Nt c sc vn ha Tt Nht Bn

Nht Bn l cng quc cng nghip pht trin ng th hai trn th gii (sau M) v l nc chu u tin m ca du nhp vn ho, vn minh phng Ty ngay t nm 1868 vi cng cuc ci cch duy tn mang tn Thin hong Minh Tr (Meiji). Tuy nhin, Nht Bn ngy nay vn ni ting l quc gia ch trng gn gi v pht huy nhng nt p ca bn sc vn ha dn tc, trong phi k n bn sc c o ca vn ha Tt.. Do nh hng vn ho phng Ty nn ngi Nht t lu khng n Tt Nguyn n theo thi gian m lch nh Vit Nam, Trung Quc v mt s nc chu khc. Cng v nh hng vn ho phng Ty nn ngi Nht hin i, nht l lp tr rt quan tm n mt s ngy l ln c khi ngun t phng Ty nhng du nhp sang Nht Bn v c Nht ho, ng thi tn ti, giao thoa cng vi nhiu l hi vn ho truyn thng khc ca ngi Nht. Minh chng r nht, ch tnh ring thng 1 dng lch, trong khi ngi Vit chng ta cn ang bnh thn vi thng Chp cui nm m lch th ngi Nht hi h, si ng trong khng kh vui n cc ngy l hi ln nht ca nm c sp qua v nm mi bt u n. l L Noel (25/12 ca nm c), Tt Nguyn n n nm mi dng lch din ra sut c nhng ngy u nm, L Thnh nhn (15/1). S ng thi din ra lin tip cc l hi ln nht ny cng khin cho bu khng kh Tt Nht Bn rt si ng v c c hi ko di sut gn c thng tri k t trung tun thng 12 nm c n trung tun thng 1 nm mi. iu c bit nh cp l bn cnh s giao thoa, nh hng sc thi vn ho phng Ty, song do l nc chu nn vn ha Nht Bn ni chung v vn ha L hi, vn ha Tt ni ring t nhiu th k qua cho n nay vn cn nh hng c sc thi vn ha Trung Hoa. Khi quan st, nghin cu v tng l hi hng nm ca Nht Bn, ta s thy vn ha L hi Nht Bn mc d thm m mu sc ca Thn o ( Shinto gio ) l Quc o, Quc gio ca ngi Nht, nhng vn ng thi chu nh hng su sc t o Pht ( Pht gio ) vi cc trit l sng khi ngun t cc bc thy Nho gio ca Trung Quc: Khng T, Mnh T, Chu T Nht ngy nay mc d l nc cng nghip hin i song vn lu gi truyn thng ho hp tm linh ca con ngi i vi Thn, Pht v lng bit n su sc i nhng u i m thin nhin ban tng. cng chnh l nn tng ca bn sc vn ha truyn thng Nht Bn th hin rt r trong hu ht cc phong tc, tp qun, l hi ca ngi Nht, trong phi k n cc phong tc, tp qun, l hi din ra trong dp Tt Nguyn n vui n nm mi. Khi tm hiu vn ho Tt ca ngi Nht Bn, chng ta c th thy rt r mt s nt p truyn thng c bn sau: chun b n nm mi, trong nhng ngy cui nm c, cc gia nh Nht Bn u c tp qun dn dp nh ca, trang tr kadomatsu trc cng v shimekazari trn ca ra vo v bn th. Kadomatsu c lm t cnh thng cng tre v mai n Thn nm mi; cn shimekazari c ngha ui qu tr t. Bnh dy nm mi kagamimochi c by trn tokonoma l gc trang trng nht trong nh, c coi l ch ngi ca Thn. Bnh ny c lm t loi go np m ngi Nht cho rng mang hn ca cy la.

T lu, trong tm linh ngi Nht coi Tt Nguyn n c bt u t khi h lm L n Giao tha - thi im chuyn giao nm c sang nm mi bt u t 24 gi ngy 29 hoc 30 hoc 31/12 dng lch tu theo nm l nm thiu, hay tha (nhun ) ngy, cho n 1 gi ngy 1/1 dng lch. Ba ngy u t mng 1-3/1 c coi l 3 ngy c bit, thing ling nht ca Tt Nguyn n. Tp qun t ngy xa l khng lm vic trong 3 ngy ny. Ngy nay, phn ln cc c quan cng s u ngh lm, cc ca hng dch v thng mi cng u ng ca cho ti ht mng 3. Tuy nhin truyn thng ny cng ang thay i nhiu trong cuc sng ng i bi s xut hin ca nhiu ca hng Am/Pm (24/24 h) phc v quanh nm khng ngh; v trn thc t do s giu mnh ca nn kinh t Nht Bn ni chung v tng gia nh ngi Nht ni ring nn xu hng nhu cu ko di Tt hng th nhng ngy vui v, th gin sau mt nm lao ng cng thng gia tng ph bin trong nhiu tng lp c dn Nht. iu khin cho, ch tr mt s c quan, cng s, ngnh, ngh do nhim v quy nh cht ch nht nht phi thc hin nghim k lut lao ng, khng th ko di Tt; cn a s ngi Nht u c tm l mong c ko di Tt cho n qua ngy L Thnh nhn 15/1.

- Theo phong tc, tp qun t xa, ti cc gia nh v nhiu nm qua ca thi ng i k c ti nhiu c quan , cng s, cng ty, ca hng u t kadomatsu trc cng ra vo t nhng ngy gip tt cho n ht ngy mng 7/1. Mi ngi u n mc p, n n cha lm l hatsumode u nm. mc kimono, cc ph n Nht u phi bi tc theo kiu truyn thng rt cu k. Dp u nm, do cc tim lm u ng ca hoc thng c lch hn trc dy c, nn nhiu ngi c khi phi lm t ngy hm trc v gi tc qua m khin mt ng, nhng khng ai phn nn m tri li vn rt phn khi, thanh thn v c c mi tc truyn thng nh . cc n th, khi n lm l, ngi Nht thng mua mi tn tr ma qu gi l hamaya gn km vo kadomatsu trc cng nh; v cng ti cc n th , h c th ty tm xc qu rt l s xem bi bn thn, gia nh nm . - Sng mng 1 Tt, cc gia nh u lm l n mng nm mi ( Oshogatsu ). u tin l ru mng nm mi otoso tr t kh trong nm v ko di tui th. Theo nghi thc, ln lt tng ngi bt u t ngi t tui nht quay mt v hng ng v ung ru sake. Mi ngi dnh cho nhau nhng li chc tt p nht. Tip n l mn n ngy Tt osechi sau khi cng Thn nm mi. Tc l mng tui cho tr em hoc tng qu gia nhng ngi thn trong gia nh hay trong dng h, bn b cng c tin hnh k t sau L n Giao tha nm mi. Ring vi vic tng qu hoc bu thip chc mng nm mi trong cc mi quan h mang tnh i ngoi gia cc c nhn vi nhau; c nhn vi mt t chc c quan, cng ty; c quan, cng ty vi nhau thng thng u c thc hin t nhng ngy cui nm c gip Tt v k c trong nhng ngy Tt, c th bng tng trc tip hoc qua bu in. iu ng lu , theo phong tc, tp qun lu truyn t trc th vic tng qu hay mng tui ngy Tt Nht Bn khng b nng n v gi tr vt cht m ch yu mang ngha tinh thn, tnh cm, o l ng x Tuy nhin, cng nhng nm gn y, do ch ngha thc t, thc dng ngy cng pht trin cng lm bin i dn sang kiu tng qu, mng tui phi tnh ton nng n hn v gi tr vt cht, tnh kinh t th trng do ngy cng ln su hn vo tnh vn ho ca vic tng qu, mng tui ngy Tt. - Nm mi n, ngi Nht vi quan nim vn s khi u nan, bt u mi vic bng tm trng mi, tm v s tnh ti, thanh thn ca tm linh hng v Chn, Thin, M bng vic i l cc n, cha vi ngha va l xin Thn, Pht cho sc khe, ti, lc, hnh phc va l dp tham quan, th gin, thng ngon cc ni danh thng, di tch lch s-vn ho. Mt hot ng khc cng c coi l mt trong nhng nt p vn ho u nm mi ca ngi Nht, l vic khai bt. Ngi Nht dng bt lng, mc tu vit nhng ch c ngha tt p u nm mi. Tr em thng vit ch hatsuhinode (bnh minh u nm) hay shinshun (xun mi). Cng nh nhiu nc chu khc, trong nhng ngy Tt, tr em Nht l i tng c s quan tm nhiu nht ca mi gia nh v c x hi. Cc chu u c nhn tin mng tui v mc nhng b qun o mi Trong ngy Tt, tr chi truyn thng ca tr em l chi quay, th diu, chi hanetsuki (ging nh cu lng) Tuy nhin, theo nhp sng ng i, gi y nhng tr chi ny khng c bn tr ham thch bng cc tr chi in t nh game, internet v nhiu tr chi hin i khc. - Mt nt p c trng khc ca vn ho Tt Nht Bn khng th khng nhc n, l cc mn n ngy Tt - c coi l tiu biu cho vn ho m thc ca ngi Nht. Trc ht, phi k n sashimi v sushi l hai mn n c sng ni ting nht v cng ph bin nht khi ni v m thc Nht Bn. Sashimi l mn n c ch bin hon ton t cc hi sn ti sng, cn sushi l mn n bao gm hai phn: mt ming cm trn vi dm v mt ming hi sn sng. C hai mn ny u c ch bin theo mt phng php c truyn c khong hn 150 nm nay v cc hi sn u phi tuyt i an ton v sinh thc phm. Th hai, osechi l nhng n ngon c chun b vi cc mn nu, mn trn dm, mn nng lm t cc loi hi sn, tht gia sc, gia cm v cc loi rau vi hng v v mu sc phong ph c thnh phn dinh dng hp l, c xp trong mt hp sn hnh khi ch nht trong ngoi en. Osechi c ch bin bng cc nguyn liu thc phm theo phng php c th lu trong c tun nhm lm gim lao ng ni tr ca phi p trong nhng ngy Tt. iu th v khc osechi l mi loi nguyn liu cu thnh u mang mt ngha ring hm cha li chc mt nm mi nhiu may mn. V d: c trp mang ngha may mn; rong bin vi ngha vui mng; u - mnh khe; trng c trch con chu ng c; ng sen nhn xa trng rng; rau mc sinh lc; tm - tng trng cho s trng th. Ngoi osechi cn c mt mn n khc cng khng th thiu trong m thc Tt ca ngi Nht, l mn zouni mn nng thng gm rau, c, tht g cho vo nc st cng vi bnh dy. Ngi ta ta cc nguyn liu thc phm theo hnh cnh hoa, nhum mu, sau em by ra bn tic rt cu k v hp dn mng n nm mi. Bnh dy nm mi ( kagamimochi ) ca tng vng cng u khc nhau, v d: vng Ty Nht Bn lm bnh hnh trn, nhng vng ng Nht Bn li lm bnh hnh vung. Ngoi mt s mn n truyn thng c bn trn, ty theo s thch ca tng gia nh Nht, ngi ta c th thm cc mn khc theo kiu m thc Trung Hoa, Hn Quc hoc k c cc mn n u, M. V ung, tu theo mi gia nh cng rt phong ph, a dng; c th l

cc loi ru, bia nhp ngoi, nhng thng th khng th thiu ru sake v mt vi loi bia c thng hiu ni ting ca Nht nh Ashahi, Sapporo, hay Kirin - Ngy mng 7/1 ngy th by ca Tt Nguyn n trong quan nim ca ngi Nht l tit by loi hoa qu. Trong mt nm c nhiu tit, c coi l nhng mc nh du s thay i ca thi tit v c ngi Nht k nim nhng tit ny. Tit by loi hoa qu l mt trong nm tit in hnh c trong nm. Trong ngy ny, ngi Nht n cho nu bng 7 loi rau, qu cu sc khe. Ngi Nht cho rng cho cng l bi thuc cha c nhiu bnh. Cho nu bng rau, qu ti s c tc dng tt i vi d dy sau khi phi lm vic nhiu tiu ha nhng mn n qu nhiu dinh dung trong nhng ngy Tt. - Lm v bnh dy ( kagamibiraki ) l tc l c ngi Nht tin hnh vo ngy 11/1. Bnh dy hnh gng tng trng cho may mn nn ngi Nht khng ct m lm v bng ba. Bnh dy v ra c nu thnh ch vi u cng hm s mang li nhng iu tt p. - Ngy l thnh nhn ( Seijinnohi ) din ra vo ngy 15/1, l ngy lm cc nghi l trang trng cng nhn v chc mng cc nam n thanh nin Nht trn 20 tui trong nm , thng c t chc tp th ti cc ngi n ni ting tng a phng ni cc thanh nin c tr. V c L Thnh nhn 15/1 nn khng kh Tt vn si ng cho n tn ngy ny, nht l vi cc nam thanh n t n tui 20 v gia nh, bn b, ngi thn quen ca h. Sau ngy ny, mi ngi mi thc s ht Tt v tr li cuc sng cng vic bn rn thng ngy.