TRNG I HC S PHM TP.

HCM KHOA HA

THC HNH TH NGHIM PHNG PHP DY HC

TRNH VN BIU

Tp. H Ch Minh - 2001

THC HNH TH NGHIM

PHNG PHP DY HC HO HC
Trnh Vn Biu (Ch bin)
Thc s Trang Th Ln Thc s V Th Th

Thc s Trn Th Vn

LU HNH NI B * 2001 *

MC LC
Mc lc ..........................................................................................................03 Li gii thiu .................................................................................................04 Chng 1 : TH NGHIM THC HNH PPDHHH...................................05 1. Vai tr quan trng ca th nghim trong dy hc ho hc....................05 2. Phn loi th nghim ............................................................................06 3. S dng th nghim trong dy hc ho hc ..........................................06 4. Cc nguyn tc xy dng h thng th nghim phn thc hnh PPDHH8 5. H thng cc th nghim trong phn thc hnh PPDHHH ...................10 Chng 2 : RN LUYN CC K NNG DY HC TRONG CC BUI THC HNH LLDHHH ..............................................15 1. Mc ch cc gi th nghim thc hnh LLDHHH ..............................15 2. Yu cu rn luyn cc k nng dy hc ch yu: ni, vt bng, biu din th nghim............................................................................................15 3. Quy trnh tng qut rn luyn cc k nng dy hc ch yu trong cc bui thc hnh LLDHHH .....................................................15 4. Cc bc trong mt bui thc hnh LLDHHH ....................................16 Chng 3 : K THUT PHNG TH NGHIM ..........................................17 1. K thut s dng dng c, ho cht trong phng th nghim ..............17 2. Ni quy phng th nghim ...................................................................17 3. Cc bin php phng chng c hi khi tin hnh th nghim .............18 4. Mt s cht c cn ch khi lm th nghim ....................................19 5. Nng cho php ln nht trong khng kh ni lm vic ca mt s cht c thng gp ..................................................................................22 6. Cu cha khi b tai nn hoc nhim c...............................................22 Chng 4 : CC TH NGHIM LP 10 ........................................................24 Chng 5 : CC TH NGHIM LP 11 ........................................................38 Chng 6 : MT S TH NGHIM LP 12.................................................49 TI LIU THAM KHO .................................................................................55

Li gii thiu
Ti liu ny dng cho sinh vin Khoa Ho HSP nm th 2 v 3 nhm cung cp mt s kin thc c bn v: - K thut s dng dng c, ho cht trong phng th nghim - Th nghim v s dng th nghim trong dy hc ho hc - Cc k nng dy hc ch yu trong thc hnh PPDHHH - Phng chng c hi khi tin hnh th nghim. Mc ch chnh ca ti liu l gip sinh vin rn luyn cc k nng dy hc ch yu: ni, vt bng, biu din th nghim chun b tt cho cc t Kin tp v Thc tp S phm trc mt cng nh vc dy hc ho hc trng PTTH sau khi tt nghip. Ti liu gm c 6 chng: Chng 1: Gii thiu khi qut v vai tr, phn loi, s dng th nghim trong dy hc ho hc; cc nguyn tc xy dng h thng th nghim v h thng cc th nghim trong phn thc hnh PPDHHH. Chng 2: Ni v vic rn luyn cc k nng dy hc ch yu: ni, vit bng, biu din th nghim trong cc bui thc hnh PPDHHH. Hng dn sinh vin cch chun b cho mt bui thc hnh v vit tng trnh th nghim. Chng 3: Ni v k thut s dng dng c, ho cht v phng chng c hi khi tin hnh th nghim. y l mt vn quan trng c tnh bc thit cn phi thc hin mt cch nghim tc v sc khe ca mi c nhn, tp th v cng ng. Chng 4, 5, 6: Hng dn sinh vin lm mt s th nghim chn lc phc v cho vic Kin tp, Thc tp S phm v dy hc ho hc trng PTTH. Cun sch ny do tp th cc ging vin ca b mn Phng php Dy hc khoa Ho HSP TP.HCM bin son. nng cao cht lng phc v ca sch chng ti rt mong nhn c s gp ca cc ng nghip cng nh cc em sinh vin. Thnh ph H Ch Minh ngy 12 thng 11 nm 2000 Cc tc gi

Chng 1 TH NGHIM THC HNH PHNG PHP DY HC HO HC

I. VAI TR QUAN TRNG CA TH NGHIM TRONG DY HC HO HC. Th nghim c vai tr rt quan trng trong nghin cu khoa hc v quan trng c bit trong dy hc ho hc. 1. Th nghim c vai tr ht sc quan trng trong qu trnh pht trin nhn thc ca con ngi v th gii. Th nghim l mt phn ca hin thc khch quan c thc hin hoc ti to li trong nhng iu kin c bit, trong con ngi c th ch ng iu khin cc yu t tc ng vo qu trnh xy ra phc v cho cc mc ch nht nh. Th nghim gip con ngi gt b nhng ci ph, khng bn cht tm ra ci bn cht ca s vt hin tng. Th nghim gip con ngi pht hin ra nhng quy lut cn n nu trong t nhin. Mt khc n cn gip con ngi kim chng, lm sng t nhng gi thuyt khoa hc. ng nh ng ghen ni: Trong nghin cu khoa hc t nhin cng nh lch s, phi xut pht t nhng s tht c, t nhng hnh thi hin thc khc nhau ca vt cht; cho nn trong khoa hc l lun v t nhin, chng ta khng th cu to ra mi lin h ghp chng vo s tht, m phi t nhng s tht , pht hin ra mi lin h y, ri phi ht sc chng minh nhng mi lin h y bng thc nghim. 2. Th nghim l nn tng ca vic dy hc ho hc. N gip hc sinh chuyn t t duy c th sang t duy tru tng v ngc li. Khi lm th nghim hc sinh s lm quen vi cc cht ho hc v trc tip nm bt cc tnh cht l, ho ca chng. T cc em hiu c cc qu trnh ho hc, nm vng cc khi nim, nh lut, hc thuyt ca ho hc. Nu khng c th nghim th: - Gio vin s tn nhiu thi gian ging gii nhng vn khng r v ht v khng phi mi th u c th din t c trn vn bng li. Li ni rt tru tng cn cc th nghim th c th. - Hc sinh tip thu kin thc thiu chnh xc v vng chc. Cc em s kh hiu bi v khng c nhng biu tng r rng, c th v cc cht, cc hin tng ha hc. V d: phn ng to kt ta ng hyroxit dng keo, mu xanh. Nu khng c th nghim th hc sinh khng th hnh dung c dng keo nh th no. Mu xanh th c rt nhiu mu xanh khc nhau. - Hc sinh s chng qun khi khng hiu bi, khng c n tng su sc bng cc hnh nh c th.. 3. Th nghim l cu ni gia l thuyt v thc t. Nhiu th nghim rt gn gi vi i sng, vi cc quy trnh cng ngh. Chnh v vy th nghim gip hc sinh vn dng cc iu hc vo thc t cuc sng. 4. Th nghim gip hc sinh rn luyn cc k nng thc hnh (cc thao tc v cch thc tin hnh th nghim), hnh thnh nhng c tnh cn thit ca ngi lao ng mi: cn thn, khoa hc, k lut. 5. Th nghim gip hc sinh pht trin t duy, hnh thnh th gii quan duy vt bin chng. Khi t tay lm th nghim hoc c tn mt nhn thy nhng hin tng ho hc xy ra, hc sinh s tin tng vo kin thc hc v cng thm tin tng vo chnh bn thn mnh.

6. Khi lm th nghim rt d gy hng th hc tp. Hc sinh khng th yu thch b mn v khng th say m khoa hc vi nhng bi ging l thuyt kh khan. II. PHN LOI TH NGHIM. 1. Th nghim trong h thng cc phng tin dy hc. Cc phng tin dy hc c bn ph bin rng ri trong nh trng gm 3 loi: 1) Phng tin k thut dy hc (cc phng tin nghe nhn v my dy hc ). 2) Phng tin trc quan ( dng dy hc trc quan). 3) Th nghim nh trng. i vi ho hc th th nghim nh trng l phng tin dy hc quan trng nht. 2. Phn loi th nghim. Trong trng ph thng th nghim c s dng di cc hnh thc sau: 1) Th nghim do gio vin t tay biu din trc hc sinh gi l th nghim biu din ca gio vin . 2) Th nghim do hc sinh t lm gi l th nghim ca hc sinh. 3) Th nghim ngoi kha l nhng th nghim vui dng trong cc bui hi vui v ho hc v nhng th nghim ngoi trng nh th nghim thc hnh nh ca hc sinh. Trong cc hnh thc th nghim trn th th nghim biu din ca gio vin l quan trng nht. III. S DNG TH NGHIM TRONG DY HC HO HC. 1. Nhng u im ca th nghim biu din ca gio vin. - Th nghim biu din do gio vin lm cc thao tc rt mu mc nn c tc dng hnh thnh nhng k nng th nghim u tin cho hc sinh mt cch chnh xc. - C th thc hin c cc th nghim phc tp, c cht c, cht n. - Tit kim ho cht, tn t thi gian hn. 2. Nhng yu cu s phm v k thut biu din th nghim. a) Phi m bo an ton. - Cc cht c, d n khng dng lng ln -Thn trng nghim tc theo ng cc quy nh v bo him b) Phi m bo thnh cng. - Nm vng k thut th nghim - Thao tc nhanh chng, kho lo c) Th nghim phi r rng, hc sinh quan st c y . - Th nghim khng b che lp - Dng c d nhn - Dng phng mu sc thch hp d) Cc th nghim phi n gin, dng c phi gn gng m thut, m bo tnh khoa hc. e) Tn t thi gian. f) S lng th nghim trong mt bi nn va phi. g) Phi kt hp cht ch th nghim vi bi ging. 3. Nhng phng php c bn s dng th nghim trong dy hc. Trong dy hc c th s dng th nghim theo 1 trong 2 phng php sau:

Phng php nghin cu: dng th nghim xc nhn gi thuyt, t rt ra kin thc. - Phng php minh ho: dng th nghim minh ho cho kin thc bit. S dng th nghim theo phng php nghin cu hay phng php minh ha l ty thuc vo tnh phc tp ca vn nghin cu. Nu nh vic gii quyt vn khng i hi s cng thng ng k hot ng tr lc ca hc sinh th nn theo phng php minh ha. Ngc li, nu nh s tri gic, tip thu kin thc v i tng nghin cu i hi s phn tch phc tp hn, phi ng vin tr nh v t duy th nn dng phng php nghin cu. 4. S dng hnh v v cc phng tin dy hc thay cho th nghim. Vi nhng th nghim kh, nguy him, c hi c th dng hnh v thay th. Gio vin c th v ra giy kh ln hoc in ra bn trong chiu trn my OVERHEAD. Cng c th d cc bng ghi hnh chiu cho hc sinh. 5. Th nghim lng nh. a) M t dng c: Dng c ny l mt t giy A4 c in 5 hnh vung en v 5 hnh vung trng. T giy c p platic (hoc n gin hn c th lng vo trong mt ti nilon). b) Thc hien th nghiem: Tren cac o vuong se thc hien cac th nghiem lng nho n gian nh : th nghiem tao chat ket tua, ien phan dung dch Lng hoa chat se lay rat t, chng 1 vai giot. Cac th nghiem co chat mau c thc hien tren cac o vuong trang, cac th nghiem tao ket tua trang se c thc hien tren cac o en. Cach lam nay co u iem la: - n gin, gn gng, d di chuyn v khng phi dng n ng nghim. - d quan st v c nhn trc tip (khng nhn qua thy tinh nh lm trong ng nghim). - tit kim ho cht. c) S dng th nghim lng nh trong cc bui thc hnh PPDHHH: Vic cho sinh vin lm th nghim lng nh nhm gio dc thc tit kim, ng thi cng tp dt cho cc em khi v trng ph thng bit t to ra dng c v bit s dng n trong dy hc. C th thc hnh cc th nghim sau: - in phn dung dch mui n - Nhn bit gc clorua - Nhn bit axit sunfuric v mui sunfat - Nhn bit ion sunfua - Hiroxit lng tnh - To hiroxit kim loi kt ta t dung dch mui tng ng.

d) S dng th nghim lng nh trong dy hc ho hc PTTH: cc trng PTTH gio vin c th lm sn cc t giy A4 c in vung trng en p platic, pht cho mi bn cho hc sinh t lm th nghim. Nu khng c iu kin, ho cht c th dng chung cho 2-3 dy bn. Hc sinh s rt thch th khi c t tay lm th nghim. Vic quan st khong cch ngn cng s tt hn l gio vin lm cho c lp xem. Nh vy, khng nht thit lc no gio vin cng phi dng nhng th nghim ln c lp quan st m c th cho tng nhm hc sinh trc tip lm v quan st th nghim. Vi vic s dng th nghim lng nh, c th thay th th nghim biu din ca gio vin bng th nghim t lm ca hc sinh, to iu kin cho hc sinh hot ng mt cch t gic, tch cc. IV. CC NGUYN TC XY DNG H THNG TH NGHIM THC HNH PPDHHH. Cc th nghim trong phn thc hnh PPDHHH chnh l cc th nghim s dng dy hc trng ph thng. Mun th nghim i vo cc bi ging ho hc PTTH mt cch c hiu qu th phi xy dng h thng th nghim thc hnh PPDHHH theo cc nguyn tc sau: 1. Cc th nghim phi gn vi chng trnh ho PTTH, phc v tt nht cho vic i thc tp s phm v ging dy ho hc ph thng. Th nghim PPDH nhm chun b cho sinh vin dy tt chng trnh ho hc ph thng. V vy cc th nghim phi gn vi ni dung ca tng chng, tng bi ging ca chng trnh ho hc PTTH. Cn phi khc phc tnh trng hin nay l cc th nghim ch yu tp trung vo cc bi ging v cht, phn l thuyt ho i cng gn nh khng c th nghim. Cn ch n tnh cn i trong ton b chng trnh, c gng th nghim i vo cng nhiu bi ging cng tt. Do thi gian dnh cho th nghim PPDH c hn nn khng th dn tri cho chng trnh ca c 3 lp 10, 11, 12. Trong mt chng mc no nn u tin n cc bi s dy khi thc tp s phm. V th nn tp trung cho lp 10,11 v khi i thc tp s phm gn nh 100% gio sinh c phn dy nhng lp ny v nhng nm u ra trng v ging dy PTTH th cng nh vy . 2. Th nghim phi gn vi ni dung bi ging, tt nht l chn c cc th nghim gip hc sinh tip thu cc kin thc li, trng tm. Cc th nghim ho hc trng ph thng d l dng no cng u nhm gip hc sinh tip thu tt ni dung bi hc v nm vng h thng cc kin thc ho hc cn thit ca chng trnh PTTH. V vy cc th nghim phi gn vi ni dung ca cc bi ging c th ph thng . Mt khc vic tip thu kin thc ca hc sinh c hiu qu, khng th th nghim mt cch trn lan m phi c trng tm, trng im. Khi la chn cc th nghim a vo bi ging, tt nht nn chn cc th nghim gip hc sinh tip thu cc kin thc li, trng tm. S lng th nghim trong mt bi cng khng nn qu nhiu, c th t 3 n 5 th nghim l hp l. 3. Th nghim phi trc quan, hin tng r rng, c tnh thuyt phc. S dng th nghim trong dy hc chnh l mt hnh thc dy hc theo phng php trc quan. V vy th nghim phi d quan st, hin tng r rng, c

tnh thuyt phc. Chng ta phi la chn cc phn ng, cc qu trnh ho hc c km theo hin tng quan st c d dng bng mt thng. l cc phn ng: - c s bin i mu sc - c to cht kt ta, cht kh bay ln khi dung dch - c s ta nhit hay thu nhit - c hin tng chy, n, pht quang 4. Th nghim phi hp dn, kch thch hng th vi ngi dy v ngi hc. Mt trong nhng nguyn nhn chnh lm cho sinh vin khng thch cc bui thc hnh l do th nghim khng hp dn, khng gy c ham mun hnh ng. N cng chnh l nguyn nhn m cc th nghim thc hnh c nghin cu k i hc b xp x mt ch khi sinh vin tr thnh gio vin ph thng. Nh vy th nghim khng nhng ch cn em li hng th cho hc sinh m cn phi mang li hng th cho c ngi lm th nghim. Thng thng th nhng th nghim lm cho hc sinh hng th cng s d gy cho gio vin hng th. Khi nhn hc sinh ca mnh chm ch di theo cc hin tng phn ng xy ra, thy cc em hoan h cng lm cho gio vin vui ri. xo dy chay, mt trong nhng gii php quan trng l phi a cc th nghim hp dn vo bi ging m trc ht l a vo cc gi th nghim thc hnh PPDH. 5. Th nghim d kim ho cht, n gin, d lm. Phi cho sinh vin tp s dng, lm quen vi cc dng c cng n gin, mc mc cng tt. Ho cht dng cho th nghim cng d kim cng tt. C nh vy th cc em mi c c hi lm c nhiu th nghim khi tr thnh gio vin ph thng. Chng hn, nu nh cho sinh vin lm th nghim in phn dung dch mui n bng my chnh lu dng in mt chiu th khi v trng ph thng th nghim ny s b b ngay lp tc. Nhng nu dng ngun in bng 3 pin 1,5 von n gin th sinh vin v ngay c cc em hc sinh ph thng cng s c nhiu c hi lp li th nghim . 6. Vic thc hin th nghim khng c mt qu nhiu thi gian, lm nh hng n tin trnh bi ging. V thi gian dnh cho mt tit ln lp PTTH rt ngn (ch c 45 pht) li c qu nhiu nhim v m ngi gio vin phi thc hin nn cc th nghim trn lp phi nhanh, gn, khng lm mt nhiu gi dy. Mt s th nghim xy ra chm, gio vin phi cho hc sinh tr li cu hi hay ging sang ni dung khc trong thi gian ch i. Ni chung khng nn lm dng nhng th nghim ny v d nh hng n s lin tc ca tin trnh bi ging. 7. Th nghim phi an ton, cng t c hi cng tt. Nn thay cc th nghim c bng cc th nghim khng c hoc t c hn. Th nghim phi an ton l mt trong cc nguyn tc bt buc phi tun theo khi la chn v tin hnh th nghim. Mt khc mt trong nhng nguyn nhn lm cho sinh vin s n phng th nghim v cng lm cho cn b hng dn ngi cc gi thc hnh l do c cc th nghim gy c. V vy gi gn sc kho cho cn b, sinh vin bn cnh cc bin php phng chng c hi s ni n phn sau, cch hay nht vn l la chn cc th nghim cng t c hi cng tt. Nu c iu kin nn thay cc th nghim c bng cc th nghim khng c

hoc t c hn. Vn ny cng s tr nn c ngha trong vic xo b dy chay mn Ho trng ph thng. Gio vin ph thng cng rt ngi v thng ln trn cc th nghim gy c. 8. S lng th nghim trong mt bui thc hnh cn hp l, khng nn nhiu qu sinh vin c thi gian rn cc k nng dy hc. Thc hnh PPDH khng ch gip sinh vin thc hin thun thc cc thao tc th nghim m cn rn luyn cho h cc k nng dy hc cn thit. Mt iu cng cn lu l: mt phn ng k cc th nghim phc v cho chng trnh PPTH, sinh vin c lm trong cc bi thc hnh Ho i cng, V c, Hu c. Trong thc hnh PPDH ch nn la chn nhng th nghim tiu biu, in hnh. Nu tham lam a vo qu nhiu th nghim th phn thi gian rn cc k nng dy hc s gim bt, sinh vin s rt kh khn khi i TTSP. V. H THNG CC TH NGHIM THC HNH LLDHHH. H thng gm 86 th nghim trong : - 31 th nghim thuc chng trnh lp 10 - 27 th nghim thuc chng trnh lp 11 - 28 th nghim thuc chng trnh lp 12 PHN I HA HC LP 10 CHNG I: CU TO NGUYN T ( 1. Thnh phn cu to ca nguyn t -kch thc -khi lng nguyn t ( 2. Ht nhn nguyn t -nguyn t ha hc - ng v ( 3. V nguyn t TN 1:. t chy tu chin ch (Cc electron lp ngoi cng quyt nh tnh cht ho hc ca nguyn t) ( 4. H thng tun hon cc nguyn t ha hc TN 2:. V iu ca cc kim loi kim. (Cc nguyn t trong cng phn nhm c tnh cht ha hc ging nhau) CHNG II : LIN KT HA HC - NH LUT TUN HON MENELEEP ( 1 .Lin kt cng ha tr TN 3 : Hiro phn t v hiro nguyn t (Lin kt trong phn t H2 lm cho phn t H2 km hot ng hn nguyn t H ) ( 2. Lin kt ion ( 3. Ha tr ca cc nguyn t ( 4. Cc tinh th TN 4 :Tnh cht khng bn ca tinh th phn t I2 5. Mol ( 6. T khi ca cht kh ( 7. S bin i tun hon tnh cht ca cc nguyn t ha hc TN 5: S bin i tnh cht ca cc nguyn t trong phn nhm chnh ( 8. V tr ca cc nguyn t trong HTTH v tnh cht ha hc ca chng ( 9. nh lut tun hon Menlep

CHNG III : PHN NG OXI HA - KH CHNG IV : PHN NHM CHNH NHM VII - NHM HALOGEN ( 1. Cc halogen 2. Clo TN 6: iu ch clo TN 7: Clo tc dng vi ng kim loi TN 8: Clo tc dng vi nc. Tnh ty mu ca axit hipoclor. ( 3. Hiro clorua HCl TN 9: iu ch kh hiro clorua TN 10 : Tnh tan ca hiro clorua ( 4. Axit clohiric v mui clorua TN 11: Axit clohiric tc dng vi kim loi TN 12: Nhn bit gc clorua TN 13: in phn dung dch mui n ( 5. Mt s hp cht cha oxi ca clo TN 14: iu ch nc Javen, clorua vi TN 15: Tnh oxiho ca KClO3 ( 6. Brom v iot 7. Flo CHNG V : OXI - LU HUNH. L THUYT V PHN NG HA HC ( 1. Phn nhm chnh nhm VI 2. Oxi TN 16: iu ch oxi TN 17: St chy trong oxi TN 18: Lu hunh chy trong oxi (un nng hn hp bt lu hunh v kali pemanganat) TN 19: Cacbon chy trong oxi (un nng hn hp bt than v kali pemanganat) ( 3. Lu hunh TN 20: Lu hunh tc dng vi ng ( 4 . Hiro sunfua TN 21: Nhn bit ion S - ( 5. Cc oxit ca lu hunh TN 22: iu ch kh sunfur SO2 6. Axit sunfuric H2 SO4 TN 23: Tnh ho nc ca axit sunfuric c TN 24: Tnh axit ca axit sunfuric TN 25: Tnh oxiha mnh ca axit sunfuric c, nng TN 26: Nhn bit axit sunfuric v mui sunfat ( 7. Hiu ng nhit ca phn ng ( 8. Tc phn ng ha hc TN 27: Tc phn ng t l thun vi nng cc cht tham gia phn ng (Zn+ H2SO4) TN 28: Tc ca phn ng ph thuc vo nhit (CuO + H2SO4) TN 29: Tc ca phn ng ph thuc vo cht xc tc (t ng vi tn thuc l) TN 30: Xc tc cho s si bt ca cc nc gii kht c ga ( 9. Cn bng ha hc TN 31: S chuyn dch trng thi cn bng theo nhit ( 10.Sn xut axit sunfuric

PHN II HA HC LP 11 CHNG I : S IN LI ( 1. Cht in li TN 1: Tnh dn in ca dung dch in li ( 2. S in li ( 3. Axit- baz TN 2: Bn cht ca phn ng axit-baz (to mu hng bng nc l) TN 3: Cht ch th mu bng bng dm bt TN 4: Hirxit lng tnh ( 4. pH ca dung dch TN 5: Xc nh pH ca dung dch ( 5. Mui TN 6: Tnh axit-baz ca dung dch mui ( 6. Phn ng trao i ion CHNG II: NIT - PHOTPHO ( 1. M u ( 2. Nit TN 7: iu ch nit 3. Amoniac TN 8: iu ch amoniac TN 9: Tnh tan ca amoniac TN 10: Trng chui vo bnh TN 11: Amoniac tc dng vi hiro clorua (bp ra khi) TN 12: S chuyn dch trng thi cn bng theo nng ( 4. Dung dch amoniac. Mui amoni TN 13: S thng hoa ca mui amoni ( 5. Sn xut amoniac 6. Axit nitric TN 14: Tnh cht xi ha mnh ca axit nitric TN 15: Nhit phn mui nitrat (vt la mu nhim) TN 16: Nhn bit ion NO3 7. Photpho TN 17: Photpho tc dng vi oxi (xc nh thnh phn khngkh) 8. Axit photphoric TN 18: Tnh tan khc nhau ca cc mui photphat ( 9. Phn bn ha hc CHNG III: I CNG HA HC HU C ( 1. M u ( 2. Thnh phn nguyn t v cng thc phn t ( 3. Cu to phn t hp cht hu c CHNG IV: HIROCACBON NO ( 1. Dy ng ng ca metan (ankan) TN 19: iu ch v th tnh cht ca kh metan TN 20: Phn ng clo ha metan 2. Xicloankan

CHNG V: HIROCACBON KHNG NO ( 1. Dy ng ng ca etilen TN 21: iu ch etilen TN 22: Phn ng cng etilen vi brom ( 2. Ankaien. Cao su ( 3. Dy ng ng ca axetilen (ankin) TN 23: iu ch axetilen TN 24: Phn ng cng brom ca axetilen TN 25: Phn ng th nguyn t hiro ca axetilen TN 26: t chy nc CHNG VI: HIROCACBON THM ( 1. Benzen v cc cht ng ng TN 27: Tnh cht vt l ca benzen. ( 2. Mt s hirocacbon khc CHNG VII: NGUN HIROCACBON TRONG THIN NHIN ( 1. Kh thin nhin ( 2. Du m ( 3. S chng ct than H THNG HA V HIROCACBON PHN III HA HC LP 12 CHNG I: RU PHENOL AMIN TN 1: Phn ng ca ru vi axit bromhiric TN 2: Pho hoa trong cht lng TN 3: Phenol l mt axit yu TN 4: Phn ng ca phenol vi nc brom TN 5: Phn ng ca anilin vi nc brom CHNG II: ANEHIT AXIT CACBOXILIC ESTE TN 6: Phn ng trng gng ca anehit TN 7: Phn ng ca anehit vi ng (II) hiroxit TN 8: Phn ng to este ca axit cacboxilic vi ru TN 9: Vin b si bt CHNG III: GLIXERIN LIPIT TN 10: Phn ng ca glixerin vi ng (II) hiroxit CHNG IV: GLUXIT TN 11: Phn ng trng bc ca glucoz TN 12: Phn ng ca saccaroz vi ng (II) hiroxit TN 13: Phn ng mu ca tinh bt vi dung dch iot CHNG V: AMINOAXIT V PROTIT TN 14: Tnh cht lng tnh ca aminoaxit (phn ng vi axit, baz) TN 15: Phn ng mu c trng ca protit TN 16: Tc dng ca nhit n protit CHNG VI: HP CHT CAO PHN T V VT LIU POLIME CHNG VII: I CNG V KIM LOI

TN 17: Phn ng ca ng vi dung dch mui thy ngn (bin ng thnh bc) TN 18: iu ch kim loi bng phng php in phn CHNG VIII: KIM LOI CA CC PHN NHM CHNH NHM I, II, III TN 19: Natri tc dng vi nc TN 20: Magie tc dng vi nc TN 21: Phn ng nhm mc lng t TN 22: Nhm tc dng vi nc TN 23: Tnh cht lng tnh ca nhm hiroxit CHNG IX: ST TN 24: Phn ng ca st vi dung dch axit TN 25: Phn ng ca st vi dung dch ng (II) sunfat TN 26: Phn ng ca dung dch st (III) clorua vi ng TN 27: Phn ng iu ch st (II) hiroxit v tnh d b oxiho ca n TN 28: Phn ng iu ch st (III) hiroxit t dung dch mui tng ng

Chng 2 RN LUYN CC K NNG DY HC TRONG CC BUI THC HNH PPDHHH

Vic rn luyn cc k nng dy hc cho sinh vin Khoa Ho HSP khng ch gii hn trong khun kh cc bui thc hnh PPDHHH. N phi c thc hin trong khung thi gian ca tng th qu trnh o to sut kho hc. I. MC CH CC GI TH NGHIM THC HNH LLDHHH. 1. Rn luyn cho sinh vin c k nng tin hnh th nghim mt cch thnh tho, nhanh chng, hiu qu. 2. Bit kt hp th nghim vi ni dung bi ging. 3. Rn luyn cho sinh vin k nng din t, k nng vit bng, v hnh ging tt mt on bi hc c th nghim . 4. Rn luyn tc phong s phm: bnh tnh, chng chc, t nhin. II. YU CU RN LUYN CC K NNG DY HC CH YU: NI, VIT BNG, BIU DIN TH NGHIM. 1. Yu cu rn luyn v k nng biu din th nghim. 1. Nm vng k thut tin hnh th nghim th nghim thnh cng mt cch nhanh chng. 2. Bit hng dn v to iu kin cho hc sinh quan st tt cc hin tng xy ra. 3. Bit phn tch v khai thc th nghim phc v cho ni dung bi ging. 4. Kt hp th nghim vi li ni v vit bng mt cch khoa hc. 2. Yu cu rn luyn v k nng ni. 1. Ni to, nghe. 2. Ging ni thch hp. 3. Din t lu lot. 4. Sinh ng, hp dn. 3. Yu cu rn luyn v k nng vit bng. 1. Vit ng. 2. Vit r. 3. Thng hng. 4. Trnh by p. III. QUY TRNH TNG TH RN LUYN CC K NNG DY HC CH YU TRONG CC BUI THC HNH PPDHHH. 1. Sinh vin hc v cc thao tc th nghim c bn, ni quy, cch phng chng c hi, phng php s cu trong phng th nghim (gio vin hng dn bng li kt hp cho xem 3 bng ghi hnh, sinh vin nghe, ghi chp v tho lun). 2. Sinh vin nghe hng dn, tho lun trao i nm vng cc yu cu ca k nng ni, vit bng, biu din th nghim. 3. Sinh vin lm th nghim, tp ging c th nghim trong cc bui thc hnh.

4. Sinh vin t rn luyn k nng ni, vit bng nhng lc rnh trng hoc nh (c nhn hoc theo nhm). 5. Sinh vin t nh gi v nh gi ln nhau k nng ni, vit bng trong nhm hc tp, ghi kt qu vo phiu im. 6. Kim tra, nh gi kt qu ln 1 v ln 2 (vi nhng sinh vin cha t yu cu). IV. CC BC TRONG MT BUI THC HNH PPDHHH. 1. Gio vin kim tra phn chun b ca sinh vin: kim tra v v kim tra ming. 2. Gio vin gii thiu ni dung, mc ch, yu cu cc cng vic phi lm; t cu hi, gii p thc mc, hng dn cc th nghim kh khi cn thit. 3. Sinh vin t tin hnh th nghim c nhn hay lm theo nhm nh, chun b ln ging mt on bi c th nghim trong sch gio khoa ph thng. 4. Sinh vin ln ging trc nhm, cc sinh vin khc gp . 5. Gio vin nhn xt, tng kt rt kinh nghim. 6. Sinh vin vit bo co kt qu th nghim v nhng thu hoch trong v tng trnh, lm v sinh v dn dp phng th nghim . VIT TNG TRNH TH NGHIM Tn th nghim Bi lp Cch tin hnh Hnh v Phng trnh phn ng v k thut th nghim thnh cng

Chng 3 K THUT PHNG TH NGHIM

I. K THUT S DNG DNG C, HO CHT TRONG PHNG TH NGHIM. 1. S dng dng c thy tinh: - Cn nh tay, trnh va chm mnh. - Khng ng dung dch axit, kim c trong cc bnh thy tinh mng. - Khng un nng, rt nc nng vo cc dng c thy tinh c thnh dy. - Khi un nng bnh cu, ng nghim phi un t t v u, h nng ton b ng nghim ri mi un tp trung vo y. Hng ming ng nghim v phi khng c ngi. 2. S dng n cn: - Khng cn trong n kh kit, nu ang un phi tt n ri mi thm. - Khng cn qu y, chm la t n n sang n kia (d lm cn ra ngoi v bc chy). - Khng dng ming thi tt n, nn ly np n chp ln ngn la. 3. Ly ho cht - Tuyt i khng da tay tip xc trc tip vi ho cht. - Mi ho cht phi ly bng mt dng c ring m bo s tinh khit. - Ly xong cn y nt ngay, v ng v tr quy nh. 4. S dng cht d chy (cn, du ho, xng, benzen, axeton) - Khng gn la - Nn cha trong nhng bnh nh cho sinh vin, hc sinh dng trnh nguy him. 5. S dng cht d n (mui clorat, nitrat v cc hn hp ca chng vi photpho, lu hunh) - ring mt ch, trnh s va chm, dm ln cc cht d n. - Khng dng vi liu lng ln. - Nghin tng cht trong nhng ci ring, nu cn trn ln dng lng g trn mt cch nh nhng. 6. S dng axit, kim - Khng dy ra tay, ngi, qun o hay bn vo mt ( tt nht nn eo knh). ng trong cc bnh nh, thnh dy. Pha long axit sunfuric c phi cho tng lng nh axit vo nc, quy u (khng c nc vo axit).

II. NI QUY PHNG TH NGHIM. 1. Phi nghin cu k cc th nghim s tin hnh trc khi n phng th nghim. - c ti liu hng dn v sch gio khoa ph thng nm vng mc ch, yu cu, cch tin hnh th nghim; th nghim s biu din khi dy bi no trong chng trnh ph thng - Cc th nghim c cht c phi d kin trc cch phng chng.

2. Khi tin hnh th nghim. - Phi ht sc cn thn th nghim thnh cng, trnh tai nn, gy c cho bn thn v nhng ngi xung quanh. - Tun th theo ch dn ca ti liu v ca cn b ph trch phng th nghim. - Khng t lm cc th nghim ngoi ni dung bi hc. - Khng i li ln xn, ni chuyn n o. - Khi c tai nn xy ra phi bo vi gio vin hng dn ngay lp tc. 3. Phi gi gn ho cht, dng c khng c h hng. - Mi sinh vin u phi c thc gi gn dng c, tit kim ho cht m mnh s dng. - Ly ho cht ng lng ghi trong ti liu (khng nhiu qu hay t qu), mi ho cht dng mt ng ht (hoc mung) ring. - Sau khi ly xong l ng vo v tr c. - Khng ho cht dy, bn vo ngi khc. - Ho cht ri ra ngoi phi dn ngay. - cc cht thi vo ng ni quy nh. 4. i vi cc th nghim c cht c phi ht sc ch . - Ly tht ng lng ho cht theo hng dn. - iu ch va dng th ngng ngay th nghim . - Thit b th nghim phi an ton, nt v cc ng dn kh phi kn, khng r r kh c ra ngoi. - Khi cn thit phi thc hin trong t ht. - Hy cht c ngay sau khi xong th nghim. 5. Tham gia y v c hiu qu cao cc bui th nghim. - Ngh phi xin php v lm b. - Tn dng thi gian rn cc k nng s phm. - Khng t b v sm. 6. Cui mi bui th nghim. Lm v np tng trnh. Ra sch cc dng c. Xp li ho cht cho gn gng, ng ni quy nh. Dn v sinh sch s. Ra tay bng x bng. Kim tra li in, nc trc khi ri phng th nghim .

III. CC BIN PHP PHNG CHNG C HI KHI TIN HNH TH NGHIM. Mun phng chng c hi tt cn thc hin nhng bin php sau y: 1. Cn nhn thc c mt cch ng n, y tc hi ca cc cht c. - Nm r mc c hi, nguy him nhiu t khc nhau ca cc ho cht thng s dng. C nhng cht c nhng nhiu sinh vin khng bit (nh NH3), c cht rt c nhng ngh l t c (nh H2S ) v vy d dn n coi thng, khng cn thn khi lm th nghim.

- Hiu c s nhim c tc thi v nh hng lu di ca mt s ho cht. - Bit c kh nng chu ng ca c th, mt s cht c c o thi ra c th rt chm nh benzen 2. Sinh vin cn thc c trch nhim gi gn sc kho cho mnh, cho bn, bo v mi trng trong lnh cho cng ng v x hi. - Nng cao thc tp th ca mi c nhn. - Cn gi gn bu khng kh trong lnh cho cng ng. 3. Sinh vin cn nm c v bit cch phng chng c hi. - Gim thiu lng cht c sinh ra bng cch dng t ho cht, lm cc th nghim lng nh. - Hy cc cht c: vi cc cht oxi ho dng cc cht kh, vi cc axit dng baz v ngc li 4. Thc hin ni quy phng th nghim v k lut nghim tc. - T chc hc tp ni quy ngay bui thc hnh u tin. - Cn b hng dn kim tra gim st cht ch, nhc nh, chn chnh kp thi nhng biu hin lch lc. - C khen thng v k lut nghim minh. VI. MT S CHT C CN CH KHI LM TH NGHIM. 1. Clo. Mc gy c ty thuc vo nng trong khng kh: Nng kh clo trong khng kh Mg/lit P.P.M (phn triu) 0,003 0,006 12 0,01 0,01 0,02 0,04 0,08 0,12 0,17 0,29 3,5 3,5 6 14 21 40 60 100 Tc dng gy c Vn lm vic c bnh thng Ngi thy mi kh clo Mt, mi, hng au nhi v bng rt Trong 0,5 1 gi s nhim c nghim trng nguy him n tnh mng. Rt nguy him, dn ti vim v mng nc phi. Khng th chu ni qu 1 pht.

Khi ht phi clo, n s nhanh chng kt hp vi nc ca nim mc to thnh HCl gy bng, sng ty, t mu v nng th phi b mng nc v t bo phi b hy hoi. Nhim c nng cung hng b co rt, mng nc phi. Sau khi lnh vn c th b vim phi ti pht, c th mc chng thn kinh, bun ru r dai dng hng nm. Ngi c bnh tr mi, vim hng, amian, hen xuyn, ngt mi, au mt khng nn tip xc vi clo. 2. Hiroclorua.

Ngi nhiu c th n mn cc c quan h hp v gy hi nim mc mt. 3. Brom. Tc dng gy c tng t clo. Nu dnh vo da s phng dp, mng nc gy l lot. Khi ht th nhiu hi brom s c hin tng chy mu cam, vng u, hoa mt my gi sau s au bng, a chy, khp ngi mn . 4. Hirosunfua. nng cao lm thn kinh khu gic b t lit hon ton khin mi khng cn thy mi thi. Chnh v th m n ht sc nguy him. Lm vic trong mi trng c nng hirosunfua ln hn 2% phi dng mt n c vi cao su di hoc bnh th oxi. Nng trong khng kh (mg/lit) 0,12 0,18 0,24 0,36 0,50 0,6 0 0,7 0 0,84 1,20 2, 80 Tc hi n c th Trong 6 gi khng biu hin triu chng g r rt. Trong 0,5 gi c triu chng nhim c. Trong 0,5 1 gi c th nguy him n tnh mng. Trong 0,5 1 gi c th cht hoc ngoc ngoi. Cht ngay.

5. Anhirit sunfur. Nng trong khng kh (mg/lit) 0,008 0,013 0,02 0,03 0,05 0,13 0,26 1 1,2 Tc hi n c th C th ngi thy mi. C kch thch i vi c hng. Kch thch i vi c hng, gy ho. Chu c t 0,5 n 1 gi. Trong thi gian ngn s b nhim c nng.

Ht phi th nim mc kh qun b kch thch sinh ho, c khi thanh i b co rt khng ni c. Ngi b nhim c thot u thy tro nc mt, chy nc mi, nhc u, chn tay bi hoi. Nu b nhim c mn tnh s vim da, vim kh qun, vim phi bin chng thnh mng nc phi, mt sng hp. 6. Amoniac Kch thch rt mnh ti ng h hp v nim mc, gy bng rt, nc mt dn da, nhc u, nn ma. Nu ht phi lin my ngy phi c th b t mu v ph, nh hng xu n tim. Nng trong khng kh (mg/lit) 0,037 0,100 0,250 Tc hi n c th ngi thy mi khai Kch thch nh Bt rt, kh chu, c th chu c 1 gi

0,3 0,5 0,200 1,70 3,15 7. Cc oxit ca nit.

Kch thch mnh vi mt Kch thch rt mnh Sau 5 6 pht c th cht

Nng thp, khng biu hin triu chng nhim c ngay m phi sau mt thi gian: nhc u, mt ng, tiu ha km, st cn, lot nim mc, thiu mu. Nng cao s kch thch kh qun, sau vng u, n om m mt, ton thn suy nhc, ch sau my gi phi mng nc. c tnh ln nht l NO2 ri n NO v N2O4. Cc oxit NOx c 2 tc dng: - Khi ng vai mt axit n tc dng ln nim mc ng h hp. - Khi ng vai mt hp cht nit n c th xm nhp vo mu, ph hoi mu nghim trng. Nng trong khng kh (mg/lit) 0,12 0,20 0,22 0,30 0,45 0,50 8. Metan. Metan l kh rt d bt la gy chy n. 00C, 760 mmHg nu metan chim 5 15% th tch s n mnh khi gp tia la. Nng t 25 - 30% gy nhim c nng: nhc u, ngt mi, kh th, mch tng, th gp, u c m mm, khng iu khin c hnh vi theo mun. 9. Axetilen. nng thp nguyn nhn chnh gy c do cc kh PH3 , CO c ln khi iu ch C2H2 t t n. nng 10% bt u nhim c nh, 15% i ng long chong, 20% ch cn 6 pht ci ni huyn thuyn, 33% th ch sau 7 pht mt ht kh nng suy ngh. 10. Benzen. Mc tc hi tu thuc nng , thi gian tip xc. S bi tit benzen ca c th rt chm chp, n tn ti trong c th rt lu, khong 50 60% b mu hp th, lng cn li n nu trong ty xng, c, gan gy tc hi lu di. Khi nng 0,15 0,20% gy t lit trung khu thn kinh, lm gim s lng hng, bch cu, mt mi nhc u, chn n, thiu mu, c th chy mu cam, xut huyt di da. 11. Cc axit. HNO3 long c tnh n mn rt mnh, bn vo da lm da c mu vng ngh. HNO3 c lm da bng nng, xm vng. Ht phi hi bt k axit no cng s gy tc hi n ng h hp v nim mc mt. Cc axit c bn vo da s gy bng, lm da ty , phng dp, chy. 12. Cc baz. Tc hi n c th Kch thch mnh Kch thch rt mnh B nhim c sau mt thi gian rt ngn C th cht sau mt thi gian ngn

 nng thp cc dung dch kim lm da mt lp cht nhn, tr nn kh rp, nu lu s sn si, chai cng. nng cao cc dung dch kim s lm bng da. V. NNG CHO PHP LN NHT TRONG KHNG KH NI LM VIC CA MT S CHT C THNG GP. S th t 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 Tn Hi thy ngn Ch Clo, brm Axit sunfuric Anhirit sunfuric Cc oxit ca nit Cacbon sunfua Hiro sunfua Anhirit sunfur Tetracloruacacbon Benzen Cacbon oxit Amoniac Metanol Cng thc Hg Pb Cl2, Br2 H2SO4 SO3 NxOy CS2 H2S SO2 CCl4 C6H6 CO NH3 CH3OH Mg/lit 0,00001 0,00001 0,001 0,002 0,002 0,005 0,01 0,01 0,02 0,05 0,05 0,03 0,02 0,05 Th tch phn triu (ppm) 0,001 0,001 0,316 0,50 0,56 1,04 2,95 6,58 7,00 7,27 14,00 24,00 26,00 35,00

VI. CU CHA KHI B TAI NN HOC NHIM C. 1. Khi b axit, baz bn vo ngi: ci b qun o dnh ho cht, gii nc ra ngay nhiu ln, c th cho vi nc chy thng vo, trnh c xt mnh lm try xc. Sau ra bng dung dch natri cacbonat axit 10% (nu b axit), dung dch axit axetic 4% (nu b baz). Nu b bn vo mt, nhanh chng dng bnh tia phun nc vo mt ri ra bng dung dch natri cacbonat axit 5% (nu b axit), dung dch axit boric 2% (nu b baz). 2. Khi b nhim c: - Nhanh chng a ngi b nhim c ra ni khng kh trong lnh. - Nu b ngt, cho ung cf, tr nng hoc ht hi ca ru, amoniac, cht c mi kch thch. - Gy nn ma (tr trng hp axit hoc baz). - S dng thuc gii c gm 2 phn bt than, 1 phn bt oxit magi v 1 phn axit tanic trong mt cc nc m. - Gi bc s v a i cp cu ngay vi nhng trng hp b nhim c nng. Nhim c Axit Baz Cch cha tr. Khng gy nn ma, cho ung MgO (10g MgO trong 150 ml nc) Khng gy nn ma, cho ung dung dch axit axetic 4%, nc tri cy.

Ru, amin, kim Gy nn ma, cho ung sa hoc lng trng trng. loi nng (Hg, Pb, Cu) v cc hp cht Ht phi kh c a ra ni thong kh, lm h hp nhn to, cho th oxi. Nu l kh n mn ( NH3, Cl2, Br2, NO2, HCl) cho ngi hi ca dung dch axit axetic. Nu l NH3 cho ht hi nc nng, ung nc chanh.

Chng 4 CC TH NGHIM LP 10
TN1. Cc electron lp ngoi cng quyt nh tnh cht ho hc ca nguyn t (t chy tu chin ch) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi V NGUYN T lp 10 nhm minh ho trong sch gio khoa: Cc electron lp ngoi cng hu nh quyt nh tnh cht ho hc ca nguyn t. Th d: nguyn t natri c 1 electron lp ngoi cng d dng phn ng vi nc nhit thng. - Hin tng th nghim rt hp dn, to khng kh vui v. 2. Cch tin hnh. Dng mt t giy thm nc gp tu, chc mt l thng nh di y, t mt mu natri vo tu ri y bn trn bng vi mnh giy d bt la. Th tu vo chu nc c sn vi git phenolphtalein. Khi natri gp nc tu s bng chy, trn mt nc xut hin vt mu gic loang mu .

Hnh 1: t chy tu chin ch 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Ming natri cn gt b lp oxit bn ngoi v khng nn ly to qu gy n nguy him, chng ht u en l va. - Giy y trn ming natri nn nhiu v nhng vo du ha. TN 2. Cc nguyn t trong cng phn nhm c tnh cht ha hc ging nhau (V iu ca cc kim loi kim) 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi H THNG TUN HON CC NGUYN T HO HC lp 10 khi hnh thnh khi nim phn nhm. Th nghim chng minh cc nguyn t trong cng phn nhm c tnh cht ha hc ging nhau . 2. Cch tin hnh. 30 ml nc c vi git Dau hoa phenolphtalein vo cc dung tch 100 ml ri rt 40 ml du ha sch ln trn mt Nc nc. Th nhng ming kim loi kim (liti, natri, kali) bng ht u xanh vo Hnh 2:Vu ieu cua cac kim loai kiem cc, chng s ni ln, chm xung, nhy l i ma cho n khi tan ht. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn gt b lp oxit bn ngoi ca cc kim loi kim. - Khng c ly ming kim loi ln qu s n, nguy him.

TN 3. Hiro phn t v hiro nguyn t 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi LIN KT CNG HO TR lp 10 nhm chng minh c lin kt trong phn t H2 lm cho phn t H2 km hot ng hn nguyn t H . 2. Cch tin hnh. Ly vi ht tinh th st (III) clorua cho vo 6 ml dung dch axit clohiric c, ho tan ri san u ra 2 l thy tinh nh (c th dng l thuc penexilin hoc ng nghim). Cho vi ht km vo ng th nht, y bng mt nt cao su c ng thy tinh xuyn qua. Dn kh hiro sinh ra vo dung dch l th hai. Mu vng cam l th nht chuyn dn sang mu xanh nht. Cn l th hai mu vng cam khng mt i m vn gi nguyn. Phng trnh phn ng: 2HCl + Zn = ZnCl2 + 2H H + FeCl3 = FeCl2 + HCl

Zn

FeCl3 HCl

Hnh 3: Phn t H2 km hot ng hn nguyn t H 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Mui st (III) clorua khng c ly nhiu qu, ch va cho dung dch trong ng ngim c mu. - C th ly thm mt l ng dung dch st (III) clorua, cho vi ht km vo. Quan st hin tng ri t rt ra kt lun. TN 4. Tnh cht khng bn ca tinh th phn t I2 1. Mc ch th nghim. Th nghim ny c th dng : - Bi CC TINH TH lp 10 chng minh tnh khng bn, d nng chy, d bay hi ca cc tinh th phn t. - Bi BROM V IOT LP 10 minh ho cho hin tng thng hoa v tnh cht vt l c bit ca tinh th iot. 2. Cch tin hnh. Cho tinh th iot (chng ht u xanh) vo ng nghim kh, y kn bng nt cao su, un trn ngn la n cn (nghing ng nghim 45 0 ) khi hi iot mu tm bay ln 3 n 5 cm th ngng un. Chng na pht sau trn thnh ng nghim xut hin tinh th iot mu nu sm. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khi hi iot bay ln chng 5 cm th ngng un, nu un tip hi iot s y nt bt ra gy c. - Khng dng tay cm tinh th iot.

TN 5. S bin i tnh cht ca cc nguyn t trong phn nhm chnh (So snh hot ng ca clo, brom, iot) 1. Mc ch th nghim: - Th nghim c dng trong bi S BIN I TUN HON TNH CHT CA CC NGUYN T HO HC chng minh quy lut bin i tnh kim loi, phi kim ca cc nguyn t trong phn nhm chnh. T clo n iot tnh phi kim v kh nng hot ng ha hc gim dn. - Th nghim ny cng c th dng khi dy bi BROM V IOT chng minh clo v brom hot ng hn iot (y c iot ra khi dung dch mui KI ). 2. Cch tin hnh. a) Cho clo tc dng vi dung dch KI (xem th nghim 6) b) Cho vi git nc brom vo dung dch KI c sn h tinh bt , dung dch s nhum mu xanh: Br2 + 2 KI = 2 KBr + I 2 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. Cn thn vi clo v brm l nhng cht c. TN 6. iu ch clo 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi CLO lp 10 nhm: - Gii thiu cho hc sinh nm c nguyn tc chung ca vic iu ch clo trong phng th nghim l cho axit clohiric c tc dng vi mt cht oxiha mnh : MnO2, KMnO4, CaOCl2 ... - Cho hc sinh quan st mu sc ca clo. - Dng clo iu ch c tin hnh cc th nghim sau. 2. Cch tin hnh. Cch 1: Cho 4g MnO2 v 20 ml dd HCl 35% vo mt bnh cu y trn 50 ml, y bnh bng nt cao su c ng dn kh xuyn qua. un nng bnh, thu kh clo theo phng php di ch khng kh (c khong 1 lit clo).

dd HCl

MnO2

dd NaOH dd NaOH

Cl2

Cl2 Hnh 4: iu ch clo

Cch 2: Nu ch iu ch mt lng nh clo v thc hin cc phn ng ngay trong bnh th tin hnh nh sau: Cho 0,5 g MnO2 (chng ht u phng) v

2ml dung dch HCl c 35% vo mt bnh cu y trn 50 ml, y bnh bng nt cao su c ng vut nhn xuyn qua (u ng vut c mt ming bng tm dung dch KI v h tinh bt). un nh bnh cu cho n khi ming bng chuyn sang mu xanh.(Xem hnh 5 trang 28 ) 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Dung dch HCl phi tht c, nu long s khng c kh clo to thnh. - Sau khi xong th nghim th nhng bnh cu vo chu nc vi hu clo v HCl d. - Nt cao su phi va vi ming bnh cu y tht kn khng cho kh clo thot ra. TN 7. Clo tc dng vi ng kim loi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi CLO lp10 nhm chng minh clo c tnh oxiho mnh, tc dng trc tip vi hu ht cc kim loi. Clo tc dng vi ng l kim loi hot ng km to thnh ng (II) clorua (sn phm chnh). 2. Cch tin hnh. un bnh cu bn tri (hnh 5) cho n khi trong bnh y kh clo. Thay nhanh nt cao su c ng vut nhn xuyn qua bng nt cao su c gn si dy ng co sch v cun thnh hnh l so c t nng trc. Dy ng s chy rc to ra khi nu CuCl2 v khi trng CuCl.

MnO2 Hnh 5: iu ch clo, clo tc dng vi dung dch KI v vi ng 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nn ly si dy ng nh va phi ng knh chng 0,1 mm hoc ng l. - Sau phn ng ngm ngay bnh cu vo chu ng dung dch NaOH 10% hy kh clo v axit d. - Nu khng c bnh cu c th thay bng ng nghim (dy ng chy khng c lu v lng clo t). TN 8. Clo tc dng vi nc.Tnh ty mu ca axit hipoclor. 1. Mc ch th nghim.

Th nghim c dng trong bi CLO lp10 nhm chng minh clo khng ch tan m cn tc dng c vi nc. Axit hipoclor khng bn, c tnh oxiha rt mnh. 2. Cch tin hnh.

Hnh 6: Clo tc dng vi nc Sc kh clo vo mt ng nghim dng nc, mt phn clo s tc dng vi nc: Cl2 + H2O = HCl + HClO Ly mt ng nghim ng nc clo va iu ch v mt ng nghim ng nc ct so snh. Cho vo mi ng mt ming giy c giy mc hoc mt cnh hoa. Quan st hin tng v rt ra kt lun. TN 9. iu ch kh hiro clorua 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi HIRO CLORUA lp10 nhm cho hc sinh bit cch iu ch mt axit d bay hi bng cch cho mui ca n tc dng vi mt axit mnh, kh bay hi (axit sunfuric c). (Khng iu ch c HBr, HI). 2. Cch tin hnh. Lp dng c nh iu ch kh clo (hnh 4). Cho 10g NaCl vo bnh cu ri cho tip 20 ml axit sunfuric c, phn ng s xy ra ty theo nhit : -nu un nh hoc khng un: NaCl + H2 SO4 = NaHSO4 + HCl -nu un nng mnh : 2NaCl + H2 SO4 = Na2 SO4 + 2HCl TN 10. Tnh tan ca hiro clorua 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi HIRO CLORUA lp10 nhm chng minh hiro clorua tan rt mnhtrong nc (500 lit / 1lit nc) to dung dch c tnh axit mnh. 2. Cch tin hnh. Thu hiro clorua vo y mt bnh thy tinh. y bnh bng nt cao su c ng vut nhn xuyn qua (u ng vut nhn hng vo trong bnh). p ngc bnh vo chu nc c ru qu tm (hoc kim long c vi git phnolphtalin). Nc s phun vo bnh v i mu.
dd kiem co pp

Hnh 7: Tnh tan cua hiroclorua

3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nhng nt cao su c ng vut nhn xuyn qua vo nc trc khi y bnh. - Cm bnh bng ngn ci v tr hc sinh nhn thy nc phun ln. TN 11. Axit clohiric tc dng vi kim loi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT CLOHIRIC V MUI CLORUA lp10 nhm chng minh axit clohiric l axit mnh nhng ch tc dng vi cc kim loi ng trc hiro trong dy hot ng ha hc. 2. Cch tin hnh. Cho dung dch HCl long tc dng vi km, ng. Quan st hin tng ri rt ra kt lun. TN 12. Nhn bit gc clorua 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT CLOHIRIC V MUI CLORUA lp10 nhm cho hc sinh bit cch nhn bit gc clorua. Hu ht cc mui clorua u d tan, ch c AgCl l t tan nht, v vy ngi ta thng dng dung dch AgNO3 nhn bit gc clorua. 2. Cch tin hnh. Nh vi git dung dch AgNO3 vo ng nghim c cha dung dch axit clohiric hay dung dch mui clorua, kt ta ra ngoi nh sng s phn hy thnh clo v bc kim loi mu en. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - C th tin hnh th nghim ny trn dng c th nghim lng nh. - Nn kt hp th nghim h thng cho hc sinh tnh tan v mu sc ca cc halogenua bc ( hc sinh nhn xt rt ra quy lut bin i tnh cht). Mui Tnh tan Mu sc Ag F Tan Trng AgCl t tan Trng AgBr t tan Vng nht AgI Rt t tan Vng

TN 13. in phn dung dch mui n (th nghim lng nh) 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT CLOHIRIC V MUI CLORUA lp 10 cho hc sinh thy NaCl khng nhng quan trng vi cuc sng hng ngy ca con ngi m cn l nguyn liu sn xut clo,natri hiroxit. 2.Cch tin hnh.

Lp dng c nh hnh v. Ngun in l 3 cc pin 1,5 von mc ni tip, in cc l 2 rut bt ch. Nh 1 git dung dch NaCl c phenolphtalein ln mt ning knh. Nhng 2 in cc vo dung dch s c mu ti xut hin.

3 pin 1,5 von

mieng thuy tinh

Dung dch NaCl

Hnh 8: in phn dung dch mui n 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - c ngun in tt nn dng pin mi, ly t giy c chiu di bng chiu di 3 cc pin qun tht cht. Dng 2 ming bng gn c nh 2 u ca dy dn vi 2 u ca b pin, ly dy thun ct cht li. - Khong cch gia 2 in cc khi nhng vo dung dch chng 0,3 0,5 cm . TN 14. iu ch nc Javen, clorua vi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi MT S HP CHT CHA OXI CA CLO lp 10 nhm: - Cho hc sinh bit cch iu ch, thnh phn ca nc Javen v clorua vi - Chng minh tnh oxiho mnh ca NaClO, CaOCl2 ( do Cl+1; hp cht km bn, d b phn hy). 2. Cch tin hnh. Cho kh clo li qua dung dch NaOH v dung dch Ca(OH)2 .Th tnh ty mu ca dung dch mi to thnh. TN 15. Tnh oxiho ca hp cht cha oxi ca clo 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi MT S HP CHT CHA OXI CA CLO lp 10 nhm chng minh tnh oxiho mnh ca cc hp cht c oxi ca clo. 2. Cch tin hnh. Trn bt KClO3 nghin nh vi ng ct mn, vun thnh ng hi lm gia. Nh 1 git H2 SO4 c vo hn hp s chy sng. Phn ng: 2 KClO3 + H2 SO4 = 2 HClO3 + K2 SO4 HClO3 khng bn b phn hy ra oxi lm ng bc chy.

Hnh 9: Tnh oxiho ca KClO3 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn thn khi dng axit sunfuric c. - Khng nghin chung KClO3 vi ng ct. TN16. iu ch oxi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi OXI lp 10 nhm cho hc sinh: - Bit iu ch oxi trong phng th nghim bng cch nhit phn mt s hp cht c oxi: KMnO4 , KClO3, KNO3, HgO.... - Bit cch thu kh theo phng php di ch nc. iu ch oxi bng KClO3 v MnO2 cn lm r vai tr ca cht xc tc i vi tc ca phn ng ha hc. Nu khng c cht xc tc, phn ng nhit phn 100 0 C xy ra theo c hai phng trnh di y (ch yu l phng trnh 2): 1) 2KClO3 = 2KCl + 3O2 2) 4KClO3 = 3KCl + KClO4 2. Cch tin hnh.

KClO3 MnO2 Nc Nc

Hnh 10: iu ch oxi trong phng th nghim Trn 4g KClO3 nghin nh vi 1g MnO2 (thu c chng 1 lt oxi) cho vo ng nghim. y nt cao su c ng dn kh xuyn qua. t ng nghim nm ngang , ming hi chc xung.un nng ng nghim. thu oxi theo phng php di ch nc. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng nghin nhiu KClO3, khng ngin ln KClO3 vi cht khc v d gy n. - Dng KMnO4 t nguy him hn KClO3.

- Cn rn luyn tht thnh tho k nng thu kh theo phng php di ch nc. TN 17. St chy trong oxi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi OXI lp 10 nhm chng minh oxi l phi kim hot ng mnh, phn ng trc tip c vi tt c cc kim loi tr vng v bch kim. Phn ng ca xi vi st kh mnh lit, sinh ra mt lng nhit ln. 2. Cch tin hnh. Cun dy st nh thnh hnh l xo, mt u qun vo mt mu g nh lm mi (c th dng 1/5 que dim). t chy mu g ri nhng vo l ng oxi (gi cho mu g gia l). Dy st chy sng to thnh nhng ht Fe3O4 mu nu, sau th nghim u dy c mt cc st nh hnh cu. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cho vo l mt t nc hoc ct khi b nt khi st v oxit st nng chy rt xung. - Nu mu g ln khi chy s tiu hao nhiu oxi trong bnh, nh hng n s chy ca dy st. - C th cho hc sinh gii thch ti sao u dy c mt cc st nh hnh cu. TN 18. Lu hunh chy trong oxi 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi OXI lp 10 nhm chng minh oxi l mt phi kim hot ng, c phn ng mnh lit vi lu hunh. Oxi tc dng trc tip vi cc phi kim tr halogen, trong cc phn ng oxi u l cht oxiha. - Th nghim (theo cch 2) n gin hn th nghim truc y vn lm (v khng phi iu ch oxi) m hin tng xy ra li hp dn. 2. Cch tin hnh. Cch 1. t nng u a thy tinh ri nhng vo l ng lu hunh. Lu hunh nng chy v bm vo u a. t lu hunh trn ngn lu n cn, lu hunh chy to ngn la xanh m, nhng nhanh vo l ng oxi, lu hunh s chy sng rc sinh ra nhiu khi trng. Dng mt nt cao su y kn ng nghim khng cho kh sunfur bay ra ngoi. Cho mt ming giy qu t vo l. Quan st v gii thch hin tng xy ra.Vit phng trnh phn ng. Cch 2: Trn bt lu hunh vi kali pemanganat theo t l 1:1. Ly chng ht ng hn hp cho vo ng nghim kh. un ng nghim trn ngn la n cn n khi lu hunh bc chy th dng li. Chun b sn nt cao su y kn ng nghim khng cho kh sunfur bay ra ngoi. Cho mt ming giy qu t vo l. Quan st v gii thch hin tng xy ra. Phn ng: 2 KMnO4 = K2MnO4 + O2 + MnO2 S + O2 = SO2 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng.

Khng ly nhiu ho cht s nguy him. Gi khng cho kh sunfur bay ra phng.

TN 19. Cacbon chy trong oxi (Sng phun la) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi OXI lp 10 nhm chng minh oxi l mt phi kim hot ng, c phn ng mnh lit vi cacbon. - Th nghim n gin v rt hp dn. 2. Cch tin hnh. Trn bt than g nghin nh vi kali pemanganat theo t l 1:1. Ly na mung c ph hn hp cho vo ng nghim kh, un ng nghim trn ngn la n cn. Mt lc sau trong ng nghim bn ra nhng tia la sng rc nh sng phun la. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Bt than phi kh. - un ng nghim n khi v c tia la th ngng. - C th thay kali pemanganat bng kaliclorat v ioxit mangan. Trn bt than vi hn hp ny theo t l 2:1 s nhn r nhng tia la bn ra. - C th tin hnh th nghim theo cch sau: t mt mu than nng ri nhng vo bnh cha oxi. Rt kh cacbonic trong bnh vo 1 ng nghim c dung dch nc vi trong. Quan st v gii thch hin tng xy ra. TN 20. Lu hunh tc dng vi ng 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi LU HUNH lp 10 nhm chng minh lu hunh l mt phi kim kh hot ng, tc dng vi kh nhiu kim loi. Lu hunh c i lc vi ng mnh hn xi. 2. Cch tin hnh. Cho vo ng nghim lng lu hunh cao chng 1 cm .Kp ng nghim trn gi st, un nng cho lu hunh chy ra ri bin thnh hi mu nu cao khong 2- 4 cm. Nhng si dy ng co sch xon thnh hnh rut g vo ng nghim. Gi nguyn chng 15 giy si dy ng s rc. Lu hunh b chy to thnh CuS v Cu2S. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cho dy ng vo ng lc lu hunh chy ra ri bin thnh hi mu nu cao khong 2- 4 cm. - Khng dy ng chm vo lu hunh nng chy. - Chun b sn 2- 3 si dy ng co sch xon thnh hnh rut g thay th khi cn. TN 21. Nhn bit ion S - 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi HIROSUNFU lp 10 nhm: - Cho hc sinh bit cch nhn bit ion sunfua trong dung dch.

- Cho hc sinh n tng v mt vi kt ta mu c trng ca mui sunfua: CdS mu vng, MnS hng, PbS en 2. Cch tin hnh. - Cho vo ng nghim 1ml dung dch Na2S, nh 1 git dung dch CdCl2 vo s xut hin kt tu mu vng rc r rt p. - C th tin hnh trn dng c th nghim lng nh. TN 22. iu ch kh sunfur SO2 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi CC OXIT CA LU HUNH lp 10 nhm: - Cho hc sinh bit iu ch kh sunfur bng cch cho axit sunfuric c nng tc dng vi natri sunfit tinh th hoc vi ng. - Lm r tnh cht vt l ca SO2 l cht kh khng mu, tan nhiu trong nc. - Xc nhn ng dng quan trng ca SO2 l ty trng cc cht mu hu c. 2. Cch tin hnh. Cho 2 ml dung dch axit sunfuric c nng tc dng vi natri sunfit tinh th hoc vi ng. Dn lung kh SO2 to thnh qua ng nghim ng nc c cha mc long hoc mt cnh hoa hng. TN 23. Tnh ho nc ca axit sunfuric c 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT SUNFURIC lp 10 nhm chng minh axit sunfuric c tnh ho nc rt mnh, n chim nc ca nhiu hp cht hu c, gii phng cacbon dng mui than. 2. Cch tin hnh. Ly dung dch axit sunfuric long v hoc vit ch ln t giy trng, h nng trn ngn la n cn ( cch xa ngn la) s thy hin ln hnh v hoc ch vit mu en. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - C th tin hnh th nghim ny theo cch sau: nh dung dch axit sunfuric c ln mt ming ng. Ming ng s b than ho. - Cn thn vi axit sunfuric c. TN 24. Tnh axit ca axit sunfuric 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT SUNFURIC lp 10 nhm chng minh axit sunfuric long c tt c cc tnh cht ca mt axit mnh. Axit sunfuric long khng tc dng vi kim loi ng sau hiro. 2. Cch tin hnh. Cho axit sunfuric long tc dng vi qu tm, st, ng. TN 25. Tnh oxi ha mnh ca axit sunfuric c, nng

1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT SUNFURIC lp 10 nhm chng minh axit sunfuric c, nng tc dng c vi c Cu, Hg, Ag l nhng kim loi ng sau hiro trong dy hot ng ha hc. 2. Cch tin hnh. Cho 1 ml dung dch axit sunfuric c vo ng nghim , th vo mt ming ng nh. y ng nghim bng mt nt cao su c ng vut nhn xuyn qua, u ng vut c qun bng tm dung dch xt. un nng ng nghim . Quan st, so snh hin tng phn ng xy ra khi cha un v khi un, rt ra kt lun 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng cho kh sunfur bay ra gy c. - Cn thn vi axit sunfuric c. TN 26. Nhn bit axit sunfuric v mui sunfat 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT SUNFURIC lp 10 nhm cho hc sinh bit cch nhn bit axit sunfuric v dung dch mui sunfat. Hu ht cc mui sunfat u tan trong nc. BaSO4 khng tan trong nc v c trong dung dch HCl, HNO3 (khc vi BaSO3, BaCO3 khng tan trong nc nhng tan trong dung dch HCl, HNO3).V vy dung dch bari clorua l thuc th ca axit sunfuric v dung dch mui sunfat. 2. Cch tin hnh. Cho vi git dung dch bari clorua vo ng nghim ng dung dch axit sunfuric long hoc dung dch mui natri sunfat, s c kt ta trng xut hin. Cho tip vi git dung dch HCl vo kt ta. Quan st hin tng v rt ra kt lun. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. C th lm th nghim ny trn dng c th nghim lng nh (khng c dng axit c lm hng dng c). TN 27. Tc phn ng t l thun vi nng cc cht tham gia phn ng (Zn+ H2SO4). 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi TC CA PHN NG HO HC lp 10 nhm chng minh s nh hng ca nng n tc ca phn ng. Khi tng nng cc cht tham gia phn ng cc phn t va chm vi nhau nhiu hn nn tc ca phn ng tng ln. 2. Cch tin hnh. Ly 2 ng nghim, mi ng cha 2ml dung dch H2SO4. Dung dch ng nghim 1 c nng 10%, ng nghim 2 c nng 20%. Cho vo mi ng vi ht km. Quan st lng kh thot ra 2 ng nghim, nhn xt v rt ra kt lun. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng nn ly dung dch axit c qu. - Cn thn khi lm vic vi axit sunfuric. - C th tin hnh th nghim theo cch sau: Ly hai ng nghim ng dd Na2SO3, dung dch ng A c nng ln gp i dung dch ng B. Cng mt

lc cho vo mi ng 1 ml dung dch HCl 2M, dng a thy tinh khuy u. Quan st xem ng no dung dch b c nhanh hn, rt ra kt lun. Phng trnh phn ng: Na2 S 2 O3 + 2HCl = H2 O + SO2 + S + 2NaCl TN 28. Tc ca phn ng ph thuc vo nhit (CuO + H2SO4). 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi TC CA PHN NG HO HC lp 10 nhm chng minh s nh hng ca nhit n tc ca phn ng. 2. Cch tin hnh. Ly 2 ng nghim, cho vo mi ng chng ht u xanh bt CuO v 2ml dung dch H2SO4 10%, c gng ly sao cho lng ho cht 2 ng nghim y nh nhau. ng 1 khng un, ng 2 un nng trn ngn la n cn. Quan st s thy ng 2 dung dch nhanh chng chuyn thnh mu xanh. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cho dung dch axit sunfuric vo ng nghim t t dung dch khng b vn c. - Khi un nng khng nn lc ng nghim . TN 29. Tc ca phn ng ph thuc vo cht xc tc (t ng vi tn thuc l) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi TC CA PHN NG HO HC lp 10 nhm chng minh s nh hng ca cht xc tc n tc ca phn ng. - Th nghim n gin, lm, gn vi i sng. 2. Cch tin hnh. Dng 2 mung kim loi, mung 1 ng ng ct, mung 2 ng ng ct trn vi tn thuc l, cng t trn ngn la n cn. mung 1 ng chy ra ri en li, nhng mung 2 ng chy thnh ngn la mu vng (do trong tn thuc c hp cht ca liti l xc tc cho phn ng). 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khi t ch ng c th chy v tro ra ngoi. - C th bi tn thuc l vo ng cc ri t. - Khng nn dng loi ng c tinh khit cao v ng s chy sau khi chy lng (khng cn tn thuc l). TN 30. Xc tc cho s si bt ca cc nc gii kht c ga 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng gii thiu cho hc sinh nhng cht xc tc rt gn gi vi cuc sng. - Th nghim n gin, lm, gn vi sinh hot i thng. - Th nghim kch thch t duy sng to. - Th nghim ny c th lm khi ni v cht xc tc hoc trong bi m u ( gy hng th vi mn hc).

2. Cch tin hnh. Ly mt chai nc gii kht c ga, m np, rt vo mt ly nh. Cho t t ng ct trng (hoc ct sch) vo s thy bt kh tro ln rt nhiu v mnh. Cho hc sinh quan st v gii thch hin tng xy ra. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nu cho dung dch nc ng vo th khng thy bt kh tro ra. - Khi rt nc ra ly cn nh tay. TN 31. S chuyn dch trng thi cn bng theo nhit 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi CN BNG HO HC lp 10 nhm chng minh s nh hng ca nhit n s chuyn dch trng thi cn bng ho hc. 2. Cch tin hnh. iu ch kh NO2 ri thu vo 2 l thy tinh c nt kn. L 1 i chng, l 2 nhng vo chu ng hn hp sinh hn ( mui). Quan st s thy l 2 mu nu nht dn ri mt hn. Phng trnh phn ng: 2NO2 nu N2O4 + khng mu Q

3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Kh NO2 thu vo 2 l thy tinh ban u vi lng va phi, va thy c mu khng nn m qu hay nht qu. - Nt l phi tht kn trnh kh thot ra ngoi gy c.

Chng 5 CC TH NGHIM LP 11
TN 1. Tnh dn in ca dung dch in li 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi CHT IN LY lp 11 nhm hnh thnh khi nim v cht in ly: Cht in ly l nhng cht tan trong nc to thnh dung dch dn c in. - Th nghim hp dn, n gin v d thc hin. 2. Cch tin hnh. Hnh 11: Tnh dn in ca dung dch in li

Bong en 2,5 von

dung dch ien phan

Dng 2 ming ng hnh ch nht kch thc 1cm x 3cm lm bn cc. Ngun in l 1 b 3 pin 1,5 von. Lp dng c th nghim nh hnh v. Dung dch in phn c dng ln lt l: - Dung dch clorua natri. - Dung dch axit clohiric. - Dung dch natrihiroxit. Khi thay cc dung dch trn bng nc nguyn cht hoc dung dch ng th n khng sng. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cch lm b pin xem th nghim in phn dung dch mui n trang 30. Nn dng pin i n sng c lu. - Hai in cc cm qua mt ming nha trn y trn ming cc. - Khong cch gia 2 in cc khng c xa qu (chng 1 cm). - Sau t lu n s khng sng v c nhiu bt kh bm in cc. TN 2. Phn ng axit baz ca amoniac v nc (To mu hng bng nc l) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi AXIT BAZ lp 11 nhm lm sng t nh ngha mi v axit v baz: axit l nhng cht c kh nng cho proton cn baz l nhng cht c kh nng nhn proton. - Chng minh tnh cht chung ca dung dch baz l tnh cht ca anion OH (lm phenolphtalein khng c mu bin thnh mu hng) v dung dch baz l nhng dung dch c cha anion OH .

- Gip hc sinh hiu r hn v phn ng axit- baz: Phn ng axit- baz l phn ng ho hc trong c s cho v nhn proton. - Th nghim cn gip hc sinh n li nh hng ca nng i vi s chuyn dch cn bng ho hc . 2. Cch tin hnh. Cho vo ng nghim 4 ml ru etilic khan, thm 0,2 ml dung dch amoniac c 25% ri cho tip 1 git phenolphtalein. Hn hp khng c mu. Thm dn nc l vo cc, mu hng xut hin v ngy mt m. Gii thch: + H2O NH4+ + OH NH3 Baz Axit (nhn proton) (cho proton) Khi thm nc vo lm cn bng chuyn dch mnh v bn phi, nng ion OH tng, hn hp c mu hng. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn cho ho cht theo ng trnh t hng dn. - Nu cho dung dch amoniac c v phenolphtalein vo cc ri cho nc th phi tht t (tng git cho n khi c mu) th lc cho ru etilic khan dung dch mi mt mu hng. - Dung dch amoniac cn phi c, nu long th nghim s khng thnh cng. TN 3. Cht ch th mu bng bng dm bt 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi AXIT BAZ lp 11 nhm minh ho cho tnh cht chung cu cc axit v cc baz l lm i mu cht ch th. - Th nghim gn gi vi i sng thc t, n gin, d thc hin. - Gi cho hc sinh cch tn dng nhng th c sn trong t nhin lm th nghim . 2. Cch tin hnh. V cnh hoa dm bt ri xt ln t giy trng. Dch ca hoa lm giy c mu tm. Nh vi git chanh ln giy, mu tm s ho . Nh dung dch xt long ln giy, mu tm s ho xanh. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - C th dng nc vi thay cho dung dch xt tng s gn gi vi i sng. - Dch ca hoa dng thay cho cht ch th mu trong phng th nghim. TN 4. Hirxit lng tnh 1. Mc ch th nghim: Hirxit lng tnh l hiroxit c c hai kh nng cho v nhn proton (va l axit va l baz). 2. Cch tin hnh: Cho 1ml dung dch ZnCl2 0,1 M vo ng nghim, cho t t dung dch xt vo va kt hp ht ZnCl2 . Chia kt ta iu ch c thnh 2 phn (cha vo 2 ng nghim), cho ng th nht tc dng vi dung dch HCl, ng th hai tc dng vi dung dch NaOH. TN 5. Xc nh pH ca dung dch

1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi pH CA DUNG DCH lp 11 nhm gip hc sinh hiu ngha ca pH v bit cch xc nh pH. - Th nghim ny c ngha thc t quan trng, lm cho hc sinh thy ng dng ca ho hc trong i sng. 2. Cch tin hnh. a) Xc nh pH ca cc dung dch HCl 0,01M v dung dch NaOH 0,01M bng cht ch th mu v bng my o pH. b) Xc nh pH ca cc dung dch x bng git v x bng thm bng cht ch th mu v bng my o pH. Nhn xt v rt ra kt lun. TN 6. Tnh axit-baz ca dung dch mui 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi MUI lp 11 nhm gip hc sinh hiu c bn cht ca phn ng thy phn v s to thnh mi trng ca cc dung dch: a) dung dch mui ca axit yu v baz mnh : mi trng baz. b) dung dch mui ca baz yu v axit mnh : mi trng axit. - Th nghim ny c tnh thc tin, lm cho hc sinh thy ho hc c ng dng trong cuc sng. 2. Cch tin hnh. Dng giy qu v my o pH xc nh pH ca cc dung dch: Na2CO3, K2 S, NH4 Cl , ZnCl2 c cng nng 0,1M. TN 7. iu ch nit 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi NIT lp 11 nhm gip hc sinh bit cnh iu ch nit trong phng th nghim, cc tnh cht vt l ca nit. 2. Cch tin hnh. Cho 3 ml dung dch bo ha natri nitrit v 3 ml dung dch bo ha amoni clorua vo ng nghim. un nh n khi c bt kh th ngng. Thu nit bng cch di ch nc. Th tnh cht khng duy tr s chy v s sng ca nit bng que m ang chy v con kin.

dd.NaNO2 dd.NH4Cl

Hnh 12: iu ch nit trong phng th nghim 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Sinh vin cn rn k nng thu kh bng cch di ch nc mt cch thun thc. - C th hi hc sinh v sao phi dng dung dch natri nitrit bo ha v dung dch amoni clorua bo ha (khng dng dung dch long hoc tinh th)?

TN 8. iu ch amoniac 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi AMONIAC lp 11 nhm gip hc sinh bit cnh iu ch v thu kh amoniac bng phng php di ch khng kh. - Nhn bit mu, mi ca amoniac. 2. Cch tin hnh. Cho dung dch amoniac c vo ng nghim, y bng nt cao su c ng dn kh xuyn qua. un nng ng nghim, thu kh thot ra vo mt l thy tinh p ngc. Hnh 13:iu ch amoniac

Bong co pp

dd amoniac

3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Amoniac l kh c nn ht sc hn ch lng kh d thot ra ngoi. - C th dng amoni clorua v xt thay cho dung dch amoniac. TN 9. Tnh tan ca amoniac 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AMONIAC lp 11 nhm khng nh amoniac tan rt mnh trong nc (800 lit/1 lit nc) do amoniac v nc u l nhng phn t phn cc mnh. 2. Cch tin hnh. Thu amoniac vo y mt l kh p ngc, y l bng nt cao su c ng dn kh vut nhn xuyn qua (u nhn ca ng vut hng vo trong l). p ngc l vo chu nc c vi git phenolphtalein . Quan st hin tng v gii thnh ti sao nc phun vo l v c mu tm. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nhng trc ng vut nhn vo nc nc phun ln nhanh. - Cm l bng 2 ngn tay (ci v tr) hc sinh nhn thy nc phun vo l v chuyn t khng mu thnh mu hng. TN 10. Trng chui vo bnh 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi AMONIAC lp 11 nhm khng nh amoniac tan rt mnh trong nc (800 lit/1 lit nc) do amoniac v nc u l nhng phn t phn cc mnh. - Th nghim hp dn, gy khng kh vui v. 2. Cch tin hnh.

Hnh 14: Trng chui vo bnh Trng ct luc chn k, bc v. Thu amoniac vo y mt bnh cu c c di (la bnh c c hi nh hn tri trng ct mt t). Cho vo bnh mt t nc (ln hn 1 / 700 th tch ca bnh) ri nhanh chng bt kn ming bnh. t bnh nm ngang, cho u nhn ca trng vo ming bnh, gi trng v ch mt cht trng s t t chui vo bnh. Khi trng di chuyn c mt on dc ngc bnh ln trng vn c tip tc chui vo trong bnh. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nhng trng vo dung dch phenolphtalein trc khi cho chui vo bnh. - Yu cu hc sinh gii thch cc hin tng xy ra. TN 11. Amoniac tc dng vi hiro clorua (bp ra khi) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi AMONIAC lp 11 gii thiu cho hc sinh cch nhn bit kh amoniac ng thi kt hp cng c khi nim axit, baz theo thuyt proton. - y l phn ng c trng nhn bit amoniac hoc clorua hiro. - Th nghim cng c th c dng trong bi HIROCLORUA HCL lp 10 hc sinh bit cch nhn ra kh hiro clorua. - Th nghim d lm, gy hng th cao i vi hc sinh, gip cc em hnh thnh nim say m khoa hc. 2. Cch tin hnh. Nh 5 git dung dch HCl c vo bnh A, 5 git dung dch NH3 c vo bnh B. Lp dng c nh hnh v, bp tri caosu, khi trng s theo ng dn bay ra ngoi. Nu thu khi vo 1 ng nghim s c 1 lp bt trng bm vo thnh ng.

dung dch HCl

dung dch NH3

Hnh15: Amoniac tc dng vi hiro clorua 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn lp dng c th nghim tht kn kh trong bnh khng x ra ngoi. - Cn c ng nghim hng khi sinh ra. - Vi hc sinh kh c th m rng: Phn ng axit baz khng nht thit phi xy ra trong dung dch. - C th tin hnh phn ng n gin hn: Nhng hai a thy tinh vo hai bnh ng dung dch amoniac c v dung dch clorua hiro c sau a hai a li gn nhau s c khi trng. TN 12. S chuyn dch trng thi cn bng theo nng 1. Mc ch th nghim.

- Th nghim c dng trong bi CN BNG HO HC nhm chng minh s nh hng ca nng n s chuyn dch trng thi cn bng ho hc. - Gy hng th hc tp cho hc sinh v hin tng p, l mt. 2. Cch tin hnh. Cho 2ml nc vo ng nghim, thm 2 git dung dch NH3 long 5% ri nh thm 1 git phenolphtalein th dung dch c mu hng. Cho mt t tinh th NH4Cl vo th mu hng bin mt. Gii thch: NH4+ + OH NH3 + H2O NH4Cl = NH4+ + ClKhi cho NH4Cl vo th nng ion NH4+ tng lm cho cn bng dch chuyn v bn tri dn n nng ion OH gim mnh, mu hng s bin mt. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - mu hng xut hin tr li thm vi git amoniac. - Dung dch NH3 c s kh mt mu. TN 13. S thng hoa ca mui amoni 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DUNG DCH AMONIAC. MUI AMONI lp 11 nhm chng minh mui amoni khng bn, d b phn hy bi nhit to thnh amoniac v hiro clorua. 2. Cch tin hnh. Cho tinh th amoni clorua (chng ht ng) vo ng nghim, t vo ming ng mt ming giy qu t, y nt. un nng ng nghim ng trn ngn la n cn. ng hi nghing, mui amoni clorua y s mt dn, nhng pha trn gn ming ng c nhng tinh th trng bm vo ng thi ming giy qu chuyn thnh mu xanh. Gii thch hin tng. TN 14. Tnh cht oxi ha mnh ca axit nitric 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT NITRIC lp 11 nhm chng minh tnh cht xiha mnh ca axit nitric. Axit nitric tc dng vi hu ht cc kim loi mi nng v nhit , khng bao gi gii phng hiro m cho ra NH3, N2 ,N2O, NO, N2O3, NO2 ty thuc kim loi v nng dung dch. Trong dung dch axit nitric c ngui st v nhm c th ng ho. 2. Cch tin hnh. a) Cho mt mu ng nh vo ng nghim ng 2 ml dung dch axit nitric c v long. Hng dn hc sinh quan st cht kh to thnh v s i mu ca dung dch. b) Cho st v nhm tc dng vi dung dch axit nitric c ngui. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cc oxit ca nit u l nhng kh c. V vy cn y ng nghim bng nt cao su c ng dn kh xuyn qua, u ng c bng tm dung dch xt. - Lu hc sinh phn ng ca axit nitric c v long vi ng khng cn phi un vn xy ra mnh lit. TN 15. Nhit phn mui nitrat (vt la mu nhim) 1. Mc ch th nghim.

Th nghim c dng trong bi AXIT NITRIC (phn IV. MUI NITRAT) nhm minh ho tnh oxi ho ca mui nitrat. nhit cao mui nitrat l ngun cung cp oxi, do chng l nhng cht oxi ho mnh. 2. Cch tin hnh. Dng a thy tinh chm vo dung dch KNO3 bo ho ri vit ch hoc v hnh ln t giy trng (c th v hnh con ra), h kh ri ly que m mi tt (u que cn than hng) d vo ch vit hoc hnh mi v. Giy s b chy theo nhng ch c KNO3 do oxi ca phn ng: 2 KNO3 = 2 KNO2 + O2 Hnh16: Vt la mu nhim 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Dng loi giy vit vo t b loang s d c hnh theo mun. - Nu vit ch th cc nt ch phi dnh lin nhau giy chy lin tc. TN 16. Nhn bit ion NO31. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXITNITRIC lp 11 nhm gip hc sinh bit cch nhn bit ion nitrat trong phng th nghim. 2. Cch tin hnh. Cho vo ng nghim 1 ml dung dch NaNO3, cho tip 2 git dung dch axit sunfuric c. Th vo ng nghim mt ming ng l nh. y ng nghim bng mt nt cao su c ng vut nhn xuyn qua, u ng qun bng tm dung dch xt. Quan st hin tng xy ra. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Sau khi th nghim xong, nhng tt c dng c vo chu nc vi hy cc cht c. - Khng ly nhiu ho cht. - Lu hc sinh vai tr ca axit sunfuric. TN 17. S chy ca photpho (Xc nh thnh phn khngkh) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi PHOTPHO lp 11 nhm chng minh photpho hot ng ha hc mnh hn nit. Lin kt trong phn t photpho km bn hn trong phn t nit, photpho d dng b oxi khng kh oxiha ti mc cao nht +5. - Hc sinh cn c quan st P2O5 l mt cht rn mu trng, d tan trong nc to thnh H3PO4. - Th nghim mang tnh khoa hc, gi nh li th nghim m trc y Sil lm xc nh thnh phn khng kh. V vy n kch thch hng th, tng s yu mn mn ho hc. 2. Cch tin hnh.

Chun b 1 ng thy tinh hnh tr hay 1 ng nghim thng y, 1 nt cao su va ming ng c mung t ho cht nh xuyn qua. Dng bt d chia th tch ca ng (sau khi y nt) thnh 6 phn bng nhau. Nhng ngp phn di ca ng (1/6) vo chu nc. C th dng kp v gi st gi ng. Cho 1g photpho (chng ht ng) vo mung st, t trn ngn la n cn n khi Nc bc chy th cho vo ng, nt tht kn. Ch cho oxi trong ng chy ht, quan st mc nc dng ln, nhng mt ming giy qu vo chu, gii Hnh 17: Xc nh thnh phn khng kh thch hin tng v rt ra kt lun. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. C th kt hp th nghim vi k chuyn. t cu hi cho hc sinh: V sao khi tc dng vi oxi, photpho d phn ng hn nit? Khi tc dng vi hiro, phot pho li kh phn ng hn nit?

TN 18. Tnh tan khc nhau ca cc mui photphat 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi AXIT PHOTPHORIC (phn IV. MUI PHOTPHAT) nhm minh ha tnh tan khc nhau ca cc mui photphat. Mui phtphat ca kim loi kim, amoni tan trong nc. Vi cc kim loi khc ch mui ihirophotphat l tan. 2. Cch tin hnh. a) Cho vo ng nghim 2 ml dung dch Na3 PO4 1 M, thm tip vi git dung dch AgNO3 s xut hin kt ta mu vng. b) Rt 2 ml nc vi trong vo ng nghim, nh 1 git axit photphoric rt long vo dung dch s b c : 3Ca(OH)2 + 2 H3 PO4 = Ca3 (PO4)2 + 6 H2O Thm vi git axit photphoric 0,1 M vo, kt ta b tan i: = 3 Ca (H2 PO4 )2 Ca3 (PO4)2 + 4H3 PO4 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. Axit photphoric phi tht long mi c kt tu. TN 19. iu ch kh metan 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA METAN (ANKAN) lp 11 nhm gip hc sinh bit cch iu ch metan trong phng th nghim ( dng trong cc th nghim v tnh cht ca metan). 2. Cch tin hnh.

natri axetat + voi xut

Nc

Hnh 18: iu ch metan trong phng th nghim a) iu ch natri axetat khan: cho natri axetat tinh th (CH3COONa.3H2O) vo chn s, un cho n khi hi nc bay ht, ngui, tn nh. b) iu ch vi xt: trn 2 phn CaO vi 1 phn dung dch NaOH bo ho (t l 2/1 v khi lng), un trong chn s. Hn hp s nng chy ri hi nc bay ht, ngui, tn nh. c) Trn 2 phn natri axetat khan v 3 phn vi xt (t l 2/3 v khi lng), cho vo ng nghim. Lp dng c nh hnh v. un nng sau 2 - 3 pht kh metan bay ra nhiu mi thu vo l. Khi l y kh, y bng mt nt cao su c ng vut nhn xuyn qua. Chun b sn mt que m ang chy, nhc l ra khi chu nc, chm la t metan u ng vut nhn. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Metan nh hn khng kh. - Khi dng th nghim phi tho ng dn kh ri mi b n ra nc khng trn vo ng nghim. - Sinh vin cn nm c tc dng ca vi xt. TN 20. Tnh tr ca me tan 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA METAN (ANKAN) lp 11 nhm chng minh tnh tng i tr v mt ho hc ca metan. Cc ankan nhit thng khng tc dng vi dung dch kim, axit v cht oxi ho. 2. Cch tin hnh. Dn kh metan iu ch c th nghim 19 vo ng nghim ng dung dch nc brom, ng nghim ng dung dch kalipemanganat. TN 21. iu ch etilen 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA ETTLEN (ANKEN) lp 11 nhm gip hc sinh bit cch iu ch etilen trong phng th nghim (dng cho cc th nghim v tnh cht ca etilen). 2. Cch tin hnh. Cho vo ng nghim 2ml ru etilic, mt t ct sch v 6ml axit sunfuric c. y ng nghim bng nt cao su c ng dn kh xuyn qua, un nng ng nghim. Thu kh etilen theo phng php di ch nc. (Lp dng c ging nh iu ch nit trang 41). 3.Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nu dng ru nhiu hn axit th khng thu c etilen. - Cho sinh vin nu tc dng ca ct trong th nghim .

TN 22. Phn ng cng etilen vi brom 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA ETTLEN (ANKEN) lp 11 nhm minh ha cho phn ng cng vo ni i (l phn ng c trng) ca cc anken. 2. Cch tin hnh. Cho etilen vo ng nghim ng dung dch nc brom, dung dch s mt mu. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng ly dung dch nc brom c qu s lu mt mu. - C th dng phng d quan st. - Nn ly thm mt ng nghim dng dung dch nc brom i chng. TN 23. iu ch axetilen 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA AXETILEN (ANKIN) lp 11 nhm gip hc sinh bit cch iu ch axetilen trong phng th nghim ( dng cho cc th nghim v tnh cht ca axetilen). 2. Cch tin hnh. Cho 3-4 ming cacbua canxi vo ng nghim, 5ml nc vo ri y ng nghim bng nt cao su c ng vut nhn xuyn qua. Chm la vo u ng vut t kh to thnh. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn thn v kh axetilen d bt la gy n. - Khng dng ming cacbua canxi to qu. TN 24. Phn ng cng brom ca axetilen 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA AXETILEN (ANKIN) lp 11 nhm chng minh tnh cht khng no ca axetilen. Phn ng cng vo ni ba l phn ng c trng ca cc ankin. Phn ng xy ra theo hai giai on ring r. 2. Cch tin hnh. Cho axetilen iu ch th nghim 23 vo ng nghim ng dung dch nc brom, dung dch s mt mu. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng ly dung dch nc brom c qu s lu mt mu. - C th dng phng d quan st. - Nn ly thm mt ng nghim dng dung dch nc brom i chng. TN 25. Phn ng th nguyn t H cacbon mang ni ba bng kim loi 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA AXETILEN (ANKIN) lp 11 nhm minh ho cho phn ng quan trng dng nhn bit axetilen.

2. Cch tin hnh. Cho 1ml dung dch bc nitrat 1% vo ng nghim ri nh t t tng git dung dch amoniac 5% n khi tan kt ta. Cho axetilen sc vo ng nghim s c kt ta mu vng nht to thnh. TN 26. Phn ng chy ca axetilen (t chy nc ) 1.Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA AXETILEN (ANKIN) nhm minh ha phn ng iu ch axetilen t cacbua canxi v phn ng chy ca axetilen. - Th nghim gy hng th v rt hp dn v to c ngn la t cc nc . 2. Cch tin hnh. Cho vi cc t n CaC2 Nc a CaC2 bng ht ng vo mt chn s ri cho tip vo 1 cc nc bng ngn chn ci. a que m ang chy vo chn s, lp tc c la xanh bng ln. Hnh19: t chy nc 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng ly cc nc to qu. - Cho cacbua canxi vo chn kh trc, cho cc sau, chm la ngay khi c kh thot ra. - Chun b sn 1 ming knh y chn s khi mun dng th nghim. - C th tin hnh th nghim ny u gi hc theo phng php nghin cu . TN 27. Tnh cht vt l ca benzen. 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi BENZEN V CC CHT NG NG lp 11 nhm minh ha tnh cht vt l ca benzen: benzen l cht lng khng mu, c mi thm c trng, l dung mi tt cho nhiu cht. 2. Cch tin hnh. Cho hc sinh quan st l ng benzen, ngi mi. Ha tan mt ht nh iot trong 2ml nc trong mt ng nghim, cho thm vo 1ml benzen, lc u. Benzen trn nc c mu hng thm v nc c iot b mt mu do iot tan vo benzen. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. Ngi t benzen v c th rt kh o thi: m nt l ng benzen, cch mi 20 cm, dng tay phy nh hi benzen.

Chng 6 MT S TH NGHIM LP 12
TN 1. Phn ng chy ca ru vi oxi (Pho hoa sng trong lng cht lng) 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA RU ETYLIC lp 12 nhm minh ha phn ng chy ca ru vi oxi. Khc vi th nghim t ru trong khng kh, ngun oxi trong th nghim ny c ly t phn ng ca axit sunfuric c vi kalipemanganat. - Th nghim xy ra rt l, p mt, gy n tng mnh, c tc dng kch thch hng th cho hc sinh . 2. Cch tin hnh. Cho 1 ml ru etylic nguyn cht vo ng nghim, rt nh theo thnh ng 0,5 ml axit sunfuric c. Hn hp trong ng nghim s phn lm 2 lp, bn di l axit sunfuric, bn trn lru. T t th nhng tinh th kalipemanganat vo ng nghim (tt c chng ht u xanh), na pht sau s c nhng tia la sng le ln trong lng cht lng nh pho hoa. Khi phn ng ngng, ta li cho thm t ht kalipemanganat vo th hin tng li tip tc. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Ru etylic phi nguyn cht (dng cn tuyt i) v axit sunfuric phi m c. - Khng nn rc qu nhiu thuc tm vo mt lc lm dung dch vn c, kh quan st. TN 2. Phn ng trng gng ca anehit 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi ANEHIT FOMIC lp 12 nhm khc su cho hc sinh tnh cht c trng ca anehit d b oxi ho bi Ag+ hoc Cu(OH)2 . - Th nghim lm cho hc sinh thy r tc dng ca ho hc vi i sng. 2. Cch tin hnh. Ra tht sch ng nghim bng nc x phng, cho vo 1ml dung dch bc nitrat 1%, lc ng nghim ri nh t t tng git dung dch amoniac 5% n khi tan kt tu. Nh 2 git dung dch anehit fomic vo, un nh vi pht s thy bc bm thnh ng. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Ra tht sch ng nghim . - Khi un khng lc, khng un qu 60 -70 0C . TN 3. Vin b si bt 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi DY NG NG CA AXIT AXETIC lp 12 nhm minh ha phn ng ca axit hu c vi mui ca mt axit yu hn. - Th nghim n gin, d lm, gn gi vi i sng thc t, gip hc sinh thy r hn tc dng ca ho hc, thm yu mn b mn. 2. Cch tin hnh.

Th mt vin b si bt vo nc, cho hc sinh quan st hin tng xy ra v gii thch. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nu tin hnh th nghim theo phng php nghin cu s pht huy tnh tch cc, sng to ca hc sinh. - Gio vin nn gi cho hc sinh suy ngh, t tm cu tr li. TN 4. Phn ng ca glixerin vi ng (II) hiroxit 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi GLIXERIN lp 12 nhm gii thiu cho hc sinh cch nhn bit cc ru a chc bng phn ng mu c trng vi ng (II) hiroxit. 2.Cch tin hnh. Cho vo ng nghim 3 git dung dch ng (II) sunfat 2% v 2 ml dung dch xut 10%, lc nh. Cho tip vo 2 git glixerin, lc nh v quan st hin tng xy ra. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. Nn cho hc sinh so snh mu xanh ca sn phm vi mu xanh ca ng (II) hiroxit. TN 5. Phn ng ca tinh bt vi dung dch cn iot 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi TINH BT lp 12 nhm gii thiu cho hc sinh cch nhn bit tinh bt bng dung dch cn iot v ngc li. - Th nghim c tc dng lm cho hc sinh thy ho hc rt gn gi vi i sng hng ngy. 2.Cch tin hnh. Ly mt c khoai lang ct lt mng, nh ln vi git dung dch cn iot long. TN 6. Phn ng mu c trng ca protit 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi PROTIT lp 12 nhm gii thiu cho hc sinh cch nhn bit protit bng phn ng mu c trng. - Th nghim c tc dng lm cho hc sinh thy ho hc rt gn gi vi i sng hng ngy. 2.Cch tin hnh. a) Cho 1 ml lng trng trng vo ng nghim, nh vo vi git axit nitric c s thy xut hin mu vng. b) Cho 1ml lng trng trng vo ng nghim, cho tip 1ml dung dch xt 30% v 1 git dung dch ng (II) sunfat vo s thy xut hin mu tm xanh. TN 7. Tc dng ca nhit vi protit 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi PROTIT lp 12 nhm gii thiu cho hc sinh cch nhn bit protit bng nhit . - Th nghim c tnh thc t, gn vi i sng (phn bit hng tht, hng gi). 2. Cch tin hnh.

t mt t t tm, len lng cu hoc tc s thy mi kht c bit. So snh vi mi khi t t, len tng hp. Cho 1ml lng trng trng vo ng nghim, un nng. Quan st hin tng xy ra.

TN 8: Bin ng thnh bc 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi TNH CHT HO HC CHUNG CA KIM LOI lp 12 nhm minh ha phn ng ca kim loi vi dung dch mui ca kim loi yu hn. - Th nghim n gin, d lm, hp dn. Khi thay th dung dch mui bc (theo cch lm c) bng dung dch mui thy ngn s tit kim ng k mt khon chi ph, mui thy ngn li d kim hn nn th nghim d thc hin. 2. Cch tin hnh. Ly mt vt bng ng (hoc mt dy ng co sch un thnh hnh l xo) nhng vo dung dch axit nitric long ri ra sch bng nc. Th vt vo ng nghim c cha 3 ml dung dch HgCl2. mt pht vt s ho en, ly ra dng vi kh lau sch vt s sng bng nh bng bc (do c ph bn ngoi mt lp hn hng rt chc).

dung dch HgCl2

day Cu

day Cu

dung dch HgCl2

Hnh 20: Bin ng thnh bc 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Cn thn v thy ngn v mui thy ngn u rt c, sau khi lm th nghim cn ra sch tay bng x bng. - Nu dng dy ng un thnh hnh cy thng s c mt cy thng bng bc lp lnh. TN 9: iu ch kim loi bng phng php in phn 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi IU CH KIM LOI lp 12 nhm minh ho phn ng iu ch cc kim loi c tnh kh yu hoc trung bnh bng cch in phn dung dch mui ca chng trong nc. - Th nghim n gin, d lm, hp dn. 2. Cch tin hnh.

Dng c v cch lm ging nh th nghim 13 lp 10 (in phn dung dch mui n). Thay dung dch NaCl bng cc dung dch CuCl2 , Ag NO3 TN 10. Natri tc dng vi nc 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi KIM LOI PHN NHM CHNH NHM I lp 12 nhm chng minh natri c kh nng phn ng mnh lit vi nc nhit thng to ra natri hiroxit tan trong nc (l baz kim). 2. Cch tin hnh. Natri Cho nc vo chng ng nghim, nh Nc vo vi git dung dch phenolphtalein, cho 1 mu natri bng ht u en vo ng nghim. Nhanh chng y ng nghim bng mt nt cao su c ng vut nhn. Natri s phn ng rt Hnh 21 : Natri tc dng H2O mnh lit vi nc to gii phng kh hiro. Chm la trn u ng vut nhn t kh sinh ra, nc trong chu s chuyn sang mu hng. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Khng dng ming natri to qu s n nguy him. - Hng dn hc sinh quan st, m t v gii thch hin tng. TN 11. Magie tc dng vi nc 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi KIM LOI PHN NHM CHNH NHM II lp 12 nhm xc nhn magie c kh nng phn ng mnh vi nc nhit cao to ra hiroxit t tan trong nc. 2. Cch tin hnh. y v bo magie vo mt mung st kh, t trn ngn la n cn cho n khi lp magie trn mt chy th nhng nhanh vo mt chu nc. Magie bng chy ln sng chi trong nc cng vi kh hiro thot ra. Mg + 2H2O = Mg(OH)2 + H2 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. C th dng bt magie ( chng ht u en). Dng mung di cn, khng tay st chu trnh b bng. Cho vo chu vi git phenolphtalein, nc trong chu s c mu hng. Mg(OH)2 t tan trong nc nhng lm phenolphtalein bin mu.

TN 12. Nhm mc lng t 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi NHM lp 12 nhm chng minh nhm l cht kh mnh b oxiho d dng trong khng kh khi mt lp oxit bo v. - M rng kin thc: thy ngn c kh nng ho tan mt s kim loi to thnh hn hng. 2. Cch tin hnh.

Co sch ming nhm, nh ln vi git dung dch mui thy ngn (II) clorua ri dng a thy tinh di trn b mt cho dung dch to thnh mt lp mng. Mt lc sau c nhng si oxit nhm mu trng xanh mc ln nh lng t. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng. - Nn cho lp dung dch mui thy ngn tht mng oxi khng kh d tip xc vi b mt ming nhm. - Yu cu hc sinh vit tt c cc phn ng xy ra, gii thch hin tng. TN 13. Nhm tc dng vi nc 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi NHM lp 12 nhm chng minh nhm kh c nc nhit thng khi mt lp oxit bo v. 2. Cch tin hnh. Ly ming nhm sau khi lm th nghim nhm mc lng t th vo nc s c nhng bt kh thot ra. TN 14. Phn ng ca st (III) clorua vi ng 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi HP CHT CA ST lp 12 nhm lu cho hc sinh ion Fe3+ c tnh oxi ho mnh hn ion Cu2+ . 2. Cch tin hnh. Cho 1ml dung dch st (III) clorua vo ng nghim, th tip vo mt ming ng l. Quan st hin tng xy ra v gii thch. TN15. Phn ng to st vi axit 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi V TR, CU TO, TNH CHT CA ST lp 12 nhm gip hc sinh nm vng phn ng ca st vi cc axit. 2. Cch tin hnh. Cho inh st nh sch vo 3 ng nghim, rt vo ng nghim 1: 2 ml dung dch axit clohiric, ng nghim 2: 2 ml dung dch axit sunfuric c, ng nghim 3: 2ml dung dch axit nitric lng. Quan st hin tng v vit cc phn ng xy ra. TN16. iu ch st (II) hiroxit v tnh cht d b oxi ho ca n 1. Mc ch th nghim. - Th nghim c dng trong bi HP CHT CA ST lp 12 nhm cho hc sinh bit cch iu ch st (II) hiroxit t st, axit v xt. - Hc sinh s quan st mu sc, dng kt ta v s oxiho st (II) hiroxit thnh st (III) hiroxit. 2. Cch tin hnh. un si 4 ml dung dch xt trong ng nghim y ht kh ho tan ra khi dung dch. Rt nhanh 1 ml dung dch st (II) clorua va iu ch th nghim 13 vo ng nghim. Quan st mu kt ta mi to thnh v s bin mu ca lp kt ta st trn b mt. 3. Nhng iu cn ch v kinh nghim th nghim thnh cng.

- inh st iu ch st (II) clorua phi tht sch lp oxit bn ngoi. - Rt dung dch st (II) clorua chy theo thnh ng nghim xung y kt ta to thnh nm su trong dung dch. - C th iu ch st (II) hiroxit t (NH4)2SO4.FeSO4.6H2O (mui Mohr) v xt. TN17. iu ch st (III) hiroxit 1. Mc ch th nghim. Th nghim c dng trong bi HP CHT CA ST lp 12 nhm cho hc sinh bit cch iu ch st (III) hiroxit t dung dch mui st (III) . 2. Cch tin hnh. Cho 2 ml dung dch kim vo ng nghim, nh vo vi git dung dch mui st (III) clorua. Quan st mu sc, dng kt ta ca st (III) hiroxit to thnh./.

TI LIU THAM KHO

1. Nguyn Duy i Dng Tt Tn. Ho hc 10. NXBGD 1996. 2. Nguyn Cng. Phng php dy hc v th nghim ho hc. Ti liu bi dng thng xuyn chu k 1997 2000. NXBGD 1999. 3. Nguyn Cng. Phng tin k thut v dng dy hc. H ni 1995. 4. Nguyn Cng Dng Xun Trinh Trn Trng Dng. Th nghim thc hnh l lun dy hc ho hc. NXBGD 1980. 5. Nguyn Cng (ch bin) - Nguyn Mnh Dung Nguyn Th Su. Phng php dy hc ho hc tp I. NXBGD 2000. 6. Bi Hu Cng. Phng chng nhim c trong cng nghip ho cht. NXB Cng nhn k thut. H ni 1982. 7. Trn Quc c. Hon thin h thng th nghim ha hc nng cao cht lng dy hc trng PTCS Vit nam. Lun n PTS Khoa hc S phm Tm l. H ni 1992. 8. Trn Quc c. Th nghim ho hc trng ph thng trung hc. NXBGD 1996. 9. Tt Hin Trn Quc Sn. Ho hc 11. NXBGD 1991. 10. V.X.Plxin. Th nghim ho hc v c trng ph thng tp I. NXBGD 1975. 11. Nguyn Ngc Quang - Nguyn Cng Dng Xun Trinh. L lun dy hc ho hc. NXBGD H ni 1975. 12. Nguyn Ngc Quang. L lun dy hc i cng tp I. Trng CBQLGD 1986. 13. Nguyn Ngc Quang. L lun dy hc ho hc tp I. NXBGD H ni 1994. 14. V Qunh. 100 mn o thut ho hc. NXB Tr TP HCM 1992. 15. Nguyn Vn Tng. Thc hnh ho hc hu c tp 2. NXBGD 1998. 16. L Xun Trng - Nguyn Vn Tng. Ho hc 12. NXBGD 1992. 17. Nguyn xun Trng. Ho hc vui. NXB Khoa hc k thut. H ni 1998. 18. Albisser R.H, Chairman. Guide for safety in the chemical laboratory. New York 1954. 19. Briggs J G R. A level Guides Chemistry. Longman Singapore 1999. 20. Bagby Henry Desjardins. Modern road to chemistry. New York 1960. 21. Alexander Findlay. Chemistry in the service of man. New York 1960. 22. Bernard Jaffe. Chemistry creates a new world. New York 1957 23. Lanford E. Using Chemistry. USA 1955. 24. Russell S.Drago Theodore L.Braown. Experiment in general chemistry. USA 1969. 25. See C.P. O level Classified Science Chemistry. Singapore Asian Publication 2000.

GIO TRNH Thc Hnh Th Nghim Phng Php Dy Hc Ha Hc ca Khoa Ha, trng i hc S phm TP. H Ch Minh, ng k pht hnh ni b nm 2000, Ban n Bn Pht hnh Ni b HSP ch bn v sao chp 300 cun, xong ngy 03 thng 02 nm 2001.