You are on page 1of 21

CHNG VII.

NGUYN TC THNG NHT GIA L LUN V THC TIN CA TRIT HC MC-LNIN Vn dng quan im ca trit hc Mc-Lnin v s thng nht gia l lun v thc tin nhn thc su sc c tnh tt yu ca cng cuc i mi, ng thi thy c phng hng vn dng nguyn tc ny trong qu trnh y mnh ton din s nghip cng nghip ho, hin i ho Vit Nam hin nay. L lun ca ch ngha Mc-Lnin l s c kt tri thc trn cc lnh vc khc nhau ca kho tng tri thc nhn loi, ng thi l s khi qut kinh nghim thc tin cch mng ca phong tro cng nhn ng thi v lch s pht trin ca x hi. S thng nht gia l lun vi thc tin x hi to nn sc mnh ca l lun mcxt v nh thc tin x hi kim nghim, l lun lun c b sung v khng ngng pht trin. V vy, "thng nht gia l lun v thc tin l nguyn tc cn bn ca ch ngha Mc-Lnin" (H Ch Minh:Ton tp, Nxb Chnh tr quc gia, H Ni, 1996, t.8, tr.496). I. KHI NIM L LUN V THC TIN 1. Khi nim v cc hnh thc thc tin a. Khi nim thc tin. - Lc s vn thc tin. - Khi nim thc tin trong trit hc Mc-Lnin. b. Chc nng ca thc tin. - Chc nng ci to t nhin - Chc nng ci to x hi v bn thn con ngi c. Cc hnh thc thc tin - Hot ng sn xut vt cht - Hot ng chnh tr-x hi - Hot ng thc nghim khoa hc 2. Khi nim v cc cp l lun a. Khi nim l lun - Cc trng nhn thc - Khi nim l lun b. Chc nng l lun - Chc nng phn nh khch quan - Chc nng phc v thc tin c. Cc cp l lun - Trit hc - L lun chuyn ngnh II. NHNG NGUYN TC C BN CA S THNG NHT GIA L LUN V THC TIN

1. Thc tin l c s, ng lc, mc ch ca nhn thc, ca l lun; l lun hnh thnh, pht trin phi xut pht t thc tin, p ng yu cu ca thc tin a. Qu trnh pht trin ca thc tin t ra nhng vn i hi l lun phi gii p. b. S pht trin ca l lun phi gii p c nhng vn i hi ca thc tin. c. L lun phi khi qut ho c nhng kinh nghim ca thc tin. 2. Thc tin phi c ch o bi l lun khoa hc; ngc li, l lun khoa hc phi c vn dng vo thc tin, kim nghim trong thc tin, tip tc b sung v pht trin trong thc tin. a. S pht trin ca thc tin i hi phi c l lun khoa hc soi ng: L lun ra mc tiu, phng hng, bin php cho thc tin. b. L lun phi tr li ch o hot ng thc tin, kim nghim trong thc tin v tip tc b sung, pht trin trong thc tin. III. NGHA PHNG PHP LUN CA NGUYN TC THNG NHT GIA L LUN VI THC TIN TRONG GIAI ON CCH MNG HIN NAY NC TA. 1. Vn dng sng to ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh cng nh cc tri thc khoa hc m nhn loi t c vo iu kin c th nc ta. a. Vn dng sng to nhng nguyn l ph bin ca ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh vo hon cnh c th ca thc tin cch mng Vit Nam hin nay. b. Vn dng sng to cc tri thc khoa hc nhn loi t c vo iu kin c th nc ta. 2. Nghin cu tng kt kinh nghim thc tin Vit Nam v quc t tip tc hon thin l lun v ch ngha x hi v con ng i ln ch ngha x hi Vit Nam. a. Tng kt kinh nghim thc tin hon thin m hnh ch ngha x hi. b. Tng kt kinh nghim thc tin hon con ng i ln ch ngha x hi. 3. Trong gio dc v o to phi kt hp nh trng vi x hi, l lun vi thc tin. a. Gio dc, o to phi p ng nhu cu pht trin ca x hi b. Gio dc phi kt hp gia l lun vi thc tin, hc i i vi hnh. 4. Khc phc bnh kinh nghim v bnh gio iu. a. Bnh kinh nghim, nguyn nhn v con ng khc phc b. Bnh gio iu, nguyn nhn v con ng khc phc. TRNH BY 1. Khi lc lch s khi nim "L lun" trong trit hc trc Mc. L lun, theo ngn ng Hy Lp c i, ngha l ti ang xem xt, ang nghin cu. Trong ngha rng, l lun l h thng cc quan im, cc t tng, cc khi nim

hng ti vic tip cn v gii thch mt s vt, hin tng no . Trong ngha hp, l lun l hnh thc pht trin cao nht ca nhn thc khoa hc mang li nhng khi nim tng th v nhng qui lut v nhng mi lin h ca mt phm vi ca hin thc (tc l i tng ca mt hc thuyt (l lun)) no . V.I.Lnin vit, nhn thc tn ti trong dng l lun, hc thuyt cn phi a li khch th trong s tt yu ca n, trong cc mi quan h mi mt ca n (Sd, t.29,tr.193,rus). Xt v cu trc, l lun l th hin s phn ho tri thc bn trong, nhng tng hp h thng tri thc c tnh ph thuc lgc ca nhng yu t ny vo nhng yu t kia, phn chia ni dung ca l lun t tng s ca nhng khng nh v khi nim- tc l t c s xut pht ca l lun theo cc nguyn tc lgc-phng php lun nht nh. Trit hc Mc-Lnin nghin cu l lun v thc tin trong s thng nht bin chng ca chng, trong , thc tin l hot ng vt cht, cn l lun l hot ng tinh thn; thc tin sinh ra v quy nh l lun. a. Cc quan nim v bn cht ca nhn thc trong l lun nhn thc trc Mc. Trc ht, chng ta cn khng nh rng, s i lp gia l lun duy vt v l lun duy tm v nhn thc c biu hin trc ht trong vn bn cht ca s nhn thc. Vy bn cht nm ch no? - Quan nim v nhn thc ca ch ngha duy tm c cc nh trit hc duy tm xy dng t nhng hc thuyt khc nhau v nhn thc: Platn cho rng nhn thc l s hi tng li ca linh hn bt t v th gii cc nim m linh hn bt t tng chim ngng nhng b lng quyn i. Artxtt cho rng nhn thc l qu trnh lgc thun tu ca t duy t vn ng, t i su vo bn thn. Bccli coi nhn thc l qu trnh t sn sinh ra tri thc bi ch th. Hghen li cho rng nhn thc l hin thn ca cc nim tuyt i. Nh vy, i vi cc trit gia duy tm, ngay c khi h tha nhn con ngi c th nhn thc c th gii, th nhn thc, theo h, cng ch l nhng hot ng c bit, hon ton c lp vi th gii cm tnh. - Cc nh trit hc duy tm ca thuyt bt kh tri (thuyt khng th bit- th k XVII-XVIII nh Hium, Cant) li khng tin vo tnh xc thc ca cc cm gic c ny sinh do s tc ng trc tip ca th gii khch quan ln cc gic quan ca con ngi. H tuyt i ho tnh trc tip ca cm gic khi cho rng con ngi, v nguyn tc, khng th vt qu gii hn ca cm gic gii thch c iu xc thc v mi lin h gia tri gic cm tnh vi th gii xung quanh. - Quan nim ca ch ngha duy vt trc C.Mc v nhn thc cng c nhng hn ch ln. Do tnh siu hnh, ch ngha coi phn nh ch l s ti hin, dng li n gin, khng bin i, khng vn ng, khng mu thun ca ci c phn nh (l th gii khch quan). Do tnh trc quan, ch ngha coi phn nh ch l kt qu

tc ng trc tip ca s vt, hin tng ln cc gic quan ca con ngi, cn con ngi ch tip nhn mt cch th ng cc tc ng ca th gii xung quanh. b. L lun nhn thc ca ch ngha duy vt bin chng - L lun "l s tng kt nhng kinh nghim ca loi ngi, l s tng hp nhng tri thc v t nhin v x hi tch lu li trong qu trnh lch s" (H Ch Minh: Ton tp. Nxb S tht, H Ni, 1987,t.7,tr.789). Bn cht ca l lun nm ch, l lun l mt h thng nhng tri thc c khi qut t thc tin, phn nh nhng mi lin h bn cht, nhng tnh qui lut ca th gii khch quan. S pht trin ca nhn thc dn n s xut hin ca l lun v l lun c hnh thnh trong mi lin h vi thc tin. - Trong qu trnh hot ng thc tin, tr tu con ngi c pht trin, c nng cao dn tr thnh l lun. Nhng l lun ra i khng phi do nhu cu ca bn thn l lun m do nhu cu chnh v ch yu: l lun cn cho hot ng thc tin ca con ngi, chng ta khng nh rng, thc tin l mc ch ca nhn thc, ca l lun. L lun nhn thc duy vt bin chng khng nh rng, con ngi c kh nng nhn thc c th gii. L lun nhn thc ny c xy dng trn c s tha nhn s tn ti khch quan ca th gii v s phn nh ca th gii vo b no ngi. Nh vy, l lun nhn thc ca ch ngha duy vt bin chng khng nh nhn thc l s phn nh th gii bn ngoi vo b c con ngi. Tha nhn bn cht phn nh ca nhn thc, l lun nhn thc ca trit hc Mc-Lnin cng ng thi khng nh rng nhn thc khng phi l s phn nh gin n, m l mt qu trnh khng c gii hn ca s t ny sinh, vn ng v gii quyt cc mu thun. - L lun c hnh thnh t kinh nghim, trn c s tng kt kinh nghim, nhng l lun khng hnh thnh mt cch t pht t kinh nghim v khng phi mi l lun u trc tip xut pht t kinh nghim, l lun cn c hnh thnh t s k tha nhng thnh qu ca l lun trc . Tuy hnh thnh t kinh nghim, nhng t tri thc kinh nghim n tri thc l lun l c mt qu trnh bin i v cht thng qua t duy l lun. Khc vi kinh nghim, l lun mang tnh tru tng v khi qut cao do vy, l lun em li s hiu bit su sc v bn cht, v tnh qui lut ca cc s vt, hin tng. Sau khi ra i, l lun quay li phc v thc tin. Nhim v ca l lun lc ny l phi nh hng, phi ch o thc tin v l lun phi chuyn ho thnh hot ng thc tin ca qun chng. L lun ch c ngha thc s khi c vn dng vo thc tin, ci to thc tin phc v cho nhu cu vt cht v tinh thn ngy cng tng ca con ngi. Nh vy, l lun th hin tnh chn l chnh xc hn, su sc v h thng hn kinh nghim v do , phm vi ng dng ca l lun cng ph bin hn.

- Nh c nhng u im trn y m l lun c vai tr rt ln i vi thc tin, tr thnh "kim ch nam" cho hnh ng, ch o thc tin. Do nm c nhng qui lut khch quan, l lun c th d kin c s bin i ca s vt trong tng lai, ch ra c nhng phng hng mi cho s pht trin ca thc tin: "Khng c l lun cch mng th cng khng th c phong tro cch mng" (V.I.Lnin). V vy, x hi cng pht trin, nhp iu pht trin cng nhanh th nhng d bo khoa hc c ngha nh hng cng quan trng, do vai tr ca l lun cng tng. Cng phi nhn thy rng, do s phn nh hin thc ca nhn thc l lun mang tnh gin tip, tru tng cao nn l lun cng c kh nng xa ri thc tin v tr thnh o tng. Kh nng y cng tng khi l lun b chi phi bi nhng t tng khng khoa hc v phn thc tin. ng thi cng phi nhn c rng, nhng l lun c tnh khoa hc v cch mng cng ch tr thnh sc mnh vt cht khi n thm nhp vo qun chng. V vy, vai tr "kim ch nam cho hnh ng" ca l lun ch c th hin trong s gn b ca thc tin v l lun. 2. L lun nhn thc ca trit hc Mc-Lnin c xy dng trn nhng nguyn tc c bn sau y: - Nguyn tc th nht: Tha nhn s tn ti khch quan ca th gii vt cht (tn ti bn ngoi v c lp) i vi thc. Nhn thc l s phn nh thc ti khch quan vo b no ngi. - Nguyn tc th hai: Tha nhn kh nng nhn thc th gii ca con ngi. V nguyn tc, khng c ci g l khng th bit m ch l cha bit c m thi. - Nguyn tc th ba: Nhn thc khng phi l hnh ng tc thi, th ng m l c mt qu trnh bin chng. Nhn thc ca con ngi l qu trnh i t cha bit n bit, t bit t n bit nhiu, t hin tng n bn cht, t bn cht km su sc n bn cht su sc hn v.v. - Nguyn tc th t: Nhn thc ca con ngi c ngun gc t th gii vt cht, trong c s ch yu v trc tip nht ca nhn thc l thc tin. Con ngi l ch th ca nhn thc bi v con ngi l ch th trong hot ng thc tin ca mnh. Tuy cng l sn phm ca t nhin, song vi hot ng c thc ca mnh, con ngi (ch th nhn thc) t tch mnh ra khi t nhin v coi th gii bn ngoi l khch th ca nhn thc v ca thc tin. Ch th ca nhn thc (ch th nhn thc) khng phi ch l mt c nhn m cn l mt cng ng x hi, c x hi loi ngi. Khch th ca nhn thc (khch th nhn thc) khng ng nht vi th gii vt cht tn ti khch quan v c lp vi thc ca con ngi m ch l mt s vt, hin tng, mt b phn ca hin thc nm trong phm vi hot ng thc tin, hot ng nhn thc ca ch th. 3. L lun thng nht vi thc tin sng to v pht trin l nguyn tc c bn lm cho l lun c sc sng, c kh nng thc hin nhim v nh hng i vi thc tin. Lch s tng cnh bo con ngi khi h vi phm nguyn tc ny.

L lun tr nn xa l, x cng, gio iu i vi cuc sng hin thc hng ngy v thc tin cng mt hoc khng c phng hng pht trin, ri vo ch ngha thc dng, ch quan duy ch. L lun khng phi l vic bn ci gia cc nh l lun m thc cht l gii quyt quan im v nng lc ch o thc tin (Nguyn Vn Linh: Tp ch Gio dc l lun, s 6-1987, tr.8) Tuy vy, s thng nht c nhiu hnh thc v mc biu hin khc nhau. Mc d l lun bt ngun t thc tin v phn nh mt cch khi qut nhng vn ca hin thc, nhng thc o tnh thng nht ca l lun vi thc tin ch c th hin ch l lun phi i su nghin cu, khm ph nhng vn thuc v l lun do chnh s pht trin ca thc tin lm ny sinh ra thc y, hng dn thc tin pht trin ng hng. 3. Thc tin. a. Quan im v thc tin trong trit hc trc Mc. Theo C.Mc, "Khuyt im ch yu, t trc n nay, ca mi ch ngha duy vt (k c ch ngha duy vt ca Phoibc) l s vt, hin thc, ci c th cm gic c ch c nhn thc di hnh thc khch th hay hnh thc trc quan, ch khng c nhn thc l hot ng cm gic ca con ngi, l thc tin; khng c nhn thc v mt ch quan. V vy, mt nng ng c ch ngha duy tm pht trin mt cch tru tng v ch ngha duy tm d nhin l khng hiu hot ng hin thc, cm gic c, ng nh l hot ng hin thc cm gic c" (C.Mc/C.Mc v Ph.ngghen: Ton tp, Nxb.Chnh tr quc gia, H Ni, 2004, t.3, tr.9) b. Quan im v thc tin trong trit hc Mc: Thc tin l tnh (ci) th nht, nhn thc l tnh (ci) th hai. - Thc tin khng phi l ton b hot ng ca con ngi, m ch l nhng hot ng vt cht- hot ng cm tnh ca con ngi- ( phn bit vi hot ng tinh thn). Thc tin (hot ng vt cht) v nhn thc (hot ng tinh thn) l hai dng hot ng khc nhau ca con ngi. Tuy phn chia nh vy, nhng xt v tng th, chng khng tch ri nhau m lun gn b vi nhau trong mi hot ng ca con ngi trong i sng x hi: chim lnh i tng, con ngi cn nhn bit v n. Mc ch ca nhn thc l thc tin, tuy nhin trong cc dng thc tin c th, vic xc nh mc tiu v phng php c s tham gia ca nhn thc m con ngi v loi ngi t c. Nhng nhn thc c sn sinh trong thc tin l ci "c s ch yu nht v trc tip nht ca t duy ca con ngi" v l ng lc cho s pht trin ca nhn thc. Nh vy, khi khng nh thc tin l tnh th nht so vi nhn thc, chng ta cng nhn thy s chuyn ho ln nhau gia thc tin v nhn thc v s pht trin khng ngng ca nhn thc v thc tin din ra thng qua s chuyn ho . - Ch ngha Mc-Lnin cho rng, con ngi t lm ra lch s ca mnh bng hot ng thc tin ci to th gii hin thc ch khng phi bt u t nhng l lun

no . cng l cch hiu v vai tr ca hot ng thc tin nh l im xut pht ca quan nim duy vt v lch s, l im xut pht ca l lun duy vt bin chng v nhn thc. + nh ngha: thc tin l ton b hot ng vt cht "cm tnh", c mc ch, c tnh lch s-x hi ca con ngi nhm ci to t nhin, ci to x hi. Khc vi hot ng t duy, thc tin l hot ng khi con ngi s dng cng c tc ng vo i tng vt cht lm cho i tng thay i theo mc ch ca con ngi. + Thc tin l hot ng c trng ca bn cht con ngi, n khng ngng pht trin bi cc th h ca loi ngi, v vy, thc tin bao gi cng l hot ng mang tnh lch s-x hi. - Cc dng (hnh thc) c bn ca thc tin. hiu c vai tr ca thc tin i vi nhn thc ni chung, l lun ni ring, trc ht cn phi thy c thc tin l phng thc u tin v ch yu ca mi quan h gia con ngi v th gii xung quanh, l phng thc tn ti ca con ngi v x hi loi ngi. + Dng c bn u tin ca thc tin l hot ng sn xut vt cht. y l dng c bn nht ca thc tin, qui nh s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi cng nh cc dng khc ca thc tin. + Dng c bn th hai ca thc tin l hot ng chnh tr-x hi. y l dng c bn c ngha trc tip trong vic ci to x hi, thay i cc ch x hi. + Dng th ba ca thc tin l hot ng thc nghim khoa hc. Trn c s thc tin sn xut vt cht, s ra i v pht trin ca khoa hc l cho dng hot ng ny tr thnh mt dng c bn ca thc tin, c s trc tip ca nhn thc khoa hc. Vi s gia tng vai tr khoa hc trong s pht trin x hi, vai tr ca dng thc tin ny ngy cng to ln. + Cc dng khng c bn ca thc tin nh gio dc, ngh thut, php quyn, o c v.v. c m rng v c vai tr ngy cng tng i vi s pht trin ca x hi do i sng x hi ngy cng pht trin, ngy cng thm a dng. c. Thng nht gia l lun vi thc tin l mt nguyn tc c bn ca ch ngha Mc-Lnin. - Vai tr ca l lun i vi thc tin. Da vo thc tin x hi a ra nhng tri thc tng qut, h thng v cc mi quan h, cc qui lut ang tn ti ca hin thc, l lun l hnh thc hon chnh nht ca lun chng khoa hc v ca chng trnh (hot ng) thc tin. Da vo nhng tri thc c tch lu trong l lun v nh vo nhng pht minh ca l lun khi khm ph ra nhng qui lut khch quan, con ngi c kh nng to nn nhng g khng hin din trong t nhin v trong x hi- l vai tr nh hng ca l lun. L lun khi thm nhp vo qun chng tr thnh sc mnh vt cht.

L lun khoa hc lm cho hot ng ca con ngi tr nn ch ng, t gic, hn ch tnh trng m mm, t pht.. Thng nht vi thc tin sng to v pht trin l nguyn tc c bn lm cho l lun c sc sng, c kh nng thc hin nhim v nh hng i vi thc tin. - Vai tr ca thc tin i vi nhn thc. Chnh quan nim nh trn v thc tin cho php trit hc duy vt bin chng, ln u tin trong lch s trit hc, gii quyt thnh cng mt lot nhng vn phc tp ca l lun v nhn thc. + Thc tin l c s, l mc ch v l tiu chun, l thc o tnh chn thc ca chn l. Ngay t u, nhn thc do thc tin qui nh. ...quan im v i sng, v thc tin phi l quan im th nht v c bn ca l lun v nhn thc... (V.I.Lnin: Sd, t.18, tr.167). Chnh nhu cu ca thc tin (ca vic con ngi ci to th gii m trc ht l ca sn xut vt cht v u tranh ci to x hi) buc con ngi phi nhn thc cho c th gii. Th d, ton hc, cng ging nh tt c cc ngnh khoa hc khc, cng ny sinh ra t nhu cu thc tin ca con ngi, t s o c din tch v s ong lng sc cha ca nhng ci bnh, t s tnh ton thi gian v s ch to c kh. (Ph.ngghen: Chng uy rinh. Nxb S tht, Hni, 1984, tr.63). Thng qua thc tin ci to th gii theo mc ch ca mnh, con ngi lm cho gii t nhin (v x hi) bc l ra nhng kha cnh, nhng thuc tnh khc nhau ca chng v trn c s nhn thc ca con ngi v th gii, v cc quy lut tn ti, vn ng v pht trin ca th gii ngy cng y v ngy cng su sc hn. Thc tin l c s ca nhn thc cn l v nh thc tin (m trc ht l thng qua lao ng) cc gic quan v b no ca con ngi khng ngng c hon thin v pht trin. Nng lc t duy tru tng ngy cng pht trin trong qu trnh con ngi ci bin th gii. Cng thng qua lao ng (sn xut vt cht) thc tin cng trang b cho con ngi nhng cng c, phng tin nhn thc ngy cng tinh vi, hon b hn, chng gip con ngi y nhanh qu trnh i su tm hiu bn cht ca s vt, hin tng, ng thi m rng tm bao qut nhng qu trnh ang din ra trong gii t nhin v trong x hi. "Vn tm hiu xem t duy ca con ngi c th t ti chn l khch quan hay khng, hon ton khng phi l mt vn l lun m l mt vn thc tin" (C.Mc v Ph.ngghen: Sd. t.3,tr.9-10). Tuy c nhiu phng php khc nhau kim tra mt nhn thc c th; nhng xt cho n cng, ch c thc tin mi l tiu chun, l thc o khch quan duy nht ca chn l. Tiu chun ny va c tnh tng i, va c tnh tuyt i. Vic qun trit tnh bin chng ca tiu chun ny gip chng ta trnh khi sai lm gio iu, cng nh trnh khi ch ngha tng i.

+ Quan im mcxt v mi quan h bin chng gia l lun v thc tin i hi chng ta phi qun trit nguyn tc thng nht gia l lun v thc tin, chng ch ngha kinh nghim v ch ngha gio iu trong nhn thc khoa hc cng nh trong thc tin cch mng. Ln u tin trong lch s t tng ca loi ngi, C.Mc coi thc tin l tiu chun khch quan, duy nht v l thc o ca chn l. Ngi vit rng ... tm hiu xem t duy (nhn thc) ca con ngi c th t ti...chn l khch quan hay khng, hon ton khng phi l mt vn l lun m l mt vn thuc v thc tin. Chnh trong thc tin m con ngi phi chng minh chn l...S tranh lun v tnh hin thc hay khng hin thc ca t duy khi tch ri thc tin l mt vn kinh vin thun tu (C.Mc v Ph.Angghen: Ton tp, Nxb.Chnh tr quc gia, H ni,1995, t.3, tr.9-10). + S d thc tin c th tr thnh tiu chun, thc o tnh chn thc ca cc kt qu ca nhn thc, trong c chn l, bi v thc tin l hot ng vt cht c tnh lch s-x hi ca con ngi, thc tin c c tnh ph bin v tnh hin thc trc tip. Ch c thng qua thc tin th tnh khch quan v tnh c th ca tri thc (bao gm c cc qui lut v l thuyt khoa hc) mi c th hin trong hnh thc trc tip v tnh xc thc cm tnh-vt cht. Thc tin, vi t cch l tiu chun, l thc o ca tnh khch quan, tnh chn tht ca cc tri thc tr thnh chn l, cng t thn vn ng v pht trin. Do vy, ngay c khi thc tin ang chi phi vic kim nghim chn l, th thc tin cng vn cha sc mnh c th xc nhn hoc bc b hon ton chn l , c ngha l, vic kim nghim chn l cng phi l mt qu trnh cn phi thc hin nhiu ln, v ch c nh vy, s hiu bit ca con ngi v khch th nhn thc mi ngy cng tr nn chnh xc, y v su sc hn. Kt lun. Quan im ca trit hc Mc-Lnin v s thng nht gia l lun vi thc tin l mt quan im ng n v khoa hc, bi v: - S gn b mt thit ca trit hc Mc-Lnin vi thc tin cch mng ca giai cp cng nhn. Lch s hnh thnh v pht trin ca trit hc Mc-Lnin chng t rng: Trit hc ra i do nhu cu ca thc tin v p ng c yu cu l lun gii p nhng vn thc tin ang i hi, c bit l thc tin cch mng ca phong tro cng nhn t ra. n lt mnh, l th gii quan v phng php lun ca giai cp cng nhn, trit hc Mc-Lnin khng ch dng li ch gii thch th gii, m cn ci to th gii thng qua v kh vt cht ca mnh l giai cp v sn. - T , qu trnh hnh thnh, pht trin ca trit hc Mc-Lnin v qu trnh pht trin ca phong tro cng nhn din ra trong s thng nht gia l lun v thc tin. Khi ng trn lp trng ca giai cp cng nhn, C.Mc, Ph.ngghen v V.I.Lnin tr thnh nhng nh t tng xut sc p ng c yu cu l lun do thc tin t ra.

- Tng kt kinh nghim thc tin, c bit l thc tin cch mng ca giai cp v sn l c s trc tip v ch yu nht b sung v pht trin l lun ca ch ngha Mc-Lnin ni chung v trit hc Mc-Lnin ni ring. 4. Vn dng nguyn tc thng nht gia l lun vi thc tin trong cng cuc i mi nc ta hin nay. i mi l i hi tt yu ca thc tin xy dng x hi ch ngha trong giai on hin nay. a. Nguyn tc thng nht l lun vi thc tin trong phng php tip cn ch ngha cng sn ca C.Mc v Ph.ngghen. C.Mc v Ph.ngghen khng phi l nhng ngi xng t tng x hi ch ngha. L lun v ch ngha x hi do cc ng xy dng l ch ngha x hi khoa hc v cng l ng gp ca cc ng vo l lun v ch ngha x hi (lm cho ch ngha x hi t khng tng tr thnh khoa hc). T hai cng hin xut sc cho lch s t tng nhn loi l quan nim duy vt lch s v hc thuyt gi tr thng d, C.Mc lun chng mt cch khoa hc rng, s thay th x hi t bn bng x hi x hi ch ngha l qu trnh tt yu, hp qui lut v vch ra con ng cch mng v phng hng xy dng x hi tng lai. Nhng C.Mc v Ph.ngghen khng ly l tng v mt x hi tt p no to ra khun mu cho x hi cng sn ch ngha: "i vi chng ta, ch ngha cng sn khng phi l mt trng thi cn phi sng to ra, khng phi l mt l tng m hin thc phi khun theo. Chng ta gi ch ngha cng sn l mt phong tro hin thc, n xo b trng thi hin nay. Nhng iu kin ca phong tro y l kt qu ca nhng tin hin ang tn ti" (C.Mc v Ph.ngghen: Ton tp. Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 1995, t.3,tr.51). V.I.Lnin vit: "Trong ti liu ca Mc, ngi ta khng thy my may mt nh no nhm ba ra nhng o tng, nhm t ra nhng d on vu v v nhng iu m ngi ta khng th no bit c. Mc t vn ch ngha cng sn ging nh mt nh t nhin hc t, chng hn, vn tin ho ca mt ging sinh vt mi, mt khi bit ngun gc ca n v nh c r rt hng ca nhng bin i ca n" (V.I.Lnin:Ton tp. Nxb.Tin b. Mtxcva,1976, t. ,tr.104). - T nhng on trch kinh in trn chng ta nhn thy nhng im quan trng v nhn thc ch ngha x hi: Mt l, s ra i ca ch ngha x hi phi c nhng tin nht nh, trong s pht trin cao ca sc sn xut l "tin tuyt i cn thit" (C.Mc v Ph.ngghen: H t tng c) Hai l, con ng i ln ch ngha x hi mi nc khng nhng tu thuc vo nhng "tin hin thc", m cn l qu trnh tm ti sng to trong cc "phong tro hin thc". Trong mt thi gian rt di, phng php tip cn ch ngha x hi cha tht khoa hc, mang tnh ch quan v siu hnh m nt: Bin mc tiu, l tng thnh m

hnh cng nhc ri theo thc hin. y cng l biu hin ca bnh gio iu dn n s lc hu ca nhn thc l lun v ch ngha x hi. b. S lc hu ca nhn thc l lun v ch ngha x hi l mt nguyn nhn trc tip v ch yu ca s khng hong ca ch ngha x hi. Ch ngha cng sn l mt phong tro hin thc. Trong phong tro , thc tin lun t ra nhng vn mi i hi c s soi sng v l lun; qua l lun v ch ngha x hi (v ch ngha cng sn) khng ngng c b sung v pht trin. Th d, vn xa b ch t hu, xc lp ch cng hu l mt trong nhng quan im c bn mang tnh nguyn tc ca ch ngha x hi khoa hc. Song phi xy dng ch cng hu nh th no vi nhng hnh thc v bc i ra sao to nn s gn b gia s hu x hi v s hu c nhn ca ngi lao ng l vn m c thc tin v l lun cn hn ch. "Pht trin dn ch n cng, tm ra nhng hnh thc ca s pht trin y..., l mt trong nhng nhim v cu thnh cuc u tranh v cch mng x hi " (V.I.Lnin). Vy phi thc hin nhim v nh th no trong h thng chnh tr hot ng theo nguyn tc tp trung dn ch do ng Cng sn lnh o? v.v... Khng nhng th, trong qu trnh tm ti, thc hin v sng to, thm ch phi "lm i, lm li nhiu ln" cng cuc xy dng x hi x hi ch ngha, nh V.I.Lnin thng ni. Do vy, nhng ci cch, i mi l nhng bc i tt yu hp qui lut. S lc hu v l lun khin cho vic pht hin, gii quyt nhng vn do thc tin t ra khng c chng ta t gic thc hin. Khi , qui lut khch quan phi "t m ng i cho mnh" (Ph.ngghen); s lc hu ca nhn thc l lun v ch ngha tr thnh mt trong nhng nguyn nhn dn n s khng hong ca ch ngha x hi. c. S thng nht l lun v thc tin trong qu trnh hnh thnh ng li i mi. ng li i mi do i hi VI (1986) ra khng phi l sn phm l lun thun tu m c hnh thnh trong s thng nht gia l lun v thc tin. Ch c i sng thc tin xy dng ch ngha x hi nhiu nm mi iu kin cho chng ta thy phi thay i cch ngh, cch lm x hi ch ngha. Lc u, khng phi t duy l lun, m l nhng nhn t i mi ra i t thc tin (tm gi l t pht) ca qun chng nhn dn. Khi nhng thnh qu do nhng nhn t mang li c l gii v mt l lun, qu trnh i mi mi c tng bc thc hin mt cch t gic. Qu trnh i mi t duy l lun, trc ht l t duy kinh t cng khng phi l con ng thng v bng phng. Cng ch c thc tin va ng vai tr l c s kinh nghim, l tiu chun kim tra l lun l lun pht trin mi to ra c ng lc mnh m cho s nghip "i mi t duy l lun". Kt qu ca cc qu trnh trn l sn phm ca s kt hp gia thc tin vi l lun ra i t i hi VI. n lt mnh, nhn thc l lun v ch ngha x hi v

con ng ln ch ngha x hi c i mi, to bc chuyn bin mnh m trong thc tin xy dng ch ngha x hi, a ch ngha x hi tng bc vt qua khng hong, lm cho ch ngha x hi tin b hn vi sc sng mi. d. Vai tr quan trng ca l lun i vi cng cuc i mi. Cng cuc i mi, r rng l mt "phong tro hin thc", l thc tin ca ng o qun chng. Tuy nhin, khng th l mt phong tro t pht. Tnh t gic ca phong tro (cng cuc i mi) c bo m bng s lnh o ca ng. y, l lun c vai tr ht sc quan trng, do vy, ch c ng vng trn lp trng ca ch ngha duy vt bin chng mi m bo c tnh ng n ca s nh hng cho qu trnh i mi. Xa ri nhng quan im c bn ca ch ngha Mc-Lnin v t tng H Ch Minh s lm cho cng cuc i mi hon ton tht bi. Nhn thc c tm quan trng ca l lun i vi thc t cch mng, ng ta ly ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh lm nn tng t tng v kim ch nam cho mi hot ng ca mnh; i hi i biu ng Cng sn Vit Nam ln th IX (2001) khng nh, chng ta nhn thc ngy cng r hn con ng i ln ch ngha x hi, t xc nh con ng v nhng nguyn tc nh hng cho qu trnh i mi: i mi t duy, trc ht l t duy kinh t. Nh , cng cuc i mi nc ta trong 15 nm qua t c nhiu nhng thnh tch to ln. Vai tr ca l lun rt quan trng trong giai on hin nay cn bi v: Ch c nng cao nng lc t duy l lun chng ta mi c kh nng gii quyt nhng vn phc tp xut hin trong qu trnh i mi; mi c th "nhn thc li" bn cht nhng quan nim ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc-Lnin theo t tng H Ch Minh v ch ngha x hi; mi c th t mnh tm ra nhng li gii p cho nhng vn ny sinh t thc tin ca qu trnh i mi, t s nghip y mnh cng nghip ho, hin i ho m cc nh kinh in khng lm thay c cho chng ta; nht l quan nim qu ln ch ngha x hi "b qua con ng pht trin t bn ch ngha" v i ln ch ngha x hi bng con ng pht trin kinh t nhiu thnh phn nh hng x hi ch ngha v thc hin hi nhp vo qu trnh ton cu hol con ng cha tng c tin l trong lch s pht trin ca nhn loi. . B sung, pht trin l lun trn c s thc tin ca cng cuc i mi. - Ch th s 24-CT/TW ngy 12.5.2003 ca Ban B th v "Tng kt mt s vn l lun-thc tin qua 20 nm i mi" B Chnh tr quyt nh tng kt mt s vn l lun-thc tin qua 20 nm i mi, coi y l vic lm rt cn thit v c ngha quan trng. Ban B th yu cu cc Ban ng, Ban cn s ng, ng on, ng u trc thuc Trung ng, cc Tnh u, Thnh u, Hi ng l lun trung ng v cc c quan nghin cu l lun lm tt nhng vic sau: Nhn thc r tng kt mt s vn l lun- thc tin qua 20 nm i mi l nhim v ca ton ng, cc cp, cc ngnh v l trch nhim ca i ng cn b nghin cu l lun ca nc ta.

Tng kt phi da trn c s ch ngha Mc-Lnin v T tng H Ch Minh, cng lnh chnh tr, cc quan im, ng li ca ng th hin trong cc Ngh quyt i hi VI, VII, VIII, IX v Hi ngh Ban chp hnh Trung ng cc kho ni trn; k tha nhng thnh qu nghin cu l lun t i hi VI ti nay; phi t thc tin i mi ca t nc m tng kt l lun, ng thi tham kho c chn lc kinh nghim nc ngoi. Tng kt phi c quan im bin chng, lch s, khch quan; nhn thng vo s tht, bo co trung thnh, pht huy t do t tng, tho lun dn ch; xut c nhng lun im mi c cn c khoa hc v nhng gii php mi, ng n tip tc a cng cuc i mi nc ta tin ln./.

Cu hi. Anh (Ch) hy trnh by ni dung nguyn tc thng nht gia l lun vi thc tin ca trit hc Mc-Lnin? Tr li. Vn dng quan im ca trit hc Mc-Lnin v s thng nht gia l lun v thc tin nhn thc mt cch su sc c tnh tt yu ca cng cuc i mi, ng thi thy c phng hng vn dng nguyn tc ny trong qu trnh y mnh s nghip cng nghip ho, hin i ho nc ta hin nay. L lun ca ch ngha Mc-Lnin l s c kt tri thc trn cc lnh vc khc nhau ca kho tng tri thc nhn loi, ng thi l s khi qut kinh nghim thc tin cch mng ca phong tro cng nhn ng thi v lch s pht trin ca x hi. S thng nht gia l lun vi thc tin x hi to nn sc mnh ca l lun mcxt v nh thc tin x hi kim nghim, l lun lun c b sung v khng ngng pht trin. V vy, "thng nht gia l lun v thc tin l nguyn tc cn bn ca ch ngha Mc-Lnin" (H Ch Minh). 1. L lun. L lun "l s tng kt nhng kinh nghim ca loi ngi, l s tng hp nhng tri thc v t nhin v x hi tch lu li trong qu trnh lch s" (H Ch Minh). L lun c hnh thnh t kinh nghim, trn c s tng kt kinh nghim, nhng l lun khng hnh thnh mt cch t pht t kinh nghim v khng phi mi l lun u trc tip xut pht t kinh nghim: l lun cn c hnh thnh t s k tha nhng thnh qu ca l lun trc . Trong qu trnh hot ng thc tin, tr tu con ngi c pht trin, c nng cao dn tr thnh l lun. Nhng l lun ra i khng phi do nhu cu ca bn thn l lun m do nhu cu chnh v ch yu: l lun cn cho hot ng thc tin ca con ngi, chng ta khng nh rng, thc tin l mc ch ca nhn thc, ca l lun. Sau khi ra i, l lun quay li phc v thc tin. Nhim v ca l lun lc ny l phi nh hng, phi ch o thc tin v l lun phi chuyn ho thnh hot ng thc tin ca qun chng. L lun ch c ngha thc s khi c vn dng vo thc tin, ci to thc tin phc v cho nhu cu vt cht v tinh thn ngy cng tng ca con ngi. Bn cht ca l lun nm ch, l lun l mt h thng nhng tri thc c khi qut t thc tin, phn nh nhng mi lin h bn cht, nhng tnh qui lut ca th gii khch quan. S pht trin ca nhn thc dn n s xut hin ca l lun v l lun c hnh thnh trong mi lin h vi thc tin. L lun nhn thc duy vt bin chng c xy dng trn c s tha nhn s tn ti khch quan ca th gii v s phn nh ca th gii vo b no ngi v khng nh rng, con ngi c kh nng nhn thc c th gii.

Nh vy, l lun nhn thc ca ch ngha duy vt bin chng khng nh nhn thc l s phn nh th gii bn ngoi vo b c con ngi mt cch tch cc, ch ng v sng to. Tha nhn bn cht phn nh ca nhn thc, trit hc Mc-Lnin cng ng thi khng nh rng nhn thc khng phi l s phn nh gin n, m l mt qu trnh khng c gii hn ca s ny sinh, vn ng v gii quyt cc mu thun. Trit hc Mc-Lnin xy dng l lun nhn thc ca mnh trn nhng nguyn tc c bn: Tha nhn s tn ti khch quan ca th gii vt cht (tn ti bn ngoi v c lp) i vi thc. Nhn thc l s phn nh thc ti khch quan vo b no ngi; Tha nhn kh nng nhn thc th gii ca con ngi. V nguyn tc, khng c ci g l khng th bit m ch l cha bit c m thi; Nhn thc khng phi l hnh ng tc thi, th ng m l c mt qu trnh bin chng i t cha bit n bit, t bit t n bit nhiu, t hin tng n bn cht, t bn cht km su sc n bn cht su sc hn v.v.; Nhn thc ca con ngi c ngun gc t th gii vt cht, trong c s ch yu v trc tip nht ca nhn thc l thc tin. Con ngi l ch th ca nhn thc bi v con ngi l ch th trong hot ng thc tin ca mnh. Ch th ca nhn thc (ch th nhn thc) khng phi ch l mt c nhn m cn l mt cng ng x hi, c x hi loi ngi. Khch th ca nhn thc (khch th nhn thc) khng ng nht vi th gii vt cht tn ti khch quan v c lp vi thc ca con ngi m ch l mt s vt, hin tng, mt b phn ca hin thc nm trong phm vi hot ng thc tin, hot ng nhn thc ca ch th. Tuy hnh thnh t kinh nghim, nhng t tri thc kinh nghim n tri thc l lun l c mt qu trnh bin i v cht thng qua t duy l lun. Khc vi kinh nghim, l lun mang tnh tru tng v khi qut cao do vy, l lun em li s hiu bit su sc v bn cht, v tnh qui lut ca cc s vt, hin tng. Nh vy, l lun th hin tnh chn l chnh xc hn, su sc v h thng hn kinh nghim v do , phm vi ng dng ca l lun cng ph bin hn. Cng phi nhn thy rng, do s phn nh hin thc ca nhn thc l lun mang tnh gin tip, tru tng cao nn l lun cng c kh nng xa ri thc tin v tr thnh o tng. Kh nng y cng tng khi l lun b chi phi bi nhng t tng khng khoa hc v phn thc tin. ng thi cng phi nhn c rng, nhng l lun c tnh khoa hc v cch mng cng ch tr thnh sc mnh vt cht khi n thm nhp vo qun chng. V vy, vai tr "kim ch nam cho hnh ng" ca l lun ch c th hin trong s gn b ca thc tin v l lun. Thng nht vi thc tin sng to v pht trin l nguyn tc c bn lm cho l lun c sc sng, c kh nng thc hin nhim v nh hng i vi thc tin. Lch s tng khng ch mt ln cnh co con ngi khi h vi phm nguyn tc ny. Tuy vy, s thng nht gia l lun vi thc tin c nhiu hnh thc v mc biu hin khc nhau. Mc d l lun bt ngun t thc tin v phn nh mt cch khi qut nhng vn ca hin thc, nhng thc o tnh thng nht ca l lun vi thc

tin ch c th hin ch l lun phi i su nghin cu, khm ph nhng vn thuc v l lun do chnh s pht trin ca thc tin lm ny sinh ra thc y, hng dn thc tin pht trin ng hng. Thng nht vi thc tin sng to v pht trin l nguyn tc c bn lm cho l lun c sc sng, c kh nng thc hin nhim v nh hng i vi thc tin. Lch s tng khng ch mt ln cnh co con ngi khi h vi phm nguyn tc ny. L lun tr nn xa l, x cng, gio iu i vi cuc sng hin thc hng ngy v thc tin cng mt hoc khng c phng hng pht trin, ri vo ch ngha thc dng, ch quan duy ch. L lun khng phi l vic bn ci gia cc nh l lun m thc cht l gii quyt quan im v nng lc ch o thc tin (Nguyn Vn Linh) 2. Thc tin. Quan im v thc tin trong trit hc trc Mc: Thc tin l tnh (ci) th nht, nhn thc l tnh (ci) th hai. Quan im v thc tin trong trit hc Mc-Lnin: Thc tin l ton b hot ng vt cht "cm tnh", c mc ch, c tnh lch s-x hi ca con ngi nhm ci to t nhin, ci to x hi. Thc tin l hot ng khi con ngi s dng cng c tc ng vo i tng vt cht lm cho i tng thay i theo mc ch ca con ngi v thc tin l hot ng c trng ca bn cht con ngi, thc tin bao gi cng l hot ng mang tnh lch s-x hi. Ln u tin trong lch s t tng ca loi ngi, C.Mc coi thc tin l tiu chun khch quan, duy nht v l thc o ca chn l. Ngi vit rng ... tm hiu xem t duy (nhn thc) ca con ngi c th t ti...chn l khch quan hay khng, hon ton khng phi l mt vn l lun m l mt vn thuc v thc tin. Chnh trong thc tin m con ngi phi chng minh chn l...S tranh lun v tnh hin thc hay khng hin thc ca t duy khi tch ri thc tin l mt vn kinh vin thun tu (C.Mc v Ph.Angghen: Ton tp, Nxb.Chnh tr quc gia, H ni,1995, t.3, tr.9-10). Thc tin khng phi l ton b hot ng ca con ngi, m ch l nhng hot ng vt cht- hot ng cm tnh ca con ngi- ( phn bit vi hot ng tinh thn). Thc tin (hot ng vt cht) v nhn thc (hot ng tinh thn) l hai dng hot ng khc nhau ca con ngi. Tuy phn chia nh vy, nhng xt v tng th, chng khng tch ri nhau m lun gn b vi nhau trong mi hot ng ca con ngi trong i sng x hi: chim lnh i tng, con ngi cn nhn bit v n. Mc ch ca nhn thc l thc tin, tuy nhin trong cc dng thc tin c th, vic xc nh mc tiu v phng php c s tham gia ca nhn thc m con ngi v loi ngi t c. Nhng nhn thc c sn sinh trong thc tin l ci "c s ch yu nht v trc tip nht ca t duy ca con ngi" v l ng lc cho s pht trin ca nhn thc.

Nh vy, khi khng nh thc tin l tnh th nht so vi nhn thc, chng ta cng nhn thy s chuyn ho ln nhau gia thc tin v nhn thc v s pht trin khng ngng ca nhn thc v thc tin din ra thng qua s chuyn ho . Ch ngha Mc-Lnin cho rng, con ngi t lm ra lch s ca mnh bng hot ng thc tin ci to th gii hin thc ch khng phi bt u t nhng l lun no . cng l cch hiu v vai tr ca hot ng thc tin nh l im xut pht ca quan nim duy vt v lch s, l im xut pht ca l lun duy vt bin chng v nhn thc. - Cc dng (hnh thc) c bn ca thc tin: hiu c vai tr ca thc tin i vi nhn thc ni chung, l lun ni ring, trc ht cn phi thy c thc tin l phng thc u tin v ch yu ca mi quan h gia con ngi v th gii xung quanh, l phng thc tn ti ca con ngi v x hi loi ngi. + Dng c bn u tin ca thc tin l hot ng sn xut vt cht. y l dng c bn nht ca thc tin, qui nh s tn ti v pht trin ca x hi loi ngi cng nh cc dng khc ca thc tin. + Dng c bn th hai ca thc tin l hot ng chnh tr-x hi. y l dng c bn c ngha trc tip trong vic ci to x hi, thay i cc ch x hi. + Dng th ba ca thc tin l hot ng thc nghim khoa hc. Trn c s thc tin sn xut vt cht, s ra i v pht trin ca khoa hc l cho dng hot ng ny tr thnh mt dng c bn ca thc tin, c s trc tip ca nhn thc khoa hc. Vi s gia tng vai tr khoa hc trong s pht trin x hi, vai tr ca dng thc tin ny ngy cng to ln. + Cc dng khng c bn ca thc tin nh gio dc, ngh thut, php quyn, o c v.v. c m rng v c vai tr ngy cng tng i vi s pht trin ca x hi do i sng x hi ngy cng pht trin, ngy cng thm a dng. 3. Thng nht gia l lun v thc tin l mt nguyn tc c bn ca ch ngha Mc-Lnin - Vai tr ca l lun i vi thc tin. Da vo thc tin x hi a ra nhng tri thc tng qut, h thng v cc mi quan h, cc qui lut ang tn ti ca hin thc, l lun l hnh thc hon chnh nht ca lun chng khoa hc v ca chng trnh (hot ng) thc tin. Da vo nhng tri thc c tch lu trong l lun v nh vo nhng pht minh ca l lun khi khm ph ra nhng qui lut khch quan, con ngi c kh nng to nn nhng g khng hin din trong t nhin v trong x hi- l vai tr nh hng ca l lun. L lun khi thm nhp vo qun chng tr thnh sc mnh vt cht; L lun khoa hc lm cho hot ng ca con ngi tr nn ch ng, t gic, hn ch tnh trng m mm, t pht; Thng nht vi thc tin sng to v pht trin l nguyn

tc c bn lm cho l lun c sc sng, c kh nng thc hin nhim v nh hng i vi thc tin. - Vai tr ca thc tin i vi l lun (nhn thc). Chnh quan nim nh trn v thc tin cho php trit hc duy vt bin chng, ln u tin trong lch s trit hc, gii quyt thnh cng mt lot nhng vn phc tp ca l lun v nhn thc. + Thc tin l c s, l mc ch v l tiu chun, l thc o tnh chn thc ca chn l. Chnh nhu cu ca thc tin (ca vic con ngi ci to th gii m trc ht l ca sn xut vt cht (lao ng) v u tranh ci to x hi) buc con ngi phi nhn thc cho c th gii. Thng qua thc tin ci to th gii theo mc ch ca mnh, con ngi lm cho gii t nhin (v x hi) bc l ra nhng kha cnh, nhng thuc tnh khc nhau ca chng v trn c s nhn thc ca con ngi v th gii, v cc quy lut tn ti, vn ng v pht trin ca th gii ngy cng y v ngy cng su sc hn. Thc tin l c s ca nhn thc cn l v nh thc tin cc gic quan v b no ngi khng ngng c hon thin v pht trin. Nng lc t duy tru tng ngy cng pht trin. Cng thng qua lao ng, thc tin cng trang b cho con ngi nhng cng c, phng tin nhn thc ngy cng tinh vi, hon b hn, chng gip con ngi y nhanh qu trnh i su tm hiu bn cht ca s vt, hin tng, ng thi m rng tm bao qut nhng qu trnh ang din ra trong gii t nhin v trong x hi. Tt nhin, c nhiu phng php khc nhau kim tra mt nhn thc c th; nhng xt cho n cng, ch c thc tin mi l tiu chun, l thc o khch quan duy nht ca chn l. Tiu chun ny va c tnh tng i, va c tnh tuyt i. Vic qun trit tnh bin chng ca tiu chun ny gip chng ta trnh khi sai lm gio iu, cng nh trnh khi ch ngha tng i. Quan im mc xt v mi quan h bin chng gia l lun v thc tin i hi chng ta phi qun trit nguyn tc thng nht gia l lun v thc tin, chng ch ngha kinh nghim v ch ngha gio iu trong nhn thc khoa hc cng nh trong thc tin cch mng. S d thc tin c th tr thnh tiu chun, thc o tnh chn thc ca cc kt qu ca nhn thc, trong c chn l, bi v thc tin l hot ng vt cht c tnh lch s-x hi ca con ngi, thc tin c c tnh ph bin v tnh hin thc trc tip. Ch c thng qua thc tin th tnh khch quan v tnh c th ca tri thc (bao gm c cc qui lut v l thuyt khoa hc) mi c th hin trong hnh thc trc tip v tnh xc thc cm tnh-vt cht. Thc tin, vi t cch l tiu chun, l thc o ca tnh khch quan, tnh chn tht ca cc tri thc tr thnh chn l, cng t thn vn ng v pht trin. Do vy, ngay c khi thc tin ang chi phi vic kim nghim chn l, th thc tin cng

vn cha sc mnh c th xc nhn hoc bc b hon ton chn l , c ngha l, vic kim nghim chn l cng phi l mt qu trnh cn phi thc hin nhiu ln, v ch c nh vy, s hiu bit ca con ngi v khch th nhn thc mi ngy cng tr nn chnh xc, y v su sc hn. - Quan im ca trit hc Mc-Lnin v s thng nht gia l lun vi thc tin l mt quan im khoa hc, bi v: + S gn b mt thit ca trit hc Mc-Lnin vi thc tin cch mng ca giai cp cng nhn. Lch s hnh thnh v pht trin ca trit hc Mc-Lnin chng t rng: Trit hc ra i do nhu cu ca thc tin v p ng c yu cu l lun gii p nhng vn thc tin ang i hi, c bit l thc tin cch mng ca phong tro cng nhn t ra. n lt mnh, l th gii quan v phng php lun ca giai cp cng nhn, trit hc Mc-Lnin khng ch dng li ch gii thch th gii, m cn ci to th gii thng qua v kh vt cht ca mnh l giai cp v sn. + T , qu trnh hnh thnh, pht trin ca trit hc Mc-Lnin v qu trnh pht trin ca phong tro cng nhn din ra trong s thng nht gia l lun v thc tin. Khi ng trn lp trng ca giai cp cng nhn, C.Mc, Ph.ngghen v V.I.Lnin tr thnh nhng nh t tng xut sc p ng c yu cu l lun do thc tin t ra. + Tng kt kinh nghim thc tin, c bit l thc tin cch mng ca giai cp v sn l c s trc tip v ch yu nht b sung v pht trin l lun ca ch ngha Mc-Lnin ni chung v trit hc Mc-Lnin ni ring. L lun ca ch ngha Mc-Lnin l s c kt tri thc ca cc lnh vc khc nhau trong kho tng tri thc nhn loi, ng thi khi qut kinh nghim thc tin cch mng v lch s x hi. Sc mnh ca n nm s gn b vi thc tin x hi, c kim nghim, b sung v khng ngng pht trin. V vy, "Thng nht gia l lun v thc tin l mt nguyn tc cn bm ca ch ngha Mc-Lnin" (H Ch Minh). 4. Vn dng nguyn tc thng nht gia l lun vi thc tin trong cng cuc i mi nc ta hin nay i mi l i hi tt yu t thc tin xy dng CNXH trong giai on hin nay. a. S lc hu ca nhn thc l lun v ch ngha x hi l nguyn nhn trc tip v ch yu ca s khng hong ca ch ngha x hi Ch ngha cng sn l mt phong tro hin thc. Trong phong tro hin thc , thc tin lun t ra nhng vn mi i hi c s soi sng v l lun; qua l lun v ch ngha x hi (ch ngha cng sn) khng ngng c b sung v pht trin. Khng nhng th, trong qu trnh tm ti, thc hin v sng to, thm ch phi "lm i, lm li nhiu ln" cng cuc xy dng x hi x hi ch ngha, nh V.I.Lnin thng ni. Do vy, nhng ci cch, i mi l nhng bc i tt yu hp qui lut.

S lc hu v l lun khin cho vic pht hin, gii quyt nhng vn do thc tin t ra khng c chng ta t gic thc hin. Khi , qui lut khch quan phi "t m ng i cho mnh" (Ph.ngghen); s lc hu ca nhn thc l lun v ch ngha tr thnh mt trong nhng nguyn nhn dn n s khng hong ca ch ngha x hi. b. S thng nht l lun v thc tin trong qu trnh hnh thnh ng li i mi. ng li i mi do i hi VI (12-1986) ra khng phi l sn phm l lun thun tu m c hnh thnh trong s thng nht gia l lun v thc tin. Ch c i sng thc tin xy dng ch ngha x hi nhiu nm mi iu kin cho chng ta thy phi thay i cch ngh, cch lm x hi ch ngha (i mi). Lc u, khng phi t duy l lun, m l nhng nhn t i mi ra i t thc tin (tm gi l t pht) ca qun chng nhn dn. Khi nhng thnh qu do nhng nhn t i mi mang li c l gii v mt l lun, qu trnh i mi mi c tng bc thc hin mt cch t gic. Qu trnh i mi t duy l lun, trc ht l t duy kinh t cng khng phi l con ng thng v bng phng. Cng ch c thc tin va ng vai tr l tiu chun kim tra l lun, l c s kinh nghim pht trin l lun mi to ra c ng lc mnh m cho s nghip "i mi t duy l lun". Kt qu ca cc qu trnh trn l sn phm ca s kt hp gia thc tin vi l lun ra i ti i hi VI. n lt mnh, nhn thc l lun v ch ngha x hi v con ng ln ch ngha x hi c i mi, to bc chuyn bin mnh m trong thc tin xy dng ch ngha x hi, a ch ngha x hi tng bc vt qua khng hong, lm cho ch ngha x hi tin b hn vi sc sng mi. c. Vai tr quan trng ca l lun i vi cng cuc i mi. Cng cuc i mi khng th l mt phong tro t pht. Tnh t gic ca phong tro c bo m bng s lnh o ca ng. y, l lun c vai tr ht sc quan trng, do vy, ch c ng vng trn lp trng ca ch ngha duy vt bin chng mi m bo c tnh ng n ca s nh hng cho qu trnh i mi. Xa ri nhng quan im c bn ca ch ngha Mc-Lnin lm cho cng cuc i mi hon ton tht bi. - Nhn thc c tm quan trng ca l lun i vi thc t cch mng, ng ta ly ch ngha Mc-Lnin, t tng H Ch Minh lm nn tng t tng v kim ch nam cho mi hot ng ca mnh; i hi i biu ng Cng sn Vit Nam ln th IX (2001) khng nh: chng ta nhn thc ngy cng r hn con ng i ln ch ngha x hi, t xc nh con ng v nhng nguyn tc nh hng cho qu trnh i mi: i mi t duy, trc ht l t duy kinh t. Nh , cng cuc i mi nc ta trong 15 nm qua t c nhiu nhng thnh tch to ln. - Vai tr ca l lun rt quan trng trong giai on hin nay cn bi v: Ch c nng cao nng lc t duy l lun chng ta mi c kh nng gii quyt nhng vn phc tp xut hin trong qu trnh i mi; gip chng ta c th "nhn

thc li" bn cht nhng quan nim ca cc nh kinh in ca ch ngha Mc-Lnin theo t tng H Ch Minh v ch ngha x hi; T mnh tm ra nhng li gii p cho nhng vn ny sinh t thc tin ca qu trnh i mi, t s nghip y mnh cng nghip ho, hin i ho m cc nh kinh in khng lm thay c cho chng ta; nht l quan nim qu ln ch ngha x hi "b qua con ng pht trin t bn ch ngha" v i ln ch ngha x hi bng con ng pht trin kinh t nhiu thnh phn nh hng x hi ch ngha v thc hin hi nhp vo qu trnh ton cu hol con ng cha tng c tin l trong lch s pht trin ca nhn loi. - B sung, pht trin l lun trn c s thc tin ca cng cuc i mi theo Ch th s 24-CT/TW ngy 12.5.2003 ca Ban B th v "Tng kt mt s vn l lun-thc tin qua 20 nm i mi". B Chnh tr coi y l vic lm rt cn thit v c ngha quan trng v yu cu cc Ban ng, Ban cn s ng, ng on, ng u trc thuc Trung ng, cc Tnh u, Thnh u, Hi ng l lun trung ng v cc c quan nghin cu l lun lm tt nhng vic sau: Nhn thc r tng kt mt s vn l lun- thc tin qua 20 nm i mi l nhim v ca ton ng, cc cp, cc ngnh v l trch nhim ca i ng cn b nghin cu l lun ca nc ta. Tng kt phi da trn c s ch ngha Mc-Lnin v T tng H Ch Minh, cng lnh chnh tr, cc quan im, ng li ca ng th hin trong cc Ngh quyt i hi VI, VII, VIII, IX v Hi ngh Ban chp hnh Trung ng cc kho ni trn; k tha nhng thnh qu nghin cu l lun t i hi VI ti nay; phi t thc tin i mi ca t nc m tng kt l lun, ng thi tham kho c chn lc kinh nghim nc ngoi. Tng kt phi c quan im bin chng, lch s, khch quan; nhn thng vo s tht, bo co trung thnh, pht huy t do t tng, tho lun dn ch; xut c nhng lun im mi c cn c khoa hc v nhng gii php mi, ng n tip tc a cng cuc i mi nc ta tin ln./.

You might also like