T sau ngy ginh c lp, tri qua gn 6 th k lao ng v chin u nhn dn Vit Nam xy dng cho mnh mt nn vn ha a dng, phong ph, m bn sc dn tc. thy c nhng thnh tu vn ha, nhn dn ta xy dng c t th k X - XV, chng ta cng tm hiu bi 20. 3. T chc dy v hc Cc hot ng ca thy v tr *Hot ng 1: C lp, c nhn - Trc ht GV truyn t HS nm c: Bc sang thi k c lp trong bi cnh c ch quyn c lp cc tn gio c du nhp vo nc ta t thi Bc
105

Kin thc c bn I. T TNG TN GIO thi k c lp nho gio, pht gio, o gio c iu kin pht trin mnh. + Nho gio

thuc c iu kin pht trin. - GV c th m thoi vi HS v Nho gio HS nh li nhng kin thc, hiu bit v Nho gio. + PV: Nho gio c ngun gc t u? Do ai sng lp? Gio l c bn ca Nho gio l g? + HS trnh by nhng hiu bit ca mnh v Nho gio. + GV kt lun: Nho gio lc u cng cha phi l mt tn gio m l mt hc thuyt ca Khng T ( Trung Quc). Sau ny mt i biu ca nho hc l ng Trung Th dng thuyt m dng dng thn hc l gii bin h cho nhng quan im ca Khng T bin nho hc thnh mt tn gio (Nho gio). + T tng quan im ca Nho gio: cao nhng nguyn tc trong quan h x hi theo o k "Tam cng, ng thng" trong tam cng c 3 cp quan h Vua - Ti, Cha - Con, Chng V. Ng thng l: nhn, ngha, l, tr, tn (5 c tnh ca ngi qun t). + Nho gio du nhp vo nc ta t thi Bc thuc bc sang th k phong kin c lp c iu kin pht trin. - GV yu cu HS c SGK thy c s pht trin ca Nho gio nc ta qua cc thi i L, Trn, L s. - HS theo di SGK v pht biu. - GV kt lun. - GV c th pht vn: Ti sao Nho gio v ch Hn sm tr thnh h t tng chnh thng ca giai cp thng tr nhng li khng ph bin trong nhn dn? - HS suy ngh v tr li. - GV l gii: Nhng quan im, t tng ca Nho gio quy nh mt trt t, k cng, o c phong kin rt quy c, kht khe, v vy giai cp thng tr trit li dng Nho gio lm cng c thng tr, bo v ch phong kin. Cn
106

- Thi L, Trn Nho gio dn dn tr thnh h t tng chnh thng ca giai cp thng tr, chi phi ni dung gio dc thi c song khng ph bin trong nhn dn.

vi nhn dn ch tip thu kha cnh o c ca Nho gio. Nh L s Nho gio tr thnh c tn v lc ny nh nc qun ch chuyn ch t mc cao, hon chnh. - GV m thoi vi HS v o Pht: ngi sng lp ngun gc gio l. - GV yu cu HS theo di SGK thy c s pht trin ca Pht gio qua cc thi k L - Trn - L s. - HS theo di SGK v pht biu. - GV b sung v kt lun - GV nh gi vai tr ca Pht gio trong th k X - XV Pht gio gi v tr c bit quan trng trong i sng tinh thn ca nhn dn v trong triu nh phong kin, nh nc phong kin thi L coi o Pht l Quc o... - GV c th gii thiu s pht trin ca Pht gio hin nay, k v mt s ngi cha c. *Hot ng 1: C lp, c nhn - GV truyn t HS nm c c 10 th k Bc thuc ca nhn dn ta khng c hc hnh, gio dc khng c ai quan tm, khi Trung Quc gio dc c coi trng t thi Xun thu (thi Khng T - Khng T c coi l ng t ca ngh dy hc Trung Quc). - Bc vo th k c lp, nh nc phong kin quan tm n gio dc. - GV: Vic lm ni trn ca L Thnh Tng c ngha g? - HS tr li: - GV b sung, kt lun: Th hin s quan tm ca nh nc phong kin n gio dc, tn vinh ngh dy hc. - GV yu cu HS theo di SGK thy c s pht trin ca gio dc th k XI - XV. - HS theo di SGK, pht biu. - GV nhn xt, b sung, kt lun v nhng biu hin ca s pht trin gio dc. - GV c th gii thch cho HS cc k thi
107

- Thi L - Trn c ph bin rng ri, cha chin c xy dng khp ni, s si ng. - Thi L s Pht gio b hn ch, i vo trong nhn dn.

II. GIO DC, VN HC, NGH THUT 1. Vn hc

- T gio dc c tn vinh, quan tm pht trin.

hng, hi, nh. - PV: vic dng bia tin s c tc dng g? - HS quan st hnh 35 bia tin s Vn Miu (H Ni) suy ngh tr li. - GV nhn xt, kt lun: vic lm ny c tc dng khuyn khch hc tp cao nhng ngi ti gii cn cho t nc. - PV: Qua s pht trin ca gio dc th k XI - XV em thy gio dc thi k ny c tc dng g? - HS suy ngh, tr li. - GV nhn xt, kt lun: - GV c th l gii thm ni dung gio dc ch yu thin v thin vn hc, trit hc, thn hc, o c, chnh tr... (SGK l T th ng kinh). Hu nh khng c ni dung khoa hc, k thut v vy khng to iu kin cho kinh t pht trin. Hot ng 1: - GV yu cu HS theo di SGK thy c s pht trin ca vn hc dn gian qua cc th k. L gii ti sao vn hc th k XI - XV pht trin. - HS theo di SGK pht biu. - GV nhn xt, b sung, kt lun v s pht trin ca vn hc. - GV c th minh ha thm v v tr pht trin ca vn hc v cc ti nng vn hc qua li nhn xt ca Trn Nguyn n, qua mt s on trong Hch tng s, Co bnh ng... khng nh sc sng bt dit ca nhng ng vn th bt h. - GV: c im ca vn hc th k XI XV. - HS: Da trn nhng kin thc vn hc c hc kt hp vi nhng kin thc lch s tr li. - GV kt lun. *Hot ng 1: Nhm - C nhn - GV: ging gii v lnh vc ngh thut gm: kin trc, iu khc, sn khu, m nhc... - GV chia HS lm 3 nhm, yu cu mi nhm theo di SGK tm hiu v mt s
108

Tc dng ca gio dc o to ngi lm quan, ngi ti cho t nc, nng cao dn tr, song khng c iu kin cho pht trin kinh t. 2. Pht trin vn hc

- Pht trin mnh t thi nh Trn, nht l vn hc ch Hn. Tc phm tiu biu: Hch tng s. - T th k XV vn hc ch Hn v ch Nm u pht trin.

- c im: + Th hin tinh thn dn tc, lng yu nc, t ho dn tc. + Ca ngi nhng chin cng oai hng, cnh p ca qu hng t nc. 3. S pht trin ngh thut

lnh vc c th. + Nhm 1: Kin trc. + Nhm 2: iu khc + Nhm 3: Sn khu, ca nhc... - Cu hi dnh cho mi nhm. + Nhm 1: K tn nhng kin trc tiu biu th k X - XV, phn bit u l kin trc nh hng ca o Pht, u l kin trc nh hng ca Nho gio? Ni ln hiu bit v nhng cng trnh kin trc . Nhm 2: Phn loi nhng cng trnh iu khc Pht gio, Nho gio. Nt c o trong ngh thut iu khc. Nhm 3: S pht trin ca ngh thut sn khu, ca ma nhc. c im. - HS cc nhm theo di SGK tho lun, c i din tr li. - GV: Trong qu trnh cc nhm lm vic GV c th cho HS xem mt s tranh nh su tm c: Chn ct Hong thnh Thng Long (hnh hoa sen n) n tn thi Trn, rng cun trong l , bnh gm Bt Trng cung cp thm cho HS kin thc. - HS: cc nhm tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun: GV cung cp cho HS hiu bit v nhng cng trnh kin trc Pht gio tiu biu m cc em cha trnh by nh: Thp Bo Thin (H Ni), Chung Quy in (H Ni), Tng Qunh Lm - ng Triu (Qung Ninh), Vc Ph Minh (Nam nh), Thp Chm... + GV c th minh ha nt c o trong kin trc iu khc bng bc nh: Chn ct Hong thnh Thng Long (Hnh hoa sen n). Hnh rng cun trong l , cha Mt Ct, thp Ph Minh nhiu tng v ch ra nhng nt c o. - PV: Em c nhn xt g v i sng vn ha ca c dn thi L - Trn - H? - HS suy ngh tr li. - GV b sung, kt lun. *Hot ng 1: C nhn
109

+ Kin trc pht trin ch yu giai on L - Trn - H th k X XV theo hng Pht gio gm cha, thp, n. + Bn cnh c nhng cng trnh kin trc nh hng ca nho gio: Cung in, thnh quch, thnh Thng Long. + iu khc: Gm nhng cng trnh chm khc, trang tr nh hng ca Pht gio v Nho gio song vn mang nhng nt c o ring. + Ngh thut sn khu ca, ma, nhc mang m tnh dn gian truyn thng.

- Nhn xt: + Vn ha i Vit th k X - XV pht trin phong ph a dng. + Chu nh hng ca yu t ngoi song vn mang m tnh dn tc v dn gian. 4. Khoa hc k thut

- GV yu cu c SGK lp bng thng k cc thnh tu khoa hc k thut X XV theo mu. - HS theo di SGK, t hon thin bng thng k. 4. Cng c - V tr ca Pht gio cc th k X - XV. - c im th vn th k XI - XV. - Nt c o, tnh dn tc v dn dn gian trong lnh vc ngh thut th k X XV. 5. Dn d HS hc bi, tr li cc cu hi v bi tp SGK (96), c trc bi mi. CHNG III VIT NAM T TH K XVI N TH K XVIII BI 21 NHNG BIN I CA NH NC PHONG KIN TRONG CC TH K XVI - XVIII I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong yu cu HS nm c 1. V kin thc Gip HS hiu: - S sp ca triu nh nh L dn n s pht trin ca cc th lc phong kin. - Nh Mc ra i v tn ti hn na th k gp phn n nh x hi trong mt thi gian. - Chin tranh phong kin din ra trong bi cnh x hi Vit Nam th k XVI XVIII dn n s chia ct t nc. - Tuy mi min (ng Trong, ng Ngoi) c chnh quyn ring nhng cha hnh thnh hai nc. 2. V t tng v tnh cm - Bi dng thc xy dng v bo v t nc thng nht. - Bi dng tinh thn dn tc. 3. K nng - Rn k nng phn tch, tng hp vn . - Kh nng nhn xt v tnh giai cp trong x hi. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam phn r ranh gii hai min. - Mt s tranh v triu L - Trnh. - Mt s ti liu v Nh nc hai min. III. TIN TRNH T CHC DY - HC
110

1. Kim tra bi c Cu 1: V tr ca Pht gio trong cc th k XI - XVI? Biu hin no chng t s pht trin ca Pht gio giai on ny? Cu 2: Bng nhng kin thc hc, em hy chng minh nh L s l mt triu i thnh tr trong lch s phong kin Vit Nam? (dnh cho HS kh - gii). 2. M bi chng II chng ta c tm hiu v cc triu i phong kin Vit Nam t X - XV, qua thy c qu trnh hnh thnh, pht trin ca nh nc phong kin v nhng thnh tu kinh t, vn ha ca nhn dn i Vit. T u th k XVI, cuc khng hong x hi lm sp nh L s, k t nh nc phong kin i Vit c nhng bin i ln. hiu c nhng bin i ca nh nc phong kin trong cc th k XVI - XVIII, chng ta cng tm hiu bi 21. 3. T chc dy v hc Hot ng ca thy - tr Kin thc c bn cn nm

I- S sp ca nh L, nh Hot ng 1: C lp, c nhn Mc thnh lp - Trc ht GV nhc li: Triu i nh L s *S sp chu nh L. Nh c nh gi l mt triu i thnh tr trong Mc thnh lp. lch s phong kin Vit Nam: + B my Nh nc hon chnh + Gio dc thi c t n giai on cc thnh ca gio dc thi c phong kin. Phan Huy Ch nhn xt: "Gio dc cc thi thnh nht l thi Hng c..." + Kinh t c khi phc v pht trin, kinh Thng Long thc s l th sm ut song t u th k XVI nh L s lm vo khng hong, suy sp. - Sau GV yu cu HS theo di SGK tr - u th k XVI nh L s li cu hi: Ti sao th k XVI nh L s lm vo khng hong suy yu. suy yu? Biu hin ca s suy yu ? - HS theo di SGK tr li - GV nhn xt, b sung, kt lun v biu - Biu hin: hin suy yu nh L s + Cc th lc phong kin ni dy tranh chp quyn lc Mnh nht l th lc Mc ng Dung. Nguyn nhn lm cho nh L suy sp l do: + Phong tro u tranh ca Vua, quan ch lo n chi sa x khng quan nhn dn bng n nhiu ni. tm n triu chnh v nhn dn. a ch ra sc chim ot rung t, bc lt nng dn. GV k v nhn vt Mc ng Dung (1483111

1541): qu lng C Trai, Nghi Dng, Hi Phng. Vn xut thn t ngh chi li, c sc khe, nh vt gii, thi u lc s c tuyn vo i Tc v. Nh c sc khe, cng trc, lp c nhiu cng ln trong vic dp yn xung t gia cc i thn nn nhanh chng c thng quan, tin chc. ng tng lm n chc Thi ph, Tit ch 13 o qun thy b, c th lc ln trong triu nh (thao tng triu nh). - GV trnh by tip: Trong bi cnh nh L suy yu, bt lc, Mc ng Dung ph trut vua L v thnh lp triu Mc. GV: Gip HS hiu y l s thay th tt yu v hp quy lut HS c nhng nh gi ng n v triu Mc v Mc ng Dung. * Hot ng 2: C lp, c nhn. - GV yu cu HS theo di SGK tr li cu hi: Sau khi nh Mc ln cm quyn thi hnh chnh sch g? - HS theo di SGK tr li. - GV b sung, kt lun.

- Nm 1257 Mc ng Dung ph trut vua L lp triu Mc.

* Chnh sch ca nh Mc:

- Nh Mc xy dng chnh quyn theo m hnh c ca nh L. - T chc thi c u n. - Xy dng qun i mnh. - GV ging gii thm thi L: Php qun - Gii quyt vn rung t in ca nh L lm ch s hu t cho nng dn . nhn v rung t tng. Rung t cng lng x t. n thi nh Mc c gng gii quyt vn rung t cho nng dn gip thc y nng nghip. - GV kt lun v tc dng ca nhng chnh Nhng chnh sch ca nh sch ca nh Mc. Mc bc u n nh li t nc. - GV pht vn: Trong thi gian cm quyn nh Mc gp kh khn g? - HS theo di SGK tr li. - GV b sung, kt lun: V nhng kh khn - Do s chng i ca cu thn ca nh Mc v l gii ti sao nh Mc b c nh L v do chnh sch ct t, lp. thn phc nh Minh nhn dn phn i. GV c th b sung: Thy i Vit ang Nh Mc b c lp. trong tnh trng no ng, nh Minh sai qun p st bin gii, e da tin vo nc
112

ta. Mc ng Dung lng tng: nm 1540 xin ct vng t ng Bc trc y vn thuc Chm Khm (Qung ng) np cho nh Minh. Dng s sch vng t ny cho qun Minh. Vic lm ny b nhn dn ln n, mt lng tin vo nh Mc. Vy nn nh Mc b c lp. Cc cu thn nh L ni ln chng i, t nc ri vo tnh trng chin tran chia ct. II. t nc b chia ct * Chin tranh Nam - Bc triu * Hot ng 1 - GC ging gii: Nh Mc ra i trong bi cnh chin trang phong kin bng n. Tuy bc u c gp phn n nh li x hi nhng li tr thnh nguyn c gy nn chin tranh: Chin tranh Nam - Bc triu. - GV yu cu HS theo di SGK thy c nguyn nhn ca cuc chin tranh Nam - Bc triu, kt qu. - HS theo di SGK tr li. - GV nhn xt b sung, kt lun. - Cu thn nh L, ng u l + GV gii thch thm: B phn cu thn nh Nguyn Kim quy t lc L gn b vi s nghip gii phng t nc lng chng Mc "Ph L dit ca cha ng, khng chp nhn nn thng tr Mc" Thnh lp chnh quyn ca h Mc, khng phc h Mc ch Mc Thanh Ha gi l Nam triu, ng Dung khng xut thn t dng di qu i u vi nh Mc Thng tc, v vy ni ln Thanh Ha - qu Long - Bc triu. hng ca nh L chng li nh Mc Chin tranh Nam - Bc triu. - 1545 - 1592 chin tranh Nam + GV gii thch thm v nh Mc khng Bc triu bng n nh Mc c nhn dn ng h, v vy b lt , phi b lt , t nc thng nht. chu ln Cao Bng. t nc thng nht. Khng lu sau Nam triu, quyn hnh nm trong tay h Trnh (Trnh Kim) hnh thnh mt th lc ct c mn Nam - Th lc h Nguyn. Mt cuc chin tranh phong kin mi li bng n: Chin tranh Trnh- * Chin tranh Trnh - Nguyn Nguyn. - GV yu cu HS theo di SGK thy c nguyn nhn dn n chin tranh Trnh -Nguyn v hu qu ca n. - HS theo di SGK pht biu. - GV b sung, kt lun v nguyn nhn dn n chin tranh Trnh - Nguyn. + Trong lc lng ph L: ng u l
113

Nguyn Kim. Nhng t khi Nguyn Kim cht, con r l Trnh Kim (c phong Thi s nm binh quyn) tip tc s nghip "Ph L dit Mc". thao tng quyn lc vo tay h Trnh, Trnh Kim tm cch loi tr phe cnh h Nguyn (h Nguyn Kim), git Nguyn Ung (con c Nguyn Kim), trc tnh th , ngi con th ca Nguyn Kim l Nguyn Hong nh ch gi xin anh r ( Trnh Kim) cho vo trn th t Thun Ha. T c nghip h Nguyn mn Nam dn c xy dng, tr thnh th lc ct c ng Trong, tch khi s l thuc h Trnh ng Ngoi. - GV cht : Nh vy 2 mn Nam - Bc ca i Vit c 2 th lc phong kin ct c. GV s dng bn ch cho HS quan st.

+ Thanh Ha, Nam Triu vn tn ti nhng quyn lc nm trong tay h Trnh. + mn Nam: h Nguyn ct c xy dng chnh quyn ring. + 1627 h Trnh em qun nh h Nguyn, chin tranh Trnh - Nguyn bng n. + Kt qu: 1672 hai bn ging ha, ly sng Gianh lm gii tuyn t nc b chia ct. III. Nh nc phong kin ng Ngoi Hot ng 1: - Cui XVI Nam Triu chuyn - GV truyn t s kin Nam Triu chuyn v Thng Long. v Thng Long, triu L c ti thit hon chnh vi danh ngha t tr ton b t nc. Song da vo cng lao nh nh Mc, cha Trnh ngy cng ln quyn vua L. - GV yu cu HS theo di SGK thy c t chc chnh quyn trung ng v a phng ca nh nc L - Trnh ng Ngoi. - Chnh quyn trung ng gm: - HS theo di SGK, tr li. ********** - GV b sung kt lun v t chc chnh ****** quyn L - Trnh ng Ngoi. ****** ** - GV c th minh ha bng s n gin. ********* Qua c th thy quyn lc ca cha Trnh khng km g mt ng Vua thc s. - GV gii thch ti sao cha Trnh khng lt vua L: Cha Trnh ngh n vic lt vua L, em nh hi Trng nguyn Nguyn Bnh Khim (mt ngi gii s
114

thut). Nguyn Bnh Khim tr li cha Trnh: Thc c vn tt c mang gieo. T Cha Trnh hiu nh L vn cn c nh hng trong nhn dn v tng lp s phu, v vy thi nh lt vua L. - GV kt lun: V chnh quyn a phng, lut php, qun i, i ngoi, ch thi c.

+ HS nghe, ghi chp.

- Chnh quyn a phng: Chia thnh cc trn, ph, huyn, chu x nh c. - Ch tuyn dng quan li nh thi L. - Lut php: Tip tc dng quc triu hnh lut (c b sung). - Qun i gm: + Qun thng trc (Tam ph), tuyn ch yu Thanh Ha + Ngoi binh: Tuyn t 4 trn quanh kinh thnh. - i ngoi: Ha hiu vi nh Thanh Trung Quc.

- GV: Em c nhn xt g v b my Nh nc thi L - Trnh? - HS da vo phn va hc tr li: - GV kt lun: V c bn b my Nh nc c t chc nh thi L s. Nhng ch khc l triu nh nh L khng cn nm thc quyn, m quyn lc nm trong tay cha Trnh. HS nghe, ghi nh. IV. Chnh quyn ng * Hot ng 1 Trong - Th k XVII lnh th ng - GV: Ging gii v qu trnh m rng lnh Trong c m rng t Nam th ng Trong ca cc cha Nguyn v Qung Bnh n Nam B ngy nguyn nhn ti sao cc cha Nguyn chsu nay. trng m rng lnh th ( c 1 vng t rng i ph vi ng Ngoi). - HS nghe, ghi chp. - a phng: Chia lm 12 - GV tip tc ging gii kt hp vi v s dinh, ni ng ph cha (Ph chnh quyn ng Trong Xun) l dinh chnh, do cha Nguyn trc tip cai qun. *********** - Di dinh l: ph, huyn, *********** * thuc, p. ******** *********** **** - GV: Em c nhn xt g v chnh quyn ng Trong, im khc bit vi Nh nc
115

L - Trnh ng Ngoi? - HS so snh, suy ngh, tr li. - GV b sung, kt lun: ng Trong ch c chnh quyn a phng do cha Nguyn cai qun. Chnh quyn Trung ng cha xy dng. iu l gii ti sao ng Ngoi c gi l "Nh nc phong kin ng Ngoi", cn ng Trong c gi l "Chnh quyn ng Trong". Nc i Vit b chia ct lm 2 ng ch khng phi b tch lm 2 nc (lin h vi giai on 1954 - 1975). - HS nghe, ghi nh. - GV tip tc ging tip v qun i, cch tuyn chn quan li v s kin 1744 Nguyn Phc Khot xng vng xy dng triu nh trung ng v h qu ca vic lm ny (nc i Vit ng trc nguy c chia lm 2 nc).

- Qun i l qun thng trc, tuyn theo ngha v, trang b v kh y . - Tuyn chn quan li bng nhiu cch: Theo dng di, c, hc hnh. - 1744 cha Nguyn Phc Khot xng vng, thnh lp chnh quyn trung ng. Song n cui XVIII vn cha hon chnh.

4. Cng c - Nguyn nhn ca chin tranh Nam - Bc triu, Trnh - Nguyn. - So snh chnh quyn ng Trong, ng Ngoi. 5. Dn d HS v s n gin b my chnh quyn ng Trong, ng Ngoi ri so snh. Hc bi, c trc bi 22. BI 22 TNH HNH KINH T CC TH K XVI - XVIII I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong HS cn nm c 1. Kin thc - t nc c nhiu bin ng, song tnh hnh kinh t c nhiu biu hin pht trin. - Lnh th ng Trong m rng, to nn mt va thc ln, gp phn quan trng n nh tnh hnh x hi. - Kinh t hng ha do nhiu nguyn nhn ch yu l nguyn nhn khch quan pht trin mnh m, to iu kin cho s hnh thnh v phn vinh ca mt s th. - T na sau th k XVIII kinh t c 2 ng u suy thoi. Song s pht trin ca kinh t hng ha cc th k trc nh hng quan trng n x hi.
116

2. T tng, tnh cm - Gio dc thc v tnh 2 mt ca kinh t th trng, t bit nh hng v cc tc ng tch cc. - Bi Dng nhng nhn thc v hn ch ca t tng phong kin. 3. K nng - Rn k nng phn tch, lin h thc t. II. TI LIU, THIT B DY - HC - Tranh nh, bn Vit Nam c ghi a danh v v tr cc th. - Mt s nhn xt ca thng nhn nc ngoi v kinh t Vit Nam hay v cc th Vit Nam. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - V s nh nc ng Trong v ng Ngoi, so snh. 2. M bi T th k XVI t nc c nhiu bin ng ln song do nhiu nguyn nhn khc nhau nn nn kinh t i Vit vn tip tc pht trin vi nhng biu hin c ngha x hi quan trng. thy c cc th k XVI - XVIII kinh t i Vit pht trin nh th no? Nguyn nhn dn n s pht trin , chng ta cng hc bi 22. 3. T chc dy hc Hot ng ca thy - tr Hot ng 1: C lp, c nhn - GV: Trc ht GV gip HS nm c tnh hnh nng nghip t cui XVI n na u XVIII: Do rung t cng tp trung trong tay a ch, quan li. Nh nc khng quan tm n sn xut nh trc, cc th lc phong kin ni ln tranh ginh quyn lc, ni chin phong kin lin min lm cho nng nghip km pht trin, mt ma i km thng xuyn. - GV b sung tip: T na sau th k XVII khi tnh hnh chnh tr n nh, nng nghip 2 ng pht trin. - GV yu cu HS c SGK thy c s pht trin ca nng nghip 2 ng song mnh nht ng Trong. - HS theo di SGK. - GV cht v biu hin ca s pht trin nng nghip. GV nhn mnh s pht trin nng nghip ng Trong. Do lnh th ngy cng m
117

Kin thc c bn cn nm I- Tnh hnh nng nghip cc th k XVI - XVIII - T cui th k XV n na u th k XVII. Do Nh nc khng quan tm n sn xut, ni chin gia cc th lc phong kin nng nghip sa st, mt ma i km lin min.

- T na sau th k XVII, tnh hnh chnh tr n nh, nng nghip 2 ng pht trin.

+ Rung t c 2 ng m rng, nht l ng Trong.

rng vo Nam, dn c t, iu kin sn xut thun li nn nng nghip ng Trong vt qua yu cu t cp, t tc tr thnh mt va thc ln phc v th trng ng Trong, gii quyt mu thun x hi. Cn ng Ngoi: L vng t lu i, c khai ph trit . V vy nng nghip t c kh nng m rng, pht trin. -HS nghe, ghi nh.

+ Thy li c cng c. + Ging cy trng ngy cng phong ph. + Kinh nghim sn xut c c kt.

- c 2 ng ch t hu rung t ngy cng tp trung trong tay a ch. Hot ng 1: II. S pht trin ca th cng - GV yu cu HS theo di SGK thy nghip c: + S pht trin ca ngh truyn thng. + S xut hin nhng ngh mi. + Nt mi trong kinh doanh, sn xut th cng nghip. - HS theo di SGK tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun v s pht trin ca th cng nghip. - GV: Minh ha cho s pht trin ca ngh - Ngh th cng truyn thng dt bng li nhn xt ca thng nhn tip tc pht trin t trnh nc ngoi. Mt thng nhn hi ngi cao (dt, gm). th dt "T la c sn xut vi mt s lng ln bao gm loi nh la trng, la mu, the, lnh, nhiu, on... k thut dt khng km mm mi, va p, va tt... ch c lm c khng? Ngi th tr li: Lm c!" Minh ha cho s pht trin ngh gm bng mt s tranh nh su tm (tranh trong SGK). - GV tip tc truyn t v s xut hin nhng ngh mi v nt mi trong kinh doanh. - GV c th minh ha bng mt s cu ca dao v cc ngnh ngh th cng truyn - Mt s ngh mi xut hin thng. K tn mt s lng ngh th cng nh: Khc in bn g, lm ng truyn thng, kt hp lin h thc tin v trng, lm ng h, lm tranh s tn ti ca cc ngnh ngh ngy nay. sn mi. Gi tr ca ngh th cng, ca sn phm th - Khai m - mt ngnh quan cng trong thi hin i. trng rt pht trin c ng - HS nghe, ghi nh: Trong v ng Ngoi. - GV: Em c nhn xt g v s pht trin - Cc lng ngh th cng xut
118

ca th cng nghip ng thi? So snh vi giai on trc. - HS so snh, suy ngh, tr li. - GV nhn xt, kt lun: th cng nghip th k XVI - XVIII pht trin mnh m, ngnh ngh phong ph, cht lng sn phm tt, p ng nhu cu trao i trong nc v nc ngoi. Thc y kinh t hng ha ng thi pht trin. - HS nghe, ghi nh.

hin ngy cng nhiu. - cc th th th cng lp phng hi va sn xut va bn hng (nt mi trong kinh doanh).

III. S pht trin ca thng nghip * Ni thng: cc th k XVI - XVIII bun bn trong nc *Hot ng 1: C lp, c nhn ngy cng pht trin: - GV trnh by nhng biu hin pht trin - Ch lng, ch huyn... mc ln ca ni thng ng thi. khp ni v ngy cng ng c. - nhiu ni xut hin lng bun. - Bun bn ln (bun chuyn, bun thuyn) xut hin. - Bun bn gia cc vng min pht trin.

- GV: Nt mi trong ni thng th k XVI - XVIII? HS tr li: Bun bn ln xut hin GV kt lun: Xut hin lng bun Chng t bun bn khng n thun l trao i hng ha tha mn nhu cu tiu dng m pht trin thnh mt ngh ph bin. Lin h thc tin: nh Bng bn m, bn khay Ph Lu hp ch mi ngy mt ng. - HS nghe, ghi nh. - GV tip tc trnh by nguyn nhn thc y ni thng pht trin: nng nghip, th cng nghip pht trin, ng s c m rng... i sng nhn dn c nng cao, sc mua tng... *Hot ng 2: C lp, c nhn
119

* Ngoi thng: - Th k XVI - XVIII ngoi thng pht trin mnh.

+ Thuyn bun cc nc (k c cc nc chu u: B o Nha, H Lan, Anh) n Vit Nam bun bn ngy cng tp np.

- GV truyn t HS nm c trong th k XVI - XVIII ngoi thng pht trin rt mnh. - GV yu cu HS theo di SGK thy c biu hin pht trin ca ngoi thng. - HS theo di SGK tr li. - GV b sung kt lun v nhng biu hin pht trin ca ngoi thng.

- H bn v kh, thuc sng, len d, bc, ng. - Mua: T la, ng gm, nng lm sn. + Thng nhn nhiu nc t hi lp ph x, ca hng bun bn lu di.

- GV minh ha bng mt s bc tranh, nh trong SGK v nhng tranh nh t su tm. Li nhn xt ca thng nhn nc ngoi trong sch hng dn GV. K v s thnh lp cc hi qun ca ngi Tu, ngi Nht Hi An. Ph ngi Tu Ph Hin (Hng Yn). - HS nghe, ghi nh. - GV pht vn: nhng yu t bn trong v bn ngoi no thc y s pht trin ca ngoi thng? S pht trin ca ngoi thng c tc dng g cho s pht trin ca kinh t nc ta? - HS suy ngh, tr li. - GV kt lun nguyn nhn dn n s pht trin ca ngoi thng. Kt hp lin h thc tin hin nay. S pht trin ca ngoi thng to iu kin cho t nc tip cn vi nn kinh t th gii vi phng thc sn xut mi. - GV ging gii tip: S pht trin ca ngoi thng rm r trong mt thi gian. Gia th k XVIII suy yu dn do ch thu kha phin phc, lin h thc t. *Hot ng 1: C lp - GV ging gii v s hng khi ca cc th XVI - XVIII. - GV minh ha bng li cc thng nhn nc ngoi trong SGK v sch hng dn GV v s hng thnh ca Thng Long v cc th khc.
120

- Nguyn nhn pht trin: + Do chnh sch m ca ca chnh quyn Trnh, Nguyn. + Do pht kin a l to iu kin giao lu ng - Ty thun li. - Gia th k XVIII ngoi thng suy yu dn do ch thu kha ca Nh nc ngy cng phc tp. IV. S hng khi ca cc th - Th k XVI - XVIII nhiu th mi hnh thnh pht trin hng thnh. - Thng Long - K ch vi 36 ph phng tr thnh th ln ca c nc. - Nhng th mi nh: Ph Hin (Hng Yn), Hi An (Qung Nam), Thanh H (Ph Xun - Hu) tr thnh nhng ni bun bn sm ut.

- GV: Nguyn nhn dn n s hng khi ca th? - HS suy ngh tr li. - GV b sung, kt lun: th hng khi l do: th cng nghip v thng nghip pht trin, nht l ngoi thng. - HS nghe, ghi nh. - GV ging tip v s suy tn ca th, nguyn nhn dn n th suy tn.

- u th k XIX do chnh sch hn ch ngoi thng, hn ch giao lu gia cc vng ca chnh quyn phong kin. th suy tn dn.

4. Cng c - Th k XVI - XVIII kinh t nc ta c bc pht trin mi, phn thnh. - Th cng nghip ngy cng tng tin nhng khng th chuyn ha sang phng thc sn xut t bn ch ngha. - S pht trin ca ngoi thng v th a t nc tip cn vi nn kinh t th gii. - Song do chnh sch ca nh nc nn cui th k XVIII, Vit Nam vn l mt nc nng nghip lc hu. 5. Dn d - HS hc bi, tr li cu hi trong SGK. BI 23 PHONG TRO TY SN V S NGHIP THNG NHT T NC BO V T QUC CUI TH K XVIII I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc, yu cu HS nm c 1. V kin thc - Th k XVI - XVIII t nc b chia thnh 2 min c chnh quyn ring bit m hu nh vi tp on phong kin thng tr khng cn kh nng thng nht li. - Trc tnh trng khng hong ca ch phong kin c 2 min, nguy c chia ct cng gia tng, phong tro Ty Sn, trong qu trnh nh cc tp on phong kin ang thng tr, xa b tnh trng chia ct, bc u thng nht li t nc. - Trong qu trnh u tranh ca mnh, phong tro nng dn cn hon thnh thng li 2 cuc khng chin (chng Xim v chng Thanh) bo v nn c lp dn
121

tc, gp thm nhng chin cng huy hong vo s nghip gia nc anh hng ca dn tc. 2. V t tng, tnh cm - Gio dc lng yu nc u tranh cho s nghip bo v s ton vn t nc. - T ho v tinh thn u tranh ca ngi nng dn Vit Nam. 3. K nng - Bi dng k nng s dng bn lch s. - Bi dng kh nng phn tch, nhn nh s kin lch s. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam c nhng a danh cn thit. - Lc cc trn nh mang tnh quyt chin. - Mt s cu ni ca vua Quang Trung, th ca ca ngi ng thi ni v Quang Trung. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Th k XVI - XVIII kinh t nc ta c bc pht trin mi, phn thnh nh th no? Cu hi 2: Ti sao th cng nghip ngy cng tng tin nhng khng th chuyn ha sang phng thc sn xut t bn ch ngha? 2, Dn dt vo bi mi Qua bi 22 chng ta thy vo cui th k XVIII ch phong kin ng Ngoi, ng Trong u bc vo giai on khng hong suy tn. Mt phong tro nng dn bng lm rm r, m u t p Ty Sn (Bnh nh) v trong qu trnh u tranh kin cng ca mnh lm nn 2 s nghip ln: Thng nht t nc v nh bi gic ngoi xm, bo v c lp dn tc. 3. T chc cc hot ng dy v hc trn lp Hot ng ca thy v tr Kin thc c bn HS cn nm vng

Hot ng 1: C lp, c nhn I. PHONG TRO TY SN V S - GV gii thiu s lc v tnh trng NGHIP THNG NHT T khng hong ca ch phong kin NC (CUI TH K XVIII) ng Ngoi; gia th k XVIII ch phong kin ng Ngoi lm vo cuc khng hong trm trng: Rung t b a ch chim ot, thu kha nng n, quan li tham nhng, i sng nhn dn sa st nghim trng, phong tro u tranh ca nng dn bng ln rm r, tiu biu c khi ngha ca Nguyn Danh Phng, Nguyn Hu Cu, Hong Cng Cht, L Duy Nht (HS c hc cp II). - GV tip tc gii thiu v tnh trng ca ch phong kin ng Trong:
122

Trong khi ch phong kin ng Ngoi khng hong th ng Trong, nm 1744 Cha Nguyn Phc Khot lm g? S kin ny ni ln iu g? - HS nh li kin thc bi trc tr li. - GV ging tip: 1744 cha Nguyn xng vng, bt tay xy dng chnh quyn Trung ng, nc ta ng trc nguy c b chia lm 2 nc. Chnh quyn ng Trong t cng lm vo khng hong suy yu, i sng nhn dn cc kh. Theo mt gio s phng Ty by gi "go t nh vng, tnh trng i kh by ra lm cnh thng tm kh t, cc xc cht chng cht ln nhau". Phong tro nng dn bng n ng Trong. - GV kt lun: + HS nghe, ghi chp. + GV yu cu HS theo di SGK thy c din bin chnh ca phong tro nng dn Ty Sn v vai tr ca khi ngha Ty Sn. + HS theo di SGK pht biu. + GV b sung, kt lun v nhng nt chnh ca phong tro Ty Sn. - GV c th m thoi vi HS v 3 anh em Nguyn Hu, Nguyn Nhc, Nguyn L: gc h H, ln ln gp lc Quc ph Trng Thc Loan chuyn quyn; nhn dn lm than cc kh. Ba anh em ln vng Ty Sn xy dng cn c khi ngha. Nm 1771 c ba anh em i sang h Nguyn, dng c chng Trng Thc Loan, ti Ty Sn - Bnh nh. Khi ngha pht trin dn thnh phong tro nng dn rng ln, m nhn s mnh tiu dit cc tp on phong kin thng nht t nc. - HS nghe, ghi chp. - GV dn dt: Ngoi s nghip thng nht t nc, phong tro Ty Sn

- Gia th k XVIII ch phong kin c ng Ngoi, ng Trong khng hong su sc Phong tro nng dn bng n.

- 1771 khi ngha nng dn bng ln Ty Sn (Bnh nh). + T mt cuc khi ngha nhanh chng thnh phong tro lt cha Nguyn ng Trong.

- 1886 - 1788 ngha qun tin ra Bc lt tp on L - Trnh, thng nht t nc.

123

cn m ng nhim v khng chin chng ngoi bang bo v T quc. *Hot ng 1: C lp, c nhn - GV yu cu HS theo di SGK thy c nguyn nhn, din bin, kt qu ca cuc khng chin chng qun Xim 1785. - HS theo di SGK pht biu. - GV b sung, kt hp vi s dng lc chin thng Rch Gm, Xoi Mt trnh by v cuc khng chin chng qun Xim, sau GV cht : + Ngha qun Ty Sn bt git 2 cha l Nguyn Phc Dng v Nguyn Phc Thun. Cn li mt ngi chu ca cha Nguyn l Nguyn nh chy thot. Trong hai nm 1782 - Nm 1783 Nguyn Hu hai ln em qun nh Nguyn nh Gia nh. Cng ng Nguyn nh b chy sang Xim cu cu. Vua Xim sai tng em 5 vn qun thy b tin sang nc ta cui nm 1784 chim gn na t Nam B, ra sc cp ph chun b tn cng qun Ty Sn. + Trc gic ngoi xm, vua Ty Sn l Thi c (Nguyn Nhc) sai em l Nguyn Hu em binh thuyn vo Nam chng gic. - GV c th yu cu HS tng thut v chin thng Rch Gm - Xoi Mt hoc ni ln nhng hiu bit ca mnh v chin thng ny. - HS nh li kin thc hc tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung: y l mt thng li ln tiu dit gn 4 vn qun Xim, th hin ti t chc, cm qun ca Nguyn Hu. Chin thng ny khin"ngi Xim sau trn thua nm Gip Thn (1785) ngoi ming th ni khoc nhng trong bng th s qun Ty Sn nh s cp". Chin thng p tan mu xm lc ca qun

II. CC CUC KHNG CHIN CUI TH K XVIII 1. Khng chin chng qun Xim 1785.

- Nguyn nh cu vin qun Xim 5 vn qun Xim hu vo nc ta.

- Nm 1785 Nguyn Hu t chc trn nh phc kch Rch Gm - Xoi Mt (trn sng Tin - tnh Tin Giang) nh tan qun Xim, Nguyn nh phi chy sang Xim.

124

Xim, nu cao thc dn tc ca phong tro Ty Sn. Hot ng 1: C nhn, c lp - GV ging gii: sau khi nh thng qun Xim, 1786 Nguyn Hu ko qun ra Bc tiu dit h Trnh. H Trnh , ng tn ph vua L kt duyn vi Cng cha L Ngc Hn (con gi L Hin Tng). Sau ng v Nam (Ph Xun). - ngoi Bc, Nguyn Hu Chnh gip vua L Chiu Thng phn bi Ty Sn. Sau khi b qun Ty Sn nh vua L Chiu Thng cu cu qun Thanh. Vua Thanh cho 29 vn qun sang nc ta. - GV yu cu hs theo di SGK: nguyn nhn, din bin, kt qu ca cuc khng chin chng qun Thanh. Qua thy c vai tr ca Nguyn Hu - Quang Trung v tinh thn dn tc ca ngha qun Ty Sn. - HS theo di SGK tm tt din bin cuc khng chin chng Thanh, pht biu. - GV b sung, kt lun v ging gii thm: Vic lm ca L Chiu Thng chng t triu nh phong kin nh L khng th duy tr c na. Mc d Nguyn Hu rt c gng ph L. Trc tnh hnh , Nguyn Hu ln ngi hong ngy 25 - 11 1788. - GV c bi hiu d ca vua Quang Trung trong SGK trang 107 gip HS thy c mc tiu ca cuc tin qun ra Bc ln ny v ngha ca hiu d (Th hin tinh thn t cao c, thc quyt tm bo v c lp). Bi hiu d c v, to kh th quyt tm chin u ca ngha qun Ty Sn sau 5 ngy hnh qun thn tc, ngy 5 Tt ngha qun thng li Ngc Hi - ng a.

2. Khng chin chng qun Thanh (1789)

- Vua L Chiu Thng cu vin qun Thanh ko sang nc ta.

- Nm 1788 Nguyn Hu ln ngi Hong , ly nin hiu l Quang Trung ch huy qun tin ra Bc.

- Mng 5 Tt 1789 ngha qun Ty Sn ginh chin thng vang di Ngc Hi - ng a tin vo Thng Long nh bi hon ton qun xm lc. - Phong tro nng dn Ty Sn bc u hon thnh s nghip thng nht t nc v bo v t quc.

125

*Hot ng 2: C nhn - GV pht vn: Cho bit cng lao ca phong tro nng dn Ty Sn v Nguyn Hu. - HS da vo vn kin thc va hc tr li. - GV kt lun GV m thoi vi HS v vai tr ca Nguyn Hu trong vic tiu dit cc tp on phong kin phn ng v trong cuc khng chin chng Xim v chng qun Thanh. *Hot ng 1: C lp, c nhn - GV trnh by v s thnh lp vng triu Ty Sn 1778 nhng khng gii quyt c cc yu cu lch s, phong tro khi ngha vn tip tc. - GV trnh by tip s kin Nguyn Hu ln ngi 1788. - HS nghe, ghi chp. - GV yu cu HS theo di SGK cc chnh sch ca Vua Quang Trung. - HS nghe, ghi chp. GV minh ha v chnh sch i ngoi ca Quang Trung. Sau khi nh tan 29 vn qun Thanh, Quang Trung c Ng Vn S v Phan Huy ch sang Trung Quc cu phong, lp li ha bnh xy dng t nc. Nh Thanh ging ha, phong vng v gi qu tng cho Quang Trung. *Hot ng 2: C nhn - GV pht vn: Em c nhn xt g v nhng vic lm ca Quang Trung? - HS suy ngh tr li . - GV kt lun: nhng chnh sch ca Quang Trung mang tnh cht tin b, th hin tng mi ca mt ng vua mun thc hin nhng chnh sch ci cch. Nhng nhng chnh sch tin b ca ng cha c nh hng ln trn phm vi c nc. Nm 1792 Quang Trung t ngt qua i, s nghip thng nht t nc, a t nc thot khi khng hong cha thnh.

III. VNG TRIU TY SN Nm 1778 Nguyn Nhc xng Hong (hiu Thi c) Vng triu Ty Sn thnh lp. - Nm 1788 Nguyn Hu ln ngi Hong thng tr vng t t Thun Ha tr ra Bc. - Thnh lp chnh quyn cc cp, ku gi nhn dn khi phc sn xut. - Lp li s h khu, t chc li gio dc, thi c, t chc qun i (dch ch Hn, ch Nm lm ti liu dy hc). - i ngoi ha ho vi nh Thanh, quan h vi Lo v Chn Lp rt tt p.

- Nm 1792 Quang Trung qua i. - Nm 1802 Nguyn nh tn cng, cc vng triu Ty Sn ln lt sp .

126

4.Cng c Vai tr ca Nguyn Hu v phong tro nng dn Ty Sn. 5. Dn d, bi tp v nh - HS hc bi, lm bi tp SGK (103). - Su tm tranh nh v nhng cng trnh ngh thut th k XVI - XVIII. BI 24 TNH HNH VN HA CC TH K XVI - XVIII I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc, yu cu HS nm c 1. V kin thc - th k XVI - XVIII vn ha Vit Nam c nhng im mi, phn nh thc trng ca x hi ng thi. - Trong lc Nho gio suy thoi th Pht gio, o gio c iu kin m rng mc d khng c nh thi L - Trn. Bn cnh xut hin mt tn gio mi: Thin cha gio (o Kit). - Vn ha - ngh thut chnh thng sa st, mt i nhng nt tch cc ca th k mi, trong lc hnh thnh pht trin mt tro lu vn ha - ngh thut dn gian phong ph lm cho vn ha mang m mu sc nhn dn. - Khoa hc, k thut c nhng chuyn bin mi. 2. V t tng, tnh cm - Bi dng tnh cm i vi nhng gi tr vn ha tinh thn ca nhn dn. - T ho v nng lc sng to phong ph ca nhn dn lao ng, mt khi dn tr c nng cao. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Mt s tranh nh ngh thut. - Mt s cu ca dao, tc ng. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - t nc ta thng nht trong hon cnh no? nh gi cng lao ca phong tro Ty Sn. 2, Dn dt vo bi mi th k XVI - XVIII Nh nc phong kin c nhng bin i ln. S pht trin ca kinh t hng ha v giao lu vi th gii bn ngoi tc ng ln n i sng vn ha ca nhn dn ta c ng Trong v ng Ngoi. th hin c tnh hnh vn ha cc th k XVI - XVIII v nhng im mi ca vn ha Vit Nam thi k ny, chng ta cng tm hiu bi 24. 3. T chc cc hot ng dy v hc trn lp Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp, c nhn Kin thc c bn HS cn nm vng I. T TNG TN GIO
127

- Trc ht GV pht vn: Tnh hnh tn gio th k X - XV pht trin nh th no? - HS nh li kin thc bi trc tr li: o Nho, Pht u rt ph bin: + o Pht: thi L - Trn. + o Nho: thi L. - GV t vn : th k XVI XVIII tn gio pht trin nh th no? - HS tp trung theo di SGK tr li. - GV kt lun kinh kt hp ghi bng. - GV pht vn: Ti sao nhng th k XVI - XVIII Nho gio suy thoi? Khng cn c tn sng nh trc? - HS da vo kin thc c v nhng hiu bit ca mnh tr li. + Trt t phong kin, trt t trong quan h x hi b o ln: Vua chng ra vua, ti chng ra ti. Quan h mi tin b dn thay th trt t quan h phong kin b li thi. + Nh nc phong kin khng hong; chnh quyn trung ng tp quyn thi L suy sp. - GV tip tc trnh by: Trong khi Nho gio suy thoi th Pht gio c iu kin khi phc li. - GV chng minh bng mt s cng trnh kin trc Pht gio nh: Cha Thin M (Hu), Pht b Quan m nghn tay nghn mt, cc tng La Hn cha Ty Phng (H Ty).... Nhiu v cha quan tm cho sa sang cha chin, c ng, t tng. - HS nghe, ghi nh: - GV tip tc ging gii: bn cnh tn gio mi c du nhp vo nc ta l Thin cha gio. - Pht vn: Thin cha gio xut hin u v c tuyn truyn vo nc ta theo con ng no? - HS nh li kin thc c kt hp SGK thi tr li. - GV nhn xt kt lun: Kit gio xut hin khu vc Trung

- Th k XVI - XVIII Nho gio tng bc suy thoi, trt t phong kin b o ln.

- Pht gio c iu kin khi phc li, nhng khng pht trin mnh nh thi k L - Trn.

- Th k XVI - XVIII o Thin cha c truyn b ngy cng rng ri.

128

ng rt ph bin khu vc chu u. Cc gio s Thin cha gio theo thuyn bun nc ngoi vo Vit Nam truyn o, nh th Thin cha gio mc ln nhiu ni, gio dn ngy cng ng c 2 ng. Bn cnh vic tip tc nh hng ca tn gio bn ngoi, ngi dn Vit Nam tip tc pht huy nhng tn ngng truyn thng tt p: n th, lng miu c xy dng nhiu ni bn cnh cha chin, nh th o to nn s a dng, phong ph trong i sng tn ngng ca nhn dn ta. Hot ng 1: C lp, c nhn - GV yu cu HS theo di SGK thy c s pht trin ca gio dc: + ng Ngoi + ng Trong + Gio dc thi Quang Trung. + So snh vi gio dc th k X - XV. - HS theo di SGK theo nhng yu cu ca GV sau pht biu. - GV nhn xt, b sung, kt lun. - GV minh ha: Ni dung gio dc Nho hc khun so ngy cng khng ph hp vi thc t x hi, gian ln trong thi c, mua bn quan tc,... - HS nghe, ghi chp. Hot ng 2: C nhn - Pht vn: Em c nhn xt chung g v tnh hnh gio dc nc ta th k XVI - XVIII? - HS so snh vi kin thc c tr li. - GV cht : + Gio dc tip tc pht trin nhng cht lng gim st. + Ni dung gio dc vn l Nho hc, SGK vn l T Th, Ng Kinh. Cc ni dung khoa hc khng c ch , v vy gio dc khng gp phn tch cc pht trin nn kinh t thm ch cn kim hm s pht trin kinh t.

- Tn ngng truyn thng pht huy: Th cng t tin, thn linh, anh hng ho kit. i sng tn ngng ngy cng phong ph.

II. PHT TRIN GIO DC V VN HC 1. Gio dc

- Trong tnh hnh chnh tr khng n nh, gio dc Nho hc vn tip tc pht trin. + Gio dc ng Ngoi vn nh c nhng sa st dn v s lng. + ng Trong: 1646 cha Nguyn t chc khoa thi u tin. + Thi Quang Trung: a ch Nm thnh ch vit chnh thng.

- Gio dc tip tc pht trin song cht lng gim st. Ni dung gio dc Nho hc hn ch s pht trin kinh t.

129

Hot ng 1: C lp, c nhn - GV pht vn: Em hy nhc li nhng c im ca vn hc th k XV - XV? - HS nh li kin thc c, tr li. - GV nhn xt, b sung, nhc li c im ca vn hc thi k trc. + Vn hc ch Hn rt pht trin. + c vn hc ch Nm nhng cha ph bin. + Ni dung vn hc th hin tinh thn dn tc su sc. - HS nghe, cng c li kin thc c, trn c s tip thu kin thc mi. Hot ng 2: C lp, c nhn - GV yu cu HS theo di SGK thy c nhng im mi trong vn hc th k XVI - XVIII. - HS theo di SGK pht biu. - GV b sung, kt lun: + GV l gii: S d ch Hn mt dn u im khng cn tc dng ln. khng cn pht trin nh giai on trc l do s suy thoi ca Nho gio. Trc y, trt t x hi, chun mc o c ca Nho gio c mi ngi t nguyn lm theo. Song n thi k ny thc tin x hi khc trc "cn tin cn bc cn t, ht cm ht go ht ng ti". V vy, gio l Nho hc tr nn so rng, lc hu. khng cn ph hp. + GV ging gii: S xut hin ch Nm v s pht trin ca th Nm th hin tinh thn dn tc ca nguyn nhn Vit. Ngi Vit ci bin ch Hn thnh ch Nm vit vn, lm th... - Pht vn: im mi trong vn hc th k XVI - XVIII? Nhng im mi ni ln iu g? - HS suy ngh, so snh vi vn hc thi k trc tr li: + Vn hc dn gian rt pht trin trong khi vn hc ch Hn suy gim.

2. Vn hc

- Nho gio suy thoi Vn hc ch Hn gim st so vi giai on trc

- Vn hc ch Nm pht trin mnh nhng nh th ni ting nh: Nguyn Bnh Khim, o Duy T, Phng Khc Hoan - Bn cnh dng vn hc chnh thng, dng vn hc trong nhn dn n r vi cc th loi phong ph: ca dao, tc ng, lc bt, truyn ci, truyn dn gian... mang m tnh dn tc v dn gian. - Th k XVIII ch Quc ng xut hin nhng cha ph bin.

130

Phn nh thc t Nho gio ngy cng mt uy tn ng theo di chng t cuc sng tinh thn ca nhn dn c cao gp phn lm cho vn hc thm phong ph, a dng... Hot ng 1: C lp, c nhn - GV pht vn: Ngh thut kin trc iu khc th k X - XV pht trin nh th no? HS nh li kin thc c tr li. + th k X - XV ngh thut kin trc v iu khc pht trin rt mnh, chu nh hng ca yu t bn ngoi (Pht gio, Nho gio) song vn mang m bn sc dn tc. - GV: yu cu HS theo di SGK thy c s pht trin ca ngh thut kin trc, iu khc giai on XVI XVIII. - HS theo di SGK tr li. - GV b sung, kt lun v kin trc, iu khc. + GV minh ha bng tranh nh: cc v La Hn cha Ty Phng, cha Thin M, tng Quan m nghn mt nghn tay. Cho HS thy c s lng cng trnh iu khc rt t so vi giai on trc. + GV c th m thoi vi HS v cc loi hnh ngh thut v cc vng min gip HS thy c s phong ph a dng ca ngh thut Vit Nam th k XVI - XVIII. Hot ng 2: C nhn - GV yu cu HS theo di SGK lp bng thng k nhng thnh tu khoa hc - k thut th k XVI - XVIII theo mu Lnh vc - S hc - Qun s - Trit hc Thnh tu

III. NGH THUT V KHOA HC - K THUT * Ngh thut

- Kin trc iu khc khng pht trin nh giai on trc. - Ngh thut dn gian hnh thnh v pht trin phn nh i sng vt cht, tinh thn ca nhn dn. ng thi mang m tnh a phng.

* Khoa hc - k thut

131

- Y hc - K thut - HS theo di SGK t lp bng thng k vo v. - GV pht vn: khoa hc - k thut th k XVI - XVIII c u im v hn ch g? - HS suy ngh tr li. - GV cht : + V khoa hc: xut hin mt lot cc nh khoa hc, tuy nhin khoa hc t nhin khng pht trin. + V k thut: tip cn vi mt s thnh tu k thut hin i ca phng Ty nhng khng c tip nhn v pht trin. Do hn ch ca chnh quyn thng tr v s hn ch ca trnh nhn dn ng thi. 4.Cng c Nhng nt mi trong vn ha Vit Nam th k XVI - XVIII. 5. Dn d HS hc bi c, tr li cc cu hi SGK, c trc bi mi. CHNG IV VIT NAM NA U TH K XIX BI 25 TNH HNH CHNH TR, KINH T, VN HA DI TRIU NGUYN (NA U TH K X) I. MC TIU BI HC Gip HS hiu c 1. V kin thc - Tnh hnh chung v cc mt chnh tr, kinh t, vn ha nc ta na u th k XIX di vng triu Nguyn trc khi din ra cuc khng chin chng xm lc ca thc dn Php. - Thng tr nc ta vo lc ch phong kin bc vo giai on suy vong li l nc ngi tha k ca giai cp thng tr c, vng triu Nguyn khng to c iu kin a t nc bc sang mt giai on pht trin mi ph hp vi hon cnh ca th gii. 2. V t tng, tnh cn - Bi dng thc vn ln, i mi trong hc tp.
132

- Gio dc thc quan tm n i sng nhn dn t nc m trc ht l nhng ngi xung quanh. 3. V k nng Rn luyn k nng phn tch, so snh gn s kin vi thc t c th. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam (thi Minh Mng, sau ci cch hnh chnh). - Mt s tranh nh v kinh thnh Hu, tranh dn gian... III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - K tn cc loi hnh ngh thut tiu biu ca nc ta trong cc th k XVI XVIII. Qua nhn xt v i sng tinh thn ca nhn dn ta thi . 2. M bi Sau khi nh bi cc vng triu Ty Sn, Nguyn nh ln ngi vua, thnh lp nh Nguyn. Trong 50 nm u thng tr, na u th k XVIII tnh hnh t nc ta thay i nh th no? Chng ta cng tm hiu bi 25. 3. T chc dy v hc Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: - GV gi cho HS nh li s kin 1792 vua Quang Trung mt, Triu nh ri vo tnh trng lc c, suy yu, nhn c hi , Nguyn nh t chc tn cng cc vng triu Ty Sn. 1802 cc vng triu Ty Sn ln lt sp . Nguyn nh ln ngi vua. - GV ging gii thm v hon cnh lch s t nc v th gii khi nh Nguyn thnh lp: Ln u tin trong lch s, mt triu i phong kin cai qun mt lnh th rng ln thng nht nh ngy nay. + Nh Nguyn thnh lp vo lc ch phong kin Vit Nam bc vo giai on suy vong. + Trn th gii ch ngha t bn ang pht trin, y mnh nhm ng, xm lc thuc a, mt s nc b xm lc. - HS nghe, ghi nh. - GV tip tc trnh by: Trong bi cnh lch s mi yu cu phi cng c ngay quyn thng tr ca nh Nguyn. V vy sau khi ln ngi Gia Long bt tay vo vic t chc b my nh nc. - GV c th dng bn Vit Nam thi Minh Mng ch cc vng t Ninh Bnh tr ra Bc l Chn BcThnh, t Bnh Thun tr vo Nam
133

Kin thc c bn I. Xy dng v cng c b my Nh nc, chnh sch ngoi giao

- Nm 1802 Nguyn nh ln ngi (Gia Long). Nh Nguyn thnh lp, ng Ph Xun (Hu).

* T chc b my nh nc. - Chnh quyn Trung ng t chc theo m hnh thi

l Chn Gia nh Thnh. Chnh quyn Trung ng ch qun l trc tip t Thanh Ha n Bnh Thun. Cn li hai khu t tr Tng chn c ton quyn. l gii php tnh th ca vua Gia Long trong bi cnh lc u mi ln ngi. - HS nghe, ghi nh. - GV tip tc trnh by kt hp bn Vit Nam thi Minh Mng, yu cu HS quan st v nhn xt. - HS quan st lc v nhn xt s phn chia tnh thi Minh Mng. - GV b sung, cht : S phn chia ca Minh Mng c da trn c s khoa hc, ph hp v mt a l, dn c, phong tc tp qun a phng ph hp vi phm vi qun l ca mt tnh. L c s phn chia cc tnh nh ngy nay. V vy ci cch ca Minh Mng c nh gi rt cao. - HS nghe, ghi nh. - GV trnh by tip v t chc b my thi Nguyn. - HS nghe, ghi chp.

L. - Thi Gia Long chua nc ta lm 3 vng: Bc Thnh, Gia nh Thnh v cc trc doanh (Trung B) do Triu nh trc tip cai qun. - Nm 1831 - 1832 Minh Mng thc hin mt cuc ci cch hnh chnh chia c nc l 30 tnh v mt Ph Tha Thin. ng u l tng c tun ph hot ng theo s iu hnh ca triu nh.

- Tuyn chn quan li: thng qua gio dc, khoa c. - Lut php ban hnh Hong triu lut l vi 400 iu h khc. - Pht vn: so snh b my nh nc thi - Qun i: c t chc Nguyn vi thi L s, em c nhn xt g? quy c trang b y song - HS suy ngh tr li. lc hu, th s. - GV nhn xt, kt lun: Nhn chung b my Nh nc thi Nguyn ging thi L s, c ci cch cht t. Song nhng ci cch ca nh Nguyn nhm tp trung quyn hnh vo tay vua. V vy nh nc thi Nguyn cng chuyn ch nh thi L s. - HS lng nghe, ghi nh. Hot ng 2: - GV trnh by khi qut chnh sch ngoi giao ca nh Nguyn. - HS nghe, ghi chp. * Ngoi giao. - Thn phc nh Thanh (Trung Quc). Bt Lo, Cam-pu-chia thn - Pht vn: Em c nhn xt g v chnh sch phc.
134

ngoi giao ca nh Nguyn, mt tch cc v hn ch? - HS suy ngh tr li. - GV b sung, kt lun: + Tch cc: Gi c quan h vi cc nc lng ging nht l Trung Quc. + Hn ch: ng ca khng t quan h vi cc nc phng Ty, khng to iu kin giao lu vi cc nc tin tin ng thi. V vy khng tip cn c vi nn cng nghip c kh, dn n tnh trng lc hu v b c lp. - HS nghe, ghi nh. Hot ng 1: - GV yu cu HS c SGK thy c nhng chnh sch ca nh Nguyn vi nng nghip v tnh hnh nng nghip thi Nguyn. - HS theo di sgk pht biu. - GV b sung, kt lun: GV c th so snh vi chnh sch qun in thi k trc thy c thi k ny do rung t cng cn nhiu cho nn qun in c tc dng rt ln cn thi Nguyn do rung t cng cn t nn tc dng ca chnh sch qun in khng ln. Mt hnh thc khn hoang ph bin thi Nguyn l hnh thc: khn hoang doanh in: Nh nc cp vn ban u cho nhn dn mua sm nng c, tru b nng dn khai hoang , ba nm sau mi thu thu theo rung t. Chnh sch ny a n kt qu ln: c nhng ni mt nm sau c huyn mi ra i nh Kim Sn (Ninh Bnh), Tin Hi (Thi Bnh). - HS nghe, ghi chp. - GV pht vn: Em c nhn xt g v cuc sng nng nghip v tnh hnh nng nghip thi Nguyn? - HS suy ngh tr li. - GV nhn xt, kt lun:

- Vi phng Ty "ng ca, khng chp nhn vic t quan h ngoi giao ca h".

II. Tnh hnh kinh t v chnh sch ca nh Nguyn

* Nng nghip: + Nh Nguyn thc hin chnh sch qun in, song do din tch t cng t (20% tng din tch t), i tng c hng nhiu, v vy tc dng khng ln. - Khuyn khch khai hoang bng nhiu hnh thc, nh nc v nhn dn cng khai hoang.

- Nh nc cn b tin, huy ng nhn dn sa, p iu. - Trong nhn dn, kinh t tiu nng c th vn duy tr nh c. Nh Nguyn c nhng bin php pht trin nng nghip, song ch l nhng

135

Hot ng 2: bin php truyn thng, lc - GV yu cu HS theo di SGK tnh hnh th ny khng c hiu qu cao. cng nghip nc ta di thi Nguyn. + Nng nghip Vit Nam - HS theo di SGK pht biu. vn l mt nn nng nghip - GV b sung, kt lun. thun phong kin, rt lc hu. * Th cng nghip: - Th cng nghip: Nh nc c t chc vi quy m ln, cc quan xng c xy, sn xut tin, v kh, ng thuyn, lm trang sc, lm gch ngi (ngh c). + Th quan xng ng tu thy - c tip cn vi k thut chy bng my hi nc. - Trong nhn dn: Ngh th - HS nghe, ghi chp. cng truyn thng c duy - GV pht vn: Em c nhn xt g v tnh hnh tr nhng khng pht trin th cng nghip thi Nguyn? C bin i so nh trc. vi thi trc khng? Mc tip cn vi khoa hc k thut nh th no? - HS suy ngh, so snh vi cng nghip ca phng Ty tr li: + Nhn chung th cng nghip vn duy tr pht trin ngh th cng truyn thng (c). + tip cn cht t vi k thut phng Ty nh ng thuyn my chy bng hi nc. Nhng do ch cng thng h khc nn ch dng li . + Th cng nghip nhn chung khng c iu kin tip cn k thut ca cc nc tin tin, v vy so vi nn cng nghip phng Ty, th cng nghip nc ta lc hu hn nhiu. Hot ng 3: - GV yu cu HS theo di tip SGK thy c tnh hnh thng nghip nc ta thi Nguyn. - HS c SGK pht biu. - GV b sung, kt lun. * Thng nghip - GV pht vn: Em c nhn xt g v chnh sch + Ni dung pht trin chm ngoi thng ca nh Nguyn? chp do chnh sch thu - Suy ngh tr li: kha phc tp ca Nh
136

+ Chnh sch hn ch, ngoi thng ca nh Nguyn (nht l hn ch giao thng vi phng Ty) khng to iu kin cho s pht trin giao lu v m rng sn xut. Khng xut pht t nhu cu t cng dn tc m xut pht t mua bn ca Triu nh. Hot ng 1: C lp - GV yu cu HS lp bng thng k cc thnh tu cng ha x hi ch ngha vit nam tiu biu ca thi Nguyn na u th k XIX theo mu: Cc lnh vc - Gio dc - Tn gio - Vn hc - S hc - Kin trc - Ngh thut dn gian Thnh tu

nc. + Ngoi thng: Nh nc nm c quyn, bun bn vi cc nc lng ging: Hoa, Xim, Malai. D dt vi phng Ty, tu thuyn cc nc phng Ty ch c ra vo cng Nng. th tn li dn. III. Tnh hnh vn ha gio dc Cc lnh vc - Gio dc Thnh tu

- HS theo di SGK t lp bng thng k. - GV: Sau khi lp bng thng k GV c th treo ln mt bng thng tin phn hi c chun b sn nh. - HS: i chiu phn ca mnh t lm vi bng thng tin phn hi ca GV chnh sa cho chun xc. - GV pht vn: Em c nhn xt g v Vn ha Gio dc thi Nguyn? - Tr li: Vn ha gio dc th cu nhng t nhiu thnh tu mi. C th ni nh Nguyn c nhng cng hin, ng gp. Gi tr v lnh vc vn ha, gio dc: i thi ho Nguyn Du, di sn ha th gii: C Hu, s sch n gi vn cha khai thc ht..... li
137

- Gio dc Nho hc c cng c song khng bng cc th k trc. - Tn - c tn Nho gio gio, hn ch Thin cha gio. - Vn hc ch - Vn hc Nm pht trin. Tc phm xut sc ca Nguyn Du, H Xun Hng, B Huyn Thanh Quan. - Quc s qun thnh lp - S hc nhiu b s ln c bin son: Lch triu hin chng loi ch... - Kinh Hu, Lng tm,

mt khi lng vn ha vt th v phi vt th rt ln. - Kin trc

Thnh Ly cc tnh, ct c H Ni. - Tip tc pht trin.

- Ngh thut dn gian 4. Cng c - u im v hn ch ca kinh t thi Nguyn. - nh gi chung v nh Nguyn. 5. Dn d - HS hc bi, su tm tranh nh, t liu v thi Nguyn. BI 26 TNH HNH X HI NA U TH K XIX V CUC U TRANH CA NHN DN I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. V kin thc - Gip HS hiu t u th k XIX tnh hnh chnh tri x hi Vit Nam dn dn tr li n nh, nhng mu thun giai cp vn khng du i. - Mc d nh Nguyn c mt s c gng nhm gii quyt nhng kh khn ca nhn dn nhng s phn chiagc ngy cng tch bit, b my quan li sa a, mt ma i km thng xuyn xy ra. - Cuc u tranh ca nhn dn din ra lin tc v ngy cng m rng ra hu ht c nc, li cun c mt b phn binh lnh. 2. V t tng, tnh cm - Bi dng kin thc trch nhim vi nhn dn, quan tm n i sng cng ng. 3. K nng - Tip tc rn luyn k nng phn tch, tng hp, nhn xt nh gi. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bn Vit Nam. - Mt s cu th, ca dao v cuc sng ca nhn dn ta di thi Nguyn. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c
138

Cu 1: Trnh by qu trnh hon chnh b my nh nc thi Nguyn. Nhn xt ca em v t chc b my nh nc thi Nguyn. Cu 2: Mi tnh hnh cng thng nghip thi Nguyn. 2. Dn dt vo bi mi hiu c tnh hnh kinh t v nhng chnh sch ni tr v ngoi tr ca nh Nguyn c tc ng nh th no n tnh hnh x hi? Chng ta cng tm hiu bi 26. 3. T chc cc hot ng dy v hc Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp, c nhn - GV ging gii: Nh Nguyn ln ngi sau mt giai on ni chin c lit, tnh hnh chnh tr - x hi phc tp, ch phong kin ang trn bc ng suy tn. Bn thn nh Nguyn li i din cho tp on phong kin thng tr c, v vy ch trng duy tr tnh trng kinh t x hi c, tng cng tnh chuyn ch nhm bo v quyn thng tr ca mnh. Trong bi cnh lch s cc giai cp trong x hi Vit Nam khng c g thay i song tnh hnh cc giai cp v mi quan h gia cc giai cp trong x hi t nhiu c s bin i. - HS nghe, ghi nh. - GV yu cu HS theo di SGK thy c s phn ha cc giai cp trong x hi Vit Nam di thi Nguyn. - HS theo di SGK. - GV cht : GV c th ging gii thm v tnh hnh ca cc giai cp trong x hi thi Nguyn. Triu nh nh Nguyn c gng hon chnh b my thng tr nhm n nh tnh hnh x hi song khng ngn chn c s pht trin ca t tham quan li. + Di thi Nguyn hin tng quan li tham nhng sch nhiu nhn dn rt ph bin. GV c th trch c cc cu ca dao, li vua T c trong SGK minh ha. + nng thn bn a ch cng ho tip tc honh hnh, c hip nhn dn. GV trch c li Nguyn Cng Tr minh
139

Kin thc c bn I. Tnh hnh x hi v i sng ca nhn dn

* X hi: - Trong x hi s phn chia giai cp ngy cng cch bit: + Giai cp thng tr bao gm vua quan, a ch, cng ho. + Giai cp b tr bao gm i a s l nng dn. - T tham quan li thi Nguyn rt ph bin. - nng thn a ch cng ho c hip nhn dn.

ha thng xuyn. + Nh nc cn huy ng sc ngi, sc ca phc v nhng cng trnh xy dng kinh thnh, lng tm, dinh th... - HS nghe, ghi chp. Hot ng 2: C lp, c nhn - GV ging tip: Trong bi cnh vua, quan nh vy, i sng ca nhn dn ra sao? - HS theo di SGK tr li. - GV b sung, cht : Minh ha: Nh nc chia vng nh thu rt nng, t tc ca a ch cng kh cao. Mi nm mt ngi dn inh phi chu 60 ngy lao ng nng nhc. GV c bi v ca ngi ng thi ni v ni kh ca ngi dn trong sch hng dn GV phn t liu tham kho trang 126. - GV pht vn: Em ngh th no v i sng ca nhn dn ta di thi Nguyn? So snh vi th k trc. - GV c th gi : thi L s c cu ca: Thi vua Thi T, Thi Tng... cn thi nh Nguyn i sng ca nhn dn ra sao? - HS suy ngh tr li. - GV nhn xt, kt lun. - HS nghe, ghi chp. Hot ng 1: C lp, c nhn - GV c th t vn : nhng thi k trc chng ta tng c chng kin nhng cuc ni dy ca nhn dn chng li triu nh phong kin thng din ra mi thi i, cn di thi Nguyn phong tro u tranh ca nhn dn ta c c im g khc vi trc? Chng ta s cng tm hiu. - HS nghe, nh hnh mc tiu hc tp. - GV yu cu HS t c SGK tm tt nhng nt chnh v phong tro u tranh ca nhn dn v binh lnh di thi Nguyn. - HS da vo SGK t tm tt vo v ghi nhng nt chnh v phong tro. - GV: Sau khi HS t tm tt, GV yu cu mt HS t trnh by phn mnh lm vo v v gi tip HS khc nhn xt, b sung. - GV a ra thng tin phn hi ca mnh gip HS hon thin phn t hc ca mnh.
140

* i sng nhn dn: - Di thi Nguyn nhn dn phi chu nhiu gnh nng. + Phi chu cnh su cao, thu nng. + Ch lao dch nng n + Thin tai, mt ma i km thng xuyn.

i sng ca nhn dn cc kh hn so vi cc triu i trc. Mu thun x hi ln cao bng n thnh cc cuc u tranh. II. PHONG TRO U TRANH CA NHN DN V BINH LNH

- Na u th k XIX nhng cuc khi ngha ca nng dn n ra rm r khp ni. C nc c ti 400 cuc khi

Thng tin phn hi ca GV c th a ln my chiu hoc vit vo giy A0 treo trn bng. - GV c th m thoi vi HS v Phan B Vnh v Cao B Qut. + Phan B Vnh th lnh phong tro nng dn Bc K, ngi lng Minh Gim (V Th - Thi Bnh), gii v. Nm 1921 - 1922 vng chu th sng Hng gp i ln, trong khi nh nc phong kin v bn a ch cng ho li tng cng bc lt, nhn dn Nam nh, Thi Bnh, Hi Dng bt bnh ni ln chng i, Phan B Vnh nhn ly lng Minh Gim lm ni tp hp lc lng pht ng khi ngha. Ngha qun i n u u ly ca nh giu chia cho dn ngho v vy c nhiu ngi hng ng, khi ngha lan rng. Nm 1926 Minh Mng huy ng lc lng n p khi ngha, v vy ngha qun phi rt v xy dng cn c Tr L (Nam nh). Nm 1927 qun triu nh tn cng Tr L, Phan B Vnh b git, khi ngha tht bi. Lng Tr L b tn ph. + Cao B Qut (1808 - 1855). Qu Ph Th - Gia Lm - H Ni. Nm 1831 c nhn, thu nh sng ngho nhng nhn cch cng rn, ni ting vn hay ch tt. Nhng my ln thi hi u phm quy nn b nh hng; nm 1841 lm quan B l ti Hu. Nm 1847 lm Vin Hn Lm, sm nhn r b mt xu xa ca vua quan triu nh, ng t quan. Cao B Qut l nh th ln, ngi ng thi ca ngi "vn nh Siu, Qut v Tin Hn". ng li hng nghn bi th ch Nm v ch Hn, th hin r bn lnh, ti nng v ch ca ng, lun cao cc anh hng dn tc, cc nh Nho nhn cch, phn nh ni cc kh ca dn ngho. Nm 1853, 1854 cc tnh Bc Ninh, Sn Ty b hn hn, chu chu honh hnh cn ph la, nhn dn i kh, long ngi bt mn vi triu nh. Nhn c hi ny ng t chc khi ngha, tr thnh th lnh ca khi ngha nng dn. Do b bi l nn khi ngha ch ko
141

ngha. - Tiu biu: + Khi ngha Phan B Vnh bng n nm 1821 Sn Nam h (Thi Bnh) m rng ra Hi Dng, An Qung n nm 1287 b n p. + Khi ngha Cao B Qut bng n nm 1854 ng Ha - H Ty, m rng ra H Ni, Hng Yn n nm 1854 b n p. + Nm 1833 mt cuc ni dy ca binh lnh do L Vn Khi ch huy n ra Phin An (Gia nh), lm ch c Nam B Nm 1835 b dp tt.

di c my thng. Cao B Qut hy sinh ti trn a. Sau triu nh T c ra lnh chu di 3 h. B con ni, ngoi ca Cao B Qut nhiu ngi b git hi. Sch v ca ng cng b t hy. - HS nghe, ghi nh v nhng nhn vt lch s. Hot ng 3: C nhn - GV pht vn: Qua nhng nt chnh v phong tro u tranh ca nhn dn thi Nguyn em c rt ra c im ca phong tro? - HS da vo phong tro, so snh tr li. - GV b sung, kt lun v c im ca phong tro. -HS nghe, ghi chp.

- c im: + Phong tro u tranh ca nhn dn n ra ngay t u th k khi nh Nguyn va ln cm quyn. + N ra lin tc, s lng ln. + C cuc khi ngha quy m ln v thi gian ko di nh khi ngha Phan B Vnh, L Vn Khi. III. U TRANH CA CC DN TC T NGI

Hot ng 1: - GV ging gii: Do tc ng ca phong tro nng dn v do tnh hnh chung ca x hi cc dn tc t ngi ni dy u tranh. - HS nghe, ghi nh v nguyn nhn cc dn tc ni dy u tranh l do: + Tc ng ca phong tro nng dn trn khp c nc. + Cc dn tc t ngi ni ring v nhn dn ta thi Nguyn ni chung u c mu thun, bt mn vi triu nh. - GV tip tc trnh by nhng nt chnh v phong tro u tranh ca cc dn tc min ni. - HS nghe, ghi chp.

- Na u th k XIX cc dn tc t ngi nhiu ln ni dy chng chnh quyn. + pha Bc: C cuc khi ngha ca ngi Ty Cao Bng (1833 - 1835) do Nng Vn Vn lnh o. + pha Nam: C cuc khi ngha ca ngi Khme min Ty Nam B. Gia th k XIX cc cuc khi ngha tm lng khi Php chun b xm lc nc ta.

4. Cng c - nhn xt chung v tnh hnh nc ta di thi Nguyn: Di thi Nguyn mc d triu nh c gng n nh nnc thng tr, v c cng hin nht nh trn mt s lnh vc, nht l lnh vn ha, song trong bi cnh nh Nguyn
142

khng p ng v lm cho cc mu thun x hi ngy cng gia tng, phong tro u tranh phn i chnh quyn din ra lin tc lm cho x hi Vit Nam thi Nguyn, nh mt hc gi phng Ty nhn xt "ang ln cn st trm trng". 5. Dn d, bi tp v nh - HS hc bi, n tp lch s Vit Nam c - Trung i. - Lm bi tp trong SGK. S KT LCH S VIT NAM T NGUN GC N GIA TH K XIX BI 27 QU TRNH DNG NC V GI NC I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nc Vit Nam c lch s gi nc lu i, tri qua nhiu bin ng thng trm. - Trong qu trnh tn ti, pht trin nhn dn ta tng bc hp nht, on kt xy dng mt quc gia thng nht, c t chc nh nc hon chnh, c nn kinh t a dng n nh, c nn vn ha ti p giu bn sc ring t nn mng vng chc cho s vn ln ca cc th h ni tip. - Trong qu trnh lao ng sng to, xy dng t nc, nhn dn Vit Nam cn phi lin tc cm v kh chung sc, ng lng tin hnh hng lot cc cuc khng chin chng ngoi xm bo v c lp T quc. 2. V t tng, tnh cm - Bi dng lng yu nc v nim t ho dn tc. - Bi dng thc vn ln trong hc tp, xy dng v bo v T quc. 3. K nng - Rn luyn k nng tng hp vn , so snh, phn tch. II. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi: Trnh by x hi Vit Nam na u th k XIX so snh vi th k XVIII. 2. Dn dt vo bi mi T bui u dng nc cho n gia th k XIX, dn tc Vit Nam tri qua mt qu trnh lao ng, chin u y hi sinh gian kh, song cng ht sc anh dng, kin cng. khi qut li cc thi k xy dng pht trin t nc v cng cuc bo v T quc, chng ta cng hc bi 27. 3. T chc cc hot ng dy v hc *Hot ng 1: C nhn Trc ht GV k mt bng, thng k ni dung c bn ca cc thi k xy dng v pht trin t nc ln bng, theo mu: A. Kin thc c bn
143

I. Cc thi k pht trin v xy dng t nc Ni dung ch yu Chnh tr Thi k Kinh t Vn ha - Gio dc X hi

Hot ng ca thy v tr - HS k mu bng thng k vo v - GV pht vn: Lch s dn tc t thi dng nc n th k XIX chia lm my thi k? l nhng thi k no? - HS suy ngh, nh li kin thc hc tr li: - GV nhn xt v phn k lch s dn tc theo SGK ng thi ghi cc thi k vo ct u tin ca bng thng k: + Thi k dng nc th k XII trc cng nguyn n u th k II trc cng nguyn (thi Bc thuc thi t th k I - X). + Giai on u ca th k thi k phong kin c lp X - XV. + Thi k t nc b chia ct XVI - XVIII. + Vit Nam na u th k XIX. - HS ghi chp. *Hot ng 2: Nhm - GV chia lp lm 4 nhm (c th chia theo t) sau phn cng: + Nhm 1: Tho lun v in vo bng thng k tnh hnh chnh tr t chc b my nh nc, qua cc thi k. Thng k cc triu i phong kin Vit Nam t th k X - XIX. + Nhm 2: Tho lun v in vo bng thng k nt c bn v tnh hnh kinh t nc ta qua cc thi k. + Nhm 3: Tho lun v in vo bng thng k nhng nt chnh v tnh hnh t tng vn ha gio dc ca nc ta qua cc thi k. + Nhm 4: Tho lun v tnh hnh x hi cc mi quan h x hi qua cc thi k. - HS tho lun nhm v t in vo bng thng k n dung c phn cng. C mt i
144

Kin thc c bn HS cn nm vng

din trnh by trc lp. - GV gi i din cc nhm tr li. - HS i din cc nhm tr li, HS khc ch nghe, ghi nh. C th t cu hi cho cc nhm khc nu c thc mc. - GV: Sau khi cc nhm trnh by xong GV c th a ra thng tin phn hi bng cch treo ln bng mt bng thng k chun b sn theo mu trn. Ni dung Chnh tr ch Thi yu k Thi k dng nc VII TCN II TCN (T th k I - X b phong kin phng Bc h - (Bc thuc) - Th k VII TCN - II TCN nh nc Vn Lang - u Lc thnh lp Bc B B my nh nc qun ch cn s khai. - Th k II TCN Nam Trung B Lm p, Chm Pa ra i. - Th k I TCN quc gia Ph Nam ra i Ty Nam B TCN nh nc qun ch phong kin ra i th k XV hon chnh b my Nh nc t trung ng n a phng - Chin tranh Kinh t Vn ha - gio X hi dc

- Nng nghip trng la nc. - TCN dt, gm, lm trang sc. - i sng vt cht m bc, gin d, thch ng vi t nhin.

- Tn ngng: a phn. - i sng tinh thn phong ph, a dng, cht pht, nguyn s. - Gio dc t nm 1070 c tn vinh, ngy cng pht trin.

- Quan h vua ti gn gi, ha du

- Giai on u ca thi k phong kin c lp X - XV, giai on t nc b chia ct XVI - XVIII

- Nh nc quan tm n SX nng nghip. - TCN - TN pht trin - i sng kinh t ca nhn dn c n nh

145

- Nho gio Pht gio thnh hnh. Nho gio ngy cng c cao. - Vn ha chu nh hng cc yu t bn ngoi song vn mang m

- Quan h x hi cha pht trin thnh mu thun i

phong kin t nc chia ct lm 2 min: ng Trong ng Ngoi vi 2 chnh quyn ring. Nn qun ch khng cn vng chc nh trc.

- Th k XVII kinh t phc hi. + NN: n nh v pht trin nht l ng Trong. + Kinh t hng ha pht trin mnh giao lu vi nc ngoi m rng to iu kin cho cc th hnh thnh, hng khi.

bn sc dn tc. - Nho gio suy thoi, Pht gio c phc hi. o Thin cha c truyn b. - Vn ha tn ngng dn gian n r. - Gio dc tip tc pht trin song cht lng suy gim.

Vit Nam na u th k XIX

- Nm 1820 nh Nguyn thnh lp duy tr b my nh nc qun ch chuyn ch phong kin. Song nn qun ch phong kin bc vo khng hong suy vong.

- Chnh sch ng ca ca nh Nguyn hn ch s pht trin ca nn kinh t. Kinh t Vit Nam tr nn lc hu, km pht trin.

- Nho gio c c tn. - Vn ha gio dc c nhng ng gp ng k.

khng. - Gia th k XVIII ch phong kin hai ng khng hong phong tro nng dn bng n, tiu biu l phong tro nng nhn Ty Sn. S cch bit gia cc giai cp cng ln, my thun x hi tng cao phong tro u tranh lin tc bng n.

- HS theo di so snh hon chnh trong bng thng k. *Hot ng : C lp, c nhn
146

- GV khi qut: Song song vi qu trnh xy dng t nc, nhn dn Vit Nam lin tc phi cm v kh ng ln chng ngoi xm bo v c lp T quc. Sau GV nn yu cu HS lp bng thng k cc cuc u tranh ginh v gi c lp dn tc ta t th k Bc thuc n th k XVIII. - HS t lp bng thng k vo v ghi. - GV: Sau khi HS t lp bng GV gi mt vi em k tn cc cuc u tranh ca nhn dn ta, t thi Bc thuc n th k XVIII. + Mt s em khc trnh by li mt cuc khng chin tiu biu thi i Vit X - XVIII. - Cui cng GV a ra bng thng tin phn hi cc cuc khng chin bo v c lp: - HS theo di, so snh hon thin bng thng k ca mnh. - GV pht vn: Em c nhn xt g v cng cuc chin u bo v T quc ca nhn dn ta? - HS suy ngh tr li: + Cc cuc khng chin ca nhn dn ta din ra hu ht cc th k ni tip t triu i ny sang triu i khc. + li k tch anh hng ng t ho, nhng truyn thng cao qu ti p mi khc su vo lng mi ngi dn Vit Nam yu nc. Tn cuc u tranh Cuc khng chin chng Tng thi tin L (981) Khng chin chng Tng thi L Khng chin chng Mng - Nguyn (Th k XIII) Phong tro u tranh Vng triu Tin L Thi L Thi Trn Thi H Lnh o - L Hon - L Thng Kit Kt qu Thng li nhanh chng

- Nm 107 kt thc thng li - Vua Trn (ln I) - C 3 ln khng - Trn Quc Tun chin u ginh (Ln II - Ln III) thng li. - Khng chin - Lt ch
147

chng qun xm lc Minh v khi ngha Lam Sn 1407 - 1427

chng qun Minh do nh H lnh o. - Khi ngha Lam Sn chng ch h ca nh Minh so L Li - Nguyn Thi Ty Sn Tri lnh o Khng chin chng - Nguyn Hu qun Xim 1785 Thi Ty Sn Khng chin chng - Vua Quang Trung qun Thanh (Nguyn Hu) - HS theo di, so snh hon thin bng thng k ca mnh. - GV pht vn: Em c nhn xt g v cng cuc chin u bo v T quc ca nhn dn ta? - HS suy ngh tr li: + Cc cuc khng chin ca nhn dn ta din ra hu ht cc th k ni tip t triu i ny sang triu i khc. + li k tch anh hng ng t ho, nhng truyn thng cao qu ti p mi mi khc su vo lng mi ngi Vit Nam yu nc.

thng tr ca nh Minh ginh li c lp

- nh tan 5 vn qun Xim - nh tan 29 vn qun Thanh

4. Cng c - Cc giai on pht trin, hnh thnh ca lch s dn tc t thi dng nc n th k XIX. - Thng k cc triu i trong lch s dn tc t X - gia XIX. 5. Dn d, bi tp v nh Tip tc n tp lch s Vit Nam c - Trung i. BI 28 TRUYN THNG YU NC CA DN TC VIT NAM THI PHONG KIN I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc gip HS nh v hiu: 1. V kin thc - Vn hc Vit Nam trong cc th k trc nm 1858 li cho i sau mt truyn thng yu nc qu gi v rt ng t ho.
148

- Truyn thng yu nc l s kt tinh ca nhiu nhn t, s kin din ra trong mt thi k lch s lu di. - Trong hon cnh ca ch phong kin do tc ng ca tin trnh lch s dn tc vi nhng nt ring bit yu t chng ngoi xm, bo v c lp T quc, tr thnh nt c trng ca truyn thng yu nc Vit Nam thi phong kin. 2. V t tng, tnh cm - Bi dng lng yu nc v thc dn tc, lng bit n vi cc anh hng dn tc. - Bi dng thc pht huy lng yu nc. 3. V k nng - Rn luyn k nng phn tch, lin h. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Mt s on trch trong cc tc phm hay li ca danh nhn. - Lc Vit Nam thi Minh Mng. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c - GV gi 3 HS ln bng v s b my nh nc thi L - Trn, L s, Nguyn. - GV gi mt HS tr li cu hi: Hy trnh by li mt cuc khng chin trong lch s dn tc t X - XVIII. 2. Dn dt vo bi mi Trong lch s gn 3000 nm dng nc v gi nc, dn tc Vit Nam to nn nhng truyn thng tt p trong ni bt ln l truyn thng yu nc mt truyn thng cao qu va c hun c v pht huy qua hng nghn nm lch s va thm m vo cuc sng ang tng ngy vn cao ca dn tc. hiu c qu trnh hnh thnh, pht trin v ti luyn ca truyn thng yu nc trong thi k phong kin c lp ta cng nhau tm hiu ba 28. 3. T chc cc hot ng dy v hc trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp, c nhn - Trc ht GV c th t cu hi to s ch v nh hng nhn thc cho HS: Em hiu th no v hai khi nim: Truyn thng v truyn thng yu nc? - HS vn dng nhng hiu bit ca mnh tr li. - GV nhn xt v kt lun: - GV c th ly v d v mt s truyn thng ca dn tc minh ha: Truyn thng yu nc, lao ng cn c, chu kh, chu ng gian kh, on kt... tnh lch s v phong tc Kin thc c bn HS cn nm vng I. S HNH THNH CA TRUYN THNG YU NC VIT NAM

- Khi nim: + Truyn thng l nhng yu t v sinh hot x hi, phong tc, tp qun, li sng, o c ca mt dn tc c hnh thnh trong qu trnh c lu truyn t i ny sang i khc t
149

truyn thng nh: nhum rng, n tru. Ni bt nht l truyn thng yu nc. - HS nghe, ghi chp. - GV ging tip: Truyn thng yu nc c ngun gc t lng yu nc. Vy lng yu nc c ngun gc t u? (bt ngun t nhng tnh cm no?) v truyn thng yu nc c hnh thnh nh th no? Hot ng 2: C lp - GV c th ly VD: mt con ngi mi sinh ra cn nh tui khng th khng nh em b y yu nc. Vy vi mt dn tc yu nc c ngun gc t u? C t bao gi? V hnh thnh nh th no? - GV yu cu HS theo di SGK l gii nhng vn t ra. - HS theo di SGK va lin h tr li. - GV nhn xt, b sung v kt lun. + GV ging tip lng yu nc thi k ny c biu hin thc c chung ci ngun: cng l con rng chu tin, cng sinh ra t "Qu bu m..." thc xy dng, bo v quc gia dn tc Vit, Vn Lang - u Lc. -HS nghe, ghi nh v qu trnh hnh thnh truyn thng yu nc.

xa n nay. + Truyn thng yu nc ca dn tc Vit Nam: L nt ni bt trong i sng vn ha tinh thn ca ngi Vit, l di sn qu bu ca dn tc c hnh thnh t rt sm, c cng c v pht huy qua hng ngn nm lch s.

- Lng yu nc bt ngun t nhng tnh cm n gin, trong mt khng gian nh hp nh: Tnh yu gia nh, yu qu hng ni chn nhau ct rn, ni mnh sinh sng gn b ( l nhng tnh cm gn vi a phng). - T khi hnh thnh quc gia dn tc Vit: Vn Lang - u Lc nhng tnh cm gn b mang tnh a phng pht trin thnh tnh cm rng ln lng yu nc. - GV dn dt vn : Truyn thng - thi k Bc thuc lng yu nc yu nc c ti luyn v pht huy biu hin r nt hn. nh th no chng ta cng tm hiu + Qua thc bo v nhng di sn vn mc II: ha ca dn tc. + Lng t ho v nhng chin cng, tn knh cc v anh hng chng h (Lp n th nhiu ni). Lng yu nc c nng cao v khc su hn t hnh thnh truyn thng yu nc Vit Nam. II. PHT TRIN V TI LUYN Hot ng 1: C lp, c nhn TRUYN THNG YU NC
150

- GV sau mt nghn nm Bc thuc v u tranh chng Bc thuc, n th k X t nc tr li c lp t ch vi lnh th, ting ni, phong tc, tp qun ca qu trnh u tranh bn b ca dn tc. Bc sang thi k c lp bi cnh lch s mi cng t ra nhng thch thc i vi lng yu nc ca ngi Vit. - HS nghe, ghi nh. - GV pht vn: Em hy nu bi cnh lch s ca dn tc v cho bit bi cnh y t ra yu cu g? - HS da vo SGK tr li. - GV nhn xt, b sung, kt lun: - GV b sung, yu cu: xy dng t nc mi v bo v T quc l mt th thch vi lng yu nc ca ngi Vit Nam Lng yu nc cng c pht huy cao . - HS nghe, ghi chp.

TRONG CC TH K PHONG KIN C LP

* Bi cnh lch s

- t nc tr li c lp, t ch. - Nhng sau 1000 nm Bc thuc nn kinh t tr nn lc hu, i ngho. - Cc th lc phng Bc cha t b m mu xm phng Nam. Trong bi cnh y lng yu nc ngy cng c pht huy, ti luyn.

Hot ng 2: C lp, c nhn - GV yu cu HS theo di SGK tr li cu hi: Trong 9 th k c lp truyn thng yu nc c biu hin nh th no? - HS theo di SGK pht biu. - GV cht . - HS nghe, ghi chp:

+ GV gii thch: Yu nc gn vi thng dn v truyn thng yu nc ngy cng mang yu t nhn dn "Ngi ch thuyn l dn, lt thuyn cng l dn" Khoan th sc dn d

- Biu hin: + thc vn ln xy dng pht trin nn kinh t t ch, nn vn ha m bn sc truyn thng ca dn tc. + Tinh thn chin u chng gic ngoi xm bo v c lp dn tc ca mi ngi Vit. + thc on kt mi tng lp nhn dn, mi dn tc trong cng cuc xy dng v bo v T quc. + Lng t ho dn tc, bit n t tin + thc v dn, thng dn ca giai cp thng tr tin b - yu nc gn vi thng dn - mang yu t nhn dn.
151

lm k su r, bn gc, l "Thng sch gi nc". + GV tiu kt: Nh vy trong cc th k phong kin c lp truyn thng yu nc cng c pht huy v ti luyn, lm nn nhng k tch anh hng chin thng v vang ca dn tc. Hot ng 1: C lp, c nhn - GV t vn : Qua tm hiu ta thy truyn thng yu nc ca dn tc Vit Nam c biu hin rt a dng nhng mc khc nhau: + Hy sinh, x thn v nc. + T ho v t nc, tn knh nhng v anh hng dn tc. + Lao ng sng to lm giu cho cng ng, cho t nc. + Chng gic ngoi xm. Bo v c lp. + Gi gn di sn vn ha ca dn tc. + Lm nhng vic ch nc, li nh... Trong biu hin c trng ca truyn thng yu nc Vit Nam thi phong kin l chng gic ngoi xm bo v c lp dn tc. - HS nghe, ghi nh. - GV pht vn: Ti sao c th xem nt c trng c bn ca truyn thng yu nc Vit Nam thi phong kin l chng gic ngoi xm, bo v c lp dn tc? - HS theo di SGK kt hp vi nhng kin thc hc tr li. - GV b sung, kt lun. + minh ha yu cu HS im li tt c cc cuc khng chin v khi ngha ginh v gi c lp dn tc ca nhn dn ta trc th k XIX. Qua HS thy c trn th gii c l khng c dn tc no tri qua cc cuc chin chng xm lc nh Vit Nam. - HS nghe, ghi chp.

III. Nt c trng ca truyn thng yu nc Vit Nam thi phong kin

- Dn tc Vit Nam d tri qua nhiu cuc u tranh chng gic ngoi xm. Trong u tranh chng gic ngoi xm nhn dn Vit Nam on kt nht tr ng lng vt qua gian kh, hy sinh, pht huy ti nng, tr tu, chin u dng cm ging thng li cui cng.

- Cng trong chin u chng ngoi

152

- GV tiu kt: Nh vy r rng ta thy truyn thng yu nc c biu hin rt r nt nht trong cuc u tranh chng ngoi xm. V vy u tranh chng ngoi xm tr thnh nt c trng ca truyn thng yu nc vit Vit Nam. Truyn thng qu bu ca nhn dn Vit Nam c pht huy cao qua mi thi i, lm nn nhng chin cng hin hch cho dn tc, "nhn chm tt c b l bn nc v cp nc" a t nc, dn tc " vt qua mi s nguy him kh khn". - Trong cng cuc xy dng t nc hin nay, Vit Nam ng trc nhng kh khn th thch ln: Nguy c tt hu, cnh tranh khc lit vi bn ngoi, nguy c nh mt bn sc truyn thng ca dn tc...V vy truyn thng yu nc cn phi c pht huy cao na. - HS nghe, ghi nh. - GV c th m thoi vi HS v nhng biu hin ca lng yu nc hin nay, ly VD nhng vic lm c th, thng qua gio dc HS.

xm lng yu nc tr nn trong sng chn thnh v cao thng hn bao gi ht.

u tranh chng ngoi xm, bo v c lp tr thnh nt c trng ca truyn thng yu nc Vit Nam.

4. Cng c bi hc - Qu trnh hnh thnh, ti luyn, pht huy truyn thng yu nc ca nhn dn Vit Nam. - Nt c trng c bn ca truyn thng yu nc. 5. Dn d HS tr bi, tr li cu hi theo SGK, c trc bi mi. PHN BA LCH S TH GII CN I CHNG 1 CC CUC CCH MNG T SN (T GIA TH K XVI N CUI TH K XVIII) BI 29
153

CCH MNG H LAN V CCH MNG ANH I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Bi hc gip HS hiu rng, cuc u tranh ca nhn dn H Lan lt vng triu Ty Ban Nha t gia th k XVI l mt cuc cch mng t sn u tin ca thi lch s cn i th gii. Cch mng t sn Anh (th k XVIII) l s tip tc cuc tn cng vo ch phong kin chu u, m ng cho lc lng sn xut t bn pht trin. 2. T tng, tnh cm, thi - Cch mng t sn trong bui u thi cn i th hin mt tch cc vic loi b ch phong kin mt s quc gia chu u, song ch l s thay i hnh thc bc lt khc m thi. Mt ch bc lt mi, tinh vi v tn bo ang hnh thnh. 3. K nng - Rn luyn k nng phn tch, khi qut, tng hp, nh gis kin. II. THIT B, DNG DY - HC - Bn th gii; Bn cc vng Ty u. - nh -li-v Crm-oen. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1.Gii thiu bi mi GV khi qut: giai on hu k trung i (th k XV - XVII), ch phong kin khng hong, suy vong. Giai cp t sn tuy mi ra i nhng hon nhanh chng khng nh th lc kinh t ngy cng ln mnh ca mnh. Cuc u tranh ca giai cp t sn chng ch phong kin th hin trc ht trn lnh vc tn gio, vn ha, ngh thut... l bc dn ng cho nhng cuc cch mng t sn sm khng th trnh khi Ty u. Nhng v sao, nhng nhng cuc cch mng t sn sm n ra "vng t thp" v x s "sng m"? ngha ca nhng s kin i vi tin trnh ca lch s nhn loi ra sao? Chng ta s nghin cu lm sng t vn ny trong bi hc hm nay (GV ghi tiu bi hc). 2. Dy, hc bi mi Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: GV gii thiu trn bn v tr ca H Lan trc cch mng (Gm lnh th cc nc H Lan, B, Luyxmbua v mt s vng t ny c tn gi "Nclan" (vng t thp). - GV: da vo u ni rng, u th k XVI Nclan l mt trong nhng vng kinh t TBCN pht trin nht chu u? HS c th tm thy cu Ni dung kin thc c bn 1. Cch mng H Lan

- T u th k XVI Nclan l mt trong nhng vng kinh t TBCN pht trin nht chu u. - Giai cp t sn Nclan ra i, th
154

tr li qua kin thc trong SGK. - GV dn dt: S pht trin kinh t TBCN Nclan l mt trong nhng vng kinh t TBCN pht trin nht chu u? HS c th tm thy cu tr li qua kin thc trong SGK. - GV dn dt: S pht trin kinh t TBCN c nh hng th no n tnh hnh x hi Nclan? Sau khi trnh by tnh hnh kinh t, x hi ca Nclan di thi cai tr ca chnh quyn phong kin Ty Ban Nha, GV hng dn HS nhn thc: + V sao t tng ci cch tn gio ca Can-vanh nhanh chng c ni ny chp nhn. + T tng ci cch l s dn ng cho mt cuc cch mng. Hot ng 2: HS c SGK, tm tt nhng thnh qu ch yu ca qu trnh u tranh ko di sut 4 thp k cui th k XVI nh: + Gii phng cc tnh min Bc. + Phn ha lc lng k th. + Hi ngh cc tnh min Bc (Utrch) vi nhiu quyt sch quan trng. + Chnh quyn phong kin Ty Ban Nha sp . + Nc cng ha t sn (H Lan) ra i... - GV gi HS nhn thc: cch mng t sn ch thay th hnh thc bc lt ny bng hnh th bc lt khc, ch khng thay i. Hot ng 1: GV / HS - S pht trin ca nn kinh t Anh c th hin nh th no? GV hng dn HS da vo SGK nhn thc ni dung c bn theo lgic sau: - S pht trin ca cng trng th cng dn ln t phng hi. Sn phm tng nhanh v s lng v cht lng kch thch hot ng ngoi thng

lc kinh t ngy cng ln mnh.

- Thng 8 - 1566 nhn dn min Bc Nclan khi ngha, lc lng pht trin mnh, lm ch nhiu ni.

- Nm 1609 Hip nh nh chin c k kt, nhng n nm 1649 mi c cng nhn c lp. ngha: + L cuc cch mng t sn u tin trn th gii. + M ng cho ch ngha TB H Lan pht trin. + M ra thi i mi - bng n cc cuc cch mng t sn. + Hn ch: Quan h sn xut phong kin cn tn ti mt s ni, nhn dn khng c hng quyn li KT, CT. 2. Cch mnh t sn Anh a. Tnh hnh nc Anh trc cch mng Kinh t: u th k XVII, nn kinh t nc Anh pht trin nht chu u.

155

pht trin nht l ngnh len d, bun bn n l da en. - S pht trin ngnh len d ko theo s pht trin ca ngh nui cu. Do vy mt b phn qu tc Anh chuyn sang kinh doanh hng ha theo hng TBCN, tr thnh qu tc t sn mi. GV miu t cnh "Ro t cp rung" (Hnh nh "Cu n tht ngi" ca nh vn Tomat Mor), sau hng dn HS l gii v sao t sn, qu tc mi Anh giu ln nhanh chng nh vy. - S bo th, lc hu v phn ng ca ch phong kin Anh th hin nh th no? Sau khi da vo SGK tr li cu hi trn, GV tip tc dn dt HS gii quyt: Mu thun trong lng x hi Anh biu hin nh th no? Hng gii quyt mu thun ? GV hng dn HS theo di nhng din bin chnh ca cch mng (c th lp bng nin biu s kin theo d liu sau). + 1642 - 1648: Ni chin (vua - Quc hi). + 1649: X t vua, thnh lp nc cng ha. + 1653: Lp nn c ti. + 1688: Quc hi chnh bin, xc lp ch qun ch lp hin. Da vo nin biu, hng dn HS nm c hng pht trin ca cch mng Anh qua cc mc chnh, sau l gii vn : + V sao cch mng Anh c s tha hip gia Quc hi vi lc lng phong kin c? + V sao ni cch mng Anh l cuc cch mng bo th? im quan trng m GV cn khc ha HS nhn thc su sc v thi hai mt ca giai cp t sn Anh. Khi cha mnh, v li ch ca giai cp

X hi: T sn, qu tc mi giu ln nhanh chng

Chnh tr: Ch phong kin km hm s lc lng sn xut TBCN

Cch mng bng n

b. Din bin ca cch mng (theo di nin biu nm s kin chnh) + Nm 1642 - 1648: ni chin c lit (Vua - Quc hi) + Nm 1449: x t vua, nc cng ha ra i, cch mng t n nh cao. + 1653: Nn c ti c thit lp (mt bc tt li) + Nm 1688: Quc hi tin hnh chnh bin, sau ch qun ch lp hin c xc lp.

156

mnh, chng khng ch la phnh qun chng ng ln tranh u chng ch phong kin, m cn li ko c mt b phn qu tc mi (tng l k th ca mnh trc ) to nn mt lin minh chnh tr mi. Khi cch mng thnh cng, giai cp t sn phn bi li qun chng cch mng , ng thi cng c lin minh qu tc - t sn bng vic thit lp mt th ch chnh tr Qun ch lp hin. Nh vua "tr v" m khng "cai tr" v khng c thc quyn. Quyn lc chnh tr tp trung trong tay quc hi lp hin ca giai cp t sn. D cn c nhng hn ch nht nh song cch mng t sn Anh vn c ngha trng i i vi lch s th gii.

c. ngha Lt ch phong kin m ng cho CNTB Anh pht trin. M ra thi k qu t ch PK sang ch t bn.

3. S kt bi hc - GV hng dn HS nhn thc vn ch yu sau: - V sao cuc cch mng t sn H Lan n ra di hnh thc mt cuc chin tranh gii phng dn tc? - V sao cuc cch mng t sn Anh n ra di hnh thc mt cuc ni chin? - C hai cuc cch mng ni trn c g ging nhau? - Tng kt ni dung trn, GV cng c HS hiu r khi nim cch mng t sn (c ni hm v ngoi din ca khi nim). Do nhng c im, iu kin ca hon cnh lch s, cch mng t sn c 2 nc H Lan v Anh n ra di nhng hnh thc khc nhau, gii quyt nhng nhim v c th khc nhau, nhng u hng vo mc tiu chung l lt ch phong kin (bt k ngoi h hay ang tn ti, thng tr trong nc), m ng cho ch ngha t bn pht trin. y l nhng s kin m u cho mt thi k u tranh quyt lit gii quyt vn "ai thng ai" gia ch ngha t bn ang ln vi ch phong kin gi nua, suy tn, song cha d t b v i chnh tr. BI 30 CHIN TRANH GINH C LP CA CC THUC A ANH BC M I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc Bi hc gip HS hiu rng, cuc chin tranh ginh c lp ca nhn dn 13 nc thuc a Anh Bc M cui th k XVIII l mt cuc cch mng t sn.
157

Vic ra i mt nc t sn u tin ngoi chu u l s tip tc cuc tn cng vo ch phong kin m ng cho lc lng sn xut t bn pht trin, l s khng nh quyt tm vn ln nm quyn thng tr th gii ca giai cp t sn. 2. T tng, tnh cm, thi Chin tranh ginh c lp thng li, hp chng quc M ra i, gp phn thc y phong tro u tranh chng phong kin chu u v phong tro gii phng dn tc M Latinh sau ny. Tuy vy, ch n l vn tn ti M, qun chng nhn dn vn khng c hng nhng thnh qu cch mng m h phi i bng xng mu ca chnh mnh. 3. K nng Rn luyn k nng s dng dng trc quan, k nng phn tch, khi qut, tng hp, nh gi s kin. II. THIT B, DNG DY - HC Bn 13 thuc a Anh Bc M; nh Bo ng B- xtn, Gioc gi Oasinh-tn, i hi lc a...(GV c th la chn nhiu ti liu trc quan sinh ng trong Encarta). III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1.Gii thiu bi mi GV c th to tnh hung vo bi qua nhiu cch khc nhau, tuy nhien cn ch HS u cp rt n tng vi cahcs din t nh nhng giu hnh nh. Chng hn: Cuc cch mng t sn n ra trn "vng t thp" v "x s sng m" du c ngha trng i song cha cng c nim tin cho ngi ng thi v mt thng li hon ton ca giai cp t sn. Lch s phi ch i hn mt th k sau chng kin bn b i Ty Dng mt cuc bin ng chnh tr - x hi to ln 13 thuc a Anh, dn n s ra i mt quc gia u tin M. V sao ni y li c th bng n mt cuc chin tranh ginh c lp? Kt qu ca cuc chin nh hng nh th no i vi lch s chu M v th gii? Chng ta s nghin cu lm sng t vn ny trong bi hc hm nay (gv ghi tiu bi hc). 2. Dy, hc bi mi (Phn kim tra bi c c th c tin hnh trc khi vo bi mi, hoc cng c th thc hin trong qu trnh tin hnh bi nghin cu kin thc mi). Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: GV / HS - GV gii thiu trn bn v tr ca 13 thuc a Anh Bc M v nu cu hi: 13 thuc a ca Anh c ra i nh th no? GV gi HS nh li kin thc c lm nn cho nhn thc kin thc mi: + Cuc di dn t chu u sang chu M t sau cuc pht kin a l ca Critxtop Clngb. + Qu trnh chinh phc ngi In-i-an, ui
158

Ni dung kin thc c bn 1. S pht trin ca ch ngha t bn Bc M. Nguyn nhn bng n chin tranh - Na u th k XVIII, 13 thuc a Anh c ra i dc b bin i Ty Dng (1,3

h v pha Ty. + a n l da en t chu Phi sang khai ph n in... + Nn kinh t TBCN 13 thuc a Anh pht trin nh th no. Hot ng 2: HS HS da vo SGK trnh by s pht trin kinh t 2 min (Bc - Nam), quan trng hn l bit cch l gii v sao li c s khc nhau v ngnh ngh sn xut cc khu vc . + Min Bc: Cng trng th cng pht trin nhiu ngnh ngh nh: ru, thy tinh, luyn kim, ng tu, dt... (cc m kim loi qu tp trung ch yu min Bc, Cng B-xtn sm ut...) + Min Nam: kinh t n in pht trin. sn xut hng ha nng nghip xut khu: ng, bng, ma, thuc l... (t ai ph nhiu; s dng rng ri, bc lt tn bo n l da en). S pht trin kinh t 13 thuc a t ra nhng yu cu g? Sau khi cho HS tho lun vn ny, GV cn nhn mnh yu cu bc thit ca 13 thuc a l c t do pht trin sn xut, bun bn, m mang kinh t v pha Ty. Tuy nhin, nhng mong mun chnh ng b chnh quyn Anh quc ra sc km hm. GV tip tc cho HS tho lun vn : Ti sao chnh ph Anh li km hm s pht trin kinh t thuc a? Chnh ph Anh lm g km hm s pht trin kinh t thuc a? Hu qu ca nhng chnh sch ra sao? GV ly kt qu tho lun l gii nguyn nhn dn n vic bng n cuc chin tranh i quyn c lp ca tt c cc tng lp nhn dn 13 thuc a Anh. Hot ng 1: GV / HS - GV s dng cc bc tranh (ngun: Encarta) miu t, tng thut cnh Hnh hnh nhn vin s thu; Tn cng tu ch ch ca Anh; Bo ng B- xtn 1773. GV hng dn HS phn tch phn ng ca vua Anh - nguyn nhn trc tip dn n bng n cuc chin (4 - 1775). GV cho HS
159

triu ngi)

- Gia th k XVIII, nn cng thng nghip TBCn y pht trin

- S pht trin kinh t cng, nng nghip thc y thng nghip, giao thng, thng tin, thng nht th trng, ngn ng

- S km hm ca chnh ph Anh lm cho mu thun 13 thuc a tr nn gay gt, dn n vic bng n chin tranh. 2. Din bin chin tranh v s thnh lp Hp chng quc M

- Sau s kin B-xtn, nguy c cuc chin n gn. i hi lc a ln th nht c triu

quan st bng so snh tng quan lc lng gia 2 bn khi bt u cuc chin. V d: Lp bng thc hin d liu sau: + Qun Anh: lc lng 9 vn; thin chin; v kh y ... + Qun 13 thuc a: lc lng 3 vn; thiu kinh nghim tc chin; v kh thiu thn... T vic so snh, HS nhn thy nhng kh khn, bt li i vi ngha qun dn ti thng vong nhiu, thiu thn lng thc, lc lng... GV t vn : Cuc chin s ra sao nu tnh hnh ko di? Vn cp thit cn gii quyt lc ny l g? - GV cho HS quan st bc tranh i hi lc a ln hai, chn dung Oa-sinh-tn, nu cu hi thu ht s ch ca HS: ng l ai? Em bit g v ng? Trong qu trnh hng dn HS tho lun. cn ch nhn mnh ti thao lc qun s ca Oa-sinh-tn (chnh n qun i, thay i hnh thc tc chin...), ng thi phn tch tc dng ca bn Tuyn ngn c lp i vi vic kch thch tinh thn on kt chin u ca nhn dn thuc a (c th lin h vi bn tuyn ngn c lp ngy 2 - 9 - 1945 ca ta). Nh tnh hnh thay i theo hng ngy cng c li cho ngha qun.

tp (9 - 1774), yu cu vua Anh bi b chnh sch hn ch cng thng nghip.

GV s dng s c cu t chc nh nc M. Gii thiu Oa-sinh-tn c bu lm tng thng u tin ca nc M (nm bng n cuc i cch mng Php 1789), th nc M gi y mang tn ng. Hng dn HS nhn thc ngha ca cuc chin tranh ginh c lp Bc M, t rt ra tnh cht ca n l mt cuc cch mng t sn.
160

- Thng 5 - 1775 i hi lc a ln th hai c triu tp + Quyt nh xy dng qun i lc a + C Gioc-gi Oa-sinh-tn lm tng ch huy qun i + Thng qua bn Tuyn ngn c lp (4 - 7 - 1776), tuyn b thnh lp Hp chng quc M. - Ngy 17 - 10 - 1777 chin thng Xa-ra-t-ga, to ra bc ngot cuc chin. - Nm 1781 trn I-oc-tao ging n quyt nh, ginh thng li cui cng. 3. Kt qu v ngha ca Chin tranh ginh c lp - Theo ha c Vc-xai (9 1783), Anh cng nhn nn c lp ca 13 thuc a Bc M. - Nm 1787 thng qua hin php cng c v tr nh nc M. ngha: + Gii phng Bc M khi chnh quyn Anh, thnh lp quc gia t sn, m ng cho CNTB pht trin Bc M. + Gp phn thc y cch mng chng phong kin chu u, phong tro u tranh ginh c lp M La-tinh.

3. S kt bi hc GV hng dn HS nhn thc vn ch yu sau: - V sao cch mng t sn Bc M n ra di hnh thc mt cuc chin tranh ginh c lp? - Nhn mnh ngha quan trng ca cuc cch mng t sn ? - Tng kt ni dung trn, GV tip tc cng c HS hiu r khi nim cch mng t sn. So snh cuc chin tranh ginh c lp Bc M vi cch mng t sn H Lan, cch mng t sn Anh thy s a dng v hnh thc ca cch mng t sn trong bui u thi cn i. BI 31 CCH MNG T SN PHP CUI TH K XVIII I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Bi hc gip HS hiu rng, cch mng t sn Php cui th k XVIII l mt cuc cch mng t sn in hnh nht thi k lch s th gii cn i. N lt ch phong kin, m ng cho CNTB pht trin Php, gp phn vo thng li ca ch ngha t bn trn phm vi th gii. 2. T tng, tnh cm, thi - Qun chng nhn dn, ng lc ch yu thc y s nghip cch mng Php t n nh cao l nn chuyn chnh Gia-c-banh, h xng ng l ngi sng to ra lch s. 3. K nng - Rn luyn k nng s dng dng trc quan, k nng phn tch, khi qut, tng hp, nh gi s kin. III. THIT B, DNG DY - HC Bn pht trin u tranh ca nhn dn Php. - Tranh "Tnh cnh nng dn Php", "Tn cng ph ngc Ba-xti"...(GV c th la chn ti liu trc quan trong Encarta). III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: V sao ni cuc chin tranh ginh c lp ca 13 thuc a Anh Bc M l cuc cch mng t sn? Cu hi 2: Phn tch ngha ca cuc chin tranh ginh c lp Bc M? Sau khi HS tr li, GV nhn mnh nh hng ca cch mng M i vi chu M v chu u, c bit l i vi nc Php ang trong tnh trng "m trc ca cch mng". 2.Gii thiu bi mi Cui th k XVIII, gia Pa-ri hoa l ca nc Php - "Kinh chu u", bng n mt cuc cch mng "long tri l t". Thnh qu chnh ca cuc cch mng c L-nin nhn mnh rng: "N xng ng l cuc i cch mng v lm bit bao vic cho giai cp ca n tc l giai cp t sn, n trn th k
161

XIX, th k em li nh sng v vn ha, vn minh cho nhn loi u din ra di nh hng ca cuc cch mng v i ny". V sao cuc cch mng t sn trung tm chu u li tr nn in hnh hn bt c mt cuc cch mng t sn no ca thi k cn i, chng ta s nghin cu lm sng t vn ny trong bi hc hm nay (GV ghi tiu bi hc). 3. Dy hc bi mi Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C nhn GV t chc HS tr li cu hi: Cn c vo u ni rng, cui th k XVIII, Php vn l nc nng nghip lc hu? HS c th da vo SGK tr li cu hi ny. c bit, GV hng dn HS phn tch i sng ca nhn dn Php di ch p bc bc lt ca phong kin, Gio hi (a t t 1/3 n 1/2 hoa li, nhiu loi thu, ngha v phong kin, nh th phi l khc). Miu t bc tranh Tnh cnh nng dn Php trc cch mng (hnh 51 - SGK). GV miu t cng xng luyn thp Php (ngun: Encarta) Hot ng 2: Tho lun GV cho HS theo di s c cu x hi nc Php, hng dn HS tho lun vai tr, quyn li kinh t, a v chnh tr ca cc ng cp, t rt ra kt lun: Mu thun v quyn li kinh t, a v chnh tr dn n cuc khng hong x hi su sc. Gii quyt mu thun ny nh th no? Nc Php ang m trc ca mt cuc cch mng. Hot ng 1: Tho lun GV hng dn HS tho lun vn : Nhng t tng tin b nc Php trc cch mng c da trn c s no? Sau GV gii thiu tro lu "Trit hc nh sng" thng qua nhng quan im tiu biu ca Mng-texki-, Vn-te, Ru-x. HS cn nhn Ni dung kin thc c bn I. NC PHP TRC CCH MNG 1. Tnh hnh kinh t x hi A. Kinh t - Cui th k XVIII, Php vn l nc nng nghip + Cng c, k thut canh tc lc hu, nng sut thp. + Lnh cha, Gio hi bc lt nng dn nng n. - Cng thng nghip pht trin + My mc s dng ngy cng nhiu (dt, khai m, luyn kim) + Cng nhn ng, sng tp trung + Bun bn m rng vi nhiu nc. B. Chnh tr - X hi chia thnh 3 ng cp + Tng l: nm c quyn + Qu tc: kinh t, chnh tr, gio hi. + ng cp th ba: Gm TS, Nng dn, bnh dn. H lm ra ca ci, phi ng mi th thu, khng c hng quyn li chnh tr. - Mu thun x hi gay gt.

2. Cuc u tranh trn lnh vc t tng Nhng t tng tin b ph phn nhng quan im li thi, gio l lc hu, m ng cho x hi pht trin. Trit hc nh sng dn ng cho cch mng bng n, nh hng cho mt x hi mi tng lai.
162

thc r nhng t tng khng dng vic ph phn ch phong kin thi nt, gio l nh th h lu, m quan trng hn l t c s nn mng l thuyt v vic xy dng mt ch x hi mi. N thc s l t tng dn ng cho cch mng, l ngn uc sng cho nc Php khi vn cn trong m ti. Hot ng 1: GV / HS GV hng dn HS tho lun v vn : - Nh vua c t c mc ch ca mnh khng? V sao vy? GV tng thut trn tn cng ph ngc Ba-xti (c th s dng on trch trong bi th 14 - 7 ca T Hu). - GV s dng bn phong tro nhn dn Php (SGK), Bc tranh bim ha Nng dn cht vi bch tut (Chnh sch t, thu ca phong kin, Gio hi n bm), nng dn t cc lnh a phong kin v.v... - GV hng dn HS tm hiu nhng t tng tin b ca Bn tuyn ngn nhn quyn v dn quyn (C th lin h vi Tuyn ngn c lp ca M, Tuyn ngn c lp ca Vit Nam). - HS nhn xt mt tch cc v hn ch ca nhng chnh sch m Quc hi lp hin ban hnh. Trc hnh ng phn quc ca nh vua, cch mng Php cn phi lm g? Nhng bin php m Quc hi lp hin v nhn dn Php tin hnh c bo v c nc Php? Giai on sau ca cch mng nc Php s gip ta tr li cu hi ny. Hot ng 2: Gio vin - Hc sinh - GV ti hin kin thc c t ra tnh hung mi: Vi vic x t vua Sc-l I, thit lp nn cng ha,

II. TIN TRNH CA CCH MNG 1. Cch mng bng n. Nn qun ch lp hin - Ngy 5 - 5 - 1789 Hi ngh ba ng cp do nh vua triu tp b ng cp th 3 phn i. - Ngy 14 - 7 - 1789, qun chng ph ngc Ba-xti, m u cho cch mng Php. - Qun chng nhn dn ni dy khp ni (c thnh th v nng thn), chnh quyn ca t sn ti chnh c thit lp (Quc hi lp hin). + Thng qua Tuyn ngn nhn quyn v dn quyn. + Ban hnh chnh sch khuyn khch cng thng nghip pht trin. + Thng 9 - 1791 thng qua hin php, xc lp nn chuyn chnh t sn (qun ch lp hin). - Vua Php tm cch chng ph cch mng, khi phc li ch phong kin (xi gic phn ng trong nc, lin kt vi phong kin bn ngoi). - Thng 4 - 1792 Chin trang gia Php vi lin minh phong kin o - Ph. - Ngy 11 - 7 - 1792 Quc hi tuyn b T quc lm nguy, qun chng nht lot t v trang bo v t nc.

2. T sn cng thng cm quyn. Nn cng ha c thnh lp - Ngy 10 - 8 - 1792 qun chng Pa-ri
163

cch mng Anh t ti nh cao. Cch mng Php lc ny lm mt vic tng t, cch mng Php t ti nh cao cha? - Hng dn HS tho lun, GV cn cht li vn : nhng quyt nh trn ca Quc hi do p lc ca qun chng), cha p ng c nhng yu cu cp bch m cch mng Php i hi. + Chng th trong, gic ngoi. + Chng nn u c tch tr, phc v mt trn, ci thin i sng nhn dn. Qun chng tip tc to ra p lc, chuyn giao chnh quyn v tay phi Gia-c-banh, p ng yu cu ca cch mng. - GV s dng nh chn dung gii thiu R-be-xpi-e, nhn mnh nhng phm cht ni bt nh ch st , tinh thn dn tc khng khoan nhng trc k th v li ch ca nhn dn, mt con ngi kin nh "khng th o ngc c". Hot ng 3: Gio vin - Hc sinh - GV hng dn HS nhn thc v cc chnh sch c th ca chnh quyn Gia-c-banh lc ny thc s pht huy tc dng. Cn c s so snh thy y l nhng chnh sch tin b hn hn thi k Girng-anh nm quyn, chng hn: + Vic chia rung thnh l ln, bn gi cao thi Gi-rng-anh khin nng dn khng th c t ai canh tc, gi y (thi Gia-c-banh) sc lnh chia u t cng, rung c chia thnh l nh, tr dn trong 10 nm. + Trc y o lut cm cng nhn bi cng, hi hp, nay hin php mi (6 -1793) ban b quyn dn ch rng ri, mi s bt bnh

ni dy, lp chnh quyn cng x cch mng (phi Girnganh); bt vua v hong hu. - Ngy 21 - 9 Quc hi tuyn b lp nn Cng ha th nht, x t nh vua. - u nm 1793, nc Php ng trc kh khn mi. + Trong nc: Bn phn ng ni dy; i sng nhn dn kh khn. + Bn ngoi: Lin minh phong kin chu u e da cch mng. - Ngy 31 - 5 - 1793 qun chng Pa-ri ni dy, lt phi Gi-rng-anh, ginh chnh quyn v tay phi Gia-c-banh (Ngy 2 - 6).

3. Nn chuyn chnh Giacbanh nh cao ca cch mng - Trc nhng kh khn, th thch nghim trng, Chnh quyn Gia-cbanh a ra nhng bin php kp thi, hiu qu. + Gii quyt rung t cho nng dn, tin lng cho cng nhn. + Thng qua hin php mi, m rng t do dn ch. + Ban hnh lnh "Tng ng vin". + Xa nn u c tch tr...

- Phi Gia-c-banh hon thnh nhim v chng th trong gic ngoi, a cch mng n nh cao.
164

ng giai cp b xa b. + Vic ban hnh lut gi ti a khc phc tnh trng nn u c tch tr, huy ng lng thc thc phm cho mt trn v ci thin tng bc i sng nhn dn. - Ti sao gia lc cch mng ang ln, phi Gia-c-banh li suy yu? GV hng dn HS phn tch nhng i hi t nhiu pha (t sn, cng nhn, nng dn) i vi chnh quyn Gia-c-banh lc ny du chnh ng cng khng th thc hin. t nc va kt thc mt cuc chin gian kh, ko di vi nhng kh khn chng cht, hu qu cha c khc phc. S bt lc, lng tng vi nhng quyt sch sai lm ca phi Gia-c-banh (n p cc lc lng chng i), dn n vic h khng cn ch da. Ngay c mt b phn qun chng cch mng trung thnh vi Gia-cbanh, i hi R-be-xpi-e phi hnh ng cng quyt trc hnh ng ca k th th ng li lng chng khng quyt on. Lc lng t sn c hi - k mi giu ln trong chin tranh lm cuc o chnh bt Rbe-xpi-e v nhng ngi cng s ca ng ln on u i. Lng nhit tnh cch mng ca qun chng Pa-ri lc ny ngui lnh, lc lng phn ng y cch mng vo giai on thoi tro. V s tht bi ca Gia-c-banhs, V.I.L-nin ch r: "a ra nhng d nh i quy m m li khng c ch da cn thit thc hin, khng bit ngay c phi da vo giai cp no p dng bin php ny hay bin php khc". GV cn hng dn HS nhn thc c rng, cc cuc o chnh lin tip k t sau tht bi ca nn

- Trong lc cch mng ang ln, mu thun ni b lm cho phi Gia-cbanh suy yu. Cuc o chnh ngy 27 7 - 1794 a chnh quyn vo tay bn phn ng, cch mng Php thoi tro.

Thi k thoi tro - Sau o chnh, y ban c chnh ra i th tiu mi thnh qu ca cch mng. + Hin php mi c ban hnh bo v li ch TS mi. + Xa b lut gi ti a. + Th tiu cc quyn t do dn ch + Khng b nhng ngi cch mng. - Cuc o chnh (11 - 1799) lt ch c chnh, a Na-p-l-ng ln nm quyn, xy dng ch c ti. - Sau nhiu nm chin tranh, ch I ca Na-p-l-ng b suy yu, tht bi (1815). Ch qun ch Php c phc hi. III. NGHA LCH S CA CCH MNG PHP CUI TH K XVIII - L cuc cch mng dn ch t sn in hnh. + Lt ch phong kin cng vi nhng tn d ca n. + Gii quyt c vn dn ch (rung t cho nng dn, quyn li cua cng nhn). + Hnh thnh th trng dn tc thng nht m ng cho lc lng TBCN Php pht trin. + Giai cp t sn lnh o, nhng qun chng quyt nh tin trnh pht trin ca cch mng. - M ra thi i thng li v cng c quyn thng tr ca giai cp t sn trn phm vi th gii.
165

chuyn chnh Gia-c-banh, l qu trnh i xung, th hin s tt li ca cch mng Php (T Cng ha t sn qua cc bc trung gian tr v qun ch phong kin). C th biu din s thoi tro ca cch mng Php qua s sau:
Gia-c-banh (Cng ha: 6-1783) c chnh (27-7-1794) c ti ( ch 1: 11-1799) Qun ch (11-1815)

- GV hng dn HS so snh nhng thnh qu m cch mng Php t c, c bit nhn mnh nhng thnh qu u do sc mnh ca qun chng cch mng to nn. Chnh v l cch mng t sn Php l cuc cch mng in hnh nht, tiu biu nht, n ln hn hn bt c mt cuc cch mng t sn no n ra trc hoc sau n. Vi ngha to ln n xng ng c coi l cuc "i cch mng". 3. S kt bi hc GV hng dn HS nhn thc vn ch yu sau: V sao cch mng t sn Php l cuc cch mng tiu biu, in hnh? Nhn mnh ngha quan trng ca cuc cch mng t sn ? Tng kt ni dung trn, GV tip tc gip HS cng c khi nim cch mng t sn. (C th so snh vi cuc chin tranh ginh c lp Bc M, cch mng t sn H Lan, cch mng t sn Anh nhn thc thm s a dng v hnh thc ca cch mng t sn trong bui u thi cn i). CHNG 2 CC NC U - M (T U TH K XIX N U TH K XX) BI 32 CCH MNG CNG NGHIP CHU U I. MC TIU BI HC
166

Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm c cc mc thi gian v thnh tu ch yu ca cuc Cch mng cng nghip cc nc Anh, Php, c. - Nm c h qu ca Cch mng cng nghip v kinh t, x hi v ngha ca n i vi s pht trin ca ch ngha t bn. - Hiu c tc dng ca cuc Cch mng cng nghip i vi vic xy dng t nc trong thi k cng nghip ha hin i ha hin nay. 2. T tng, tnh cm Cng vi vic nng cao nng sut lao ng, giai cp t sn bc lt i vi ch cng nhn ngy cng tinh vi v trit hn. i sng ca ngi lao ng b sa st do ng lng thp km, mu thun gia giai cp t sn v giai cp v sn ngy cng thm su sc. 3. K nng - Rn luyn k nng phn tch nh gi bc pht trin ca my mc, tc ng ca cch mng cng nghip i vi kinh t x hi. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Tranh nh v nhng pht minh cng nghip trong thi k ny. - Lc nc Anh. - T liu tham kho v kinh t, vn ha phn lch s th gii. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Lp nin biu din bin Cch mng Php qua cc giai on. Cu hi 2: Ti sao ni thi k chuyn chnh Gia-c-banh l nh cao ca Cch mng Php? 2. Dn dt vo bi mi Cui th k XVIII n gia th k XIX, cc nc chu u c bc pht trin nhy vt trong lnh vc sn xut. l cuc Cch mng nhm thc hin c kh ha nn sn xut thay th cho lao ng th cng. V thc cht y l cuc Cch mng k thut nhm to ra nng sut lao ng cao hn Ch ngha t bn , cng c nn tng ca ch mi. nm vng nhng thnh tu ch yu ca Cch mng cng nghip cc nc Anh, Php, c nh th no? H qu ca Cch mng cng nghip ra sao, chng ta cng tm hiu ni dung bi hc hm nay. 3. T chc cc hot ng trn lp Hot ng ca thy v tr Kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: C lp v c nhn 1. Cch mng cng nghip - GV trnh by v phn tch: Sau khi lt Anh ch phong kin, giai cp t sn ln nm chnh quyn tng cng cng c v tr ca mnh bng vic pht trin kinh t Cch mng cng nghip p ng yu cu to ra nng sut lao ng cao hn, khng
167

nh tnh hn hn ca phng thc sn xut t bn ch ngha so vi phng thc sn xut phong kin vn lc hu. - GV nu cu hi: V sao Cch mng cng nghip din ra u tin Anh? - HS da vo vn hiu bit ca mnh v SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + Anh c nhng iu kin chun b cho Cch mng cng nghip din ra sm hn cc nc khc: cch mng n ra sm, chnh quyn do giai cp t sn nm. + Kinh t t bn ch ngha pht trin mnh, nht l trong lnh vc cng nghip. + Anh c h thng thuc a rng ln, to iu kin cho giai cp t sn tch ly vn u t vo cng nghip trong nc. _ GV nhn mnh: Yu t quan trng hng u ca s qu t sn xut th cng sang sn xut my mc l s tch ly t bn nguyn thy (vn ban u). Hot ng 2: Nhm - GV chia HS thnh cc nhm nu nhim v nh sau: Hy cho bit mc thi gian v nhng thnh tu ch yu ca Cch mng cng nghip Anh? + HS hot ng theo nhm, da vo SGK tm hiu v c i din trnh by kt qu ca nhm mnh. HS c th b sung cho bn. - GV nhn xt kt hp trnh by v phn tch: + Nm 1764, Gim Ha-gri-v sng ch ra my ko si, ly tn con gi mnh t cho my Gienni, u im l s dng t 16 -18 cc sut m ch do mt cng nhn iu khin (kinh tpht trin vi vi gii thiu my Gienni). + Nm 1769, c-crai-t ch to ra my ko si chy bng sc nc. + Nm 1779, Crn-tn ci tin my Ginni v c-crai-t vi k thut cao hn ko c si nh chc vi p v bn. + Nm 1875 t-mn Cc-rai ch to my dt chy bng sc nc, a nng sut tng
168

- Anh l nc u tin tin hnh cch mng cng nghip: + Kinh t t bn ch ngha pht trin mnh. + Cch mng n ra sm, chnh quyn thuc v trong giai cp t sn. + C h thng thuc a ln.

- Nhng pht minh v my mc: + Nm 1764 Gim-ha-gri-v sng ch ra my ko si Gienni. + Nm 1769 c-crai-t ch to ra my ko si chy bng hi nc. + Nm 1779 Crm-tn ci tin my ko si to ra sn phm p, bn hn. + Nm 1785 Cc-rai ch to my dt chy bng sc nc, nng sut tng 40 ln. + Nm 1784 Gim Ot pht minh ra my hi nc v a

gn 40 ln so vi dt tay. - GV nu cu hi: Ti sao Cch mng cng nghip li bt u t ngnh cng nghip nh? - HS da vo vn kin thc tr li. Trc khi HS tr li GV c th gi : Vn, th trng, cng nhn. - GV nhn xt v kt lun: Nhng ngnh ny c truyn thng v pht trin mnh Anh; thu hi vn nhanh, sn phm c th trng tiu th rng. Hot ng 3: C nhn - GV trnh by: Nm 1784, Gim Ot pht minh ra my hi nc v c a vo s dng (Kt hp gii thiu my hi nc ca Gim Ot). - GV nu cu hi: Vic pht minh ra my hi nc v a vo s dng c ngha g? - HS da vo SGK tr li. - GV nhn xt v cht : + Nh c my hi nc m cc nh my c th xy dng nhng ni thun tin (khng ph thuc vo iu kin a l nh phi gn sng, sui v thi tit). - Tc sn xut v nng sut lao ng tng ln r rt, gim sc lao ng c bp ca con ngi. Lao ng chn tay dn c thay th bng lao ng my mc. - GV trnh by: Bn cnh vic pht minh my hi nc, ngnh luyn kim cng c nhng tin b vk thut: Nm 1735 pht minh phng php nu than cc, nm 1784 l luyn gang u tin c xy dng, ngnh giao thng vn ti cng c bc tin ln u th k XIX tu thy v xe la xut hin vi u my chy bng hi nc: + Nm 1814 Xti-phen-xn ch to thnh cng chic u my xe la u tin. + Nm 1825 nc Anh khnh thnh on ng st u tin. - GV kt lun: n gia th k XIX, Anh c mnh danh l cng xng ca th gii. Lun n tr thnh mt trung tm thng mi vi 80 vn dn. - GV gii thiu cho HS trn lc nc
169

vo s dng.

- Luyn kim: Nm 1735 pht minh ra phng php nu than cc luyn gang thp, nm 1784 l luyn gang u tin c xy dng.

- Giao thng vn ti: Nm 1814 Xti-phen-xn ch to thnh cng u my xe la. - Gia th k XIX Anh tr thnh cng xng th gii.

Anh thy c s bin i ca Anh v c cu kinh t v dn c sau Cch mng cng nghip. Hot ng 1: C lp, c nhn - GV trnh by v phn tch: Cch mng cng nghip Php c bt u t cc ngnh cng nghip nh vo nhng nm 30 ca th k XIX v pht trin mnh vo nhng nm 1850 - 1870. Trong khong 20 nm , s my hi nc ca Php tng hn 5 ln, t 5000 chic ln 27.000 chic; chiu di ng st tng 5,5 ln, t 3000 km ln 16.500 km; tu chy bng hi nc tng hn 3,5 ln. - GV nu cu hi: Tc ng ca Cch mng cng nghip i vi kinh t, x hi ca nc Php? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + a kinh t Php vn ln mnh m. Cng nghip Php ng th 2 trn th gii ch sau Anh. + B mt Pa-ri v cc thnh ph khc thay i r rt. Mt h thng i l, nh ga, ca hng c dng ln thay th cc ph c cht hp. Hot ng 2: C lp, c nhn - GV gii thiu cho HS thy qu trnh din ra cuc Cch mng cng nghip: Cch mng cng nghip c din ra vo nhng nm 40 ca th k XIX, mc d t nc ang cn b chia x thnh nhiu tiu quc gia v giai cp t sn cha ln cm quyn. n gia th k XIX tc pht trin cng nghip c t mc k lc. - HS c on ch nh trong SGK ni v s pht trin ca nn kinh t c di tc ng ca cuc Cch mng cng nghip. - GV nu cu hi: Cch mng cng nghip tc ng vo nng nghip nh th no? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : My mc c s dng trong sn xut nng nghip: My cy, ba, my gt... S dng phn ha hc Nng sut thu hoch tng.
170

2. Cch mng cng nghip Php, c a) Php - T nhng nm 30 ca th k XIX Cch mng cng nghip bt u din ra v pht trin mnh trong nhng nm 1850 - 1870.

- Tc ng v kinh t, x hi: + Kinh t Php vn ln mnh m th 2 trn th gii. - B mt Pari v cc thnh ph khc thay i r rt.

b) c: - Cch mng cng nghip din ra vo nhng nm 40 ca th k XIX vi tc nhanh t k lc.

- Trong nng nghip: My mc cng thm nhp v c a vo

- GV nu cu hi: V sao Cch mng cng nghip Php, c din ra mun nhng tc li nhanh? - HS da vo vn kin thc ca mnh tr li cu hi. - GV b sung, cht : Nh tip thu kinh nghim t pht minh ca Anh, qu trnh ci tin k thut Php, c din ra khn trng hn. Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Nu h qu v kinh t ca Cch mng cng nghip? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + Nng cao nng sut lao ng, lm khi lng sn phm cho x hi cng nhiu. + B mt cc nc t bn thay i do nhiu trung tm cng nghip mi v thnh th ng dn ra i. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Ngoi h qu v mt kinh t, Cch mng cng nghip cn em li h qu v x hi nh th no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Hnh thnh giai cp mi l t sn cng nghip v v sn cng nghip. - T sn cng nghip ln nm mi t liu sn xut v nm quyn thng tr nc ngoi. - V sn cng nghip ngy cng ng o song i sng ca h ngy cng c cc dn n mu thun gia t sn v v sn khng ngng tng ln lm bng n nhiu cuc u tranh giai cp.

s dng nhiu: My cy, ba, my git, s dng phn bn.

- c im: Cch mng cng nghip c din ra vi tc pht trin nhanh, k lc. 3. H qu ca cch mng cng nghip - V kinh t: + Nng cao nng sut lao ng lm ra khi lng sn phm ln cho x hi. + Thay i b mt cc nc t bn, nhiu trung tm cng nghip mi v thnh th ng dn ra i.

- V x hi: + Hnh thnh 2 giai cp mi l: t sn cng nghip v v sn cng nghip. + T sn cng nghip nm t liu sn xut v quyn thng tr. + V sn cng nghip lm thu, i sng c cc dn n u tranh gia v sn vi t sn.

4. S kt bi hc Yu cu HS tr li cc cu hi nu ra ngay t u gi hc: Nhng thnh tu ca Cch mng cng nghip, h qu ca Cch mng cng nghip? 5. Dn d, ra bi tp v nh - Hc bi c, c trc bi mi. - Lp bng thng k v nhng pht minh ca Cch mng cng nghip Anh theo ni dung sau:
171

Thi gian

Ngi pht minh

Tn pht minh

Tc ng kinh t

BI 33 HON THNH CCH MNG T SN CHU U V M GIA TH K XIX I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc Nm c nguyn nhn, din bin, kt qu ca cuc dn tc thng nht nc c, Italia v ni chin M. Gii thch c ti sao cuc dn tc thng nht c, Italia v ni chin M li l cuc Cch mng t sn. V lc qu trnh thng nht Italia, c. 2. T tng, tnh cm Nhn thc ng v vai tr ca qun chng nhn dn trong cuc dn tc chng cc th lc phong kin, bo th, lc hu i quyn t do dn ch. 3. K nng Rn luyn cho HS k nng phn tch, gii thch cc s kin lch s qua khng nh tnh cht chnh l nhng cuc Cch mng t sn din ra di cc hnh thc khc nhau. K nng khai thc lc , tranh nh. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Lc qu trnh thng nht c, Italia v ni chin M. - Tranh nh n nhng nhn vt lch s c lin quan n thi k ny. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu mc thi gian v nhng thnh tu ch yu ca Cch mng cng nghip Anh? Cu hi 2: H qu ca Cch mng cng nghip? 2. Dn dt vo bi mi Trong cc thp nin 50 - 60 ca th k XIX nhiu cuc Cch mng t sn lin tc n ra di nhng hnh thc khc nhau chu u v Bc M khng nh s ton thng ca phng thc sn xut t bn ch ngha, chm dt cuc dn tc "Ai thng ai" gia th lc phong kin lc hu, bo th vi giai cp t sn i din cho lc lng sn xut tin b. tm hiu nguyn nhn no dn n cuc dn tc thng nht c, Italia v ni chin M? Din bin din ra nh th no? Tnh cht, ngha ra sao? Bi hc hm nay s tr li vi cu hi nu trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Hot ng ca thy v tr
172

Kin thc HS cn nm vng

Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht GV gii thiu cho HS thy r: T nhng nm 1848 - 1849 mt cao tro Cch mng t sn li din ra si ni chu u. Php nhm lt b phn t sn ti chnh, thit lp nn cng ha th 2, to iu kin cho cch mng t bn pht trin. c v Italia ngoi nhim v th tiu quan h sn xut phong kin cn thc hin nhim v thng nht t nc, m ng cho cch mng t bn i ln. - Tip GV nu cu hi: Hy cho bit tnh hnh nc c trc khi thng nht? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + n gia th k XIX, kinh t t bn ch ngha c pht trin nhanh chng, c t mt nc nng nghip tr thnh nc cng nghip. + Phng thc kinh doanh theo ng li t bn ch ngha xm nhp vo sn xut: s dng my mc, thu mn cng nhn, y mnh khai thc... to nn tng lp qu tc t sn gi chung l Gioong-ke. + Nc c b chia x thnh nhiu vng quc nh, l tr ngi ln nht pht trin kinh t t bn ch ngha (GV kt hp vic trnh by vi ch lc v nc c thy c tnh trng chia r ca quc gia ny). - GV nu cu hi:Yu cu cp bch ca c l lm g pht trin kinh t t bn ch ngha? - HS tr li cu hi. GV kt lun: Yu cu cp bch lc ny l thng nht t nc, chm dt tnh trng phn tn, chia r. - GV trnh by v phn tch: c do s tha hip ca giai cp t sn v qu tc phong kin, giai cp v sn cha trng thnh tin hnh thng nht
173

1. Cuc u tranh thng nht nc c

- Tnh hnh nc c: + Gia th k XIX kinh t t bn ch ngha c pht trin nhanh chng, c tr thnh nc cng nghip. + Phng thc kinh doanh theo li t bn xm nhp vo cc ngnh kinh t.

+ Nc c b chia x thnh nhiu vng quc nh, cn tr s pht trin kinh t t bn ch ngha t ra yu cu cn thng nht t nc.

- c tin hnh thng nht bng v lc "T trn xung" thng qua cc cuc chin tranh vi cc nc khc.

t nc bng con ng Cch mng con ng "T di ln", qu trnh thng nht t nc c thc hin bng con ng chin tranh vng triu - "T trn xung", thng qua ca ca qu tc Ph - i din l Bi-xmc. Vi mx chnh sch phn ng da nc c tr thnh mt n ly phn ng, nht l ngun gc ch yu dn n ch ngha qun phit xm lc v l trung tm xy ra cc cuc chin tranh chu u. Hot ng 2: C lp, c nhn - GV s dng lc qu trnh thng nht c trnh by din bin qu trnh thng nht nc c. - Gi 1 - 2 HS ln bng trnh by li qu trnh thng nht c cng c kin thc mc ny. - Qu trnh thng nht c ch yu tp trung vo nhng ni dung sau: + Nm 1864 Bi-xmc tn cng an Mch chim Hn-xtai-n v S-lxvch hai a bn chin lc quan trng Ban Tch v Bc Hi. an Mch phi k ha c (10 - 1864) ng trao hai cng quc cho o v Ph, sau Ph gt o lm ch hai cng quc ny. + Nm 1866 Bi-xmc gy chin tranh vi o, o tht bi phi rt ra khi lin bang c v chp nhn Ph thnh lp mt lin bang mi. - Kt qu: Nm 1867 Lin bang Bc c ra i gm 18 quc gia Bc c v 3 thnh ph t do, hin php c thng qua. - Nm 1870, 1871 Bi-xmc tin hnh chim Php, Php phi k hip nh u hng thu phc c cc bang min Nam hon ton thng nht t nc. - GV gii thch r: Vic thng nht nc c mang tnh cht mt cuc Cch mng t sn to iu kin cho kinh t t bn cch mng pht trin mnh m c. Hot ng 1: C nhn
174

- Qu trnh thng nht c: + Nm 1864 Bi-xmc tn cng an Mch chim Hn-xtai-n v S-lsvch thuc Bc Hi v Ban Tch.

+ Nm 1866 Bi-xmc gy chin tranh vi o, c thnh lp mt lin bang Bc c. - Nm 1870 - 1871 Bi-xmc gy chin vi Php thu phc cc bang min Nam hon thnh thng nht c.

2. Cuc u tranh thng nht Italia

- GV nu cu hi: Tnh hnh I-ta-li-giac-banh trc khi thng nht t nc? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + Gia th k XIX I-ta-li-a vn b chia thnh vng quc nh, v chu s thng tr ca quc o. + Di s h ca quc o v ch thng tr ca cc th lc phong kin kinh t lc hu chm pht trin ngoi vng quc Pi-mn-t. - GV nu cu hi: Trc tnh hnh t ra yu cu g a I-ta-li-a pht trin theo hng t bn ch ngha? - HS tr li cu hi. - GV nhn xt v kt lun: Yu cu cp bch l gii phng dn tc khi s l thuc vo quc o, xa b s cn tr ca cc th lc phong kin, m ng cho ch ngha t bn pht trin. - GV nhn mnh: Trong ni bt ln vai tr ca vng quc vn gi c c lp, nn qun ch lp hin ca triu i Xa-voa i din cho quyn li ca lin minh qu tc t sn ha v i t sn, to iu kin cho kinh t t bn ch ngha pht trin. Hot ng 2: C lp, c nhn - Trc ht GV s dng "Lc thng nht I-ta-li-a " kt hp vi ni dung SGK trnh by din bin qu trnh thng nht Italia. - Tip theo gi HS ln bng trnh by li qu trnh thng nht I-ta-li-a khc su v cng c kin thc. - Din bin qu trnh thng nht Italia cn tp trung vo nhng ni dung ch yu sau: + Thng 4 - 1859 chin tranh gia lin qun Pi--mn-t Php vi o bt u di s h tr ca on qun tnh nguyn Ga-ri-ban-i y qun o vo tnh th kh khn, thng 3 - 1860 cc vng quc min Bc sp nhp vo Pi-mn-t.
175

- Tnh hnh I-ta-li-a trc khi thng nht: + t nc b phn tn chia x thnh 7 vng quc nh, chu s thng tr ca quc o. + Kinh t lc hu, chm pht trin, b km hm pht trin. - Nhim v: + t ra yu cu cp bch l gii phng dn tc khi s l thuc vo o, xa b s cn tr ca cc th lc phong kin. + M ng cho kinh t pht trin theo hng t bn ch ngha.

- Din bin: Ni bt l vai tr ca vng quc Pi--mn-t. + Thng 4 - 1859 chin tranh vi o; Thng 3 - 1860 cc vng quc min Bc sp nhp vo Pi-e-mn-t.

+ Thng 4 - 1860 khi ngha ca nhn dn Xi-xi-li-a cng vi i qun "o "ca Gia-ri-ban-i thng nht c min Nam. + Nm 1866 lin minh vi Ph chng o gii phng c V-n-

+ Thng 4 - 1860 khi ngha nhn dn o Xi-xi-li-a bng n, i lt chnh quyn tay sai o thng nht t nc, Ga-ri-ban-i cng i qun "o " b ln o gii phng min Nam Italia, sau min Nam I-ta-li-a sp nhp vo Pi--mn-t (10 - 1860) thnh lp vng quc I-ta-li-a. + Nm 1866 I-ta-li-a lin minh vi Ph chng o gii phng c V-n-xi-a. + Nm 1870 Php tht bi trong cuc chin tranh Php - Ph, R-ma thuc v I-ta-li-a. - GV nu cu hi: Nu ngha cuc u tranh thng nht Italia? - HS da vo SGK v vn hiu bit qua bi hc tr li cu hi. - GV cht : Mang tnh cht mt cuc Cch mng t sn, lt s thng tr ca quc o v cc th lc phong kin bo th Italia. To iu kin cho ch ngha t bn pht trin. - GV nhn mnh thm: Hn ch ca cuc u tranh thng nht Italia l sau khi thng nht Italia vn theo ch qun ch lp hin, nn dn ch cn rt nhiu hn ch, nng dn ngho khng c t ai v khng c quyn bu c. Hot ng 1: C nhn v c lp - GV cho HS quan st trn lc nc M gia th k XIX trong SGK v gii thiu cho HS thy c s m rng t ai nc M gia th k XIX. - GV nu cu hi: Hy cho bit tnh hnh nc M trc khi ni chin? - HS c SGK tr li cu hi. - GV trnh by v phn tch: + Kinh t M gia th k XIX tn ti theo 2 con ng: Min Bc pht trin nn cng nghip t bn ch ngha, min Nam pht trin kinh t n in da trn bc lt sc lao ng n l. + V nng nghip min Bc v min Ty kinh t tri ch nh v nng dn t do chim u th phc v th trng
176

xi-a. + Nm 1870 sau tht bi ca Php trong chin tranh vi Ph thu hi R-ma.

- ngha: + Mang tnh cht mt cuc Cch mng t sn, lt s thng tr ca quc o v cc th lc phong kin. + M ng cho ch ngha t bn pht trin.

3. Ni chin M

- Tnh hnh M trc khi ni chin: + Gia th k XIX kinh t M tn ti hai con ng: Min Bc pht trin nn cng nghip t bn ch ngha; min Nam kinh t n in da vo bc lt n l. + Nh iu kin thun li kinh t pht trin nhanh chng c bit l ngnh cng nghip v c nng nghip. Song ch n l cn tr nn kinh t t bn ch ngha pht trin.

cng nghip. Trong khi min Nam kinh t n in pht trin da trn sc lao ng n l lm giu nhanh chng cho gii ch n. Tuy nhin, ch n l cn tr nn kinh t t bn ch ngha pht trin. + Mu thun gia t sn v tri ch nh min Bc vi ch n min Nam ngy cng gay gt phong tro u tranh i th tiu ch n l m ng cho CNTB pht trin. - GV nu cu hi: Nguyn nhn trc tip dn n ni chin? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt,cht : + Lin-cn ng c vin ca ng Cng ha i din cho giai cp t sn v tri ch min Bc trng c Tng thng e da quyn li cc ch n min Nam (v ng Cng ha ch trng bc b ch n l). - GV kt hp gii thiu hnh 62 "Tng thng Lin-cn (ngi ngi bn tri) thm duyt bn Tuyn ngn gii phng n l" vi ni dung v Lin-cn trong SGK. + 11 bang phn i tch khi lin bang thnh lp Hip bang mi c chnh ph, Tng thng ring v chun b lc lng chng li chnh ph Trung ng. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV trnh by: Ngy 12/4/1861 ni chin bng n, ban u i qun lin bang kin quyt v khng s dng bin php trit nn b thua lin tip. - GV nu cu hi: Trc tnh hnh chnh ph Lin-cn c bin php g? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + Chnh ph thay i bin php tc chin v c nhng bin php tch cc hn. + Gia nm 1862 k sc lnh cp t min Ty cho dn di c. + Ngy 01/1/1863 ra sc lnh bi b ch
177

+ Mu thun gia t sn, tri ch min Bc vi ch n min Nam ngy cng gay gt.

- Nguyn nhn trc tip: + Lin-cn i din ng cng ha trng c tng thng e da quyn li ca ch n min Nam.

+ 11 bang min Nam tch khi min Nam.

- Din bin: + Ngy 12/4/1861 ni chin bng n, u th thuc v Hip bang. + Ngy 01/1/1863 Lin-cn ra sc lnh bi b ch n l n l, nng dn tham gia qun i. + Ngy 09/4/1865 ni chin kt thc, thng li thuc v qun Lin bang.

 n l hng vn n l v ngi dn gia nhp qun i Lin bang. + Ngy 09/4/1865 qun i min Bc ginh thng li quyt nh trong trn nh th ph Hip bang min Nam (Xara-t-ga), ni chin chm dt. - GV nu cu hi: Hy cho bit ngha ca cuc ni chin? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, cht : + L cuc Cch mng t sn ln th 2 M. + Xa b ch n l min Nam to iu kin cho ch ngha t bn pht trin. + Nn kinh t M pht trin nhanh chng sau ni chin.

- ngha: + L cuc Cch mng t sn ln th 2 M. + Xa b ch n l min Nam to iu kin cho ch ngha t bn pht trin. + Nn kinh t M pht trin nhanh chng sau ni chin.

4. S kt bi hc GV yu cu HS tr li cu hi t ra ngay t u gi hc. Nguyn nhn v din bin cuc u tranh thng nht c, Italia v ni chin M? Ti sao li l nhng cuc cch mng T sn? 5. Dn d, bi tp - Hc bi c, c trc bi mi. - Lp bng thng k cc hnh thc cch mng T sn theo ni dung sau: Tn cuc cch mng Hnh thc Thi gian Kt qu, ngha

BI 34 CH NGHA T BN CHUYN SANG GIAI ON QUC CH NGHA I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm v hiu c nhng thnh tu ch yu v khoa hc k thut cui th k XIX - u th k XX, n thc y s pht trin vt bc ca lc lng sn xut x hi.
178

- Nm c khong nhng nm cui th k XIX, ch ngha t bn dn chuyn sang giai on pht trin cao hn giai on quc ch ngha m c trng c bn nht l s ra i ca cc t chc c quyn v s bc lt ngy cng tinh vi hn i vi nhn dn lao ng lm cho mu thun trong x hi t bn ngy cng gay gt v su sc. 2. T tng, tnh cm - Bit trn trng nhng cng trnh nghin cu, nhng pht minh ca cc nh khoa hc trong vic khm ph ngun nng lng v tn ca thin nhin phc v cho nhu cu v cuc sng con ngi. - Thy c mc d ch ngha quc l giai on pht trin cao ca ch ngha quc, i cng vi n l nhng th on bc lt tinh vi ca chng. 3. K nng - Rn luyn cho HS k nng nhn xt nh gi s kin lch s v s hnh thnh vi t chc c quyn. - K nng khai thc v s dng tranh nh lch s v nhng thnh tu ca khoa hc k thut. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Tranh nh cc nh bc hc c nhng pht minh ni ting vo cui th k XIX u th k XX. - T liu v cuc i v s nghip ca cc nh bc hc c tn tui trn th gii. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Ti sao ni cuc chin tranh thng nht c, I-ta-li-a v ni chin M li mang tnh cht mt cuc cch mng t sn? Cu hi 2: Ti sao trong cuc ni chin M t sn min Bc li thng ch n min Nam? 2. Dn dt vo bi mi Cui th k XIX u th k XX, cc nc t bn u - M c nhng chuyn bin mnh m trong i sng kinh t - x hi, bc sang giai on quc ch ngha. c trng c bn nht ca giai on ny l s ra i cc t chc c quyn v s bc lt ngy cng tinh vi hn i vi nhn dn lao ng lm cho mu thun trong x hi ngy cng gay gt. hiu r nguyn nhn no dn n s pht trin ca ch ngha t bn? S ra i v nhng c im c bn ca ch ngha t bn giai on quc ch ngha? Bi hc hm nay s l gii nhng cu hi nu trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Hot ng ca thy v tr Kin thc HS cn nm vng Hot ng 1: Hot ng nhm 1. Nhng thnh tu v khoa Trc ht, GV trnh by: Khong 30 nm hc k thut cui th k XIX cui th k XIX lc lng sn xut cc u th k XX nc t bn t n trnh pht trin cao. Nh nhng pht minh khoa hc trong cc lnh vc vt l, ha hc, sinh hc. - GV chia lp thnh 4 nhm, nhim v ca
179

cc nhm nh sau: + Nhm 1: Nu tn cc nh khoa hc v nhng thnh tu pht minh v vt l. + Nhm 2: Nu tn cc nh khoa hc v nhng thnh tu pht minh v ha hc. + Nhm 3: Nu tn cc nh khoa hc v nhng thnh tu pht minh v sinh hc. + Nhm 4: Nu nhng tin b trong vic p dng nhng thnh tu khoa hc k thut trong sn xut nng nghip. - HS c SGK v tho lun theo nhm, c i din trnh by kt qu ca mnh. - GV nhn xt b sung v cht . *Nhm 1: Trong lnh vc vt l: + Pht minh v in ca cc nh bc hc GV.m ngi c, GV.Jun ngi Anh, E.Len-x ngi Nga m ra kh nng ng dng ngun nng lng mi. + Thuyt in t ca Tm-x (Anh) cho php phn tch nhng nguyn t m trc y ngi ta lm tng l nhng phn t nh nht. + Pht hin v phng x ca Hng-ri Bcc-ren (Php), Ma-ri Quy-ri t nn tng cho vic tm kim ngun nng lng ht nhn. + R-d-pho (Anh) c bc tin v i trong vic tm hiu cu trc vt cht.

* Trong lnh vc vt l: + Pht minh v in ca cc nh bc hc G.m ngi c, G.Jun ngi Anh, E.Len-x ngi Nga m ra kh nng ng dng ngun nng lng mi.

+ Pht minh ca Rn-ghen (c) v tia X vo nm 1895 c ng dng quan trng trong y hc chn on v iu tr chnh xc bnh tt. *Nhm 2: Trong lnh vc ha hc: nh lut tun hon ca Men--l-ep nh bc hc Nga t c s cho s phn hn cc nguyn t ha hc. *Nhm 3: Trong lnh vc sinh hc: * Trong lnh vc sinh hc: + Hc thuyt c-uyn (Anh) cp n + Hc thuyt c-uyn (Anh) s tin ha v di truyn... cp n s tin ha v di truyn... + Pht minh ca nh bc hc Lu-i Paster + Pht minh ca nh bc hc Lu-i (Php) gip pht hin vi trng v ch to Paster (Php) gip pht hin vi thnh cng vc xin chng bnh ch di. trng v ch to thnh cng vc
180

+ Pht hin v phng x ca Hng-ri Bc-c-ren (Php), Ma-ri Quy-ri t nn tng cho vic tm kim ngun nng lng ht nhn. + R-d-pho (Anh) c bc tin v i trong vic tm hiu cu trc vt cht. + Pht minh ca Rn-ghen (c) v tia X vo nm 1895 c ng dng quan trng trong y hc.

xin chng bnh ch di. + Cng trnh ca nh bc hc Nga Pap-lp + Pap-lp (Nga) nghin cu hot nghin cu hot ng ca h thn kinh cao ng ca h thn kinh cao cp cp ca ng vt v ngi. ca ng vt v ngi. *Nhm 4: Trong nng nghip: My mc c s dng nhiu nh my ko, my cy, my gt... phng php canh tc c ci tin, vic s dng phn ha hc nng cao nng sut cy trng. Hot ng 2: C lp v c nhn GV trnh by v phn tch: + Nhng pht minh khoa hc c p dng vo sn xut: * Nhng pht minh khoa hc + K thut luyn kim c ci tin, vi c p dng vo sn xut: vic s dng l Bt-xme v l Mc-tanh + K thut luyn kim c ci sn lng thp tng nhanh v c s tin, vi vic s dng l Bt-xme dng rng ri trong ch to my v ng v l Mc-tanh, tuc bin pht tu, xe la... tuc bin pht ddienejdj s in c s dng cung cp dng cung cp in nng. in nng. + Du ha c khai thc thp sng v + Du ha c khai thc thp cung cp ngun nhin liu mi cho giao sng v cung cp ngun nhin thng vn ti. Cng nghip ha hc ra i liu mi cho giao thng vn ti. phc v sn xut thuc nhum, phn bn. Cng nghip ha hc ra i. + Vic pht minh ra in tn gip vic lin + Vic pht minh ra in tn. lc ngy cng xa v nhanh hn. Cui th Cui th k XIX t c a k XIX t c a vo s dng nh vo s dng nh pht minh v ng c t trong. Thng 12 - 1903 anh ng c t trong. Thng 12 em ngi M ch to my bay u tin. 1903 anh em ngi M ch to - GV nu cu hi: ngha ca nhng tin nhng chic my bay u tin. b v khoa hc - k thut? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : lm thay i * lm thay i c bn nn sn c bn nn sn xut v c cu kinh t t xut v c cu kinh t t bn ch bn ch ngha, nh du bc tin mi ngha, nh du bc tin mi ca ch ngha t bn giai on ny. ca ch ngha t bn giai on Hot ng 1: C nhn ny. - GV nu cu hi: Hy cho bit bi cnh 2. S hnh thnh cc t chc dn n s ra i cc t chc c quyn? c quyn - HS da vo vn hiu bit ca mnh v SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v trnh by: Cui th k XIX u th k XX, nh nhng tin b - Nguyn nhn: ca khoa hc k thut sn xut cng + Do tin b ca khoa hc - k nghip cc nc u - M tng nhanh dn thut sn xut cng nghip ca n tch t t bn. y l thi k "C ln cc nc u - M tng nhan dn
181

nut c b". Trong tt c cc ngnh kinh t t do cnh tranh thay th bi nhng t chc c quyn di nhiu hnh thc: Cc-ten, Xanh-i-ca, T-rt. T chc c quyn ra i nhm bo m quyn li li nhun cao, hn ch cnh tranh v ngn nga khng hong. Song trn thc t n cn lm cc hin tng ny tr nn gay gt hn v mu thun gia cc tp on t bn ngy cng su sc. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV nu cu hi: Qu trnh tp trung sn xut hnh thnh cc cng ty c quyn trong lnh vc cng nghip din ra nh th no? c im ca ch ngha t bn giai on quc ch ngha? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v trnh by: + Php, ngnh luyn kim v khai thc m tp trung trong tay hai cng ty ln, cng ty "Sny- Cr-d" nm nh my qun s Cr-d v cc nh my ch to ng, thp cng cc ngnh khc nhiu vng trong nc. Tng cng ty ng st v in kh cng 6 cng ty khc c quyn ngnh ng st trong nc, 50% trng ti bin do 3 cng ty ln nm. Hai cng ty "Xanh G-ben" v "Cu-man" kim sot ton b cng nghip ha cht. + c: Cng ty than Ranh-Vet-xpha-len kim sot 95% tng sn lng than vng Rua - vng cng nghip ln nht ca c v hn 55% tng sn lng than c nc. - Tip GV trnh by v phn tch: S tp trung sn xut cng din ra trong lnh vc ngn hng. Mt vi ngn hng ln khng ch mi hot ng kinh doanh ca c nc hnh thnh t bn ti chnh, bn t bn ti chnh cn u t vn ra nc ngoi em li nhun cao. Nm 1900, nc Anh u t vn ra bn ngoi 2 t Li-vr xtc-ling, n nm 1913 ln gn 4 t. Th trng ca Anh ch yu l n , Trung
182

n tch t t bn. - Cc ngnh kinh t chuyn t t do cnh tranh sang t chc c quyn di nhiu hnh thc: Ccten, Xanh-i-ca, T-rt.

- c im ca ch ngha quc: + Trong cng nghip: Din ra qu trnh tp trung vn ln thnh lp nhng cng ty c quyn nh Php, c, M... lng on i sng kinh t cc nc t bn.

+ Trong lnh vc ti chnh, ngn hng: Mt vi ngn hng ln khng ch mi hot ng kinh doanh ca c nc hnh thnh t bn ti chnh. + T bn ti chnh cn u t vn ra nc ngoi em li nhun cao: nm 1900, nc Anh u t vn

Quc, Nga cc nc M - Latinh... - GV nhn mnh: Ngoi c im trn, mi nc do iu kin lch s kinh t ca mnh chuyn sang giai on quc ch ngha vi nhng nt ring bit, nh M l s hnh thnh cc t rt khng l vi nhng tp on ti chnh giu s; Anh l quc thc dn vi h thng thuc a rng ln v ng dn; Php l quc cho vay nng li.

ra ngoi 2 t Li-vr xtc-ling, n nm 1913 ln gn 4 t.

- Mi quc cn c c im ring + M l s hnh thnh cc T-rt khng l vi nhng tp on ti chnh giu s. + Anh l quc thc dn vi h thng thuc a rng ln v ng dn. + Php l quc cho vay nng - GV nu cu hi: S ra i cc t chc li. c quyn dn n hu qu g? - HS tm hiu SGK t tr li cu hi. - Xut hin nhiu mu thun: - GV nhn xt v cht : Xut hin nhiu Mu thun gia cc nc mu thun: quc; gia nhn dn thuc a; + Mu thun gia cc nc quc trong gia giai cp t sn vi nhn dn vic tranh chp thuc a gay gt dn n lao ng cc nc t bn. cc cuc chin tranh phn chia thuc a. + Mu thun gia nhn dn thuc a vi quc; gia giai cp t sn vi nhn dn lao ng gia cc nc t bn. + Mu thun trn dn n cuc u tranh giai cp v cch mng x hi. 4. S kt bi hc - Hng dn hc tr li cu hi t ra ngay t u gi hc: Nguyn nhn no dn n s pht trin ca ch ngha trnh by? S ra i v nhng c im c bn ca ch ngha t bn giai on quc ch ngha? 5. Dn d, bi tp - Hc bi c, tr li cu hi trong SGK. - Nu c im ca ch ngha t bn giai on quc ch ngha. BI 35 CC NC QUC ANH, PHP, C, M V S BNH TRNG THUC A I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc
183

- Nm c nhng nt khi qut v tnh hnh kinh t, chnh tr ca cc nc Anh, Php, c, M hi cui th k XIX - u th k XX; nhng nt chung v c im ring. - Hiu c y l thi k cc nc quc y mnh vic xm lc thuc a, phn chia li th trng th gii lm cho mu thun gia cc quc vi quc v gia quc vi thuc a ngy cng su sc. 2. T tng, tnh cm Gip HS nng cao nhn thc v bn cht ca ch ngha quc, thc cnh gic cch mng; u tranh chng cc th lc gy chin, bo v ha bnh. 3.V k nng Rn luyn k nng phn tch s kin lch s thy c tng c im ring ca ch ngha quc. II. THIT B, TI LIU DY - HC - Bng thng k biu th s thay i v sn lng cng nghip ca cc nc Anh, Php, c, M. - S thay i v tr kinh t cc nc quc cui th k XIX u th k XX. - Lc cc nc quc du th k XX. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu nhng thnh tu v khoa hc k thut cui th k XIX u th k XX? Cu hi 2: S ra i v nhng c im c bn ca ch ngha t bn giai on quc ch ngha? 2. Dn dt vo bi mi Cui th k XIX u th k XX l thi k pht trin mnh m ca cc nc t bn tin tin, nh du bc chuyn t giai on t do cnh tranh sang giai on c quyn. Cng vi l chnh sch m rng xm lc thuc a c thm th trng v v vt nguyn liu a v chnh quc. S tranh chp thuc a lm cho mu thun gia cc nc quc tr nn su sc. Tnh hnh kinh t, chnh tr v chnh sch i ngoi cc nc Anh, Php, c, M nh th no? 3. T chc cc hot ng trn lp Tit 1: A. ANH V PHP CUI TH K XIX U TH K XX Hot ng ca thy v tr Ni dung kin thc cn t

Hot ng 1: C lp v c nhn I. Nc Anh - Trc ht, GV trnh by v phn tch: u thp nin 70 ca th k XIX, nn cng nghip Anh vn ng u th gii. Sn lng than ca Anh gp 3 ln M v c; sn lng gang gp 4 ln M v gn 5 ln c. V xut khu kim loi sn lng ca 3 nc Php, c, M gp li khng bng Anh.
184

- Tip GV nu cu hi: Cui thp nin 70 tnh hnh kinh t ra sao? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : T cui thp nin 70 Anh mt dn a v c quyn cng nghip, do vy mt lun c vai tr lng on th trng th gii, b M v c vt qua. - GV gii thiu "Bng thng k biu th s thay i v sn lng cng nghip ca cc nc Anh, Php, c, M" trong SGK. GV hi: Nguyn nhn ca s gim st ? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v trnh by: nguyn nhn l: + My mc thit b xut hin sm nn c v lc hu, vic hin i ha rt tn km. + Mt s ln t bn chy sang thuc a, v y li nhun t bn ra nhiu hn chnh quc. Mt khc, cp ot thuc a c li nhiu hn so vi u t ci to cng nghip. - GV nhn mnh: Tuy vai tr b ch th gii v cng nghip b gim st, song Anh vn chim u th v ti chnh, xut cng t bn, thng mi, hi qun v thuc a. Hot ng 2: Nhm - GV chia lp thnh cc nhm v nu cu hi: Qu trnh tp trung sn xut trong cng nghip din ra nh th no? - HS lm vic theo nhm c SGK c i din tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : y l thi k qu trnh tp trung t bn din ra mnh m, nhiu t chc c quyn ra i chi phi ton b i sng kinh t nc Anh, 5 ngn hng khu Xi-ti Lun n nm 70% s t bn c nc. - GV gii thiu cho HS bit: Nng nghip nc Anh lm vo tnh trng khng hong trm trng. Nguyn nhn l do t sn Anh khng u t vo sn xut nng nghip m ch yu vo bun bn lng thc v gi lng thc chu u v M rt r.
185

* Tnh hnh kinh t - T cui thp nin 70, Anh mt dn a v c quyn cng nghip, do vy mt lun c vai tr lng on th trng th gii, b M v c vt qua.

- Tuy vy, Anh vn chim u th v ti chnh, xut cng t bn, thng mi, hi qun v thuc a.

- Cng nghip: Qu trnh tp trung t bn din ra mnh m, nhiu t chc c quyn ra i chi phi ton b i sng kinh t nc Anh. - Nng nghip: Nc Anh lm vo tnh trng khng hong trm trng, Anh phi nhp khu lng thc.

* Tnh hnh chnh tr: - Anh l nc theo th ch chnh tr qun ch lp hin vi vic

Hot ng 3: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: Anh l nc theo th ch chnh tr qun ch lp hin vi vic thc hin ch hai ng (ng T do v ng Bo th) thay nhau cm quyn. S khc bit gia hai ng l khng ng k, ch yu l v bin php c th song u thng nht vi nhau trong vic bo v li ch ca giai cp t sn, n p phong tro qun chng v y mnh xm lc thuc a. - GV nu cu hi: Cho bit chnh sch i ngoi ca Anh? - HS da vo SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : y l thi k giai cp t sn Anh tng cng m rng h thng thuc a c bit chu v chu Phi. GV kt hp khai thc lc HS nhn bit c h thng thuc a rng ln ca quc Anh u th k XX tri di t Bc M, chu Phi, chu n chu i Dng. - GV nhn mnh: Ch ngha quc Anh tn ti v pht trin da trn s bc lt mt h thng thuc a rng ln (chim 1/4 dn s th gii) do vy c mnh danh l ch ngha quc thc dn "Mt tri khng bao gi ln" trn t nc Anh.. L-nin nhn xt: "Nc Anh khng ch l qu hng ca h thng cng xng ca ch ngha t bn, m cn l thy t ca ch ngha quc hin i". Ch ngha thc dn Anh tr thnh c trng ring ca ch ngha quc Anh...Vic xut khu t bn ca Anh mang nhng qui m to ln. Nc Anh l mt cng quc thuc a chnh. Hot ng 1: C lp v c nhn - GV: Trc 1870, cng nghip Php ng hng th hai th gii, cui thp nin 70 tr i cng nghip Php bt u chm li. - GV nu cu hi: Nguyn nhn ti sao cng nghip Php pht trin chm li? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht :
186

thc hin ch hai ng (ng T do v ng Bo th) thay nhau cm quyn li ca giai cp t sn.

- y l thi k giai cp t sn Anh tng cng m h thng thuc a c bit chu v chu Phi.

- c im quc Anh: l ch ngha quc thc dn.

II. Nc Php Tnh hnh kinh t - Cui thp nin 70 tr i cng nghip Php bt u pht trin chm li.

-Nguyn nhn: + Php tht bi trong cuc chin tranh Php - Ph do phi bi thng chin tranh.

+ Php tht bi trong cuc chin tranh Php - Ph, do phi bi thng chin tranh. + Ngho ti nguyn v nhin liu, c bit l than . + Giai cp t sn ch ch trng n xut cng t bn sang nhng nc chm pht trin thu li nhun cao ch khng ch trng pht trin cng nghip trong nc. - GV kt lun: Hu qu l cui th k XIX sn xut cng nghip ca Php tt xung hng th t sau c, M, Anh, k thut lc hu r rt so vi nhng nc cng nghip tr. - GV nu cu hi: Bn cnh nhng yu km cng nghip Php c nhng tin b g? - HS c SGK tr li cu hi. - GV trnh by v phn tch: Mc d c s st km, song cng nghip Php cng c tin b ng k. H thng ng st lan rng khp c nc y nhanh s pht trin ca ngnh khai m, luyn kim v thng nghip. Vic c kh ha sn xut c tng cng. T nm 1852 - 1900 s x nghip s dng my mc tng ln 9 ln, s ng c chy bng hi nc tng ln 12 ln. Nng nghip Php vn gi vai tr quan trng trong nn kinh t Php v phn ng dn c sng bng ngh nng. Tnh trng t ai phn tn, manh mn khng cho php s dng my mc v k thut canh tc mi. - GV cht : Nhng biu hin ca tnh hnh nng nghip trn chng t s xm nhp ca phng thc sn xut t bn ch ngha trong nng nghip Php din ra chm chp. Hot ng 2: C nhn - GV: Qu trnh tp trung sn xut hnh thnh cc cng ty c quyn din ra nh th no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : u th
187

+ Ngho ti nguyn v nhin liu, c bit l than . + Giai cp t sn ch ch trng n xut cng t bn, khng ch trng pht trin cng nghip trong nc.

- S thm nhp ca phng thc: sn xut t bn ch ngha trong nng nghip Php din ra chm chp do t ai b chia nh.

- u th k XX qu trnh tp trung sn xut cng din ra trong lnh vc cng nghip, dn n vic hnh thnh cc cng ty c quyn, tng bc chi phi nn kinh t Php, c bit trong lnh vc ngn hng.

k XX qu trnh tp trung sn xut cng din ra trong lnh vc cng nghip, dn n vic hnh thnh cc cng ty c quyn, tng bc chi phi nn kinh t Php, c bit trong lnh vc ngn hng (GV nhn mnh Php qu trnh din ra chm hn cc nc khc). - GV nu cu hi: c im ni bt ca cc t chc c quyn Php? - HS da vo SGK v vn hiu bit ca mnh tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + S tp trung ngn hng t n mc cao: 5 ngn hng ln Pa-ri nm 2/3 t bn ca cc ngn hng trong c nc. + Khc vi Anh t bn ch yu u t vo thuc a, cn Php t bn phn ln a vn ra nc ngoi, cho cc nc chm tin vay vi li sut ln. - GV cho HS c on ch nh trong SGK thy c s vn m t bn Php u t nc ngoi nhiu nh th no. - GV nu cu hi: Hy nu c im c bn ca ch ngha quc Php? - HS tr li cu hi. - GV kt lun: ch ngha quc Php l ch ngha quc cho vay nng li. Hot ng 3: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: + Sau cch mng thng 9 - 1870 nc Php thnh lp nn cng ha th ba, song phi cng ha sm chia thnh hai nhm: n ha v cp tin thay nhau cm quyn. c im ca nn cng ha l tnh trng thng xuyn khng hong ni cc. Trong vng 40 nm (1875 - 1914) Php din ra 50 ln thay i chnh ph. - GV nu cu hi: Nu chnh sch i ngoi ca Php? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Php tng cng chy ua v trang tr mi th vi c; tin hnh nhng cuc chin tranh xm lc thuc a ch yu
188

- c im: T bn Php phn ln a vn ra nc ngoi, cho cc nc chm tin vay vi li sut ln. Ch ngha quc cho vay nng li. Tnh hnh chnh tr - Sau cch mng thng 9 - 1870, nc Php thnh lp nn cng ha th ba, song phi cng ha sm chia thnh hai nhm: n ha v Cp tin thay nhau cm quyn. - c im ca nn cng ha l tnh trng thng xuyn khng hong ni cc.

- Php tng cng chy ua v trang tr mi th vi c; tin hnh nhng cuc chin tranh xm lc thuc a ch yu khu vc chu v chu Phi.

khu vc chu v chu Phi. - HS c on ch nh trong SGK thy c chnh sch xm lc thuc a ca Php, qua thy c h thng thuc a ca Php rt rng ln, ch sau Anh. 4. S kt bi hc - Yu cu HS tr li cc cu hi: Tnh hnh kinh t, chnh tr ni bt ca Anh v Php cui th k XIX u th k XX? Nu c im ca ch ngha quc Anh v Php? 5. Dn d, bi tp - Hc bi c, tr li cu hi trong SGK. - Nguyn nhn dn n vic hnh thnh cc c im ca quc Anh v Php? BI 35 CC NC QUC ANH, PHP, C, M V S BNH TRNG THUC A (Tip) TIT 2: B. C V M CUI TH K XIX U TH K XX 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Tnh hnh kinh t, chnh tr ni bt ca Anh v Php cui th k XIX u th k XX? Nu c im ca ch ngha quc Anh v Php? Cu hi 2: Nguyn nhn dn n vic hnh thnh cc c im ca quc Anh v Php? 2. Dn dt vo bi mi Tit hc trc chng ta tm hiu Anh, Php chuyn sang giai on quc ch ngha l hai nc t bn gi. Cn hai nc t bn tr l c v M qu trnh chuyn sang giai on quc ch ngha din ra nh th no? Bi hc hm nay s l gii vn trn. Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht, GV nu cu hi: Hy cho bit nhng biu hin pht trin cng nghip ca c sau khi thng nht? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt trnh by v phn tch: Sau khi thng nht t nc thng 1 1871, nn kinh t c pht trin vi tc mau l. T 1870 - 1900 sn xut than tng 4 ln, gang tng 6 ln, di ng st tng gp i. c Ni dung kin thc cn t I.NC C

- Sau khi thng nht t nc thng 11871, nn kinh t c pht trin vi tc mau l vn ln ng u chu u v th hai th gii.

189

vt Php v ui kp Anh. Trong nhng ngnh cng nghip mi nh k ngh in, ha cht... c t thnh tu ng k. Nm 1883, cng nghip ha cht ca c sn xut 2/3 lng thuc nhum trn th gii. - GV nu cu hi: Nguyn nhn dn n s pht trin ca cng nghip c? - HS c on ch nh trong SGK tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : Nguyn nhn cng nghip c pht trin l: Th trng dn tc thng nht, giu ti nguyn, nh tin bi thng chin tranh vi Php, tip thu nhng thnh tu khoa hc - k thut hin i ca nhng nc i trc, c ngun nhn lc di do. - GV gii thiu nhng s liu v tc tng trng cng nghip ca c trong nhng nm 1890 - 1900 l 163% v bng thng k hng ha xut nhp khu trong SGK thy c vic xut khu hng ha tng ln r rt. - Sau , GV kt lun: n u nm 1900, c vt Anh v sn xut thp. V tng sn lng cng nghip c dn u chu u th hai trn th gii ch ng sau M. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: S pht trin ca cng nghip tc ng nh th no n x hi? - HS da vo vn hiu bit ca mnh v SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Thay i c cu dn c gia thnh th v nng thn. T nm 1871 - 1901 dn c thnh th tng t 36% n 54,3% . Nhiu thnh ph mi, nhiu trung tm thng nghip bn cng xut hin. - GV nu cu hi: Qu trnh tp trung

- Nguyn nhn: Th trng dn tc thng nht, giu ti nguyn, nh tin bi thng chin tranh vi Php, tip thu nhng thnh tu khoa hc - k thut hin i ca nhng nc i trc, c ngun nhn lc di do.

- Tc ng x hi: Thay i c cu dn c gia thnh th v nng thn. Nhiu thnh ph mi, nhiu trung tm thng nghip, bn cng xut hin.

190

sn xut hnh thnh cc t chc c quyn din ra nh th no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, trnh by v phn tch: + Qu trnh tp trung sn xut c hnh thnh cc cng ty c quyn din ra mnh m v sm hn cc nc khc chu u. Vi hnh thc c quyn l Cc-ten v Xanh-i-ca. GV dn chng: Khng y 1% x nghip s dng hn 3/4 tng s in lc, trong khi 91% l x nghip nh ch nhn c 7% thi; s lng Cc-ten tng ln nhanh chng: nm 1905 c 835, n nm 1911 c ti 550 - 600. + T bn cng nghip kt hp vi t bn ngn hng thnh t bn ti chnh. Qu trnh tp trung Ngn hng cng din ra cao . - GV nu cu hi: Tnh hnh nng nghip c pht trin nh th no? - HS tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Nng nghip c c tin b song chm chp. - GV hng dn HS tm hiu nguyn nhn trn l do: Vic tin hnh cch mng khng trit , phn ln rung t nm trong tay qu tc v a ch; phng php canh tc vn cn tn d ca ch phong kin. - GV nhn mnh: Hu qu ca s pht trin ca ch ngha t bn lm cho nng dn c cng phn ha su sc. Phn ln nng dn b ph sn phi i lm thu cho a ch, ph nng hoc i kim n cc c s cng nghip. Hot ng 3: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch v chnh tr: + Hin php 1871 qui nh nc c l mt Lin bang gm 22 bang v 3 thnh ph t do, theo ch qun ch lp hin. Hong l ngi ng u c quyn lc ti cao nh tng ch huy qun i, b nhim v cch chc Th

- Qu trnh tp trung sn xut v hnh thnh cc cng ty c quyn din ra mnh m v sm hn cc nc khc chu u. Vi hnh thc c quyn l Ccten v Xanh-i-ca.

- Qu trnh tp trung Ngn hng cng din ra cao . T bn cng nghip kt hp vi t bn ngn hng thnh t bn ti chnh.

- Nng nghip c c tin b song chm chp.

Tnh hnh chnh tr: -c l mt Lin bang theo ch qun ch lp hin, Hong l ngi ng u c quyn lc ti cao.

191

tng, triu tp v gii tn Quc hi. Quyn lp php trong tay hai vin: Thng vin v H vin nhng quyn lc b thu hp, cc bang vn gi hnh thc vng quc tc c c vua, chnh ph v quc hi. GV nhn mnh cho HS thy r: Ph l bang ln nht trong Lin bang c, vai tr ca Ph trong lin bang rt ln: Hong c l vua Ph, Th tng c l Th tng Ph. Nh nc lin bang c xy dng trn c s lin minh gia giai cp t sn v qu tc ha t sn, y l lc lng lnh o cuc thng nht tn bng con ng v lc c v th chnh tr, kinh t v gi vai tr quan trng khi c chuyn sang giai on quc ch ngha. - GV gip HS thy r: Mc d c Hin php v Quc hi nhng ch chnh tr c khng phi l i ngh t sn m thc cht l ch bn chuyn ch, p dng s thng tr ca Ph trn ton nc c. - GV nu cu hi: Nu chnh sch i ngoi ca c? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Cng khai i chia li th trng v thuc a th gii. + Ro rit chy ua v trang chun b gy chin, dn n mu thun gia c vi Anh v Php cng su sc. - GV nu cu hi: c im ni bt ca ch ngha quc c? - Sau khi HS tr li GV cht : Tnh cht qun phit hiu chin l c im ni bt ca ch ngha quc c. Hot ng 1: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: Cui th k XIX nn kinh t pht trin nhanh chng vn ln hng th nht trn th gii. V sn lng cng nghip bng 1/2 tng sn lng cng nghip cc

- Ch chnh tr c khng phi l i ngh t sn m thc cht l ch bn chuyn ch phc v giai cp t sn v qu tc ha t sn, i ngc li quyn li ca nhn dn.

- Chnh sch i ngoi: + Cng khai i chia li th trng v thuc a th gii. + Ro rit chy ua v trang chun b gy chin, dn n mu thun gia c vi Anh v Php cng su sc. - c im ca ch ngha quc c: l ch ngha qun phip hiu chin. II. NC M a. Tnh hnh kinh t - Cui th k XIX nn kinh t pht trin nhanh chng vn ln hng th nht th gii, sn lng cng nghip bng 1/2 tng sn lng cng nghip cc nc Ty u v gp 2 ln Anh.
192

nc Ty u v gp 2 ln Anh, sn xut thp v my mc ng u th gii. Nm 1913 sn lng gang, thp ca M vt c hai ln, vt Anh 4 ln, than gp hai ln Anh v Php gp li. - GV nu cu hi: V sao kinh t M pht trin vt bc? - HS da vo vn kin thc ca mnh tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Nguyn nhn l do: + M giu nguyn liu, nhin liu giu c, c ngun nhn lc di do. + Pht trin sau nn p dng c nhng thnh tu khoa hc v kinh nghim ca cc nc i trc. + C th trng rng ln. - GV nu cu hi: Tnh hnh nng nghip M pht trin nh th no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt trnh by v phn tch: Nng nghip M c bc pht trin ng k, M tr thnh va la v ni cung cp lng thc cho chu u. - HS c on ch nh trong SGK thy c s pht trin nhanh chng ca nng nghip M. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Qu trnh tp trung sn xut hnh thnh cc cng ty c quyn din ra nh th no? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : S cnh tranh gay gt trong sn xut cng nghip thc y qu trnh tp trung sn xut v ra i cc cng ty c quyn, hnh thc ch yu l T rt vi nhng ng vua du la, vua -t, vua thp chi phi mi hot ng kinh t, chnh tr nc M. - HS c on ch nh trong SGK thy c vic hnh thnh cc cng ty c quyn chi phi cc hot ng kinh t ca nc M.

- Nguyn liu: + M giu nguyn liu, nhin liu giu c, c ngun nhn lc di do. + Pht trin sau nn p dng c nhng thnh tu khoa hc v kinh nghim ca cc nc i trc. + C th trng rng ln. Nng nghip: Nng nghip M t thnh tu ng k, M tr thnh va la v ni cung cp thc phm cho chu u.

- Qu trnh tp trung sn xut v ra i cc cng ty c quyn din ra nhanh chng, hnh thc ch yu l T-rt vi nhng ng vua du la, vua -t, vua thp chi phi mi hot ng kinh t, chnh tr nc M.

193

- GV nhn mnh HS thy r M khng ch pht trin kinh t trong nc m cn vn ln pht trin ngoi thng v xut cng t bn. Th trng u t v bun bn ca M l Can-na-a, cc nc vng Ca-ri-b, Trung M v mt s nc chu khc nh Nht Bn, n , Trung Quc. Hot ng 3: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: Ch chnh tr M la ni in hnh ca ch hai ng (ng cng ha - i din cho li ch ca i t sn v ng dn ch - i din cho li ch ca t sn nng nghip v tri ch) thay nhau ln cm quyn song u bo v li ch ca giai cp t sn. GV nhn mnh thm: Tuy c khc nhau v mt s chnh sch v bin php c th nhng u nht tr trong vic cng c quyn lc ca giai cp t sn, trong vic i x phn bit vi ngi lao ng, cng nh ng li bng trng ra bn ngoi. - GV cho HS c on ch nh trong SGK minh chng cho chnh sch phn bit i x gia ngi da en v ngi da trng. - GV nu cu hi: Hy cho bit chnh sch i ngoi ca M? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + y l thi k M y mnh vic thn tnh nhng t ai rng ln min Trung v Ty ca th dn In-ian, m rng bin gii n b Thi Bnh Dng. + T thp nin 80, M bnh trng khu vc M - Latinh gy chin vi Ty Ban Nha tranh ginh Ha-oai, Cu Ba v Phi-lp-pin... Xm nhp vo th trng Trung Quc.

b. Tnh hnh chnh tr - Ch chnh tr M l ni in hnh ca ch hai ng, ng cng ha v ng dn ch thay nhau cm quyn. - Thng nht vic cng c quyn lc ca giai cp t sn, trong vic i x phn bit vi ngi lao ng, cng nh ng li bnh trng ra bn ngoi.

- Chnh sch i ngoi; + M m rng bin gii n b Thi Bnh Dng.

+ Bnh trng khu vc M-Latinh gy chin vi Ty Ban Nha tranh ginh Ha-oai, Cu Ba v Phi-lp-pin... Xm nhp vo th trng Trung Quc.

194

4. S kt bi hc - GV t chc cho cc em tr li cc cu hi: Tnh hnh kinh t, chnh tr v chnh sch i ngoi ca c v M cui th k XIX u th k XX. - Yu cu HS ch trn biu v tr kinh t v lc chnh tr th gii thy c s thay i v v tr kinh t v thuc a ca cc quc cui th k XIX u th k XX v cho nc. 5. Dn d, bi tp v nh - Hc bi c, c trc bi mi. - Tr li cu hi SGK. CHNG 3 PHONG TRO CNG NHN (T U TH K XIX N U TH K XX) BI 36 S HNH THNH V PHT TRIN CA PHONG TRO CNG NHN I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm c s ra i v tnh cnh ca giai cp cng nhn cng nghip, qua gip cc em hiu c cng vi s pht trin ca ch ngha t bn, giai cp v sn ln mnh dn. Do i lp v quyn li, mu thun gia giai cp t sn v v sn ny sinh v cng gay gt, dn n cuc u tranh ca giai cp v sn chng li giai cp t sn di nhiu hnh thc khc nhau. - Nm c s ra i ca ch ngha x hi khng tng, nhng mt tch cc v hn ch ca h t tng ny. 2. T tng, tnh cm - Gip HS nhn thc su sc c quy lut " u c p bc, c u tranh", song nhng cuc u tranh ch ginh thng li khi c t chc v hng i ng n. - Thng cm v thu hiu c tnh cnh kh cc ca giai cp v sn. 3. K nng - Rn luyn k nng phn tch nh gi cc s kin lch s ni v i sng ca giai cp v sn cng nghip, nhng hn ch trong cuc u tranh ca h. nh gi v nhng mt tch cc v hn ch ca h thng t tng x hi khng tng. - K nng khai thc tranh nh lch s. II. THIT B V TI LIU DY - HC - Tranh nh v phong tro u tranh ca giai cp v sn thi k ny. - Nhng cu chuyn v cc nh x hi khng tng. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Trnh by nhng nt ln v tnh hnh kinh t, chnh tr nc c cui th k XIX u th k XX?
195

Cu hi 2: Nu c im ca ch ngha quc c. Nguyn nhn dn n c im ? 2. Dn dt vo bi mi Giai cp cng nhn ra i v ln mnh cng vi s hnh thnh v pht trin ca ch ngha t bn. Do i lp v quyn li, mu thun gia t bn vi cng nhn ny sinh v dn n nhng cuc u tranh giai cp u thi k cn i. Cng vi lc , mt h t tng ca giai cp t sn ra i - ch ngha x hi khng tng. Giai cp cng nhn ra i v i sng ca h ra sao? Ni dung nhng mt tch cc v hn ch ca ch ngha x hi khng tng? nm v hiu nhng ni dung trn, chng ta cng tm hiu bi hc hm nay tr li cu hi trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Nguyn nhn ra i ca giai cp cng nhn? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + Ch ngha t bn ra i v pht trin th x hi phn chia thnh 2 lc lng ln i lp nhau v quyn li: giai cp t sn v v sn. + i ng v sn bt ngun t nng dn, mt rung t, phi i lm thu trong cc cng xng nh my. Th th cng ph sn cng thnh cng nhn. Giai cp v sn ra i cui th k XVIII trc tin Anh. - GV trnh by r thm: Giai cp t sn hnh thnh trn c s nh ch xng, ch nh my, ch hng bun, ch n in. - GV t chc cho HS tr li cu hi: i sng ca giai cp v sn? - HS c SGK tr li cu hi. - GV trnh by v phn tch: + Giai cp v sn hon ton khng c t liu sn xut, ch da vo vic lm thu, bn sc lao ng ca mnh. + Trong cc cng xng t bn, cng nhn phi lm vic ht sc vt v nhng ch nhn c nhng ng lng cht i. + Chng hn Anh, mi cng nhn trong cc x nghip dt (K c ph n v tr em) phi lao ng t 14 - 15 gi, thm ch c
196

kin thc HS cn nm vng 1. S ra i v tnh cnh giai cp v sn cng nghip. Nhng cuc u tranh u tin. - S pht trin ca ch ngha t bn dn n s ra i ca giai cp t sn v v sn. - Ngun gc giai cp v sn: Nng dn mt rung t i lm thu, th th cng ph sn tr thnh cng nhn.

- i sng ca giai cp cng nhn: + Khng c t liu sn xut, lm thu bn sc lao ng ca mnh. + Lao ng vt v nhng lng cht i lun b e da sa thi.

ni 16 - 18 gi. iu kin lm vic ti t bi mi trng m thp, nng nc, bi bng ph y nhng cn phng cht hp. Trong khi tin lng rt thp, lng ca ph n, tr em cn r mt hn. - GV nhn mnh thm: Cng vi , vic s dng my mc lm cho nhiu cng nhn phi sng trong cnh e da b mt vic lm, dn n mu thun gia cng nhn vi t sn gay gt. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Nu nhng hnh thc u tranh ca cng nhn bui u? Kt qu? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Phong tro p ph my mc, t phn xng l hnh thc u tranh t pht u tin ca giai cp cng nhn. + Phong tro u tranh din ra t cui th k XVIII n u th k XIX. u tin Anh ri lan sang cc nc khc. + Kt qu: Phong tro p ph my mc khng em li kt qu g; mt khc giai cp t sn li cng tng cng n p. - GV nu cu hi: Nguyn nhn ca nhng hn ch trn? - HS t tr li cu hi. - GV kt lun: Do nhn thc cn hn ch nhm tng my mc l ngun gc gy ra ni thng kh ca h. - GV t chc cho HS tm hiu: Tc dng pht trin u tranh ca cng nhn? - Sau khi HS t c SGK tr li cu hi. GV cht : + Cng nhn tch ly thm c kinh nghim u tranh, trng thnh v thc. + Ph hoi c s vt cht ca t sn. + Thnh lp c t chc cng on, phong tro u tranh ngy cng c nng cao vi nhiu hnh thc phong ph hn. Hot ng 1: Nhm - GV chia HS thnh 3 nhm, nhim v c th ca tng nhm l tho lun v tr li cc cu hi sau:
197

- Mu thun gia cng nhn vi t sn ngy cng gay gt, dn n cc cuc u tranh.

- Hnh thc u tranh: p ph my mc, t cng xng, hnh thnh u tranh t pht.

- Hn ch: Nhm tng my mc l k th.

- Tc dng: + Ph hoi c s vt cht ca t sn. + Cng nhn tch ly thm c kinh nghim u tranh. + Thnh lp c t chc cng on. 2. Phong tro u tranh ca giai cp cng nhn hi na u th k XIX

+ Nhm 1: Nu phong tro u tranh ca cng nhn Php? + Nhm 2: Trnh by phong tro u tranh ca cng nhn Anh? + Nhm 3: Nu phong tro u tranh ca cng nhn c? - HS lm vic theo nhm c SGK tho lun v c i din trnh by kt qu. - GV nhn xt v trnh by, phn tch: + i vi nhm 1: Php 1831do b p bc bc lt nng n v i sng qu kh khn, cng nhn dt Ling khi ngha i tng lng, gim gi lm. Qun khi ngha lm ch c thnh ph trong 10 ngy. H chin u vi khu hiu "Sng trong lao ng hoc cht trong chin u". - Nm 1834 th t Li-ng li khi ngha i thit lp nn Cng ha. Cuc chin u c lit din ra sut 4 ngy cui cng b dp tt. GV kt hp gii thiu hnh 66 trong SGK "Cuc khi ngha ca cng nhn Ling nm 1834" thy c tinh thn chin u quyt lit ca cng nhn y. + Nhm 2: Anh t 1836 - 1848 din ra phong tro rng ln "Hin chng". H mt tinh a kin ngh c ch k ca ng o cng nhn ln ngh vin, i ph thng u phiu, tng lng gim gi lm... GV vit kt hp gii thiu hnh 67 trong SGK "Cng nhn Anh a Hin chng n quc hi". GV nhn mnh: Mc d b n p song y l phong tro c mc tiu chnh tr r rng v c hng ng ca nhn dn. + Nhm 3: c nm 1844 cng nhn vng S-l-in khi ngha, ph hy nh xng song khng tn ti c lu. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: V sao phong tro cng nhn thi k ny din ra mnh m song khng thu c thng li? - HS c SGK t tr li cu hi. Trin khai HS tr li GV c th gi :
198

- Php nm 1831 cng nhn dt Ling khi ngha i tng lng gim gi lm.

- Nm 1834 th t Ling khi ngha i thit lp nn Cng ha.

- Anh t nm 1836 - 1848 din ra phong tro "Hin chng i ph thng u phiu, tng lng, gim gi lm".

- c, nm 1844 cng nhn S-l-din khi ngha.

- Kt qu: Tt c cc phong tro u tranh ca cng nhn u tht bi. - Nguyn nhn: Thiu s lnh o

Thiu giai cp lnh o, ng li... - GV nhn xt v cht : Thiu s lnh o ng n, cha c ng li chnh tr r rng. - GV nhn mnh ngha: nh du s trng thnh ca cng nhn, to iu kin cho s ra i ca l lun khoa hc sau ny. Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Hon cnh ra i ca ch ngha x hi khng tng? Trc khi HS tr li GV gi : S pht trin ca ch ngha t bn vi nhng mt tri, i sng ca ngi cng nhn. - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Nhng mt tri ca ch ngha t bn; s bc lt tn nhn nguyn nhn lao ng, cng nhn sng c cc. + Nhng ngi t sn tin b thng cm vi ni kh ca ngi lao ng mong mun xy dng mt ch tt p hn khng c t hu v bc lt. + T tng l ni dung ca ch ngha x hi khng tng m i biu l: Xanhxi-mng, Sac-l Phu-ri- v -oen. - GV kt hp gii thiu chn dung cc nh x hi khng tng v cuc i s nghip ca cc ng on ch nh trong SGK. Hot ng 2: Nhm - GV chia lp thnh 2 nhm, giao nhim v c th ca tng nhm nh sau: + Nhm 1: Tho lun v tr li cu hi: Nu nhng mt tch cc ca ch ngha x hi khng tng. + Nhm 2: Nu nhng mt hn ch ca ch ngha x hi khng tng. - HS lm vic theo nhm c SGK v tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Nhm 1: Mt tch cc ca ch ngha x hi khng tng: Nhn thc c mt tri ca ch t bn l cn bc lt tn bo ngi lao ng, ph phn su sc x hi , d on thin ti tng lai.
199

ng n, cha c ng li chnh sch r rng. - ngha: nh du s trng thnh ca cng nhn, l tin dn n s ra i ca ch ngha x hi khoa hc. 3. Ch ngha x hi khng tng - Hon cnh ra i: Ch ngha t bn ra i vi nhng mt tri ca n. + Bc lt tn nhn ngi lao ng. + Nhng ngi t sn tin b thng cm vi ni kh ca nhng ngi lao ng mong mun xy dng mt ch tt p hn khng c t hu bc lt. - Ch ngha x hi khng tng ra i m i din l Xanh-ximng, Phu-ri- v -oen.

- Tch cc: + Nhn thc c mt tri ca ch t sn l bc lt ngi lao ng. + Ph phn su sc x hi t bn,

+ Nhm 2: Khng vch ra li thot thc s, khng gii thch c bn cht ca ch lm thu trong x hi t bn, khng thy c lc lng x hi c kh nng xy dng x hi mi l cng nhn. - GV t chc cho HS tr li cu hi: ngha v tc dng ca ch ngha x hi khng tng? Sau khi tr li HS cu hi GV cht : L t tng tin b trong x hi lc by gi. C tc dng c v nhng ngi lao ng lm tin cho ch ngha Mc sau ny.

d on tng lai. - Hn ch: + Khng vch ra c li thot, khng gii thch c bn cht ca ch . + Khng thy c vai tr v sc mnh ca giai cp cng nhn.

- ngha: L t tng tin b trong x hi lc . C v ngun lao ng u tranh, l tin ra i ch ngha Mc.

4. S kt bi hc Hng dn HS tr li cc cu hi: Hon cnh s ra i v tnh cnh i sng giai cp v sn? Nhng cuc u tranh cu cng nhn Php, Anh, c u th k XIX? Nhng mt tch cc v hn ch ca ch ngha x hi khng tng? 5. Dn d - Hc bi c, c trc bi mi. - Tr li cu hi trong SGK. - Su tm tranh nh, nhng mu chuyn v cuc i v s nghip cu Mc v ng-ghen. BI 37 MC - NG GHEN S RA I CA CH NGHA X HI KHOA HC I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm vng cng lao ca Mc v ng-ghen nhng nh sng lp ra ch ngha x hi khoa hc i vi s nghip Cch mng ca giai cp cng nhn. - Nm c s ra i ca t chc ng minh nhng ngi Cng sn, nhng lun im quan trng ca Tuyn ngn c lp ca ng cng sn v ngha ca vn kin ny. 2. T tng, tnh cm Gio dc cho HS lng tin vo ch ngha Mc, tin vo s nghip Cch mng x hi ch ngha m chng ta ang i, lng bit n i vi nhng ngi sng lp ch ngha x hi khoa hc. 3. K nng - K nng phn tch nhn nh nh gi vai tr ca Mc v ng-ghen v nhng ng gp ca ch ngha x hi khoa hc.
200

- Khoa hc i vi l lun u tranh ca giai cp cng nhn. - Phn bit s khc nhau gia cc khi nim phong tro cng nhn, phong tro cng sn, ch ngha x hi khng tng v ch ngha x hi khoa hc. II. THIT B V TI LIU DY - HC - Tranh nh v C.Mc v ng-ghen. - Su tm nhng mu chuyn v cuc i hot ng v tnh bn gia C.Mc v ng-ghen. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Qua nhng cuc khi ngha ca cng nhn Anh, Php, c chng t giai cp cng nhn tr thnh mt giai cp chnh tr c lp? Cu hi 2: Hy cho bit nhng mt tch cc v hn ch ca ch ngha x hi khng tng? 2. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C lp v c nhn - Trc ht, GV t chc cho HS c SGK on ni v tiu s, cuc i v s nghip ca C.Mc v ng-ghen. Kt hp vi gii thiu v chn dung C.Mc v ng-ghen. - GV nu cu hi: a ra tiu s ca C.Mc v ng-ghen, cho bit hai ng c im g chung? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v cht : + C C.Mc v ng-ghen u c, l ni ch ngha t bn v giai cp t sn phn ng nht, chng thc hin chnh sch i ni, i ngoi phn ng, bn cht xu xa, phn ng ca chng c phi by r nt nht. + C.Mc v ng-ghen u c hc vn uyn bc v thu hiu, ng cm vi i sng nhng ngi lao ng kh cc. Mc l tin s lut hc, ng-ghen khng c bng nh Mc nhng hc thc vn uyn bc. - GV yu cu HS tm hiu tnh bn gia C.Mc v ng-ghen. - HS tm hiu v tr li cu hi: - GV nhn xt, trnh by r: ng-ghen l con mt ch xng c kinh t kh Kin thc c bn HS cn nm vng 1. Bui u hot ng cch mng ca C.Mc v ng-ghen

- C s tnh bn Mc v ng-ghen: + Cng qu c, ni ch ngha t bn phn ng nht.

+ u c hc vn uyn bc, thu hiu ng cm vi ngi lao ng, cng chung ch hng l gii phng nhn dn lao ng thot khi p bc bc lt.

201

gi, thng xuyn gip Mc v kinh t, Mc c iu kin nghin cu khoa hc. Khi Mc mt, ngghen vit tip nhng tc phm ca Mc, ngi i sau c khng bit u l on Mc vit v u l on m ng-ghen vit. Gia h c mt s ng cm v tm hn, ch ca s hiu bit. Tip , GV trnh by v phn tch nhng hot ng ca C.Mc v ng-ghen. - Mc sinh ngy 5 - 5 - 1818 ti T-ri c nm 1842 l cng tc vin ca tng bin tp bo Sng Ranh, nm 1843 Mc sang Pa-ri ri B xut bn tp ch bin nin Php - c, ng nhn thy vai tr v s mnh ca giai cp v sn l gii phng loi ngi khi p bc bc lt. - ng-ghen sinh ngy 28 - 11 - 1820 thnh ph Bc-men (c) nm 1842 ng lm th k cho hng bun Anh ri vit cun "Tnh cm ca giai cp cng nhn Anh", ph phn s bc lt ca giai cp v sn i vi cng nhn, ng cng nhn thy vai tr v sc mnh ca giai cp cng nhn, nm 1844 n nm 1847 C.Mc v ngghen cho ra i nhng tc phm v trit hc, kinh t, chnh tr hc v ch ngha x hi khoa hc, tng bc cho ra i ch ngha Mc. Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Hy cho bit hnh nh ra i ng minh nhng ngi Cng sn? - HS c SGK v tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v trnh by, phn tch: + C.Mc v ng-ghen lin h vi mt t chc b mt l ng minh nhng ngi chnh ngha. y l t chc ca nhng ngi c lnh nn ch yu l th may, v sau c thm th th cng pht trin t Php, sang Anh, c...

- Hot ng ca Mc: + Mc sinh ngy 5 - 5 1818 ti thnh ph T-ri- c, nm 1842 lm tng bin tp bo Sng Ranh. + Nm 1843 sang Pa-ri ri Brc-xen xut bn tp ch bin nin Php - c. Mc nhn thy vai tr s mnh ca giai cp v sn gii phng loi ngi khi p bc bc lt. - Hot ng ca ng ghen sinh ngy 28 - 11 - 1820 thnh ph Bc-men (c) nm 1842 ng sang Anh lm th k hng bun v vit cun Tnh cm giai cp cng nhn Anh, ph phn bc lt ca giai cp t sn, thy c vai tr ca giai cp cng nhn. + Nm 1844 - 1847 C.Mc v ng ghen cho ra i nhng tc phm v trit hc, kinh t - chnh tr hc v ch ngha x hi khoa hc t c s hnh thnh ch ngha Mc.

2. T chc ng minh nhng ngi cng sn v Tuyn ngn ca ng cng sn

- Ngoi vic nghin cu l lun C.Mc v ng-ghen c bit quan tm xy dng mt chnh ng c lp cho giai cp v sn.

202

+ Thng 6 - 1847 ti i hi ng minh nhng ngi chnh ngha theo ngh ca ng-ghen t chc ny quyt nh i tn thnh t chc ng minh nhng ngi cng sn. - GV nhn mnh s khc nhau gia ng minh nhng ngi chnh ngha vi ng minh nhng ngi cng sn ch: ng minh nhng ngi chnh ngha l mt t chc b mt ca cng sn Ty u, ng h khuynh hng hot ng c tnh cht m mu, cn ng minh nhng ngi cng sn ra mc ch u tranh r rng l lt giai cp t sn. Xc lp s thng tr ca giai cp v sn, th tiu x hi t sn c. - GV kt lun: cng mc tiu ca t chc ny. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: i hi ln th hai ca ng minh nhng ngi cng sn hp Lun n (11 12 - 1874) vi s tham gia ca C.Mc v ng-ghen thng qua iu l. - Thng 2 - 1848, Tuyn ngn ng cng sn c cng b. - GV nu cu hi: Hy cho bit ni dung Tuyn ngn ng Cng sn? + Khng nh s mnh lch s ca giai cp v sn l lnh o cuc u tranh chng giai cp t sn, xy dng ch cng sn ch ngha. Cn thnh lp chnh ng v thit lp chuyn chnh v sn, on kt cc lc lng cng nhn th gii. + Dng bo lc lt ch t bn ch ngha, ku gi qun chng ng ln lm cch mng. "V sn tt c cc nc on kt li". - GV nu cu hi: Nu ngha ca bn tuyn ngn ng cng sn? - HS da vo ni dung bn Tuyn ngn tm hiu trn v SGK tr

- Thng 6 - 1847 ng minh nhng ngi cng sn ra i.

- Mc ch: Lt giai cp t sn, xc nh s thng tr ca giai cp v sn, th tiu x hi t sn c.

- Thng 2 - 1848 Tuyn ngn ng cng sn ra i, do C.Mc v Aqngghen son tho. Ni dung: + Ch ngha t bn ra i l mt bc tin, song n cha ng nhiu mu thun v cuc u tranh gia t bn v v sn tt yu phi n ra. + Khng nh s mnh lch s v vai tr ca giai cp v sn l lnh o cch mng. Mun cch mng thng li cn phi c chnh ng tin phong ca mnh. + Trnh by mt cch h thng nhng nguyn l c bn ca ch ngha cng sn, chng minh quy lut tt yu dit vong ca ch t bn v thng li ca ch ngha cng sn.

203

li. - GV nhn xt v cht : + L vn kin c tnh cht cng lnh u tin ca ch ngha x hi khoa hc u tranh bc u kt hp vi chun b x hi vi phong tro cng nhn. + T y ch ngha cng nhn c l lun cch mng soi ng. - GV nhn mnh: Hin nay, trong tnh hnh th gii kh phc tp, t tng c bn ca tuyn ngn vn tip tc soi sng trn con ng u tranh ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng b p bc trn ton th gii i quyn t do, bnh ng cho cc dn tc. Chnh v "Cun sch mng ng gi hng tp sch. T tng ca n lm sng v lm hot ng cho ti ngy nay ton b giai cp t sn c t chc v chin u ca th gii vn minh". - GV nu cu hi: Nu s tin b hn hn chun b x hi khoa hc so vi chun ch ngha x hi khng tng? 3. S kt bi hc - Khng nh cng lao to ln ca C.Mc v ng-ghen vi phong tro cng sn v cng nhn quc t. Cng ha x hi khoa hc do hai ng sng lp l nh cao ca t duy l lun ca nhn loi lc by gi v l di sn vn ha mi v sau. - Yu cu HS nu r ni dung Tuyn ngn ng Cng sn.

- ngha: + L vn kin c tnh cht cng lnh u tin ca ch ngha x hi khoa hc u tranh bc u kt hp ch ngha d hi vi phong tro cng nhn. + T y giai cp cng nhn c l lun cch mng soi ng.

4. Dn d, bi tp: - Hc bi c, tr li cu hi trong SGK. - So snh ni dung ca ch ngha x hi khng tng vi ch ngha x hi khoa hc thy c s ng n, khoa hc ca ch ngha x hi khoa hc v s hn ch ca ch ngha x hi khng tng. BI 38 QUC T TH NHT V CNG X PA-RI 1871
204

I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc, yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm c hon cnh ra i v nhng hot ng ca Quc t th nht. Qua nhn thy s ra i ca Quc t th nht l kt qu tt yu ca s pht trin ca phong tro cng nhn Quc t v nhng ng gp tch cc C.Mc v ng-ghen. - Nm c s thnh lp ca cng x Pa-ri v nhng thnh tch to ln ca Cng x. - Hiu c ngha v nhng bi hc lch s ca Cng x Pa-ri. 2. T tng, tnh cm Gio dc tinh thn quc t v sn v ch ngha anh hng cch mng, cng c nim tin vo thng li ca s nghip Cch mng giai cp v sn. 3. K nng - Rn luyn k nng phn tch, nh gi cc s kin lch s. - K nng v c s b my Cng x Pa-ri. II. THIT B V TI LIU DY - HC - S b my Cng x Pa-ri. - Ti liu ni v Quc t th nht v Cng x Pa-ri. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Hy cho bit vai tr ca C.Mc v ng-ghen trong vic thnh lp ng minh nhng ngi cng sn? Cu hi 2: Ni dung c bn v ngha lch s bn Tuyn ngn ca ng Cng sn? 2. Dn dt vo bi mi Trong tin trnh pht trin ca phong tro cng nhn Quc t th k XIX, s ra i ca Quc t th nht v s thnh lp Cng x Pa-ri l nhng mi quan trng nh du bc trng thnh ca giai cp cng nhn hiu hon cnh ra i v nhng hot ng ca Quc t th nht nh th no? S thnh lp ca cng x Pa-ri v nhng thnh tu to ln ca Cng x? ngha v nhng bi hc ca Cng x? ngha v nhng bi hc ca Cng x ra sao, bi hc hm nay s tr li nhng cu hi nu trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Kin thc c bn HS cn nm vng

Hot ng 1: C nhn I. QUC T TH NHT - GV nu cu hi: Hon cnh lch s 1. Hon cnh ra i ra i ca quc t th nht? - GV gi : S lng cng nhn, lao ng,sinh sng tp trung, s p bc bc lt, nhng cuc u tranh. - HS c SGK v tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Gia th k XIX i ng cng nhn - Gia th k XIX i ng cng nhn
205

thm ng o v tp trung cao. + Giai cp t sn tng cng p bc, bc lt i vi cng nhn. Nhiu cuc u tranh ca cng nhn din ra song trong tnh trng phn tn, thiu thng nht v mt t tng, mt khc t ra yu cu cn phi c mt t chc cch mng quc t lnh o phong tro cng nhn cc nc. - GV trnh by v phn tch kt hp gii thiu hnh 71 trong SGK "Bui l tuyn b thnh lp Quc t th nht" tng thut bui l thnh lp Quc t th nht: Ngy 28 - 9 - 1864 mt cuc mt tinh ln c t chc ti Lun n, 2000 ngi tham d gm i biu ca cc nc Anh, Php, c v nhiu nc khc trn th gii. Nhiu nh hot ng cch mng nc ngoi ang sng Lun n cng tham d. C.Mc c mi d bui mt tinh v tham gia on ch tch. Vi nim vui phn khi v cng song nhng ngi tham d mt tinh thng qua ngh quyt thnh lp Hi lin hip lao ng quc t, tc Quc t th nht. + Hi ngh bu ra Ban Chp hnh Trung ng gm 32 ngi. Vic son tho tuyn ngn v iu l c giao cho mt tiu ban trong c C.Mc. Hot ng 1: Nhm - GV chia lp thnh cc nhm nu cu hi yu cu HS tho lun theo nhm. Nu hot ng ca Quc t th nht? - HS lm vic theo nhm, c SGK, t liu tham kho c i din nhm trnh by kt qu ca mnh. - GV nhn xt, trnh by v phn tch: Hot ng ca Quc t th nht ch yu c thng qua cc k i hi (t 9 - 1864 n 7 - 1876 tin hnh 5 i hi) vi ni dung sau: + Tuyn truyn nhng hc thuyt khc, u tranh chng li cc t tng

thm ng o v tp trung cao. Giai cp t sn tng cng p bc bc lt. - u thp nin 60 ca th k XIX phong tro u tranh ca cng nhn phc hi nhng vn trong tnh trng phn tn, chu nh hng ca nhiu khuynh hng phi v sn. - Thc t u tranh, cng nhn nhn thy tnh trng bit lp ca phong tro mi nc kt qu cn han ch mt khc t ra yu cu thnh lp mt t chc quc t lnh o on kt phong tro cng nhn quc t cc nc. - Ngy 28 - 9 - 1864 Quc t th nht thnh lp ti Lun n vi s tham gia ca C.Mc.

2. Hot ng ca Quc t th nht

- Hot ng ca quc t th nht ch yu c thng qua cc k i hi. Nhm truyn b hc thuyt Mc, chng li t tng lch lc trong ni b, thng qua nhng ngh quyt quan trng.
206

v sn, l t tng ca phi Prung Php vi ch trng ha bnh thng qua nhng bin php v kinh t, ph nhn u tranh chnh tr v mi hnh thc nh nc, k c chuyn chnh v sn. Phi Lt-Xan c; Hng u tranh cng nhn vo mc tiu kinh t, phn i u tranh chnh tr, ch trng thng qua bu c. Phi Ba-cu-min Nga, ch ngha cng on Anh... - GV nu cu hi: Tc ng nh hng ca Quc t th nht i vi phong tro u tranh ca cng nhn? - HS c SGK v tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + Cng nhn cc nc tham gia nhiu cuc u tranh chnh tr. Nhiu t chc qun chng ca cng nhn, cng on xut hin ngy cng nhiu. - HS c on ch nh trong SGK chng minh vai tr ca Quc t th nht trong vic gip phong tro cng nhn. - GV gii thiu hnh 72 SGK "Cuc hp i biu ln u tin ca Quc t th nht ti Ginev". - GV t chc cho HS tm hiu v vai tr ca Quc t th nht i vi phong tro cng nhn. - Sau khi HS c SGK t tr li cu hi, GV nhn xt, b sung v cht ; + Truyn b rng ri ch ngha Mc trong phong tro cng nhn quc t. + on kt, thng nht lc lng ca v sn quc t di ngn c ch ngha Mc-Lnin u tranh gii phng loi ngi khi ch p bc bc lt. Hot ng 1: C nhn v c lp - GV t cu hi: Hy cho bit nguyn nhn cuc Cch mng ngy 18-3-1971? - HS da vo vn kin thc ca mnh v c SGK tr li cu hi.

- nh hng ca Quc t th nht: Cng nhn cc nc tham gia ngy cng nhiu vo cc cuc u tranh chnh tr, cc t chc cng on ra i.

- Vai tr: + Truyn b rng ri ch ngha Mc trong phong tro cng nhn quc t. +on kt, thng nht cc lc lng v sn quc t di ngn v ch ngha Mc. II.CNG X PA-RI 1871 1. Cuc cch mng ngy 18 - 3 1871 v s thnh lp Cng x

207

- GV nhn xt, trnh by v phn tch: + Ch ngha t bn pht trin sau cuc cch mng cng nghip cng vi nhng mt tri ca n l cng v thi gian lao ng ngy cng tng, i sng kh khn cng vi hu qu kinh t trong nhng nm 1860 - 1867 lm mu thun vn c ca x hi t bn ngy cang gay gt, to iu kin cng nhn u tranh. + Cuc chin tranh Php - Ph vi s tht bi ca Php lm cho nhn dn cm ght ch thng tr dn n cuc khi ngha ngy 4 - 9 - 1870 lt ch II. + Giai cp t sn Php li dng s non yu v t chc ca cng nhn ot ly thnh qu cch mng trong nc buc cng nhn Pa-ri ng ln lm cuc cch mng ngy 18 - 3 1871 lt chnh quyn t sn, thnh lp cng x. Hot ng 2: C lp - GV trnh by ngn gn din bin: Khi qun Ph tin vo Pa-ri, "Chnh ph v quc" tr thnh chnh ph phn quc, m ca cho qun c tin vo nc Php. Trong khi , nhn dn Pa-ri t chc thnh cc n v dn qun, t v trang v xy dng phng tuyn bo v th . Khong 3 gi sng ngy 18 - 3 - 1871, chnh ph cho qun nh chim i Mng-mc ni tp trung i bc ca qun quc dn. Qun chng nhn dn kp thi ko n h tr, bao vy qun chnh ph. Mt s b phn qun chnh ph cng ng h nhn dn, tc sng ca s quan v bn cht vin tng ch huy. Tra ngy 18 - 3, cc tiu on tin vo trung tm th chim cc cng s, ton qun chnh ph chy v Vec-xai. Quc t qun lm ch thnh ph. Hot ng 1: Nhm

- Nguyn nhn: + Mu thun vn c ca x hi t bn ngy cng su sc, to iu kin cho cng nhn u tranh.

+ S tht bi ca php trong cuc u tranh Php - Ph lm cho nguyn nhn cm phn ch thng tr tin ti lt ch II. + S phn ng ca giai cp t sn Php cp ot thnh qu cch mng ca qun chng, u hng c n p qun chng. Cuc cch mng ngy 18 - 3 1871. - Din bin:

+ Ngy 18 - 3 - 1871 Quc dn qun chim cc c quan chnh ph v cng s, lm ch thnh ph, thnh lp cng x. Ln u tin trn th gii chnh ph thuc v giai cp v sn. + Ton qun chnh ph pi tho chy v Vc-xai, chnh quyn giai cp t sn b lt

208

- GV chia lp thnh cc nhm, yu cu HS lm vic theo nhm tr li cc cu hi: Hy cho bit nhng vic lm ca cng x? - HS c SGK lm vic theo nhm v c i din trnh by kt qu ca mnh. - GV nhn xt, trnh by v phn tch: + Ngy 26 thng 3 nm 1871 hi ng cng x c bu ra theo nguyn tc ph thng u phiu. Hi ng gm nhiu y ban l mt y vin cng x, chu trch nhim trc cng nhn v c th b bi min. - GV v s Cng x ln bng, kt hp gii thiu hnh 73 trong SGK "Cng x Pa-ri m cuc hp cc y vin cng x ti Ta th chnh". + Qun i cnh st c b gii tn, thay vo l cc lc lng v trang nhn dn, nh th tch khi trng hc.

2. Cng x Pa-ri - Nh nc kiu mi

- Ngy 36 - 3 - 1871 cng x c thnh lp, c quan cao nht l hi ng cng x c bu theo nguyn tc ph thng u phiu.

+ Cng x cn thi hnh nhiu chnh sch tin b khc: Cng nhn c lm ch nhng x nghip c ch b trn, kim sot ch tin lng, gim lao ng ban m, cm n pht cng nhn, ra ch trng gio dc bt buc... - GV t cu hi: Em c nhn xt g v vic lm ca Cng x? - HS suy ngh t tr li cu hi. -GV nhn xt v cht : Cng x Pari l mt nh nc khc hn nh nc ca nhng giai cp bc lt trc, y l mt nh nc kiu mi. - Nh nc v sn do dn v v dn. - GV nhn mnh v gii thch cho HS r: S tht bi ca Cng x Pa-ri l khng th trnh khi trong iu kin lch s lc by gi, song Cng x - Cng x Pa-ri l mt nh nc kiu li cho giai cp v sn nhng bi hc mi do dn v v dn. v t chc lnh o, s lin minh v - Cng x d li nhiu bi hc kinh
209

- Nhng vic lm ca cng x: + Qun i cnh st c b gii tn, thay vo l cc sc lng v trang nhn dn, nh th tch kh trng hc. + Thi hnh nhiu chnh sch tin b: Cng nhn lm ch nhng x nghip ch b trng, kim sot ch tin lng, gim lao ng ban m...

on kt gia cc tng lp nhn dn nghim qu bu cho giai cp v sn: trong cuc u tranh chng p bc. T chc lnh o cc tng lp nhn dn... 4. S kt bi hc - Hon cnh s ra i, qu trnh hot ng v tc dng ca Quc t th nht i vi phong tro cng nhn. - Nguyn nhn din bin cuc Cch mng ngy 18 - 3 - 1871 v s thnh lp Cng x. - Nhng vic lm chng t Cng x Pa-ri l Nh nc kiu mi. 5. Dn d, bi tp - Hc bi c v tr li cc cu hi trong SGK. - c trc bi mi. BI 39 QUC T TH HAI I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc, yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm c s pht trin ca phong tro cng nhn cui th k XIX. - Nm v hiu c hon cnh ra i ca Quc t th 2 v nhng ng gp ca t chc ny i vi phong tro cng sn v cng nhn quc t, c bit di s lnh o ca ng-ghen. - Hiu c cuc u tranh chng ch ngha c hi trong quc t th hai phn nh cuc u tranh gia 2 lung t tng: Mc xt v phi Mc xt trong phong tro cng nhn quc t. 2. T tng, tnh cm Gip HS hiu r cng lao to ln ca Ph.ng-ghen v ngi k tc l V.I.Lnin i vi phong tro Cng sn v cng nhn Quc t. 3. K nng Rn luyn k nng phn tch, nhn nh cc s kin v vai tr ca c nhn trong tin trnh lch s. II. THIT B V TI LIU DY - HC - Su tm chn dung nhng i biu ni ting trong phong tro cng nhn cui th k XIX - u th k XX: ng-ghen, La-phc-g (Php), Be-ben, R-da Lucxem-bua (c). - Ti liu v phong tro cng nhn th gii ngy nay. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu qu trnh thnh lp, hot ng v vai tr ca Quc t th nht? Cu hi 2: Chng minh rng Cng x Pa-ri l Nh nc kiu mi? 2. Dn dt vo bi mi
210

S pht trin ca phong tro Cch mng th gii trong nhng thp nin 70 - 80 ca th k XIX vi s ra i ca Cch mng chnh ng cng nhn c tnh cht qun chng nhiu nc i hi phi c mt t chc Quc t mi lnh o phong tro cng nhn th gii. Quc t th hai c thnh lp. Phong tro cng nhn cui th k XIX pht trin nh th no? Hot ng v vai tr ca t chc Quc t th hai ny ra sao? Ni dung bi hc hm nay s gip chng ta tr li nhng cu hi trn. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Hot ng 1: C nhn v tp th - Trc ht, GV nu cu hi: Nguyn nhn dn n phong tro cng nhn cui th k XIX? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + i ng giai cp cng nhn cc nc tng nhanh v s lng v cht lng. + S bc lt nng n ca giai cp t sn, s thay th ca xu th c quyn v chnh sch chy ua v trang chun b chin tranh phn chia li th gii i sng ca cng nhn cc kh nhiu cuc u tranh cng nhn n ra. - Tip theo GV cho HS c on ch nh trong SGK ni v phong tro u tranh ca cng nhn v nhn dn lao ng c, Php, Anh ng thi nu cu hi: Qua on c trn hy cho bit phong tro u tranh ca cng nhn din ra nh th no? - HS suy ngh tr li. - GV nhn xt, b sung v cht : Phong tro cng nhn i ci thin i sng, i quyn t do dn ch ngy cng lan rng, c bit cc nc t bn tin tin nh Anh, Php, c, M. - GV nhn mnh n cuc u tranh ca cng nhn Chi-ca-g (M): Cuc tng bi cng ca gn 40 vn cng nhn Chica-g ngy 1 - 5 - 1886 i lao ng 8 gi buc gii ch phi nhng b.
211

Kin thc c bn HS cn nm vng 1. Phong tro cng nhn cui th k XIX

- Nguyn nhn: + i ng cng nhn tng v s lng v cht lng, c iu kin sng tp trung. + Do s bc lt nng n ca giai cp t sn, chnh sch chy ua v trang lm i sng cng nhn cc kh bng n cc cuc u tranh ca cng nhn.

- Phong tro cng nhn i ci thin i sng, i quyn t do dn ch ngy cng lan rng, c bit cc nc t bn tin tin nh Anh, Php, c, M. + Tiu biu gn 40 vn cng nhn Chi-ca-g ngy 1 - 5 - 1886 i lao ng 8 gi buc gii ch phi nhng b. Ngy i vo lch s l ngy Quc t lao ng.

Ngy i vo lch s l ngy Quc t lao ng v ch ngy lm vic 8 gi dn c thc hin trong nhiu nc. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: im mi g ni bt trong phong tro cng nhn th gii thi k ny? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : Nhiu ng cng nhn, ng x hi, nhm cng nhn tin b c thnh lp: ng cng nhn x hi dn ch c (1875), ng cng nhn x hi M (1876), ng cng nhn Php (1879), nhm gii phng lao ng Nga (1883). - Tip theo GV hi: T thc t nhiu t chc ng ra i t theo yu cu g? - HS suy ngh t tr li cu hi. - GV nhn xt cht : t ra yu cu cn phi thnh lp mt t chc Quc t mi ca giai cp v sn th gii ni tip nhim v ca Quc t th nht. - GV ni r thm: Sau khi C.Mc qua i (1883) s mnh lnh o phong tro cng nhn Quc t thuc v Ph.ngghen. - Cui cng, GV nu cu hi s kt mc: Nhng s kin no chng t phong tro cng nhn th gii vn tip tc pht trin trong nhng nm cui th k XIX? - HS tr li cu hi, GV cng c bng vic nhn xt v b sung kin thc HS tr li. Hot ng 1: C nhn - GV t cu hi: Hon cnh Quc t th 2 ra i? Trc khi HS tr li cu hi, GV gi : S pht trin ca ch ngha t bn, s bc lt ca giai cp t sn i vi cng nhn, chnh sch chy ua v trang. - HS da vo nhng ni dung kin thc mc 1 v vn hiu bit ca mnh tr li cu hi. - GV nhn xt v cht :
212

+ Nhiu ng cng nhn, ng x hi, nhm cng nhn tin b c thnh lp: ng cng nhn x hi dn ch c (1875), ng cng nhn x hi M (1876), ng cng nhn Php(1879), nhm gi phng lao ng Nga(1883).

- Yu cu thnh lp mt t chc Quc t mi on kt lc lng cng nhn cc nc cng tr ln cp thit.

2. Quc t th hai

- Hon cnh ra i: + Ch ngha t bn pht trin giai on cao, giai cp t sn tng cng bc lt nhn dn lao ng.

+ Ch ngha t bn pht trin giai on cao. Giai on quc ch ngha, giai cp t sn tng cng bc lt nhn dn lao ng. + S thay th xu hng c quyn v chnh sch chy ua v trang, chun b phn chia li th gii i sng nhn dn cc kh. + Cng vi nhiu ng v t chc cng nhn ra i ngy 14 - 7 - 1889 Quc t th hai c thnh lp Pa-ri. - GV trnh by v phn tch: i hi thng qua nhiu ngh quyt quan trng, nu ln s cn thit phi thnh lp chnh ng ca giai cp v sn mi nc, cao vai tr u tranh chnh tr, tng cng phong tro qun chng, i tng lng, ngy lm 8 gi, ly ngy 1 - 5 lm ngy Quc t lao ng. - GV nu cu hi: Nu hot ng v vai tr ca Quc t th 2? - HS da vo SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v kt lun: + Quc t th 2 tn ti v hot ng ch yu di hnh thc i hi. + ng gp ca Quc t th 2: Hn ch, nh hng ca cc tro lu c hi ch ngha xu hng v chnh ph. on kt cng nhn cc nc thc y vic thnh lp cc chnh ng v sn nhiu nc. - GV nhn mnh n vai tr ca ngghen i vi hot ng ca Quc t th 2 khi ngi cn sng. Hot ng 2: C lp v c nhn - GV trnh by v phn tch: S ra i ca Quc t th 2 l bng chng v s thng li ca ch ngha Mc trong phong tro cng nhn. T khoa hc k thut ng-ghen qua i, cng vi nhng bin ng ca i sng kinh t - x hi nhng phn t c hi chng li hc thuyt Mc dn chim u th trong Quc t th 2 so E.Bc-xtai-n xng lm cn tr bc tin ca phong tro cng nhn. GV gi HS c
213

+ Chnh sch chy ua v trang chun b phn chia li th gii dn n i sng nhn dn cc kh. + Nhiu ng v t chc cng nhn tin b ra i ngy 14 - 7 - 1889 Quc t th 2 thnh lp Pi. - Hot ng Quc t th 2: Thng qua cc i hi v ngh quyt; s cn thit thnh lp chnh ng ca giai cp v sn, cao u tranh chnh tr.

- Vai tr: Hn ch, nh hng cc tro lu c hi Ch ngha c chnh ph.

on ch nh trong SGK sau gii thiu v ch ngha c hi. - GV nu cu hi: Cho bit cuc u tranh chng li ch ngha c hi trong Quc t th 2 din ra nh th no? - HS c SGK trnh by din bin cuc u tranh. - GV nhn xt v cht : + Cuc u tranh ca mt s lnh t cch mng trong cc ng cng nhn nh La-phc-g (Php), Bben, Rda Lcxembua (c) tuy nhin kt qu hn ch do u tranh khng trit . + Cuc u tranh ca Lnin - lnh t ca giai cp cng nhn Nga - ln n ch thng tr ca quc thuc a i quyn t quyt cho cc dn tc v bo v hc thuyt Mc. + Do thiu nht tr v ng li, chia r v t chc, cc ng trong Quc t 2 xa dn ng li u tranh Cch mng, tha hip vi giai cp t sn, y nhn dn lao ng vo cuc chin tranh v li ch ca bn quc. Quc t th 2 tan r khi chin tranh th gii th nht bng n.

- Din ra cuc u tranh gia khuynh hng Cch mng v khuynh hng c hi.

- Do thiu nht tr v ng li chia r v t chc, cc ng trong Quc t 2 xa dn ng li u tranh Cch mng, tha hip vi giai cp t sn Quc t 2 tan r.

4. S kt bi hc Yu cu HS tr li cu hi nhn thc ngay t u gi hc: Phong tro cng nhn cui th k XIX din ra nh th no? Hon cnh lch s hot ng v vai tr ca Quc t th 2? 5. Dn d, bi tp - Hc bi c, tr li cu hi SGK. - c trc bi mi. BI 40 L-NIN V PHONG TRO CNG NHN NGA U TH K XX I. MC TIU BI HC Sau khi hc xong bi hc yu cu HS cn nm c 1. Kin thc - Nm vng hot ng ca Lnin trong cuc u tranh chng li ch ngha c hi, qua hiu c nh nhng hot ng ca L-nin, ng cng nhn x
214

hi dn ch Nga ra i trit u tranh v quyn li ca giai cp cng nhn lao ng. - Nm c tnh hnh Nga trc Cch mng; din bin ca Cch mng, tnh cht v ngha ca Cch mng Nga 1905 - 1907. 2. T tng, tnh cm Bi dng lng knh yu v bit n nhng lnh t ca giai cp v sn th gii, nhng ngi cng hin c cuc i v sc lc cho cuc u tranh gii phng dn tc lao ng b p bc bc lt trn ton th gii. 3. K nng Phn bit s khc nhau gia cc khi nim: Cch mng dn ch t sn kiu c, Cch mng dn ch t sn kiu mi, chuyn chnh v sn. II. THIT B V TI LIU DY - HC - Tranh nh v cuc Cch mng 1905 - 1907 Nga, chn dung L-nin. - T liu v tiu s ca V.I.Lnin. III. TIN TRNH T CHC DY - HC 1. Kim tra bi c Cu hi 1: Nu nhng nt ni bt ca phong tro cng nhn Quc t cui th k XIX? Cu hi 2: V sao Quc t th 2 tan r? 2. Dn dt vo bi mi u th k XIX, k tc s nghip ca Mc v ng-ghen, V.I.Lnin tin hnh cuc u tranh khng khoan nhng chng cc tro lu t tng c hi ch ngha, a ch ngha Mc ngy cng nh hng su rng trong phong tro cng nhn Nga v phong tro cng nhn quc t. hiu cuc u tranh chng ch ngha c hi di s lnh o ca Lnin nh th no? Din bin, kt qu, ngha cuc Cch mng 1905 - 1907 ra sao, chng ta cng tm hiu ni dung bi hc hm nay. 3. T chc cc hot ng trn lp Cc hot ng ca thy v tr Kin thc c bn HS cn nm vng I. VI.LNIN V CUC U TRANH CHNG CH NGHA C HI - Tiu s: Vla-i-mia Ilch U-kia-np tc Lnin sinh ngy 22 - 4 - 1870 trong gia nh nh gio tin b.

Hot ng 1: C nhn v c lp - Trc ht, GV gi mt HS trnh by tm tt v tiu s ca Lnin kt hp gii thiu chn dung Lnin. - GV nu cu hi: Trnh by nhng hot ng tch cc ca L-nin thnh lp ng v sn kiu mi? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung, trnh by v phn tch: + Ma thu nm 1895, Lnin thng nht cc + Ma thu nm 1895 Lnin nhm Mc-xt P-tc-bua ly tn l Lin thng nht cc nhm Mc xit hip u tranh gii phng giai cp cng P-tc-bua. nhn - mm mng ca ng Mc-xit; Nm
215

1898 ti Minxc, ng cng nhn x hi dn ch Nga tuyn b thnh lp nhng khng hot ng v cc n vin b bt. + Nm 1900, Lnin cng vi cc ng ch ca mnh xut bn bo "Tia la" nhm truyn b ch ngha Mc vo phong tro cng nhn Nga. + Nm 1903, i hi ng cng nhn x hi Nga c triu tp Lun n di s ch tr ca Lnin bn v cng lnh iu l ng. - GV nhn mnh: Ti i hi a s i biu (Phi Bn-s-vich) tn thnh ng li Cch mng ca Lnin, cn thiu s (phi Men-se-vch) theo khuynh hng c hi chng li Lnin. - HS c on ch nh trong SGK ni v vic Lnin vit hng lot tc phm ca mnh ph phn nhng quan im ca ch ngha c hi, khng nh vai tr ca giai cp cng nhn v ng tin phong. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Cuc u tranh chng li phi c hi u kim tra XIX Nga din ra nh th no? - HS c SGK t tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + u th k XX khi cc nc quc chy ua v trang chun b chin tranh th phi c hi trong Quc t 2 ku gi cng nhn ng h chnh ph t sn vi mnh, ng h chin tranh. + Duy nht c ng Bn-s-vich do Lnin lnh o l u tranh chng li chin tranh quc vi khu hiu "Bin chin tranh quc thnh ni chin Cch mng". Hot ng 1: C nhn - GV nu cu hi: Cho bit tnh hnh nc Nga trc Cch mng? - HS c SGK tr li cu hi. - GV nhn xt v cht : + u th k XX kinh t cng thng nghip Nga pht trin, xut hin cc cng ty c quyn, i ng cng nhn ng o. + V chnh tr, duy tr b my cai tr ca
216

- Nm 1900, Lnin cng vi cc ng ch ca mnh xut bn bo "Tia la" nhm truyn b ch ngha Mc vo phong tro cng nhn Nga. - Nm 1903, i hi ng cng nhn x hi Nga c triu tp Lun n di s ch tr ca Lnin bn v cng lnh iu l ng. Hnh thnh 2 phi Bns-vch a s v phi Men-svch thiu s.

- u th k XX cc phi c hi trong Quc t 2 ng h chnh ph t sn, ng h chin tranh. + ng Bn-s-vch do Lnin lnh o l kin quyt chng chin tranh quc, trung thnh vi s nghip v sn. - Lnin c nhng ng gp quan trng v mt l lun thng qua nhng tc phm ca mnh. II. CCH MNG 1905 - 1907 NGA 1. Tnh hnh nc Nga trc Cch mng - V kinh t: Cng thng nghip pht trin, cc cng ty c quyn ra i. - V chnh tr: Ch Nga

chnh quyn phong kin, ch Nga hong km hm s pht trin sn xut, bp nght quyn t do dn ch, hu ht cc giai cp bt mn... i sng nhn dn, nhn dn lao ng cc kh. + S tht bi trong cuc chin tranh Nga Nht 1904 - 1905 lm mu thun x hi cng su sc bng n Cch mng. Hot ng 1: C lp - GV trnh by nhng nt chnh din bin: + Ngy 09/01/1905, 14 vn cng nhn Ptec-bua v gia nh khng v kh n cung in ma ng thnh cu Nga hong ci thin i sng nhng h b n p bng sng lm hng nghn ngi cht v b thng "Ngy ch nht m mu", cng nhn dng chin ly chun b chin u. Kt hp gii thiu hnh 75 SGK "Cuc biu tnh ngy 09 - 01 - 1905" - HS c on ch nh ni v din bin trong SGK. Tip , GV tip tc trnh by: Ma thu nm 1905 phong tro Cch mng vn tip tc dng cao vi nhng cuc bi cng chnh tr ca qun chng lm ngng tr mi hot ng kinh t v giao thng trong c nc. - Ti Mat-xc-vai tr, thng 12 - 1905 cuc tng bi cng khi ngha v trang cui cng tht bi. Hot ng 2: C nhn - GV nu cu hi: Hy cho bit tnh cht, ngha ca Cch mng 1905 - 1907 Nga? - HS c SGK v da vo vn hiu bit ca mnh t tr li cu hi. - GV nhn xt, b sung v kt lun: + Cch mng 1905 - 1907 l cuc Cch mng dn ch t sn ln th nht Nga, l Cch mng t sn kiu mi. - GV dng li hi: Ti sao ni y l cuc Cch mng t sn kiu mi? - HS tr li cu hi. - GV cht : y l cuc Cch mng t sn kiu mi v: Do giai cp v sn lnh o
217

hong km hm sn xut, bp nght t do dn ch i sng nhn dn, cng nhn kh cc. - S tht bi trong cuc chin tranh Nga - Nht X hi mu thun su sc dn n bng n Cch mng. 2. Cch mng bng n - Ngy 09/01/1905, 14 vn cng nhn P tc bua v gia nh khng v kh n Cung in ma ng thnh cu Nga hong ci thin i sng nhng h b n p, cng nhn dng chin ly chin u.

- Ma thu nm 1905 phong tro Cch mng tip tc dng cao vi nhng cuc bi cng chnh tr ca qun chng lm ngng tr mi hot ng kinh t v giao thng. - Ti Mat-xc-va, thng 12 1905 cuc tng bi cng Khi ngha v trang song b tht bi.

- Tnh cht: L cuc Cch mng dn ch t sn ln th nht Nga. y l mt cuc Cch mng dn ch t sn kiu mi.

vi s tham gia ca ng o nhn dn lao ng, gii quyt nhng nhim v ca cuc Cch mng dn ch t sn v t c s cho vic chuyn sang Cch mng XHCN. - ngha: + Ging mt n mnh m vo ch Nga hong, c nh hng n phong tro u tranh i dn ch cc nc quc. + Thc tnh nhn dn cc nc phng ng u tranh.

- ngha: + Ging mt n mnh m vo ch Nga hong, c nh hng n phong tro u tranh i dn ch cc nc quc. + Thc tnh nhn dn cc nc phng ng u tranh.

4. S kt bi hc T chc cho HS tr li cu hi nhn thc t phn dn dt vo bi mi cng c kin thc. 5. Dn d, bi tp - Hc bi c. - n tp ton b hc k.

218