1

Bi th
o lu
n: cc cng c
ti chnh.

y Tr

c h t, cc cng c ti chnh l cc cng c

c s d ng

giao d ch

trn th tr chnh, ng

ng ti chnh.c n c vo th i h n l u thng c a cc cng c ti i ta chia ra thnh 2 lo i: cng c trn th tr ng ch ng khon. Trn th tr ng ti n t v cng ng ng ti n t c cc cng c sau: ng ch ng khon

c trn th tr tn phi u, th

ng phi u, ch ng ch ti n g i, ch p phi u ngn hng, h p

mua l i v ola chu u. Cc cng c l u thng trn th tr quy n a ph

l: c phi u , tri phi u ( trng c tri phi u chnh ph , tri phi u chnh ng v tri phi u doanh nghi p), v 1 cng c r t m i l cng c ti chnh phi sinh. y i vo chi ti t t ng cng c . y 1/ Tn phi u y a/ khi ni m: y l 1 lo i gi y vay n ng n h n do ch th c uy tn pht hnh.th n c ho c Ngn hng trung ng. c ( c th c th l B Ti c, ta c tn phi u ngn hng c. y N u ch th pht hnh tn phi u l Nh n chnh) , ta c tn phi u kho b c nh n nh n c. c: (treasury bill) p chi tiu thi u h t t m th i c a y N u ch th pht hnh l ngn hng nh n y Tn phi u kho b c nh n Ngn sch nh n y c i m: ng l 3, 6, 9 thng ( d i 1 n m). M t hay nhi u m nh gi. c. ng l Nh

y M c ch: pht hnh tn phi u nh m b

y -Th i h n ng n, th

c i m ck: chi t kh u, mang m nh gi, ngh a l ng kho b c nh n c s khng c h

i mua tn phi u

ng li su t hng thng, m khi mua

c chi t kh u, sau kho b c s thanh ton b ng m nh gi c a tn r i ro: th p nh t, v uy tn c a ch th pht hnh v th i gian an ton c a cng c ti chnh ny kh cao, th ng c

phi u khi o h n. - m c ng n, m c

coi l khng c r i ro tn d ng. - tnh thanh kho n: l cng c c tnh thanh kho n cao nh t ( tnh l ng ): kh n ng thanh ton b ng ti n m t y Hnh th c pht hnh: y Trn th tr ng s c p, Tn phi u Kho b c c pht hnh b ng nhi u hnh th c: i l. nh gi v kh i u th u, pht hnh tr c ti p qua h th ng Kho b c, pht hnh qua y u th u (qua NHNN): - Trn c s l vin, kh i l hi n ph ki n th tr - Th c t n d th u c a cc thnh vin, NHNN s xc ng v li su t ng ho c ng Tn phi u Kho b c d ki n huy u th u kh i l ng. Vi t nam cng c ny kh pht tri n. Th tr c a vo ho t ng, th tr ng u th u tn ng t n m 1994 tr thnh ng u th u tn phi u kho ng trng th u c n c vo kh i l ng th c t th u c a cc thnh ng. NHTW c th th c

u th u li su t ty theo i u

phi u kho b c qua NHNN m t knh huy

ng v n r t quan tr ng p ng k p th i v n cho NSNN v

n n kinh t . Sau h n 14 n m ho t NHTM Nh n c tham gia

b c c g n 50 thnh vin . Tuy v y trong th i gian qua h u nh ch c cc u th u v trng th u. Nguyn nhn l kh i u th u nn cc ngn hng quy m ngn hng cn l i c ngu n v n nh , v n kh d ng h n ch v v n cn m t s h n ch trong cch th c t ch c nh h n khng c i u ki n tham gia v trng th u.

y Ph

ng th c pht hnh Tn phi u Kho b c qua - Nh n c ti t ki m

u th u t i NHTW c nhi u u nh li su t m t cch c cc chi ng c kh i l

i m: c nhi u chi ph vay n do xc c m ng l c ch khch quan, t n d ng i khch hng s n c, gi m ng ki m sot

ph in n v bn l , kho b c nh n pht ra v thu v cho ngn sch. - NHTW th ng nh t ch i u ki n th tr th i. ng m .

o chnh sch li su t, t o l p th tr c th ng xuyn,

ng ti n t , t o ng b v k p c.

- S k t h p gi a b Ti chnh v NHTW

y Pht hnh Tn phi u Kho b c tr c ti p thng qua Kho b c nh n y Cc y Tr gian, n v kho b c it cm i cc t nh, thnh ph Kho b c cho cc

c tr c ti p t ch c bn l Tn phi u ng ti n thng tin

ng nh c nhn, doanh nghi p, cc t ch c tn d ng

t pht hnh, b Ti chnh thng bo trn cc ph ng th c thanh ton

i chng v k ho c pht hnh nh doanh s , th i h n, li su t, m nh gi, th i a i m, ph y V ph n l n Tn phi u Kho b c pht hnh d m ti kho n ch ng khon v ti n m t ch thanh ton tr c ti p vo ti kho n ti n ch y Pht hnh thng qua y Kho b c Nh n ch tr ch c tn d ng. Cc y Trn th tr i l: i l v cc t nh. Cc i l i u ki n nh t nh. i hnh th c ghi s , ng nh i mua ph i c

pht nh cc kho n thanh ton i mua.

ti n v ch ng khon pht sinh t vi c mua bn tn phi u. M i kho n li, g c nh c a ng

c c th pht hnh Tn phi u Kho b c thng qua i l ny ph i p ng m t s

ng m t kho n ph do b Ti chnh qui ng th c p Tn phi u Kho b c

c mua bn vo b t c lc no (th

ng OTC). Cc giao d ch ny

c ti n hnh b ng i n tho i, telex, qua cc

tr m my giao d ch. Cc nh kinh doanh Tn phi u Kho b c chnh l cc nh t o th tr ng v cc nh mi gi i ng vai tr trung gian cho khch hng c a mnh. ng c trao i kh i l ng l n gi a cc nh ut Cc Tn phi u Kho b c th chuyn nghi p. y Kh i l l chnh ph ng pht hnh m i l n r t l n, s l n pht hnh nhi u v v i m ng ng th c p c a cc ch ng khon ng ny. Cc mang l i kh n ng thanh ton r t cao cho th tr it i cc nh giao d ch linh ho t trn th tr

ch ng khon chnh ph M h p d n cc ch ng khon ny l ph i ch u thu lin bang. y V d trn th gi i : y ngy 15/2/2011, Hy L p huy USD) thng qua ho t 3,85 % ng

i v i cng dn Hoa K v ti n li t

ng khng ph i ch u thu ti u bang m chi

c thm 390 tri u Euro (526 tri u

ng bn tn phi u kho b c k h n 3 thng, li su t

y tn phi u ngn hng nh n

c.

y 2.Tn phi u NHNN: m t s n y M c ch: l cng c quan tr ng nghi p v th tr li su t, n y c i m:\ ng m t

c, trong khi i u hnh chnh sch ti n t , NHTW th c hi n chnh sch ti n t , tc ng t i

c th pht hnh ra tn phi u c a mnh g i l Tn phi u NHNN. nh h ng t i m c cung ti n-> i u ti t

nh n n kinh t , ki m ch l m pht.

y Tn phi u NHNN TCTD, cc mc

c t do mua bn, chuy n nh ng l l n, v d

ng, c m c gi a cc

vay v n hay chi t kh u t i NHTW VN l 100 tri u ho c b i s c NHTW bn v i gi th p h n n h n. Ph n chnh ng

y M nh gi tn phi u ny th c a 100 tri u.

y Tn phi u NHNN l cng c chi t kh u

m nh gi v thanh ton theo m nh gi c a tn phi u khi l ch gi a m nh gi v gi bn l ti n li c a tn phi u y it

ng tham gia: ch y u l cc t ch c tn d ng nh ngn hng th vn: c Ngn hng Nh n

m i, cty b o hi m. y V d y Th ng c v a c cng v n s 115/TB-NHNN ch nh vo ngy 17/3/2008. nh s 346/Q -NHNN c b t bu c

o cc ngn hng th

ng m i trong danh sch mua tn phi u b t bu c

ph i th c hi n vi c mua theo quy

y Nh v y 41 t ch c tn d ng c tn trong Quy t

ngy 13/2/2008 v vi c pht hnh tn phi u ngn hng Nh n ph i th c hi n vi c mua tn phi u ngay trong ngy 17/3 t i. Khng c m t ngn hng no c xem xt li th i gian.

Trong s 41 t ch c tn d ng th gi tr mua tn phi u c a ba ngn hng y th ng m i Nh n c chi m 44,3%. Trong kh i cc ngn hng th ng) ng m i c ph n th Ngn hng ACB ph i mua nhi u nh t (1.500 t

y 2/ Th

ng phi u (commercial paper)

y Khi ni m:

y Th

ng phi u l nh ng gi y nh n n ng n h n do cc doanh nghi p l n c bn cho doanh nghi p khc, cc cng ty b o hi m, qu ng phi u l u hnh nh

pht hnh v

b o hi m x h i hay ngn hng. M c d gi tr th i v i m t s ngnh kinh doanh. y S ra i:

h n 5% gi tr vay n ngn hng, nh ng hnh th c tr n ny r t quan tr ng

y Trong th c t , do c s khc bi t v chu k s n xu t-kinh doanh gi a cc doanh nghi p, v a th a v n nghi p khc l hi n t doanh nghi p ny v thi u v n doanh ng ph bi n v c tnh t t y u. Trong i u ki n thnh u c

ph m c a DN th a v n l i l nguyn , nhin, v t li u c a DN thi u v n, n u quan h mua bn ch u c th c hi n trong 1 th i h n nh t ih th c 2 l i. l quan h tn d ng th ng h n, bn c nh s tin t php l. v v y, th d n bi n ng m i. m b o ng i mua ch u tr n

ng, ng bn ch u cn i h i ph i c 1 ch ng c i trn c s quan h mua bn ch u gi a ng phi u d n ng tr thnh 1

ng phi u ra

cc ch th trong n n kinh t . Trong qu trnh pht tri n, th i tnh ch t, t 1 gi y ch ng nh n n thng th cng c l u thng tn d ng. y Phn lo i: D a trn c s ng y Th y Th ng phi u do ng ng phi u do ng i l p:

i mua ch u l p ra g i l l nh phi u; i bn ch u l p ra g i l h i phi u. ng:

y D a trn ph y Th y Th y -Th y

ng th c k chuy n nh

ng phi u v danh; ng phi u ch danh; ng phi u k danh.

c i m

y C tnh tr u t

ng: t c l trn th i

ng phi u c ghi nh ng thng tin khi i ph i tr . Trn Th i th h ng ng, khng ghi l do n . ng hay c php t ng phi u m khng ng

qut nh : s ti n n , th i gian ph i tr , li su t, ng phi u khng ghi tn ng y C tnh b t bu c: Ng ng ch i hay tr hon y C tnh l u thng: Th h u (k vo m t sau) y L i ch c a th ng phi u: y Nh vo tnh ch t l u thng, th ng phi u c th chuy n nh c th h

i m c n ph i thanh ton cho ng trn th

i n m gi n s ti n ghi

c b ng cch k

ng phi u tr thnh 1 cng c l u thng nh ti n t

tn d ng thay th ti n m t, ti t ki m ti n m t v gp ph n n trong tn d ng th nghi p. y Th ng phi u l lo i ti s n ng m i, lo i b

y C s php l trong quan h mua bn ch u, b o v quy n l i c a cc ch th c tnh tr ng n n n dy d a cc doanh

m b o ch c ch n khi ngn hng nh n chi t m b o ny l i c tnh

kh u hay nh n cho vay c m c , h n th n a, ti s n t i NHNN y Th khi ph c ngu n v n c a mnh

thanh kho n cao v ngn hng c th mang i ti chi t kh u ho c ti c m c ng phi u b sung hng ha cho th tr ng m , t o i u ki n cho

NHTW th c hi n t t cng tc i u ha kh i ti n trong l u thng y Trong tr nh NH ng h p ng i vay v n ngn hng nh n n b ng l nh phi u, khi c n thu n tr c h n b ng cch chuy n thi t, NH c th bn kho n n ny

ng l nh phi u cho NH khc. y l gi i php CK ha cc kho n vay c a

y Thng qua nghi p v b o lnh v thu h th y Nh c i m: ng c a th

ng phi u, s gip NH t ng thu

nh p nh ng ko t ng r i ro trong h kinh doanh c a mnh - Th nh t, do tnh tr u t doanh nghi p thng m b o c a th - v i nh ng nh ng phi u, s d n n tnh tr ng 2 mang

ng nhau l p ra th

ng phi u kh ng

n NH xin chi t kh u ho c c m c . Chinh i u ny lm cho c s ng phi u l tn d ng hng ha khng th t n t i, s mb o ng h p c i m s n c c a tn d ng th ng m i, kh c th m ti n cho vay c ngn hng pht ra khng c c s

r ng quy m v th i gian mua bn ch u hng ha trong tr nhu c u mua ch u qu l n v th i gian qu lu

y - th 3, quan h mua bn ch u ny c th pht sinh gi a nh ng DN tn nhi m c giao d ch th ng xuyn v i nhau ng m i t n t i song song v i tn d ng ngn hng ng m i v s v n d ng ng phi u, cc n m c xem nh khng ang k . c i u ch nh b i h th ng cc v n b n php l y Tuy v y do tn d ng th th y ho t ng phi u s gi m ng v th

nn nh ng khi m khuy t nu trn trong tn d ng th

m b o s an ton trong qu trnh s d ng v thanh ton th ng phi u ph i

ph h p v i i u ki n c th c a t ng qu c gia v thng l qu c t .

y 3/ ch ng ch ti n g i (CDs) y Khi ni m: y l cng c ng n h n do ngn hng pht hnh nh m huy ng v n trn th tr h n.Theo ng nh k v ng v i b n ch t t ng t nh 1 kho n ti n g i c k ch ng cc kho n li su t n h n. i s h u ch ng ch ti n g i

c hon tr m nh gi khi

y Ch ng ch ti n g i p d ng l n sau ch a y V d : y Ngn hng Cng th ch c l u hnh Anh.

u tin

M l n

u tin vo n m 1961,

y T i Vi t Nam, ch ng ch ti n g i m i ch xu t hi n nh ng n m g n y v c ph bi n r ng ri

ng Vi t Nam (Vietinbank) cho bi t, s ti p t c ko di t 1/2009 n ngy

ng trnh pht hnh ch ng ch ti n g i ghi danh

15/8/2009 v i li su t kh h p d n cng vi c t ng khuy n m i b ng ti n m t. Khch hng mua ch ng ch ti n g i c k h n cng di th m c li su t cng cao, c th : v i k h n 6 thng, m c li su t l 7,9%/n m; 9 thng l 8,1%/n m; 12 thng l 8,3%/n m; 24 thng l 8,6%/n m v 36 thng ln 9%/n m. y Ngn hng u t v Pht tri n Vi t Nam (BIDV) c ng th c hi n pht hnh t 2/2009 b ng VND n h t ngy 14/8/2009. ch ng ch ti n g i ng n h n m nh gi t i thi u 1 tri u u i m: c th chuy n nh n

Ch ng ch ti n g i ng n h n c a BIDV c k h n cao nh t l 364 ngy, v i ng dnh cho khch hng c nhn v 50 tri u ng, cho t ng. ng dnh cho khch hng t ch c, khng h n ch s ti n mua. y

y 4/ ch p phi u ngn hng y Ch p phi u ngn hng (bankers acceptance): y nh ngh a: ch p phi u ngn hng hay h i phi u ngn hng, th c ch t l m t th ng phi u c dng ch y u trong th ng m i qu c t , xc nh n nh trong t ng lai kho n n ph i thanh ton vo m t th i i m nh t c b o lnh thanh ton b i ngn hng ch p nh n.

10

c i m: + Ngn hng ng ra b o lnh thanh ton i tc l m t i u d hi u. Do v y nhu i tc v m t thanh ton l m t xu ng h p i tc m t kh n ng i Trong quan h bun bn v i nhau, vi c khng ch c ch n v n ng l c ti chnh v kh n ng thanh ton c a c u c n c ng h doanh nghi p i bo lnh, ng t t y u. Ng m b o cho

i bn c n m t ngn hng uy tn ch p nh n thay m t

i tc tr n cho mnh trong tr

thanh ton n n n cho mnh. Nh v y khi ngn hng ng d u ch p nh n b o lnh thanh ton th ng Ngn hng s yu c u ng cho vay ph i tr ti n h i phi u by gi khng ph i l ng i mua ch u ph i k qu vo g i ngn hng m t ng mua hng n a m l ngn hng b o lnh. ph n ho c ton b s ti n c a t h i phi u ho c sc ho c ngn hng s m b o thanh ton. ng i th p do tnh an ton kh cao. an ton kh cao. c bi t l khi ngn

thanh ton h i phi u, bn c nh ngn hng s thu m t kho n

+ Li su t cng c ny t - Do

c ngn hng ch p nh n thanh ton nn cc ch p phi u ngn

hng l m t cng c n c c - + Ng an ton cao.

hng ch p nh n l cc ngn hng l n, c uy tn, th t ch p phi u cng i s h u ch p phi u c th bn l i trn th tr i s h u ch p phi u c th ng ti n t v i ng

gi chi t kh u. Nh ng ng em bn chng trn th tr ti n t v i gi chi t kh u thu ti n m t ngay khi c n v n g p

y Pht hnh v s d ng ch p phi u

11

- + Ch p phi u do 1 cng ty pht hnh, b o thanh ton v i u ki n m t kho n ti n nh t nh t nh trong t ng lai cho ng - + Cng ty tr phi u. - + Ng

m r ng 1 ngn hng s nh vo m t th i i m

i n m gi gi y ny. ng ng v i gi tr ghi trn ch p ng

c khi pht hnh ch p phi u bu c ph i g i vo ti

kho n ngn hng m t kho n ti n t

i n m gi ch p phi u c th chi t kh u l i trn th tr c.

thu ti n tr

- Trong cc giao d ch mua bn ch u (th kh u), khi ng mua, h s yu c u ng i mua ph i c s

ng l cc giao d ch xu t nh p i m b o thanh ton t m t

i bn khng tin vo kh n ng thanh ton c a ng

ngn hng c uy tn. Khi ngn hng ch p nh n b o lnh cho kho n thanh ton, n cho php ng phi u . - Nh v y, ng i tr ti n h i phi u by gi khng ph i l ng i bn c i mua n a m l ngn hng, do v y, ng m b o kh ch c ch n i bn k pht h i phi u i ti n th ng ng d u ch p nh n tr ti n ln t h i vo ngn hng v ngn hng s

v kh n ng thanh ton c a t h i phi u. y Lin h th c t ph Vi t Nam c, c cc doanh nghi p Vi t

- Trong cc giao d ch xu t kh u hng ho t Vi t Nam i cc n ng th c thanh ton ph bi n nh t v

Nam (nh t l doanh nghi p nh v v a) a chu ng nh t hi n nay l thanh ton theo tn d ng ch ng t (g i t t l thanh ton L/C -Letter of Credit). Cc thng l v t p qun lin quan ICC. n L/C c quy nh chi ti t trong cc b quy t c UCP 600 c a Phng Th ng m i qu c t

12

V b n ch t L/C l m t cam k t thanh ton c i u ki n c a ngn hng pht hnh, do v y, nh xu t kh u Vi t Nam c th an tm v kh n ng thanh ton c a ng i mua hng. Nh ng khng ph i c c L/C l n t b n ch t cam c ti n. Nguyn nhn l do cc r i ro c th x y

k t thanh ton c i u ki n c a L/C r t d b cc doanh nghi p Vi t Nam khng ch khi n cho b h s g p l i v ngn hng t ch i chi tr . Hnh th c ch p phi u ngn hng cn ch a th c s pht tri n Nam. y 5/ h p ng mua l i ( (Repurchase Agreement) ng mua l i l h p ng trong ngn hng bn ng tn phi u kho b c m n ang n m gi km theo i u nh v i m c gi cao h n. Vi t

- Khi ni m: H p m tl

kho n cam k t r ng s mua l i s tn phi u sau m t kho ng th i gian nh t

c i m + Repo l m t cng c vay n ng n h n c a cc ngn hng (th qu 2 tu n) +Tn phi u kho b c l v t th ch p. Ch t thng 7/2000, cc h p u ng mua l i v mua l i o ng cm ib t ng khng

c NHNN Vi t Nam s d ng nh l m t trong cc cng c c a

13

nghi p v th tr S d h p vay m H p ng

ng m .

n nay cng c ny ngy cng pht huy vai tr c cc thnh vin trn th tr ng ti n t a thch

l m t cng c ch y u nh m i u ti t ti n t c a cc t ch c tn d ng. ng mua l i ng. m. Kho n li tr cho u th p h n gi ng th p l do c nh ng c i m gi ng nh ng thu n l i h n so v i cc tho thu n

n thng th

ng Repo th hi n m t kho n vay c b o

i cho vay chnh l ph n chnh l ch gi a gi bn ban

mua l i ch ng khon . Ngoi ra, gi tr th c t c a kho n vay th h n gi tr th tr ng ny cao hay th p ph thu c m c kho n chnh l ch l 10%. Bn c nh , h p trong h p

ng c a ch ng khon lm ti s n c m c . Ph n chnh l ch an ton c a ti s n c m c . V d , n u ng c a ch ng khon th

i cho vay ch cho vay 90% gi tr theo th tr

ng Repo c ng th hi n giao d ch mua v bn h n do i mua c

ng c s chuy n giao quy n s h u ti s n c m c . Ng ng Repo th hi n s chuy n giao quy n s h u.

trong giao d ch Repo c quy n kinh doanh ch ng khon mua trong su t th i h n c a h p i m ny khng xu t hi n trong cc h p Nh ng h p th tr ng Repo c ng c ng cho vay c ti s n c m c .

c i m ring v linh ho t h n cc cng c i bn ch ng khon (ng i i vay) c m b o th c hi n cc i u ng ng n v ut a d ng. Cc ng Repo m

ng ti n t khc. Th nh t l, ng

c quy n thay th ti s n c m c nh ng ph i kho n g n li n v i th tr i u ch nh

ng. Th hai l, k h n h p

p ng m t cch chnh xc cc nhu c u

k h n chu n, ph bi n c a h p k h n c th c th ng l

ng Repo l qua m, vi ngy ho c 1, 2 m v c duy tr lin t c cho

hay 3 tu n ho c 1, 2, 3 ho c 6 thng. Nh ng cn c cc h p ng ho c

14

n khi m t trong 2 bn yu c u ch m d t h p lin t c gi ng v i m t lo t cc h p gi tr kho n v n ut h p v i th c tr ng c a th tr

ng. Cc h p

ng duy tr

ng Repo qua m theo li su t v i u ch nh cho ph ng c a cc ch ng i

c xem xt l i hng ngy ng. V d , n u gi th tr

khon lm ti s n c m c gi m d

i gi tr do 2 bn tho thu n th ng

i vay c th s b yu c u hon tr v n ho c trao thm ch ng khon. y 6/ la chu u ( euro dollars) y y la chu u (Euro dollars): nh ngh a: la chu u l m t kho n ti n g i b ng ngo i t (th la) c a c dn b n - Tr a t i ngn hng M t i n c s t i. ng xu t hi n cc qu c gia Vi t Nam ng Vi t m i qu c gia n i c c y cc kho n ti n g i ny th ng l

chu u, hi n nay, kho n ti n g i ny xu t hi n ngn hng n hi n nay, Citibank Vi t Nam huy Nam v i m c tiu huy c i m: - Cc ngn hng M c th vay ti n g i cc chi nhnh n cng c th tr gi i, t o ra th tr ng ti n t , la chu u

c M m chi nhnh t i qu c gia . VD; ng la M t i th tr ng v n cho cng ty m .

cc ngn hng khc ho c c kinh doanh kh p th

c ngoi c a h khi h c n v n. V i t cch l m t ng dollar chu u v i trung tm l London, Trung ng, Paris, New York,

Hongkong, Singapore, Bahrein

Switzerland, San Francisco, Nassau, Tokyo Ti n g i la chu u c th i h n r t a d ng, t qua m t i 5 n m, nh ng h u h t ti n g i chu u u c th i h n 6 thng ho c t h n. Li su t la chu u d a trn li su t LIBOR t i London. M t

15

ngn hng M g i la chu u t i m t chi nhnh n c cc h n ch nh t su t. Cc ngn hng th ng m i s d ng la chu u

c ngoi s trnh i u ch nh c

nh v s d ng ngu n v n ny c ng nh v li

tr ng thi v n kh d ng c a mnh. Vi c giao d ch la chu u thanh ton qua m t h th ng ghi s . - (LIBOR vi t t t t London Interbank Offer Rate, v n su t c a cc ngn hng Anh trn th tr ngn hng cc th tr cc n

c hi u l li London. ng lin

ng lin ngn hng

Tuy nhin LIBOR hi n nay khng cn gi i h n trong th tr

London, n tr thnh m t chu n li su t cho h u h t ng lin ngn hng trn th gi i. L do v h th ng ti chnh c ton c u ha tuy t i, li su t

c pht tri n g n nh ng.)

lin ngn hng cho m t k gi a cc th tr y Nghi p v v y Th tr

ng ti n nh USD c chnh l ch khng ng

la chu u u t ng n h n, ng i. C 2 c p d ng l li su t th tr ng ti n t do chuy n

ng ti n g i la chu u: Bao g m cc kho n c th c hi n v i m i

v i th i h n di nh t l 1 n m. Li su t ti n t chu u v lo i ti n g i:

 + Ti n g i c k h n (time deposit): kho n ti n g i v i th i h n v li su t nh t nh. ng c quy c quy nh nh  + Ti n g i khng k h n (call deposit): th tr c.

s ti n g i t i thi u v ph i ch u m c thu v n

16

y Th tr

ng ti n t cho vay (Money Market Advances):Mang tnh ch t

lin ngn hng gi a cc ngn hng l n, ngoi ra c cc cng ty a qu c gia, Chnh ph , c quan Chnh ph  C nhi u lo i cho vay: * Kho n vay theo th i h n c nh (Fixed Advances). * Kho n vay tu n hon (Advances on the Roll Over Basis).  Kinh doanh la chu u kim t thp nh sau: * Ngn hng chu u A s h u m t kho n ti n g i t i ngn hng M B. * S d c c t ti kho n c a ngn hng B c ngn hng chu u A thi t l p thnh nh ng kho n ti n g i USD t i m t ngn hng chu u khc l ngn hng C. * Ngn hng C l i g i kho n ti n t i ngn hng chu u D. * M i kho n ti n g i ny t o ra m t ti s n N hng lin quan, kho n ti n g i ban l n g p nhi u l n s USD ngoi. y Lin h th c t Vi t Nam ng ngn hng M t i Vi t Nam cn r t h n ch . Ch ng la chu u Vi t Nam v n r t h n ch , i v i ngn c u t i ngn hng B c th c th c hi n theo m t ti n trnh

c g i t i cc ngn hng n

- Hi n nay, s l

c 3 ngn hng Citibank, JP Morgan Chase bank, v Far East National Bank, v th , th tr ch a c bi t n nhi u. ng ch ng khon

- II/ cng c l u thng trn th tr

17

y Cng c l u thng trn th tr y C phi u y Khi ni m

ng chnh khon

y C phi u l gi y ch ng nh n s ti n nh

ut

ng gp vo cng ty pht

hnh. C phi u l ch ng ch do cng ty c ph n pht hnh ho c bt ton ghi s xc nh n quy n s h u m t ho c m t s c ph n c a cng ty . c phi u cn c g i l ch ng khon v n. i v i nh u t khi ut , n gi th tr ng c a c phi u . M nh gi c y M nh gi c phi u khng c gi tr th c t nn n khng lin quan l n v th n Ngh u huy ng

phi u ch c ngh a quan tr ng vo th i i m cng ty pht hnh c phi u ng v n thnh l p cng ty. l s ti n ghi trn b m t c phi u c ghi b ng ng n i t v i m nh gi do lu t ch ng khon c a nh. Vi t Nam, theo

c ho c do i u l cng ty c ph n y quy

nh 114 CP, m nh gi c phi u c a cc doanh nghi p Vi t Nam

th ng nh t l 10.0000 vn . y c i m

18

y Khng c k h n v khng hon v n y C t c khng n i v i c phi u th y Khi ph s n, c thanh l y Gi c phi u bi n ng r t m nh trn th tr ng nh v ph thu c vo k t qu SXKD c a doanh nghi p ( ng ) i cu i cng nh n c gi tr cn l i c a ti s n

ng l ng

y Tnh thanh kho n cao y C tnh L u thng y Tnh T b n gi y Tnh R i ro cao y Phn lo i y D a vo hnh th c c phi u, c th phn bi t c phi u ghi danh v c phi u v danh. y D a vo quy n l i m c phi u phn lo i ph bi n nh t y C phi u ph thng (C phi u th c ac tr ng quy n l i thng th cc t cc ng qu n tr . C c t c cho c th tr ng) l ch ng ch xc nh n quy n s h u ng ch ng cc nh i v i cng ty v xc nh n cho php c ng s nh n ng s ch a l i cho ng i n m gi , c th phn bi t c phi u ph thng (c phi u th ng) v c phi u u i - y l cch

ng trong cng ty. C phi u lo i ny khng quy

c v c t c lo i c phi u ny ph thu c vo c nh n c t c sau khi cng ty tr li vay v ng n m gi lo i c phi u ny tu vo l ng bi n ng nhi u h n so v i c ng

tnh hnh l i nhu n c a cng ty v k ho ch phn chia l i nhu n c a h i ng u i. C

c ph n n m gi c quy n tham gia qu n l cng ty: b u c , ng c ,Trn ng gi c a lo i c phi u ny th

19

phi u u i, th gi c a n r t nh y c m v i nh ng thay c a n n kinh t .

i c a th tr

ng,

y C phi u u i l ch ng ch xc nh n quy n s h u trong m t cng ty, ng th i cho php ng i n m gi lo i c phi u ny ch ng m t s nh quy n l i u tin h n so v i c c ng. Ng ng ph thng. c m c l i t c c c g i l c

khng ph thu c vo k t qu v chnh sch chia li hng n m c a cng ty v i n m gi c phi u u i ng u i c a cng ty. y M t s lo i c phi u trn th tr ng ch ng khon VN:  C phi u c a ngn hng TMCP sacombank ( STB), NH vietcombank ( VCB), PVX : C phi u c a cng ty c ph n xy l p d u kh VN y Tri phi u y Khi ni m y Tri phi u l m t ch ng nh n ngh a v n c a ng ng i s h u tri phi u phi u), trong m t th i gian xc i pht hnh ph i tr cho nh. Ng i pht c (trong i v i m t kho n ti n c th (m nh gi c a tri nh v v i m t l i t c quy ng h p ny c g i l tri ng h p i pht

hnh c th l doanh nghi p (tri phi u trong tr tr

phi u doanh nghi p), m t t ch c chnh quy n nh Kho b c nh n ng h p ny g i l tri phi u kho b c), chnh quy n (trong tr xc ny g i l cng tri ho c tri phi u chnh ph ). y M nh gi tri phi u l c n c khi tri phi u y c i m n h n. nh s l i t c ti n vay m ng hnh ph i tr . M nh gi c ng th hi n s ti n ng

i pht hnh ph i hon tr

20

y Ch th pht hnh tri phi u khng ch c Cng ty, m cn c Chnh ph Trung y Ng ng v Chnh ph a ph ng. i cho ch th pht hnh vay ti n v l ch i mua c phi u l ng i i mua tri phi u ch l ng

n c a ch th pht hnh tri phi u. Khc v i ng Ch s h u Cng ty. y Thu nh p c a tri phi u l ti n li, l kho n thu c vo k t qu s n xu t kinh doanh c a cng ty.

nh khng ph thu c

y Tri phi u l ch ng khon n , v v y khi Cng ty b gi i th ho c ph s n th tr tr c h t Cng ty ph i c ngh a v thanh ton cho cc Ch tri phi u ng. c i m trn, tri phi u c tnh n c cc nh ut a chu ng. nh v c, sau m i chia cho cc C y V i nh ng ch a y Phn lo i y Phn lo i theo ng i pht hnh: huy ng ti n nhn r i trong dn v cc t c coi l Nh pht hnh c uy c coi l lo i ut , ch ng khon

ng t r i ro h n c phi u. V v y, tri phi u l lo i

- Tri phi u chnh ph : p ng nhu c u chi tiu c a Chnh ph , chnh ph pht hnh tri phi u tn nh t trn th tr ch c kinh t , x h i. Chnh ph lun

ng; V v y, Tri phi u Chnh ph

ch ng khon c t r i ro nh t. tri phi u chnh ph bao g m : tin sphieeus kho b c nh n c, tri phi u cng trnh, tri phi u tri phi u chnh ph qu c t , cng tri xy d ng t qu c..  M c ch: l cng c huy thm h t ngn sch nh n ti n t trong nh ng tr ng v n, cng c qu n l kinh t c a p ng c v gp ph n i u ti t th tr chnh ph , lm chu n m c cho cc cng c n khc, b

ng h p c n thi t, ki m ch l m pht.

21

 V d :  (HNM) - 95.000 t (KBNN) ph i huy ng l s ti n m Kho b c Nh n ng thng qua pht hnh tri phi u c

chnh ph (TPCP) theo k ho ch c n m 2011. Trong , 50.000 t ngn sch Nh n ng s c s d ng b p b i chi u t pht

c (NSNN), 45.000 t

ng s chi

tri n. Th c hi n m c tiu c a Chnh ph v ki m ch l m pht, B Ti chnh i u ch nh gi m nhu c u vay thng qua pht hnh TPCP xu ng cn 80.000 t k ho ch huy kh n - Tri phi u doanh nghi p: L nh ng tri phi u do doanh nghi p, cng ty c ph n v cng ty trch nhi m h u h n pht hnh ng, huy t ng v n ho t ng v n trung v di h n p ng syu c u s n xu t, kinh a ph ng: l 1 lo i CK n do a ph m. ng ng ng. Song hon thnh theo ang g p nhi u kh ngu n v n i u ch nh v n l thch

th c v i KBNN trong b i c nh n n kinh t

doanh. Tri phi u doanh nghi p c nhi u lo i v r t a d ng. - c.Tri phi u chnh quy n chnh quy n ph lin quan - m c ch: huy a ph pht hnh,( y ban NHn dn c p t nh) c chnh ph b o

ng c trch nhi m thanh ton g c, li v cc chi

n vi c pht hnh, thanh ton tri phi u. ng v n cho cc d n, cng trnh thu c ngu n v n a ph ng ghi trong k ho ch nh ng ch a

u t c a ngn sch

c b tr v n ngn sch trong n m.

22

y Phn lo i l i t c tri phi u - Tri phi u c li su t c - Tri phi u c li su t bi n l it c li su t c s bi n nh n v c li, nh ng nh: L lo i tri phi u m l i t c nh tnh theo m nh gi. c tnh theo m t i mua khng c xc nh theo m t t l ph n tr m (%) c

i (li su t th n i): L lo i tri phi u m

c tr trong cc k c s khc nhau v i theo m t li su t tham chi u.

- Tri phi u c li su t b ng khng: L lo i tri phi u m ng c hon tr b ng m nh gi khi tri phi u o h n. m b o thanh ton c a ng m: L lo i tri phi u m ng

c mua v i gi th p h n m nh gi (mua chi t kh u)

y Phn lo i theo m c - Tri phi u b o

i pht hnh i pht hnh dng m t

ti s n c gi tr lm v t th thu h i l i s ti n ng

m b o cho vi c pht hnh. Khi nh pht i pht hnh cn n . Tri phi u b o m

hnh m t kh n ng thanh ton, th tri ch c quy n thu v bn ti s n ng bao g m m t s lo i ch y u sau:  Tri phi u c ti s n c m c : L lo i tri phi u b o vi c ng i pht hnh c m c m t b t ng s n b o thanh ton cho tri ch . Th l i cho tri ch .  Tri phi u b o phi u cb o m b ng ch ng khon k qu : L lo i tri m b ng vi c ng m. i pht hnh th ng l em ng m mnh s h u m b ng m

ng gi tr ti s n c m c l n h n m b o quy n

t ng m nh gi c a cc tri phi u pht hnh

k qu s ch ng khon d chuy n nh lm ti s n b o

23

- Tri phi u khng b o s n lm v t b o

m: L lo i tri phi u pht hnh khng c ti m b ng uy tn c a ng i pht hnh.

m m ch b o

y Phn lo i d a vo hnh th c tri phi u - Tri phi u v danh: L lo i tri phi u khng ghi tn c a ng trong s sch c a ng quy n l i. - Tri phi u ghi danh: L lo i tri phi u c ghi tn c a ng trong s sch c a ng i pht hnh. y Phn lo i d a vo tnh ch t tri phi u - Tri phi u c th chuy n m tri ch ny c quy i: L lo i tri phi u c a cng ty c ph n c quy n chuy n sang c phi u c a cng ty . Vi c nh c th v th i gian v t l khi mua tri phi u. c quy n mua m t s l ng nh t nh c i mua v i pht hnh. Tri ch l ng i ch i mua v ng

- Tri phi u c quy n mua c phi u: L lo i tri phi u c km theo phi u cho php tri ch phi u c a cng ty.  Tri phi u c th mua l i: L lo i tri phi u cho php nh pht hnh phi u c quy n mua l i m t ph n hay ton b tr n h n thanh ton. c khi tri

y Cng c ti chnh phi sinh

y Khi ni m  Cng c phi sinh l nh ng cng c nh ng cng c l i nhu n c pht hnh trn c s c nh c phi u, tri phi u nh m nhi u m c

tiu khc nhau nh phn tn r i ro, b o v l i nhu n ho c t o

24

y Ni nm na, cng c phi sinh chnh l m t lo i hnh b o hi m r i ro ti chnh khi th c hi n cc h p n v ng kinh t m b n ch t l phn tn r i ro ti m c chia s cho cc ng nhin, l i nhu n c a cc giao d ch cng

bn. Cng c phi sinh g m cc cng c giao d ch k h n (Forward), hon i (Swaps), quy n ch n (Options) v t ng lai (Futures).

  1.H p ng k h n i nh t, v c l v l do m n t ph c t p ng gi a 2 bn. Ng i mua v ng mua ho c bn ti s n vo m t ngy trong t is h uh p ng s ng ng k h n l h p

 l cng c lu nh t. H p ng i bn,

lai v i gi tho thu n ngy hm nay. N u vo ngy o h n, gi th c t cao h n gi th c t th ng ki m c l i nhu n; n u ng s ch u m t kho n l . B n thn h p ng cao h n gi mong l i nhu n c a h p c l i th ng is h uh p

ng k h n mang trong

mnh 3 lo i r i ro. Th 1: n u gi th c t vo ngy o h n h p i, r i ro v n c c a cng ty s lm c n b b ng ng k h n cung gi m gi tr cng ty nh ng s s t gi m ny s ng k h n. V v y, h p c p m t cch phng ng a r i ro hon h o. Th 2, r i ro tn d ng hay r i ro khng c kh n ng chi tr c a h p l ng ng. R i ro ny c hai chi u, ng i nh n c ho c l ng is h uh p ng ho c i chi tr , ph thu c vo bi n c giao nh n vo ngy

ng gi c th c t c a ti s n c s . Th 3, gi tr c a h p ng k h n ch

25

no o h n c a h p

ng, khng c kho n chi tr no

c ng.

th c hi n vo ngy k k t ho c trong th i h n c a h p V y nn, b n thn nh ng h p H p m t ng kh i l nh t trong cc cng c phi sinh. ng k h n l m t tho thu n trong m t ng ng xc nh, t i m t th i i m xc c n

ng k h n c ch a nhi u r i ro i mua v ng lai

i bn ch p thu n th c hi n m t giao d ch hng ho v i nh trong t nh vo ngy hm nay.

v i m t m c gi Hng ho cc

y c th l b t k th hng ho no; t nng s n,

ng ti n, cho t i cc ch ng khon. ng ny th ch c hai bn tham gia vo vi c k k t, c ng giao ng. Khi cam k t

Theo h p

gi c do hai bn t tho thu n v i nhau, d a theo nh ng tnh mang tnh cc nhn. Gi hng ho trn th tr ho c gi m xu ng so v i m c gi k k t trong h p

ngay vo th i i m giao nh n hng ho c th thay , t ng ln , m t trong hai bn mua v bn s b thi t h i do gi th tr ng. ng k h n, c hai

m t m c gi th p h n (bn bn) ho c cao h n (bn mua) theo

Nh v y b ng vi c tham gia vo m t h p bn u gi i h n

c r i ro ti m n ng c ng nh h n ch l i u ph thu c duy nh t vo bn kia ng. Khi c thay i gi c trn th

nhu n ti m n ng c a mnh. V ch c hai bn tham gia vo h p ng, cho nn m i bn trong vi c th c hi n h p tr

ng giao ngay, r i ro thanh ton s t ng ln khi m t trong hai

26

bn khng th c hi n h p

ng. Ngoi ra, v i m c gi

t ra

mang tnh c nhn v ch quan nn r t c th khng chnh xc. 2. H p H p ph c ng t ng t ng lai ng lai, nh c tnh linh ho t c a n, kh c ng k h n, v th ng phng ng a r i ro trong i mua v ng i bn, ng c i mc ah p

c nh ng nh

c xem l m t cch th c t t h n kinh doanh.  c ng l m t h p

ng gi a hai bn, ng

mua bn ti s n vo m t ngy trong t thu n ngy hm nay. H p

ng lai v i gi tho ng k h n. V b n ng k h n. Tuy c giao

ng giao sau ti n tri n t h p

k h n nn c nh ng i m gi ng v i h p ch t, chng gi ng tnh thanh kho n c a h p v y, khc v i h p d ch trn th tr sau. Ng i mua h p ng k h n, h p ng c t ch c,

ng giao sau

c g i l sn giao d ch giao i c ngh a v mua ng

ng giao sau l ng ng giao sau.

hng vo m t ngy trong t giao sau trn th tr ng giao sau, l ng trong t

ng lai, c th mua l i h p ng t i v i ng ng trn th tr

i u ny lm cho h thot i bn h p ng giao

kh i ngh a v mua hng. V t

i c ngh a v bn hng vo m t ngy

ng lai, c th mua l i h p

sau, v i u ny c ng lm cho h thot kh i ngh a v bn hng. c tr ng ny gip nh ng ng chnh phi sinh trnh trong th i h n h p i tham gia mua bn cng c ti ng k n u c nh ng thi t h i kinh t

ng gi c c a ti s n c s c s bi n

ng khng c l i cho m i bn.

27

Gi ng nh h p ng c i

ng k h n, h p

ng giao sau c ng c r i ro is h uh p ng ho c l

hai chi u, r i ro tn d ng, t c ng c nh n ho c l ng lo i b r i ro ny. nh t v i th tr ng k h n l th tr

i ph i chi tr . Nh ng khc bi t r ng giao sau s d ng 2 cng ng vo 1 ngy thng i trong gi tr

Th nh t, thay v giao nh n gi tr h p qua mua bn h p giao d ch. sau ng giao sau

n thu n vo ngy o h n, thay

c th c hi n thanh ton vo cu i ngy ng giao sau c tnh ch t c

i u ny c ngh a h p

thanh ton ti n m t hay i u ch nh theo ngy, t c th i h n giao c rt ng n l i. Nh th m r i ro trong thanh ton ng, ng i bn v ng i mua u nh nhau, ng gi m i. Th 2, h p tham gia th tr ng giao sau yu c u t t c cc thnh vin

ph i th c hi n m t kho n k g i g i l k qu . N u h p ny s Ng

giao sau c a b n t ng gi tr trong ngy giao d ch, m c t ng c cng vo ti kho n k qu c a b n vo cu i ngy. c l i, n u h p ng c a b n gi m gi tr , thua l s c , b n s b yu c u n p m t cb ng. ng c, c

tr ra.V n u s d ti kho n k qu c a b n gi m xu ng m c t i thi u tho thu n tr kho n k g i b sung, ti kho n k qu c a b n ph i sung nh c ho c l v th c a b n s b H p

ng giao sau r t gi ng v i m t danh m c cc h p

k h n. Tuy nhin, h p t c l bi t ngy, cc h p

ng giao sau v m t danh m c cc h p nh tr

ng k h n ch gi ng nhau khi li su t l c th xc

c m t cch ch c ch n. Vo lc ng c a m i ng giao sau mang tnh k h n ang t n t i s

28

c thanh ton c ng nh 1 h p h p  3/ h p y L h p

ng m i

c k k t. Tnh

ch t thanh ton hng ngy k t h p v i yu c u k qu cho php ng giao sau gi m thi u ng k r i ro tn d ng v n c ng k h n . ng quy n ch n i mua v ng i bn, trong cho ng i mua mua ho c bn m t ti s n no vo i mua quy n i bn quy n c ah p

ng gi a hai bn, ng ng lai v i gi

quy n nh ng khng ph i ngh a v , ngy trong t ch n tr cho ng ng n u ng

ng vo ngy hm nay. Ng

i bn m t s ti n g i l ph quy n ch n. Ng

ch n s n sng bn ho c ti p t c n m gi ti s n theo i u kho n c a h p i mua mu n th . M t quy n ch n mua ti s n g i l quy n ng c t ch n mua (call), m t qu n ch n bn m t ti s n g i l quy n ch n bn (put). M c d cc quy n ch n hai bn. Nh ng ng tr i ny t tm c giao d ch trong m t th tr n v i nhau, lo i th tr ch c nh ng ph n l n cc giao d ch quy n ch n ng OTC, y chnh l lo i th tr c qu n l ring r gi a ng ny g i l th u tin. H u

ng quy n ch n xu t hi n

h t cc quy n ch n chng ta quan tm l mua bn cc lo i ti s n ti chnh ch ng h n nh c phi u, tri phi u M c d v y, chng ta c ng th y xu t hi n lo i tho thu n ti chnh khc nh h n m c tn d ng, m b o kho n vay, v b o hi m c ng l m t hnh th c khc c a quy n ch n. Ngoi ra, b n thn c phi u c ng l quy n ch n trn ti s n cng ty. Quy n ch n c ng c nh ng nt gi ng v i m t h p ng k h n nh ng quy n ch n khng b t is h uh p ng k h n b t bu c nh ng k h n c ngh a v ph i i. bu c ph i th c hi n giao d ch cn ng mua v bn hng ho, nh ng ng mua ho c bn ti s n v i gi c y 4/ h p ng hon i

ph i th c hi n giao d ch. Hai bn trong h p

i n m gi quy n ch n c th quy t nh n u gi tri c a n thay

29

y l m t h p m c hai bn

ng trong hai bn

ng hon

i dng ti n, m t giao d ch i tc ang nh n ut

ng thanh ton cho bn cn l i m t chu i cc dng ti n nh. V d , m t bn ng. Bn u t , nh ng l i thch m t lo i

trong m t kho ng th i gian xc

c m t dng ti n t m t kho n m t dealer hon th c hi n v th sau thay hon i, th

khc v i dng ti n m mnh ang th h

i tc ny s lin l c v i ng trn OTC, v h s

ng l m t cng ty ho t

i ngh ch trong giao d ch. Tu thu c vo li su t hay gi i nh th no m 1 bn s thu i ch ng khon v hon i c l i nhu n hay l b l . Li i ti n t , i hng ho. V c ng ng k

c a bn ny chnh l l c a bn kia. C 4 lo i hon l hon i li su t, hon gi ng nh h p ng k h n, cc hon

i c ng gnh ch u nh ng r i ro n u

m t bn b v n . Hon

c xem nh l k t h p gi a cc h p

h n. N l c i ti n ti chnh m i nh t nh ng v th c ch t khng ph c t p h n m t danh m c cc h p hon c cng k h n. ng k h n v r i ro tn d ng hi n di n trong ng k h n i c ng c ph n th p h n so v i r i ro tn d ng c a h p