CHNG 3

NH LU T TU N HON

N i dung
3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon
3.1.1. nh lu t tu n hon 3.1.2. H th ng tu n hon

3.2. S bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

3.2.1. Bn knh c ng ha tr 3.2.2. Nng l ng ion ha 3.2.3. i l c i n t 3.2.4. m i n 3.2.5. S oxy ha

3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon 3.1.1. nh lu t tu n hon L ch s - i u ki n ra i

Th k 19 Hn 60 nguyn t S pht tri n KHKT C n b ng HTTH

3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon 3.1.1. nh lu t tu n hon

1869 Dimitri Mendeleev

3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon 3.1.1. nh lu t tu n hon Pht bi u

Tnh ch t cc n ch t cng nh tnh ch t v d ng cc h p ch t c a nh ng nguyn t bi n thin m t cch tu n hon theo i n tch h t nhn nguyn t cc nguyn t

3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon 3.1.1. nh lu t tu n hon

Mendeleev S p x p theo quy lu t + Kh i l ng nguyn t tng d n. + Cc nguyn t tng t nhau v tnh ch t thi c x p d i nhau.

Ch a tr ng v d bo m t s nguyn t

nh Se, Ga, Ge

3.1. nh lu t tu n hon v h th ng tu n hon

3.1.2. H th ng tu n hon
B NG HTTH

3.1.2. H th ng tu n hon
[1] C u t o b ng HTTH

Cc c t (nhm) I VIII Cc nguyn t B tr

PNC: IA VIIIA PNP: IB VIIIB

Cc hng (chu k) 17 Nhm VIIIA Kh tr

Hai h Lanthan v Actini

3.1.2. H th ng tu n hon
[1] C u t o b ng HTTH

M i nguyn t B tr C u hnh Kh i l ng NT M T S th t Z Tn g i K hi u Thng s khc

Bn knh

3.1.2. H th ng tu n hon
[1] C u t o b ng HTTH

V d

11 Na 22,989 3s1 8 Sodium 2

10

KL ki m

B ng HTTH B ng HTTH
Halogen

Kh tr Nhm chnh

KL ki m th

KL chuy n ti p

Nhm chnh

Lanthanides v Actinides

Slide 11 of 35

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

S p x p theo hng ngang B t u K t thc

Kim l ai ki m Li, Na, K, Rb, Cs, F

7 chu k

Kh hi m (tr) Ne, Ar, Kr, Xe

12

S th t chu k b ng s n

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

S px p

u chu k l 2 nguyn t s Cu i chu k l 6 nguyn t p Gi a chu k l 10 nguyn t d Sau nguyn t d th nh t l 14

ns np (n-1)d

c i m m t Chu k

13

Nguyn t f

(n-2)f

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k c i m chu k

14

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

H c bi t Hai nguyn t He

Z=1

1s1

Chu k 1

Z=2

1s2

15

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

2 nguyn t s (ns) Chu k 2 Chu k 3 Chu k nh 8 nguyn t

Z = 3 n Z = 10

Z = 11 n Z = 18 6 nguyn t p (np)

16

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

2 ng.t s ns Chu k 4 Chu k 5 Chu k l n 18 nguyn t

Z = 19 n Z = 36

Z = 37 n Z = 54 10 ng.t d (n-1)d

17

6 ng.t p - np

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

2 ng.t s ns Chu k L n Chu k 6 Han ch nh 32 nguyn t

Z = 55 n Z = 71 X p 2 hng ngang Z = 72 n Z = 86 Ch a h LANTHAN

18

14 ng.t f (n-2)d 10 ng.t d (n-1)d 6 ng.t p - np

3.1.2. H th ng tu n hon [2] Chu k

2 ng.t s ns Cha Chu k 7 han ch nh 23 nguyn t Z = 87 n Z = 109

14 ng.t f (n-2)d 3 ng.t d (n-1)d

Ch a h ACTINI

19

3.1.2. H th ng tu n hon
[3] Nhm Phn nhm

Cng s electron ngai cng Nhm Nh ng phn l p ngoi cng gi ng nhau

20

3.1.2. H th ng tu n hon
[3] Nhm Phn nhm

Nhm

Phn nhm chnh

Phn nhm ph

21

3.1.2. H th ng tu n hon
[3] Nhm Phn nhm Phn nhm chnh

Phn nhm chnh g m cc nguyn t s ho c p c cng th c electron l p ngoi cng tng ng l ns ho c ns2np.
22

3.1.2. H th ng tu n hon
[3] Nhm Phn nhm

C u hnh PNC
Nhm IA IIA IIIA IVA VA VIA VIIA VIIIA

C u hnh engoi cng ns1 ns2 S e- ha tr 1 2

ns2np1 ns2np2 ns2np3 ns2np4 ns2np5 ns2np6 3 4 5 6 7 8

23

3.1.2. H th ng tu n hon
[3] Nhm Phn nhm Phn nhm ph
Phn nhm ph g m nh ng nguyn t m nguyn t c a n ang c i n vo phn l p (n-1)d ho c (n-2)f

Cc nguyn t d cn g i l cc nguyn t chuy n ti p.

24

3.1.2. H th ng tu n hon [3] Nhm Phn nhm S p x p phn nhm

25

3.1.2. H th ng tu n hon
Nh n xt
dai cua chu k la do th t sap xep e vao cac orbital nguyen t trong chung khac nhau gay nen. Electron lp ngoai cung cua cac nguyen to sap xep theo quy luat ns1-2, np1-6, (n 1)d1-10, (n 2) f 1-14. Cac ngto trong mot nhom luon co cau hnh e ngoai cung bang nhau va co tnh chat tng t nhau. Biet c cau hnh e ta co the xac nh c v tr va tnh chat cua chung.

26

Group IA The Alkali Metals

Li

Na

K
Slide 27 of 35

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[1] Tnh kim l ai phi kim

Chu k T trai sang phai tnh kim loai cua nguyen to giam dan, tnh phi kim tang dan.

28

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[1] Tnh kim l ai phi kim

Phn nhm chnh

T tren xuong tnh kim loai cua ngto tang dan theo chieu tang Z, tnh phi kim giam.

29

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[1] Tnh kim l ai phi kim

Phn nhm ph
Trong mot phan nhom phu, t tren xuong, tnh kim loai khong tang hoac giam chut t.

30

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[2] Bn knh c ng ha tr
nh ngha Ban knh cong hoa tr cua mot nguyn t la na khoang cach cua 2 ngt cung mot ngto tao thanh lien ket cong hoa tr.

31

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[2] Bn knh c ng ha tr

32

Bn knh c ng ha tr nh hn bn knh nguyn t

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[3] Bn knh nguyn t

33

[3] Bn knh nguyn t

34

[3] Bn knh nguyn t

Slide 35 of 35

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[3] Bn knh nguyn t

Quy lu t

Chu k: t trai sang phai, ban knh nguyen t giam tra pha ba gia :
da dan.
V du:
Nguyen to Li Ban knh (A0) 1,52 Be 1,13 B 0,88 C 0,77 N 0,70 O 0,66 F 0,64

36

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[3] Bn knh nguyn t

Quy lu t nho chnh: xuong, ba ng ngt Phan nhom chnh: t tren xuong, ban knh ngt tang so l g. do so lp electron tang.

V du:

37

Nguyen to Ban knh (A0)

Li 1,52

Na 1,86

K 2,27

Rb 2,47

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[3] Bn knh nguyn t

Quy lu t Phan nhom phu: cac ngto thuoc chu k 4, 5, 6 co ban knh tang cham hoac giam, o la do s co d hay co f.
38

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[4] Nng l ng ion ha nh ngha

ng ho Nang lng ion hoa I la nang lng can thiet e tach mot electron khoi nguyen t the kh va khong b kch thch. (kJ/mol)
39
X(k) + I X+(k) + e

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[4] Nng l ng ion ha

e+ I1
+

S(g) S+(g) S2+(g)

S+(g) + eS2+(g) + eS3+(g) + e-

I1 = 999.6 kJ/mol 1st ionization energy I2 = 2251 kJ/mol

2nd ionization energy

40

I3 = 3361 kJ/mol 3rd ionization energy

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[4] Nng l ng ion ha

Quy lu t

41

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[4] Nng l ng ion ha

Quy luat bien oi tnh chat lua bie cha I ac trng cho kha nang nhng e cua ngt, ngha la ac trng cho tnh kim loai. I cang nho ngt cang de nhng e, do o tnh kim loai va tnh kh cua nguyen to cang manh.
Trong mot chu k t trai sang phai I tang(tr mot so bat thng). Trong mot phan nhom chnh, t tren xuong, I giam.

42

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[4] Nng l ng ion ha

Gi tr Gi

43

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[5] i l c i n t - F
nh ngha

i l c i n t F l nng l ng t a ra hay thu vo khi m t i n t k t h p vo nguyn t trung ha tr thnh ion m.

A
44

+ e- = X-

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[5] i l c i n t - F
Quy lu t

Trong chu ky i l c i n t tng d n t tri qua ph i. Trong phn nhm chnh khi i t trn xu ng thi i l c i n t gi m d n.

45

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[6] m i n -
nh ngha

m i n l kha nng c a m t nguyn t ht m t i n t c a nguyn t trong phn t.

46

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[7] S oxy ha
nh ngha

So oxy hoa la so e ma nguyen t So ho nhng i hay thu vao e tao thanh ion co cau hnh ben ns2np6, ns2np6nd10.
47

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

[7] S oxy ha
So oxy hoa dng cao nhat cua mot ngto bang so e hoa tr cua no So oxy hoa am thap nhat bang so nhom tr i 8.
So th nho So th t nhom A Hp chat vi oxy Hoa tr cao nhat vi oxy Hp chat vi hidro I Na2O 1 II III IV V P2O5 5 VI SO3 6 VII Cl2O7 7 MgO Al2O3 SiO2 2 3 4

RH 1

SiH4 4

PH3 3

H2S 2

HCl 1

48

Hoa tr vi hidro

3.2. S

bi n thin tnh ch t ha h c c a cc nguyn t

Quy lu t bi t i t ng qut
i l c electron Nng l ng ion ho Bn knh nguyn t Nng l ng ion ho i l c electron

im phi k Tnh lo i im n h k T

49

Bn knh nguyn t

Bi t p Bi

CHNG 2
Cu 1 Vi t c u hnh electron c a cc nguyn t c b 4 s c a electron ngai cng: a. n = 2, l = 0, ml = 0, ms = + b. n = 3, l = 2, ml = -1, ms = - c. n = 3, l = 1, ml = 0 , ms = +1/2 d. n = 3, l = 2, ml = +2, ms = -1/2 Cu 2 Cu 3 50 Cc s l ng t n, l, ml, ms cho bi t i u g? M i AO c c trng b i cc s l ng t no?