ĐẠI HỌC ĐÀ LẠT

KHOA MÔI TRƯỜNG

BÀI GIẢNG:

QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG MÔI TRƯỜNG

CHƯƠNG II:

CÔNG CỤ QUẢN LÝ CHẤT LƯỢNG

MÔI TRƯỜNG
 1/ Các tiêu chuẩn lựa chọn công cụ QLMT

 Phải giảm các tác động về mặt sử dụng tài nguyên và

giảm ONMT (đảm bảo nguyên tắc hiệu quả MT)
 Nên mang lại một khích lệ liên tục nhằm tìm được giải
pháp có ít chi phí nhất (nguyên tắc hiệu quả kinh tế)
 Linh hoạt và mềm dẻo, sự tác động của công cụ không
nên quá mạnh mẽ (nguyên tắc công bằng)
 Khả thi về quản lý và hành chính, phải có chi phí hành
chính và chấp hành thấp (nguyên tắc hiệu quả quản lý)
 Công cụ phải đơn giản, dễ hiểu, dễ đưa vào thị trường
và hệ thống pháp chế hiện hành (nguyên tắc chấp nhận
được)
Công cụ áp dụng trong QLCLMT

-chính sách
-chiến lược
-Luật Nghĩa vụ pháp lý
-Quy định, tiêu chuẩn
-ĐTM
Công cụ chỉ huy -Quy hoạch MT
và kiểm soát -Thanh tra, giám sát MT
(CAC - command
and control) -EMS, ISO
-Danh sách xanh/ đen Thỏa thuận tình
-Nhãn sinh thái nguyện
-Công khai hóa thông tin
-Tẩy chay
-Vai trò tuyên truyền của các tổ chức đoàn thể

Công cụ dựa Công cụ kinh tế Nguyên tắc:

vào thị trường -Người gây ô
-Thuế/ phí MT (Thuế/ lệ phí ON; Lệ phí/thuế tài sản; Lệ phí/ thuế nhiễm phải trả tiền
tài nguyên) -Người hưởng lợi
-Phí không tuân thủ
-Lệ phí hành chính phải trả tiền
-Tăng/ giảm thuế
-Cota ON
-Phí sản phẩm, phí sử dụng dịch vụ

Công cụ tài chính

-Cho không/ cấp phát

-Trợ cấp
-Quỹ MT
-Ký quỹ hoàn trả
-Công trái
-Bảo hiểm MT
-Đền bù thiệt hại

-Giáo dục MT
Công cụ hỗ -GIS
trợ -Quan trắc chất lượng MT
-Các phương tiện truyền thông đại chúng
2/ Các công cụ pháp lý
 Quá trình áp dụng các công cụ pháp lý để quản lý môi
trường được thực hiện theo trình tự sau:
 Nhà nước định ra luật, các văn bản dưới luật và
đặc biệt là các tiêu chuẩn môi trường, các quy định
cần phải thực hiện, các loại giấy phép môi
trường…
 Các cơ quan quản lý Nhà nước về môi trường sử
dụng quyền hạn của mình để tiến hành giám sát,
thanh kiểm tra và xử phạt nhằm cưỡng chế tất cả
các cơ sở sản xuất, cá nhân và mọi thành viên
trong xã hội tuân thủ luật pháp về bảo vệ môi
trường.
 2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Ưu điểm:
 Đáp ứng các mục tiêu của pháp luật và chính sách bảo
vệ môi trường của quốc gia
 Đưa công tác quản lý môi trường vào nề nếp
 Cơ quan quản lý môi trường có thể thực hiện được các
dự báo về mức độ ô nhiễm, chất lượng môi trường sẽ
diễn biến như thế nào, giải quyết tốt các tranh chấp về
môi trường
 Các thành viên trong xã hội nhận thức được trách nhiệm
và nghĩa vụ của mình đối với sự nghiệp bảo vệ môi
trường quốc gia và toàn cầu.
2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Nhược điểm:

- Không có tính mềm dẻo, linh hoạt

- Dễ dẫn đến phản ứng của người chấp hành,

- Chưa phát huy tính chủ động, thiếu khuyến khích

trong các phương án giải quyết vấn đề môi trường,

- Không khuyến khích cơ sở sản xuất đổi mới công

nghệ khi họ đã đạt được tiêu chuẩn môi trường.
- Đòi hỏi một bộ máy tổ chức quản lý cồng kềnh và chi
phí quản lý môi trường tương đối lớn,
- Không hiệu quả đối với một số nguồn ô nhiễm, ví dụ ô
nhiễm không phải là nguồn điểm
2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Các công cụ pháp lý bao gồm:

 Chính sách và chiến lược BVMT

 Luật pháp, quy định và tiêu chuẩn về MT
 Công cụ Đánh giá tác động MT
 Quy hoạch MT
2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Chính sách và chiến lược BVMT:
 Chính sách MT là những chủ trương, biện pháp mang tính
chiến lược, thời đoạn, nhằm giải quyết 1 nhiệm vụ BVMT cụ
thể nào đó, trong 1 giai đoạn nhất định.
 Chính sách MT cụ thể hóa Luật BVMT
 Chính sách MT được xây dựng đồng thời với chính sách
phát triển kt – xh
 Chính sách chú trọng vào việc huy động các nguồn lực cân
đối với các mục tiêu BVMT
 Chiến lược BVMT cụ thể hóa chính sách ở một mức độ nhất
định.
 Chiến lược xem xét chi tiết hơn mối quan hệ giữa các mục
tiêu do chính sách đề ra và các nguồn lực để thực hiện
chúng
 2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Luật pháp, quy định và tiêu chuẩn về MT:
 Luật MT được xây dựng dựa trên những quy định và tiêu chuẩn
về MT: Quy định  Tiêu chuẩn  Luật
 Quy định về MT: là những điều được xác định có tính chủ quan
về lý thuyết sau đó được điều chỉnh chính xác dựa vào các ảnh
hưởng của chúng trong thực tế.
 Tiêu chuẩn: là những quy luật, nguyên tắc hoặc các số đo được
thiết lập bởi các nhà chuyên môn nhưng được chính quyền và
các cơ quan chức năng ủng hộ
 Tiêu chuẩn MT: là những chuẩn mực, giới hạn cho phép, được
quy định dùng làm căn cứ để quản lý MT
 Tiêu chuẩn môi trường là công cụ chính để trực tiếp điều chỉnh
chất lượng môi trường, giúp cho cơ sở sản xuất xác định các
mục tiêu môi trường, đặt ra chỉ tiêu số lượng hay nồng độ cho
phép của các chất thải vào trong môi trường hay được phép tồn
tại trong các sản phẩm tiêu dùng
 2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Công cụ đánh giá tác động MT (ĐTM):

 ĐTM là một khoa học dự báo và phân tích những tác động MT có ý nghĩa
quan trọng (tích cực và tiêu cực) của dự án đến MT và XH và cung cấp
thông tin cần thiết để nâng cao chất lượng của việc ra quyết định.

 ĐTM được tiến hành trước khi ra quyết định về dự án

 Việc đánh giá có liên quan đến các mục tiêu kinh tế của dự án nhằm đưa
ra những quyết định đúng đắn.

 ĐTM nhằm đảm bảo rằng các hoạt động phát triển đều có cơ sở môi
trường và bền vững.

 Phục vụ đắc lực cho việc quản lý và kiểm soát cũng như kế hoạch hóa
để BVMT, giảm đến mức thấp nhất các ảnh hưởng xấu của dự án đến
MT và phát huy đến mức cao nhất các ưu điểm và thế mạnh của dự án.
2/ Các công cụ pháp lý (tt)
 Quy hoạch MT:

 QHMT là việc tổ chức không gian lãnh thổ và sử

dụng các thành phần MT phù hợp với chức năng MT
và điều kiện tự nhiên khu vực.
 QHMT giúp điều hòa sự phát triển của 3 hệ thống MT
– KT – XH đang tồn tại và phát triển trong khu vực
• Quy hoạch sử dụng nguồn TN MT cho 1 vùng lãnh thổ
• Quy hoạch hệ thống xử lý ONMT cho 1 khu vực sx,
khu dịch vụ hay khu dân cư
• Quy hoạch hệ thống quản lý Nhà nước cho 1 vùng hay
1 quốc gia
 3/ Các công cụ tự nguyện
 Hệ thống quản lý MT (EMS): là cấu trúc tổ chức cơ quan
(công ty sx) về khía cạnh MT, bao gồm các biện pháp
thực hiện, quá trình tiến hành, sử dụng TN, nhân lực,
trách nhiệm cá nhân và tổ chức nhằm thực thi QLMT.
 Danh sách đen/ danh sách xanh: do cơ quan QLNN về
MT lập ra (Sở TN & MT) dựa trên hiện trạng tuân thủ
pháp luật và kiểm soát ON cũng như ý thức BVMT của
các doanh nghiệp.
 Nhãn sinh thái: là một danh hiệu của NN cấp cho các sp
không gây ra ONMT trong quá trình sx ra sp hoặc quá
trình sử dụng các sp đó.
 Công khai hóa thông tin
 “Tẩy chay”
 3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Kiểm toán môi trường
Là phương pháp đánh giá độc lập, có hệ thống, theo định kỳ
và xem xét có mục đích các hoạt động thực tiễn của đơn
vị sx có liên quan đến việc đáp ứng các yêu cầu về MT
 Mục đích:

 Thẩm tra sự tuân thủ đối với luật và chính sách môi
trường.

 Xác định giá trị hiệu quả của hệ thống quản lý môi trường
sẵn có

 Đánh giá rủi ro và xác định mức độ thiệt hại từ quá trình
hoạt động thực tiễn đối với việc sử dụng các loại nguyên
vật liệu đúng và không đúng nguyên tắc đã chỉ định
 3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Kiểm toán môi trường
 Ý nghĩa:

 Là yêu cầu cần thiết đối với những doanh nghiệp hoạt động sx kinh doanh dịch vụ
và sp trực tiếp
 Giúp xác định chính xác và nhanh chóng những rủi ro tiềm năng để tìm ra giải pháp
tốt hơn, tránh được các vấn nạn về môi trường.
 Giúp thực hiện tốt hơn chương trình QLMT bằng cách đánh giá hệ thống kiểm soát
nào là cần thiết, nên áp dụng kinh nghiệm quản lý thực tiễn nào cho đúng chức năng
và phù hợp
 Là một biểu hiện tốt đẹp đối với cộng đồng và các cấp chính quyền, tránh những dư
luận bất lợi
 Tăng sức khỏe và điều kiện an toàn trong cơ sở sản xuất, giảm chi phí bảo hiểm
 Tăng hiệu quả sử dụng nguyên liệu, tiết kiệm chi phí sản xuất
 Giảm lượng chất thải ở mức thấp nhất, giảm chi phí xử lý chất thải
 Tăng doanh số và lợi nhuận vì sản phẩm của đơn vị dễ được chấp nhận trên thị
trường
 Tăng giá trị sở hữu
3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Kiểm toán môi trường
 Thuận lợi:

 Nâng cao nhận thức về môi trường

 Cải tiến việc trao đổi thông tin

 Giúp các đơn vị có ý thức chấp hành tốt hơn các quy
định về môi trường
 Ít gây những hậu quả bất ngờ hơn trong quá trình sx

 Giảm gián đoạn hoạt động kinh doanh hoặc phải đóng
cửa nhà máy
 Tránh được các vi phạm, khỏi dính líu đến việc thưa
kiện và đóng tiền phạt
3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Kiểm toán môi trường
 Khó khăn:

 Khi đang thực hiện chương trình kiểm toán, có thể

làm tổn thất nguồn lực
 Những hoạt động của nhà máy tạm thời bị ngưng trệ

 Các sự kiện có dính đến pháp luật và chính quyền có

thể gia tăng
 Nợ tăng lên khi đơn vị không có khả năng đáp ứng
được nguồn vốn để thực hiện những cải tiến đề xuất
từ quá trình kiểm toán
 3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Sản xuất sạch hơn

 Là quá trình ứng dụng liên tục một chiến lược tổng hợp phòng
ngừa về môi trường trong các quá trình công nghệ, các sản phẩm,
và các dịch vụ nhằm nâng cao hiệu suất kinh tế và giảm thiểu các
rủi ro đối với con người và môi trường.
 Sản xuất không tạo ra chất thải – CP
 Tạo ra các sản phẩm và/ hoặc phụ phẩm không gây hại đến MT
 Có tính hợp lý về mặt sinh thái
 Mức phát tán bằng không
 Sử dụng các công nghệ mới ít tạo ra chất thải hơn các công
nghệ truyền thống
 Trung tâm của chiến lược này là giảm thiểu.
3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Sản xuất sạch hơn

 Đối với các quá trình sản xuất, CP bao gồm:

 Quá trình bảo toàn các nguyên vật liệu và năng lượng,

 Loại trừ các nguyên liệu độc hại

 Giảm về lượng cũng như độc tính của tất cả các khí thải và
chất thải, trước khi thoát ra khỏi từng công đoạn của quy
trình sản xuất vào môi trường.
 Đối với các sản phẩm, CP tập trung vào giảm thiểu các tác
động trong toàn bộ vòng đời sản phẩm, tính từ khâu khai thác
nguyên liệu đến khâu xử lý cuối cùng khi loại bỏ sản phẩm đó.
Sản xuất sạch được nhìn nhận như là một cách tiếp cận “chu kỳ
tuổi thọ” đối với sản xuất công nghiệp, trong đó các chỉ tiêu
môi trường được áp dụng ở từng công đoạn sản xuất, ở từng
quyết định đưa ra và trong từng quá trình vận hành
 3/ Các công cụ tự nguyện (tt)
 Sản xuất sạch hơn
Một số giải pháp kỹ thuật sản xuất sạch hơn:
 Bảo dưỡng tốt máy móc thiết bị
 Thay đổi quy trình công nghệ:
 Thay đổi nguyên liệu đầu vào
 Kiểm soát quy trình vận hành tốt hơn
 Cải tiến thiết bị
 Thay đổi công nghệ
 Thu hồi và tái sử dụng chất thải ngay trong phạm vi nhà máy
 Tận dụng chất thải để sản xuất các sản phẩm phụ có giá trị
 Cải tiến sản phẩm để trong và sau quá trình sử dụng thì lượng
chất thải tạo thành ít nhất
 4/ Các công cụ kinh tế

Caùc coâng cuï

kinh teá

Kieåm soaùt oâ
nhieãm

Thueá moâi tröôøng, phí Phí ñaùnh vaøo ngöôøi

oâ nhieãm söû duïng

Taùc ñoäng khuyeán Boài hoaøn chi phí

khích

Muïc tieâu aùp duïng caùc coâng cuï kinh teá

 4/ Các công cụ kinh tế (tt)

 Ưu điểm:
 Khuyến khích sử dụng các biện pháp chi phí – hiệu quả để
đạt được các mức ô nhiễm có thể chấp nhận được.
 Kích thích sự phát triển công nghệ & tri thức chuyên sâu về
kiểm soát ô nhiễm trong khu vực tư nhân.
 Cung cấp cho chính phủ một nguồn thu nhập để hỗ trợ cho
các chương trình kiểm soát ô nhiễm.
 Cung cấp tính linh động trong các công nghệ kiểm soát ô
nhiễm.
 Loại bỏ được yêu cầu của chính phủ về một lượng lớn thông
tin chi tiết cần thiết để xác định mức độ kiểm soát khả thi &
thích hợp đối với mỗi nhà máy & sản phẩm.
4/ Các công cụ kinh tế (tt)

 Nhược điểm:
 Không dự đoán được chất lượng MT
 Đòi hỏi phải có những thể chế phức tạp để thực hiện
và buộc thi hành
 Không phải lúc nào cũng áp dụng được
 Đối với tác động MT, các kích thích KT không tạo ra
được những kết quả lớn
 Chính phủ ít kiểm soát được chặt chẽ đối với những
người gây ON và giảm khả năng dự đoán về lượng
ON thải vào MT
 Không phải tất cả các loại ON đều thích hợp với
phương cách dựa trên kích thích kinh tế.
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)

a) Thuế môi trường:

Thueá moâi tröôøng noùi chung hay thueá
oâ nhieãm moâi tröôøng noùi rieâng laø
khoaûn thu cho ngaân saùch Nhaø nöôùc
duøng ñeå chi cho moïi hoaït ñoäng cuûa
Nhaø nöôùc.
Thueá naøy cho Nhaø nöôùc ñònh ra, thu
veà cho ngaân saùch, duøng ñeå chi
chung, khoâng chæ rieâng cho coâng
taùc baûo veä moâi tröôøng.
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Caùc nguyeân taéc tính thueá moâi tröôøng:

 Höôùng vaøo muïc tieâu phaùt trieån beàn

vöõng vaø chính saùch keá hoaïch moâi tröôøng
cuï theå cuûa quoác gia.

 Ngöôøi gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn (phöông

phaùp)

 Möùc thueá vaø bieåu thueá phaûi caên cöù

vaøo caùc tieâu chuaån moâi tröôøng cuûa
quoác gia.

 Bieåu thueá vaø thueá suaát phaûi caên cöù

vaøo caùc tieâu chuaån moâi tröôøng cuûa
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Phaân loaïi thueá moâi tröôøng:

 Thueá giaùn thu: ñaùnh vaøo giaù trò saûn

phaåm haøng hoaù gaây ra oâ nhieãm moâi
tröôøng trong quaù trình saûn xuaát. Vì thieät
haïi moâi tröôøng khoù ñònh löôïng ñöôïc neân
thueá moâi tröôøng coù theå ñöôïc tính treân
toång doanh thu veà saûn phaåm cuûa hoaït
ñoäng saûn xuaát.
 Thueá tröïc thu: Ñaùnh vaøo löôïng chaát
thaûi ñoäc haïi ñoái vôùi moâi tröôøng do cô
sôû gaây ra nhö thueá CO2, SO2, thueá phaùt
xaû kim loaïi naëng…,thueá moâi tröôøng do
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Phaân loaïi thueá moâi tröôøng:

 Phí moâi tröôøng: Ñöôïc söû duïng, ñieàu phoái

laïi cho coâng taùc quaûn lyù, baûo veä moâi
tröôøng vaø giaûi quyeát moät phaàn caùc vaán
ñeà moâi tröôøng do nhöõng ngöôøi ñoùng phí
gaây ra.

 Leä phí: laø khoaûn thu ñoái vôùi caùc caù

nhaân, phaùp nhaân ñöôïc höôûng moät lôïi ích
hoaëc ñöôïc höôûng moät dòch vuï naøo ñoù do
Nhaø nöôùc cung caáp nhö: leä phí veä sinh
moâi tröôøng (thu doïn raùc sinh hoaït, queùt
doïn ñöôøng phoá), leä phí ñoå raùc, leä phí
giaùm saùt, thanh tra moâi tröôøng, caáp giaáy
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Caùc leä phí oâ nhieãm:

 Caùc leä phí oâ nhieãm ñaët ra caùc chi phí

phaûi traû ñeå kieåm soaùt luôïng oâ nhieãm
taêng theâm, nhöng laïi ñeå cho möùc toång
chaát löôïng moâi tröôøng laø baát ñònh.

 Thích hôïp khi coù theå öôùc tính töông ñoái

chính xaùc söï toån thaát do löôïng oâ nhieãm
taêng theâm gaây ra

 Khoâng thích hôïp khi caùc nhaø quaûn lyù

ñoøi hoûi phaûi ñaït ñöôïc söï chaéc chaén
trong thöïc hieän ñöôïc möùc chaát löôïng
moâi tröôøng.
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Caùc leä phí thaûi nöôùc & thaûi khí:
 Laø loaïi leä phí do moät cô quan chính phuû thu,
döïa treân soá löôïng &/ hoaëc chaát löôïng chaát
oâ nhieãm do moät cô sôû coâng nghieäp thaûi
vaøo moâi tröôøng.
 Ngöôøi xaû thaûi phaûi traû moät khoaûn tieàn
nhaát ñònh cho moãi ñôn vò chaát oâ nhieãm xaû
thaûi vaøo nguoàn nöôùc maët hay vaøo baàu khí
quyeån.
 Caùc leä phí xaû thaûi ñöôïc söû duïng cuøng vôùi
caùc tieâu chuaån & caùc giaáy pheùp & cho
pheùp caùc tieâu chuaån chaát löôïng nöôùc &
khí ñöôïc thöïc hieän vôùi moät chi phí toái thieåu
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Phí khoâng tuaân thuû:

 Phí khoâng tuaân thuû ñöôïc ñaùnh vaøo

nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm khi hoï xaû
thaûi oâ nhieãm vöôït quaù möùc quy ñònh.

 Vôùi ñieàu kieän laø phaûi quy ñònh möùc phí

sao cho caùc coâng ty ñöôïc khuyeán khích
maïnh meõ trong vieäc tuaân theo caùc quy
ñònh.

 Caùc khoaûn phaït khoâng tuaân thuû caàn

phaûi gaén vôùi phaïm vi & thôøi haïn cuûa söï
vi phaïm & phaûi lôùn hôn caùc chi phí öôùc
tính ñeå nguoàn oâ nhieãm ñaùp öùng yeâu
caàu cuûa caùc quy ñònh.
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Caùc phí ñoái vôùi ngöôøi duøng:
 Phí ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng laø caùc
khoaûn thu tröïc tieáp cho caùc chi phí xöû lyù
oâ nhieãm cho taäp theå hay coâng coäng.
 Thöôøng ñöôïc söû duïng trong thu gom & xöû
lyù raùc thaûi ñoâ thò & trong ñoå nöôùc thaûi
vaøo caùc coáng.
 Ví duï: ñoái vôùi kieåm soaùt oâ nhieãm nöôùc,
thì phí ñoái vôùi ngöôøi duøng laø leä phí phaûi
traû cho ngaønh nöôùc ñeå ñöôïc pheùp ñoå
caùc chaát thaûi coâng nghieäp vaøo caùc
coáng raõnh coâng coäng
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Leä phí saûn phaåm:
 Leä phí saûn phaåm laø phí ñöôïc coäng theâm
vaøo giaù caùc saûn phaåm hoaëc caùc ñaàu
vaøo cuûa saûn phaåm, gaây ra oâ nhieãm
hoaëc laø ôû giai ñoaïn saûn xuaát, hoaëc ôû giai
ñoaïn tieâu duøng, hoaëc vì noù ñaõ phaûi thieát
laäp moät heä thoáng thaûi ñaëc bieät.
 Noù hoaït ñoäng gioáng nhö caùc phí thaûi boû
theo nghóa noù cho pheùp ngöôøi duøng quyeát
ñònh veà caùc phöông tieän chi phí – hieäu quaû
cuûa mình nhaèm laøm giaûm oâ nhieãm.
 Hieäu quaû cuûa phí ñaùnh vaøo saûn phaåm
hoaëc ñaàu vaøo cuûa saûn phaåm phuï thuoäc
vaøo söï coù ñöôïc caùc vaät phaåm thay theá
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Caùc leä phí haønh chính:

 Caùc leä phí haønh chính laø caùc phí phaûi

traû cho caùc cô quan nhaø nöôùc vì nhöõng
dòch vuï nhö ñaêng kyù hoaù chaát, hoaëc
vieäc thöïc hieän & cöôõng cheá thi haønh
caùc quy ñònh veà moâi tröôøng.
 Laø moät boä phaän cuûa ñieàu luaät tröïc
tieáp & chuû yeáu nhaèm taøi trôï cho caùc
hoaït ñoäng caáp giaáy pheùp cho caùc saûn
phaåm hoaù hoïc.
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Taêng giaûm thueá:
 Taêng giaûm thueá ñöôïc duøng ñeå khuyeán
khích vieäc tieâu thuï caùc saûn phaåm an toaøn
veà moâi tröôøng.
 Coâng cuï naøy söû duïng keát hôïp 2 loaïi phuï
thu, coäng vaøo caùc phí saûn phaåm khaùc:
phuï thu döông thu theâm ñoái vôùi caùc saûn
phaåm gaây oâ nhieãm, & phuï thu aâm ñoái vôùi
caùc saûn phaåm thay theá saïch hôn.
 Khuyeán khích veà thueá bao goàm öu ñaõi
thueá, khaáu hao nhanh caùc khoaûn ñaàu tö
coâng nghieäp vaøo thieát bò laøm giaûm oâ
nhieãm.
 Söï khuyeán khích naøy cuõng coù theå theå
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Trôï caáp moâi tröôøng:
 Trôï caáp moâi tröôøng laø coâng cuï kinh
teá quan troïng ñöôïc söû duïng ôû nhieàu
nöôùc Chaâu Aâu thuoäc Toå chöùc hôïp
taùc vaø phaùt trieån kinh teá OECD. Trôï
caáp moâi tröôøng bao goàm caùc daïng
sau:
 Trôï caáp khoâng hoaøn laïi
 Caùc khoaûn cho vay öu ñaõi
 Cho pheùp khaáu hao nhanh
 Öu ñaõi thueá
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
 Chöùc naêng chính cuûa trôï caáp laø giuùp ñôõ
caùc ngaønh coâng nghieäp, noâng nghieäp, vaø
caùc ngaønh khaùc khaéc phuïc oâ nhieãm moâi
tröôøng khi tình traïng oâ nhieãm moâi tröôøng
quaù naëng neà hoaëc khaû naêng taøi chính
cuûa doanh nghieäp khoâng chòu ñöïng ñöôïc
ñoái vôùi vieäc phaûi xöû lyù oâ nhieãm moâi
tröôøng.
 Trôï caáp naøy chæ laø bieän phaùp taïm thôøi,
neáu vaän duïng khoâng thích hôïp hoaëc keùo
daøi coù theå daãn ñeán phi hieäu quaû kinh teá
vì trôï caáp ñi ngöôïc vôùi nguyeân taéc ngöôøi
gaây oâ nhieãm phaûi traû tieàn.
 Trôï caáp taøi chính coù theå taïo ra caùc khaû
naêng giaûm thieåu chaát oâ nhieãm nhöng
khoâng khuyeán khích caùc doanh nghieäp ñaàu
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
a. Kyù quyõ – hoaøn traû:
 Kyù quyõ moâi tröôøng aùp duïng cho caùc
ngaønh kinh teá deã gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng traàm troïng nhö khai thaùc khoaùng
saûn, khai thaùc caùc loaïi taøi nguyeân thieân
nhieân khaùc, caùc nhaø maùy tieàm aån
möùc ñoä oâ nhieãm moâi tröôøng lôùn.
 Kyù quyõ vaø hoaøn traû coøn ñöôïc thöïc
hieän ñoái vôùi ngöôøi tieâu duøng khi mua
vaø baùn caùc saûn phaåm coù nhieàu khaû
naêng gaây oâ nhieãm
 Kyù quyõ moâi tröôøng taïo ra lôïi ích, ñoái
vôùi nhaø nöôùc khoâng phaûi ñaàu tö kinh phí
khaéc phuïc moâi tröôøng töø ngaân saùch,
khuyeán khích xí nghieäp hoaït ñoäng baûo
 4/ Các công cụ kinh tế (tt)
a. Đền bù thiệt hại do ô nhiễm
 Taïi ñieàu 7 cuûa Luaät Baûo Veä Moâi Tröôøng
ñaõ quy ñònh: “ … Toå chöùc, caù nhaân gaây
toån haïi moâi tröôøng do hoaït ñoäng cuûa
mình phaûi boài tröôøng thieät haïi theo quy
ñònh cuûa phaùp luaät”.
 Nghò ñònh 26/ CP cuûa chính phuû quy ñònh
veà xöû phaït haønh chính veà baûo veä moâi
tröôøng cuõng coù nhöõng quy ñònh veà boài
thöôøng thieät haïi do oâ nheãm moâi tröôøng
gaây ra.
 Theo quy ñònh naøy, beân gaây oâ nhieãm moâi
tröôøng & beân bò oâ nhieãm thoaû thuaän vôùi
nhau veà möùc boài thöôøng.
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
a. Caùc khuyeán khích cöôõng cheá thi
haønh:
 Khuyeán khích nhöõng ngöôøi xaû thaûi laøm
ñuùng caùc tieâu chuaån quy ñònh veà moâi
tröôøng, bao goàm phí vaø tieàn phaït do laøm
khoâng ñuùng vaø vieäc quy traùch nhieäm
phaùp lyù.
 Phí khoâng tuaân thuû: Phí naøy ñöôïc tính cho
nhöõng ngöôøi gaây oâ nhieãm, khi hoï xaû
thaûi chaát oâ nhieãm vöôït quaù quy ñònh.
Bieän phaùp naøy thöôøng ñaët ra möùc tieàn
phaït lôùn hôn chi phí ngaên ngöøa phaùt sinh
oâ nhieãm.
4/ Các công cụ kinh tế (tt)

a. Quyõ moâi tröôøng:

 Theo quan ñieåm Nhaø nöôùc thì Quyõ moâi
tröôøng laø moät cô cheá taøi chính laäp ra
ñeå hoã trôï cho vieäc söû duïng vaø baûo
toàn nguoàn taøi nguyeân moät caùch beàn
vöõng
 Theo quan ñieåm kinh doanh thì Quyõ moâi
tröôøng laø moät cô cheá taøi chính trong
heä thoáng quaûn trò kinh doanh vì muïc
tieâu lôïi nhuaän vaø söï phaùt trieån beàn
vöõng cuûa doanh nghieäp
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
Quyõ moâi tröôøng coù theå chia laøm 2 loaïi:
quyõ naâu vaø quyõ xanh.
 Quyõ xanh laø cô cheá taøi chính oån ñònh
vaø laâu daøi thuoäc heä thoáng quaûn lyù
veà moâi tröôøng, vôùi nguoàn taøi chính ban
ñaàu döïa vaøo ñoùng goùp hoaëc ñoåi nôï
laáy baûo veä thieân nhieân vaø nguoàn hoã
trôï phaùt trieån chính thöùc.
 Quyõ naâu laø daïng quyõ moâi tröôøng chuû
yeáu lieân quan ñeán caùc vaán ñeà moâi
tröôøng trong coâng nghieäp. Quyõ naøy ñöôïc
thaønh laäp khi chính saùch vaø cô cheá
quaûn lyù moâi tröôøng cuøng heä thoáng taøi
chính chöa phaùt trieån (giai ñoaïn hieän nay
4/ Các công cụ kinh tế (tt)
a. Thị trường mua bán giấy phép phát thải ô nhiễm
 Coâta gaây oâ nhieãm laø moät loaïi giaáy
pheùp xaû thaûi chaát thaûi coù theå
chuyeån nhöôïng maø thoâng qua ñoù, Nhaø
nöôùc coâng nhaän quyeàn caùc nhaø maùy,
xí nghieäp…ñöôïc pheùp thaûi caùc chaát
gaây oâ nhieãm vaøo moâi tröôøng
 Caùc giaáy pheùp coù theå baùn ñöôïc: chính
phuû baùn ñaáu giaù caùc giaáy pheùp,
hoaëc phaân phoái caùc giaáy pheùp, khoâng
thu tieàn, cho nhöõng ngöôøi xaû thaûi, sau
ñoù seõ xaùc ñònh giaù thò tröôøng thoâng
qua vieäc mua baùn giöõa nhöõng ngöôøi
xaû thaûi.

 Baûo hieåm traùch nhieäm: laø moät cô cheá

5/ Các công cụ hỗ trợ
 Giáo dục MT:
 Là một quá trình thông qua các hoạt động giáo dục chính quy
va không chính quy nhằm giúp con người có được sự hiểu biết,
kỹ năng và giá trị tạo điều kiện cho họ tham gia vào phát triển
một XH bền vững về sinh thái.
 Mục đích:
 Vận dụng những kiến thức và kỹ năng vào gìn giữ, bảo tồn,
sử dụng MT theo cách thức bền vững cho cả thế hệ hiện tại
và tương lai
 Học tập cách sử dụng công nghệ mới nhằm tăng sản lượng
và tránh những thảm họa MT, xóa nghèo đói, tận dụng các
cơ hội và đưa ra những quyết định khôn khéo trong sử dụng
TN
 Đạt được kỹ năng, có động lực và cam kết hành động để
giải quyết những vấn đề MT hiện tại và phòng ngừa những
vấn đề mới nảy sinh
5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)
 Truyền thông MT
 Thông tin cho người bị tác động bởi các vấn đề MT
biết tình trạng của họ, từ đó họ quan tâm đến việc
tìm kiếm các giải pháp khắc phục
 Huy động các kinh nghiệm, kỹ năng, bí quyết địa
phương tham gia vào các chương trình BVMT
 Tạo cơ hội cho các thành phần trong XH tham gia
vào việc BVMT, xã hội hóa công tác BVMT
 Khả năng thay đổi các hành vi sẽ được hữu hiệu hơn
thông qua đối thoại thường xuyên trong XH
 Thương lượng, hòa giải các xung đột, khiếu nại,
tranh chấp về MT giữa các cơ quan, trong nhân dân
 5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)
 Quan trắc MT:

Là việc theo dõi thường xuyên chất lượng MT với trọng tâm,
trọng điểm hợp lý nhằm phục vụ các hoạt động BVMT và
PTBV
 Mục tiêu:
 Dự báo sớm các biến đổi MT
 Đánh giá hiệu quả của thể chế và các hoạt động trong
công tác BVMT
 Thực hiện chức năng điều chỉnh và kiểm soát các nguồn
ON phát sinh trong hoạt động sx của con người
 Xác định các xu hướng liên tục, đồng bộ và có quy luật
về diễn biến các tp MT cũng như diễn biến MT tổng thể
 Nâng cao kiến thức về các HST và sức khỏe MT
5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)
 Hệ thống thông tin địa lý GIS:
Trong QLMT:
 Quản lý, phân tích và lập kế hoạch sử dụng tài
nguyên thiên nhiên và giám sát môi trường
 Phân tích và quản lý ô nhiễm môi trường,
 Quy hoạch và quản lý hệ thống cấp và thoát nước.
 Phân tích xu hướng môi trường
 Xác định vị trí và mức độ lan tràn chất thải độc
 Thông tin về các nhà máy, thiết bị độc hại…
5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)
 Hệ thống thông tin địa lý:
Trong quản lý tài nguyên:
 Quản lý và sử dụng nguồn tài nguyên đất đai, sông ngòi
trong nông nghiệp, quản lý đê điều, công trình thuỷ lợi
 Quản lý và khai thác rừng
 Quản lý và khai thác tài nguyên biển
 Quản lý lưu vực, vùng ngập, vùng đất ướt, rừng, tầng ngập
nước
 Quản lý khoáng sản, xây dựng bản đồ địa chất
 Quản lý nguồn tài nguyên dầu khí
 Quản lý và tối ưu các hệ thống ống dẫn khí, dẫn dầu, xăng
và hệ thống phân phối xăng dầu trong toàn quốc
 Quản lý và khai thác dữ liệu khí tượng thuỷ văn…
5/ Các công cụ hỗ trợ (tt)
 Mô hình hóa MT:

Mô phỏng các quá trình ONMT và các hiện tượng tự

nhiên thông qua các dữ liệu đo đạc và quan trắc.
Giúp đánh giá hiện trạng và dự báo diễn biến chất
lượng MT thông qua các phần mềm và chương trình
tính toán
Mô hình hóa MT phục vụ rất hữu hiệu trong công tác dự
báo, quản lý chất lượng MT và đánh giá tác động MT
Hỗ trợ quá trình ra quyết định được hiệu quả và nhanh
chóng