Professional Documents
Culture Documents
X2
x12
x22
:
:
:
x n2 2
---
Xk
x1k
x2k
:
:
x nk k
t:
k
nj
j =1
SST =
( xij - x ) 2
Tj
i =1
nj
xij =
nj
vi T j = xij
i =1
k
1 k ni
T
xij =
v i T = xij = T j
n j =1 i =1
n
j =1 i =1
j =1
nj
nj
k nj
1
nj
j
1
( xij - x j ) 2
n j - 1 i =1
j =1 i =1
k
SSA =
n j (x j - x )2
j =1
SST =
nj
k nj
nj
( xij - x j + x j - x) 2 = ( x j - x) 2 + ( xij - x j ) 2 v
j =1 i =1
j =1 i =1
k nj
j =1 i =1
nj
j =1
i =1
j =1
nj
k nj
j =1
j =1 i =1
i =1
k nj
( xij - x j ) 2
j =1 i =1
j =1
k nj
( xij - x j ) 2
* Tng th hai
j =1 i =1
k nj
SST =
j =1 i =1
xij2
T2
n
T j2
j =1
nj
SSA =
MSA =
Nu H0 ng th F =
Min Ba :
Bng ANOVA
Ngun sai s
T2
n
SSA
k -1
MSE =
SSE
n-k
MSA
c phn phi Fisher bc t do k-1; n-k
MSE
Bc t do
df
SSA
k-1
n-k
SST
n-1
Yu t
(Between Group)
Sai s
(Within Group)
Tng cng
Gi tr thng k
F
MSA
F=
MSE
V d:
Hm lng Alcaloid (mg) trong mt loi dc liu c thu hi t 3 vng khc nhau c s
liu sau:
Vng 1 : 7,5
6,8
7,1
7,5
6,8
6,6
7,8
Vng 2 : 5,8
5,6
6,1
6,0
5,7
Vng 3 : 6,1
6,3
6,5
6,4
6,5
6,3
Hi hm lng Alcaloid c khc nhau theo vng hay khng?
Gii:
nj
Tj
xij2
Vng 1
7,5
6,8
7,1
7,5
6,8
6,6
7,8
7
50,1
Vng 2
5,8
5,6
6,1
6,0
5,7
Vng 3
6,1
6,3
6,5
6,4
6,5
6,3
5
29,2
6
38,1
N=18
T=117,4
359,79
170,7
242,05
xij2 =772,54
(117,4) 2
= 6,831111
18
(50,1) 2 (29,2) 2 (38,1) 2 (117,4) 2
SSA=
+
+
= 5,326968
7
5
6
18
SSE = SST SSA = 1,5041428
SST= 772,54
Ngun
Yu t
Sai s
Tng cng
SS
5,326968
1,5041428
6,831111
Df
2
15
17
MS
2,663484
0,1002761
26,561504
3,68
Dng Excel
1. Nu trong menu Tools cha c mc Data Analysis th tin hnh ci Analysis ToolPak nh
sau: Tools \ Add-Ins \ chn Analysis ToolPak\ OK
5. Chn cc mc nh hnh:
6. Kt qu
Anova: Single Factor
SUMMARY
Groups
Vng 1
Vng 2
Vng 3
Count
7
5
6
ANOVA
Source of Variation
Between Groups
Within Groups
SS
5.326968
1.504143
Total
6.831111
Sum
50.1
29.2
38.1
df
2
15
Average
7.157143
5.84
6.35
Variance
0.202857
0.043
0.023
MS
2.663484
0.100276
F
26.56148
P-value
1.17756E-05
F crit
3.682316674
17
Bi tp
1. So snh 3 loi thuc b A, B, C trn 3 nhm, ngi ta c kt qu tng trng(kg) nh sau:
A: 1,0
1,2
1,4
1,1
0,8
0,6
B: 2,0
1,8
1,9
1,2
1,4
1,0
1,5
1,8
C: 0,4
0,6
0,7
0,2
0,3
0,1
0,2
Hy so snh kt qu tng trng ca 3 loi thuc b trn vi a = 0,01
2. Mt nghin cu c thc hin nhm xem xt nng sut la trung bnh ca 3 ging la.
Kt qu thu thp qua 4 nm nh sau:
Nm
A
B
C
1
65
69
75
2
74
72
70
3
64
68
78
4
83
78
76
Hy cho bit nng sut la trung bnh ca 3 ging la c khc nhau hay khng? a=0,01
3. So snh hiu qu gim au ca 4 loi thuc A, B, C, D bng cch chia 20 bnh nhn thnh 4
nhm, mi nhm dng mt loi thuc gim au trn. Kt qu mc gim au l:
A:
82
89
77
72
92
B:
80
70
72
90
68
C:
77
69
67
65
57
D:
65
75
67
55
63
Hi hiu qu gim au ca 4 loi thuc c khc nhau khng?
Nu hiu qu gim au ca 4 loi thuc A, B, C, D khc nhau c ngha, hy so snh tng cp
thuc vi a = 0,05
A
a1
x11
x12
x1m
a2
x21
x22
x2m
:
:
:
:
:
:
:
:
an
xn1
xn2
x
nm
* Gi thit H0:
Trung bnh nhn t ct bng nhau
Trung bnh nhn t hng bng nhau
Khng c s tng tc gia nhn t ct v hng
* Tin hnh tnh ton theo bng di y:
B
b1
b2
bm
Ti* = xij
xij2
A
j
j
a1
a2
x11
x12
x21
x22
x1m
x2m
an
xn1
xn2
xnm
Tn*
T*m
T*1
T*2
T = xij
i, j
xi21
xi22
Yu t B
SSA=
SSB=
m
T*2j
n
df
MS
T2
m.n
m-1
MSB =
SSB
m -1
(n-1)(m-1)
MSE =
SSE
(n - 1)(m - 1)
SSE=SST-SSA-SSB
Tng
SST= xij2 -
SSA
( A =
n - 1
n-1
Sai s
i, j
MS
T2
m.n
i, j
SS
Ti*2
xij2
xim2
* Bng ANOVA
Ngun
Yu t A
xnj2
j
xij2
x22 j
T2*
T*j = xij
x12j
T1*
T2
m.n
nm-1
6
F
SSA
FA =
SSE
FB =
SSB
SSE
* Kt lun :
Nu FA > F n-1 ; (n-1)(m-1) ; 1-a th b c b yu t A (h ng)
Nu FB > F m-1 ; (n-1)(m-1) ; 1-a th b c b yu t B (ct)
V d:
Chit sut cht X t 1 loi dc liu bng 3 phng php v 5 loi dung mi, ta c kt qu:
PP Chit sut (B)
b1
b2
b3
Dung mi (A)
a1
120
60
60
a2
120
70
50
a3
130
60
50
a4
150
70
60
a5
110
75
54
Hy xt nh hng ca phng php chit sut v dung mi n kt qu chit sut cht X
vi a=0,01
Gii: Gi thit H0 : * Trung bnh ca 3 phng php chit sut bng nhau
* Trung bnh ca 5 dung mi bng nhau
* Khng c s tng tc gia phng php chi sut v dung mi
Tnh ton:
B
b1
b2
b3
Ti*
xij2
A
j
a1
a2
a3
a4
a5
120
120
130
150
110
60
70
60
70
75
60
50
50
60
54
240
240
240
280
239
T*j
xij2
630
335
274
T=1239
80300
22625
15116
SST = xij2 i, j
Ti*2
SSA =
m
T*2j
21600
21800
23000
31000
20641
xij2 =118041
i, j
T2
(1239) 2
=118041= 155699,6
m.n
5x3
-
T2
308321 (1239) 2
=
= 432,2667
m.n
3
15
T2
584201 (1239) 2
=
= 14498,8
n
m.n
5
15
SSE = SST - SSA- SSB = 768,5333
Ngun
SS
df
MS
Yu t A
SSA= 432,2667
4
MSA = 108,0667
Yu t B
2
MSB = 7249,4
SSB= 14498,8
Sai s
SSE= 768,5333
8
MSE = 96,0667
Tng
SST = 155699,6
14
FA < F4 ; 8 ; 0,99 = 7,006 Dung mi khng nh hng n kt qu chit sut.
FB > F 2 ; 8 ; 0,99 = 8,649 Phng php nh hng n kt qu chit sut.
SSB =
F
FA = 1,1249
FB = 75,4622
Dng Excel
Nhp d liu
Chn Tools\Data Analysis\Anova: Two-Factor without replication
Chn cc mc nh hnh
Kt qu
Anova: Two-Factor
Without Replication
a1
a2
a3
a4
a5
SUMMARY
3
3
3
3
3
Sum
240
240
240
280
239
80
80
80
93.33333333
79.66666667
Variance
1200
1300
1900
2433.333333
800.3333333
b1
b2
b3
5
5
5
630
335
274
126
67
54.8
230
45
25.2
MS
108.0666667
7249.4
96.06666667
F
1.124913255
75.46217904
ANOVA
Source of Variation
Rows
Columns
Error
Count
SS
432.2666667
14498.8
768.5333333
Total
15699.6
df
4
2
8
Average
14
P-value
0.409397603
6.42093E-06
F crit
7.006065061
8.64906724
Bi tp
1) Nghin cu v hiu qu ca 3 loi thuc A, B, C dng iu tr chng suy nhc thn kinh. 12
ngi bnh c chia lm 4 nhm theo mc bnh 1 , 2 , 3 , 4 ; trong mi nhm chia ra
cng dng 1 trong 3 loi thuc trn. Sau 1 tun iu tr, kt qu nh gi bng thang im nh
sau:
Mc bnh
Thuc
A
25
40
25
30
B
30
25
25
25
C
25
20
20
25
Hy nh gi hiu qu ca cc loi thuc A, B, C c khc nhau hay khng ? vi a = 0,01
2) Mt nghin cu c thc hin nhm xem xt s lin h gia loi phn bn, ging la n nng
sut. Nng sut la c ghi nhn t cc thc nghim sau:
Ging la
A
B
C
Loi phn bn
1
65
69
75
2
74
72
70
3
64
68
78
4
83
78
76
Hy nh gi s nh hng ging la, loi phn bn trn nng sut la, a = 0,05.
3) kho st nh hng ca 4 loi thuc tr su (1, 2, 3 v 4) v ba loi ging (B1, B2 v B3) n
sn lng ca cam, cc nh nghin cu tin hnh mt th nghim loi giai tha. Trong th
nghim ny, mi ging cam c 4 cy cam c chn mt cch ngu nhin, v 4 loi thuc tr
su p dng (cng ngu nhin) cho mi cy cam.
Kt qu nghin cu (sn lng cam) cho tng ging v thuc tr su nh sau:
Thuc tr su
1
2
3
4
Ging Cam
B1
29
50
43
53
B2
41
58
42
73
B3
66
85
63
85
Hy cho bit thuc tr su, ging cam c nh h ng n sn lng cam khng? a = 0,05
4) 4 chuyn gia ti chnh c yu cu d on v tc tng trng (%) trong nm ti ca 5 cng
ty trong ngnh nha. D on c ghi nhn nh sau:
Cng ty
1
2
3
4
5
Chuyn gia
B
C
12
8,5
10
9
9
12
13
10
10
10
A
8
14
11
9
12
D
13
11
10
13
10
a1
a2
:
:
an
b1
b2
x111
x112
:
:
x11r
x211
x212
:
:
x21r
:
:
xn11
xn12
:
:
xn1r
x121
x122
:
:
x12r
x221
x222
:
:
x22r
:
:
xn21
xn22
:
:
xn2r
xijk
bm
x1m1
x1m2
:
:
x1mr
x2m1
x2m2
:
:
x2mr
:
:
xnm1
xnm2
:
:
xnmr
, tng ct T*j* =
b2
x111
x112
:
:
x11r
x211
x212
:
:
x21r
:
:
xn11
xn12
:
:
xn1r
x121
x122
:
:
x12r
x221
x222
:
:
x22r
:
:
xn21
xn22
:
:
xn2r
T*1*= xi1k
T*2*= xi 2 k
a1
a2
:
:
an
T*j*
b1
i,k
xijk
i ,k
j ,k
i,k
bm
x1m1
x1m2
:
:
x1mr
x2m1
x2m2
:
:
x2mr
:
:
xnm1
xnm2
:
:
xnmr
T*m*= ximk
i,k
10
Ti**
T1**= x1 jk
j ,k
T2**= x2 jk
j ,k
Tn**= xnjk
j ,k
T=
xijk
i , j ,k
xijk2
Cn tnh:
T*2j*
Ti*2*
i , j ,k
Tij2*
i, j
Suy ra
SST =
T2
i , j ,k
i , j ,k
Ti*2*
SSA = mr ( xi** - x ) 2 =
mr
SSB = nr ( x* j* - x ) =
T*2j*
nr
T2
nmr
T2
nmr
j ,i
xijk2 -
nr
mr
T2
nmr
xij2*
i, j
i , j ,k
* Bng ANOVA
Ngun
SS
df
Yu t A
SSA
n-1
MS
SSA
MSA =
n -1
Yu t B
SSB
m-1
MSB =
SSAB
(n-1)(m-1)
MSAB =
Sai s
SSE
nm(r-1)
MSE =
Tng
SST
nmr-1
Tng tc AB
SSB
m -1
SSAB
(n - 1)(m - 1)
F
MSA
FA =
MSE
FB =
FAB =
SSE
nm(r - 1)
* Kt lun
11
MSB
MSE
MSAB
MSE
V d: Hm lng saponin (mg) ca cng mt loi dc liu c thu hi trong 2 ma (kh v ma:
trong mi ma ly mu 3 ln - u ma, gia ma, cui ma) v t 3 min (Nam, Trung, Bc)
thu c kt qu sau:
Min
Thi im
Ma
Nam
Trung
Bc
u ma
2,4
2,1
3,2
Gia ma
2,4
2,2
3,2
Cui ma
2,5
2,2
3,4
u ma
2,5
2,2
3,4
Ma
Gia ma
2,5
2,3
3,5
Cui ma
2,6
2,3
3,5
Hy cho bit hm lng saponin c khc nhau theo ma hay min khng? Nu c th 2 yu t
ma v min c s tng tc vi nhau hay khng? a = 0,05
Kh
Gii:
Min
Nam
Trung
Bc
Ti**
Ma
2,4
2,4
2,5
2,5
2,5
2,6
14,9
Kh
Ma
T*j*
7,3
7,6
2,1
2,2
2,2
3,2
3,2
3,4
13,3
6,5
6,8
2,2
2,3
2,3
3,4
3,5
3,5
20,2
9,8
23,6
10,4
24,8
T = 48,4
Tnh :
xijk2
= 134,64
i , j ,k
Ti*2*
T*2j*
Tij2*
i, j
2
T = 48,42 = 2342,56
T2
2342,56
2
SST = xijk
= 134,64 = 4,4978
nmr
18
i , j ,k
Ti*2*
SSA =
mr
T*2j*
T2
1172 2342,56
=
= 0,08
nmr
9
18
T2
826,94 2342,56
=
= 4,3478
nr
nmr
6
18
xij2*
403,74
i, j
2
SSE = xijk
= 134,64 = 0,06
r
3
i , j ,k
SSAB= SST SSA SSB SSAB = 4,4978 - 0,08 - 0,06 - 4,3478 = 0,01
ng Thnh Danh - HNL
12
SSB =
Bng ANOVA
Ngun
Yu t A (ma)
Yu t B (min)
Tng tc AB
Sai s
Tng
SS
0,08
4,3478
0,01
0,06
df
1
2
2
12
4,4978
17
MS
0,08
2,1739
0,005
0,005
F
FA= 16
FB= 434,78
FAB= 1
* Chn cc mc nh hnh
13
* Bng ANOVA
Anova: Two-Factor With
Replication
SUMMARY
Nam
Trung
Bac
Total
Count
Sum
Average
Variance
3
7.3
2.433333
0.003333
3
6.5
2.166667
0.003333
3
9.8
3.266667
0.013333
9
23.6
2.622222222
0.251944444
Count
Sum
Average
Variance
3
7.6
2.533333
0.003333
3
6.8
2.266667
0.003333
3
10.4
3.466667
0.003333
9
24.8
2.755555556
0.300277778
Count
Sum
Average
Variance
6
14.9
2.483333
0.005667
6
13.3
2.216667
0.005667
6
20.2
3.366667
0.018667
ANOVA
Source of Variation
Sample
Columns
Interaction
Within
SS
0.08
4.347778
0.01
0.06
df
MS
0.08
2.173889
0.005
0.005
Total
4.497778
Total
1
2
2
12
F
16
434.7777778
1
P-value
0.001761696
6.36194E-12
0.396569457
F crit
4.747221283
3.885290312
3.885290312
17
Bi tp
1) Mt nghin cu c thc hin nhm xem xt s lin h gia loi phn bn, ging la v nng
sut. Nng sut la c ghi nhn t cc thc nghim sau:
Ging la
A
B
C
Loi phn bn
65
69
75
1
68
71
75
62
67
78
74
72
70
2
79
69
69
76
69
65
64
68
78
3
72
73
82
65
75
80
83
78
76
4
82
78
77
84
75
75
Hy cho bit s nh hng ca loi phn bn , ging la trn nng sut , a = 0,01
ng Thnh Danh - HNL
14
2) iu tra mc tng trng chiu cao ca 1 loi cy trng theo loi t trng v loi phn bn c
kt qu:
Loi t
Loi phn
A
5,5
5,5
6,0
5,6
7,0
7,0
4,5
4,5
4,0
5,0
5,5
5,0
3,5
4,0
3,0
4,0
5,0
4,5
Hi c s khc nhau ca mc tng trng chiu cao theo loi t v loi phn bn ? a=0,05
3) Nghin cu sn lng bng (t/ha) theo mt trng A v phn bn B thu c:
Mt trng
a1
a2
a3
Phn bn
b1
16
14
21
16
17
15
17
19
18
18
19
17
b2
19
20
23
19
19
18
18
20
20
23
21
21
b3
19
21
22
20
21
21
22
23
22
18
21
21
b4
20
24
21
17
20
20
22
19
25
22
21
23
15
BI TP
1) Mt nh my thy in s dng cc turbines c gii nhit bng nc. Nu nc c dung
gii nhit b nhim th h thng my mc s b xi mn. Do , ngi ta s dng cc my lc
lm gim mc nhim ca nc. Gim c nh my mun trc nghim tnh hiu qu ca 4
my lc ang s dng. mi my lc ngi ta ly ngu nhin c lp nhau 3 mu nc c
lc v o mc nhim. Cc kt qu c c nh sau:
My lc 1
10
9
5
My lc 2
11
16
9
My lc 3
13
8
9
My lc 4
23
18
25
Hiu B
14
15
16
15
14
Hiu C
19
20
16
13
17
Hiu D
16
15
16
18
Yu cu: Gi nh tui th pin c phn phi chun, phng sai bng nhau. Vi phng php
ANOVA, mc ngha 0,05, c th kt lun rng tui th trung bnh ca 4 nhn
hiu pin l khng khc nhau c khng?
3) Ba mu thit k bao b ca mt loi sn phm c xem xt bng cch thu thp doanh s (triu
ng/tun) ca mi loi bao b trong mt mu ngu nhin cc ca hng. Kt qu c ghi nhn
trong bng sau:
Mu bao b I
18
16
29
26
29
14
12
23
Mu bao b II
24
25
21
31
22
Mu bao b III
19
24
24
28
15
29
32
16
4) Mt nh sn xut mun kim tra xem 3 my c cng sut khc nhau khng. ng ta ch nh ngu
nhin 15 cng nhn c o tocng mt phng php lm vic trn 3 my (5 ngi1 my).
Vi mc ri ro 5%, liu 3 my c cng sut khc nhau?
My 1
25.40
26.31
24.10
23.74
25.10
My 2
23.40
21.80
23.50
22.75
21.60
My 3
20.00
22.20
19.75
20.60
20.40
5) so snh hiu nng ca 3 loi thuc dit mui A, B, C ngi ta thc hin mt thc nghim nh
sau: C 21 thng, mi thng nht vi trm con mui. Chia ngu nhin cc thng ny thnh 3
nhm, mi nhm 7 thng. Mui trong mi nhm thng c xt mt loi thuc khc nhau A, B
hoc C, t l % mui cht c ghi nhn nh sau:
Thuc dit mui A
68
80
69
76
68
77
60
Vi kim nh ANOVA mc ngha = 0,05, c th ni kh nng dit mui (th hin thng
qua t l mui cht trung bnh) ca 3 loi thuc l nh nhau c khng? (gi nh mui cht c
phn phi chun, phng sai bng nhau).
6) Trng phng k thut ca mt nh my sn xut v xe thc hin mt nghin cu nh gi s
khc bit v cht lng sn phm gia 3 ca sn xut: sng, chiu, m. Chn ngu nhin mt s
sn phm kim tra, kt qu ghi nhn nh sau:
Thi gian sn
xut
Sng
Chiu
Ti
S sn
phm
10
12
15
bn trung bnh
(ngn km)
25,95
25,50
23,75
Yu cu: Vi mc ngha ty theo quyt nh ca Anh (ch), c th kt lun rng c s khc bit
v bn gia cc sn phm sn xut ra ca sng, ca chiu v ca m hay khng? Nu
c, s khc bit nh th no?
17
7) Bn trm sa cha v bo hnh xe Honda trong mt thnh ph ln tuyn b rng khch hng s
c phc v nhanh chng ngay khi xe c a ti trm. Gim c ph trch dch v hu mi
ca hng tin hnh kim tra cht lng dch v ca cc trm bo hnh, bng cch chn ngu
nhin khc hng n trm trong gi cao im (9 n 11 gi sng) v ghi nhn thi gian ch i
ca h. Mt phn kt qu tnh ton cho trong bng sau:
Trm bo
S khch
Thi gian ch TB
hnh
hng
(pht)
Phng sai
A
3
5,133333
0,323333
B
4
8
1,433333
C
5
5,04
0,748
D
4
6,475
0,595833
Lp bng ANOVA. S liu trn c chng t rng thi gian ch i ca khch hng cc trm
bo hnh ca hng l khng khc nhau? Kt lun vi mc ngha 0,05.
8) Mt hng sn xut t thc hin mt nghin cu o lng s khc bit mc nhin liu tiu
th trung bnh gia 3 loi xe: c nh (4 ch), trung bnh (8 ch), v xe c ln (12 ch). Chn
ngu nhin 27 xe, kt qu tnh ton cho trong bng sau:
Mc nhin liu
Phng
Loi xe
S xe
tiu th TB (lit/100km)
sai
Nh
12
8,133333
2,343333
Trung Bnh
9
9,583253
2,453333
Ln
6
10,04578
3,74853
Lp bng ANOVA. S liu trn c chng t rng mc nhin liu tiu th trung bnh ca cc loi
xe l khng khc nhau? Kt lun vi mc ngha 0,05.
9) Mt phn bng ANOVA v nh hng ca loi phn bn vi cc ging la khc nhau n nng
sut la c trnh by sau y:
Tng bnh
Trung bnh cc lch
phng
bnh phng (phng
Bin thin
Bc t do cc sai lch
sai)
Gi tr F
Gia cc
nhm
5
605
Gia cc khi 2
245
Sai s
150
Tng
Yu cu: Hy xc nh:
Tng s quan st khi thc hin cuc nghin cu trn.
Hon tt bng ANOVA.
t gi thuyt Ho v H1.
Kim nh cc gi thuyt vi mc ngha = 5%.
18
65
74
64
83
69
72
68
78
75
70
78
76
Mt nghin cu c thc hin nhm xem xt s lin h gia loi phn bn, ging la v nng
sut. Nng sut la c ghi nhn t cc thc nghim sau:
12) kho st nh hng ca 4 loi thuc tr su (1, 2, 3 v 4) v ba loi ging (B1, B2 v B3) n
sn lng ca cam, cc nh nghin cu tin hnh mt th nghim loi giai tha. Trong th
nghim ny, mi ging cam c 4 cy cam c chn mt cch ngu nhin, v 4 loi thuc tr
su p dng (cng ngu nhin) cho mi cy cam.
Kt qu nghin cu (sn lng cam) cho tng ging v thuc tr su nh sau:
Thuc tr su
1
2
3
4
Ging Cam
B1
29
50
43
53
B2
41
58
42
73
B3
66
85
63
85
Hy cho bit thuc tr su, ging cam c nh h ng n sn lng cam khng? a = 0,05
19
Cng ty
1
2
3
4
5
A
8
14
11
9
12
Chuyn gia
B
C
12
8,5
10
9
9
12
13
10
10
10
D
13
11
10
13
10
20